GB116 agosto

Gazteberri Aldizkaria | 116. Zbk | 2016 Abuztua |

Alkohol, tabako eta joko gehiegi

#116

ARGITARATZAILEA:

© Shareak Kultur Elkartea Lege Gordailua: Bi-1151-04 Tlf: 94 424 75 94 eposta: gazteberri@unionline.info http://www.gazteberri.eus ERREDAKZIOA Iparragirre, 17, 1.esk. 48009-Bilbao.

KOORDINATZAILEA Jon Mikel Zabalegi

PUBLIZITATERAKO-ESPAZIOA. NAHITA UTZI DUGU HUTSIK.

TESTUAK ETA DISEINUA Shareak Kultur Elkartea LAGUNTZAILEAK Nerea Segura, José Poza, Lohizune Loroño.

ARGAZKIAK Sergio Cotos, Markel Redondo, Alejandro Boyero, Artxiboa PUBLIZITATEA 943 053 488 | 629 229 185

Shareak Kultur Elkarteak ez du Gazteberri Aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik derrigor bere gain hartzen

EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA HEZKUNTZA SAILEKO LAGUNTZA JASO DU

DEITU 94 4247594 EDO 943 053 488 ZENBAKIRA ESPAZIO HAU BETETZEKO hezkuntza, hizkuntza politika eta kultura saila Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza

DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA Viceconsejería de Política Lingüística

Aurkibidea 04 Gazteberriak z Giza Garapen Indize altuenetakoa du Euskadik z Biderkatu da genero indarkeria pairatzen duten gazteen kopurua z Unibertsitate-tasak mantenduko dira z BBC-ek euskal hezkuntza sistema eredutzat hartu du

08

Erreportajea: Gure historian mugarri diren guduak

20 Zientzia z Eta garunaren % 100 erabiliko bagenu?

14

22

Elkarrizketa: Unai PĂŠrez de San RomĂĄn

Euskara z Sare berria kanpoan den euskal komunitateko kideak biltzeko z Ikasle atzerritarrak euskara ikasten EHUn z Euskarazko lehen kalkulagailua aurkeztu dute Casiok eta Eusko Jaurlaritzak

32 Sexua z Sexua ez omen da lehentasuna gaur egungo gazteentzat z Heterokuriositatea

34 Teknologia berriak z Nerabeen % 30 internetekiko menpekotasuna izateko arriskuan z 11 urtetik beherako nerabe askok profila dute sare sozialen batean

26

z Tipografia aukera berria Whatsappen

Erreportajea: Alkohol, tabako eta joko gehiegi

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

42 Agenda 3

Gazteberriak BBC-EK EUSKAL HEZKUNTZA SISTEMA EREDUTZAT HARTU DU BBC-ren erreportaje batek euskal hezkuntza sistema Europan diren hezkuntza sistema onenen artean kokatu du. Erreportajean, Euskal Autonomia Erkidegoa hezkuntza mailako sailkapen guztietan lehen postuetan azaltzen dela azpimarratzen da. Adibidez, ikasle bakoitzeko egiten den gastuan Euskadi (10 314 euro 2011. urtean) aurretik bakarrik Austria eta Danimarka aurkituko lirateke eta unibertsitate mailako ikasketak dituzten biztanleei dagokionez, Norvegia eta Finlandiaren pare izango ginateke. Erreportajean hezkuntza euskaraz izateko egin den esfortzua ere aintzat hartzen da.

NAZIO BATUAK - GIZA GARAPEN INDIZEA 2014

OSO ALTUA

ALTUA

ERTAINA

BAXUA

INFORMAZIO GABE

PRESTAKUNTZA KONTRATUEN BURUAN Uda honen hasieran 730 prestakuntza kontratu sinatu dira EAEn. Modu horretan, Euskadi da mota horretako kontratu gehien sinatu dituen erkidegoa Andaluziaren atzetik (1388). Prestakuntza kontratu gehienak Gipuzkoan (341) eta Bizkaian (303) sinatu dira; Araban, berriz, 89. Kontratu horien guztien % 80 inguru 25 urtetik beherako gazteei egin zaie.

Estatuko Enplegu Zerbitzuaren arabera, aurtengo lehen erdialdean kontratu mugagabeetan bilakatu diren prestakuntza kontratuen kopurua biderkatu egin da eta horrela, % 2,7tik % 10era pasa dira.

Kontutan izan behar da kontratu mota honen inguruko legedia urte honen hasieran aldatu zela eta, horrek, nahasmendu handia ekarri duela.

4

ITURRIA: Nazio Batuak & Wikimedia Commons

Giza Garapen Indize altuenetakoa du Euskadik EUSTATek emandako datuen arabera, EAE Giza Garapen Indize altuena duen munduko 8. lurraldea da Euskal Autonomia Erkidegoa Giza Garapen Indizerik (Human Development Index-HDI) altuena duen munduko zortzigarren lurraldea da.

HDI delakoa Nazio Batuak herrialde desberdinen ongizate maila neurtzeko erabiltzen duen neurria da eta, besteak beste, bizitza itxaropena, eskolaratze-tasa edo biztanleko errenta

bezalako aldagaietan oinarritzen da. Eustat-ek egindako kalkuluen baitan, EAEko HDI maila 0,915 puntutakoa da. Estatuaren kasuan, adibidez, maila hori 0,876 puntutakoa litzateke.

Modu horretan, Euskadi soilik Norvegia, Australia, Suitza, Danimarka, Herbehereak, Alemania eta Irlandaren atzean kokatu da, eta Estatu Batuaken parean. Euskal

Autonomia Erkidegoak bi postu egin du gora Giza Garapen Indizearen sailkapenean Erresuma Batua eta Zeelanda Berria atzean utzita.

Bizitza itxaropenari dagokionez, adibidez, Euskadi sailkapenaren hirugarren postuan aurkitzen da (83,4 urte).

Bere aurrean, Japonia (83,5) eta Hong Kong (84) bakarrik aurkitzen dira.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

ETORKINEKIN GERO ETA TOLERANTEAGO Immigrazioaren Euskal Behatokia-Ikuspegik ezagutzera eman dituen datuen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoan atzerritar jatorria duten etorkinekiko tolerantzia % 59raino igo da eta, modu horretan, 2007. urtetik hona izan den bere mailarik gorenera iritsi da. Datu horien baitan, atzerritar immigrazioa gaizki ikusten dutenen kopurua % 18,2koa litzateke. Ikuspegitik azaldu dutenez, etorkinekiko jarrera negatiboak oso lotuta izan dira krisialdi ekonomikoarekin. Egoera onera egin duen heinean, tolerantzia mailak gora egin du.

EUSKARA ETA EUSKAL KULTURA IRAKASTEKO PRESTAKUNTZA IKASTAROA UPV/EHUk, Etxepare Euskal Institutuarekin lankidetzan, atzerriko goi-mailako zentroetan euskara irakasteko irakurleei bideratutako prestakuntza ikastaroa eskainiko du.

Humanitateetako goi-mailako graduatuei eta lizentziatuei zuzendutako ikastaroa izango da. Izena emateko epea irailaren 8an zabaldu eta urriaren 13ra arte irekita egongo da.

RECACCIONA 2016 IRABAZLEAK Euskadiko Gazteriaren Kontseiluak-ek “#EGK30aukera, gazteon zenbat?” bideo lehiaketaren irabazleak ezagutzera eman ditu. Lehen saria (1000 euro) Anai-arrebak ekimen bizkaitarrarentzat izan da eta bigarrena (400 euro), berriz, Uba Gazteak ekimenarentzat.

GAZTEAK INDARKERIA MATXISTARI AURRE EGITEN Medicus Mundi Gipuzkoa eta Peruko Movimiento Manuela Ramos erakundeek “Jóvenes desafiando la violencia machista” izeneko lehiaketa jarri dute abian. Lehiaketa horren xedea indarkeria matxistaren espresioen eta horiek sortzen dituzten arrazoien kontra Peruko zein Gipuzkoako gazteak mobilizatzea da. Aurtengo edizioaren ardatza ‘maitasun erromantikoaren inguruko mitoak’ izango da. Lehiaketan 12 eta 27 urte bitarteko gazteek har dezakete parte (hiru ataletan banatuko dira lehiakideak) eta horretarako aipatu gaia ardatz duen abesti bat aurkeztu beharko dute. Abestiak aurkezteko epea irailaren 12an amaituko da.

EUSKO JAURLARITZAK EGINDAKO AZTERLAN BATEN ARABERA, EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN 104 176 GAZTEK EMANTZIPATZEKO BEHARRA AZALDU DU Eusko Jaurlaritzak egindako azterlan batek bere gurasoen etxean bizi diren 18 eta 44 urte bitarteko biztanleak 281 082 direla dio. Horietatik, 104 176k, hots, % 37,1ek, emantzipatzeko beharra azaldu du. Emantzipaziorako oztopo nagusia diru sarrera faltarena da; emantzipatzeko beharra azaldu duten gazteen heren batek ez du inolako diru sarrerarik.

“Gaztetxoek gaztelaniaz hitz egitea talde identitatearekin baino heldu sentitzearekin lotu dute” JAIME ALTUNA. Azken Hausnartu sarietan bigarren geratu den ‘Euskara pasilloetan galduta. Praktiken aldaketak eta hizkuntza mudantzak nerabezaroan’ ikerketaren egilea.

OFF. KONTROLA EZ DA MAITASUNA Bizkaiko Foru Aldundiak, “OFF. Kontrola ez da maitasuna” kanpainari ekin dio, 20 urtetik beherakoen artean errespetuaren kontzeptua indartzeko eta norberaren intimitatea babesteko helburuarekin. Kanpainaren ardatzak jeloskortasuna, janzkeraren kontrola, mugikorren eta sare sozialen erabilera eta lagunak eta harreman pertsonalak mantentzea dira.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

GAZTEOLINPIDAK 2016. EGK-ak antolatuta, datorren urriaren 1ean GazteOlinpiadak burutuko dira Bilbon. GazteOlinpiaden helburua gazteen kirola eta parte-hartzea bultzatzea, azken finean, Gazteen parte-hartzea, batez ere, kirol elkarteetan ematen baita. Horrela, ekimen honen bidez kirolak dituen balio sozialak goraipatu nahi dira. Pasa den urteko edizioan, adibidez, Goalball, saskibaloia eta boleibola izan ziren protagonista. #ORTZADAREGUNEROKOA KANPAINIA. Euskal Herriko Gay, Lesbiana, Transexual eta Bisexualen Gehitu elkarteak LGTBI+fobiaren aurkako ekimen bat abian jarri du. Ekimenaren xedea raso homofoboei ikusgaitasuna ematea da. Elkarteak egindako ikerketa baten arabera, EAEko ikasleen % 82ak egoera homofoboren bat ikusi du, ia laurdenak aitortu du, noizbait, jarrera homofoboren bat izan duela eta ikasleen % 10ak berriz, egoera homofoboren bat jasan du.

5

GAZTEAK ETA GIDATZEA LEHIAKETA

Biderkatu da genero indarkeria pairatzen duten gazteen kopurua Adingabeen % 90ak indarkeria psikologikoa erabiltzen duela onartzen du Anar Fundazioak Estatu mailan burutu duen ikerketaren arabera, genero indarkeria pairatzen duten adingabeen kopurua biderkatu egin da azken bosturtekoan. Aipatu fundazioaren arabera, kasu gehienetan erasotzailea 18 urtetik gora izaten ditu.

Jasotako datuen artean biktimen % 10,2 hamahiru eta hamalau urte bitarteko neskak direla azpimarratu behar da. Gainera, hainbat kasutan neska horien gurasoek ez zekiten bere alabek harreman batean zirenik.

Pasa den urtean soilik Anar Fundazioak 318 salaketa jaso zituen. Salaketa gehienek telefono eta sare sozialen bidez egindako kontrolarekin dute harremana. Jasotako salaketa gehienetan indarkeria edo kontrola egunero burutzen zen.

6

Eusko Jaurlaritzak ‘Gazteak eta gidatzea’ lehiaketa jarri du abian. Bertan, Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren 13 eta 17 urte bitarteko nerabeek parte har dezakete.

Lehiaketa hau duela bederatzi urte jarri zen abian eskubidea eta erantzukizuna hezkuntzaproiektuarekin lotzeko. Parte hartzeko, gazteaketagidatzea. eus webgunean sartu eta gazteen bide-segurtasunari buruzko galderei erantzun beharko diete online galdetegi bat betez.

Lehiaketa irailaren 16an hasi eta urriaren 28ra arte luzatuko da.

GAZTEDI BUSTURIALDEA BEKAK 2016 “Lana bilatzea Lana da” programari eta Gaztedi Busturialdea egitasmoari esker, Busturialdeko gazteek bertako enpresetan trebatzeko aukera izango dute.

Guztira, hamar beka eskainiko zaizkie eskualdeko 25 urtetik beherako gazte langabedunei.

Bekadunek sei hilabetez arituko dira bere burua trebatzen.

EAEn eta Nafarroan

Unibertsitatetasak berean mantenduko dira Euskal Autonomia Erkidegoko zein Nafarroako Foru Erkidegoko unibertsitate ikasleek ez dute bere ikasketengatik gehiago ordaindu beharko hastear den ikasturtean. Izan ere, Estatuko autonomia erkidego gehienek prezioak berean mantentzea erabaki dute.

Prezio merkeagoak izango dituzten autonomia bakarrak Madril, Aragoi eta GaztelaMantxa izango dira. Modu horretan, EAEko ikasleek 18,88 euro ordainduko dituzte kreditu bakoitzeko eta Nafarroakoek, berriz, 17,2 euro. Preziorik baxuenak Galizian izango dituzte, 11,89 euro, hain zuzen ere. Erkidego garestienak Madril (25,9€) eta Katalunia (33,5€) dira.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Gure historian mugarri diren guduak 778. urteko abuztuaren 15ean baskoiez osatutako oste batek Karlomagnok inoiz jasan zuen porrotik handiena eragin zuen. Ia 50 urte beranduago beste gudu garrantzitsua izango zen Orreagan eta, horren ondorioz, Nafarroako Erresuma sortuko zen 8

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

9

7

78. urteko abuztuaren 15ean euskaldunon historian hain garrantzitsua den Orreagako gudua izan zen. Gudu horretan, baskoien erasoaren ondorioz, Karlomagnoren (Carolus Handia) armadako atzeguardiak sekulako porrota jasan zuen Nafarroako Orreaga udalerriko lursailetan den Ibañeta mendatearen haitzartean.

46 urte beranduago, hots, 824. urtean, beste gudu garrantzitsua emango da Orreagan bertan.

Bigarren gudu horretan, baskoien armadak karolingiar espedizio militarra mendean hartu ondoren baskoi nobleek Eneko Aritza errege goratu eta Iruñeko Erresuma sortu zuten. Erresuma hori, zenbait urte beranduago, Nafarroako Erresuma bilakatuko zen.

Orreagako bigarren gudu horrek ondorio politiko garrantzitsuagoak izan bazituen ere, 778an jazotakoa askoz ere ospetsuagoa da gure artean. Izan ere, baskoiek menderatu zuten gudarostea ez zen nolanahikoa eta huraxe izan zen garai hartako armadarik ahaltsuena zenak inoiz pairatu behar izan zuen porrot bakarra. Garai horietan, Karlomagno Europan zen erregerik garrantzitsuenetarikoa zen. 768 eta 814 bitartean Frankoen errege izan zen eta 800 eta 814 bitartean, baita Mendebaldeko enperadorea ere.

778. urteko gudua Historialariek azaltzen dutenez, 778. urteko udaberrian, Karlomagno Iberiar penintsulan sartu zen (Espainia oraindik ez zen existitzen) Zaragozako gobernadore zen Sulayman al-Arabi laguntzeko.

Sulayman al-Arabi Kordobako emirra zen Abderraman I.aren kontra altxatu zen eta frankoen laguntza eskatu zuen Zaragoza

10

(Saraqusta garai horietan) hiriaren truke. Zaragozarako bidean, Karlomagnok Iruñeko hiria menderatu zuen. Hala ere, Zaragozara heldu zenean Sulaymanek bere hitzari uko egin eta ez zion Karlomagnori hirian sartzen utzi. Horren aurrean, Karlomagnok Zaragoza setiatu eta Sulayman preso hartu zuen.

LA CHANSON DE ROLAND. Orreagako gudua Erdi Aroan izan zen gudurik garrantzitsuenetariko bat izan zen.

Bertan jazotakoak eragin handia izan zuen garaiko literatura eta folklorean.

Adibiderik ezagunena ‘La chanson de Roland’ edo Errolanen abestia dugu.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

dute garbi segadaren kokapen zehatza eta ezta erasotzaileen kopurua eta egitura ere. Zenbait historialarien ustez, baskoiak ez ezik, musulmanak ere izan ziren segadan parte hartu zutenen artean.

Orreagako guduaren lehen kontakizunak 25 urte beranduago azalduko dira (Anales Mettenses Priores). Beranduago, Anales Regios delakoan, honakoa irakur daiteke: “Frantziara itzultzea erabaki ondoren, Piriniotako basoetan sartu zen (Pyrenei saltum ingressus est), baina hango gailurretan baskoiek segada bat prestatu zuten. Atzeguardia erasotzean (extremun agmen) anabasa sortu zen armadan (totum exercitum magno tumultu perturbant) eta, nahiz eta frankoak baskoiak baino gehiago izan, bai armamentu zein ausardiaz, ingurune malkartsua eta baskoiek borrokatzeko zuten era zela eta, gutxiago izan ziren. Guduan, erregeak gudarostea agintzeko jarri zituen ia paladin guztiak hil ziren”.

Hala ere, zalantzarik gabe, gudu horren kontaerarik ezagunena ‘Errolanen kanta’ (La chanson de Roland) dugu. Poema epiko horren bertsiorik zaharrena Oxford eskuizkribua da eta 1140 eta 1170 urte bitartean idatzi zuen Turoldo izeneko pertsonaia batek.

Iparralderako bidean berriz ere, Karlomagnoren armada Iruñetik pasa zen beste behin baina, oraingoan, hiria suntsitzeko.

Karlomagnok bere armada Pirinioak igarotzeko Ibañeta aukeratu omen zuen eta han, baskoiez osatutako osteen erasoa pairatu zuen. Luzaide-Valcarloseko (Vallis-Karoli) haitzartean frankoen

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

armadaren atzeguardia (20 000 gizon inguru) baskoien segadan erori zen. Atzeguardia horren buruan, Karlomagnoren iloba zen Errolan aurkitzen zen. Gudu horretan, Erroldan bera hilik suertatuko da eta preso zen Sulaymanek ihes egitea lortuko du.

Gudu honen inguruan zalantza asko daude. Historialariek ere ez

824. urteko gudua Orreagako bigarren gudua 824, urtean izan zen. Kasu horretan, Eneko Aritza buru zuten baskoien eta Luis Errukitsua erregeak sortutako armada frankoaren arteko gudua izan zen. Azken horren buru Eblo eta Aznar Antso kondeak aurkitzen ziren.

VIII. mendearen amaieran, Nafarroa eta Pirinio inguruan, egoera politikoa oso gorabeheratsua izan zen.

799. urtean, karolingiarren, hots, frankoen alde zirenak, orduan Iruñeko gobernadore musulmana

11

ORREAGAKO GUDUA. Orreagan bertan, Erret Kolegiata inguratzen duten lorategietan, 778.an izan zen gudua oroitzeko oroigarri bat dago.

zen Mutarrif ibn Musa erail zuten.

Hau, Eneko Aritzaren senidea zen.

Zenbait urtez, eskualdea frankoen aldekoen esku geratu zen. 816. urtean, musulmanek frankoen alde zen Belasko Baskoiaren kontrako espedizioa antolatu zuten eta hura hil ondoren, Iruñea bere esku hartu zuten. Horri esker, Eneko Aritzak baskoien buruzagitza lortu ahal izan zuen.

Iruñeko matxinada Pirinioaren beste aldera hedatu zen eta Luis Errukitsuak Xemen I.a Gaskoiniakoa Baskoniako duke eta Bordeleko kondea kargutik kendu zuen, matxinada mendean hartu ez zuelako edota babestu zuelako. Horrek sua

12

piztu eta Pirinioez bi aldeetako euskal buruzagiak matxinatu eta 817an Akizen Luis Errukitsuak menderatuak izan ziren.

818an Lope Zentulo hautatu zuten duke baina laster matxinatu eta kargutik kendu zuten. Bitartean, 820. urtean, Aragoin (Jakan) frankoen basailua zen Aznar I.a Galindezen ordez Eneko Aritzak Gartzea “Gaiztoa” jarri zuen. Urte hartan, Baskonia osotik hedatu zen matxinada eta frankoek Hispaniako Markak galtzekotan zeuden. Ondorioz, 824. urtean, orduan frankoen errege zen Pipino I.ak bere ejerzitoa bidali zuen Iruñea konkistatzera Aznar Antso eta Eblo kondeen agindupean.

Iruñean ez zuten erresistentziarik topatu eta bueltarako bidea hartu zuten arpilatutako ondasun guztiekin. Baina Orreagan, Eneko Aritzak zuzendutako armada zain zegoen eta frankoen armada guztiz suntsitzea lortu zuten Eblo eta Aznar Antso kondeak preso hartuz.

Urte horretan bertan, ondoren Nafarroako Erresuma bilakatuko zen Iruñeko Erresuma sortu zen Tuterako Banu Qasi eta Iruñeko diozesiaren laguntzari esker.

Lehen erregea Eneko Aritza izan zen. 905. urtean Aritza leinuaren ordez Semeno leinuak hartuko du erresumaren agindua eta horrekin batera, musulmanekin ziren harremanak ere hautsiko dira.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Elkarrizketa

14

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Unai PĂŠrez de San RomĂĄn.

Ai Laket!! elkarteko kidea

“Drogak hartzen direnean arriskuak era askotakoak izan daitezke�

Zein da Ai Laket!! Elkartearen xede nagusia?

Ai Laket!! 1998an sortu zen droga erabiltzaile eta erabiltzaile ohien elkarte bat da. Hasieran talde bezala eratu zen eta 2002an elkarte bilakatu ginen. Gure xede nagusia arrisku murrizketaren alde lan egitea da, hots, prebentzioa lantzea.

Guretzat arrisku murrizketa filosofia antzeko bat da. Historikoki, gizarte guztietan drogen erabilera izan da eta, seguruenik, horrela izaten jarraituko du. Premisa horretatik abiatuta, droga horiekin ahalik eta modurik onenean elkarbizitzen ikasi behar dugula uste dugu. Droga bat hartzea erabakitzen badugu, legala zein ilegala, droga horrek ahalik eta kalte gutxien egitea saiatu behar dugula uste dugu; adibidez, alkohola edaten baduzu ez gidatu. Gure elkartean ez dugu planteatzen drogak hartu behar diren ala ez. Baina behin drogak hartzea erabakita, jarraibide batzuk zehaztu nahi ditugu ahalik eta kalte gutxien izateko, bai osasunean, legalki, etab. Izan ere, drogak hartzen direnean, arriskuak era askotakoak izan daitezke. Aipatu dudan prebentzio lan horren barruan, adibidez, droga desberdinen inguruko informazioa banatzen dugu, material prebentiboak eman edota droga laginen analisia egiten dugu...

Erabiltzaile eta erabiltzaile ohien elkartea izanik, drogen legalizazioaren alde zaudete?

Gure elkartearen estatutuetan ez dugu legalizazioaren gaia aurreikusten. Gure elkarteak droga ilegalen legalizazioaren inguruko eztabaida sustatu nahi du. Legalizazioak gauza onak ditu baina, seguruenik, gauza txarrak ere izango ditu; hor ditugu alkohola eta tabakoaren adibideak. Horregatik, gai horren inguruan ahalik eta modurik objektiboenean eztabaidatu behar dela uste dugu, morala alde batera utzita.

Ai Laket!!-ek burutzen dituen ekintza

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

15

guztien artean, seguruenik, oihartzun handiena duena ‘Testing’ delakoa da, hots, droga laginen analisiena. Zertan datza ekimen hori?

Zalantzarik gabe burutzen dugun ekimen garrantzitsuena da. 2002. urtean hasi ginen proiektu horrekin eta, beraz, jada 14 urte dira hasi ginenetik. Bertan, Eusko Jaurlaritzaren Osasun Publiko eta Adikzio Sailaren eta udaletxe desberdinen laguntza ere izan dugu. Testing saio bakoitzaren atzean planifikazio lan handia dago. Normalean izaten garen herrietako udalen baimena lortu behar da, lekua adostu, argindarra izan, publizitatu,.... Urtero 50 eskuhartze baino gehiago egin ohi ditugu eta esku-hartze bakoitzeko sei pertsona inguru izaten dira. Horrek antolakuntza lan handia eskatzen du.

Normalean jai garrantzitsuenetan izaten gara, bertan jende gehiago dagoelako. Kontuan izan behar da, erakunde publiko baten kontratazio bat tartean bada gutxieneko emaitza batzuk ere eskatzen direla. Aipatu nahi dugu ere Boluntariotza Hedatuz!! proiektupean urtero urtero zenbait esku-hartze ere egiten ditugula, errekurtso nahiko ez daudenean.

Eta zein nolako harrera sumatzen duzue erabiltzaileen artean? Zein da gerturatzen den jendearen profila?

Oro har jende gaztea izaten da.

Testuinguruaren arabera jendea modu batera edo bestera gerturatzen da. Adibidez, jai oso handietan edo festibaletan jendea inolako beldurrik gabe gerturatzen da; herri txikiagoetan, berriz, jendea tentu handiagoz gerturatzen da, presio soziala handiagoa delako. Egia da, batez ere herriren batean lehen aldiz azaltzen garenean jendeak harriduraz edo begiratzen gaituela baina gure ekintza hau gero eta ezaguna da

16

Gasteizko Udalarekin elkarlanean, Ai Laket!! elkarteak ‘Emakumeak eta droga erabilerak’ izeneko gida kaleratu berri du.

eta, ondorioz, jendeak nolabait ezagutzen gaitu.

Azken urteetan jaso duzuen esperientziaren arabera, zeintzuk lirateke gehien kontsumitzen diren drogak?

Zalantzarik gabe, alkohola. Alkohola

da gehien hartzen den droga nahiz eta sarritan jendeak alkohola drogatzat hartzen ez duen. Jai giroan diren pertsona ia guztiek alkohola hartzen dute. Jarraian tabakoa aurkituko litzateke. Legaltzat hartzen diren droga horiek dira, beraz, gehien kontsumitzen direnak.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Tabakoa

Kalamua

Anfetamina

Litroak

Porroak, txirriak, maria, petak...

Speed, pitxua, anfeta...

Etil alkohola edo etanola

Tabakoa landare bat da. Bere alkaloide nagusia nikotina da.

Kalamua landare bat da. Hiru cannabinoide garrantzitsu ditu: THC (eragin psikoaktiboa duena), CBN (erlaxagarria), eta CDB (aurreko bien psikoaktibitatea murrizten du).

Anfetamina mota desberdinak daude, guztiak feniletilaminen familiakoak.

Anfetamina sulfatoa da ohikoena.

• Hartzitutakoak: garagardoa, ardoa, sagardoa...

• Destilatuak: Whiskia, rona...

Zigarroetan edo puruetan bilduta edo piparen bidez.

Marihuana kalamuaren landare emearen hostoak, zurtoinak eta lore helduen kukuluak dira.

Haxixa Marihuanaren loreetatik ateratako erretxina da.

AIZUNKETA

Garrafoia delakoan metanolarekin aizunduta egon daiteke

Tabako enpresek hainbat osagai gehitzen dizkiete zigarroei.

Ondorioz, merkaturatzen den produktua jatorrizkoa baino kaltegarriagoa da.

Haxixaren kasuan baliteke harea, kaltzita edota beste landareen polen eta erretxinarekin nahastuta egotea.

DOSIA

Dosi bat 10 gramo ingurukoa da.

BESTE IZENAK

KONPOSIZIOA

ITXURA

HARTZEKO MODUA

HASIERAKO ONDORIOAK * * Hartzen den dosiaren baitan

Kokaina

Estasia

Heroina

Farlopa, perika...

Pilulak, rulak, kristala...

Zaldia, jakoa

Kokaina kokalandareak duen 17 alkaloideetako bat da. Jai-giroan kokainaklorhidratoa da ohikoena.

Estasiaren printzipio aktiboa MDMA (3,4 -metilendioximetanfetamina).

Diacetilmorfina edo heroina substantzia erdisintetikoa da. Opiazioa da; morfina opiotik ateratzen da eta horren azetilaziotik heroina lortzen da.

Hauts zuria eta usaingabea. Kalean itxura desberdinak izan ditzake: tonu desberdinak, ore heze egina edota usain kimiko gogorrarekin.

Hauts zuria, kasu gehienetan kristalizatuta dago.

Pilulatan aurkezten ohi da, kasu gehienetan, irudiak edo logotipoak inprimatuta dituela. Kristalharritan ere aurkez daiteke.

Hauts zuria edo marroixka, jatorriaren arabera.

Kafeinarekin aizunduta saldu izan ohi da.

Horrez gain, kaltzio sulfatoa eta laktosa ere izan ohi ditu.

Fenazetina, kafeina, benzokaina, lidokaina eta parazetamolekin aizunduta egoten da. Purutasun maila asko alda daiteke.

Piluletan izaten ohi den konzentrazioa %20-75 artekoa izaten da. Beste osagai nagusienak azido borikoa, laktosa eta igeltsua dira.

Aizunketa handia izaten duen droga da, normalean, kafeina edota parazetamolarekin.

Batez besteko dosi aktiboa 50 mg da.

Batez beste, 50 mg.

Batez beste, 1,5 mg hartzailearen pisuaren kilo bakoitzeko.

Batez besteko dosia 15 mg dira.

250 mg-tik gora heriotza eragin dezake.

Ahotik.

Normalean erre egiten da. Posible da tabako hautsa esnifatzea ere.

Gehienbat erre egiten da.

Lurrunduta edo bestelako elikagaiekin nahastuta ere har daiteke.

Normalean esnifatu egiten da. Jan ere egin daiteke, paperbola txikietan bilduta.

Modurik ohikoena sudurretik sartzea da (esnifatzea).

Zainetatik sartu edo erre ere egin daiteke.

Normalean jan egiten da baina esnifatu ere egiten da.

Duela zenbait urte zainetik sartzen zen xiringa baten bidez. Gaur egun, erre edo esnifatzen da.

Ondorioak desberdinak dira dosiaren eta non-nola hartzen denaren arabera.

Maiztasun kardiakoa, arnas erritmoa, arteria presioa eta fluxu koronarioa handitzen ditu.

Gozamensentsazioa, euforia arina eta lasaitasuna.

Sormena ere areagotu dezake.

Nerbio-sistema zentrala biziki estimulatzen du eta bihotz eta arnas erritmoa azkartzen ditu.

Nerbio-sistema zentrala estimulatzen du.

Arreta, euforia eta estimulazioa hazi egiten dira.

Ondorio entaktogenoak eta enpatogenoak eragiten ditu.

Zoriontasuna eta euforia .

Heroina depresorea da eta ezaugarri analgesikoak ditu.

Lasaitasuna eta ongizatea eragiten ditu.

Loezina, suminkortasuna, nekea, apatia eta apetitu eza.

Menpekotasun psikologiko handia eragin dezake.

Suminkortasuna, logale izatea, nekea, apetitu eza.

Menpekotasuna sortzeko ahalmen psikiko handia du.

Loezina, apetitu falta, nekea, apatia eta tristura.

Desdoitze hormonala, pisua galdu, ostioporosisa eta emakumezkoen kasuan hilerokoaren zikloan aldaketak.

Alkoholak anfetaminaren ondorioak estaltzen ditu.

Kokainarekin batera antsietate handiagoa eragiten du.

Alkoholarekin nahasten bada gibeleko arazoak sor daitezke.

Alkoholarekin nahasten bada deshidratazioa eman daiteke.

Estimulatzaileekin nahasten bada euforia-puntu bat lortzen da.

EPE ERTAIN/ LUZERA

Menpekotasun fisiko zein psikikoa ekar lezake.

Arnas aparatuko gaixotasunak (minbizia, bronkitis kronikoa...)

Antsietatea, depresioa eta paranoiak eragin ditzake. Erabilera kronikoak pertsonen hormona maila jaistea eragin dezake.

NAHASTEAREN ONDORIOAK

• Kalamuarekin: zorabioak eta goragalea (Blankoia) • Estimulatzaileak: eraginak indargabetu eta arriskuak areagotu.

Pilula antikontzeptiboak hartuz gero, bihotzekoa izateko arriskua biderkatzen da

Alkoholarekin nahasten bada tentsio-jaitsierak eta zorabioak izateko aukera gehiago daude.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

ITURRIA: Ai Laket!!. Taula honetan azaltzen den informazioa osatuu nahi izanez gero, bisitatu www.ailaket.com

Alkohola

17

Droga ilegalen artean, oso modu nabarian gainera, gehien kontsumitzen dena kanabisa da. Kanabisaren ondoren speed (anfetamina), kokaina, MDMA (estasia – piluletan zein kristal moduan) eta ketamina.

Testing delako horietan drogetan izan daitezkeen aizunketak bilatzen dituzue. Zeintzuk dira gehien aizundutako drogak?

Ezin da orokorrean hitz egin.

Kasu horretan drogaz droga joan beharko ginateke. Kanabisaren kasuan, adibidez, bi mota edo profil aurki daitezke. Alde batetik, kontsumitzaileak berak landatu duena dugu. Kasu horretan, aizunketa edo adulteraziorik ez dago. Kasu horietan, erabiltzaileak droga horren psikoaktibitate maila zein den jakin nahi izaten du, hau da, zein puntutaraino ‘koloka’ dezakeen. Psikoaktibitate maila jakitea garrantzitsua da dosifikazioa egin ahal izateko. Landare propioen kasuan bada onddoen arriskua.

Norberak kanabisa landatzen duenean, posible da onddo batzuk azaltzea eta horiek erretzea oso arriskutsua izan daiteke. Guk analisietan onddo horiek dauden ala ez ikus dezakegu. Bestalde, erositako kanabisa dugu eta hor, aizunketa maila askoz handiagoa izaten da.

Kasu horretan , lupa baten bidez argi ikus daiteke trikoma ez den guztia ‘soberan’ dagoela. Kanabisari dagokionez, azken urteetan aipatu dudan psikoaktibitate ezaugarri horrek gorantz egin duela ikusi dugu, bai Marihuana zein Haxixaren kasuan.

Eta speedaren kasuan?

Speeda da gehien analizatzen dugun bigarren droga. Kasu horretan, aizunketa maila jaitsi egin da eta azken urteetan droga horren

18

purutasuna hirukoiztu egin dela ikusi dugu. Duela urte batzuk anfetamina kopurua % 15 ingurukoa zen (beste ia guztia kafeina zen) eta orain, berriz, batez beste, % 40 ingurukoa da. Iaz, adibidez, nahiko lagin aizundu gabe zeuden, hots % 100ean puruak ziren.

Hori 2002-2003 urtetik ikusten ez zen zerbait zen. Horrelako aldaketak oso garrantzitsuak dira lagin batetik bestera dosia biderkatu egiten delako eta hori arrisku bat da, baldin eta konposizioa ezagutzen ez badugu.

Eta bestelako drogen kasuan?

Kokainaren kasuan ere purutasunak gora egin duela ikusi dugu. Aurreko urtean % 50 ingurukoa zen eta aurten % 80-90 inguruko purutasuna duten laginak aurkitu ditugu.

MDMA edo estasiaren kasuan, historikoki oso purutasun maila oso altua izan da. Dena den, MDMAn muturreko kasuak ikusi ahal izan ditugu, hots, oso-oso puruak direnak baina baita ezer ez dutenak ere.

Zenbait kasutan, MDMAren antzeko efektuak dituzten substantziak saltzen dira (etilona, metilona, Alfa PVP, PMMA...) MDMA izango balira bezala. Azken urteetan horrelako gero eta substantzia berri gehiago azaltzen ari dira eta jendeak ez daki benetan zer hartzen ari den.

Azkenik, ketaminaren kasuan, purutasunak behera egin du eta gero eta aizunduagoa saltzen da.

Azkeneko hilabeteetan ketamina erabiltzaileentzako alerta bat dugu, gure web gunean informazio gehiago topatu dezakete honen inguruan.

Une honetan, heroina gehiago omen dago kalean?

Guk jorratzen ditugun esparruetan ez dugu horrelakorik ikusi, hots, jende gazte artean eta jai giroan. Heroina oso droga garestia da eta, gainera, historikoki oso aizunduta saltzen den droga izan da. Guk aztertu ahal izan

ditugun laginetan (urtean hiruzpalau) hori ikusi dugu. Eusko Jaurlaritzak kaleratzen duen ‘Euskadi eta Drogak’ txostenaren arabera (azkenekoa duela hiru urtekoa da) heroina kontsumoa oso marjinala zen.

Hedabideetan gero eta droga berri gehiago azaltzen ari direla aipatzen da. Hor ditugu, adibidez, Burundanga, Hulk (Alpha PVP), Zombie (MDPV)... eta antzekoak. Errealitate ala mito baten aurrean gaude?

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

informazio gutxi dago, askotan gizakietan ez dira inoiz frogatu.

Internet bidez horrelako drogak erosteko aukera dago. Arazoa produktu bat beste produktu bat izango balitz bezala saltzen denean larriago izan daiteke. Guk urtero bospasei molekula berri antzematen ditugu azken urteetan.

Kasu horietan hedabideek ez dutela oso lan txukuna egiten salatu behar da. Nahasketa izugarria egiten dute, egia edo erdi-egia diren zenbait gauza egia ez diren beste zenbaitekin eta horrek desinformazioa ekartzen du. Europa mailan den behatokiak azpimarratzen duenez, azken urteetan fenomeno berri bat garatzen hasi da eta horren baitan, gero eta droga berri gehiago sortzen edo merkaturatzen ari dira. Behatoki horrek eman dituen datuen baitan,

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

azken urtean 100 substantzia berri baino gehiago izango lirateke. Kontu horretan legedia ez da batere eraginkorra. Izan ere, legediak legez kanpo dauden molekula zerrenda bat zehazten du baina zerrenda horretan ez diren beste molekula guztiak, ondorioz, ezin dira ilegaltzat hartu.

Kimikan aditu direnak, molekula horiek eraldatu eta antzeko efektuak dituzten molekula berriak sortzen dituzte eta ondorioz salmenta legala da, baina bere efektuei buruz oso

‘Emakumeak eta droga erabilerak’ izeneko gida argitaratu berri duzue. Zer dela eta emakumeei espresuki bideratutako gida hori?

Desberdina al da kontsumoa gizon eta emakumeen artean?

Orokorrean, droga esparruan generoa oso garrantzitsua da eta, bereziki, guk lantzen dugun prebentzioaren esparruan, are gehiago. Droga desberdinen kontsumoan, adibidez, genero arteko desberdintasunak oso nabariak dira: zein droga kontsumitzen diren, zein kopurutan, zertarako, ondorioak... Lehen aipatu dudan Eusko Jaurlaritzaren ‘Euskadi eta Drogak’ txostenaren arabera, sexuen arteko aldeak izugarriak dira.

Oro har, mutilek mota guztietako droga kontsumo altuagoa dute eta ilegalen kasuan tartea itzela da. Soilik psikofarmakoen (antidepresiboak) kasuan da altuagoa emakumeen kontsumoa gizonena baino. Adin oso gazteetan, alkohola eta tabakoaren kontsumoak oso antzekoak dira neska zein mutilen artean. Hala ere, zenbat eta helduago orduan eta alde nabariagoak. Hor gizarteak egiten duen presioa nabaria da, ez da kontu genetiko bat. Gure kulturan drogazaleak ez dira ondo ikusten eta neskak badira are okerrago.

Maitane de Anituak, Nerea Lekuonaren marrazkiekin, prestatu duen gida horretan hori guztia azaldu nahi izan dugu. Batez ere, arriskuak azpimarratuz, ez bakarrik osasun arriskuetan, baita arrisku sozial eta legaletan ere.

19

20

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

ZIENTZIA

ETA GARUNAREN % 100 ERABILIKO BAGENU? Jende askok gure garunaren % 10 bakarrik erabiltzen dugunaren mitoa ontzat ematen du

S

arritan entzun izan dugu gizakiok gure garunaren %10 bakarrik erabiltzen dugula, hots, ez diogula etekin osoa ateratzen.

Baieztapen hori Albert Einsteini leporatu izan zaio nahiz eta berak horrelakorik ez esan. Asko izan dira, batez ere pasa den mendearen hasieran, ideia hori defendatu duten ikerlanak. Hala ere, neurozientzia esparruan izan diren aurrerapenei esker jakin izan denez, gizakiok jada gure garunaren % 100 erabiltzen dugu, baita lo gauden bitartean ere.

Hori dela eta, gaur egun % 10aren mitoaz ere hitz egiten da (Scarlet Johanson protagonista duen ‘Lucy’ filman ideia horretan sakontzen da).

Azken urteetan neurozientzian izan diren aurrerapenei esker gizakion garunaren mapa osoa osatu ahal izan da eta bertan, garuneko alde guztiek funtzioren bat betetzen dutela jakin ahal izan da.

Garunaren jarduera aztertzeko erresonantzia magnetikoaren teknika garatu da. Teknika hori erabiliz ez dela jarduerarik gabe den gure garuneko alderik ikusi ahal izan da. Lo egiten dugun bitartean, gainera, garunak oso funtzio garrantzitsuak betetzen ditu, hala nola, memoria finkatzea.

Jarduera horrek noski badu bere kostua. Garunak gure gorputzak kontsumitzen duen energiaren % 15-20 inguru gastatzen du. Kontutan izan behar da proportzionalki garunak oso pisu gutxi duela (batez beste, gure gorputzaren % 3 inguru). Eboluzioan aditu diren zientzialarien ustez, energia gastu hori aintzat hartzen bada, garunaren % 90 jarduerarik gabe izatea oso ‘garesti’ izango litzateke. Eboluzioarekin jarraituz, gure garuna gero eta handiagoa da; zertarako beharko genuke tamaina handiago bat garunaren ahal guztia erabiltzen ez badugu?

Hala ere, berriki ikerketa batek azaldu duenez, pertsona adimentsuenek garun-jarduera gutxiago izaten dute. Antza denez, pertsona adimentsuek modu eraginkorragoan erabiltzen dute bere neurona sistema.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

21

Euskara Sare berria kanpoan den euskal komunitateko kideak biltzeko Basque Global Network du izena eta 200 kide baino gehiago ditu jada Eusko Jaurlaritzako Kanpo Harremanetarako Idazkaritza Nagusiak atzerrian den euskal komunitateko kideak, nazioarteko proiekzioa duten euskal herritarrak eta euskal gaiekin kidetasuna duten pertsonak biltzea helburu duen Basque Global Network (BGN) izeneko gizarte-sarea aurkeztu du. Ekimen hau abian jartzea Nazioartekotzeko Esparru Estrategia 2020-Basque Country Estrategian jasota dago.

Duela gutxi abian jarri den arren sareak jada 20 herrialde desberdinetako 200 kide baino gehiago ditu.

Aurkezpen ekitaldian Kanpo Harremanetarako idazkari nagusi Marian Elorza eta Kanpoan den Euskal Komunitatearentzako zuzendari Asier Vallejo izan dira.

Marian Elorzak azaldu duenez, “Euskaditik kanpora bizi diren euskal herritarrak, edo euskal gaiekin zerikusia dutenak, oso profil ezberdinetakoak dira. Kanpoko euskal komunitatean, besteak beste, ekonomiaren, kulturaren, erakundeen edo hezkuntzaren arloan diharduten pertsonak daude, eta elkarrekin partekatzen duten ideia Euskadi da”. Kanpo Harremanetarako Idazkaritza Nagusiaren buruak azaldu duenez Basque Global Network sareak planetako edozein tokitatik Euskadiko

22

BGN sarea bost atal desberdin ditu: instituzionala, enpresariala, kulturala, hezkuntzakoa eta garapenerako lankidetzakoa

gaurkotasunarekin lotzeko aukera emango du, “sareko kide guztien arteko harremanak ahalbidetuko dituen erreminta bat delako”.

Printzipioz, sare berria jatorriz euskaldunak diren eta Euskaditik kanpora bizi diren pertsonei; nazioarteko proiekzioa duten euskal herritarrei; euskal etxeekin lotura duten pertsonei; nazioarteko beste euskal sare birtual batzuetako kideei; eta euskal gaiekin kidetasuna duten pertsonei zuzenduta dago.

Plataforma berriaren hizkuntzak euskara, gaztelania, ingelesa eta frantsesa izango dira, baina ez da beste hizkuntza batzuk erabiltzeko mugarik izango.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

BILBOKO BERBALAGUNAK IRABAZI DU EUSKARA SARIA 2016 Bilboko Berbalagun egitasmoa da Hau Pittu Hau euskaldunon konpartsak banatzen ohi duen Euskara Sariaren aurtengo irabazlea. Sari horren bidez konpartsak Bilbon zein Euskal Herria osoan euskararen alde egiten den lana saritzen du.

Euskaltzaindia eta Iparraldeko EEParen arteko hitzarmena Iparraldeko Euskararen Erakunde Publikoak (EEP) eta Euskaltzaindiak 2016. urteko betebeharrak jasotzen dituen hitzarmena sinatu dute. Modu horretan, EEPk Jaurlaritzarekin batera antolatzen duen Proiektu Deialdian aurkezten diren lanen hizkuntza kalitatea zaindu, toponimoen grafia egokiari buruzko galderei erantzun eman, aholkularitza zerbitzu bat eskaini edo Euskal Corpus Onomastikoaren datu-basea osatzen jardungo du Akademiak aurten. Horrez gain, eta akordio berriari esker, Piarres Larzabalen antzerkigintza 1950-1982 liburua argitaratuko da.

MINTZALASAI 2016 BIARRITZEN BASQUE GLOBAL NETWORK. Sare honetan parte hartzeko eskaera egin beharko da identifikazio pertsonalarekin, eta eskaera egiten duena sarea banatuta dagoen bost arloetako bati lotuko zaio.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Irailaren 19 eta 25 bitartean euskara ikusgarri, entzungarri, erakargarri eta erabilgarri bilakatzeko dinamika bultzatzen duen Mintzalasai ekimena burutuko da Biarritzen.

Aurtengo ediziorako aukeratu den leloa ‘Uste baino gehiago girelako’ da. 50 jarduera inguru programatu dira.

Ikasle atzerritarrak euskara ikasten EHUn UPV/EHUk ezagutzera eman duenez, 2015/16 ikasturtean kanpoko unibertsitateetako 96 ikaslek egin dituzte EHUk truke programetako ikasleei eskaini dizkien euskara ikastaroak.

Unibertsitate publikoak oso balorazio ona egin du eta ikasleak ere pozik azaldu dira; ikastaroa amaitu ostean egindako inkesta baten arabera ikasleek ikastaroa interesgarritzat edo oso interesgarritzat jo dute nagusiki.

23

GASTEIZKO TOPONIMIAREN 5. LIBURUKIA INTERNETEN

Euskaraz den lehen kalkulagailua aurkeztu dute Donostian Casiok ekoizten du eta hemengo irakasleen laguntzarekin garatu da Eusko Jaurlaritzak eta Casio empresa japoniarrak euskarazko lehenengo Casio kalkulagailua aurkeztu dute. Datorren ikasturtetik aurrera, bai ikasleek zein irakasleek ClassWiz kalkulagailua euskaraz erabiltzeko aukera izango dute. Irakaslekin batera garatu den kalkulagailua Espainiako eta Portugaleko gobernuek ezarritako eskola-curriculumetara egokituta dago eta bereizmen handiko pantaila du hizkuntza aukeratu ahal izateko. Erabiltzaileek lau hizkuntza izango dute aukeran: gaztelania, katalana, euskara eta portugesa.

ClassWiz serieko kalkulagailuekin ikasleek kalkulu-orri baten oinarrizko funtzioekin praktikatu ahalko dute ikasgelan, ordenagailu baten beharrik gabe. Horien artean dira, besteak beste: batuketak egitea, biderketak, batezbesteko balioak eta maximoa eta minimoa zehaztea, baita Riemannen integralaren batuketak eta errepikapenak eta abar kalkulatzea ere. ClassWiz serieko gailuek grafikoak ikusteko aukera ere ematen dute, Interneterako sarbidea duen smartphone edo tableta baten bidez.

24

Euskaltzaindiak Elena Martinez de Madinak egin duen ‘Gasteizko Toponimia V (Arratzua I)’ ikerlana Interneten ipini du guztien eskura izan dadin. Lan horretan, 21 herrik osatzen duten Arratzua merindadeko lekuizenak aztertzen dira. Lana hiru liburikitan banatu da eta eskuragai den lehen liburukian Arkaia, Arkauti, Betoñu, Elorriaga, Gamiz eta Otazuako toponimia aztertzen da.

TRENGINTZA HIZTEGI ESPEZIALIZATUA Elhuyarreko Hizkuntza eta Teknologia unitateko terminologia adituen aholkularitzapean Bizkaiko Garraio Partzuergoak (BGP), CAF enpresak, Euskotrenek, Euskal Trenbide Sareak (ETS) eta Metro Bilbaok Trengintza Hiztegi espezializatua osatu dute euskaraz, gaztelaniaz, ingelesez eta frantsesez. Hiztegia Interneten kontsulta daiteke (http:// trenhiztegia.eus/)

Aldaketa garrantzitsuak Hedabideak diru-laguntza deialdian Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak deitzen duen ‘Hedabideak’ deialdi berriari esker hiru urteko finantziazioa bermatuko zaie bertan parte hartzen duten euskarazko hedabideei. Orain arte, urtean urteko jarduera finantzatzeko diru-laguntza deialdia izan da baina aurtengo deialdian hiru urtetara (2016-18) luzatu da.

Guztira, hiru urte horietarako aurrekontua 14 625 000 eurotakoa izango da.

Hedabide bakoitzari dagokion kopurua zehazteko hedabide bakoitzak euskararen erabilera sustatzeko duen eraginkortasuna izango da gehien baloratuko den faktorea. Horrela, hedabide bakoitzaren irismena izango da pisu gehien izango duena (% 65).

Deialdi berriaren ezaugarriak HPSk, Hekimenek eta Tokikomek izan dituzten bilera eta eztabaiden ondorio dira.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Trebakuntza + Ikastek

GoAz Orientatzen zaituen aplikazioa Atik Zra Orientazio gida: heziketa, enplegua eta bekak

Eska ezazu GoAz ikasketarako beka bat, 3.000 eta 6.000 euro bitartekoa, kontakturako formularioa beteaz, gure app-n Deskarga ezazu G o A z

26

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Alkohol, tabako eta joko gehiegi

EAE Business School-ek Estatu mailan egindako ikerketa baten arabera Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleek, batez beste, alkohol eta tabakoan gehien gastatzen dituztenen artean aurkitzen dira.

Nafarroakoek, berriz, jokoan gastatzen dute gero eta gehiago.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

27

E

AE Business School-ek ‘El gasto en tabaco y alcohol y juego 2016’ izeneko azterlanaren emaitzak aurkeztu berri ditu. Bertan, Estatuan zein munduko herrialde garatuenetan ematen den hiru elementu horien kontsumoak aztertzen dira eta, Estatuari dagokionez, emaitzak autonomia erkidegoka ere aztertzen ditu. Datu horiek guztiak Instituto Nacional de Estadísticak (INE) burutzen ohi duen ‘Encuesta de Presupuestos Familiares’ delakoaren azken emaitzetan oinarritzen dira.

Alkohola Alkoholaren kontsumoari dagokionez, Espainiako biztanleek, batez beste, 709,49€ gastatu zituzten alkohola erosten. Aurreko urteko datuarekin alderatuta gastua % 20an hazi dela azpimarratu behar da. Munduko beste herrialdeekin alderatuta, Espainia alkohol gehien edaten dutenen sailkapenaren erdialdean aurkituko litzateke, batez beste 102 litro kontsumitzen direlarik, hots, astero 1,96 litro.

Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, bertako biztanleak alkohol gehien kontsumitzen dituztenen artean aurkitzen dira (79,42€ pertsona bakoitzeko). Bere aurretik, balearrak (93,27€), galiziarrak (86,21€), katalanak (84,45€) eta asturiarrak (80,34€) soilik aurkituko lirateke. Nafarroako Foru Erkidegoan, berriz, kontsumoa baxuagoa da (61,7€). Gainera, Nafarren kasuan, azpimarratzekoa da kontsumoa azken hamabi hilabeteetan % 10,42an jaitsi dela, Estatuan izan den beherakadarik handiena.

Tabakoa Tabakoaren kontsumoari dagokionez, azken urtean, batez beste, espainiarrek 353,81€ gastatu dituzte. Kasu honetan

28

ere, % 20ko igoera eman da aurreko urteko datuarekin (294,64€) alderatuta.

Modu horretan, tabakoaren kontsumoa Espainian 2010ean zen kontsumoa baino handiagoa da une honetan.

Espainia tabako gehien kontsumitzen duen munduko hamar herrialdeen artean aurkitzen da (1046 zigarro pertsona bakoitzeko urtean, hau da, 52,3 pakete edo 2,86 zigarro egunean).

Tabakoaren kontsumoari dagokionez Nafarroak nahiko emaitza

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Batez besteko gastua biztanle bakoitzeko azken hamabi hilabeteetan

Batez besteko biztanle bakoitzak azken hamabi hilabeteetan kontsumitutako litroak ITURRIA: EAE Business School

onak azaltzen ditu. Izan ere, Nafarrak tabako gutxien kontsumitzen dituztenen artean aurkitzen dira (104,68â‚Ź) eta soilik kanariarrek gastatzen dute gutxiago (74,64â‚Ź).

Gainera, tabakoaren kontsumoan gastatutakoa % 22,01ean jaitsi da Nafarroan azken hamabi hilabeteetan.

Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, batez besteko gastua tabakoan 149,22 eurotakoa izango

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

litzateke, aurreko urtean baino % 7,56 gehiago. Bakarrik Kantabria eta Extremadura izan dute igoera handiagoa.

Jokoa Ikerketak aztertu duen hirugarren aldagaia jokoarena izan da. Kasu horretan, aurreko bi kasuetan ez bezala, igoera nabarmena izan da Nafarroan (% 10,2). Ikerketaren arabera, beraz, nafarrek, batez beste,

61,50 euro gastatzen dituzte jokoan.

Azterlanak ez du azken urteko EAEaren inguruko datuak ematen baina 2014. urtean euskaldunek jokoan gastatutakoa 66,58 euro izan ziren.

Profilak Azterlanak azpimarratzen duenez, Estatuan alkohol edaleen batez besteko profila goi-mailako unibertsitate ikasketak dituen

29

PERTSONA BAKOITZAK, BATEZ BESTE, KONTSUMITZEN DUEN TABAKOA ETA ALKOHOLA. IKASKETA MAILAREN ARABERA SAILKATUTA

2010 GUZTIRA Alkohola | Tabakoa < DBH 1. etapa Alkohola | Tabakoa DBH 1. etapa Alkohola | Tabakoa DBH 2.etapa Alkohola | Tabakoa Lanbide Heziketa Alkohola | Tabakoa Gradua (240 ECTS) Alkohola | Tabakoa Gradua ( > 240 ECTS) Alkohola | Tabakoa

2011

2012

2013

2014

2015

67,25€ | 168,97€ 67,24€ | 166,91€ 69,02€ | 156,75€ 67,48€ | 143,05€ 68,83€ | 133,87€ 71,44€ | 137,31€ 55,94€ | 155,27€ 51,54€ | 155,12€ 53,48€ | 139,29€ 52,62€ | 123,87€ 52,69€ | 121,76€ 54,65€ | 115,23€ 59,56€ | 192,40€ 59,87€ | 189,29€ 59,80€ | 174,74€ 62,69€ | 157,77€ 61,08€ | 148,40€ 62,28€ | 163,80€ 68,22€ | 184,49€ 68,26€ | 174,51€ 70,49€ | 162,49€ 63,57€ | 151,55€ 65,70€ | 145,23€ 76,35€ | 146,82€ 76,23€ | 174,67€ 75,26€ | 168,45€ 67,09€ | 168,67€ 70,70€ | 148,02€ 69,05€ | 136,17€ 71,48€ | 149,66€ 90,14€ | 139,01€ 82,86€ | 139,38€ 86,21€ | 140,87€ 79,61€ | 131,29€ 83,24€ | 115,98€ 81,18€ | 121,43€ 88,34€ | 125,19€ 93,93€ | 130,69€ 102,99€ | 125,18€ 93,56€ | 120,35€ 100,95€ | 104,84€ 99,33€ | 95,06€

PERTSONA BAKOITZAK, BATEZ BESTE, KONTSUMITZEN DUEN TABAKOA ETA ALKOHOLA. ADINAREN ARABERA SAILKATUTA

2010 ADIN GUZTIAK Gizonak Emakumeak 16-29 urte Gizonak Emakumeak 30-44 urte Gizonak Emakumeak 45-64 urte Gizonak Emakumeak >65 urte Gizonak Emakumeak

2011

2012

2013

2014

2015

68,10€ | 171,04€ 70,36€ | 167,55€ 71,53€ | 156,28€ 71,06€ | 141,07€ 72,82€ | 135,72€ 75,44€ | 139,95€ 64,56€ | 162,37€ 57,59€ | 165,00€ 61,91€ | 158,09€ 57,96€ | 148,29€ 58,77€ | 129,20€ 61,47€ | 130,47€ 61,76€ | 225,75€ 57,13€ | 205,00€ 57,66€ | 170,58€ 50,59€ | 160,59€ 55,28€ | 166,22€ 54,49€ | 192,25€ 47,24€ | 220,69€ 46,70€ | 192,48€ 46,06€ | 174,93€ 42,64€ | 167,26€ 51,58€ | 177,71€ 45,07€ | 138,22€ 53,79€ | 172,59€ 53,58€ | 165,14€ 51,75€ | 153,11€ 49,50€ | 129,47€ 51,12€ | 123,93€ 54,19€ | 136,44€ 60,99€ | 164,63€ 53,28€ | 179,76€ 51,95€ | 160,42€ 49,74€ | 162,67€ 47,34€ | 122,86€ 52,26€ | 124,89€ 75,02€ | 190,48€ 80,62€ | 190,11€ 79,29€ | 182,72€ 76,85€ | 167,78€ 81,09€ | 161,433€ 80,39€ | 159,59€ 74,09€ | 188,61€ 58,42€ | 180,18€ 70,94€ | 182,83€ 66,39€ | 165,65€ 69,16€ | 149,13€ 73,43€ | 157,44€ 79,91€ | 110,87€ 79,74€ | 112,60€ 89,89€ | 101,30€ 61,10€ | 106,34€ 66,94€ | 113,24€ 67,43€ | 110,48€

95,53€ | 99,27€ 60,01€ | 90,90€

89,99€ | 95,60€ 59,19 | 91,33€

97,33€ | 97,35€ 57,64€ | 92,19€

ITURRIA: EAE Business School. Instituto Nacional de Estadísticak egiten duen ‘Encuesta de Presupuestos Familiares’en oinarrituta

65 urtetik gorako gizonezkoa da.

Tabakoaren kasuan, berriz, batez besteko erretzailearen profila lehen zikloko bigarren hezkuntza mailako ikasketak dituen 16 eta 29 urte bitarteko gizon gaztea da.

Nazioartean Estatuko datuak ez ezik, EAE Business Schoolek egindako azterlanak herrialde desberdinetako datuak

30

ere konparatzen ditu. Tabako kontsumoaren kasuan, gehien gastatzen duten biztanleak Suedia (830€), Irlanda (540€), Alemania (480€) eta Greziakoak (474€) dira, hurrenez hurren. Tabakoan gutxien gastatzen dituztenak, berriz, Brasil (71€), Mexiko (94€), Errumania (130€) eta Poloniako (218€) biztanleak izango lirateke. Erretzen den zigarro kopurua aintzat hartzen

bada, gehien erretzen dituzten biztanleak Txekiar Errepublikakoak izango lirateke (1836).

Alkohol kontsumoan ere txekiarrak dira gehien kontsumitzen dutenak (169 litro). Jarraian, Alemania (144), Errumania (138) eta Irlanda (137) aurkituko lirateke. Alkohol gutxien kontsumitzen dutenak India (5), Txina (53), Grezia (53) eta Mexiko (61) lirateke.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Gazteberri.eus Gazteek gustuko dituzten gai guztiak zure esku.

Nonahi.

Noiznahi.

Sexua Sexua ez omen da lehentasuna gaur egungo gazteentzat

Batez beste, 8 minutu eta lau segunduko kontsumoa egiten da

Porno kontsumitzaileen %51k 34 urte baino gutxiago ditu

Espainia da munduan porno gehien kontsumitzen duen 13. estatua

Sakelako telefonoaren bidez egiten den kontsumoa jaitsi da

Harreman birtualak gero eta garrantzitsuagoak dira San Diego Unibertsitatean (AEB) burutu duten ikerketa baten arabera, â&#x20AC;&#x2DC;Millenialsâ&#x20AC;&#x2122; edo â&#x20AC;&#x2DC;Y belaunaldiaâ&#x20AC;&#x2122; izenarekin ezagutzen diren gazteek, hots, 1982 eta 1999 bitarteak jaiotako horiek, aurreko belaunaldiko gazteek (X belaunaldia) baino sexu-harreman gutxiago dituzte.

Azterlanak aipatu bi belaunaldi horietako 26 000 boluntario baino gehiagoren informazioa bildu du eta bi ondorio nagusi utzi dituela azpimarratu du ikerketa taldeko buru den Jean M. Twenge-k.

Lehenik eta behin, teknologia berrien eta Interneten eragina azpimarratu behar da. Twengeren ustez, egungo gazteek denbora gehiago ematen dute online aurrez-aurreko harremanetan baino. Internetek gauza guztiak gerturatu ditu eta, gaur egun, edozein gaztek, bere beharrak asetzeko behar dituen estimuluak pantaila batean aurki ditzake etxetik atera gabe.

Ildo horretan, Internet bidez eduki pornografikoak ikusteko erraztasuna ere aipatzen da.

Bigarrenik, Millenials delako gazteen izaeran eman omen den aldaketa azpimarratzen du ikerketak.

Twengeren ustez gaur egungo gazteak indibidualistagoak dira. Hainbat urtez bere burua prestatzen izan ondoren, bizitza profesionalak bizitza

32

pertsonalari aurre hartzen dio hainbat kasutan. Horrela, bikote egonkor bat izatea ez da lehentasuna, bai ordea, lan on bat izatea.

Azterlana Estatu Batuetan egin bada ere, gurean oso nabarmena den arazo bat ere azaltzen da: emantzipazioa.

Krisia dela eta, gazteek bere gurasoen etxetik alde egiteko zailtasun handiagoak dituzte, baita Estatu Batuetan ere. Ondorioz, harremanak izateko aukerak murriztu egiten dira, etxe propio baten faltan bestelako aukerak bilatu behar baitira.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Pornoa kontsumitzen duen emakume bakoitzeko hiru gizon kontsumitzaile daude

Nacho Vidal, Mia Khalifa eta Lisa Ann dira bilaketa gehien dituzten aktoreak

Millenials delako belaunaldiko gazteentzat ibilbide profesional on bat izatea bikote egonkorra izatea baino garrantzitsuagoa omen da

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

SENEGAL: EMAKUME EUROPARREN PARADISU SEXUALA Senegalek bi milioi turista inguru jasotzen ditu urtero.

Gehienak, eguzki eta hondartzaren bila joaten dira baina azken urteetan beste turismo mota bat ere garatu da; emakumezkoen turismo sexuala, hain zuzen ere.

Horrela, europar emakume helduak herrialde afrikar horretara joaten hasi dira bere fantasia sexualak betetzera.

Sinfiltros.com web orrialdean ikusgai den dokumentalean ikus daitekeen moduan, gero eta senegaldar gazte gehiago prostituzio modu horretan murgildu dira.

Kontutan izan behar da Senegaleko herritar gehienak islamiarrak direla eta horrelako jarduerak oso gaizki ikusiak direla.

SEXUAREN TXOKOA

Heterokuriositatea ‘Heterokuriositatearea’ sexualitatearen alorrean duela zenbait urte azaldu den terminoa dugu.

Pertsona heterokuriosoak, antzeman ahal izango duzuenez, bere burua heterosexualtzat jotzen duten arren, homosexualitatearekiko jarrera irekia duten horiek izango lirateke, hots, prest dira sexu bereko pertsonekin harremanak izatera. Bisexualitatearekin antza handia izan dezakeen arren, heterokuriosoek ez dute haien orientazio sexuala zalantzan jartzen eta harreman homosexualak puntualtzat jotzen dituzte.

Pertsona heterokuriosoaren adibide garbi bat ‘Sexo en Nueva York’ telesaila ezaguneko Samantha izango genuke. Aipatu telesailean, pertsonaia honek bere mutil-lagunarekin harremana eten eta harreman homosexual bat hasten du.

Asko dira heterokuriositatea kritikatzen dutenak; kuxkuxean ibiltzea besterik ez dela, homosexualitatea izkutatzeko modu bat besterik ez dela edota sexualitatea askatasunez bizitzeko ezintasuna islatzen duela esanez.

Portsmouth-eko Unibertsitatean fenomeno horren inguruko ikerketa bat egin dute. Ikerketa horren arabera, heterokuriositatea, bereziki, nerabezaroan azalduko litzateke eta gure gizarte jokabide arautzen duen progesterona hormonari lotuta egongo litzateke. Ikerketak azaltzen duenez, gizon heterosexualek harreman homosexualak izateko grina azalduko lukete aipatu hormona maila altua denean.

Progesterona hormona maila altuagoa izaten da nerabezaroan eta, hori dela eta, adin tarte horretan heterokuriositaterako joera handiagoa izaten da. Garbi utzi behar da, hala ere, ikerketa horrek ez duela progesterona eta orientazio sexualaren arteko harremana zehazten; bai ordea, grina homosexuala gizon heterosexualen artean.

LOHIZUNE LOROÑO Mi Psicólogo Getxo 33

Teknologia berriak CURRICULUM-A EGITEKO DOAKO APLIKAZIOA Curriculum on bat osatzea funtsezkoa izan daiteke lana bilatzen ari zarenean.

Zure curriculuma modu ikusgarrian aurkeztu nahi baduzu orain bada Android erabiltzaileentzat eta oso urrats gutxitan zure curriculuma eta aurkezpen gutuna eratzen lagunduko dizun aplikazioa. Bere izena Curriculum Gratis da eta Google Play-n eskura daiteke doan edo bost euren truke publizitatea ez ikusteko. Diseinu desberdinak aukeratzeko aukera ere ematen du.

TIPOGRAFIA AUKERA BERRIAK WHATSAPPEN Duela hilabete batzuk letra lodiz, letra etzanaz edota letra zirriborratuaz idazteko aukera eskaini ondoren, orain Whatsappek tipografia aldatzeko aukera eskainiko du. Erabiltzen den tipografia aldatzeko nahikoa da idatzi nahi den mezua idazten hasi aurretik hiru azentu-marka jartzea. Modu horretan, berehalako mezularitza aplikazioen artean nagusi den Whatsappek aplikazioaren aldaberatasun falta kritikatzen duten horiei erantzun nahi izan die.

Bere lehiakide nagusia den Facebook Messenger-ek, adibidez, askoz aukera gehiago eskaintzen ditu, adibidez, emoji funtzioa betetzen duten â&#x20AC;&#x2DC;stickerâ&#x20AC;&#x2122;ak.

Zuckerberg-en aplikazioa, gainera, mila miloi erabiltzaileetara heldu da jada.

34

Nerabeen % 30 Internetekiko menpekotasuna izateko arriskuan Kelisto.es webgunearen arabera Estatuko 12 eta 18 urte bitarteko milioi bat nerabe arriskuan izango lirateke Kelisto.es webguneak egindako analisi baten arabera Estatuan Internet erabilerarekiko karrera disfuntzionala duten 12 eta 18 urte bitarteko 45 000 gazte daude eta beste 967 000 inguru horrelako menpekotasuna garatzeko arriskuan izango lirateke. Aipatu azterlanak azaltzen duenez, Internetekiko menpekotasuna azaltzen duten gazteek bakarrik izateko joera azaltzen dute eta horrek bere harreman sozialetan, higiene pertsonalean eta eskola-errendimenduan eragiten du. Ikerketa burutu duten adituen ustez, sare sozialetan egunean bi ordu baino gehiago ematea, 500 online lagun baino gehiago izatea edo bideo jokoetara egunean 2,6 ordu baino gehiago ematea bezalako ohiturak nolabaiteko menpekotasunaren seinale izan daitezke.

Estatuko gazteen % 97,6 Internetera konektatzen da arrunki. Ordubete baino gutxiago konektatuta izaten direnak % 17,5 diren bitartean, hiru ordu baino gehiago konektatzen direnak % 32,1 izango lirateke. Gainera, gazteen % 62 inolako planifikaziorik gabe jartzen da ordenagailuaren aurrean.

Azterlanak azpimarratzen duenez, gazteek batez ere ordenagailua erabiltzen dute Internetera konektatzeko naiz eta sakelako telefonoa bezalako gailu eramangarriek gero eta garrantzi handiagoa izan. Batez beste, gazteek 10 urterekin izaten dute bere lehen telefono adimentsua eta neska gazteen artean ohikoagoa omen da horrelako gailu bat izatea. Hala ere, mutilek menpekotasuna izateko joera handiagoa azaltzen dute.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Sistema eragile berria Google-en eskutik?

Internet munduan gero eta indar gehiago hartzen ari den zurrumurrua zabaltzen ari da. Antza denez, Google telefono adimentsu zein ordenagailuetan erabili ahal izango den sistema eragilea garatzen ari da.

Bere izena Fuchsia izango omen da eta garapen bidean aurkitzen da.

Sistema eragile berriaren inguruan informazio gutxi dagoen arren, badirudi zerotik eraikitako sistema izango dela eta garrantzi handia emango diela bai segurtasunari eta baita baterien iraupenari ere.

Android edo Chrome OS ez bezala, sistema eragile berriak ez du Linux oinarria izango eta Dart izeneko programazio hizkuntzarekin egingo du lan. Adituen ustez Android ordezkatuko duen sistema izango da.

‘Yo Kai-Watch’ da uztailan gehien saldu den jokoa Japonian izan duen arrakasta eta gero, ‘Yo Kai-Watch’ izan da pasa den hilean Estatuan gehien saldu den bideo-jokoa. Pokemon sagaren lekukoa hartu behar omen duen jokoak izaki desberdinak pilatzean oinarritzen da. Harrigarriagoa da PS4-rako ‘GTA V’ jokoa bigarren postuan aurkitzea. Izan ere, joko originala (beste plataformetarako) 2013an merkaturatu zen. PS3-rako bertsioa sailkapenaren hamargarren postuan aurkitzen da. Hirugarren postuan, berriz, ‘Monsters Hunter Generations’ (3DS) aurkitzen da, ‘Uncharted 4’ (PS4) eta ‘Call of Duty: Black Ops III’ (PS4) jokoen aurretik, hain zuzen ere.

Yo Kai-Watch 3DS

GTA V PS4

Monster Hunters 3DS

LEHEN MUNDU GERRA PROTAGONISTA BATTLEFIELD 1 JOKOAN Futbol bideo-jokoen artean lehia FIFA eta PES artean ematen bada, akzio jokoetan lehia Call of Duty eta Battlefield jokoen artekoa da.

Call of Duty-ren azken emanaldian etorkizunera bidaiatzea proposatzen diguten bitartean, Electronic Arts-en Battlefielden azken emanaldian Lehen Mundu Gerrara bidaiatzeko aukera eskaintzen zaigu. Jokoa urriaren 18an izango da salgai.

TWITTER TERRORISMOAREN KONTRA Twitter-ek terrorismo islamiarra babesten edo sustatzen zuten 235 000 kontu itxi dituela iragarri du. Twitter-ek ez du horrelako edukiak antzemateko algoritmo berezirik baina porta elektronikoen kasuen erabiltzen diren antzeko tresnak erabiltzen ditu.

XIAOMIREN SALMENTAK TXINAN Ez dira garai onak sakelako telefonoak ekoizten dituen Xaomi konpainia txinatarrentzat. Azken datuen arabera, konpainiaren salmentak Txinan % 40an jaitsi dira.

GIZON ETA EMAKUMEEN LEHENTASUNAK TELEFONOAK EROSTERAKOAN

11 urtetik beherako nerabe askok profila dute sare sozialen batean Sare sozialetan kontu bat zabaltzeko eskatzen den gutxieneko adina, kasu gehienetan, 14 urtetakoa da Espainiako Barne Ministeritzak eman dituen datuen arabera hamaika urtetik beherako gaztetxoen % 19 profil bat dute sare sozialen batean. Kontuan izan behar da ia sare sozial gehienetan profil bat zabaltzeko eskatzen den gutxieneko adina 14 urtekoa denez. Iturri beraren arabera, udan gaztetxoek zabaltzen dituzten profilen gorakada ematen da. Normalean, hirugarren pertsona baten laguntza izaten dute profila zabaldu ahal izateko (sarritan, anai-arrebaren bat). Kontuan izan behar da adin horietan gaztetxoek ez dutela heldutasunik lortu eta, ondorioz, zaurgarriagoak dira informazio pertsonala partekatzeko arazorik ez dutelako. Adin horietako erabiltzaile askok bere eskola edo izaten diren lekuen inguruko informazioa partekatzen du.

Kaspersky Lab eta iconKids & Youth aholkularitza enpresek egindako ikerlan baten arabera, batez beste, haurrak 8 urterekin hasten dira gailu konektagarriak erabiltzen.

36

Bizitzako hainbat esparruetan ikusi ahal den bezala, emakumeek eta gizonek gustu desberdinak izaten dituzte eta smartphone edo telefono adimentsuen kasuan ere joera hori ematen da. Orangek gustu horien inguruan berriki egin duen ikerketa baten arabera gizonezkoek iOS sistema eragilea duten telefonoak (iPhone) dituzte gustuko eta emakumeek, berriz, Android sistema eragilea dituzten gailuak.

Azken sistema hori da erabiltzaile guztiek ezagutzen duten bakarra (emakumeen % 86k iOS ezagutzen ez duela adierazi du). Gailuek izan behar dituzten ezaugarrien artean gizonek kameraren bereizmena aipatzen dute eta emakumeek, berriz, aurreko kamara erabiltzeko aukera. Funtsean, emakumeek gailu finak eta ertz borobilduekin dituzte gustuko.

Gizonek berriz, gailu sendoagoak omen dituzte gustuko. Tamainari dagokionez, kasu bietan 5 eta 5,5 hazbeteko pantailak aipatzen dira gehien.

Quadrooter, Android telefonoak arriskuan jartzen dituen zaurgarritasuna Check Point software segurtasun enpresak lau zaurgarritasun berri aurkitu ditu Qualcommek ekoizten dituen prozesadoreetan.

Prozesadore horiek Android sistema eragilea duten telefonoen % 65ean aurkitzen dira eta, ondorioz, oso arazo handia bilaka daiteke. Aurkitu diren zaurgarritasunen ondorioz, deskargatutako edozein aplikaziok telefonoaren segurtasun egiaztagiri guztiak eskura ditzake jabearen baimenik gabe. Modu horretan, telefonoan gordetako guztia, baita pasahitzak ere, hirugarren pertsonen eskura gera daitezke. Check Pointetik azaldu dutenez, zaurgarritasun arazo hori soilik Google Playtik kanpo deskargatutako aplikazioekin ematen da eta ondorioz, ezagunak ez diren iturrietatik inolako aplikaziorik ez deskargatzea gomendatu dute.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

37

Hobera egiten jarraitzen du EAEko gazteen langabezia-tasak 2016. urteko bigarren hiruhilekoan % 23,2ra jaitsi da, iazko hiruhileko berarekin alderatuta ia bost puntu gutxiago Eustatek, Euskal Estatistika Erakundeak, hiru hilean behin lantzen duen Biztanleriaren Jardueraren Arabera (BJA) sailkatzeko inkestaren azken datuen arabera, hau da, 2016. urteko bigarren hiruhilekoari dagozkionak, 16 eta 29 urte bitarteko gazteen langabezia-tasa % 23,2koa da. Ehuneko horrek lana aktiboki bilatzen ari diren gazte aktiboen (lan egiteko moduan egonik, azken lau asteetan lana bilatzeko gestioren bat egiten duten gazteen) kopurua islatzen du. Bertan ez dira aintzat hartzen, adibidez, lan bila ez dabiltzan ikasleak. Modu horretan, EAEn bizi diren gazteen langabezia-tasa behera egin du beste behin baina oraindik biztanleria osoarena (% 13,9) baino 9,3 puntu handiagoa da.

2016ko lehen hiruhilekoarekin alderatuz langabezia tasa 2,6 puntu jaitsi da eta aurreko urteko hiruhileko berdinarekin alderatuta jaitsiera ia bost puntukoa izan da, % 25,8tik oraingo %23,2ra pasatuz. Lurralde historikoak aintzat hartzen badira, Araba da gazteen langabezia-tasa baxuena duena (% 18,7) eta Bizkaia, aldiz, tasarik handiena duena (% 25,1). Sexuari dagokionez, langabezia-tasa altuagoa da gizonen artean (% 27,5) emakumeen artean baino (% 18,9).

hezkuntza, hizkuntza politika eta kultura saila Gazteria Zuzendaritza

38

EAEko 16-29 URTE BITARTEKO LANGABEZIA-TASA. 2016. URTEKO II. HIRUHILEKOA

35 30 25

30,3 28,0

29,6 27,5

25,5

27,1 25,1

23,2

20

26,1 21,9

18,9

18,7

15 10 5 0

Guztira

Emakumeak

Gizonak

2015eko II. Hiruhilekoa

Araba

Bizkaia

Gipuzkoa

2016eko II. Hiruhilekoa

ITURRIA: Gazteen Euskal Behatokia, EUSTATek emandako datuetan oinarrituta

DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA Dirección de Juventud

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Araba Eusko Gazteen Informazio eta Dokumentazio Zentro Koordinatzailea.

Durangoko Gazte Informazio Bulegoa.

Pinondo Plaza, 1 48200 Durango • 94 6030030 • informazioa@durango-udala.net Erandioko Gazte Informazioa Bulegoa.

Donostia kalea, 1 01010 Gasteiz. • 945 019539 • www.gazteinformazioa. eus •gazteinformazioa@euskadi.eus • gazteinfoeuskadi@gmail.com

Irailaren 23 enparantza 48950 Erandio • 94 6025891 • gazteinfo@erandioko-udala.net

Arabako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa.

Lobiano Kultur Gunea. Goienkale, 10 48260 Ermua • 943 708700 • oij-gib@udalermua. net

Jesusen Zerbitzariak, 5, behea. • 01001 Gasteiz • 945 181700 • www.alava.net/ifj • www.gazteinformazioa.net • www.facebook/ infogaztea.araba • informazioa@ifj.alava.net Gasteizko Udala. Gazte Informazioko Udal Bulegoa.

Espainia plaza behea. 01001 Gasteiz • 945 161330 • www.vitoria-gasteiz.org/ omij • www.vitoria-gasteiz.org/gazteria • coordinaomij@vitoria-gasteiz.org

Ermuako Gazte Informazio Bulegoa.

Mugarri Gazte Informazio Gunea.

Mugarri Gazte Etxea. Elizarako Sarbidearen Kalea, 2 48450 Etxebarri • 94 4261861 • www.mugarri.net • mugarri@mugarri.net, mugarri.gazte@gmail.com Galdameseko Gazte Informazio Gunea.

San Pedro, 6 48191 Galdames • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gernika-Lumoko Gazte Informazio Bulegoa.

Arabako Campuseko Gazteentzako Informaziorako Gunea.

Foru Plaza, nº 2 48300 Gernika-Lumo • 94 6270215 • gazteger@sarenet.es

Apraiztarrak 1- Unibertsitate-Pabiloia • 01006 Gasteiz • 945 014336 • www.ehu. eus • www.gazteinformazioa.net • oij-ar@ ehu.eus

Getxoko Gazte Informazio Bulegoa.

Bizkaia

Gordexolako Gazte Informazio Gunea.

Bizkaiko Gazteriaren Informaziorako Lurralde-Zentrua.

Tangora Etxea. Algortako Etorbidea, 98 48991 Getxo • 944 660 353 • gaztebulegoa@ getxo.net Molinar Plaza, 11 48192 Gordexola • 638 050 762 • gazteplana1@enkarterrialde.org Gorlizko Gazte Informazio Gunea.

Rekalde Zumarkalea, 30 - 1. • 48009 Bilbao • 94 4068000 • www.gaztebizz.eus • gaztebizz@bizkaia.net

Krutzeta, 5 48630 Gorliz • 94 6774000 • gazteria@gorliz.net

Abanto -Zierbenako Gazte Informazio Bulegoa.Bizkaia Plaza, 3 (Atzealdea) • 48500 Abanto-Zierbena • 94 6363769 • gazteria@ abanto-zierbena.org

Enkarterri, 2 48840 Güeñes • 94 6690877• www.gugaz.org • info@gugaz.org

Zornotzako Gazte Informazio Bulegoa.

Zelaieta Parkea, z/g. • 48340 AmorebietaEtxano • 94 6300649/50 • www. ametxgazteria.net • gazteinfo@ametx.net Arrigorriagako Gazte Informazio Bulegoa.

Gaztegune. Ugertza bidea, 1. • 48480 Arrigorriaga • 94 6001876 • www. arrigorriagagaztea.info • gaztegunea@ arrigokultura.org Artzentaleseko Gazte Informazio Gunea.

Lehendakari Aguirre, 53 • 48870 Artzentales • 638 050762 • gazteplana@enkarterrialde.org Gaztezer Balmasedako Gazte Informazio Gunea.

Pio Bermejillo, 19 • 48800 Balmaseda • 94 6800240 • http://balmaz.org/ • info@ balmaz.org Barakaldoko Gazte Informazio Zentrua.

San Juan, 17. • 48901 Barakaldo • 94 4789596 / 94 4789599 •www.gaztebulegoa. net • gaztebulegoa@barakaldo.org Zirtzart Gazte Informazioko Udal-Bulegoa.

Basozelai, 11. • 48970 Basauri • 94 4666430 • http://www.facebook.com/zirtzartbasauri • zirtzart@basauri.net Bermeoko Gazte Informazio Bulegoa.

Gizarte-Kultura Etxea Irakaskintza, 14-16.

• 48370 Bermeo • 94 6179158 •www.giz. bermeo.org • giz@bermeo.org EDEko Gazte Informazio Bulegoa.

Simón Bolívar, 8 B –behea 48010 Bilbao • 94 4029090 • www.fundacionede.org • gazteinformazioa@fundacionede.org Txorierriko Gazte Informazio Bulegoa.

Txorierri etorbidea, 9, behea 48160 Derio • 688 629965 • www.txorierrikogazteak.com • oij@e-txorierri.com

Gueñeseko Gazte Informazio Gunea.

Arratiako Gazte Informazio Bulegoa.

Igorreko Kultur Etxea. Elexalde, 8 48140 Igorre • 639 018133 • gib-arratia@ gorbeialdea.com Karrantzako Gazte Informazio Gunea.

Concha Enparantza, 1 48895 Karrantza • 638 050762 • gazteplana1@enkarterrialde.org Lanestosako Gazte Informazio Gunea.

Manuela Sainz de Rozas, 1 48895 Lanestosa • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde. org

• gazteinfo.plentzia@bizkaia.org Gazte Informazio Zentroa.

Santa Clara Kultura Zentroa. Martín Fernández Villarán, z/g 48920 Portugalete • 94 4729313 • www.juventudportugalete.org • juventud@portugalete.org • gaztegela@ gmail.com Portugaleteko Gazte Informazio Gunea Gazte Gela.

Zubeldia Maisua, z/g 48920 Portugalete • 94 4616638 • www.juventudportugalete.org • aulajoven@portugalete.org Gaztebox Santurtziko Gazte Informazio Bulegoa.

Santurtzi Parkea, z/g 48980 Santurtzi • 94 4836110 • gib-oij@santurtzi.net Sopelanako Gazte Bulegoa.

Kurtzio Kultur Etxea, Mendieta, 11 48600 Sopelana • 94 4065505 • www. sopelanagaztea.blogspot.com • www. sopelana.net • oij@sopelana.net Turtziozko Gazte Informazio Gunea.

Lehendakari Agirre, 61 48880 Turtzioz • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gazte Info Gazte Informazio Bulegoa.

Koldo Mitxelena Kulturunea. Urdaneta kalea, 9 • 20006 Donostia • 900 110 111 • www. gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa.net Donostiako Gazte Informazio Zerbitzua Online eta Hitzordu bidez.

Goikoa jauregia. Mari kalea, 1. • 20003 Donostia • 943 481435 • www. donostiagaztea.org/gazteinfo • gazteinfo@ donostia.eus Eibarko Gazte Informazio Bulegoa.

Portalea Kultur Etxea, Bista Eder 10. • 20600 Eibar • 943 708435 • infojuven.ei@eibar.net Elgoibarreko Gazte Informazio Bulegoa.

Gabriel Kurutzelaegi,10. • 20870 Elgoibar • 943 531319 • www. elgoibarkogazteinformazioa.info • gazteinformazioa@elgoibar.net Errenteriako Gazte Informazio Bulegoa.

Merkatuzar. Pablo Iglesias, 3.• 20100 Errenteria • 943 449640 • www. gaztebulegoa.errenteria.net •gazteria@ errenteria.net Hernaniko Gazte Informazio Bulegoa.

Udiarraga, 39 48490 Ugao-Miraballes • 94 6322014 • gazteinfo.ugao@ortzadar.es

Hernaniko Udal Kiroldegia, Elkano z/g.• 20120 Hernani • 943 552185 • www.hernani. net • kirola@hernani.net

Urduñako Gazte Informazio Gunea.

Hondarribiako Gazte Informazio Bulegoa.

Kultur Etxea. Andra Mari, z/g 48460 Urduña • 945 384884 • xarteaga@urduna.com

Javier Ugarte 6. • 20280 Hondarribia • 943 644752 • gip@hondarribia.org

Sestaoko Gazte Informazio Zentroa.

Irungo Gazte Informazio Bulegoa.

La Iberia, z/g 48910 Sestao • 94 4956127 • cijsestao@infonegocio.com Zallako Gazte Informazio Bulegoa.

Madres Irlandesas, 4 48860 Zalla • 94 6391396 • www.ibilimunduan.com • oij@ zalla.org • infogazte@zalla.org

Foruen Karrika, 2 behea. • 20302 Irun • 943 505440 / 943 505444 • www.irun.org/igazte • infojuvenil@irun.org

Gipuzkoa

Lasarte-Oriako Gazte Informazio Bulegoa.

Lasarte-Oriako Gaztelekua. Jaizkibel Plaza, 14.• 20160 Lasarte-Oria • 943 376181 • www.lasarte-oria.org • gaztelekua@ lasarteoriasarean.eu

Andoaingo Gazte Informazio Bulegoa.

Legazpiko Gazte Informazio Bulegoa.

Ambrosia Olabide Egoitza. Pio Baroja, 1.

• 20140 Andoain • 943 593911 • www. gaztelokala.com • gibandoain@gaztelokala. com

Kultur Etxea, Latxartegi, 3. • 20230 Legazpi • 943 737203 • www.gipuzkoangazte.info/ legazpi • gazteria@legazpi.eus

Arrasateko Gazte Informazio Bulegoa.

Oñatiko Gazte Informazio Puntua.

Aterpe Leioa Gazte Informazio Zentroa.

Aldapabarrena, 2 48940 Leioa • 94 4055850 • gazte@leioa.net

Garibai Etxea. Biteri etorbidea, 3. • 20500 Arrasate • 943 252065 • www.gaztebulegoa. com • gaztebulegoa@arrasate.eus

Foruen Enparantza, 4. • 20560 Oñati • 943 718257 • www.oinati.org • gazteinformazioa@oinati.net

Lekeitioko Gazte Informazio Bulegoa.

Astigarragako Gazte Informazio Puntua.

Ordiziako Gazte Informazio Puntua.

Eliz Atea, 12 48280 Lekeitio • 94 6243591 • gazte-bulegoa@lekeitio.com

Tomas Alba, 13. • 20115 Astigarraga • 616 599334 • www.astigarraga.net • www. astigarraga.net • gazteinfor@astigarraga.net

Barrena Jauregia Kultur Etxea, 2 - 3 • 20240 Ordizia • 943 805634 • www. gipuzkoangazte.info/ordizia • gazteria@ ordizia.eus

Mañariko Gazte Informazio Gunea.

Herriko plaza, z/g 48212 Mañaria • 94 6818998 • kultura.manaria@bizkaia.org Mungiako Gazte Informazio Bulegoa.

Arana Goiri´tar Sabin, 13 48100 Mungia • 94 6553353 • mungia.gib-oij@astiune.com

Azkoitiako Gazte Informazio Bulegoa.

Aita Madinabeitia plaza z/g • 20720 Azkoitia • 943 026027 • www.artxamendi.net • gib@ euskalnet.net Azpeitiako Gazte Informazio Bulegoa.

Muskizko Gaztegune.

Plaza Txikia z/g • 20730 Azpeitia • 943 157160 • www.azpeitia.net • gib@azpeitia.net

Meatzari Plaza, 2 48550 Muskiz • 94 6708037 • www.muskizkogaztegunea. blogspot.com • gaztebulegoa@muskiz.com

Gipuzkoako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa.

Busturialdeko Gazte Bulegoa.

Zubietaerrota Eraikina, Kurtzero auzoa 48392 Muxika • 670 509752 • www.busturialdekogazteplana.com • gaztebulegoa@busturialdekogazteplana.com

Gaztegunea. Anoeta, 28 • 20014 Donostia-San Sebastián • 900 110111 / 943 472617 • www. gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa.net Gipuzkoako Campuseko Gazte Informazio Bulegoa.

Zubieta, 16 48410 Orozko • 94 6339945 • infoinduma@yahoo.es

Ignacio M. Barriola eraikina. Elhuyar enparantza, z/g 20018 Donostia • 943 018135 / 943 018138 • svrgazte@sv.ehu.es. svrbegaz@sv.ehu.es

Plentziako Gazte Informazio Gunea.

Goenkale, 25n 48620 Plentzia • 94 6770989

Koldo Mitxelena kulturunea. Infoteka. Gazte Informazio Gunea.

Induma Informazio Bulegoa.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Tolosako Gazte Informazio Bulegoa.

Antonio Maria Labaien Kultur Etxea, Triángulo 1.• 20400 Tolosa • 943 670383 • gazteria@tolosakoudala.net Urnietako Gazte Informazio Bulegoa.

Idiazabal 13 20130 Urnieta • 943 333973 • www.urnieta.eus • gazteinformazioa@ urnieta.eus Villabonako Gazte Informazio Bulegoa.

Katea Etxea. Kale Nagusia, 79. • 20150 Villabona • 943 694787 • www.kateaetxea. net/gazte-informazioa • gazteria@villabona. net Zarautzeko Gazte Informazio Bulegoa.

Zinema Pilotalekua. Zigordia Kalea, 34.

• 20800 Zarautz • 943 005122 • www. zarautzgazte.net • gazteinformazioa@ zarautz.org

39

Nafarroak bi milioi euro erabiliko ditu gazteen kontratazioak sustatzeko Kopuru hori langabezian diren hogeitahamar urtetik beherako 500 gazte aurten bertan kontratatzeko erabiliko da Nafar Lansareak 1 843 259 euro bideratuko ditu lanik gabe dauden 30 urtetik beherako 500 bat gazteren kontratazioa bultzatzeko. Kopuru hori Europako Gizarte Funtsak kofinantzatzen du eta bi laguntzadeialditan banatuko da. Lehen fasean Nafar Lansareak 1 053 259 euroko laguntzak eskainiko dizkie enpresa, autonomo eta irabazi-asmorik gabeko erakundeei praktiketako kontratuak (753 259 euro) eta prestakuntza eta ikasketako kontratuak edota lanekoak ez diren praktiketakoak (300 000 euro) sina ditzaten.

Laguntza horiei Nafarroako toki-erakundeetarako beste 790 000 euro gehituko zaizkie lanik gabe dauden gazteen laneratzea

40

errazteko. Gehienez, diruz sei hilabetez lagunduko dira, gutxienez hiru hilabeteko iraupena eta lanaldi osoko langile baten lanaldiaren % 50eko lanaldia gutxienez duten kontratuak. Gehieneko zenbatekoak 500 eta 1000 euro artean izango dira baldin eta kontratatutako pertsonak gizarteratzeko errentaren hartzaileak diren, genero-indarkeriaren emakume biktimak diren, edo Estatuko Gazte Berme Sistemaren onuradun gisa inskribatuta dauden, beste faktore batzuen artean. Toki-erakunde bakoitzean diruz lagunduko diren kontratazio-kopurua biztanle-kopuruak zehaztuko du.

Bestalde, Foru Gobernuak, ekintzailetza, prestakuntza eta

lan-orientazioaren sustapenean oinarrituta, lanik gabe dauden gazteen tasa murriztera bideratutako beste neurri batzuk abian jarri ditu.

Gazteentzako enplegagarritasuna orientatzeko eta hobetzeko ekintza pertsonalizatuak ere garatuko dira Enplegu Agentziaren bidez. Kontuan izan behar da Nafarroan, aurtengo maiatzeko datuen arabera, 30 urtetik beherako 8900 langabe daudela.

Gainera, gazteen jarduera-tasa ere txikia da (% 31,67).

Azkenik, iraupen luzeko langabeentzat proiektu-pilotu bat abian jarriko da. Egoera horretan diren langabeei bakarkako laneratzeibilbide baten jarraipena egingo duen tutore espezializatu bat jarriko zaie.

GAZTEBERRI #116 | 2016 Abuztua

Nafarroako ekonomiak % 3 egin du gora

Nafarroak finantza-erakunde publiko baten eraketa aztertuko du Erakunde horren sorrera aztertuko duen txostena egiteko ardura lizitatuta da jada Nafarroako Gobernuak finantzaerakunde publiko bat sortzeko aukerari buruzko txostena egiteko ardura lizitatu berri du. Txosten horrek administrazioaren eskuhartzeak duen bideragarritasuna eta dauden alternatibak aztertuko ditu. Finantza-erakunde publiko bat eratzearen aukera 2015ean Geroa Bai, EH Bildu, Podemos - Ahal Dugu eta Izquierda Ezkerra alderdiek Nafarroako Gobernua eratzeko

adostutako programaren barruan jaso zen.

Txostenak alternatiba bakoitzaren abantailak eta eragozpenak aztertuko beharko ditu. Alternatibak ebaluatu eta amaierako gomendio bat eskaintzeko, aurrez, Foru Komunitateko egoerari buruzko merkatu-azterketa bat eta Europako eta Estatuko beste kredituerakunde publiko batzuekiko analisi konparatzaile bat egiteko baldintza jasotzen dute kontratuko pleguek.

Nafarroako Estatistika Institutuak emandako datuen arabera Nafarroako ekonomia % 0,7 hazi da aurtengo bigarren hiruhilekoan. Datu hori aurreko urteko epe berarekin alderatzen bada, ekonomiak % 3 gora egin duela ikus daiteke.

Manu Ayerdi lehendakariordeak azaldu duenez, etorkizunera begira baikor izateko arrazoiak daude eta horrela, urte hasieran egindako % 2,9ko igoera aurreikuspena bete ahal izango dela azpimarratu du. Une honetan, izandako hazkundea aurreikusitakoa baino 2 hamarren gehiago izan da.

Gainera, ekonomian eragin zuzena duten kontsumoa, esportazioak eta industriak, oro har, susperraldi bat izan dute. Urte arteko terminoetan, Nafarroako BPGren desabantaila lehen hiruhilekoko 3 hamarrenetatik 2ra murriztu da. Eta enpleguan, Gizarte Segurantzako afiliazioei dagokienez (erregistro bat), azken hiruhilekoko enpleguaren hazkunde-tasa % 2,7 izan da bi lurraldeetan; 2015aren hasieran, diferentziala zazpi edo zortzi hamarren zen.

ATAL hau nafarroako gobernuaren euskararen nafar institutuaren LAGUNTZAREKIN BURUTZEN DA

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

41

Agenda IRAILAK 1, OSTEGUNA • GETXOFOLK BBK 2016: ENTRE ORILLAS. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

19:00. Doan.

• GETXOFOLK BBK 2016: KEPA JUNKERA & SORGINAK. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

21:00. 10€.

• KORRONTZI. Espainia Plaza, Lodosa. 20:00.

• HUTSA. Sutegi Taberna, Orduña. 19:30.

CORIZONAS + SEÑORES + LUMA + AMOR DE TOKYO + ANE LEUX + BORROKAN + NUDOZURDO + OLDE GODS + JUVENTUD JUCHÉ.

Igeldoko jolas-parkea, Donostia.

15:00. 32€.

• GASTEIZ CALLING II-WARM UP II: ANGELIC UPSTARTS + STRUNG OUT + SLIME + AUTHORITY ZERO + FRENETIK. Jimmy Jazz, Gasteiz. 19:00. 17€.

• GETXOFOLK BBK 2016: ANXO LORENZO. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

19:00. Doan.

• SHIBA. Kultur Etxea, Agoitz. 22:00.

• GETXOFOLK BBK 2016: THE OLD TIMEY STRING BAND. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

21:00. 10€.

• ‘77 + THE RIBBONS. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

15/18€.

• GETXOFOLK BBK 2016: MARINAH. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

23:00. Doan.

• JORDI SAVALL. Kursaal, Donostia. 19:00.

• GARILAK 26 + EGARRI + DEKOT. Lezama. 23:00. Doan.

• DONOSTIA KUTXA KULTUR FESTIBALA 2016: BLOCK PARTY + BERRI TXARRAK + LOCAL NATIVES + NEUMAN + L.A +

• GORROTO HAZIAK + ESKEAN KRISTO + PATROL DESTROYERS. Txosnagunea, Orozko. 21:00. Doan.

IRAILAK 2, OSTIRALA

• PREOKUPALES + MOONSHAKERS.

Astillero, Plentzia. 23:00. Doan.

IRAILAK 3, LARUNBATA • AZPEITIA MOTOR FESTIVAL: BARÓN ROJO + ELBERETH + EUPHORIC + EVERLEVER + HYRONIKA+ MANDRÁGORA NEGRA. Pérez Arregi Enparantza, Azpeitia.

18:00. Doan.

• DONOSTIA KUTXA KULTUR FESTIBALA 2016: CHK CHK CHK + CAT POWER + YOUNG FATHERS + BELAKO + EL INQUILINO COMUNISTA + DAN WILSON + RURAL ZOMBIES + NURIA GRAHAM + IZARO + YELLOW BIG MACHINE + PERLAK + CHARLIE AND THE COLOURS + MÚSCULO + SIESTA. Igeldoko jolas-parkea, Donostia.

15:00. 32€.

• GASTEIZ CALLING FESTIVAL 2016: TURBONEGRO + THE ANTI NOWHERE LEAGUE + IGNITE + THE INTERRUPTERS + PENNYWISECOCK SPARRER + GORILA BISCUITS + YOUTH BRIGADE + GAS DRUMMERS.

Urte osoko harpidetza (12 aldizkari)

18€ 42

harpidetzak@gazteberri.eus GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

Iradier Arena, Gasteiz. 16:00. 49€.

• GASTEIZ CALLING VERMUTH SESSIONS: JOHN CAREY & JOEY GARIBALDI + DANI LLAMAS. Hor Dago!, Gasteiz. 12:30. Doan.

• DOLCE RIMA. Arabako Arte Ederretako Museoa, Gasteiz. 12:30. Doan.

• GETXOFOLK BBK 2016: ELIDA ALMEIDA. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

19:00. Doan.

• GETXOFOLK BBK 2016: TIKEN JAH FAKOLY. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

21:00. 20€.

• GETXOFOLK BBK 2016: OGUN AFROBEAT. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

23:00. Doan.

• KULTUR KALE ZIKLOA 2016: PJ KAHUNA & SARA GRAJAL. Okendo Plaza, Lasarte-Oria. 20:00.

Doan.

• ESKEAN KRISTO + GREEN VALLEY + DJ BULL. Lezama. 23:00. Doan.

• UNDERGROUND + THE MIDDLE FINGERS. Astillero, Plentzia. 23:00. Doan.

IRAILAK 4, IGANDEA

IRAILAK 7, ASTEAZKENA • THE BRIAN JONESTOWN MASSACRE. Gazteszena, Donostia. 20:30.

25/29€.

IRAILAK 8, OSTEGUNA • WILLIE NILE. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30.

15/18€.

• ITZIAR GALDÓS. Victoria Eugenia Antzokia, Donostia.

20:00. 20€.

• ROCK IN ARENA: THE IRON MAIDENS + BON SCOTT REVIVAL SHOW + MOTORHITS + GANSOS ROSAS + STINGERS + BLACK HORSEMEN + EXKISSITOS + SENTINELS. Iradier Arena, Gasteiz. 16:00. 19€.

• KULTUR KALE ZIKLOA 2016: HUGO SILVEIRA & NAIRO GÓMES. Okendo Plaza, Lasarte-Oria. 20:00.

Doan.

IRAILAK 9, OSTIRALA

• SU TA GAR. Herriko Plaza, Legutio. 22:00. Doan.

• JARDIN INFIERNO + GREEN VALLEY + LAS TEA PARTY. Artziniega. 21:00.

• JULIAN MAESO + JAMES ROOM & WEIRD ANTIQUA. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

15/18€.

• SU TA GAR. Ardanza Parkea, Galdakao. Doan.

• BRUNA SONORA + ÓRDAGO FOLK + XABI ABURRUZAGA BAND. Orbe Kardenalaren plaza, Ermua.

23:30. Doan.

• BONI. Fructuoso Marza plaza, San Adrián.

22:00.

• GETXOFOLK BBK 2016: XABI ABURRUZAGA. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

20:00. 10€.

IRAILAK 10, LARUNBATA

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

• TEMPLETON. Amara parkea, Donostia. 21:00.

Doan.

• JO & SWISSKNIFE. Herriko Plaza, Etxarri-Aranatz. 19:30.

• GETXOFOLK BBK 2016: OLGA CERPA & MESTISAY. Areetako Geltokia Plaza, Getxo.

18:00. Doan.

• JOSELU ANAIAK. Txosnagunea, Orozko. 21:00. Doan.

• EL TWANGUERO + MOONSHINE WAGON. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00.

12/15€.

• GATILLAZO + MANOLO KABEZA BOLO + DASAKATO + JARAMONIK EZ + BOURBON KINGS + EN TOL SARMIENTO. Rafael Alberti plaza, Antsoain. 17:00.

Doan.

• TRAVELLIN’ BROTHERS BIG BAND. Gaztanbide Antzokia, Tutera. 20:30.

10/12€.

IRAILAK 13, ASTEARTEA • DIRT RIVER. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:30. 5€.

IRAILAK 15, OSTEGUNA • NIRVANA “NEVERMIND” 25 URTE: TOOTH + NEVADA + MONTE DE OSO. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. 5€.

IRAILAK 16, OSTIRALA • RECKLESS LOVE + BLACK RAIN. Totem Aretoa, Atarrabia. 21:30.

• LOS MAMBO JAMBO. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:00. 12€.

• REINCIDENTES. Galdakao.

• EXPOGROW 2016 FESTIBALA: CARIBBEAN DANDEE + EL LANGUI

43

+ TOMASITO. Ficoba, Irun. 21:00. 12€.

Angeluko Pompidou galeria:

Donostiako Untzi Museoa:

• MALÚ.

Anaitasuna Pabiloia, Iruñea. 21:30.

35/38€.

• “Soka, euskal dantzaren urratsetan”.

Irailaren 24era arte.

• “Emakumeak eta Itsasoa”.

Azaroaren 19ra arte.

IRAILAK 17, LARUNBATA

Bergarako Laboratorium Museoa:

• RURAL ZOMBIES + JOHN BERKHOUT. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:00. 12€.

IRAILAK 18, IGANDEA • JACKSON BROWNE & RAÍL RODRÍGUEZ. BBK Aretoa, Bilbao. 20:00. 24€.

• “1839. Bergarako besarkadaren aurrean. Keinua eta interpretazioa”.

Azaroaren 01era arte.

Bilboko Guggenheim Museoa: • “Andy Warhol. Itzalak”.

Urriaren 02ra arte.

Donostiako Kursaal-Kubo aretoa: • “Jesus Maria Lazkanoren Ikusmira”.

Urriaren 16ra arte.

Donostiako San Telmo Museoa: • “1516-2016. Bake-Itunak” Urriaren 9ra arte.

• “Modernitate berezia.

Abangoardiaren erretratua Donostian 1928-1936” Otsailaren 31ra arte.

• MUSIKA PARKEAN 2016: CRISTINAENEA. Cristina-Enea Parkea, Donostia.

12:00-20:00. Doan.

• “Alex Katz, hemen eta orain”.

Urriaren 07ra arte.

• “Louise Bourgeois. Izatearen egiturak”.

Irailaren 3ra arte.

Gasteizko Artium Museoa:

IRAILAK 21, ASTEAZKENA

Bilboko Arte Ederren Museoa:

• “1987. Argeleko elkarrizketen ondoren. Bake Atzeratua”.

Urriaren 29ra arte.

• 365 JAZZ BILBAO 2016: SENDECKIOLEJNICZAK. Campos Eliseos Antzokia, Bilbao.

20:00. 6€.

• “Eskultura Hiperrealista 19732016”.

Irailaren 16ra arte.

• “Iñigo Royo. Barre Dagiena”.

Urriaren 29ra arte.

• “Kirola artearen ikuspuntutik”.

Urriaren 29ra arte.

• “1937. Gernikari buruz. Gerra eta civitas”.

Urtarrilaren 9ra arte.

Gernikako Euskal Herria Museoa:

• ALOS QUARTET + AUKERAN. Usurbe Antzokia, Beasain. 22:00.

• “Carmelo Ortiz de Elgea. Atzera begirakoa (1963-2016)”.

Urtarrilaren 16ra arte.

• “Eusko Jaurlaritza Gerra Zibilean”.

Apirilaren 2ra arte.

• XABI ABURRUZAGA. Cardenal Orbe plaza, Ermua. 23:30.

Bilboko Azkuna Zentroa:

Getariako Balenciaga Museoa:

IRAILAK 23, OSTIRALA

IRAILAK 24, LARUNBATA

• “Herrikoitasunaren ideal infinituki aldakorra. Jeremy Deller artistaren erakusketa”.

Urriaren 9ra arte.

• “Balenciaga parpailan barrena”.

Irailaren 18ra arte.

• THE JAYHAWKS. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. 20/24€.

Donostiako 2016 Gunea:

Nafarroako Unibertsitateko Museoa:

• OBÚS. DOKA Kafe Antzokia, Donostia. 20:00.

15/18€.

• “Welcome Mr.Hitchcock: Bidaia Euskal Herritik barrena”.

Urriaren 14ra arte.

• “Camouflages. Joan Fontcubert”.

Urriaren 21era arte.

• BARÓN ROJO. The End Aretoa, Gasteiz. 20:00.

17/20€.

44

• “De Laboris. Pierre Gonnorderen argazki-erakusketa”.

Urriaren 21era arte.

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua

z Balenciaga parpailan barrena 2016-03-22tik aurrera | Balenciaga Museoa. Getaria.

Tradizio historiko luzeko ehuna da parpaila. Klase dirudunek soilik eskura zezaketen hasieran, mekanizatzen hasi zen arte. Adibide ezin hobea dugu erakusketa hau, ikusteko nola egin zuten bat Balenciagaren sormenak eta teknologia industrialak halako materiala indartzeko, eta aplikazio berriak eta silueta iraultzaileak sortzeko.

Parpailaren bidez, hiru elementu batean biltzen ditu Cristรณbal Balenciagak: gorputza, airea eta oihala.

Hiru aretoetan barna, 70 pieza baino gehiago ikusiko ditugu: jantziak, ehunak, irudiak, agiriak, baliabide didaktikoak... Horien bidez, ulertuko dugu Balenciagak berrinterpretatu egin zuela material tradizionala, eta ohorezko lekua itzuli ziola moda garaikidearen testuinguruan.

z Muskerraren bidea.

z 1516-2016. Bake-Itunak

2016-11-29ra arte | Asteasu.

2017-01-15era arte |

Toki zehaztugabea da Obaba, eta bertan daude kokatuta Bernardo Atxaga idazlearen narrazio ezagunetako zenbait, hala nola Sugeak txoriari begiratzen dionean (1984), Bi anai (1985) eta, bereziki, Obabakoak (1988). Asteasutik abiatuta, Obabako lurralde horretan barrena murgiltzen den bi kilometroko pasealekua da Muskerraren bidea. Bidean zehar, hainbat panel eta grabaziok (euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez entzungai) Bernardo Atxagaren obran ardatz diren testu, pertsonaia eta tokien berri emango diote ibiltariari. Hala, pausorik pauso, Bernardo Atxagaren lana eta Asteasuko paisaia ezagutzeko aukera ematen du Muskerraren bideak. Jarduera hau DSS2016EUren Elkarrizketak lerroaren baitan kokatzen da; hain zuzen ere, Donostia 2016 eta inguruko kultur agenda harremanetan jartzen dituen programazio-ildoaren baitan.

Bake-ituna proiektuak bakeak artearen historian, kulturan eta zuzenbidean izan dituen irudikapenak lantzen ditu. Proiektuaren epizentroa Donostian badago ere, 10 herrialde eta hiri baino gehiagora hedatuko da maiatzaren 26tik 2017ko urtarrilaren 15 arte. Bake-itunak bakeak izandako forma eta irudikapen konplexuak esploratzen ditu, eta haren irudikapenen eta esanahien bidez bidaiatzen da historian zehar.

Nazioarteko proiektu gisa planteatzen da; bertan, tokiko zein Europako eragile eta erakunde esanguratsuek parte hartzen dute, hasi Louvre Museotik Jorge Oteiza Fundazio Museora.

1516-2016. Bake Itunak erakusketa nagusiaz gain, proiektuak gertaera historikoei buruzko zazpi erakusketa (ikerketa-kasuak), ikerketa monografiko bat eta artista garaikideen zazpi ekoizpen (Aldiriak) hartuko ditu barne.

Unibertsitatea Berrikuntza Europa Kultura

• DAVID MARKS & THE A-PHONICS + LOS GALERNA. Helldorado Aretoa, Gasteiz. 22:00.

• ANTONIO OROZCO. Baluarte plaza, Iruñea. 20:00.

34/42€.

• MUNGIROCK: WAYS + MI PEQUEÑA VENGANZA + OUTER HEAVEN. Mungia. 21:00. Doan.

IRAILAK 29, OSTEGUNA • ALQUIMIA + ANGRA. Santana 27, Bilbao. 19:30. 25/30€.

• ENSAMBLE MOXOS. Coliseo Antzokia, Eibar. 20:30. 5€.

• JON GURRUTXAGA. Urria.pdf

1

29/10/14

Oihaneder Euskararen EtxeaGasteizko Kafe Antzokia, Gasteiz.

19:30.

18/22€.

URRIAK 7, OSTIRALA

• ISMAEL SERRANO. Usurbe Antzokia, Beasain. 22:00.

20€.

• METALNORTE FESTIVAL 2016: HAMLET + FLITTER + DUST BOLT + DOMINIUM + INFEST. Niessen Aretoa, Errenteria. 17:30.

17€.

• NIKONE + AYAX&PROK. Santana 27, Bilbao. 21:00. 12/15€.

URRIAK 8, LARUNBATA

IRAILAK 30, OSTIRALA

• THE DUSTAPHONICS + THE BABOOM SHOW. Helldorado Aretoa, Gasteiz. 22:00.

• TASTE OF ANARCHY: NASTY + AVERSIONS CROWN + MALEVOLENCE + VARIALS + VITJA. Jimmy Jazz Aretoa, Gasteiz. 19:00.

09:58

±18 · presta ezazu zure etorkizuna

Hezkuntza Ikasgeletara buelta Prestik’14 Ekintza Magistrala 2014 sariak

46

• METALNORTE FESTIVAL 2016: LEIZE + ZENOBIA + SILVER FIST + AIUMEEN BASOA + EUPHORIC + BLACK CAT. Niessen Aretoa, Errenteria. 17:30.

17€.

www.etorkizuna.eu

Gazteria

Gazteen parte-hartzerako gida EGKren eskutik Autoa, bizikleta ala garraio publikoa?

urria 2014

50

... eta gehiago Giza Eskubideak IGazte BGazte

GAZTEBERRI #116| 2016 Abuztua