Gazteberri 92

r

B G

ri

G

az

a

te b e

A ldiz k i a r

Gazteberri #92 2013 Martxoa/Apirila

Gazteak gatazka armatuetan

B G

Aurkibidea

G

az

a

te b e

A ldiz k i a r

ri

r

ATAL IZENA

06 Elkarrizketa.

Ziortza Carranza

08

ARGITARATZAILEA:

Európame: Esaiozu Europari Zientzia.

Artikoa baso bilaka daiteke

10

Euskara

© Shareak Kultur Elkartea Lege Gordailua: Bi-1151-04

12

Tlf: 94 424 75 94 Faxa: 94 415 74 52 eposta: gazteberri@unionline.info http://www.gazteberri.info Erredakzioa: Iparragirre, 17, 1.esk.

48009-Bilbao.

Koordinatzailea: Jon Mikel Zabalegi.

Testuak eta diseinua: Shareak Laguntzaileak: Nerea Segura, Gotzon Sanchez Argazkiak: Markel Redondo, Alejandro Boyero, Artxiboa.

Publizitatea: 696935662 Banaketa arduraduna: Lourdes Sánchez.

14

Gazteak gatazka armatuetan

Aisia

Sexua Shareak Kultur Elkarteak ez du Gazteberri Aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzunkizunik derrigor bere gain hartzen

EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA SAILEKO HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZAREN LAGUNTZA JASO DU

HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza

DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA Viceconsejería de Política Lingüística

13. Zer jan, hura izan.

18 Teknologia Berriak

26

19. Txorroskiloa.

20 Denbora pasak

28

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

3

GAZTEBERRIAK

Twiterren salatutako iruzkin matxista batek bi kaleratze eragin ditu Gizarte sareek gero eta indar gehiago dutela froga dezakete bere lana galdu duten bi estatubatuarrek. Izan ere, Kaliforniako Santa Claran burutzen ari zen Phyton izeneko informatika garatzaileen kongresu batean, jende artean eserita zegoen garatzaileetako batek une horretan hizlariak esaten zuenaren inguruko izaera matxista zuen iruzkin bat egin zion ondoan zuen lagunari. Hauen aurrean, Adria Richards izeneko emakumea zegoen eta iruzkina entzunda, haserre bizian jarri zen. Richardek atzean zituen bi gizonei argazkia atera eta #pycon hashtag-a erabilita jazotakoa tuit batean bidali zuen.

Kongresuan bertan hashtag hori zuten tuit guztiak erakusten zirenez, Richardek bidalitakoak oihartzun handia hartu zuen momentuan bertan eta, ondorioz, argazkian azaltzen ziren bi gizonek kongresua utzi behar izan zuten.

Honek guztiak oihartzun handia izan zuen Twitter-en eta hori ikusita, iruzkina egin zuen langilea kaleratzea erabaki zuen Playhaven enpresak. Honen aurrean, langileak berak, barkamena eskatu ostean

Hauxe da bi pertsona langabezian utzi dituen mezua. | mancuniancreative.com Adria Richards erasotu zuen: “Bere argazkiari esker lanik gabe geratu naiz eta hiru seme-alaba ditut. Berak ez zigun egin behar zuenaz abisatu eta irribarretsu zen argazkia atera zigunean” argudiatu zuen gizonak.

Gizonaren argudioak entzun ondoren, hainbat internet erabiltzaile argazkiaren egilearen kontrako iruzkinak egiten hasi ziren eta honek guztiak ere oihartzun handia hartu zuen Twitter-en. SendGrid enpresak, Richardsen enpresa hain zuzen ere, hau kaleratzea erabaki du ‘beste pertsonei argazkiak atera eta hauek ahalkearazteagatik.

JAPONIAN

Ametsen esanahia deszifratu omen dute zientzilariek Japoniako ikertzaile talde batek ametsen edukia partzialki deszifratzea lortu duela iragarri berri du. Ikertzaile talde honen esanetan, aurkikuntza honek egoera psikikoaren analisirako, hainbat gaixotasun psikologikoen azterketarako eta pentsamenduaren bidezko makinen kontrolerako baliogarri izango da. Kioton den Yukiyasu Kamitani Nazioarteko Ikerketa Institutuko ikertzaileek adierazi dutenez, orain arte soilik ametsa izan duen pertsonak ezagutu zezakeen honen edukia. Orain, berriz, beraiek sortutako gailuari esker, fase onirikoan pertsona batek bere garunean ikusten dituen irudiak dekodifikatzeko aukera dago.

Zientzilariak ametsetan zeuden hiru pertsona desberdinen garunen jarduera aztertu dute. Ametsaren fasean sortutako seinale bat jasotzean zientzilariek pertsona horiek esnatu eta zein irudi ikusten ari ziren galdetzen zieten. Jarduera hau 200 aldiz errepikatu zen pertsona horietako bakoitzarekin. Lortutako emaitzekin, garunan emandako jarduera eta ikusitako irudien inguruko taula bat sortu dute. Modu honetan, garunaren seinale zehatz bakoitza objektu batekin lotu da. Ondoren egindako frogetan, zientzilariek kasuen %70etan ametsen edukiak asmatu ahal izan dituzte. “Gure ikerketarekin frogatu ahal izan dugu ametsetan ematen den ikusmen esperientzia garunaren jarduera espezifiko batzuetara lotuta dagoela, eta horrek, ametsen edukiak deszifratzeko bidea zabaltzen du” adierazi dute Kamitaniko zientzilariek.

Etxean arma bat izatea legez derrigorrezkoa izango da EEBBetako herri batean XEDEA HERRIAREN ETA BERTAKO BIZTANLEEN SEGURTASUNA BERMATZEA OMEN DA EE.BBetako Georgia estatuan den Nelson izeneko herrixka batean (mila biztanle inguru) legez derrigorrezkoa izango da etxea bakoitzean gutxienez arma bat eta dagokion tirogaia izatea.

Hori da, hain zuzen ere, bertako biztanleek onartu duten udal-ordenantza. Estatu Batuetako Konstituzioaren II. Zuzenketan jasotzen den armak izateko eskubidearen inguruan sortutako eztabaidaren aurrean, herri honetako biztanleek argi utzi nahi izan dute armak izan nahi dituztela.

4

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

| rumor9.com

GAZTEBERRIAK

Milioi askoko kalte ordaina ziegan ahaztutako presoarentzat EE.BBetako Nuevo Mexiko estatuan bizi zen 59 urtetako Stephen Slevin 2005eko abuztuan atxilotua izan zen mozkortuta gidatzeagatik.

Poliziak leihorik gabeko, eta beraz, argi naturalik gabeko, ziega batean sartu eta 2007ko maiatzera arte mantendu zuen han. Guztira, 22 hilabete inguru eman zituen ziega batean eta,

hori dela eta, orain, Slevinek 16 milioi eurotako kalteordaina jasoko du. Hau, inoiz preso bati eman zaion kalteordainik handienetako bat da EE.BBetako historian. Antza denez, Slevinek arazo fisiko eta mental larriak izan arren ez zuen inolako laguntzarik jaso.

Gainera, biriketako minbizia duela ere jakinarazi da.

Zigortua hamsterra frejitu zuen laguna Britain Handiko ikasle batek 120 ordutako komunitatelanak egin eta 1.150 euroko kalte-ordaina ordaindu behar dio bere pisukideari honen hamsterra frejitzeagatik.

Gainera, datozen zortzi urteetan inolako animaliarik izatea debekatua izango du.

21 urtetako James Whitek onartu duenez, alkoholaren

eraginpean zegoen bere pisukidearen hamsterra frejitzea erabaki zuenean.

Epaiketan zartaginera bota zuen unean animalia bizirik zegoenenetz frogatzea ezinezkoa izan denez, Whitek gartzelara joatea ekiditu du. Yorkeko Unibertsitateak bestelako neurririk hartuko ez duela iragarri du. | Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

5

ERREPORTAJEA

Esaiozu Europari

Európame ekimena da, europar hiritarren eskubide eta askatasunak dibulgatzeko eta 2014ko ekainan izango diren Europar hauteskundeetan parte-hartzea sustatzeko burutzen den Europar Hiritartasunaren Urtearen markoan Europar Parlamentuak Euskadin diruz laguntzen duen ekimen bakarra. | ARTXIBOA

Europa krisian da. Azken urteetako geldialdi ekonomikoak langabezia, desilusioa eta gizartearen haserreaz gain, politikarekiko mesfidantza ere sortu du. Hiritarren artean, eta bereziki gazteriaren artean, desengainua, ezkortasuna, azken urteetan lortutako guztia galdu dela eta jendearen aldarrikapenak kontutan hartzen ez direnaren ideia zabaldu da

Seguruenik, Europar Batasunak bere sorreratik izan duen onarpen mailarik baxuena bizi du egun hauetan eta gazteriak, eta gizarteak oro har, bere iritzia kontutan hartua izatea aldarrikatzen du. Maiatzan Euskadin abian jarriko den ‘Európame’ izeneko ekimenak, euskal gazteriaren barruan europar proiektuaren eta honen etorkizunaren inguruko eztabaida, hausnarketa, sormen eta hedapenerako gune bat sortzea du helburu.

9 de Mayo eta Eurocampus kultur elkarteek antolatzen duten Európame ekimenak Europaren ideiaren inguruan euskal gazteria hausnarketa eta eztabaida gauzatze batera eta, modu parte hartzaile batean ikusentzutezko edukien ekoizpenera gonbidatu nahi du. Eta bide batez, gazteriak Europar

6

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

Batasunaren ezagutza handiago bat izatera ere lagundu nahi du. Azken finean, egun den erakunde eta hiritarren artean den tartea gainditzea da bilatzen den xede nagusienetako bat, elkarlan eta parte-hartzearen bidez iritzi guneak eta europar hiritartasunaren sentimendua sustatuz. Oro har, Európamek europar hiritartasun aktibo bat eraikitzea du helburu, bere eskubide eta askatasunen jabe dena eta iritzi propioa duena. Ekimen honen inguruko informazio gehiago abian jarriko den www.europame.net webgunean aurki daiteke.

Hiritartasuna, eztabaida, sormena, partekatzea Európamek, beraz, hiru helburu nagusirekin garatu nahi den ekimena

ERREPORTAJEA

izango litzateke: z Europar hiritar aktiboa sustatu gazteriaren parte-hartzea bultzatuz europar eztabaidan eta honen sormena ere indartu komunikazio horizontaleko (2c2: Citizen to Citizen) praktika berrien eta kazetaritza 2.0ren bidez. z EBak eta Europar Parlamentuak euskal gazteriaren bizitzan duen garrantziaren inguruan eztabaidatzeko eta hausnartzeko eremuak sortu. Era berean, bakoitzaren komunitatean eta, oro har, gizartean ikusentzutezko edukien sormen, ekoizpen eta hedapenean gazteriaren protagonismoa bultzatu nahi da, ‘learning by doing’ delako metodologia aplikatuz. z EBn gazteriaren parte-hartze demokratikoaren inguruko ideia, hausnarketa eta esperientziak online plataformen bidez partekatu, hedatu eta helaraztea Europar Batasun beraren eta

honen erakunde eta politiken inguruko ezagutza maila hazteko.

Teknologia mugikorrak Hau guztia burutzeko, EurĂłpame ekimenak hiru jarduera nagusi burutuko ditu: teknologia mugikorretan oinarrituz gazteek kazetaritza 2.0 burutu ahal izateko sormen laborategiak; bideo sormen lehiaketa; eta europar astea. z Sormen laborategiak: Europa eta Europar parlamentuaren funtzioaren inguruko sentsibilizazio, hausnarketa, analisi eta ikusentzutezko edukien ekoizpenerako tailerrak antolatuko dira. Hauetan, partehartzaileek eduki digitalak sortzeko aukera izango dute eta hori guztia burutuko dire elkarrizketen glosario batean islatu nahi da. Elkarrizketa hauetan, hiritarrek Europa eta Europar Parlamentuaren inguruan

duten iritzia jasoko da. z Europame lehiaketa: plataforma mugikorretan oinarrituta ekoizten diren sormen bideoen lehiaketa bat ere antolatu da. Bideo hauek etorkizuneko Europar Batasunaren izaera zein nolakoa izan beharko lukeen ideiaren ingurukoak izan beharko dute. z Europar Astea. Euskadiko puntu desberdinetan ekintza desberdinak burutuko dira hiritarren parte-hartzeaeta eztabaida sustatzeko eta ekoiztutako edukiak erakusteko.

EurĂłpame da, europar hiritarren eskubide eta askatasunak dibulgatzeko eta 2014ko ekainan izango diren Europar hauteskundeetan parte-hartzea sustatzeko burutzen den Europar Hiritartasunaren Urtearen markoan Europar Parlamentuak Euskadin diruz laguntzen duen ekimen bakarra.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

7

ELKARRIZKETA

ZIORTZA CARRANZA. (PSIKOLOGOA)

“Heriotzak bizitzak duen balioa erakusten digu�

Ziortza Carranza heriotza eta doluetan aditua den psikologoa da.

Aspanovas Bizkaiko Haur Minbizidunen Elkarteko psikologoa eta Gurenduz Psikologia Zentroko zuzendaria ere bada.

Hobeto bizi ahal izateko heriotza onartzearen garrantzia azpimarratzen du ematen dituen hitzaldi desberdinetan.

8

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

ELKARRIZKETA Heriotza onartzeak hobeto bizitzea ahalbidetzen duela defendatzen duzu.

Zergatik?

Gaur egun, kontsumo gizarte batean bizi gara eta heriotza aldentzeko joera dugu. Gizarte eredu honek bizimolde bat ezartzen digu: lan egin, hondasunak pilatu... Eguneroko plazerrak, gehienetan materialak, gure bizitzaren ardatz bilakatu dira. Eskema horretan, heriotzak ez du lekurik. Kontsumismoaren ideiari helduta, adibidez, izorratzen diren gailuak momentuan bertan ordezkatzea jada naturala egiten zaigu eta, horrek, gauzak amaitzen direnaren ideia ere difuminatzen du. Heriotzak, berriz, orainaldian bizitzen erakusten digu; gaur hemen gaude baina auskalo bihar zer gerta daitekeen. Eta honekin batera, heriotzak bizitza duen balioa erakusten digu. Ideia hau garbi dugunean, bizitzako momentu guztiak azkenak izango balira bezala bizitzen ikasten dugu. Jakingo bagenu gaur gure bizitzaren azken eguna dela askoz ere modu intentsoagoan biziko ginateke.

Posible da gaur gure azken eguna izan daitekeenaren ideiarekin bizitzea?

Heriotzan pentsatzeak ez du zertan negatiboa izan behar. Garbi badugu heriotza hor dagoela eta edozein momentutan gure atera jo dezakeela, horrek gure bizitza modu egokiago batean bizitzera lagun gaitzake. Modu kontziente edo inkontzienteago batean guztiok heriotzan pentsatzen dugu. Nire esperientzian oinarrituta, sarritan ikusi ahal izan dudana da hainbat jende bere bizitzan zehar gauza nimi単otaz arduratu izan dela eta heriotza gertu izan duenean, bai bera edo senideren bat gaixorik jarri delako, eskala hori guztiz eraldatu egiten zaiela.

Jakin badakigu guztiok hil egingo garela baina, zer dela eta ez dugu honekin bizitzen jakitea lortu? Zer dela eta heriotzaz hitzegitea tabu izaten jarraitzen du?

Hori gure kulturaren eta orainaren gauza da. Gure artean, adibidez, duela hainbat urte, baserrietan heriotza beste modu batean zuten barneratuta. Seguruenik, animaliak jaio eta hiltzen ikustearen ondorioz, bizitza eta heriotzaren zikloa askoz ere barneratuagoa zuten. Gaur egun berriz, heriotza gure bizitzatik urrundu nahi dugu: jende gehiena

ospitaletan hiltzen da eta ez beraien etxeetan, beilatokiak hirien kanpoaldean eraikitzen dituzte... Heriotza beldurgarri egiten zaigu eta horregatik aldendu egiten dugu gure bizitzatik.

Heriotza, gizadiaren garapenean ikus daitekeen bezala, gure bizitzaren ardatz izan da hainbat aspektutan.

Gaur egun ere horrela da?

Bai noski, baina gakoa da benetan garrantzitsuak diren gauzen eskala eraldatu egin dugula. Aipatu dugun gizarte eredu honen eraginez, hondasunak jarri ditugu gure lehentasunen gailurrean.

Zenbat eta gauza edo hondasun gehiago pilatu orduan eta bizitza arrakastatsuagoa dugunaren sentsazioa dugu. Heriotzak berriz, eskala hori irauli egiten du eta pertsonak jartzen ditu gailurrean. Jakin badakigu hil egingo garela baina inork gutxik pentsatzen du bere heriotzan; beti besteak dira hiltzen direnak.

Ez dago dolu eredu bakarra, bakoitzak bere modura bizi behar du maite duen pertsona baten galera

Heriotzaren beldur baino, ez al gara sufrimenduaren beldur?

Nik uste dut bien beldur garela. Garbi dago sufrimenduaren beldur garela, baina baita heriotzaren beldur ere. Azken finean, heriotza ezagutzen ez dugun zerbait da, misteriotsua. Ez dakigu zer dagoen heriotza ondoren edota zer gertatuko den.

Heriotza eta dolua modu desberdinean bizi daitezke?

Faktore askok eragiten dute dolua edo heriotza nola bizitzen dugun moduan: adina, hil den pertsonarekiko genuen harremana, heriotza emateko modua...

Pertsona bakoitzak dolua bere modura bizitzen du. Guztiak desberdinak garen heinean, doluak ere desberdinak dira.

Norberaren dolua den bezala onartzen

ikasi behar dugu. Kasu honetan beldarraren metafora erabiltzen ohi dut: norbait hiltzen zaigunean bakoitzak bere zeta-kapulua eraikitzen du eta bakoitzak erabakitzen du zenbat denboraz izango den kapulu horren barnean. Azken finean, garrantzitsuena ez da doluan ematen duzun denbora baizik eta dolutik ondo ateratzea: galeraren eta hau betirako izango denaren onarpena, honek sor ditzakeen sentimenduen onarpena eta energiak bizirik daudenengan bideratzea.

Doluaren kasuan, garrantzitsua da onartzea ez dagoela dolu eredu egoki bakarra; bakoitzak bere modura bizi du maite duen norbaiten heriotza. Pertsona guztiak berdin bizi behar dugunaren ustea dago, eta baita heriotza modu berean bizi behar dugunaren ideia ere.

Nola bizitzen dute gazteek heriotza?

10 eta 14 urte bitarteko haur edo nerabeek heriotza helduek ulertzen duten moduan ulertzen hasten dira, hots, betirako galera bat dela eta pertsona hori ez dela itzuliko.

Haur gazteagoetan heriotza askoz ere abstraktoagoa da. Nerabe edo gazteen kasuan, heriotza helduen antzera ulertu bai baina modu desberdinean jokatzen dute honen aurrean. Sarritan, nerabeek gertuko pertsonen galera ezer gertatu izan ez balitz bezala bizitzen dute eta sentimenduak izkutatzen dituzte. Hau hedabide edo bideojokoetatik jasotzen dituzten ereduetan oinarri daiteke. Gazteak sentimendurik gabeko heriotzetara daude ohituta eta ondorioz zailago egiten zaie galera baten aurrean barruan duten hori azalaraztea. Horrek, zenbait kasutan arazoak sor diezaizkieke heldutasunean.

Heriotza zuzenki erlijioarekin lotu izan dugu. Gero eta fedegabe gehiago egonik nola betetzen dugu hutsune hori?

Ez dugu bete, hutsik geratu da. Posible da heriotza erlijioarekin zerikusia ez duen ikuspegi batetik bizitzea, Aintzinako Grezian bezala, adibidez. Sinisdun zein sinisgabeek antzeko galderak egiten dizkiote bere buruari heriotzaren inguruan. Fededunek erlijioak ematen dizkien erantzunak dituzte, eta horrek aurrera egiten laguntzen die. Sinisgabeek, berriz, erantzun propioak bilatu beharko dituzte, edo bestela, erantzunik ez daudela ohartu.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

9

ZIENTZIA

Artikoa baso bilaka liteke

Ikerketa baten arabera, mundu mailan ematen ari den bataz besteko tenperaturaren hazkundeak Artikoaren zati garrantzitsu bat baso bilakatzea ahalbidetuko du.

10

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

ZIENTZIA Zientzilariek erabilitako modeloan aurreikusten diren datuak baieztatuko balira, Siberian, adibidez, zuhaitzak egun diren mugatik ehunka kilometrotara hedatuko lirateke iparralderuntz

Nature Climate Change aldizkarian argitaratutako artikulu batean azaltzen den bezala, zientzilariek datorren hamarkadetan artikoko baso eremua %50an haz daitekeela aurreikusten dute.

Ondorio honetara iristeko erabilitako modeloek ez dute oso aurreikuspen onik iragartzen. Izan ere, baso eremua haztearekin bat aldaketa klimatikoa bera azkartu egingo baita. Aipatu ikerketako buru den Richard Pearsonek adierazi duenez, Artikoan aurreikusten den landaretzaren hedapenak ondorioak izango ditu mundu mailako ekosistema guztietan.

Zientzilariek jada frogatu ahal izan duten bezala, Artikoko landaretza jada biderkatu egin da azken urteetan. Landaretzaren hazkunde honek jasotako tenperatura igoerekin bat egingo luke.

Epe ertain eta luzerako aurreikuspenak egiteko, zientzilariek modelo estadistikoak erabiltzen ohi dituzte. Kasu honetan, tenperatura eta prezipitazio baldintza zehatzetan zein landare mota haz daitezkeen aztertzen duen modeloa erabili dute. Aurreikuspen guztietan bezala emaitzak zuhurtziaz irakurri behar badira ere, Artikoan den klimaren gogortasunak bertan gara daitekeen landaretza mugatzen du eta, beraz, bertan erabilitako modeloa beste lekuetan erabilitakoak baino xamurragoa da.

Pearsonen aburuz, aldaketa klimatikoaren eraginak ez dira soilik Artikora mugatuko. Zentzu horretan, aldaketa hauek guztiek hegaztimigratzaileen hainbat espezietan ondorio larriak izango lituzkete, bereziki, Artikoa habia egiteko erabiltzen duten espezietan.

Ikerketa berean, ikertzaileek lur azalaren erreflektibotasunean oinarritutako albedo efektua delakoak Artikoko kliman eragin larriak izan ditzakeela aurkitu dute. Eguzkia elurrera iristean, erradiazio gehiena bueltan islatzen da espaziora. Elurraren ordez zuhaitzak badaude, eguzki argi gehiago xurgatzen da eta, ondorioz, tenperaturak gora jotzen du. Beraz, oreka mantendu ezean, zuhaitzak hedatzen diren heinean aldaketa klimatikoa azkartu egingo da eta horrela, behin eta berriz tenperatura altuekin izotza urtuko litzatekeelako.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

11

EUSKARA

Berriketan

Webguneak euskaraz

Primeran!

Eibarko Udaleko Inmigrazio Sailak Debabarrena esperientzia Eskolarekin batera Berriketan izeneko ekimena abian jarri du mintzapraktikaren bidez jatorri desberdineko bizilagunak barneratzeko. Programaren xedea 15 bikote sortzea da, bikote bakoitza etorkin eta bertako pertsona batez osatuta daudelarik.

Eusko Jaurlaritzako IVAP/HAEE Institutuak webguneak sortzeko gida bat kaleratu berri du guztiz euskaraz ‘Komunikazio elektronikoa. IVAPen gomendioak weborriak idazteko’ izenburupean. Ekimen honen xedea euskararen presentzia sarean areagotzea da. Gidaliburua doakoa izango da eta online ere kontsulta daiteke IVAP/ HAEEren webgunean. Gida jarraituz modu erreazean sor daiteke euskarazko web bat.

HABEk eta Elhuyar Fundazioak elkarlanean sortutako Primeran! ikasmateriala argitara berri dute. Metodoa A1 mailarako da, ikasgelan erabiltzeko dago pentsatuta, ikaskideekin elkarreraginean eta irakasleak lagunduta lantzekoa. A1 maila gaindituta, ikaslea gai izango da eguneroko bizitzan sarri erabiltzen diren esapideak ulertzeko eta erabiltzeko, baita berehalako beharrak asetzera bideratutako esaldi soilak osatzeko ere.

Andoain eta Baiona lotu dituen aurtengo Korrika inoiz izan den Korrikarik arrakastatsuena izan da AEKko arduradunen eta Korrikako arduradun den Edurne Brouarden aburuz. Guztira 2.500 kilometro baino gehiago osatu dituzte milaka euskaltzaleek euskararen aldeko lekukoa eta barruan zeraman mezua Euskal Herritik zehar eramaten. Honi guztiari, atzerrian burutu diren Korrikaren aldeko bestelako ekintza guztiak gehitu behar zaizkio.

Hamaika egunez luzatu den lasterketak amaiera jendetsua izan zuen Baionan eta modu ezin hobean itxi zen orain arteko

Korrika 18k 2.587 kilometro osatu ditu Andoain eta Baiona lotzeko. Korrikako arduradunek aditzera eman dutenez inoiz baino jende gehiagok hartu du parte. | Mungiast.org

Euskararen jatorria

Euskara dogon hizkuntzatik etor daitekeela dio ikerketa batek Jaime Martín hizkuntzalariak 12 urtez egindako ikerketa baten arabera, euskararen jatorria Malin hitzegiten den dogon hizkuntzan aurki daiteke. Aipatu ikerketan, Martinek bi hizkuntzetako 2.274 hitz desberdin aztertu ditu eta %70en kasuan antzekotasun handiak aurkitu ditu hauen artean.

Hizkuntzalaritzan antzekotasun maila %50etik gorakoa denean bi hizkuntzen arteko ahaidetasunaz hitz egin daiteke.

Antzekotasun handia duten hitzen artean honako hauek aurki daitezke: bide/bede, gara/garai, bero/beri, toki/togi edota gose/kose. Martín ez da euskara Afrikako bestelako hizkuntzekin lotzen duen lehen hizkuntzalaria.

12

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

Korrikarik luzeena eta jendetsuena.

Edizio honen balorazioa egiteko emandako prentsaurrekoan Korrikako arduraduna den Edurne Brouard eta AEKko koordinatzaile orokorra den Mertxe Mugika gustura azaldu ziren edizio honek emandako datuekin. Hala ere, behin lasterketa amaituta zalantza izpi bat utzi zuten. ‘Eta orain zer?’ galdetu zuten biek ala biek. Izan ere, euskararen osasunak, batez ere hainbat guneetan, oraindik ere kezka sortzen du euskaltzaleen artean.

Mugikak eta Brouardek euskararen erabilerarako baldintzak sortu behar direla aldarrikatu zuten, euskaldunei euskaraz aritzeko aukera emanez eta euskaraz ez dakitenei euskara ikasteko erraztasunak emanez. Orain datorren edizioa prestatzea tokatzen da.

EUSKARA PRAKTIKATZEKO TRESNA

Donostiako Maramara taldeak, Donostiako Udalarekin eta Topagunearen laguntzarekin, edonon euskaraz aritzeko Mintzanet izeneko erraminta garatu du. Sistema honetan bi mintzakide mota daude: bidelaria eta bidelaguna. Lehenengoa da euskara praktikatzeko beharra edo gogoa duena. Eta bigarrena bidelariari euskaraz mintzatzen lagundu nahi diona.

| euskaramaitedut.com

Korrika Mundiala!

ZERJAN, HURA IZAN

Erosketak di-da batean!

Nahiago dituzu samur eta gozo, ala gatzdunak? Hobeto itxura gogorgogorrekoak? Edo agian, zertxobait helduagoak? Akaso tamaina onekoei botatzen diezu begia? Behin edo behin, hemengoak probatu al dituzu? Krisian direla diote beti, behin baino gehiagotan agorte gogorrak jasatzen dituztela ere bai… Baserritarreko produktuez dihardut.

Bertakoak probatzea gomendatzen dizut, organikoak dastatzea, sasoikoak… jada ez dira “hippien” kontuak!!

Gure lurraldeetan ekoizten diren produktuetatik, gutxienekoak bertan kontsumitzen dira, gehiengoak esportatzen direlako. Konturatu gabe, egunero gure onurak beste lurralde batzuetara garraiatzen ari gara. Hemengo enpresetako produktuak, ez al dira, bada, bertakoak?

Askotan ez dakigu bereizten “edota ez dago ondo adierazita”, zein den ontziratze lekua eta zein jatorria. Esaterako, Hego Ameriketatik ekartzen diren zainzuriak, Nafarroako enpresetan lataratzen dira, eta napartzat erosten ditugu. Nahiz eta etiketak geroz eta informazio gehiago jaso, nahiz eta komunikazioaren garaian bizi… kontsumitzaileok inoiz baino konfundituago gabiltzala erosketetan nabaritzen dut.

Barazkiak lantzen edo abereak bazkatzen diren lurraldeak, erabilitako ur eta ongarriak, jasotako eguzki izpiak, eta bereiziki, zaintzen dituzten esku jakintsuek, elikagaiaren kalitatea anitz hobetzen du. Eta holakoak erostetik aurrera, “kontsumo talde” batean adibidez, dena onurarako da.

Ekologikoki eta ekonomikoki. Batetik, lurraren emankortasuna zaintzen delako: ongarri organikoak erabiliz; sasoiko eta lekuko produktuak sustatuz soilik; eta gertuko merkatuetan salduz. Eta bestetik, gure baserrien biziraupena lortuz: autoktono diren landa eta abereak ekoiztuz; bitartekaririk gabeko salmentak sustatuz; edota baserritarrei egindako lana eta

esfortzua merezitako prezioetan ordainduz.

Produktu ekologikoak, labedunak… garestiak direla? Hippie-pijoen modan bilakatu direla? Egia da enpresa erraldoiekin ezin dutela lehiatu, baina onurak ugariak dira!

Hezkuntza, osasun eta gastronomia.

Merkatura joan eta edozein elikagai erosteko ohitura dugu. Gehiengoak naturaz gaindikoak dira edozein tenperatura, hezetasun edo giroan… Apur bat susmagarria ohiko merkatuko elikagai batzuen iraupena, ezta? Baina, sasoiansasoiko produktu freskuak ekoiztuz, erosiz eta janez, elikagarri ugariago bereganatuko ditugu. Beraz, osasungarriagoak izango dira.

Gaur-egun bezainbesteko aukerak izango ez bagenitu, elikadura-ohiturak nahita-nahiez, aldatu beharko genituzke, eta horrekin batera, hainbat gaixotasun sahiestu.

Produktu hauen itxura askotan kaskarragoa izanda ere, askoz zaporetsuagoak dira, bestela galdetuiezue sukaldari ospetsuei ea zergatik erabiltzen dituzten!! Halaber, baserritar eta kontsumitzaileen arteko harreman estua eta zuzena sortzen denez, nola ekoizten dituzten ikusteko aukera ere izango dugu… “Esne gura dugula, di-da batean erosi edo freskagarria ireki eta kaxatik hartu, besterik ez dugu egin behar.

Baina esnea ez dator kaxatik!! Prozesua askoz luzeagoa da. Beraz zuzenekoan ikusiz, gehiago balioetsiko ditugu elikagaiak.

“Kontsumitzaileok inoiz baino konfundituago gabiltza erosketetan”

NEREA SEGURA

Mugimendu “ez hain berri” honetan, kontsumitzaileak astero produktu ugariez osatutako otar bat jasoko du: bai etxean bertan, bai egokitutako merkatu hurbil batean. Di-da batean eta aukeratu behar gabe, erosketak eginak izango ditu. Bai denbora galanta aurreztu ere!! Herriz-herri hedatu den mugimendua da, eta ahoz-aho ezagutu eta parte hartutakoa. Gaur egun kide izateko eskariak pil-pilean dabilela, ekoizle gehiagoren bila dabiltza taldekoek.

Animatu eta zure udalerrian informa zaitez, ez zara damutuko. | Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

13

ERREPORTAJEA

Milioika haur eta nerabe gatazka armatuetako protagonista dira, bai hauetan zuzenean parte hartzen dutelako bai hauen biktima direlako.

Guda testuinguruetan izaten den gose eta gaixotasunetaz gain, gazteek sexu-biolentzia eta derrigorrezko erroldatzeak pairatu behar izaten dituzte

14

2007an Munduko Bankuak argitaratu zuen Munduko Garapenaren Txostenaren arabera, munduan 12 eta 24 urte bitarteko 1.500 milioi gazte ziren. Hauetatik, 1.300 milioi garapen bidean diren herrialdeetan bizi ziren oinarrizko hezkuntza eskubideak bermatu gabe eta lan merkatuan barneratzeko ia aukerarik gabe.

Munduko hainbat eskualdeetan, baina, batez ere, Sahara Hegoaldeko Afrikan eta Ekialde Hurbilean, gatazka armatuak nagusi diren testuinguruetan hazitako haur eta gazteen arazoa larrituz joan da Guda Hotza amaitu zenetik. Testuinguru hauetan,

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

talesoftheleng.wordpress.com

Gazteak gatazka armatuetan

noski, oso zaila da nerabetasunetik heldutasunera doan pausoa behar bezala ematea.

Gatazka armatuak Urtero, mundu osoan zehar, gatazka berriak sortu edo jada martxan zirenak larriagotu egiten dira.

Zoritxarrez, gutxiago dira hoberuntz egiten dutenak. 2013an, oraindik ere, nahikotxo dira ixteke jarraitzen duten gatazkak. Gatazka hauek izaera desberdinekoak dira eta zaila litzateke munduan diren gatazka guztien zerrenda osoa egitea, batez ere, gatazkaren izaera beraren arabera

ERREPORTAJEA edota honek egun duen intentsitatea dela eta. Dena den, bizirik diren gatazken artean hauek lirateke garrantzitsuenak: Sudan eta zatiketa gehiagoren mehatxua; Turkia/PKK; Afganistan eta Nazioarteko indarren erretreta; Pakistan eta eman beharreko prozesu demokratikoa; Sahel (Mali, Nigeria...) eta Al Qedaren mehatxua; Kongoko Errepublika Demokratikoko guda zibila; Kenia eta bere arazo ekonomiko larriak; Siria eta Libanoren etorkizuna; Erdiko Asia eta porrot egitear diren hainbat estatu; Irak eta bere harreman berriak.

ELSA FUENTE. (UNICEF-EUSKAL HERRIKO BATZORDEA)

Hauetan guztietan eta oraindik zabalik darraiten bestelako gatazketan haurrak soldadu erabiltzeko arriskua jarraitzen du.

Arrazoiak eta kopuruak Erakunde desberdinetatik azpimarratu izan ohi den moduan, gatazka armatuak diren herrialdeetan hezkuntza maila oso baxua duen eta lan merkatuan sartzeko aukera eskaxak dituen gazteriak gatazkaren alderen batean amaitzeko aukera handiak ditu. Etorkizun oparoago baten itxaropenaren faltan, gizartearekiko gaitzustea sortzen da eta armak hartzea normaltzat jotzen dute hainbat gaztek.

Gazteenen kasuan, gainera, egoera hori ezagutu duten bakarra izatea ere gerta liteke. Horrela, gero eta gazte gehiagok hartzen du parte munduko lurralderik ez-egonkorrenetan ematen diren gatazka armatuetan, baina gezurra badirudi ere, ez dago honen inguruko datu zehatzik.

Amnistia Internacional erakundearen esanetan, 18 urtetik beherako 300.000 haur eta gazte inguru munduan diren 30 gatazka desberdin baino gehiagotan borrokatzen ari dira. Nazio Batuek 2012an emandako datuen arabera, gutxienez 17 herrialdetan haur soldaduak erroldatzen jarraitzen zuten. Zenbait kasutan, jada zazpi urterekin borrokarako erroldatzen dituzte.

Haur eta Emakume Errefuxiatuekiko Komisioaren arabera, berriz, 25 urtetik beherako 300 milioi pertsona baino gehiago bizi dira gatazka armatuak ematen diren lurraldeetan.

Hainbat adituen ustetan, gazteriaren gero eta parte hartze handiagoa gudetan zer ikusi handia du garapen demografikoarekin. Aipatu 2007ko Munduko Garapenaren Txostenaren baitan, datozen 15-20 urteetan gazte

Zein nolako balorazioa egiten duzue UNICEFetik hau soldadu fenomenoaren inguruan?

UNICEFen agindua, edozein egoera eta momentuan haurren eskubideak bermatzea da. Haur soldaduen kasuan, argi eta garbi hau hauen eskubideen urraketa ematen da et, zentzu horretan, gure lana hori ekiditzea da. Horretarako, haurren oinarrizko beharren estaldura ezinbestekoa da, osasunan, elikaduran, hezkuntzan, etab... Problematika honetan haurren babeserako eskubideei heltzea ezinbestekoa da; haurrak behar bezalako garapena izan dezaten testuinguru seguruak sortu behar dira. Kontutan hartu behar dugu, gaur egungo gatazketan biktimen %90 inguru zibilak direla eta, hauetatik, %80a haurrak eta emakumeak direla.

Zer dela eta gatazka armatuetan ematen den haurren erabilera hori?

Praktika hauek arruntagoak diren herrialdeetan ohikoa da muturreko pobreziako egoerak aurkitzea eta horrek adingutxikoen zaurgarritasun handiagoa suposatzen du. Kasurik gehienetan, bere etxeak utzi behar izan dituzten nerabeetaz ari gara, bere senideak galdu dituztenak eta, nolabait, behartuak aurkitu dira, derrigortuak ez bada, bere burua indar errebelde edo ofizialetan erroldatzera.

Posiblea da adin gutxitu hauen errehabilitazioa?

Posiblea bai, baina oso zaila da. Kontutan izan behar dugu haur hauek, kasu gehienetan, erasotzailetzat ikusiak direla eta ez biktimatzat. Estigmatizazio honen ondorioz, berezko komunitateetan birgizarteratzea zaila egiten da.

Horretarako, sektore desberdinetan lan egin behar da haur hauek bizi behar izan duten esperientzia ezagutzera emateko eta berez diren biktima moduan aurkezteko.

Adin gutxiko hauen errehabilitaziorako lan psiko-sozial oso garrantzitsua bete behar da. Kontutan izan behar dugu guretzat imajinaezinak diren esperientzia traumatikoak bizi izan dituztela eta hauek, ezinbestean, bere bizitza baldintzatuko dute. Horregatik epe luzera begira egin behar da lan, haur eta gazte hauek propio duten komunitateetan barneratuz emaitza profesional azkarrak ematen dituen hezkuntza bat eskainiz etab...

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

15

ERREPORTAJEA

Nazioarteko legediak 15 urtetan ezartzen du gutxieneko adina gazte bat erroldatzeko gobernu baten ejerzitoan

GOIAN, EZKERREAN: Sierra Leonako guda

zibila dela eta txikitutako eskola. 2002an amaitu zen guda honetan, haur soldaduen erabilera gobernuarean zein erreboltarien estrategia izan zen. Erreboltariek 7 eta 12 urte bitarteko milaka haur bahitu zituzten soldatu eta prostituta gisa erabiltzeko.

Borrokatzeko hautatuak zirenak, sarritan bere gurasoak akatzera behartzen zituzten.

GOIAN, ESKUBIAN: Edozein talde edo indar

armatuaren 18 urtetik beherako partaide haur soldadutzat jotzen da. Berdin dio zein nolako eginkizun betetzen duen talde horren barruan. Horrela, talde horrekin batera doan edozein adingabetu, bertan senideren bat ez badu, soldadutzat jotzen da. Kasu honetan sartzen dira ere helburu sexualetarako erroldatutako neskak.

16

populazioaren kopurua modu nabarian haziko da Sahara Hegoaldeko Afrikan eta Ekialde Hurbilean (Gaza, Irak eta Yemen, besteak beste). Demografiaren eta biolentzia edo gatazken arteko harremana eztabaidagarria izaten jarraitzen duen arren, aditu askoren iritziz harreman zuzena dago gatazka armatu eta gazte gainpopulazioaren artean. Adibidez, 2002an amaitu zen Sierra Leonako guda zibilaren ostean, 25 urtetik beherako populazioa populazio osoaren %63koa zen.

Haurrak eta gazteak gatazka armatuen protagonista izan dira, bai orduko gobernuaren alde bai erreboltarien alde, Afganistan, El Salvador, Etiopia, Guatemala, Honduras, Kolonbia, Libano, Mozambike, Myanmar, Nepal, Nikaragua, Ruanda, Sierra Leona, Sri Lanka edo Ugandan.

Gure artean ere, Erresuma Batuan, adibidez, adin gutxiko gazteak ejerzitoan sar daitezke bere gurasoen baimenarekin.

EE.BBetan, Australian eta Zelanda Berrian ere 18 urtetik beherako gazteak onartzen dituzte bere ejerzitoetan. 1989ko Haurren Eskubideen Konbentzioa osatzen duen 2002ko haur soldaduen eskumeneko protokoloaren arabera, 18 urtetik beherako gazteak erroldatzea debekaturik dago, bolondreski zein behartuta, edozein indar erreboltarirako, baina ez horrela gobernuen ejerzitoetarako. Kasu hauetan, legez ezarritako gutxieneko adina 15 urtetakoa da.

Lanaren Nazioarteko Erakundeak berriki argitaratu duen ikerketa baten arabera gatazka armatuetan parte hartzen duen

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

gazteriaren 2/3ak bere ekimenez eman du izena gudara joateko. Gizarteko egiturak suntsituta geratu diren testuinguruetan, nerabetasunetik heldutasunerako pausua ez da modu naturalean gauzatzen eta gatazka eta pobrezia nagusitzen direnean, gazteek ejerzitoan eta talde militarretan aurkitzen dute beharrezkoa duten nortasuna. Bestelako ikerketa baten arabera, Afganistan, Kolonbia, Kongoko Errepublika Demokratiko, Pakistan edota Sri Lankako gatazketan parte hartu duten 15 eta 18 urte bitarteko gazteen gehiengoak ingurune pobre eta familia desegituratuetan du jatorria.

Beraz, datu hauek kontutan izanda, zein puntutaraino baiezta daiteke gazteak bere ekimenez erroldatzen direla? Bestelako irakurketa bat eginez, gazteak bere kontrolpetik at diren faktoreak bultzatuta erroldatzen direla ikus daiteke, batez ere, ekonomikoak. Hainbat kasutan, aitaren faltan semerik zaharrenak familia osoaren gaineko erantzukizuna hartu behar du heldutasunera iritsi baino lehen eta, lanaren faltan, erroldatzea izaten da irtenbiderik xamurrena. Era berean, gatazka testuinguruetan, kontraesana badirudi ere, ejerzitoak eta talde armatuek segurtasun handiago ematen dute.

Ildo honetan, Oxford Unibertsitateko Errefuxiatuen Ikasketetarako Zentroko ikerlari desberdinek nerabeak eta gazteak gatazka testuinguruetan talde kalteberatzat jotzea gomendatu dute. Hauen esanetan, haurrekin alderatuta, nerabeak oso erakargarriak dira buru militarrentzat jada borrokatzeko gai direlako.

ERREPORTAJEA DATU ZEHATZIK EZ: Milaka adingabetu erroldatuta daude gobernu-indarretan edota erreboltari taldeetan. Hauetako batzuk jada zazpi urterekin erroldatzen dituzte.

NESKAK ERE: NeskaK ere soldadu erroldatzen dituzte. Nepal, Sri Lanka edo Uganda bezalako herrialdeetan, haur soldaduen herena neskak dira. Hainbat kasutan, objektu sexualtzat ere erabiltzen dituzte.

ZAURGARRIENAK: Umeak bereziki zaurgarriak dira erroldatze militarrekiko bere heldutasun fisiko eta emozionalaren faltagatik.

ZEREGINAK: Haur soldaduek funtzio desberdinak betetzen dituzte: sukaldari, garraiolari, espia... Hainbat kasutan minaeremuetara ere bidaltzen dituzte soldadu helduagoei bidea irekitzeko. Kasurik okerrenetan, misio suizidetara ere behartzen dituzte.

ARMA BERRIAK: Armagintzan izandako aurrekauntzak direla eta, gero eta arma arinagoak ekoizten dira. Arma arin automatikoak erraz erabil daitezke, baita haurrengatik ere.

BASAKERIAK: Sarritan, hau soldaduak basakeriak egitera behartuak izaten dira. Hauetatik, ezagunena bere gurasoak akatzearena da. Modu honetan, haurra estigmatizatua geratzen da eta ezinezkoa egiten zaio bere komunitatera bueltatzea.

FAKTORE EKONOMIKOAK: Faktore ekonomikoek eragin zuzena dute haur eta gazteen erroldatzean. Inguru txiroetan bizitzeak, gurasoak galdu izateak, etxea galtzeak, gatazka eremuan bizitzeak edo oinarrizko hezkuntzarik ez izateak eragin zuzena du.

ERREHABILITAZIOA: Zenbait herrialdeetan haur soldaduak errehabilitatzeko programak garatu dituzte, bere senideak aurkitzen lagunduz, eskolara bueltatzeko erraztasunak emanez edota bizitza zibilean txertatzeko erraztasunak emanez.

Haurrak dira lehergailuen biktima nagusiak Save the Children GKEk duela bi urte argitara eman zuen txosten baten arabera, azken hamarkadan bi milioi haurrek bere bizitza galdu dute gatazka armaturen baten ondorioz eta beste 6 milioi larriki zaurituak izan dira. Modu honetan, gatazka armatuak bilkatau dira haur eta gazteen bizitza itxaropenerako mehatxurik garrantzitsuenetako bat.

Txostenean azaltzen denez, 5 urtetik beherako haurren heriotza-tasa altuena duten 10 herrialdeetatik zazpiretan gatazka armatu bat pairatzen dute.

Lehergailuen eragina pertsonen eta haurren bizitzan nabaria da: hauekin amaitzeaz gain edota zauri larriak sortzeaz gain, hezkuntza eta osasunan ere eragin zuzena dute, hainbat eskola eta ospitali txikituta geratzen baitira. 2010ean Afganistanen izandako erasoen ondorioz 400.000 haurretatik gora eskolarik gabe geratu ziren. Beraz, ondorio fisikoei ondorio psikologikoak ere gehitu behar zaizkie. Lehergailuek epe luzerako eri psikologikoak sor ditzakete eta hauek

haurren hezkuntzan eta sozializazioan eragiten dute, adingabetu hauek esplotaziora eta abusura zaurgarriago utziz.

Gaur egungo gatazka armatuetan, hildakoen %90 inguru zibilen heriotzak izaten dira. Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioak bereizi gabeko erasoaldiak debekatzen baditu ere, ia gatazka gehienetan biztanleria objektibo militarra bilakatzen da.

Zalantzarik gabe eragin kaltegarrienak dituzten lehergailuak pertsonen kontrako minak ditugu. 1997an sinatutako Ottawaren Itunari esker mina hauen eragina dexente murriztu bada ere,

urtero 8 eta 10 mila adingabe inguru hil edo larriki zaurituak dira hauen eraginez.

2010ean (Afrikako Iparraldeko gatazkak piztu baino lehen) hauek ziren haur eta gazteentzat, lehergailuak direla eta, herrialderik arriskutsuenak: Afganistan, Palestinako lurralde okupatuak, Pakistan, Somalia, Sri Lanka eta Yemen.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

17

SEXUALITATEA

Muxu arriskutsuak

Sexu grina eta dirua

Sexu-asmakizunak

Muxukatzean, 40.000 bakteria inguru pasatzen dira aho batetik bestera, hori bai, gehienak kalterik egiten ez dutenak. Gainera, muxukatzea onuragarria egiten zaigu, aurpegiko 30 gihar baino gehiago erabiltzeaz gain, odol-zirkulazioa ezezik gure autoestima ere hobetzen delako.

Muxukatzeak bizitza itxaropena handitzen omen du.

Pasa den urtearen amaieran eDarling webguneak bere 20.000 erabiltzaileen artean egindako ikerketa baten arabera harreman zuzena dago sexu grina eta soldataren artean. Horrela, diru sarrera handienak dituzten gizonek sexu grina handiagoa omen dutela ondoriozta daiteke aipatu webguneak egindako ikerketan lortutako emaitzetatik.

Arrakasta profesionalak ere autoestima handitzen du sexurako konfidantza emanez.

Sexuak bere biziko garrantzia du pertsona gehienen bizitzan. Horrela, hainbat asmatzaileek ere bere indar gehienak sexuasmakizunak izatera bideratu dituzte. Gezurra badirudi ere, pasa den mendearen hasieran etxekoandreentzat merkaturatutako lehen gailu elektronikoak bibragailuak izan ziren, aspiragailua edota lisaburdin elektrikoa baino askoz lehenago.

Beste batean izan diren bestelako sexuasmakizun zoroen inguruan arituko gara.

Sexologian izan diren erdiespen garrantzitsuenak Sexologia edo giza sexualitatearen ikasketa, biologia, neurologia, psikologia eta soziologia aintzat hartzen dituen zientzia da. Beste edozein zientzia diziplina bezala, sexologiak ere bere une garrantzitsuak izan ditu historian zehar. Hona hemen azken bi mendeetan izandako garrantzitsuenen zerrenda bat: z Ugalketa helburu ez duen jarrera sexuala ohikoa da: 1886an, Richard Von Krafft-Ebin psikiatrak Psychopathia Sexualis izenburuko liburua idatzi zuen. Bertan, bere pazienteetan ikusi zituen ugalketa helburu ez zuten sexu jarrerak bildu eta perbertsiotzat jo zituen. Hainbat zientzilarik, berriz, ohikotzat jo zituzten bertan aipatzen ziren jarrera gehienak. z Bisexualitatea posible da: Freudek azaldu zuenez guztiok gara bisexualak. Ideia horrek hetero eta homosexualitatearen arteko dikotomia hautsi zuen. z Medikuntzak sexu aldaketa posible egiten du: 1930an lehen sexu aldaketarako ebakuntza burutu zen. Einar Wegener holandarra Lili Elbe bilakatu zen. Zoritxarrez ebakuntza ez zen ondo atera eta denbora gutxira hil zen. Lehen sexu aldaketa ebakuntza arrakastatsua 1952an burutu zen Danimarkan. z Emakumeek orgasmoak dituzte: Emakumeen orgasmoa hainbat alditan ediren den zerbait da. Hainbat urtez, emakumeen orgasmoak, gizonezkoen orgasmoek uzten duten ebidentziaren

18

faltan, ez zirela existitzen uste izan zen.

Horrela, 1950eko hamarkadara arte, William Masters eta Virginia Jonhsonen esperimentuei esker emakumezkoen orgasmoak ez dira errealitate zientifikotzat hartuko. 60ko hamarkadan G puntua delakoaren existentzia ere onartuko da. z Haurdunaldiak ekiditeko pilula: 1960ko hamarkadan emakumeentzako pilula antisorgailua merkaturatzen hasi zen. Pilula honen azalpena iraultzatzat jo zen sexualitatearen esparruan kulturalki eragin handia izan zuelarik. Pilulari esker, emakumeek ugalketaren inguruko ia kontrol osoa hartu zuten eta hainbat ikertzaileentzat horrek feminismoari bultzada handia eman zion. z Homosexualitatea ez da gaixotasuna: 1973ra arte homosexualitatea gaixotasun bat zela baieztatzen zen eta horrela azaltzen zen zerrenda ofizial garrantzitsuenetan.

Hainbat eztabaida ondoren, urte horretan homosexualitatea gaixotasunen zerrenda ofizialetik ezabatu zen. z Gizonezkoen inpotentzia sendatzeko pilula: 1998an hainbat gizonen buruhaustearekin amaitu zuen pilula famatua azaldu zen: Viagra.

30 urte lehenago beste pilula batek haurdunaldiaren beldurretik emakumeak askatu zituen bezala, Viagrak hainbat gizonezko inpotentziaren beldurretik askatu zituen. Viagra eta antzeko pilulak bilakatu dira inoiz izan diren farmazia produkturik arrakastatsuenak.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

Bai emakumeentzako pilula antisorgailuek eta gizonentzako Viagra bezalako pilulek eragin handia izan dute gizakion sexualitatean | ARTXIBOA

HIRUGIHAR ZAPOREKO KONDOIAK

Antisorgailuen inguruan dena ikusita zenuela uste bazenuen hona hemen enpresa batek merkatura atera duen azken asmakizuna: hirugihar zaporea duten kondoiak. Txerri haragia merkaturatzen duen J&D’s Food konpainiaren ideia dugu hau eta leloa ere nahikoa berezia da: “Zure haragiak haragi zaporea izan dezala�. Bai, bai, albistea benetazkoa da :)

TXORROSKILOA

Garbantzuak eta iltzeak Izan daiteke telebistaren eskaintzak gero eta erakarpen arinagoa eragiten didalako, edota teleberrien eguneroko joera den afera berdinei buruz etengabeko berri emate horrek nazka besterik ez didalako sortzen. Edozein dela ere arrazoia, azken boladan sukaldeatzen dudan bitartean besterik ez dut kutxa leloa pizten, arreta handiagoa ipiniz astintzen ari naizen arraultza pare horretan Gaur Eguneko aurkezle politak ematen duen informazioan baino. Kontua da, distantzian bata bestetik oso urruti dauden bi herritan gertaera ilunak eman direla aste honetan.

Bata Estatu Batuetako Boston hirian eta bestea Leioa herrian kokatzen den Euskal Herriko Unibertsitatean, eta gertaera biak harremandu dituen elementua sukaldeko lan tresna bat izan da: presio lapikoa. Harats berriz ere nola lotu dudan Teleberrietako informazioa sukalde kontuekin.

Bostonen atentatua izan zen apirilaren 15ean presio lapiko batez egindako lehergailua eztandaraziz une horretan ospatzen ari zen lasterketaren helmugan, hiru hildako eta zauritu ugari utzita bide ertzean, eta bi egun geroago Leioan, lapiko industrial batek eztanda egin zuen presioak jota unibertsitateko sukaldaritza eskolan, lanean ari ziren ikasle batzuri erredura zauriak sortaraziz. Lapiko biek ere, bazeukaten karga astuna beren barruetan, iltzez eratutako metraila pila batak, eta garbantzuz osatutako potaje izugarri beroa besteak. Nire burua horrelako lotura zentzugabeei hegalak ematen ikustea tira, normaltzat jo dezaket bertatik falta zaizkidan iltze batzuk direla medio, erotze punturaino

irits bainaiteke tontakeria hauei benetako zentzua eman nahian. Baina istorio honetan barregarriena zera da, telebistan nire burutxoak makinatzen dituen gidoi hauetako bat erabili balute moduan eman zutela sukaldaritza eskolan gertatutakoaren berri, hau da, Bostoneko gertakariaren kronikatik Leioako asuntura pasatzeko erabili zuten zubia presio lapikoa izan zen. Eta aizue, behingoagatik benetako barrea eragin zidan horrelako astakeriak, eta polita izatetik haratago ere interesgarria suertatu zitzaidan aurkezle beltzarana. Ezin ahaztu euskaldunak garela eta, Boston urruti geratzen bazaigu ere, nolabait topatuko genuela modua euskal zigilua jartzeko ekintza harri, eta bingo! presio lapikoa Arrasateko Fagor markakoa zen. Gero egongo da telebistan zuzendari politikorik esango duena ezetz, beraiek ez dutela horrelako gertakariekin pozarik hartzen, informazioa luzatu besterik ez dutela egiten. Ja! bi urte eta erdi pasatxo dira bestelako bonba eztanda batzuk betetzen zituztela egunkarietako azalak eta teleberrietako unerik nagusienak, eta bonba horiek ematen zituzten audientzia muturrak lortzeko izerdi handia bota behar da orain jauna.

“Bestelako nahaste borrastea suertatzen zait BĂĄrcenas eta Barcina abizenak entzuten ditudaneanâ€?

GOTZON SANCHEZ

Bestelako nahaste borrastea suertatzen zait BĂĄrcenas eta Barcina abizenak entzuten ditudanean. Ezin jakin zein sukaldetako makailua mozten duten bi txori horiek. Sukaldaritza kontuetan aritzen direla argi daukat, beraien izena aipatzen duten bakoitzean halako ustel usaina datorkidalako, eta ene sukaldeko jakiena behintzat ez da. Izango ote nire etxeko kutxa leloak zerri horien usaina barreiatzea. Hori nazka.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

19

ATAL IZENA

AISIALDI ESKAINTZA EZ DA AMAIERA Gari Duela 20 urte inguru hasi zen Gari eskenatokietan, Hertzainak taldean hasi baino lehen. Gutxi izango dira Euskal Herrian bertako eskenatokiak Garik baino hobeto ezagutzen dutenak.

VENUSEN DELTA

“Ez da amaiera” disko berria, bere bakarkako ibilbidean ekoizten duen zazpigarren diskoa da. Abeslari bikain honek espresibiteta musikalaren gainean oinarritzen du bere ahots beroa, komunikazio samur bezain inpaktantea lortzeko eta une ahaztezinak sortzeko.

BIZKARTZAINAREN LEHENTASUNAK

Disko berriak otsailaren amaieran ikusiko du argia eta zuzeneko konzepto artistiko heldua erabiliko du, publikoa berriro ere, bere kantuen sakontasunaz liluratzeko.

Erakargarriak bait dira kantak, barne-barnetik jaiotzen diren argi intentsoen modukoak, imitaezina den era moderno eta sentsualean aurkeztuta.

MUNDUKO BANDARIK TXARRENA

Anaïs Nin

Iñaki Irasizabal

Juan Carlos Fernandes

Anaïs Ninek, diruak behartuta, ipuin erotikoak idatzi zituen aberats anonimo batentzat 1940ko hamarkadan.

Hainbat urtez, narrazio ugari idatzi zituen bildumagile horrentzat, izan ere, horrek dolar bat ordaintzen zion idatzitako orrialde bakoitzeko. Hala ere, ez zen Ninen hasierako asmoa ipuinok argitaratzea, bere ustez pertsonaiak muturreko karikaturak zirelako. Baina, 1970ean, iritzia aldatu zuen, eta bi liburutan bildu zituen ipuinok: horietako bat esku artean daukazun Venusen delta.

2011ko uda da: ETAk erabakita dauka armak behin betiko uztea, baina oraindik ez du horren berri ofizialik eman. Aldi berean, erakundearen zuzendaritzan poliziak infiltraturik eduki duen satorra agerira atera da, eta hura diskrezioz zaintzea erabaki du Barne Sailak, Bilboko Errekalde auzoko pisu batean. Martin Goena, garai batean militante armatua eta gaur zinpeko guarda denak egingo ditu bizkartzain lanak. Lan erraza dirudi, praktikan sueten egoeran bizi baitira, baina kolore askotako jendea egon liteke interesatuta aukera hori zapuzteko

Bizitza arruntaren aurrean dorpe eta ezgai sentitu arren xehetasun hutsalekin gozatzeko gaitasun mugagabea duzun horietakoa bazara, ezinezkoa izango zaizu komiki honekin ez maitemintzea. Izan ere, bada Nabokovi kasu gehiegi egiten dionik: detaileak laztantzearen laztantzez, detaile horiek zeren parte diren ahazteko arriskua daukagu.

Patologia hori pairatzen dute Fernandesen pertsonaietako askok, eta patologia horrek ditu, paradoxikoki, erredimitzen. Asmatikoa izatea egun osoko lan ote den ala ez galdetzen diete euren buruei, iraultzaile ezinduak dira, erudiziorik zentzugabeenaren atzaparretan erori ondoren Stockholmeko sindromea nozitzen duten estetak.

20

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

AISIA BasauriOn! EP

EFECTOS SECUNDARIOS

LOS ÚLTIMOS DÍAS

Frantzeska D’Ribiolle Heldu da Frantzeska D’Ribiolle talde santurtziarraren estudioko bigarren lana. Bost “abesti”z osatuta, bere lehen lanari esker irabazitako BasauriOn! talde lehiaketaren saria dugu “BasauriOn! EP” berri hau.

2011ko abestiak jotzen 2012ko talde bat, 2013an argitaratutako CD baten; Iralatik Basaurira, Olabeaga, Iturribide ta Zurbaranbarritik pasata, Santurtzi eta Geldo ahaztu barik. Jushepe Mosh Pit (koruak), Ane Endemañoren (koruak eta teklauak) eskutik Reggae, Jazz, Hardcore, Ska bitartean, Punka besarkatuz, Mr.Jam estudioetan grabatutako hirukotearen beste pauso bat dastatzeko aukera eskeintzen dizuen lana duzu eskuragai.

Guztia Lander Rekakotxeak diseñatutako kaja batzuetan sartuta, eskuz eginak, guztiak ezberdinak haien artean.

2013|AEB|106min.

Zuzendaria: Steven Soderbergh Aktoreak: Rooney Mara, Carmen Pelaez, Marin Ireland, Channing Tatum, Jude Law Emily eta Martinek New Yorken bizi den bikote arrakastatsua osatzen dute baina bere mundu osoa eraitsi egingo da Emilyk bere buruaz beste egiten saiatzen denean. Depresioa gainditu ezinik bere psikiatrak gomendatutako medikazio berri bat hartzea onartzen du baina medikementuak espero ez ziren zeharkako efektuak azalduko ditu.

Hauen eraginez Emilyren inguruan diren hainbat pertsonen bizitza arriskuan izango dira.

2013| ESP| 100 min.

Zuzendaria: David Pastor Aktoreak: Leticia Dolera, Marta Etura, Quim Gutiérrez, José Coronado, Ivan Massagué, Mikel Iglesias Agorafobia modu misteriotsu eta zapaltzaile bat munduan zehar hedatzen ari da. Honen ondorioz, gizaki guztiak eraikinen barruan gordeta mantentzen dira. Testuinguru horretan, Mateok hainbat gorabeherei egin beharko die aurre haurdun dagoen bere emaztegaiarekin elkartu ahal izateko.

UHINAK EH Sukarra 1991. urtean, Mikel Norton Gorosabelen aitzindaritzan sortutako rock talde karismatikoa da EH Sukarra. Euskadi Gazteako maketa lehiaketa irabazteak zabaldu zizkion Esan Ozenki Records zigiluaren ateak, eta diskoetxe horretan zein geroagoko Metak etxearekin argitaratu zituen lehen sei diskoak. Rock-punk melodikoa, hardcore zertzelada batzuk eta balada zoragarriak dira haien errepertorioaren muina.

Kanta indartsuak bezain zirraragarriak.

2013ko apirilean argitaratuko dute euren zortzigarren diskoa, heldua, indartsua eta zuzena, hogei urte pasatxoko historiaren amaiera bikaina izango dena.

Izena:..............................................

Abizenak:........................................

Helbidea:........................................ ........................................................

Herria: ............................................

P.K:................. Tlf: ..........................

Emaila: ...........................................

Bidali zure datu pertsonalak gazteberri@unionline.info emailera edota honako posta helbidera: Gazteberri Aldizkaria | Iparragirre, 17 1-D | Bilbao | 48009. 9 euroren truko urteko Gazteberriko 6 aleak jasoko dituzu etxean. | Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

21

KULTUR AGENDA Antzerkia/

kontzertuak//

ANDOAINGO BASTERO KULTURGUNEA:

de Este Mundo”.

[Producciones Cristina Rota]. Maiatzak 19. 20:00.

• “Gauerdian”. [Tanttaka Teatroa].

Apirilak 12. 21:30.

Ermua antzokia:

AZPEITIAKO SAN AGUSTIN KULTURGUNEA • “Ahatetxo Itsusia”. [Glu Glu Producciones].

Apirilak 21. 18:00.

• “La Lechuga”. [Glu Glu Producciones]. Apirilak 27. 20:00.

• “Encerrona”. [Pepe Viyuela]. Maiatzak 11.

19:00.

barakaldoko antzokia: • “Colección No Permanente - Heave”.

[PAP Showcase] Apirilak 14. 19:00.

• “El Régimen del Pienso”. [La Zaranda].

Apirilak 20. 20:00.

• “Aventura”. [T de Teatre]. Maiatzak 4.

20:00.

• “Plecs”. [Enfila’T].

Maiatzak 12.

• “Auto de Sibila Casandra”. [Nao D’Amores]. Maiatzak 18.

20:00.

basauriko social antzokia: • “Lúcido” .

[Teatro de la Danza] Apirilak 20. 20:30.

berrizko kultur aretoa: • “Odisea”. [Bihar Taldea] Apirilak 12. 18:00.

• “¡Gaudeamus! [La Chana Teatro]. Apirilak 20. 20:00.

• “La Tempestad”. [La Companyia del Princep Totilau]. Apirilak 26. 18:00.

bilboko Arriaga antzokia: • “Guerra y Paz”.

Apirilak 19&20. 20:00.

• “A cielo Abierto”.

[Focus]. Apirilak 26-28.

DONOSTIAKO VICTORIA EUGENIA ANTZOKIA • “Un Trozo Invisible

22

• “Republicados” [Teatro Interior]. Apirilak 12. 22:15.

• “Lamenco” [José Mercé]. Apirilak 19. 22:15.

• “¡Muuu!. [Producciones Yllana]. Apirilak 26. 22:15.

• “Encerrona”. [Pepe Viyuela]. Maiatzak 3. 22:15.

GALDAKAOKO TORREZABAL KULTUR ETXEA • “Tápate’. [Pez en Raya]. Apirilak 26. 21:00.

• “La gran a...ventura”.

[Compañía Marcel Gros].

Maiatzak 4. 19:00 • “The Full Monty”.

[Txintxaun Kolektiboa].

Maiatzak 18. 20:30.

getxo antzokia: • “Pottola”. [Txalo Produkzioak].

Apirilak 20. 20:00.

• “La Tempestad”. [La Companyia del Princep Totilau]. Apirilak 28.

18:00.

• “Sialuk Hartz txikiaren bidaia”. [En la lona].

Maiatzak 19. 18:00.

muskizko meatzari antzokia: • “Lagunekin Baratzean” [Bihar Taldea]. Apirilak 16. 10:30.

sondikako kultur etxea: • “La Lechuga”. [Glu Glu Producciones]. Maiatzak 25. 20:00.

zumaiako aita mari antzokia: • “Emaztegaiaren semea” [Ados Teatroa]. Apirilak 26. 22:00.

• “Bejondaigula”.

[Tanttaka Teatroa].

Maiatzak 18. 22:00.

zumaRRAGAKO ZELAI-ARIZTI: • “Perro que muere no ladra”. [Companhia Do Chapito]. Maiatzak 3.

22:30.

• “Publikoari Gorroto”.

[Artedrama]. Ekainak 6.

20:30.

API.12. OSTIRALA • Zuloak + Motorsex.

Rockstar, Bilbao. 21:00. 8€.

• Los Coronas + DJ Chulina.

Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

12/15€.

• Benito Kamelas. Azkena, Bilbao. 21:30. 10/15€.

• Elisabeth Sanz&Ruben Amatriain + Les Fous + Sky Beats. DOKA, Donostia.

20:30. 5€.

• Santísima Virgen María + Tekrroriker + ADN7 + Holocaust Dessert Spasm.

Mogambo, Trintxerpe/ Donostia. 21:30.

• Anje Duhalde. Plateruena Kafe Antzokia, Durango.

22:00.

• Factor. Iruñea taberna, Gasteiz. 20:15. Doan.

• Dover. Helldorado, Gasteiz. 22:00.

• Super Big Mama. Infernu Taberna, Iruñea. 21:00.

Doan.

• Lambrettos. Woodstock taberna, Iruñea. Iruñea.

21:00. Doan.

API.13. LARUNBATA • Betagarri. Herriko Jaiak, Aiherra. 22:00.

• Itziarren Semeak + McOnak + Berbena. Amurrioko Frontoia, Amurrio. 22:00.

• Izaki Gardenak. San Agustin Kulturgunea, Azpaitia. 23:00.

• Atake Urbano + Dementzia. La Draga, Bilbao. 21:00. Doan.

• Viaje a 800 + Arenna.

Azkena, Bilbao. 20:30.

12/15€.

• Tierra Santa. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

15/18€.

• Mi Dulce Geisha + Parradust + El Capitán Elefante + Garamendi.

Bilborock, Bilbao. Euskadiko Gaixotasun Arraroen Elkartearen aldeko kontzertua. 19:30. 13€.

• Desidia + Malanoche.

Atabal Taberna, Donostia.

20:30. Doan.

• Lancaster + All Became Dust + Autovogel.

Mogambo, Trintxerpe/ Donostia. 21:30.0 • Nick Lowe + Mery May. Principal Antzokia, Donostia. 20:00. 20€.

• Las Tuerkas + Ketesnuko + Inkubo. Gaztetxea,

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

Durango. 21:15. Doan.

• Iheskide + Skakeitan.

Gaztetxea, Etxarri-Aranatz.

22:00. 5€.

• El Canijo de Jerez. Jimmy Jazz, Gasteiz. 22:00. 10€.

• Los Coronas + Dead Broncos. Helldorado, Gasteiz. 22:00.

• Benito Lertxundi. Amaia Aretoa, Irun.

• Def con Dos + Nukore.

Movie Aretoa, Iruñea. 21:00.

15/18€.

• Karbon 14. Larrion Benta, Larrion. 23:30.

• Putakaska + El Tren de la Bruja + Aquí Mando Yo. Udondo Gaztetxea, Leioa.

20:00.

• Memo. Canterería Plaza, Olite-ErriBerri. 00:00. Doan.

• Dover. Ondarroako Kafe Antzokia, Ondarroa. 22:30.

16€.

• Anarkosis + ETS + Psikotropik. Plaza, Orbiso.

01:00. Doan.

• Skandalo GZ + Bizardunak + Buhameak. Herriko Plaza, Sopela. Sekeko Urteurrena.

20:00. Doan.

• MCD + Eskean Kristo + Gora Herria. Frontoia, Zamudio. Gazte Eguna.

21:00. Doan.

• Mandoilek. Arkotxa Auzoa, Zaratamo. Gazte Eguna.

API.15. ASTELEHENA. • Perl. Antigua Cigarrería, Bilbao. 24:00. Doan

API.16. ASTEARTEA • Camambu Brasil. Antigua Cigarrería, Bilbao. 24:00.

Doan

API.18. OSTEGUNA • Ainara Legardon. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 6€.

• Jam Session Jazz.

Infernu Taberna, Iruñea.

23:00. Doan.

API.19. OSTIRALA • Luber Jack. Evidence Cafe Teatro, Bilbao. 23:00. Doan.

• Arizona Baby. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

12/15€.

• Rammstein. BEC, Barakaldo. 20:30. 47/55€.

• Las Gafas de Mike. FNAC, Donostia. 19:00. Doan.

• Ocean Colour Scene + Javier Sun. Intxaurrondo Kultur Etxea. 22€.

• Extreme Noise Terror +

Looking For An Answer + RAS. Mogambo, Trintxerpe/ Donostia. 21:30.

• We Are Standard. Jimmy Jazz, Gasteiz. 22:00. 12/15€.

• Ruper Ordorika. Kultur Etxea, Lasarte-Oria. 20:30.

• Lambrettos. La Locura del Ángel, Tutera. 23:00. 5€.

API.20. LARUNBATA • Non Servium. Herriko Plaza, Azkoitia. 23:00. Doan.

• Fermin Muguruza Kontrakantxa. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

• Obsesión Fatal + Herida Social + Abra Ke Amputar.

Edaska Taberna, Barakaldo.

20:30. 5€.

• Efecto Pasillo + Talde Gonbidatua. Kafe Antzokia, Bermeo. 23:00. 10/15€.

• Berri Txarrak. Kursaal, Donostia. 20:00. 15€.

• Gunning For Tamar + Zimt + Cohen. Mogambo, Trintxerpe/Donostia. 24:00.

• Aquí Mando Yo + Corroxion. Sentinel Rock Club, Erandio. 20:00. Doan.

• Arizona Baby + Crudo Pimiento. Helldorado, Gasteiz. 22:00.

• The Brutal. Infernu Taberna, Iruñea. 21:00.

Doan.

• The Growlers + Rumano Power. Gaztemaniak Kontzertua. Psilocybenea, Hondarribia. 22:00. 7€.

• On + Pablo Hasel + Itziarren Semeak + Erromeria. Plaza Gorria, Leioa. 20:00. Doan.

• Sutura + Leonor Maritxalar + Los Txumatxos + El Konde Ranta. Lodosa. Doan.

• Capsula Plays Ziggy Stardust + Piztiak.

Ondarroako Kafe Antzokia, Ondarroa. 22:30. 10€.

• Hermano Lobo. El Barco de los Necios, Pasaia. 5€.

• Hesian. Jai Alai Pilotalekua, Plentzia. 22:00.

API.21. IGANDEA • Diego Vasallo + Luis Auserón. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 12€.

API.25. OSTEGUNA • Lee Ranaldo Band. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30.

18/22€.

API.26. OSTIRALA • Los Suaves. Bilboko Kafe

KULTUR AGENDA Antzokia, Bilbao. 22:00.

20/23€.

• Tigres Leones + Señores + Juventud Juché. SONIDOD Festival. Azkena, Bilbao.

21:00. 6€.

• Akhvan + Selfshot.

Sentinel Rock Club, Erandio. 23:00. Doan.

• Hamlet. Jimmy Jazz, Gasteiz. 22:00. 12/15€.

• Guadalupe Plata + Slam & Howie And The Reserved Man. Helldorado, Gasteiz.

22:00.

• Luber Jack. The Quiet Corner, Areatza-Villaro.

22:00. Doan.

API.27. LARUNBATA • Lisabö + Unicornibot.

Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 10/12€.

• Guadalupe Plata. Azkena, Bilbao. 21:30. 10€.

• Cobra. DOKA, Donostia.

20:00. 8€.

• Roulot + Los Santos + Señores + Maderacore.

Mogambo, Trintxerpe/ Donostia. 21:30.

• Itziarren Semeak + Iheskide + Sermond´s.

Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:00.

6/8€.

• Tripimonsters + Las Culebras. Psilocybenea, Hondarribia. 22:00. 5€.

• Gari. Ondarroako Kafe Antzokia, Ondarroa. 22:30.

10€.

• Kalean + 4 Tragos.

Gaztetxea, Zorroza. 20:00. 6€.

API.30. ASTEARTEA. • Gojira + Hypnos5e. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

20/25€.

• Triángulo de Amor Bizarro.

Gazteszena, Donostia. 10€.

• Siroko Ska + Trikoma.

Helldorado, Gasteiz. 22:00.

• Kontrato Basura. Plaza, Kobaron. 22:30. Doan.

MAI.03. OSTIRALA • Sumision City Blues.

Iluntz, Arrasate. 20:30.

• Chambao. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

20/23€.

• ...And You Will Know Us By The Trail Of Dead. Larratxo Kultur Etxea, Donostia.

20:30. 10€.

• Su Ta Gar + Mendeku Itxua.

DOKA, Donostia. 20:00.

12/15€.

• José James. Victoria Eugenia, Donostia. 20:00.

20€.

• Blues Thorpes + AZ/DZ.

Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00.

10/12€.

MAI.04. LARUNBATA • Sumisión City Blues + Flachras. Algortako Gaztetxea. 21:00.

• Forraje + Memoria de Pez. Bilborock, Bilbao. 21:00.

8/12€.

• Burning. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

17/20€.

• Luber Jack. Sagar LiveCafé, Santutxu-Bilbao.

20:00. Doan.

• Memo + MCD + Putas de Hojalata. Peña Euskal Herria, Burlata. Maiatza Rock 2013. 23:00.

• Las Gafas de Mike.

La Previsión Elkartea, Caparroso. 22:30.

• Teresa Salgueiro. Victoria Eugenia, Donostia. 20:00.

16/25€.

• Apurtu + Rombos Negors + Subversión X. Mogambo, Trintxerpe/Donostia. 21:30.

• Chambao. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 20/23€.

MAI.09. OSTEGUNA • The Muggs. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 10€.

• Deskuadre. Black Rose, Burlata. 20:30. Doan.

MAI. 10. OSTIRALA. • The Quireboys. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

17/20€.

• Gari. Victoria Eugenia, Donostia. 20:00. 12€.

• Citizen’s Patrol + Hell Division. Mogambo, Trintxerpe/Donostia. 21:30.

• The Muggs. Helldorado, Gasteiz. 22:00.

• The Adicts + Far From Finished + Dirty Brothers.

Jimmy Jazz, Gasteiz. 19:30.

17/20€.

MAI. 11. LARUNBATA. • Coque Malla. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 15€.

• Love of Lesbian. Kursaal, Donostia. 20:00. 20€.

• Los Secretos. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:30.

23/28€.

MAI.17. OSTIRALA • Dotore. Lugaritz Kultur Etxea, Donostia. 8€.

• Inoren Ero Ni + El Desván del Macho. Mogambo, Trintxerpe/Donostia. 21:30.

• Penadas por la Ley. Kaxkabarra Taberna, Gasteiz. 20:00. 3€.

• Fuel Fandango. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:30. 14/18€.

• Ofunkillo + Oxabi + La Vieja.

Plaza, Zamudio. Doan.

MAI.18. LARUNBATA • 4 Tragos. Umore Ona Taberna, Bilbao. 21:00.

Doan.

• Rulo y La Contrabanda.

Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

18/21€.

• Crysis + Hilotz + Black Absinthe. Mogambo, Trintxerpe/Donostia. 21:30.

• Deskuadre + Abra Kadaver + Brot. Sentinel Rock Club, Erandio. 21:00. 3€.

• Soziedad Alkoholika.

Noboo Aretoa, Tutera.

22:00. 15/18€.

• Su Ta Gar + Garilak 26 + Governors. Frontoia, Zamudio.

MAI.22. ASTELEHENA • Jeff Hersey & The Heartbeats. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:00. 10/15€.

MAI.23. ASTEARTEA • Igelaren Banda (Berriaren 10. Urteurrena osapatzeko jaia). Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 10€.

MAI.25. LARUNBATA • Luber Jack. Umore Ona taberna, Bilbao. 21:00. 3€.

• De Pedro. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 12/15€.

• Dawn Of The Maya + Noiseast + Thanks To Losers. Mogambo, Trintxerpe/Donostia. 21:30.

• Nadye. Pura Vida Taberna, Gasteiz. 19:30. Doan.

• Jeff Hersey & The Heartsbeats + Dee Rangers. Helldorado, Gasteiz. 22:00.

• Dirty York + Super 46.

Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30.

14/17€.

• Willis Drummond + Abra Kadaver. Mamariga Plaza, Santurtzi. 22:00.

• Gatillazo. Frontoia, Zaramillo. Saratxorock 2013.

Doan.

MAI.30. OSTEGUNA • Bigott. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 12/15€.

MAI.31. OSTIRALA • El Puchero del Hortelano + Bersuit. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 20/25€.

• Fermin Muguruza Kontrakantxa. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 12/15€.

MUSEOAK// arabako arte ederren MUSEOA:

gasteizko artium MUSEOA:

• “Ura eta papera”.

2013/04/15 arte.

• “Eta zuk, zer bildumatzen duzu?”

2013/06/30 arte.

• “Grey Flag. Reahuciar, reoKupar, rehabilitar”.

2013/12/31 arte.

• “Of more than one voice”. 2013/04/28 arte.

• “Ispilu irudia”.

2013/09/01 arte.

• “Mutatis Mutandi”.

2014/01/31 arte.

• “Praxis. Elena Aitzkoa Reinoso. Emakume Primitiboa”. 2013/05/31 arte.

BIBAT. GASTEIZKO FOURNIER NAIPE MUSEOA: • “Disfraz a la carta”.

2013/05/26 arte.

BILBOKO euskal MUSEOA: • “Bizkaiko dantzak eta dantzariak”. 2013/04/07 arte.

BILBOKO ITSASADARRA ITSAS MUSEOA: • “OSEDAX. Proyecto BIOPUS”. 2013/05/12 arte.

BILBOKO guggenheim MUSEOA: • “Bizitako arkitektura”.

2013/05/19 arte.

• “Guggenheim Bilbao Bildumaren aukeraketak III”.

2013/11/01 arte.

• “Historioaren istoriak”.

2013/05/19.

• “L’Art en Guerre.

Frantzia, 1938-47: Picassotik Dubuffetera”.

2013/09/08 arte.

BILBOKO arte eder MUSEOA: • “Nestor Basterretxea: Forma eta Unibertsoa”.

2013/05/19 arte.

• “Ramón Zuriarrain: Miss Mundos”.

2013/06/02 arte.

• “ L’Appel: Paul Delvaux”. 2013/07/07 arte.

donostiako san telmo museoa: • “Euria”. 2013/06/02 arte.

• “Sutondoan”. Apirilaren 4tik aurrera.

• “Europa Konstelazioa”.

2013/04/21 arte.

durangoko arte eta historia MUSEOA: • “Ibilgonia”.

2013/04/07 arte.

gernikako bakearen MUSEOA: • “Gatazkak eraldatutako eguneroko bizitzako objektuak”.

2013/09/15 arte.

gernikako euskal herria MUSEOA: • “Santiago Laespadaren argazkiak”.

2013/04/07 arte.

Getariako cristobal balenciaga MUSEOA: • “Jenioaren ikuspegia, maisuaren teknika”.

2013/12/31 arte.

irungo oiasso MUSEOA: • “Egipto animalia sakratuak. Bidaia bat momifikazioaren sekretuetara”.

2013/04/15 arte.

NAFARROAKO MUSEOA: • “Pello Azketa.

Memoria de la mirada”.

2013/09/01 arte.

• “Dibujos de guerra”.

2013/05/05.

portugaleteko rialia industria museoa: . “Naufragioak euskal kostaldean”. 2013/06/12 arte.

tolosako topic MUSEOA: • “Txotxongilo Taldea”.

2013/10/13 arte.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

23

ATAL IZENA

Euskal gazteriaren gehiengoa fedegabea da Gazteen Euskal Behatokiak ezagutzera eman dituen datuen arabera, iaz jasotako datuetan oinarrituta, 15 eta 29 urte bitarteko euskal gazteriaren gehiengoa fedegabe edo sinesgabetzat jo daiteke. Izan ere, aipatu adin tarte horretan aurkitzen den gazteen %34ak soilik jotzen du katolikotzat bere burua eta %4ak soilik katoliko elizkoitzat jotzen du bere burua.

Iaz jasotako datuek jada aurreko urteetan jasotako datuek aurreikusten zuten joera baieztatzen dute. Horrela, gero eta gutxiago dira bere burua fededuntzat jotzen duten gazteak, azken 15 urtetan %59tik oraingo %34ra pasa garelarik.

Kristautasuna erlijio nagusia izanik gure artean, honen jarraitzaile kopuruaren beherakadak gazte ateo, agnostiko eta axolagabeen kopuruaren hazkundea suposatu du. Talde honen barruan kokatzen diren gazteak 1998an jasotako %31tik gaur egungo %54ra pasa dira.

Honekin batera, beste erlijioetako jarraitzaile diren gazteen kopuruak ere goruntz egin du eta gaur egun %5 inguruan kokatzen da. Beste erlijioetako jarraitzaile hazkunde honen arrazoia azken urteetan bizitako inmigrazio prozesuetan aurkituko litzateke. Izan ere, denbora tarte berean, gazte etorkinen kopurua %2,4 izatetik %4 izatera pasa da.

Jasotako datu hauek guztiek bestelako irakurketa interesgarri bat eman dute. Horrela, 30 urtetiki gorakoen artean bere burua katolikotzat jotzen dutenen portzentajea 15 eta 29 urte bitartekoena bikoitzen du, %71an kokatuz. Era berean, 30 urtetik gorakoen artean bere burua fedegabetzat jotzen dutenen kopurua 15 eta 29 urte bitarteko gazteriaren erdia da, %23 eta %54 hurrenez hurren.

Estatu mailan lortutako datuekin alderatuta, euskal gazteria fedegabeagoa dela ikus daiteke. Bere burua fededuntzat jotzen duen espainiar gazteriaren portzentajea euskaldunena baino 22 puntu altuagoa da (%56) eta fedegabetzat jotzen duena, berriz, 18 puntu baxuagoa (%36).

HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA HEZKUNTZA SAILA Gazteria Zuzendaritza

departamento de EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA

24

Dirección de Juventud

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

ATAL IZENA

ARABA

Eusko Gazteen Informazio eta Dokumentazio Zentro Koordinatzailea. Donostia kalea, 1 01010 Vitoria-Gasteiz. • 945 019539 • www.gazteinformazioa.net •gazteinformazioa@ej-gv.es • gazteinfoeuskadi@gmail.com Arabako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Probintzia plaza 13, behea 01001 Vitoria-Gasteiz • 945 181700 • www.alava.net/ifj • www. gazteinformazioa.net • www.facebook/infogaztea.araba • informazioa@ifj.alava.net Gasteizko Udala. Gazte Informazioko Udal Bulegoa. Espainia plaza behea. 01001 Vitoria-Gasteiz • 945 161330 • www.vitoria-gasteiz.org/omij • www.vitoria-gasteiz. org/gazteria • coordinaomij@vitoria-gasteiz.org Arabako Kampuseko Gazteentzako Informazio Bulegoa. Apraiztarrak 1- Unibertsitate-Pabiloia 01006 Vitoria-Gasteiz • 945 014336 • www.ehu.es • www. gazteinformazioa.net • oij-ar@ehu.es Laudioko Lamuza Gazte Informazio Gunea. Lamuza 13 01400 Laudio • 94 4034921 • infogazte@laudiokoudala.net

BIZKAIA

Bizkaiko Gazteriaren Informaziorako LurraldeZentrua. Rekalde Zumarkalea, 30 - 1, 48009 Bilbao • 94 6083926 /94 6083920/94 6083934 • www.bizkaia.net/gazteria • gazteinformazioa@bizkaia.net Abanto -Zierbenako Gazte Informazio Bulegoa.

Bizkaia Plaza, 3 (Atzealdea) 48500 Abanto-Zierbena • 94 6363769 • gazteria@abanto-zierbena.org Ikusi Makusi Baliabide Zentroa. Areitzo, 2 48810 Alonsotegi • 94 4980807 • ikusimakusi@alonsotegi.net Zornotzako Gazte Informazio Bulegoa. Zelaieta Parkea, s/n 48340 Amorebieta-Etxano • 94 6300649/50 • www.ametxgazteria.net • gazteinfo@ametx.net Arrigorriagako Gazte Informazio Bulegoa.

Gaztegune. Ugertza bidea, 1 48480 Arrigorriaga • 94 6001876 • gaztegunea@arrigokultura.org Artzentaleseko Gazte Informazio Gunea.

Lehendakari Aguirre, 23 48870 Artzentales • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gaztezer Balmasedako Gazte Informazio Gunea.

Pio Bermejillo, 19 48800 Balmaseda • 94 6800240 • www. balmabegi.com • www.balmaseda.net • gaztezer@balmaseda. net Barakaldoko Gazte Informazio Zentrua. San Juan, 17 48901 Barakaldo • 94 4789596 / 94 4789599 •www. gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo.org Gurutzetako Gazte Informazio Gunea. Balejo, 4 48903 Barakaldo • 94 4789487 • www.gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo.org

Galdameseko Gazte Informazio Gunea. San Pedro, 6 48191 Galdames • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde. org Gernika-Lumoko Gazte Informazio Bulegoa. Foru Plaza, nº 2 48300 Gernika-Lumo • 94 6270215 • gazteger@ sarenet.es

GIPUZKOA

Andoaingo Gazte Informazio Bulegoa. Ambrosia Olabide Zentroa. Pio Baroja kalea, 1. 20140 Andoain • 943 593911 • gibandoain@euskalnet.net

Getxoko Gazte Informazio Bulegoa. Tangora Etxea. Algortako Etorbidea, 98 48991 Getxo • 94 4910114 • gaztebulegoa@getxo.net

Arrasateko Gazte Informazio Bulegoa. Garibai Etxea. Biteri etorbidea, 3 20500 Arrasate • 943 252065 • www.gaztebulegoa.com • gaztebulegoa@arrasatemondragon.net

Gordexolako Gazte Informazio Gunea. Molinar Plaza, 11 48192 Gordexola • 638 050 762 • gazteplana1@ enkarterrialde.org

Astigarragako Gazte Informazio Puntua. Kultur Etxea. Kale Nagusia, 48. 20115 Astigarraga • 943 331067 • www.astigarraga.net • gazteinfor@astigarraga.net

Gorlizko Gazte Informazio Gunea. Krutzeta, 5 48630 Gorliz • 94 6774000 • gazteria@gorliz.net

Azkoitiako Gazte Informazio Bulegoa. Aita Madinabeitia plaza z/g 20720 Azkoitia • 943 026027 • www. artxamendi.net • gib@euskalnet.net

Gueñeseko Gazte Informazio Gunea. Enkarterri, 2 48840 Güeñes • 94 6690877• www.gugaz.org • info@gugaz.org Arratiako Gazte Informazio Bulegoa. Igorreko Kultur Etxea. Elexalde, 8 48140 Igorre • 639 018133 • gib-arratia@ gorbeialdea.com Karrantzako Gazte Informazio Gunea. Concha Enparantza, 1 48895 Karrantza • 638 050762 • gazteplana1@ enkarterrialde.org Lanestosako Gazte Informazio Gunea. Manuela Sainz de Rozas, 1 48895 Lanestosa • 618 645690 • gazteplana@ enkarterrialde.org

Azpeitiako Gazte Informazio Bulegoa. Plaza Txikia z/g 20730 Azpeitia • 943 157160 • gib@azpeitia.net Gipuzkoako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Gaztegunea. Anoeta, 28 20014 Donostia-San Sebastián • 900 110111 / 943 472617 • www. gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa.net Gipuzkoako Campuseko Gazte Informazio Bulegoa.

Ignacio M. Barriola eraikina. Elhuyar enparantza, z/g 20018 Donostia • 943 018135 / 943 018138 • svrgazte@sv.ehu.es svrbegaz@sv.ehu.es

Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaiko Campuseko Gazte Informazio Bulegoa. Sarriena auzoa, z/g, Apia Bidea (Gizarte eta komunikazio behealdea) 48940 LEIOA • 94 6015100 • oij-bi@ehu.es

Koldo Mitxelena kulturunea. Infoteka. Gazte Informazio Gunea. Koldo Mitxelena Kulturunea. Urdaneta kalea, 9 20006 Donostia • 900 110 111 • www.gipuzkoangazte. info • ctij1@gipuzkoa.net

Aterpe Leioa Gazte Informazio Zentroa.

Aldapabarrena, 2 48940 Leioa • 94 4055850 • gazte@leioa.net

Donostiako Gazte Informazio Bulegoa. Goikoa jauregia. Mari kalea, 1. 20003 Donostia • 943 481435 • www. donostiagaztea.org/gazteinfo • gazteinfo@donostia.org

Lekeitioko Gazte Informazio Bulegoa. Eliz Atea, 12 48280 Lekeitio • 94 6243591 • gazte-bulegoa@lekeitio.com Mañariko Gazte Informazio Gunea. Herriko plaza, z/g 48212 Mañaria • 94 6818998 • kultura.manaria@bizkaia.org Mungiako Gazte Informazio Bulegoa. Arana Goiri´tar Sabin, 13 48100 Mungia • 94 6553353 • mungia.gib-oij@astiune. com Muskizko Gaztegune. Meatzari Plaza, 2 48550 Muskiz • 94 6708037 • www.muskizkogaztegunea.blogspot.com • gaztebulegoa@muskiz.com Busturialdeko Gazte Bulegoa. Zubietaerrota Eraikina, Kurtzero auzoa 48392 Muxika • 670 509752 • www.busturialdekogazteplana.com • gaztebulegoa@ busturialdekogazteplana.com Induma Informazio Bulegoa. Zubieta, 16 48410 Orozko • 94 6339945 • infoinduma@yahoo.es Plentziako Gazte Informazio Gunea. Goenkale, 25n 48620 Plentzia • 94 6770989 • gazteinfo.plentzia@bizkaia.org

Eibarko Gazte Informazio Bulegoa. Portaela Kultur Etxea, Bista Eder 10. 20600 Eibar • 943 708435 • infojuven. ei@eibar.net Elgoibarreko Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Plaza z/g, 20870 Elgoibar • 943 257986 • www.elgoibar.org/ webb/gazteriazalag.htm • gazteinformazioa@elgoibar.net Errenteriako Gazte Informazio Bulegoa.

Merkatuzar. Pablo Iglesias, 3 20100 Errenteria • 943 449640 • www.gaztebulegoa.errenteria.net •gazteria@errenteria.net Hernaniko Gazte Informazio Bulegoa. Hernaniko Udal Kiroldegia, Elkano z/g. 20120 Hernani • 943 552185 • www.hernani.net • kirola@hernani.net Hondarribiako Gazte Informazio Bulegoa. Javier Ugarte 6. 20280 Hondarribia • 943 644752 • gip@hondarribia. org Irungo Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Karrika, 2 behea. 20302 Irun • 943 505444 / 943 505643 • www.irun. org/igazte • infojuvenil@irun.org

Zirtzart Gazte Informazioko Udal-Bulegoa.

Basozelai, 11 48970 Basauri • 94 4666430 • www.facebook. com/basaurion • zirtzart@basauri.net

Gazte Informazio Zentroa. Santa Clara Kultura Zentroa. Martín Fernández Villarán, z/g 48920 Portugalete • 94 4729313 • www.juventudportugalete.org • juventud@ portugalete.org • gaztegela@gmail.com

Bermeoko Gazte Informazio Bulegoa. Gizarte-Kultura Etxea Irakaskintza, 14-16 48370 Bermeo • 94 6179158 •www. giz.bermeo.org • giz@bermeo.org

Portugaleteko Gazte Informazio Gunea Gazte Gela. Zubeldia Maisua, z/g 48920 Portugalete • 94 4616638 • www.juventudportugalete.org • aulajoven@portugalete.org

BIZ Bilbao Informazio Zerbitzua. Zabalguneko Eraikina.

Zabalguneko Plaza, 11 48009 Bilbao • 94 4204488 • bilbaoiz@ ayto.bilbao.net

Gaztebox Santurtziko Gazte Informazio Bulegoa.

Santurtzi Parkea, z/g 48980 Santurtzi • 94 4836110 • gib-oij@ santurtzi.net

EDEko Gazte Informazio Bulegoa. Simón Bolívar, 8 B –behea 48010 Bilbao • 94 4029090 • www.fundacionede.org • gazteinformazioa@fundacionede.org

Oiartzungo Gazte Informazio Puntua. Mendiburu 5, behea. 20180 Oiartzun • 943 491105 • www.gazteoiartzun.net • gazteinfo@oiartzun.org

Sopelanako Gazte Bulegoa. Kurtzio Kultur Etxea, Mendieta, 11 48600 Sopelana • 94 4065505 • www. sopelanagaztea.blogspot.com • www.sopelana.net • oij@ sopelana.net

Oñatiko Gazte Informazio Puntua. Foruen Enparantza, 4 – behea. 20560 Oñati • 943 718257 • www.oinati.org • gazteinformazioa@oinati.net

Txorierriko Gazte Informazio Bulegoa. Txorierri etorbidea, 9, behea 48160 Derio • 688 629965 • www. txorierrikogazteak.com • oij@e-txorierri.com Durangoko Gazte Informazio Bulegoa. Pinondo Plaza, 1 48200 Durango • 94 6030030 • informazioa@ durango-udala.net Erandioko Gazte Informazioa Bulegoa. Irailaren 23 enparantza 48950 Erandio • 94 6025891 • gazteinfo@ erandioko-udala.net Ermuako Gazte Informazio Bulegoa. Lobiano Kultur Gunea. Goienkale, 10 48260 Ermua • 943 708700 • oij-gib@ udalermua.net Mugarri Gazte Informazio Gunea. Mugarri Gazte Etxea. Elizarako Sarbidearen Kalea, 2 48450 Etxebarri • 94 4261861 • www.mugarri.net • mugarri@mugarri.net, mugarri. gazte@gmail.com

Turtziozko Gazte Informazio Gunea. Lehendakari Agirre, 61 48880 Turtzioz • 618 645690 • gazteplana@ enkarterrialde.org Gazte Info Gazte Informazio Bulegoa. Udiarraga, 39 48490 Ugao-Miraballes • 94 6322014 • gazteinfo.ugao@ ortzadar.es Urduñako Gazte Informazio Gunea. Kultur Etxea.

Andra Mari, z/g 48460 Urduña • 945 384884 • xarteaga@ urduna.com

Lasarte-Oriako Gazte Informazio Bulegoa. Manuel Lekuona Kultura Etxea. Geltoki kalea, 18. 20160 Lasarte-Oria • 943 376181 • www.lasarte-oria.org • gazteinfo@lasarte-oria. org Legazpiko Gazte Informazio Bulegoa.Kultur Etxea, Latxartegi, 3. 20230 Legazpi • 943 737203 • gazteria.le@ legazpi.net

Ordiziako Gazte Informazio Puntua. Barrena Jauregia Kultur Etxea, 2º - 3 20240 Ordizia • 943 805634 • www. ordizia.org • gazteria@ordizia.org Tolosako Gazte Informazio Bulegoa. Antonio Maria Labaien Kultur Etxea, Triángulo 1. 20400 Tolosa • 943 670383 • www.zazpitantriangulon.com • gazteria@tolosakoudala.net Urnietako Gazte Informazio Bulegoa. Idiazabal 13 20130 Urnieta • 943 333973 • www.urnieta.org • gazteinformazioa@urnieta.org

Sestaoko Gazte Informazio Zentroa. La Iberia, z/g 48910 Sestao • 94 4956127 • cijsestao@infonegocio.com

Villabonako Gazte Informazio Bulegoa. Katea Etxea. Kale Nagusia, 79 20150 Villabona • 943 694787 • gazteria@villabona.net

Zallako Gazte Informazio Bulegoa. Madres Irlandesas, 4 48860 Zalla • 94 6391396 • www.ibilimunduan. com • oij@zalla.org • infogazte@zalla.org

Zarautzeko Gazte Informazio Bulegoa. Zinema Pilotalekua. Zigordia Kalea, 34 20800 Zarautz • 943 005122 • www.zarautz.org • gazteinformazioa@zarautz.org

IKT [JAKIN BEHARREKOAK] 2020an 50.000 milioi gailu konektatuta >>Broadband Commission delakoak egindako aurreikuspenaren arabera 2020rako 50 mila milioi gailu izango dira sarera konektatuta. Gizadiak 100 urte inguru behar izan zituen era batean edo bestean mila milioi pertsona konektatzeko baina azken 25 urteetan bost mila milioi pertsona konektatzea lortu da. Ikerketa baten arabera, konektatzen diren 100 pertsonekiko 80 lanpostu sortuko lirateke.

Papera bezain finak izango dira tabletak

Facebooken ezin sartu urtebetez >>Kanadako epaile batek 12 urteko neska bat zigortu du Facebook bidez bi ikaskide mehatxatzeagatik.

Epaiaren arabera, neskak ezin izango du datozen 12 hilabeteetan Facebooken sartu. Mehatxuak onartu ondoren, urtebeteko baldintzapeko askatasunera eta 50 orduko zerbitzuetara zigortu zuen epaileak. Gurasoak ados azaldu dira emandako epaiarekin, ez horrela abokatua.

26

2005an kaleratutako Need For Speed Most Wanted jokoa berregin dute Wii U plataformarako. Beti bezala, poliziak atzean uztea eta zure esparruak defendatzea da jokoaren xede nagusiena.

THE WALKING DEAD TELESAILAREN JOKOA

Telltale Gamesek landutako The Walking Dead bideojokoa salgai jarriko da maiatzaren 9an XBox360, PS3 eta PC plataformetarako.

Momentuz bakarrik Australian.

XBOX 720 AURKEZPENA MAIATZERAKO?

Eguna zehazteke bada ere, segurutzat jotzen da Microsoften bideo kontsola berria maiatzan aurkeztuko dela. Adituen ustetan oso makina iraultzailea izango da.

Segurtasunaren inguruko mito faltsuak Informatika erabiltzaileek gero eta ezagupen handiagoak izan arren, oraindik ere, badira segurtasun informatikoaren inguruan hainbat sinismen faltsu.

Avirak egindako ikerketa batean, jarraian azaltzen diren bost mitoak dira gehien errepikatzen direnak. z Antibirus bat izanda ordenagailua ezin da kutsatu: Antibirusek gure ordenagailua kutsatua izateko aukerak murrizten dituzte, baina ezin dute arriskua guztiz ezabatu.

Kontutan hartu behar dugu gaizkileak beti segurtasun enpresen aurretik doazela. z Mac ordenagailuak ez dira kutsatzen: Gero eta gehiago dira Apple produkturen bat duten erabiltzaileak. Honek informatika gaizkileak erakartzen dituen datu objektibo bat da. Segurtasun

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

m360.sim.edu.sg

>>Liberation egunkari frantziarrak jaso duenez, Intelek, Kanadako Queen Unibertsitateak eta Plastic Logic britaniar enpresak ‘Paper Tab’ izeneko tableta kaleratzear dira. tablet honek paper orri bat bezain fina eta malgua izango da eta 10,7 hazbeteko ukipen-pantaila izango du. Momentuz, pantaila hauek ez dira koloreetan izango baina garatzaileek aurreratu dutenez, epe motzean koloretako pantailak ere aurkezteko gai izango dira. Bateriak ere malguak izango dira.

NEED FOR SPEED MOST WANTED U

enpresetatik ohartarazi dutenez, gero eta ohikoagoa da software arriskutsuren bat AppStoren aurkitzea. z Bakarrik web ‘arriskutsuetan’ sartzen banaiz kutsa naiteke: Jende askoren ustez birusak soilik webgune pornoetan aurkitzen dira, baina hori ez da horrela. Drive by Download izeneko sistemei esker webgune desberdinak kutsa daitezke modu automatizatuan.

z Ez naiz pertsona garrantzitsua, inork ez ditu nire datuak nahi: Edonor izan daiteke malware baten biktima.

Horregatik garrantzitsua da zure ordenagailua behar bezala babestua izatea. z Ordenagailua arazorik gabe funtzionatzen duenez ez dago kutsatuta: Programarik sinpleenak ere segurtasun arazoak izan ditzake eta horrek birusen hedapena errazten du.

IKT

%25

Horixe da, hain zuzen ere, estatuak Internet bidez jokatzen den dirutik zergetan jasotzen duena. Beraz, jokatzen diren lau eurotatik estatuak bat jasotzen du. Azken datuen arabera, Espainian urte bakarrean 9.600 milioi euro inguru jokatuko lirateke.

Internetek inork baino hobeto ezagutzen zaitu Beste batzuetan, berriz, sarean dugun jardueratik ondoriozta daitezke: bisitatu ditugun webguneak, telefonorako jaitsitako aplikazioak...

Horrek guztiak gure buruaren inguruko perfil bat sortzen du eta ezagupen maila nahikoa duen edonork arazorik gabe eskura dezake informazio hori guztia.

Internet erabiltzen dugun bakoitzean arrasto bat uzten dugu. Batzutan kontzienteki egiten dugu, adibidez, gizarte sareetan zeozer idazten dugunean.

Hainbat enpresa informazio honetaz baliatzen dira bere publizitatea bananbanako moduan garatzeko.

Horregatik, doan eskaintzen diren hainbat zerbitzuen

LegadoDigital.de

Aplikazioak x3

>>Euskal enpresa batek gure ondare digitala gordetzeko zerbitzu bat sortu du. Zerbitzu honek pertsona baten ondare digital guztia biltzea du helburu: argazkiak, bideoak, musika... denboran zehar mantendu ahal izateko. Erabiltzaileak berak erabaki dezake zer utzi eta zer ez.

>>Compuwarek egindako ikerketa baten arabera, pasa den urtean 50.000 milioi app deskargatu ziren sakeleko telefonoetara.

Kopuru horrek aurreko urtean jaitsitako aplikazioen kopurua hirukoiztu egingo luke. iPhone da, oraindik ere, merkatu honetan protagonista nagusia.

truke gure hainbat datu pertsonal ematen ditugu.

Honen guztiaren adibiderik garbiena eta inozoena Facebookeko ‘atsegin dut’ botoia dugu. Cambridgeko ikertzaile talde batek berriki frogatu ahal izan duen bezala, modelo matematiko baten bidez, pertsona baten etnia, sexu orientazioa, joera politiko eta sinismen erlijiosoak asmatzeko gai dira Facebooken sakatu dituen ‘Atsegin dut’ botoien arabera. Alemanian, 2011an botoi honen erabilpena debekatu zuten bertako estatu batean erabiltzaileen pribatutasunaren kontra egiten duelako. Alemanian ere, debekaturik dago langileen profil pertsonaletan begiratzea informazioaren bila.

Facebook phone >>Facebookek sakeleko telefonoen merkatuan sartzea erabaki du.

HTCeko gailu baten bidez izango zela iragarri bazen ere, azkenean Androiderako Home baten bidez izango dela dirudi.

Honen bidez, Facebookek bere erabiltzaileei une oro konektatuta izateko aukera eman nahi omen die.

[alboko barra]

Manteresting: gizonentzako soilik >>Manteresting dugu soilik gizonentzat zabaldu den gizarte sare berria.

Oinarrian, Pinterest bezalako sarea da baina kasu honetan, soilik gizonezkoen interesekoak izan daitezkeen gaiak azaltzen dira.

E-Reader-en arrakasta >>E-reader delakoen arrakasta espero zitekeena baino handiagoa da. Duela bi urte, jada, estatubaturren %43a holako gailu bat zuen eta merkatuak goruntz darrai.

Askok paperezko liburuen amaiera iragarri dute.

Eraso batek jaitsi du Interneteko abiadura >>Eraso batek Internetek mundu osoan duen abiaduran eragin du.

Antza denez, Cyberbunker izeneko plataforma batean hasi da erasoa eta spam gisa zabaldu da.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

27

denbora pasak

SUDOKUAK

HIZKIZOPAK

*****

Euskal Herriko 12 mendi

*****

12 zuhaitz mota

ESAERA ZAHARRAK Ordenatu ondorengo hitzak modu zuzenean esaera zahar bat osatzeko HASI

gutxi

KABITUKO

ERREKA.

belasko!

GALTZAK.

ORDUKO

salda

PORRUSALDA.

ASTIGARRETA:

Eskerrik

IPURDIAN

EURIA

eta

ZAIZKIK

ATERA

mari

AISE

ORDUKO

asko.

GOIZEAN

ERRETA,

okela

AZAK

EGUZKIA

asko,

EGUERDIAN

*****

Soluzioa: Astigarreta: eguzkia atera orduko erreta, euria hasi orduko erreka.

Eskerrik asko, Mari Belasko! Okela gutxi eta salda asko.

Goizean porrusalda. Eguerdian Azak. Aise kabituko zaizkik ipurdian galtzak.

GURUTZEGRAMA 3

1.| Neuronaz osatutako ibai bizkaitarra.

2.| Erresonantzia handia duen gipuzkoar herria.

3.| Hamargarren hizkia duen nafar dantza.

4.| Poesiaren kontra den animalia.

5.| Euskal labore abeslaria.

6.| Bere izenean zazpi egunak dituen herria.

7.| Zuhaitzez betetako edalontzia.

8.| Konplexua den Bizkaiko herria.

9.| Alderantziz, konforme den edaria.

10.| Han dagoen animalia.

4

1

7

Hauek bezalako Sudoku gehiago aurkituko dituzu www.gazteberri.info-n!!

28

5

9

6

10

8

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

Soluzioa: 1.| Nerbioi. • 2.| Oiartzun • 3.| Jota • 4.| Antilope • 5.| Gari • 6.| Asteasu • 7.| Basoa • 8.| Zalla • 9.| Soda • 10.| Or

2

umorea • Bada bizitzaren ikuspegi oso positiboa duen gizon bat.

Gertatzen zaion guztiari beti alde positiboa aurkitzen dion horietako bat. Egun batean lagun batekin egiten du topo kalean eta lagunak horrela esaten dio: - Hau ezbeharra! Enteratu al zara? Atzo Eneko ohi baino lehenago bueltatu zen etxera eta emaztea beste gizon batekin aurkitu zuen ohean. Hori ikusita eskopeta hartu eta biak akatu zituen bere buruaz beste egin baino lehen.

- Tira! Zein ondo!

- Ondo? Erotuta zaude? Ezbehar itzela da eta!

- Bai, baina atzo izan beharrean herenegun izan balitz ni izango nintzateke zerraldoan izango zena!

• Goizeko ordu txikitan eta kriston ekaitza botatzen ari duen une berean, mozkor bat azaldu da kale erdian oihuka: - Mesedez!!! Nork emango dit bultxadatxo bat!!!

ikusi. Orduan, laguntza behar duen gizona deitzea erabakitzen du.

- Non da laguntza behar duen gizona?

- Hemen!! Kulunketan!!

• Nagusi jauna, soldata igoera eskatzera etorri naiz. Jakinzazu lau konpainia nire atzetik dabiltzala.

- Ah, bai? Zein konpainia dira, bada?

- Argindarrarena, urarena, telefonoarena eta internetekoa.

Parean bizi den emakume bat asaldatuta esnatu da oihuak entzutean eta bere senarra esnatu du: - Maitia, norbaitek laguntza behar du. Zergatik ez zara kaleratzen eta gizon gixajo hori laguntzen duzu... Seguruenik ezin du kotxea martxan jarri eta emaztea zai izango du etxean.

Haserre, senarra ohetik altxa eta kalera atera da baina ez du inor

• Emazte batek bere senarra aurkitu du egongelan leku batetik bestera ero moduan mugitzen.

- Zer ari zara maitia?

- Hemen, euliak akatzen.

- Ah, bai? Eta baten bat akatzea lortu duzu?

- Bai, noski. Lau ar eta 3 eme.

- ??? Eta nola dakizu euliak arrak ala emeak diren?

- Bada, lau garagardo edalontzian pausatu direlako eta beste hirurak telefonoaren gainean!

• Suhiltzaile burua beste bi suhiltzaileekin berbetan: - Esaidazu, Jokin. Zer egingo zenuke bi trenek elkar txoke egingo dutela ikusten baduzu?

- Irrati bidez arriskuaren berri emango nieke, edo bestela, bestelako seinaleen bidez.

- Ondo. Baina eta horrek funtzionatuko ez balu?

- Orduan niere anaiari deituko nioke.

- Ahh, zer da gaian aditua?

- Ez, baina ez du inoiz bi trenen arteko txokea ikusi.

| Gazteberri #92 | Martxoa-Apirila 2013 | www.gazteberri.info

29

Jada zure esku!