Gb97issuu by Shareak Kultur Elkartea

B G

te b e

A ldiz k i a r

Gazteberri #97 2014 Urtarrila/Otsaila

GAZTEEN MUGIKORTASUNA - ATZERRIRA ETORKIZUN PROFESIONAL BATEN BILA

Ez da urrea diztira duen oro

B G

te b e

A ldiz k i a r

ATAL IZENA

Aurkibidea Alkoholaren eragina gazteengan

06 Elkarrizketa.

Estefanía Jiménez

ARGITARATZAILEA:

Zientzia.

Orbainak lur azalean

Euskara

Tlf: 94 424 75 94 Faxa: 94 415 74 52 eposta: gazteberri@unionline.info http://www.gazteberri.info Erredakzioa: Iparragirre, 17, 1.esk. 48009-Bilbao. Koordinatzailea: Jon Mikel Zabalegi Testuak eta diseinua: Shareak Laguntzaileak: Nerea Segura, Gotzon Sanchez, Ziortza Carranza Argazkiak: Markel Redondo, Alejandro Boyero, Artxiboa Publizitatea: 696935662 Banaketa arduraduna: Lourdes Sánchez

Ez da urre diztira duen oro

Aisia

Sexua Shareak Kultur Elkarteak ez du Gazteberri Aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzunkizunik derrigor bere gain hartzen

EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA SAILEKO HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZAREN LAGUNTZA JASO DU

HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza

DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA Viceconsejería de Política Lingüística

13. Zer jan, hura izan.

18 Teknologia Berriak

19. Txorroskiloa.

20 Denbora pasak

| Gazteberri #96 | Azaroa-Abendua 2013 | www.gazteberri.info

Gazteberriak Vouyerismo gastronomikoa

Errusian

6.500 euro hilero besteen aurrean jateagatik

Poesiak ere hil dezake Irakasleen borroka

Park Seo-yeon korearrak ez du inoiz bakarrik afaltzen. Bere mahai aurrean kamara bat dago eta honen atzean, Park gaztea afaltzen ikusteko ordaintzen duten milaka ikusle. Joera berri baten aurrean gaude, vouyerismo gastronomikoa izenarekin ezagutzen dena hain zuzen ere. Honi esker, 34 urteko korear honek 6.500 euro inguru poltsikoratzen ditu hilero. Erabiltzaile bakoitzak 10 zentimo ordaindu behar ditu Park Seo-yeon afaltzen ikusteko, eta, bide batez, korear diva berriak jaten dituen plater berdinak jaten saiatzen dira. Prezio horren truke, gainera, saioko protagonistarekin txateatzeko eskubidea ere badute. Fenomeno hau azaltzeko, adituek Hego Koreako familietan eman diren aldaketa sakonak argudiatzen dituzte. Hori dela eta,

beast.com

Park Seo-yeon korearrak TB saio bat du

hainbat pertsona bakarrik bizi dira eta Park Seo-yeon-ek gidatzen duen bezalako saioek konpainia egiteko balio die.

Gizonek ez dute erosketak egitea gustoko

Literatura beti izan da eztabaidarako gai mamitsua baina Errusian jazotakoak lerro gorri guztiak igaro ditu. Izan ere, Uraleseko eskola batean irakasle batek bere lankidea erahil du azken honek narratiba defendatzen zuelako bestelako literatur genero guztien gainetik. Antza denez, bi irakasleak, mozkortuta, narratiba eta poesiak duten garrantziaren inguruan eztabaidan ari ziren. 67 urte zituen biktimak, soilik narratiba benetazko literaturatzat har zitekeela defendatzen omen zuen. Beste irakasleak ezin izan zuen argudio hori onartu eta eztabaida modurik biolentoenean amaitu zuen, hots, beste irakaslea akabatuz. Poliziak hiltzailea atxilotu du eta orain, 15 urteko gartzela zigorrari egin beharko dio aurre. Rianovosti albiste agentziak ezagutzera eman duenez, iaz, Rostov hirian, hiritar batek bere tertuliakideak tirokatu zituen Emmanuel Kant filosofoaren legatuaren inguruan izandako eztabaida baten ondoren.

Instagran (Miserablemen)

Gizonek erosketak egitea gustoko ez dutela oso ezaguna den topikoa da. Horretan oinarrituta, gazte batek bere neskalagunekin erosketak egiten dituzten gizon aspertuen argazkiak jasotzen dituen webgune bat sortu du, modu honetan, berak bezala pentsatzen omen duten hainbat gizon direla frogatu nahi ziolako bere neskalagunari. Miserable Men izenburupean sortutako Instagram gizarte sareko profilak jada 35.000 jarraitzaile baino gehiago ditu. Aipatu profilean jada 500 argazki baino gehiago jasotzen dira, guztietan, bere neskalagunak erosketak amaitzeko zain diren gizonekin.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

SEXUAREN TXOKOA

Ga. Bis es ditin poris quae. Ficit quis et labo.

Bi bidaiarien gorpuek azaldu gabe jarraitzen dute

Titanic-eko azken misterioa argitzeke Titanic-eko neskatxa galdua Titaniceko azken misterioa argitzeke da. Loraine Allison neskatxa eta bere ama ontzian ziren hau hondoratu zenean baina bere gorpuak aurkitu ez ziren bakarrak dira. 1940an, Helen Kramer izeneko emakume bat, bera Loraine Allison zela esanez azaldu zen, baina egin diren azken ADN frogek kontrakoa esaten dute. Loraine Allisonek bi urte eskas zituen bere familiarekin batera Titanic ontzitzarrean ontziratu zenean. Titanic ondoratu eta gero, hildako guztien gorpuak berreskuratzea lortu zuten, bi izan ezik: Lorraine gaztetxoarena eta bere amarena, hain zuzen ere. Biak lehen klaseko bidaiariak ziren baina ez zen hauen arrastorik aurkitu eta agintariek hiltzat eman zituzten. Ordutik hona, Loraine Titaniceko neskatxa galdua ezizenarekin ezagutzen da. Ia ahaztutzat zen misterioa 30 urte beranduagoa berpiztu zen, 1940an, Helen Kramer izeneko emakume bat bera Loraine Allison zela esanez azaldu zenean. Kramerrek familiaren zenbait xehetasun pribatu eman zituen eta askok bere teoria egiatzat jo zuten. Xehetasun hauen artean, adibidez, bere benetako aita Titanic diseinatu zuen Thomas Andrews zela adierazi zuen, eta ez une horretan beraiekin bidaiatzen zuen gizona. Garai horretan ez zen ADN frogarik existitzen eta zaila egiten zen horrelako istorio bat frogatzea edo bertan behera uztea. Kontutan izan behar da, tartean, diru kopuru itzela ere bazegoela. Kramerek Allison familia aberatsaren kide izateko kanpaina jarri zuen martxan, baina arrakastarik gabe. 1992an hil zen emakumea bere helburua lortu gabe baina bere birbiloba den Debrina Woodsek bere lanarekin jarraitu zuen Allison familiaren oinordeko izendatua izan zedin. Berriki egin diren ADN frogek, ostera, Kramer eta Allison familiaren artean ez dela inolako lotura genetikorik adierazi dute. Honek Kramerren teoria bertan behera uzten du baina ez du galderarik garrantzitsuena erantzuten: Zer gertatu zen Allison eta bere amarekin?

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Erreportajea

UPV/EHUko IKERKETA

Alkoholak eragin zuzena du gazteen DNAn Asteburuetako kontsumoa nahikoa da UPV/EHUko ikerlaria den Adela Rend贸nek, Mexikoko Nayarit Unibertsitate Autonomoaren lankidetzarekin, asteburuetan gazteek egiten duten alkohol kontsumoak zein nolako eragina duen aztertu du. Ikerlan honen arabera, asteburuetan egiten den kontsumoak soilik zelulen mintza eratzen duten lipidoetan eta zelularen material genetikoan eragin zuzena du. Ikerlan hau aintzindaria da, izan ere, orain arte inork ez baitu alkoholismoaren fase goiztiarretan alkoholak duen eragina aztertu. Alkoholismoaren eragina denbora luzez alkohola kontsumitu duten pertsonetan aztertu izan da nagusiki; eta, beraz, horien koadro klinikoa kalte hepatikotik hainbat minbizi-motatara doan

sistemako arazoak izaten da. Alkohola duten edarien kontsumoa mundu osoan ematen den fenomenoa da. Gehiegizko kontsumoak arazo larriak sortzen ditu kontsumitzaileen osasunan. Munduko Osasun Erakundearen arabera, urtero, 2,5 milioi pertsona hiltzen dira alkoholaren eraginez. Hauetatik guztietatik, 300.000 baino gehiago 19 eta 25 urte bitarteko gazteak dira. Heriotza ezezik, alkoholaren neurri gabeko kontsumoak osasun arazo larriak ere sor ditzake, fisikoak zein mentalak.

Adela Rond贸n ikertzaileari Mexikoko Institutu Politekniko Nazionalean biokimika

zitzaion asteburuetan alkohola edateak izan zezakeen oxidazio-eragina ikertzeko ideia. Astelehen-goizetan lehen orduan eskolara joaten ziren ikasle askori arreta falta eta ondoez orokorra antzematen zitzaien, biak ala biak asteburuan alkohola edan izanaren eraginak. Ikertzaileak proposatu zien aztertzea nola eragiten zion organismoari ikasleen ustez minik egiten ez zuen asteburuko kontsumo horrek. Ikasleak bi taldetan banatu ziren: kontroltaldea alkoholik edaten ez zuten gazteek eratu zuten; azterketa-taldea, asteburuetan edaten zutenek. Pertsona osasuntsuak zirela egiaztatzeko, hau da, azterketaren emaitza alda zezakeen inolako gaixotasun edo mendekotasunik gabeko pertsonak zirela

gaixotasun bat, depresioa eta nerbio-

klinikoko eskolak ematen ari zenean sortu

ziurtatzeko, odol-analisiak egin ziren. 18-23

Ikerlana

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Alkohol kontsumoa

Arriskua Orain arte, soilik gehiegizko alkohol kontsumoa arriskutsutzat jotzen zen. UPV/EHUn egindako ikerlan honen arabera, berriz, asteburuko kontsumo batek gazteen DNAn eragina izan dezakeela frogatu du.

urteko gazteak ziren, eta, batez beste, 118 g alkohol -litro eta erdi garagardo gutxi gora behera- edaten zuten. Ikerlanaren zehar, Deshidrogenasa alkohol entzimaren jarduera neurtu zen. Oxidaziokaltea TBARen saiakuntza biokimiko baten bidez ebaluatzen da, eta horrek islatzen du mintzak jasaten duen lipoperoxidazioa, bai odoleko etanolaren ondorioz, bai entzimak etanolaren gain eragiteagatik sortzen den azetaldehidoaren ondorioz. Horrenbestez, gutxienez bi modu daude zelula-mintza honda dezaketen erradikal askeak sortzeko. Ikertzaileek oxidazio-kaltea aurkitzea espero zuten, baina emaitzak atentzioa eman zien, Adela Rendónen arabera. “Ikusi genuen edaten zutenek edaten ez zutenek baino bi

hain zuzen ere, alkohola edaten zutenen taldekoen kromatinak halo txiki bat uzten zuen, kontrol-taldekoena baino handiagoa. Zehazki, emaitzen arabera, zelulen % 8k zuen kaltea kontrol-taldean; eta edaten zutenen taldean, berriz, % 44k. Hala, bada, edaten zutenen taldeak 5,3 aldiz zelula gehiago zituen kaltetuta. DNAn kalte esanguratsu bat dagoela esan ahal izateko, kometa-adatsak 20 nm baino handiagoa izan behar du; eta ez zen horrela, kasu horretan. “Zorionez”, dio ikertzaileak; “baina ez lukete inolako kalterik izan behar, oso denbora gutxi daramatelako alkohola edaten, ez direlako edaten aritu modu kronikoan”.

Euskal Herrian

gazteriaren erdiak azken hilabetean, gutxienez, behin mozkortu dela onartzen du. Hori da, behintzat, azaroaren 15ean burutzen den Alkoholik Gabeko Nazioarteko Eguna dela eta Euskal Autonomia Erkidegoko 15 eta 29 urte bitarteko gazteen artean egin den ikerketa batek 2012an zioena. Aipatu ikerlanak emandako datuek gure kultura baino ez dutela islatzen diote adituek: gure artean jaia eta ospakizunak beti datoz alkoholaren kontsumoari lotuta, eta tabernak lagunekin elkartzeko erreferentzia-tokiak dira. Ikerlan honen alde positiboa gehiegizko kontsumoaren datuetan bilatu behar da, hau egiten duten 15 eta 29 urte bitarteko gazteak % 22,4an kokatzen baita, 2004an zen kontsumoa

aldiz oxidazio-kalte handiagoa zutela”. Eta,

Euskal Herriari dagozkion datuen arabera,

baino hamar puntu gutxiago .

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Elkarrizketa

ESTEFANÍA JIMÉNEZ

“Segurua den Internet batengana jo behar dugu” EHUko Irakaslea eta EU Kids Online III ikerketa taldeko kidea Argitaratu berri duzuen txostenaren arabera, Interneten diren arriskuak oso modu desberdinean ikusten dituzte pertsona helduek eta adingabeek. Zer dela eta pertzepzioan ematen den alde hau? Zergatietan sartu gabe, garbi dago gurasoek zenbait eduki ez dituztela egoki ikusten bere seme-alabentzako. Telebistarekin ere gauza bera gertatzen da; eduki biolentoak edota eduki sexuala duten irudiak direla eta, batez ere. 9 eta 16 urte bitarteko gazteekin hitz egin dugunean, nerabeek bere burua babestuta dutela adierazi ohi digute, hau da, aipatu eduki biolento edo sexual horiek beraiengan eragin handirik ez dutela onartu

bestelako kezkak edo arriskuak azaldu dira, hala nola, identitate ordezpena, bullyinga... Esan bezala, nerabeek ez dute helduek arriskutzat jotzen duten hori mehatxutzat hartzen, nolabait ere, eduki horiek ekiditeko gai direla uste baitute. Zeintzuk lirateke, beraz, nerabeentzat, eta oro har, gazteentzat sarean aurki daitezkeen arriskurik nabarienak? Bada arrisku horien guztien sailkapen bat. Guk identifikatuta ditugun esparruen artean, besteak beste, honako hauek aurkitzen dira: irudi sexualak (irudi erotikoak, pornografia, parafiliak... sexualitatearen fribolizazioa), bullying-a, grooming-a eta pertsona berri

Nerabeek inolako arazorik gabe eskura ditzakete izaera sexuala duten edukiak Interneten. Hauek, maila batean bere sexualitatea eraikitzeko baliogarri izan daitezke, baina hainbat kasutan eduki sexual bortitzak ere eskuratzen dituzte eta hauek, noski, ez dute inolako eragin positiborik. Bullyinga da, zalantzarik gabe, beraiek duten kezkarik handiena, eta honekin batera, pertsona helduen partetik eduki sexuala duten mezuak jasotzea ere (grooming) beraien kezka nagusien artean dago. Eta gezurra badirudi ere, pertsona berriak ezagutzea ere arriskutzat jotzen da, izan ere, onlinetik offlinera pasatzeak ondorioak izan

digute. Aipatu elkarrizketa horietan, berriz,

ezezagunak ezagutzea.

ditzake.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

du. Ez al da praktika arriskutsu honen inguruan informazio nahikorik? Ikerketa honetan, oker ez banaiz, 21 urte arteko gazteen erabilera aztertzen zen. Seguruenik, adin horietan arruntagoak dira horrelako praktikak. Gure kasuan, 9 eta 16 urte bitarteko nerabeekin lan egin dugu eta horrelakorik aurkitu izan dugu. Sarritan, mutilek eskatu izaten dituzte, maitasun frogatzat edo, bere bikotekideei halako irudiak bidaltzea. Internetek gazteek sozializatzeko duten eredua guztiz eraldatu du. Zein puntutaraino har daiteke hau modu negatiboan? Helduen kasuan ere antzekoa ematen da. Dena den, ez dut uste orokortu daitekeenik eta gizarte sareak edo Internet txarra edo ona den esan. Internet gure errealitatearen parte bat da eta ezin dugu mugatu edo itsuarena egin. Teknologia hauek guztiak oso erakargarriak dira, batez ere nerabeentzat, eta hori kontutan hartuta, ahalik eta seguruen den Internet batengana jo behar dugu. Izan ere, arriskuek ez dute zertan kaltea suposatu behar. Internetek jende berria ezagutzeko aukera ematen du; hori arrisku bat izan daiteke baina baita aukera bat ere. Gure ustez potentzialki arriskutsuak diren egoera horiek guztiak kudeatzen ikasi behar da. Zenbat eta esperientzia gehiago izan teknologia berriekin orduan eta aukera gehiago arriskuak identifikatzeko eta hauei aurre egiteko.

Nerabeek pairatzen dituzten eraso

EHUn bertan egindako ikerketa baten arabera, Euskadiko gazteen % 35 inguruk

Hainbat gaztek Internetekiko menpekotasuna duela esatea zuzena da? Menpekotasuna dagoen ala ez zehazteko ez da soilik sarean ematen den denbora kontutan hartu behar. Menpekotasuna denbora aldagarria baino haratago doa eta arazoa bilakatzen da beste zenbait gauza egiteari uzten zaionean: ikasketak, jolastu, lagunekin izan, etab... Normalean, hedabideetan halako berri negatiboek oihartzun handiagoa izaten dute baina nolabaiteko exajerazioa dagoela ere azpimarratuko nuke. Interneten denbora asko emateak ez du zertan menpekotasun bat adierazi behar. Kontsumoa altua dela ukaezina da, baina hortik menpekotasunera pauso handia dago. Gure gizartean, nagusitzen hasten diren joera berriak

gehienak gizarte sareen bidez ematen

izaera sexuala duten edukiak partekatzen

gaixotasun direla esateko ohitura hartu dugu.

Txostenean azaltzen duzuenez, hainbat gaztek sarean diren arriskuen berri dute baina ezer gutxi egiten dute hauek ekiditeko. Zer dela eta jarrera kontrajarri hau? Arriskuarekin jokatzea nerabetasunaren ADNan barneratuta dagoela esango nuke. Adin horretan bete beharreko arauekin egiten dute topo eta hauek noraino eraman daitezkeen neurtu behar dute. Nolabait ere, bizitzan duten papera ikertzen hasten dira. Arazoa kontrolaren pertzepzio oker bat dagoenean ematen da, hau da, arazo bat kontrolpean dutela uste dute baina, sarritan, kontrakoa da.

dira. Zerbait egin daiteke hauek ekiditzeko? Gure ustez beharrezkoa da arazo hau behar bezala kudeatzea. Gizarte sareek, iragazkien bidez, hainbat arazo ekiditeko aukera ematen dute, baina iragazki hauek ez daude aldez aurretik zehaztuta eta erabiltzaileak berak du hauek behar bezala konfiguratzeko ardura. Gizarte sareen kasuan, arazoa, sarritan, besteek egiten duten jardueretan aurkitzen da. Izan ere, zuk zure profila modu egokian konfiguratua izan ahal duzu baina besteek zutaz esaten dutena zure kontroletik at geratzen da.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Jasangarritasuna

Itzelak Gizakiak bere ingurunea eraldatzeko gaitasuna du. Industria Iraultzatik hona, eta garapen ekonomikoaren izenean, asko izan dira ingurumenari egindako erasoak. Hauetako adierazgarririk garbienetako bat lurrazalean irekitako meategi erraldoiak ditugu.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

ZIENTZIA

Orbainak lurrazalean Meategi irekiak Zalantzarik gabe, gizakia da bere ingurunea gehien eraldatzeko gaitasuna duen animalia. Honen adibide garbia dugu, adibidez, gure planetaren lurrazalean aurkitzen diren meategi erraldoi irekiak. Ondoan den argazkian ikus daitekeena Mirny izeneko meategia dugu. Hau, Siberiako ekialdean den Sajá Errepublikako Mirny hirian aurkitzen da eta 2004. urtetik ezgeroztik ‘itxita’ dago. 525 metroko sakonerarekin eta 1,2 kilometroko diametroarekin, meategi hau da lurrazalean inoiz zulatu den bigarren zulorik handiena. Lehena, Estatu Batuetako Salt Lake Cityn aurkitzen den Bingham meategia da. Diamanteak ateratzeko ireki zen meategi hau 1957an. Kontutan izan behar da Siberiako eskualde honetan neguak zazpi hilabete inguruko iraupena duela eta oso tenperatura baxuak ematen direla. Hori dela eta, sarritan lurra bera izoztuta aurkitzen da eta horrek zulaketa lanak oztopatu egiten ditu. Dena den, bi urte lehenago egindako espedizio batean aurkitutako Kinberlita izeneko mineralari esker, geologoek zonalde horretan diamante ugari aurki zitekeela ziurtatu zuten. Orduko Sobiet Batasuneko agintarientzat oso erakargarria zen eta oso baldintza kaxkarretan hasi ziren zulatze lanak. Izoztutako lurra ezezik, udan zuloa lokatzez betetzen zen eta horrek oso zaila egiten zuen beharrezkoak ziren eraikin guztien eraikuntza. Prozesamendurako eraikin nagusia, adibidez, meategitik 20 kilometrotara eraiki behar izan zuten. Geologoek esan bezala, meatzariek hainbat diamante atera ahal izan zuten. Urterik onenetan bi tona diamante ateratzea lortu zuten (10 milioi kilate), %20 inguru oso kalitate altukoa. Ateratako diamanterik handiena (342,5 kilate/ 68gr) 1980ko abenduaren 23an atera zuten eta benetan izen bitxia jarri zioten: “Sobiet Batasuneko Alderdi Komunistaren XXVI. Batzarra”. Meategia zabalik izan zen 44 urtez. Sobiet Batasunaren kolapsoaren ostean, meategiaren kudeaketa enpresa pribatuen esku geratu zen. Azken urteetan, beheraka zulatzen jarraitu beharrean tunelak egiten hasi ziren. Meategiaren esplotazioa erabat amaitu zen 2011. urtearen udan.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Euskara Atlas.net

Indarrean zen akordioaren luzapena

Euskaltzaindia eta HABEren arteko lankidetza-hitzarmena

Topagunearen eskutik

hiztegitxoak.eu abian

Gaindegiak, Euskal Herriko ekonomia eta gizarte garapenerako behatokiak, atlasa.net izeneko plataforma martxan jarri berri du. Atari honetan, Euskal Herriko datu anitz kontsulta daitezke, bai mapa gainean zein grafiken bidez. Bertan jorratzen diren gaien artean, besteak beste, honakoak aurkitzen dira: demografia, ekonomia, gizartea edota ingurugiroa. Plataforma doan erabil daiteke.

35 hizkuntzetarako

Euskarazko ereduak

Euskaltzaindia eta HABEk euskararen ezagutzan, erabileran eta sentsibilizazioan eragiteko eta gure hizkuntzaren inguruko hainbat ikerketa sustatzeko zuten lankidetza-hitzarmena luzatu dute. Hitzarmen honen arabera, HABEk gramatika, lexiko, ortografia, onomastika eta euskalkien erabileraren inguruko kontsultak eta iradokizunak egingo dizkio Euskaltzaindiari. Era berean, hitzarmenak Euskaltzaindiak duen Azkue Biblioteka eta

Liburutegiaren arteko lankidetza ere garatzea aurreikusten du. Bestalde, Euskaltzaindiak garatzen ari den Lexikoaren Behatokia elikatzeko asmoz, HABEk argitaraturikoaren euskarazko testu-multzoaz, HABE Aldizkarian sortutakoaz, batez ere, baliotzeko adostasuna ere azaldu da. Cristina Uriarte Sailburuak oso positibiotzat jo du bi erakunde hauen arteko hitzarmen luzapen hau, eta iritzi berekoa azaldu da HABEko zuzendari nagusia

Orain dela bost urtetik hona D bitamina, Aberastu bere heziketa! egitasmoa abian jarri izan da Bizkaiko hainbat udalerritan eta aurten ere Bizkaiko 18 udalerri eta 2 mankomunitatek elkarlanean burutu dute ekimena. Kanpainaren helburu nagusia zera da: umeak eskolan lehen aldiz matrikulatzen dituzten gurasoei D ereduari buruzko informazioa ematea eta eredu hori aukeratzeko arrazoiak azpimarratzea. Sasoi desberdinetan banatuko dute aipatutako informazio-kanpaina, betiere 2-3 urteko umeen eskolatze-aldia hasi baino lehenago, gurasoek bidalitako informazioaren inguruan hausnarketa

HABEk duen HABE

den Joseba Erkizia.

egiteko astia izan dezaten.

Euskara indarberritzeko

Euskaltzaleen Topaguneak hiztegitxoak.eu web gunea jarri du martxan. Web gune honek euskaratik 35 hizkuntzetarako oinarrizko hiztegiak lortzeko parada ematen du. Azken urteetan Euskal Herrian izan den migrazio mugimendua dela eta, gero eta gehiago dira gure artean hitz egiten diren hizkuntzak. Euskaltzaleen Topagunearen xedea hizkuntz horiek guztiak aberasgarri izatea eta euskara biztanle hauen guztien arteko komunikazio hizkuntza bilakatzea da. Web gune honetan, pertsonen arteko hartu emanetarako oinarrizko hiztegia jasotzen da, baina Topagunetik adierazi dutenez, beste hainbat eremuetan ere erabilgarri izan daiteke, hala nola, eskola eremuan. Oinarrizko hiztegi hau 330 hitzez osaturik dago. Esan bezala, momentuz, 35 hizkuntzetara zabalik dago, baina web guneak bestelako hizkuntzak ere sartzeko aukera ematen du. Ekimen honek Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren babesa jaso du.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

NEREA SEGURA

Zer jan, hura izan

Ez haragi, ez arrainik Zergatik maite ditugu txakurrak, jaten ditugu txerriak eta janzten ditugu behiak? Bakoitzaren moraltasunaren arabera, galdera honek egunero jaten duguna birpentsatzea eragingo digu Pertsona askok, bere uste sendo eta pertsonalagatik, edozein abere-jatorri produktu jateari uztea erabakitzen du. Baina begetarianoa izatea, bizitzafilosofia da: elikadura-patroiaz gain, jarrera naturista eta ekologikoa barneratzen duena. Haien artean daude, animaliek emandako elikagaiak jaten dutenak (arrautzak, esnekiak, eztia…), obo-lakto-begetarianoak; edo zorrotzagoak direnak: beganoak (animalia eratorri produkturik ez), frugiboroak (fruta fresko eta fruitu lehorrak soilik jaten dituztenak), edota krudiboroak (fruta eta barazki gordinak soilik jaten dituztenak). Baina, ba al dakizu zer den “carnism”? Duela gutxi arte nire hiztegian sartuta ez zegoen hitza da, eta ez dakit hura nola euskaratu dudan!! “Haragizalea” izan leike. Kontua da, azkenaldian, leku guztietan entzuten dudan hitza dela. Abereak (batzuk) jatera baldintzatzen gaituen sinestea edo joera da. Eta zentzu horretan, Melanie Joy psikologoak hurrengoa galdetzen digu: zergatik

ditugu txerriak eta janzten gara behiekin? Sinesmen eta bakoitzeko moraltasunaren arabera, galdera honek egunero jaten duguna birpentsatzea eragingo digu. Zergatik jaten dugu aberejatorri elikagairik? (Eta nik halakorik jaten dudala onartu behar dut). Haiek jatea aukeratzen dugu? Edo gure elikadura-kulturak horrela transmititzen digu belaunaldiz-belaunaldi eta arruntatzat jotzen dugu. Gogogabezia garbia da: Nik jaten badut, hura jaten erakusten dizut zuri. Gizakiak haragia jaterik naturala da? Aldeko eta aurkako jarrerak daude… hortik, Paleodieta eta Makrobiotikaranzko joera berriak (haietaz beste egun batean idatziko dut). Eta azkenik, haragia kontsumitzea beharrezkoa al da? Gomendio orokorrek diote, dieta osasungarri batek nagusiki begetala izan behar duela; eta ikerketa askok, elikadura begetariano zuzena nutrizio aldetik, elikadura orojale zuzena bezain orekatua dela frogatu dute. Eta bietan zuzenekoa azpimarratzen dut, bata eta bestea gehiegikeriagatik eta

daitezkeelako. Argi utzi behar dena, haragia proteina-iturri bakarra ez dela, ezta balio biologiko handienekoa ere. Abere-proteina iturri dira: arrautzako zuringoa, haragia, arraina eta itsaskiak; eta landa-proteina iturri dira: egoskariak eta fruitu lehorrak. Baina, gaurkoan galdetu nahi dizuedana zera da: Begetarianoen artean haragizalerik al dago? Haietako norbait, haragia jateko beharra al du? Inor mintzeko adorerik gabe, bi egoera desberdin azalduko dizkizuet. 1) Zenbaitek, produktu ordezkatzaileak kontsumitzen dituzte, haragiaken ezaugarri organoleptikoak berdintzen dituztenak: soja-esnea, tofuzko saltxitxa eta hanburgesak, landa-nuggetsak, landa hirugihar eta foie-grasa, eta jada tradizionala den euskaljaietako txistorra begetarianoa. Ez dute haragirik jaten, baina zergatik dute haiek ordezkatzeko beharra? Orojale eta begetarianismoaren trantsizioa errazteko modua izango da, edota ohituretan aldaketa drastikoak saihesteko. 2) Eta guztiak ezagutzen dugu, salbuespenak egiten

(noizbehinka urdaiazpikoa edo otarrainxkak jaten dituenak). Haragizale eta begetarianoa izatearen artean, grisa existitzen da eta “flexitariano” deitzen dira. Bere elikadura elikagai begetaletan oinarritzen da, baina noizean behin, haragia eta arraina kantitate txikitan kontsumitzen dituzte. Ez dituzte debekatutako elikagairik, uste osoengatik baizik mugitzen dira: ingurumenaren planetaren jasangarritasuna, osasunaren ardura eta animalien behargabeko sufrimendua saihestea esaterako (ehizaabere, foie edo abeltzaintza intentsiboa). Ez da mugimendu “igarokor” berririk, horrela adibidez jaten zuten, baliabide gutxirekiko jendea duela urteak (eta askok gaur egun). Gutxiago zorrotza izatea, gaurko gizartean eramangarriagoa bihurtzen du, gehienbat etxetik at jatera irteterakoan. Begetariano zorrotzenak, inkongruentzia bezala antzematen dute. Eztabaida bizia da, benetan !! Baina egia esanda, bizimodu berria hasteko modu erraza da: abere-babesa sustatuz, ingurumenarekiko ardura izanez eta osasuneko onura

maite ditugu txakurrak, jaten

balio lehenetsiagatik desoreka

dituen begetarianoren bat

hobetuz.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Erreportajea

Nora joaten dira euskal gazteak? Atzerrian hilabete baino gehiago eman duten gazteen egonlekuak (%)

GAZTERIAREN MUGIKORTASUNA

Ez da urrea diztira duen oro Atzerrira lan bila joatearen ondorio negatiboak Gero eta euskal gazte gehiago atzerrira joaten da etorkizun profesional hobe baten bila. Gazteen Euskal Behatokiak emandako datuen arabera, 2012. urtean, Euskal Autonomia Erkidegoa utzi zuten 18 eta 29 urte bitarteko gazteen kopurua 10.663koa izan zen (horien artean % 98,8k atzerriko naziotasuna zeukaten eta % 1,2k bakarrik zuten Espainiako naziotasuna). Bi urte lehenago, berriz, 6.084. Azken hamabi urteetan, 18 eta 34 urte bitarteko gazteen emigrazioak gora egin du, modu apalean baina erritmo konstantean. Emigrazio hau batez ere Araban izan da nabarmena, 2011. urtean, kualitatiboki, gazte gehien galdu dituen herrialdea baita. Txanponaren beste aldean Nafarroa aurkituko litzateke, bertan

2011ra jaitsi baita. Foru Erkidegoan, 2011ko datuen arabera, atzerrira alde egin zuten gazteen kopurua 1.535ekoa izan zen, aurreko urtean baino % 12,1 gutxiago. Ipar Euskal Herriaren kasua, berriz, EHUko Soziologia irakaslea den Eguzki Urteagaren esanetan, guztiz desberdina litzateke. Hego Euskal Herrian ez bezala, Ipar Euskal Herrian den gazteen emigrazioa krisiaren ondorioa baino bertan diren gabezia estrukturalen ondorioa litzateke Urteagaren aburuz, hala nola, unibertsitate ikasketak burutzeko Unibertsitate propio baten falta. Fenomeno honek duen garrantzia azaltzeko, adibide xume bat: gananzia euskal web guneak emigratzen duen euskal gazteria izendatu du 2013ko Euskadiko

Euskaditik alde egiteko arrazoiak desberdinak izan daitezke (hizkuntzak ikasi, esperientzia profesional berria izan, bizipen pertsonal ezberdin bat bilatu) baina, hauen artean, lan duin bat aurkitzeko zailtasuna nagusitzen da. Inoiz izan den belaunaldirik trebatuena da baina lan merkaturatzea ere inoiz baino zailagoa dago. Gainera, egun eskaintzen diren soldatak %14 eta %17 artean jaitsi dira. Bestalde, lanean diren gazteen artean, urtebeteko iraupena baino gutxiago duen behin-behineko kontratuekin ari dira lanean gazteriaren gehiengoa. Testuingu honetan, eta gure artean lanpostu duin bat lortzeko gazteriak dituen arazoen aurrean, atzerrira joatera animatzen duten mezuak gero eta ugariagoak

emigraturiko gazteen kopurua, 2012etik

pertsonaiarik garrantzitsuena.

dira. Egoera honen aurrean, Euskadiko

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

ERREPORTAJEA

Irlanda & Erresuma Batua 34

EBko beste herrialde bat 10,6 Alemania 3,8

EBkoa ez den Europako beste herrialde bat 3,3

Portugal 1,5

Italia

Kanada & AEB

7,8 Frantzia

13,3

6,9

Munduko beste herrialderen bat 3,3

Amerikako beste herrialderen bat 9,5

Gazteriaren Kontseiluak (EGK) migrazio mugimendu honen alde ilunak azpimarratu nahi izan ditu, izan ere, aurkeztu berri duten ‘SOS gazte: gazteen lan emigrazioa’ txostenean azpimarratzen duten moduan, “atzerrira lan bila joatea prekarietateari aurre egiteko konponbide aproposa denaren ideia orokortzen ari da eta gazteen emigrazio honek badu zailtasunak eta eskubideen galerak eragiten dituen alde ilun bat”. EGKko presidentea den Itxaso Anduezak salatu duenez, “edozein gaztek atzerrira joateko eskubide osoa du, azken finean, erabaki pertsonal guztiz onargarria baita. Ez da hain onargarria, berriz, migrazio mugimendu hauek bultzatzea gure artean gazteen eskubideak bermatzeko gai ez garenaren

“atzerrira joatea oso esperientzia positiboa izan daiteke edozein gazterentzat baina, sarritan, gure gizartean ikustezinak diren arazoak eta ondorio negatiboak ere sor ditzake”. Anduezaren ustetan, migrazio honek ez du euskal gazteen lan prekarietatearri erantzun egokia ematen, azken finean, atzerrian lortu ohi izaten diren lanpostuak ere prekarioak izaten direlako. Anduezak berak adierazi duenez, atzerrian lortzen diren lanpostu gehienak ezegonkorrak eta gaizki ordainduak izaten dira. Ez gaitezen engainatu; atzerrira joaten diren gazte askok bere ikasketekin zerikusia ez duten lanbideetan aritu behar dira maiz: Au-Pair, ostalaritza... Egon badira berean lan egitea lortzen dutenak eta horrela bere kurrikulua hobetzea lortzen

Atzerrira joateak, gainera, ondorio negatiboak izan ditzake gazteek erroldan zuten aintzinatasuna galtzen dutelako eta honekin batera, baita zenbait eskubide ere: diru-laguntza publikoak jasotzeko aukera, babes ofizialeko etxeetara sarbidea, pentsiorako kotizazioa edota udal hauteskundeetan bozkatzeko aukera. Eskubide urraketa nabariena, apika, pasa den urtearen amaieran Alderdi Popularrak aurtengo Estatuko Aurrekontu Orokorretarako egindako emendakina dugu. Gabonak garaian, PPren ekimenez, langabezia-sorospen eta langabeziaprestaziorako eskubiderik ez duten langabezian diren pertsonak Osasun Publikorako eskubidea galduko dute baldin

aitzakia erabiliaz”. Anduezak salatzen duenez,

dutenak, baina ez dira gehiengoa.

eta estatutik at hiru hilabete baino gehiago

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Atzerrira emigratutako 18 eta 34 urte bitarteko gazteen bilakaera. (2000-2012)

1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

2012

Nora joan?

Atzerritik inmigratutako 18 eta 34 urte bitarteko gazteen bilakaera. (2000-2012)

18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

2012

Atzerrira emigratutako EAEn jaiotako 18 eta 34 urte bitarteko gazteen bilakaera. (2000-2012)

450 400 350 300 200 150 100 50 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ITURRIA: Gazteen Euskal Behatokia, EUSTATek emandako datuetan oinarrituta (Migrazio mugimenduen Estatistika)

Infojobs eta Esadek iaz egindako azterlan baten arabera, estatuko gazteriaren bi heren atzerrian lan bila dabil (kanpo mugikortasuna BaĂąez ministroaren esanetan). Helburu nagusienak Erresuma Batua, Alemania eta Irlanda dira, baina, gero eta gehiago, Europatik kanpoko helburuak ere azaltzen ari dira: Kanada, Estatu Batuak, Latinamerika... Azken hau osatzen duten herrialdeetara bidaiatu nahi duten euskal gazteei informazioa eskaintzeko, adibidez, â&#x20AC;&#x2DC;Kooperaktiboaâ&#x20AC;&#x2122; izeneko erakundea sortu zen iaz gure artean. Hegoamerika gero eta helburu puntu interesgarriagoa bilakatzen ari da, bai lanerako zein ikasketetarako. Brasil, Txile edo Mexiko bezalako herrialdeak, aurten bertan, %4 inguruko hazkunde ekonomikoa izango dutela aurreikusten da. Erakunde honek bi esparru nagusitan oinarritzen du bere jarduera. Alde batetik, Latinamerikan gara daitezkeen lankidetza ekimenak garatu nahi dira. Bestalde, ozeanoa gurutzatu duten, nahi duten edo bertatik bueltatu diren 18 eta 30 urte bitarteko gazteei, aholkularitza zerbitzua eskaintzen diete.

Bueltarik gabeko bidaia?

250

ematen badute. Ondorioz, lan aukera baten bila joaten diren gazteak (eta baita pertsona helduek ere) osasun pribatuko zerbitzuak kontratatu beharko dituzte bueltatzen direnean. Egoera hau zuzentzeko, hiru hilabete baino gehiagoz atzerrian izan direnak lan kontratu berria lortu beharko dute Estatuan. Bitartean, ez-egoiliartzat hartuak izango dira eta ez dute ospitale publikoetan hartuak izateko eskubiderik izango. EGK-ak gainera migrazio mugimendu hauen izaera pertsonalean inziditzen du. Izan ere, atzerriratzea ez da inoiz gauza erraza eta atzean lotura eta harreman pertsonal sendoak utzi behar dira (familia, lagunak...)

2012

Instituto Elcanok Europako beste ikerketa zentroekin batera berriki egindako ikerlan baten arabera, atzerrira joaten diren espainiar gazte gehienak oso hezkuntza maila altua dute; askok masterrak dituzte eta ia gehienek unibertsitate mailako ikasketak (% 90). Aipatu ikerlanaren arabera, (1.182 gazteei egindako galdeketan oinarrituta), atzerrira joaten diren gazte gehienentzat bueltarik gabeko bidaia izan daiteke. Izan

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

ere, aztertutako kasu gehienetan atzerrira joan diren gazteek bertan jarraitzen dute bost urte pasa ondoren. Azterlan honen arabera, gazte gehienak atzerrira joaten dira lan eskaintza bat jaso ondoren. Emigratzea erabaki duten kasuen heren batean, gazteak jada lanean ziren baina soldata baxuak zirela eta atzerrira joatea erabaki zuten. Europan, oso kontutan hartzen omen da bertan jasotzen dugun trebakuntza eta baita lanerako motibazioa eta jarrera. Gehien baloratzen diren ikasketen artean ingeniaritza nagusitzen da eta ekonomia eta enpresa zuzendaritza arloko ikasketak ere oso kontutan hartzen dira. Gazte lan emigrazioaz hitz egitean, eta aurreko datuak ikusita, ‘burmuin ihesa’ delakoan pentsatzea ezinbestekoa da. Garapen sozio-ekonomikoaren Behatokia den Gaindegiaren ustetan, ‘burmuin ihes’ hau euskal gazteriaren trebakuntza maila altuaren ondorioa da, egun merkatuak eskatzen duena baino askoz ere altuagoa. Gaindegiako Imanol Esnaolak azpimarratzen dutenez, “Euskadiko populazio aktiboa ekonomia aurreratu baterako trebatuta dago, baina zenbait produkzio sektoreko esparruetatik ez da inbertsio eta produktu eta merkatu berrien aldeko aposturik egiten. Gainera, enpresa ertain eta txikiek ez dute I+Gn egin den inbertsio publikotik behar bezalako etekinik atera. Berrikuntza gehien behar duten enpresa sektoreak ixten ari dira eta ohiko sektoreetan inziditzen ari gara. Funtsezkoa da kalitate handiko enpleguaren aldeko apostua egitea garapen sozial eta ekonomikoa mantendu ahal izateko”.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

‘Burmuinen ihesa’

Etorkizuna Euskal Herriak bere garapen sozial eta ekonomikoa mantendu nahi badu kalitate handiko enpleguaren aldeko apostua egin beharko duela azpimarratzen du Gaindegiako Imanol Esnaolak.

Sexualitatea

Bermeoko Udala

GIB infekzio berriak

Bermesex

Sexologia orientazio zerbitzu berria Bermeon Gazteei zuzenduta Bermeoko Udalak gazteei zuzendutako sexologia orientazio zerbitzu berria jarri du abian. Zerbitzua Bermesex izenarekin ezagutuko da eta honen xede nagusia bermeotar gazteei modu partikularrean ezagutu, onartu eta adieraz daitezen laguntzea izango da, beti ere, bestearekin harremanak izateko modu onuragarriena bilatu nahian. Helburu hau lortzeko, zabaldu berri den zerbitzu hoentan gazte, familiarteko eta profesionalekin lan egin nahi da. Orientazio

zerbitzuak hiru ardatz nagusi izango ditu: programa eredua, kontsulta eredua eta teknologia eredua. Programaren barruan, ikastaro, hitzaldi eta informazio kanpaina desberdinak burutzea espero da. Kontsulta ereduan, berriz, arreta zuzena eskainiko da gazte zein senitartekoei. Azkenik, teknologia ereduaren bidez, aurreko bi ereduak osatzea espero da. Baliabide teknologikoak aholkularitza ekintzak burutzeko erabilgarri izan daitezke.

SEXUAREN TXOKOA

Eusko Jaurlaritzako HIESaren Prenbentzio eta Kontrolaren Planak 2012an izan ziren GIBaren infekzio berriei buruzko datuak ezagutzera eman ditu berriki. 2007. urtetik hona, Osasun Sailak gaixotasun honen inguruko datu epidemiologikoak batzen ditu. 2012. urteari dagokionez, EAEn 161 kasu berri jaso dira, % 82 gizonezkoei dagozkiolarik. Kasu gehienetan, transmisio bidea harreman sexualen bidez izan da (% 49) eta % 6an, berriz, droga kontsumoari lotutako transmisioa izan da. Jasotako 161 kasu berri horietatik, 44 (% 27), 15 eta 29 urte bitarteko gazteen artean eman dira. Adin tarte honetan ere kasu gehienak mutilen artean eman dira. Datu hauen arabera gazteriaren artean den GIB infekzio berrien tasa 1,42koa da (zenbat kasu adin talde bereko 10 mila lagunen artean).

Fantasia erotikoak Fantasiak gure buruan eratzen diren irudiak dira. Printzipioz, irudimenaren munduan daude eta ez dute zertan errealitate bihurtu nahi ditugula adierazi behar. Fantasia hauek egi bihurtzen ditugunean, fantasia izateari uzten diote eta desira izatera pasatzen dira. Fantasiak, erotikoak izateko, gure desira erotikoa handitu behar dute. Urteetan, erlijioa eta estatua izan dira gure ‘ars amandia’, hots, gure jokaera erotikoa, bideratu dutenak eta, gaur egun, berriz, ikusentzumenezko merkatuak zehazten du zein den gure egin beharrekoa. Beti esaten digute gure erotikan zer den ona, txarra, “normala” edota zer ez den osasuntsua. Hortik, gure fantasiak sustatu nahi ditugunean, ideiak bururatzeko arazoak izan ditzakegu edo gure buruak pentsa dezakeenaren beldur gara. Pentsa aske zarela nahi duzuna imajinatzeko, zure buruan zu izan behar duzu jaun eta jabe. Gainera, fantasia erotikoak izateak, askotan bikoteetan eman daitezkeen errutinatik atera dezake zure burua edo zure masturbazioetan plazer handiagoa sentitzea lor dezake. Eratzen ditugun fantasiak bi motakoak izan daitezke: gertatutako zerbait gogoratzea, hau da, bizipen bat burura ekartzea edo guk asmatutako istorio bat imajinatzea. Bigarren fantasia mota hau gure irudimenari eraginez era dezakegu. Jarraian, fantasia erotikoak sortzeko gida bat erakutsiko dizuet. Eta gogoratu, burura datorrena datorrela, ez arduratu, fantasiak besterik ez dira. • Lekua: imaginatu behar duzu non ematen den zure fantasia. • Pertsonaiak: erabaki bakarrik zauden edo lagunduta eta norekin. • Zein momentutan. • Zer gertatzen den zure istorioan. Eta orain disfrutatzera!!! [Ziortza Carranza]

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

TXORROSKILOA GOTZON SANCHEZ

Txorroskiloa

Amets bat daukat Meditazioaren bidez berreskuratu dut harremanak beldurrik gabe maitasunetik eraikitzeko gaitasuna Bi urte izango da loak ezin hartu nenbilela, oso urduri, ezkortasun maila izugarri altua edozein lanari ekiteko unean, eta gaitz hauetatik guztietatik okerrena zena: harremanak maitasunetik abiatuta eraikitzeko gaitasun falta itzela beldurrez jantzita. Une hartan meditazio ikastaro bat egin nezala gomendatu zidan lagun batek. Beldur haiek izan ziren erantzun azkar eta oinarririk gabekoa ematera bultzatu nindutena, ezezko borobila, nahiago nuela sendagilearen kontsultatik pasa ziurrenik izango zuelako niretzat beste erremedio aproposagorik. Hala egin nuen eta bingo! Antsiolitiko eraginkor batzuen errezeta bikaina jarri zidan mutur aurrean. Anbulategitik irten eta botikarako bidean zalantza izpirik ez nuen artean. Botikan sartu eta kutxatxoa erosi nuenean etorri zitzaizkidan denak batean ordea. Finean bi aukera nituen: kutxatxo hura ireki eta miloika pentsamendu ezkor haiek sistematikoki farmakoz mozkortzen hasi, edo behingoagatik lagun hark gomendatutako meditazio ikastaroa egin. Eta ze demonio! Beti izango nuen aukera farmakoen irtenbidea berreskuratzeko sekta usaina zerion proposamen hura dastatu ostean aldaketarik

somatuko ez banu. Sekta bat doktrina zehatz bat jarraitzen duten pertsonek osatutako talde edo komunitate erlijioso edo ideologikoa da. Azkar etorri zait burura haurtzaroan Kung Fu (1972-1975) ikusten genuenean telebistan. Txikia zen matxinsaltoa eta handia izan zen David Carradine, bai horixe, eta Shaolin monastegian moje izango ginela amesten genuen gutariko askok, izan ere, aintzinean sektarioak filosofo, maixu edo lider baten irakaskuntza jarraitzen zuten pertsonek hartzen zuten izena zen, latingo seqüi hitzatik, euskaraz segi, eta hasiera batean hitz horrek ez zuen gerora hartuko zuen konnotazio ezkorra. Aurreneko kristauei adibidez “nazarenotarren sekta” izena eman zieten judutarrek, hau da, nazarenotarren segitzaileak. Beste jatorri bat izan daiteke latingo secare hitzatik, euskaraz moztu edo banatu. Testamendu Berriak eta zehatzago San Pablok hairesi izena eman zien kristau komunitatean ematen ari ziren banaketei, eta aintzineko elizak gero eta gehiago erabili zuen sortutako talde berriak izendatzeko, hau da, talde sektario haiek denborarekin heresiatzat hartu ziren, doktrina faltsuak. Eliz katolikoak ideia

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

hau defentadu du Erdi Arotik, adibidez protestanteei “luterotar sekta” izena emanez. Bitxia da gero, gaur egun, sekta hitzak sortu dezakeen beldurra, batez ere, hain argi ikus daitekeenean nolako manipulazioa jasan duen historian zehar. San Pablok kristautasun bakar baten aitzakian heresetzat jotzen zituen sektarioak, hau da, ezarritako ortodoxiatik banatzen ziren taldeak. Halako parekotasuna harrapatu diot aferari, espainiar estatuko aginte aparatuek independentista garenoi terrorista deitzeko mantentzen duten grinarekin eta ondorioz independentzia hitzak espainiar estatuan daukan konnotazio ezkorrarekin. Beldurgarria beharko lukeena litzateke eliza katolikoaren kredua entzutera joatea jakin eta ezagutu ditugunean etxe horrek jaungoikoaren izenean historian zehar burutu dituen gizaki eta kultura desberdinen aurkako krimenak. Meditazioaren haria berreskuratuz, egun jende gutxi egongo da sekta izena jarriko diena praktika honek munduan dituen eskola desberdinei, izan ere, XX. mendeko 80. hamarkadan “erlijio mugimendu berriak” izenarekin hasiko dira ezagutzen sekta hitzak

daukan konnotazio ezkorratik aldentzeko. Baina, ze demontre, Kung Fu eta hiru hamarkada geroago Daga hegalarien etxea (2004) filma ikusi nuenean, berriz ere piztu zitzaidan niri halako desioa sektarioa izateko eta behingoz espainiar erresumari lotzen gaituzten kateak mozteko. Egun badira gauak loak ezin hartu nabilela, badira egunak ene pentsamenduek nolabaiteko puntu ezkorra azaltzen didatena, edota beldurrak bere irripar maltzurra erakusten didan uneak ere. Hala ere, egun badut meditatzeko eta goxo lokartzeko gaitasuna, badut meditatzeko eta pentsamendu ezkorrak begiratu eta besterik gabe pasatzen uzteko gaitasuna, eta aberasgarriena, meditazioaren bidez berreskuratu dut harremanak beldurrik gabe maitasunetik eraikitzeko gaitasuna. Beharbada maitasun harreman honetatik jaioko da errege edo erregina txiki bat, agian protestatuko duena, apika Martin edo Martina deituko dioguna, ausaz doktore izango dena, eta akaso, ordurako euskal eskoletako ikasketa plangintzan ikasgai moduan sartuta baldin badago, meditatzen ere ikasiko duena. Bitartean, Martin Luther King Jr. Doktoreak zioen moduan, nik ere, amets bat daukat.

Kultura LASAI, EZ DA EZER GERTATZEN

AMAREN ESKUAK

MAIZTER ARROTZA

Ana Malag贸n Zaldua

Karmele Jaio

Luis Garde

Bakardadearen mapa moduko bat da liburu hau, Iban Zalduak hitzaurrean dioenez. Frustrazioaren koordenadak erakusten dizkigu bere orrietan, insatisfazioaren eta inkomunikazioaren kartografia. 162 mikroipuin idatzi ditu egileak, inoiz orria gainditu gabe, eta neurri murritz horretan unibertso pertsonal bat eraiki du: hiritarra, gaurkoa, gure egunerokotasunari ironiazko begirada bat eskaintzen diona.

Nereak 35-40 urte ditu; senar jator eta alaba zoragarria, zeinei ez dien eskaintzen behar luketen arretarik; eta istorio bat iraganean, oroimenetik erauzi nahi lukeena; eta ama ospitaleko ohean lo, inoiz esnatuko den jakin ezinik. Amaren historia ezkutuak jakingo ditu Nereak erietxean, eta horren haritik ohartuko da zenbateraino izan daitezkeen ezezagunak geure ondoan dauzkagunak.

Non dago aspaldi haragiztatu nahi izan genuen aitaren etxearen defendatzaile hura? Etxearen jabea da edo errenta eramangaitza ordaintzen du? Kaleratu zuten hipoteka sinatu ezinda? Non daude etxe haren erasotzaileak? Bertan erasoka diraute edo lausotu dira? Etsai haiek etxekomamuak ziren, benetako jabeak? Hipoteka sinatzera bortxatu zuten defendatzailea, geroago bere ametsetatik kanporatzeko?

NEBRASKA

NYMPHOMANIAC VOLUMEN 2

EL LOBO DE WALL STREET

2013. EAB. 115 min. Zuzendaria: Alexander Payne. Aktoreak: Bruce Dern, Will Forte, June Squibb, Bob Odenkirk, Stacy Keach, Mary Louise Wilson.

2013, Danimarka. Zuzendaria: Lars von Trier. Aktoreak: Charlotte Gainsbourg, Stellan Skarsg氓rd, Stacy Martin, Shia LaBeouf, Christian Slater, Jamie Bell, Uma Thurman, Willem Dafoe.

2013. EAB. 165 min. Zuzendaria: Martin Scorsese. Aktoreak: Leonardo DiCaprio, Matthew McConaughey, Margot Robbie, Jonah Hill, Jon Bernthal, Cristin Milioti, Jon Favreau.

Woody Grant eromen sintomak dituen gizon edadetua da. Sari bat irabazi duela adierazten diote postaz eta bere semearekin batera saria jasotzeko bidaiari ekiten dio. Bidaian aita eta semearen arteko harremanan sakonduko dute, baina zer gertatuko da saria jasotzen ez dutenean?

Neguko gau hotza batean, Joe, ninfomanatzat diagnostikatua eta zaurituta dagoena, Seligman izeneko gizon ezkon gabe batekin egiten du topo. Honek emakumea bere etxera eramaten du eta zauriak sendatzen dizkion bitartean Joek bere bizitzaren pasarterik harrigarrienen berri emango dio.

New Yorkeko burtsako artekari batek muzin egiten dio balore iruzur baten kasu garrantzitsu batean laguntzeari. Iruzur horretan, Wall Street bera, banku garrantzitsuak eta mafia murgilduta aurkitzen dira.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

MORPHINAPOLIS

ASTIRO

KANALA

Governors

Urtz

Enkore

Governors taldearen laugarren diskoaren izenburua “Morphinapolis” da. Morfinaz betetako gizarteari ez zaio geratzen lo egitea baino, lo egin eta arazorik txikiena ere ez eman gizartea menderatzen duen botere hertsatzaileari. Beste hitz batzuekin esateko, gizartea osatzen duen jendea geldo eta lokartuta edukitzea, boterean nahi adina barrabaskeria politiko, ekonomiko eta sozial egiteko; hots, gizabanakoaren gutxienezko askatasun printzak deuseztatzeko.

Urtz taldearen zazpigarren diskoak “Astiro” du izenburua. Hamar urteko etenaldiaren eragin zuzena disko osoaren maila bikainean aurkituko dugu. Kantuen musika-ondasuna oso garaia da. Hamar abesti zuzen entzulearen arreta gunera. Hamar abestietan ez dago lastorik. Melodiek, berehala, oso itsaskorrak bihurtzeko izugarrizko indarra dute, kantuz kantu egingo dute gainera. Urtz taldeak jendearengana iristeko ahalmen bikaina du.

Kanala (Oihuka-2014) dugu Enkore taldearen disko berriaren izenburua, energiaz eta kantu bizigarriz osoturikoa, publikoarengana bihurgunerik gabe iritsiko den lana. Diskoak aurkezten dituen 10 kantuetan, lan homogeneo eta iraunkorra dakusagu, eta horren bitartez, taldeak berak bizitzarekiko duen jarrera ere sumatzen dugu era argian. Bizitza, ez baita inolaz ulertzen lengoaia musikalik gabe, batzuetan sendoa eta zuzena, bestetan samurra eta ameslaria, beti hurbila.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Agenda KONTZERTUAK//

ANTZERKIA/ BARAKALDO ANTZOKIA • “El amor después del desamor” [Ados Teatroa]. Otsailak 28. 20:30. • “La copla negra”. [Chirigóticas]. Martxoak 15. 20:30. • “La dama duende”. [Teatro español]. Martxoak 22. 20:00. • “Frágil”. [Onírica Mecánica]. Martxoak 23. 18:00. • “La estrella de Sevilla”. [Teatro Clásico de Sevilla]. Martxoak 28 & 29. 20:30.

DURANGOKO SAN AGUSTIN KULTURGUNEA: • “Figuranteak”. [Ados Teatroa]. Otsailak 22. 20:00. • “Juana La Loca. La reina que no quiso reinar”. [Histrión Teatro]. Martxoak 13. 20:30. • “Erpurutxo”. [Teatro Paraíso]. Martxoak 23. 19:00. • “El régimen del pienso”. [La zaranda]. Apirilak 6. 19:00. • “Kibubu”. [Marie de Jongh]. Apirilak 13. 18:00.

GALDAKAOKO TORREZABAL KULTUR ETXEA: • “Un loco de desatar”. [Trastada Teatro]. Otsailak 21. 21:00. • “Autorretrato de un joven capitalista español”. [Teatro Alfil]. Martxoak 14. 21:00. • “Munduari itzulia”. [Gorakada Teatroa]. Apirilak 5. 18:00.

GETXO ANTZOKIA: • “Babia”. [Ganso&Cía.]. Otsailak 23. 18:00. • “Sexpearemente”. [Producciones Sexpeare SL]. Martxoak 1. 20:00. • “Aladino”. [Gorakada teatroa]. Martxoak 30. 18:00. • Ondoko Tipoa/El tipo de la tumba de al lado”. [Txalo Produkzioak]. Apirilak 12. 20:00. • “El sótano encantado”. [Teatro Mutis]. Maiatzak 4. 18:00.

LEKEITIKO IKUSGARRI ARETOA: • “Hamlet”. [Artedrama & Le Petit Théatre de pain]. Otsailak 28. 20:00. • “Konpota” [Dxusturi teatroa]. Martxoak 7. 20:00. • “Pankreas”. [Tartean]. Apirilak 26. 19:00. • “Kibubu”. [Marie de Jongh]. Apirilak 27. 17:00.

MUSKIZEKO MEATZARI ARETOA: • “El rey Perico y la dama tuerta”. [La Cantera Producciones]. Martxoak 15. 20:00. • “Ni para tí ni para mí”. [PyX Producción y Distribución]. Martxoak 22. 20:00.

SONDIKAKO KULTUR ETXEA: • “Kibubu”. [Marie de Jongh]. Martxoak 30. 17:00. • “Cotillas”. [Glu Glu Producciones]. Apirilak 5. 20:00. • “Aladino”. [Gorakada teatroa]. Maiatzak 4. 17:00.

OTSAILAK 01

• Dub Greetings - Jah Shaka Meets Equal Brothers. Atabal, Biarritz. 20:00. 12€. • Kalimotxo Rock: Iros Todos a Tomar por el Culo + Los Platero + Triscando en la Hierba. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 8/10€. • Inoren Ero Ni + Dos Caballos + Cant Explain. Le Bukowski, Donostia. 19:30. 6/8€. • Little Pepe + Glaukoma. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30. 8€. • Izal + Second. Kubik Aretoa, Gasteiz. 22:00. 15€. • The Fleshtones + The Pow Pow Pow. Helldorado, Gasteiz. 22:00. 15/18€. • Letz Pep + The Inductions + Los Lügers + DJ Lazy Soul. Tunk Aretoa, Irun. 21:30. 15/18€. • Geoff Farina. Zulo Aretoa, Lasarte. 20:30. 6/9€.

OTSAILAK 6

• The Aristocrats + David Rufes Trio. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 18/23€. • Beasto Blanco + Eversince. Sonora Aretoa, Erandio. 20:30. 20/25€.

OTSAILAK 7

• DSF Party + Punk Effect + Oddatee. Atabal, Biarritz. 20:00. 8€. • The Bon Scott Band (AC/DC Tribute Band). Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 10/12€. • The Cherry Boppers + The Sweet Vandals. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 10/12€. • Lurrazpiko Warm Up: Los Claveles + Juventud Juché + Viva Bazooka. Kafe Antzokia, Donostia. 20:00. Doan. • Balerdi Balerdi & Patti + Bide Ertzean. Espaloia Kafe Antzokia, Elgeta. 22:30.

6/8€. • Urtz. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:30. 8/10€. • Giuda + L´Assasins. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 14/16€. • Kelley Stoltz. Psilocybenea, Hondarribia. 22:00. 10/12€.

OTSAILAK 8

• Sealed Room + Cuarto Oscuro. Kafe Antzokia, Bermeo. 22:00. 8€. • Scott Kelly and The Road Home + Säad + Radhammers. Atabal, Biarritz. 21:00. 8€. • Slim Cessna´s Auto Club + Screaming George & The Hustlers. Santana 27, Bilbao. 21:30. 11/15€. • The Cherry Boppers + The Sweet Vandals. Bilboko Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 10/12€. • XII. Heavy Jaia. Larratxoko Kultur Etxea, Donostia. 19:00. 12/15€. • Zequi. Kafe Antzokia, Donostia. 21:30. Doan. • Ethos. Infernu Taberna, Iruñea. 21:00. Doan. • Zartako-k + Odolkiak Ordainetan + The Guilty Brigade + Altxatu. Herriko Jaiak, Tafalla. 18:00. Doan.

OTSAILAK 10

• Long Distance Calling + Junius + Wolves Like Us. Sonora Aretoa, Erandio. 20:30. 13/16€.

OTSAILAK 11

• Nashville Pussy. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 18/22€.

OTSAILAK 13

Compadres. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 15/20€. • Costa + Velask & Kembro. RockStar, Bilbao. 20:30. 10/13€. • Ramonetarrak + Magnético Grupo Robot. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 6/8€. • El Callejón del Gato + Grezian + Eriel. Kafe Antzokia, Donostia. 20:30. Doan. • DePedro + Keu Agirretxea and Fignuh Experience. Jimmy Jazz, Gasteiz. 212:00. 12/15€. • The Whybirds. Psilocybenea, Hondarribia. 22:00. 10/12€. • Metal Sessions Volumen V. Tunk Aretoa, Irun. 20:30. 10/12€.

OTSAILAK 15

• The Groovies. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 10/12€. • Tracking Trash Party: Motorzombies + Grotesque + Penny Lane DJ + RGB Lover VJ. RockStar, Bilbao. 00:30. 12€. • Resurrection Fest: Hatebreed + exploited + naplam death. Santana 27, Bilbao. 18:00. 22/27€. • Dünedain + Blast Wave + Dirty Eyes. Donostiako Kafe Antzokia, Donostia. 19:00. 10/12€. • Pink Tones. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30. 18/22€. • Help Me Devil + Dead Bronco + Moonshine Wagon. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 14/16€.

• Jabier Muguruza. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:30. 5/10€. • TV Ghost. Kafe Antzokia, Donostia. 20:00. 7€.

OTSAILAK 16

OTSAILAK 14

• Motorama. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. Doan.

• Muchachito

Sus

• Dub Inc. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. 16/20€.

OTSAILAK 17

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

OTSAILAK 19

• 999 + Malos Tiempos. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 10/12€.

OTSAILAK 20

• EH Sukarra. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 6€. • Fourscore + Boot Boys. Hala Bedi taberna, Gasteiz. 20:00. Doan.

OTSAILAK 21

• The Fakeband + Moonshakers. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 10/12€. • Indie Party: Vanpopel + Seiurte + DJ Fábrica de Colores. Kafe Antzokia, Donostia. 20:30. Doan. • Nino. RockStar, Bilbao. 19:00. 13/15€. • Vargas Blues Band. Coliseo Antzokia, Eibar. 22:00. 10€. • Quique González. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 18/21€. • Dewolf + Kinine. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 12/15€. • Jo ta Tiro + Kaifas + Inputt + Besteik pek + Trikibeltz + Sahahts Soul + Drrddbanks + Fatjabat + Moriodio + Danel + se nos kae el Txiringo + Sutura + Declibe + 2&2 + Korkones de Pasaia + Ultrajando al Aitona + Hyronyka + dj Samu + Hiedra + Malos Tiempos + Latitud 43 + the Animal Whitin. Trintxerpeko Frontoia, Pasai San Pedro. 15:00. 10€.

OTSAILAK 22

• Love of Lesbians. Santana 27, Bilbao. 21:30. 20/25€. • Maika Makovski. Kafe Antzokia, Donostia. 21:30. 12/16€. • ZPU + La Omega & DJ Rubireal ft. Michelle. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00.12/15€. • Jamming. Kubik Aretoa, Gasteiz. 22:00. 14/18€. • Ke+Da +El Congrio Dinámico + Hijos de Nadie + Paranoia. Piscinas taberna, Kripan. 22:30. Doan. • V. Euskal Metal FestTrash Metal Gaua. Tunk, Irun. 19:30. 12/15€.

OTSAILAK 27

• The Steepwater Band. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 15/18€.

• Mode Moderne + Cosmetics. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 8/10€.

OTSAILAK 28

• El Mentón de Fogarty + Clarisse. Kafe Antzokia, Bermeo. 22:00. • Deluxe + Xutik. Atabal, Biarritz. 21:00. 16/19€. • Michael Keaton + The Inductions. Donostiako Kafe Antzokia, Donostia. 20:00. 10/13€. • The Stepwaters Band. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 14/16€.

• Bi Harriz Lau Xori: Throes + The Shine + 0. Atabal, Biarritz. 21:00. 9€. • Warcry. Santana 27, Bilbao. 21:30. 18/22€. • Amaranthe. RockStar, Bilbao. 19:00.

MARTXOAK 22

• Doctor Deseo. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 15/18€. • Butterfly. Onki Xin, Iruñea. 21:00. Doan.

MARTXOAK 28

• El Reno Renardo. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 12/15€ • Michael Keaton + Horizont + The Deep End. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 14/16€.

• La raíz + Bongo Botrako + Calavera Collective. Totem Aretoa, Atarrabia. 20:30. 11/14€. • Europe. Santana 27, Bilbao. 19:00. 40€. • Reincidentes. Kafe Antzokia, Donostia. 19:30. 12/15€. • Esne Beltza + D Callaos. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30. 10/15€.

MARTXOAK 02

MARTXOAK 29

MARTXOAK 01

• Mursego + Napoka Iria. Espaloia Kafe Antzokia, Elgeta. 19:00. 6/8€. • Amatria. Kafe Antzokia, Donostia. 21:00. 8€.

• Doctor Deseo. Totem Aretoa, Atarrabia. 22:00. • Julianna Barwick + Crypte Ste.Eugenie. Atabal, Biarritz. 20:30. 8€. • Reincidentes. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:00. 12/15€.

MARTXOAK 07

APIRILAK 05

MARTXOAK 06

• Cheveu + Polygorn. Atabal, Biarritz. 21:00. 6€. • Coque Malla. Kafe Antzokia, Donostia. 20:00. 15/18€.

MARTXOAK 08

• The Soulbreaker Company + Wild Smoke. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30. 10/13€.

MARTXOAK 14

• Governors + Cactus. Bermeoko Kafe Antzokia. 20:00. 10/12€. • Kinky Bwoy. RockStar, Bilbao. 20:30. 10/13€.

MARTXOAK 15

• Mago de Oz. Santana 27, Bilbao. 20:15. 18€. • Zart Urteurren Festa: Fira Fem + Anai Arrebak + Unicornibot + Joseba Irazoki. Kafe Antzokia, Donostia. 20:00. Doan. • Javier Krahe. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:30. 12/15€. • Kinky Boy. Zulo Aretoa, Lasarte. 21:00. 10/12€.

MARTXOAK 21

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

• Gatillazo + The Casualties + Vómito. Jimmy Jazz, Gasteiz. 19:30. 15/18€.

APIRILAK 11

• Magno + Tierra Kritikal. RockStar, Bilbao. 20:00.

APIRILAK 16

• Amenra + Oathbreaker + Hessian + Treha Sektori. Sonora Aretoa, Erandio. 20:00. 15/19€.

APIRILAK 25

• Metalmania. RockStar, Bilbao. 21:00. 8/10€.

MAIATZAK 05

• Tracción. Torem Aretoa, Atarrabia. 22:00.

MAIATZAK 09

• Javier Krahe. Zulo Aretoa, Lasarte. 22:00. 13/16€.

MAIATZAK 17

• Vetusta Morla + Zoe. Santana 27, Bilbao. 20:15. 25€.

EKAINAK 28

• Extreme. Santana 27, Bilbao. 19:00. 38€.

MUSEOAK// ARABAKO ARTE EDERREN MUSEOA: • ““Santiago Apostoluaren Agerpena Ramiro I.a erregearen aurrean Clavijoko bataila baino lehen”. 2014/03/30ra arte. • “Artisten erretratuak eta autoerretratuak”. 2014/03/20ra arte.

MUSEOA: • “Gipuzkoako itsasaldea artean”. 2014/06/29ra arte.

DONOSTIAKO SAN TELMO MUSEOA • “Galiarren aroan. Cesar aurreko Akitania”. 2014/05/25ra arte.

ENKARTERRIETAKO MUSEOA:

BILBOKO ITSASADARRA ITSAS MUSEOA:

• “Enkarterriak, 100 urte Athleticekin”. 2013/11/30ra arte.

• “Bakailaoa. Zentzumenen sugestioa”. 2014/04/30ra arte. • “Gabarra Athletic”. 2014/09/28ra arte.

GASTEIZKO ARTIUM MUSEOA:

BILBOKO GUGGENHEIM MUSEOA: • “Ernesto Neto: naraman gorputza”. 2014/05/18ra arte. • “Guggenheim Bilbao Bildumaren aukeraketak IV”. 2014/08/31ra arte.

BILBOKO ARTE EDER MUSEOA: • “Denbora iraganez”. 2014/04/28ra arte. • “Markus Lüpertz. Materia y forma”. 2014/05/18.

BIZKAIKO EUSKAL MUSEOA: • “Bizkaiko entzutetsuen galeria: kirolariak, artistak, idazleak”. 2014/03/16ra arte. • “Oppidum Arrola. Urdaibaiko herrixka indígena”. 2014/03/16ra arte.

BIZKAIKO ARKEOLOGIA MUSEOA: • Museoa aztarnaz aztarna: “Sakonako erromatar garai berantiarreko altxorra (Errigoiti)”. 2014/05/04ra arte.

DONOSTIAKO UNTZI

• “Irrati librea. Elkarrekin lotutako irudien pedagogiak”. 2014/08/31ra arte. • “Herri altxorra”. 2014/08/31ra arte. • “Albur de amor”. 2014/03/23ra arte.

GERNIKAKO BAKEAREN MUSEOA: • “Euskal umeen erbestea”. 2014/03/30ra arte. • “Giza eskubideen aldeko tira”. 2014/03/16ra arte.

GERNIKAKO EUSKAL HERRIA MUSEOA: • “Los Derechos Humanos en viñetas”. 2014/03/02 arte. • “Emakumea eta Euskal Pilota”. 2014/04/20ra arte.

IRUNGO OIASSO MUSEOA • “Vasconia, tierra intermedia. Ritos funerarios de frontera”. 2014/09/03ra arte.

MUSEUM CEMENTOS REZOLA-DONOSTIA: • “Hirutxulon bizi 1813. Bizitza hirian erreketaren aurretik”. 2014/03/30ra arte.

TOLOSAKO TOPIC MUSEOA: • “Politxinelaren ibilbideak”. 2014/03/09ra arte.

Euskal gazteria garraiobide jasangarrien alde Euskal gazteek garraiobide publikoak europearrak baino gehiago erabiltzen dituzte Gazteen Euskal Behatokiak Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) eta Europako gazteriak garraiobide jasangarriei ematen dieten erabilera alderatu du Behatokiak berak 2012an egindako azterlan batek emandako datuetan eta Europako Batzordeak iaz burututako ‘Attitudes of European towards urban mobility’ azterlanak emandako datuetan oinarrituta. Aipatu bi azterlanetako datuak alderatuta, honako ondorioa azpimarra daiteke: euskal gazteriak Europar Batasuna osatzen duten 28 Estatuetako adin-talde bereko (15 eta 24 urte bitarteko gazteak) gazteek baino garraiobide kolektiboen erabilera altuxeagoa egiten dute bere eguneroko bizitzan. Horrela, euskal gazteriaren garraiobide jasangarrien erabilera % 43an kokatzen den

bitartean, europar gazteen bataz bestekoa % 38an aurkitzen da. Dena den, garraiobide hauen erabileran alde nabarmenak aurki daitezke bi talde hauen artean. Horrela, gure artean gazteek bereziki garraiobide publiko kolektiboak erabiltzen dituzte baina ez hainbeste bizikleta. Garraiobide honen erabileran, europar gazteen bataz bestearen azpitik aurkitzen gara, %15 eta %11 hurrenez hurren. Generoari dagokionez, neskek mutilek baino erabilera handiagoa azaltzen dute. Horrela, euskal nesken %46k garraiobide jasangarriak erabiltzen dituen bitartean, euskal mutilen kasuan ehuneko hori %39ra soilik iristen da. Lurralde historikoei dagokionez, Bizkaiak du erabilera mailarik altuena,

bertako gazteriaren erdiak horrelako garraiobideak erabiltzen baititu. Gipuzkoan gazteriaren %38k erabiltzen ditu garraiobide jasangarriak eta Araban, berriz, %26k. Azterlanak azpimarratzen duenez, Bizkaiko datu positibioak, hein handi batean, Bilboko Metroari esker ematen dira, garraiobide honek Bizkaian diren populazio gunerik jendetsuenak lotzen baititu: Bilbo, Barakaldo, Portugalete, Santurtzi, Basauri, Getxo... Garraio publiko kolektiboaren kasuan ez bezala, mutilek bizikleta maizago erabiltzen dute (% 14) neskek baino (% 7). Erabileramaila handia du bizikletak Araban (% 21) eta Gipuzkoan (% 19), Bizkaiarekin alderatuta. Izan ere, Bizkaian ez da ia erabiltzen ohiko garraiobide gisa (% 3).

HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA

Gazteria Zuzendaritza

Dirección de Juventud

Araba Eusko Gazteen Informazio eta Dokumentazio Zentro Koordinatzailea. Donostia kalea, 1 01010 Gasteiz. • 945 019539 • www. gazteinformazioa.net •gazteinformazioa@ejgv.es • gazteinfoeuskadi@gmail.com Arabako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Probintzia plaza 13, behea 01001 Gasteiz • 945 181700 • www.alava. net/ifj • www.gazteinformazioa.net • www. facebook/infogaztea.araba • informazioa@ifj. alava.net Gasteizko Udala. Gazte Informazioko Udal Bulegoa. Espainia plaza behea. 01001 Gasteiz • 945 161330 • www.vitoria-gasteiz.org/ omij • www.vitoria-gasteiz.org/gazteria • coordinaomij@vitoria-gasteiz.org

fundacionede.org Txorierriko Gazte Informazio Bulegoa. Txorierri etorbidea, 9, behea 48160 Derio • 688 629965 • www.txorierrikogazteak.com • oij@etxorierri.com Durangoko Gazte Informazio Bulegoa. Pinondo Plaza, 1 48200 Durango • 94 6030030 • informazioa@durango-udala.net Erandioko Gazte Informazioa Bulegoa. Irailaren 23 enparantza 48950 Erandio • 94 6025891 • gazteinfo@erandioko-udala.net Ermuako Gazte Informazio Bulegoa. Lobiano Kultur Gunea. Goienkale, 10 48260 Ermua • 943 708700 • oij-gib@udalermua.net

Arabako Kampuseko Gazteentzako Informazio Bulegoa. Apraiztarrak 1- Unibertsitate-Pabiloia 01006 Gasteiz • 945 014336 • www.ehu.es • www.gazteinformazioa.net • oij-ar@ehu.es

Mugarri Gazte Informazio Gunea. Mugarri Gazte Etxea. Elizarako Sarbidearen Kalea, 2 48450 Etxebarri • 94 4261861 • www.mugarri. net • mugarri@mugarri.net, mugarri.gazte@ gmail.com

Laudioko Lamuza Gazte Informazio Gunea. Lamuza 13 01400 Laudio • 94 4034921 • infogazte@laudiokoudala.net

Galdameseko Gazte Informazio Gunea. San Pedro, 6 48191 Galdames • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org

Bizkaia

Gernika-Lumoko Gazte Informazio Bulegoa. Foru Plaza, nº 2 48300 Gernika-Lumo • 94 6270215 • gazteger@sarenet.es

Bizkaiko Gazteriaren Informaziorako Lurralde-Zentrua. Rekalde Zumarkalea, 30 - 1, 48009 Bilbao • 94 6083926 /94 6083920/94 6083934 • www.bizkaia.net/gazteria • gazteinformazioa@bizkaia.net

Getxoko Gazte Informazio Bulegoa. Tangora Etxea. Algortako Etorbidea, 98 48991 Getxo • 94 4910114 • gaztebulegoa@getxo.net

Abanto -Zierbenako Gazte Informazio Bulegoa. Bizkaia Plaza, 3 (Atzealdea) 48500 AbantoZierbena • 94 6363769 • gazteria@abantozierbena.org

Gordexolako Gazte Informazio Gunea. Molinar Plaza, 11 48192 Gordexola • 638 050 762 • gazteplana1@enkarterrialde.org

Ikusi Makusi Baliabide Zentroa. Areitzo, 2 48810 Alonsotegi • 94 4980807 • ikusimakusi@alonsotegi.net

Gorlizko Gazte Informazio Gunea. Krutzeta, 5 48630 Gorliz • 94 6774000 • gazteria@gorliz. net

Zornotzako Gazte Informazio Bulegoa. Zelaieta Parkea, s/n 48340 Amorebieta-Etxano • 94 6300649/50 • www.ametxgazteria.net • gazteinfo@ametx.net

Gueñeseko Gazte Informazio Gunea. Enkarterri, 2 48840 Güeñes • 94 6690877• www.gugaz. org • info@gugaz.org

Arrigorriagako Gazte Informazio Bulegoa. Gaztegune. Ugertza bidea, 1 48480 Arrigorriaga • 94 6001876 • gaztegunea@ arrigokultura.org Artzentaleseko Gazte Informazio Gunea. Lehendakari Aguirre, 23 48870 Artzentales • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gaztezer Balmasedako Gazte Informazio Gunea.Pio Bermejillo, 19 48800 Balmaseda • 94 6800240 • www.balmabegi.com • www. balmaseda.net • gaztezer@balmaseda.net Barakaldoko Gazte Informazio Zentrua. San Juan, 17 48901 Barakaldo • 94 4789596 / 94 4789599 •www.gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo.org Gurutzetako Gazte Informazio Gunea. Balejo, 4 48903 Barakaldo • 94 4789487 • www. gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo. org Zirtzart Gazte Informazioko Udal-Bulegoa. Basozelai, 11 48970 Basauri • 94 4666430 • www.facebook.com/basaurion • zirtzart@ basauri.net Bermeoko Gazte Informazio Bulegoa. GizarteKultura Etxea Irakaskintza, 14-16 48370 Bermeo • 94 6179158 •www.giz.bermeo.org • giz@bermeo.org BIZ Bilbao Informazio Zerbitzua. Zabalguneko Eraikina. Zabalguneko Plaza, 11 48009 Bilbao • 94 4204488 • bilbaoiz@ayto.bilbao.net EDEko Gazte Informazio Bulegoa. Simón Bolívar, 8 B –behea 48010 Bilbao • 94 4029090 • www.fundacionede.org • gazteinformazioa@

Arratiako Gazte Informazio Bulegoa. Igorreko Kultur Etxea. Elexalde, 8 48140 Igorre • 639 018133 • gib-arratia@gorbeialdea.com Karrantzako Gazte Informazio Gunea. Concha Enparantza, 1 48895 Karrantza • 638 050762 • gazteplana1@enkarterrialde.org Lanestosako Gazte Informazio Gunea. Manuela Sainz de Rozas, 1 48895 Lanestosa • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaiko Campuseko Gazte Informazio Bulegoa. Sarriena auzoa, z/g, Apia Bidea (Gizarte eta komunikazio behealdea) 48940 LEIOA • 94 6015100 • oij-bi@ehu.es Aterpe Leioa Gazte Informazio Zentroa. Aldapabarrena, 2 48940 Leioa • 94 4055850 • gazte@leioa.net Lekeitioko Gazte Informazio Bulegoa. Eliz Atea, 12 48280 Lekeitio • 94 6243591 • gaztebulegoa@lekeitio.com Mañariko Gazte Informazio Gunea. Herriko plaza, z/g 48212 Mañaria • 94 6818998 • kultura.manaria@bizkaia.org Mungiako Gazte Informazio Bulegoa. Arana Goiri´tar Sabin, 13 48100 Mungia • 94 6553353 • mungia.gib-oij@astiune.com Muskizko Gaztegune. Meatzari Plaza, 2 48550 Muskiz • 94 6708037 • www. muskizkogaztegunea.blogspot.com • gaztebulegoa@muskiz.com

Busturialdeko Gazte Bulegoa. Zubietaerrota Eraikina, Kurtzero auzoa 48392 Muxika • 670 509752 • www.busturialdekogazteplana.com • gaztebulegoa@busturialdekogazteplana.com Induma Informazio Bulegoa. Zubieta, 16 48410 Orozko • 94 6339945 • infoinduma@yahoo.es Plentziako Gazte Informazio Gunea. Goenkale, 25n 48620 Plentzia • 94 6770989 • gazteinfo. plentzia@bizkaia.org Gazte Informazio Zentroa. Santa Clara Kultura Zentroa. Martín Fernández Villarán, z/g 48920 Portugalete • 94 4729313 • www.juventudportugalete.org • juventud@ portugalete.org • gaztegela@gmail.com Portugaleteko Gazte Informazio Gunea Gazte Gela. Zubeldia Maisua, z/g 48920 Portugalete • 94 4616638 • www.juventudportugalete.org • aulajoven@portugalete.org Gaztebox Santurtziko Gazte Informazio Bulegoa. Santurtzi Parkea, z/g 48980 Santurtzi • 94 4836110 • gib-oij@santurtzi.net Sopelanako Gazte Bulegoa. Kurtzio Kultur Etxea, Mendieta, 11 48600 Sopelana • 94 4065505 • www.sopelanagaztea.blogspot.com • www.sopelana.net • oij@sopelana.net Turtziozko Gazte Informazio Gunea. Lehendakari Agirre, 61 48880 Turtzioz • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gazte Info Gazte Informazio Bulegoa. Udiarraga, 39 48490 Ugao-Miraballes • 94 6322014 • gazteinfo.ugao@ortzadar.es Urduñako Gazte Informazio Gunea. Kultur Etxea. Andra Mari, z/g 48460 Urduña • 945 384884 • xarteaga@urduna.com Sestaoko Gazte Informazio Zentroa. La Iberia, z/g 48910 Sestao • 94 4956127 • cijsestao@ infonegocio.com Zallako Gazte Informazio Bulegoa. Madres Irlandesas, 4 48860 Zalla • 94 6391396 • www. ibilimunduan.com • oij@zalla.org • infogazte@ zalla.org

Gipuzkoa Andoaingo Gazte Informazio Bulegoa. Ambrosia Olabide Zentroa. Pio Baroja kalea, 1. 20140 Andoain • 943 593911 • gibandoain@ euskalnet.net Arrasateko Gazte Informazio Bulegoa. Garibai Etxea. Biteri etorbidea, 3 20500 Arrasate • 943 252065 • www.gaztebulegoa.com • gaztebulegoa@arrasate-mondragon.net Astigarragako Gazte Informazio Puntua. Kultur Etxea. Kale Nagusia, 48. 20115 Astigarraga • 943 331067 • www.astigarraga.net • gazteinfor@astigarraga.net Azkoitiako Gazte Informazio Bulegoa. Aita Madinabeitia plaza z/g 20720 Azkoitia • 943 026027 • www.artxamendi.net • gib@ euskalnet.net Azpeitiako Gazte Informazio Bulegoa. Plaza Txikia z/g 20730 Azpeitia • 943 157160 • gib@ azpeitia.net Gipuzkoako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Gaztegunea. Anoeta, 28 20014 Donostia-San Sebastián • 900 110111 / 943 472617 • www.gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa.net

Gipuzkoako Campuseko Gazte Informazio Bulegoa.Ignacio M. Barriola eraikina. Elhuyar enparantza, z/g 20018 Donostia • 943 018135 / 943 018138 • svrgazte@sv.ehu.es. svrbegaz@ sv.ehu.es Koldo Mitxelena kulturunea. Infoteka. Gazte Informazio Gunea. Koldo Mitxelena Kulturunea. Urdaneta kalea, 9 20006 Donostia • 900 110 111 • www.gipuzkoangazte.info • ctij1@ gipuzkoa.net Donostiako Gazte Informazio Bulegoa. Goikoa jauregia. Mari kalea, 1. 20003 Donostia • 943 481435 • www.donostiagaztea.org/gazteinfo • gazteinfo@donostia.org Eibarko Gazte Informazio Bulegoa. Portaela Kultur Etxea, Bista Eder 10. 20600 Eibar • 943 708435 • infojuven.ei@eibar.net Elgoibarreko Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Plaza z/g, 20870 Elgoibar • 943 257986 • www.elgoibar.org/webb/gazteriazalag.htm • gazteinformazioa@elgoibar.net Errenteriako Gazte Informazio Bulegoa. Merkatuzar. Pablo Iglesias, 3. 20100 Errenteria • 943 449640 • www.gaztebulegoa.errenteria. net •gazteria@errenteria.net Hernaniko Gazte Informazio Bulegoa. Hernaniko Udal Kiroldegia, Elkano z/g. 20120 Hernani • 943 552185 • www.hernani.net • kirola@hernani.net Hondarribiako Gazte Informazio Bulegoa. Javier Ugarte 6. 20280 Hondarribia • 943 644752 • gip@hondarribia.org Irungo Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Karrika, 2 behea. 20302 Irun • 943 505444 / 943 505643 • www.irun.org/igazte • infojuvenil@irun.org Lasarte-Oriako Gazte Informazio Bulegoa. Manuel Lekuona Kultura Etxea. Geltoki kalea, 18. 20160 Lasarte-Oria • 943 376181 • www. lasarte-oria.org • gazteinfo@lasarte-oria.org Legazpiko Gazte Informazio Bulegoa.Kultur Etxea, Latxartegi, 3. 20230 Legazpi • 943 737203 • gazteria.le@legazpi.net Oiartzungo Gazte Informazio Puntua. Mendiburu 5, behea. 20180 Oiartzun • 943 491105 • www.gazteoiartzun.net • gazteinfo@ oiartzun.org Oñatiko Gazte Informazio Puntua. Foruen Enparantza, 4 – behea. 20560 Oñati • 943 718257 • www.oinati.org • gazteinformazioa@ oinati.net Ordiziako Gazte Informazio Puntua. Barrena Jauregia Kultur Etxea, 2º - 3 20240 Ordizia • 943 805634 • www.ordizia.org • gazteria@ ordizia.org Tolosako Gazte Informazio Bulegoa. Antonio Maria Labaien Kultur Etxea, Triángulo 1. 20400 Tolosa • 943 670383 • www.zazpitantriangulon. com • gazteria@tolosakoudala.net Urnietako Gazte Informazio Bulegoa. Idiazabal 13 20130 Urnieta • 943 333973 • www.urnieta. org • gazteinformazioa@urnieta.org Villabonako Gazte Informazio Bulegoa. Katea Etxea. Kale Nagusia, 79 20150 Villabona • 943 694787 • gazteria@villabona.net Zarautzeko Gazte Informazio Bulegoa. Zinema Pilotalekua. Zigordia Kalea, 34 20800 Zarautz • 943 005122 • www.zarautz.org • gazteinformazioa@zarautz.org

Teknologia Berriak Z3NBAK13TAN 1984ko urtarrilaren 24ean, Steve Jobsek Macintosh izenarekin salduko zen Apple-eko lehen ordenagailua aurkeztu zuen. Hau lehen ordenagailu pertsonala izan zen eta informatikaren munduan iraultza suposatu zuen.

30 Kaspersky Labs-ek egindako ikerketaren arabera, gaur egun, Android sistema eragilerako aurki daitezkeen app maleziatsuen kopurua 10 milioitik gorakoa izan daiteke.

107 Europan saltzen diren 10 Smartphonetatik 7 Android sistemna eragilea dute bere barnean. Bigarren postuan iOs delako sistema eragilea duten telefonoak daude (iPhone) eta hirugarrenean Windows Phone delakoa dutenak. Datu hauek hobeak dira Androidentzat aurreko urtekoekin alderatuta.

%70 26

Internetek eragiten dituen gaixotasunak TechHive enpresak egindako sailkapena Exajeratua dirudi baina hainbat adituen esanetan IKTen erabilera oker batek gaixotasun desberdinak eragin ditzake. TechHive teknologia atariak Internet Aroko gaixotasun nagusien sailkapena egin du: • Nomofobia: Sakelako telefonoa esku artean ez izateari beldurra. Telefonoan etxean ahaztuta uztean, hau ez aurkitzerakoan edota galdu duzula pentsatzean stress-ak gora egiten du. • Dei fantasmaren sindromea: Sakelako telefonoen erabiltzaileen % 70ak noizbait telefonoa sakelean bibratzen ari denaren sentsazioa izan du nahiz eta telefonoa bertan ez izan.

• Facebook depresioa: Facebookek depresioa sortzen omen du, batez ere, gazteen artean. Jendeak argazki politak eta oporretako argazkiak igotzen ditu eta horrelako bizitza ez duen jendearengan depresioa sortzen omen du. Zure bizitza besteen bizitzarekin alderatzeak sortzen dituen arazoak. • Ziberzorabioa: Batez ere bideojokoetan denbora luzez aritu ondoren ematen den sentsazioa. • Google efektua: Lagunen arteko eztabaidak Google-k konpontzen ditu di-da batean. Taldean zalantza bat dagoela? Smartphone-a atera eta Googlek argitzen du. Adituen ustetan

horrek gure burmuinak duen funtzionatzeko era aldatuko du. • Internet doktorea: Internet erabiltzaile kopuru handi batek Interneten begiratzen du bere gaixotasunaren inguruan medikuarengana joan baino lehen. Ziber-hipokondriakoak sortzen ari omen dira. • Online jokoekiko menpekotasuna: Zenbait herrialdeetan, Hego Korea kasu, online jokatzeko ordutegiak legez arautu behar izan dituzte. UNICEFek berak arazo honen inguruko alarma eman du. Etengabe konektatuta egoteak arazo handiak sor ditzake, batez ere, nerabeengan.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

Nola konektatzen gara Internetera? Estatu mailako azterlana

Telefonoa erabiltzen duzu komunean zaudenean? Erabiltzaileen 3/4ek bai Garbi dago egun diren smartphonen ezaugarririk nabarienetako bat hiperkonektibitaterako aukera dela. Nork ez du, behin ala behin, mezuren bat bidali edota gizarte sareetako profilari begiradatxo bat bota komunean den bitartean? Estatu Batuetan kopuru bat jarri nahi izan diote jende multzo horri eta erabiltzaileen % 75ak komunean den bitartean sakelako telefonoa erabiltzen duela onartu du. Ez hori bakarrik, % 68k lo den bitartean telefonoa gertu izan behar duela ere onartu du. Estatu Batuako jendearen jokabide hau, seguruenik, gurean ere isla du eta ehunekoak antzeko kopuruetan mugi daitezkeela baieztatzen dute adituek. Ikerketa honetan, erabiltzaileok telefonoarekin egiten dugun erabilera aztertu dute eta hainbat ondorio benetan kezkatzekoak dira. Horrela, erabiltzaileen % 35ak bere seme-alabekin jolasean den bitartean edota bazkalorduan mahaian eserita den bitartean telefonoa ere erabiltzen duela onartu du. Kezkatzekoa ere gidatzen duen bitartean telefonoa erabiltzen duen jende mordoa; % 32a azterlan honen arabera.

Internet gure egunerokotasunean sartu da. Noizbait konektatu den edonor nekez imajinatuko du bere bizitza Internet gabe. Espainiako Estatistika Institutuak (INE) emandako datuen arabera, estatu mailan jada 11,1 milioi etxebizitza familiar Interneterako konexioa dute eta kopurua gero eta handiagoa da. Dena den, Vodafonek egindako azterlan baten arabera, estatuko erabiltzaileak Internetera konektatzeko moduak zeharo desberdinak dira. Oraindik ere, ohiko ADSL-a dugu konexio modurik erabiliena (% 70,9), baina, apurka bada ere, bestelako konexio motek ere indarra hartzen dute. Horrela, etxetik kanpo konektatzen den jende kopurua gero eta handiagoa da, bai smartphone zein tablet-en bidez (%47,5). Vodafoneren azterlanaren arabera, erabiltzaileen % 70a konexio mugikorrei esker nabigatzen du eta Internet egunero erabiltzen duten biztanle ehunekoa, estatuan, %53,8koa da.

Estatu mailan

Gaztetxoen % 70ak sakelako telefonoren bat du Espainiako Instituto Nacional de EstadĂstica delakoak kaleratutako txosten baten arabera, estatuko 10 eta 15 urte bitarteko gaztetxo eta nerabeen % 70 inguru Internetera konektatzeko aukera ematen duten sakelako telefonoren baten jabe da. 14 eta 15 urte bitartekoen artean, ehuneko hori 12 puntu handiagoa da. Adituen ustetan, eta kontrakoa pentsa badaiteke ere, datu positibotzat jo behar da, izan ere, gazte eta nerabe hauentzat Internetera konektatzeko aukera izatea aukeratzat hartu behar baita, beti ere, erabilera zuzena egiten bada.

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

2014rako bideojoko nagusiak Urte berriarekin batera, bideojoko ekoizle garrantzitsuenek aurten kaleratuko dituzten jokorik nagusienak iragarri dituzte. Aurten gainera, urte berezia espero da, izan ere, jada merkatuan baitira PS4 eta XBox One berriak. Joko nagusien artean, esanguratsuenak hoanko hauek izango dira: FIFA, Call of Duty, eta AssassinÂ´s Creed. Sonyk, bere aldetik, Uncharted 4 kaleratuko duela iragarri du eta Microsoftek Halo 5 XBox-erako. Nintendoren kasuan ez da Marioren joko berririk espero baina bai Mario Kart eta baita Zelda ere.

Denborapasak ESAERA ZAHARRAK Ordenatu ondorengo hitzak modu zuzenean esaera zahar bat osatzeko EZ.

BESTEEK

ETA

ARDI

DUTE.

EDANAK.

BERRIZ,

KATUAK

ATZEMAN

BUZTANA

ALDI

USTE

DEIZUELA

GALDUA

LUZE,

KALTERIK

GALDUA

GURE

EGIN

DAITEKE,

HALA

JANAK

................................................................................

*****

SUDOKUAK

ESAERA ZAHARRAK 1.) Ardi galdua atzeman daiteke, aldi galdua, berriz, ez. (Se puede encontrar una oveja perdida, no así un momento perdido). 2.) Gure katuak buztana luze, besteek hala uste dute. (Cree el ladrón que son todos de su condición). 3.) On egin deizuela janak eta kalterik ez edanak. (Que os haga bien la comida y ningún mal la bebida).

GURUTZEGRAMA 1.) Uraza • 2.) Eztula • 3.) Gakorde • 4.) Arabako Koadrila • 5.) Pulunpatu • 6.) Egarri • 7.) Izokin • 8.) Milikatu • 9.) Bularretakoa • 10.) Lastargi • 11.) Ikustatu • 12.) Ostra • 13.) Haragia • 14.) Errain

*****

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila

6 8 10 9

GAZTEBERRI #97 | 2014 Urtarrila-Otsaila