1
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
BLKVLD in Lyme Regis - UK april 2019 50° 44’ NB, 2° 56’ WL
Redactioneel Gedachtegoed I Liefde voor natuur en landschap II Regionale archeologie Interview met Nienke van Kuijeren Onmisbaar III Nederland is een tijdschriftenland Ook nieuw! Rick Hertel IV BLKVLD Internationaal Recept Even voorstellen
03 04 08 22 28 34 38 46 48 50 58 63
3 We hebben met de grootst mogelijke zorg gewerkt aan dit
Beste relaties, klanten, collega’s,
magazine. We hebben ons laten inspireren door de dingen die om ons heen gebeuren en geschreven over de dingen die ons dagelijks bezighouden, zowel privé als zakelijk. En hoe dat eigenlijk door elkaar heen loopt. We hebben vrij gebruik gemaakt van afbeeldingen van de bedrijven waar we aandacht aan hebben besteed. Het zijn zonder meer positieve verhalen of items. Daarnaast hebben we onze eigen foto’s gebruikt en toestemming gevraagd aan dezen en genen. Waarvoor dank. De illustraties zijn van eigen hand. We hebben zoveel mogelijk verwezen naar websites voor aanvullende informatie.
2020 bleek een zwarte zwaan te zijn; een onverwachte gebeurtenis in de geschiedenis die niemand van tevoren zag aankomen of kon voorspellen. Een dergelijke gebeurtenis ontwricht alle bestaande economische modellen en kan zeer schadelijk voor de welvaart zijn. Een ander kenmerk is dat een dergelijke zwarte zwaan achteraf best goed verklaarbaar blijkt te zijn, alleen heb je daar achteraf natuurlijk niets aan. Iedereen hee˜ over de situatie met COVID-19 eigen ideeën en inmiddels gaan we er ook allemaal op onze eigen manier mee om. En daar zitten we nu middenin; social distancing, thuisblijven tenzij het niet anders kan en uiteraard thuiswerken. Wij bij BLKVLD Uitgevers werkten al jaren thuis, of beter gezegd aan huis. We zijn het gewend en weten ook prima hoe we dat moeten doen. De optelsom van gebeurtenissen in 2020 gee˜ redenen tot zorg, maar ook redenen tot optimisme. Wij gaan voor dat laatste, voor het optimisme; voor wat COVID ons gebracht hee˜ aan positieve zaken. Zo hopen wij bijvoorbeeld dat de verbondenheid tussen mensen blij˜ en de positieve uitwerking op het milieu. We delen in deze editie van Inzicht graag onze projecten van het afgelopen jaar met u en hopen op inspiratie en veerkracht voor iedereen in 2021.
Patrijzenstraat 11 2042 CL Zandvoort jolandabos@blikveld.nl +31[0]6 21 69 69 88 lonnekebeukenholdt@blikveld.nl +31[0]6 54 99 22 22
Plezier met het lezen van ons tijdschri˜ en tot snel! Lonneke Beukenholdt Jolanda Bos 2021
5
Gedachtegoed Heel veel van ons gedachtegoed is er
natuurlijk niet veranderd in anderhalf jaar, dus als we hier over de ideeën van de uitgeverij vertellen dan is dat niet veel anders dan de voorgaande edities van Inzicht waarin we je al vertelden over onze ideeën en idealen. Wij hebben nog steeds de ambitie om kleinschalig, kwalitatief mooie en goede uitgaven te maken en te genieten van het proces waarin ze ontstaan. Co-creatie vinden we daarbij belangrijk en we willen er graag voor zorgen dat het maken van een boek inspiratie oplevert voor alle partijen. Wij willen graag met alle betrokkenen om tafel en andere vormen bedenken om de �inanciering rond te krijgen, én de revenuen te verdelen. Want dat hoort bij samen een boek maken. De doelstelling van de uitgeverij is dat het bij ons gaat om de liefde voor het maken van boeken in samenwerking met anderen. >
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Hybride vormen van boeken uitgeven groeit
aan belangstelling, ook bij de reguliere uitgevers. Dit is een trend in de wereld van uitgeverijen waarbij een boek of andere uitgave van onderaf, in samenwerking met een groep mensen, tot stand komt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van verschillende geldstromen, soms ook bij de uitgave van één boek. Dergelijke publicaties noem je hybride. Veel van onze publicaties zijn dergelijke hybride uitgaves.
Daarnaast werken wij wat ons betre˜ niet alleen aan het optimaliseren van wensen en eisen om tot een rendabel boek te komen. Wij streven naar andere werkvormen waarbij we niet alles vastleggen of van tevoren afdekken. Wie dat het belangrijkste vindt, komt bij ons slecht aan zijn trekken. BLKVLD wil ontregelen. Wij houden van
een hoge mate van spontaniteit en ° exibiliteit in ons werk. Als een boek plotseling mooier lijkt te worden als er een aantal pagina’s bijkomt, dan willen we niet na hoeven denken over optimale verkoopcijfers of het minimaliseren van de kosten. Dan vinden wij dat dit tot de vrijheid van het uitgeven hoort en willen we dat zonder verdere berekeningen kunnen realiseren. Mooie uitgaves maken, waar ons hart sneller van gaat kloppen, daar gaan we in 2021 nog steeds voor.
VINTAGE HARDY SPLIT CANE FLY ROD, 'THE J J H'. The Hardy 'The J J H rod' is a split cane Palakona 3-piece trout fly rod made by Hardy's of Alnwick. This rod is in excellent condition with Hardy's 'stud' lockjoints, patent adjustable 'screw grip' with fixed housing reel fitting (PAT. No. 14137), original cork handle (slight damage) and open rings in. The rod has the registration number C19606 dating it to 1922. The rod is 9' 6 1/2' long and comes with an old canvas bag. The rod has the black inscription spiraling around the shaft 'The 'J J H', 'Palakona' and 'Regd Trade Mark'. > www. sportantiques.co.uk
7
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
I
Bij BLKVLD hebben we een bijzondere voorliefde voor natuur en landschap. Dat is goed te zien aan onze uitgeefprojecten van de afgelopen jaren en zal natuurlijk ook blijken uit onze projecten in de toekomst. Zo schreven onze auteurs in het afgelopen jaar boeken over de biodiversiteit van de stad in 'Herbarium van de Schilderswijk' en we gaven het jubileumboek uit van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN), de ‘hofleverancier’ van veel Nederlandse biologen.
9
Het was voor mij logisch dat ik in het verleden veel ontwerpopdrachten en detacheringen heb aangenomen voor natuuruitgeverijen. Hierdoor heb ik, na twintig jaar het communicatiebureau Blikveld te hebben geleid, een goed beeld gekregen van het speelveld en waar voor uitgeverij BLKVLD unieke kansen liggen. Ik heb hierdoor ook een idee ontwikkeld over de richting waarin de uitgeefprojecten van BLKVLD op het gebied van natuur op dit moment een lacune kunnen vullen, of een richting in kunnen slaan waar ik als Al banjerend door de natuur ben ik, Lonneke Beuken- uitgever warm van loop. Onze natuurprojecten richten holdt, uitgever bij BLKVLD, in mijn voege jeugd bij de zich op de meer beschouwende onderwerpen van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie terecht natuur. Zo geven wij bijvoorbeeld geen veldgidsen gekomen en ik heb altijd, ook na mijn vertrek en tij- uit, maar wel boeken waarin de natuur raakvlakken dens mijn volwassen leven, warm contact gehouden vertoont met geschiedenis, met archeologie, ruimte of met deze club. Voor mij is de natuur altijd een enorme landschap. Visie op natuur, met andere woorden, of inspiratie geweest. Wat ik bij de NJN heb geleerd, natuur als essentieel onderdeel van de leefomgeving heeft altijd doorgewerkt in mijn voorkeur van materi- zijn onderwerpen waar wij uitgaven in willen realisealen, mijn interesse in natuurontwikkeling en dat wat ren, niet zozeer natuur als studieobject. Ik heb bij de de natuur mensen brengt of kan brengen; over wat je NJN geleerd hoe je je kunt focussen op het determinodig hebt als mens om een leuk leven te lijden. Voor neren van dieren en planten en op andere aspecten mij was natuur in Nederland altijd een logische stap van natuurstudie, maar de betekenis van de natuur naar de archeologie. Mensen in het verleden woon- voor de samenleving en hoe je in de natuur kunt zijn, den en werkten immers heel direct in die natuur. Ne- de natuur kunt beleven, heeft meer mijn huidige inderlanders in het bijzonder zetten de natuur ook naar teresse. Na mijn interesse in archeologie is de wijze hun hand. Dat landschap en de wijze waarop mensen waarop de natuur de mens raakt, de grens van het in in het verleden met de natuur omgingen mijn focus cultuur brengen van de natuur, voor mij voornamelijk een interessant thema waar ik in toekomstige uitgaheeft, zal dus niemand van opkijken. ven meer aandacht aan wil besteden. Ook in 2021, het landelijke themajaar 'Ode aan het Nederlandse Landschap', zullen we ons op die manier voor dit onderwerp inzetten en uitgeefprojecten realiseren waarmee we dit onderwerp een warm hart toedragen en bij het grote publiek onder de aandacht brengen. Hier wil ik kort iets vertellen over de inhoud van de boeken die wij de afgelopen jaren - maar in het bijzonder in 2019 en 2020 - op dit gebied hebben uitgegeven.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Bij BLKVLD Uitgevers staat duurzaamheid en milieuvriendelijkheid voorop. Dit geldt voor onze materiaalkeuzes, de keuze in leveranciers én voor onze eigen werksitua�e en werkprocessen. Vanzelfsprekend streven wij voor iedere uitgave naar een zo duurzaam mogelijk gerealiseerd product. Dat is overigens geen opgave waar je alleen vorm aan kunt geven door het inze�en van schone technologie. Het is een opgave die ook gaat over de kwaliteit van besluitvorming van mensen. Hoe we dat doen, leest u hier. Over onze werksituatie BLKVLD draait sinds 2017 voor 100% op zonnepanelen en wij hebben geen CO2 uitstoot meer bij woon-werkverkeer sinds 2013. Wij werken dus veel op onze eigen locatie en streven naar het combineren van afspraken en leveringen om vervoersbewegingen te minimaliseren, tenzij de opdrachtgever nadrukkelijk anders wenst natuurlijk. Waar wij kunnen, houden wij liever conference calls om overleg te voeren. In ons inhoudelijke proces - tekst, administratie, communicatie etc. - proberen we niet of nauwelijks te printen. In het ontwerpproces is dat niet altijd te voorkomen, maar ook daar werken we voornamelijk met PDF. Wij hebben een plasticarm bedrijf, verpakkingsmaterialen worden op hun milieuvriendelijkheid uitgekozen, met de vorm en soort geoptimaliseerd aan onze producten, en verpakkingen worden waar mogelijk gerecycled. Duurzaam voorraadbeheer was een belangrijke stap naar
11
de verduurzaming van onze bedrijfsvoering. Te veel inkopen, derving en onverkoopbare voorraden zijn namelijk veruit de grootste boosdoener bij de CO2-voetafdruk. Wij hebben daarom onze oplagecalculatie geoptimaliseerd. Wij werken inmiddels bijna altijd met een voorinschrijvingstraject voor onze boeken. Dit geeft ons goed inzicht in de vraag naar de uitgave en de aantallen die nodig zijn. In het drukproces hebben wij naar alternatieven gezocht en de maatvoering van onze uitgaven worden zorgvuldig gewogen. Dat betekent dat we waar mogelijk rekening houden met de papiergrootte die door een leverancier makkelijk gehanteerd kan worden zonder dat er veel papier verloren gaat.
BLKVLD
Onze leveranciers Ons leveranciersnetwerk is ons kapitaal. Om onze duurzaamheidsopgave verder te optimaliseren hebben wij ook gekeken naar leveranciers wanneer het gaat om papier- en inktsoorten die zij gebruiken, energieverbruik van de drukkers (bijvoorbeeld ledverlichting in drukhallen en zonnepanelen) en vervoersbewegingen. Bij onze leveranciers is al jaren geleden de grootste slag gemaakt bij duurzaamheid van papier. PEFCTM- en FSCR-certificering en het gebruik van ISOgenormeerde inkten (op plantaardige olie gebaseerde inkten) vinden wij bij onze drukkers belangrijk. Uitzonderingen daarop is soms de veredeling van een omslag, deze afwerking bepaalt namelijk ook de duurzaamheid van het drukwerk. Ook is het gebruik van een modern en innovatief machinepark belangrijk. Afvalvermindering en afvalscheiding spelen binnen de hele grafische sector een grote rol.
Uitgevers
|Publishers
BLVLD Plasticvrij BLKVLD Uitgevers is in Zandvoort gevestigd en als geen ander weten wij hoe plastic onze stranden en zeeën ‘bevolkt’. Wij doen er alles aan om zo min mogelijk plastic te gebruiken. Onze leveranciers wordt expliciet gevraagd geen plastic (kunststof) verpakkingsmateriaal te leveren. Gebeurt dit wel, dan leveren wij dit bij de eerstvolgende mogelijkheid terug zodat het hergebruikt kan worden. Een van de eigenaren van BLKVLD Uitgevers heeft een opleiding afgerond over de consequenties van marine-afval en is ambassadeur van het internationale 5 Gyres Institute. Zij houdt zich in die hoedanigheid bezig met het reduceren van plastic afval.
13
→ Kamperen bij de Oisterwijkse vennen in 1934.
Nettie Westhoff- de Joncheere (1918)
Het is midden in de herfst als we onder Nijmegen door het bos rijden op weg naar Nettie Westhoff-de Joncheere (1918). Regen en lage zon wisselen elkaar in rap tempo af. Kortom, een perfecte dag om de vermoedelijk nog langst levende ouwe sok te bezoeken. De zin “bij de oprichting van de NJN was ik twee” is de aftrap van een rustig gesprek. Op de vraag hoe ze de NJN zou beschrijven komt ook van haar het al eerder gehoorde antwoord. “een club van gelijkgestemden die van de natuur houden en alles zelf doen.” Het is opvallend en ook bijzonder dat oud en jong, steeds
Lid geworden in 1935 Afdeling Utrecht
in andere bewoording, hetzelfde hebben ervaren. En dat over een periode van meer dan 85 jaar. Want Nettie begon in 1935 en hoorde bij Utrecht I. In haar klas op het meisjeslyceum Utrecht zat ze met twaalf meisjes, waarvan er zeveb bij de NJN zaten. Onder anderen Tineke Rutten en Iet van der Zweep waren haar vriendinnen. Tineke zou later in de oorlog de eerste vrouwelijke bovo van de NJN worden.
↓ Kaart met de eerste 18 NJN-afdelingen in Nederland. De nummers geven het aantal afdelingen
De moeder van Nettie had al eerder aangedrongen op een bezoek aan de NJN, maar daar voelde zij niet veel voor. Als haar ouders golfden liep zij mee en keek naar vogels. Daar hield ze zich in het begin van de NJN dan ook mee bezig. Nettie dacht zich haar eerste excursie nog te herinneren, dat was naar Huizen aan de Zuiderzee. De Zuiderzee bestaat officieel niet meer sinds 1932, maar wat er ingesleten zit, gaat er niet zomaar uit. Bertus van Kooijveld was de excursieleider en ze hebben in ieder
per plaats aan.
geval een Ruigpootbuizerd gezien. Excursiegebieden waren onder andere de Leusderheide, Speuldersbos, Garderen en Eikenstein. Met een klein groepje gingen ze dan naar de baltsende Korhoenders kijken. Op de fiets “langs het afgebrande bos richting Austerlitz en dan zorgen dat je
‘Ik was twee toen de NJN werd opgericht’ → Juli 1935. (NJN-archief, IISG Amsterdam)
← Nettie op vakantie in Ierland, 2017.
voordat het licht werd in de schuilhut zat”, aldus Nettie. Tijdens een excursie naar Eikenstein in oktober 1935 ontmoete Nettie de twee jaar oudere Victor Westhoff, met wie ze zou trouwen in 1942. Victor was gek op planten en richtte in 1937 de sjocgroep (zie pag. 36) op. Hij was sowieso een actief en enthousiast lid en organiseerde onder andere kaderlezingen in café de Zilvervos in Blithoven. Nettie ging na haar eindexamen twee jaar naar het buitenland. Eerst naar Freiburg in het Zwarte Woud en later naar Lausanne. Bij terugkomst startte zij haar studie biologie en nam het NJN leven ook weer op. Want bij de NJN liep het soort mensen waar je bevriend mee wilde zijn en dat is ook lang na die tijd zo gebleven. Van de vijf kinderen die zij en Victor hebben gekregen is alleen haar oudste dochter lid geweest van de NJN. ●◌
21
17
20
16
100 jaar werkgroepen en natuuronderzoek Al 100 jaar bestuderen NJN'ers de natuur in Nederland. In sommige periodes intensiever dan in andere, en op sommige plekken intensiever dan op andere. Het grootste deel van de activiteiten van de NJN is en was überhaupt gericht op natuurstudie en natuurbescherming. Door middel van werkgroepen die zich richten
← Er staat altijd wel een NJN'ersergens in het water...
op bepaald natuuronderzoek (zoals naar vogels, insecten, waterbeestjes, zoogdieren of planten) is het mede mogelijk om al dat onderzoek gestalte te geven. Excursies en een deel van de NJN-kampen zijn en waren in de afgelopen 100 jaar meestal gericht op de specifieke activiteit van een werkgroep. De verzamelde kennis en data zijn vaak van onschatbare waarde voor de natuurbescherming in Nederland. “Deze week was de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie jarig. Al 100 jaar lang hofleverancier voor Nederlandse entomologen!” aldus een Facebook bericht van EISkenniscentrum. En dat zijn alleen nog maar de entomologen…. In dit deel van het
→ Zoka Bretagne 2019. (NJN Facebookpagina)
boek brengen we de genoemde werkgroepen en het natuuronderzoek dat zij in de afgelopen 100 jaar deden onder de aandacht. Tussendoor staan interviews met oud NJN’ers die vertellen over hun NJN-tijd, over wat destijds hun specifieke (natuur) interesses waren en over hun huidige leven, waarbij ze vaak werkzaam zijn in de natuurbeschermingshoek.
↑ Het boek is voorzien van foto's,tekeningen,(detail) kaartjes,temperatuurschema's, tabellen,een geologische doorsnede en een register.
→ De familie Van de Wiltershaar, waar de NJN altijd kampeerde.
→ Uit het fotoalbum van Martin Stevens, afdeling Gooi-Dé. Tussen 1960 en 1970.
23
22
27
26
We hebben in de middag afgesproken om Tjalling Waterbolk (1924) en Mien Waterbolk-van Rooijen (1925) te ontmoeten in hun appartement in Haren. Tjalling is onwaarschijnlijk scherp en snel voor zijn leeftijd. Zijn vrouw hoort minder goed, waardoor ze soms iets mist in het gesprek, maar ze draagt zeker haar steentje bij. Wat meteen opvalt, is dat de vijf delen van de Oecologische Flora van Nederland ook hier in de kast staat; het lijkt een rode draad te zijn bij veel ouwe sokken die we hebben bezocht voor het samenstellen van dit boek. Vreemd is het niet, want Tjalling was een sjoccer. In 1942 kwam hij in aanraking met de NJN door een medestudent in Groningen, maar de interesse in de natuur was er voor een deel van huis uit. Zo werd er in het voorjaar bijvoorbeeld naar eieren gezocht door de familie. En misschien wel het belangrijkste, op het gymnasium was er de zeer inspirerende leraar biologie Roelof Horreüs de Haas.
← Victor Westhoff zei over
Schoonheid en wetenschap Westhoff (één van de oprichters van de sjocgroep) was van mening dat de studie binnen de sjocgroep vooral diende om de schoonheid van de natuur te leren zien. Ondanks dat is de sjocgroep wel degelijk ook van belang geweest voor de wetenschap. Ten eerste was plantensociologie een relatief jonge wetenschap. Het onderzoek dat binnen de sjocgroep gedaan is vóór de jaren 50 van de 20e eeuw, is zelfs mede een basis geweest voor de Nederlandse vegetatiekunde. Bovendien werd er behoorlijk degelijk onderzoek gedaan door de NJN. De publicaties in Kruipnieuws, het blad van de sjocgroep, zijn nog altijd een belangrijke bron van kennis over de oorspronkelijke vegetatie van bepaalde gebieden. In 1973 is hier zelfs een boek over verschenen: Plantengroei in enkele Nederlandse landschappen; twintig jaar vegetatiekundig onderzoek door leden van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie, bloemlezing uit Kruipnieuws 1937-1958, met een inleiding door Prof. Dr. V. Westhoff. Hierna werd de plantensociologie in Nederland professioneler en nam het belang van de sjocgroep af. Sinds het eind van de 20e eeuw is het sjoccen geleidelijk aan veranderd van plantensociologie naar soortenkennis. Er zijn wel wat oplevingen geweest van serieus onderzoek, maar teruglopend ledenaantal, vermindering van aanwezige kennis binnen de NJN en tijdsgebrek hebben waarschijnlijk aan deze verandering bijgedragen. Anno 2020 is de sjocgroep overigens nog steeds populair! ●◌
↓ Verzameld tijdens een NJN- kamp in 1950 op de Boschplaat Terschelling. (Naturalis Biodiversity Centre)
dit onderzoek: “Niet zulke onderzoekingen zelf konden het doel zijn van de NJN Wel echter was voor de Bond van veel betekenis de “sociologische blik”, de aandacht en het begrip voor de wetmatige opbouw van het plantendek en zijn bepaaldheid door het milieu; het ervaren van het landschap als een zinvol geheel, tot stand gekomen door de wisselwerking van klimaat, bodem, plantengezelschappen en mensch. Dit kan leiden tot een wezenlijke verruiming van ons inzicht in de natuur. Het maken van opnamen kan hierbij van veel waarde zijn. Ook al zullen slechts weinigen ertoe komen, deze opnamen in tabellen te verwerken - het wetenschappelijke doel, - juist het opnemen zelf leert ons, het plantendek met een scherpe blik te analyseren, dwingt ons de planten te kennen ook in niet-bloeiende toestand, als kiemplantje, als dorre stengel; het leert ons tal van bijzonderheden zien, die ons anders zouden ontgaan.”
Tjalling Waterbolk (1924) Mien Waterbolk-van Rooijen (1925) Voor kampen werden broodbonnen gebruikt
(‘Uit de Praehistorie van het kruipen’, Kruipnieuws 6-2, juni 1944).
39
38
→ De onderzoeken zijn nog
Hij lid geworden in 1942 Afdeling Groningen Zij lid geworden in 1941 Afdeling Vlissingen
Mien groeide op in Vlissingen en toen zij op de HBS terecht kwam, waren daar klasgenoten die lid waren van de NJN. Zodoende ging zij mee op excursie en was meteen verkocht. Ze herinnert zich kampen in de oorlog waarbij broodbonnen werden gebruikt. Aanvullend eten kochten de Jeugdbonders direct bij de boer. “Het was een plezierige en ook drukke tijd bij de NJN.” Mien ging vrijwel direct aan de slag in de redactie van het afdelingsblad en ook was ze betrokken bij de oprichting van een afdeling in Terneuzen. Ze doet er tijdens ons gesprek heel luchtig over. Tjalling en Mien ontmoetten elkaar in 1946. Zij is dan districtsleidster bij de NJN en hij natuurhistorisch secretaris. In die tijd was er een districtsbestuur en een centraal bestuur dat een aantal keer per jaar bij elkaar kwam. Ze konden het direct goed vinden met elkaar en zo kwam van het één het ander. Tjalling riep nog dat hij zich de eerste zoen kon herinneren, maar het fijne zijn we niet te weten gekomen. Enfin, het is duidelijk dat ze het goed met elkaar konden vinden, want inmiddels zijn ze alweer bijna 70 jaar getrouwd. De vier zoons van het stel zijn nooit lid van de NJN geworden.
← Tjalling en Mien Waterbolk, Een heel belangrijke ontmoeting voor Tjalling persoonlijk is die met Victor Westhoff, die hem kennis liet maken met natte vegetaties. Westhoff blijft in het leven van Tjalling één van de belangrijkste mensen die hem beïnvloedde en inspireerde. Op de prachtige foto (volgende pagina) bij dit interview staan Mien, Tjalling en Victor samen in 1947, terwijl ze op weg zijn naar Chur in Zwitserland, een onvergetelijke reis. Mien vertelt dat ze in haar NJN-tijd fatsoenlijke convocaties leerde te schrijven. Ineens drong het tot ons door dat daar de NJN-afkorting konvo’s vandaan komen. Leuk! “Sneltypen en stencilen waren andere vaardigheden die ik heb overhouden aan de NJN. En liften naar een kamp was de normaalste zaak van de wereld,” vertelt Mien. Dat kan ze zich nu overigens niet meer indenken.
Haren januari 2020. (Corné Sparidaens)
41
40
→ Het openen van de val moet behoedzaam gebeuren in een emmer of plastic tas, je weet nooit wat er in zit (1980). (Rogier de Lange)
jaren doorgegaan, 1944 en (vermoedelijk) 1978. (NJN-archief, IISG Amsterdam)
↓ Long-worth val, oktober 1980. (Rogier Lange)
↓ De muis wordt gewogen en gemerkt. Met een klein schaartje knip je bijvoorbeeld rechts achter een plekje kaal. De vallen hebben nummers en staan op een kaartje ingetekend. Rosse woelmuis,val 20, rechts achter. Mocht de muis nog een keer een val inlopen, dan wordt hij herkend en weet je bijvoorbeeld hoe groot het fourageergebied is.
→ Acurate tekening van NJN'ers in het veld uit Het Twiskeboek.
56
↓ Uit het album van Ron de Haan, Nieuwkoop 1964.
57
De Nieuwkoopse Plassen en de Haeck zijn restanten van het voormalige Hollandse kustvlakteveen. Het gebied is grotendeels in eigendom van Natuurmonumenten en is gelegen tussen Nieuwkoop, Noorden, Woerdense Verlaat, Zwammerdam en Bodegraven. Het is het meest westelijk gelegen laagveengebied met plassen en waar een grote oppervlakte aan overgangsveen, verlandingsgebied en moerasheide is gevormd. Nadat de verveners het gebied aan het lot hadden overgelaten, begon een voedselarme situatie te overheersen. Door de verlanding nam de invloed van voedselarm regenwater toe en ontstond een gevarieerde en bijzondere vegetatie. Een groot deel van het rietland werd gemaaid. Daar waar kleine stukjes niet meer werden gemaaid door moeilijke bereikbaarheid, ontstond opslag van bomen, onder meer berken, els, sporkehout en appelbes.
87
86
Paka '82 Biesbosch REGIO 9 Eerst roeiden we over de Amer met harde wind. Ik zat bovenop alle bagage in de punt van de roeiboot. En juist toen we de Biesbosch inroeiden en het water beduidend kalmer was, viel ik in het water. Ik herinnerde me er niets van, was opeens kleddernat. Iedereen schrok zich rot en er werden kledingstukken uit allerlei tassen gehaald zodat ik warm bleef. Ik vond het prima en genoot met volle teugen. Dat kamp zag en hoorde ik mijn eerste wiellewaal, vloog er een roerdomp over de tijger (wc) terwijl ik erop zat (hing) en leerde ik dat smeerwortel een gekneusde enkel kan helen. Pauline Bruné, ik vertel het verhaal nog steeds! Lonneke Beukenholdt (1969)
Inpoldering en ruilverkaveling Naast het grotendeels wegvallen van eb en vloed door afsluiting van de zeegaten waren ook andere veranderingen van groot belang voor de ontwikkeling van de Biesbosch na 1970. De griendcultuur verdween en leidde tot verwaarlozing van grote griendcomplexen. Inpoldering en ruilverkaveling leidden tot nivellering van het landschap in de Noordwaard en Oostwaard. De aanleg van spaarbekkens voor de drinkwatervoorziening ging ten koste van de polders in het zuidwestelijk gebied. De recreatie, met name de watersport in het gebied, ontwikkelde zich onstuimig. Water- en bodemvervuiling zijn een probleem voor de Biesbosch. Veel waterbodems bevatten ernstig vervuild sediment, een overblijfsel van de jaren 1960 en 1970 toen
↓ Ook in 1930 was het lopen door de geulen van de Biesbosch een normale bezigheid. (NJN-archief, IISG Amsterdam)
“Het was een bloedhete dag geweest en het koelde die avond ook niet echt af. Wij gingen met een klein groepje nog even roeien, even de Meije op. Aan de wal lagen wat plezierjachten met mensen die wilden genieten van de stilte. Opeens kwamen er wat NJN-mannen bloot of bijna bloot brullend aangerend, langs die boten op weg naar een grote duik in het water. Lange slungels, als een stel apen ook langs een boot met een echtpaar en hun tienerdochters. Wij zaten in de boot en konden het allemaal goed zien. De man probeerde zijn dochters af te schermen voor al dat slingerende mannelijk bloot. De dochters werden hardhandig de kajuit ingeduwd. Ik heb zo vreselijk gelachen om de ontsteltenis.” Lonneke Beukenholdt (1969)
↓ Nieuwkoopse plassen pika 1979. (Martijn de Jonge)
↑ Smeerwortel
→ De Biesbosch, uit
→ Zoka Nieuwkoop 2018. (Jella Loose)
168
het album van Ron de Haan, 1965
169 182
183
15 ‘Er is niks veranderd’
de Jubileumuitgave voor 100 jaar NJN In het najaar van 2020 bestond de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) 100 jaar. Dat was natuurlijk een uitstekende gelegenheid voor een jubileumboek! Omdat wij bij BLKVLD onze roots deels in de natuurhoek én in de NJN hebben (onze uitgever Lonneke Beukenholdt vertelde al dat zij zelf oud-NJN’er is), zijn wij de trotse uitgever van dit boek. Onze drie auteurs verzamelden samen met de jubileumcommissie van de NJN aansprekend en bijzonder materiaal in archieven en privéverzamelingen. We vonden schitterende beelden van 100 jaar NJN-geschiedenis. Het resulteerde in een beeldverhaal; een afspiegeling met unieke foto’s en afbeeldingen, verhalen, interviews, anekdotes én een schets van 100 jaar natuuronderzoek. In het verleden is er vaker geschreven over een jubileum van de NJN. Zo zijn er allerlei gelegenheden geweest te schrijven over het ontstaan van de jeugdbond. Zo is er bijvoorbeeld bij het 75-jarig bestaan een boek verschenen over de geschiedenis van de NJN. Er is echter nog nooit een visuele weergave geweest van de afgelopen 100 jaar. In het boek hebben wij de nadruk gelegd op het sociale aspect van de NJN, de gewoontes, bijzonderheden en de nostalgie van de club. Het is onzes inziens goed gelukt dat in beeld en in verhalen te vatten. Daarbij hebben we niet zozeer een tijdlijn neergezet, maar vooral de sfeer van de NJN proberen weer te geven; als uitgeverij vonden we het interessant om de informatie op een andere manier te brengen dan eerder al was gedaan voor de NJN. Zo proberen we diverse onderwerpen als beeldverhaal weer te geven of thematisch te benaderen. We zijn als uitgeverij op zoek naar diverse invalshoeken om op een originele manier aan te sluiten bij de leefwereld van ons publiek.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Vroegeling (Erophila verna) gedroogd uit het Herbarium Schilderswijk Den Haag door Vic Janssen De ontmoeting met Vic van Pieterson
17
ieder blad van het herbarium dat op A3-formaat is Vic van Pieterson (1979) is een geboren Hagenaar. aangebracht, gedigitaliseerd. Als we hem bezoeken in Hij is de auteur en maker van Het Herbarium van zijn huis, laat hij ons de kwaliteit van de foto’s zien. de Schilderswijk. Eind 2019 publiceerden we zijn Waarmee we natuurlijk alweer aan een volgende boek over de Schilderswijk in Den Haag. Vic begon uitgave denken. Het herbarium zal uiteindelijk enkele jaren geleden aan dit bijzondere project, waarschijnlijk onderdeel gaan uitmaken van het waarbij hij zo veel mogelijk planten in de Haagse Natuurmuseum Rotterdam. Maar met de digitale wijk verzamelde, droogde en fotografeerde en ze opnames van het herbarium bestaat er natuurlijk de daarna beschreef. Hij heeft zijn directe leefomgeving unieke kans om een facsimile uit te geven van dit op planten geïnventariseerd en ontdekte daarbij dat unieke en klassiek gemaakte herbarium. Dit kan in de er een enorm hoog aantal planten aanwezig was, toekomst losbladig worden uitgegeven en verzameld met een enorme natuurdiversiteit. Bovendien vertelt in een foedraal. hij heel erg leuk over de geschiedenis van planten in Nederland en in de Schilderswijk in het bijzonder met Vic is positief over het stedelijke gebied waarin al zijn culturele en, nu ook natuurlijke, diversiteit. Vic hij woont en opmerkzaam genoeg om daar de is een echte vehalenverteller. Hij is bijna mateloos als schoonheid van in te zien. Hij is ook een optimist en het gaat over het maken van de juiste foto en ligt een kunstenaar die denkt in mogelijkheden. Hierdoor daarbij regelmatig op de grond. Vic droogt de planten komen vanzelf allerlei nieuwe projecten op zijn pad en op een traditionele en klassieke manier, en heeft op hij weet dat ook te herkennen natuurlijk, de uniciteit die manier een losbladig herbarium gemaakt. Het ervan. Recentelijk is hij een nieuw project gestart. boek dat verschenen is, is mede mogelijk gemaakt Het betreft een unieke verzameling zaden die een door de provincie Zuid-Holland en de gemeente Den eeuw lang verzameld zijn in een kartonnen ladeblok Haag, waarmee de gemeente de biodiversiteit van de uit het begin van de vorige eeuw. Het is een unieke stad toont. Er staat meer in dan alleen de planten die tijdscapsule van zaden in luciferdoosjes, kleine zakken Vic op zijn zoektochten verzamelde, er worden ook en bakjes. Hij houdt er een Facebookpagina op na diersoorten in genoemd die in de wijk voorkomen over het project Botanisch Tijdreizen in Den Haag: om de biodiversiteit van de Schilderswijk in beeld te zeer de moeite waard om te volgen! brengen. De samenwerking met ons is ondertussen heel goed bevallen en wij zijn van plan ook in de Het Herbarium van de Schilderswijk Het Herbarium van de Schilderswijk klinkt bijna als een toekomst samen projecten op te pakken. contradictie, maar wij kunnen je verzekeren dat het Recentelijk heeft Vic een begin gemaakt met een heel werkelijk en opvallend rijke verzameling is die het digitaliseren van zijn herbarium op een bizar de opmerkelijke diversiteit van deze wijk weergeeft. nauwkeurige manier. Met een enorme scanner wordt Iemand zei over Vic: ‘Tussen een hondendrol en een
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
19
weggegooid patatbakje ziet hij iets boeiends en laat zich niet tegenhouden door de objecten ernaast om het van dichtbij te bestuderen.’ En dat is dan precies wat Vic laat zien in zijn boek. Sinds 2016 heeft Vic zijn wijk geïnventariseerd en er 238 verschillende plantensoorten verzameld. Het is overbodig te zeggen dat hij dit voorzichtig en met veel liefde en respect heeft gedaan. De kaart van de Schilderswijk ontvouwt zich in zijn hoofd door plantennamen en diersoorten. De Schilderswijk is bekend ver buiten de Haagse stadsgrens, maar zo zag u haar nooit eerder. Het boek verscheen vorig jaar bij ons en laat de diversiteit aan planten zien die deze stadswijk rijk is. Wat, naast de unieke verzameling planten, bijzonder te waarderen is in het boek zijn de verhalen die Vic weet te vertellen over de wijze waarop bijvoorbeeld een exotische plant in Nederland gekomen is. Zoals bijvoorbeeld het verhaal over Amerikaanse droogbloem die mogelijk naar Nederland is gekomen in de potten van olijfbomen uit het Middellandse Zeegebied. Zonder meningen te geven over nieuwe exoten in Nederland, geniet Vic van het gegeven wat er is en dat is soms heel bijzonder in de Schilderswijk. Zoals het voorbeeld van een plant die hij aantreft in een reclamelichtbak, of de munt die tussen de tegels groeit, direct naast de Turkse supermarkt. Vic onderhoudt ook de Facebookpagina Het Herbarium van de Schilderswijk, waar een deel van de planten in dit boek eerder gepubliceerd zijn.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
21
Het is inmiddels 2021. Een jaar met een thema dat op een bijzondere manier past bij waar wij als uitgeverij veel aandacht aan willen besteden: het Nederlandse landschap en het raakvlak van natuur en cultuur. 2021 is het themajaar van de Ode aan het Nederlandse Landschap. Het sluit aan bij de HollandCity-strategie waarmee NBTC (Nederlands Bureau voor Toerisme en Cultuur) inzet op het spreiden van (inter)nationale bezoekers aan ons land. In de vorige ronde leverde dit maar liefst een mediawaarde op van 16,5 miljoen en 600.000 extra bezoekers. In het huidige themajaar buigen diverse organisaties in Nederland (zoals diverse musea en culturele instellingen, hedendaagse kunstenaars, designers en ontwerpers, onze nationale parken, natuurorganisaties, maar ook steden en regio’s) zich over precies die grens van cultuur en natuur waar wij als uitgeverij al enige tijd onze focus hebben. Met name kunstprojecten worden opgepakt en aan natuur verbonden. Uiteraard is dit een goede gelegenheid om ons bij aan te sluiten en deze projecten voorrang te geven in onze uitgaves. Volgend jaar zullen we ongetwijfeld de resultaten hiervan in de volgende editie van Inzicht presenteren. Wanneer je onze social media accounts op Facebook, Instagram en LinkedIn volgt, zul je onze projecten binnen dit programma ongetwijfeld langs zien komen. Enkele van deze projecten zullen al in januari van start gaan. We kunnen alvast verklappen dat we met de organisatie van Ode aan het Nederlandse Landschap meerdere boeken zullen uitgeven, die we op de verschillende bijeenkomsten door het jaar heen zullen promoten en presenteren. Voor ons als uitgeverij een unieke en bijzonder waardevolle kans!
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
BLKVLD heeft haar roots in de (Nederlandse) archeologie. Jolanda Bos heeft meer dan vijftien jaar als archeologisch adviseur gewerkt, graaft nog steeds op en Lonneke Beukenholdt heeft eveneens in het verleden jarenlang werk uitgevoerd in de archeologie. Wij vinden het daarom belangrijk dat regionale en lokale archeologieprojecten aandacht krijgen op een landelijk schaalniveau en hebben de ambitie om de komende jaren het regionale (archeologische) verleden voor het grote publiek te ontsluiten. Waar omvangrijke publieksboeken vaak alleen landelijke projecten beslaan, willen wij met onze publieksboeken laten zien dat ook (en juist) regionale archeologische projecten soortgelijke aandacht verdienen en deze aandacht ook kunnen trekken. De ‘schatten' of 'unieke vondsten’ die de landelijke pers halen, vinden in de regel moeiteloos hun weg naar het grote publiek, terwijl de regionale context daarentegen nog te vaak aan de aandacht voorbijgaat. Daarnaast houden we bij BLKVLD niet zo van het ‘canon-denken’: de canon van de Nederlandse geschiedenis heeft zeker zijn nut, maar het feit dat de canon steeds vaker gebruikt wordt om de aandacht voor bepaald erfgoed te laten prevaleren boven andere, minder bekende onderwerpen, vinden we een gemiste kans. Wat er tussen de canongebeurtenissen
II
door plaatsvond, is voor ons misschien wel interessanter. Om aan de wens om hier meer aandacht aan te besteden, invulling te geven, willen wij de komende jaren dergelijke boeken op de markt brengen en ook (mede)financieren. Als uitgeverij zijn wij namelijk vóór het kleine verhaal. En als wij zeggen dat we houden van het kleine verhaal, bedoelen we niet ‘klein’ in de betekenis van ‘slecht zichtbaar’ of ‘onbeduidend’. Met klein bedoelen we lokaal, gedetailleerd, bijzonder, specialistisch, ongebruikelijk en onverwacht. Met de nadruk op verháál ook; datgene wat je raakt als mens en wat aangenaam of aangrijpend is opgeschreven en zinnenstrelend is vormgegeven. Het past voor ons bij de bredere en mondiale tendens. In de nu volgende artikelen laten we je graag zien op welke manieren we daaraan vormgaven in de afgelopen anderhalf jaar. We zijn trots op de wijze waarop we deze ambitie tot nu toe hebben ingevuld. Dus, heb je interesse om jouw regionale archeologie, of een lokale opgraving aan een breder publiek te laten presenteren, maar het liefst net even anders dan gebruikelijk is? Dan ben je bij ons aan het juiste adres. Wij richten ons op dat regionaal erfgoed en presenteren dit in mooi vormgegeven, uitgebreide publicaties die je ook nog eens op de koffietafel kunt leggen.
Romeinse olielamp ± 50 na Chr. voor de onderzijde, zie pag. 12
23
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Landschap vol Leven een gelegenheidsuitgave In 2018 gaven we op de valreep van het jaar een nieuw boek uit: ‘Landschap vol Leven’. Een uitgave die de opgravingen van een infrastructureel project in Noord-Holland (de aanleg van de N23) aan het publiek presenteerde. Het boek vertelt vooral het verhaal van het leven in de bronstijd in West-Friesland. Een van de spectaculaire vondsten die daarbij aan het licht kwam, is de bronsschat van Medemblik, die eerder dat jaar ‘Vondst van het Jaar’ in de Nederlandse archeologie was. Ons boek werd een hardcover uitgave van bijna 200 pagina’s waarin de regionale neolithische resten en bronstijdresten hun weg naar het grote publiek vonden. We waren in dit project de initiatiefnemer en hebben samen met de gravende archeologen van het ADC en Archol en de regioarcheoloog de inhoud vastgesteld en geschreven. Jolanda Bos en Sigrid van Roode schreven uiteindelijk het verhaal. Het was een ontzettend dynamisch en stimulerend proces om nog voor het verschijnen van de wetenschappelijke publicatie al een publieksversie van de resultaten te laten uitkomen. Het verschijnen van het boek werd luister bijgezet in museum Huis van Hilde waar in het halve jaar na het verschijnen van het boek een tentoonstelling was ingericht over het onderwerp, genaamd ‘Liefs van Julia’, waar onze auteurs een serie lezingen gaven over de opgravingen en waar we activiteiten voor kinderen opzetten om de bronsschat die tijdens de opgravingen aan het licht kwam ook voor kinderen tot leven te laten komen. We deden dit onder andere met een activiteit waarin kinderen zelf (bronzen) sieraden konden maken. Ook werd een film gemaakt over het leven in die periode in Noord-Holland. Een van de interessantere gegevens uit de opgraving was dat er onder andere bewijs werd gevonden dat mensen in de bronstijd in deze regio elanden hebben gehouden of dat zij een dolfijn vanaf het strand haar hun woonplaats sleepten! Natuurlijk werd het verschijnen van het boek ook officieel gevierd met een boekpresentatie waarbij de gedeputeerde, omwonenden en anderszins geïnteresseerden zowel de auteurs konden horen spreken als de archeologen die in het veld de ontdekkingen hebben gedaan.
De Westfrisiaweg doorsnijdt een gebied waar het al eeuwenlang goed verblijven is. Waar nu fietstunnels, rotondes en asfalt zorgen voor een goede oost-west ontsluiting, bewerkten boeren in de steentijd hun land en stonden bronstijdmensen middenin een wereldwijd netwerk. Niemand wist van de duizenden jaren oude graven in de heuvel… totdat het archeologisch onderzoek begon. Dit boek vertelt het verhaal van het landschap rondom de Westfrisiaweg en de mensen die het bewoonden. Laat u meenemen door een landschap vol vis, wild en groen, naar de akkers en huizen van eerdere bewoners, verbaas u met hen over een aangespoelde dolfijn, lees de verhalen van archeologen die in weer en wind aan het werk waren... en bewonder de bronsschat. Kortom, maak kennis met dit prachtige landschap vol leven!
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Oplage 1000 stuks
winkelprijs goedkoop: € 19,95
gefinancierd en daarmee is de
Het boek is als gelegenheidsuitgave
Hard cover, 200 pagina’s, 200 x 240 mm
Opdrachtgever: Provincie Noord-Holland
25
Huis van Hilde brochurelijn
Samen met én in opdracht van de provincie Noord-Holland schreven en schrijven wij in het afgelopen en aankomend jaar brochures over (onderdelen van) de regionale geschiedenis van Noord-Holland. Het zijn eigenlijk boekjes van 24 pagina’s waarin kort en bondig een deel van de geschiedenis wordt verhaald. Voor deze opdrachten leveren wij de auteur, maar uiteraard ook het ontwerp en de vormgeving, tot aan de productie. Verkoop vindt plaats via Huis van Hilde. De brochures die in het afgelopen jaar uitkwamen zijn ‘Vier op een rij; de tweede Beemster molen uit De Draaioordergang’ en ‘Het raadsel van Hilde; de zoektocht naar een intrigerende vrouw’. Voor het begin van het nieuwe jaar staat weer een nieuwe brochure op de planning. We werken in dit project nauw samen met de provinciaal archeoloog Rob van Eerden en Nienke van Kuijeren, de beleidsadviseur erfgoed en archeologie van de provincie. Wat ook bijzonder is, is dat de brochures voor slechts ˛1 euro te koop zijn en daarmee extra toegankelijk zijn voor het publiek. Dit is een van de belangrijkste doelstellingen voor deze brochurelijn.
onderzijde Romeinse olielamp ± 50 na Chr. voor de hele lamp zie pagina 39. Uit de 'MET collectie' New York
27
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
De Provincie Noord-Holland is een zeer actieve provincie op het gebied van (archeologisch) erfgoed. Dat geven zij onder andere vorm met diverse publicaties, maar ook door middel van andere projecten. Een groot aantal van die projecten komt uit de koker of wordt uitgevoerd door Nienke van Kuijeren, beleidsadviseur erfgoed en archeologie bij de sector Regionale Economie en Erfgoed. Zij werkt in Haarlem op het provinciehuis en wij bezochten haar in de afgelopen tijd met enige regelmaat (virtueel dan wel fysiek). Nienke is goed georganiseerd, heeft kennis van zaken en weet ook wanneer ze het werk aan een ander over kan laten. Voor Inzicht vonden wij het leuk om haar met dit interview aan het woord te laten over de projecten die zij doet en over haar werk met ons. Wat is jouw achtergrond? Ik kom niet uit de wereld van erfgoed en cultuur, maar ben daar nog niet zo lang geleden ingerold. Ik heb de opleiding Milieugezondheidkunde aan de Universiteit Maastricht gedaan en heb daarna bij verschillende overheidsorganisaties gewerkt. Altijd op het terrein van gezondheid en milieu. Zo’n drie jaar geleden heb ik binnen de provincie Noord-Holland de overstap gemaakt van milieu naar erfgoed. Nu mag ik me bezighouden met publiekscommunicatie rondom erfgoed en archeologie. Ik ben bijvoorbeeld betrokken bij de historische beeldcollectie van de provincie: de Provinciale Atlas (www.noordhollandsarchief.nl/beeldbankprovincialeatlas), het digitale verhalenplatform over erfgoed Oneindig Noord-Holland (www.onh.nl) en Archeologiemuseum Huis van Hilde (www.huisvanhilde.nl).
29
Jullie geven veel wetenschappelijke rapportages uit, maar zijn ook gericht op het publiek. Wat zijn jullie plannen voor het komende jaar en kun je iets meer vertellen over nut en noodzaak van deze werkwijze? De provincie wil op allerlei manieren kennis over erfgoed en archeologie uitdragen. Niet iedere doelgroep bereik je immers op dezelfde manier. Wetenschappelijke rapportages of basisrapportages van archeologisch onderzoek zijn vaak behoorlijk gedetailleerd en trekken de echt geïnteresseerde. Maar sommige wetenschappelijke rapportages kunnen we Huis van Hilde wordt een museum binnenkort. verlevendigen voor een grotere groep lezers. Met een extra redactieslag, aantrekkelijke illustraties of Kun je iets vertellen over dat proces? Huis van Hilde is het bezoekerscentrum van het een vertaling in een publieksbrochure. Zo hebben we archeologisch depot van de provincie Noord- onze laatste rapportage over de Engelmunduskerk Holland. De provincie wil dat het depot niet alleen in Velsen-Zuid voorzien van kleurrijke historische een opslagplek van archeologische vondsten is, maar illustraties en hebben we er met filmpjes aandacht een plek waar je de geschiedenis en archeologie aan besteed op social media. En dat werkt, want een kunt beleven. Sinds kort is Huis van Hilde officieel grote groep geïnteresseerden weet het boek nu te ‘Archeologiemuseum Noord-Holland’. Een predicaat vinden, online of op papier. Sommige onderwerpen waar we trots op zijn natuurlijk. Het laat zien dat we lenen zich ook voor een publieksboek. Dat hebben we aan strenge criteria voldoen die ook aan alle grote bijvoorbeeld gedaan bij de grootschalige opgravingen musea worden gesteld. Het was wel een lange weg die de provincie deed voor de aanleg van de om dat predicaat te krijgen. De organisatie die de Westfrisiaweg. Voor omwonenden van de weg is zo’n status verleent is het niet gewend dat een museum boek natuurlijk reuze interessant. onderdeel is van een overheidsorganisatie. Het duurde daarom behoorlijk lang om te laten zien dat we echt In 2021 staat in Huis van Hilde veel te gebeuren. We heropenen in januari met een nieuwe vleugel van de aan alle voorwaarden voor een museum voldoen. Met de registratie als museum kun je nog niet gelijk vaste tentoonstelling over de zeventiende eeuw. En bij de museumkaart voeren. Daarvoor is weer een andere die heropening zetten we de naamgeefster van Huis aanwijzing nodig. We hopen die voor Huis van Hilde van Hilde, de mensfiguur Hilde, extra in het zonnetje. ook snel te krijgen. We verwachten namelijk dat als de Een reconstructie van haar boerderij heeft nu een museumkaart geldig is, bezoekers vaker terugkomen ereplaats gekregen in de hal van Huis van Hilde en we brengen een publieksbrochure uit die aan haar gewijd en dus meer kunnen meemaken in ons museum. Vanwaar deze interesse in erfgoed? Erfgoed en vooral archeologie interesseren me al van jongs af aan. Ik houd van historie, voel me thuis op plekken waar ik iets weet van de geschiedenis. Zelfs een studie archeologie heb ik overwogen maar het vooruitzicht om in Egypte aan de slag te moeten, schrok mij af. Ik gedij veel beter in mijn eigen Noord-Holland. Dat je ook gewoon in Noord-Holland archeoloog kunt zijn, dat besefte ik toen nog niet. Toen ik de kans kreeg naar dit werkveld over te stappen heb ik die daarom met beide handen aangepakt.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
is. In februari start een tijdelijke tentoonstelling over de landschapsontwikkeling van Noord-Holland, ook begeleid door een publieksbrochure. In het tweede deel van 2021 volgt een tijdelijke tentoonstelling over een bijzonder scheepswrak: het schervenwrak. Vondsten uit dit wrak in de Waddenzee vertellen het verhaal van de Surinaamse plantages. Het schip zat namelijk vol met handelswaar en gebruiksvoorwerpen voor de plantages, luxe goederen voor de planters en gereedschappen voor de slaafgemaakten die het zware werk moesten doen. In Huis van Hilde wil de provincie zo aandacht besteden aan het Nederlandse slavernijverleden dat zo’n belangrijk en actueel onderwerp is.
Je bent als beleidsambtenaar nauw betrokken bij de producten die we samen gemaakt hebben en we hebben een aangename werkrelatie ontwikkeld. Hoe ervaar je onze werkrelatie? Ik heb met BLKVLD in de afgelopen drie jaar regelmatig samengewerkt, eerst aan een publieksboek en later aan een aantal publieksbrochures. Dat ik vaak weer terugkom bij BLKVLD laat wel zien dat ik erg tevreden ben. Lonneke en Jolanda vormen samen een goed team dat zowel op de inhoud als vormgeving sterk is. En ze kunnen ook goed omgaan met uitgesproken wensen die ik soms als opdrachtgever heb. Maar misschien nog wel het belangrijkste, ze zijn zo lekker enthousiast. Het is fijn samenwerken als je de energie en lol van Lonneke en Jolanda voelt.
www.huisvanhilde.nl
31 Dissertaties en onderzoeken
BLKVLD Academisch is een dienstverlenende tak waarin wij wetenschappelijke en informatieve boeken uitgeven. Wij verzorgen deze uitgaven in opdracht van individuele onderzoekers zoals de voorbeelden hieronder, maar ook in opdracht van overheden (gemeentelijke onderzoeksrapporten bijvoorbeeld), of onderwijsinstellingen, zoals de University of California Los Angeles. Zo geven wij imprints uit van studieboeken, congresbundels, monografieën en dissertaties. Uiteraard zijn al dit soort publicaties open acces.
The role of geriatric assessment prior to chemotherapy in elderly patients with cancer
Aaldrik Albertus Aaldriks
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Apeldoorn en van de schitterende bronzen halsringen uit Uddel tot een ingetogen rouwcollier uit Arnhem, verloren, weggegooid of begraven: ieder sieraad voegt weer iets toe aan de manier waarop we naar het verleden kijken. In het boek komen niet alleen sieraden zelf aan bod, maar ook de manier waarop archeologen onderzoek doen en aan al die stukken uiteindelijk hun geheimen ontfutselen. Sigrid van Roode schreef deze publicatie overigens uit naam van de provincie Gelderland. Het werd bij de jaarlijkse archeologiedagen – de Reuvensdagen – uitgedeeld aan de bezoekers, maar is ook te koop Sieraden zijn van alle tijden. Halskettingen, arm- in onze webshop. Daarnaast werd de publicatie banden en kledingspelden laten zien wat mensen gepresenteerd in het CODA in Apeldoorn bij de in het verleden mooi vonden en waarmee ze zich opening van de gelijknamige tentoonstelling in dat graag lieten zien. Sieraden vertellen ook verhalen museum. Sigrid van Roode gaf er een lezing en leidde over handelsnetwerken, culturele contacten, sociale de bezoekers rond. BLKVLD was er vanzelfsprekend status en (bij)geloof. Modetrends, designerstukken en ook vertegenwoordigd met een stand en informatie goedkopere namaak komen ook al eeuwen voor. In 2019 over Sigrids boek. Naast deze activiteiten gaf Sigrid kwam bij ons een boek uit over dergelijke verhalen. van Roode als provinciaal archeoloog gedurende een We maakten het boek samen met Sigrid van Roode, hele dag speedlezingen in de diverse gemeenten van auteur en provinciaal archeoloog van Gelderland. de provincie. Als uitgever reisden we natuurlijk met Aan de hand van sieraden die in Gelderland zijn haar mee om de dag te begeleiden en deze vast te opgegraven, liet zij zien wat een sieraad aan leggen. Het is belangrijk maar vooral inspirerend betekenissen had, voor de drager én voor de om bij het uitkomen van boeken zoveel mogelijk archeologen die er nu onderzoek naar doen. Van een ruchtbaarheid te genereren, via live events zoals een 10.000 jaar oud stenen hangertje uit Zutphen tot een symposium, speedlezingen, rondleidingen, maar ook geluksbedeltje van een neergestorte Duitse piloot uit via sociale media en video’s.
33
FOTOGRAFIE en BEELDREDACTIE IS EEN SPEERPUNT BIJ HET REALISEREN VAN ONZE PUBLICATIES. WIJ ZORGEN OOK VOOR DE FOTOGRAFIE INDIEN NODIG.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
We hebben al eerder geschreven over het plastic op de stranden. Daar weten we alles van als uitgeverij in Zandvoort. Het verwarrende is dat we vaak prachtige voorwerpen oprapen. Verwarrend omdat het tegelijkertijd vervuilend is en dodelijk voor het zeeleven. We onderhouden een facebookpagina waarop we o.a. delen wat we vinden. >> www.facebook.com/North-Sea-Beachcombing
Dit bevrijdingsvaasje uit 1945 is van Copier. Gemaakt van gekleurd glas, wat toentertijd voorhande was. Bijvoorbeeld gemaakt van het glas van autolampen. Sommige zijn dus roder dan andere.
Een van de leukste lampen die ik ooit heb gekregen. Oplaadbaar en open te klappen als een boek. Hij geeft wit licht en geel licht. Hij gaat mee op vakantie en staat op mijn nachtkastje. Echt een aanrader. >> www.bol.com
Gran Torino is gemaakt onder regie van Clint Eastwood, die ook de hoofdrol speelt in deze geweldige film uit 2008. Een meesterlijke film en zeer geschikt voor lekker thuis een film kijken. >> www.bol.com of applstore
Nog even opbiechten dan, dit is de guilty pleasure van de uitgever. Framboos zuurballen van Napoleon. Het plastic maakt het minder lekker.
We zijn overal bereikbaar, werkend op laptops in het bos of in een café. Wij ook nu even niet in een café, maar mobiel zijn we wel. Eigenlijk is het opladen van de computer het grootste probleem. Jolanda werkt een paar weken per jaar 'deep down' in Egypte. Met deze powerbank kan ze haar laptop volledig opladen, en dat is de moeite. Het is een robuuste behuizing die tegen een stootje kan en dus lekker zorgeloos in je tas zit. >> www.xtorm.eu
35
Elvis & Kresse, over duurzaamheid gesproken, is een geweldig bedrijf. Ze maken een lijn van tassen van afgedankte brandslangen. Adembenemend mooi en stevig. Het wordt nog beter: binnenin zit afgedankt parachutezijde. Oranje bijvoorbeeld, zoals in mijn eigen toilettas. Een geweldig cadeau voor een liefje of voor jezelf. >> www.elvisandkresse.com
Het is een opwekkend, dik boek. En misschien heeft Rutger gewoon gelijk en dat kunnen we best gebruiken in deze wereld. >> overal!
Waterman vulpennen koop je voor het leven, of het nou een luxe uitvoering is of een eenvoudige. Producten eenmalig kopen, voor het leven, is een levenswijze waarbij je niet toegeeft aan elke koopgril, maar juist eenmalig aanschaft. Daarmee belast je het milieu minder en je portomonnee, maar dat laatste moet je zelf weten, natuurlijk. Ik had ook zo'n pen. Coral red. Gejat bij een klant van me tijdens een vergadering. Ik baal er nog steeds van en het is al jaren geleden. Maar die dief had wel goede smaak. >> www.waterman.com
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Publicaties voor Brielle ‘Het Brielse kloosterleven opgegraven’ en ‘Raadsels van Vierpolders’ zijn publicaties die de gevonden resten bij opgravingen in de gemeente Brielle verhalen. Wij maakten deze publicaties alweer enige tijd geleden in opdracht van de gemeente Brielle en erfgoedadviesbureau The Missing Link. Juist in het kader van onze aspiraties om de regionale archeologie onder de aandacht te brengen zijn het interessante projecten. ‘Raadsel van Vierpolders’ schreven wij zelf in opdracht van de gemeente Brielle, ‘Het Brielse kloosterleven’ werd geschreven door een auteur van The Missing Link. Het zijn betrekkelijk kleine publicaties over de opgravingen in nieuwe woonwijken van de gemeente. Hier werden onder andere resten van een klooster aangetroffen en resten van landbouwers die ongeveer 2000 jaar geleden in de regio woonden en werkten. In deze projecten werd op verschillende manieren het erfgoed aan een breed publiek gepresenteerd, waar de publicaties een belangrijk en vooral doorlopende vorm van waren, die ook over enkele jaren nog te raadplegen zal zijn. De publicaties worden onder andere in het Historisch Museum Den Briel verkocht.
37
een uitgave van Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland
SchatRijk, de glossy van Noord-Holland SchatRijk is een glossy magazine dat de provincie Noord-Holland uitgeeft voor ieder archeologisch attentiegebied van de provincie. Omdat BLKVLD ook in de provincie gevestigd is, is het natuurlijk extra leuk om te zien hoe rijk de historie wel niet is en welke buren we in de prehistorie gehad zouden hebben. De uitgave van het Zuidelijk Duingebied hebben we dan ook met trots in onze showcase staan. Er zijn inmiddels zes edities van SchatRijk verschenen en de tijdschriften zijn onder andere te koop in Huis van Hilde, het archeologisch museum van de provincie. SchatRijk wordt verspreid in alle gemeenten die in de glossy’s besproken worden en biedt inspiratie voor nieuwe ontwikkelingen en de wijze waarop daarin het erfgoed meegenomen kan worden. Inhoud wordt verzorgd door het Steunpunt Monumenten en Archeologie (NMF) van de provincie. In SchatRijk wordt dus de eigenheid van de gebieden benadrukt en de wijze waarop erfgoed succesvol gebruikt kan worden voor het creëren van identiteit in ruimtelijke plannen. Het project loopt nog door in het komende jaren en er zullen nog meerdere edities van SchatRijk het levenslicht zien.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
III
Romeinse olielamp ± 50 na Chr. voor de onderzijde, zie pagina 27
39
BLKVLD
En bij BLKVLD houden we van tijdschriften. Dat heeft te maken met het vluchtige van tijdschriften, de mogelijkheden die het inhoudelijk biedt om onderwerpen te combineren, de verschillende manieren van omgang met beeld, maar ook met de manier waarop tijdschriften om een specifiek ontwerp vragen. Die diversiteit en de dynamiek van het maken van een dergelijke uitgave past goed bij ons. Tijdschriften bieden dus de mogelijkheid om op een luchtige manier een grote diversiteit aan onderwerpen onder de aandacht te brengen, waarbij je met inhoud vaak vrijelijk kunt associëren. Bovendien zijn tijdschriften zeer publieksvriendelijk, hebben vaak een grote oplage en daarmee bereik, waarbij je – ook wanneer het lezerspubliek divers is – het publiek laagdrempelig kunt benaderen. Een tijdschrift neem je makkelijk mee, maar ze blijven ook makkelijk ergens zwerven, waardoor je weer een heel ander publiek bereikt. Kortom, het is een publicatieklasse apart en bij BLKVLD hebben we uitgebreid ervaring met tijdschriften maken. Hieronder tref je een aantal tijdschriften, periodieken, glossy’s, kranten en andere tijdschriften die we in de afgelopen tijd produceerden. Uiteraard voornamelijk in de culturele hoek of in de natuursector.
Uitgevers
|Publishers
01 Winter 2018
Rashaidah sluiers uit de Sinaï Textielkunstenaar Barbara Broekman
30
6
verschijnt 4x per jaar • losse verkoop € 9,50
Lente 2020
11
Tenten als Paleizen
6
Geheimen uit Gelderse bodem
38
Tegendraads van Barbara Broekman 52 verschijnt 4x per jaar • losse verkoop € 9,95
12 Winter 2021
Nō 12 verschijnt december 2020
Blaschka glas fragiele erfenis
6
Transparant tulle bi telli
40
Hergebruik van Elvis en Kresse
54
verschijnt 4x per jaar • losse verkoop € 9,95
Métier 11 Herfst 2020
09
41
11 Herfst 2020
Kunstwerkjes in hout
28
Marian Stubenitsky
36
Stoere bonken en extreme koude
58
verschijnt 4x per jaar • losse verkoop € 9,95
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Sinds 2018 geven we Métier uit, waarvan we ook de initiatiefnemers zijn. We kondigden het al uitgebreid aan in de vorige uitgave van Inzicht (Inzicht 2018). We kunnen met recht zeggen dat Métier ‘onze trots’ is en er wordt met heel veel plezier en gedrevenheid aan gewerkt. Métier is een kwartaalblad en behandelt een breed scala aan onderwerpen in de sfeer van ambacht, kunst, materiaal en techniek. Ons doel is een dialoog te ontketenen tussen ontwerpers, ambachtslieden, kunstenaars en historici over de wijze waarop door de eeuwen heen en in verschillende culturen gebruik gemaakt wordt van materialen en technieken. We doen dat door middel van een online magazine én vooral een gedrukte versie van Métier. In januari 2018 verscheen het eerste nummer en recentelijk rolde nummer 12 van de persen. We zijn inmiddels bezig met nummer 13 en gaan daarmee de vierde jaargang in. Daar zijn we best trots op natuurlijk, in een wereld en een land waarin er zoveel keuze aan tijdschriften is. Ons kernteam bestaat uit hoofdredacteur Boukje Mulder, redacteur Jolanda Bos en uitgever Lonneke Beukenholdt. De eindredactie is in handen van Lisa Seldenthuis en de marketing is met veel enthousiasme opgepakt door Alexandra van Dijk. Uiteraard wordt ons team aangevuld door een groep van min of meer vaste en gedreven auteurs. We groeien nog steeds, bijna dagelijks komen er nieuwe abonnees bij en we liggen overal in Nederland in de gespecialiseerde boekhandel. We hebben halverwege het eerste jaar de abonnementenadministratie en de distributie naar winkels in Nederland al uitbesteed, opdat we onze handen weer vrij zouden hebben voor andere zaken. Online zijn we actief geweest door op de website van Métier artikelen te laten verschijnen via Métier Online. Deze artikelen zijn anders dan de gedrukte artikelen, op die manier hopen we onze lezers maandelijks ook
op een andere manier aanvullende onderwerpen te bieden. De gedrukte versie van Métier is echter onze belangrijkste uitgave waarin we lezers op de hoogte houden van een divers scala aan onderwerpen en vaste rubrieken: een agenda met tentoonstellingen, boekreviews, een verzamelrubriek, een column, interessante websites en meer. Voor begin 2021 staat inmiddels ook de tweede Métier International op de agenda. We hebben zo veel vraag gekregen naar een Engelstalige versie dat we al snel besloten eens per jaar een Engelse versie uit te geven. De eerste, Métier International 2019, verscheen het jaar voor vorig jaar. Hierin staan vertaalde artikelen die eerder zijn verschenen in de Nederlandstalige edities van Métier, maar we hebben natuurlijk ook nieuwe artikelen gepland voor dit dubbeldikke nummer. We vullen de Engelse editie onder andere met Nederlandse kunstenaars, om Nederlands ontwerp internationaal onder de aandacht te brengen. Wij bieden kunstenaars hiermee met veel plezier een platform. Métier International is alleen te verkrijgen in de losse verkoop, wordt via onze webwinkel te koop aangeboden en via onze internationale distributeur.
www.metier-magazine.nl
43 ◄ Woven Cane Jewellery Basket with Brass Mounts (Vel-pettiya) Kandy, Sri Lanka, 18th-19th century
In previous centuries, the trade between the East and the West has flourished and dwindled in several instances. The trade between East and West has laid the foundation for several European companies and even nations in the past. Famous examples from the past are, of course, the East India Company and the Dutch Verenigde Oost-Indische Compagnie trading (mainly) with India and Indonesia. Since the 16th century this has been one of the main accelerators of wealth in Western Europe. And an elaborate and flourishing art trade and other luxury items accompanied the trade in spices and products. But of course, throughout history, there have been many more east-west trading opportunities. In the collection of Michael Backman, many objects refer to these age-old trading opportunities. ▶
Michael Backman Ltd +44 (0) 20 7629 4889 | admin@michaelbackmanltd.com
33
Métier Specials Bij Métier kunnen organisaties, bedrijven, instellingen of privépersonen een Métier Special laten maken. Voorwaarde is wel dat de het gewenste onderwerp aansluit bij de focus van Métier. Wanneer het binnen de scope past, stelt onze redactie in overleg een afgestemde formule op. Het is de intentie om deze speciale uitgaves van Métier te verspreiden onder onze abonnees, én binnen het netwerk van degene die de special (mede) met ons uitgeeft. De oplage, omvang en distributie worden in gezamenlijk overleg vastgesteld. Een voorbeeld van een special die afgelopen jaar uitkwam is de ‘Backman Special’ die wij maakten voor de antiquair Michael Backman, een handelaar in Londen die met zijn bijzondere voorwerpen en expertise naadloos aansluit bij de doelgroep van Métier. Ook interesse? Neem gerust contact met ons op.
Michael Backman Ltd World Ar t | Rare Antique Asian, Islamic & Colonial Decorative Ar ts
LONDON
Metier Magazine Special | BLKVLD Publishers
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
45
Nature and Archaeology Zou het niet geweldig zijn om onze liefde voor natuur en archeologie te combineren in artikelen en vorm te geven in een tijdschrift? Met die gedachte werken we al enige tijd aan de opzet en het ontwerp van een nieuwe periodiek. Om enkele onderwerpen te noemen die aan bod komen in de eerste nummers: het uitsterven van de Noord-Afrikaanse leeuw door overbejaging in de oudheid, of het nut en het gebruik van kornoelje in de prehistorie in ons eigen land. Inmiddels staat dit nieuwe tijdschrift voor 2021 eindelijk op de agenda: Nature & Archaeology 01. Het wordt een Engelstalige uitgave die één keer per jaar verschijnt en zich zoals gezegd richt op de combinatie van natuur en archeologie, met brede onderwerpen en fenomenen. Hoe stond de mens in de oudheid tegenover de natuur en hoe gingen ze ermee om? Een bijzondere nadruk in dit tijdschrift ligt op beeld en vormgeving omdat we de inhoud ook als een beeldverhaal willen brengen. Uiteraard is Nature & Archaeology binnenkort ook op Facebook en Instagram te volgen. Wij hebben er enorm veel zin in!
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
OOK NIEUW!
Wearables wordt een periodieke uitgave over een onderwerp dat ons eveneens zeer nauw aan het hart ligt: draagbaar erfgoed, in het Engels ook wel ‘wearable heritage’. Wearables verschijnt één keer per jaar en wordt een Engelstalige uitgave. Hierin laten we de diversiteit van kostuumtradities zien, met een focus op – maar geen beperking tot – het Midden-Oosten. Aan de eerste editie wordt momenteel geschreven en ontworpen. Wearables verschijnt voornamelijk in themanummers, waarin onderwerpen zoals haardracht centraal staan, of een regionaal thema zoals klederdracht in Oman. Het tijdschrift wordt straks natuurlijk verkocht in de webshop van BLKVLD.
47
Samen met The Himalayan Institute of Cultural & Heritage Studies werken we aan een jaarlijks uitgegeven periodiek van onderzoeken die uitgevoerd zijn door academici verbonden aan dit instituut. The HICH richt zich op archeologie, antropologie, cultuur en erfgoed in de Himalaya's. Directeur dr. Sonali Gupta organiseert er unieke workshops op het gebied van een verscheidenheid aan thema’s zoals kunst, muziek, poëzie, aardewerk en textiel in de Himalaya. Ze doet dat op locatie en het instituut is te bezoeken voor studenten en academici die er onderzoek willen doen. Hoewel er een enorm groeiende interesse is in deze onderwerpen en in de regio, is het tijdschrift dat wij gezamenlijk opzetten tot nu toe de enige in zijn vorm. Een primeur voor BLKVLD dus! In 2021 verschijnt naar verwachting de eerste uitgave.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
49 Rick Hertel
is een jonge, begenadigd kunstenaar uit Haarlem. Hij is zeker niet onverdienstelijk als portretkunstenaar en verdient zijn geld naast zijn schitterende portretten met game art, fantasy art en reconstructies van het verleden. In die laatste hoedanigheid werken wij natuurlijk met hem. Hier geven we je met veel plezier een inkijkje in zijn werk, waar hij in schetsen het archeologisch verleden weer tot leven laat komen. Als archeoloog en uitgever is het heel erg leuk om zijn werk te volgen vanaf de schets tot het daadwerkelijke eindresultaat. Niet in de laatste plaats omdat je meerdere keren moet kunnen bijschaven aan de situatieschets, omdat gaandeweg vaak pas duidelijk wordt hoe de verschillende onderdelen of situaties afgebeeld kunnen worden. Soms weten archeologen niet precies hoe een landschap eruitzag en moet de kunstenaar wat om de kennislacunes heen tekenen. Een hele opgave en daar is niet iedereen goed in. Rick kan het wél en we zijn dan ook blij dat we met hem kunnen werken.
www.rickhertelart.com
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
IV
51
BLKVLD is natuurlijk niet alleen in Nederland actief, maar wereldwijd, en bijna de helft van onze uitgaven is Engelstalig. Wij geven diverse internationale boeken en tijdschriften uit. Om die reden zijn wij afgelopen jaar een samenwerking aangegaan met een internationale distributeur die de markt wereldwijd bedient. Zij brengen onze uitgaven direct onder de aandacht bij klanten via hun uitgebreide directmarketingnetwerk. Uniek voor ons, want als kleine uitgeverij is het bereiken van een klantenbestand van groot belang.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
We zijn met onze internationale uitgaves actief in de volgende werkvelden: etnografie, archeologie, kunst en cultuur, in de vorm van populairwetenschappelijke uitgaven, kinderboeken maar ook diverse academische publicaties. Voor onze uitgaves organiseren we vanzelfsprekend boekpresentaties, waarbij de auteur exemplaren signeert. We houden ervan om onze projecten ook nét op een andere manier te presenteren, middels lezingen en symposia, met antieke klederdrachten op de catwalk, of erfgoed-clinics waarbij geur het onderwerp was. Hierbij is de keuze van de locatie belangrijk, zoals een gespecialiseerde boekwinkel, museum of een galerie. En natuurlijk zijn we met onze boeken en tijdschriften aanwezig op beurzen en markten. Hoewel we in 2020 door de COVID-19 maatregelen minder actief waren dan gebruikelijk, organiseerden we in 2019 wel diverse van dergelijke bijeenkomsten om onze boeken onder de aandacht te brengen. In 2020 maakten we wel podcasts waarbij interviews met de auteurs werden opgenomen, radio-interviews werden gegeven en recensies verschenen. Op onze website treft u een weerslag van deze activiteiten onder het menu Evenementen en Auteurs.
53 Lisa in Egypt
Lisa (inmiddels geen 10 jaar meer, maar niet minder enthousiast over de klassieke oudheid) werkte als 10-jarige mee op een opgraving in Egypte en schreef een reisverhaal voor kinderen. Haar boek geeft een kijkje in de wereld van de archeologie in Egypte, gezien door de ogen van een kind. Voor Lisa was dit een geweldige ervaring die niet veel kinderen haar kunnen navertellen. Dit boek is overigens ook al eerder in het Nederlands verschenen en is zeer toegankelijk voor schoolklassen omdat wij tevens een lesbrief ontwikkelden die hierbij aansluit.
'Lisa in Egypte' is zowel in het Engels als in het Nederlands uitgegeven, inclusief een lesbrief voor groep 7
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
paint it, black 'Paint it, black' beslaat de bijzondere geschiedenis van kohl oogmake-up in het Midden-Oosten. Vooral de diversiteit van de flesjes, potjes en tasjes voor dit zwarte poeder, vanaf de bronstijd tot nu, komt aan bod. Gedurende duizenden jaren hebben zowel mannen, vrouwen als kinderen deze oogmake-up gebruikt en de vele verschillende voorwerpen die voor de opslag van dit materiaal gebruik werden, geeft een unieke kijk op sociale aspecten zoals status en geloof, gebruiken en rituelen. Het is een boek van meer dan 350 pagina’s vol foto’s geworden.
ABOUT PAINT IT, BLACK ‘The book is packed with beautiful photos, along with a superb catalogue showing a vast collection of varied and beautiful kohl containers. ’ Sarah Corbett
55
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
57
k girl who goes to wor About a 10-year-old Egypt cal excavation in at an archaeologi
1
1
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Zoete sukade Als kind aten wij met enige regelmaat bij mijn grootmoeder van vaders kant. Haar specialiteit was sukadevlees. Het viel uit elkaar en was toch niet droog. Bij haar was het warm eten ’s middags rond twee uur en de tafel stond vol met eten. Mijn voorliefde voor in de middag warm eten komt daar vandaan. Ik vind sukade heerlijk, maar ik maak het zelf toch net even anders, meer met een oosters tintje. Snij de uien niet te grof en niet te fijn, en fruit ze in een grote braadpan. Gebruik voor het fruiten van de uien ruim roomboter en olijfolie. Schep de uien uit de pan als ze glazig zijn en bak vervolgens het vlees snel bruin aan beide kanten in dezelfde pan. Voeg daarna de uien weer bij het vlees en doe nu ook de gesneden knoflook in de pan. Haal de pitten uit de dadels en leg de dadels in z’n geheel in de pan, op en rond het vlees. Kruid het vlees met twee eetlepels rash el hanout, een flinke theelepel kaneel, 3 kruidnagels en 3 laurierblaadjes. Peper en zout mogen ook niet ontbreken. Giet nu warm water in de pan zodat het vlees net niet onder staat. Leg de bruine boterhammen op het vlees zodat het vlees is afgedekt. Laat de pan tenminste drie uur, maar liever langer, sudderen op een laag pitje, eventueel op een plaatje. Controleer zo nu en dan of het niet stiekem is drooggekookt. Serveer met aardappelen of couscous, al naar gelang je smaak, en een zoetzure komkommersalade. Maak van tevoren een ouderwetse komkommersalade door de komkommer te schillen en te schaven. Giet er azijn overheen en twee scheppen suiker. Mix het geheel goed en laat even staan.
Eet smakelijk!
Wel eerlijk vlees gebruiken; het is duurder, maar ook lekkerder en bovenal, de koe heeft een (min of meer) normaal leven gehad!
Ingrediënten 1 kg sucadelappen (of meer) 6 knoflooktenen Medjoul dadels, ± 15 stuks 2 bruine boterhammen 2 uien rash el hanout kruidnagel laurier peper zout kaneel Komkommer azijn suiker
59
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
Over het Gilgamesh-epos Gepubliceerd als blog op 23 december 2014 door Jona Lendering ...
I
k adviseer u Het epos van Gilgameš, het tweeëndertig eeuwen oude nationale gedicht van Babylonië. De beste vertaling is die van Herman Vanstiphout, omdat hij niet slechts de twaalf kleitabletten van de standaardtekst vertaalt, maar ook het oudere materiaal, en zo inzicht biedt in de groei van een van de meest overdonderende teksten uit de geschiedenis. In de Oudheid en Middeleeuwen werd informatie vooral mondeling doorgegeven en dat geldt ook voor de sage van de oersterke koning van Uruk in zuidelijk Irak, die ergens in de zevenentwintigste eeuw v.Chr. moet hebben geregeerd. Zo rond 2000 v.Chr., eeuwen na zijn dood, circuleerden over hem nog steeds enkele verhalen, die zijn opgeschreven in het Sumerisch. De verhalen werden echter ook in andere talen verteld, en een Babylonische optekening vond plaats rond 1800. Enkidu en de dieren (Museum voor Anatolische Beschavingen, Ankara) Dat de sage populair was, blijkt uit het feit dat varianten van de tekst bekend zijn uit een opgraving in het huidige Turkije (Hattusa – in drie verschillende talen) en een in Israël (Megiddo). Al deze teksten zijn de geschreven neerslag van een mondeling doorvertelde sage. Uit Karchemis, Nuzi en Byblos zijn afbeeldingen bekend die met zekerheid scènes uit de sage voorstellen. Verschillende oosterse verhalen, zoals de Bijbelse sage over Samsom, lijken door het heldendicht te zijn beïnvloed. In de twaalfde eeuw v.Chr. combineerde een zekere Sin-leqi-unnini de bestaande Gilgameš-verhalen
met de mythe van de Zondvloed en schiep zo de standaardtekst, die is overgeleverd op twaalf kleitabletten. Het gaat over een krachtpatser-koning die zich bekommert om god noch gebod, tot hij wordt geconfronteerd met Enkidu, een natuurwezen dat net zo sterk is als hijzelf. Omdat ze elkaar niet aankunnen, sluiten ze vriendschap en halen zo het beste uit elkaar. Enkidu, Gilgameš en de hemelstier: reliëf uit Nuzi (Pergamonmuseum, Berlijn) Zo besluiten ze om ceders te gaan kappen in het verre westen. De liefdesgodin Ištar is wel onder de indruk van de stoere helden, maar Gilgameš wijst haar avances af. Helaas, hell hath no fury like a woman scorn’d: bij wijze van wraak stuurt Ištar de hemelstier naar de aarde, maar de twee vrienden rekenen ermee af en beledigen ook de godin nog eens. Dat moeten ze bekopen: Enkidu wordt ziek, sterft en wordt begraven. >
61 Het Gilgamesh-epos in beelden Wat een schitterend verhaal is het toch, het Gilgameshepos. De getekende versie die we uitgegeven hebben is het werk van Hugo de Reede. Eerder verschenen zijn tekeningen al in boekvorm in het Frans; wij geven het in het Engels uit. Aangezien Hugo vorig jaar helaas is overleden, publiceren we het boek in nauwe samenwerking met zijn vrouw Loes Dumas. We bezochten haar in Frankrijk in 2020 om de laatste wijzigingen door te voeren voordat het boek gedrukt werd. Een geweldige ervaring om samen met haar aan zijn tekeningen te werken.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
De climax van het heldendicht is Gilgameš’ rouwverwerking. Hij gaat op zoek naar het eeuwige leven en vindt uiteindelijk de overlevenden van de Zondvloed, die de onsterfelijkheid hebben verworven. De held ontdekt echter dat deze voor hem niet is weggelegd en accepteert uiteindelijk zijn eindigheid. Hij is een wijzer mens geworden. Een held tussen de wilde dieren, vermoedelijk Gilgameš; bronswerk uit westelijk Iran (Rijksmuseum van Oudheden, Leiden) Held tussen wilde dieren, vermoedelijk Gilgameš; bronswerk uit west-Iran (Rijksmuseum van Oudheden, Leiden) Wij geloven niet in liefdesgodinnen die wraak nemen als ze worden gekrenkt, wij weten dat de Zondvloed geen historische gebeurtenis is en wij weten dat er geen hemelstieren bestaan. In feite zijn ze ook niet zo belangrijk, want de auteur van het gedicht heeft ze slechts nodig om zijn eigenlijke boodschap uit te dragen: dat mensen volwassen worden in de confrontatie met hun eindigheid. Wie eeuwig leeft, kan immers elke keuze maken die hij wil: als het de verkeerde is, is er alle gelegenheid het de tweede keer beter te doen. Voor een mens is dat anders: menselijke keuzes hebben consequenties en geven ons leven betekenis. Het is, met andere woorden, de dood die ons maakt tot mensen. Een beetje een platvloerse gedachte misschien, maar ze is de moeite van het overwegen waard. ...
OVER JONA LENDERING Jona Lendering (1964) is een Nederlands historicus, blogger, webmaster en journalist, die vooral actief is op het gebied van wetenschapscommunicatie over de oudheid. Lendering studeerde aan de Rijksuniversiteit Leiden en de Vrije Universiteit te Amsterdam. Sinds 1996 beheert hij Livius.org, een website over de oude geschiedenis. Lendering is mede-oprichter van Livius Onderwijs, een onafhankelijke school voor historisch onderwijs. Boeken van zijn hand zijn onder andere: Alexander de Grote. De ondergang van het Perzische Rijk, Stad in marmer, De randen van de aarde en Vergeten erfenis. Oosterse wortels van de westerse beschaving.
63
Even voorstellen... Lisa Seldenthuis is als eindredacteur van onze tijdschriften verantwoordelijk voor de laatste correcties en is de vaste tekstcorrector bij BLKVLD Uitgevers. Omdat zij zich de afgelopen jaren met veel plezier en enthousiasme heeft ingezet voor – onder andere – Métier Magazine, lijkt het ons hoog tijd om haar aan u voor te stellen. Lisa werkt als zelfstandige tekstschrijver, -corrector en redacteur. Naast de tekstcorrectie voor Métier, schreef zij voor een aantal van onze edities van Métier enkele artikelen over moderne kunst en traditionele ambachten voor een breed (populairwetenschappelijk) publiek. Andere projecten die wij samen met Lisa deden, betroffen redactie- en schrijfopdrachten voor diverse opdrachtgevers die wij naast onze eigen uitgeefprojecten uitvoerden, waaronder voor de provincie Noord-Holland en de gemeente Overbetuwe. In haar werk is Lisa bijzonder precies. Bij het proeflezen en redigeren corrigeert zij fouten in spelling, grammatica en interpunctie en doet bovendien een uitspraak over de aansluiting van de tekst bij de doelgroepen waarvoor de teksten zijn opgesteld. Daarbij hebben het taalgebruik en de toon haar bijzondere aandacht. Lisa Seldenthuis studeerde in de afgelopen twee jaar Griekse en Latijnse Taal en Cultuur aan de Universiteit Leiden. Zij is, ook voor andere uitgeverijen of boeken, beschikbaar voor het uitvoeren van redactiewerk op projectbasis. Voor aanvullende informatie, een prijscalculatie of referenties is Lisa te bereiken via lisaseldenthuis@gmail.com of via LinkedIn.
BLKVLD
Uitgevers
|Publishers
De uitgeverij huist in Zandvoort. Zo ingeklemd tussen twee natuurgebieden en de Noordzee is dat geen gekke plek. Altijd lucht en ruimte. Ook onze klanten weten de weg naar het zand te vinden. We zien je graag in een van onze strandtenten als COVID-19 geen hoofdrol meer speelt in de dagelijkse communicatie.
B