Üreme ve Gelişme HAYVANLARDA ÜRÜME
1. Döllenme Olgun sperm ve yumurtanın çekirdeklerinin birleşmesine döllenme, meydana gelen hücreye de zigot denir. Hayvanlarda döllenme dış ve iç olmak üzere ikiye ayrılır. a) Dış Döllenme Suda yaşayan canlılarda görülen ve gametlerin organizma dışında birleşmelerine dış döllenme denir. Suya bırakılan gametlerin döllenme ihtimallerinin az olmasından dolayı çok sayıda gamet suya bırakılır. Çiftleşme organı yoktur. Embriyo gelişimini yumurta içinde ve suda tamamlar. Yavru bakımı yok veya çok azdır. b) İç Döllenme Karada yaşayan canlılarda görülen gametlerin vücut içinde birleşmesine denir. Diğer özellikleri dış döllenmenin tersidir.
İç Döllenme
Dış Döllenme
Karada yaşayan canlılarda görülür.
Suda yaşayan canlıların genelinde görülür.
Döllenme dişinin yumurta kanalında gerçekleşir.
Döllenme suda gerçekleşir.
Az sayıda yumurta oluşturur.
Çok sayıda yumurta oluşturulur.
Döllenme ihtimali fazladır.
Döllenme ihtimali düşüktür.
Çiftleşme organı bulunur.
Çiftleşme organı bulunmaz.
2. Gelişme Bir hücre özelliğindeki zigottan farklı doku ve organlara sahip yani bir canlının oluşmasına gelişme denir. Zigotun gelişim evreleri 3 aşamaya ayrılır. Bölünme, Hücre Göçü ve Farklılaşma a) Bölünme (Segmentasyon) Zigotun peşpeşe geçirdiği mitoz bölünmelere denir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Segmentasyon sonucu oluşan hücrelere blastomer denir. Zigotun ilk bölünmesi ile 2 blastomerli yapı oluşur. (2-48-16-32 … vb.) Birbiriyle aynı büyüklük ve genetik özelliklere sahip blastomerlerin oluşturduğu dut görünümündeki yapıya morula denir. Morula aşamasından sonra blastula evresi başlar. Moruladaki hücrelerden iç taraftakiler blastula evresinde kenarlara doğru göç ederek içinde boşluk olan bir yapı oluşturacak şekilde tek sıra haline dizilir. Bu yapıya blastula denir. Blastula içindeki boşluk özel bir sıvı ile doludur. Bu boşluğa blastasöl denir.
b) Hücre Göçü Blastulanın yüzeyine yakın ya da yüzeyinde yer alan hücreler blastula boşluğuna doğru göç etmeye
başlarlar. Bu evreye gastrula evresi denir. Hücre göçü ile birlikte oluşan çökmeyle birlikte ortaya çıkan boşluğa gastrula boşluğu denir. Bu aşamada endoderm - mezoderm ve ektoderm tabakaları oluşur. Gastrula aşamasında iç kısımda kalan hücreler endoderm dışta kalan hücreler ise ektoderm olarak anılır. Ektoderm ve endoderm tabakaları arasında yer alan hücreler mezenşim hücrelerini oluşturur. Bunlar da mezodermi meydana getirir.