BNA Architecten Jaarboek 2021/2022

BNA ARCHITECTEN JAARBOEK 2021/2022

www.architecten.nl

Brilliantgroup realiseert haar nieuw hoofdgebouw te Duiven De nieuwbouw van Brilliantgroup is geheel in stijl met waar Brilliant voor staat; bescherming bieden voor alles wat kwetsbaar is. Het ontwerp ambieert een BREEAM-NL 5-sterren Outstanding label, een WELL Platinum score én wordt geheel circulair gebouwd. Architect VOM architecten Duiven

AWARDS 2021

Adamas Groep één van de trotse winnaars van BREEAM Awards 2021

adamasgroep Meander 901 6825 MH Arnhem +31 (0)26 446 12 22 info@adamasgroep.nl www.adamasgroep.nl

De toekomst creëer je zelf Adamasgroep is een toonaangevend (internationaal) opererend ingenieurs- en adviesbureau wat zich speciﬁek richt op het duurzaam en verantwoord ontwikkelen van gezond, duurzaam én circulair vastgoed. De adviseurs van Adamasgroep ondersteunen u op pragmatische wijze bij de erkende certiﬁceringsmethoden als BREEAM, LEED, WELL en DGNB. Graag geven wij u advies over subsidiemogelijkheden zodat een duurzame renderende businesscase ontstaat. Wij ontwikkelen met u waardevaste en circulaire gebouwen, helpen u bij klimaat adaptief ontwerpen en bespreken hoe u de energietransitie verstandig kunt verwezenlijken. Gecombineerd met de subsidiemogelijkheden ontstaat zo een goed renderende en verantwoorde ontwikkeling. Bent u benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Onze specialisten helpen u graag. Neem geheel vrijblijvend contact met ons op of kom langs.

Volg ons op social media

adamasgroepnl

@AdamasgroepBV

adamasgroep

LAAT U INSPIREREN, INFORMEREN EN ADVISEREN OVER DE OPLOSSINGEN VOOR DE GEHELE BOUWSCHIL

WWW.SOPREMA.NL

SUPAFIL CAVITY XL: SNEL, SCHOON EN EFFICIËNT ISOLEREN VOLGENS WET KWALITEITSBORGING

Curabitur sagittis sed ligula non sodales. Morbi rutrum nulla ligula, porta pulvinar nibh bibendum placerat. Morbi viverra mollis QNLZQF VZNX NRUJWINJY 5MFXJQQZX ZY SNXQ ‫ ܪ‬SNGZX KFHNQNXNX JSNR [JQ QTGTWYNX JWTX (WFX INLSNXXNR JSNR FY RTQJXYNJ JZNXRTI 8JI KWNSLNQQF NS SZSH ZY FZHYTW 2TWGN INLSNXXNR [JQ JWTX JZ UWJYNZR 2FZWNX MJSIWJWNY SZQQF HTSINRJSYZR QNLZQF WMTSHZX [TQZYUFY Curabitur ullamcorper dolor eros, vitae tempus ipsum egestas eget. Integer ornare viverra leo et tincidunt. Ut quis mattis risus.

SNELLER BOUWEN MET GEGARANDEERDE KWALITEIT

+ZXHJ ZQQFRHTWUJW ITQTW J] YNSHNIZSY KJZLNFY INFR [JMNHZQF JLJY

Uitvoering weersonafhankelijk Geen opslag, geen afval op bouw Metselaar kan blijven metselen Conform Wet Kwaliteitsborging

Neem contact met ons op: +31 548 - 516 225 info@pluimers.nl

Wattstraat 11 7461 AB Rijssen (NL)

ARCHITECTEN 2021-2022

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021 • De winnaars, genomineerden en eervolle vermeldingen • Een overzicht van alle inzendingen per categorie

INFORMATIE VOOR OPDRACHTGEVERS • Meerwaarde van het werken met een architectenbureau • Specialiteiten van architecten, zoals circulaire architectuur en bouw • Alle BNA-leden op een rij

PARTNER IN HOSPITALITY

www.hafele.nl

VAN ENTREE TOT HOTELKAMER

Elektronische sluitsystemen

Ledverlichting en geluid

Kluis en minibar

Meubel- en bouwbeslag

Schuifdeurbeslag Slido Wall

Voorwoord Geven en krijgen Wat geeft het gebouw terug aan zijn omgeving? Dat is een vraag die ik heel graag stel. Een gebouw is zoveel groter dan haar kavelgrenzen. Daarnaast is de gemeenschappelijke, publieke buitenruimte belangrijker dan ooit gebleken. In het afgelopen anderhalf jaar zijn we ons meer bewust geworden van onze buitenruimte en de gebouwde omgeving. Wandelen was de nieuwe manier van vergaderen en van ontspannen. We weten beter waar de mooie gebouwen en plekken te vinden zijn, waar het groen en veilig is om even frisse lucht te pakken. Maar ook doordat we zoveel buiten waren, vielen ook minder goede dingen op zoals onveilige straten en parken, afgeplakte gevels met erachter de supersnelle bezorgservices. Hoe je omgeving er uitziet, is van invloed op je gemoedstoestand. Bij de BNA Beste Gebouw van het Jaar-inzendingen zie ik prachtige voorbeelden. Een icoon dat je onmiddellijk opgewekt maakt, een gebouw dat uitnodigt om elkaar te ontmoeten, een huis dat zo goed past in het landschap dat zijn aanwezigheid het verrijkt. Stuk voor stuk sterke gebouwen die de meerwaarde van de architect tonen en waarbij het belang van goed opdrachtgeverschap wordt bekrachtigd. Goede gebouwen geven dus wat terug. Je kunt je beter voelen, zelfs gelukkiger worden in een mooie omgeving. Het gebouw is er niet alleen voor de gebruiker, ook voor de voorbijganger. “Schoonheid is een mensenrecht”, zei Maxim Februari bij Zomergasten, refererend aan de wijk Overvecht waar hij is opgegroeid. “Je kunt je haast niet gezond en vrolijk voelen in zoveel lelijkheid”. Ik ben het volmondig eens met dit credo en draag het graag uit in mijn werk. Daarbij heb ik het overigens niet over ‘mooi’. Schoonheid is niet subjectief, dat gaat over meer, het gaat over aandacht. Als iemand zijn best heeft gedaan voor jou, dan geeft je dat een goed gevoel. Het tegenovergestelde is dus net zo waar. De invloed van een gebouw op de direct aangrenzende publieke ruimte is groot. Bij een geslaagd ontwerp verrijkt het gebouw zijn omgeving, maakt het verblijf er veiliger en prettiger. Aandacht voor materialiteit, vorm en detail kan daarbij een groot gebaar maken, en zelfs het verschil uitmaken.

misschien helemaal niet meer. Of wat is de starterswoning? Zijn die definities nog wel juist? Om antwoord te kunnen geven op dit soort vragen is bewustwording van verschillen tussen mensen belangrijk. Alle stemmen moeten worden gehoord. Alle gebouwen die in dit Jaarboek staan, tonen deze schoonheid en hoop. Ze zijn ontwikkeld met een visie en tot stand gekomen in een proces van vragen en doorvragen. Daarmee zullen deze gebouwen, de architectuur en het vakmanschap ervan ons iets leren over de huidige tijd. Ik hoorde laatst over het oeroude begrip “tuun”: een omtuining en voorloper van onze hedendaagse ‘tuin’. Een dergelijke wildwal of haag biedt ook anno nu nog steeds enerzijds een duidelijke afscheiding tussen privé en openbare ruimte, maar geeft, anders dan een schutting of hekwerk, ook wat terug. Binnen de haag is ruimte voor een enorme diversiteit aan planten en dieren, dat alles zorgt weer voor CO2-opname en verrijking van de grond. De haag is een harmoniemodel waarin de mens met de natuur samenwerkt. Zou die haag symbool kunnen staan voor de gebouwen die we maken in de toekomstige bouwopgave door je, bij het innemen en afbakenen van ruimte, af te vragen: wat geven we terug? Ik wens je veel inspiratie bij het lezen van dit Jaarboek. Jolijn Valk, voorzitter BNA

Een goed gebouw is het resultaat van goed opdrachtgeverschap en goed opdrachtnemerschap. Het is als mooie dans, zoals het in het juryrapport wordt genoemd. Hiervoor is nodig dat je je kunt verplaatsen in de ander. En dat je je gezamenlijk afvraagt voor wie je bouwt. In de huidige maatschappij worden de verschillen tussen mensen steeds duidelijker kenbaar gemaakt. Dat lijkt mij een goede ontwikkeling want dat vraagt om een herijking van de bekende weg. Wat we bijvoorbeeld kennen als ‘eensgezinswoning’ bestaat 3

INNOVATIEF LIFTDESIGN

Grunbach biedt een veelzijdig en vooruitstrevend aanbod op het gebied van liften.

ONZE PRODUCTEN

Wij leveren innovatieve producten van de hoogst haalbare kwaliteit met oog voor design,

• Personenliften

detail en duurzaamheid. Onze liften voldoen altijd aan de laatste trends op het gebied

• Woonhuisliften

van veiligheid, comfort, energiebesparing en efﬁciency. Naast het leveren van een

• Goederenliften

perfect product hechten wij grote waarde aan een prettig en persoonlijk klantencontact.

• Invalidenliften

GRUNBACH LIFTEN Wiekenweg 50a, 3815KL Amersfoort, T 033 888 5510, info@grunbach.com WWW.GRUNBACH.COM

A C C E S S I B I L I T Y T O A H I G H E R L E V E L

Inhoud 1

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021 21 Winnaar 24 Publieksprijs 32 Genomineerden BNA Beste Gebouw van het Jaar 40 Categoriewinnaars 46 Genomineerden 58 Eervolle Vermelding 74 Fotoverslag prijsuitreiking 78 Inzendingen Particuliere Woonbeleving 84 Inzendingen Identiteit & Icoonwaarde 100 Inzendingen Stimulerende Omgevingen 114 Inzendingen Leefbaarheid & Sociale Cohesie 128

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU 139 Meerwaarde van de architect 140 Erkende BNA-bureaus 141 Incidentele opdrachtgevers 144 Ervaren opdrachtgevers 145 Architectenwinkel 146 Zelf bouwen met een architect 147 De voorfase 148 Het ontwerpen bouwproces 149 Samen werken aan waarde / waardenkaarten 151 Architectenselecties 164 Algemene voorwaarden 165

TECHNOLOGIE BENUTTEN 173 Theatrale architectuur dankzij digitaal vakmanschap 181 Michiel van Raaij - De TechArchitect: architect van de toekomst? 182

CIRCULAIR DOEN 189 RO&AD Architecten - De natuur als (inspiratie-)bron 190 Duurzaam ontwerpen en bouwen groeit snel maar is nog niet de nieuwe norm 193 Leon Sebregts - Stap voor stap naar een duurzamere manier van leven 194 5

Sixty 5, Eindhoven

Ontwerp: diederendirrix | Fotograaf: Ossip van Duivenbode

Woongebouw Sixty5 ligt in de ontwikkelingslocatie Spoorzone op Strijp-S. De betonnen gevelelementen verwijzen naar het industriële erfgoed op Strijp-S. In de gevel is een plankenreliëf aangebracht: een knipoog naar de betonbekistingen van diverse oude Philips-gebouwen. De aluminium kozijnen zijn opvallend slank. Sixty5 past in de eenheid van het straatbeeld en is tegelijk elegant door de ranke voorgevel in getrapte vorm. VPG Aluminium Ramen en Geveltechniek plaatste de aluminium gevelelementen.

Together for better www.reynaers.nl

Inhoud 5.

GEBOUWD GELUK 205 Renson van Tilborg – Over waarden gesproken 206 Jonas Wiggelinkhuizen - Beleggen met betekenis 208 Natascha Drabbe - Iconische huizen: toonbeelden van woongeluk 210

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD 217 Incidentele opdrachtgevers aan het woord 218 Ervaren opdrachtgevers aan het woord 228

BNA VOOR OPDRACHTGEVERS 235 Hulp bij geschillen 236 Archy 244

CONTACT MET DE BNA 245

ARCHITECTENBUREAUS BNA 257 Vind een architect 258 Alfabetische ledenlijst 258 BNA-bureaus per provincie 266 Adverteerdersindex 310

Colofon 313

CARLISLE® waterdichte oplossingen Summertime - © SeARCH

CARLISLE® water- en luchtdichte oplossingen Valley Amsterdam - © MVRDV - © Marcel Steinbach

CARLISLE® waterdichte oplossingen Station Arnhem Centraal - © UNStudio - © APA

Voor elk project een duurzame oplossing CARLISLE® CM Europe biedt met onze merken RESITRIX® | HERTALAN® | HARDCAST® duurzame EPDM en BUTYL afdichtingen voor platte daken en gevels. Water- en luchtdichte oplossingen met maatgerichte service, technisch advies en projectbegeleiding.

CARLISLE® waterdichte oplossingen

Uw kennispartner van ontwerp tot realisatie.

CARLISLE® luchtdichte oplossingen Amphia Breda -© Wiegerinck Arch. - © Jeroen van Eindhoven-Beeld Werkt

CARLISLE® water- en luchtdichte oplossingen Pontsteiger Amsterdam - © Arons en Gelauﬀ architecten

CARLISLE® luchtdichte oplossingen Hoge Vrĳheid Den Haag - © Open Development, Vink Bouw en Martĳn van der Hĳden architecten

CIRCL Amsterdam - © de Architekten Cie.

CARLISLE® water- en luchtdichte oplossingen Depot Boĳmans van Beuningen Rotterdam - © MVRDV - © Flying Holland

CARLISLE® water- en luchtdichte oplossingen Groninger Forum - © NL Architects

CARLISLE® luchtdichte oplossingen

CARLISLE® waterdichte oplossingen

Amstel Toren Amsterdam - © Powerhouse Company

Geofort Herwĳnen - © negen graden architectuur

WWW.CCM-EUROPE.COM

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

COLT ZORGT VOOR BRANDVEILIG MET INNOVATIEVE JALOEZIEVENTILATIE BIJ GALERIJFLAT COLT INTERNATIONAL B.V.

| HOE KRIJGEN WE DE BRANDVEILIGHEID VAN EEN BESTAANDE GALERIJFLAT OMHOOG? Met deze vraag speelde Woonforte, de eigenaar van galerijflat Bezembinder, al enige tijd. Er was sprake van onvoldoende brandwerendheid tussen de galerijen en de aangrenzende woningen. Daarnaast hadden de bewoners en omwonenden hinder van galm. De galerijen zijn namelijk dichtgezet met een vliesgevel. Hierdoor dient elke galerij als besloten ruimte te worden beschouwd en dient deze als extra beschermde vluchtroute te worden uitgevoerd. Colt heeft onderzoek verricht naar de mogelijke oplossingen en heeft er voor gekozen om elke galerij te voorzien van voldoende openingen zodat de galerij als niet-besloten kan worden beschouwd. Om het comfort, welke de vliesgevel brengt, grotendeels te behouden zijn de openingen voorzien van glazen lamellen. Er is besloten te voorzien in gefixeerde lamellen zodat geen verdere aansturing noodzakelijk is. Met behulp van CFD-simulatie is vervolgens de ideale hoek en diepte van de lamel bepaald in relatie tot het verkrijgen van een maximale doorlaat bij brand.

| BEWONERS POSITIEF Inmiddels is voor elke galerij sprake van voldoende ventilatie-oppervlakte om de veiligheid bij een brand te waarborgen en daarnaast zijn de bewoners positief over het klimaat op de galerijen, de regenwering en vooral het gebrek aan galm.

www.coltinfo.nl

Welke invloed heeft circulaire bouw op het werk van een architect? Houtskeletbouw specialist De Mar deelt haar jarenlange kennis en ervaring met veel enthousiasme in de nieuwbouw wereld in Nederland. Niet alleen voor aannemers, maar ook met architecten. ,QQRYDWLHYH NHQQLV RYHU +6% &DVFR·V GDN YORHU HQ (geïntegreerde) wandelementen, maar ook dakkapellen voor de woningbouw. De Mar is vooruitstrevend en de kartrekker in de ontwikkelingen met betrekking tot duurzaamheid en circulariteit. Welke invloed hebben deze ontwikkelingen op jou als architect? Wij vertellen graag welke mogelijkheden er zijn. Het verkoopteam van De Mar denkt met je mee bij KHW XLWZHUNHQ YDQ VHULHPDWLJH ZRQLQJHQ YLOOD·V vrijstaande woningen, maar ook bij meerlaagse bouw kun je bij ons terecht. Door De Mar al in het voortraject te betrekken in het bouwproces kunnen o.a. bouwfouten sneller gesignaleerd en ondervangen worden. 'RRU RQ]H EUHGH FRQVWUXFWLHYH NHQQLV LQ GH KRXW VNHOHWERXZ HQ SUR DFWLHYH DDQSDN KHEEHQ ZH MRX HFKW LHWV H[WUD·V WH ELHGHQ $OV MH VDPHQZHUNW PHW 'H 0DU

dan weet je zeker dat je van de nieuwste toepassingen gebruik maakt. Bovendien heeft jouw klant met KRXWVNHOHWERXZ GH ZRQLQJ ELQQHQ HQNHOH GDJHQ ZLQG en waterdicht, is er weinig vervoer naar de bouw en een snelle bouwtijd mogelijk. Kijk voor meer informatie op www.demar.nl of bel 0566 624 001 en vraag naar de accountmanager uit jouw regio.

Design en gebruiksvriendelijkheid Bij Euroliften gaan design en gebruiksvriendelijkheid hand in hand. De liften worden gemaakt naar de wensen en de behoefte van de gebruiker of ontwerper. Er is veel mogelijk op gebied van maatwerk en uitstraling of het nu gaat om MIVA-hefplateaus, ﬁetsliften, schaarliften, huisliften, goederenliften of brancardliften voor binnen of buiten. Door gebruik van verschillende materialen en kleuren kunnen wij breed inspelen op de wens van de opdrachtgever. Al onze medewerkers worden vakkundig opgeleid voor zowel de installatie als onze 24 uurs service- en onderhoudsdienst.

Meer informatie vindt u op onze website WWW.EUROLIFTEN.NL of bel ons voor een afspraak T: 0297 32 42 91

0879-01_180x132mm.indd 1

07-09-2021 10:52

1-2_180x132mm_A.indd 1

07-09-2021 12:03 15

Specialist in gevelonderhoudsinstallaties

25 jaar wereldwijde ervaring

Oplossingen voor uitzonderlijke gebouwen

Klantgerichte aanpak

Ideale combinatie van standaardoplossingen en maatwerk

contact op:

31 183 56 91 11

Of kijk op onze website:

XSPLATFORMS.COM

VALBEVEILIGINGSOPLOSSINGEN VOOR ELKE SITUATIE

RAILSYSTEMEN

UW VALBEVEILIGINGSSPECIALIST d

Projectadvies op maat

Risico inventarisatie en -evaluatie

Permanente valbeveiliging

Service en inspectie

Mobiele valbeveiliging

Keuringen mobiele valbeveiliging

HEKWERKEN

LEEFLIJNSYSTEMEN

MEER INFORMATIE? Bel 0183 568 555 of mail naar info@ar.nl

ANKERPUNTEN

valbeveiliging.nl

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

DE KUNST VAN VERFIJND WEVEN 2TEC2

Bij 2tec2 hebben ze bewezen dat ze meesters zijn in het creëren van vloerbekleding op maat. Het bewijs ligt deze keer in de nieuwe kantoren ontworpen door het architectenbureau Barbarito Bancel voor Moët Hennessy in het hart van Parijs. Moët Hennessy, marktleider in luxewijnen en gedistilleerde dranken, haalt de basis van zijn producten uit de natuur. Het was dan ook vanzelfsprekend dat het architectenbureau Barbarito Bancel koos voor natuurlijke materialen voor de inrichting van het nieuwe 18

hoofdkantoor in Parijs. Steen, metaal, hout, glas en wol maken deel uit van dit haute couture-project, dat volledig is gewijd aan werkruimtes en de kunst van de etiquette. Een werk over materialiteit, maar eveneens een creatieve denkoefening voor Ivana Barbarito en Benjamin Bancel. De 2tec2 geweven vinyl vloerbekleding is een uitstekend voorbeeld van deze denkoefening. De architecten reproduceerden zo op hun beurt een traditioneel renaissancepatroon voor de vloerbekleding, die ze tot BB_Kaleido hebben gedoopt.

Het licht creëert optische effecten, zodat de ruimte verandert naarmate de dag vordert. Tegelijkertijd maakte het ontwerp volledig gebruik van de complexe architectuur van dit gebogen gebouw. Aan de vloerbekleding werd bijzondere aandacht besteed om aan alle details van de site te voldoen waar waarden zoals hedonisme en uitmuntendheid weer terugkomen op de vijf verdiepingen die zich boven La Grande Epicerie de Paris bevinden, een historisch gebouw uit 1838 en emblematisch voor de Parijse cultuur.

dessin, kleuren en vorm,” legt Alexandre Page, directeur van 2tec2 in Frankrijk uit. Het team van 2tec2 biedt dan ook collecties hoogtechnologische geweven vinylvloeren aan die het resultaat zijn van Belgische passie, vindingrijkheid en knowhow. Troeven bij uitstek zijn de snelle productie en de kwaliteit van hun logistieke dienst, met open vizier op de wereld. Zo zijn ze met 2tec2 belangrijke partner in projecten zoals die van Moët Hennessy, maar ook in het Belgisch Paviljoen op de wereld Expo in Dubai alsook voor andere projecten in kantoren, hotels, gezondheidsinstellingen, openbare ruimtes en winkels. 2tec2 denkt graag met u mee om uw project naar een hoger akoestisch comfort te brengen.

“We wilden dat de vloeren van veraf een visuele impact zouden hebben, dat ze goed zouden aanvoelen en dat ze zouden passen binnen onze deadlines en budgetten,” zegt Benjamin Bancel, architect. Toen realiseerden de twee architecten zich dat vloerbekleding in geweven vinyl warmte en karakter kon geven aan de prestigieuze ruimtes, waarna ze meteen dachten aan 2tec2.

www.2tec2.com

| DE DYNAMISCHE EN VERFIJNDE SAMENWERKING Deze samenwerking kwam tot stand toen de Barbarito Bancel de 2tec2 vloerbekleding ontwierp voor de kantoorruimte - 8000 m2. Deze werd op een weefgetouw vervaardigd en perfect aangepast aan de vereisten van het project; de tegels, die op een technische ondervloer werden geplaatst, zijn niet alleen akoestisch, maar ook verwijderbaar, brandwerend en geschikt voor stoelen met wieltjes. “De vloerbekleding van 2tec2 werd zoals steeds geproduceerd in onze vestiging te Moeskroen in België. We hebben een uitgebreid productaanbod, maar bieden ook de mogelijkheid aan om een vloer op maat te ontwerpen en ontwikkelen. Voor het Moët Hennessy-project werd alles op maat gemaakt:

PLANISTAR SUN

Knoopkazerne-Utrecht (NL)

Naturalis-Leiden (NL)

Architect: Cepezed Foto: Lucas van der Wee

Architect: Neutelings Riedijk Architecten Foto: Scagliola Brakkee

COOL-LITE XTREME 60/28 COOL-LITE ST BRIGHT SILVER European Patent Office-Den Haag (NL) Architect: Ateliers Jean Nouvel + Dam & Partners

Foto: ©Ossip Van Duivenbode

BNA

BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

108 Inzendingen 36 inzendingen Particuliere Woonbeleving 28 inzendingen Identiteit & Icoonwaarde 25 inzendingen Stimulerende Omgevingen 19 inzendingen Leefbaarheid & Sociale Cohesie

12 Nominaties 4 Categoriewinnaars 1 Eervolle Vermelding 1 Publieksprijs 1 BNA Beste Gebouw van het Jaar Om het maatschappelijke component van deze competitie te onderstrepen, zijn de inzendingen - net als in voorgaande jaren - ondergebracht in vier categorieën: Identiteit & Icoonwaarde, Particuliere Woonbeleving, Stimulerende Omgevingen en Leefbaarheid & Sociale Cohesie. De inzendingen zijn op drie onderdelen beoordeeld: de score binnen de categorie; architectonische criteria (stedenbouwkundige inpassing, conceptuele kracht, consistente uitwerking, materialisatie en detaillering) en de samenwerking tussen architect en opdrachtgever in relatie tot de opgave (proces, planning, omgang met budget, communicatie).

MEERWAARDE VOOR MENS EN MAATSCHAPPIJ Per categorie kon de jury maximaal drie projecten nomineren, waarvan één categoriewinnaar. Daarnaast bestond de mogelijkheid om maximaal drie projecten een eervolle vermelding toe te kennen. Uit de genomineerde inzendingen is tot slot het BNA Beste Gebouw van het Jaar gekozen. Laat je inspireren door de presentatie van de bekroonde projecten op de volgende pagina’s. Daarna volgen alle inzendingen per categorie. Meer over de inzendingen, beeldmateriaal en documentatie is te vinden op gebouwvanhetjaar.nl

De jury vindt het nog te vroeg om een uitspraak te doen over het eﬀect van de pandemie op de architectuur. 22

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Architectonische oogst, maatschappelijke context Bron: Juryrapport BNA Beste Gebouw van het Jaar 2021

108 GEBOUWEN, 6 JURYLEDEN MET EEN EIGEN, UITGESPROKEN KIJK OP DE GEBOUWDE OMGEVING, EN EEN CORONAPROOF INGERICHTE BUS OM 3 DAGEN DOOR HET LAND TE TOEREN; DAT WAREN DE INGREDIËNTEN VAN DE BESTE GEBOUW VAN HET JAARVERKIEZING 2021. DAT GEBOUWEN EN PLEKKEN OP DIE MANIER BEZOCHT KONDEN WORDEN, WAS OP ZICHZELF AL EEN FEEST, EN EEN VOORRECHT, NA EEN JAAR WAARIN WE GEBOUWEN EN PLEKKEN NIET KONDEN BEZOEKEN EN GEBRUIKEN ZOALS BEDOELD. BLIJF THUIS WAS HET DEVIES, EN DE ANDERHALVE METER IS NOG STEEDS MAATGEVEND. WE ZIJN GEWEND GERAAKT AAN HET ‘NIEUWE NORMAAL’, DAT WE IN EEN AANTAL OPZICHTEN MISSCHIEN ZELFS ZIEN ALS EEN BETER NORMAAL. MET MEER RUST IN ONS PERSOONLIJKE LEVEN, EN STILLERE, SCHONERE STEDEN.

STRIJD OM DE RUIMTE De ‘strijd om de ruimte’ was een belangrijk onderwerp bij de Tweede kamerverkiezingen in maart 2021. Klimaatverandering, de energietransitie, verdichting, biodiversiteit, de 1 miljoen woningen die gebouwd moeten worden om de woningnood te ledigen; hoe moeten we de vele grote vraagstukken waar we voor staan op een beperkt grondoppervlak oplossen? Dat kan alleen door functies slim te combineren, en meer en beter samen te werken met andere disciplines. ‘De kracht van integraal bouwen’ noemt de Taskforce Bouwagenda deze aanpak, die beschreven wordt in de gelijknamige publicatie die in maart verscheen. Om die enorme opgave tastbaar te maken, en betrokken te partijen te inspireren, is de Beste Gebouw-prijs belangrijk; de geslecteerde projecten laten in het klein zien hoe je met ontwerp kansen kunt creëren op krappe kavels, allianties aangaat en wat een experimentele aanpak op kan leveren.

JURYLEDEN VITALITEIT EN GEZONDHEID Maar na het aanvankelijk enthousiasme over videobellend thuiswerken groeit het verlangen om terug naar kantoor te mogen. Na maanden van ommetjes door de buurt, stromen winkelstraten en terrassen vol. Gaat corona onze leefomgeving veranderen? De jury vindt het nog te vroeg om een uitspraak te doen over het effect van de pandemie op de architectuur. Wel is duidelijk dat de thema’s vitaliteit en gezondheid blijvend aandacht verdienen; denk aan zaken als ventilatie, wandelruimte in de stad, maar ook eenzaamheid – niet enkel onder ouderen, maar juist ook jongeren. Er wordt nagedacht over manieren om hybride te kunnen blijven werken, met de digitale ruimte als schakel tussen thuis en kantoor. We zien combinaties van werken, wonen en horeca ontstaan, en kleinschalige werkruimtes dichtbij huis. Het lokale krijgt meer aandacht, en daarbij hoort ook het vergroenen van buurten en woongebouwen.

De zestiende editie kent zes deskundige juryleden uit het vak en de samenleving. Alexander Pechtold (directeur CBR) was deze editie de juryvoorzitter. De jury bestond daarnaast uit Pieter Bannenberg (NL Architects), Josja van der Veer (Gemeente Amsterdam), Tobias Verhoeven (Synchroon), Marjolein van Eig (Bureau Van Eig) en Murtada Alkaabi (KCAP Architects). Saint Gobain Building Glass is hoofdsponsor van BNA Beste Gebouw van het Jaar 2021. Co-sponsoren zijn Wienerberger, VMRG Keurmerk, Forbo Flooring, Wicona en vandaglas.

VERGROOTGLAS Onderwerpen die al op de agenda stonden, zijn onder een vergrootglas komen te liggen, zoals klimaatverandering, de betekenis van de buurt, diversiteit en kansgelijkheid. Corona heeft iedereen geraakt, maar niet in gelijke mate. Ouderen lopen meer risico om ernstig ziek te worden, jongeren lijden meer onder de lockdowns. Bewoners in sociaal-economisch zwakke wijken worden vaker ziek, kinderen lopen daar een grotere leerachterstand op, wat onder meer te maken heeft met de kwaliteit van wonen, in kleine, slechte huizen, met veel mensen bij elkaar.

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

WINNAAR BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021 VAN DER VALK HOTEL ZUIDAS, AMSTERDAM Architect Wiel Arets Architects Opdrachtgever Van der Valk Hotel Zuidas B.V. Bouwperiode 2017-2019 Fotograaf Jan Bitter

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

“

Vernieuwende hoteltypologie

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT De vraag aan architect Wiel Arets was om op een driehoekige kavel op de Amsterdamse Zuidas een hotel with a view te bouwen. Die krappe kavel, waarop ook parkeren, laden en lossen opgelost moesten worden en niet ondergronds gebouwd kon worden, bracht hem tot een bijzondere gebouwindeling. Naast de centrale entrée aan de straat met de inpandige expeditieruimte, voert een hellingbaan naar de vier open parkeerlagen met in de ‘loze’ hoeken atelierruimtes die ‘om niet’ worden verhuurd aan creatieven. Vanuit de hal brengt de lift gasten naar de vijfde verdieping met de lobby, het restaurant en vergaderruimtes. Verder omhoog bevinden zich de hotelkamers, helemaal bovenin de spa met grandioos uitzicht over Amsterdam. Het interieur is speciaal voor dit project door het Van der Valkconcern ontwikkeld waarbij, in contrast met het strakke exterieur, is gekozen voor ronde vormen. De jury is om veel redenen enthousiast. Op een complexe bouwkavel is met beton, aluminium en glas een prachtig gebouw gecreëerd dat past op 26

de zakelijke Zuidas, terwijl het van binnen een aangename warmte uitstraalt. Het ‘is een feest’ om met je auto omhoog te rijden naar de parkeerruimte – chique zonder franje - en ook de ontvangst in de lobby met bar voelt bijzonder gastvrij. Alle gangen hebben daglicht, alle kamers verdiepingshoge vensters waaraan een huiselijke plek is gecreëerd met een bankje waarin installaties slim zijn weggewerkt. Daar waar hotels doorgaans tot op de laatste vierkante millimeter zijn voorbedacht, ziet de jury dat hier ‘een mooie dans’ is ontstaan tussen opdrachtgever en architect; er was ruimte om van elkaar te leren. Zo ontstond het plan om de vele duurzame maatregelen die genomen zijn op het gebied van duurzaamheid (het gebouw heeft een BREEAM Outstanding certificering) te tonen in een enorme etalage aan de parkeergarage, en kwam er een spectaculaire vide in het vergadercentrum. Bij Van der Valk dacht de jury aan bakstenen gebouwen met een toekan-logo. Met dit hotel krijgt niet alleen die naam ‘een nieuwe dimensie’, maar ook de hoteltypologie. BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

‘Een mooie dans’ tussen opdrachtgever en architect; er was ruimte om van elkaar te leren

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

dŽŽŶĂĂŶŐĞǀĞŶĚ ŽŶĂĬĂŶŬĞůŝũŬ ingenieursbureau ŝŶ ĐŽŶƐƚƌƵĐƟĞĂĚǀŝĞƐ www.pietersbouwtechniek.nl

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

MILIEU EN KOSTEN SPAREN MET ECO2FLOOR GIETDEKVLOER ECO2FLOOR

‘Na twee dagen kun je er al over lopen en na een week kan er al een steiger op. Dat is al gauw weken sneller dan bij een traditionele vloer en levert dus een enorme tijdwinst op.’ 30

ervoor dat het niet hoeft te drogen, maar dat het uithardt. Hierdoor is het ook geschikt voor natte ruimtes. “Na twee dagen kun je er al over lopen en na een week kan er al een steiger op. Dat is al gauw weken sneller dan bij een traditionele vloer en levert dus een enorme tijdwinst op.”

| MILIEU-ASPECT

Eco2floor is een milieuvriendelijke, cementgebonden gietdekvloer. De vloer is gemakkelijk aan te brengen en hardt snel uit. Eco2floor zorgt daardoor voor een kortere bouwtijd. Bovendien is de vloer geschikt voor natte ruimtes en draagt hij bij aan efficiëntere vloerverwarming. Ecocem in Moerdijk is de producent van het milieuvriendelijke cementachtige bindmiddel eco2cem dat gemaakt wordt van een bijproduct van de staalindustrie. De afgelopen zeven jaar deed het bedrijf

onderzoek naar nieuwe toepassingen. “Dat resulteerde in eco2floor”, vertelt Mirjam Rubingh van Ecocem Benelux.

| TIJDWINST Ecocem beschikt over een netwerk van betoncentrales in Nederland die de eco2floor-mortel op de bouwplaats leveren. Een betonmixer pompt de mortel naar binnen. Gesjouw met zware zakken is dus niet meer nodig. Het materiaal vlakt zichzelf uit. De aard van het product zorgt

Eco2floor kent een enorme Co2besparing vergeleken met traditionele cementgebonden gietdekvloeren. De homogene structuur van de mortel zorgt voor een uitstekende warmtegeleiding waardoor het bijdraagt aan een efficiënter gebruik van de vloerverwarming en dus aan een lager energiegebruik. Grotere oppervlakten in een keer aanbrengen is geen probleem; het product kent haast geen krimp. Aan het einde van de levensduur kan de vloer samen met ander betonpuin gerecycled worden. Eco2floor is gerekend over de hele levensduur ook nog eens goedkoper. Eco2floor ziet er dusdanig fraai uit dat sommigen het willen toepassen als eindvloer. “Dat is niet aan te raden. Maar we krijgen de vraag zo vaak, dat we al bezig zijn het product door te ontwikkelen.” Meer informatie op eco2floor.nl

WINNAAR PUBLIEKSPRIJS STATION ASSEN, ASSEN Architect Powerhouse Company i.s.m. De Zwarte Hond Opdrachtgever Gemeenste Assen i.s.m. NS, Prorail Bouwperiode 2016-2020 Fotograaf Sebastian van Damme & Egbert de Boer

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

“

Een aanwinst en icoon voor Assen

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Het vernieuwde station Assen is het slotakkoord van het ontwikkelingsprogramma FlorijnAs, dat als doel heeft om de bereikbaarheid van de stad te verbeteren. Het spoor is aangepast, de perrons zijn verbreed en met de aanleg van een reizigerstunnel is de barrière die het spoor vormde tussen het centrum en de woonwijk Assen Oost weggenomen. Als symbool voor deze verbinding ontwierpen Powerhouse Company en De Zwarte Hond een monumentale driehoekige houten luifel, die zich vanaf het nieuwe stationsplein uitstrekt over het spoor. Onder het plein zijn de fietsenstalling en een autotunnel voor het doorgaand rijverkeer aangelegd. Zo is een verkeersvrij voorplein gecreëerd. De jury spreekt allereerst lof uit voor de opdrachtgever 34

- gemeente, Prorail en NS - die bij de prijsvraag voorbij de usual suspects dacht en een jong bureau de kans gaf om samen met een ervaren architect het project te realiseren. Stedenbouwkundig zit het station knap in elkaar; de verbinding over het spoor overtuigt, de routes zijn helder, de openbare ruimte is meeontworpen. De keus om de kolommen in staal uit te voeren in plaats van hout doet het architectonisch concept enigszins teniet. Daarbij sluiten de verschillende materialen niet overal op elkaar aan. Het station lijkt meer op de stad dan voor de gebruiker ontworpen. De hal is ’s zomers erg warm. Niettemin vindt de jury, die zich het oude, onprettige stationsgebied nog herinnert, dit gebouw een aanwinst en een icoon voor Assen. BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Monumentale driehoekige luifel

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

'Engineering van A tot Z' Uitdaging: een bewegend dak en voorbij razende treinen Oplossing: een flexibele gevelconstructie van Jonkers Bouwmetaal

Van der Valk Zuid As

Vooruit denken

Doe je nu eenmaal beter samen

denk vooruit. blijf dichtbij.

0980-01_180x132mm.indd 1

07-09-2021 11:27

IGP Benelux BV / Rietveld 18 / 8013 RW Zwolle / Tel: +31 38 4600695 / info.benelux@igp-powder.com 37 1-2_180x132mm_A.indd 1

07-09-2021 11:18

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

LEVEN IN EEN VEILIGE, SLIMME EN GEZONDE OMGEVING SCHÜCO NEDERLAND B.V.

Architect VDVHA Wiel Arets Architects

‘Bij Schüco is zonwering perfect in de gevel geïntegreerd’ 38

kozijnprofielen zijn 2 cassettes geplaatst die beide als suskasten de verse lucht naar binnen laten als het raam in de kiepstand staat. De ruimte wordt in de kiepstand geventileerd en het raam reduceert ca. 32 dB aan geluid.

| ZONWERING VAN SCHÜCO GEÏNTEGREERD IN DE GEVEL

| LEVEN IN EEN VEILIGE, SLIMME EN GEZONDE OMGEVING Schüco is een toonaangevend ontwikkelaar van systeemcomponenten voor de fabricage van aluminium ramen, deuren, schuifdeuren, vliesgevels en lichtstraten. Naast kwaliteit en duurzaamheid draagt de onderneming met innovatieve producten bij aan gezonde, intelligente en veilige gebouwen.

| NUL-DREMPEL INGEVOERD IN HELE PROGRAMMA Als het gaat om de levensbestendigheid van appartementen en (particuliere) woningen, voorziet Schüco alle series van barrière vrije oplossingen. Dat gaat van terrasdeuren in de AWS raamserie, het nieuwe deurplatform AD UP tot de klassieke schuifdeuren ASE 60 en 80.

| DESINFECTIE IS NOODZAKELIJK Vooral relevant daar waar veel mensen samenkomen – met name in ziekenhuizen, kinderdagverblijven en andere zorg gerelateerde gebouwen. De SmartActiv poedercoating van de kozijnprofielen en de handgrepen bewerkstelligen een antimicrobieel effect en bieden langdurige bescherming die de verspreiding van ziektekiemen op het oppervlak voorkomt.

| VENTILEREN EN GELUIDREDUCTIE GAAN SAMEN. De raamserie AWS90 AC.SI is niet alleen zeer goed thermisch isolerend (Super Insulation), maar de toevoeging AC staat voor een akoestisch raam. In de bovenste

Bij Schüco is zonwering perfect in de gevel geïntegreerd. Er zijn verschillende oplossingen voor binnen- en buitengebruik. Ingebouwd of indien gewenst opgebouwd. Textiel- of oprolprofielen van smalle aluminium lamellen. De Integralmaster binnenzonwering van Schüco ramen is in de glaslat verborgen en beweegt mee als het raam wordt geopend. Bij de vliesgevels is het doek in de tussenregel opgenomen en vindt de geleiding onzichtbaar plaats via de stijlen.

| BRANDVEILIGHEID IS ALTIJD VAN BELANG Niet alleen dienen gevels vaak te zijn voorzien van (deels) brandwerende deuren of vluchtdeuren, maar ook zijn aluminium deuren bijzonder geschikt om binnen toe te passen. Of als vaste beglazing met brandwerende eisen. Met name in kantoren, hotels en zorgsector is deze brandveiligheid van cruciaal belang, zekere afgezet tegen de geringe of totale afwezigheid van enige mate van zelfredzaamheid in de zorg. www.schueco.nl

| GEBOUWEN WORDEN STEEDS GEZONDER Gebruikers van gezonde gebouwen hebben meer energie en zijn derhalve productiever. Wat voor alle marktsegmenten geldt, is voor de zorgsector nóg belangrijker. De gevels van Schüco hebben hier in vele opzichten een positieve invloed op. Niet alleen op de patiënt, maar ook op het bezoek en het personeel van een zorginstelling. 39

Veel aandacht voor klimaat, duurzaamheid en gezondheid bij nominaties Beste Gebouw 2021 TWAALF GEBOUWEN, WAARVAN ZES IN AMSTERDAM, DINGEN MEE NAAR DE TITEL. Bron: de Volkskrant, door Kirsten Hannema 7 juni 2021

Het huis, het kantoor, de publieke ruimte waar we elkaar ontmoeten; tijdens het afgelopen thuisblijfjaar zagen we gebouwen en plekken die we voor lief namen plots in een nieuw daglicht. In hoeverre is die kritische blik bepalend bij de verkiezing van het Beste Gebouw van het Jaar, de prijs die de Branchevereniging voor Nederlandse Architectenbureaus jaarlijks uitlooft aan het gebouw ‘met de meeste meerwaarde voor mens en maatschappij’? De jury onder voorzitterschap van oud-politicus Alexander Pechtold nomineerde uit 108 inzendingen twaalf projecten. In de categorie Particuliere Woonbeleving zijn dat het Huis op ’t Raboes in Eemnes, Villa Fifty-Fifty in Eindhoven en Top-Up in Amsterdam Noord. Stimulerende Omgevingen zijn woongebouw Startmotor in Rotterdam, het kantoor van bouwbedrijf Berghege in Oss en IKC Overhoeks in Amsterdam. De categorie Identiteit & Icoonwaarde wordt vertegenwoordigd door station Assen en Studio Thonik en het Van der Valkhotel – beiden in Amsterdam. Het Rotterdamse Theater Zuidplein en de Amsterdamse woongebouwen Westbeat en East House vallen onder de noemer Leefbaarheid & Sociale Cohesie. Op het eerste gezicht zeggen deze gebouwen weinig over de impact van de coronacrisis op de architectuur; ze zijn immers gebouwd voor de pandemie. Daarbij konden door lockdowns en coronamaatregelen gebouwen als het Zuidpleintheater en de publieke onderbouw van Westbeat niet volledig in gebruik worden genomen. Maar het belang van en verlangen naar dit soort culturele ontmoetingsplekken wordt des te meer gevoeld. Dat geldt ook voor de behoefte aan (stads-)natuur en goede betaalbare woonruimte met voldoende buitenruimte. Door corona zijn onderwerpen als klimaat, duurzaamheid en gezondheid onder een vergrootglas komen te liggen, en zo kun je ook deze selectie van projecten lezen. Huis op ’t Raboes en Villa Fifty-Fifty zijn vrijstaande huizen waarin wonen in harmonie met de natuur centraal staat. Villa Fifty-Fifty is half huis, half tuin; 40

de klassiek-modernistische glazen villa is opgeknipt in blokjes die in dambordpatroon zijn uitgelegd op het kavel, dat verder is ingericht met beplanting. Huis op ’t Raboes is de kroon op de twintigjarige herontwikkeling van jachthaven en natuurgebied ’t Raboes tot ‘landgoed van de 21e eeuw’: een modern buitenhuis met een serene sfeer en enorme schuiframen die het uitzicht op het Eemmeer omlijsten. De imposante houten kapconstructie die in Assen over het spoor is gebouwd, symboliseert de verbinding van het stadscentrum met de oostelijke wijken en natuurgebied Drentsche Aa, via een nieuwe fiets- en voetgangerstunnel. Het door architect Tom Frantzen ontwikkelde project Top-Up, met casco-appartementen die bewoners zelf afbouwen, is ook voor het merendeel uit (duurzaam geproduceerd) hout opgetrokken. Deze projecten tonen de ambitie om de overstap van milieubelastend beton en staal naar houtbouw te maken. Aangezien tweederde van de bouwopgaven tegenwoordig transformaties betreft, is het opmerkelijk dat er slechts één renovatieproject is genomineerd: het voormalig klooster in Oss dat door bouwbedrijf Berghege is verbouwd tot zijn eigen kantoor. Verdichting van steden, waarbij het buitengebied gespaard blijft, is een andere grote ontwerpopgave. Beperkte kavels langs (spoor-)wegen nopen tot inventieve oplossingen. Architect Wiel Arets zag een driehoekig stuk grond aan de Amsterdamse Zuidas en wist de familie Van der Valk te overtuigen om er een ‘hotel with a view’ te bouwen. Hij bracht 240 hotelkamers, 143 parkeerplaatsen, atelierruimten en horeca bijeen in een strak glazen gebouw dat breekt met het conservatieve Van der Valkimago. Het multifunctionele pand dat Thomas Widdershoven van het grafisch ontwerpbureau Thonik samen met MMX architecten bouwde, is in elkaar gepuzzeld op een postzegel grond aan de Wibautstraat. Het is een uitgesproken grafisch, zwart-wit gestreept kantoor BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

met woonruimte, een event space en een sushibar op de begane grond.

DE TWAALF GENOMINEERDE PROJECTEN

Zes van de twaalf projecten staan in Amsterdam, waar de woningnood het hoogst is. De genomineerde wooncomplexen bieden meer dan (voor de Randstad) betaalbare appartementen. East House omvat duizend studio’s voor studenten en pas afgestudeerden, met op de begane grond gemeenschappelijke voorzieningen als een muziekkamer en een publieke binnentuin. Startmotor is een vergelijkbaar woonconcept in Rotterdam, dat zich onderscheidt door het sportveld op het dak en de toevoeging van privébuitenruimten bij de woningen.

PARTICULIERE WOONBELEVING

De basisschool IKC Overhoeks, in de gelijknamige nieuwbouwwijk in Amsterdam-Noord, vervult met zijn school- annex buurtplein een verbindende functie in de buurt. De onderbouw van appartementengebouw Westbeat is een overdekt, getrapt plein met een spectaculaire betonnen boogconstructie, dat de ‘huiskamer van West’ wil worden. Theater Zuidplein vervult eenzelfde rol voor Rotterdam Zuid en moet tegelijk de stadsvernieuwing in deze achterstandswijk een impuls geven.

Huis op ’t Raboes, Eemnes Architect: De Kort Van Schaik Opdrachtgever: Schipper Bosch Projecten

Dat laatste is in Groningen wonderwel gelukt met de realisatie van cultuurcomplex Forum Groningen, dat vorig jaar tot winnaar werd verkozen. Wat het Beste Gebouw van 2021 is, wordt op 16 september bekendgemaakt.

Villa Fifty-Fifty, Eindhoven Architect: Studioninedots Opdrachtgever: particulier

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Top-Up, Amsterdam Architect: Frantzen et al Opdrachtgever: Lemniskade (T Frantzen&C Oussoren)

IKC Overhoeks, Amsterdam Architect: Rudy Uytenhaak + partners Opdrachtgever: Innoord - Promeijer

STIMULERENDE OMGEVINGEN

IDENTITEIT & ICOONWAARDE

Startmotor, Rotterdam Architect: Marge architecten Opdrachtgever: BPA Ridderkerk

Station Assen, Assen Architect: Powerhouse Company i.s.m. De Zwarte Hond Opdrachtgever: Gemeente Assen i.s.m. NS, Prorail

Kantoor Bouwbedrijf Berghege, Oss Architect: De Twee Snoeken Opdrachtgever: Bouwbedrijf Berghege

Studio Thonik, Amsterdam Architect: Thonik i.s.m. MMX architecten Opdrachtgever: Studio Thonik

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Van der Valk Hotel Zuidas, Amsterdam Architect: Wiel Arets Architects Opdrachtgever: Van der Valk Hotel Zuidas B.V.

East House, Amsterdam Architect: OZ Opdrachtgever: Greystar

LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE

Theater Zuidplein, Rotterdam Architect: De Zwarte Hond Opdrachtgever: Hart van Zuid (Ballast Nedam/ Heijmans)

Westbeat, Amsterdam Architect: Studioninedots Opdrachtgever: Lingotto Ontwikkeling BV

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

www.superfoil.nl

Scan de QR-code en bekijk onze brochure over dakisolatie

Bespaar kostbare ruimte met SuperFOIL isolatiefolie De beste oplossing voorr (monumentale) renovaties & nieuw wbouw Merkt u ook dat isolatiematerialen steeds duurder worden? Kies dan voor SuperFOIL en behaal een hogere isolatiewaarde terwijl u bespaart op uw bouwkosten! De isolatiefolies van SuperFOIL.nl zijn duurzaam, hoogwaardig en zeer geschikt voor het isoleren van daken, vloeren en muren van zowel monumenten, bestaande panden en nieuwbouw. Onze folies zijn bovendien eenvoudig te plaatsen en ultra dun, waardoor u veel ruimte bespaart en het stadsgezicht behouden blijft.

Uit voorraad geleverd, snel in huis of op locatie

Gratis verzending op alle bestellingen

Een duurzaam product, YRRU]LHQ YDQ DOOH FHUWLȋLFHULQJHQ Materiaal goedgekeurd voor subsidieregelingen (ISDE) Goede service, we denken graag met u mee! Snelle levering, direct uit voorraad CO2 besparend tijdens transport en opslag

Hoogwaardige isolatiefolie

ISDE RV

Bij Superfoil.nl bent u verzekerd van:

10 jaar garantie op onze folies

DGEKEUR

©Ossip

bouwen maakt toekomst

bouwbedrijfvanschaik.nl

CATEGORIEWINNAAR IDENTITEIT & ICOONWAARDE STUDIO THONIK, AMSTERDAM Architect Thonik i.s.m. MMX architecten Opdrachtgever Studio Thonik Bouwperiode 2019-2020 Fotograaf Ossip van Duivenbode

Een waar icoon 46

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Aan de Amsterdamse Wibautstraat steekt een zwartwit gestreept gebouw met een trap die als een strik eromheen is gewikkeld, brutaal anderhalve meter buiten de rooilijn. Het is het kantoor van grafisch ontwerpbureau Thonik. Het project is door Thomas Widdershoven – medeoprichter van Thonik ontwikkeld en ontworpen, samen met architect Arjan van Ruyven van MMX architecten, vanuit een tweeledige missie. Een: bewijzen dat creatieven door zelf werkplekken te ontwikkelen kwaliteit en diversiteit aan de stedelijke bebouwing kunnen toevoegen. Twee: een gebouw maken dat van functie kan veranderen en daarmee duurzaam is. Thonik heeft het in gebruik genomen als kantoor, met bovenin een event space en onderin horeca. Maar met zijn grote ramen en balkons is het ook geschikt als woonruimte. BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

De jury is allereerst onder de indruk van de ondernemingszin achter dit project. Samen met de architect heeft de opdrachtgever gestreden om een plek in de stad te bemachtigen, het pand op de beschikbare postzegel grond in te passen en de belijning van de trespa-gevel precies in elkaar te ‘puzzelen’. Door die strakke, grafische vormgeving werkt het gebouw als een sculptuur voor de stad, maar het biedt ook plezierige binnenruimtes met geweldig uitzicht, en verrassende horeca, bemand door een jonge sushi-chef. Details als de speciaal ontworpen binnentrap dragen bij aan de unieke ruimtelijke beleving. De jury vindt dit gebouw een ‘pareltje’ en een waar icoon, waarmee (een deel van) de straat op de kaart is gezet. Daarom wint Studio Thonik in deze categorie. 47

CATEGORIEWINNAAR LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE THEATER ZUIDPLEIN, ROTTERDAM Architect De Zwarte Hond Opdrachtgever Hart van Zuid (Ballast Nedam/Heijmans) Bouwperiode 2018-2020 Fotograaf Scagliola Brakkee

Een heerlijk gedegen gebouw 48

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Theater Zuidplein wil meer zijn dan een theater met drie zalen, oefenruimtes en een bibliotheek: de Huiskamer van Rotterdam Zuid, waar iedereen zich welkom voelt. Het gebouw, dat het gesloopte Zuidpleintheater vervangt, staat midden in een woonwijk, aan een nieuw aangelegd plein met terrassen. De beperkte ruimte op het kavel noodzaakte om (geluidsbelastende) functies precies op hun plek te ‘puzzelen’. Zo laden en lossen de vrachtwagens in een inpandige expeditieruimte, direct gekoppeld aan de kleine zaal met zijn inschuiftribune en de grote zaal waarvan het podium dubbelt als stazaal. De akoestische wand in de grote zaal, opgebouwd uit 6.000 unieke aluminium driehoeken, is ontwikkeld in samenwerking met Studio RAP. Het driehoekmotief zie je terug in de lambrisering, BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

de bar en de geperforeerde aluminium gevel, die overdag als een voile werkt en ʼs avonds het effect geeft van een lantaarn. Blij verrast is de jury door dit ‘heerlijk gedegen’ gebouw, dat logistiek vernuftig in elkaar zit en met zijn multifunctionele zalen en robuuste interieur ‘zo dertig jaar mee kan’. Naast het nieuwe zwembad staat het gebouw goed op zijn plek, de manier waarop het plein aan de publieke foyer tot leven is gewekt toont de betekenis van het theater voor de buurt. De perforaties in de gevel werken prachtig, al vinden sommige juryleden het geheel te gesloten richting de stad. De uitstraling van het gebouw en de grote zaal – rood als het oude Zuidpleintheater past bij de sfeer van Rotterdam Zuid. De aandacht voor materiaal en detail is vastgehouden tot en met de ingenaaide stoelnummers. 49

CATEGORIEWINNAAR STIMULERENDE OMGEVINGEN STARTMOTOR, ROTTERDAM Architect Marge architecten bv Opdrachtgever BPA Ridderkerk Bouwperiode 2017-2020 Fotograaf Scagliola Brakkee & Studio Marleen Bos (interieur)

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Fijne woonomgeving voor woonstarters UIT HET JURYRAPPORT Woongebouw Startmotor in Rotterdam Zuid combineert 566 woningen voor starters met collectieve voorzieningen die moeten bijdragen aan communityvorming. Deze voorzieningen – bibliotheek, werkplekken, fitnessruimte - zijn verdeeld over de verdiepingen, op de platte daken zijn gezamenlijke terrassen, tuinen en een sportveld aangelegd. Onder het gebouw bevindt zich de parkeergarage met een grote fietsenstalling. De bakstenen gevel is een hedendaagse interpretatie van de wederopbouwarchitectuur in de omgeving, met als basis een strakke rode gevelsteen waarmee op de kop een kunstwerk in reliëf is gemetseld.

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

De jury is enthousiast over het woonconcept, dat de ontwikkelaar ondanks enkele bezuinigingen fier overeind heeft gehouden. Ze ziet een gebouw dat leeft, met enthousiaste bewoners die actief zijn in verschillende commissies, gekoppeld aan de voorzieningen. Het is prettig dat de bewoners naast de gedeelde tuin beschikken over een ruim balkon. Spannend detail: in de fietsenstalling – met veel daglicht - kun je met je scooter over een hellingbaan naar boven rijden. De bakstenen gevel is niet ieders smaak, maar oogt fris en verzorgd. Het interieur en de met kunstgras beklede binnentuin steken daarbij wat armoedig af. Startmotor biedt een fijne woonomgeving voor jongeren en werkt tegelijk als een ‘motor’ voor de herontwikkeling van de buurt. 51

CATEGORIEWINNAAR PARTICULIERE WOONBELEVING HUIS OP ’T RABOES, EEMNES Architect De Kort Van Schaik Opdrachtgever Schipper Bosch Projecten Bouwperiode 2018-2020 Fotograaf Iwan Baan

Liefdevol Gesamtkunstwerk 52

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Eind jaren ’90 kocht ondernemer Michel Schoonderbeek van ontwikkelaar Schipper Bosch de vervallen jachthaven ’t Raboes aan het Eemmeer, met het idee om het terrein te transformeren tot ‘landgoed van de 21e eeuw’. Een plek om tot rust te komen in de natuur, en te experimenteren met biologisch beheer en duurzaam bouwen, waarbij hij verschillende, veelal jonge ontwerpers betrok. Het Huis op ’t Raboes is de kroon op deze ontwikkeling. Het buitenhuis is als een betonnen ‘zwerfkei’ in het gras geplaatst. Het is opgebouwd uit drie volumes, onderling verbonden door een tussenruimte en een reeks patio’s die uit het houten dak zijn gespaard. Grote schuiframen met zitvensterbanken kaderen het uitzicht over het meer. Het interieur is verbijzonderd BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

met op maat ontworpen luiken, badmeubels en een klimstapelbed voor de kleinkinderen. De jury is zwaar onder de indruk, geroerd zelfs. Het staat prachtig in het landschap, het ruimtelijk concept is ‘fantastisch uitgewerkt’, elke hoek verrast. De architect kreeg alle vrijheid, wat de vraag oproept waar de uitdaging lag. Tegelijk ziet de jury dat de opdrachtgever de lat hoog legde. Het beton waarin de afdruk van de houten bekisting zichtbaar is, vindt de jury een vondst; het geeft een bijzondere sfeer en ‘aanraakbare’ kwaliteit. De liefde voor het maken is voelbaar; daarbij hebben opdrachtgever – die het ontwerp met zijn eigen bedrijf bouwde – en architect nauw samengewerkt. Dit huis is een Gesamtkunstwerk dat tot het kleinste detail klopt; de onbetwiste winnaar in deze categorie. 53

Bijzondere deuren Een unieke ruimte vraagt om een unieke invulling. Deuren, roosters en andere gevelelementen van Merford worden vakkundig afgestemd op de locatie, wensen en voorschriften. Schuine wand? Dan plaatsen we er een schuine deur in, zonder in te leveren op functionaliteit.

Op merford.com laten we u zien wat we eerder al hebben gerealiseerd en wat we voor uw project kunnen betekenen.

Geluidsbeheersing en speciale deuren

GENOMINEERD OUW BNA BESTE GEB 2 1 20 VAN HE T JA AR

Foto: Iwan Baan

’t Huis op ’t Raboes Op de plek waar rivier de Eem uitmondt in het Eemmeer ontwierp architectenbureau De Kort Van Schaik deze bijzondere woning. Zowel het dak als de schoorstenen zijn bekleed met Platowood Fraké. Dankzij een uniek proces is deze van nature niet-duurzame houtsoort dusdanig veredeld dat het zonder afwerking buiten toegepast kan worden. De keuze voor Platowood Fraké sluit aan bij het beoogde karakter van de woning: natuurlijk, warm, zacht en stevig. Door weersinvloeden vergrijst het hout in een zilverachtige tint. Deze natuurlijke vergrijzing van het hout complementeert het ontwerp.

Houtsoort: Platowood Fraké Toepassing: Dakbekleding incl. schoorstenen

platowood.nl

088 60 500 60

Architect: De Kort Van Schaik

STUDIO THONIK IN AMSTERDAM HEEFT NU AL EEN ICONISCHE STATUS BEREIKT Het multifunctionele pand met een ingebouwde flexibiliteit voor de lange termijn is niet alleen duurzaam gebouwd, het hele concept is duurzaam. Het unieke exterieur en de opvallende trap die de voorgevel in tweeën splitst maken op zeer originele wijze gebruik van de Trespa® Meteon® Lumen-panelen in de kleuren Athens White en New York Grey met Diffuse-afwerking.

TRESPA.COM/NL

1-2_180x132mm_A.indd 1

07-09-2021 12:14

Hoco Beton, Leverancier van maatwerk prefab beton producten. Voor meer informatie: www.hoco-beton.nl

56 1-2_BNA_180x132mm_B.indd 1

07-09-2021 11:15

Berghege Bouwt

Een diversiteit aan projecten. Van grote utiliteitsbouw tot kleinere woonprojecten. Van design & build tot service en onderhoud. Bij de renovatie van ons eigen monumentale pand waren we opdrachtgever, bouwer n we zijn bewoner. Samen met De Twee Snoeken hebben we ons kantoor een enorme opwaardering gegeven. Alle comfort en duurzaamheid die hoort bij vandaag, maar met heel veel respect voor de rijke historie van het voormalige Fratershuis uit 1883. We zijn er trots op dat dit is opgevallen bij de vakjury van de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus. Die ontwerp en uitvoering beloonde met de nominatie voor Beste Gebouw van het Jaar in de categorie Stimulerende Omgevingen.

Begijnenstraat 3, Oss

0412 633 977

www.berghege.nl

Bouwbedrijf Berghege maakt deel uit van de Berghege Heerkens Bouwgroep

1-1_180x270mm_A.indd 1

07-09-2021 09:49

GENOMINEERD LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE WESTBEAT, AMSTERDAM Architect Studioninedots Opdrachtgever Lingotto Ontwikkeling BV Bouwperiode 2018-2020 Fotograaf Frans Parthesius

Verbindende superruimte 58

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Westbeat heet het ontwerp waarmee ontwikkelaar Lingotto en Studioninedots in 2016 de prijsvraag wonnen voor een woongebouw met voorzieningen. De vraag was om een gebouw te ontwikkelen dat ‘de sprong over de A10’ in Amsterdam-West zou maken en de stadsdelen aan weerszijden van de ringweg met elkaar verbinden. De noodzakelijke overgangsconstructie tussen de rationeel opgezette bovenbouw met (middensegment) huurwoningen en de kolomvrije parkeerkelder, is benut om een spectaculair publiek interieur te realiseren. Deze zogenoemde ‘superruimte’ wordt overspannen door enorme betonnen bogen, biedt onderdak aan bedrijven, culturele functies en horeca, en vormt tegelijk een stedelijke doorsteek tussen het metrostation en lager gelegen plein. De jury wil allereerst de ontwikkelaar complimenteren voor zijn lef om in deze lastige locatie te investeren, BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

waarbij de gemeente ruimte bood aan een gedurfd initiatief. Met min of meer standaard woningen is een karakteristiek-eigenwijs gebouw gemaakt dat allerlei (buurt-)functies kan accommoderen. Daarbij is het hoogteverschil tussen het plein en het talud naast de snelweg met trappartijen mooi opgelost. De meningen over het gevelbeeld verschillen; het ene jurylid vindt de gele baksteen en de diepe ramen mooi, een ander stoort zich aan de verspringing en verschillende boogvormen. Als binnenruimte overtuigt de constructie van ruw beton. De vraag waar de jury mee blijft zitten: gaat Westbeat bruisen, is er voldoende programma om de straat te verlevendigen? De lage huur die aan een dansgezelschap geboden wordt, maakt het noodzakelijk om met andere ruimtes geld te verdienen. Door de coronacrisis is de horecaruimte nog niet verhuurd; de ontwikkelaar gaat het café nu zelf uitbaten. 59

GENOMINEERD LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE EAST HOUSE, AMSTERDAM Architect OZ Opdrachtgever Greystar Bouwperiode 2018-2020 Fotograaf Marcel van der Burg

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Levendig dorpje

UIT HET JURYRAPPORT In wat voorheen een saaie uithoek van Amsterdam was, is een levendig ‘dorpje’ van drie gebouwen gerealiseerd: het East House. Het complex omvat 1.559 studentenwoningen rond een openbare binnentuin met een heuvel waaronder de fietsenstalling is weggewerkt. Op de begane grond bevinden zich gemeenschappelijke leefruimtes en voorzieningen als de wasserette, muziekkamer en werkplekken. Door toevoeging van een supermarkt, een café en een gezondheidscentrum is het complex functioneel verbonden met de buurt. Internet en fitnessabonnement zijn inbegrepen in de huur (vanaf 631 euro/maand voor een studio van 20m2). De jury is onder de indruk van de aanpak van belegger-

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

ontwikkelaar Greystar, die een hyperefficiënt georganiseerd complex heeft gemaakt dat absoluut niet goedkoop aandoet. Van de kleurige koppen en diepe negges in de gevels tot de kunst in de gemeenschappelijke ruimtes; de architectuur straalt kwaliteit uit, en oogt tot in de puntjes verzorgd. De gangen naar de appartementen – helaas zonder balkon – vormen daarop de uitzondering; die ervaart de jury als benauwd en anoniem. Enthousiasme is er over de community die in het complex is ontstaan; de gedeelde ruimtes worden goed gebruikt, en dat geldt ook voor de binnentuin. East House biedt niet alleen de studentenwoningen die Amsterdam hard nodig heeft, maar geeft ook een impuls aan dit gebied.

GENOMINEERD STIMULERENDE OMGEVINGEN KANTOOR BOUWBEDRIJF BERGHEGE, OSS Architect De Twee Snoeken Opdrachtgever Bouwbedrijf Berghege Bouwperiode 2019-2020 Fotograaf Joep Jacobs

“

Een respectvolle renovatie

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Naast de Grote Kerk in Oss staat het neogotische fraterhuis uit 1883, waaraan in de jaren vijftig een uitbreiding in Bossche Schoolstijl is toegevoegd. Even verderop begon de familie Berghege in 1924 een bouwbedrijf, dat zich in de jaren ’80 in het in onbruik geraakte klooster vestigde. Na 35 jaar was het complex, waar ook een school in zat, verrommeld en verkeerde het in slechte staat. Samen met architectenbureau De Twee Snoeken is het monument verbouwd en uitgebreid tot modern kantoor. Het eenvoudige karakter en de symmetrie van het bestaande pand zijn overeind gehouden, rond de patio en aan de achterzijde is nieuwbouw toegevoegd van baksteen, glas en bronskleurig aluminium, als verbindende element BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

tussen heden en verleden. De voormalige kapel uit de jaren ’50 fungeert als centrale ontmoetingsruimte. De eerste reactie van de jury: wat een fantastisch pand - licht, ruim en met een prachtig trappenhuis. Gedurfd dat de opdrachtgever de grootscheepse renovatie van dit voor Oss beeldbepalende gebouw op zich heeft genomen; daarbij is geen wand teveel gesloopt. De lift werkt weer, karakteristieke details als de ingebouwde boekenkasten zijn behouden. De buitengevel van de nieuwbouw is mooi gematerialiseerd, met de baksteen koppen in tegelverband. De ingrepen die binnen zijn gedaan hebben jammer genoeg niet diezelfde kwaliteit, de details missen finesse. Al met al vindt de jury dit een respectvolle renovatie, waarvan de serene sfeer bijblijft; een omgeving waarin het prettig werken is. 63

GENOMINEERD STIMULERENDE OMGEVINGEN IKC OVERHOEKS, AMSTERDAM Architect rudy uytenhaak + partners architecten Opdrachtgever Innoord - Promeijer Bouwperiode 2019-2020 Fotograaf Pieter Kers

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Speels-monumentale school

UIT HET JURYRAPPORT Tussen de woonblokken in de nieuwbouwwijk Overhoeks in Amsterdam Noord staat het Integraal Kindcentrum (IKC) Overhoeks: een sculpturaal en solide pand, gemaakt met tijdloze materialen – hout, keramische gevelelementen en bronskleurige frames. De school is georganiseerd rond de centrale, hoge entreehal vanwaar een speels-monumentale trappartij naar boven voert. De lokalen zijn per klas geclusterd rond brede gangen, en zijn met behulp van schuifwanden te koppelen. Bovenin het gebouw is de kinderopvang, voorzien van een groot dakterras met uitzicht op het IJ. De 600 leerlingen komen uit Overhoeks en de omringende wijken. De verbindende rol wordt versterkt door het vrij toegankelijke schoolplein en de gymzaal die ook door de buurt worden gebruikt. BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

‘Ik had zelf als kind wel op deze school willen zitten’, reageert een jurylid. Dat zit ’m in simpele dingen: daglicht, uitzicht, de frisse uitstraling. De architectonische compositie met in hoogte verspringende bouwvolumes en terugliggende ramen is mooi, de indeling met de trap als spil van het gebouw en de sportvoorziening bovenin klopt. Het weinig uitgesproken interieur is een puntje van kritiek. Een onderwijsgebouw moet ruimte bieden om te ravotten, en tegelijk wijsheid en kennis overbrengen; het mag ook imponeren, en dat doet het IKC niet. Voor de hogere klassen is het gebouw wellicht niet uitdagend genoeg. Concluderend vindt de jury dit een bovengemiddeld goed schoolgebouw waarvan je zou willen dat het de standaard is in het onderwijs. 65

GENOMINEERD PARTICULIERE WOONBELEVING VILLA FIFTY-FIFTY, EINDHOVEN Architect Studioninedots Opdrachtgever particulier Bouwperiode 2019-2020 Fotograaf Frans Parthesius

Half huis, half natuur 66

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Op het voormalige beeldbuizenfabrieksterrein van Philips in Eindhoven, dat wordt getransformeerd tot een woonwijk, staat Villa Fifty-Fifty, een huis dat half tuin is. Studioninedots ontwierp eerder het interieur van een loft in de Lichtfabriek voor de opdrachtgever, maar nu ze een gezin hebben, verlangden ze naar een huis buiten de stad, in de buurt van de natuur. Op een vrije kavel aan de rand van het bos zagen ze kans om die droom te realiseren. Het Farnsworth House was een inspiratiebron. De architect knipte de klassieke modernistische villa op in een reeks ‘tiny houses’ die in dambordpatroon op het kavel zijn uitgelegd, afgewisseld met beplanting. Elk blokje heeft een eigen functie en materiaal – BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

natuursteen, tegels, golfplaat; het aluminium torentje met de twee kinderkamers is de blikvanger. De jury vindt het een sterk concept, dat een huis heeft opgeleverd met een unieke beleving en een aangenaam open gevoel. Met gekleurde en soms bijna breekbare materialisering is het in elkaar ‘geknutseld’. De centrale patio waardoor bezoekers ‘achterom’ binnenlopen, heeft veel kwaliteit. Punt van kritiek is de slaapkamer die weinig privacy biedt. Ook vindt de jury dat het huis wat gewrongen op het kavel staat. Over de plattegrond verschillen de meningen; het ene jurylid noemt de looplijn, in een richting, te strikt, de ander vindt de routing goed gelukt. Dit is een hyperspecifiek huis, net als het Farnsworth House. Over dat ontwerp was opdrachtgever Edith Farnsworth ontevreden, hier ziet de jury contente bewoners. 67

GENOMINEERD PARTICULIERE WOONBELEVING TOP-UP, AMSTERDAM Architect Frantzen et al Opdrachtgever Lemniskade (Tom Frantzen & Claus Oussoren) Bouwperiode 2019-2020 Fotograaf Isabel Nabuurs

Modulaire en circulaire innovatie

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Woongebouw Top-Up is bedacht als een enorme ‘optopping’, gebouwd op de fundamenten van een oude opslagloods in Amsterdam Noord. Het is het tweede project dat architect Tom Frantzen als ontwikkelaar bouwde; eerder realiseerde hij, nadat hij de aanbesteding op duurzaamheid won, het naastgelegen, uit hout opgetrokken appartementengebouw Patch22. Top-Up zag hij als kans om geleerde lessen toe te passen. Het concept – een houten gebouw met casco woningen die bewoners zelf afbouwen – is hetzelfde. Doordat er geen woningscheidende wanden en de leidingen niet ingestort zijn, maar verborgen in een holle vloer, zijn de woningen makkelijk aan te passen en/of samen te voegen. Ombouwen tot kantoor is ook mogelijk; de verdiepingshoogte, vluchtweg en vloerbelasting zijn BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

daarop berekend. Het gebouw – in 28 dagen gebouwd is eenvoudig te demonteren; de componenten kunnen dan worden hergebruikt. Dit geldt ook voor de naastgelegen parkeergarage, die (deels) is gemaakt van gerecyclede bakstenen. De jury vindt het bijzonder hoe de architect in de rol van ontwikkelaar is gestapt om met ‘een enorme gedrevenheid’ te zoeken naar nieuwe – geslaagde – ruimtelijke en financiële oplossingen; dat Frantzen zelf in het gebouw woont, zegt iets over het eindresultaat. Het gebouw is modulair, circulair en kan verschillende functies accommoderen. De hoge ruimtes en ruime loggia’s bieden licht en lucht, de houten gevel een gevoel van beschutting en maken van het huis een thuis. Op de entrée en trap na, die wat minimaal zijn afgewerkt, vindt de jury het project prachtig uitgevoerd. 69

Hoco Beton, Leverancier van maatwerk prefab beton producten. Voor meer informatie: www.hoco-beton.nl

1-2_BNA_180x132mm_A.indd 1

07-09-2021 11:14

F E L I C I T E E R T S T U D I O N I N E D O T S M E T D E N O M I N AT I E V O O R V I L L A F I F T Y- F I F T Y A L S B E S T E G E B O U W 2 0 2 1

Ì }À>>v\ À> Ã *>ÀÌ iÃ ÕÃ

Het vervult ons met trots dat we Studioninedots mochten adviseren bij de materiaalkeuze i `>Ì Üi iÌ âi y>}ÃÌ iÃ] >ÃÃi i i ÛiÀ} >>Ãì }iÛi ÃÌi i ii L `À>}i leverden aan dit unieke project. 6 À Õ i i i «À iVÌ}iL ì « ÃÃ }i L ÕÜ iÀ> i ] >ÌÕÕÀÃÌii i >ÀV ÌiVÌ ÃV i iÌ> i \ ÜÜÜ°ì Ã°V 70

Project - Keensystems

vorsselmans.be

Wuustwezelseweg 95 – 2990 Loenhout

1-2_180x132mm_A.indd 1

07-09-2021 12:20

stoebich.com/nl

WERELDWIJD MARKTLEIDER in bouwkundige brandbeveiliging © Rogier Bos/Stöbich BV

SBS_BNA_Jaarboek_180x132_RZ.indd 1 1-2_180x132mm_A.indd 1

Betrouwbare bescherming tegen vlammen en rook Uniek design, horizontale brandcompartimentering Vrijwel onzichtbare brandscheiding door volledige integratie in plafond Conform EN 1634-1 / CE gecertificeerd Engineering, productie, montage en onderhoud door Stöbich

10.09.2020 12:40:25 71 07-09-2021 12:06

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

SPECIALIST OP HET GEBIED VAN PLATFORMLIFTEN IN DE BENELUX AESY LIFTEN B.V.

‘Duurzame, betaalbare liften zonder liftput, machinekamer of dakopbouw in elk gewenst design’ 72

| ALLES IN EIGEN BEHEER

Wij zijn Aesy Liften, specialist op het gebied van platformliften in de Benelux. Gaat het om een platform of een cabine, een lift voor een woning, hotel, magazijn, kantoorgebouw, zorginstelling of school? Onze personen- en goederen liften zijn te gebruiken voor vele doeleinden en op vrijwel alle binnen en buiten locaties. Het maakt ons niet uit! Wij maken elk gebouw toegankelijk voor iedereen.

| ALLES BEHALVE STANDAARD Onze liften zijn bijzonder, want ze

zijn gemaakt van hoogwaardige en grotendeels recyclebare materialen. Dit maakt ze duurzaam en betaalbaar. Bovendien hebben onze liften een lange levensduur. Tijdens de ontwikkeling van onze liften staat veiligheid en gemak in gebruik op de eerste plaats. Wij gaan verder dan de standaard en denken graag mee. Vaak zijn wij al vroeg betrokken in het proces rondom een nieuw project, vanaf het moment dat de eerste schetsen worden gemaakt. Dagelijks zetten wij ons in om de wensen van de klant te vertalen naar een passende oplossing.

Aesy liften heeft alles in eigen beheer. Productie van de liften vindt plaats in onze fabriek in Zweden en ze worden gemonteerd en onderhouden door eigen monteurs. Zo kunnen wij de kwaliteit waarborgen en bieden wij onze klanten de service die ze van ons mogen verwachten. Aesy Liften is een volledige dochteronderneming van Cibes Lift Group, een bedrijf met meer dan 70 jaar ervaring en wereldwijd marktleider in platformliften. Vanuit het hoofdkantoor in Zweden ontwikkelt, produceert en levert Cibes aan meer dan 75 landen.

| AF TE STEMMEN OP ELK INTERIEUR Aesy liften heeft een ruime keuze in afwerking, zoals het personaliseren van de liftdeur, liftschacht, cabine en vloer. Liever de lift niet in het zicht? Kies dan voor ons deur op deur systeem. Wilt u liever de schacht in een andere kleur? Uw lift is leverbaar in alle RAL-kleuren en diverse specifieke opties zijn mogelijk. Wij denken graag met u mee. www.aesyliften.nl

EERVOLLE VERMELDING FORT VAN HOOFDDORP Architect Serge Schoemaker Architects Opdrachtgever Stichting Fort van Hoofddorp Bouwperiode 2019-2020 Fotograaf Max Hart Nibbrig

Een ontwerp dat uitblinkt in bescheidenheid 74

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

UIT HET JURYRAPPORT Verborgen tussen de nieuwbouwhuizen en overwoekerd door onkruid was het fort bij Hoofddorp bijna vergeten. Totdat theatermaker Femme Hammer, die de plek uit haar jeugd kende, op het idee kwam om er openluchtvoorstellingen te organiseren. Ze nam architect Serge Schoemaker mee om de ruimtelijke mogelijkheden te verkennen; hij was zo onder de indruk van de brute betonnen ruimtes dat hij voorstelde om het hele complex te herontwikkelen. De gemeente was blij dat iemand zich over het leegstaande gebouw wilde ontfermen; Hammer en Schoemaker mochten het fort overnemen, onder voorwaarde dat ze zelf de financiering voor de renovatie zouden regelen en het daarna openstellen voor publiek. Met een beperkt aantal ingrepen is het gebouw getransformeerd; het biedt onderdak aan een

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

zangschool, coaching en visrestaurant. Op het dak is een ‘wild’ park aangelegd dat door vrijwilligers wordt verzorgd. Een ontwerp dat uitblinkt in bescheidenheid, waarmee een prachtige plek is gecreëerd, om rond te dwalen, samen te tuinieren, en tot rust te komen. Toch denkt de jury dat een grotere ingreep op een paar plaatsen had gepast, bijvoorbeeld om een buitenruimte op de verdieping met het restaurant te maken. Ook zijn er twijfels over hoe goed de bedrijven en het gebouw met elkaar matchen. Duidelijk is dat dit project van betekenis is voor de lokale bevolking; goed dat de gemeente Haarlemmermeer dat belang zag en dapper hoe de initiatiefnemers tien jaar hebben doorgezet om hun droom te verwezenlijken. Daarvoor verdient dit project een Eervolle Vermelding.

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

HET GEBOUW VAN DE TOEKOMST IS GEMAAKT VAN DUURZAAM HOUT Tomorrow’s Timber als boek én als inspiratiebijeenkomst

PEFC NEDERLAND

‘In hun boek Tomorrow’s Timber zetten Pablo van der Lugt en Atto Harsta alle voordelen van hout als bouwmateriaal op een rijtje’ 76

het gebruik van gecertificeerd, duurzaam hout in de bouwwereld te stimuleren. Vooral het milieu heeft daar baat bij: de bouw is momenteel namelijk goed voor 36% van het wereldwijde energieverbruik en 39% van de energiegerelateerde CO2-uitstoot als alle energieopwekking wordt meegerekend. Door meer hout te gebruiken, kan die belasting fors worden teruggedrongen.

| INTERESSE? MELD JE AAN

Hout is het perfecte bouwmateriaal om de allermooiste constructies mee te maken. Maar hout is niet alleen mooi, het is ook duurzaam én houten gebouwen zijn gezond om in te wonen of te werken. In hun boek Tomorrow’s Timber zetten Pablo van der Lugt (Green Matters/TU Delft) en Atto Harsta (Aldus bouwinnovatie) alle voordelen van hout als bouwmateriaal op een rijtje en daar blijft het niet bij. Het duo kan namelijk worden uitgenodigd voor speciale inspiratiemiddagen.

laatste jaren ontzettend snel gaan en waarmee de toepassingsmogelijkheden eindeloos lijken. De Tomorrow’s Timber Talks worden mogelijk gemaakt door PEFC, de organisatie die wereldwijd voor duurzaam bosbeheer staat. PEFC hoopt op deze manier

Architecten en ontwerpers die de CPD geacrediteerde Talks bijwonen ontvangen na afloop de gepersonaliseerde PEFC-versie van het Tomorrow’s Timber boek en een speciaal geproduceerde houtenombouw voor het boek gemaakt van PEFC-gecertificeerd Laminated Veneer Lumber (gelimiteerde oplage). Heb je interesse? Voor meer informatie over de Talks en een video impressie bezoek pefc.nl/talks of meld je gelijk aan via info@pefc.nl. www.pefc.nl

Tomorrow’s Timber Talks heten de bijeenkomsten waarvoor Van der Lugt en Harsta bureaus in het land bezoeken. Tijdens een inspirerende presentatie gaan zij in op verschillende onderwerpen die in het boek terugkomen. Van der Lugt en Harsta belichten in hun door MaterialDistrict uitgegeven boek ook de evolutie van hout als bouwmateriaal. Zij doen dat aan de hand van de meest uiteenlopende voorbeelden, van futuristisch ogende kantoorgebouwen tot betaalbare appartementencomplexen. Het duo verwacht voor de toekomst vooral veel van Mass Engineered Timber (zoals Cross Laminated Timber, glulam, Laminated Veneer Lumber) waarvan de ontwikkeling zeker de 77

Fotoverslag Prijsuitreiking De zestiende van BNA Beste Gebouw van het Jaar werd deze keer uitgereikt in ’t HEM in Zaandam. Hier werden de Eervolle Vermelding, de Categoriewinnaars, de Publieksprijswinnaar en natuurlijk het BNA Beste Gebouw van het Jaar 2021 bekendgemaakt. Op deze pagina vind je een korte sfeerimpressie van de prijsuitreiking.

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

Van der Valkhotel Amsterdam Zuidas gekozen tot Beste Gebouw van 2021 HOE DE UNDERDOG ONDER DE KANSHEBBERS EEN SPECTACULAIRE WINNAAR WERD.

Kirsten Hannema, de Volkskrant

Wat maakt een bouwwerk tot hét gebouw van het jaar? Een lastige vraag, waarop het antwoord evenwel tamelijk voorspelbaar blijkt. Cultuurcomplex Forum Groningen, de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, het Gelderse Provinciehuis: afgelopen zes jaar won steeds een groot publiek gebouw of station de Beste Gebouw van het Jaar-verkiezing, die de Branchevereniging voor Nederlandse Architectenbureaus (BNA) organiseert. Dit jaar komt de vakjury onder voorzitterschap van oud-politicus Alexander Pechtold verrassend uit de hoek. Ze wees een Van der Valkhotel aan als het gebouw ‘met de meeste meerwaarde voor mens en maatschappij’. De jury zelf lijkt ook verrast: bij de naam Van der Valk dacht ze aan ‘bakstenen gebouwen met een toekanlogo’, zo staat in het juryrapport. Het Van der Valkhotel Amsterdam Zuidas, ontworpen door Wiel Arets Architects, is heel wat anders: een toren van glas, aluminium en beton, op maat gesneden voor de driehoekige kavel waarop het staat. In de scherpe punten zijn spectaculaire suites gemaakt, in de hoeken van de open parkeerverdiepingen bijzondere atelierruimtes. Van buiten oogt het hotel niet overdreven spectaculair: grote kans dat je het over het hoofd ziet als je over de snelweg rijdt. ‘Het is moeilijk dit gebouw op je netvlies te krijgen’, aldus de jury, die het ‘gaandeweg steeds meer ging waarderen’. Zozeer zelfs dat de underdog van de competitie het uiteindelijk tot winnaar schopte. De Volkskrant zocht uit hoe dat kon gebeuren. Onmogelijke locatie Locatie is alles, luidt een makelaarswijsheid die op een onverwachte manier van toepassing is op dit gebouw. Het betreft een postzegel grond in een uithoek van de Zuidas, pal naast het snelwegtalud, de tramlus van lijn 4, een transformatorstation en een zendmast. Een onmogelijke bouwlocatie; zo kon de bouwkraan niet boven de snelweg draaien, waardoor de bouwer genoodzaakt was om de kraan midden in het gebouw 80

te plaatsen. En tegelijk een typische locatie: dit soort plekken langs spoor- en snelwegen zijn vaak de enige die nog over zijn om steden verder te verdichten. Het was architect Wiel Arets die de locatie spotte. Hij wist dat de familie Van der Valk (met wie hij bevriend is) droomde van een vestiging in de Amsterdamse zakenwijk. Hij zag de potentie van de plek, juist door de beperkingen, die dwongen om voorbij de rechthoekige plattegrond met standaard kamers te denken. Hij kreeg het idee om een ‘Van der Valk-special’ te ontwikkelen: een gebouw met een architectonische zeggingskracht die het toekanlogo overbodig zou maken. En daarmee wist hij de familie te overtuigen. ‘Hoe een bijzondere kavel leidde tot een nieuwe standaard’, zo vat Adriaan van der Valk, telg van de familie Van der Valk die de bouw leidde, het project samen. Bijzondere indeling Er mocht niet ondergronds worden gebouwd, niet te hoog in verband met de aanvliegroute naar Schiphol, en parkeren, laden en lossen moest binnen de kavel opgelost worden. Deze randvoorwaarden brachten Arets tot een bijzondere gebouwindeling. Naast de entree aan de straat en de (in het gebouw weggewerkte) laad- en losruimte voor leveranciers, voert een hellingbaan naar vier open parkeerverdiepingen. In de hoeken – onbruikbaar als parkeerplaats – zijn atelierruimten gemaakt, die voor een bescheiden bedrag worden verhuurd aan kunstenaars. Ook vind je in dit deel van het gebouw de klimaatinstallaties, zichtbaar in een enorme etalage, waarbij met striptekeningen de duurzaamheidsmaatregelen worden toegelicht. Zo is de gevel van driedubbel glas, wordt restwarmte uit de koel- en vriesruimte bij het restaurant gebruikt voor verwarming van het hotel en staan in de daktuinen bijenhotels en vleermuiskasten. Vanuit de entreehal brengt de lift gasten naar de vijfde verdieping met de lobby, het restaurant en vergaderruimtes. Daarboven bevinden zich de 240 BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

hotelkamers. De mooiste zitten in de onhandig scherpe hoeken, die de architect niet heeft geprobeerd recht te poetsen, maar uitbuit als uitkijkpunt. In deze glazen ‘scheepsboeg’ met loungebank en vrijstaand ligbad voel je je als Leonardo DiCaprio en Kate Winslet in de film Titanic. David verslaat Goliaths Het Van der Valkhotel was voor de verkiezing ingezonden in de categorie ‘Identiteit en Icoonwaarde’. Dat heeft iets ironisch, merkt de jury op, aangezien het gebouw pal tegenover het instant-iconische RAI-hotel van architectenbureau OMA staat. De jury vergelijkt de beide hotels met David en Goliath. Eigenlijk zijn er twee Goliaths, want naast het RAI-hotel staat het door de Deense sterarchitect Bjarke Ingels ontworpen hoofdkantoor van Suitsupply, een hellende stapel glazen dozen die schreeuwt: kijk naar mij! Het wapen waarmee het Van der Valkhotel tegen dit architectuurgeweld opbokst, heet subtiliteit. Het gebouw probeert niet schever of gekker te zijn dan de buren, blijft bescheiden, maar is met zijn markante punten en strakke belijning wel uitgesproken. Als je eromheen loopt, oogt het steeds anders. Anders ook dan de kantoortorens op de Zuidas, die opvallende gevels hebben maar op straatniveau vaak doods aandoen. De afgelopen jaren zijn veel woongebouwen in de wijk verrezen, die levendigheid moeten brengen buiten kantooruren. Met (semi-)publieke functies draagt het Van der Valkhotel daaraan zijn steentje bij. Aan de zuidkant, gericht op de buurt, is een brasserie met buitenterras gemaakt. In de entreehal - gelegen aan de looproute tussen station RAI en de Zuidas - een zelfbedieningswinkeltje met een koffiehoek. Efficiënt en ruimtelijk Hotelarchitectuur draait om efficiëntie; hoe stapel je zoveel mogelijk kamers tot een compact gebouw, wat is de kortste looplijn voor de schoonmakers? Architect Arets heeft daaraan ruimtelijkheid toegevoegd. Hij gaf BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

de gangen op de kop een raam, zodat overal licht en uitzicht is, en je je makkelijk kunt oriënteren. De hotelkamers kregen verdiepingshoge vensters met een zitbank waarin – heel slim – de installaties van de ondergelegen kamer zijn weggewerkt. ‘Het werken met Wiel Arets Architects is voor ons als hotelier een extra dimensie gebleken’, zegt Adriaan van der Valk. Hij wijst op de lange zichtlijn in het restaurant op de vijfde verdieping, waardoor je vanuit de private dining-ruimte in de ene punt, langs de gevel en de keuken, helemaal tot in de andere punt kijkt. In de verdiepingen met de vergaderzalen maakte de architect een metershoge vide. Op zijn beurt leerde Arets van de familie Van der Valk met haar 150 jaar hotelervaring hoe je een gebouw gezellig en gastvrij maakt. In contrast met het strakke glazen gebouw, ontwierpen de interieurarchitecten van het concern een warme inrichting met ronde vormen. De jury spreekt van ‘een mooie dans’ tussen opdrachtgever en architect. Kolom met karakter ‘In het detail zie je de hand van de meester’, zegt jurylid en architect Pieter Bannenberg over de betonnen kolommen die Arets speciaal voor dit project ontwierp. Het zijn vierkante kolommen waarvan de zijden naar binnen stulpen en de hoeken zijn afgerond. Daardoor ogen ze vriendelijk, aaibaar zelfs. Bannenberg: ‘Wat je ziet, is hoe je van een banale draagconstructie iets bijzonders kunt maken: een kolom die zo eigen is in vorm, dat hij de hele ruimte karakter geeft.’ Bannenberg vindt het ‘sterk’ dat Arets deze verbijzondering in de draagconstructie heeft ‘verankerd’. ‘Van het interieur weet iedereen dat het ooit vervangen wordt, omdat het versleten is, en het mee moet met de mode. Maar die kolom blijft, en als je hem ziet, weet je meteen: ik ben in het Van der Valkhotel Zuidas Amsterdam.’ 81

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

GEVELS BOUWEN VOOR DE TOEKOMST WICONA

| LEVENSDUUR KOOLSTOF De bouwsector is goed voor 39% van de wereldwijde energie-gerelateerde koolstofemissies. De CO2voetafdruk van een gebouw bestaat uit twee fasen waarbij de gebruiksfase 72% vertegenwoordigt, terwijl de bouwen productiefase 28% voor zijn rekening neemt.

| GERECYCLEERD EN KOOLSTOFARM ALUMINIUM Het diepgewortelde idee van duurzaamheid wordt door WICONA ingevuld door het gebruik van gerecycleerd en koolstofarm 82

aluminium van Hydro. Hydro CIRCAL is een assortiment aluminium van topkwaliteit, gemaakt met minimaal 75% gerecycleerd post-consumer schroot. Hydro CIRCAL heeft een CO2-voetafdruk die tot de laagste ter wereld behoort: 2,3 kg C02 per kilo aluminium. Al onze nieuwe producten zijn ontworpen voor de circulaire levenscyclus en volgen de C2Cprincipes. Onze recycleerbare en circulaire materialen en producten zijn voorzien van EPD’s en voldoen aan internationale normen en

voorschriften, zoals BREEAM, LEED, DNGB etc.

| ONZE NIEUWSTE PRODUCTEN WICSLIDE 150 PS WICSLIDE 150 PS is een fraai ogend schuifsysteem. Dankzij uitstekende thermische isolatie, hoge luchtdichtheid en akoestische prestaties is het WICSLIDE 150 PS offsetschuifsysteem dé innovatieve oplossing om de uitdagingen van klimaatverandering aan te gaan. De profielen zijn geëxtrudeerd uit Hydro CIRCAL 75R aluminium.

Alle ramen, deuren -en gevelsystemen zijn duurzaam, energievriendelijk, inbraak- en geluidswerend en multifunctioneel. WICONA en haar partners beheren het volledige gevel-project, zorgen voor een naadloze aanpak en een vlotte samenwerking tussen architecten, aannemers en ontwikkelaars. WICONA is een Duits merk, opgericht in 1948 in Ulm en behoort tot de Noorse Hydro Group, wereldleider in aluminium. WICONA is dé wereldwijde referentie in technologisch geavanceerde projectoplossingen voor aluminium gevels, deuren en ramen. WICONA staat synoniem voor aluminium profielsystemen, ontwikkeld voor projectbouw, welke voldoen aan de hoogste eisen qua duurzaamheid, kwaliteit en technologie. WICTEC 60 NG Ontwikkeld voor grotere en zwaardere glaspanelen, is de WICTEC 60 NG een verbeterde hoogrendements-gevel, ontworpen voor grotere overspanningen en zwaardere vullingsgewichten. Deze gevel biedt plaats aan verdiepingshoge panelen met een gewicht tot 850 kg en een maximale vullingsdikte van 62 mm.

Meer weten over WICONA en onze nieuwe producten? Kijk op www.wicona.nl en volg ons op LinkedIn (WICONA Nederland).

WICTEC EL EVO WICTEC EL EVO is een snel te monteren gevelsysteem voor gebouwen van elke omvang, waarbij de gevelelementen (kozijnen) reeds met glas worden afgeleverd op de bouwwerf. Met just-in-time logistiek, talrijke patenten en een breed assortiment aan accessoires bieden wij een hoge kwaliteitsstandaard. Met deze nieuwe C2C-gecertificeerde elementengevel in Hydro CIRCAL aluminium bouwt u aan de stad van morgen. WICLINE 70SG Glas is een van de basiskenmerken van gevelontwerp in moderne architectuur. Dus biedt WICONA nu een nieuwe verborgen glasvleugel aan: de WICLINE 70SG. De naar binnen opengaande vleugel biedt optimaal comfort voor de gebruiker dankzij de efficiënte ventilatie en het vergrote glasoppervlak om licht maximaal door te laten.

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

STADSBOUWGROEP OVERMAAT, ROTTERDAM Architect Geurst & Schulze architecten / Architektenburo Kühne & Co / De Nijl Architecten Opdrachtgever Coöperatieve Vereniging Overmaat Bouwperiode 2019-01-18 tot 2020-05-30 Fotograaf Jannes Linders

SAMENBOUW OVERTUIN, ROTTERDAM Architect Overtuin architecten [Joke Vos architecten & JagerJanssen architecten] Opdrachtgever Vereniging Van Opdrachtgevers Overtuin [CPO] Bouwperiode 2019-01-18 tot 2020-07-16 Fotograaf Ossip van Duivenbode

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

SLAPEN IN EEN ZWEMBADGEBOUW VOOR PIEPERS, WAGENINGEN

POWERHOUSE HELPERPARK, GRONINGEN

Architect Richel Lubbers Architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-10-01 tot 2020-07-01 Fotograaf Marco Peeters

Architect Team 4 Architecten Opdrachtgever Waarborg Vastgoed Bouwperiode 2018-05-01 tot 2020-02-28 Fotograaf Gerard van Beek & Ronald Zijlstra

OUTSIDE IN, NOORD-BRABANT Architect Bedaux de Brouwer Architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-06-04 tot 2019-12-31 Fotograaf Ewout Huibers

VERJONGINGSKUUR VOOR AFGESCHREVEN HUISJE, OUDDORP Architect Richel Lubbers Architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-05-01 tot 2020-03-01 Fotograaf eigen fotos van opdrachtgever en architect

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

STARTMOTOR, ROTTERDAM

UP MOUNTAIN, AMSTELVEEN

Architect Marge architecten bv Opdrachtgever BPA Ridderkerk Bouwperiode 2017-07-01 tot 2020-08-31 Fotograaf Scagliola Brakkee

Architect Rijnboutt Opdrachtgever AM BV Bouwperiode 2018-12-03 tot 2020-06-30 Fotograaf Kees Hummel

EEN ORIGINEEL ALTERNATIEF VOOR HET STANDAARD NEDERLANDSE RIJTJESHUIS, CAPELLE AAN DEN IJSSEL

BACK 2 SCHOOL, ZWANENBURG

Architect derksen|windt architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-09-02 tot 2020-06-30 Fotograaf René de Wit

Architect Studio D11 architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-01-01 tot 2020-07-27 Fotograaf Bas Kooij

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

MERRIEDOBBE, LEEUWARDEN

CPO LES MOULEURS, MAASTRICHT

Architect Zantman Architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-01-01 tot 2020-01-06 Fotograaf Ronald Zijlstra

Architect HumbleMartens & Willems Opdrachtgever Bewonerscollectief ‘Les Mouleurs’ Bouwperiode 2020-01-02 tot 2020-07-01 Fotograaf Arjen Schmitz

CASA CIRCULAR 3.0, OUDDORP

HUIZE POTTENETERS, AMSTERDAM

Architect SA DESIGN architectuur Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-03-29 tot 2020-02-10 Fotograaf Wim van Vossen en Hans Vilerius

Architect Harvey Otten Architectuur Opdrachtgever Harvey Otten en Désirée Peters Bouwperiode 2019-09-09 tot 2020-07-14 Fotograaf Pieter Meier

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

DIJKHUIS, ZUID-HOLLAND Architect Mirck Architecture Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2020-04-10 tot 2021-04-20 Fotograaf Katja Effting

BOUWGROEP MINIDORP IN DE STAD, DORDRECHT Architect De Nijl Architecten Opdrachtgever Stichting ‘Minidorp in de stad’ Bouwperiode 2018-12-12 tot 2020-04-01 Fotograaf Jannes Linders

FLORIS, DELFT

PUUUR IJCE, AMSTERDAM

Architect FARO architecten Opdrachtgever Ballast Nedam Development Bouwperiode 2019-02-01 tot 2020-01-01 Fotograaf Hans Peter Föllmi

Architect Atelier PUUUR Opdrachtgever Bouwgroep Samen in Amsterdam Bouwperiode 2019-11-15 tot 2020-11-16 Fotograaf Luuk Kramer

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

VILLA H TE HEERLEN, HEERLEN

HUIS OP ‘T RABOES, EEMNES

Architect ARCHITECTENZAAK Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-10-15 tot 2020-11-16 Fotograaf Klaus Tummers

Architect De Kort Van Schaik Opdrachtgever Schipper Bosch Projecten Bouwperiode 2018-09-03 tot 2020-01-31 Fotograaf Iwan Baan

BOER BRUNIA, RAERD

VILLA FIFTY-FIFTY, EINDHOVEN

Architect VNL Architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-06-10 tot 2020-06-10 Fotograaf Gerard van Beek

Architect Studioninedots Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-05-01 tot 2020-09-01 Fotograaf Frans Parthesius

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

OPENLUCHTSCHOOL GOIRLE, GOIRLE Architect Bedaux de Brouwer Architecten Opdrachtgever Maas-Jacobs Vastgoed BV Bouwperiode 2017-11-01 tot 2019-12-31 Fotograaf Michel Kievits

TOP-UP, AMSTERDAM Architect FRANTZEN et al Opdrachtgever Lemniskade Projecten (Tom Frantzen & Claus Oussoren) Bouwperiode 2019-02-14 tot 2020-02-28 Fotograaf Isabel Nabuurs

SUD, AMSTERDAM

VILLA GRIEGLAAN, BREDA

Architect Office Winhov Opdrachtgever COD Development Pioneers Bouwperiode 2017-03-01 tot 2020-06-01 Fotograaf Stefan Müller

Architect Grosfeld Bekkers van der Velde Architecten Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-06-01 tot 2020-01-27 Fotograaf Michel Kievits

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

VILLA K, BEESTERZWAAG Architect Alynia Architecten Harlingen B.V. BNA Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-04-20 tot 2020-01-09 Fotograaf Gerard van Beek

VILLA SANTPOORT, SANTPOORT Architect DP6 architectuurstudio Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-02-04 tot 2020-09-01 Fotograaf Daria Scagliola & Stijn Brakkee

PARK HOOG OOSTDUIN, DEN HAAG

FLOATING HOME, AMSTERDAM

Architect architectenbureau cepezed Opdrachtgever OD75 Bouwperiode 2015-03-16 tot 2020-02-03 Fotograaf Lucas van der Wee

Architect i29 architects Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2020-01-15 tot 2020-12-15 Fotograaf Ewout Huibers

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

TURFSTRAAT 27, ARNHEM

KLEINE AANWEZIGHEID, OOSTZAAN

Architect JCRARCHITECTEN Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-08-01 tot 2020-02-01 Fotograaf Jeroen Musch

Architect STAcHE ARCHITECT bna Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2020-04-01 tot 2021-12-15 Fotograaf Aart Ruijter

GO BUIKSLOTERHAM, AMSTERDAM

TRAPHUIS II, GRONINGEN

Architect Sophie Valla Architects Opdrachtgever Coöperatie Go Buiksloterham Bouwperiode 2019-03-01 tot 2020-08-31 Fotograaf Jeroen Musch

Architect Onix NL Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2018-05-14 tot 2020-01-17 Fotograaf Peter de Kan

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN PARTICULIERE WOONBELEVING

HUS, LANDSMEER Architect Architecten Studio-pls Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-02-01 tot 2020-12-20 Fotograaf Mick Visser

WOONHUIS EMPEL, ʼS-HERTOGENBOSCH Architect Sloven Architectuur BV Opdrachtgever Particulier Bouwperiode 2019-02-01 tot 2020-01-31 Fotograaf Paul Sloven

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

INTEGRALE VEILIGHEID ALS ONTWERPDISCIPLINE MEELIS & PARTNERS

De Rechtbank Amsterdam is een goed voorbeeld van Safety and Security by Design. In opdracht van consortium NACH was Meelis & Partners als veiligheidsadviseur onderdeel van het ontwerpteam. NACH is een samenwerking tussen Macquarie Capital, ABT, DVP, KAAN Architecten, Heijmans en Facilicom.

‘Als je eerst veiligheid ontwerpt, hoef je daarna nog slechts de restrisico’s te bestrijden’ 94

| ESTHETISCHE VOORDELEN Meelis benadrukt dat de veiligheidsexpert niet op de stoel van de architect of een andere discipline gaat zitten. “Wij brengen onze specialistische kennis in en ontzorgen met onze procesbenadering de architect en helpen hem om tot het best mogelijke ontwerpresultaat te komen.” Tijdig nadenken over veiligheid biedt namelijk ook esthetische voordelen. “Als je eerst veiligheid ontwerpt, hoef je daarna nog slechts de restrisico’s te bestrijden. Het achteraf toevoegen van ‘beeldvervuilende’ beveiligingsinstallaties en -maatregelen wordt dan tot een minimum beperkt.”

Door al in de eerste ontwerpfase het begrip veiligheid in de breedste zin te benaderen verhoog je de kwaliteit ervan. “Achteraf toevoegen van veiligheid is niet altijd de garantie voor succes, zeker esthetisch niet”, zegt Micha Meelis van advies- en consultancybureau Meelis & Partners.

achteraf nog dingen in orde moet maken. Bovendien is de weten regelgeving dan vaak leidend, terwijl je ook de gebruikerseisen moet meenemen.”

“Veiligheid is een thema in alle fasen: projectidee, ontwerp, inrichting en beheer. Safety and Security by Design vergroot de efficiency en levert meer omgevingskwaliteit, terwijl de kosten over de totale levensduur omlaag gaan.” www.meelis-partners.com

Safety and Security by Design is het credo van Meelis & Partners. Het betekent dat je risico’s niet direct en uitsluitend met maatregelen zoals camera’s, bloembakken of toegangscontrole moet bestrijden, maar ze moet voorkomen door het juiste gebouwontwerp.

| ONTWERPERS VAN VEILIGHEID Meelis houdt zich al 26 jaar bezig met ‘integrale veiligheid over alle veiligheidsdisciplines heen’. “Wij kijken vanuit alle veiligheidsdisciplines naar het bouwkundige, procesmatige en technische aspect. Wij ontwerpen veiligheid voor gebied, gebouw en gebruikers.”

| GEBRUIKERSEISEN Het onderwerp veiligheid is in de ontwerpfase van een gebouw meestal verdeeld over de verschillende disciplines in het bouwteam. “Dat is een gefragmenteerde aanpak en vergroot de kans dat je 95

WWW.FUHR.NL

SmartConnect door Veiligheid begint voor de deur. De slimme video-intercominstallatie. SmartConnect door is de moderne, slimme video-intercominstallatie waarmee u proﬁteert van nieuwe mogelijkheden. Via smartphone of tablet kunt u altijd en overal contact leggen met uw bezoek, zelfs als u niet thuis bent.

Overzicht – de slimme video-intercominstallatie •

All in one – intercom inclusief toegangsverlening, toegangscontrole en Smart Home server

•

Zien wat er gebeurt – geen bezoeker meer missen dankzij de intuïtieve en comfortabele interactie – ook als u op reis bent

Android, Google Play and the Google Play logo are trademarks of Google Inc. Apple and the Apple logo are trademarks of Apple Inc., registered in the U.S. and other countries. App Store is a service mark of Apple Inc.

WiFi

• Deuren openen via WIFI of Bluetooth – zonder extra losse accessoires •

Compact – ook geschikt voor montage in de deur

•

Geschikt voor alle FUHR motorsloten. Ook voor alle andere merken motorsloten, elektrische sluitplaten, garagedeuren, rolluiken, lichtschakelaars en nog veel meer

Kom meer te weten:

Hotel Zeeuws Licht Dishoek Oppervlakte: ca. 1.800 m2 natuurleien ca. 600 m2 zink Materiaal: Een unieke genuanceerde mix van Samaca 29 UK en Samaca 66UK leien Techniek: Maasdekking Materiaal: Rheinzink bright rolled walsblank zink Techniek: Staande felstechniek

www.skinsforbuildings.com

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

GEEF JE DESIGN EEN STALEN TOUCH.

JORIS IDE N.V.

Laat je verbeelding de vrije loop. Joris Ide ontwikkelt innovatieve en gepersonaliseerde oplossingen die jouw project een identiteit en ongeëvenaarde stijl geven.

| DE IDEALE LOOK Onze panelen voor dak en wand, façadeproducten en de verschillende afwerkingsmogelijkheden geven een 98

extra toevoeging aan het ontwerp en de uitstraling van een gebouw. Of je nu mat, glanzend, geborsteld of gekleurd staal verkiest; staal is een referentiemateriaal geworden voor veel agrarische, industriële, residentiële en tertiaire toepassingen. Zo creëren we heel wat mogelijkheden voor creaties die architecturaal net dat tikje meer bieden.

• Een ruime keuze aan verschillende kleuren • Verschillende coatings en texturen • Ontwerp op maat • Duurzame oplossingen • Hoge isolatiewaarden • Brandwerende eigenschappen • BIM-modellen

Joris Ide is een sterke, internationale speler in de staalindustrie en maakt al decennialang daken gevelsystemen. We zijn actief in meer dan 15 landen met de hulp van meer dan 1000 medewerkers. En we blijven evolueren. Nog een indrukwekkend cijfer: we gebruiken meer dan 370.000 ton staal per jaar! Hille 174 8750 Zwevezele T. +32 (0)51 61 07 77 info@joriside.be www.joriside.com

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

STADHUIS HENGELO, HENGELO

PAVILJOEN LOENEN, LOENEN

Architect EGM architecten en HVE Architecten i.s.m. BERNS architectuur Opdrachtgever Gemeente Hengelo Bouwperiode 2017-09-01 tot 2020-02-01 Fotograaf Bart van Hoek

Architect KAAN Architecten Opdrachtgever Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen Bouwperiode 2018-04-02 tot 2020-10-30 Fotograaf Simone Bossi

100

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

KEENSYSTEMS, GEMERT Architect Denkkamer Opdrachtgever KeenSystems Bouwperiode 2019-01-16 tot 2020-01-16 Fotograaf René de Wit

VAN DER VALK HOTEL AMSTERDAM ZUIDAS, AMSTERDAM Architect Wiel Arets Architects Opdrachtgever Van der Valk Hotel Zuid As B.V. Bouwperiode 2017-11-14 tot 2020-05-08 Fotograaf Jan Bitter

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

STADSVILLA MET HOUTEN ZIJDE, AMERSFOORT Architect Schoots Architecten Opdrachtgever Bouwbedrijf Hak Bouwperiode 2019-12-02 tot 2020-02-28 Fotograaf Jeroen Musch

DOK2404, ALPHEN AAN DEN RIJN Architect Harvey Otten Architectuur Opdrachtgever Ruimtemaken Bouwperiode 2019-09-09 tot 2020-12-02 Fotograaf Luuk Kramer

101

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

STATION ASSEN, ASSEN

GEBOUW 8, EDE

Architect Powerhouse Company i.s.m. De Zwarte Hond Opdrachtgever Gemeente Assen i.s.m. NS, ProRail Bouwperiode 2016-09-19 tot 2020-02-14 Fotograaf Sebastian van Damme & Egbert de Boer

Architect KVB Architetenbureau Opdrachtgever Casa23 Bouwperiode 2020-02-03 tot 2020-12-20 Fotograaf Roos Aldershoff

TERBREGSEHOF, ROTTERDAM

PONTKADE, AMSTERDAM

Architect Loer Architecten Opdrachtgever 13Speciaal Bouwperiode 2019-12-01 tot 2020-01-01 Fotograaf Rubén Dario Kleimeer

Architect de Architekten Cie. Opdrachtgever Pontkade ontwikkeling BV (Biesterbos, Volker Wessels) Bouwperiode 2018-02-01 tot 2020-12-01 Fotograaf Ernst van Raaphorst

102

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

RESTOBAR MAMA, MAASTRICHT Architect KettingHuls Opdrachtgever Beckbro BV & Restobar Mama (Maastricht) Bouwperiode 2019-12-02 tot 2021-05-18 Fotograaf Stijn Bollaert

ROTTERDAM AHOY CONVENTION CENTRE, ROTTERDAM Architect Kraaijvanger Architects Opdrachtgever Gemeente Rotterdam, cluster Stadsontwikkeling Bouwperiode 2018-01-01 tot 2020-11-01 Fotograaf Stijn Poelstra

MACZEK MEMORIAL, BREDA

THE GEORGE, AMSTERDAM

Architect Oomen Architecten Opdrachtgever Stichting Generaal Maczek Memorial Bouwperiode 2019-06-01 tot 2020-01-31 Fotograaf Rob van Esch

Architect Dok architecten Opdrachtgever BPD i.s.m. AM Bouwperiode 2018-03-01 tot 2020-07-01 Fotograaf Arjen Schmitz

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

103

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

HET GEMAALHUIS, HOOFDDORP

SIXTY5, EINDHOVEN

Architect studio VVKH b.v. Opdrachtgever Timpaan Hoofddorp bv Bouwperiode 2018-11-01 tot 2020-06-01 Fotograaf Rob van Esch

Architect diederendirrix Opdrachtgever SDK Vastgoed Bouwperiode 2016-07-01 tot 2020-08-01 Fotograaf Ossip van Duivenbode

TEIJIN, ARNHEM

THE MUSE, ROTTERDAM

Architect Apto Architects B.V. Opdrachtgever Ping Properties B.V. Bouwperiode 2018-01-08 tot 2020-09-21 Fotograaf Ronald Tilleman

Architect Barcode Architects Opdrachtgever VOF WH69 & Wilma Wonen Bouwperiode 2017-06-01 tot 2020-09-01 Fotograaf Christian van der Kooy / Studio Hans Wilschut

104

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

THE MODULAR, AMSTERDAM Architect Bureau Fraai Opdrachtgever Stadgenoot Ontwikkeling II B.V. Bouwperiode 2018-12-10 tot 2020-11-26 Fotograaf Chiel de Nooyer

NEW YORK APARTMENTS, APELDOORN Architect Steenhuis Bukman Architecten Opdrachtgever O.M.A Apeldoorn Bouwperiode 2019-08-12 tot 2020-07-13 Fotograaf Jannes Linders

TURFSTRAAT, ARNHEM Architect LEVS architecten Opdrachtgever Stadswaarde Vastgoedontwikkeling Bouwperiode 2019-05-01 tot 2020-07-01 Fotograaf LEVS architecten

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

FORT VAN HOOFDDORP, HOOFDDORP Architect Serge Schoemaker Architects Opdrachtgever Stichting Fort van Hoofddorp Bouwperiode 2018-10-01 tot 2020-06-01 Fotograaf Max Hart Nibbrig

105

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

STUDIO THONIK, AMSTERDAM

DE KONINGIN, ZWOLLE

Architect Thonik ism MMX architecten Opdrachtgever Studio Thonik Bouwperiode 2019-03-15 tot 2020-04-16 Fotograaf Ossip van Duivenbode

Architect Zecc Architecten Opdrachtgever VanWonen Vastgoedontwikkeling B.V. Bouwperiode 2018-10-01 tot 2020-02-01 Fotograaf Stijn Poelstra

TUIN VAN NOORD, ROTTERDAM

PARKEERGEBOUW BERLIJNPLEIN, UTRECHT

Architect WDJArchitecten Opdrachtgever Tuin van Noord BV/HD projectrealisatie Bouwperiode 2018-03-14 tot 2021-11-04 Fotograaf Frank Hanswijk

106

Architect Zecc Architecten Opdrachtgever Gemeente Utrecht Bouwperiode 2019-08-22 tot 2020-11-09 Fotograaf Stijn Poelstra

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN IDENTITEIT & ICOONWAARDE

AMERICANA, DORDRECHT Architect Lugten Malschaert Architecten Opdrachtgever AM Bouwperiode 2019-12-16 tot 2020-12-14 Fotograaf Suzanne den Herder

ATLAS EN HOUSE OF GRONINGEN, GRONINGEN Architect AAS Groningen Opdrachtgever MWPO / Nijestee Bouwperiode 2019-04-25 tot 2020-10-01 Fotograaf Iris Siepel

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

107

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

INDUPOL COMPOSITE SOLUTIONS

INDUPOL

‘Indupol voldoet aan alle brandvoorschriften volgens het Nederlands bouwbesluit en realiseert een brandklasse BS1D0.’ 108

Naast haar activiteiten in de automotive, railway en landbouwsector, heeft Indupol zich inmiddels gespecialiseerd in de productie van grootschalige, innovatieve, stateof-the-art composietbekleding voor woon-, bedrijfs- en overheidsgebouwen die onderhevig zijn aan de meest veeleisende prestatiespecificaties. Architecten hebben de creatieve vrijheid nodig om een gebouw te ontwerpen dat er esthetisch aantrekkelijk uitziet en toch zijn doel kan vervullen. Bekleding wordt historisch vaak uitgevoerd in metaal/aluminium, wat beperkt is in vorm en uitstraling of steen en beton, wat zwaar is, niet de isolerende eigenschappen heeft en beperkt is in vorm en vormgeving. Architecten, hebben met composietbekleding alle ontwerpvrijheid, wat zorgt voor werkelijk prachtige gebouwen. Bij dubbelgekromde oppervlakken is hoogwaardige composietbekleding vaak de enige oplossing om de complexere vormen te produceren, wat een gebouw een unieke uitstraling en persoonlijkheid geeft.

productiefaciliteiten in handen van de bouwploegen. Indupol voldoet aan alle brandvoorschriften volgens het Nederlands bouwbesluit en realiseert een brandklasse BS1D0.

Gevelbekleding is bedoeld om een leven lang mee te gaan. De composietelementen dienen hun functionaliteit en aantrekkingskracht onder alle weersomstandigheden te behouden. Afhankelijk van de locatie en de hoogte van het gebouw, wordt de gevelbekleding aan extreme omstandigheden blootgesteld. Zo is er aan de kust de inwerking van zout en zon, waarvoor Indupol diverse laksystemen, kleuren en afwerkingen zoals mat, glanzend en met structuur aanbiedt, en een uitstekende UV-bestendigheid garandeert. Een mock up op ware grootte vermijdt het onverwachte. Ook de wind kan enorm parten spelen. De opbouw van de composietelementen en de verankering naar de metalen of betonnen structuur wordt via FEM-calculaties berekend. www.indupol.com

Indupol heeft een bewezen trackrecord, niet alleen in het leveren van de gespecificeerde onderdelen, maar ook als integrale partner in het gehele bouwproces waarbij de klant steeds kan vertrouwen op een feilloze productie en het just-in-time en just-in-sequence leveren van de juiste onderdelen. Indupol verzorgt het gehele logistieke proces en levert de gevelpanelen vanuit haar

109

LOOKING FOR GREY ANODIZING? Philharmonie de Paris anodized in AluGrey

OUR 5 SH ADES OF GREY IN ANODIZING

ALUGREY00

ALUGREY01

ALUGREY02

ALUGREY03

Mon Plaisir 32 | 4879 AN Etten-Leur | +31(0)76-5043130 | info@alumet.nl | www.alumet.nl

ALUGREY04

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

SEMINARS VOOR ARCHITECTEN IN HET REMMERS EXPERIENCE CENTER REMMERS B.V.

‘Verbinden. Inspireren. Informeren.’ Een ware primeur voor Remmers BV uit Apeldoorn. Het Experience Center opende in september 2021 zijn deuren in hun bedrijfspand op de Nagelpoelweg 30 te Apeldoorn. Met een openingsweek vond op maandag 13 september de officiële aftrap plaats. De producent van bouwchemische producten, houtverven en -lakken is de eerste buitenlandse dochteronderneming 112

binnen de Remmers Groep met een eigen klantencentrum. Met dit wapenfeit wil het bedrijf zijn zakelijke relaties versterken en (toekomstige) partners via een persoonlijke reis laten kennismaken met alle producten, oplossingen en diensten. “Het Experience Center is de plek bij uitstek voor bestaande en nieuwe relaties om op de hoogte te blijven van de

nieuwste productontwikkelingen in de sector”, vertelt Managing Director Hendrik-Jan Verweij van Remmers Nederland.

| EEN INTERACTIEVE KLANTENBELEVING Het nieuwe Remmers Experience Center beslaat een oppervlakte van maar liefst 1200 m² en is meer dan alleen een onafhankelijke

organisatie. Benieuwd naar wat Remmers voor uw organisatie kan betekenen? Bekijk het aanbod trainingen en seminars op www. remmersexperiencecenter.nl. Tot en met 31 december 2021 profiteert u van een openingsactie, waarbij alle trainingen en events gratis aangeboden worden! Het Remmers Experience Center is enkel te bezoeken op afspraak. Hebt u interesse in het bijwonen van een training of seminar, of wilt u ons bezoeken volgens de geldende coronamaatregelen? Bezoek onze website of mail ons via experiencecenter@remmersbv.nl www.remmersexperiencecenter.nl www.remmersbv.nl

inspiratieplek. In de grote interactieve showroom heeft iedere divisie een aparte ruimte. Hier kunnen klanten uit alle sectoren terecht voor persoonlijk advies en worden ze begeleid naar de beste totaaloplossing. Steeds op maat van hun specifieke behoeften en eisen. Bijkomende trainingen, seminars en netwerkevents vervolledigen het educatieve aanbod. Zo is het Experience Center niet alleen een centrale ontmoetingsruimte, maar bovenal een competentiecentrum voor het delen van kennis en expertise.

| THEMATISCHE OPLEIDINGEN EN SEMINARS VOOR ARCHITECTEN In het Experience Center krijgt iedere divisie ook een toegewezen opleidingsruimte. Hier kunnen relaties het hele jaar door terecht voor opleidingen en seminars. Ook voor architecten werd er een kalender uitgewerkt met sectorrelevante seminars. Inschrijven kan eenvoudigweg via de website: www.remmersexperiencecenter.nl Daarnaast verzorgt Remmers ook bijkomende opleidingen op maat van bedrijven. Zo kunnen alle deelnemers geschoold worden in functie van de specifieke behoeften en wensen van hun 113

INZENDINGEN STIMULERENDE OMGEVINGEN

PUBLIEKSHAL GEMEENTEHUIS MOERDIJK, ZEVENBERGEN

SAXENBURGH MEDISCH CENTRUM, HARDENBERG

Architect Ibelings van Tilburg architecten Opdrachtgever Gemeente Moerdijk Bouwperiode 2019-11-25 tot 2020-05-28 Fotograaf Petra Appelhof

Architect IAA Architecten Opdrachtgever Saxenburgh Groep Bouwperiode 2018-05-09 tot 2020-04-16 Fotograaf Jolanda Beltman

114

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN STIMULERENDE OMGEVINGEN

IKC ZIEZO!, MAASTRICHT Architect Povśe & Timmermans Architecten Ingenieurs BV Opdrachtgever Stichting Kom Leren, mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Maastricht Bouwperiode 2019-10-01 tot 2020-10-31 Fotograaf Alf Mertens

KINDCENTRUM SPEEL EN LEER , VEENHUIZEN Architect VdpArchitecten Opdrachtgever CKC Drenthe Bouwperiode 2020-01-06 tot 2020-10-30 Fotograaf Henri Vos

DACAPO COLLEGE, SITTARD Architect Povśe&Timmermans architecten ingenieurs bv Opdrachtgever Stichting Dacapo Sittard, mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Sittard-Geleen) Bouwperiode 2018-08-01 tot 2020-01-31 Fotograaf Povśe&Timmermans architecten ingenieurs bv

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

ROTTERDAM THE HAGUE AIRPORT, ROTTERDAM Architect Moen & Van Oosten Architekten Opdrachtgever Rotterdam The Hague Airport Bouwperiode 2018-01-01 tot 2020-11-04 Fotograaf Marcel van Kerckhoven

115

INZENDINGEN STIMULERENDE OMGEVINGEN

ING CEDAR, AMSTERDAM Architect Benthem Crouwel Architects Opdrachtgever ING Technologies & G&S Vastgoed (casco) / ING (interieur) Bouwperiode 2015-07-01 tot 2019-12-01 Fotograaf Jannes Linders

BEDRIJFSGEBOUW HANZESTROHM, ZWOLLE Architect BDG Architecten Opdrachtgever Hanzestrohm Bouwperiode 2019-06-20 tot 2020-04-03 Fotograaf Gerard van Beek

MARIA MONTESSORIGEBOUW, NIJMEGEN KANTOOR BOUWBEDRIJF BERGHEGE, OSS

Architect Inbo Opdrachtgever Radboud Universiteit Bouwperiode 2020-09-01 tot 2020-11-01 Fotograaf Thea van den Heuvel

Architect De Twee Snoeken Opdrachtgever Bouwbedrijf Berghege Bouwperiode 2019-02-01 tot 2020-03-01 Fotograaf Joep Jacobs

116

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN STIMULERENDE OMGEVINGEN

IKC OVERHOEKS - AMSTERDAM, AMSTERDAM Architect rudy uytenhaak + partners architecten Opdrachtgever Innoord - Promeijer Bouwperiode 2019-07-01 tot 2020-12-18 Fotograaf Pieter Kers

OOGCENTRUM NOORDHOLLAND, HEERHUGOWAARD Architect EGM architecten Opdrachtgever Oogcentrum Noordholland Bouwperiode 2019-02-01 tot 2020-06-01 Fotograaf Daria Scagliola en Stijn Brakkee

CHRISTELIJK LYCEUM VEENENDAAL, VEENENDAAL Architect NOAHH B.V. Opdrachtgever Christelijk Lyceum Veenendaal Bouwperiode 2019-09-23 tot 2020-11-12 Fotograaf Katja Effting

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

BRANDWEERKAZERNE ROTTERDAM THE HAGUE AIRPORT, ROTTERDAM Architect Moen & van Oosten Architekten Opdrachtgever Rotterdam The Hague Airport Bouwperiode 2019-06-01 tot 2020-05-29 Fotograaf René de Wit

117

INZENDINGEN STIMULERENDE OMGEVINGEN

FONTYS R10, EINDHOVEN Architect Ector Hoogstad Architecten Opdrachtgever Stichting Fontys Bouwperiode 2018-07-18 tot 2020-06-15 Fotograaf Petra Appelhof

R-ART ANTES KLINIEK, POORTUGAAL Architect Eentien Architecten Opdrachtgever Antes-Parnassia Bouwperiode 2018-06-01 tot 2020-03-01 Fotograaf Christiane Wirth

118

BESTRALINGSCENTRUM RADIOTHERAPIEGROEP, APELDOORN Architect Bureau Berndsen Opdrachtgever Radiotherapiegroep Bouwperiode 2019-04-01 tot 2020-08-17 Fotograaf Anne-Meike Van Willegen

CANON PRODUCTION PRINTING HEADQUARTERS, VENLO Architect Broekbakema Opdrachtgever Canon Production Printing Bouwperiode 2018-01-01 tot 2020-05-29 Fotograaf Norbert van Onna

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

INZENDINGEN STIMULERENDE OMGEVINGEN

NOVA CAMPUS HAARLEM, HAARLEM Architect Paul de Ruiter Architects Opdrachtgever Nova Campus Haarlem Bouwperiode 2015-04-01 tot 2020-05-01 Fotograaf Ronald Tilleman

HOTEL DE ROUSCH, HEERLEN Architect Vandenbergh Windemuller architectuur & bouw Opdrachtgever Auberge de Rousch Bouwperiode 2020-03-02 tot 2020-12-10 Fotograaf Gerlach Delissen Photography

NEXT MATERIAL HOUSE (NEMHO), WEERT

DURA VERMEER INSPIRATION CENTER, UTRECHT

Architect Broekbakema Opdrachtgever Broadview Holding Bouwperiode 2019-03-04 tot 2020-04-03 Fotograaf Norbert van Onna

Architect MONK architecten BNA Opdrachtgever Dura Vermeer Vastgoed Bouwperiode 2019-06-01 tot 2020-09-01 Fotograaf Peter Cuypers

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

119

INZENDINGEN STIMULERENDE OMGEVINGEN

RUG FACULTEIT GEDRAGS- EN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN, GRONINGEN Architect AAS Opdrachtgever RUG Groningen Bouwperiode 2019-11-21 tot 2020-07-01 Fotograaf Iris Siepel

KITE, HOOFDDORP Architect KuiperCompagnons Opdrachtgever Cushman &Wakefield Bouwperiode 2018-07-27 tot 2020-04-01 Fotograaf Kite Kite

120

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

OLIVE GREEN

GEÏNSPIREERD DOOR DE TOSCAANSE ZOMER

OLIVE GREEN L3673

REIMAGINE YOUR NEXT PROJECT ONTDEK NIEUWE TRESPA® METEON® LUMEN KLEUREN Met de Trespa® Meteon® Lumen-collectie kun je het natuurlijke licht gebruiken om je ontwerp een compleet nieuwe look & feel te geven. Reflecteer, verspreid of demp het licht – jouw keuze, jouw visie. Onze diffuse afwerking zorgt voor een lage lichtreflectie en haalt glans en textuur weg, zodat je de puurste vorm ervaart. Ontdek onze nieuwe Trespa® Meteon® Lumen kleuren en bedenk hoe je volgende project eruit zou kunnen zien.

OCEANIA BLUE

OCEANIA BLUE L2264

EEN KLEUR WAAR OUDE ZEEËN SAMENKOMEN

TRESPA.COM/NL

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

INVENTIEVE EN MEEDENKENDE PARTNER VOOR HEKWERKEN, BALKONBEGLAZING EN TRAPPEN TRAHECON

‘Wij lopen niet weg voor dingen die nog niet eerder zijn gedaan’ 122

betrokken mensen waarborg je de kwaliteit. Het is de basis van ons succes en zorgde ervoor dat we in dertien jaar groeiden van vier medewerkers naar ruim vijftig nu.”

| SLIM AAN DE VOORKANT Voor Fenix liet Trahecon de profielen voor het glazen hekwerk door de betonleverancier meenemen in de mal. “Dat zorgde voor tijdwinst in de montage. Door slim te zijn aan de voorkant bespaar je tijd en kosten.” De inventiviteit van Trahecon laat zich ook zien in de zelf ontwikkelde en inmiddels gepatenteerde productiemethode voor aluminium hekwerken, die het monteren versnelt. Trahecon biedt een totaalpakket aan hekwerken, balkonbeglazing en trappen. De Waalwijkse producent gaat een uitdaging niet uit de weg, zegt commercieel directeur John Loeffen. “Kan niet, bestaat niet. Wij vinden altijd een oplossing die voldoet aan de wensen van de architect en aan de regelgeving.”

“Wij lopen niet weg voor dingen die nog niet eerder zijn gedaan. Hoe complexer, of vreemder, hoe beter. Dat pakken wij graag met beide handen aan.” www.trahecon.nl

De mijmerbeugels voor het Fenix appartementencomplex zijn daarvan een voorbeeld. Fenix is aan de buitenzijde voorzien van een glazen hekwerk. Mei Architects wilde een mogelijkheid creëren voor de bewoners om lekker leunend over het water uit te kunnen kijken, te mijmeren als het ware. “Hiervoor ontwikkelden wij de zogenoemde mijmerbeugels, een beugel met een wat grover zetwerk en een gaas-invulling met een brede rand aan de bovenzijde.”

| SAMEN ANTWOORDEN ZOEKEN “Wat wil je van het product zien en wat niet? Wat is het doel? Welke gebruikseigenschappen moet het hebben? Samen met de architect zoeken we de antwoorden op die vragen. Dat vertalen we vervolgens naar een product dat technisch haalbaar is en voldoet aan de regelgeving.”

| ALLES IN EIGEN HUIS Trahecon kan dat, omdat het ontwerp, engineering, productie en montage allemaal in eigen huis doet. “Met eigen bevlogen en

123

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

PERSBERICHT DERBIGUM NEDERLAND AUGUSTUS 2021 DERBIGUM NEDERLAND

| FUNCTIONELE EN DUURZAME DAKBANEN De ruimte op daken wordt steeds meer benut voor meerdere doeleinden, denk aan tuindaken, parkeerdaken, energie centrales gevormd door diverse zonnepaneel systemen en waterbufferingsdaken, het is niet meer weg te denken in de dakenwereld. Buiten dat Derbigum daken geschikt zijn voor diverse doeleinden, zijn de daken ook nog eens duurzaam. Een Derbigum dakbaan heeft een bewezen levensduur van 40 jaar en na die bewezen levensduur zijn de Derbigum-dakbanen 100% recyclebaar.

| HET DERBIGUM RECYCLE PROCES Na het inzamelen van snijresten, productieresten en oude dakbanen wordt alles in de fabriek vermalen tot fijnere granules. De volgende stap is het zuiveringsproces, stof, metalen residuen enzovoorts worden verwijderd. Eenmaal dit achter de rug, vindt de productie van de nieuwe bitumengrondstof

plaats, deze grondstof heet Derbitumen. Derbitumen wordt onder andere gebruikt in de productie van onze NT producten. Derbigum NT behoort tot de meest duurzame milieukeuze die er op het gebied van dakbedekking te kiezen is.

Door de ruimte op uw dak optimaal te benutten, groen en circulair te denken maken we samen de wereld een stukje beter! Het Derbigum assortiment bevat altijd wel iets wat bij u past. Meer informatie over onze waterdichtingssystemen? Bekijk www.derbigum.nl voor meer informatie.

DERBIGUM NEDERLAND Beau Snellen Marketing Coördinator Nederland beau.snellen@derbigum.com www.derbigum.nl John Poppelaars Directeur Derbigum Nederland john.poppelaars@derbigum.com

124

Eén bedieningspaneel voor alle systemen IP touch 7” bedieningspanelen

De IP touch 7” verenigt esthetiek en functionaliteit op een hoog niveau. Bij de eerste aanblik is de IP touch 7” een exclusief designobject dat in hoogglans is uitgevoerd. Bij de eerste aanraking is het een intelligente Smart Home-oplossing met een intuïtief bedieningspaneel en afzonderlijke configuratiemogelijkheden. De IP touch 7” is inzetbaar voor Busch-free@home®, ABB i-bus® KNX en Busch-Welcome® IP. busch-jaeger.nl

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

UNIEKE GEVELBEKLEDING MET ONGELIMITEERDE MOGELIJKHEDEN M2UUR

‘Zo combineren we creatieve ontwerpen met functionele, duurzame oplossingen’ 126

eindeloos mee te variëren en de mogelijkheden zijn dan ook ongelimiteerd. Architecten kunnen exact aangeven welke detaillering, kleuren en maten ze willen, waardoor er een onbeperkte ontwerpvrijheid ontstaat. Bovendien kunnen de designs op elk denkbaar materiaal worden verwerkt.

| GEVELS MET EEN TWIST “Het interessante van onze digitale designs is dat we er een creatieve invulling aan kunnen geven. Wat van veraf oogt als beton, blijkt van dichtbij opgebouwd uit bijvoorbeeld bloemen, ijskristallen, tekst of geometrische vormen. Dat geeft een gebouw gelaagdheid en maakt het ontwerp spannend.” Naast deze gelaagde designs, ontwerpt M2uur natuurlijk ook standaard texturen, zoals hout, steen en metaal.

Al bijna dertig jaar is M2uur een verbindende factor tussen kunst en architectuur. In samenspraak met de architect ontwerpt, produceert en monteert M2uur unieke gevel- en wandbekleding. Soms moet een gebouw een regelrechte eyecatcher zijn en andere keren dienen de panelen juist onderdeel te zijn van de bebouwde omgeving. “Wat ons werk zo uniek maakt, is dat er sprake is van een totaalontwerp, zonder herhaling van beelden of motieven. Hoe groot of hoe klein ook, voor zowel binnen als buiten”, vertelt directeur Freekje Vervoord.

Door de jarenlange ervaring weet M2uur precies wat wel en niet haalbaar is. “Dat betekent dat we echt kunnen meedenken met onze opdrachtgevers over de technische wensen en eisen”, aldus Vervoord. “Zo combineren we creatieve ontwerpen met functionele, duurzame oplossingen.” Bekijk de designs op www.m2uur.nl

Naast de toegepaste kunstprojecten werkte M2uur de laatste jaren hard aan een eigen designcollectie, onder het label INVIDU®. Vervoord: “We hebben een unieke manier van scripting ontwikkeld waarmee de designs volledig digitaal worden gebouwd. Hiermee ontstaat een continu doorlopend beeld. Bij een gevel van 1000 m2 is daardoor geen enkel paneel hetzelfde.” De vele designs in de collectie vormen slechts een uitgangspunt. Er valt

127

INZENDINGEN LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE

WESTBEAT, AMSTERDAM Architect Studioninedots Opdrachtgever Lingotto Ontwikkeling BV Bouwperiode 2018-03-01 tot 2020-10-01 Fotograaf Frans Parthesius

128

‘DE GARENMARKT, LEIDEN’: ONDERGRONDSE PARKEERGARAGE MET STADSPLEIN Architect studio VVKH / Gemeente Leiden Opdrachtgever Gemeente Leiden Bouwperiode 2018-01-01 tot 2020-02-20 Fotograaf Daisy Komen, JP Witteman, Rob van Esch

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE

BIBLIOTHEEK EN PARKEERGARAGE, ALPHEN AAN DEN RIJN Architect Common Affairs i.s.m. aatvos & MARS Interieurarchitecten Opdrachtgever Gemeente Alphen aan den Rijn Bouwperiode 2018-08-13 tot 2020-09-25 Fotograaf Jeroen Musch , Common Affairs

POST UTRECHT, UTRECHT Architect Rijnboutt (casco) i.s.m. Zecc Architecten (interieur bibliotheek) Opdrachtgever a.s.r. real estate, Utrecht, herontwikkeld i.s.m. MRP, Amsterdam (casco) en Bibliotheek Utrecht (interieur bibliotheek) Bouwperiode 2018-03-06 tot 2020-06-26 Fotograaf Kees Hummel

NEW WEST, AMSTERDAM Architect Olaf Gipser Architects / VURB Architects Opdrachtgever Heutink Groep B.V. Bouwperiode 2017-01-09 tot 2020-02-14 Fotograaf Luuk Kramer

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

WONINGBOUWPROJECT DUKDALF, HARLINGEN Architect Penta Architecten BV Opdrachtgever VOF Zuiderhaven Bouwperiode 2019-02-15 tot 2020-06-10 Fotograaf Vandenberg Architectural Photography

129

LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE

APPARTEMENTEN GEAU-VESTE, SNEEK

UPSTAIRS, ʼS-HERTOGENBOSCH

Architect Penta Architecten BV BNA Opdrachtgever It Uleboerd Beheer en Onroerend Goed Maatschappij Bouwperiode 2019-06-14 tot 2020-02-10 Fotograaf . Vandenberg Architectural Photography

Architect HILBERINKBOSCH architecten Opdrachtgever B.V. Ontwikkelingsmaatschappij Paleiskwartier Bouwperiode 2017-03-01 tot 2020-06-01 Fotograaf René de Wit

THEATER ZUIDPLEIN, ROTTERDAM

KAAP WEST, AMSTERDAM

Architect De Zwarte Hond Opdrachtgever Hart van Zuid (Ballast Nedam/Heijmans) Bouwperiode 2018-04-17 tot 2020-05-31 Fotograaf Scagliola Brakkee

Architect BFAS+ Opdrachtgever Van Amerongen Ruimtelijke Ontwikkeling Bouwperiode 2019-09-02 tot 2020-01-24 Fotograaf Daria Scagliola - Scagliola Brakkee

130

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE

KOP VAN HOOG, ZWOLLE Architect BDG Architecten Opdrachtgever Nijhuis Bouw Bouwperiode 2018-06-01 tot 2020-07-01 Fotograaf Gerard van Beek

CENTRUMGEBOUW ‘PLEIN 6’, NOORDWIJK Architect IAA Architecten Opdrachtgever ’s Heeren Loo Zorggroep Bouwperiode 2018-11-30 tot 2020-03-01 Fotograaf Jolanda Beltman

HET PLATFORM, UTRECHT

VAKWERKHUIS DELFT, DELFT

Architect VenhoevenCS architecture+urbanism Opdrachtgever ABC Vastgoed en Gemeente Utrecht Bouwperiode 2015-03-01 tot 2020-06-01 Fotograaf Ossip van Duivenbode

Architect Vakwerk Architecten Opdrachtgever Vakwerk Vastgoed bv Bouwperiode 2018-12-03 tot 2020-10-05 Fotograaf Peter de Krom

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

131

LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE

RED RUBY, AMSTERDAM

DE REDERIJ, ALBLASSERDAM

Architect Bureau Fraai Opdrachtgever Stadgenoot Ontwikkeling II B.V. Bouwperiode 2018-12-10 tot 2020-11-26 Fotograaf Chiel de Nooyer

Architect DP6 architectuurstudio Opdrachtgever Gemeente Alblasserdam Bouwperiode 2019-02-18 tot 2020-06-12 Fotograaf Stijn Poelstra

BREEHORN IJDOORNLAAN, AMSTERDAM

EAST HOUSE, AMSTERDAM

Architect LEVS architecten Opdrachtgever Woningstichting Rochdale / Stadgenoot Bouwperiode 2016-08-01 tot 2020-04-01 Fotograaf LEVS architecten

132

Architect OZ Opdrachtgever Greystar Bouwperiode 2018-06-01 tot 2020-07-01 Fotograaf Marcel van der Burg

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE

WESTERSCHANS 1A, GOES Architect ZOETMULDER + Jeanne Dekkers Architectuur Opdrachtgever Beveland Wonen Bouwperiode 2018-06-01 tot 2020-04-01 Fotograaf Jerroen Verrecht

BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021

133

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

HOUTHANDEL VAN DAM STRATEGISCHE PARTNER IN HOUTEN GEVELTOEPASSINGEN HOUTHANDEL VAN DAM BUNNIK

‘Wij zijn en blijven graag betrokken in het hele proces’ 134

Houthandel Van Dam is al sinds 1889 importeur en leverancier van tropisch hardhout. Het bedrijf uit Bunnik levert gecertificeerd kwaliteitshout uit eigen voorraad. Eigen gevelspecialisten voorzien architecten desgewenst van advies over toepassingsmogelijkheden en brandklassen. Drie zaken staan altijd voorop bij Van Dam, zegt hoofd Verkoop Corjan van Dijke. “Nagenoeg al ons hout is afkomstige uit duurzaam beheerde bossen, volgens FSC- of PEFC-certificering. Ons tweede speerpunt is om continu op de hoogte te zijn van wat de markt vraagt ten aanzien van houtsoorten voor gevelbekleding, zodat we daarop kunnen anticiperen. En het derde is dat wij brandtesten doen voor onze modellen/houtsoorten. Zeker in het licht van de aankomende ‘Wet Kwaliteitsborging’ willen we klanten zo compleet mogelijk kunnen adviseren.”

thermisch verduurzaamd hout dat geschikt is gemaakt voor diverse geveltoepassingen.”

| ADVIES Levering van de producten verloopt via bouwen houthandelsbedrijven richting de eindklant. “Maar wij zijn en blijven graag betrokken in het hele proces. Dat begint aan de voorkant met onze gevelspecialisten die advies geven over de juiste houtsoort en brandklasse tot en met de installatie op het bouwproject. Wij staan altijd klaar om advies te geven of problemen op te lossen.”

Van Dam heeft de hele keten in eigen regie waardoor het bedrijf kwaliteit en flexibiliteit kan garanderen. Een ander pluspunt is dat Van Dam van alle houtsoorten een grote voorraad aanhoudt – in Bunnik en in Finland - en dus snel kan leveren. Het bedrijf beschikt ook over een moderne houtbewerkingsafdeling, waar vele soorten profileringen op verzoek kunnen worden gemaakt. Van Dam is onderdeel van Timber and Building Supplies Holland. www.houthandelvandam.nl

| GEVELSPECIALISTEN Houthandel Van Dam levert allerlei bekende en ook minder bekende houtsoorten. “Onder de merknaam NOIR bieden we mooi een alternatief voor standaard hout. Het betreft een assortiment met 135

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

NU IN DE BENELUX: AEROMAT VT, DESIGN EN COMFORT IN EEN SIEGENIA GROUP

‘De onzichtbaarheid en snelle montage maken de AEROMAT VT bijzonder geschikt voor renovatieen transformatieprojecten.’ 136

In Duitsland is decentrale ventilatie mateloos populair, in de Benelux is deze techniek minder gewoon. Met de AEROMAT VT wil SIEGENIA, producent van ventilatiesystemen en raam- en deurbeslag, hier graag verandering in brengen. Dit compacte raamventilatierooster biedt efficiënte warmteterugwinning, optimale luchtprestatie en uitstekende geluidswering van meer dan 50 dB. Intelligente filtertechniek en integreerbare, automatische vocht- en CO2-sturing zijn belangrijke bouwstenen voor een gezond binnenklimaat. De AEROMAT VT zorgt ervoor dat frisse lucht de ruimte in komt en verbruikte vochtige kamerlucht geruisloos wordt afgevoerd.

bouwmethode: 100% hout en dampopen. Elke ruimte werd voorzien van ventilatie op maat met subtiele integratie van de AEROMAT VT naast de kozijnen. Het perfect wegwerkbare ventilatiesysteem past bij elke bouwstijl.“Een modern gebouwd, uniek en volledig houten huis verdient alle aandacht. Samen met de klant, architect en aannemer kwamen we tot de ideale oplossing: integratie van de AEROMAT VT”, vertelt Jeroen.

| VOORDELEN VAN DE AEROMAT VT? - Zeer geschikt voor renovatieen transformatieprojecten

- Mogelijkheid tot warmteterugwinning - Statusweergave met LED’s - Als ‘smart’-variant te bedienen met handige SIEGENIA Comfort-app

| VENTILATIEADVIES? SIEGENIA DENKT MEE Op zoek naar informatie over de centrale ventilatie en in bijzonder de AEROMAT VT? SIEGENIA denkt graag met je mee! Neem voor deskundig advies contact op met Jeroen Wolters Area Sales Manager AERO Benelux +31 (0)6-30 41 41 94 www.siegenia.com

De onzichtbaarheid en snelle montage maken de AEROMAT VT bijzonder geschikt voor renovatieen transformatieprojecten. “Aan de gevel zijn geen ventilatoren zichtbaar. Binnen kunnen ze op zeer verschillende manieren worden geplaatst, wat architecten een enorme ontwerpvrijheid geeft”, aldus Jeroen Wolters, Area Sales Manager AERO Benelux.

| UNIEK 100% HOUTEN HUIS MET VENTILATIE OP MAAT Onlangs werd de AEROMAT VT voor het eerst in Nederland in een volledig houten huis toegepast. De eigenaar was geïnspireerd door de unieke en natuurlijke homa137

2 WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU MEERWAARDE VAN DE ARCHITECT 140 ERKENDE BNA BUREAUS 141 INCIDENTELE OPDRACHTGEVERS 144 ERVAREN OPDRACHTGEVERS 145 ARCHITECTENWINKEL 146 ZELF BOUWEN, MET EEN ARCHITECT 147 SAMEN WERKEN AAN WAARDE/WAARDENKAARTEN 151 WAARDE BIJ STIMULERENDE OMGEVINGEN 152 WAARDE BIJ LEEFBAARHEID & SOCIALE COHESIE 153 WAARDE BIJ PARTICULIERE WOONBELEVING 154 WAARDE BIJ IDENTITEIT & ICOONWAARDE 155 WAARDE BIJ DUURZAAM & INNOVATIEF 156 WAARDE BIJ SNEL & SLIM 157

ARCHITECTENSELECTIES 164 ALGEMENE VOORWAARDEN 165

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Meerwaarde van de architect

IN NEDERLAND MAG NIET IEDEREEN ZICH ARCHITECT NOEMEN. ALLEEN DIEGENEN DIE ZIJN INGESCHREVEN IN HET ARCHITECTENREGISTER HEBBEN VOLGENS DE WET RECHT OP DE ARCHITECTENTITEL. ZIJ HEBBEN ALLEMAAL EEN ARCHITECTUUROPLEIDING GEVOLGD. WERKEN MET EEN ARCHITECT GEEFT MEERWAARDE, FUNCTIONEEL EN FINANCIEEL, EN OP ZOVEEL MEER VLAKKEN.

Technische meerwaarde De technische voorzieningen in het object zijn in orde en voldoen aan alle normen

Maatwerk Een architect vertaalt de specifieke wensen naar een goed gebouw, waardoor je niet gebonden bent aan standaardoplossingen. Binnen het budget en de overige randvoorwaarden is vrijwel alles mogelijk.

Maatschappelijke en culturele meerwaarde Bouwen met een architect betekent zorg besteden aan alle aspecten. Hiermee draag je bij aan de maatschappelijke en culturele waarde van de gebouwde omgeving.

Inspiratiebron Een architect stimuleert de ideevorming en draagt alternatieven aan. Hierdoor wordt de kans op een optimaal eindresultaat vergroot.

Geldelijke meerwaarde Een architect let overal op. Dat komt de kwaliteit van het gebouw ten goede. Meer kwaliteit betekent een hogere waarde. Je investeert dus in een meeropbrengst bij eventuele verkoop. Bovendien weten architecten hoe ze energiezuinig of zelfs energieneutraal moeten bouwen, waardoor je op termijn veel kunt besparen.

Touwtjes in handen Een architect vervult in alle fasen de rol van regisseur. Hij houdt het overzicht en zorgt ervoor dat het complexe proces van (zelf-) bouwen voor de opdrachtgever behapbaar blijft. Rots in de branding Een architect vormt een buffer tussen jou en alle andere betrokken partijen zoals aannemers en overheden. Zo betaal je niet teveel en duren procedures niet langer dan noodzakelijk is. Bovendien controleert de architect of alle andere betrokken partijen hun werk goed en conform afspraak hebben gedaan. Vraagbaak Of het nu om gebruik van bepaalde materialen gaat of om een vergunningsaanvraag: een architect kent alle mogelijkheden en onmogelijkheden. Onaangename verrassingen blijven bespaard. Functionele meerwaarde Je krijgt een gebouw dat alle door jou gewenste woon-, werk-, verblijfs- en andere functies in zich verenigt. Esthetische meerwaarde Het uiterlijk van zowel binnen- als buitenkant sluit aan bij wat jij mooi vindt of wil uitstralen en zal ook in algemene zin als smaakvol ervaren worden.

140

Meer gebruiksgenot Het dagelijks gebruik van een omgeving waarin de gebruiker zich prettig voelt, draagt dagelijks bij aan het welbevinden. Het gebouw dat samen met een architect tot stand komt, zit als gegoten.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Erkende BNA-bureaus

Schakel je een BNA-architectenbureau in, dan ga je in zee met een BNA Erkend Bureau dat werkt op basis van een de verenigingsgedragscode. Een bureau kan alleen maar lid worden als het de gedragscode Verantwoordelijkheid, Integriteit & Professionaliteit onderschrijft. Als opdrachtgever verzeker je je hiermee van professionals die je op transparante en integere wijze ten dienste staan. Je kunt als opdrachtgever een BNA-lid op basis van deze gedragscode aanspreken. De code vormt de basis voor het tuchtrecht, dat alleen voor BNA-leden geldt. Het College van Toezicht dat dit tuchtrecht uitvoert, doet zijn uitspraken geheel onafhankelijk van het BNA-bestuur. Voordeel voor jou als opdrachtgever: de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij deze onafhankelijke instantie, het helpt je bij een eventueel conflict. Minstens zo belangrijk: een erkend architectenbureau onderwerpt zich met het aangaan van het lidmaatschap geheel vrijwillig aan de BNA Gedragscode. Dit biedt jou vertrouwen en de zekerheid dat je een bureau hebt geselecteerd dat integer, verantwoordelijk en professioneel werken hoog in het vaandel heeft staan. Mocht er een verschil van mening zijn over - bijvoorbeeld - de uitvoering van een opdracht, dan heb je de mogelijkheid tot bemiddeling via de ‘dekenen’. Dit zijn BNA-leden die optreden als onafhankelijke wegwijzers, bemiddelaars en vertrouwenslieden tussen opdrachtgevers en BNA-architecten. Een BNA-erkend bureau verplicht zich bovendien om een beroepsaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Waarschijnlijk niet nodig, wel goed om te weten.

BNA ERKEND BUREAU

DE KWALITEITEN VAN EEN ERKEND BNA BUREAU Het erkend BNA-bureau: is deskundig en vakbekwaam voor de opdracht Een erkend BNA-bureau mag alleen een opdracht aanvaarden als het beschikt over voldoende deskundigheid, vakbekwaamheid en bureaucapaciteit - dan wel deze van buitenaf inschakelt - om de opdracht te kunnen uitvoeren. De architecten die bij het architectenbureau werkzaam zijn, zijn ingeschreven in het wettelijke architectenregister. Daarmee voldoen ze aan de opleidingseisen die de Europese Unie aan architecten stelt. heeft een beroepsaansprakelijkheidsverzekering Een erkend BNA-bureau is verplicht verzekerd tegen de risico’s van beroepsaansprakelijkheid. De opdrachtgever kan er hierdoor op vertrouwen dat onverhoopte schade door de verzekering wordt gedekt. Elk jaar moeten de bureaus bij de BNA het nummer van hun verzekeringspolis melden om na te kunnen gaan of de bureaus aan de verzekeringsplicht voldoen. houdt kennis en vaardigheden op peil Ook zorgt het bureau dat de kennis en vaardigheden van architecten en andere medewerkers op peil blijven. De BNA heeft hiervoor de permanente beroepsontwikkeling (pbo) ontwikkeld. Onder andere bij de BNA Academie kunnen architecten en medewerkers van architectenbureaus werken aan hun permanente beroepsontwikkeling. garandeert vertrouwelijkheid Het erkend BNA-bureau behandelt de door de opdrachtgever als vertrouwelijk verstrekte gegevens als zodanig. maakt deugdelijke afspraken Een erkend BNA-bureau mag alleen aan het werk gaan op basis van adequate afspraken met de opdrachtgever. Het architectenbureau aanvaardt slechts opdrachten op basis van een overeenkomst waarin de wederzijdse rechten en plichten van opdrachtgever en architect deugdelijk zijn vastgelegd. Ook bij ontwerpwedstrijden moeten opdrachtgever en architectenbureau van tevoren weten waar zij aan toe zijn.

141

draagt bij aan kennisontwikkeling Het bureau draagt bij aan collectief onderzoek. toont zijn verbondenheid met het vak Door zijn aansluiting bij de BNA toont een bureau dat het oog heeft voor het collectieve belang en laat het zijn betrokkenheid bij het beroep zien. Door zijn lidmaatschap draagt het bij aan de ontwikkeling van het vak, de ontwikkeling van instrumenten voor de vakbeoefening, de uitbouw van kennis en vaardigheden en de verbetering van het bouwproces. Profiteer daarvan als opdrachtgever.

GEDRAGSCODE De hierboven genoemde afspraken zijn vastgelegd in de lidmaatschapsverplichtingen en in een gedragscode. Alle leden moeten de BNA Gedragscode verantwoordelijkheid, integriteit & professionaliteit naleven en zijn daarop aanspreekbaar. De architect is gehouden de opdrachtgever deskundig in een vertrouwenspositie als adviseur terzijde te staan. De architect behartigt de belangen van de opdrachtgever naar beste weten en kunnen, in het besef niet alleen verantwoordelijk te zijn jegens de opdrachtgever, maar ook tegenover mens, milieu en samenleving. De gedragscode is hieronder en op BNA.nl/gedragscode te lezen.

BNA GEDRAGSCODE VERANTWOORDELIJKHEID, INTEGRITEIT & PROFESSIONALITEIT De gedragscode verantwoordelijkheid, integriteit & professionaliteit van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA, de branchevereniging van architectenbureaus, geeft aan hoe de leden zich bij de uitoefening van hun beroep willen gedragen en hoe ze zich willen opstellen ten opzichte van de samenleving, hun opdrachtgevers, bouwpartners, collega’s en medewerkers.

TOEZICHT Het College van Toezicht oordeelt – desgevraagd – over de wijze waarop de leden van de BNA hun beroep uitoefenen en de gedragscode in acht nemen. Het College bestaat uit leden van de BNA, de voorzitter en secretaris zijn onafhankelijke juristen. Tegen uitspraken van het College kan in beroep 142

gedragscode

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

worden gegaan bij de Raad van Beroep. Voor contactgegevens, zie pagina 236 van deze uitgave.

BEMIDDELING

Bij moeilijkheden tussen opdrachtgever en een bij de BNA aangesloten bureau of architect kan de deken een helpende hand bieden. De dekenen borgen de juiste uitoefening van het architectenberoep. Ze zijn wegwijzers, bemiddelaars en vertrouwenslieden, zowel voor opdrachtgever als architect. Daarbij houden ze altijd de rechten, belangen en plichten van de beroepsgroep voor ogen, waaronder de BNA-gedragscode verantwoordelijkheid, integriteit en professionaliteit. Voor contactgegevens, zie pagina 236 van deze uitgave.

KERNWAARDEN

De gedragscode is gestoeld op drie kernwaarden: verantwoordelijkheid, integriteit en professionaliteit. Verantwoordelijkheid De architect is zich bewust van het publieke belang van zijn functioneren in het maatschappelijk verkeer en van de bijdrage die hij bij de uitoefening van zijn beroep kan leveren aan de ontwikkeling van de ruimtelijke omgeving. Hij weet zich verantwoordelijk voor zijn werkzaamheden en handelt binnen het kader van zijn opdracht met respect voor mens, samenleving en milieu. Zijn zorg geldt zowel de gebouwde en ongebouwde omgeving als de participanten in de processen waarbij hij bij zijn beroepsuitoefening is betrokken. Integriteit De architect oefent zijn beroep uit naar eer en geweten. De architect maakt zich niet schuldig aan oneerlijke concurrentie en respecteert de principes van goed werkgeverschap. Als opdrachtnemer behartigt hij in een vertrouwenspositie onafhankelijk de belangen van de opdrachtgever, zonder zich op onoirbare wijze te laten beïnvloeden door nevenbelangen. De architect behandelt de in het kader van zijn opdracht verkregen vertrouwelijke informatie als zodanig. Professionaliteit Bij de uitoefening van zijn beroep handelt de architect competent en vakbekwaam. Hij zorgt ervoor de beschikking te hebben over de voor zijn werkzaam-

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

heden benodigde kennis, vaardigheden, financiële en technische middelen. Zijn professionaliteit blijkt ook uit het vermogen om processen adequaat in te richten en aan te sturen en uit een solide bedrijfsvoering. De architect draagt bij aan een goede werkrelatie met collega’s en andere participanten in het bouwproces. Hij zorgt in de relatie met de opdrachtgever voor heldere communicatie en voorlichting.

DE REGELS IN DE PRAKTIJK 1 De architect die een opdracht in strijd acht met zijn verantwoordelijkheden voor mens, samenleving en milieu, vestigt de aandacht van de opdrachtgever hierop en zet zich in om de strijdigheid op te heffen. 2 De architect is transparant over de zakelijke en persoonlijke belangen die op een of andere wijze zijn functioneren zouden kunnen beïnvloeden. 3 De architect bedingt of aanvaardt geen geldelijk belang of enig ander voordeel van derden, noch kent deze toe aan derden bij het verkrijgen, verlenen, aanvaarden of uitvoeren van een opdracht anders dan de met de opdrachtgever overeengekomen beloning. 4 De architect houdt zich op de hoogte van de voor zijn vakgebied relevante ontwikkelingen en zorgt dat zijn kennis en vaardigheden evenals die van zijn medewerkers op het vereiste niveau blijven. 5 De architect zorgt ervoor te beschikken over voldoende deskundigheid, vakbekwaamheid en capaciteit van het bureau, dan wel deze van buitenaf in te schakelen, om de opdracht uit te voeren. 6 De architect aanvaardt opdrachten op basis van voorwaarden waarin de wederzijdse rechten en plichten van opdrachtgever en architect op schrift deugdelijk zijn vastgelegd. 7 Indien een architect wordt gevraagd om de werkzaamheden van een andere architect te herzien of over te nemen dan doet hij dat op zorgvuldige wijze met respect voor het werk van de collega, ook met het oog op de belangen van de opdrachtgever.

8 De architect geeft erkenning aan het aandeel dat medewerkers, adviseurs, collega‘s en anderen in het ontwerp hebben gehad.

NALEVING Deze code geldt voor alle leden van de BNA, zowel bureauleden als persoonlijke leden. Daar waar ‘architect’ staat, moet ook ‘architectenbureau’ worden gelezen. De architect als werkgever informeert de medewerkers over deze code en ziet erop toe dat zij zich hieraan houden. De architect draagt er zorg voor dat deze code wordt nageleefd door alle personen die werkzaam zijn bij of verbonden zijn aan het bureau. De bestuurders zijn daarvoor verantwoordelijk en daarop aanspreekbaar in het kader van de handhaving van deze code.

HANDHAVING Onverminderd de rechten en plichten die voortvloeien uit het lidmaatschap van de BNA houden de leden zich aan de BNA Gedragscode verantwoordelijkheid, integriteit & professionaliteit en de weten regelgeving van het land waarin het beroep wordt uitgeoefend. Op de naleving van deze gedragscode wordt toegezien door het College van Toezicht en de Raad van Beroep. De wijze waarop klachten kunnen worden ingediend en hoe ze worden behandeld is vastgelegd in het procesreglement en het reglement op het College van Toezicht en de Raad van Beroep. Klachten over persoonlijke leden die verbonden zijn aan een bureaulid, worden geacht te zijn gericht tegen het bureaulid. Waar in deze code ‘hij’ is gebruikt, kan ook ‘zij’ worden gelezen. Deze code is vastgesteld door de ledenraad van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA op 9 december 2015. Deze regels treden in werking met ingang van 1 januari 2016. De BNA code verantwoordelijkheid, integriteit & professionaliteit vervangt de Gedragsregels, zoals gewijzigd en vastgesteld op 5 maart 2014

143

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

BNA-architecten voor incidentele opdrachtgevers ALS INCIDENTELE OPDRACHTGEVER HEB JE GEEN OF WEINIG ERVARING MET HET ONDER ARCHITECTUUR LATEN ONTWERPEN EN BOUWEN VAN EEN HUIS. BEGRIJPELIJK DUS DAT JE NIET HELEMAAL WEET WAT JE KUNT VERWACHTEN. DAT GELDT NATUURLIJK OOK ALS JE ONDERNEMER BENT EN EEN BEDRIJFSPAND OF TANDARTSPRAKTIJK WILT LATEN (VER-)BOUWEN OF DIRECTEUR BENT VAN – PAK ’M BEET - EEN SCHOOL, THEATER OF BIBLIOTHEEK. Als particuliere opdrachtgever wil je een woonplek waar je blij van wordt, een leefruimte die je comfort geeft en die bij je past. Een huis of appartement dat je een beschermd en gezond gevoel geeft, dat mooi is en tegelijkertijd ook innovatief. Wellicht heb je ook wensen op gebied van circulair bouwen en duurzaamheid bijvoorbeeld, of over toegankelijkheid. Of wil je wonen en werken op één plek. Architecten zijn ervoor om al je wensen te vertalen naar de praktijk, ongeacht of het nieuwbouw betreft of een verbouwing van een huis, bedrijfspand of cultuurinstelling. Via onze online architectenzoekmachine Archy.nu, vind je een BNA-

Ouside In – Bedaux de Brouwer Architecten

144

architect met het specialisme dat aansluit op jouw bouwopdracht, van het verbouwen van je monumentale huis tot de nieuwbouw van energieleverende vakantiewoning. En van een distributiecentrum tot vakantieparkhuisjes of een clubhuis. Een architect helpt je niet alleen met een tekening, maar ook bij het proces: hij of zij neemt je alle zorg uit handen vanaf het eerste idee tot de uitvoering in de bouw, en staat er garant voor dat er aan het eind van jullie gezamenlijke rit een huis staat waar je trots op bent. Dat zal hij doen in continu overleg met jou als opdrachtgever, ook op financieel vlak. Schakel je een BNA-architect in, dan ga je in zee met een BNA Erkend Bureau dat werkt op basis van een verenigingsgedragscode. Als opdrachtgever verzeker je je daardoor van professionals die je op transparante en integere wijze ten dienste staan. Hierop zijn ze aanspreekbaar door de BNA. Een BNA-bureau heeft daarnaast - verplicht - een beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Waarschijnlijk niet nodig, maar wel goed om te weten.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

BNA-architecten voor ervaren opdrachtgevers

Je bent projectontwikkelaar, je bent verantwoordelijk voor de gebouwen bij een overheidsorganisatie of woningcorporatie, of je hebt bij onderwijs- of zorggroep een gebouwenvoorraad onder je hoede. Als ervaren opdrachtgever weet je dan prima je bouwambitie en programma van eisen te verwoorden. Je weet bovendien wat je kunt verwachten van een architect en welke meerwaarde architectuur kan bieden voor jouw bouwopgave. Je weet dat een goed ontworpen gebouw niet generiek is maar specifiek. De architect materialiseert immers specifieke waarden. Hij of zij weet jouw maatschappelijke én organisatiewaarden te vertalen in een gebouw met een optimaal leef- en werkklimaat. Voor de mensen die er wonen, recreëren of werken. Van sociale cohesie tot kennisdelen, en van veilige leefomgevingen tot ruime, gezonde werkplekken. BNA-architecten nemen die waarden als vertrekpunt, evenals jouw eisen met betrekking tot rendement, circulair bouwen, gebouwexploitatie en flexibiliteit. En natuurlijk wil je ook een ervaren architect die je zorgen uit handen neemt tijdens het bouwproces en bij wie jouw budget zo optimaal mogelijk wordt besteed.

Je hebt meer ruimte nodig om je ambities te verwezenlijken of om je klanten te verrassen. Je wilt een ontwerp dat je eigen visie overstijgt of simpelweg energiebesparende oplossingen. Of je wenst een nieuw gebouw dat bijdraagt aan het verbeteren van de gehuisveste functies: leerprestaties, genezing of werkprestaties. Via onze online architectenzoekmachine Archy vind je de BNA-bureaus met het specialisme dat aansluit op jouw bouwopdracht, van school tot ziekenhuis, en van woontoren tot winkelpand. BNA-architecten lopen bovendien sinds jaar en dag voorop in duurzaam en circulair ontwerpen en bouwen. De lokale BNA Netwerken, BNA Academie en het BNA-programma Duurzaam vormen daarbij stuwende krachten. Schakel je een BNA-architect in, dan ga je in zee met een BNA Erkend Bureau dat werkt op basis van een verenigingsgedragscode. Als opdrachtgever verzeker je je daardoor van professionals die je op transparante en integere wijze ten dienste staan. Hierop zijn ze aanspreekbaar door de BNA. Een BNA-bureau heeft daarnaast - verplicht - een beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Waarschijnlijk niet nodig, maar wel goed om te weten.

Brandweerkazerne Rotterdam The Hague Airport – Moen & van Oosten Architekten

145

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Architectenwinkel Grote of kleine woonwensen. Voor iedere vraag biedt de Architectenwinkel slimme, duurzame en concrete ontwerpoplossingen die leiden naar jouw droomhuis. HOE WORDT HET HUIS WAAR JE ALTIJD VAN DROOMDE WERKELIJKHEID? DE ARCHITECTENWINKEL WEET RAAD. SPECIAAL OM MENSEN MET VRAGEN OVER (VER-)BOUWEN TE HELPEN, VERENIGDE EEN AANTAL BNAARCHITECTEN ZICH IN DE ARCHITECTENWINKEL. DE ARCHITECTENWINKEL IS WEKELIJKS GEOPEND OP EEN GROOT AANTAL LOCATIES DOOR HEEL NEDERLAND EN DIT LANDELIJKE NETWERK GROEIT NOG STEEDS.

aanvraag van een vergunning, kan bij een architect terecht. Een architect heeft niet alleen veel kennis in huis over alle stappen van het bouw- of verbouwingsproces, maar denkt daarbij ook altijd verder. Hij of zij brengt niet alleen de wensen van nu in kaart, maar ook die van later. 'Mensen willen altijd het beste uit hun huis halen en zich er vooral thuis voelen. Dat is belangrijk voor de kwaliteit van leven', vertelt Otten.

GEEN GROOT BUDGET NODIG ‘Voor particulieren is de drempel soms nog hoog om op een architect af te stappen', vertelt Harvey Otten, een van de oprichters van het initiatief en lid van de BNA. 'Terwijl ze vaak wel graag willen weten wat een architect precies doet en waarbij hij kan helpen. De architecten bij de Architectenwinkel bieden particulieren een laagdrempelige kennismaking met de toegevoegde waarde van architecten en helpen je de beste keuzes te maken.'

De Architectenwinkel doet goede zaken. Wekelijks komen er nieuwe klanten bij. 'Je hoeft ook geen groot budget te hebben om een architect in de arm te kunnen nemen.’ Ook voor de architecten zelf is de Architectenwinkel een mooi initiatief. 'Er zitten vaak uitdagende projecten bij. Daar houden wij van. Ook zelfbouwopgaven worden steeds populairder en voor een plan voor herbestemming van oude panden draaien wij ons hand niet om', zegt Otten.

ARCHITECT DENKT VERDER Bij de Architectenwinkel weten ze raad met alle vragen waar een klant mee zit, en die vragen gaan echt niet allemaal over het ontwerp. Wie zijn trappenhuis wil verplaatsen, minder energie wil verbruiken of bij de gemeente spaak loopt bij de

IN HEEL NEDERLAND Het aantal architectenwinkels groeit nog steeds. Op tientallen plaatsen in het land kunnen particulieren inmiddels advies inwinnen. Meer informatie vind je op architectenwinkel.com

Je hoeft geen groot budget te hebben om een architect in de arm te kunnen nemen.

146

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Zelf bouwen met een architect

BEPAAL HET BUDGET Zelfbouw is tegenwoordig voor iedereen toegankelijk en wordt steeds populairder. Jutta Hinterleitner van BNA deed onderzoek naar de opkomst van zelfbouw en heeft de indruk dat de meeste zelfbouw-gemeenten er goed op letten dat bij de uitgifte van zelfbouwkavels de richtlijnen voor zelfbouwers duidelijk zijn. “Een mooi voorbeeld van een goede aanpak is de kavelpaspoorten die zelfbouwers in Almere krijgen bij de koop van hun kavel: “In die handleiding kunnen ze meteen precies lezen wat wel en niet mag. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Hilversum en andere steden bieden ze ook al aan. Hopelijk krijgt dit de komende jaren verdere navolging.”

MAATWERK Het voordeel van het werken met een architect is, zegt Hinterleitner, dat een zelfbouwer meer maatwerk krijgt, terwijl een woning van een catalogusbouwer wat goedkoper is door het schaalvoordeel. “Maar voor wat meer geld, want zo duur is een architect voor zo’n micro-opdracht niet, krijg je als klant wel een huis gebouwd onder architectuur, met net wat meer uitstraling en dat volgens makelaars straks ook beter verkoopt.”

LAAGDREMPELIG Er zijn steeds meer BNA-architecten die laagdrempelige service aanbieden aan particulieren. Zoals het Rotterdamse JADE, dat sites aanbiedt op basis van bouwthema’s, waaronder Verbouwarchitect.nl en Nieuwbouwarchitect.nl. Volgens Eelco Dekker van JADE hebben particulieren hier behoefte aan. “We bieden gratis een eerste adviesgesprek aan, het Schetsgesprek. We rekenen met je mee, leggen een Plan van Aanpak voor en begeleiden het bouwtraject vanaf de eerste dag tot na de oplevering. We laten bovendien zien hoe onze kosten worden terugverdiend. Iemand zei laatst daarover: ‘Nu snap ik eindelijk wat een architect doet.’ Als het moet maken we zelfs een maquette op locatie om opdrachtgevers mee te nemen in het ontstaansproces. Het is onze taak om zo tastbaar te maken wat onze meerwaarde is.”

Houd rekening met de volgende kosten: Ontwerp Prijzen van een architect of ontwerper verschillen onderling. Voor een nieuwbouwontwerp kun je als richtlijn circa 10% van de totale bouwkosten nemen. Grond De prijs van een kavel verschilt per gemeente. Is het nog geen bouwgrond? Houd dan rekening met extra kosten om de grond bouwklaar te maken. Belastingen & leges Je betaalt belasting over de grond die je koopt. De overdrachtsbelasting is 6% en belasting over bouwgrond is 21%. Voor de aanvraag van vergunningen betaal je bouwleges. Dit verschilt per gemeente. Bouwkosten De bouwkosten worden meestal berekend op basis van het bruto vloer oppervlak (BVO). De prijzen per vierkante meter BVO verschillen per type woning. Onder bouwkosten vallen ook de kosten voor de aannemer. Meerwerk Houd altijd rekening met meerwerk en onvoorziene kosten. Wil je toch andere tegels in je badkamer dan je eerder had uitgekozen? Dat kan al meerwerk zijn.

147

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Zelf bouwen met een architect De voorfase

1. DE VOORFASE

1. ORIËNTATIE

– Oriëntatie (wat wil je precies?) – De beslissing om alleen of met anderen een opdracht te versterken – De keuze voor een architect

Als je besluit om zelf te gaan bouwen, is het belangrijk om te bepalen wat je wil. Dat kan je doen door enkele cruciale vragen te beantwoorden, zoals:

2. HET ONTWERP EN BOUWPROCES – Dit bestaat uit negen stappen, van het afstemmen van de wensen op de randvoorwaarden (beschikbare oppervlakte, bestemmingsplan, budget) via het voor- en definitief ontwerp tot aan de keuze voor de aannemer en de bouw;

3. DE NAZORG – Het oplossen van eventuele losse eindjes, financiële afhandeling, enzovoort. Ook in deze laatste fase staat de architect je bij. Of het nu gaat om de bouw van jouw droomhuis, een kantoor, een verenigingsgebouw of ander object; de architect zorgt ervoor dat jouw gebouw aan het einde van de rit staat als een huis.

“

Als je een huis bouwt, moet je het goed doen. Per slot van rekening ga je er in leven

148

– Wat vind je mooi? Kijk om je heen, doe inspiratie op Social Media zoals, Pinterest & Instagram, architectuurblogs en websites voor goede ruimtelijke ideeën en ontdek wat bij je past. – Waar ga je bouwen? Informeer naar beschikbare kavels bij gemeente, makelaars, projectontwikkelaars, bouwbedrijven en via internet. Houd rekening met aan- of afwezigheid van voorzieningen, bestemmingsplan, enzovoort. Een architect kan je adviseren over de mogelijkheid die een kavel biedt. – Welke functies moet het huis krijgen? Denk na over wat jij belangrijk vindt, wat wil je in huis doen en wat voor ruimtes zijn hiervoor nodig? Vergeet ook eventuele gezinsuitbreiding en toekomstige kantoorruimte niet. – Hoe zit het met de planning en budget? De vier grootste financiële posten zijn de aanschaf van de grond, de bouw van de woning, de inrichting en buitenvoorzieningen. Past dit allemaal binnen het budget? En wanneer is het te bouwen huis nodig? Het is in alle gevallen verstandig om op zijn minst een globale planning vast te stellen.

2. ALLEEN BOUWEN OF MET ANDEREN? Zelf bouwen kun je alleen doen, maar ook met anderen. In het laatste geval heet dat Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Je verstrekt dan een opdracht samen met anderen. Dat heeft verschillende voordelen, zoals inkoopvoordeel en het delen van kosten. Het brengt ook een aantal aandachtspunten met zich mee, zoals de vereiste eensgezindheid. Ben je de enige opdrachtgever, dan is er sprake van individueel opdrachtgeverschap. Dat brengt doorgaans hogere kosten met zich mee, maar heeft als voordeel dat er geen rekening gehouden hoeft te worden met wensen en meningen van anderen.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Zelf bouwen met een architect Het ontwerpen bouwproces

3. DE KEUZE VOOR EEN ARCHITECT Bij de keuze voor een architect draait het in de eerste instantie om de vraag of zijn werk je aanspreekt. Je kan dat op straat bewonderen, of via internet. Ook kan je documentatie bij een of meerdere architecten opvragen. Maar, het is ook van groot belang dat het klikt met de architect. Maak dus eerst vrijblijvend kennis, bijvoorbeeld via de Architectenwinkel. Bereid je goed voor op het eerste gesprek. Bespreek wat de architect kan betekenen en vraag ook referenties op. Informeer ook naar professionaliteitskenmerken: beschikt de architect bijvoorbeeld over een beroepsaansprakelijkheidsverzekering? Handig voor als er iets mis gaat! Architectenbureaus die zijn aangesloten bij de BNA, hebben al deze kwesties goed geregeld. Bovendien kunnen instanties van de BNA bemiddelen wanneer er in de samenwerking onverhoopt iets misgaat.

Zelf bouwen bestaat vrijwel altijd uit een lang en complex proces. Dat klinkt misschien afschrikwekkend, maar dat hoeft het niet te zijn. Zeker niet als je wordt bijgestaan door een architect. Hij is immers in staat om alle wensen zo optimaal mogelijk te verwezenlijken. Daarnaast neemt hij veel zorgen uit handen. De samenwerking met een architect kent een aantal fasen, die hier stuk voor stuk kort worden omschreven.

1. BEPALING VAN DE WERKZAAMHEDEN Misschien kan je de architect al voor het verstrekken van de opdracht een compleet programma van eisen/ wensen overhandigen. Maar misschien kan hij, vanuit zijn expertise, alternatieven aandragen waardoor hij of zij je op andere, betere ideeën brengt. Dit adviestraject is vooraf als aparte opdracht te verstrekken (om daarna te kijken of je met de architect verder wil), of op te nemen als onderdeel van de hele opdracht. De andere werkzaamheden zijn onder te verdelen in de ontwerpfase, de voorbereiding op de bouw en de begeleiding van de bouw zelf. Je kunt een architectenbureau inschakelen voor één, twee of alle fasen. Deze laatste optie heeft vaak een positieve invloed op de kwaliteit van het eindresultaat.

“

Tip: bouw een uitstapmoment in

2. HET VERSTREKKEN VAN DE (DEEL-) OPDRACHT Zodra het budget vastligt, is de architect er verantwoordelijk voor dat het (bij een gelijkblijvende opdracht) niet overschreden wordt. Neem daarom in de opdracht in elk geval op: – budget (voor álle kosten); – planning; – een globaal programma van eisen (wat gaat er zo ongeveer gebouwd worden); – kwaliteit; – de werkzaamheden van de architect. Overweeg ook om zogenaamde uitstapmomenten in te bouwen. De oplevering van het voorlopig ontwerp leent zich daar goed voor. Je krijgt dan voor het eerst te zien wat het gaat worden. Misschien valt het tegen. Dan is het handig om de samenwerking te kunnen beëindigen voordat het vervolgtraject ingaat waarbij grote bedragen gespendeerd gaan worden. 149

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Het is dus handig een gefaseerde opdracht te verstrekken, die voor elke fase een honorarium voor de architect bevat en de mogelijkheid om te stoppen.

3. AFSTEMMING WENSEN EN RANDVOORWAARDEN De architect kent de markt en de kosten en zal beoordelen of alle wensen realistisch zijn in relatie tot het budget. Gesprekken hierover monden uit in eerst een globaal - en daarna een definitief programma van eisen. Daarmee gaat de architect aan de slag.

7. DE KEUZE VOOR DE AANNEMER Wie gaat de bouw uitvoeren? De architect kan meerdere, in zijn ogen geschikte aannemers, vragen om een offerte in te dienen. Ook kun je besluiten één aannemer te benaderen. Bijvoorbeeld op aanbeveling van anderen of omdat de architect goede ervaringen met hem heeft opgedaan. De architect zal de offerte inhoudelijk beoordelen om te zien of het aansluit op het bestek. Aanbeveling: beoordeel de financiële stabiliteit van de aannemer. Is de aannemer aangesloten bij een garantieregeling (bouwgarant), zodat het gebouw wordt afgebouwd als de aannemer failliet gaat?

4. HET VOORONTWERP (VO) Met tekeningen van de gevel, doorsneden, contouren en wellicht een maquette en een 3D-presentatie wordt in deze fase globaal duidelijk gemaakt hoe het object er uit zal gaan zien. Het VO vermeldt ook de te gebruiken materialen en geeft een globale kostenraming.

5. HET DEFINITIEF ONTWERP (DO) Het DO is geen nieuw ontwerp, maar een uitwerking van het VO waarin alle door jou en de architect besproken wijzigingen verwerkt zijn. Hiermee krijg je dus te zien hoe het object er daadwerkelijk uit gaat zien. Alles heeft nu een definitief karakter. Aan de hand van het DO voert de architect wettelijk verplichte berekeningen uit over onder meer daglichttoetreding, ventilatie en energieprestatie.

6. DE BOUWVOORBEREIDING Met het DO in de hand wordt een omgevingsvergunning bij de gemeente aangevraagd. Een architect beschikt over de expertise en ervaring om discussies met de afdeling Bouwtoezicht op efficiënte wijze aan te gaan. Bovendien heeft een aanvraag al snel een streepje voor bij de toetsers van Bouwtoezicht en Welstand als een architectenbureau het indient. Ook voor hen is het prettig om met iemand te communiceren die weet waar hij het over heeft. Bij de bouwvoorbereiding hoort ook het maken van het bestek (de detailtekeningen). Op basis van dit document zullen aannemers hun offerte uitbrengen.

150

8. DE UITVOERING Zodra de bouw van start gaat, kan de architect als directievoerder zijn waarde bewijzen. Hij fungeert als het centrale aanspreekpunt voor de aannemer. Want hoewel alles vastligt, zal iemand toch in de gaten moeten houden of de vele betrokken partijen zich wel aan de afspraken houden. Worden inderdaad de juiste materialen gebruikt? Loopt alles nog steeds volgens planning? Is er niets vergeten? Als expert en ervaringsdeskundige zal niets de architect ontgaan en neemt daarmee deze controletaak uit handen.

9. DE OPLEVERING Na maanden, en vaak jaren, van voorbereiding en hard werken staat jouw droom eindelijk overeind. Reden voor een feestje, maar niet voordat alles uitvoerig is gecontroleerd. De praktijk leert dat er vrijwel altijd iets ontbreekt of niet helemaal volgens de afspraken is opgeleverd. De architect voert een inspectie uit en kan gebreken constateren en met de aannemer bespreken hoe het zo snel mogelijk wordt opgelost.

DE NAZORG Na de eerste, voorlopige oplevering kun je het huis, kantoor of winkel in gebruik nemen. Het eerste half jaar worden eventuele gebreken nog kosteloos verholpen. Indien deze aan het licht komen, helpt de architect de klachten goed af te handelen. Daarnaast beoordeelt hij de eindafrekening van de aannemer. De architect zorgt er dus tot ver na de oplevering voor dat je optimaal kunt genieten van jouw zelf gebouwde object.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Samen werken aan waarde

WAT ZIJN DE BELANGRIJKSTE WAARDEN VOOR JOU ALS OPDRACHTGEVER? EN HOE KAN DE ARCHITECT HIERAAN BIJDRAGEN? HIERNA TREF JE IN ZES DOMEINEN VOORBEELDEN VAN DE WAARDEN DIE EEN ARCHITECT KAN TOEVOEGEN AAN HET BOUWPROJECT. DE DOMEINEN SLUITEN AAN BIJ DE CATEGORIEËN VAN DE JAARLIJKSE BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR VERKIEZING. DOOR TE LUISTEREN NAAR DE WENSEN VAN DE OPDRACHTGEVER HELPT EEN ARCHITECT BIJ EEN SCHERPE VRAAGARTICULATIE EN ZO HET BESTE EINDRESULTAAT.

ROL VAN DE ARCHITECT Je krijgt zicht op hoe de creatieve oplossingen, adviezen, diensten en ervaring van de architect zorgen voor het bereiken van het beoogde eindresultaat en een goed bouwproces. De taak van de architect kan daarbij variëren van initiatief, ontwerp en uitwerking tot en met gebruik, exploitatie en onderhoud. Ook de rol die de architect vervult voor de opdrachtgever kan verschillen: van strategisch adviseur, ontwikkelaar, bouwer, productontwerper, facilitator tot specialist.

Gebaseerd op de BNA Waardenkaarten, vervaardigd door Alijd van Doorn en de BNA

GEZAMENLIJK EINDWAARDEN FORMULEREN Een goed gesprek over waarden helpt opdrachtgevers en architecten om te komen tot de essentie van een opgave. Deze grondige, inhoudelijke dialoog waarbij je elkaars grenzen -behoedzaam- kunt overschrijden, is nodig om te komen tot het allerbeste resultaat. De toegevoegde waarde van de architect ligt in het gesprek met u als opdrachtgever over de opgave en de ultieme vertaling daarvan in een ontwerp waarin alle ruimtelijke, technische, duurzaamheids- en financiële aspecten zijn verwerkt.

VOORBEELDEN IN ZES DOMEINEN Stimulerende omgevingen

Particuliere woonbeleving

Waarde creëren door integrale

Waarde creëren door het

oplossingen voor het verbeteren

vergroten van woongenot en

van prestaties van gehuisveste

vorm geven aan persoonlijke

functies zoals leerprestaties,

woonwensen.

Duurzaam en innovatief Waarde creëren door vernieuwende projecten voor het verbeteren van de de milieuimpact van de gebouwde omgeving tijdens de hele levenscyclus.

genezing of werkprestaties. Identiteit en icoonwaarde Leefbaarheid en sociale cohesie

Waarde creëren door het

Waarde creëren door ruimtelijke

versterken van het imago van

oplossingen die de leefbaarheid cq

een organisatie en/of van een

sociale cohesie in een buurt, wijk of

SPECIÚEKE LOCATIE

Snel en slim Waarde creëren door effectieve oplossingen en standaardproducten voor praktische huisvestings- en verbeteringsvraagstukken.

stad versterken.

151

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Stimulerende omgevingen Omgevingen Waarde creëren zodat Waarde creërendoor doorintegrale integraleoplossingen oplossingen de prestaties van gehuisveste functies zoals voor het verbeteren van prestaties van gehuisleerprestaties, of werkprestaties worden veste functies genezing zoals leerprestaties, genezing of verbeterd. werkprestaties.

VOORBEELDPROJECTEN VOORBEELDPROJECTEN VOORBEELDPROJECTEN ISE (Eindhoven) diederendirrix Fontys R10, Eindhoven door Ector Hoogstad Architecten ࠮•࠮ Campus Gebaseerd op de BNAdoor Waardenkaarten, vervaardigd door

Alijd van

•࠮ KWR (NNieuwegein) cepezed Canon Production Printing Headquarters, Venlo door Broekbakema Doorn en de BNA door •࠮ Museumkwartier (Den Bosch) door Bierman Henket architecten Oogcentrum Noord-Holland, Heerhugowaard door EGM architecten • Groot Klimmendaal (Arnhem) door Koen van Velsen

Wat draagt een architect bij aan de opdracht?

Stimuleren van in novatie

heid varsn vredeneb te e n re te e Verb ewerkers en g ruik med ndering Cultuurvera

Kostenreductie

Verhodguecntiviteit arbeidspro

“De architecten moeten het geweten zijn van de samenleving. Geholpen door de crisis is de vrijblijvendheid verdwenen. Je hebt het kunstenaarschap van de architect plus de performance nodig. Je hebt hun integrale blik nodig om te bepalen hoe iets optimaal bruikbaar is.”

Marjolein Versteegden (Arcadis) in: Cobouw, oktober 2014

“Combineren betekent het samenbrengen van maatschappelijke functies. Denk aan een bibliotheek in een school, of een zorginstelling die zijn diensten verleent in woningen. Die instelling heeft zelf geen verpleeghuis meer nodig. Dat drukt de kosten voor de zorg. Tegelijk neemt de kwaliteit toe, omdat mensen in hun eigen woonomgeving beter genezen dan in een verpleeghuis. Dat is combineren tegen minder kosten en met meer resultaat.”

Uit: Blauwhof, G. e.a. (2013) SamenSamen Sneller Slimmer. Innoveren in de bouw.

152

Flexib iliteit

• Ontwerpen van nieuwe combinaties van functies die leiden tot kruisbestuiving en innovatie. • Stimuleren van sociale interactie, genezing, en educatie. • Ontwikkelen en implementeren van nieuwe concepten, bv Healing Environment die de tevredenheid onder gebruikers vergroten. • Creëren van de omgeving van de toekomst: aantrekkelijke gebouwen en gebieden waarmensen willen verblijven, waar toeristen, bedrijven en bewoners zich thuis voelen. • Coördineren van gebruikersoverleggen, codesign met gebruikers en andere participanten.

• Visieontwikkeling en implementatie van innovatieve werkplekinrichting (Het Nieuwe Werken) die cultuurverandering stimuleert. • Evidence based design ten behoeve van het verbeteren van de prestaties van de gehuisveste functies. • Flexibiliteit en kostenreductie: alternatieven ontwikkelen voor (volledige) nieuwbouw. • Energiezuinig bouwen: ontwikkelen van keuzemogelijk heden op basis van Life Cycle (Cost) Analysis.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Leefbaarheid en & Sociale Cohesie Leefbaarheid 4ociale $ohesie Waarde creëren door ruimtelijke oplossingen die de leefbaarheid cq sociale cohesie in een buurt, wijk of stad versterken.

VOORBEELDPROJECTEN VOORBEELDPROJECTEN ࠮

Vakwerkhuis DelftWetsinge) door Vakwerk Architecten • Kerkje (Klein door Jelle de Jong architekten

࠮

Het Platform, door VenhoevenCS architecture+urbanism • De HallenUtrecht (Amsterdam) door Architectenbureau J. van Stigt

࠮

Post•Utrecht door Rijnboutt i.s.m. Zecc ArchitectenCie. Noorderparkbad (Amsterdam) door Architecten • Energiehuis (Dordrecht) door TenBrasWestinga • Dobbelmanterrein (Nijmegen) door architectenbureau Marlies Rohmer

Social

Spin-off voor wijk

Wat draagt een architect bij aan de opdracht?

Media

en buurt Business Case

ern Lokaal ond

emerschap y Building Communit

keling Organische ontwik

• Een woon- en leefomgeving ontwerpen die bijdraagt aan de gezondheid van de mensen en zorgt voor aangename wijken waar mensen graag willen wonen. • Maken van ontwerpen met gevoel voor de soms kwetsbare relatie tussen de te huisvesten organisatie en de omgeving. • Effectief inzetten van architectonische middelen, zodat ook bij beperkte budgetten de hoogst haalbare kwaliteit wordt gerealiseerd. • Inzetten van ontwerpend onderzoek om ruimtelijk-maatschappelijke oplossingen voor nieuwe opgaven zoals krimp en leegstand te ontwikkelen.

“In de huidige praktijk is het verbindend en analytisch vermogen van architecten en de mate waarin zij in staat zijn een hoogwaardige totaaloplossing te ontwerpen voor het vraagstuk, vaak al de doorslaggevende factor voor succes. ”

Marleen Hermans (TU Delft) in: de Architect, 2014

Bij Crowdfunding wordt een propositie door middel van een grote groep mensen (de crowd) gefinancierd. Crowdfunding kan dienen als enige financieringsvorm maar kan ook onderdeel zijn van een financieringsmix [...] Crowdfunding biedt vier verschillende financieringsmogelijkheden: leningen, aandelenuitgifte, voorverkoop van producten of diensten en donaties.

• Duurzaam ontwerpen zonder stekker. Door middel van architectuur voorkomen dat kostbare installaties nodig zijn. • Verbeeldingskracht inzetten om mensen, wensen en belangen met elkaar te verbinden. • Inzicht geven in de haalbaarheid van de plannen wanneer gelet wordt op de technische en financiële randvoorwaarden. • Coördineren van participatieve (bottom-up) ontwerp-processen met lokale stakeholders.

Bron: www.fundwijzer.nl

153

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Particuliere woonbeleving Woonbeleving VOORBEELDPROJECTEN VOORBEELDPROJECTEN

Waarde creëren door vergroten van woongenot en vorm geven aan persoonlijke woonwensen.

࠮• House Openluchtschool Goirle door Bedaux de Brouwer in House (Wassenaar) Global Architects

Architecten

࠮• Brouwhuis Floating Home, Amsterdam door i29 Architects (Oisterwijk) door Bedaux de Brouwer Architecten ࠮• Woonhuis Hus, Landsmeer door Hoogte Architecten IT (Deventer) Twee Studio-pls Architecten

• Zomerhuis (Texel) Benthem Crouwel Architects • Superlofts (Amsterdam) door Marc Koehler Architects

Droomhuis

e Persnodoanclihjkt aa

Wat draagt een architect bij aan de opdracht?

Bin

Verras send

t proces Transparan l neeen o i t c Funntwerp o

“Een duidelijke kracht van architecten is hun kennis van bouwkundige zaken. Binnen een CPO is het sterk als de architect heel gering een eigen mening inbrengt, maar wel professioneel is. In zekere zin is zijn rol misschien eerder adviserend als ontwerpend.”

Robert-Jan Looysen (CPO Klarenstraat) in: de Architect, april 2014

Bij co-creatie met toekomstige bewoners is het van belang dat architecten beseffen dat de wensen van de potentiële kopers centraal staan. Dat vereist inlevingsvermogen en een zekere bescheidenheid ten opzichte van het eigen ego en de eigen smaak. Architecten die in staat zijn om naast de vooraf benoemde eisen ook de latente behoeften succesvol te vertalen in producten, hebben een grote toegevoegde waarde.”

Yvonne van Mierlo (Blauwhoed) in: de Architect, juni 2014

154

Voor particuliere klanten: • Realiseren van een hoge klantwaarde door het ontwerpen van een op maat gesneden woonoplossing die de identiteit van de bewoners versterkt en gelukkig maakt. • Hoge kwaliteit dienstverlening, persoonlijke aandacht. Klant van idee tot en met oplevering ontzorgen in het hele proces van ontwerp, vergunningen, inkoop en bouwcoördinatie met als belofte binnen tijd en budget opleveren. • Langetermijn visie over de verkoopbaarheid/ aanpasbaarheid en verkoop-baarheid /waardeontwikkeling waardeontwikkelingvan vande dewoning. woning. Bij bestaande woningen: varianten ontwikkelen voor verbouwen verbouwen versus versus nieuwbouw om zo te helpen bij het maken van een keuze voor het een of het ander. Voor ontwikkelende klanten: • Als co-creator van de ontwikkelaar vergroten van de marktwaarde voor potentiële kopers of huurders. • Realiseren van een hoge klantwaarde door participatief ontwerpproces met potentiële kopers. • Verbeteren van de uitstraling en functionaliteit van bestaande woongebouwen om een nieuw huurders- of koperssegment aan te boren. • Inspelen op nieuwe woonbehoeften en leefstijlen.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Identiteit en & Icoonwaarde icoonwaarde Waarde creëren door het versterken van het image van een organisatie en/of van een specifieke locatie.

VOORBEELDPROJECTEN VOORBEELDPROJECTEN ࠮

•Paviljoen Ondergrondse Parkeergarage aan zee) door Royal HaskoningDHV Loenen door KAAN(Katwijk Architecten

࠮

•Tuin Tennisclub IJburgRotterdam (Amsterdam door MVRDV van Noord, door WDJArchitecten

࠮

•Restobar McDonald’s Coolsingel 44 (Rotterdam) door Mei architects and planners MAMA, Maastricht door KettingHuls • Kaasmakerij de Tijd (Westbeemster) door Bastiaan Jongerius architecten • Markthal (Rotterdam) door MVRDV

Wat draagt een architect bij aan de opdracht?

Eyecatcher

Samenwer

Status

ken

n Vernieuwe

Commercieel

Cultaurrdeele wa

“Voor bouwprojecten van de gemeente vind ik dat architecten besef moeten hebben van de politieke context waarin zij werken, dat zij rekening houden met het stedelijk belang van gebouwen en dat zij respect moeten hebben voor het feit dat het een maatschappelijke investering is." “De architect moet zich bekwamen in het kunnen presenteren van het ontwerp in diverse gremia zoals welstand, monumentenzorg, bij een stuurgroep met opdrachtgevers en op een bewonersbijeenkomst.

Ronald van Warmerdam (Projectmanagementbureau Amsterdam) in: de Architect, januari 2014

De inzet van architectuur en ruimtelijk ontwerp draagt bij aan het creëren van maatschappelijke en economische meerwaarde door de vormgeving van ruimtelijke ontwikkelingen met toekomstwaarde en flexibiliteit. Ontwerpers kunnen maatschappelijke meerwaarde creëren die verder reikt dan het aantrekkelijk en functioneel ontwerpen van de fysieke ingreep zelf. Goed ontwerp kan bijdragen aan de samenhang, duurzaamheid en het verdienvermogen van de samenleving.

• Opbrengsten genereren door het creëren van een icoon met aanzuigende werking op consumenten (toeristen, klanten, bezoekers). • Architectuur als marketinginstrument. Bredere bekendheid van het bedrijf, dorp of stad creëren. • Uitdrukken van en reflecteren op maatschappelijke waarden en wensen, zeitgeist. • Inzetten van conceptuele kracht, flexibiliteit, innovatie, pragmatisme, ﬂexibiliteit, vakmanschap en speelsheid die kenmerkend is voor de moderne Nederkenmerkend is voor de moderne landse architectuurtraditie. Nederlandse architectuurtraditie. • Creëren van de omgeving van de toekomst: aantrekkelijke gebouwen en gebieden waar mensen willen verblijven, waar toeristen, bedrijven en bewoners zich thuis voelen. • Een breed publiek inspireren met een vernieuwende architectuur met een hoge culturele waarde. • Bij commerciële projecten is meetbare duurzaamheid randvoorwaardelijk. Toegevoegde waarde in het creëren van een integraal duurzaam bouwconcept dat tot de verbeelding spreekt, maar ook haalbaar is.

Uit: Actieagenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp 2013 - 2016. Werken aan ontwerpkracht.

155

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Duurzaam & eninnovatief innovatief Waarde creërendoor doorhet vernieuwende Waarde creëren ontwerpen van projecten voor het verbeteren van de vernieuwende projecten en zo de milieu-impact van de gebouwde milieu-impact van de gebouwde omgeving omgeving tijdens de hele levenscyclus. tijdens de hele levenscyclus te verbeteren.

VOORBEELDPROJECTEN ࠮ ࠮ ࠮

VOORBEELDPROJECTEN Casa Circular 3.0, Ouddorp door SA DESIGN Architectuur • KWR Watercycle Research Institute (Nieuwegein) door cepezed ING Cedar, Amsterdam door Benthem Crouwel Architects • Villa Kogelhof (Kamperland) door Architectenbureau Paul de Ruiter Maria Montessorigebouw, Nijmegen door Inbo • House in House (Wassenaar door Global Architects

Wat draagt een architect bij aan de opdracht?

Duurzaam icoon Storytelling

e art State of th eel xperiment

Binnen budget

air ltidisciplin

• Coördineren van de integratie van bouwkundige en technische kennis in het ontwerpproces. • Vooruitgang aanwakkeren. Nieuwe mogelijkheden bieden. • Inspireren en verrassen met nieuwe ideeën en concepten die de mens centraal stellen in een duurzame woonof werkomgeving. • Duurzame keuzemogelijkheden inzichtelijk maken, ook in relatie tot terugverdientijden en verschillen in duurzaamheidswinst. • Inbrengen van expertise ten aanzien van duurzaamheidslatten (GreenCalc, LEED, BREEAM-NL).

"Ik verwacht dat de architect de verantwoordelijkheid neemt om een gebouw te ontwerpen dat ook in de tijd duurzaamheidswaarde heeft en er dus over vijftig jaar nog steeds staat.”

Walter de Rijk (Sigmax) in: de architect, januari 2014

"Wat mij betreft is het bij de duurzaamheidsopgave de uitdaging voor architecten om zorgvuldig te achterhalen wat echt belangrijk is voor de gebruiker, en de brug te slaan tussen die behoeften en de duurzaamheidsingrepen. Dat vereist kennis en creativiteit. Samenwerken met partijen die extra kennis bij kunnen dragen, zoals uit de gedragswetenschappen, kan helpen om tot nieuwe ideen te komen."

Anke van Hal (Nyenrode Business Universiteit) in: de Architect, maart 2015

156

• Kennis en kunde van duurzame ontwerpstrategieën. • Actief meebouwen aan de duurzame business case door het inbrengen van kennis en kunde ten aanzien van duurzame alternatieven, zoals circulaire economie, en ESCO’s. • Mensen, wensen en belangen met elkaar verbinden en confronteren met maatschappelijke eisen van duurzaamheid en haalbaarheid.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Snel en & slim Snel slim VOORBEELDPROJECTEN VOORBEELDPROJECTEN

Waarde creëren oplossingen en Waarde creërendoor dooreffectieve effectieve oplossingen standaardproducten te bieden praktische en standaardproducten voor voor praktische huisvestings- en huisvestingsenverbeteringsvraagstukken. verbeteringsvraagstukken.

࠮

•Huize Lanenflat (Rotterdam) door de door Zwarte HondOtten Architectuur Potteneters, Amsterdam Harvey

࠮

•Stadsvilla ‘ONE’ doormet Moodworks Architecture houten zijde, Amersfoort door Schoots Architecten • ‘Dak onder de zon’ door dNArchitectuur

Wat draagt een architect bij aan de opdracht?

Gebruiker centraa l

Functi o

le ring Socia ete b r e v g in n wo twerp Producton

neel

Goedkoop

Verduurzamen

De toegevoegde waarde van de architect zit met name in de esthetische kant en in de vertaling van de klantwens. Aannemers zijn sterk oplossingsgericht. Architecten zouden een goede rol kunnen vervullen in het kritisch bevragen en uitwerken van de klantwens en deze vervolgens doorgeven aan de uitvoerende partijen. Tijdens de uitwerking en uitvoering kan de architect vervolgens toetsend optreden.

Wilbert-Jan de Ridder (Dura Vermeer) in: de Architect, maart 2015

• Vertalen van gebruikerswensen in creatieve en betaalbare ruimtelijke en bouwkundige oplossingen. • Creëren van een leefomgeving die waardering uitspreekt voor haar gebruikers, waardoor een positief sociaal klimaat ontstaat. • Aantoonbaar effectief inzetten van architectonische middelen om met beperkte middelen maximaal resultaat te behalen. • Verbeteren van de gebruikskwaliteit van bestaande plattegronden door middel van eenvoudige ingrepen. • Voeren van overleg met de bewoners om de gebruikers-wensen te kunnen articuleren. • Inventariseren van maatschappelijke vraagstukken en mogelijke oplossingen via een ontwerpende, oplossingsgerichte benadering.

De corporaties van de geanalyseerde projecten zien in renovaties niet alleen een middel om de bestaande waarde van hun bezit in stand te houden, maar ook als mogelijkheid om nieuwe waarde te creëren door het opwaarderen van de uitstraling en het gehele maaiveld. Opmerkelijk is dat de esthetiek van een renovatie, anders dan menige afdeling voor onderhoud en beheer lijkt te geloven, wel degelijk een belangrijke bewonerswens is.

Uit: “Een tweede leven voor de portiekflat. Middenniveaurenovatie als kans”, door Garritzmann architecten en hp architecten.

157

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

OOK VIA HET INTERIEUR KUN JE WERKEN AAN GELUIDSOVERLAST FORBO FLOORING

Tessera tapijt

‘Whitepaper geluidsbewust ontwerpen, biedt handvat ontwerper/architect’ 158

ruimtes waar je je echt goed wilt concentreren, is tapijt zoals Flotex, Tessera of Naaldvilt een aanrader. Daarnaast levert Forbo ook harde akoestische vloeren zoals Marmoleum of vinyl, die het contacten loopgeluid tot wel 20dB reduceren. Vaak is een combinatie van zachte en harde vloeren de oplossing, afhankelijk van de functie van de ruimte.

Allura Decibel

Pas later op de avond, als de wereld langzaam verstomt, is merkbaar hoeveel geluiden de stilte normaliter verstoren. De gemiddelde leef- en werkomgeving is levendig, maar teveel geluid kan zorgen voor concentratiestoornissen, slechtere prestaties en zelfs gezondheidsproblemen. Forbo Flooring schreef daarom een whitepaper over geluidsbewust ontwerpen, die laat zien hoe geluidsoverlast kan worden voorkomen. Geluid bestaat uit trillingen die zich voortbewegen door de lucht. Kort door de bocht, zijn er drie vormen van geluid die overlast kunnen veroorzaken, te weten: luchtgeluid, loopgeluid en contactgeluid. Vooral bij de laatste twee spelen wanden, plafonds en vloeren een rol in het verminderen van geluidshinder. Zo is de akoestiek in een ruimte voor een aanzienlijk deel afhankelijk van de absorptie van dat geluid door de wanden, plafonds en vloeren. Ruwe en zachte oppervlakken absorberen geluid, daar waar gladde en harde oppervlakken het geluid eerder reflecteren. Wanneer veel geluid wordt gereflecteerd, ontstaat er nagalm. In een enkel geval - zoals een hele grote ruimte of zaal - zijn deze reflecties gewenst voor verstaanbaarheid over grotere afstand. In het algemeen geldt echter dat de reflectie van geluid en nagalmtijd het beste gereduceerd kunnen worden

omdat je elkaar anders slecht verstaat (en niet kunt focussen). Als we naar de vloer kijken, ligt het voor de hand om tegels en hout zoveel mogelijk te vermijden. In

Verder raadt Forbo een product als Bulletin Board prikbord aan voor de muur. Dat absorbeert niet alleen geluid, maar is ook nog eens decoratief en functioneel. Meer informatie: forbo-flooring.nl/akoestiek. Scan de QR-code voor gratis ontwerpadvies

Flotex 20dB

Sarlon 19dB akoestisch vinyl

159

͕͕ ͚͚͙͝ ̷ Ǥ ͔͙͛͝Ǧ͚͙͙͖͛͝

Z Z Z G X Q D J U R K H P S J U R X S Q O

Circulair productieproces: Van hennepzaadje tot hennep vo ledig in eigen beheer. Dit is de nieuwe manier van woningbouw. Gezond voor aarde en mens.

DUNAGRO

De enige in zijn soort! Dun Agro kan nagenoeg ieder design vertalen naar haar prefab kalkhennepsysteem. Hierbij kan het design vol edig (zowel wanden als daken) voorzien worden van kalkhennep! Hierdoor ontstaat een 100% damp-open woning! Tevens kan Dun Agro een hogere isolatiewaarde realiseren dan traditionele kalkhennepbouwersǡ doordat een lager gewicht kub gerealiseerd wordt.

Een zeer innovatief bedrijf d al meer dan 25 jaar hennep verbouwt en sinds een aantal jaren ecologische woningen bouwt van zelf geproduceerde prefab modulaire gevel-, daken vloer Ǥ

9ROOHGLJH RQW]RUJLQQJ YDQ $ WRW = Dun Agro ontzorgt de klant vanaf design t/m het wind en water dicht maken van de woning. Ǥ

CO2 OPSLAG

een ennephuis van 120 m2 is 14 ton CO2 opgeslagen. Hiermee verslaat iedere concurrent. Dit is bijvoorbeeld twee keer zoveel als een houtskeletwoning met minerale isolatie toepassingen.

TekenNDPHU

HOGE BRANDWERENDHEID

GEZOND 100% damp-open waardoor een ademende werking ontstaat waarmee luchtvochtigheid en kwaliteit in de woning op een natuurlijke manier worden gereguleerd en geen condensatie kan optreden. van nature gezond binnenklimaat dat zichzelf reguleert. Folie en gebalanceerde ventilatiesystemen niet meer noodzakelijk. atuurlijk afweermechanisme tegen ongedierte en schimmels.

ProducWLH

ISOLEREND BIOLOGISCH AFBREEKBAAR EN HERBRUIKBAAR Een ennephuis bestaat uit biologisch afbreekbaar materiaal. Daar waar dit niet mogelijk is wordt ingezet op hergebruik van niet afbreekbare materialen (trashmining). geen giftige stoffen.

Drogen

oge thermische isolatiewaarden van wandpanelen (RC-waarde 5,7) en dakpanelen (RC-waarde 6,͛) ȋ Ǧ ͙͖ Ȍ bij een dikte van 40 cmǤ Tevens is de thermische effusi teit zeer laag waardoor in de winter de warmte wordt vastgehouden en tijdens de zomer de woning koel wordt gehouden. Ǥ

:oningbouw

Een wand van 300 mm heeft een WBDBO van 73 min Ǥ

LAGE DICHTHEID ͚͔% dan beton. Hiermee kan worden volstaan met een veel lichtere fundering. Dit draagt bij aan minder materiaalgebruik en minder aantasting van de bodem.

Bewoond

Italiaanse perfectie in keramische gevelbekleding Dat de eigenschappen sterk en duurzaam tevens tot een esthetische meerwaarde kunnen leiden, onderschrijft wereldspeler Florim met haar innovatieve keramische gevelbekleding: Florim Solutions. Geen uitdaging te groot en geen toekomst te ver. In het hier en nu voegt deze gecertificeerde geveloplossing een transformatie toe aan de architectuur van Nederland. De diversiteit in materialen en kleuren, maar tevens in formaat, resulteren immer in een elegante toevoeging aan het karakter van de gevel. Materialen als warm en natuurlijk hout tot industrieel en modern beton, vormgegeven in majestueuze panelen van slechts 6 mm dik, maken ieder project uniek. Blind bevestigd, maar zichtbaar prachtig. De effectieve coatingtechnologie garandeert veiligheid, functionaliteit, hoge esthetiek en installatie- en onderhoudsgemak. Door zichzelf naast de hoogste normen op het gebied van sociale en milieuprestaties te leggen, en een lang en rigoureus verificatieproces te hebben afgelegd, verdient Florim de certificatie B Corp.

Gesitueerd in Modena, de mondiale architectonische hotspot, bevindt zich Florim, de producent die al meer dan 50 jaar keramische gevelplaten en keramische tegels ontwikkelt. De plek waar passie voor vormgeving en design wordt omgezet in functionele prestaties. Dankzij moderne fabrieken, dealernetwerken, partnerships over heel de wereld en diverse Flagship Stores in de belangrijkste designdistricten wereldwijd, positioneert Florim zich als de transformator in architectuur.

Passie voor keramiek, vertaald in ultralicht design

Geïnspireerd op de natuur maakt de collecties van Florim niet alleen onbewerkt en puur, maar bovendien duurzaam en circulair. Aandacht voor het behoud van de natuur resulteert in een volledig duurzaam productieproces waarbij gebruik wordt gemaakt van energie die Florim zelf opwekt. Enkel en alleen het gebruik van natuurlijke materialen, waarvan maar liefst 60 procent gerecycled is, sluit de circulaire kring.

Bekend aan gevelsystemen zijn de vereisten ventilatie en isolatie. De economische en milieutechnische voordelen komen hiermee ten goede. Echter, dat esthetiek niet verloren hoeft te gaan om hieraan te kunnen voldoen, bewijst Florim met haar uitbreiding in het assortiment. De keramische gevelbekleding is, naast een ﬂexibele toepassing in nieuwbouw- en renovatieprojecten, onafhankelijk van andere, reeds gebruikte materialen en toepassingen in de gevelschil. Ongeacht het type isolatiemateriaal voldoet het systeem aan de hoogste technische betrouwbaarheid en thermische isolatie.

De huidige verandering in de bouw, waarbij prefabelementen bijdragen aan de oplossing, is Florim niet ontgaan. Alle ontwerpen zijn op maat uitvoerbaar. Kooy Baksteencentrum is trots om te vermelden dat sinds begin dit jaar een intensieve samenwerking met Florim, de architectuur in Nederlandse markt heeft verrijkt. Kooy garandeert een complete begeleiding, van ontwerp tot oplevering, inclusief montage door een deskundige partner. De Florim Solutions zijn nu te zien in de showrooms van Kooy in Best, Capelle aan den IJssel en Bilthoven en in het Design Center van MBI in Amsterdam.

Maak een afspraak in een van onze showrooms

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

GEEF KLEUR AAN AKOESTIEK ROCKFON Moderne interieurs kenmerken zich vaak door veel glas en harde materialen. In het dagelijks gebruik leidt dit regelmatig tot weerkaatsing van het geluid en hinderlijke nagalm. Met de plafondeilanden van Rockfon zorg je eenvoudig voor akoestische aanvullingen met behoud van de oorspronkelijke uitstraling van het plafond. “Als leverancier van akoestische plafond- en wandoplossingen zijn we ons ervan bewust dat een verlaagd systeemplafond niet in elke situatie een geschikte optie is, bijvoorbeeld als het industriële karakter van een gebouw in stand gehouden dient te worden”, klinkt het bij Rockfon. “Daarom blijven we continu innoveren en zijn we altijd op zoek naar nieuwe toepassingen van onze panelen van steenwol, die niet alleen de akoestiek verbeteren maar ook bijdragen aan het ontwerp van een ruimte.” De kaderloze Rockfon Eclipse plafondeilanden zijn al jaren een

groot succes. Ze zijn verkrijgbaar in diverse vormen en afmetingen en eenvoudig te installeren met diverse ophangsets, passend bij verschillende interieurstijlen. Ook verticale montage van de

eilanden is mogelijk, waardoor ze als akoestisch wandpaneel kunnen worden toegepast. Met de nieuwe Rockfon Eclipse Colour eilanden voeg je nu ook gemakkelijk kleur toe aan elke ruimte. Standaard verkrijgbaar in 11 natuurlijke kleuren en twee vormen (vierkant en cirkel). De eilanden zijn, in diverse vormen, op aanvraag ook leverbaar in elke NCS-kleur naar keuze met het speciale Rockfon Color-all Special programma.

Rockfon Industrieweg 15 6045 JG Roermond Tel. 0475 353 035 info@rockfon.nl www.rockfon.nl

162

Fixscreen Minimal voorkomt oververhitting zonder toegift op detaillering vliesgevel bankkantoor Visibiliteit is cruciaal voor een bankkantoor als nieuwe thuis voor 2 gefusioneerde Crelan-vestigingen uit Roeselare. Met de nieuwe Fixscreen Minimal CW50 zonwering van Renson perfect geïntegreerd op de vliesgevel langs de straatkant wordt dit extra benadrukt. Een minimalistisch en functioneel gebouw dat voldoet aan alle noden van een modern bank- en verzekeringskantoor: dat was de wens van de bouwheer. Grote glaspartijen en een openlandschapskantoor waren hier dan ook een evidente voorwaarde voor de architect, die uitging van een langwerpige balk als vormgeving voor deze nieuwbouw. “Maar dan wel eentje die op een sokkel geplaatst is, met een rondlopend kader in de voorgevel als sober accent,” verduidelijkt architect Corneel Schepens (architectenbureau Schepens BV). “Bovendien springen de raampartijen in ten opzichte van de voorgevel en werden zowel de trappen als toegangshelling in de sokkel verwerkt.” Glazen wanden centraal in het gebouw behouden het maximale doorzicht maar scheiden tegelijk toch de publieke zone functioneel af van het landschapskantoor en de besprekingsruimtes. Ideaal voor slanke raamproﬁelen Voor de Fixscreen Minimal CW50 doekzonwering van Renson werd dit een pilootproject. Die werd speciaal ontwikkeld voor vliesgevels als deze. De koppelgeleiders zijn daarom net zo breed (50mm) als de proﬁelen van de vliesgevel. “Dankzij dit nieuwe type doekzon-

wering konden we toch kiezen voor slanke gordijngevelprofielen,” aldus de architect. Bovendien zitten zowel de zijgeleiders als de doekkasten van de zonwering volledig weggewerkt in de gevel, wat de detaillering uiteindelijk alleen maar mee ten goede komt. Subtiel geïntegreerde buffer tegen felle zon De Fixscreen Minimal CW50 zonwering van Renson werd dus naadloos geïntegreerd in de buitengevel. En dus valt die eigenlijk nauwelijks op. Zelfs met de screens neergelaten, vormt alles één mooi geheel, terwijl de zon toch tegengehouden wordt daar waar dat het meest efficiënt is om oververhitting binnen te voorkomen: nog voor die het glas kan bereiken. Toch was het vooral het negatieve effect van een laagstaande of felle zon (met reflectie op schermen en op de witte bureaus als gevolg) dat de bouwheer voor doekzonwering deed kiezen. Dat die geen afbreuk hoeft te doen aan het strakke ontwerp van dit kantoor, is daarbij uiteraard mooi meegenomen.

www.renson.eu

163

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Architectenselecties

EEN GESCHIKT ARCHITECTENBUREAU SELECTEREN VOOR JOUW OPDRACHT? DAT KAN OP VELE MANIEREN. MEESTAL IS HET BUREAU, DAN WEL DE BUREAUS, VAN VOORKEUR DIRECT TE BENADEREN OM EEN OFFERTE UIT TE BRENGEN. DE MANIER WAAROP JE DE KEUZE MAAKT IS IN PRINCIPE VORMVRIJ. PUBLIEKE OPDRACHTGEVERS MOETEN STRIKTE AANBESTEDINGSREGELS NALEVEN WANNEER ZIJ MEERDERE BUREAUS UITNODIGEN. DIEZELFDE REGELS SCHRIJVEN VOOR DAT EEN OVERHEIDSOPDRACHT (EUROPEES) AANBESTEED MOET WORDEN WANNEER DE OPDRACHTWAARDE DE TOEPASSELIJKE EUROPESE DREMPELWAARDE (IN DE MEESTE GEVALLEN € 214.000) OVERSCHRIJDT. ZORG DAAROM DAT JE GOED GEÏNFORMEERD BENT. WAAR KAN IK GESCHIKTE ARCHITECTEN VINDEN EN WELKE REGELS ZIJN VAN TOEPASSING OP MIJN ARCHITECTENSELECTIE?

BNA-ARCHITECTENBUREAUS BNA-leden voeren het BNA Keurmerk. Ze zijn verplicht verzekerd, werken conform de Gedragscode verantwoordelijkheid integriteit & professionaliteit en zijn daar ook op aanspreekbaar. Daarover lees je meer op pagina 142.

MANIFEST BETER AANBESTEDEN Het aanbesteden van architectendiensten staat te boek als ingewikkeld, ondoorzichtig, tijdrovend en kostbaar. Daarom ontwikkelde de BNA met Architectuur Lokaal, Bouwregienet en VN-constructeurs het Manifest Beter Aanbesteden. Dit manifest beschrijft aan de hand van een twintigtal handzame tips hoe je als opdrachtgever de aanbesteding overzichtelijk, effectief en proportioneel kunt inrichten. Bekijk het manifest op bna.nl.

KOMPAS LIGHT KOMPAS light is een handige online tool die onervaren opdrachtgevers stapsgewijs ondersteunt bij het opstellen van een evenwichtige aanbestedingsleidraad. KOMPAS light is ontwikkeld door Architectuur Lokaal en ontwikkeld met medewerking van, en wordt ondersteund door, tal van organisaties van opdrachtgevers, adviseurs en architecten, waaronder de BNA. KOMPAS light is te vinden op ontwerpwedstrijden.nl

164

RICHTLIJN EVENWICHTIGE ARCHITECTENSELECTIES Veel architecten kunnen of willen niet deelnemen aan architectenselecties omdat de opdrachtgever onredelijke deelnamevoorwaarden stelt. De BNA heeft samen met Architectuur Lokaal, Twynstra Gudde en ZRi de Richtlijn Evenwichtige Architectenselecties opgesteld, die opdrachtgevers helpt om op een doelmatige en faire manier architecten te selecteren voor een architectenselectie. Deze richtlijn is in januari 2020 gepubliceerd en is een op de architectenbranche toegesneden uitwerking van de Handreiking Nader Selecteren van het Programma Beter Aanbesteden.

RICHTLIJN GEZONDE ARCHITECTENSELECTIES Een ander hardnekkig knelpunt bij aanbestedingen zijn de oplopende kosten. Dat blijkt uit tal van rapporten en onderzoeken die afgelopen jaren gepubliceerd zijn. De BNA heeft samen met Architectuur Lokaal en ICSadviseurs een praktische handreiking ontwikkeld, de Richtlijn Gezonde Architectenselecties, om opdrachtgevers te helpen om tot de juiste uitvraag te komen en de kosten van alle betrokkenen in balans te brengen. Deze richtlijn is als best practice opgenomen in de nationale Handreiking Tenderkostenvergoeding, die Staatssecretaris Mona Keijzer in oktober 2018 aanbood aan de Tweede Kamer.

WERKEN MET EEN ARCHITECTENBUREAU

Algemene voorwaarden

Het is verstandig om de afspraken met de architect vast te leggen in een contract, zodat je weet waar je aan toe bent. Met het oog op eenduidigheid en rechtszekerheid heeft de BNA twee handzame sets algemene voorwaarden ontwikkeld die toegesneden zijn op de architectensector: De Nieuwe Regeling (DNR) en de Consumentenregeling (CR).

DE NIEUWE REGELING (DNR) Deze algemene voorwaarden leggen duidelijk de rechten en plichten van de architect en de opdrachtgever vast en voorzien in duidelijke spelregels voor de uitvoering van de opdracht. De voorwaarden worden vergezeld door een handzame modelbasisopdracht in Word-format waarin je de specifieke kenmerken van de opdracht vastlegt en de Standaardtaakbeschrijving (STB) waarmee je kunt specificeren welke taken de architect voor jouw project moet verrichten. De DNR is evenwichtig samengesteld en doet recht aan de belangen van opdrachtgever en architect. De beroepsaansprakelijkheidsverzekering van de architect is afgestemd op de DNR.

CONSUMENTENREGELING (CR) Speciaal voor consumenten ontwikkelde de BNA vereenvoudigde, toegankelijke voorwaarden: de Consumentenregeling (CR). Ook deze voorwaarden voorzien in een heldere beschrijving van rechten, plichten en spelregels en een handzame modelbasisopdracht om de specifieke kenmerken van de opdracht vast te leggen. Let op: voor uitgebreide consumentenopdrachten kan het wenselijk zijn om de DNR toe te passen. De architect zal altijd met zijn verzekeraar afstemmen of de CR geschikt is voor jouw opdracht, of dat er beter op basis van de DNR kan worden gecontracteerd.

HOE KOM IK AAN DE DNR EN DE CR? De DNR en de CR zijn te vinden op bna.nl/lobby/contracteren

165

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

EQUITONE [LINEA] GEVELMATERIAAL CREËERT EXTRA DIMENSIE EQUITONE

‘Beauty is in the details’

LT 20 - Grijs 166

LT 60 - Lichtbruin

LT 90 - Wit

Opmerkelijke architectuur vereist een zorgvuldige aandacht voor detail. EQUITONE-gevelpanelen versterken de architectuur van elk ontwerp en geven het een karaktervolle uitstraling. Ontdek nu ook het nieuwe gevelmateriaal EQUITONE [linea]. EQUITONE [linea] is een in de massa gekleurde vezelcementplaat, een uniek gepatenteerd materiaal dat een bijkomende dimensie prijsgeeft. De groeven

| MANTELZORGWONING IN UDENHOUT, BURO013 ARCHITECTEN Als uitbreiding van het woonhuis planden de architecten met grote zorg voor discretie en privacy een apart gebouw voor mantelzorg aan gezinsleden. Dankzij een hoge mate van prefabricage kon dit gebouw snel geassembleerd en gedemonteerd worden zonder daarbij de esthetische waarden uit het oog te verliezen. Het zeer zuivere, heldere, kubusvormige volume presenteert aan de achterzijde een lang doosvormig venster

tonen het hart van het gekleurde vezelcement en geven het materiaal een krachtige belijning. Complex en mooi, de aanblik van EQUITONE [linea] verandert met het ritme van de dag. Het spel van licht en schaduw brengt een gevel tot leven. Het unieke 3D-design van EQUITONE [linea] speelt met natuurlijk licht om mooie visuele effecten te creëren. Ontwikkeld

met een diepe speling waarin een plantenbak werd geïntegreerd. Het meest opvallende kenmerk aan deze woning zijn echter de geribbelde vezelcementplaten, die in het gevelvlak licht gekanteld zijn en diagonaal van de dakrand naar de raamopening lopen. Ze vormen een afgeknotte piramide waarin het venster het snijvlak vertegenwoordigt en daarom bijzonder prominent aanwezig is. De lijnen in de grijze vezelcementpanelen die haaks op de raamranden lopen, accenturen dit element nog meer.

samen met architecten, trekt de steeds wijzigende uitstraling de aandacht en houdt het de blik vast. Deze gevelplaat met haar gelijnde structuur nodigt uit om aan te raken. Van dichtbij geeft het in de massa gekleurde materiaal zijn volledige complexiteit en integriteit vrij. Binnen de geometrische structuur creëren vezels een delicate textuur, wat natuurlijk detail en subtiliteit toevoegt aan de ruwe schoonheid van het materiaal.

“Het uitlijnen van de beplating en de samenkomst van het lijnenspel waren de uitdaging in dit concept. Het materiaal is sober en eenvoudig qua uitstraling, maar met een subtiele verrijking van bijzondere detaillering. Omdat het materiaal van kleurtint verandert gedurende de dag ‘leeft’ de woning niet enkel aan de binnenzijde, maar ook aan de buitenkant.” aldus de architect, Buro013 architecten. www.equitone.com

167

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

NIEUWE NAAM VOOR BEKENDE GLASPARTNER VANDAGLAS B.V.

‘Onze missie is de beste onafhankelijke glasdistributeur van Nederland worden’ 168

| VANDAGLAS GEEFT EEN PLAN B ‘Met vandaglas positioneren we een compleet nieuw merk in de markt. Voor de bouwkolom blijven wij dezelfde betrouwbare en innovatieve partner, die de producten van Saint-Gobain promoot en engineert, zij het nu als zelfstandige. Het mooie is dat we nu ook een plan B kunnen aanbieden. Mocht de architect net een andere wens hebben, dan kijken we ook naar de mogelijkheden bij een andere glasproducent. Dat wil ik de architecten heel graag duidelijk maken. Onze architectenbezoekers blijven hun werk doen op dezelfde manier, alleen met extra mogelijkheden en onder een andere naam.’ Glassolutions gaat verder onder de nieuwe naam vandaglas. De specialisatie in constructieve gevelbeglazing blijft een belangrijke focus voor de groei-ambitie van deze ‘nieuwe’ glas expert.

ingewikkelde berekeningen maken voor architecten, aannemers of gevelbouwers. Ons motto: Thinking beyond the ordinary.’

Eind 2019 stapte Glassolutions NL uit de Saint-Gobain groep om als zelfstandig bedrijf verder te gaan. De glasdistributeur is ambitieus en wil zich vervolmaken onder een frisse, nieuwe naam. Commercieel directeur Rutger Hooghoed trots: ‘18 juni 2021 werden wij vandaglas b.v.’.

Vandaglas is onafhankelijk van Saint-Gobain maar met een partnerschap tussen de twee bedrijven. ‘Ons beleid is het goede van Saint-Gobain behouden, zoals de productinnovaties en het uitgebreide productaanbod, alleen ondernemender en daadkrachtiger. Als zelfstandig bedrijf met korte lijnen gaat dat gemakkelijker. Hebben we iets goeds in handen, dan kunnen wij het nu bij wijze van spreken morgen daadwerkelijk uitvoeren.’

| LANDELIJKE DEKKING Als glasverwerkend bedrijf met vijf regionale verkoopkantoren, drie industriële verkoopkantoren en drie fabrieken met elk hun eigen specialiteit biedt vandaglas uiteenlopende glasoplossingen voor de Nederlandse bouwkolom. ‘Twee industriële verkoopkantoren bedienen de top van gevelbouwers, kozijnfabrikanten en glasgroothandelaren. Het derde kantoor belevert de badkamerindustrie’.

| ONDERNEMEND EN DAADKRACHTIGER

| ZOEK GRENZEN OP ‘Ik daag architecten uit de grenzen te zoeken van wat we kunnen met glas. Er zijn architecten die voorop lopen, maar sommigen kiezen nog steeds voor veelgebruikte standaard oplossingen. HR++ voor een grote villa of kantoorpand is een Ferrari leveren met een Mini 500 motor. Het is mooi, maar werkt gewoon niet. Glas is in de hele bouwkolom voor velen nog ongekend, terwijl de mogelijkheden eindeloos zijn. Voor de regisseurs en vormgevers van de gebouwde omgeving zijn onze vandaglas mensen ‘de expert partners in glass!’ www.vandaglas.com

| TROTS OP ONZE MENSEN Als sterk punt van zijn bedrijf is zonder aarzelen het antwoord: ‘Onze mensen. Doorgewinterde glaskenners op alle niveaus! Van specialisten op de fabrieksvloer tot experts die innovatieve oplossingen bedenken voor complexe glazen gevels. Sommige techneuten doen niets anders dan

v.l.n.r. CEO Ulrich Feindt, COO Hans Gorlee, CCO Rutger Hooghoed en CFO Michiel Bouman

169

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

MODULAIRE BOUW EN ARCHITECTUUR; EEN PERFECTE MATCH JAN SNEL DAIWA HOUSE

In de dynamische vastgoedwereld van nu hebben architecten te maken met verschillende krachten. Het woningtekort in Nederland vraagt om grootschalige woningbouw in een hoog tempo waarbij rekening wordt gehouden met duurzaamheid en circulariteit. En 170

dat alles zonder dat het ten koste gaat van kwaliteit en architectonische uitstraling. Deze krachten lijken soms onverenigbaar. Maar is dat ook zo? Modulair bouwen is voor steeds meer architecten een brug tussen enerzijds de eisen die de

opdrachtgever en overheid stellen en anderzijds de nodige flexibiliteit en intelligente mogelijkheden waar een architect behoefte aan heeft. Modulair bouwen biedt dus een slimme, snelle en schone bouwmethode, zonder dat het ten koste gaat van de architectuur.

Bij Jan Snel ontwikkelen we woonconcepten vanuit een duurzaam, industrieel bouwsysteem. De kracht van dit modulaire bouwsysteem zit in het remontabele en flexibele casco en de vrijheid in het gevelontwerp. Door de toepassing van kolommen, in plaats van massieve wanden, is het systeem licht en zijn aanpassingen in wanden gemakkelijk door te voeren. Niet alleen functionele aanpassingen zijn mogelijk, ook de uitstraling van de woningen kan naar gelang de context en de wensen van de opdrachtgever aangepast worden. De woongebouwen zijn uitgewerkt in een passende architectuur voor de omgeving waarin deze worden gerealiseerd. Het illustreert de talloze mogelijkheden die er in de architectonische uitwerking zijn. Hierdoor is het met modulaire bouw mogelijk een passende woonomgeving voor iedereen te creëren. Wonen volgens een hoge standaard en met een unieke uitstraling. Zo werd in 2020 de Arie Keppler Prijs gewonnen door een project van Jan Snel; SET – Amsterdam, naar een ontwerp van SVP Architectuur & Stedenbouw. De Arie Keppler Prijs is een architectuurprijs, maar niet zomaar één! Het is een omgevingsprijs voor ruimtelijke kwaliteit in de volle breedte, in de geest van het sociaal-maatschappelijke engagement van Arie Keppler. Jan Snel is trots dat wij dit mooie project hebben mogen realiseren. Het is het perfecte voorbeeld dat modulaire bouw op het gebied van architectuur, esthetiek en kwaliteit hoge ogen gooit. www.jansnel.com

171

Museumpark Rotterdam

d e o g f Er

Het Nieuwe Instituut

Archi

tectu

Design

r u u t l u C e l a t i Dig Onderzo

172

3 TECHNOLOGIE BENUTTEN THEATRALE ARCHITECTUUR DANKZIJ DIGITAAL VAKMANSCHAP 181 MICHIEL VAN RAAIJ - DE TECHARCHITECT: ARCHITECT VAN DE TOEKOMST? 182

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

ISOLATIE NIEUWBOUW: SPRAAKMAKEND INBLAASSYSTEEM SUPAFIL CAVITY XL PLUIMERS ISOLATIE

Supafil Cavity XL. Tijdens het bouwproces wordt door de aannemer zowel de binnen- als buitenmuur gerealiseerd. Aansluitend voorziet een productie-unit van Pluimers isolatie de spouw met de unieke Supafil XL- inblaaswol. Hiervoor wordt de binnenwand volgens een voorgeschreven patroon van vulgaten voorzien. Per vulopening wordt de wol op een gecontroleerde manier in de spouw geblazen. Een automatische beveiliging zorgt ervoor dat de spouwmuur volledig is gevuld, zonder valse spouw of isolatielekken. 174

De inblaasmethodiek wordt vooral gezien als na-isolatietoepassing voor bestaande bebouwing. Er is echter een toenemende belangstelling vanuit het nieuwbouwsegment. Isoleren met Supafil Cavity XL heeft voor nieuwbouw een aantal belangrijke voordelen. Enerzijds neemt dit systeem metselaars het isolatiewerk uit handen, waardoor de focus primair op het metselen ligt. Hierdoor valt de productieve metseltijd per dag hoger uit, hetgeen economisch ook interessant is voor de aannemer gezien de krapte aan vakbekwame metselaars.

Ook in het kader van Wkb (Wet Kwaliteitsborging) biedt het Supafil Cavity XL systeem meerwaarde. Het isolatieproces is volledig geborgd, doordat de processen en het kwaliteitsbeheer onder controle van SKG/IKOB staan. Supafil Cavity XL staat garant voor een optimale energieprestatie van de spouwmuur. De uitstekende thermische prestaties zorgen voor een laag energieverbruik en dito milieubelasting. Tot slot zorgt het onbrandbare materiaal (brandklasse A1) ervoor dat ook de brandveiligheid gewaarborgd is.

| ISOLEREN MET SUPAFIL XL WOL BIEDT DE AANNEMER DIVERSE VOORDELEN • Uitvoering door specialist, metselaar kan blijven metselen • Maximale energieprestatie: volledige spouwvulling, geen loze spouwruimte • Verwerking door gecertificeerde verwerker Isolatiebedrijf Pluimers BV • Kwaliteit & procescontrole onder toezicht van SKG-IKOB, borging Wkb • Hoogste kwaliteitsklasse gezonde binnenluchtkwaliteit • Géén opslag, géén afval & géén restanten op de bouwplaats • Snel en flexibel aan te brengen

Gespoten polyurethaan isolatie met HR IsoSpray FireResist BZ Coating: De naadloze en brandveilige isolatie oplossing Voor alle gebouwen welke perfect geïsoleerd moeten worden maar waar de ruimte geen (optische) brandwerende afwerking toelaat, is gespoten polyurethaan isolatie met Pluimers HR IsoSpray FireResist BZ coating een uitstekende oplossing. Het systeem is breed inzetbaar: parkeergarages, bergingen, musea, ziekenhuizen, kerken of stadions, kortom alle gebouwen en situaties waar optimale en brandveilige isolatie vereist is. Of het nu plafonds of wanden betreft, een vlakke of ruwe ondergrond, leidingen, hoeken of uitstulpingen, gespoten polyurethaan biedt altijd de beste isolatieoplossing omdat het zich naadloos aanpast aan iedere ondergrond en naderhand afgewerkt wordt met onze brandvertragende coating.

duurzame polyurethaan laag aan. Perfect isolerend en met een zeer hoge isolatiewaarde (Lambda 0,023 W/m.K, conform EN 14315-1:2013). Beton, steen, metaal of hout, op praktisch elk materiaal is snel en zonder rompslomp een taaie, schimmelen rotvrije isolatielaag aan te brengen. Koudebruggen worden effectief geëlimineerd.

Aansluitend kan de gespoten polyurethaan isolatielaag procesmatig voorzien worden van onze unieke brandvertragende coating, welke rechtstreeks op de isolatielaag wordt aangebracht. Het systeem voldoet hiermee aan fire classification: B-s1, d0 conform EN 13501-1:2018 www.pluimers.nl

Eerst brengen wij tegen het plafond een naadloos gespoten en

175

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

FUNCTIONELE ARCHITECTUUR SOLARLUX NEDERLAND

Flexibele gevels die openheid en transparantie bieden en de natuurlijke energiebronnen optimaal benutten hebben de toekomst. Solarlux kan hierin een grote bijdrage leveren, waarbij de kwaliteit van de architectuur en het welbevinden van de gebruiker een integrale rol spelen.

| NATUURLIJKE VENTILATIE Glazen vouwwanden bieden de mogelijkheid ruimtes royaal te openen en het gebouw te voorzien van een flinke dosis frisse lucht. Om tocht te voorkomen kan een ontwerp met een tweede gevelhuid met balkonbeglazing fungeren als buffer en kan de lucht worden voorverwarmd. De huidige pandemie benadrukt dat een gebouw moet kunnen ademen. En dit geldt niet alleen voor kantoorgebouwen, scholen of appartementencomplexen, ook het belang van een comfortabel huis met eigen buitenomgeving neemt toe.

| DAGLICHT “Daglicht, we kunnen niet zonder. Het geeft ons de perceptie van tijd

176

en ritme maar is bovenal onlosmakelijk deel van bijna al het leven op onze mooie moeder aarde”, aldus Jan Jaap Hofstra, consultant architecten bij Solarlux. ´Als partner van Dutch Daylight onderstrepen wij het belang van

optimale toepassing van daglicht in de gebouwde omgeving. Dutch Daylight zet zich in als kennismediair door de diverse vakgebieden bij elkaar te brengen in toepasselijke thema’s, tools, informatie en inspiratie´.

stoebich.com/nl

WERELDWIJD MARKTLEIDER

in bouwkundige brandbeveiliging © Rogier Bos/Stöbich BV

SBS_BNA_Jaarboek_180x132_RZ.indd 1 1-2_180x132mm_A.indd 1

10.09.2020 12:40:25 07-09-2021 12:06

Dejo ontwerpt en produceert custom made roosters voor speciale projecten en bedenkt totaaloplossingen voor elke branche.

medewerkers met passie voor roostertechnologie

dat is dejo Ambachtsstraat 3 Wolvega | 0561 691 691 | info@dejo.nl

1-2_180x132mm_A.indd 1

www.dejo.nl 07-09-2021 10:09 177

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

ZONNEPANELEN MONTEREN OP EEN DAK DOET VAAK AFBREUK AAN DE UITSTRALING VAN EEN WONING SOLINSO B.V.

‘Met de zonnedakpan kun je qua ontwerp alle kanten op’ Zonnepanelen monteren op een dak doet vaak afbreuk aan de uitstraling van een woning. De Mystiekzonnedakpannen van Solinso vormen dé esthetische oplossing voor daken met vlakke dakpannen. Meer dan 50.000 zonnedakpannen

178

van Solinso werden er de afgelopen jaren op daken verwerkt – waarvan 15.000 vorig jaar – en mededirecteur Paul de Jong ziet dat aantal in rap tempo toenemen. “Het is een bijzonder mooie zonnestroomoplossing voor het

hogere segment en steeds meer woningeigenaren omarmen dat.”

| IN ÉÉN DAG TERUGVERDIEND Zonnedakpannen mogen dan duurder zijn dan zonnepanelen,

maar wanneer je meeneemt dat je minder dakpannen nodig hebt, dat er geen onderconstructie meer nodig is en dat er minder arbeid op het dak nodig is, dan is een groot deel van het prijsverschil al weggepoetst, zegt De Jong. “Daarbovenop komt dan het esthetische voordeel en de waardevermeerdering van de woning. Als je dat meeneemt, heb je een Mystiek zonnedak al na één dag terugverdiend.”

| PUZZEL OPLOSSEN Solinso ontwikkelt en produceert de Mystiek-zonnedakpan zelf. Daardoor kan het architecten ontzorgen in het hele proces. Dat begint met het aanleveren van foto’s voor een moodboard, 2D- en 3D-tekeningen, adviseren bij de keuze voor de beste dakpan (uiterlijk/afwerking en maatvoering), energie-advies en adviseren bij de daadwerkelijke installatie. “Voor daken met dakpannen biedt Solinso een serie van zonnedakpan-producten die je op een halve of hele dakpan kunt ‘wegwerken’. Mystiek beschikt over maatflexibiliteit en bij het oplossen van die puzzel helpen wij.”

Met de zonnedakpan kun je qua ontwerp alle kanten op. Het volledige dak ermee uitvoeren is mogelijk, zowel bij nieuwbouw als renovatie. Ook dakvensters zijn naadloos te integreren. “Je kunt het dak ontwerpen naar de maatvoering van de zonnedakpan.” De Mystiek-zonnedakpan levert hetzelfde rendement per vierkante meter als een standaard zonnepaneel. Het product is KIWA en BDA getest en voldoet aan het Bouwbesluit. Productgarantie 10 jaar en 25 jaar op de elektriciteitsopwekking. www.solinso.nl

179

WIE DROMEN REALISEERT, WORDT GEZIEN. SPECIALIST IN METALEN GEVELBEKLEDING 010 - 208 37 88

WWW.ALDOWA.NL

TECHNOLOGIE BENUTTEN

Theatrale architectuur dankzij digitaal vakmanschap DIGITAAL VAKMANSCHAP, DAT IS WAAR STUDIO RAP ZICH OP RICHT. BIJ HET ROTTERDAMSE THEATER ZUIDPLEIN, CATEGORIEWINNAAR BNA BESTE GEBOUW VAN HET JAAR 2021, KREEG HET BUREAU DE KANS OM TECHNOLOGIE EN ARCHITECTUUR NAAR EEN HOGER NIVEAU TE TILLEN. (DIT BEWERKTE ARTIKEL VERSCHEEN EERDER OP DEARCHITECT.NL) Spektakelstuk van het nieuwe Theater Zuidplein, naar ontwerp van BNA-bureau De Zwarte Hond, is de grote zaal. Hier is door Studio RAP een opvallende akoestische wand ontwikkeld, die in een vloeiende beweging het publiek omarmt. Deze bestaat uit zesduizend unieke, driehoekige panelen van aluminium composiet. Digitaal vakmanschap Digitaal vakmanschap krijgt steeds meer aandacht binnen de architectuur. Technologische ontwikkelingen zorgen er immers voor dat we steeds meer mogelijkheden krijgen om parametrische constructies te ontwerpen én te realiseren. Deze manier verkleint de benodigde arbeid, terwijl het detailniveau tegelijkertijd omhoog kan gaan. Voor De Zwarte Hond was dat een belangrijke reden om Studio RAP te betrekken bij het ontwerp van de grote zaal. Dit jonge architectenbureau loopt voorop in de toepassing van computational design met nieuwe digitale fabricagemethoden. In een parametrisch

model past een architect alle beschikbare informatie toe in de vorm van data, in plaats van dat hij of zij alleen vaart op eigen ervaring, creativiteit en kennis. Akoestische wand Bij de akoestische wand van Theater Zuidplein tilt Studio RAP dit principe naar een hoger niveau. Aan de hand van een parametrisch model is per paneel de optimale vorm en positie bepaald. Zo wist het bureau grip te houden op de esthetiek en akoestiek van het ontwerp. De vlakke driehoeken zorgen voor een zuivere weerkaatsing en de gevouwen driehoeken realiseren juist voor een diffuse weerkaatsing. Dankzij geavanceerde software konden de ontwerpers precies nagaan hoe het geluid zich door de zaal verspreidt. Uiteindelijk wisten ze op deze manier de wand zo te vormen dat deze het geluid optimaal verspreidt. Bijkomend voordeel van een parametrisch ontwerp is dat dit direct naar de CNC-machine gestuurd kan worden. In elk paneel is bovendien een uniek nummer gefreesd. Vervolgens konden ze direct door naar de bouwplaats om ze op de juiste plek te monteren. Op deze manier wisten de ontwerpers de benodigde arbeid te beperken. Tegelijkertijd zijn ze erin geslaagd een hoog detailniveau te behalen zonder dat de kosten de pan uitstegen. Kortom: digitaal vakmanschap loont. Geen wonder dat parametrisch ontwerpen snel opkomt, technologie en vakmanschap gaan prima samen – ga maar eens kijken in Rotterdam.

181

TECHNOLOGIE BENUTTEN

De TechArchitect: architect van de toekomst? ARCHITECTENWEB HEEFT IN SAMENWERKING MET DE BNA ONDER DE TITEL TECHARCHITECT EEN SERIE VAN ACHT PODCASTS GEMAAKT ROND TECHNOLOGISCHE INNOVATIE IN DE ARCHITECTUUR. IN DE SERIE KOMEN KANSEN NAAR VOREN LANGS VIER LIJNEN: VIRTUAL REALITY, BIM, PARAMETRISCH ONTWERPEN EN COMPUTERGESTUURDE PRODUCTIE. DE SNELSTE WINST IS ZONDER TWIJFEL BIJ HET EERSTE TE BEHALEN. BEN JE ALS ARCHITECTENBUREAU NOG NIET MET VIRTUAL REALITY BEZIG, VERDIEP JE DAN IN IEDER GEVAL DAAR NU IN. IDEM DITO ALS JE OPDRACHTGEVER OF ARCHITECTUURLIEFHEBBER BENT: DEZE PODCASTSERIE GIDST JE RICHTING NABIJE TOEKOMST, MET INSPIRERENDE INTERVIEWS EN TOT DE VERBEELDING SPREKENDE ‘TECHARCHITECTUUR’.

Tekst: Michiel van Raaij, hoofdredacteur Architectenweb

Virtual Reality (VR) In de afgelopen jaren is het veel eenvoudiger geworden om een in drie dimensies opgezet ontwerp te vertalen naar Virtual Reality (VR). Bij Revit wordt dan meestal een koppeling gelegd met Enscape. De impact ervan is groot: het in VR kunnen bekijken van een ontwerp transformeert het architectenvak. VR helpt opdrachtgevers en andere betrokken om het ontwerp sneller en beter te begrijpen, en helpt ze om sneller betere keuzes te maken. Maar dat geldt ook voor alle andere partijen die bij een ontwerp betrokken zijn. Zo komen adviseurs sneller tot betere adviezen. Aannemers begrijpen het ontwerp sneller. Ontwerpers zelf worden er betere ontwerpers van. En het maakt het hele proces ook nog veel leuker! Waar het vaak nu al goed mogelijk is om design options in VR te laten zien, daar zal het in de toekomst ook mogelijk zijn om direct in VR te ontwerpen. Luister hiervoor bijvoorbeeld de gesprekken terug met Maarten Polkamp (Personal Architecture), Ben van Berkel (UNStudio) en Johan Hanegraaf (Mecanoo / Arkio). BIM Waarom modelleren veel aannemers een ontwerp zelf opnieuw? Bijvoorbeeld omdat het BIM-model van de architect niet goed aansluit op hun wensen. Door je als architect daar wél in de verdiepen, en te laten zien dat je het kan, kun je wel degelijk de werktekeningen voor de aannemers leveren. En die langere betrokkenheid is terug te zien in het gebouwde eindresultaat, vooral in de kwaliteit van de detaillering. 182

Luister hiervoor bijvoorbeeld het gesprek met Floor Arons van Arons & Gelauff Architecten terug. Parametrisch Ontwerpen De kracht van parametrisch ontwerpen – het niet ‘tekenen’ maar ‘programmeren’ van ontwerpen – zit op een heel aantal vlakken. Het maakt het mogelijk om een ontwerp sneller te optimaliseren en deze optimalisaties te bewijzen aan opdrachtgevers. In een goed opgebouwd parametrisch ontwerp is het daarbij mogelijk om gedurende het hele ontwerpproces de in het begin gemaakte keuzes te heroverwegen, iets wat in een traditioneel ontwerpproces op een bepaald moment ondoenlijk is. Maar het gaat verder in dat parametrisch ontwerpen het ook mogelijk maakt om varianten of oplossingen te genereren die je zelf nog niet had bedacht, of niet had kunnen bedenken, maar die wel effectiever zijn. Daarbij worden de parametrische ontwerpen zelf steeds slimmer, door hier ook intelligentie over de draagconstructie, bouwfysica en andere aspecten rond de duurzaamheid van gebouwen aan toe te voegen, net als intelligentie die te maken heeft met de computergestuurde productie van het gebouw. Luister hiervoor bijvoorbeeld de gesprekken terug met Lennaert van Capelleveen (ArchiTech Company), Jack Bakker en Kay Oosterman (ZJA) en Ben van Berkel (UNStudio). Computergestuurde productie De productie van steeds meer elementen in gebouwen vindt computergestuurd plaats. Een ontwerp dat op z’n minst driedimensionaal en het liefst parametrisch

TECHNOLOGIE BENUTTEN

is opgebouwd kan aan die computergestuurde productie gekoppeld worden. Bij de bouw van de Erasmusbrug 25 jaar geleden ging dat nog provisorisch, maar ondertussen is hier veel mogelijk. In 2019 stuurde een parametrisch ontwerp van ZJA de computergestuurde productie aan van de koepel van het Vrijheidsmuseum. In 2020 stuurde het parametrisch ontwerp van Studio RAP de computergestuurde productie aan van de driehoekige panelen in het Theater op Zuid. Het leggen van de directe verbinding tussen ontwerp en productie maakt het mogelijk om elementen te produceren waarvan het ondoenlijk is om deze handmatig te maken, zoals elementen die allemaal anders zijn (mass customization). De verbinding met het ‘maken’ versterkt de positie van de architect en geeft deze meer controle over het eindresultaat.

Daarbij kan het zelf oppakken van deze computergestuurde productie ook nog een interessant verdienmodel zijn, zoals bijvoorbeeld Studio RAP of Aectual met hun 3D-printers laten zien. Luister hiervoor bijvoorbeeld de gesprekken terug met Wessel van Beerendonk en Lucas ter Hall (Studio RAP), Jelle Feringa (Aectual) en Jack Bakker en Kay Oosterman (ZJA). De podcasts zijn terug te luisteren via Apple Podcasts, Spotify en Architectenweb.nl. Zoek binnen de podcastapps op ‘Architectenweb Podcast’ en daarbinnen op de prefix ‘TechArchitect’ voor bovengenoemde podcasts. Op Architectenweb.nl zijn de podcasts te vinden onder de menuknop ‘Podcasts’, waarbij je linksboven op de pagina ‘TechArchitect’ kunt selecteren. Veel luisterplezier! 183

Sinds kort zijn de keramische gevelpanelen van Colorstone Exa ook beschikbaar in Nederland. Voor architecten biedt dit nieuwe, ongekende mogelijkheden met een duurzame uitstraling.

KERAMIEKE DESIGNGEVELS: UNIEKE ONTWERPEN MET DE ALLURE VAN NATUURSTEEN

Architecten die een robuuste gevel willen creëren met een unieke, karakteristieke uitstraling… die zullen zeker gecharmeerd zijn van de mogelijkheden die Colorstone Exa biedt met een fantastische natuurlook die er echt uit springt en een scala aan toepassingsmogelijkheden en kleuren. Met Colorstone Exa hoeven architecten geen enkele concessie te doen. Colorstone Exa biedt alle vrijheid aan het design én alle ingrediënten voor een duurzaam gebruik. ONTDEK DE VERRASSENDE VARIATIE Colorstone Exa biedt een uitgebreide keuze aan afwerkingen die naadloos aansluiten op actuele trends. Dankzij de nieuwste technologie op het gebied van digitale druk kunnen architecten kiezen uit een breed scala aan ontwerpen van geglazuurd keramiek met collecties die cement, hout, marmer en natuursteen nabootsen. Voor een doorlopende, esthetische afwerking kunt u ook kiezen uit een acht door en door gekleurde gevelpanelen. Bij die panelen van Colorstone Exa is het oppervlak dus in dezelfde kleur uitgevoerd als de kern. MAAK EEN COMPLEET EIGEN DESIGN Colorstone Exa biedt architecten een uniek ontwerp voor op de gevel. Per print zijn er verschillende variaties en daarmee kunt een compleet design voor de totale gevel creëren. Hiermee voorkomt u dat er - ongewenst of onbedoeld - een repeterend beeld op de gevel ontstaat. ONGEKEND DUURZAME PRESTATIES Met Colorstone Exa bereikt u unieke resultaten. Visueel zijn de gevelpanelen state-of-the-art. Keramiek oogt stoer, natuurlijk en is gemakkelijk met andere materialen te combineren De keramische panelen zijn daarbij ook nog eens enorm robuust en duurzaam. Ze zijn geëxtrudeerd en leveren hierdoor ongekende prestaties. Het materiaal is volledig brandwerend en heeft zelfs euro-brandklasse A1 (onbrandbaar). Het is onderhoudsarm, kleurvast, slijtvast en weers- en krasbestendigheid. De door u ontworpen gebouwen blijven hun fantastische uitstraling dus ook houden!

ISO 9001

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

DE IDEALE DEUR IS GEEN DEUR

ANYWAY DOORS

186

zit. Een kunststof profiel op het deurblad vormt het mannelijke (convexe) deel, de kunststof aanslag in de deuromlijsting het vrouwelijke (concave) deel. Elke Anyway-deur is ongeacht het formaat instelbaar om 90, 180 of 360 graden te openen. Zelfs bij 180 en 360 graden doorslaande roomdividers garandeert dit een perfecte afsluiting en positionering.

| OVER ANYWAY DOORS

De slogan ‘De ideale deur is geen deur’ verwoordde enkele jaren geleden al de unieke positie die het Belgische merk ANYWAY doors inneemt. Die bekende oneliner verwees naar hun ontwerpen, die naadloos aansloten bij minimalistische architectuur met als credo ‘less is more’. Die vroeg om een ‘nieuwe’ deur: functioneel aanwezig, opgaand in het ontwerp, maar toch ook deel uitmakend van het zichten lijnenspel van de architectuur. Die aanpak is kenmerkend voor het bedrijf. Met creatieve designs in combinatie met vernieuwende technologie (veelal onzichtbaar) speelt het merk vaak als eerste in op trends en marktbewegingen. Zo biedt het bouwheren en architecten pasklare oplossingen op maat, die een meerwaarde betekenen voor hun projecten. De recentste innovatie zijn de imposante roomdividers, waarvoor het merk een compacte pivotscharnier ontwikkelde zonder inbouwdelen in de vloer. De pivotscharnier wordt namelijk boven op de afgewerkte vloer bevestigd. De minimale bevestiging met twee schroeven van 4,5 centimeter lang

vormt geen probleem bij een klassieke vloerverwarming. Het scharniersysteem is uitgerust met een mechanische comfortsluiting en een automatische 90 gradenpositionering om de deur in open toestand te stationeren. De pivotpositie kan naargelang de situatie excentrisch of centraal voorzien worden. Het bedrijf kreeg hiervoor al een tiental internationale bekroningen, met als blikvangers onder andere een 2015 Red Dot Product Design Award en een 2017 iF Design Award.

ANYWAY doors, opgericht in 1995, is een Belgisch merk dat vandaag is uitgegroeid tot een referentie in de deurensector – zowel wat vormgeving als techniek betreft. De vele productinnovaties zijn beschermd via diverse patenten en merkendepots in de Europese Unie, de Verenigde Staten en Rusland. Vanuit het moderne bedrijfsgebouw nabij Antwerpen neemt een team van 35 mensen alle activiteiten op zich: van ontwerp en product engineering over maatwerkproductie en kwaliteitscontrole tot marketing en service. Het uiteindelijke doel is steevast een ‘deur die u ervaart als geen deur’. Zo zoekt ANYWAY doors continu naar innovatieve ideeën om een deur te verbeteren. Het resultaat zijn unieke deurconcepten die technische expertise combineren met praktisch comfort en een eigentijdse look. www.anywaydoors.be

Het merk focust op deuren met minimalistische omlijstingen. Een deur is een deel van de wand, waarin ze doorgaans zo onopvallend mogelijk moet opgaan. Toevoegingen als opbouwbeslag of klassieke deurlijsten worden liever uit de weg gegaan. Alle deuren kunnen van vloer tot plafond gemaakt worden, tot wel 3 meter hoog. Dit kan zonder enig risico op vervorming, aangezien de deuren geen hout of andere potentiële boosdoeners bevatten. Anyway-deuren sluiten middels een gepatenteerde sluittechniek, die zowel op de deur als in de minimalistische omlijsting verwerkt 187

GLP realiseert in Venray een nieuw duurzaam DC GLP ontwikkelt opnieuw op het brownﬁeld terrein van Xerox een zeer duurzaam DC onder BREEAM-NL waarbij ook de gezondheid middels WELL aandacht krijgt. Ook dit DC wordt circulair gebouwd.

Fotograﬁe door: Stripesarchitects

De toekomst creëer je zelf adamascommissioning Meander 901 6825 MH Arnhem +31 (0)26 446 12 22 info@commissioning.nl www.commissioning.nl Onderdeel van Adamasgroep

Commissioning Adamasgroep stelt naast duurzaamheid een gezonde werkomgeving centraal. Het afgelopen Corona jaar heeft iedereen meer dan duidelijk gemaakt dat een goed werkende installatie feitelijk onmisbaar is. Onze integrale aanpak van omgevings-, functionele en gezondheidseisen staat garant voor een optimaal concept en draagt bij aan een veilige en gezonde leefomgeving. Het resultaat is een toekomstbestendig gebouw waar u trots op mag zijn en verzekerd bent van een veilig en gezond binnenklimaat. De adviseurs van Adamasgroep ondersteunen u op pragmatische wijze bij de internationaal erkende certiﬁceringsmethoden en leveren maatwerk als BREEAM, LEED en DGNB maar ook bij WELL, het onafhankelijke keurmerk voor een gezond gebouw. Ook voeren wij voor u WELL Health & Safety checks uit om snel inzichtelijk te maken waar eventuele risico’s kunnen zitten en leveren wij verbeterplannen aan. Subsidie mogelijkheden worden hierin meegenomen. Wij ontwikkelen met u circulaire gebouwen, helpen u bij klimaatadaptief ontwerpen en bespreken hoe u de energietransitie verstandig kunt verwezenlijken. Wij stellen voor u het Integrale Programma van Eisen op en zorgen dat dit ook wordt gerealiseerd. Onze commissioning staat garant voor het waarborgen van de kwaliteit van uw gebruikersinstallaties alsmede de kwaliteit van het bouwen. Bent u benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Onze specialisten helpen u graag. Neem geheel vrijblijvend contact met ons op of kom langs.

Volg ons op social media

BEBNBTHSPFQOM

@AdamasgroepBV

adamasgroep

4 CIRCULAIR DOEN RO&AD ARCHITECTEN - DE NATUUR ALS (INPSIRATIE-)BRON 190 DUURZAAM ONTWERPEN EN BOUWEN GROEIT SNEL MAAR IS NOG NIET DE NIEUWE NORM 193 LEON SEBREGTS - STAP VOOR STAP NAAR EEN DUURZAMERE MANIER VAN LEVEN 194

CIRCULAIR DOEN

De natuur als (inspiratie-)bron Sinds de oprichting van hun bureau RO&AD Architecten zo’n twintig jaar geleden zijn Ro Koster en Ad Kil hun tijd ver vooruit. Ze werken afzonderlijk van elkaar, Ro in Middelburg en Ad in Bergen op Zoom, en overleggen al jaren digitaal. In Nederland waren ze bovendien een van de eersten die natuurlijk bouwen omarmden, ver voordat het een hot topic werd. Ze maken bouwwerken en gebouwen die niet alleen onderdeel zijn van een ecosysteem, maar het zelfs verrijken. Biobased of hergroeibare materialen zijn daarin een belangrijke schakel, maar volgens Ro en Ad kun je nog veel meer doen om echt duurzaam te ontwerpen en bouwen.

Wat was destijds de aanleiding om je als bureau op duurzaam bouwen te storten? Ad: “Dat is ontstaan vanuit een hele sterke intrinsieke motivatie. Toen Ro en ik gingen samenwerken, vroegen we ons uiteraard af welke koers we wilden gaan varen met het bureau. Ro wilde de wereld wel redden. Dat vond ik goed, maar niet goed genoeg. De wereld moet er dankzij onze bemoeienis ook een beetje mooier van worden. Duurzaamheid op zich is niet voldoende. Je kunt nog zoveel natuurlijke materialen gebruiken, als het resultaat niet mooi, sexy of tactiel genoeg is, dan mist het zijn effect.”

Hoe zorgen jullie er met jullie architectuur voor dat het effect maximaal is? Ro:“Als architect word je opgevoed in een tamelijk modernistisch systeem. Less is more. Op het gebied van duurzaamheid is er altijd een stem die zegt dat je er beter niet kunt zijn dan wel. Een begrijpelijke redenering, maar wij krijgen er altijd een soort negatieve kriebel bij. Met onze ontwerpen willen we niet per se een kleinere, maar wel een positieve voetafdruk voor elkaar krijgen. Goed doen in plaats van minder slecht. Uiteindelijk leidt dat tot meer biodiversiteit, meer geluk en meer vruchtbaarheid. Als je vervolgens biobased materialen toepast en met de overschotten van de natuur werkt, ontstaat een grote plus.” Het verkleinen van de ecologische voetafdruk is toch een van de basisprincipes van duurzaamheid? Ad: “De grootste mate van duurzaamheid is te bereiken wanneer we als mensen weer echt onderdeel van de natuur worden. Sinds de negentiende eeuw zijn natuur en cultuur steeds verder van elkaar losgeraakt. Het verkleinen van de voetafdruk is bij ons nooit echt aangeslagen, omdat het in de natuur ook niet zo werkt. Een eik vergroot juist zijn voetafdruk. Die spreidt zich zo groot mogelijk uit, vangt zoveel mogelijk licht. Hij produceert misschien wel 100.000 eikels per jaar, terwijl maar één enkel eikeltje nodig is om voor nageslacht te zorgen. Ondertussen voedt de eik echter wel een hele levensketen van beestjes, planten en schimmels. Wij proberen gebouwen te maken die ook als onderdeel van een ecosysteem functioneren, in plaats van zo klein en stil mogelijk in een hoekje te gaan zitten.”

Vogelobeservatorium Tij, Stellendam 190

Veel van jullie projecten worden met een bescheiden budget gebouwd en vragen veel extra investeringen en inzet van jullie zelf en jullie opdrachtgevers. Is het mogelijk om jullie werkwijze ook op grotere schaal toe te passen? Ad: “De afgelopen 140 jaar hebben we met z’n allen een enorm efficiënt economisch systeem gecreëerd. Producten als staal en aluminium zijn volledig geoptimaliseerd en goedkoop te produceren. Het is heel lastig om op een korte termijn een geheel nieuwe, concurrerende keten op te zetten, bijvoorbeeld voor een biobased materiaal.

CIRCULAIR DOEN

Vogelobeservatorium Tij, Stellendam

Systeemveranderingen zijn noodzakelijk en dat zijn de moeilijkste veranderingen die er zijn. Het kan op de grotere schaal, maar dan hebben we nog wel een paar zetjes nodig.” Ro: “Als je iets nieuws wilt doen, kom je vrij snel klem te zitten. We werken op dit moment aan een project in de Hedwigepolder. Op een heuvel van overtollige grond komt een toren van het hout van populieren die tweehonderd meter verderop gekapt moeten worden. Als we de populieren echter in een nabijgelegen zagerij op maat laten zagen, is dat al duurder dan kant-en-klaar geschaafd vuren uit Noorwegen. Soms moet je tegen hele rare systemen opboksen.”

In welke biobased materialen of productieprocessen zien jullie veel potentie? Ad: “Hout is een van de biobased materialen die al redelijk goed in de keten zit. De afgelopen decennia zijn houten kozijnen en dakbetimmeringen uit het straatbeeld verdwenen, omdat ze veel onderhoud vragen in vergelijking met bijvoorbeeld kunststof. Ik zie veel potentie in de verduurzaming van hout, zoals het acetyleren (met azijnzuur bewerken) of het furfuryleren (met alcohol bewerken) van snelgroeiende zachthoutsoorten. Door dit soort technologische ontwikkelingen kunnen biobased producten concurrerend worden en weer hun plek in de keten terugveroveren.”

De grootste mate van duurzaamheid is te bereiken wanneer we als mensen weer echt onderdeel van de natuur worden 191

CIRCULAIR DOEN

samenwerken en elkaar ontmoeten. In een honderd meter lang, schuurvormig gebouw dat door een leraar en leerlingen is gebouwd, bevinden zich onder andere een volière, een klaslokaal, een kas en een stal voor kleinvee. De leerlingen hebben voor het eerst een eigen plek waar ze trots op zijn en zich echt thuis voelen. Wanneer je alles als een ecosysteem aan elkaar koppelt, gebeuren er hele mooie dingen.” Ad: “Als je kijkt naar de impact, dan vind ik Tij en de Mozesbrug bij Fort de Roovere in Halsteren het meest geslaagd. Mensen bezoeken die plekken vanwege de aparte vormgeving en omdat ze er mooie selfies kunnen maken voor Instagram, maar ondertussen komen ze ook op een bijzondere manier met de natuur in aanraking. Hopelijk zetten deze projecten ertoe aan om vervolgens ook wat beter voor die natuur te zorgen.”

Mozesbrug, Halsteren Ro: “Ik zie een grote uitdaging in het wezenlijk anders ontwerpen met biobased materialen. Met accoya (geacetyleerd naaldhout) kun je best op een modernistische manier bouwen. Voor een optimale toepassing van andere biobased materialen moet je echter heel anders gaan vormgeven en detailleren. Tij, het eivormige vogelobservatorium bij de Haringvlietdam dat we samen met RAU ontwierpen, is bedekt met riet dat er vlakbij is geoogst. Bij een kleinere hoek dan dertig graden functioneert riet niet meer als afdekking, omdat het dan gaat inwateren en rotten. Redenen om het ei een open kop en een kuif te geven.” Welk project dat jullie de afgelopen twintig jaar hebben gerealiseerd, is het meest geslaagd? Welk project voegt de meeste waarde toe? Ro: “Dan kies ik voor een project waar we naast een ecologisch ook een sociaal ecosysteem hebben gemaakt: leer- en buurttuin De Buitenkans in Roosendaal. Hier hebben we een braakliggend terrein getransformeerd tot een tuin waar buurtbewoners en leerlingen van een praktijkschool

192

Schooltuin De Buitenkans, Roosendaal

CIRCULAIR DOEN

Architecten: ‘Duurzaam ontwerpen en bouwen groeit snel maar is nog niet de nieuwe norm’

57% van de architectenbureaus zag in 2020 een toename in het energieneutraal ontworpen volume ten opzichte van een jaar eerder. Ook ten aanzien van klimaatadaptief, circulair en natuurinclusief ontwerp zien bureaus een significante toename in het ontworpen volume. Duurzaam ontwerpen en bouwen is echter nog steeds niet de norm: bureaus geven aan dat gemiddeld nog maar 33% van het ontworpen volume energieneutraal, 28% klimaatadaptief, 19% natuurinclusief en 18% circulair was. Dat blijkt uit het BNA Verdiepingsonderzoek 2021. Definities & duurzaamheid als norm Alexander Pastoors, BNA-beleidsmedewerker ontwerpproces en techniek: ‘Het is goed te constateren dat duurzaam ontwerpen en bouwen flink toeneemt. Tegelijk moeten we vaststellen dat er nog geen breed geaccepteerde definities zijn van wat we precies onder klimaatadaptief, natuurinclusief, energieneutraal en circulair verstaan. Deze percentages drukken dus vooral een schatting uit van bureaus. Het feit dat duurzaamheid een steeds prominentere plek krijgt in de bouwregelgeving zorgt ervoor dat bouwketenpartners meer aandacht geven aan duurzaamheid. De cursussen van de BNA Academie op het gebied van duurzaamheid en bouwregelgeving trekken veel architecten’. Samenwerken voor versnelling ‘Om duurzaam ontwerpen en bouwen te versnellen en uit te groeien tot de algemene norm zal duurzaamheid op de juiste wijze moeten worden meegenomen in inkoopprocessen en worden vastgelegd in bouwregelgeving. Daarbij zou de overheid samen met marktpartijen moeten innoveren. Aanscherping van de bouwregelgeving zou de stok achter de deur moeten zijn om alle partijen te stimuleren duurzamer te bouwen. Ook heel belangrijk is het ontwikkelen van algemeen geaccepteerde duurzame bouwprocessen, methoden, concepten en materialen. Dit lukt alleen door samen aan de slag te gaan en te investeren in de noodzakelijke systeemverandering. Dit vergt vertrouwen en ketensamenwerking tussen alle

betrokken partijen, waarbij digitalisering ons enorm kan helpen.’ aldus Pastoors. Duurzame ontwikkeling van de bouw De BNA wil bureaus helpen circulair, klimaatadaptief en natuurinclusief ontwerpen centraal te stellen in hun praktijk. Hiermee wil de vereniging de duurzame ontwikkeling van de bouw in Nederland versnellen en streeft naar halvering van grondstoffenverbruik in 2030. Die versnelling is hoognodig om het door de overheid gestelde doel te halen om in 2050 de gebouwde omgeving circulair, klimaatadaptief en energieneutraal te hebben gemaakt. Daar kunnen architecten een cruciale bijdrage aan leveren. Door hun positie vooraan in de bouwketen hebben zij grote invloed op de toepassing van materialen en de prestaties van een goed ontworpen gebouw.

193

CIRCULAIR DOEN

Stap voor stap naar een duurzamere manier van leven Door Leon Sebregts

ONGEVEER VIJF JAAR GELEDEN STARTTEN NINA AALBERS EN FERRY IN ’T VELD STUDIO ARCHITECTUUR MAKEN, NADAT ZE SAMEN IN ROTTERDAM HUN EIGEN HUIS HADDEN ONTWORPEN EN GEBOUWD. INMIDDELS BESTAAT HET BUREAU UIT TIEN MENSEN EN HEEFT HET ZIJN WEG GEVONDEN NAAR GROTERE PROJECTEN EN OPDRACHTGEVERS. DUURZAAMHEID IN DE BREEDSTE ZIN VAN HET WOORD VORMT IN ALLE PROJECTEN HET UITGANGSPUNT. IK SPREEK NINA OVER DE AMBITIES EN TOEKOMSTVERWACHTINGEN VAN HET BUREAU. “IN IEDER PROJECT GAAN WE WEER EEN STAPJE VERDER.”

Na de realisatie van de woning in Rotterdam hebben jullie in korte tijd een indrukwekkend portfolio opgebouwd. Hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen? “Ons eigen huis is gebouwd in bakstenen gemaakt van bouwafval zoals steen, glas en keramiek. Dit kreeg veel aandacht en ineens waren we een bureau dat circulaire architectuur maakte. In eerste instantie werden we naar aanleiding van het huis vooral door particulieren benaderd. Na het winnen van enkele selecties en dankzij contacten uit eerdere dienstverbanden kwamen daar al snel ook professionele opdrachtgevers bij. Dat gaf de mogelijkheid onze visie op duurzaamheid en circulariteit te verbreden en verder te kijken dan de materialen alleen. Als het gaat om circulair bouwen kun je in een particulier project of een interieur gemakkelijker experimenteren. Zaken als klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit spelen meer op gebouwniveau. Op die gebieden heb je bij professionele opdrachtgevers meer impact.” En nu zijn jullie een serieus bureau. “Inderdaad. Langzaam maar zeker groeien we naar de grotere opdrachten. Naast woningbouw richten we ons ook steeds meer op andere typen opgaven, zoals onderwijs. Zolang het project maar in onze visie past. Vanaf het begin hebben we onszelf duidelijk geprofileerd en aangegeven waar we goed in zijn. We hebben dat helder opgeschreven, zodat mensen het snappen en er enthousiast door worden. Het doel is duurzaamheid te verweven in de architectuur en het veel meer te laten zijn dan een technische oplossing. Onze dagelijkse ontwerppraktijk is erg in beweging, 194

we leren continu bij. Tegelijk weet ik dat we de wereld niet in een keer kunnen veranderen. Langzaam passen we de manier van ontwerpen en bouwen aan.” Kun je een voorbeeld geven van die stapsgewijze benadering? “Voor Oostenburgereiland in Amsterdam selecteerde woningcorporatie Stadgenoot enkele jaren geleden vier jonge architectenbureaus om nieuwe woonvormen te ontwerpen. Circulair bouwen was toen nog niet zo’n ding als nu en zeker in sociale woningbouw was er weinig ruimte en budget om te innoveren. We hebben de woningen volgens het PvE ontworpen, maar in de structuur wel flexibel gemaakt voor toekomstige aanpassingen. In de bijbehorende fietsenloods waren er minder eisen en konden we vrijuit experimenteren. In eerste instantie hadden we de loods uitgewerkt in hergebruikte materialen uit nabijgelegen panden. Hier konden opdrachtgever en aannemer echter geen garantie op afgeven. Op het laatste moment hebben we het gebouw moeten omtekenen en zijn we meer de biobased en demontabele kant op gegaan. Uiteindelijk was het een win-win situatie. Wij moesten als bureau flexibel zijn, maar hebben veel geleerd. We beschikken nu over twee modellen die helemaal zijn doorgerekend. In een volgend project met deze opdrachtgever kunnen we ook bij de woningen een stap verder gaan.”

Nina Aalbers

“

CIRCULAIR DOEN

Maak vanaf het begin van ieder project ruimte voor landschap, natuur en klimaatadaptatie

Hoe zou je jullie visie op architectuur en duurzaamheid omschrijven? “We zoeken naar de duurzaamheid van schoonheid en de schoonheid van duurzaamheid. In sommige gevallen is het duurzaam om iets heel moois te maken, zodat het lang blijft staan. In andere projecten koppelen we duurzame ingrepen aan een verhaal en vertellen ze iets over de geschiedenis van een plek of laten ze zien hoe een gebouw functioneert. Dit werkt het best bij gezamenlijke functies, bij plekken waar mensen elkaar ontmoeten. Als de context van een plek, de context van de gebruikers en de duurzame ingrepen elkaar versterken, dan zullen mensen het gaan begrijpen, er trots op zijn en ook zelf in actie komen. Als we iets willen veranderen in onze manier van leven, dan zit dat veel meer in ons gedrag dan in de manier waarop we bouwen of iets technisch oplossen. Dat besef kwam bij mij toen ons eigen huis klaar was. Op straat hoorde ik twee kleine meisjes tegen elkaar zeggen: “Dit is echt een bijzonder huis. Het is gemaakt van toiletpotten.” Ze kenden uiteraard niet het hele verhaal, maar hadden er toch iets van opgepikt. Hopelijk spoort het ze aan om ook ooit iets met hergebruik te gaan doen.” Jullie werken mee aan diverse onderzoeken. Helpt het bij het realiseren van jullie ambities om op verschillende schaalniveaus met de gebouwde omgeving bezig te zijn? “Zeker. Op de kleinere schaal kunnen we eenvoudiger experimenteren. Innovaties in particuliere projecten vormen vaak de inspiratie om in grotere projecten door te voeren. In een woongebouw op de Lloydpier in Rotterdam passen we in navolging van ons eigen huis nu ook stenen van afval toe. Professionele opdrachtgevers maken mij niet meer wijs dat dat niet kan. Ik heb het thuis ook! Op de grotere schaal vormt een onderzoek als Klimaat x Stad, dat we in opdracht van onder meer de BNA samen met HOSPER, Sweco en GEP Regenwater uitvoerden, juist een manier om onszelf weer even op scherp te zetten. In een vergezicht-visie hebben we van de laaggelegen wijk Het Lage Land in Rotterdam een moeraslandschap gemaakt. Een extreme visie die best wat stof deed opwaaien toen het werd gepubliceerd. Ik vind het juist interessant om een keer dat gesprek aan te

gaan en erachter te komen wat de leefwereld is van mensen. Wat mensen écht bezighoudt. Voor de bewoners doen we het immers. Zij moeten er profijt van hebben dat we duurzaam bouwen.” Wat zou je andere bureaus op het gebied van duurzaamheid willen meegeven? “Maak vanaf het begin van ieder project ruimte voor landschap, natuur en klimaatadaptatie. Toen ik studeerde, begonnen we altijd met het oplossen van het parkeren. Dat nam veel ruimte in beslag. Nu zou hetzelfde met klimaatadaptatie moeten gebeuren. Dat moet een belangrijke ruimtelijke component worden die iedere architect mee moet ontwerpen.” Welke projecten hebben jullie op dit moment op stapel staan? “In Katendrecht in Rotterdam is net de eerste paal geslagen van een klein CPO-gebouw met twee woningen en een atelier. Het wordt helemaal in hout uitgevoerd en staat midden in een park tegen de blinde zijgevel van een sociaal woongebouw. Het project maakt de stedenbouwkundige situatie beter, maar is ook architectonisch heel interessant. We ontwerpen het volledig vanuit het houtdetail. Daarnaast gaan we in Nijmegen Hortus Ludi bouwen: twee volledig houten woongebouwen met groendaken, die aansluiten bij een bestaand kloostercomplex. Hier maken we natuurinclusieve ornamenten in de vorm van nestkastjes in de dakrand. “Er wonen hier straks meer mussen dan mensen”, roept de opdrachtgever steeds. Ik speel met de gedachte een boekje te maken met architectonische inpassingen van nestkastjes. Met als titel misschien de ‘ecologische maat’ in plaats van de ‘menselijke maat’ en met PvE tekeningen per vogelsoort. Ook in KOER, een bouwblok in Parkstad Rotterdam, gaan flora en fauna hand in hand met stedelijk wonen. We maken hier een circulaire, natuurinclusieve gevel met keramische elementen. In een honderd meter lang instructiegebouw voor het Wellant College in Dordrecht komt alles bij elkaar. Studenten leren daar straks over het klimaat in een gebouw dat wij voor ze hebben mogen ontwerpen. Een mooiere combinatie is er volgens mij niet mogelijk.”

195

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

BUITENGEWONE VORMVRIJHEID IN BAKSTEEN

HAGEMEISTER GMBH & CO. KG

Fotografie: Hagemeister / Andreas Secci

Van Piraeus tot Park Paviljoen; baksteenproducent Hagemeister levert al decennia hoogwaardige en duurzame sorteringen voor buitengewone façades – voor bouwprojecten in Nederland en wereldwijd. Waar superblok Pireaus - met aan de gevels Hagemeisters projectsortering KNSM – in 1994 een nieuwe impuls gaf aan bouwen met baksteen in Nederland, demonstreert 196

het metselwerk van Park Paviljoen op heel eigen wijze de verfijning en ontwerpvrijheid die Hagemeistersorteringen bieden. Voor het recent opgeleverde Park Paviljoen in Nationaal Park De Hoge Veluwe ontwierpen MONADNOCK en De Zwarte Hond een metselverband op maat, met de rank uitkragende lisenen aan de gevels als

vertrekpunt. Daaruit ontstond een fraai fantasieverband, met evenwichtige ribben in metselwerk dat mooi regelmatig de hoek om gaat en met een afgewogen integratie van voldoende koppen. De architecten gebruikten daarvoor de genuanceerde Hagemeistersortering Kopenhagen GT+FU, met zandgele basiskleur, roodbruine en roze accenten en gedeeltelijk gesinterd.

Bij woongebouw SPEECH in Moskou is Hagemeisterbaksteen de basis van expressieve, sculpturaal gevouwen gevels. SPEECH werd voorzien van de speciaal voor herstructureringsgebied Garden Quarters ontwikkelde projectsortering Gent Garden Quarters in Waalformaat, met een spectrum aan roodbruine aardkleuren, sterke kolenbrandaccenten en een rauwe oppervlaktetextuur.

| HOOGWAARDIG HANDWERK

Fotografie: Hagemeister / Andreas Secci

| OPLOSSINGEN OP MAAT Als ervaren baksteenontwikkelaar kent Hagemeister de wensen en eisen van architecten, opdrachtgevers en bouwers. Daarom ontwikkelt Hagemeister zijn baksteencollecties continue door en verbindt actuele trends met innovatieve ideeën. De baksteenproducent uit Nottuln gaat graag in op persoonlijke wensen en realiseert gezamenlijk oplossingen op maat voor individuele projecten. In dat proces ziet Hagemeister zichzelf als ‘kleine architect’, die vanuit de eigen baksteenexpertise wensen en eisen van ontwerpers, opdrachtgevers en bouwers creatief omzet in unieke sorteringen - en daarnaast praktische vraagstukken oppakt.

| DUBBEL OPENGEWERKT STROOMLIJNVERBAND Dat voert tot bijzondere baksteenproducten voor buitengewone bouwprojecten – met innovatieve voorbeelden van de ontwerpvrijheid die Hagemeistersorteringen bieden. Dat demonstreert ook de recente uitbreiding van het Humboldtgymnasium in Keulen. Architectenbureau Numrich Albrecht Klumpp ontwierp voor de gevel van de Kamermuziekzaal een dubbel opengewerkt stroomlijnverband – uitgevoerd in een grijze Hagemeistersteen in dunformaat van de sortering Island BA+FU, met zachte grijsnuances en kolenbrandaccenten.

Al vijf generaties produceert de familie Hagemeister in het Duitse Münsterland, net over de grens met Nederland, gevelstenen en straatklinkers van uitmuntende kwaliteit. Elke steen is een hoogwaardig stuk handwerk, 100% natuurlijk, duurzaam en bestendig. Technische competentie en een solide groeiend merk maken Hagemeister tot een betrouwbare partner voor belangwekkende internationale architectuur. www.hagemeister.de/nl

Fotografie: Hagemeister / Andreas Secci

Fotografie: Hagemeister / Daniel Annenkov

197

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

GA VOOR 100% CIRCULAIRE RAAM- EN DEURPROFIELEN

DECEUNINCK KUNSTSTOF B.V.

‘De eerste projecten met 100% gerecycleerde kunststof raamproﬁelen zijn een feit. Phoenix van Deceuninck brengt ons opnieuw een stap dichter bij een circulaire toekomst’ Circulair bouwen wordt de nieuwe standaard en daar kan je maar beter op voorbereid zijn. Dit kan door het gebruiken van 100% gerecycleerde kunststof profielen voor ramen en deuren van Deceuninck, zoals bij deze pilootprojecten in Nederland.

profielen. Phoenix is evenwel de eerste reeks die voor 100% uit gerecycleerde kunststof bestaat. Het nieuwe gamma schenkt oude materialen een nieuw leven door ze te recupereren en te recycleren, waardoor hun levenscyclus verlengd wordt.

In Eindhoven en Nieuw-Vennep werden respectievelijk de school Aloysius Stichting en de kantoren van raamfabrikant Ploeg kozijnen voorzien van Phoenix-profielen. Deze werden geleverd door het Belgische Deceuninck, producent van kunststof en aluminium profielen voor ramen en deuren, dat met Phoenix uitpakt met 100% gerecycleerde kunststof profielen.

“Het herwerken van kunststof heeft geen invloed op de kwaliteit, aangezien het materiaal tot wel tien keer opnieuw gebruikt kan worden”, stelt Tom Driessens, Materials & Sustainability Business Manager bij Deceuninck. “Recycleren levert bovendien een energiebesparing van 90% op, in vergelijking met het aanmaken van nieuwe kunststof grondstof. Wij roepen de markt op om ons uitgebroken kunststof schrijnwerk toe te sturen, zodat het gerecycleerd en hergebruikt kan worden voor de productie van nieuwe profielen.”

| CIRCULAIRE PROJECTBOUW Deceuninck verwerkt al vele jaren gerecycleerde kunststof in zijn 198

De school Aloysius Stichting in Eindhoven kreeg de primeur voor de nieuwe reeks Phoenix raamprofielen van Deceuninck (Deceuninck)

Deceunincks hoogtechnologische recyclagefabriek in Diksmuide heeft een capaciteit van 45.000 ton kunststof of 2,3 miljoen oude ramen per jaar (Deceuninck)

Nog volgens de fabrikant scoren de Phoenix kunststof profielen even sterk op het vlak van vormvastheid, weerstand en thermische isolatiewaarden als Deceunincks andere profielen. Men selecteerde het minimalistische ‘Infinity’ design uit de Elegant-reeks als ontwerp voor de Phoenix-lijn. Dit zorgt voor een zeer hedendaagse look voor de circulaire raam- en deurprofielen. “We recycleren al sinds 2012”, besluit onze gesprekspartner. “Toen namen we een hoogtechnologische recyclagelijn in onze compounding site in Diksmuide in gebruik. In 2018 verviervoudigden we onze recyclagecapaciteit tot 45.000 ton kunststof, wat overeenkomt met 2,3 miljoen oude ramen per jaar. Met deze inspanningen is Deceuninck voorbereid op de toekomstige vereisten voor de bouwsector.” Lees meer over Phoenix via www.deceuninck.nl/phoenix

| 100% CIRCULAIRE RAAM- EN DEURPROFIELEN De eerste projecten met 100% gerecycleerde kunststof raamprofielen zijn een feit. Phoenix van Deceuninck brengt ons opnieuw een stap dichter bij een circulaire toekomst. www.deceuninck.nl

Ook voor de duurzame renovatie van de kantoren van Ploeg kozijnen in Nieuw-Vennep werd de Phoenix-reeks gebruikt (Deceuninck) 199

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

BOUWEN AAN GEZONDHEID ADAMASGROEP

Architect: Dedato Architecten en rendering gemaakt door CIIID

‘Na een werkdag gaan we naar huis met hoofdpijn - op de ﬁets van de zaak - daarmee gaat het onderweg wel over, denken we’ 200

Adamasgroep specialiseert zich in de begeleiding, de ontwikkeling en de bouw BREEAM - gecertificeerde en WELL - gecertificeerde projecten. Managing director Olaf Buter benadrukt het belang van bouwen met oog voor de gezondheid.

De President te Hoofddorp Minerva Development ontwikkelde voor modebedrijf Scotch & Soda een nieuw distributiecentrum dat voldoet aan de eisen van WELL: • De installaties zorgen voor een uitstekende luchtkwaliteit; • Een goed lichtplan stimuleert de hormoon- en melatonineproductie van de mens op positieve wijze; • De akoestiek is goed; • Het thermisch comfort is individueel te regelen; • Facilitymanagement draagt bij aan een gezondere werkomgeving: beweging wordt gestimuleerd, er is gezondere voeding en voldoende schoon drinkwater.

| EEN GEZOND MENS IN EEN GEZOND GEBOUW ‘We brengen meer dan 90% van onze tijd door in een gebouwde omgeving. We staan er te weinig bij stil welke effecten dat heeft op onze gezondheid.’ Olaf Buter, managing director van de Adamasgroep: ‘Onderzoeken tonen keer op keer aan hoeveel invloed een gebouw heeft op de gezondheid van de mens. Fysiek én mentaal. Een sociale, stressvrije omgeving inspireert en haalt het beste uit de mens. Waarom stellen we dan geen hardere eisen aan gezond bouwen?’ Het nieuwe bouwbesluit heeft een en ander aangescherpt, maar er zijn veel meer aandachtspunten die bijdragen aan ons functioneren en onze gezondheid, vindt Buter. ‘Na een werkdag gaan we naar huis met hoofdpijn - op de fiets van de zaak. Onderweg gaat het wel weer over, denken we.’ Dat moet anders.

| GELD ALS ACCELERATOR Buter: ‘Het wordt tijd om zachte factoren om te zetten in harde cijfers. Hogere investeringen om een écht gezonde werkplek te ontwikkelen, zorgen voor een gebouw dat meer rendeert en ook meer waard is. De bouw kijkt helaas vooral naar de goedkoopste oplossing.’

| DE KRACHT VAN CERTIFICERING De uit Amerika overgewaaide WELL-certificering neemt nu een toevlucht. ‘Well is het eerste en enige certificeringssysteem gericht op de gezondheid en het welzijn van gebouwgebruikers’, vertelt Buter. ‘Steeds meer investeringsfondsen eisen een WELLcertificering. Dat verzekert ze van hogere rendementen en betere verhuurbaarheid. Winst en wereldverbetering gaan zo hand in hand; het businessmodel zorgt voor gezonde en duurzame gebouwen.’ www.adamasgroep.nl

Ook groen, kleuren, uitzicht en kunst dragen bij aan een betere productiviteit. Met de – nu al – bewezen concentratieverhogingen van meer dan 5 %, zijn de eenmalige kosten snel terugverdiend.

201

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

AL MEER DAN 40 JAAR NEDERLAND MOOIER EN DUURZAMER MAKEN STO ISONED Samen bouwen we aan een duurzaam Nederland. Aan gebouwen waar de bouwer en de bewoner enorm trots op zijn. Waarin we fijn kunnen wonen, werken en onbezorgd kunnen genieten. Die gebouwen geven ons energie én zijn mooi. Als internationale fabrikant ontwerpt en produceert Sto innovatieve gevelsystemen met oog op mens en milieu. Het assortiment aan materialen en systemen vormt de basis voor het verbeteren van de energie-efficiëntie van gebouwen. Door de samenwerking met de hele bouwkolom kan je vertrouwen op de kwaliteit en prestaties van de producten, ondersteund door wereldwijde expertise en op maat gemaakte diensten om uitstekende resultaten te leveren voor projecten van elke omvang. Of het dan gaat om een een passiefhuis-villa of een complete woontoren, de energiebalans van moderne gebouwen is een doorslaggevend teken van kwaliteit. Het hoogwaardige assortiment gevelsystemen stelt ontwerpers in staat om de hoogste milieuprestatienormen te bereiken zonder afbreuk te doen aan de creativiteit in het gevelontwerp. Alleen in Nederland zijn al honderdduizenden vierkante meters voorzien van een gevelsysteem van Sto.

Strabrecht College, Geldrop (architect Atelier PRO, fotografie Ronald Tilleman) 202

Kantoorpand St. Jacobstraat, Utrecht (architect K3 Architectuur, fotografie BASEPHOTOGRAPHY)

WIE DROMEN REALISEERT, WORDT GEZIEN. SPECIALIST IN METALEN GEVELBEKLEDING 010 - 208 37 88

WWW.ALDOWA.NL

Natuurlijk Daglicht

Een goede leefomgeving wordt steeds belangrijker en is bepalend voor de kwaliteit van het leven voor mens en dier. Voldoende daglicht speelt hierbij een cruciale rol. Als daglichtprofessional kan Techcomlight als geen ander over diverse daglichtsystemen adviseren, maar ook de levering en montage ervan verzorgen.

SUN

Techcomlight Nederland

Techcomlight Engeland

Techcomlight België & Luxemburg

Boylestraat 46, 6718 XM Ede

68 Albion Court, Attleborough Road

Mechelbaan 797A, 2580 Putte

+31 (0) 318 693 820

Nuneaton, CV11 4JJ

+32 (0) 15 67 76 07

info@techcomlight.nl

+44 (0) 2475 097713

info@techcomlight.be

info@techcomlight.co.uk

www.techcomlight.be

www.techcomlight.nl

www.techcomlight.co.uk

5 GEBOUWD GELUK RENSON VAN TILBORG – OVER WAARDEN GESPROKEN 206 JONAS WIGGELINKHUIZEN - BELEGGEN MET BETEKENIS 208 NATASCHA DRABBE - ICONISCHE HUIZEN: TOONBEELDEN VAN WOONGELUK 210

GEBOUWD GELUK

Over waarden gesproken Renson van Tilborg, communicatieadviseur BNA Deze column verscheen in het juninummer 2021 van Blauwe Kamer

IN DE KLASSIEKER DE EEUWIGE BRON VAN AYN RAND BLAAST ARCHITECT HOWARD ROARK EEN DOOR HEM MET ZIEL EN ZALIGHEID ONTWORPEN GEBOUW OP, GEDREVEN DOOR PRINCIPIËLE MOTIEVEN. TOT ZOVER DE FICTIEVE ARCHITECT, HOE ZIT HET MET DE ACTIEBEREIDHEID VAN ‘ECHTE’ ARCHITECTEN ANNO NU, IN NEDERLAND?

In het Jaarboek 2020 van Blauwe Kamer, vakblad voor stedenbouw- en landschapsarchitecten, stelde de selectiecommissie dat ontwerpers zich ‘best wat activistischer’ zouden mogen opstellen ten aanzien van ‘andere waarden dan economische groei’. Opmerkelijk was dat de commissie vervolgens bleef hangen in een ‘good cop-bad cop’-rolverdeling: wij architecten zijn van de zachte waarden en het is onze missie om ontwikkelaars, vastgoedeigenaren en overheden op een andere manier naar de stad te laten kijken – opdat zij ‘onze’ zachte waarden gaan omarmen. Nederlandse architecten staan bekend om hun maatschappelijke betrokkenheid. Tegelijkertijd zijn ze ook te individualistisch om effectief activisme te bedrijven. Maar wat als ze activistischer worden in waar ze goed in zijn, namelijk integrale ontwerpkracht waarin economische, ecologische en sociale waarden in samenhang worden bekeken. Waarden waarin ook de opdrachtgever zich kan vinden omdat hun samenwerking – het wij-zij-denken voorbij – uitgaat van gedeelde waarden. Dat zou een innovatieslag zijn, ook in ondernemerschap, die in potentie kan leiden tot veel duurzamer en ‘waardevoller’ opdrachtnemeropdrachtgever-relaties. Van beweren naar bewijzen De BNA stimuleert (BNA-)architecten en hun opdrachtgevers om de meerwaarde van hun gebouw uit te drukken in concrete sociale, ecologische en/of economische waarden – en daarvoor ook bewijsvoering aan te voeren. Onder de streep ontstaan zo

206

zogenoemde ‘value cases’. Deze dienen ter activatie voor andere architecten en hun opdrachtgevers, en ter inspiratie en inzicht voor gebruikers, opdrachtgevers en maatschappij. Van beweren naar bewijzen, dat is het streven. Dit alles onder het mom van: wat we meten, waarderen we. Aan de voorkant gebeurt dit al bij grote investeringsbeslissingen met publiek geld, via bijvoorbeeld Maatschappelijke Kosten Baten Analyses (MKBA’s). Met het speciaal ontwikkelde ‘value assessment’ richten we ons op de aantoonbare meerwaarde van architectuur op het niveau van kleinere en grotere gebouwen, juist ná oplevering. Gedeelde waardenset Feit is dat in de architectuurbranche nu nog nauwelijks achteraf wordt gemeten wat architecten en opdrachtgevers vooraf hebben afgesproken over waarden. Met het assessment willen we dit proberen ten goede te keren. Het wordt afgenomen op basis van een vaste waardenset, samengesteld in samenspel met onze leden. Inzet: inventariseren wat er aan sociale, economische of ecologische waarden boven water kan worden gehaald van al in gebruik genomen gebouwen. Dat kunnen metingen zijn – denk aan duurzaamheidslabel BREEAM – maar ook uitkomsten van bewonersenquetes over de veiligheid en sociale cohesie in hun gebouw. De ‘bewijsvoering’ hoeft niet wetenschappelijk dichtgetimmerd te zijn, doel is om architecten en opdrachtgevers te stimuleren voortaan de waarden van hun gebouwen vooraf vast te leggen en achteraf te meten.

GEBOUWD GELUK

Aantoonbare meerwaarde voor mens en maatschappij De eerste value case is inmiddels in de maak: Stadskantoor Venlo, ontworpen door Kraaijvanger in opdracht van de gemeente Venlo. Dit gebouw wordt sinds de oplevering in 2015 gemeten op een aantal waardenniveaus, van binnenklimaat (sociale waarde: gezondheid) tot energie (ecologische waarde). Dit gebouw bewijst dat architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwers in de praktijk allang samenwerken aan het ontwerpen van de straat, wijk, stad en het land van de toekomst. Nu nog een gemeenschappelijke waardenset die ook door gebruikers, ontwikkelaars, vastgoedeigenaren en overheden worden gezien als de hunne. En voor je het weet, ontstaan business cases, visies en projecten waarin zachte en harde waarden elkaar versterken. Met mens en maatschappij als spekkopers.

207

GEBOUWD GELUK

Beleggen met betekenis

Beleggen gaat niet alleen over cijfers in spreadsheets, maar ook over het beter maken van wijken en steden op het gebied van leefbaarheid, duurzaamheid en betaalbaarheid. Het Pensioenfonds voor de Architectenbureaus (PFAB) heeft deze waarden, vanuit goed opdrachtgeverschap, vastgelegd in haar beleggingsbeleid. Op uitnodiging van de BNA legt Jonas Wiggelinkhuizen van Syntrus Achmea Real Estate & Finance graag uit waarom en hoe Syntrus Achmea, mede namens PFAB, belegt met betekenis. Het Pensioenfonds voor de Architectenbureaus (PFAB) werkt samen met Syntrus Achmea. Waarom? Omdat we er allebei van overtuigd zijn dat financieel en maatschappelijk rendement hand-in-hand gaan. Het is niet langer een kwestie van of/of maar van en/ en. Ons vermogensbeheer draagt bij aan een duurzame toekomst. Sterker nog: de belegde pensioenpremies zorgen niet alleen voor een goed pensioen maar ook voor duurzame wijken, efficiënte steden en indirect vaart de architectenbranche zelf er ook wel bij. Beleggingen Pensioenfonds voor de Architectenbureaus PFAB beheert de pensioengelden voor circa 48.200 (oud-)werknemers en gepensioneerden van 1.314 werkgevers in Nederland. Het belegd vermogen, bestaande uit ingelegde pensioenpremies en het rendement daarop, bedraagt momenteel ruim 5,5 miljard euro. Een deel van het pensioengeld bij PFAB is toegewezen aan de beleggingscategorie vastgoed. Op verzoek van de BNA worden de verschillende manieren waarop deze beleggingen van het pensioenfonds een maatschappelijke impact maken toegelicht. Dit om modern, creatief ondernemerschap bij architectenbureaus verder te bevorderen en om leden tegelijkertijd argumenten aan te reiken om opdrachtgevers en beleggers te overtuigen van de toegevoegde waarde van maatschappelijk relevant en duurzaam vastgoed.

208

Betaalbaarheid, kwaliteit, duurzaamheid, huurderstevredenheid Een deel van de aan de beleggingscategorie vastgoed toegewezen gelden worden door Syntrus Achmea belegd in woningen, winkels en zorgvastgoed. De woningbeleggingen zijn, samen met beleggingen van andere partijen, deels geclusterd in het Achmea Dutch Residential Fund. Dit fonds kent sinds 2021 een omvang van meer dan €2 miljard, heeft een outperformance strategie en een duurzaam investeringsbeleid. Het fonds streeft er dus naar om beter te presteren dan het gemiddelde van alle vergelijkbare fondsen samen door te letten op people, planet én profit. Dit wordt bereikt door te beleggen in betaalbare huisvesting waarin kwaliteit en huurderstevredenheid voorop staan. Ook zijn duurzaamheidsaspecten als CO2-uitstoot, circulariteit van bouwmaterialen en innovatie sleutelbegrippen wanneer gekeken wordt naar (nieuwbouw-)projecten. Sinds 1990 heeft het fonds de CO2-uitstoot van de portefeuille bijvoorbeeld al met ruim een derde teruggebracht. Daarbij hebben alle woningen inmiddels een groen energielabel. Het duurzame karakter van het fonds wordt bevestigd door onder andere de maximum Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB)-score van 5 sterren. Voorbeeldprojecten met impact Om een idee te geven van hoe de theorieën in praktijk worden toegepast, staan hieronder twee projecten met bijbehorende maatschappelijke- en duurzaamheidsimpact:

1. WESTBEAT – AMSTERDAM Dit net opgeleverde project van architectenbureau Studioninedots vervult een duidelijke maatschappelijke rol in de buurt en fungeert als brug tussen het centrum en Nieuw-West. Het multifunctionele complex waarin woon- en werkfunctie wordt gecombineerd is winnaar van de Gouden A.A.P 2021, de architectuurprijs van Amsterdam. Tevens is het genomineerd voor de

GEBOUWD GELUK

Westbeat – Amsterdam

Lammenschans – Leiden

BNA Beste Gebouw van het Jaar 2021-verkiezing. De begane grond bevat een doorlopende superruimte voor kunst en cultuur van 65 bij 50 meter en is 8,5 meter hoog. Deze ruimte biedt tegelijkertijd beschutting voor mensen die in rust willen werken. Het gebouw bestaat verder uit 150 studio’s en appartementen in verschillende grootte en huurprijsklassen. Het voldoet aan hoge duurzaamheidseisen en is er een gemeenschappelijke binnentuin. De 86 verschillende boogelementen creëren openheid in de onderbouw en symboliseren de stap vanuit de binnenstad naar Nieuw-West.

krijgen een grotere en luxere keuken. Tevens hebben de eenheden energielabel A en zijn diensten zoals een wasserette, huishoudservice en pizzeria in de buurt.

2. LAMMENSCHANS – LEIDEN Het project Lammenschans bestaat uit appartementen voor Young Professionals en studentenunits. Het fonds bezit de door Mecanoo Architecten ontworpen E en F torens waarin studenten worden gehuisvest. Hiermee spelen we in op de lokale vraag naar woonruimte. Elke studentenunit is voorzien van een keukenblok en een badkamer. De studentenwoningen met meerdere kamers

Langjarige duurzame beleggingen Bovenstaande projecten leiden volgens onze filosofie tot de gewenste uitkomst om stabiele huuropbrengsten en een positieve waardeontwikkeling te genereren en langjarige duurzame beleggingen te faciliteren voor PFAB. Het is onze manier van beleggen met betekenis. Syntrus Achmea kijkt daarbij ook naar esthetiek en de functie van een gebouw binnen een bepaald gebied. We zitten namens onze klanten bij provincie en gemeente aan tafel om als stadspartner bij te dragen aan gezondheid, welzijn en veiligheid van bewoners, ondernemers en bezoekers. Waardecreatie door te letten op financiële en maatschappelijke opbrengsten staat centraal. Via deelname in het Achmea Dutch Residential Fund draagt PFAB bij aan de ontwikkeling van een duurzame omgeving. Voor nu, straks en later.

209

GEBOUWD GELUK

Iconische huizen: toonbeelden van woongeluk Natascha Drabbe is architectuurhistoricus en directeur/oprichter van het Iconic Houses Netwerk. Ze woont in het Van Schijndelhuis in Utrecht waar ze iedere eerste zondag van de maand een rondleiding geeft op afspraak. Architectenbureaus zijn ook van harte welkom om op vrijdagmiddag een rondleiding te boeken als bijzonder alternatief voor de vrijdagmiddagborrel.

NEDERLAND HEEFT EEN INTERNATIONAAL GEWAARDEERDE TRADITIE HOOG TE HOUDEN IN WONINGBOUW. DENK AAN WONINGBOUWCOMPLEX HET SCHIP IN AMSTERDAM OF DE NIEUWE STAD NAGELE IN DE NOORDOOSTPOLDER, MIJLPALEN IN DE ONTWIKKELING VAN DE VOLKSHUISVESTING. OF NEEM HET POSTMODERNISTISCHE VAN SCHIJNDELHUIS IN UTRECHT. ZE HEBBEN ICONISCHE EN MAATSCHAPPELIJKE WAARDE EN MOETEN DAAROM WORDEN GEKOESTERD, STELT NATASCHA DRABBE VAN ICONIC HOUSES, EEN PLATFORM WAARBIJ INMIDDELS WERELDWIJD RUIM 150 MUSEUMHUIZEN ZIJN AANGESLOTEN

Over Iconichouses.org In november 2012 werd het Iconic Houses netwerk gelanceerd: een Nederlands initiatief dat internationaal als non-profit stichting de architectonisch belangrijke huizen en kunstenaarswoningen en -studio’s uit de 20e eeuw ontsluit die als museum voor publiek toegankelijk zijn. Dat gebeurt via de website iconhouses.org. Dit platform richt zich inmiddels ook op belangenbehartiging, conservering, museummanagement en samenwerking tussen de professionals die deze moderne museumwoningen beheren. Wereldwijd zijn er 150 museumhuizen bij aangesloten, waarvan 23 in Nederland. Oproep aan architecten – Word lid van de Club van 100 Voor het verder ontwikkelen van het netwerk en onze diensten heeft de stichting, die geen structurele subsidies ontvangt, steun nodig uit het veld. Daarom is er de Club van 100 waarvoor we alleen architecten uitnodigen. Bij giften vanaf €500,- per jaar worden zij uitgenodigd voor de live gestreamde house tours en krijgen toegang tot alle opgenomen tours die natuurlijk ontzettend interessant zijn om samen met de bureaumedewerkers te bekijken. Omdat Iconic Houses een ANBI is levert een periodieke gift de schenker een belastingvoordeel op. Voor meer info: ndrabbe@iconichouses.org.

210

Waar Nederland groot in kan zijn. We zijn dan wel een klein land, maar onze blik op de wereld kent geen grenzen en we kunnen goed netwerken. Docomomo, bijvoorbeeld, is ook een Nederlands initiatief, en bestaat al 33 jaar met vele afdelingen in het buitenland. Zij richten zich op het Modernisme in alle gebouwtypen en hebben een sterke link met de academische wereld. Iconic Houses richt zich op de hele 20ste eeuw, maar op slechts één gebouwtype, het woonhuis, en dat moet dan open zijn voor publiek als museumwoning. Absolute meesterwerken Met “iconische huizen” bedoelen we meestal de hoogtepunten uit de architectuurgeschiedenis, zoals het Rietveld Schröderhuis van Gerrit Rietveld en Truus Schräder-Schröder in Utrecht (1924), de Villa Savoye van Le Corbusier in Poissy, Frankrijk (1931) of Fallingwater van Frank Lloyd Wright in Mill Run, Pennsylvania, VS (1939). Dit zijn buitengewone huizen die op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan en vele generaties architecten hebben geïnspireerd. Het zijn de “wow-huizen” uit de eredivisie zoals je ook hedendaagse creaties aantreft in TV-series als BBC’s “The World’s Most Extraordinary Homes”. Gewone iconen Naast het tonen van deze meesterwerken, vaak vrijstaande villa’s die als ideale weekend-/ vakantiehuizen waren bedoeld en die ontworpen zijn voor individuele vermogende opdrachtgevers, en misschien in tegenstelling tot wat de naam Iconic Houses doet vermoeden, is Iconic Houses zeer actief in het werven van moderne museumhuizen en appartementen die ontworpen waren voor ‘de gewone man’. Deze zijn bescheidener in omvang en karakter en werden in de 20ste eeuw met sociale idealen voor de massa door avant-garde architecten. Deze ‘gewone iconen’ zijn vaak eigendom van woningcoöperaties van destijds experimentele woonwijken en worden veelal beheerd door een lokaal museum. Uiteindelijk heeft Iconic Houses als doel om de geschiedenis van het wonen in de 20ste eeuw te laten zien door middel van deze historische tijdcapsules die men bezoeken kan. Het ervaren van deze huizen is namelijk een laagdrempelige manier om andere tijden te leren kennen door middel van een omgeving die we allemaal kennen. We zijn immers allemaal ervaringsdeskundige op het gebied van wonen. Tijdens een bezoek kun je

GEBOUWD GELUK

ervaren hoe mensen leefden in het verleden en in sommige huizen is het zelfs mogelijk te overnachten zodat je je nog meer kunt onderdompelen in hoe het was om zo te wonen. Bewustwording Ons doel is om naast de architectonische wetenswaardigheden ook de verhalen achter het ontwerp te ontsluiten voor architectuurstudenten, architecten, museumprofessionals, journalisten en liefhebbers. We zijn blij dat een toenemend aantal van deze bescheiden appartementen voor het publiek als museumwoning toegankelijk is geworden; zo kunnen we laten zien hoe fabrieksarbeiders en de middenklasse leefden in de twintigste eeuw. Deze experimenten in ontwerp creëerden vaak vooruitstrevende verbeteringen in woningindeling maar ook in sanitaire en hygiënische voorzieningen. Pioniers van het Nederlandse Moderne Huis Nieuwsgierig? Bezoek dan vooral eens de modelwoning in Museum Het Schip van Michel de Klerk, de Van Eesteren museumwoning in Amsterdam Nieuw-West, Huis Polman in Nagele, ontworpen door Lotte Stam-Beese, de Robijnhof van Gerrit Rietveld in Utrecht of de Papaverhof van Jan Wils in Den Haag. Of bekijk via de Iconic Houses-webshop de videoserie Pioneers of the Dutch Modern House, over de twintig moderne museumwoningen die verspreid over heel Nederland bij het netwerk zijn aangesloten. Inside Iconic Houses In het verlengde hiervan hebben we onlangs ook Inside Iconic Houses gelanceerd: iedere maand een exclusieve livestream-tour met de directeur of conservator van één van de museumwoningen uit ons netwerk. Zo zijn er inmiddels al tien rondleidingen geweest in bijvoorbeeld het Hortamuseum (1901) in Brussel, het Farnsworth House (1951) van Ludwig Mies van de Rohe bij Chicago en het Casa Orgánica (1985) in Mexico-Stad, het privéhuis van architect Javier Senosiain. We gaan hier ook mee door nu de wereld weer langzaam opengaat, want met 150 leden wereldwijd kunnen we nog wel een paar jaar vooruit. En het loont voordat je een trip plant naar pak ‘m beet Hawaii het Liljestrand House eerst via zo’n live tour te bezoeken. Misschien geeft die je al genoeg plezier en kies je voor een andere bestemming met een kleinere footprint. 211

Naamloos-3 1-2_180x132mm_A.indd 1 1

212 1-2_180x132mm_A.indd

30-08-2021 12:17 07-09-2021 11:53

07-09-2021 09:44

Modulair bouwen Flexibel, snel gerealiseerd en duurzaam. Ontwerpen, produceren en installeren van gebouwen voor allerlei toepassingen. Wij hebben alle kennis en faciliteiten in huis om u optimaal te ondersteunen bij XZ RQWZHUS HQ GLW JRHG WH YHUWDOHQ YDQ GRRUGDFKW RQWZHUS HQ HɝFLQW SURMHFW management tot professionele uitvoering.

bouwsystemen@buko-algeco.com T +31 (0)183 65 84 00

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

NEXTGEN BIJ EESTAIRS GELUIDDEMPENDE TRAPPEN SYSTEEM TAV EEVENTURE

‘EeStairs’ Project en Design Engineer Johan Floor legt aan architectuurschrijver Jay Merrick uit hoe de NextGen™ trappen zijn ontworpen en ontwikkeld.’ 214

1 — Innovatief ontwerp voor een goede prijs 2 — Eenvoudige online configuratie 3 — Directe prijzen, BIM-model en doorlooptijd 4 — Gestroomlijnd proces van ontwerp tot levering 5 — Snelle en veilige installatie

| EEN TRAP CREEREN MET EEN DE ONLINE CONFIGURATOR? sample box

JM — Wat was het basisidee achter NextGen™? JF — De meeste functionele trappen, of ze nu van metaal of hout zijn gemaakt, zijn niet bepaald mooi. Wij wilden een echt duurzame functionele trap ontwerpen die eruitzag als een designtrap, en bovendien licht en bijna geruisloos was onder de voeten. JM — Was de beslissing om koolstofarm aluminium te gebruiken een technische uitdaging? JF — Ja, op drie manieren. Ten eerste moesten we het profiel van de treden zo ontwerpen dat er akoestische dempers in konden. Ten tweede moesten de loopvlakken en de langsliggers sterk zijn - en uit onafhankelijke sterkteproeven is gebleken dat ze dat zijn. Ten derde moesten we ervoor zorgen dat de geëxtrudeerde loopvlaksecties daadwerkelijk konden worden vervaardigd. JM — Zijn er nog andere voordelen waarvan bestekschrijvers op de hoogte moeten zijn? JF — We hebben gedetailleerde tests moeten uitvoeren om er zeker van te zijn dat de bouten die de treden met de langsliggers verbinden, echt sterk zijn. En we hebben ook veel zorg besteed aan het ontwerp van de fijn geribbelde bovenkant van het loopvlak, zodat het niet glad zou zijn of kleine krasjes zou vertonen. Het andere punt is dat ze zo zijn ontworpen dat ze gemakkelijk door aannemers kunnen worden geïnstalleerd. JM — En hoe lang heeft het hele NextGen™ ontwerp-, ontwikkelings- en testproces geduurd? JF — Ongeveer een jaar. Voor innovatie maken we tijd!

| NEXTGEN™ IS EEN BEKROOND MODULAIR ALUMINIUM TRAPPENSYSTEEM DAT SNEL KAN WORDEN GEMONTEERD EN VRIJWEL GELUIDLOOS IS. De gripvaste treden hebben integrale geluiddempende kernen, en hun gestroomlijnde aero profielen voegen visueel iets unieks toe aan het stijlvolle design van de trappen. En het NextGen™-pakket omvat gedetailleerde ontwerpen specificatie-ondersteuning.

Aannemers, ontwerpers en andere professionele bestekschrijvers kunnen de NextGen™ trappen configureren en begroten met behulp van de online configurator van EeStairs. Het proces is logisch, eenvoudig en kan in een paar minuten worden voltooid. Kijk voor meer info: www.eestairs.nl/nl NextGen™ Sample box EeStairs heeft een NextGen™ Sample box ontwikkeld om de materialen te voelen en te ervaren. Scan hier om te bestellen:

www.eestairs.com

215

Precies goed voor alles Area Pro is onderdeel van het nieuwe projecttegelassortiment van Agrob Buchtal, de toonaangevende leverancier van architectuur keramiek. Tĳdloos in ontwerp, ongekend veelzĳdig en goed doordacht in ieder detail. De grote keuze van kleuren, formaten, anti-slip oppervlakken en talrijke keramische speciale producten maakt deze collectie een perfecte Allrounder voor elk toepassingsgebied.

#areapro

6 OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD INCIDENTELE OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD 218 ERVAREN OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD 228

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Vernieuwbouwing bungalow Bunnik Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Ton Meijs & Karin Kerckhaert Architectenbureau: Equipe, Amsterdam

Waarom dacht je voor de verbouwing een architect nodig te hebben? We hadden al jaren belangstelling voor deze prachtige locatie aan de Kromme Rijn. Hoe mooi als het moment daar is dat je het kunt kopen. Slechts honderd meter van ons toenmalige huis vandaan, zo konden we in de wijk blijven wonen die ons zo dierbaar is. De bungalow was evenwel zo gedateerd dat een ingrijpende verbouwing noodzakelijk was. We wilden een comfortabel huis met veel binnenvallend daglicht en uitzicht op de rivier en het groen, levensloopbestendig, duurzaam uitgevoerd volgens de laatste isolatie- en klimaateisen. Met zulke wensen heb je gewoon eerst een architect nodig. Een aannemer hadden we al op het oog. Hoe heb je deze architect gevonden? Via onze kennissenkring kwamen we bij Equipe terecht. We raakten al snel zeer gecharmeerd van hun ontwerpstijl, hun duurzame visie en hun zakelijke en zeer betrokken manier van werken. En wat voor ons ook heel prettig uitpakte, was hun goede samenwerking met de aannemer. Welke meerwaarde heeft de architect geleverd? Oftewel: heb je waar voor je geld gekregen? Dat hebben we zeker, in alle fasen van het traject. Je hebt als opdrachtgever geen benul van alle stappen die nodig zijn, of van alle regels en voorwaarden waaraan je moet voldoen. Ook in de

218

contacten met de gemeente en de Welstandcommissie heeft Equipe zich onderscheiden met kennis van - in dit geval Bunnikse - zaken, waardoor deze fase voorspoedig is verlopen. Ook van meerwaarde was hun constructieve uitwisseling van inzichten, (materiaal-)kennis en ervaringen – dat gaf ons het vertrouwen dat we samen aan iets moois begonnen. Dat beeld werd wreed verstoord toen bij de start van de verbouwing ernstige verborgen gebreken - aan dak, binnen- en buitenmuren - leidden tot een acute bouwstop. Dat oplossen werd zo kostbaar en leverde zoveel vertraging op dat een nieuw plan nodig was. Architect en aannemer kwamen samen uit op een uitvoering in staalframebouw. Met dit principe wonnen we verloren bouwtijd terug en konden we de gerezen meerkosten – weliswaar met veel moeite – binnen de perken houden, zonder concessies te hoeven doen aan het oorspronkelijke ontwerp. Equipe schakelde ondertussen snel met de gemeente en aannemer om het proces weer vlot te trekken. Dankzij de gedegen voorbereiding verliep het eigenlijke bouwproces van het huis vervolgens soepel. Equipe zag vooral toe op een getrouwe realisatie van het ontwerp, de materialenkeus en de detaillering. De realisatie van tuin en bijgebouw gebeurden later, ook aan de hand van Equipes schetsen en ontwerpen. Zo is onze grote wens - die we hadden voor deze plek - uiteindelijk in alle opzichten vervuld dankzij de verbeeldingskracht en regie van Equipe.

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Verbouwing monumentaal voormalig kaaspakhuis, Bodegraven Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Lars Markus en Rolinda Windhorst Architect: Amar Sjauw En Wa – Windhorst, EcoEngineers, Culemborg

Waarom dacht je voor de verbouwing een architect nodig te hebben? We kochten dit huis in 2017 van een aannemer. Het was toen in casco-staat en werd blanco opgeleverd. Een deel van de muren stond er, maar er waren nog geen slaapkamers, geen keuken en geen vloeren. We hadden zelf wat ideeën om wonen en werken te combineren, maar liepen tegen de technische uitvoerbaarheid aan en dit monumentale voormalig kaaspakhuis vroeg om een allesbehalve standaardaanpak. Dat het een rijksmonument is, bracht bepaalde kaders met zich mee. De balken op zolder bijvoorbeeld zijn originele elementen die in het zicht moeten blijven. Daarnaast was er een aantal andere elementen die vast stonden zoals de utiliteitsruimte, de trap en een open ruimte met ramen. We hadden daarnaast de wens om op zolder de slaapkamers te maken, maar ook twee badkamers. Hoe dat allemaal op z’n plek moest komen was een uitdaging waarbij we al vrij snel een architect wilden aanhaken.

Hoe heb je deze architect gevonden? We kenden Amar van EcoEngineers goed, dus kwamen we al snel bij hem uit. Hij bracht ons de onbevangenheid en open blik die we zochten voor onze verbouwing. Dat gaf ons het vertrouwen dat hij kon voldoen aan de voorwaarde dat het niet standaard mocht voelen. Welke meerwaarde heeft de architect geleverd? Oftewel: heb je waar voor je geld gekregen? Zonder meer. Creativiteit en de realisatie kost tijd en energie, dit hadden wij zelf nooit zo kunnen invullen. Het resultaat met op maat gemaakte openslaande deuren naar de slaapkamer voelt heel open en maakt indruk. Amar’s begeleiding in dit proces was heel fijn, hij nam de tijd om met een plattegrond van de ruimtes te schuiven en te zoeken naar de beste oplossing voor onze wensen. Ook de goede overdracht naar de aannemer hielp enorm, je hebt aan de start dan allebei hetzelfde voor ogen. Al met al hebben we het gevoel dat ons samenspel met Amar maximaal resultaat heeft opgeleverd.

219

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Verbouwing landhuis in de stad, Breda Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Fam. Smeets-Sips Architect: Christel Smeets, Breda

Waarom dachten jullie voor de verbouwing een architect nodig te hebben? We kochten dit huis in 2017. Het was destijds heel erg gedateerd en voldeed niet aan onze woonwensen. We hebben het huis helemaal gestript, alleen het de muren en verdiepingsvloeren bleven staan. Van daaruit hebben we het opnieuw opgebouwd. Je hebt wel een idee wat je wilt doen maar je weet niet van de hoed en de rand. Daar hadden we een architect

voor nodig. Met Christel Smeets hebben we vooraf een programma van eisen plus onze wensen op papier gezet, zo wilden we een speelkamer voor de kinderen en een ruime leefkeuken. Daarnaast keken we ook naar welke stijlen we mooi vonden en welke juist niet. Daar is Christel mee aan de slag gegaan. Hoe hebben jullie deze architect gevonden? Hoewel we dezelfde achternaam delen, is er geen familieverbintenis. Ik reed altijd langs haar kantoor. En toen we deze verbouwing aangingen, heb ik op haar website gekeken. Ik zag dat ze veel ervaring had in het soort verbouwing dat wij wilden uitvoeren, ook hier bij ons in de buurt. De mensen die met haar gewerkt hadden, waren erg positief. De keuze was toen dus snel gemaakt. Welke meerwaarde heeft de architect geleverd? Oftewel: heb je waar voor je geld gekregen? De toegevoegde waarde van het werken met een architect zie je in kennis, creativiteit en out of the box denken, dat heb je zelf niet. Je betaalt er wat voor, maar dat krijg je absoluut terug in woongenot. Christel heeft in het huis details gerealiseerd waar je zelf niet op zou komen. Zo heeft ze de oudbouw met de nieuwbouw gecombineerd waarbij het oude huis gerespecteerd wordt en het wooncomfort en de uitstraling van moderne architectuur is toegevoegd. Naast deze creativiteit bracht ze ook heel veel kennis in over verbouwingen en de markt. Ze heeft ons in het gehele traject begeleidt. Door de begeleiding bij de bouw dek je risico’s, de kans dat je achteraf denkt ‘hadden we het maar zus of zo gedaan’ beperk je tot een minimum. Nu we een tuinhuis gaan bouwen hebben we Christel weer gevraagd een ontwerp voor ons te maken.

220

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Modernisering geheel woonhuis, geschakeld, Naarden Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Joost en Anouhk, Naarden Architect: Abels & partners, Amsterdam

Waarom dacht je voor de verbouwing een architect nodig te hebben? Toen we de woning aankochten was deze in compleet uitgewoonde en originele staat. De indeling was niet meer van deze tijd en onpraktisch. Dat de woning enorm veel potentie had konden we zien. Maar hoe zorg je er vervolgens voor dat het een droomwoning wordt? Hoe doe je dat? Wat willen we eigenlijk? Wat heeft ons grote gezin nodig? Hoe maken we optimaal gebruik van het prachtige uitzicht wat we hebben? Wij hebben het talent niet om dat zelf te kunnen bedenken en vervolgens uit te tekenen voor de aannemer. Na nachten wakker liggen bleek het antwoord verrassend simpel; we hebben een goede architect nodig!

We hebben nu een echte 'wauw!' woning. Iedereen die over de vloer komt is gelijk verliefd. Het licht, de speelsheid, de ruimte, het uiterlijk. Het ultieme pronkstuk is de keuken, die eerst een garage was. We hebben de ruimte verlaagd. Dit is echt een briljante oplossing geweest. We konden niet omhoog omdat het huis op dit punt geschakeld is met de buren. Onze verlaagde keuken is een knipoog naar de zitkuil van de jaren zeventig, het huis stamt uit de jaren '70. Zonder Harry Abels & partners was het nooit zo'n thuis geworden. Het is een bijzonder huis geworden en we willen nooit meer weg!

Hoe heb je deze architect gevonden? We kregen het bureau van Harry Abels getipt via een vriend waarvan ik weet dat zijn esthetiek past bij die van ons. Ik vertrouwde hem blind. Desondanks hebben we ook contact gehad met andere bureaus. Dat versterkte onze keus alleen maar. Andere bureaus bleken heel 'ondoorzichtig' te werken. We hadden geen idee waar we uit zouden komen qua prijs. Ook het werk van deze architecten vonden we niet heel aansprekend, heel standaard. Toen we ter kennismaking bij Harry Abels kwamen 'klikte' het meteen. Prachtige ideeën, fijne mensen en een compleet transparante prijsstelling. We wisten het gelijk; ja! We werden gekoppeld aan een van de partners; Itziar Ipelde. Ze wist precies wat wij wilden, zonder dat wij dat zelf nog wisten. Haar esthetiek was beeldschoon. Welke meerwaarde heeft de architect geleverd? Oftewel: Heb je waar voor je geld gekregen? Zonder enkele twijfel. Wij hadden dit nooit zelf kunnen bedenken. We hebben meer ruimte, meer licht en een prachtig huis 'gekregen'. Er waren ook wat lastige vraagstukken die verband hielden met lastige vergunningen. Itziar wist slimme oplossingen te bedenken waardoor we deze konden 'omzeilen'. Hiermee heeft de inzet van een architect ons uiteindelijk ook veel tijd en kosten bespaard. Dat alleen al is een reden om een goede architect in te schakelen!

221

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Renovatie en splitsing monumentale langgevelboerderij Heesch Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Roald de Wolff en Ayse Abal Architectenbureau: Boeijenjong Architecten, Nijmegen

Waarom dacht je voor de verbouwing een architect nodig te hebben? Er waren voor ons twee redenen. Enerzijds betreft het een gemeentelijk monumentaal pand, wat betekent dat er degelijke tekeningen en onderbouwingen moeten zijn om de verbouwing te kunnen doen. Het plan moest goedgekeurd worden door een monumentencommissie en er moesten ook aanpassingen in de constructie gebeuren. Voor beide zaken waren detailtekeningen nodig. Daarnaast betreft het twee grote oppervlaktes die ingedeeld moesten worden. We hadden zelf wel ideeën hoe we het wilde gaan doen, maar vonden het fijn om de ervaring en input van de architect te hebben. Ook heeft het ons geholpen om een beter beeld te krijgen hoe het er na de verbouwing uit zou gaan zien en of dat inderdaad is hoe we het bedoeld hadden. Hoe heb je deze architect gevonden? Persoonlijk kende ik Ward al. Toen we de boerderij kochten, waren we in onze eigen kring op zoek naar iemand die mee kon denken. Zo zijn we uiteindelijk bij Boeijenjong Architecten terecht gekomen. Hierdoor was het contact meteen laagdrempelig en hebben we op een prettige manier het traject doorlopen.

222

Welke meerwaarde heeft de architect geleverd? Oftewel: heb je waar voor je geld gekregen? Voor ons was het in het begin nog onduidelijk wat Boeijenjong Architecten kon betekenen naast de daadwerkelijke tekeningen. Dit werd echter snel duidelijk toen Ward met ons meeging naar de boerderij om zelf een idee te krijgen van de ruimtes en zijn deskundigheid heeft ingezet om de vergunningen voor de verbouwing zonder problemen bij de gemeente rond te krijgen. Daarnaast heeft Ward gedurende de ontwerpfase rekening gehouden met onze wensen en het budget dat we te besteden hadden. Voor ons is hierdoor het proces van verbouwen erg prettig verlopen. Daarnaast was Ward altijd bereikbaar om mee te denken over dingen die we gedurende de verbouwing tegenkwamen. Ook heeft Ward binnen zijn netwerk vele contacten. Op deze manier zijn we aan een aannemer gekomen, als ook aan iemand die de unieke trap heeft gebouwd. Door al deze mogelijkheden was het voor ons zeker waard om samen met Boeijenjong Architecten ons droomhuis te realiseren.

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Aanbouw (vleugel), jaren ’30woning in Groningse Oranjebuurt Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Gronings gezin (2 kinderen) Architectenbureau: Vector-i, Groningen

Waarom dacht je voor de verbouwing een architect nodig te hebben? In 2007 kochten wij als jong gezin (met het eerste kindje op komst) een jaren’30-woning in de Oranjebuurt. Het huis was gedateerd en de laatste grote verbouwing stamde uit 1979. Wij hebben destijds de woning gestript en enorm gemoderniseerd. Al toen we het huis kochten (met een achtertuin op het zuiden) hadden we de wens om de woning aan de achterzijde uit te bouwen. We wilden geen concessies aan ons woongenot en comfort doen en de achtertuin moest blijven. In 2014 bestond ons gezin uit 4 personen en hadden we twee opties: nog één keer investeren in een uitbouw of op zoek naar een andere woning. We kozen voor uitbouw en beseften dat we een architect nodig hadden voor de bouwkundige visualisatie van onze losse ideetjes.

Hoe heb je deze architect gevonden? Ben van der Meer van Vector-i is sinds jaar en dag een goede vriend. Het toeval wilde dat Ben in 2014 op het punt stond om als zelfstandige architect verder te gaan. We hebben daarop besloten hem zijn eerste opdracht te geven, en als extra stimulans kreeg hij card blanche. Welke meerwaarde heeft de architect geleverd? Oftewel: Heb je waar voor je geld gekregen? Ben nam de tijd om onze wensen en eisen op te nemen en deed al vrij snel een bouwkundige en omgevingsvergunningstoets om te onderzoeken waar de grenzen lagen. Vervolgens kwam hij met verrassende voorstellen waarin ook duurzaamheid en hergebruik van bestaande materialen waren verankerd. Zo is de bestaande houten eiken vloer verwerkt in het plafond van de nieuwe uitbouw. Al met al gaat er rust uit van het ontwerp, het lijnenspel is in harmonie met elkaar. Vlak na de oplevering won het de Groningse Architectuur Publieksprijs. Dus ja, we hebben zeker waar voor ons geld gekregen.

223

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Een gebouw met een missie Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Studio Thonik Architect: Thonik i.s.m. MMX architecten Project: Studio Thonik, Amsterdam Studio Thonik is om twee redenen een gebouw met een missie. Ten eerste, creatieven die hun eigen werkplek ontwikkelen brengen meer kwaliteit en diversiteit naar de stad. En ten tweede: een duurzaam gebouw is een gebouw dat vrij van functie kan wisselen zodat het, ook in nieuwe tijden, altijd relevant is. Studio Thonik is een bewijs dat het kan. De kwaliteit, die komt van architect Arjan van Ruyven. In samenwerking met hem is het ontwerp gemaakt. Hij heeft een kritische houding, realiteitszin en een oog voor detail die aan de basis ligt van het succes van dit gebouw. Arjan formuleerde 5 punten voor zijn

architectuurpraktijk en die maken dat hij de ideale architect is om met een ontwerper-opdrachtgevereindgebruiker te werken. Zijn 5 punten zijn: 1. We ontwerpen door te luisteren 2. We nemen ruimte in en denken daarbij aan de ander 3. Onze ontwerpen houden rekening met de toekomst 4. In samenwerken ligt onze kracht 5. We zijn bevlogen en hebben plezier in wat we doen! Door de intensieve samenwerking krijgt de omgeving extra kwaliteit want bij studio Thonik is niet winst, maar de passie om iets passends en bijzonders te maken, de drijfveer. Omdat ik toevallig grafisch ontwerper ben, kijk en denk ik anders dan architecten. Daarom is er een grafisch patroon van Trespa planken dat de gevels, de balkons en de buitentrap met elkaar verbindt. Er ontstaat een nieuw beeld. Maar bij een andere eindgebruiker ontstaat er weer een ander beeld. Zo gaat de diversiteit in de stad omhoog. Arjan en ik hebben samen een analyse gemaakt van de context. Het gebouw staat met drie zijden aan de Wibautstraat in Amsterdam. Tegenover het Cygnus gymnasium, een icoon in de stijl van Le Corbusier. En naast een bijzonder bakstenen gebouw van Bedaux Brouwer. Ons plot leent zich daarom voor een icoon. Maar een goed icoon moet van iedereen zijn. Daarom zijn we begonnen met grote ramen om binnen en buiten te verbinden. En op de eerste twee verdiepingen horeca en op de bovenste verdieping een event space voor debat en culturele uitwisseling. Een sociale focus en een uitgesproken vorm, dat is waar Thonik elke dag aan werkt. En zo weerspiegelt dit gebouw onze ontwerpfilosofie. Doordacht en radicaal simpel. De vorm is simpel: één maat ramen, één maat planken. De structuur is ook simpel, want met het oog op duurzaamheid is het gebouw zó ontworpen dat op elke verdieping gewoond of gewerkt kan worden. Het gebouw is een open structuur die alleen maar mogelijkheden biedt en zich nergens op vastlegt. Kwaliteit, diversiteit en duurzaamheid: natuurlijk wil Studio Thonik dat bereiken. Door Arjan’s vijf punten werd het ook werkelijkheid.

224

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Een toekomstbestendig schoolgebouw Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Innoord - Promeijer Architect: rudy uytenhaak + partners architecten Project: IKC Overhoeks, Amsterdam In 2018 vroeg opdrachtgever Innoord - Promeijer het overall projectmanagement voor de nieuwbouw van IKC Overhoeks te verzorgen. Op dat moment zat de school al 8 jaar in tijdelijke huisvesting. Al snel werd duidelijk dat het realiseren van een school in het gebied Overhoeks op basis van de standaard normvergoeding, vele ambities op het gebied van o.a. duurzaamheid en omgevingsfactoren een enorme uitdaging zou worden. Zo waren er zeer hoge stedenbouwkundige randvoorwaarden en ambities ten aanzien van de beeldkwaliteit vastgelegd, kende het kavel een beperkte footprint en moest er een hoogteverschil van twee meter in het gebouw opgelost worden. Daarnaast hadden we nog rekening te houden met diverse bouwprojecten in de directe omgeving. Vastgoedontwikkelaar Amvest realiseerde op dat moment in Overhoeks ongeveer 2.000 woningen, waardoor zij ook opeens rekening met ons moesten houden in hun bouwfasering. Er lag met name een extra grote uitdaging doordat onze school in gebruik genomen zou worden terwijl Amvest nog bezig was met bouwen. De routing van het bouwverkeer moest zo gepland worden dat de veiligheid van de 600 kinderen gewaarborgd kon worden en de bouwproductie door kon gaan. Ook moest de hele infrastructuur van kabels, leidingen en nieuwe wegen gelijktijdig met de bouw worden aangebracht. Ten slotte zou er in eerste instantie bij oplevering geen buitenruimte/schoolplein beschikbaar zijn, omdat alle ruimte nog nodig was als bouwterrein voor de te bebouwen omliggende blokken. Uiteindelijk is het wel gelukt om het schoolplein te realiseren voor de ingebruikname van het integraal kindcentrum. Om alles in goede banen te leiden was het voor ons duidelijk dat het essentieel was om een goede samenwerking en afstemming te creëren met gebruikers, ontwerpteam, aannemer, Gemeente Amsterdam, ontwikkelaar en opdrachtgever. Als projectmanager moet je zorgen dat er een juiste dynamiek ontstaat binnen het ontwerpteam om zo het beste resultaat te behalen. Daar hoort bij dat je intensief samenwerkt met het gehele ontwerpteam, vertrouwen moet kunnen geven en moet zorgen dat er motivatie en enthousiasme is om te komen tot een mooi en duurzaam gebouw met een betekenis voor zijn omgeving. Bij IKC Overhoeks is dit gelukt doordat alle partijen telkens een stapje extra wilden zetten en daarmee elkaar versterkten met als resultaat: een

gebouw dat meer is dan alleen een school. Het gebouw is niet alleen duurzaam omdat we voldoen aan de BENG eisen maar ook circulair door de flexibele indeelbaarheid met vouwwanden tussen alle lokalen die verschillende onderwijsvisies/vormen mogelijk maakt. Daarnaast is het gebouw door zijn rationele opzet eenvoudig te transformeren tot een kantoor of woningen. De uitstraling van het gebouw gaat zo goed op in zijn omgeving dat het van de buitenkant niet per definitie een school is, maar zodanig zelfs gezien kan worden als een kantoor of zelfs als appartementencomplex. Op deze manier hebben we samen een zeer toekomstbestendig gebouw kunnen neerzetten. Het is rudy uytenhaak + partners architecten zeer goed gelukt om alle complexe facetten in één ontwerp te vatten en de aannemers combinatie K_Dekker bouw & Infra en De Geus Bouw om dit te realiseren. Voor de opdrachtgever en gebruikers is het resultaat precies zoals zij het voor ogen hadden. De directie van de school heeft aangegeven dat het gebouw met zijn hoge ruimten en lichte kleuren rust uitstraalt wat doorwerkt naar de kinderen die zich daar prettig en veilig bij voelen. Terugkijkend op het project mogen we met z’n allen trots zijn op het resultaat. We hebben met meer dan 100 man moeten afstemmen, ze (soms) moeten overtuigen en samengewerkt waarbij iedereen een bijdrage heeft geleverd aan dit eindresultaat.

225

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Een huis dat zich voegt naar het landschap Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Particulier Architect: Studioninedots Project: Huis op 't Raboes, Eemnes ‘t Raboes in de Eemnesser polder, omringd door water en groen, is een plek die draait om natuurbeleving en watersport. Om ontsnappen aan de drukte van het dagelijks bestaan en om tot jezelf komen. Daar gaat het Huis op ‘t Raboes in essentie over. Wij wilden graag een huis dat harmonieert met de natuur en niet domineert. Passend in de context van het riet en het water, in directe verbinding met buiten. En ondertussen een plek die ruimte biedt om je in terug te trekken, die beschutting geeft. Als je rondloopt in het huis heb je in elke ruimte panorama’s van vergezichten. De polder, het Eemmeer, de zeilboten, de vogels en de hazen. Het landschap en het huis vormen een gesamtkunstwerk. De polder loopt tot aan het huis, er is geen specifieke tuin. Het huis voegt zich naar het landschap. Om dit te kunnen bereiken was niet alleen het gebruik van natuurlijke materialen uit Europa zoals hout, steen en beton van belang, maar ook de positionering van het huis in het veld is met veel aandacht gebeurd. Oorspronkelijk zou het huis 50 meter verderop staan. Op de huidige plek stond al een huisje, dat we opgepakt en verzet hebben omdat bleek dat dit de beste plek was. Ter plekke zijn we een week of vier bezig geweest om de positionering steeds iets te veranderen. Dat is iets wat je naar onze beleving niet op de tekentafel kunt doen. Met behulp van jalons zetten we de plek uit, om te kijken of het harmonieerde met de omgeving. Daarbij hebben we veel naar de stand van de zon en de maan gekeken. De avondzon gaat nu precies zoals we graag wilden dwars door de gang, die tevens een verblijfsruimte is.

226

Een polder is vlak, met enorme lijnen in het veld. Die zichtlijnen vind je terug in het huis. Je voelt en ziet de elementen. Als opdrachtgevers hebben wij ervoor gekozen een programma van wensen te maken en niet een programma van eisen. Daarmee hou je ruimte om in samenspel met de architect het ontwerp verder vorm te geven. Als ontwikkelaar versta ik (Michel) zelf zowel de kunst van architectuur als van bouwen. We wilden graag sturen waar nodig en ruimte laten waar mogelijk. We kregen van het projectbureau van onze ontwikkelaar Schipper Bosch een goede tip om De Kort Van Schaik een conceptvoorstel te laten doen. We hebben tijdens het hele proces het gevoel gehad dat Sander van Schaik ons verstond. Hij luisterde goed naar onze ideeën, onder andere over beleving en sfeer. Sander vertaalde dit steeds naar een volgende stap in de samenwerking. Hij stopte er veel energie in en we bleven tijdens het proces continu met elkaar in dialoog. Naast waardering voor Sander hebben we ook veel waardering voor de vakmensen die hier aan de slag gingen. Zij voelden ook aan dat ze met iets bijzonders bezig waren. Voor een aantal ruimtes hebben we productontwerpers gevraagd, waaronder de badkamer van Sabine Marcelis, toilet met Kevin van Braak van GoGoPlastics en Peter Hopman van Bureau Lakenvelder voor de logeerkamer voor de (klein-) kinderen. Ons uitgangspunt was een tijdloos, ingetogen huis, met karakter en stijl. Een huis dat er over 100 jaar nog is en dan nog steeds een mooi huis is. Daar zijn we gezamenlijk in geslaagd.

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Een tijdscapsule van verlangen Incidentele opdrachtgevers aan het woord: Particulier Architect: Studioninedots Project: Villa Fifty-Fity, Eindhoven Villa Fifty-Fifty is niet een gebouw dat we hebben besteld, maar een invulling van ons antwoord op de vraag van de architect: “Waar staan jullie in het leven?”. Ons antwoord was in hindsight ‘Covid-19 avant la lettre’: meer tijd voor elkaar als gezin (ook als de kinderen ouder worden), minder spullen, minder TV kijken, 1 zijn met de natuur. Geen moodboard, geen eisenpakket. Het was een vrije opdracht. In de dialoog hebben wij aangegeven dat wij het Farnsworth House van Mies van de Rohe erg mooi vonden; zonder daar verwachtingen aan te verbinden. Leven in villa Fifty-Fifty is precies zoals wij het hebben gewenst: je ervaart de natuur vanuit alle kamers op de begane grond en de architectuur en inrichting straalt rust uit. Een half jaar voor oplevering van ons huis belde een oud-collega op. Hij overwoog ook om een huis te bouwen en vroeg mij hoe het bevalt. Ik zei: “Bel me maar weer op over een jaar, dit is niet het juiste moment om het aan mij te vragen.” Het is natuurlijk klassiek: de meeste stress ervaar je bij de vele beslissingen over de kleine cruciale details, en over de

niet voorzienbare kosten boven budget. Wij hebben echter vanaf het begin besloten dat het architecturale concept gerespecteerd blijft, zelfs als dit ten koste zou gaan van budget en planning. Want wij weten: als je compromissen sluit over het ontwerp, dan krijg je later spijt: “Had ik maar..” . Als je zo’n consciëntieuze beslissing maakt, architectuur is leidend, dan valt alles op zijn plek. Vanuit deze gedachte stonden wij dus altijd achter de ideeën van de architecten. De samenwerking tussen ons, de aannemer en de architect verliep uitstekend. Wij hebben nooit getwijfeld aan hun visie en creativiteit. Wij hebben heel ouderwets een ingegraveerde plaat ingemetseld in onze muur met de tekst ‘Deze steen is gelegd door Lara en Mirte Breukel op 10 januari 2020’. Omdat wij weten dat dit huis zo bijzonder is dat het ver na onze tijd nog zal worden gewaardeerd. Het is een “timestamp” op een concept waarin wij slechts voorbijgangers zijn. Dit huis is een tijdscapsule van ons verlangen waarin wij onze kinderen volwassen zullen zien worden en wijzelf tevreden oud kunnen worden. In alle rust, in een levensloopbestendige omgeving, omgeven door groen.

227

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Verandawoningen in Klijndijk, hofje voor senioren in Veenoord, beiden sociale woningbouw Ervaren opdrachtgevers aan het woord: Stichting Woonservice Drenthe Westerbork - Gesprek met Michel Jager, Programmamanager nieuwbouw Architectenbureau: Specht architectuur & stedenbouw, Groningen Naar welke waarden en kwaliteiten zocht Woonservice voor deze gebouwen? Woonservice vindt het belangrijk dat een gebouw passend in zijn omgeving is, waarbij het niet direct afleesbaar is dat het sociale woningbouw. We zijn een plattelandscorporatie en bouwen voornamelijk in een dorpse omgeving, dus oog voor het landschap is belangrijk. Binnen budget moeten we tot een passende oplossing komen. Iets wat alsmaar lastiger is. Prettig wonen in prettige wijken vinden we ook belangrijk. Het ene project is in Klijndijk, een krimpend dorp, het project in Veenoord is voor ouderen. Bij beiden speelt het stimuleren van ontmoeting een belangrijke rol om eenzaamheid tegen te gaan. Verbinding tussen bewoners met elkaar, verbinding met de straat vinden we belangrijk. Waarom heeft Woonservice voor dit architectenbureau gekozen? Voor de verandawoningen in Klijndijk hebben we Specht gekozen omdat ze affiniteit met sociale woningbouw hebben. Ze weten met een beperkt budget toch architectonische kwaliteit in sociale woningbouw te behalen. Er was net een project van hen opgeleverd in de Wyert in Groningen, waarbij ze met standaard woningen een zorgvuldige inpassing hadden gemaakt en door inventief gebruik van metselwerk fraaie gevels hadden ontworpen. Over Klijndijk waren we zo tevreden, dat we Specht Architecten ook voor de opgave in Veenoord hebben gevraagd. Op de locatie stond een school in het omringende landschap. Een zorgvuldige inpassing

vonden we belangrijk en Specht heeft beide disciplines in huis: architectuur en stedenbouw. Zij kijken goed naar de kwaliteiten van de omgeving. Toevallig had architect Annet Ritsema op dat moment net een onderzoek afgerond over nieuwe woonvormen voor ouderen, die input konden we direct toepassen. Hoe en wanneer bepaal je of het gebouw precies is wat je had 'besteld'? We bestellen niet een gebouw, we hebben vooraf niet een plaatje in ons hoofd. Er ligt een opgave en we zoeken samen met onze samenwerkingspartners naar een goede oplossing. Dat is niet voor iedere architect weggelegd, we zien ook wel eens dat een architect puur voor het esthetische gaat en zaken als de betaalbaarheid, comfort, bewonerswensen uit het oog verliest. We verwachten een coöperatieve en open houding, met Specht werkt dat heel goed. De opgave in Klijndijk was een zogenaamd verversingsproject: 8 nieuwe woningen terugbouwen op de plaats van 10 gesloopte woningen, waarbij de meeste bewoners terugkeren. Specht kwam met het idee om een veranda te maken aan de straat, omdat de voortuin diep zijn en op het zuiden liggen. Een nogal onorthodox voorstel in een dorp: je gaat niet in je voortuin zitten. Daar is intern veel discussie over geweest, dat vonden we spannend om te gaan doen. Annet heeft het aan de bewoners gepresenteerd en die waren enthousiast. Je ziet nu ook dat de veranda’s echt iets toevoegen aan de woningen. We zijn tevreden als de huurder tevreden is. In Klijndijk is dat het geval. Bewoners hebben zich hun veranda eigen gemaakt. In Veenoord wilden we woningen voor senioren in het dorp bouwen. De gemeente had een standaard verkavelingsplan, maar wij wilden iets wat meer collectief is. Dat werd een hofje. Maar wel een ongedwongen hofje, waar je de keuze hebt om je buren te ontmoeten of niet, als je daar geen behoefte aan hebt. De gemeenschappelijk woonkamer op de hoek, die eventueel ook door de buurt kan worden gebruikt, vonden we ook een mooi idee. Bewoners kunnen daar zelf iets organiseren om samen te doen. Beide projecten zijn netjes binnen budget, maar het zijn geen standaardoplossingen. Ze zijn specifiek voor de plek en voegen zo waarde toe aan die plek. Dat maakt het toekomstbestendig.

228

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Theater Zuidplein geeft vorm aan de gemeenschap Ervaren opdrachtgevers aan het woord: Hart van Zuid (Ballast Nedam / Heijmans) Architectenbureau: De Zwarte Hond Project: Theater Zuidplein, Rotterdam Theater Zuidplein is precies het theater geworden zoals bedoeld en geëist werd in het Prestatie Programma van Eisen en zoals medio 2012 in de competitie was omschreven. Het theater past naadloos in de bestaande omgeving en zet zowel een anker als een mijlpaal in de verdere herontwikkeling van Hart van Zuid. In diverse sessie zijn alle PPE-regels geordend gewogen en besproken. Deze gedachten, wensen en eisen zijn omgezet in woorden en de woorden in daden. Dit proces heeft een aantal jaren geduurd omdat het binnen de PPS constructie in samenwerking met Gemeente Rotterdam en Theater Zuidplein ook de inbreng van adviseurs (Theater Advies, constructeur Zonneveld en adviseur dGmR) de nodige angels en voetklemmen kende. Met alle gesprekken, woorden en daden ontvouwde zich de definitieve oplossingen met aanpassingen als een grotere foyer, centraal ontvangstgebied, exploitatie model food courts, multicultureel gebruik van de 3 zalen en het integreren van bibliotheek tot gevolg. De 3 zalen zijn akoestisch ontkoppeld van elkaar en hebben akoestische bufferzones passend in de bestaande woonomgeving. Dit alles had een grote impact op zowel de constructie en de uitwerking als op de details en het ruimtebeslag. Nu je het Theater Zuidplein en zijn uitstraling richting de omgeving ervaart merk je, zowel overdag als ’s avonds, dat dit een geslaagd ontwerp is van de architect De Zwarte Hond. Theater Zuidplein is

daardoor zeker het gebouw dat we besteld hebben. De samenwerking is door ons als opdrachtgever als succesvol ervaren en is haar energiebeslag, geduld en overleg dubbel en dwars waard geweest. Diverse malen hebben we het proces terug moeten ploegen en de concepten tegen elkaar moeten spiegelen. Zo konden we het olifantenpaadje omzetten tot gefundeerde, geplaveide wegen en kwamen we tot dit geslaagde ontwerp. De meerwaarde van Theater Zuidplein ervaar je door het gebruik van zowel het restaurant, bar, theater en bibliotheek. Het open karakter kan door bezoekers en toevallige passenten van Theater Zuidplein worden ervaren. Het Theater is het eerste theater ter wereld volledig met LED-verlichting, centrale bar en keuken prominent in de entrée. Het doel van Theater Zuidplein was een nieuwe huiskamer in Rotterdam Zuid te creëren, en ondanks dat de opening en ingebruikname tijdens de Covid-19 lockdown plaatsvond, zie je dat alle passanten, gebruikers en omgeving dit nieuwe project met een warme glimlach omarmen en ervaren. Theater Zuidplein biedt een plek in de stad, het geeft vorm aan de gemeenschap. Het theater is laagdrempelig en past bij de veelal jonge bezoekers met een niet-westerse achtergrond. Wijkbewoners kunnen elkaar hier ontmoeten, kennis opdoen, studeren, ervaringen delen en meningen uitwisselen. Zo is het theater diepgeworteld in de stad en onmisbaar voor Rotterdam.

229

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Westbeat, van visie naar realiteit Ervaren opdrachtgevers aan het woord: Lingotto Ontwikkeling BV Architectenbureau: Studioninedots Project: Westbeat, Amsterdam Al bij de tender, uitgeschreven door de Gemeente Amsterdam in 2016, ontstond de zo kenmerkende boogvorm die nu is te zien bij Westbeat. Casual op papier gezet als teken voor de sprong over de ring, een belangrijk onderdeel van de uitvraag (naast het creëren van een WoW effect) van de Gemeente om het stadsdeel Nieuw-West te verbinden met het centrum van Amsterdam. Uiteindelijk werd deze boogvorm, in 86 verschillende varianten, letterlijk in beton gegoten om de plint van Westbeat te vormen. Een krabbel die realiteit is geworden. Westbeat is een gebouw waar mensen stil van worden als ze het binnen wandelen. Het is de binnenkant die dit gebouw zo uniek maakt. De hoge betonnen bogen laten door de enorme overspanningen een indruk achter van kunstzinnigheid en leegte.

De passie waarmee de ogenschijnlijk simpele tekening van de architect, de betrokken adviseurs en aannemer, maar ook door de Gemeente Amsterdam, tot werkelijkheid is gemaakt, is een belangrijke succesfactor gebleken binnen het proces. Het project riep een zekere saamhorigheid op, waardoor de puzzelstukjes op zijn plek vielen. Het doel voor alle betrokken partijen was gelijk; namelijk een gebouw maken waar je trots op kan zijn! Dat wil natuurlijk niet zeggen dat het proces zonder slag of stoot is gegaan, de samenwerking was echter dusdanig dat een hobbel snel werd gladgestreken. Is Westbeat dan ook het gebouw geworden zoals we dat hebben besteld? Ja en nee. Esthetisch en qua proces is Westbeat het ideale project gebleken. Maar ook bij ideale projecten gooit de realiteit soms roet in het eten. De ambities voor de plint zijn hoog, Westbeat is voor iedereen. Het mixed-use programma van Westbeat, waarvan ook horeca en een maatschappelijk culturele functie onderdeel uitmaken, is een toevoeging voor de buurt en zet Nieuw-West op de kaart. Het hart van de plint, de Open Space, vormt de verbindende factor tussen commerciële huurders, bewoners en de buurt. Het borgen van deze openbaarheid is in tijden van corona, waarbij de verhuur stagneert, lastig gebleken. Het sociale aspect manifesteert zich ook in de gemeenschappelijke binnentuin ten behoeve van de bewoners. Deze biedt een prettige plek om te verpozen zonder het lawaai van de stad. Deze groene sfeer is ook doorgetrokken in de inventieve groene wand, welke het lawaai en fijnstof van de nabijgelegen weg absorbeert. Resumerend kunnen we zeggen dat Westbeat zeker het gebouw gaat worden zoals we dat besteld hebben. Het maken van een reëel gebouw vraagt tijd en energie, iets waar we als ontwikkelaar niet voor terugschrikken.

230

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Hoe een bijzondere kavel leidde tot een nieuwe standaard Ervaren opdrachtgevers aan het woord: Van der Valk Architectenbureau: Wiel Arets Architects Project: Van der Valk Hotel Amsterdam Zuidas De ‘gevonden’ locatie op de Zuidas voor het nieuwe Van der Valk Hotel was vanaf de start speciaal. Het gebouw met een geheel glazen gevel door Wiel Arets Architects ontworpen. De - geheel bebouwde driehoekige kavel dwingt tot nadenken; het levert hoeken op die bij een rechthoekig of vierkant gebouw niet ontstaan. De vorm van het gebouw leidde tot suites op iedere verdieping in de punten van het gebouw en de mogelijkheid voor private dining in de punt van het restaurant. Namens de familie kreeg ik, Adriaan van der Valk, de verantwoordelijkheid voor de realisatie en het bouwproces van dit project. En na een bijzonder ontwerpen bouwproces is dit hotel oprecht een uniek hotel geworden. Bij een complex gebouw op een Triple-A locatie hoort een sterk bouwteam. Bouwen naast de A10 bracht de uitdaging met zich mee dat de bouwkraan maar een beperkte draaicirkel heeft omdat zowel giek als contragewicht niet over de snelweg mochten gaan. Hierdoor waren we genoodzaakt om de kraan midden in het gebouw te plaatsen waardoor het gebouw pas dicht kon op het moment dat alle kraanwerkzaamheden afgerond waren. Dit zorgde voor creatieve uitdagingen in de overgang van ruwbouw naar fijnere afbouw omdat het gebouw tot het einde last heeft van seizoensinvloeden zoals regen en kou. Je bent dus veel later dan normaal wind- en waterdicht. De glazengevel gaf een technische uitdaging omdat het comfort qua temperatuur een van de prioriteiten van een hotel is. Het moet aangenaam zijn en per ruimte/ kamer te controleren, ondanks de grote hoeveelheid glas is dit zeer goed gelukt.

Het gebouw heeft naast de hoogste comfort waardes ook het duurzaamheids-predicaat BREEAM Outstanding, de hoogst haalbare score op het gebied van bewust duurzaam bouwen. Basis voorwaarden als tripple glas, LED verlichting, warmte terugwinning in combinatie met duurzame mobiliteit, een koelinstallatie voorzien van natuurlijk koudemiddel en een all-electric installatie, dus zonder gebruik van aardgas, zorgen dat dit hotel meer dan voldoet aan de duurzaamheidseisen van de huidige tijd en komende jaren. Ook is geprobeerd om een deel van de weggehaalde natuur door daktuinen te laten terug komen. In deze daktuinen is ruimte voor onder andere bijenhotels, zangvogels en vleermuiskasten om de natuurlijke biotoop zoveel mogelijk te ondersteunen. Naast duurzaamheid is het voor ons van belang dat leerlingen van verschillende horeca-opleidingen werkplekken en voldoende ruimte voor ontwikkeling krijgen. Zoals wij zelf op jonge leeftijd de kans kregen om verantwoordelijkheid te nemen, geven we deze mogelijkheden ook aan onze mensen. Als familiebedrijf leg je van nature de focus op de lange termijn en thema´s als duurzaamheid en leerbedrijf passen bij uitstek bij ons.

Samen met de architect Wiel Arets, aannemer PleijsierBouw, Constructeur Pieters en Installateur Linthorst hadden we een bouwteam dat ruimte maakte voor elkaars expertises. Door elkaars sterktes te respecteren is het resultaat boven verwachting geworden. Werken met de topspecialisten van Wiel Arets Architects is voor ons als hotelier, maar ook voor de bouwer en constructeur, een extra dimensie gebleken. Naast het bijzondere ontwerp van het gebouw is dat zeker ook de binnenhuisarchitectuur geworden. Hierin hebben de bouwteamleden van Van der Valk en van Arets elkaar meer dan gevonden en aangevuld.

231

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Starters een fijn thuis geven Ervaren opdrachtgevers aan het woord: BPA Projectontwikkeling Architectenbureau: Marge Architecten Project: Startmotor, Rotterdam Sinds de zomer van 2020 is het gebouw van de Startmotor niet meer weg te denken uit het straatbeeld van het Motorstraatgebied. Het gebouw is een waar statement in Rotterdam-Zuid. Tegelijkertijd vormt het gebouw één bouwblok met het naast-liggende kantoorgebouw, waardoor het lijkt alsof het nooit anders is geweest. Niet alleen de buitenkant is bijzonder, ook binnen gebeuren er mooie dingen voor starters op de woningmarkt. Marlies Vocking is assetmanager bij Amvest voor de Startmotor. Zij kent de Startmotor dan ook als geen ander. Vocking legt uit waarom Amvest zo enthousiast is over Startmotor: “Mensen een fijn thuis geven; dat is de missie van Amvest. Door een grote groep jongeren een goede start te bieden in hun wooncarrière in Rotterdam, draagt Amvest bij aan deze missie.” De Startmotor is ontworpen door Marge Architecten in opdracht van BPA Projectontwikkeling. Later heeft Amvest, in opdracht van Aegon Nederland, het project gekocht van BPA. “Bij het gevoel van thuiskomen speelt het community gevoel een belangrijke rol. Amvest heeft al meerdere communities in verschillende woonwijken opgezet. “Maar dit is voor het eerst dat Amvest een community onder één dak laat komen”, vertelt Vocking. Onder dit dak vind je 566 woningen, waar jonge professionals wonen die samen een community vormen. Een zelfstandige start voor jongeren Voor jonge professionals is het in de huidige woningmarkt niet makkelijk om een onafhankelijke start te maken met hun wooncarrière. Amvest maakt

dit met de Startmotor wel mogelijk voor een groot aantal jongvolwassenen tussen de 18 en 28 jaar. In de Startmotor kun je wonen in een 2-kamerappartement, een studio of een gemeubileerde studio. En dat niet alleen; buiten de woning van de huurder, maar binnen de muren van de Startmotor, is nog een hele wereld aan belevingen. Van alle gemakken voorzien Vocking is enthousiast over het totaalconcept van de Startmotor: “Het gebouw is helemaal op maat gemaakt voor de community. Je woont hier tenslotte niet alleen, je leeft er. Op de begane grond vind je de loungeruimte, postkasten en pakketservice, een fitnessruimte en een hobbyruimte. Op iedere andere verdieping is een gemeenschappelijke ruimte met elk een eigen invulling. Denk aan de Work room om te studeren, de Cinema om een film te kijken, de Contemplate room voor als je je even terug wil trekken met een fijn boek en de Fitness om je in het zweet te werken.” “Naast de balkons kunnen de bewoners ook genieten van het buitenleven dankzij de verschillende, gemeenschappelijke buitenruimtes. De binnenhof op de eerste verdieping bevat een calisthenics sportdek. Op het dak van de zevende verdieping kunnen bewoners zelf groente telen in een moestuin. Het dak twee verdiepingen hoger biedt ruimte aan een zes meter hoge sportkooi met een panoramisch uitzicht over de stad (inclusief De Kuip). Op het hoogste dak is een dakterras met zitjes, barbecue plek en strandstoelen. De overige dakvlakken en de sportkooi en lift-opbouwen zijn volledig belegd met zonnepanelen.” Thuis in de Startmotor De community van de Startmotor blijft groeien en er wordt dankbaar gebruik gemaakt van het jonge netwerk onder een dak en de gemeenschappelijke ruimtes die bij het leven in de Startmotor horen. “Zo is de Startcooking kookclub regelmatig in de keuken op de 13e verdieping te vinden”, vertelt Vocking. “De leden van de tuincommissie zitten maar al te graag met hun groene vingers in de aarde op de daktuin. En wanneer je wil kan je aansluiten op de vrijdagavond als er een film wordt gekeken in de Cinema.” “Dankzij de positieve reacties en het zichtbare plezier dat de bewoners beleven in hun woonomgeving, durven wij bij Amvest te zeggen dat we meer dan 500 jongvolwassenen een fijn thuis kunnen bieden.”

232

OPDRACHTGEVERS AAN HET WOORD

Het kantoor als het perfecte visitekaartje Ervaren opdrachtgevers aan het woord: Bouwbedrijf Berghege Architectenbureau: De Twee Snoeken Project: Kantoor Bouwbedrijf Berghege, Oss Henk Berghege over Kantoor Bouwbedrijf Berghege De relatie tussen het kloostercomplex in het centrum van Oss en de familie Berghege begon toen de eerste generatie van ons familiebedrijf er een werkplaats annex woning van de fraters huurde. Daarmee had opa Berghege in 1924 niet alleen een fijne plek in het centrum te pakken, maar ook een van zijn eerste opdrachtgevers. De fraters vertrokken en het gebouw kreeg door de jaren heen vele aanbouwen en nieuwe functies. Zo heb ik er in de jaren 60 op kostschool gezeten, slaagden er tot voor kort nog ieder jaar middelbare scholieren en groeide het kantoor van ons bedrijf aan de voorkant, terwijl de Ossenaar aan de achterkant een schilderles volgde. Telkens weer werd er een nieuwe laag toegevoegd. Vaak over elkaar heen, de historie van de vorige laag bedekkend. Met deze verbouwing hebben wij getracht al die lagen weer bloot te leggen en als het ware de gordijnen open te doen, zodat de stad weer kan genieten van de rijke historie van dit gebouw. Want het gebouw is al tijden een gemeentelijk monument, wat zoveel wil zeggen als dat het een beeldbepalend gebouw is voor de stad, maar wat daarachter schuilt roept misschien nog wel meer sentiment op. Met architectenbureau De Twee Snoeken hebben we vaker gewerkt en wij waren ervan overtuigd dat de samenwerking een uniek pand kon opleveren. Het was zeker niet makkelijk om de historie van het gebouw bloot te leggen en te herstellen en tegelijkertijd een functioneel kantoorgebouw te

maken. De oude kloosterkapel is bijvoorbeeld prachtig, maar om deze goed te laten werken als kantine moesten er aanpassingen worden gedaan en oplossingen worden bedacht, zonder concessies te doen aan de sfeer van vroeger. Maar met hun oog en creativiteit gecombineerd met onze ervaring om niet gangbare ideeën met de juiste technieken mogelijk te maken, kregen we alles voor elkaar. Ik denk ook dat precies daar de kracht van ons bedrijf ligt en dat maakt dit gebouw ook meteen het perfecte visitekaartje. Het complex is nu een prikkelend gebouw dat de rijke historie eer aan doet. Het is een ode aan de vorige generaties en een stimulerende omgeving waar de nieuwe generatie mee verder kan. Niet alleen de nieuwe generatie van ons bedrijf, maar ook de nieuwe generatie Ossenaren. De muur die altijd om het complex heen heeft gestaan is weg, de historie zichtbaar en er is een groene doorgang naar het centrum gecreëerd waar iedereen gebruik van kan maken. Als Ossenaren langsfietsen en goedkeurend hun duim omhoog steken of even stoppen om te praten over hun geschiedenis met het gebouw, dan ben ik ontzettend trots. Trots op wat we hebben neergezet. Ik ben zelf geboren en getogen in deze straat en het is heel bijzonder geweest om het gebouw waar ik zo onlosmakelijk mee ben verbonden, op te poetsen en weer een nieuwe laag mee te geven voor de volgende generatie.

233

De zon laat zich niet sturen maar wel managen WAREMA weet wat architecten willen. Omdat wij net als zij hoge eisen stellen. Daarom bieden wij u hoogwaardige zonweringsoplossingen, die zowel esthetisch als functioneel zijn. Bovendien verenigen zij belangrijke aspecten zoals lichtsturing en energie-management met elkaar. Voor de gevel, het terras of binnenshuis, in de nieuwbouw of bij de renovatie: Het resultaat is een optimaal ZonLichtManagement dat op de architectuur is afgestemd.

Om uw ideeën optimaal te kunnen verwerkelijken, werken wij bij de planning van uw project nauw met u samen. En bieden u met de bijbehorende documentatie en de online-tools doelgerichte assistentie – in elke fase van het proces! Bovendien vindt u in ons architectenbereik van onze website warema.com/architects steeds weer nieuwe wetens-waardigheden rondom het thema zonwering, evenals veel nuttige hulp. Daardoor wordt het veel gemakkelijker uw project te realiseren. Wij nodigen u uit ons brede spectrum aan plannings- en advies-diensten te leren kennen. Wij ondersteunen u graag bij het vinden van de ideale zonweringsoplossingen voor uw project! Downloads & tools, die uw werk comfortabeler maken Voor uw planning of voor uw adviesgesprek: Wij ondersteunen u met een grote keus aan praktische toepassingen en documentatie. Zo kunt u bijvoorbeeld gebruik maken van onze zonwerings-planner wanneer u CAD-details nodig heeft. Of u simuleert in een ommezien 3D-modellen aan het gebouw van uw klant - met de app WAREMA Designer. Indien gewenst kunt u zich bovendien technische documentatie, stof- en lamellenmonsters, evenals gebouwencollecties comfortabel laten toesturen. Natuurlijk geheel vrijblijvend! Deze aanbiedingen en nog veel meer, zoals aanbestedingsteksten of BIM-gegevens, vindt u op www.warema.com/architects. Bouwfysica tot in het detail, heeft u informatie nodig over warmte-isolatie in de zomer, gegevens Õ Ì `i ÃÌÀ> }ÃvÞÃ V> v }iL ÕÜi ViÀÌ w ViÀ }i ¶ Maak gewoon gebruik van onze bouwfysische details, die wij voor u verzameld hebben en als download aanbieden op www. warema.com/ architects. Daar ervaart u ook meer over de WAREMA systeemprincipes en verkrijgt u productaanbevelingen voor gevels met bijzondere eisen. Laat u verrassen door de mogelijkheden van WAREMA.

www.warema.nl de zonlicht manager

234

7 BNA VOOR & MET OPDRACHTGEVERS HULP BIJ GESCHILLEN 236 ARCHY 244

BNA VOOR OPDRACHTGEVERS

Hulp bij geschillen

GEDRAGSCODE BNA bureaus worden geacht integer en dienstbaar te handelen. Ze zijn gebonden aan de BNA gedragscode Verantwoordelijkheid, Integriteit & Professionaliteit (zie pagina 142). Deze geeft aan hoe de leden zich bij de uitoefening van hun beroep willen gedragen en hoe ze zich willen opstellen ten opzichte van de samenleving, hun opdrachtgevers, bouwpartners, collega’s en medewerkers. BNA bureaus zijn aanspreekbaar op hun gedrag. Vind je dat jouw architect niet integer en dienstbaar handelt, dan is het mogelijk om een beroep te doen op het College van Toezicht, of te rade gaan bij een van de dekenen.

COLLEGE VAN TOEZICHT EN RAAD VAN BEROEP Het College van Toezicht oordeelt – desgevraagd – over de wijze waarop de leden van de BNA hun beroep uitoefenen en de gedragscode in acht nemen. Het College bestaat uit leden van de BNA. De voorzitter en secretaris zijn onafhankelijke juristen. Het College van Toezicht neemt klachten in eerste aanleg in behandeling. De behandeling in beroep vindt plaats bij de Raad van Beroep. Indien een klacht geheel of gedeeltelijk gegrond bevonden wordt, kan het College of de Raad sancties opleggen aan het betreffende BNA lid.

236

College van Toezicht Juristen: mr. Leo Spigt (voorzitter), mr. Annerie Smolders (secretaris), mr. Esther Hoogstraate (secretaris). Leden: Pierre Maas, Daniëlle Segers, Doeke van Wieren, Rob Meurders. Secretariaat: cvt@bna.nl Raad van Beroep Juristen: mr. Kees Streefkerk (voorzitter), mr. Wouter Post (secretaris). Leden: Caroline Bijvoet, Hans van den Dobbelsteen, Annemiek Bleumink. Secretariaat: Wouter Post; post@sixlegal.nl

DEKENEN De dekenen borgen de juiste uitoefening van het architectenberoep. Ze zijn wegwijzers, bemiddelaars en vertrouwenslieden in kwesties tussen opdrachtgevers en BNA-bureaus. Daarbij houden ze altijd de rechten, belangen en plichten van de beroepsgroep voor ogen, waaronder de BNA Gedragscode. De dekenen zijn benoemd op basis van hun kennis, ervaring en onpartijdigheid.

BNA VOOR OPDRACHTGEVERS

NOORD-HOLLAND Nico Zimmermann – n.zimmermann@planet.nl UTRECHT Jeroen van Hettema – info@jevanhet-architectuur.nl DRENTHE Pieter Brink – pieterbrink@bureaubeno.nl FLEVOLAND Vacature ten tijde van drukken van dit exemplaar FRIESLAND Hylko Zwart – hg.zwart@vmez.nl GELDERLAND Ronald Plug – ronald@plug-innovatie.nl

ZUID-HOLLAND Dirk van Bodegom – d.j.vanbodegom@inter.nl.net Hans Lucas – hlucas@onderlangs10.nl NOORD-BRABANT Ernst Joosten – ernst@ernst-architect.nl LIMBURG Henk Verheij – verheijarch@hetnet.nl OVERIJSSEL Rob Moritz – robmoritz@19hetatelier.nl ZEELAND Guus van Bebber – vanbebber@architectenalliantie.nl Meer informatie over het tuchtrecht en de dekenen vind je op bna.nl/gedragscode

GRONINGEN Vacature ten tijde van drukken van dit exemplaar

237

advertorial

ClickBrick Pure

Een circulaire gevel met een traditionele uitstraling Wie duurzaam en circulair wil bouwen, heeft nu ook de mogelijkheid om te kiezen voor een gevelbeeld met een traditionele uitstraling. Dat is te danken aan het afgelopen voorjaar door Wienerberger geïntroduceerde ClickBrick Pure; het eerste volledig circulaire gevelsysteem op basis van handvorm gevelbakstenen.

Deze nieuwe baksteen heeft een generfde, karaktervolle textuur die de handvorm gevelbakstenen zo typeert. Door te werken met een schijnvoeg ontstaat er een optische schaduwwerking, die heel dicht in de buurt komt bij de gewenste esthetiek van traditioneel metselwerk.

Wienerberger

Zeven sorteringen Met ClickBrick Pure maakt Wienerberger het voor opdrachtgevers, architecten en bouwbedrijven mogelijk om in de praktijk circulaire woningen met een traditioneel gevelbeeld te realiseren. Dat gebeurt onder het veelzeggende motto ‘innovatie in traditie’. Dankzij moderne technologie is het nu mogelijk om een gevel te creëren met een vertrouwde, traditionele uitstraling. ClickBrick Pure is in zeven sorteringen leverbaar, van donker antraciet, via bruin en paars naar baksteenrood en een lichte zandkleur. De al langer bestaande, strakke strengpersvariant kent ook zeven sorteringen en gaat vanaf nu door het leven onder de naam ClickBrick Cube. Brick as a Service Beide ClickBrick-varianten worden geleverd volgens het nieuwe serviceconcept Brick as a Service. Dit concept voorziet in aanvullend advies, uitgebreide services en zekerheid vooraf in retourname en restwaarde. “Daarmee onderstrepen we onze circulaire doelstellingen,” zegt Stef van Ham, Productmanager Gevel bij Wienerberger. “De retourgarantie met restwaarde geeft gebouweigenaren de garantie dat onze ClickBrick past in de circulaire economie waar we naartoe op weg zijn én dat de bakstenen en toebehoren hun kwaliteit blijven behouden.”

“Beide ClickBrick-varianten worden geleverd volgens het nieuwe serviceconcept Brick as a Service.”

Retournamegarantie & restwaarde

Advies & uitgebreide services

Remontabel & circulair gevelsysteem

Meer weten? Kijk op wienerberger.nl/clickbrickpure #samencirculairbouwen

#samencirculairbouwen

ClickBrick Pure heeft een generfde, karakteristieke textuur die de handvorm gevelbakstenen typeert. Door te werken met een schijnvoeg ontstaat er een optische schaduwwerking, die heel dicht in de buurt komt bij de gewenste esthetiek van traditioneel metselwerk.

Compleet systeem Net als de strakke ClickBrick Cube-variant wordt ClickBrick Pure geleverd als compleet systeem. Dus inclusief de benodigde rvs-verbindingsclips, verankeringsclips en ankers om te komen tot een sterke en betrouwbare gevel. Naast de reguliere gevelstenen zijn ook speciale hoekstenen ontwikkeld. Deze zijn op de kopse zijde te voorzien van een schijnvoeg en hebben een extra zaagsnede om de verbinding op de hoek met de aanliggende steen te maken. De hoekstenen worden ook bij raam- en deuropeningen gebruikt, wat zorgt voor een mooie afwerking. Daarnaast is er een bijpassende lateisteen leverbaar voor boven de gevelopeningen. Met een extra uitsparing aan de onder- of bovenzijde van de steen kan de latei volgens de richtlijnen verwerkt en mooi uit het zicht gehouden worden. Duurzaam en circulair bouwen Met de komst van de ClickBrick Pure geeft Wienerberger verder inhoud aan haar vergaande ambities om te bouwen aan een duurzame, circulaire toekomst. De basisgrondstof voor de keramische ClickBrick-gevelstenen is duurzaam gewonnen Nederlandse rivierklei, een hernieuwbare grondstof, oneindig en lokaal beschikbaar. Het ClickBricksysteem reduceert bovendien het gebruik van bouwstoffen, kenmerkt zich door optimale recycling en resulteert in onderhoudsvrije gevels. Van Ham: “Wat we als Wienerberger ambieerden, is de best mogelijke voorwaarden creëren om met droogstapelen een mooie, traditioneel ogende gevel te realiseren die toch past in het concept van circulair bouwen en ontwerpen. Dat is met ClickBrick Pure zeker gelukt!”

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

GEÏNTEGREERDE DAKOPLOSSING GEEFT NIEUWBOUWWIJK ENERGIE, LICHT EN OPVALLENDE ZUIVERHEID EMERGO

‘Het dak geeft een architectonische zuiverheid, rust en helderheid die je gelijk ervaart als je door de wijk loopt’ 240

In Huizen is de eerste fase van de woonwijk LUX Huizen gerealiseerd. Architectenbureau Mulleners + Mulleners is verantwoordelijk voor het stedenbouwkundig ontwerp van de wijk. Het perfecte dak, dat aan de energie-, daglicht- en esthetische eisen voldoet, is gevonden in Navitect II van Emergo. Navitect II bestaat uit glas-glas PV-panelen die geïntegreerd zijn in het dak. In het energiedak zijn VELUX dakramen geïntegreerd, waardoor er een fraai en zuiver beeld ontstaat.

“We hebben onder andere een mooi strak kappensilhouet weten te creëren. Sleutelrol speelt het PV-systeem van Emergo dat schitterend matcht met de platte keramische dakpan die je overal terugkomt. Als kers op de taart passen de dakramen naadloos in het stramien van de pv-panelen. De dakpannen, het PV-systeem en de dakramen zijn dus volledig in elkaar geïntegreerd. Het dak geeft een architectonische zuiverheid, rust en helderheid die je gelijk ervaart als je door de wijk loopt.”

Wim Stroobach speelt als architect bij Mulleners + Mulleners een sleutelrol bij de nieuwbouwwijk. Hij vindt het project erg geslaagd:

Navitect II is geschikt voor elk glas-glas paneel zonder frame. Hierdoor kan er gevarieerd worden met formaten, vermogens en

legrichting van de panelen. De ontwerpvrijheid is dus groot. Architect Stroobach is ook zeer te spreken over het systeem. “De eisen en wensen qua duurzaamheid nemen natuurlijk toe. Je gaat al snel richting de twaalf panelen op het dak. Daar ligt als architect altijd de mooie uitdaging om dit vorm te geven. Wat zo fijn is aan dit product is dat alles qua maatvoering op elkaar is afgestemd. In plaats dat innovatie op innovatie is gestapeld, zijn de verschillende disciplines hier echt mooi geïntegreerd. Het daklandschap in deze wijk is hierdoor nu interessant maar ook rustig.” www.navitect.nl

241

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

CIRCULARITEIT ALS DE BASIS VOOR DE BOUW KINGSPAN

‘Wat ooit afval was, krijgt nu een nieuw leven als grondstof.’ 242

In 2025 wil Kingspan 1 miljard PET-flessen uit zee hebben gehaald en upcyclen tot grondstof van de QuadCore® isolatie.

De bouwsector en gebouwen zijn verantwoordelijk voor 36 procent van het totale mondiale energieverbruik en 39 procent van de daaraan gerelateerde CO2emissies. Als producent van hoogwaardige bouwproducten neemt Kingspan haar verantwoordelijkheid in het terugdringen van die cijfers. Daarom staan circulariteit en duurzame productie al jaren centraal in onze lange termijn bedrijfsstrategie en lanceerden we een specifiek duurzaamheidsprogramma “Planet Passionate”.

| MINDER MATERIAALGEBRUIK Onze QuadCore® sandwichpanelen zijn een goed voorbeeld van deze strategie. Deze panelen zijn 12% dunner dan standaard PIRpanelen. Dit betekent 12% minder grondstoffen, minder productie en transport, en op het einde van de levensduur van het gebouw dus ook 12% minder materiaal om te recyclen.

Partnership samen met de EcoAlf Foundation. Via het EcoAlf netwerk van vissers zullen we elk jaar tot 150 ton afval uit de Middellandse Zee halen. Dat teruggewonnen oceaanplastic hergebruiken we in onze productie. Zo hebben we in 2020 573 miljoen flessen hergebruikt als grondstof voor onze producten.

| AFVAL WORDT GRONDSTOF Het productieafval van Kingspan isolatieplaten wordt volledig hergebruikt. Zo wordt het bijvoorbeeld ingezet als grondstof voor thermisch en akoestisch geïsoleerde vloeren. Of als grondstof

voor vochtbestendig isolerend plaatmateriaal. Afval dat niet recyclebaar is, wordt verbrand met energie-terugwinning. In een cementoven worden de asresten hergebruikt als grondstof voor klinkers. Zo sluiten we de cirkel: wat ooit afval was, krijgt nu een nieuw leven als grondstof. Wil je meer weten over onze circulaire strategie en het Kingspan duurzaamheidsprogramma “Planet Passionate”? Scan dan de onderstaande QR-code www.kingspan.nl

| OCEAN CLEAN-UP In 2019 lanceerde Kingspan het Ocean Plastic Clean-Up Partnership met de EcoAlf Foundation, In de context van Planet Passionate werkt Kingspan in het Ocean Plastic Clean-Up 243

BNA VOOR OPDRACHTGEVERS

Archy

Archy vindt de architect die je nodig hebt voor jouw bouwopgave - van hittebestendige dakkapel tot energieneutraal droomhuis of circulair gebouw Archy is een zoekmachine voor particuliere en professionele opdrachtgevers die een architect zoeken, een ‘closed Google’ van Nederlandse architectenbureaus, die geautomatiseerd hun websites toont. Archy is een lerende zoekmachine, gebaseerd op de nieuwste Google-services: hoe meer zoektermen worden ingevoerd, hoe slimmer Archy wordt. Archy wordt continu doorontwikkeld en we moedigen architectenbureaus aan om de projectpresentaties op hun site te optimaliseren en om nog duidelijker hun specialisatie en onderscheidend vermogen te communiceren - zodat Archy ze beter kan matchen met opdrachtgevers.

“

Waarom heeft BNA Archy ontwikkeld? • We willen nieuwe digitale technieken benutten om particuliere en professionele opdrachtgevers te matchen met het juiste architectenbureau • Archy gaat de architectenbranche veel leren over het zoekgedrag van potentiële opdrachtgevers • Op basis van deze inzichten kunnen we nog gerichter online services ontwikkelen en aanbieden aan opdrachtgevers

Vind de juiste architect op Archy.nu

Hoe huiseigenaar Richard een architect vond via Archy “Ik wilde mijn huis uit 1895 graag duurzaam verbouwen, Via het intypen van 'duurzaam verbouwen', 'architect' en mijn woonplaats in Archy vond ik direct een architect dichtbij huis met ervaring met verduurzaming. Bijzonder handig en tijdbesparend dat je zo direct op basis van je eigen zoektermen een geschikte architect kunt vinden. Een kennismakingsgesprek was zo gemaakt.”

244

1 8 CONTACT MET DE BNA BNA BUREAU 246

CONTACT MET DE BNA

BNA Bureau

BIJNA 1100 ARCHITECTENBUREAUS ZIJN VERENIGD IN DE BNA, BRANCHEVERENIGING NEDERLANDSE ARCHITECTENBUREAUS. DE BNA IS EEN NETWERK DAT MODERN, CREATIEF ONDERNEMERSCHAP BEVORDERT. MET ALS DRIJFVEER DE KRACHT VAN ARCHITECTUUR VOOR DE LEEFOMGEVING BNA, Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus Jollemanhof 14, 1019 GW Amsterdam Postbus 19606, 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 E bna@bna.nl I www.bna.nl

BESTUURSSECRETARIAAT De voorzitter en het bestuur van de BNA zijn te bereiken via het bestuurssecretariaat. BNA, Branchevereniging van Nederlandse Architectenbureaus Postbus 19606, 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 21 E bestuur@bna.nl

BESTELLINGEN Publicaties van de BNA zijn te bestellen via bna.nl/shop.

BNA.NL De redactie van www.bna.nl is in handen van Renson van Tilborg, Liselore Zoeteweij en Mariska Jonker: Postbus 19606, 1000 GP Amsterdam E rvantilborg@bna.nl E lzoeteweij@bna.nl E mjonker@bna.nl Adverteren op de website? Neem contact op met Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Salesmanager T 0226 33 16 67 E s.snoek@elma.nl I www.elma.nl

246

179 jaar architectuur, cultuur, ondernemerschap en professionalisering Op 12 februari 1842 vond in Amsterdam de eerste ‘Algemeene Bijeenkomst der Leden’ plaats van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, de voorloper van de BNA. Tot de leden behoren architecten, maar ook beoefenaren van andere bouwambachten, genie-officieren en ambtenaren van Waterstaat. De aanduiding ‘Meester Timmerman’ komt in de ledenlijst vaak voor. De belangrijkste man van de twee genoemde verenigingen is J. van Straaten (1781-1858), die behalve architect ook het vak van timmerman en makelaar uitoefent. Berlage stuwende kracht In het begin van de twintigste eeuw rijpt bij een aantal architecten het denkbeeld zich te verenigen op grond van beroep en maatschappelijke positie. Zij zijn particuliere architecten die hun vak onafhankelijk van zakelijke bindingen met het bouwbedrijf uitvoeren. Uit dit streven komt in 1908 de Bond van Nederlandse Architecten voort. H.P. Berlage is de stuwende kracht achter deze vereniging. Koninklijk predicaat In 1919 treden de leden toe tot de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, die in 1915 zijn structuur zodanig gewijzigd heeft dat alleen architecten, zowel particuliere als ambtelijke, lid kunnen zijn. Zo ontstaat de huidige lange naam van de organisatie, die in 1957 het predicaat ‘Koninklijk’ verwerft. Sinds 1990, toen de leden van de Nederlandse Architecten Vereniging zijn toegetreden, is de BNA de enige beroepsorganisatie van architecten in Nederland. Het 150-jarig bestaan is in 1992 gevierd. In februari 2012 werd het Koninklijk predicaat verlengd met 25 jaar. Branchevereniging Sinds 2013 is de BNA een brancheorganisatie. Daartoe is door de Ledenraad van de BNA met grote instemming besloten. De BNA is weliswaar een brancheorganisatie, maar blijft zich uiteraard inzetten voor de collegiale uitwisseling en de beroepsontwikkeling van architecten.

IGP Benelux BV / Rietveld 18 / 8013 RW Zwolle / Tel: +31 38 4600695 / info.benelux@igp-powder.com

1-2_180x132mm_A.indd 1

07-09-2021 11:18

Innovative through imagination.

Professionals trust in GEDORE: tools that meet the highest standards and enable precise, secure and easy application. This is what we understand by quality leadership, innovative strength and service expertise. For more information, visit www.gedore.com.

1-2_180x132mm_A.indd 1

www.gedore.com

247 07-09-2021 11:03

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

HIB GEVELS BIEDT DE OPLOSSING VOOR DE BEKLEDING VAN DE HOUTEN KOLOMMEN HIB GEVELS

Voor het nieuwe kantoorpand van een grote specialist op het gebied van houtskeletbouw en mobiele bouw, kreeg HIB Gevels de vraag een oplossing te bieden voor de bekleding van de houten kolommen. In samenspraak met de klant is er gekomen tot een prachtig product in de vorm van thermisch gemodificeerd Fraké wat gelamineerd en gevingerlast tot boeidelen is verwerkt. Daarna zijn de boeidelen geprefabriceerd tot U-kokers, welke over de houten constructie zijn geplaatst. Tevens zijn de overstekken bekleed met de Fraké boeidelen. HIB Gevels heeft een standaard programma in houten gevelbekleding maar biedt daarnaast een haast onbeperkt tal van mogelijkheden in maatoplossingen in een breed scala van houtsoorten: -

Afrormosia Afzelia Alaska Yellow Cedar Amerikaans Rood Eiken Amerikaans Wit Eiken Europees Eiken Iroko Louro Vermelho Louro Gamela Padouk Siberisch Lariks Thermo Ayous Thermo Essen Thermo Fraké Thermo Grenen Thermo Populier Thermo Vuren

Houtsoort: gemodificeerd Fraké Project: Barli Houtskeletbouw

248

Meer informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met HIB Gevels, Industrieweg 150, 5683 CG Best, Nederland. T 0499 725 725, E info@hibgevels.nl. www.hibgevels.nl

DA64-230/KNX REG – De nieuwe KNX-DALI-gateway van B.E.G. die meer kan Een interface tussen de KNX-installatie en de DALIverlichtingsinstallatie. Met dit product kunnen DALI en DALI-2 apparaten in een KNX-netwerk worden geïntegreerd. Het DALI adres en de bijbehorende gegevens en bronnen worden toegankelijk vanuit het KNX-systeem alsof het deel uit maakt van het KNX-systeem. Aan de DALI zijde is naast de DALI armaturen de integratie van B.E.G. DALI-LINK multisensoren mogelijk. De DALI-LINK multisensoren en actoren kunnen via de ETSapp worden geprogrammeerd en zelfs via KNX worden geblokkeerd. Via de DALI bus worden de actuele lichtwaardes en bewegingsinformatie naar de KNX-bus verzonden. Tevens bied het ondersteuning van RGB en DALI "Device Type 8" (DT8) voor het regelen van de helderheid en kleurtemperatuur. DALI-LINK multisensoren zijn goedkoper en de installatie is

B.E.G. Brück Electronic B.V. - Nederland Tjalk 42 2411 NZ Bodegraven Tel: +31 172 476 800 info@beg-luxomat.nl

goedkoper. Voor de verlichting is namelijk GEEN extra KNX bus-bekabeling noodzakelijk. Alle DALI-LINK multisensoren en actoren van B.E.G. worden direct aangesloten op de bestaande DALI-lijn en gevoed door de DALI-gateway en hebben daarom geen voedingskabel nodig. De status van deze actoren worden doorgeven aan de KNX installatie. Naast de normale DALI verlichting kan ook DALI noodverlichting volgens EN 62386-202 worden aangesloten op het systeem. De verplichte testen kunnen regelmatig op het KNX-systeem worden afgelezen. De multisensoren kunnen via de ETS (ETS5 in combinatie met de ETSapp) worden ingesteld, geblokkeerd en vrijgegeven, programmering via DALI is niet nodig.

DA64-230/KNX REG beg-luxomat.com

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

DICHT BIJ HET WATER GEBOUWD

PREFA GMBH ALU-DACHER

‘Wanneer je aan het water bent, vergeet je je problemen’ De charme van de haven en industrieel design in combinatie met gezellig, individueel wonen – gaat dat samen? Ja. Susanne Aniba en haar collega’s van Attika Architecten hebben met de Zeeburgerbaai aan de stadsrand van Amsterdam een idyllisch eiland van de bijzondere soort geschapen. In Amsterdam is de ruimte beperkt, zijn de huren hoog en is het water alomtegenwoordig. 250

Stadsontwikkeling vindt dan niet alleen plaats op het vaste land. Met de Zeeburgerbaai werden twee eilanden met in totaal 16 een- en tweegezinswoningen direct op het water gezet. De bewoners komen thuis over een brug en komen terecht in hun eigen wereld: “Wanneer je aan het water bent, vergeet je je problemen”, zegt architect Susanne Aniba. Oorspronkelijk waren de eilanden gepland als drijvende platformen.

Die gedachte lieten Susanne Aniba en de opdrachtgevers van Ooms Bouw & Ontwikkeling weer los. De funderingen werden vast verankerd en liggen in het noordoosten van Amsterdam harmonieus tussen water en land. Het concept van Aniba was om de charme van de haven en het industriële design als woonomgeving vorm te geven. Wanneer je de woningen nu bekijkt, is dat ook niet tegenstrijdig, maar zelfs harmonieus. Bij de

ontwikkeling speelde de inspiratie uit de natuur een grote rol. Alleen al het kleurconcept laat dat zien: op het eerste eiland worden de aardkleuren uit de natuur toegepast en op het tweede eiland domineert het blauw en daardoor de kleur van het water. Metaal, glas en beton vormen zo een perfect harmonieus geheel met de omgeving.

| GEEN HERHALINGEN Individualiteit speelt in de Zeeburgerbaai een grote rol. “Er zijn geen herhalingen. De woningen zijn allemaal verschillend”, benadrukt de architect. De kopers hadden van begin af aan namelijk een inspraakrecht. “Wij houden ervan dat mensen die hier gaan wonen, meebeslissen. Ze kunnen hun wensen aangeven, hoe groot het terras moet zijn, hoe open de woonruimte wordt vormgegeven”, vertelt Aniba die enthousiast over de gezamenlijke ontstaansgeschiedenis vertelt. Susanne Aniba is dan ook geen architect die teruggetrokken op kantoor alleen met een project bezig is. Ze wil en moet van begin tot eind nauw met het project zijn verbonden: “Ik houd ervan om met de helm en laarzen op de bouwplaats aanwezig te zijn en de voortgang mee te maken.”

| HET MOET PASSEN! “Mijn doel is een woning die past bij zijn omgeving en bij de mensen die daar wonen.” Dat klinkt enigszins pragmatisch, maar door het enthousiasme van Susanne Aniba wordt duidelijk dat ze een missie heeft om een geschikte woning voor eenieder te ontworpen die daarin zal gaan wonen. Deze instelling drukt een stempel op haar werk en op het werk van haar collega’s in de Attika Studio. “Wij staan niet op een speciale signatuur, wij werken met de meest uiteenlopende stijlen – en dat doen wij samen”, benadrukt Aniba die reeds 14 jaar geleden bij Attika begon. “Ik heb drie managers. En dat zijn veel meningen.” Maar juist dat is de charme van Attika. “Iedereen werkt aan elk project mee. Dat werkt bij ons zeer goed, omdat iedereen andere kwaliteiten,

andere ideeën heeft”, vertelt de architect die architectuur heeft gestudeerd aan de Technische universiteit van Delft.

| OVER BOUWEN EN KITESURFEN Aniba heeft altijd al geweten wat ze wil. Want al als zesjarige is ze met bouwen begonnen – destijds nog met Lego. Het was voor haar altijd duidelijk dat ze dit beroep zou kiezen: “Daaraan heb ik nooit getwijfeld.” Geen wonder dat de nu dit beroep ook weer zou kiezen – behalve dat ze professionele kitesurfer zou kunnen worden, maar: “... dan zou ik in mijn vrije tijd woningen ontwerpen”, zegt ze enthousiast. Tegenwoordig weet ze dat het niet draait om: “... de grote stenen, zoals bij Lego”, maar dat de details het karakter van een gebouw creëren. En in de Zeeburgerbaai zijn er veel details: het dak is naar achter verplaatst, de betonnen sokkel is ingedeeld, de vlakken van de façade hebben verschillende formaten, de vensters een verfijnd kozijn, het kleurenspel is goed doordacht en de materialen zijn slim gekozen.

| DE LANGE ZOEKTOCHT NAAR HET JUISTE MATERIAAL De zoektocht naar het geschikte materiaal was een grote uitdaging en een lange reis: “Wij hebben eeuwig gezocht, totdat we PREFA ontdekten”, vertelt ze. Nu is ze gelukkig met die keuze, omdat de vooral enthousiast was over de duurzaamheid van het materiaal. De woningen aan het water zijn aan bijzondere omgevingsinvloeden blootgesteld, maar “Prefalz zal langdurig zo blijven.” Bovendien konden daarmee alle geplande details tot op de punt nauwkeurig worden geïmplementeerd. “De woningen dienen een elegante uitstraling te hebben”, benadrukt ze. En dat doen ze.

| MOOI, DUURZAAM EN SOLIDE 28 woningen, honderden m2 Prefalz en ontelbare details – dat zijn de doelstellingen voor het gigantische project Zeeburgerbaai, dat Ruud

Sjouw en zijn installateursbedrijf Siris hebben uitgevoerd. Siris is specialist in grote projecten en ook specialist voor het veredelen van daken en façaden met metaal. Siris heeft in Nederland reeds talloze daken façadebekledingen verzorgd: van het kantoorgebouw tot en met de kerk. Momenteel zijn ze bezig met de renovatie van het Centraal Station in Amsterdam. Traditioneel wordt er veel met zink gewerkt, maar de vraag naar PREFA is in de afgelopen twee jaar toegenomen en de projecten die Ruud Sjouw en Siris met PREFA implementeren, worden er telkens meer. Zo ook bij de Zeeburgerbaai. “Wij werken veel met hoogwaardige materialen. Daardoor krijgt ieder gebouw zijn eigen, ongeëvenaarde uiterlijk. Mooi, duurzaam en solide”, benadrukt Ruud Sjouw. “Deze projecten zijn allemaal uniek. Deze wensen allemaal aandacht, creativiteit en flexibiliteit. Samen met de architect en de aannemer wekken zij het object tot leven”, vertelt de installateur over zijn filosofie. Er moest ook veel aandacht worden geschonken aan het project in de Zeeburgerbaai, omdat de façaden van in totaal 28 woningen met Prefalz werden bekleed. Naast de omvang van het project waren vooral de vele details een grote uitdaging – en de spinnen, zoals een installateur op de bouwplaats meesmuilend meldde. “Maar dat is de natuur.” Meestal waren er twee tot drie installateurs ter plaatse werkzaam. Terwijl er voor de eerste woning nog ongeveer twee maanden nodig was, werden de ambachtslieden van woning naar woning verplaats, konden ze hun ervaringen goed implementeren en hadden ze uiteindelijk slechts meer dan twee weken voor een gebouw nodig. “Aan het begin hebben we veel geleerd. Daarvan konden we later profiteren”, vertelt de installateur die graag met PREFA werkt. “Het is vergelijkbaar met zink, maar dan zeer licht.” www.prefa.com 251

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

KOW IS BLIJ MET ‘VOLLEDIG GEVULDE SCHOENENDOOS’ VAN AFAS AFAS SOFTWARE B.V.

‘Het kon allemaal een stuk efﬁciënter. En vooral ook met minder van die bewerkelijke Excel-lijstjes.’ 252

software: “Ik werkte op dat moment met een apart salarisprogramma en drie andere pakketten. Ik moest allerlei ingewikkelde handelingen verrichten om alles in één overzicht te krijgen. Het kon allemaal een stuk efficiënter. En vooral ook met minder van die bewerkelijke Excel-lijstjes.”

Architectenbureau KOW heeft flinke stappen gezet in de automatisering van cruciale onderdelen van haar bedrijfsvoering. Vooral de automatisering van de HR,- salaris,projecten financiële administratie zorgen voor efficiency en plezier op de werkvloer. “Het kon allemaal een stuk efficiënter. En vooral ook met minder van die bewerkelijke Excel-lijstjes.”

KOW voelde zich genoodzaakt zich te oriënteren op nieuwe bedrijfssoftware toen hun toenmalige leverancier werd overgenomen. Pieter Sitsen, algemeen directeur: “Dat was een goed moment om eens kijken wat er nog meer op de markt te koop is.” Jill Hofbauer, verantwoordelijk voor HR en Finance, was wel te porren voor vervanging van de bedrijfs-

Tijdens hun oriëntatieronde ontdekten Pieter en Jill dat de meeste leveranciers werken met softwarepakketten in combinatie met een abonnementsstructuur. “Voor extra functionaliteit en aanvullende autorisaties moet je extra betalen”, stelt Pieter. “Als ondernemer hou ik daar niet van. Van AFAS krijg je een volledig gevulde schoenendoos. Wat wij nodig hebben halen we eruit en we weten precies wat de kosten zijn, zonder verrassingen. Dat sprak ons aan.”

| FLINKE STAP VOORWAARTS DOOR AUTOMATISERING Jill vertelt: “In vergelijking met de oude situatie hebben we veel voordelen behaald met het boeken van facturen, dat gaat veel efficiënter. Bankafschriften worden

253

automatisch ingelezen. Fteoverzichten rollen automatisch uit het systeem en is makkelijk te exporteren. Geen handtekeningetjes op papier meer voor akkoord, maar met één druk op de knop geregeld.’’ Pieter vindt het een uitkomst dat hij via een workflow automatisch een signaal krijgt als bijvoorbeeld een contract afloopt.

“Vroeger kreeg je zo’n grote order op je bureau en die bleef daar dan een weekje of zes onaangeroerd liggen. Dit is voor ons een flinke stap voorwaarts.”

| VINGER AAN DE POLS Wat levert het werken met de ERP-software op? Pieter: “Voor de projecten is de nacalculatie goed

georganiseerd, net als het aanmaken van fases en projectprofielen. Het grote voordeel daarvan is dat je standaardrapportages op InSite kunt publiceren voor het management. Daarin kun je de stand van zaken van de projecten uitlezen en je krijgt een goed beeld van hoe het bedrijf presteert. Je kunt dus heel goed de vinger aan de pols houden.” Jill ontdekt elke keer nieuwe mogelijkheden om processen nog slimmer te organiseren. “Je kunt altijd nieuwe processen blijven optimaliseren. De software daagt je uit om continu te blijven nadenken over je processen. En je af te vragen: hoe kunnen we het nog handiger aanpakken?” www.afas.nl

254

Vakmanschap en kwaliteit tot in het kleinste detail Klaasje Zevenster plandeel B, Amsterdam

ZZZ GHQó V QO | www.huybregts-relou.nl

%RXZFRPELQDWLH 'H 1ó V +X\EUHJWV 5HORX .=6 92)

1-2_180x132mm_A.indd 1

07-09-2021 09:51

MONOSLIDE DŽŶŽƐůŝĚĞ ĐŽŵďŝŶĞĞƌƚ ĨƵŶĐƟ ŽŶĂůŝƚĞŝƚ ŽƉ ĞĞŶ ƵŶŝĞŬĞ ŵĂŶŝĞƌ ŵĞƚ Ň ĞǆŝďŝůŝƚĞŝƚ͗ ŽŶďĞŐƌĞŶƐĚĞ ŽƉĞŶŝŶŐ͕ ŽŽŬ ŝŶ ďŽĐŚƚĞŶ ĞŶ ŚŽĞŬĞŶ͕ ŽƉ ĠĠŶ ĞŶŬĞů ƐƉŽŽƌ ǌŽŶĚĞƌ ĚƌĞŵƉĞů͕ ŵĞƚ ŽƉƟ ŵĂĂů ǁŽŽŶĐŽŵĨŽƌƚ͘ ŝũ Ěŝƚ ƚŚĞƌŵŝƐĐŚ ŽŶĚĞƌďƌŽŬĞŶ͕ ŝŶ ŚŽŐĞ ŵĂƚĞ ŐĞŢƐŽůĞĞƌĚĞ ƐǇƐƚĞĞŵ ŬĂŶ ĞĞŶ ŽŶďĞŐƌĞŶƐĚ ĂĂŶƚĂů ǀůĞƵŐĞůƐ ĂĂŶ ĚĞ ŬĂŶƚ ǁŽƌĚĞŶ ŐĞƐĐŚŽǀĞŶ͕ ĞŶ ǀĞƌǀŽůŐĞŶƐ ƚŽƚ ŝŶ ĞĞŶ ŽƉďĞƌŐƌƵŝŵƚĞ͕ ǁĂĂƌ ƉůĂĂƚƐ ŝƐ͘ ŝƚ ŬĂŶ ǁŽƌĚĞŶ ŐĞĐŽŵďŝŶĞĞƌĚ ŵĞƚ ĞĞŶ ĚƌĂĂŝĚĞƵƌ ǀŽŽƌ ĚĞ ĚĂŐĞůŝũŬƐĞ ƚŽĞŐĂŶŐ͘ Ğ ŵŽŐĞůŝũŬŚĞŝĚ Žŵ ĚĞ ǀůĞƵŐĞůƐ ŽŽŬ Žŵ ŚŽĞŬĞŶ ǀĂŶ ϵϬΣ ƚŽƚ ϮϳϬΣ ƚĞ ůĂƚĞŶ ďĞǁĞŐĞŶ͕ ǌŽƌŐƚ ǀŽŽƌ ĞĞŶ ŐƌŽŽƚ ĂĂŶƚĂů ǀŽƌŵŐĞǀŝŶŐƐŽƉƟ ĞƐ͘ Ğ ĂĨĚŝĐŚƟ ŶŐ ĂĂŶ ďŽǀĞŶͲ ĞŶ ŽŶĚĞƌǌŝũĚĞ ǀŝŶĚƚ ƉůĂĂƚƐ ĚŽŽƌ ŵŝĚĚĞů ǀĂŶ ĚĞ ƐƉĞĐŝĂĂů ŽŶƚǁŝŬŬĞůĚĞ ĞǆƚĞŶĚĞƌͲĂĨĚŝĐŚƟ ŶŐ͕ ĚŝĞ ǁŽƌĚƚ ŐĞĂĐƟ ǀĞĞƌĚ ǀŝĂ ĚĞ ǀĞƌŐƌĞŶĚĞůŝŶŐ ǀĂŶ ĚĞ ĞůĞŵĞŶƚĞŶ͘ Ğ DŽŶŽƐůŝĚĞ ŝƐ ǀŽŽƌǌŝĞŶ ǀĂŶ ĂůůĞ ŬĞƵƌŵĞƌŬĞŶ ^<' ŝŶďƌĂĂŬ ǁĞƌĞŶĚ ĞŶ <KDK ŬĞƵƌ͘

1010-01_180x132mm.indd 1

Sunparadise Aluminium Techniek Kantoor: Phileas Foggstraat 36 7825 AK Emmen Showroom: Phileas Foggstraat 37 7825 AK Emmen www.sunparadise.com

255 07-09-2021 12:08

Van video-deurintercoms, alarmsystemen, camera’s tot brandmeldcentrales. Comelit ontwerpt en vervaardigt geïntegreerde beveiligingsoplossingen met een hoog technologisch gehalte, zonder het design uit het oog te verliezen. 65 jaar ervaring die hebben geleid

tot: geïntegreerde producten, configureerbaar via app of computer, overal verbonden via de Cloud en vaak zelfs met touchscreen; eenvoudig te installeren en gebruiksvriendelijk! www.comelit.nl

info@comelit.nl

9 ARCHITECTENBUREAUS BNA VIND EEN ARCHITECT

ARCHITECTENBUREAUS BNA VIND EEN ARCHITECT

In dit deel van het Architecten Jaarboek vind je de contactgegevens van BNA-bureaus. Om op eenvoudige wijze een bureau te vinden, is een beknopte alfabetische lijst opgenomen, met het

01/10 Architecten 2.0 3B 3dCASE 4D, Amsterdam 4D, Enter 6 Hoog 10voor2 12WAT 19 het atelier 52Noord

298 276 286 292 281 289 272 289 266 290 289

A A1 AAS, Groningen Abbo Abels & Partners Abrahamse De Kock Achterbosch Acker, van den Actually Design Adema, B.S. Admiraal - Stoute AEPROC aerde borgert AG ag Nova, Amersfoort AGS AGS AHA AIR AL Alberts & Van Huut Allant Allard

258

298 274 267 281 297 268 278 298 268 285 291 280 286 291 275 281 274 272 290 281 294 281

Alynia, Harlingen AMA AMH amstel, ad ANA Anomalie Ansems Apers A place APTO ARC2 Arcadis ARCADIS ARCADIS, Amsterdam ARCADIS, Maastricht Arches Archetype Archicon Archikon Archimees Architect2GO architecten alliantie Architectenforum Architectenzaak ArchitectuurMaken Architekten Cie Architraaf Archivolt Archivolt, Almelo arcK Arco Ariëns-cs Arons en Gelauff Artomic ARX

paginanummer waar het bureau te vinden is. Per bureau vind je adres, telefoonnummer, e-mailadres en webadres. De informatie in deze uitgave is bijgewerkt tot oktober 2021.

268 275 287 281 281 279 291 281 301 281 267 291 270 281 275 278 297 287 294 289 298 294 292 275 298 281 280 281 289 266 292 279 281 281 271

ASArchitecture ASAS ASG ASNOVA Asten Doomen, van atelier2 Atelier DUTCH Aujourd’hui Boekel Aurore AVESAA

281 292 280 292 280 277 267 277 298 270

B B+O B+O, Amsterdam B2 BA32 BAA Backx BAG Bakers Bakker Bald BALK Barendregt barkhuis Bassie Bast Bats, de BB BDC BDG, Almere BDG Architecten, Amsterdam BDG, Zwolle Bedaux de Brouwer

266 281 275 268 296 277 290 292 271 281 288 281 274 297 296 285 277 289 267 281 290 278

Beek Been Beijnum, Van Bekhuis&KleinJan Benerink Benthem Crouwel BenW Bergen, van Berg Groep, Van den, Houten Berg Groep, van den, Kampen Berkum, Bureau van Berlo Berndsen Berns Bessels BETA Bets BFAS BIAS Biase, de BiermanHenket Bijman Bijvoet Bikker Bilsen Binnerts BLACKBOX Blanca Blankenstijn Bosch van Eck Blauw Bloemen Blokhuis Braakman Blok Kats van Veen

274 291 291 290 277 281 276 281 292 289 278 298 270 296 272 281 288 281 298 288 278 286 298 298 292 281 281 281 298 292 287 291 282

BNA-ARCHITECTEN ZOEK EEN ARCHITECT

Blonk + Heuvelink Blossom BNB BNLA Bodon Boeijenjong Boerman Kreek Bogaerds Bokhorst, van Bongers Boosten Rats Boparai Born Borren Staalenhoef Bos Bos Architectuur Bos Hofman Bossier Botman Bouwkunsten.nl BOX BPD. Braaksma & Roos, Den Haag Brakkee Brandjes van Baalen Breddels Breebaart Korver Brink Briq Brique Broekbakema BRON Bronsvoort Blaak Broos de Bruijn Bröring Bruijnes Bruin, de Brummelhuis Buis Bureau Malou BureauNoordeloos

292 290 282 282 282 272 272 298 272 298 275 287 301 268 291 282 296 279 285 271 274 299 296 299 286 286 288 299 277 282 299 291 291 299 277 298 290 282 286 279 274

Bureau of Architectural Things Burgers Burg, van den buro3 BURO ID Buro Kade BURO-S buroSALT Butzelaar

299 271 278 282 299 277 296 294 282

C Caanen Caas Caron Carree Carree Cell Studio Cepezed CHITEKT Cier Cita CITYFÖRSTER Civic Cladder Cloïn Clubhaus CNCPT Coare Common Compen Concept* CONIX RDBM, Rotterdam CONIX RDBM, Terneuzen CONTEXT ConverseArchitects Coonen Coppen Cordes Croonenarchitecten

BNA-ARCHITECTEN ZOEK EEN ARCHITECT

278 281 281 288 291 271 295 270 278 292 299 282 298 277 282 296 282 282 278 275 299 294 286 299 275 275 282 272

CroonenBuro5 275 CROSS Architecture 282 Cruz y Ortiz 282 D Daad 266 DAAL 296 Daalen, Van 297 Daal Warries 296 Daggenvoorde 290 dautzenberg 282 DdP 277 Dedato 282 Defesche Van den Putte 282 Delta 271 Dementia Village 280 derksen windt 295 Designa 287 Detail10 266 Devries 299 Dhondt 277 diederendirrix 278 Dietvorst 279 Dijk 281 Dijl, Van 286 DISEL 282 DI-vers 276 dL-Architecten 282 dna 287 Doeveren, Van 272 Dorenbos 268 dot. Design 282 Doude van Troostwijk 271 Douma 288 DP6 295 Driessen 276 Droomhuisfabriek 299 Drost 301 Duijn 282 Duoplan, Doetinchem 271 Dutch Architect 282

E Ebbens EcoEngineers Ector Hoogstad Eekel Egeon Eig, van Eikplan Eiland 8 Eldering Elemans Van den Hork Elephant Engel Engelman Engels, Frans Enigma ENZO Equipe Erens Ernst-architect ERS Eugelink E&V EvD EVE EWP ingenieurs ExMaterials ExS

292 270 299 287 282 299 280 287 268 279 282 286 276 275 267 286 282 275 280 272 278 279 271 289 287 292 299

F FAAM Factor FARO, Arnhem FARO, Lisserbroek FD Felsch Fennis_Metz, Hilversum Fennis_Metz, Lathum

278 271 270 298 277 288 286 271

259

FIER Fierloos, Goes Firm.studio Firm.studio Fix FKG Fluitman Foam ForeArchent Format FORM FOUNDATION, THE Fraai Frantzen Frencken Scholl Fuchs Future Factory Future Urbanism FWP

272 294 271 271 295 287 299 299 282 287 282 282 282 275 282 276 271 276

G GAAP Galis Gateways Gathier GBS Gelderblom Gelderland GeO Geurst & Schulze GGH GG-loop Ginneken GJS Global Gls Goes, Steven van der Goor, van de Goossens Gortemaker Algra Feenstra Gouverneur Gradussen

260

296 295 282 289 295 301 273 287 296 282 282 279 288 296 278 299 276 275 299 286 273

Griffioen 291 Groen 266 Groen+Schild 289 Groenewegen, Arend 277 Groeneweg Van der Meijden 297 Groot, J.W. de 282 Groot, Willem de Groot 272 Grosfeld Bekkers van der Velde 277 Grunstra 268 GSG 270 Gunneweg & Burg 299 H H2W Haamke Haarlem, van Haas, Erwin Haas, Micha de HAGUE Hamers Hammel Harleman Hartzema Haskoning DHV, Amsterdam Haskoning DHV, Nijmegen Haskoning DHV, Rotterdam Haverkort Havermans Haykens, Jansma & Kremer Hazenberg HDK Heeren 3 Heeswijk, van Heida Matsumoto Heijden, Harry van der

267 295 271 290 286 296 272 292 282 299 282 272 299 271 277 274 295 299 268 283 299 277

Heijden, Van der, Groenlo Helder Heldoorn Ruedisulj Hendriks, Karin H en E Heren 5 Hermans, Renate Hersbach Heuvel, B. van den Heyligers Design + Projects Heyligers Design + Projects Utrecht HH, Beuningen Hilberink Bosch HKL Hoekstra, Oebele Hoeven, J.C.E. van den HofmanDujardin Hoksbergen Hollands Kroon Holstein Homans homemade Hontem, van Hoogenberk Hoogeveen Hoogevest, Van, Amersfoort Hoogevest, Van, Utrecht Hoogte Twee HOOPE+PLEVIER Hooper Horstman houben Houdijk HSR Huibers en Jarring Hulsker Hurenkamp Hurk, van den

271 274 268 280 286 283 275 299 280 283 292 270 277 276 267 292 286 283 285 274 286 293 272 270 281 291 292 270 283 279 289 295 301 299 293 286 272 278

HVE HVN

296 275

I IAA, Amsterdam IAA, Enschede Ibelings van Tilburg idee iLINQ INarchitects Inbo, Amersfoort Inbo, Amsterdam Inbo, Eindhoven Inbo, Heerenveen Inbo, Rotterdam INENI Infinitief Inktviz Inter A 70 ITZ-A IX

283 289 296 295 299 283 291 283 278 268 299 298 289 271 301 283 298

J Jacobs Jade JagerJanssen Janicki Janssen, Bo Kristiaan JASZ JB Jevanhet JHK JKP JOHANHOFMAN J.O.N.G. Jong, architectenburo de Jong, De, Langbroek Jonge, Wessel de Jong, Herman de Jong, Ivo de JOOSTEN

278 299 299 279 270 299 295 293 292 299 272 268 268 292 299 293 266 270

BNA-ARCHITECTEN ZOEK EEN ARCHITECT

Juinen Juli Jurriëns JURY! JWG

299 299 296 298 292

K K3H K4 Kabaz Kalque Kamphuis Kamstra Kaper Karssing Karus Kat Koree KCAP KdV KEESVANHOEK. architect Keizer Koopmans Kenk Kerkhof Kerssens - De Ruiter Kesp Keus Keuvelaar KHV KHV, Emmeloord Kiefte, Te Kielstra Kijlstra en Brouwer Kitselar Klamer Klein Klein, Groningen Klomp Klous + Brandjes Kluijver, de Kodde Koehler Koldeweij

289 267 286 295 289 287 270 271 268 268 299 278 285 283 283 280 281 299 296 301 289 267 289 291 268 297 268 288 274 292 286 297 283 283 283

Kolpa Koning Kooij Koorn Kooten, van Koper - Maassen Koppens Koppers kopvol Kort Korth Tielens Köstüre KPB KPG KR8architecten, Borger Kraaijvanger Kraan Kramer, Jan Kramer, Petra Kranenbarg KRFT Kristinsson Kroeze Kroeze Design Kroner Kruunenberg Kuin & Kuin KuiperCompagnons KUIPER STEUR Kuiper van Tuinen KVB KVDK Kwaspen KYK

299 281 299 287 298 271 279 297 300 294 283 296 274 286 274 300 295 287 286 292 283 289 283 272 296 283 277 300 285 293 300 298 276 297

L LA Laan, H.W. van der Lab32 Lab-S La-di-da Laenen

BNA-ARCHITECTEN ZOEK EEN ARCHITECT

280 292 275 289 296 275

Lafeber 270 Lagerwaard 291 Lahaye 276 LAM 270 Leegwater 287 Leeuwenkamp 281 Leferink 289 Leijh Kappelhoff Seckel vd Dobbelsteen Enschede 289 LeMartin 283 Lengkeek 291 Leuven, Ir. Rob van 280 Levs 283 LEVS 283 LEX 300 Linden, Jules van der 290 LK 301 LMNL 300 Lockefeer 294 Loer 300 Lok 283 Loman 289 Looman 267 Loor en Verkuil 297 Loosbroek, van 272 Loxodrome 276 LSL 280 LT 280 Lubbers 293 Ludo 272 Lugten Malschaert 297 Luijk 291 Luit, George van 287 LUX 283 LUZ 295 LX 279 M M3H Maas, Lochem Maas, Zeist

283 271 293

Maat Made by Phi Made in Flevoland Manders Manders, Bob Manen en Zwart, van Manen, Van Manger Manten en Lugthart Marcus Mare Margry-Arts Mark Markhoff Marquart Martensen Martini Mas, Hengelo Mas, Rotterdam Masselink Mastenbroek Mas, Terneuzen Maurer Maurice mc MD2A M& DB ME-2, Medemblik Mecanoo Meel, van der MEF Mei Meijer & van Eerden Melein Mens als Maat Merk X Mestemaker Metz Mex MH MH1 Michielsen Mies Milicevic

300 295 267 279 279 268 298 301 283 270 279 280 277 286 279 293 274 289 300 271 277 294 277 297 275 293 296 287 295 295 293 300 301 274 283 283 269 276 291 281 275 277 271 283

261

Min2 MiniVilla Mirck Mix MMX Moen & Van Oosten Molenaar MONK Monsanto Mooi Moon Moons Moost MT MTB, Amsterdam MTB, Apeldoorn Muilwijk MvM MVRDV MVSA

285 295 283 271 283 300 300 293 281 295 295 280 287 291 283 270 283 283 300 283

N Nagel N Architecten NEXT NICO Nieuwe Architecten Nieuweboer Nieuw Nederland Nijenhuis, Siebold Nijl , De NIRIS NOAHH No Label nouwensroovers architectuur Nugter NUNC NwA, Amsterdam NwA, Den Haag nz, bureau

262

298 275 283 300 293 288 291 300 300 297 283 300

O o.a. Oers Weijers, Van office ban OIII Olieslagers Olivier Omega OMNI Önen Onix ONS ONSIA Oomen Ooms Oosterhout Oosterlaan oostwest, Amsterdam oostwest, Arnhem OPL op ten noort blijdenstein opZoom ORBIT Os, van OTH Otten, Harvey Otten van Eck Oudenaarde Oudendorp OX OZ

286 280 301 283 275 301 271 279 283 274 298 300 277 291 270 295 283 270 293 293 270 267 277 284 284 278 268 284 297 284

P 278 296 288 281 296 294

PAES Patina Peeperkorn. peil Pelt, van Penning Pennings, Joost

284 297 286 274 277 267 276

Penta 268 Personal Architecture 300 Peters & Lammerink 289 Petersma 284 PLATFORM.ARCHI 287 Ploeg, Bert van der 268 Plug 270 Poel, van de 271 POPMA & Ter STEEGE 297 Poppinga 284 Port-Said Design & Architecture 300 Porton 291 Postma, Tako 284 Povse & Timmermans, Sittard 276 Povse & Timmermans, Tilburg 276 Prent-Landman 296 Prie, Rene de 284 Prunault 300 Prunault 300 PS 284 Putten, Piet van der 273 Putter 300 Putte, van de 296 Q Quadrant Quant

280 276

R R4a raaa.nl Raaijmakers Rabarb RAFFAAN N XT RAW rdmr RDS

298 297 277 266 278 278 291 281

reA architectenbureau 284 Rebel 296 Regt+Danz, De 291 Reitsema 290 RenS 266 RHeia 280 RIEA 275 Rietmeijer 296 Rijken 292 Rijnboutt 284 Rijnsdorp 298 Ringen, Van 274 Rinke ter Haar 270 Risseeuw 279 Ro&Ad 277 Roderveld 266 Romijnders 272 Rooding 270 Roordink 272 Roosebeek 284 Roosmalen van Gessel, van 295 RoosRos, Goes 294 RoosRos, Oud-Beijerland 298 Rose 279 Rose en de Bie 279 Rothuizen, Breda 277 Rothuizen, Middelburg 294 Rouw 297 Royal HaskoningDHV 278 Royal HaskoningDHV Nederland 291 Roy, Frans van 277 Roza 273 RPHS+ 301 RuimteMakers 275 Ruiter, Frank 277 Ruiter, Marcel de 297 Ruiter Architects, Paul de 284 Ruland 284

BNA-ARCHITECTEN ZOEK EEN ARCHITECT

Ruoff

300

S Sacon SA Design Sanden, van der Santvoort, Deurne Santvoort, Eersel Santvoort, Helmond Santvoort, Nuenen Santvoort, Reusel Sas SATIJNplus Sax sCBa Schaap Schaeffer Schalk, M. van der Schellekens, Ben SchilderScholte Schipper en Douwes Schippers Schoemaker Schoenmakers Schoots Schoot, van der Schouten SCHOUTSEN Schreuder Schreurs Schutter-ETH Scott Brownrigg Script SDAA SeARCH SeC, Beek Seuntjens Sijtsma Sipma Sitec Six SK33 SKILL

290 284 295 278 278 279 279 279 287 275 274 289 279 296 284 284 300 289 296 284 280 291 280 298 270 284 270 286 284 284 270 284 275 284 268 268 290 292 297 289

Slaa + van Asselt 272 Slangen 286 Sloven 277 Smart 296 Smeets, Christel 277 Smeets, Herten 276 Smelt, Lemmer 268 Smit, Frank 284 Smits & Orval 272 Smulders 291 Snellen 284 Snoeken, De Twee 278 Snoeks 295 Sophie Valla 284 Spaltman 292 Spanjaard 285 Specht 274 Spijkerman 266 Splinter 296 Spring 300 Springtij 288 Sramota 295 SR-MLA 272 STAAG 290 Stache 287 Station-D 295 STATS 301 Steenhuis Bukman 295 Stefanova 284 STERNontwerp 293 Stijl 297 Stoetzer 296 Stol 298 Stolp Haije, Den Haag 296 Stork & Albrecht 288 Straatman 284 Strategie 272 stripeSarchitects 278 Struycken 280 Studio 44 289 STUDIO110 293 StudioBVH 301 Studio C 284 Studio D11 301

BNA-ARCHITECTEN ZOEK EEN ARCHITECT

Studio id+ Studio In Motion studioJBA Studio Nauta Studioninedots studioPAS Studio Paulien Bremmer studio PK studio-pls, architecten studio Prototype Studio SAAM Studio Stoel Studio Stylo studio twee StudioWA! Studio Y Stuyt SUBoffice SVP SW Symbiose SYNarchi

293 292 300 300 284 275 284 288 278 284 284 289 300 277 291 284 270 300 291 273 301 279

T Taminiau Tangram Team 4 Team 42 TEAM architec/kten Team V tek Tekton temp TenBrasWestinga TenW Terrena Terstal Terstappen Tesser Thijssen Verheijden tien+

284 284 274 279 275 284 300 285 285 291 297 300 285 293 291 300 295

Tigchelaar TOBA Tol, P.M. van Töns Toplab Topos Tordoir Van den Berg Tracé Trae Triemstra TRZIN vof TS TTAB TTontwerp Tukker Tummers TVDH TWA

268 295 271 295 285 297 287 294 300 295 285 272 274 300 295 275 297 268

U Ubels Umbra Unie, de UNStudio urbanberry Urban Climate Urban Echoes Ursem

274 298 274 285 285 295 285 286

V Vakwerk Valk VANDELUNE Vandenbergh Windemuller VASD VB3 vdbijgaart vdp VDPNDP Vector-i Vellinga, S.

295 292 293 275 285 295 279 274 288 274 266

263

Velsen, van Velthuis Vendrig Venhoeven Venster Verbruggen Verburg, Theo Verhage Verheij Verheijen-Smeets Verhoeven Vijver Vinke Vinkenborg Visser en Bouwman Visser, Ruud Vissers VIT-B Vlaanderen Vlaardingerbroek Vliet, J.J. van Vliet, P.D. van VNL Vocus Voorwinde Vos, Joke Vree, de Vries, Auke de, Drachten Vries & Theunissen, de Vroom VURB VVKH

287 289 287 285 297 276 271 298 275 276 292 297 271 285 279 298 286 296 287 293 297 287 268 286 300 285 286 268 287 285 285 297

W WAGTERKRIJGER 272 Walraad 292 WAM 296 W Architectuurstudio 285 Warnaars 286 Warries 297

264

Wengerden, Atelier van 285 Wennekers 287 Werkplaats 292 werkplaats, amsterdam 285 Wessel van Geffen, Gemert 278 Wessel van Geffen, Rotterdam 280 Westeneng 272 Weusten Liedenbaum 270 Wezenberg 270 Wiegerinck 270 Wieggers 273 Wielen 293 Wijma 268 Wijnen 278 Willand 285 Willems 272 WillemsenU 278 Willers 285 Willers 300 Wilsem & Cabri, van 287 Wilsum van Loon, van 297 Winhov 285 Winsen, van 291 Wismans & De Jong 270 Wit, Jan de 288 Witschge 296 Witteveen 270 Witteveen Oolbekkink 289 Wland 285 Woerden architect, Peter van 289 Woltjer Berkhout 286 Woltjes 274 Woudstra 273 WRK 285 WRS 290 WTS 294 Wubs 274

wUrck wv-studio WY.

300 285 278

Y Yanovshtchinsky Your

297 279

Z ZAAK Zal, M.G. van Zantman Zecc Zeeman Zee, van der Zeinstra Veerbeek Zenber ZIEN Zijlstra Schipper ZIJN Zilt Zinkweg ZJA Zofa zone zuid zowel Zwaluwstaart Zwarte Hond, De, Groningen Zwarte Hond, De, Rotterdam Zwenk ZZDP

270 285 268 293 287 292 297 285 272 288 275 285 301 285 274 279 271 271 274 300 301 285

BNA-ARCHITECTEN ZOEK EEN ARCHITECT

265

BNA-ARCHITECTEN DRENTHE

ASSEN

HOOGEVEEN

12WAT studio Kerkstraat 33 9401 GV Assen T 0592866482 info@12wat.nl www.12wat.nl

Vellinga Architecten Blankenslaan-West 87 7901 BG Hoogeveen T 0528234436 i.vellinga@vm-a.nl www.vellinga-architecten.nl

Rabarb Architecten Marktstraat 15 9401 JE Assen T 0641196747 info@rabarb.nl https://rabarb.nl/

MEPPEL

ir Saskia Spijkerman Architect BNA Vaart Zuidzijde 45 A 9401 GH Assen T 0592319367 saskiaspijkerman@planet.nl www.saskiaspijkerman.nl

B+O Architecten Meppel Gasgracht 3 7941 KG Meppel T 085 220460 info@benoarchitects.com www.benoarchitects.com Ivo de Jong architect Schaperstraat 16 a 7942 AR Meppel T 0620334590 info@ivodejongarchitect.nl www.ivodejongarchitect.nl

BEILEN DAAD Architecten B.V. Paltz 21 9411 PM Beilen T 0593582450 info@daad.nl www.daad.nl

RODEN Architektengroep Roderveld Borglaan 1 B 9301 ZE Roden T 0505016371 info@roderveld.nl www.roderveld.nl

EMMEN arcK Waanderweg 23 7812 HZ Emmen T 0591676120 info@arck.nl www.arck.nl Detail10 architectuur & bouwkunde Vatherlaan 214 7815 BH Emmen T 0653668349 info@detail10.nl www.detail10.nl Architektenburo BNA Cees Groen b.v. Veenkampenweg 28 7822 GS Emmen T 0591611212 ceesgroen.architecten@ home.nl www.ceesgroenarchitecten.nl RenS Architecten Waanderweg 146 7812 HZ Emmen T 0591630004 sophie@rensarchitecten.nl www.rensarchitecten.nl

266

ARCHITECTENBUREAUS BNA DRENTHE

BNA-ARCHITECTEN FLEVOLAND

ALMERE Jos Abbo Architekt BNA b.v. Edvard Munchweg 107 a 1328 MK Almere T 0365347476 m.abbo@josabbo.nl www.josabbo.nl Arc2 architecten Kebajastraat 41 1336 NA Almere T 0365217770 info@Arc2.nl www.arc2.nl Atelier DUTCH bv De Steiger 24 1351 AB Almere T 0365333424 info@atelierdutch.nl www.atelierdutch.nl BDG Architecten Ingenieurs Almere B.V. Randstad 21 -10 1314 BL Almere T 0365333382 info@bdgalmere.nl www.bdgalmere.nl Oebele Hoekstra Architect Carel Willinklaan 107 1328 LJ Almere T 0654253712 info@oebelehoekstra.nl www.oebelehoekstra.nl

KHV Architecten B.V. De Deel 1f 8302 EJ Emmeloord T 0527699999 info@khva.nl www.khvarchitecten.nl TOLLEBEEK H2W architecten bna Vormtweg 6 B 8309 PV Tollebeek T 0527687881 info@h2warchitecten.nl www.h2warchitecten.nl ZEEWOLDE Looman Architecten BNA Gildenveld 10 A 3892 DG Zeewolde T 0365221126 j.looman@loomanarchitecten.nl www.loomanarchitecten.nl Made In Flevoland architecten BNA Pluuthaven 1 3891 AW Zeewolde T 0363001220 office@madeinflevoland.com www.madeinflevoland.com

ORBIT architecten BNA Martiniquestraat 6 1339 MV Almere T 0365352344 info@orbitarchitecten.nl www.orbitarchitecten.nl Penning Architectuur & Stedebouw Dick Laanweg 2 1321 KE Almere T 0365348126 architect@kpas.nl www.kpas.nl DRONTEN Enigma architecten De Bolder 16 8251 KC Dronten T 0321386220 carla.renkema@ enigma-architecten.nl EMMELOORD K4 Architecten bna Kon. Julianastraat 21 8302 CC Emmeloord T 0527613140 info@k4architecten.nl www.k4.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA FLEVOLAND

267

BNA-ARCHITECTEN FRIESLAND

AKKRUM Bureau Oudenaarde Hopmanshof 2 8491 BK Akkrum T 0566845278 info@bureauoudenaarde.nl www.bureauoudenaarde.nl BEETSTERZWAAG Architektenbureau Kijlstra Brouwer bna Hoofdstraat 44 9244 CN Beetsterzwaag T 0512382660 info@kijlstrabrouwer.nl www.kijlstrabrouwer.nl BOLSWARD Grunstra Architecten B.V. Skilwyk 12 8701 KN Bolsward T 0515573646 info@grunstra.nl www.grunstra-architecten.nl BURDAARD TWA architecten BNA Bourboomweg 26 9112 HL Burdaard T 0519241550 info@twa-architecten.nl www.twa-architecten.nl DOKKUM Adema Architecten Vleesmarkt 7 9101 MH Dokkum T 0519295665 info@adema-architecten.nl www.adema-architecten.nl DRACHTEN architectenburo de jong Laagland 6 9205 EX Drachten T 0625417341 buro@dejongarchitect.nl www.dejongarchitect.nl KARUS architectuur en stedenbouw Splitting 64 9202 LG Drachten T 0512589873 info@karus-architectuur.nl www.karus-architectuur.nl Van Manen en Zwart Architekten Dr. M.L. Kingsingel 11 9203 JC Drachten T 0512584646 info@vanmanenenzwart.nl www.vanmanenenzwart.nl

268

Auke J. de Vries Architekten bv Morra 17 9204 KT Drachten T 0512545800 ajv@aukejdevries.nl

Heeren 3 Architecten Nieuwstraat 31 8441 GC Heerenveen T 0513203080 mail@h3a.nl www.h3a.nl

Zantman Architecten Alddiel 10 a 8926 XB Leeuwarden T 31641921271 info@zantmanarchitecten.nl www.zantmanarchitecten.nl

GIEKERK

Inbo Koornbeursweg 75 D 8442 DJ Heerenveen T 0512510225 heerenveen@inbo.com www.inbo.com

LEMMER

Dorenbos architekten Trynw‚ldsterdijk 20 9061 DB Giekerk T 0582562003 info@dorenbosarchitekten.nl www.dorenbosarchitekten.nl GOUTUM BERT VAN DER PLOEG architectuur, stedenbouw, advies bv Wetterkrite 31 9084 DN Goutum T 0582880500 info@bertvanderploeg.nl www.bertvanderploeg.nl GROU VNL Architecten Stationsweg 1 9001 ED Grou T 0566620862 info@vnl-architecten.nl www.vnl-architecten.nl HARLINGEN Alynia Architecten Harlingen BV BNA Zuiderhaven 73 8861 CM Harlingen T 0517413333 gerry.meagher@ alynia-architecten.nl www.alynia-architecten.nl Penta Architecten b.v. Bolswardervaart 3 8862 SE Harlingen T 0517430044 info@penta-architecten.nl www.penta-architecten.nl HEERENVEEN BA32 Stedenbouw, Architectuur, Management & Advies Abe Lenstra Boulevard 52 -9a 8448 JB Heerenveen T 0513648245 info@ba32.nl www.ba32.nl

J.O.N.G. architecten Langestreek 14 8531 HV Lemmer T 0514564130 mail@jongarchitecten.nl www.jongarchitecten.nl

Architektenburo Jetze Sipma BV Lyceumstraat 2 8441 PS Heerenveen T 0513625015 info@burosipma.nl www.burosipma.nl

Smelt architecten b.n.a. Blazer 55 8531 CE Lemmer T 0514533030 infolemmer@ smeltarchitecten.nl www.smeltarchitecten.nl

JELSUM Johan Sijtsma architectenteam Skierhústerwei 26 9057 RE Jelsum T 0582133045 info@johansijtsma.nl www.johansijtsma.nl

MANTGUM Architectenburo Syb C. Eldering bv Hoxwier 1 9022 AW Mantgum T 0582501819 sybeldering@sybeldering.nl www.sybeldering.nl

LEEUWARDEN Achterbosch architecten bv Oosterkade 72 8911 KJ Leeuwarden T 0582343131 info@ achterboscharchitecten.nl www. achterboscharchitecten.nl Borren Staalenhoef Architecten BV BNA Westersingel 4 8913 CK Leeuwarden T 0582168344 jacob@borrenstaalenhoef.nl www.borrenstaalenhoef.com Heldoorn Ruedisulj Architecten bna Westersingel 30 8913 CL Leeuwarden T 0582126797 info@heldoornruedisulj.nl www.heldoornruedisulj.nl Architektenburo KLAMER bna Verlengde Schrans 116 8932 NS Leeuwarden T 0582134774 architektklamer@gmail.com www.architektenburoklamer.nl

OUDEGA GEM SMALLINGERLA Architectenbureau L. Wijma ‘t West 60 9216 XE Oudega gem Smallingerla T 0512370020 info@ architectenbureauwijma.nl www. architectenbureauwijma.nl SNEEK Hilbrand Tigchelaar architect bna Meeuwenlaan 8 8601 XS Sneek T 0515427405 info@ hilbrandtigchelaararchitect.nl www. hilbrandtigchelaararchitect.nl Kat Koree Architecten Suupmarkt 21 8601 BD Sneek T +31515433030 info@katkoree-architecten.nl https://www.katkoree-architecten.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA FRIESLAND

WOLVEGA Mestemaker Architecten Grote vuurvlinder 41 8472 CB Wolvega T 0561851898 info@marchitecten.nl www.marchitecten.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA FRIESLAND

269

BNA-ARCHITECTEN GELDERLAND

AALTEN Rinke ter Haar Architectuur B.V. Hofstraat 20 7121 DM Aalten T 0543474734 info@ rinketerhaararchitectuur.nl www. rinketerhaararchitectuur.nl Architectenbureau Vincenth Schreurs Stationsstraat 35 7122 AS Aalten T 0543475964 architect@vincenthschreurs.nl www.vincenthschreurs.nl AFFERDEN GLD ROB SCHOUTSEN ARCHITECT Koningstraat 1 6654 AA Afferden Gld T 0628083296 office@ robschoutsenarchitect.nl www. robschoutsenarchitect.nl ANGERLO AVESAA Anton Vermeulen Architecten Akkerweg 17 6986 BW Angerlo T 0313476626 info@avesaa.nl www.avesaa.nl APELDOORN GSG architecten bv Eglantierlaan 3 7329 AN Apeldoorn T 0555418255 info@gsgarchitecten.nl www.gsgarchitecten.nl MTB architecten ApeldoornAmsterdam Vosselmanstraat 504 7311 VX Apeldoorn T 0555216177 info@mtbarchitecten.nl www.mtbarchitecten.nl Plug Architects BV Eglantierlaan 3 7329 AN APELDOORN T 0553034326 roplugarchitects@gmail.com plug-architects.nl/

270

SDAA architecten & adviseurs Boomblauwtje 38 7323 VR Apeldoorn T 0878737074 bureau@sdaa.nl www.sdaa.nl Witteveen Architecten bna BV Langeweg 16 7315 CV Apeldoorn T 0555787187 info@witteveen-architecten.nl www.witteveen-architecten.nl ZAAK VAN NN Oude Apeldoornseweg 41 7333 NR Apeldoorn T +31853037838 zaak@zaakvannn.nl zaakvannn.nl ARNHEM ARCADIS Nederland BV Postbus 264 6800 AG Arnhem T 088-4261261 marjolijn.versteegden@ arcadis.com Bureau Berndsen Fanny Blankers-Koenstr. 101 6833 LC Arnhem T 0612104043 info@bureauberndsen.nl www.bureauberndsen.nl FARO vestiging oost Oude Kraan 72 6811 LL Arnhem T 0252414777 info@faro.nl www.faro.nl Hoogte Twee Prinsessestraat 14 6828 JV Arnhem T 0263517722 info@h2a.studio www.h2a.studio Bo Kristiaan Janssen Varkensstraat 30 A 6811 GN Arnhem T 0102109993 bo@bokristiaanjanssen.com www.bokristiaanjanssen.com Maartje Kaper Architecte BNA Ploegakker 4 6846 KN Arnhem T 0263704080 info@ maartjekaperarchitecte.nl www. maartjekaperarchitecte.nl

oostwest Van Oldenbarneveldtstr 92 3 6827 AN Arnhem T 0263779797 bureau@oost-west.nl oost-west.nl/home.php opZoom architecten bv Willemsplein 5 6811 KA Arnhem T +31263684270 bureau@opzoom.nl www.opzoom.nl Weusten Liedenbaum Architecten Utrechtseweg 310 B09 6812 AR Arnhem T 0264436972 info@weustenliedenbaum.nl www.weustenliedenbaum.nl Architectuur Studio Wezenberg BV Meander 251 6825 MC Arnhem T 0263763494 guido@studiowezenberg.nl www.studiowezenberg.nl Wiegerinck Architecten Arnhem B.V. Eusebiusbuitensingel 80 6828 HZ Arnhem T 0263526060 info@wiegerinck.nl www.wiegerinck.nl Arccon | architecture & concepts Velperweg 131 6824 HK Arnhem T 0654986132 info@arccon.nl www.arccon.nl BEMMEL JOOSTEN architecten Deken Dr Mulderstraat 8 c 6681 AB Bemmel T 0481464638 info@joostenarchitecten.nl www.joostenarchitecten.nl BENNEKOM Architectenbureau Lafeber Edeseweg 48 /B 6721 JX Bennekom T 0318416644 info@dejong-lafeber.nl www.dejong-lafeber.nl LAM a r c h i t e c t s Bosbeekweg 11 A 6721 MH Bennekom T 0318418185 info@LAM-architects.nl www.LAM-architects.nl

BEUNINGEN GLD CHITEKT Hogewaldstraat 11 6641 KD Beuningen Gld T 0651563994 wil.janssen@chitekt.nl www.chitekt.nl HH Architecten Hogewaldstraat 1 a 6641 KD Beuningen Gld T 0246778224 hharch@hetnet.nl Pieter Oosterhout Buro voor Architektuur BNA B.V. Dorpssingel 12 6641 BE Beuningen Gld T 0246775054 info@oosterhoutarchitecten.nl www.oosterhoutarchitecten.nl BORCULO Stuyt architecten B.V. Weemhof 5 7271 AL Borculo T 0545273775 info@stuyt.nl www.stuyt.nl BOVEN LEEUWEN Marcus Architectuur Trambaan 3 b 6657 CE Boven Leeuwen T 0487591418 jan@marcusarchitectuur.nl www.marcusarchitectuur.nl BRUMMEN Harmonische Architectuur Hoogenberk BV Voorsterweg 139 6971 KD Brummen T 0575476370 bureau@ harmonischearchitectuur.com www. harmonischearchitectuur.com CULEMBORG EcoEngineers A. Romein-Verschoorpad 14 4103 VE Culemborg T 0614132065 info@ecoengineers.nl www.ecoengineers.nl DE STEEG Rooding Architecten bna Landgoed Middachten 5 a 6994 JC De Steeg info@roodingarchitecten.nl www.roodingarchitecten.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA GELDERLAND

DOETINCHEM Duoplan Doetinchem Architecten Raadhuisstraat 25 7001 EX Doetinchem T 0314335639 info@duoplan-architecten.nl www.duoplan-architecten.nl Peter Masselink, architect avb hof van brussel 3 7007 JK Doetinchem T 0314345445 info@petermasselink.nl www.petermasselink.nl DOORWERTH Frank van Haarlem Architect BNA Kerklaan 21 6865 GW Doorwerth T 0263791683 info@frankvanhaarlem.nl www.frankvanhaarlem.nl DRUTEN Omega Architecten BV Klepperheide 22 6651 KM Druten T 0487518889 omega@omega-architects.com www.omega-architects.com DUIVEN EvD-architecten BV Ratio 16 6921 RW Duiven T 0622440811 egbert@evd-architecten.nl www.evd-architecten.nl Factor Architecten bv Geograaf 40 6921 EW Duiven T 0263844460 info@factorarchitecten.nl www.factorarchitecten.nl EDE Firm.studio Arthur Koolkwartier 51 6711 VH Ede T 0641888687 Info@firm.studio www.firm.studio Future Urbanism Jan Steenlaan 23 6717 TA Ede T 0618222928 info.futureurbanism@ gmail.com futureurbanism.eu/

Mies Architectuur Da Vincilaan 1 6716 WC Ede T 0318540555 info@mies.nl www.mies.nl MIX architectuur bv Argonstraat 24 6718 WT Ede T 0318648950 info@mix-architectuur.nl www.mix-architectuur.nl Theo Verburg Architecten Bettekamp 11 6712 EG Ede T 0318619629 info@theoverburg.nl www.theoverburg.nl ELBURG Vinke Design Nieuwstadsweg 11 8081 AA Elburg T 0525655278 info@vinke-design.nl www.vinke-design.nl ELST GLD Architectenbureau Koper - Maassen BNI-BNA Nieuwe Aamsestraat 84-B 6662 NK Elst Gld T 0481371867 frank@kopermaassen.nl www.kopermaassen.nl EPE Van de Poel Architecten B.V. Pastoor Somstraat 4 8162 AK Epe T 0578612080 info@vdpoel-arch.com www.vdpoel-arch.com ERMELO Architectenbureau Bakker Nijkerkerweg 6 3853 NW Ermelo T 0341557865 info@bakkerarchitect.nl www.bakkerarchitect.nl/ GENDT Architectenbureau Ton Burgers BNA Zandvoortsestraat 8 6691 EN Gendt T 0620871125 info@ton-burgers-architect.nl www.ton-burgers-architect.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA GELDERLAND

Zwaluwstaart Advies Waaldijk 30 6691 MC Gendt T 0637430565 gafdriessen@ zwaluwstaartadvies.nl www.zwaluwstaartadvies.nl GORSSEL

HEERDE

Delta architectuur en bouwtechniek Pikeursbaan 15 7213 BS Gorssel T 0623034760 info@deltaarchitectuur.nl www.deltaarchitectuur.nl

HENGELO GLD

GROENLO

Inktviz architecten BNA Klein Doesburg 32 8181 ZL Heerde T 0578617030 info@inktviz.nl www.inktviz.nl

ARX Rozenstraat 16 7255 XT Hengelo Gld T 0575462600 info@arxonline.nl www.arxonline.nl HUMMELO

Van der Heijden Architecten Deken Hooijmansingel 4 7141 EC Groenlo T 0544461201 h.vanderheijden@ vdharchitecten.nl www.vdharchitecten.nl

Doude van Troostwijk, architectuur & landschap Broekstraat 27 6999 DH Hummelo info@oudeboerderijen.nl www.oudeboerderijen.nl

GROESSEN

LATHUM

Bouwkunsten.nl Architecten & Adviseurs (BNA) Geert Gerritsen Architect BNA Dorpstraat 28 6923 AE Groessen T 0316844844 info@bouwkunsten.nl www.bouwkunsten.nl

Fennis_Metz Architecten Kerkstraat 28 6988 AG Lathum T 0611888323 algemeen@ fennismetz-architecten.nl www.f ennismetz-architecten.nl

HARDERWIJK

LICHTENVOORDE

Cell Studio Deventerweg 2 A 3843 GD Harderwijk T 0341429957 vs@cellstudio.nl www.cellstudio.nl

Haverkort Architecten BNA Patronaatstraat 41 7131 CE Lichtenvoorde T 0544373014 info@haverkortarchitecten.nl www.haverkortarchitecten.nl

Van Tol | Buro voor Architectuur Vanenburgerhout 14 3845 EJ Harderwijk T 0851043248 info@burovoorarchitectuur.nl www.burovoorarchitectuur.nl

architectenbureau zowel Koningslinde 15 7131 MP LICHTENVOORDE T 0621595981 teun@ architectenbureauzowel.nl www. architectenbureauzowel.nl/

HATTEM Architectenbureau Karssing Lindenhof 1 a 8051 DD Hattem T 0384443651 info@karssing.nl www.karssing.nl

LOCHEM Maas Architecten B.V. ‘t Ei 1 7241 AK Lochem T 0573222180 info@maasarchitecten.nl www.maasarchitecten.nl

271

MALDEN Hamers Arquitectura Rijksweg 7 A 6581 EC Malden T 0636219677 info@hamersarquitectura.com www.hamersarquitectura.com NIJKERK GLD Van Bokhorst Architecten BNA Westkadijk 10 d 3861 MB Nijkerk Gld T 0332461180 info@ vanbokhorstarchitecten.nl www. vanbokhorstarchitecten.nl FIER architecten Nieuwstraat 9 3861 AJ Nijkerk Gld T 0332471120 contact@fierarchitecten.nl www.FIERarchitecten.nl NIJMEGEN 6 Hoog Architectuur Boeckstaetehof 636 6543 HH Nijmegen T 0624270863 info@6-hoog.nl www.6-hoog.nl [ A I R ] architectuur en research Mr. Franckenstraat 70 6522 AG Nijmegen T 0243606027 info@air-arch.eu www.air-arch.eu Boeijenjong Architecten Waalbandijk 16 6541 AJ Nijmegen T 0631917693 info@boeijenjong.nl www.boeijenjong.nl Croonenarchitecten b.v. Heyendaalseweg 121 6525 AJ Nijmegen T 0243540222 postbus@ croonenarchitecten.nl www.croonenarchitecten.nl HaskoningDHV Nederland B.V. Jonkerbosplein 52 6534 AB Nijmegen T 0243284284 info@rhdhv.com www. royalhaskoningarchitecten.com

272

van Hontem architecten Kerkstraat 3 A 6543 KE Nijmegen T 0243781125 bureau@ vanhontem-architecten.nl www. vanhontem-architecten.nl Kroeze Design St. Jacobslaan 422 6533 VW Nijmegen T 0243566817 info@kroezedesign.nl www.kroezedesign.nl Bob Romijnders Architectuur + interieur Oranjesingel 57 6511 NP Nijmegen T 0242122041 Info@bobromijnders.nl www.bobromijnders.nl Smits & Orval b.v. Architecten- en ingenieursburo St. Annastraat 16 6524 GB Nijmegen T 0243234964 JosOrval@gmail.com www.smits-orval.nl Frank Willems Architecten bna Nijmegen Javastraat 68 6524 MG Nijmegen T 0243608971 info@ frankwillemsarchitecten.nl www. frankwillemsarchitecten.nl ZIEN Architectuur Nieuwe Mollenhutseweg 6 6533 HH Nijmegen T 0642027234 info@zienarchitectuur.nl www.zienarchitectuur.nl NUNSPEET JOHANHOFMAN Architect Oude Zeeweg 11 8071 TM Nunspeet T 0621963847 mail@johanhofman.nl www.johanhofman.nl Slaa + van Asselt architecten BNA Industrieweg 75 8071 CS Nunspeet T 0341251963 info@slaavanasselt.nl www.slaavanasselt.nl

OCHTEN

TERBORG

Westeneng Architectuur Waalkant 19 4051 EJ Ochten T 0344701036 info@ westenengarchitectuur.nl www. westenengarchitectuur.nl OOSTERBEEK

ERS architecten B.V. Stationsweg 25 7061 CT TERBORG T 0315323070 info@ers.nl ers.nl/

Strategie Architecten BNA Cornelis Koningstraat 3a 6862 CK Oosterbeek T 0263337555 mail@strategie-arch.nl www.strategie-arch.nl PUTTEN Roordink Architecten BNA BV Postweg 13 3881 EA Putten T 0341352300 info@roordinkarchitecten.nl www.roordinkarchitecten.nl ROZENDAAL SR-MLA Architectuur de Del 20 6891 AP Rozendaal T 0645414554 sinan.asmar@gmail.com nl.linkedin.com/in/sinanasmar RUMPT Buro Ludo Achterweg 8 4156 AC Rumpt T 0643029545 info@buroludo.nl http://www.buroludo.nl

TIEL Loosbroek Architecten BV Het Jaagpad 4 4006 GK Tiel T 0344621640 info@loosbroekarchitecten.nl www.loosbroekarchitecten.nl architectenbureau WAGTERKRIJGER St. Agnietenstraat 5 4001 NB Tiel T 0344571850 pieter@wagterkrijger.nl www.wagterkrijger.nl TWELLO Bessels architekten & ingenieurs b.v. Domineestraat 10 7391 GG Twello T 0571275697 bessels@bessels.com www.bessels.com VELP GLD Hurenkamp Architecten Kerkallee 43 6882 AM Velp Gld T 0263613812 info@hurenkamp.nl www.hurenkamp.nl VOORST GEM VOORST

Van Doeveren buro voor architektuur bna Holevoetplein 297 -A 3925 CA Scherpenzeel Gld T 0332773152 info@vandoeveren.nl www.vandoeveren.nl

Architectenbureau Willem de Groot Kervelstraat 35 7383 XN Voorst gem Voorst T 0651400171 willem@ wdgarchitectenbureau.nl www. wdgarchitectenbureau.nl

STEENDEREN

VORDEN

Boerman Kreek Architecten BV Dorpsstraat 10 7221 BP Steenderen T 0575452400 info@boermankreek.nl www.boermankreek.nl

TS Architecten De Voornekamp 24 7251 VL Vorden T 0653219498 info@tsarchitecten.nl www.tsarchitecten.nl

SCHERPENZEEL GLD

ARCHITECTENBUREAUS BNA GELDERLAND

Friso Woudstra Architecten BNA Ruurloseweg 83 7251 LC Vorden T 0575519455 fwoudstra@frisowoudstra.nl www.frisowoudstra.nl WAGENINGEN Ontwerpburo Roza Herenstraat 32 6701 DL Wageningen T 0317465880 info@ontwerpburo-roza.nl www.ontwerpburo-roza.nl SW Architecten Adviseurs b.v. Dreijenlaan 2 6703 HA Wageningen T 0317410012 architecten@swaa.nl www.swaa.nl WIJCHEN Gradussen Bouwkunst & Interieurarchitectuur Acaciastraat 47 6602 EL Wijchen T 06 53506716 info@bureau-gradussen.nl www.bureau-gradussen.nl WINTERSWIJK Christian Wieggers, Architectuur, Stedenbouw en Interieur Industrieweg 13 .2 7102 DX Winterswijk T 0611347883 info@ontwerptotaal.nl www.ontwerptotaal.nl ZEDDAM Piet van der Putten architect bna Benedendorpsstraat 9 7038 BA Zeddam T 0626324040 mail@pietvanderputten.nl www.pietvanderputten.nl ZELHEM Architektengroep Gelderland b.v. Hummeloseweg 16 7021 AE Zelhem T 0314624348 info@ architektengroepgelderland.nl www. architektengroepgelderland.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA GELDERLAND

273

BNA-ARCHITECTEN GRONINGEN

BORGER KR8architecten en adviseurs IJzertijdstraat 13 9531 RA Borger T 0599235643 info@kr8architecten.nl www.kr8architecten.nl BURUM BOX architecten Kloosterweg 1 9851 TC Burum T 0594249266 info@boxarchitecten.nl www.boxarchitecten.nl DELFZIJL BureauNoordeloos Brander 21 9934 NR Delfzijl T 0503124445 mail@bureaunoordeloos.nl www.bureaunoordeloos.nl GRONINGEN AAS Groningen B.V. Boterdiep 63 9712 LK Groningen T 0503123737 info@aasgroningen.nl www.aasgroningen.nl AHA-architecten Rensumaheerd 37 9736 AB Groningen T 0505279379 a.hogenelst@home.nl www.aha-architekt.nl Dick Barkhuis Architect Boumaboulevard 91-93 9723 ZS Groningen T 0628846760 dickbarkhuis@nlarchitect.nl www.nlarchitect.nl architectenbureau Beek Veenhof 5 9728 NV Groningen T 0630345750 info@ architectenbureaubeek.nl www. architectenbureaubeek.nl HJK architecten Laan Corpus den Hoorn 100 9728 JR Groningen T 0503183444 hjk@hjk-architecten.nl www.hjk-architecten.nl

274

Siert Helder Architect Coendersweg 30 9722 GH Groningen T 0648106608 siert@helderenhelder.nl www.helderenhelder.nl

Specht Architecten Westerkade 2 9718 AN Groningen T 0507115235 info@spechtarchitecten.nl www.spechtarchitecten.nl

Holstein Restauratie Architectuur Helperpark 302 9723 ZA Groningen T 0505770059 info@holstein-restauratie.nl www.holstein-restauratie.nl

Team 4 Architecten b.v. Eelkemastraat 185 9723 ZW Groningen T 0503144555 team4@team4.nl www.team4.nl

KLEIN architecten Hoendiep 208 9745 ED Groningen T 0503182400 info@klein-architecten.nl www.klein-architecten.nl KPB architecten B.V. Saaksumborg 9 9722 WL Groningen T 0031653403161 kp.deboer@kpbarchitecten.nl www.kpbarchitecten.nl Bureau voor Architektuur en Ruimtelijke Ordening Martini b.v. Damsterdiep 237 9713 ED Groningen T 0503182330 info@martini-architekten.nl www.martini-architekten.nl Melein Architectuur Papiermolenlaan 3 -20 9721 GR Groningen T 0505277100 info@melein.nl www.melein.nl Onix NL Hereplein 6 9711 GA Groningen T 0505290252 info@onix.nl www.onix.nl +peil Helperpark 288 -D 9723 ZA Groningen T +31503131600 david@pluspeil.nl www.pluspeil.nl Sax Architecten Hereplein 6 9711 GA Groningen T 0503182102 mail@saxarchitecten.nl www.saxarchitecten.nl

DE UNIE ARCHITECTEN Suikerlaan 28 9743 DA Groningen T 0505252777 mail@deuniearchitecten.nl www.deuniearchitecten.nl VDP architecten Pottebakkersrijge 16 9718 AG Groningen T 0503136800 welkom@vdparchitecten.nl www.vdparchitecten.nl

SCHARMER architect: KARLA UBELS bna Hoofdweg 10 9616 TD Scharmer T 0504041545 ku@karla-ubels.nl www.karla-ubels.nl WINSCHOTEN TTAB Kloosterlaan 78 9675 JN Winschoten T 0619173480 info@ttab.nl www.ttab.nl ZUIDHORN renso woltjes architect Hoendiep W.Z. 68 9801 TB Zuidhorn T 0594507278 info@woltjes.nl www.woltjes.nl

Vector-i architecten Akerkhof 4, 9711 JB Groningen T 0657784958 administratie@vector-i.nl www.vector-i Zofa Pelsterstraat 31 9711 KH Groningen T 0503166700 info@zofa.nl www.zofa.nl De Zwarte Hond Hoge der A 11 9712 AC Groningen T 0503134005 info@dezwartehond.nl www.dezwartehond.nl LOPPERSUM René Wubs architectuur Stationslaan 8 9919 AB Loppersum T 0638543469 info@renewubs.nl www.renewubs.nl PATERSWOLDE Van Ringen Architecten Hoofdweg 262 9765 CM Paterswolde T 0503189822 info@vanringenarchitecten.nl www.vanringenarchitecten.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA GRONINGEN

BNA-ARCHITECTEN LIMBURG

BEEK LB

HEERLEN

MAASBRACHT

SeC architecten Kasteel Genbroekstraat 18 6191 KT Beek Lb T 0464362010 info@sec-architecten.com www.sec-architecten.com

AAI (AGS Architects International) Oliemolenstraat 60 6416 CB Heerlen T 0457630707 info@agsarchitects.net www.agsarchitects.net

RIEA Heidepark 32 6051 GN Maasbracht T 0645398927 r.mulders@riea.nl www.riea.nl

studioPAS architecten Wolfeynde 10 b 6191 EB Beek Lb T 0464362480 info@studiopas.nl www.studiopas.nl BERGEN LB Architectenburo Olieslagers b.v. Van Baerlestraat 1 5854 BC Bergen Lb T 0485341645 info@ architectenbureauolieslagers.nl www. architectenbureauolieslagers.nl BORN SATIJNplus Architecten bv Kasteelhof 1 6121 XK Born T 0464205555 info@satijnplus.nl www.satijnplus.nl ECHT Coonen Architecten BNA bv Houtstraat 34 H 6102 BJ Echt T 0475484542 echt@coonenarchitecten.nl www.coonenarchitecten.nl GELEEN Architectenburo Tummers Prins de Lignestraat 17 6161 CX Geleen T 0618776182 info@ architectenburo-tummers.nl www. architectenburo-tummers.nl GEULLE Lab32 architecten bv Mevrouw van der Meijstr. 14 6243 AP Geulle T 0433655536 info@lab32architecten.nl www.lab32architecten.nl

Architectenzaak Wilhelminaplein 25 6411 KW Heerlen T 0457009714 info@architectenzaak.eu www.architectenzaak.eu Architectenburo Ir Louis Erens Zandweg 128 6418 PB Heerlen T 0455443275 info@ab-le.nl www.ab-le.nl TEAM architec/kten Jan Campertstraat 7 c 6416 SG Heerlen T 0636071418 info@teamarchiteckten.eu www.teamarchitekten.eu Vandenbergh Windemuller architectuur & bouw Benzenraderweg 1 6411 EC Heerlen T 0455424863 esther@vwarchitectuur.nl www.vwarchitectuur.nl HELDEN Frans Engels Architectenburo BNA van Hövellstraat 39 5988 AG Helden T 0773060507 fransengels@home.nl www.fransengels.nl LEUNEN mc-architecten b.v. Albionstraat 3 5809 AB Leunen T 0478581524 mc-architecten@planet.nl www.mc-architecten.nl MAARHEEZE Architectenburo ZIJN Puttendijk 28 6026 VZ Maarheeze T 0495595720 info@architectenburozijn.nl www.architectenburozijn.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA LIMBURG

MAASTRICHT AMA Group Associated Architects BV Fort Willemweg 13 6219 PA Maastricht T 0433500234 info@ama-group.info www.ama-group.info ARCADIS Nederland B.V. Stationsplein 18 d 6221 BT Maastricht mariette.vanderkaa@arcadis. com Bureau Boosten Rats BNA architectuur en stedenbouw St. Maartenslaan 14 A01 6221 AX Maastricht T 0433254061 info@boostenrats.nl www.boostenrats.nl Concept* Cloudt Witmakersstraat 10 6211 JB Maastricht T 0611413005 info@conceptcloudt.eu www.conceptcloudt.eu CroonenBuro5 Wim Duisenbergplantsoen 21 6221 SE Maastricht T 0433253223 info@croonenburo5.com www.croonenburo5.com Frencken Scholl Architecten Petrus Regoutplein 1 F 01 6211 XX Maastricht T 0433502940 p.scholl@frenckenscholl.nl www.frenckenscholl.nl Architect Hans Goossens Bourgogneplein 74 6221 CZ Maastricht T 04338513955 goossens@ architecthansgoossens.nl www. architecthansgoossens.nl/ HVN Architecten bv Aesculaapstraat 6 6216 CM Maastricht T 0433588200 info@hvna.nl www.hvna.nl

MH1 Architecten Avenue Ceramique 222 6221 KX Maastricht T 0437115030 info@mh1architecten.nl www.mh1architecten.nl N Architecten Koningsplein 16 6224 EC Maastricht T 0434081827 info@n-architecten.nl www.n-architecten.nl RuimteMakers Architecten Sint Lambertuslaan 30 A 6212 AT Maastricht T 0433250206 info@ruimtemakers.nu www.ruimtemakers.nu Verheij Architecten Sint Jacobstraat 19 A 6211 LA Maastricht T 0433255111 verheijarch@hetnet.nl verheij-architecten.business. site MOLENHOEK LB B2 Architecten bna Hoeveveld 2 6584 GG Molenhoek Lb T 0243573359 info@b2architecten.nl www.b2architecten.nl OSPEL Harold Laenen Architectuur Onze Lieve Vrouwe straat 40 6035 AR Ospel T 0618130149 info@haroldlaenen.nl www.haroldlaenen.nl PLASMOLEN Renate Hermans Architectuur Riethorsterweg 37 6586 AC Plasmolen T 0242069012 info@renatehermans.nl www.renatehermans.nl ROERMOND Architectenbureau Coppen Willem II Singel 19 6041 HP Roermond T 0475330947 info@coppenbv.nl www.coppenbv.nl

275

Engelman Architecten ECI 1 a 6041 MA Roermond T 0475468100 mail@engelmanarchitecten.nl www.engelmanarchitecten.nl v.o.f. Architektenburo Smeets BNA Voorstad Sint Jacob 44 6041 LM Roermond T 0475462537 info@architektsmeets.nl www.architektsmeets.nl ROGGEL Future Factory Architects Reppelstraat 9 6088 EV Roggel T 0611435632 post@ jeroenjanssenarchitectuur.nl www. jeroenjanssenarchitectuur.nl SITTARD FWP Architectuur BV Rijksweg Zuid 43 a 6131 AL Sittard T 0464111484 info@fwparchitectuur.nl www.fwparchitectuur.nl HKL architecten Rijksweg-Noord 186 A 6136 AD Sittard T 0464510505 info@hkl.cc www.hklarchitecten.nl Joost Pennings Architect Andreasommegang 60 6133 BW Sittard T 0462040444 mail@joostpennings.nl www.joostpennings.nl Povse & Timmermans architecten . ingenieurs bv Rijksweg Zuid 10 6131 AN Sittard T 0464230366 mail@pt-architecten.nl www.pt-architecten.nl Povse & Timmermans architecten . ingenieurs bv Rijksweg Zuid 25 6131 AN Sittard T 0464230366 mail@pt-architecten.nl www.pt-architecten.nl

276

Architectenbureau Verbruggen Provencestraat 4 6137 JP Sittard T 0464588259 info@verbruggenarchitecten.nl www.verbruggenarchitecten.nl SOERENDONK BenW architecten Dorpsstraat 2 6027 PG Soerendonk T 0495491492 info@BenW-architecten.nl www.BenW-architecten.nl STRAMPROY

VENRAY Driessen Architectuur Keizersveld 50 5803 AN Venray T 0478769059 info@driessenarchitectuur.nl www.driessenarchitectuur.nl WEERT André van de Goor BV Architect AvB-BNA Emmasingel 8 -H 6001 BC Weert T 0495521685 info@andrevandegoorbv.nl www.vandegoor-architecten.nl

Kwaspen Architectuur Mulderstraat 14 6039 DE Stramproy T 0650235867 Geert-Jan@ Kwaspen-architectuur.nl www.kwaspen-architectuur.nl

Studio voor Architektuur en Stedenbouw F.P. Lahaye Architekt AvB BNA Wilhelmina Druckerhof 4 6004 SG Weert T 0495630266 info@architektlahaye.nl www.architektlahaye.nl

TEGELEN

Metz architecten Noordkade 48 a 6003 NG Weert T 0495536537 c.metz@metzarchitecten.nl www.metzarchitecten.nl

Verheijen-Smeets AvB Architecten BNA Venloseweg 4 5931 GT Tegelen T 0773269269 info@vsarch.nl www.verheijen-smeets.nl VALKENBURG LB DI-vers architecten Dorpstraat 1 C 6301 BA Valkenburg Lb T 0436013627 info@di-versarchitecten.nl www.di-versarchitecten.nl VENLO 2.0 Architecten Kazernestraat 17 5928 NL Venlo T 0773829141 info@2.0architecten.nl www.2.0architecten.nl Loxodrome bv Straelseweg 1 5911 CL Venlo T 0773743148 architects@loxodrome.nl www.loxodrome.nl QUANT Architectuur bv BNA Stalbergweg 316 5913 BW Venlo T 0773513125 info@quantarchitectuur.nl www.quantarchitectuur.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA LIMBURG

BNA-ARCHITECTEN NOORD-BRABANT

ALMKERK

BERLICUM

Ir Frank Ruiter architect BNA BV Vlinderslag 46 4286 GK Almkerk T 0183405003 info@frank-ruiter.nl www.frank-ruiter.nl

HILBERINKBOSCH architecten Wamberg 5 5258 SM Berlicum T 0736900136 bosch@hb-a.nl www.hb-a.nl

ALPHEN NB

BOEKEL

Bas Backx - architect bna Stationstraat 10 5131 BN Alphen NB T 0135082300 mail@basbackx.nl www.basbackx.nl

Bureau voor architectuur Aujourd’hui Boekel Wielewaallaan 1 5427 SK Boekel T 0492322049 info@vdbroek-partners.nl www.vdbroek-partners.nl

BEEK EN DONK Architectenburo Harry van der Heijden Raadhuisplein 2 5741 AX Beek en Donk T 0492463145 info@harryvdheijden.nl www.harryvdheijden.nl BERGEN OP ZOOM Architectenbureau Aerlant Cloïn BNA Stationsplein 13 4611 BX Bergen op Zoom T 0164259323 info@cloin-arch.nl www.cloin-arch.nl RO&AD Architecten Van der Rijtstraat 40 4611 PR Bergen op Zoom T 0164266329 informatie@ro-ad.org www.ro-ad.org BERKEL-ENSCHOT Architektenburo Cor Mastenbroek b.v. BNA/BNI Molenakker 38 5056 LB Berkel-Enschot T 0135332721 info@cor-mastenbroek.nl www.cor-mastenbroek.nl Architectenburo Frans van Roy Bosscheweg 40 5056 KC Berkel-Enschot T 0651099517 frans@ architectenburofransvanroy.nl www. architectenburofransvanroy.nl

BREDA atelier2 architecten Reduitlaan 33 unit 3.13 4814 DC Breda T 0648966342 info@atelier2architecten.nl www.atelier2architecten.nl BB Architecten Markkade 1 4815 HJ Breda T 0765934451 info@bb-architecten.nl www.bb-architecten.nl Benerink Architecten Sint Ignatiusstraat 255 4817 KK Breda T 0610810555 info@benerinkarchitecten.nl www.benerinkarchitecten.nl Briq BV Veldsteen 50 4815 PK BREDA T 0881015000 info@briq.pro www.briq.pro/ DdP-Architectuur Leistraat 57 4818 NA Breda T 0612373792 info@ddp-architectuur.nl www.ddp-architectuur.nl Bureau Dhondt Kronenburgwerf 36 4812 XR Breda T 0765229520 info@dhondt.nl www.dhondt.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-BRABANT

Arend Groenewegen Architect Markendaalseweg 44 4811 KC Breda T 0647116685 arend@arendgroenewegen.nl www.arendgroenewegen.nl Grosfeld Bekkers van der Velde Architecten Reduitlaan 39 4814 DC Breda T 0765221811 info@gbv-a.nl www. grosfeldbekkersvandervelde.nl havermans : hielkema architecten Cingelstraat 30 4811 MC Breda T 0765208037 info@havermanshielkema.nl www.havermanshielkema.nl Mark Architecten Middellaan 360 4811 VM Breda T 0622553158 mark@markarchitecten.com www.markarchitecten.com Michielsen Architecten Wethouder Romboutsstr. 49 4818 HG Breda T 0642432535 info@michielsenarchitecten.nl www.michielsenarchitecten.nl Oomen Architecten Ulvenhoutselaan 79 4834 MD Breda T 0765602255 info@oomenarchitecten.nl www.oomenarchitecten.nl van Os Architecten Reduitlaan 33 4814 DC Breda T 0768883027 joep@vanosarchitecten.nl www.vanosarchitecten.nl Maarten Raaijmakers architect BNA Reduitlaan 33 4814 DC Breda T 0618114022 info@raaijmakers-architect.nl www.raaijmakers-architect.nl Rothuizen Architecten en Adviseurs B.V. Reduitlaan 31 4814 DC Breda T 0765317444 rdh@rdh.nl www.rdh.eu

Christel Smeets architect bna Zandbergpad 4 4818 NL Breda T 0765961016 info@architect-bna.nl www.architect-bna.nl CROMVOIRT Van Pelt architecten B.V. St.-Lambertusstraat 49 5266 AD Cromvoirt T 0851122340 info@vpaa.nl www.vpaa.nl DE MOER FD architecten Pastoor Kampstraat 11 A 5176 NP De Moer T 0135159331 info@fdarchitecten.nl www.fdarchitecten.nl DEN BOSCH Bröring Architectuur van Tuldenstraat 13 5211 TG Den Bosch T 0735494107 info@broring.nl www.broring.nl Buro Kade Tramkade 26 5211 VB Den Bosch T 0736587070 post@burokade.nl www.burokade.nl Kuin & Kuin Architecten St Jorisstraat 133 5211 HA Den Bosch T 0736123143 info@kuinkuin.nl www.kuinkuin.nl ir. Pieter Maurer architect, ArchitectenGilde Maastrichtseweg 18 F 5215 AB Den Bosch T 0737114552 info@architectengilde.nl www.architectengilde.nl Sloven Architectuur Sonniusstraat 1 G 5212 AJ Den Bosch T 0850645747 info@slovenarchitectuur.nl www.slovenarchitectuur.nl studio twee architecten Veemarktkade 8 5222 AE Den Bosch T 0733036456 info@studiotwee.nl www.studiotwee.nl

277

Architectenbureau De Twee Snoeken BV Postelstraat 49 5211 DX Den Bosch T 0736140407 info@tweesnoeken.nl www.tweesnoeken.nl Wijnen Architectuur bv Sint Jacobstraat 35 5211 LP Den Bosch T 0736100768 miel.wijnen@wijnenarchitectuur.nl www.wijnenarchitectuur.nl DEURNE Van den Acker Architecten Spoorlaan 3 5751 JM Deurne T 0493312175 info@vda-architecten.nl www.vda-architecten.nl van Santvoort architecten bv Lage Kerk 13 5751 KG Deurne T 0493322111 architecten@ deurne.vansantvoort.nl www. vansantvoortarchitecten.nl

EERSEL van Santvoort architecten bv Eikenburg 5 5521 HZ Eersel T 0497513393 architecten@ eersel.vansantvoort.nl www. vansantvoortarchitecten.nl EINDHOVEN ARCHES architecten BNA Geldropseweg 92 5611 SL Eindhoven T 0402377957 info@arches.nl www.arches.nl Ir Jan van den Burg Architekt Kortonjolaan 94 5644 KB Eindhoven T 0402129113 info@janvandenburg.nl www.janvandenburg.nl

DONGEN

COMPEN ARCHITECTEN B.V. Aalsterweg 65 5615 CB Eindhoven T 0402117341 info@compen.nl www.compen.nl

CIER ARCHITECTEN Bolkensteeg 25 5103 AA Dongen T 0162372220 contact@cierarchitecten.nl www.cierarchitecten.nl

diederendirrix Dommelstraat 11 5611 CJ Eindhoven T 0031402606740 info@diederendirrix.nl www.diederendirrix.nl

Architectenbureau Kees Jacobs bna Postbus 16 5100 AA Dongen T 0162316766 info@akjbna.nl www.akjbna.nl

Eugelink Architectuur Schootsestraat 14 5616 RD Eindhoven T 0651824937 margriet@eaoa.nl www.eaoa.nl

DUSSEN Architectenbureau Wiel Caanen BNA Muilkerk 28 4271 BL Dussen T 0416392168 info@wielcaanen.nl www.wielcaanen.nl

278

FAAM architects Nachtegaal 13M 5613 CM Eindhoven T 0402963396 info@faamarchitects.nl www.faamarchitects.nl Gls architectuur|interieur bv Eschweilerhof 39 5625 NN Eindhoven T 0628777825 info@ glsarchitectuurinterieur.nl www. glsarchitectuurinterieur.nl

van den Hurk Architecten Klokgebouw 152 5617 AB Eindhoven T 0610715597 info@ vandenhurkarchitecten.nl www. vandenhurkarchitecten.nl Inbo Scherpakkerweg 15 5616 HP Eindhoven T 0402434045 eindhoven@inbo.com www.inbo.com

WillemsenU Groenstraat 6 5642 CB Eindhoven T 0402466992 info@willemsenu.nl www.willemsenu.nl WY. architecten Dommelstraat 11 5611 CJ Eindhoven T 0402341230 info@wy.nl www.wy.nl ESCH

KdV architectuur Floralaan West 189 5644 BK Eindhoven T 0402430885 wouter@kdvarchitectuur.nl www.kdvarchitectuur.nl

BiermanHenket Hal 13a 5296 PZ Esch T 0411601618 info@biermanhenket.nl www.biermanhenket.nl

M+R interior architecture Aalsterweg 230 5644 RK Eindhoven T 0402137408 info@mplusr.nl https://www.mplusr.nl

GELDROP

nouwensrooversarchitectuur Torenallee 45 SWA 3.008 5617 BA Eindhoven T 0648405197 kobbe@nouwensroovers.nl www.nouwensroovers.nl RAW architectuurstudio Amundsenlaan 239 5623 PS Eindhoven T 0613928322 robert@ rawarchitectuurstudio.nl www. rawarchitectuurstudio.nl

RAFFAAN NXT Peregrijn 21 5661 AV Geldrop T 0413262428 niels@raffaan.nl www.raffaan.nl/ GEMERT Wessel van Geffen architecten Scheiweg 26 5421 XL Gemert T 0492330647 info@wvgarch.nl www. WesselvanGeffenArchitecten.nl GOIRLE

Royal HaskoningDHV Larixplein 1 5616 VB Eindhoven T +31883484250 corinne.engelen@dhv.com www.dhv.nl/bouw

Bedaux de Brouwer Architecten b.v. Dr. Keyzerlaan 2 5051 PB Goirle T 0135368555 post@bedauxdebrouwer.nl www.bedauxdebrouwer.nl

stripesarchitects Klokgebouw 266 5617 AC Eindhoven T 0407114630 info@stripesarchitects.nl www.stripesarchitects.nl

Bureau van Berkum BV Hoogeindseweg 50 5051 EC Goirle T 0626324512 info@bureauvanberkum.nl www.bureauvanberkum.nl

architecten studio-pls Klokgebouw 255 5617 AC Eindhoven T 0647908930 team@studio-pls.nl www.studio-pls.nl

HAAREN Otten van Eck architecten en vormgevers Kievitspad 23 5076 SN Haaren T 0411623531 info@ottenvaneck.nl www.ottenvaneck.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-BRABANT

HEESCH

NISPEN

OSS

ROOSENDAAL

Koppens architecten Wijststraat 29 5384 RA HEESCH T 0412455522 hk@koppensarchitecten.nl koppensarchitecten.nl/

vdbijgaart architect Hollands Diepstraat 4 4709 PH Nispen T 0628270541 post@vdbijgaartarchitect.nl www.vdbijgaartarchitect.nl

Ariëns-cs architecten & ingenieurs Boterstraat 1-A 5341 GH Oss T 0412692031 architecten@ariens-cs.nl www.ariens-cs.nl

Architektenburo Luud van Ginneken BV Krampenloop 57 4706 PT Roosendaal T 0165537877 info@vanginnekenbv.nl www.vanginnekenbv.nl

HEESWIJK-DINTHER

NUENEN

Rose en de Bie B.V. Torenstraat 32 5473 EL Heeswijk-Dinther T 0413291218 info@roseendebie.nl www.roseendebie.nl

van Santvoort architecten bv Berg 2 - 4 5671 CC Nuenen T 0402833708 info@ vansantvoortarchitecten.nl www. vansantvoortarchitecten.nl

E&V architectuur en bouwtechniek B.V. Obrechtstraat 33 5344 AT Oss T 0412650292 info@elemans-vedder.nl www.elemans-vedder.nl

Schaap en Sturm Architecten BV Brugstraat 84 4701 LL Roosendaal T 0165536352 info@schaapsturm.nl www.schaapsturm.nl

Elemans Van den Hork Architecten Frankenweg 1 5349 AP Oss T 0412646948 info@eharchitecten.nl www.eharchitecten.nl

SYNarchi Dominestraat 17 4701 JC Roosendaal T 0165399101 info@synarchi.nl www.synarchi.nl

HELMOND LXarchitecten Cacaokade 3 5705 LA Helmond T 0492524427 info@lxarchitecten.nl www.lxarchitecten.nl Manders Architecten BNA Wethouder den Oudenstraat 4 5706 ST Helmond T 0492345041 info@manders-architecten.nl www.manders-architecten.nl Mare Architectuur & Advies Gasthuisstraat 67 5708 HJ Helmond T 0653996765 info@mare-archenadv.nl www.mare-archenadv.nl

OEFFELT Rose en de Bie B.V. Lietingsestraat 15 5441 AR Oeffelt T 0413291218 info@roseendebie.nl www.roseendebie.nl OIRSCHOT Adriaan Risseeuw Architectuur Krukkerd 1 5688 LH Oirschot T 0621217360 adriaan@ar-ad.nl www.ar-ad.nl OISTERWIJK

van Santvoort architecten bv Kromme Steenweg 4 5707 CC Helmond T 0492525552 architecten@ helmond.vansantvoort.nl www. vansantvoortarchitecten.nl

Bob Manders Architects Almijstraat 14 5061 PA Oisterwijk T 0135213077 info@bobmanders.nl www.bobmanders.nl

MADE

Ir. Carl Bossier Architectuur en Ruimtelijke Ontwikkeling Bredaseweg 108 /A 4902 NS Oosterhout NB T 0646756423 architect@bossier.nl www.bossier.nl

Anomalie Architecten De Gijster 58 4921 NK Made T 0162687571 info@anomalie.nl www.anomalie.nl NIEUWKUIJK Team 42 Architecten B.V. Kerkstraat 44 5253 AP NIEUWKUIJK T 0622211266 cv@team-42.nl team-42.nl/

OOSTERHOUT NB

Hooper Architects Hoevestein 36 E 4903 SC Oosterhout NB T 0162486800 info@hooper.nl www.hooper.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-BRABANT

OUDEMOLEN NB Your Architect Stadsedijk 41 4796 RA Oudemolen NB T 0641763108 pepijn@your-architect.nl www.your-architect.nl RAAMSDONKSVEER Marquart Architecten B.V. Pieter Breughelstraat 12 4941 ZB Raamsdonksveer T 0162518098 info@marquart.nl www.marquart.nl REUSEL van Santvoort architecten bv Lensheuvel 1 L-M 5541 BA Reusel T 0497642867 RIJSBERGEN Bureau Kemps Architecten BNA Nassaustraat 12 4891 ZZ Rijsbergen T 0641992629 malou@ bureaukempsarchitecten.nl www. bureaukempsarchitecten.nl

zone zuid architecten Markt 54 B 4701 PH Roosendaal T 0165567490 info@zonezuid.nl www.zonezuid.nl ROSMALEN Dietvorst Architect Kattenbosch 111 5243 SK Rosmalen T 0735220670 ton@dietvorst.work www.darchitect.nl/ JANICKI architecten Vincent van Goghlaan 15 5246 GA Rosmalen T 0736135056 info@janicki.nl www.janicki.nl architectenbureau visser en bouwman bv Berlicumseweg 10 5248 NT Rosmalen T 0736412133 info@visserenbouwman.nl www.visserenbouwman.nl SCHIJNDEL Omni Architecten Bunderstraat 107 5481 KC Schijndel T 0735492409 omni@omniarchitecten.nl www.omniarchitecten.nl

279

Van der Schoot Architecten bv Nieuwe Eerdsebaan 8 5482 VS Schijndel T 0735493841 info@ vanderschootarchitecten.nl www. vanderschootarchitecten.nl SINT OEDENRODE ASG Borchmolendijk 8 5492 AK Sint Oedenrode T 0413476655 svangriensven@ asg-architectuur.nl www.asg-architectuur.nl/ SINT-MICHIELSGESTEL Dementia Village Architects and Advisors Kamperfoeliestraat 24 5271 JE Sint-Michielsgestel T 0620419936 live@dementiavillage.com www.dementiavillage.com SLEEUWIJK Architraaf b.v. Architectenen Ingenieursburo De Hoogjens 20 4254 XW Sleeuwijk T 0416693496 dco@architraaf.nl www.architraaf.nl SPRUNDEL Ernst-architect Aleidisstraat 4 4714 DA Sprundel T 0621534716 ernst@ernst-architect.nl www.ernst-architect.nl TILBURG aerde borgert architecten Goirkestraat 27 5046 GD Tilburg T 0137370223 info@aerdeborgert.nl www.aerdeborgert.nl Van Asten Doomen Architecten Goirkestraat 150 5046 GP Tilburg T 0135425656 info@vanastendoomen.com www.vanastendoomen.com

280

Karin Hendriks Architectuur Vierwindenlaan 23 5037 MN Tilburg T 0135458430 info@ karinhendriksarchitectuur.nl www. karinhendriksarchitectuur.nl

LSL Architecten Heiberg 4 5504 PB Veldhoven T 0402545312 Info@lslarchitecten.nl www.lslarchitecten.nl

Van Oers Weijers Architecten Nieuwlandstraat 48 5038 SP Tilburg T 0135368055 info@vowarchitecten.nl www.vowarchitecten.nl

ir. Rob van Leuven, architect BNA Pastoriestraat 26 a 5756 AM Vlierden T 06 51413032 robvanleuven@archifoor.coop www.robvanleuven.archi

Atelier RHeia architectuur/ ecologie Berkdijksestraat 13 5025 VC Tilburg T 0623896475 info@retelhelmrich.nl www.retelhelmrich.nl cock struycken architektenburo avb bna Ringbaan Oost 363 5014 GH Tilburg T 0135420439 info@architektstruycken.nl www.architektstruycken.nl Wessel van Geffen architecten Ringbaan-Oost 102 11 5013 CD Tilburg T 01378202060492330647 info@wvgarch.nl www. WesselvanGeffenArchitecten.nl VALKENSWAARD Margry-Arts Architecten bna bv Geenhovensedreef 28 5552 BD Valkenswaard T 0402014515 info@margry-arts.nl www.margry-arts.nl VEGHEL LA | Architecten Ingenieurs Mgr vdn Tillaartstraat 1 5461 KX Veghel T 0413366711 info@la-architecten.nl la-architecten.nl/ VELDHOVEN EIKplan architecten BNA Gareel 5 5502 SB Veldhoven T 0402938400 info@eikplan.nl www.eikplan.nl

VLIERDEN

ZUNDERT Schoenmakers Architectuur BV Molenzicht 2 4881 BW Zundert T 0765990340 info@schoenmakers-ontwerp. nl www.schoenmakersarchitectuur.nl

VLIJMEN LT architecten BV BNA Zijlstralaan 8 5251 SE Vlijmen T 0735112212 info@lt-architecten.nl www.lt-architecten.nl WAALWIJK Moons Architecten grotestraat 143 5141 JP Waalwijk T 0416560381 info@moons.nl www.moons.nl WASPIK Kerkhof architecten Van Duvenvoordestraat 28 5165 ED Waspik T 0133029060 info@kerkhofarchitecten.nl www.kerkhofarchitecten.nl WERKENDAM Van den Heuvel Architecten BNA Kruisstraat 63 4251 CV Werkendam T 0183509509 info@ vandenheuvelarchitecten.nl www. vandenheuvelarchitecten.nl ZEVENBERGEN Quadrant Architecten BNA Markt 24 4761 CE Zevenbergen T 0168328255 mail@Qarch.nl www.Qarch.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-BRABANT

BNA-ARCHITECTEN NOORD-HOLLAND

ABCOUDE

AMSTELVEEN

Artomic Haagwinde 32 1391 XV Abcoude T 0644440127 info@artomic.nl www.artomic.nl

BLACKBOX architecten Bouwerij 81 1185 XW Amstelveen T 0208223125 info@bb-a.nl www.bb-a.nl

Norman Monsanto Architectuur Winkeldijk 47 1391 HM Abcoude T 0629085344 normanm@xs4all.nl

Hugo Caron Architecten BNA Laan van Kronenburg 14 1183 AS Amstelveen T 0206821153 info@hugocaron.nl www.hugocaron.nl

AERDENHOUT

Architectenbureau Hoogeveen b.v. Dorpsstraat 54 1182 JE Amstelveen T 0206434848 office@hoogeveen.archi www.architectenbureauhoogeveen.nl

STUDIO BLANCA Karel Doormanlaan 26 2111 XD Aerdenhout T 0237435285 info@blanca.nl www.blanca.nl ALKMAAR Caas Architecten Willem Hedastraat 24 1816 KC ALKMAAR T 0725204340 mail@caasarchitecten.nl www.caasarchitecten.nl Dineke Dijk Architect Bergerweg 98 1817 MN Alkmaar T 31205702015 dineke@dinekedijk.nl www.dinekedijk.nl Kerssens - De Ruiter Architecten Luttik Oudorp 81 1811 MV Alkmaar T 0725111393 info@kdra.nl www.kdra.nl Koning architect bna Wilhelminalaan 6 1815 JC Alkmaar T 0641766525 info@koningarchitect.nl www.koningarchitect.nl Leeuwenkamp Architecten b.v. BNA Kalkovensweg 2 1815 KZ Alkmaar T 0725151644 info@leeuwenkamp.nl www.leeuwenkamp.nl MH Architectuur Hargewaard 28 1824 TC Alkmaar T 0614556917 info@mh-a.nl www.mh-a.nl

NwA architecten Laan van Kronenburg 14 1183 AS Amstelveen T 0641181293 buro@nwa-architecten.nl www.nwa-architecten.nl RDS bv Amsteldijk Noord 77 1183 TE Amstelveen T 0206265102 meccocep@me.com AMSTERDAM 4D Architects Singel 428 1017 AV Amsterdam T 0207768758 e.durmisevic@4darchitects.nl www.4darchitects.nl Abels & Partners, architecten KNSM-laan 53 1019 LB Amsterdam T 0202110010 h.abels@abelspartners.com www.abelspartners.com AGS Architects Amsterdam BV Asterweg 17 A9 1031 HL Amsterdam T 020-3449300 info@agsarchitects.net www.agsarchitects.net Alberts & Van Huut International Architects BV Amsteldijk 216 1079 LK Amsterdam T 0206220082 info@albertsenvanhuut.nl www.albertsenvanhuut.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

Allard Architecture Prinsengracht 17 1015 DK Amsterdam T 0206205599 info@allardarchitecture.com www.allardarchitecture.com a/d amstel architecten Amsteldijk 216 1079 LK Amsterdam T 0204089222 info@adamstel.nl www.adamstel.nl ANA architecten Korte Papaverweg 7 1032 KA Amsterdam T 0204232949 m.vermeulen@ana.nl www.ana.nl

B+O Architecten Amsterdam B.V. Bottelarijstraat 245 1019 VC Amsterdam T 0850220460 info@benoarchitects.com www.benoarchitects.com Bald architecture Vrolikstraat 199 -d 1091 TX Amsterdam T 0204681082 info@baldarchitecture.nl www.baldarchitecture.nl Barendregt Architectuur Langestraat 80-1 1015 AM AMSTERDAM T 0648679929 mail@joostbarendregt.com

Jeroen Apers . architect Korte Papaverweg 2 L 1032 KB Amsterdam T 0614790822 info@jeroenapers.nl www.jeroenapers.nl

BDG Architecten Amsterdam Pedro de Medinalaan 3 A 1086 XK Amsterdam T 0202379200 info@bdgarchitecten.nl www.bdgarchitecten.nl

APTO Architects B.V. Cruquiusweg 94 1019 AJ Amsterdam T 0206692900 danielle@apto.nl www.apto.nl

Benthem Crouwel Architects Generaal Vetterstraat 61 1059 BT Amsterdam T 0206420105 office@benthemcrouwel.nl www.benthemcrouwel.nl

ARCADIS N.V. Gustav Mahlerplein 97 103 1082 MS Amsterdam T 0202011011 www.arcadis-global.com

Van Bergen Architectura WG-plein 75 1054 RB Amsterdam T 0658968896 michael@ vanbergenarchitectura.nl www. vanbergenarchitectura.nl

de Architekten Cie. Klaprozenweg 75 A 1 1033 NN Amsterdam T 0205309300 arch@cie.nl www.cie.nl archivolt architecten bv Hoogoorddreef 5 1101 BA Amsterdam T 0206905070 archivolt@archivolt.eu www.archivolt.eu Arons en Gelauff Architecten bv Gedempt Hamerkanaal 92 1021 KR Amsterdam T 0204235530 arnoud@aronsengelauff.nl www.aronsengelauff.nl ASArchitecture Pedro de Medinalaan 1 c 1086 XK Amsterdam T 0643132532 arzusenel@asarchitecture.nl www.asarchitecture.nl

BETA office for architecture and the city NDSM-plein 19 1033 WC AMSTERDAM T 0208943799 info@beta-office.com www.beta-office.com BFAS De Ruijterkade 107 1011 AB Amsterdam T 0031205353070 info@bf-as.nl www.bf-as.nl Tjade Binnerts Architect Brederodestraat 43 H 1054 MR Amsterdam T 0204891371 info@tjaad.nl

281

Blok Kats van Veen architecten (BKVV) Wilgenweg 22 B 1031 HV Amsterdam T 0204227233 info@bkvv.nl www.bkvv.nl BNB architecten bv Cruquiusweg 94 B 1019 AJ Amsterdam borski@b-n-b.nl www.b-n-b.nl BNLA architecten B.V. Westerdoksdijk 40 D 1013 AE Amsterdam T 0206363981 info@bnla.nl www.bnla.nl Karel Bodon Building Workshop Pythagorasstraat 47 hs 1098 EW Amsterdam T 0653583833 karel@bodon.nl www.bodon.nl Annette Bos Architectuur Da Costastraat 96 1V 1053 ZS Amsterdam T 0646224243 annette@annettebos.nl www.annettebos.nl BRIQUE Architecten Generaal Vetterstraat 73 B 1059 BT Amsterdam T 0204650047 info@brique-architecten.nl www.brique-architecten.nl/ Studio Marc Brummelhuis Nieuwpoortkade 2 1055 RX Amsterdam T 0648931488 studio@marcbrummelhuis.nl www.marcbrummelhuis.nl/ buro3 architecten De Breekstraat 31 1024 LJ Amsterdam T 0206225778 info@buro3.nl www.buro3.nl Butzelaar CS, Architecten Albrecht Dürerstraat 28 1077 MA Amsterdam T 0206722477 office@butzelaar-cs.nl www.butzelaar-cs.nl Civic Architects Donauweg 10 1043 AJ Amsterdam T 0208460158 info@civicarchitects.eu www.civicarchitects.eu

282

Clubhaus Architecten Eerste Atjehstraat 94 1094 KR Amsterdam T 0628785286 post@clbhs.eu www.clbhs.eu

DISEL architects Joan Muyskenweg 14 A 1096 CJ Amsterdam T 0207750502 martijn@diselarchitects.com www.diselarchitects.com

Bureau Fraai Pieter Vlamingstraat 40 1093 AE Amsterdam T 0641315950 info@bureaufraai.com www.bureaufraai.com

Coare Architectuur B.V. Mokerstraat 10 1021 KC Amsterdam T 0206702636 info@coare.nl www.coare.nl

dL-Architecten Amazonenstraat 48 hs 1076 LL Amsterdam T 0207072495 dl.architecten@gmail.com www.dl-architecten.nl

FRANTZEN et al Johan van Hassellkade 280 1031 LP Amsterdam T 0203090355 tom@frantzen.nl www.frantzen.nl

Common Affairs KNSMlaan 75 1019 LB Amsterdam T 0207192355 administratie@ commonaffairs.nl www.commonaffairs.nl

dot. Design Studio Smitstraat 32 1092 XT Amsterdam T 0642833903 info@dotdesignstudio.nl www.dotdesignstudio.nl

Christina Fuchs architect Kromme Waal 21 1 1011 BT Amsterdam T 0620586309 info@christinafuchs.nl www.christinafuchs.nl

Egbert Duijn architect+ Borneokade 90 1019 AW Amsterdam T 0630151941 architect@egbertduijn.nl www.egbertduijn.nl

Gateways Overtoom 197 1054 HT Amsterdam T 0621277192 mwassmann@ gateways.amsterdam www.gateways.amsterdam

Gundula Cordes - Architect BNA Pieter Aertszstraat 68 III 1073 SR Amsterdam T 0204700601 info@cordes-architect.com www.cordes-architect.com CROSS Architecture Johan van Hasseltweg 4 A 1022 WV Amsterdam T 0631908980 blom@cross-architecture.net www.cross-architecture.net Cruz y Ortiz Amsterdam Kerkstraat 310 1017 HC Amsterdam T 0203037801 administratie@cruzyortiz.com www.cruzyortiz.com peter dautzenberg+partners interieur+architecten bni+bna Egeldonk 50 1103 AK Amsterdam T 0206269759 aan@peterdautzenberg.nl www.peterdautzenberg.nl Dedato ontwerpers en architecten Danzigerkade 2 c 1013 AP Amsterdam T 0206266233 info@dedato.com www.dedato.com Defesche Van den Putte, architectuur en stedenbouw KNSM-laan 139 Loods 6 1019 LB Amsterdam T 0207892392 info@dvdp.nl www.dvdp.nl

Dutch Architect Columbusplein 217 1057 TX Amsterdam T 0207579080 ahmed@dutcharchitect.com www.dutcharchitect.com Egeon Architect Raamgracht 72 1011 KK Amsterdam T 0614213149 mail@egeon.nl www.egeon.nl Elephant B.V. Haarlemmerweg 514 1014 BL Amsterdam T 0203415808 info@elephant.studio elephant.studio/nl/ Equipe voor Architectuur en Urbanisme Pedro de Medinalaan 7 J 1086 XK Amsterdam T 0204614600 info@equipeamsterdam.nl www.equipeamsterdam.nl ForeArchent planning > architecture Pedro de Medinalaan 7 A 1086 XK Amsterdam T 0203141197 info@forearchent.nl www.forearchent.nl THE FORM FOUNDATION. Jan Luijkenstraat 68 1071 CS Amsterdam T 0206727260 info@theformfoundation.com www.theformfoundation.com

GGH Architecten Pedro de Medinalan 3 b 1086 XK Amsterdam T 0206761144 ggh@ggharchitecten.nl www.ggharchitecten.nl GG-loop Brouwersgracht 186 B 1013 HC Amsterdam T 0647887900 info@gg-loop.com gg-loop.com/ Jan Willem de Groot Architect P.H. Frankfurtersingel 216 1060 TP Amsterdam T 0206189570 info@jwdegroot.nl www.jwdegroot.nl Kok Harleman WG-plein 240 1054 SE AMSTERDAM T 0207372791 info@kokharleman.nl kokharleman.nl/ HaskoningDHV Nederland B.V. Contactweg 47 1014 AN Amsterdam T 0611519350 info@amsterdam. royalhaskoning.com www.rhdhvarchitecture.com

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

Hans van Heeswijk Architecten. Ertskade 111 1019 BB Amsterdam T 0206225717 info@heeswijk.nl www.heeswijk.nl Heren 5 architecten BV BNA T.T. Vasumweg 152 1033 SH Amsterdam T 0205550155 architecten@heren5.nl www.heren5.nl Heyligers Design + Projects Entrepotdok 164 1018 AD Amsterdam T 0206270162 info@h-dp.nl www.h-dp.nl Studio Ard Hoksbergen Krelis Louwenstraat 1F05 1055 KA AMSTERDAM T 0641010089 mail@ardhoksbergen.nl www.ardhoksbergen.nl HOOPE+PLEVIER Architects B.V. Johan van Hasseltweg 16 A 1022 WV Amsterdam T 0202357414 info@hoopeplevier.nl www.hoopeplevier.nl IAA Architecten Sem Presserhof 108 1087 JG Amsterdam T 0205200080 info@iaa-architecten.nl www.iaa-architecten.nl Inarchitects BV Keizersgracht 182 1016 DW Amsterdam T 0614385229 mark@inarchitects.nl www.inarchitects.nl Inbo Koningin Wilhelminaplein 29 1062 HJ Amsterdam T 0204212422 amsterdam@inbo.com www.inbo.com ITZ-Architecten b.v. Keizersgracht 241 -2 1016 EA Amsterdam T 0206462726 info@itz-a.nl www.itz-a.nl Keizer Koopmans Asterweg 17 A 11 1031 HL Amsterdam T 0629469956 info@keizerkoopmans.com www.keizerkoopmans.com

KENK Architecten BV KNSM-laan 83 1019 LB Amsterdam T 0206386345 info@kenkarchitecten.nl www.kenkarchitecten.nl

LEVS architecten Cruquiusweg 111 -D 1019 AG Amsterdam T 0206735762 post@levs.nl www.levs.nl

MMX architecten Geerdinkhof 286 1103 RA AMSTERDAM T 0624924492 ruyven@mmx-architecten.nl www.mmx-architecten.nl/

Kodde Architecten Prinsengracht 465 hs 1016 HP Amsterdam T 0204282700 info@koddearchitecten.nl www.koddearchitecten.nl

LEVS International B.V. Cruquiusweg 111 D 1019 AG Amsterdam T 0206735762 post@levs.nl

MTB architecten ApeldoornAmsterdam Asterweg 20 P 2 1031 HN Amsterdam T 0206939400 mcb@mtbarchitecten.nl www.mtbarchitecten.nl

Marc Koehler Architects Grasweg 52 B 1031 HX Amsterdam T 0205755508 office@marckoehler.com www.marckoehler.com Architectenbureau Koldeweij B.V. Pilotenstraat 72 1059 CR Amsterdam T 0204171100 info@ architectenbureaukoldeweij.nl www. architectenbureaukoldeweij.nl korth tielens architecten bv Overtoom 197 1054 HT Amsterdam T 0204272825 architecten@korthtielens.nl www.korthtielens.nl KRFT KNSM-laan 113 1019 LB Amsterdam T 0208202284 info@krft.nl www.krft.nl Wouter Kroeze Architect Nieuwe Herengracht 17 H 1011 RL Amsterdam T 0207370745 architect@wouterkroeze.nl www.wouterkroeze.nl Kruunenberg Architecten Joos de Moorstraat 18 2 1056 TZ Amsterdam T 0203208486 info@2xu.nl www.2xu.nl LeMartin Venetiëhof 146 1019 ND AMSTERDAM T 0653352203 Post@LeMartin.nl www.LeMartin.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

MARCEL LOK_ARCHITECT Levantkade 67 1019 MJ Amsterdam T 0208463574 email@marcellok.nl www.marcellok.nl Bureau LUX architectuur en advies Panamalaan 8 -C 1019 AZ Amsterdam T 0207078215 info@bureaulux.nl www.bureaulux.nl M3H architecten bv Tweede Atjehstraat 2 A 1094 LE Amsterdam T 0206257733 m3h@m3h.nl www.m3h.nl Manten en Lugthart architecten BNA Overdam 33 1081 CG Amsterdam T 0204044675 info@mantenenlugthart.nl www.mantenenlugthart.nl

Bas Muilwijk Architectuur A. Constandsestraat 48 1097 HX Amsterdam T 0206938544 muilwijk@sarcodina.nl www.sarcodina.nl MvM Architect Overhoeksplein 2 (A Lab) 1031 KS Amsterdam T 0620548306 info@mvmarchitect.com www.mvmarchitect.com MVSA Architects Moermanskkade 608 1013 BC Amsterdam T 0205319800 info@mvsa-architects.com www.mvsa-architects.com NEXT architects Paul v. Vlissingenstraat 2 a 1096 BK Amsterdam T 0204630463 info@nextarchitects.com www.nextarchitects.com

Mens Als Maat Admiraal de Ruijterweg 82 -II 1056 GW Amsterdam T 0628541023 rogier@MensalsMaat.nl www.mensalsmaat.nl

NOAHH B.V. Moermanskkade 111 1013 BC Amsterdam T 0203090250 office@noahh.nl www.noahh.nl

Merk X architecten Gietersstraat 15 A 1015 HB Amsterdam T 0205230052 info@merk-x.nl www.merk-x.nl

OIII architecten Danzigerkade 3 E 1013 AP Amsterdam T 0206277140 fatima@o-drie.nl www.o-drie.nl

S.V. Milicevic Architect Eerste Helmersstraat 24 C 1054 DH Amsterdam T 0206186097 srdjan64@gmail.com

Architectenbureau Önen BNA Amstelveenseweg 769 1081 JG Amsterdam T 0622607650 info@onen.nl www.onen.nl

Mirck Architecture R.J.H. Fortuynplein 6 1019 WL Amsterdam T 0624186500 office@mirck.eu www.mirck.eu

oostwest KNSM-laan 85 1019 LB Amsterdam T 020-6222065 bureau@oost-west.nl oost-west.nl/home.php

283

OTH architecten bv Kruithuisstraat 23 1018 WJ Amsterdam T 0206274576 info@oth.nl www.oth.nl

reA architectenbureau Veemarkt 130 B 1019 DE Amsterdam T 0203315709 info@re-a.nl www.re-a.nl

Harvey Otten Architectuur Cruquiusweg 94 b 1019 AJ Amsterdam T 0621276432 info@harveyotten.nl www.harveyotten.nl

Rijnboutt Moermanskkade 317 1013 BC Amsterdam T 0205304810 info@rijnboutt.nl www.rijnboutt.nl

ArchitectBNA.NL Hans Oudendorp Kea Boumanstraat 48 B 1095 MA Amsterdam T 0206241644 h.oudendorp@architectbna.nl www.architectbna.nl

Marina Roosebeek, architekt BNA Landsmeerderdijk 67 1035 PT Amsterdam T 0206385444 office@roosebeek.nl www.roosebeek.nl

OZ Architect Pedro de Medinalaan 7 a 1086 XK Amsterdam T 0203141111 info@ozarchitect.nl www.ozarchitect.nl

Paul de Ruiter Architects Valschermkade 36 D 1059 CD Amsterdam T 0206263244 info@paulderuiter.nl www.paulderuiter.nl

SeARCH Hamerstraat 3 1021 JT Amsterdam T 0207889900 info@search.nl www.search.nl

PAES Architecture Hunzestraat 127 H 1079 VZ Amsterdam T 0653867248 noud@paes-architecture.nl paes-architecture.nl/

Ruland Architecten Kon. Wilhelminaplein 12 B-8 1062 HK Amsterdam T 0204236689 info@ruland.nl www.ruland.nl

bureau rowin petersma Van Reenenstraat 17 1051 JA AMSTERDAM T 0202336481 bureau@rowinpetersma.nl www.rowinpetersma.nl/

SA DESIGN architectuur Cornelis Dopperkade 6 2 1077 KL Amsterdam T 0206757788 bouwenmet@sadesign.nl https://sadesign.nl/

paul seuntjens architectuur bni bna Bert Haanstrakade 380 1087 EC Amsterdam T 0206148506 mail@paulseuntjens.nl www.paulseuntjens.nl

Architect Poppinga Willem Fenengastraat 2 V 1096 BN AMSTERDAM T 0644840113 femke.poppinga@gmail.com www.architectpoppinga.com/

Architectenbureau Marcel van der Schalk B.V. Keizersgracht 211 -1 1016 DT Amsterdam T 0204212888 architect@mvds.nl www.mvds.nl

Tako Postma, architect Surinameplein 12 1058 GP AMSTERDAM T 0655112829 info@takopostma.nl www.takopostma.nl Rene de Prie Lisdoddelaan 53 1087 KB Amsterdam T 0621573376 renedeprie@bo6.nl PS architecten bna Kerkstraat 335 B 1017 HV Amsterdam T 0655104229 info@psarchitecten.nl www.psarchitecten.nl

284

Sander Schreuder Architecten Echtenstein 118 1103 AA Amsterdam T 0610264174 architect@sanderschreuder.nl www.sanderschreuder.nl Scott Brownrigg BV Keizersgracht 62 1015 CS Amsterdam T 31202402291 m.olliff@scottbrownrigg.com www.scottbrownrigg.com Script Architecture Paul van Vlissingenstraat 4 C 1096 BK Amsterdam T 0624560570 Mail@scriptarchitecten.nl www.scriptarchitecten.nl

Ir Frank V. Smit, Architect Verversstraat 29 1011 HZ Amsterdam T 0206270844 frank@studiosmit.nl www.studiosmit.nl SNELLEN architectenbureau Ufficilaan 17 1064 WJ Amsterdam T 0204480891 bureau@snellenarchitecten.nl www.snellenarchitecten.nl

Ir Ben Schellekens Architekt BNA Louvrelaan 52 1064 WB Amsterdam T 0206276639 ir.b.schellekens@kpnmail.nl

Sophie Valla Architects Kerkstraat 310 1017 HC AMSTERDAM T 0640780563 info@sophievalla.nl www.sophievalla.nl

Serge Schoemaker Architects Wilgenweg 20 C 1031 HV Amsterdam T 0202216177 office@sergeschoemaker.com https://sergeschoemaker.com/

Stefanova Architecten BV Asterweg 20 R 2 1031 HN Amsterdam T 0206366176 svetla@ StefanovaArchitecten.nl www.StefanovaArchitecten.nl

Straatman Architecture & Visuals NDSM-plein 71 1033 WC Amsterdam info@straatman.eu www.straatman.eu STUDIO C ARCHITECTEN Sarphatistraat 370 1018 GW Amsterdam T 0202050121 cb@studiocarchitecten.nl studiocarchitecten.nl/nl/ Studio Paulien Bremmer De Wittenstraat 27 1052 AK AMSTERDAM T 0641397474 info@paulienbremmer.org paulienbremmer.org/ studio Prototype B.V. Lijnbaansgracht 56a 1015 GS Amsterdam T 0207781567 info@studioprototype.nl www.studioprototype.nl Studio SAAM Smitstraat 32 1092 XT Amsterdam T 0624937879 erik@studiosaam.nl www.studiosaam.nl Studio Y architecten & adviseurs Ingelandenweg 1 1069 WE Amsterdam T 0204106060 algemeen@studio-y.nl www.studio-y.nl Studioninedots Gedempt Hamerkanaal 111 1021 KP Amsterdam T 0204889269 info@studioninedots.nl www.studioninedots.nl Julius Taminiau Architects B.V. IJsbaanpad 66 e 1076 CW Amsterdam T 0202239708 juliustaminiau@gmail.com www.juliustaminiau.nl/ Tangram Architekten BV Pedro de Medinalaan 3b 1086 XK Amsterdam T 0206761755 info@tangramarchitekten.nl www.tangramarchitekten.nl Team V Architectuur Jacob Bontiusplaats 9 1018 LL Amsterdam T 0203449500 info@teamv.nl www.teamv.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

Tekton Architekten Bottelierplein 4 1019 WV Amsterdam T 0206245904 bureau@tekton-architekten.nl www.tekton-architekten.nl Temp.architecture.urbanism Willem Fenengastraat 2 1096 BN Amsterdam T +31628951304 tom@temparchitecture.com www.temparchitecture.com Terstal interieurarchitectuur Jachthavenweg 42 1081 KA AMSTERDAM T 0621557718 annemiek@terstal.com www.terstal.com Toplab Architects Nieuwe Uilenburgerstraat 54 1011 LT Amsterdam T 2020615082 studio@toplab-architects.com www.toplab-architects.com TRZIN vof Borneolaan 297 1019 HZ Amsterdam T 0204193230 office@trzin.nl www.trzin.nl UNStudio Stadhouderskade 113 1073 AX Amsterdam T 0205702040 info@unstudio.com www.unstudio.com Urban Echoes Westerdok 780 1013 BV AMSTERDAM T 0617834527 hello@urbanechoes.nl http://urbanechoes.nl/ urbanberry design Oostelijke Handelskade 12 L 1019 BM Amsterdam info@urbanberry.com www.urbanberry.com VASD Interieur & Architectuur Monnikskapstraat 64 1032 LM Amsterdam T 0206636784 vasd@vasd.nl www.vasd.nl VenhoevenCS architecture+urbanism Hoogte Kadijk 143 -F15 1018 BH Amsterdam T 0206228210 info@venhoevencs.nl www.venhoevencs.nl

Eveline Vinkenborg Architect Stade de Colombes 106 1098 VV Amsterdam T 0206630202 bureau@evelinevinkenborg.nl www.evelinevinkenborg.nl Joke Vos Architecten Bickerswerf 46 1013 KX Amsterdam T 0203378672 mail@jokevos.nl www.jokevos.nl Architectenbureau Vroom BNA Vijzelgracht 6 sous 1017 HR Amsterdam T 0206208132 info@vroomarch.nl www.vroomarch.nl VURB Architects Pedro de Medinalaan 7 1086 XK Amsterdam T 31203141131 hello@vurbarchitects.com vurbarchitects.com/ W Architectuurstudio Krijn Taconiskade 410 1087 HW Amsterdam T 0650266035 info@w-architectuurstudio.nl www.w-architectuurstudio.nl Atelier van Wengerden Batjanstraat 13 1094 RC Amsterdam T 0628268216 info@vanwengerden.com www.vanwengerden.com Willand Stuurmankade 170 1019 WC Amsterdam T 0624669549 info@willand.nl www.willand.nl Lies Willers Geschutswerf 95 1018 AW AMSTERDAM T 0653771720 lies.willers@upcmail.nl https://lieswillers.com/ Office Winhov Johan van Hasseltweg 2 E1 1022 WV Amsterdam T 0206844446 office@winhov.nl www.winhov.nl W’land 2e Laurierdwarsstraat 39 1016 RA Amsterdam T 0207719403 post@w-land.nl www.w-land.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

WRK Architecten Schakelstraat 16 1014 AW Amsterdam T 0206812478 info@wrkarchitecten.nl www.wrkarchitecten.nl/ wv-studio Wenslauerstraat 40 2L 1053 BA Amsterdam T 0647202710 judith@wv-studio.com www.wv-studio.com Marco van Zal Architect Batjanstraat 13 1094 RC Amsterdam T 0204210623 info@marcovanzal.nl www.marcovanzal.nl Zenber interieur architectuur B.V. Oostelijke Handelskade 12 A 1019 BM Amsterdam T 0203314427 info@zenber.nl www.zenber.nl ZILT Architecten Nieuwpoortkade 2 A 1055 RX AMSTERDAM T 0628729137 info@ziltarchitecten.nl www.ziltarchitecten.nl ZJA Pedro de Medinalaan 7 C 1086 XK Amsterdam T 0205352200 info@zja.nl www.zja.nl ZZDP Architecten B.V. Valschermkade 37 D 1059 CD Amsterdam T 0206471881 zzdp@zzdp.nl www.zzdp.nl AMSTERDAM-DUIVENDRECHT werkplaats architecten Entrada 100 1114 AA Amsterdam-Duivendrecht T 0202153111 philip@ werkplaatsarchitecten.nl www. werkplaatsarchitecten.nl

ANNA PAULOWNA Hollands Kroon Architectuur Charlottaring 6 1761 AX Anna Paulowna T 0223523745 info@hkarchitectuur.nl www.hkarchitectuur.nl ASSENDELFT KUIPER STEUR architecten bna Dorpsstraat 829 1566 EH Assendelft T 0646201307 info@kuipersteur.nl www.kuipersteur.nl BENNEBROEK De Bats BNA architecten Kleine Sparrenlaan 22 2121 CK Bennebroek T 0640069602 info@debatsbna.nl www.debats-architecten.nl Architectenbureau Ron Spanjaard BNA Bennebroekerlaan 27 A 2121 GR Bennebroek T 0235841265 info@spanjaard.nl www.spanjaard.nl BERGEN NH Architektenburo Admiraal Stoute Bergerweg 20 1862 JV Bergen (NH) T 0725895745 info@admiraalstoute.nl www.admiraalstoute.nl KEESVANHOEK.architect B.V. Joseph Bech-Nes 4 1862 AP Bergen NH T 0630731660 info@keesvanhoekarchitect.nl www.keesvanhoekarchitect.nl Min2 bouw-kunst Hoflaan 1 1861 CP Bergen NH T 0725821070 min2@min2.nl www.min2.nl

ANDIJK Architectenburo Rolf Botman Buurtje 31 1619 JS Andijk T 0228752420 info@rolfbotman.nl www.rolfbotman.nl

285

BLOEMENDAAL

‘S-GRAVELAND

Architectenburo ir. Hein Warnaars BNA Kennemergaard 28 2061 XZ Bloemendaal T 0235258322 info@architect-warnaars.nl www.architect-warnaars.nl

Markhoff Architects Zuidereinde 52 B 1243 KH ‘s-Graveland T 0356550114 cynthia@markhoffarchitects. com www.markhoffarchitects.com

BURGERVEEN

HAARLEM

ENZO architectuur & interieur Leimuiderdijk 239 2154 MN Burgerveen T 0172503090 info@enzoarchitecten.nl www.enzoarchitecten.nl

AG architecten bv Nijverheidsweg 50 2031 CP Haarlem T 0235316964 info@ag-architecten.nl www.ag-architecten.nl

BUSSUM VOCUS Architecten BNA bv Bussummergrindweg 1 C 1406 NZ Bussum T 0356989135 vocus@vocus.nl www.vocus.nl CASTRICUM Petra Kramer, architect Tine Marcushof 1 1902 NR Castricum T 0251671801 info@petrakramer.nl www.petrakramer.nl De Vree Architecten BNA Burgemeester Mooijstraat 20 1901 ET Castricum T 0251651685 info@devreearchitecten.nl www.devreearchitecten.nl DE GOORN buroUrsem Architectuur Stedebouw Interieur Breeuwhamer 2 A 1648 HG De Goorn T 0229542606 info@buroursem.nl www.buroursem.nl DIEMEN HofmanDujardin Verrijn Stuartweg 34 1112 AX Diemen T 0205286420 office@hofmandujardin.nl www.hofmandujardin.nl

286

ed. bijman | rolstoelarchitectuur + woonarken Grijpensteinweg 3 2014 KX Haarlem T 06-81955589 architect@edbijman.nl www.edbijman.nl Brandjes van Baalen Architecten bna Zijlweg 199 2015 CK Haarlem T 0235112420 info@brandjesvanbaalen.nl www.brandjesvanbaalen.nl CONTEXT Architectuur & Advies Hendrik Figeeweg 5 L 2031 BJ Haarlem T 0641214161 architect@ contextarchitecten.nl www.contextarchitecten.nl Architectenbureau Micha de Haas Nieuwe Groenmarkt 1a 2011 TT Haarlem T 0204275390 micha@michadehaas.nl www.michadehaas.nl Heiko Hulsker architecten Schotersingel 8 2021 GE Haarlem T 0235264476 secretariaat@ hulskerarchitecten.nl www.hulskerarchitecten.nl Klous + Brandjes Architecten BNA Zijlweg 199 2015 CK Haarlem T 0235320840 p.smits@klousbrandjes.nl www.klousbrandjes.nl

o.a. architectuur BNA Voorhelmstraat 25 207 2012 ZM Haarlem T 0648273065 bart@oaarchitectuur.nl www.oaarchitectuur.nl Architectenbureau SchutterETH BV Iordensstraat 62 2012 HE Haarlem T 0655894757 info@schutter-eth.com www.willemschutter.nl Slangen architecten Voorhelmstraat 25 -106 2012 ZN Haarlem T 0237440102 slangen@ slangen-architecten.nl www.slangen-architecten.nl Vissers Architecten Lavendelstraat 58 2034 MJ Haarlem T 0651912075 mv@vissersarchitecten.nl www.vissersarchitecten.nl woltjer berkhout architecten A. Hofmanweg 1 A 2031 BH Haarlem T 0237513553 info@woltjerberkhout.nl www.woltjerberkhout.nl/ HEEMSTEDE KPG architecten b.v. Bronsteeweg 49 2101 AB Heemstede T 0235290190 info@kpgarchitecten.nl www.kpgarchitecten.nl Peeperkorn. Architect Leidsevaartweg 99 2106 AS Heemstede T 0235354308 info@peeperkorn-architect.nl www.peeperkorn-architect.nl HEERHUGOWAARD 3B Architecten Sara de BronÛvoland 17 1705 MD HEERHUGOWAARD T 0623369428 info@3barchitecten.nl 3barchitecten.nl/ Breddels Architecten BNA J. Duikerweg 13 1703 DH Heerhugowaard T 0725760600 architect@breddels.nl www.breddels.nl

Gouverneur Architectuur Kamille 3 1705 RT Heerhugowaard T 0616852383 gouverneur@rchitectuur.nl www. gouverneurarchitectuur.nl HEILOO Architectenbureau Ir. Yolanda Buis Wilgenlaan 5 1851 LD Heiloo T 0725325068 info@yolandabuis.nl www.yolandabuis.nl HILVERSUM Van Dijl Architecten BV Vondellaan 8 1217 RX Hilversum T 0356723747 info@vandijl.nl www.vandijl.nl Engel Architecten Snelliuslaan 10 1222 TE Hilversum T 0356778401 info@engelarchitecten.nl www.engelarchitecten.nl Fennis_Metz Architecten Augustinushof 26 1216 LE Hilversum T 0638194925 algemeen@ fennismetz-architecten.nl www. fennismetz-architecten.nl H en E architecten bv Vaartweg 187 1217 ST Hilversum T 0356236636 vanrosmalen@ henearchitecten.nl www.henearchitecten.nl Studio Tjalling Homans Rembrandtlaan 2 1213 BH Hilversum T 0641242474 info@tjallinghomans.nl www.tjallinghomans.nl Kabaz Loosdrechtseweg 204 1215 KD Hilversum T 0356284044 info@kabaz.nl www.kabaz.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

MOOST architect Noorderweg 96 c 1221 AB Hilversum T 0356400222 post@moost.nl www.moost.nl PLATFORM.ARCHI Loosdrechtse Bos 21 1213 RH Hilversum T 0621511722 mail@platform.archi www.platform.archi Koen van Velsen architecten Spoorstraat 69 -A 1211 GA Hilversum T 0356222000 info@koenvanvelsen.com www.koenvanvelsen.com HOOFDDORP Eiland 8 Architecten Vuurboetsduin 95 2134 XP Hoofddorp T 0610200607 info@eiland8architecten.nl www.eiland8architecten.nl Tordoir Van den Berg Architecten Prins Bernhardstraat 2 2131 XJ Hoofddorp T 0235616738 architect@ tordoirvandenberg.nl www.tordoirvandenberg.nl HOORN Format Architecten BNA Koopvaarder 2a 1625 BZ Hoorn T 0229280928 info@formatarchitecten.nl www.formatarchitecten.nl Architectenbureau Koorn B.V bna Klipper 30 1625 EJ Hoorn T 0229219765 rj.koorn@koorn-architecten.nl www.koorn-architecten.nl Rob Zeeman Design & Advies bv Nieuwe Steen 5 1625 HV Hoorn NH T 0229244944 r.b.zeeman@zeeman.nl

HUIZEN

LOOSDRECHT

OVERVEEN

Eekel architect&bureau Sporkehout 42 1273 TG Huizen T 0355250671 info@eekelarchitecten.nl www.eekelarchitecten.nl

Architectenbureau P.D. van Vliet Oude Molenmeent 1 1231 BD Loosdrecht T 0355823695 pdvvliet@planet.nl

Onno Vlaanderen Architect bna Keucheniusstraat 36 A 1271 BN Huizen T 31352085155 buro@OVA.nu www.ova.nu

Architectenburo de Vries & Theunissen Oud Loosdrechtsedijk 254 1231 NJ Loosdrecht T 0355432460 info@abdvt.nl architectenburo-devriestheunissen.nl/

Architectenbureau Eric Bloemen Zanderijvaart 2 2051 AC Overveen T 0235247436 info@ericbloemen.nl www.ericbloemen.nl

KOOG AAN DE ZAAN FKG architecten aan de zaan bna Stationsstraat 21 1541 LE Koog aan de Zaan T 0756474999 fkg@fkg.nl www.fkg.nl

MEDEMBLIK ME-2 architecten bna Overleek 4 1671 GD Medemblik T 0227513000 info@me-2.nl www.me-2.nl

PETTEN Architectenburo Jan Kramer bv Zijperweg 2 1755 NX Petten T 0226383138 info@architectenburojankramer.nl PURMEREND

KWADIJK

NAARDEN

Kamstra Architecten BNA Herengracht 11 1441 EV Purmerend T 0299414555 info@kamstra-architecten.nl www.kamstra-architecten.nl

EWP ingenieurs Stationsweg 64 1471 CM Kwadijk T 0299424635 info@ewp.nl ewp.nl

ARCHICON ARCHITECTen Rijksweg 31 1411 GD Naarden T +31356951973 m.t.fambach@ziggo.nl www.archicon-architecten.nl

LEEGWATER architecten Nieuwegracht 12 1441 GR Purmerend T 0638318468 info@leegwaterarchitecten.nl www.leegwaterarchitecten.nl

KROMMENIE

OOSTHUIZEN

George van Luit Bladhaantje 15 1562 MB Krommenie T 0756227277 info@georgevanluit.nl www.georgevanluit.nl

Peter Sas architecten BNA Oosteinde 63 1474 MD Oosthuizen T 0203202288 info@petersasarchitecten.nl www.petersasarchitecten.nl

Ron Vendrig Architect BV BNA Achterdijk 43 1441 DJ Purmerend T 0641239733 info@bouwplanwinkel.nl www.bouwplanwinkel.nl

LAREN NH

Architectenbureau Ruben Wennekers Raadhuisstraat 22 1474 HG Oosthuizen T 02996397516 info@rubenwennekers.nl www.rubenwennekers.nl

Designa Interieur & Architectuur Torenlaan 2 1251 HJ Laren NH T 0353033733 bertram@designainterieur.nl www.designainterieur.nl

SCHAGEN GeO architecten Loet 43 1741 BN Schagen T 0224752988 info@geoarchitecten.nl www.geoarchitecten.nl

OOSTZAAN

SPAARNDAM

LIMMEN

Boparai Associates BV Architecten BNA Jacob Corneliszstraat 1 1511 BM Oostzaan T 0756555555 office@boparai.nl www.boparai.nl

AMH Architect Maria Hoogland Lagedijk 10 e 2064 KT Spaarndam T 0645776029 architect@mariahoogland.nl www.mariahoogland.nl

Van Wilsem & Cabri Architectuur en Management Rijksweg 102 1906 BK Limmen T 722004421 info@vwenca.nl www.vwenca.nl

Stache Architect BNA Burg. Bratstraat 40 1511 BL Oostzaan T 0756846594 postmaster@ stache-architect.nl www.stache-architect.nl

dna studio Berkenlaantje 1 1251 WT Laren NH T 0355334916 idress@idress.eu

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

287

STOMPETOREN

WORMERVEER

ZWAAGDIJK

Sander Douma Architecten BNA Noordervaart 73 1841 GB Stompetoren T 0725039847 post@sd-a.nl www.sd-a.nl

BETS architecten bna Noordeinde 16 1521 PA Wormerveer T 0756145757 ron@bets.nl www.bets.nl

Nieuweboer Architecten Graanmarkt 5 c 1681 PA Zwaagdijk T 0228582644 info@ nieuweboerarchitecten.nl www. nieuweboerarchitecten.nl

UITGEEST Jan de Wit Architect bv Ziendijk 2 1911 MX Uitgeest T 0251828341 info@jandewitarchitect.nl www.jandewitarchitect.nl WEESP FELSCH architecten Stationsplein 28 1382 AD Weesp T 0294795268 info@felsch.nl www.felsch.nl Stork & Albrecht, architecten en bouwadviseurs B.V. Rijnkade 8 b 1382 GS Weesp T 0294412743 info@storkenalbrecht.nl www.storkenalbrecht.nl WESTZAAN BALK architects Rak 20 1551 NA WESTZAAN T 0645778880 sander@balkarchitects.nl balkarchitects.nl WIERINGERWERF

Architectenbureau Klein bv / bna Zaanweg 59 1521 DM Wormerveer T 0756287686 info@kleinbv.nl www.kleinbv.nl studio PK Samsonweg 46 1521 RM Wormerveer T 0756401234 meyke@studioPK.nl www.studioPK.nl ZAANDAM Carree Architecten BNA b.v. Musical 23 1507 TS Zaandam T 0756125885 info@carree-architecten.nl www.carree-architecten.nl NUNC architecten Ankersmidplein 2 1506 CK Zaandam T 0756162421 info@nunc.nl www.nunc.nl VDNDP bouwingenieurs bv. Warmperserij 17 1505 RL Zaandam T 0857500077 info@vdndp.nl www.vdndp.nl

Strikwerda van den Heuvel architecten Loggersplein 1 1771 CE Wieringerwerf T 0850600776 info@svdh.nl www.svdh.nl

ZANDVOORT

WORMER

Springtij Architecten BV Haarlemmerstraat 9 a 2042 NA Zandvoort T 0235733575 info@springtijarchitecten.nl www.springtijarchitecten.nl

Zijlstra Schipper Architectenbureau BNA BV Veerdijk 40 a 1531 MS Wormer T 0756165566 jzijlstra@zijlstraschipper.nl www.zijlstraschipper.nl

DE BIASE Architecten bna Hogeweg 30 2042 GH Zandvoort T 0235714165 info@debiase.nl www.debiase.nl

ZUID-SCHARWOUDE Breebaart Korver BNA BV Voorburggracht 163 1722 GC Zuid-Scharwoude T 0226427862 info@breebaartkorver.nl www.breebaartkorver.nl

288

ARCHITECTENBUREAUS BNA NOORD-HOLLAND

BNA-ARCHITECTEN OVERIJSSEL

ALMELO Archivolt Architectuur Studio Boddenstraat 52 7607 BN Almelo T 31546454628 info@archivolt.nl www.archivolt.nl BORNE Raymond Horstman Architecten BNA Prins Bernardlaan 22 7622 BG Borne T 0643078380 info@raymondhorstman.nl www.raymondhorstman.nl Te Kiefte Architecten b.v. Molenstraat 124 7622 NG Borne T 0742662430 info@tekiefte.nl www.tekiefte.nl DE LUTTE Harry Kamphuis architect BNA Lage Kaviksweg 1 7587 LL de Lutte harrybna@hetnet.nl DELDEN schipperdouwesarchitectuur De Fute 4 7491 AL Delden T 0747600088 info@schipperdouwes.nl www.schipperdouwes.nl DEVENTER Studio Groen+Schild Zuiderzeestraat 3 7411 MC Deventer T 0570610111 info@studiogroenenschild.nl www.studiogroenenschild.nl Architecten en Ingenieursbureau Kristinsson bv Noordenbergsingel 10 7411 SE Deventer T 0570615035 arch@kristinsson.nl www.kristinsson.nl DIEPENVEEN Lab-S Oranjelaan 92A 7431 AE DIEPENVEEN T 0624231791 schaapveld@lab-s.nl www.lab-s.nl

HENGELO OV

NIJVERDAL

ENSCHEDE

Archimees Louisestraat 5 7555 TE Hengelo Ov T 0647518469 info@archimees.nl www.archimees.nl

EVE Architecten bv Ernst Machstraat 2 7442 DL Nijverdal T 0548656950 info@eve-bv.nl www.eve-bv.nl

10voor2 Architecten Ravenhorsthoek 37 7546 EC Enschede T 0622151659 info@10voor2.nl www.10voor2.nl

MAS architectuur bv Beukweg 73 7556 DD Hengelo Ov T 0742505453 hengelo@masarchitectuur.nl www.masarchitectuur.nl

OLDENZAAL

Alexander Gathier Architectuurstudio Rigtersbleek-Zandvoort 10 7521 BE Enschede T 0854894805 info@agathier.nl www.agathier.nl

Peters & Lammerink Architecten Paul Krugerstraat 43 7551 GW Hengelo Ov T 0742501696 info@peters-lammerink.nl www.peters-lammerink.nl

IAA Architecten M.H. Tromplaan 55 7513 AB Enschede T 0534804444 info@iaa-architecten.nl www.iaa-architecten.nl

IJSSELMUIDEN

Peter van Woerden architect Molenweg 40 7431 BK Diepenveen T 0570593141 info@petervanwoerden.nl www.petervanwoerden.nl

Leijh Kappelhoff Seckel van den Dobbelsteen architecten (lksvdd) Lonnekerspoorlaan 114 D 7523 JM Enschede T 0537400777 enschede@lksvdd.nl www.lksvdd.nl Studio44 architectuur & ontwikkeling P.A. van Deldenstraat 168 7523 HJ Enschede T 0610855499 info@studio44architectuur.nl www.studio44architectuur.nl ENTER 4D Architecten Enter BV Dorpsstraat 102 7468 CN Enter T 0547383280 enter@4darchitecten.nl www.4darchitecten.nl HASSELT Witteveen Oolbekkink Architecten Hofstraat 3 8061 GS Hasselt T 0384772896 info@witteveen oolbekkink-architecten.nl www.witteveen oolbekkink-architecten.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA OVERIJSSEL

Leferink Architecten BNA BV Kleibultweg 35 7575 BM Oldenzaal T 0541358260 info@leferinkarchitecten.nl www.leferinkarchitecten.nl sCBa Enschedesestraat 2 H 7575 AB Oldenzaal T 0641810768 c.bloemen@scba.nl www.scba.nl

Van den Berg Groep Dorpsweg 103 8271 BL IJsselmuiden T 0886006700 info@vandenberggroep.nl www.vandenberggroep.nl

Architectenbureau John Velthuis Pastoor Plegstraat 2 7573 GH Oldenzaal T 0541535180 info@johnvelthuis.nl www.johnvelthuis.nl

KAMPEN

OLST

Infinitief Voorstraat 1 8261 HP Kampen T 0615572299 mara@infinitief.nl www.infinitief.nl

Architectenbureau 52Noord Ter Stegestraat 4 8121 XC Olst T 0570642635 marcia.mulder@52n.nl www.52n.nl

KHV Architecten Kampen Boomgaard 11 8266 JM Kampen T 0383326286 info@khva.nl www.khvarchitecten.nl

OMMEN

Studio Stoel Groenestraat 254 8261 VN Kampen T 0620166163 janita@studiostoel.nl www.studiostoel.nl NIEUWLEUSEN K3H Architecten en Adviseurs B.V. Rollecate 67 7711 GG Nieuwleusen T 0529485888 info@k3h.nl www.k3h.nl

SKILL Architectuur Vrijthof 11 7731 CN Ommen T 0529455610 info@skillarchitectuur.nl www.skillarchitectuur.nl OOTMARSUM Loman Architecten BNA Oldenzaalsestraat 49 7631 CT Ootmarsum T 0541294865 wloman@planet.nl www.lomanarchitecten.nl RIJSSEN BDC ingenieurs en architecten Wierdensestraat 110 7461 BK Rijssen T 0548514443 info@bdc.nl www.bdc.nl

289

Reitsema & partners architecten bna Rozengaarde 18 7461 DB Rijssen T 0548540099 info@reitsema.com www.reitsema.com

Blossom Architecture Willemskade 29 8011 AD Zwolle T 0653501260 maartje@ blossomarchitecture.nl www.blossomarchitecture.nl

WRS Architecten Kolenbrander 65 7463 DE Rijssen T 0548512120 info@wrsarchitecten.nl www.wrsarchitecten.nl

De Bruin Architecten BV BNA Veerallee 38 8019 AD Zwolle T 0384541675 info@debruinarchitecten.nl www.debruinarchitecten.nl

SCHALKHAAR Daggenvoorde Architecten Het Koeland 4 7433 HC Schalkhaar T 0651033069 daggenvoorde.architecten@ gmail.com www. daggenvoorde-architecten.nl WIERDEN Bekhuis&KleinJan Rijssensestraat 10 7642 CX Wierden T 0546571004 buro@bekhuis-kleinjan.nl www.bekhuis-kleinjan.nl ZWOLLE 19 het atelier architecten B.V. Thorbeckegracht 19 8011 VM Zwolle T 0384226633 info@19hetatelier.nl www.19hetatelier.nl AL architectuur Ter Pelkwijkpark 18 8011 SH Zwolle T 0384669594 info@alarchitecten.nl http://www.alarchitecten.nl B.A.G. Architecten Grote Voort 5 8041 AM Zwolle T 038-4583844 info@bagarchitecten.nl www.bagarchitecten.nl

Erwin Haas architect Hertenstraat 44 8011 GV Zwolle T 0614947668 erwin@erwinhaas.nl www.erwinhaas.nl Jules van der Linden Architecten Kloosterbrink 51 8034 PT Zwolle T 0622908094 info@julesvanderlinden architecten.nl www.julesvanderlinden architecten.nl Sacon B.V. Burgemeester Roelenweg 28 8021 EW Zwolle T 0384221050 info@sacon.nl www.sacon.nl Architectuurstudio SITEC BNA Thorbeckegracht 12 8011 VL Zwolle T 0653793952 bertbux@gmail.com www.sitec-architecture.blog STAAG architecten Wipstrikkerallee 95 8023 DW Zwolle T 0615198570 info@staag-architecten.nl www.staag-architecten.nl

BDG Architecten, Zwolle Grote Voort 5 8041 AM Zwolle T 0384213337 info@bdgarchitecten.nl www.bdgarchitecten.nl

290

ARCHITECTENBUREAUS BNA OVERIJSSEL

BNA-ARCHITECTEN UTRECHT

AMERONGEN Hans Been Architecten BNA BV Industrieweg Zuid 24 3958 VX Amerongen T 0343450211 info@hansbeen.nl www.hansbeen.nl Van Beijnum architecten bna bv Burg. W. Martenslaan 16 3958 GS Amerongen T 0343453636 wmvanbeijnum@ vanbeijnumarch.nl www. vanbeijnumarchitecten.nl Bronsvoort Blaak Architecten bna Hof 8 3958 CH Amerongen T 0343461507 bureau@bronsvoortblaak.nl www.bronsvoortblaak.nl Griffioen architecten b.v. Drostestraat 25 3958 BK Amerongen T 0343454000 info@griffioenarchitecten.nl www.griffioenarchitecten.nl AMERSFOORT ag NOVA architecten Amersfoort b.v. Paulus Borstraat 43 3812 TA Amersfoort T 0334554004 info.amersfoort@agnova.nl www.agnova.nl Ansems Architecten Paulus Borstraat 43 3812 TA Amersfoort T 0334553100 arch@ansems.nl www.ansems.nl ARCADIS Nederland BV Piet Mondriaanlaan 26 3812 GV Amersfoort T 0627060245 marjolijn.versteegden@ arcadis.com www.arcadis.com BLOKHUIS BRAAKMAN architectenbureau BNA Kamerlingh Onnesstraat 3 3817 JR Amersfoort T 0334613972 architectenbureau@ blokhuisbraakman.nl www.blokhuisbraakman.nl

BRON architectuur b.v. Nijverheidsweg-Noord 74 B 3812 PM Amersfoort T 0334638820 info@bronarchitectuur.nl www.bronarchitectuur.nl Van Hoogevest Architecten b.v. Westsingel 9 3811 BA Amersfoort T 0334631705 bureau@vanhoogevest.nl www.vanhoogevest.nl Inbo Modemweg 26 3821 BS Amersfoort T 0703995777 info@inbo.com www.inbo.com Kielstra Architect ‘t Zand 17 3811 GB Amersfoort T 0621562124 egbertkielstra@klstr.nl www.klstr.nl RIK Lagerwaard Architect BNA BV Paulus Borstraat 37 B 3812 TA Amersfoort T 0334566371 info@RLArchitecten.nl www.rlarchitecten.nl Bureau MT Zonnehof 3 A 3811 NC Amersfoort T 0334328242 mt@bureaumt.nl www.bureaumt.nl Ooms architecten Wiekenweg 50 -h 3815 KL Amersfoort T 0334620025 info@oomsarchitecten.nl www.oomsarchitecten.nl rdmr architects Oliemolenhof 108 3812 PB Amersfoort T 0337020180 mail@rdmr-architects.com http://rdmr-architects.com De Regt+Danz Kasteel 24 3823 BM Amersfoort T 0334550509 info@deregtdanz.nl www.deregtdanz.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA UTRECHT

Royal HaskoningDHV Nederland B.V. (Hoofdkantoor) Laan 1914 35 3818 EX Amersfoort T 0883482000 info@rhdhv.com www.royalhaskoning.com Schoots architecten Utrechtseweg 12 3811 NB Amersfoort T 0334613013 info@schootsarchitecten.nl www.schootsarchitecten.nl Architectenbureau Vincent Smulders BNA Kappeyne van de Coppellolaan 149 3818 KV Amersfoort T 0302252577 info@smuldersarchitecten.nl www.smuldersarchitecten.nl studioWA! Groen van Prinstererlaan 33 3818 JN Amersfoort T 0337430443 info@studiowa.nl www.studiowa.nl SVP Architectuur en Stedenbouw b.v. ‘t Zand 17 3811 GB Amersfoort T 0334701188 info@svp-svp.nl www.svp-svp.nl TenBrasWestinga ARCHITECTUUR / INTERIEUR en STEDENBOUW ‘t Zand 17 3811 GB Amersfoort T 0334700303 info@tenbraswestinga.nl www.tenbraswestinga.nl Willem van Winsen Architecten Oliemolenhof 108 b 3812 PB Amersfoort T 0334451879 wvw@winsen-architecten.nl www.winsen-architecten.nl

Luijk Architecten Laanstraat 13 3743 BA Baarn T 0355426536 albert@luijkarchitecten.nl www.luijkarchitecten.nl Nieuw Nederland Architecten bv Waldeck Pyrmontlaan 22 3743 DE Baarn T 0355422026 info@nieuw-nederland.nl www.nieuw-nederland.nl BILTHOVEN AEPROC Nicolailaan 7 3723 HR Bilthoven T 31652544451 adg@aeproc.nl www.aeproc.nl Mex architects b.v. Spoorlaan 18 3721 PB Bilthoven T 0302546888 info@mexarchitects.nl www.mexarchitects.nl Paul Tesser Architect Overboslaan 23 3722 BJ Bilthoven T 0302145367 info@paultesser.nl www.paultesser.nl BUNNIK StudioCarree Prinses Beatrixstraat 5 3981 BG BUNNIK T 0610601773 roosmarie@studiocarree.nl www.studiocarree.nl DE BILT Lengkeek Architecten en Ingenieurs b.v. Aeolusweg 127 3731 XE De Bilt T 0302201587 info@laib.nl www.laib.nl DE HOEF

BAARN bureau bos architecten + ingenieurs + adviseurs Amalialaan 27 3743 KE Baarn T 0355416342 info@bureaubos.nl www.bureaubos.nl

Porton Architecten BNA Oostzijde 34 1426 AE De Hoef T 0297593283 info@lenporton.nl www.lenporton.nl

291

DOORN

LANGBROEK

Six Architects bv Driebergsestraatweg 27 3941 ZS Doorn T 0306911362 diederik@six.nl www.six.nl

De Jong Architecten BNA Langbroekerdijk A 32 3947 BJ Langbroek T 0343561140 info@dejongarchitecten.nl www.dejongarchitecten.nl

DRIEBERGEN-RIJSENBURG

LEUSDEN

Architectenbureau Hammel en Partners Arnhemsebovenweg 31 3971 MA DriebergenRijsenburg T 0343539824 info@hammelenpartners.nl www.hammelenpartners.nl

Ebbens architecten Kastanjelaan 6 3833 AN Leusden T 0850655744 info@ebbensarchitecten.nl www.ebbensarchitecten.nl

HKArchitect B.V. Bosstraat 69 3971 XB DriebergenRijsenburg T 0343521825 hans@kranenbarg-architect.nl www.kranenbarg-architect.nl

3dCASE architectenburo Willem van Leusdenlaan 16 3603 ES Maarssen T 0302272412 info@ 3dcase-architectenburo.nl www. 3dcase-architectenburo.nl

HARMELEN Architectenbureau Van den Hoeven b.v. Dorpsstraat 137 3481 EC Harmelen T 0348444629 info@vandenhoeven.nl www.vandenhoeven.nl HOUTEN Van den Berg Groep Het Spoor 100 3994 AL Houten T 0886006740 info@ vandenbergarchitecten.nl www. vandenbergarchitecten.nl Klomp Architecten BNA Goudmos 5 3994 KL Houten T 0306571429 info@klomparchitecten.nl www.klomparchitecten.nl Studio In Motion Meidoornkade 22 3992 AE Houten T 0306012682 info@studio-in-motion.nl www.studio-in-motion.nl Architektenburo Huub van der Zee b.v. Loerikseweg 17 3991 AA Houten T 0306372332 vdzee@xs4all.nl www.vanderzeearchitekten.nl

292

MAARSSEN

Koen Rijken, architect Kortelaan 18 3601 HL Maarssen T 0346581823 info@koenrijken.nl www.koenrijken.nl MIJDRECHT Arch. & Ing. buro H.W. van der Laan b.v. Veenweg 149 3641 SJ Mijdrecht T 0297239259 info@hwvanderlaan.nl www.hwvanderlaan.nl Architectenbureau Spaltman Rozenobel 7 3641 NJ Mijdrecht T 0619798041 info@architectspaltman.com www.architectspaltman.com NIEUWEGEIN Blonk + Heuvelink architecten Irenestraat 34 3433 CR Nieuwegein T 0306064914 blonk-heuvelink-architekten@ wxs.nl www.blonk-heuvelinkarchitekten.nl

Pieter Walraad Architectuur bv Herenstraat 60 3431 CX Nieuwegein T 0651756172 info@newjoyconcepts.nl www.newjoyconcepts.nl OUDEWATER ARCO Architecten BNA Donkere Gaard 1 3421 AS Oudewater T 0348561607 info@arcoarchitecten.nl www.arcoarchitecten.nl

Bilsen Architectuur Mauritsstraat 101 3583 HL Utrecht T 0626064989 office@bilsen.nl www.bilsen.nl BLAUW architecten bv 2de Daalsedijk 6 a 3551 JR Utrecht T 0307854029 info@blauw-architecten.nl www.blauw-architecten.nl

SOEST Valk Architecten Kerkplein 9 G 3764 AW Soest T 0356014946 info@valkarchitecten.nl www.valkarchitecten.nl Werkplaats van Vliet Ossendamweg 8 3768 CX Soest T 31612689884 info@werkplaatsvanvliet.nl www.werkplaatsvanvliet.nl TIENHOVEN UT Verhoeven Architectuur & Interieur Westbroekse Binnenweg 24 3612 AH Tienhoven Ut T 0654317458 info@verhoevenarchitectuur eninterieur.nl www.verhoevenarchitectuur eninterieur.nl UTRECHT het architectenforum Brucknerlaan 32 3533 KE Utrecht T 0302962831 e.knippers@ architectenforum.nl www.architectenforum.nl ASAS Architectuur Stedenbouw Wittevrouwensingel 100 3514 AM Utrecht T 0302746878 arjanscheer@arjanscheer.nl www.arjanscheer.nl ASNOVA Architecture Erasmuslaan 5 3584 AZ Utrecht T 0302400446 info@asnova.nl www.asnova.nl

Bakers Architecten BV Lange Nieuwstraat 109 3512 PG Utrecht T 0302314919 jan@bakersarchitecten.nl www.bakersarchitecten.nl

Cita: architecten BNA Oudegracht 34 3511 AP Utrecht T 0302314716 informatie@cita.nl www.cita.nl ExMaterials Haverstraat 23 BS 3511 NA Utrecht T 0622026060 jochemalferink@gmail.com exmaterials.com/ Heyligers design+projects Utrecht Nieuwekade 213 3511 RW Utrecht T 0307525844 info@h-dp.nl www.h-dp.nl Van Hoogevest Architecten b.v. Achter de Dom 10 3512 JP Utrecht T 0302319195 bureau@vanhoogevest.nl www.vanhoogevest.nl JHK Architecten Nijverheidsweg 16 3534 AM Utrecht T 0302964060 info@jhk.nl www.jhk.nl JWG Architecten Troosterlaan 10 3571 NM Utrecht T 0610809081 jw@jwgarchitecten.nl www.jwgarchitecten.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA UTRECHT

Kuiper van Tuinen Architecten Magda Janssenslaan 37 3584 GP Utrecht T 0648650747 svt@kuipervantuinen.nl www.kuipervantuinen.nl Richèl Lubbers Architecten Kanaalweg 22 3526 KM Utrecht T 0302270980 richel@studio-rla.nl www. richellubbersarchitecten.nl MARCEL MARTENSEN ARCHITECT Bouwstraat 55 3572 SP Utrecht T 0655808761 info@ architect-interieurarchitect.nl www. architect-interieurarchitect.nl MONK architecten Tractieweg 41 3534 AP Utrecht T 0302304227 post@monkarchitecten.nl www.monkarchitecten.nl Nieuwe Architecten Eendrachtlaan 110 3526 LB Utrecht T 0302270416 hallo@nieuwearchitecten.nl www.nieuwearchitecten.nl op ten noort blijdenstein bv Lunettenbaan 51 3524 GA Utrecht T 0307509750 info@onb.nl www.onb.nl OPL Architecten Maliesingel 38 3581 BK Utrecht T 0302511005 info@oplarchitecten.nl www.oplarchitecten.nl STERNontwerp Vesuvius 47 3524 WT UTRECHT T 0648171899 info@sternontwerp.nl www.sternontwerp.nl/ Studio id+ Keizersgracht 11 3514 BM Utrecht T 0307820550 info@studioidplus.nl www.studioidplus.nl

Ines Terstappen Maatwerk Lange Jufferstraat 14 1 3512 ED UTRECHT T 0621939612 maatwerk@inesterstappen.eu inesterstappen.eu VANDELUNE studio voor architectuur Troelstralaan 134 3515 CK Utrecht T 0611295401 tjerk@vandelune.nl www.vandelune.nl Bureau Vlaardingerbroek Oudegracht 187 G 3511 NE Utrecht T 0653766023 info@ bureauvlaardingerbroek.nl www. bureauvlaardingerbroek.nl Wielen Architecten Maliesingel 9 3581 BB Utrecht T 0624524198 michiel@wielenarchitecten.nl www.wielenarchitecten.nl Zecc Architecten B.V. Tractieweg 41 (Studio A) 3534 AP Utrecht T 0302731289 info@zecc.nl www.zecc.nl

VLEUTEN homemade architectuur Liesgrassingel 2 3451 PT Vleuten T 0302746330 info@ homemade-architectuur.nl www. homemade-architectuur.nl WOERDEN Herman de Jong architectuur & interieur Nieuwstraat 6 3441 EB Woerden T 0348453023 herman@hwadejong.nl www.hwadejong.nl ZEIST Jevanhet Architectuur 1e Dorpsstraat 13 3701 HA Zeist T 0616970097 jvh@jevanhet-architectuur.nl www.jevanhet-architectuur.nl Maas Architecten B.V. H. van Lyndenlaan 1 3703 AS Zeist T 0573222180 info@maasarchitecten.nl

VEENENDAAL Huibers en Jarring Architecten Kerkewijk 65 3901 EC Veenendaal T 0318522324 info@huibersjarring.nl www.huibersjarring.nl MD2A B.V. Wageningselaan 2N 3903 LA Veenendaal T 0651310172 abons@md2a.nl md2a.nl/ VINKEVEEN MEF architect Donkereind 6 3645 TD Vinkeveen T 0297261429 info@mefarchitects.nl www.mefarchitects.nl STUDIO110 architectuur Kerklaan 12 3645 EV Vinkeveen T 0297778912 info@studio110.nl www.studio110.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA UTRECHT

293

BNA-ARCHITECTEN ZEELAND

BURGH HAAMSTEDE

MIDDELBURG

bureau nz Hoge Hilleweg 43 4328 RA Burgh Haamstede T 0624668167 olivier@bureaunz.nl www.bureaunz.nl

Rothuizen Architecten en Adviseurs B.V. Kleverskerkseweg 49 4338 PB Middelburg T 0118653737 rdh@rdh.nl www.rothuizen-architecten.nl T ERNEUZEN

GOES ALLANT ARCHITECTEN B.V. Beukenstraat 56 4462 TT Goes T 0113214552 info@kochadviesgroep.nl www.kochadviesgroep.nl ARCHIKON architecten Stationspark 7 4462 DZ Goes T 0884462000 info@archikon.nl www.archikon.nl Architecten Alliantie bv Albert Plesmanweg 1 -B 4462 GC Goes T 0113-229356 info@architectenalliantie.nl www.architectenalliantie.nl buroSALT bv Houtkade 7 4463 AC Goes T 0113226190 info@burosalt.nl www.burosalt.nl Fierloos Architecten Stationspark 45 4462 DZ GOES T 0113230470 info@fierloos.nl www.fierloos.nl RoosRos Architecten ‘s-Gravenpolderweg 1 C 4462 CC Goes T 0113237650 goes@roosros.nl www.roosros.nl HULST

CONIX RDBM Architects B.V. Waterfront 390 4531 HZ Terneuzen T 0115751020 info@conixrdbm.com www.conixrdbm.com MAS architectuur bv Mr. F.J. Haarmanweg 16 a 4538 AR Terneuzen T 0117492445 terneuzen@masarchitectuur.nl www.masarchitectuur.nl THOLEN Tracé Architectuur en Ontwikkeling B.V. Schelde Rijnweg 48 4691 TB Tholen T 0166600700 Trace.architectuur@gmail.com www.trace-architectuur.nl VLISSINGEN WTS architecten Bellamypark 9 4381 CG Vlissingen T 0118460500 info@wtsarchitecten.nl www.wtsarchitecten.nl ZIERIKZEE Kort Geytenbeek Architecten BNA Zandweg 32 4301 TA Zierikzee T 0111415773 info@kortgeytenbeek.nl www.kortgeytenbeek.nl

Architectenbureau Lockefeer Steenstraat 33 4561 AR Hulst T 0651051005 info@ architectenbureau-lockefeer.nl www. architectenbureau-lockefeer.nl

294

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZEELAND

BNA-ARCHITECTEN ZUID-HOLLAND

ALPHEN AAN DEN RIJN JB Architectuur Platolaan 45 2408 DR Alphen aan den Rijn T 0616029474 info@jbarchitectuur.nl www.jbarchitectuur.nl Henk Snoeks, architect BNA Zuiderkeerkring 285 2408 NX Alphen aan den Rijn T 0620958801 info@henksnoeks.nl www.henksnoeks.nl BENTHUIZEN Fix Greenbuilding B.V. Dorpsstraat 4 2731 AP BENTHUIZEN T 0654942425 chantal@fixgreenbuilding.com www.fixgreenbuilding.com/ BERKEL EN RODENRIJS Oosterlaan Architecten Klapwijkseweg 8 2651 CJ Berkel en Rodenrijs T 0105190078 info@oosterlaan.com www.oosterlaan.com BODEGRAVEN Ben Kraan architecten BNA Prins Hendrikstraat 16 2411 CT Bodegraven T 0172619211 bureau@ benkraanarchitecten.nl www.benkraan.nl TOBA b.v. Noordstraat 7 2411 BG Bodegraven T 0172631750 info@toba.nl www.toba.nl

Sramota Architect B.V. Rivium 4e straat 1 2909 LJ Capelle aan den IJssel T 0102124585 architect@sramota.nl www.sramota.nl/ Tukker Architectuur & Advies Lentedans 49 c 2907 AX Capelle aan den IJssel T 0102847178 ejtukker@ tukker-architecten.com www.tukker-architecten.com DELFGAUW mooi architectuur Scheepmakersingel 1 2645 LB Delfgauw T 0646440881 info@mooiarchitectuur.nl www.mooiarchitectuur.nl Linda van der Sanden Architectenbureau Wethouder Sonneveldhof 3 2645 BP Delfgauw T 0152561306 info@lvdsanden.nl www.lvdsanden.nl DELFT architectenbureau cepezed bv Ezelsveldlaan 61 2611 RV Delft T 0152150000 bd@cepezed.nl www.cepezed.nl

BOSKOOP

derksen|windt architecten Maerten Trompstraat 25 2628 RC Delft T 0642586644 mail@derksenwindt.nl www. derksenwindtarchitecten.nl

GBS architecten B.V. zijde 133 2771 EV Boskoop T 0172213746 info@gbsarchitecten.nl www.gbsarchitecten.nl

DP6 architectuurstudio bv Doelenplein 6 2611 BP Delft T 0152120110 info@dp6.nl www.dp6.nl

CAPELLE AAN DEN IJSSEL

Galis Architektenburo BNA Oude Delft 241 2611 HE Delft T 0152143142 info@galis.nl www.galis.nl

houben architectuur Paradijsselpark 9 2904 PA Capelle aan den IJssel T 0622966315 contact@ houbenarchitectuur.nl www.houbenarchitectuur.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZUID-HOLLAND

Architectenburo Ir Theo Haamke bi Roland Holstlaan 786 2624 JE Delft T 0152627088 thaamke@gmail.com Hazenberg Architecten HA Raam 20 -C 2611 LT Delft T 0152123378 info@hazenbergarchitecten.nl www.hazenbergarchitecten.nl idee architecten Willem van Aelststraat 4 2612 HR Delft T 0640078065 s.lopesdasilva@ idee-architecten.nl www.idee-architecten.nl Kalque Hooikade 13 2627 AB Delft T 0623243756 info@kalque.nl www.kalque.nl LUZ architecten Maerten Trompstraat 11 2628 RB Delft T 0642147738 info@luzarchitecten.nl www.luzarchitecten.nl Made by Phi Oranjestraat 4 2611 SZ Delft T 0637196206 fieke@madebyphi.nl madebyphi.nl/ Mecanoo architecten b.v. Oude Delft 203 2611 HD Delft T 0152798100 info@mecanoo.nl www.mecanoo.nl Architectenbureau Ir H.L. van der Meel b.i. BNA Diamantpad 15 2628 SC Delft T 0152629156 hvdmeel@xs4all.nl MV MiniVilla bv Verwersdijk 92 2611 NK Delft T 0630192621 info@minivilla.nl www.minivilla.nl Buro Moon Roland Holstlaan 652 2624 JA Delft T 0644363547 moon@buromoon.nl www.buromoon.nl

Van Roosmalen Van Gessel architecten e.p. Schutterstraat 11 2611 MX Delft T 0152122028 roosmalengessel@ziggo.nl www.roosmalengessel.nl Station-D Architects Spoorsingel 15 2613 BD Delft T 0641081212 info@station-d.nl station-d.nl Steenhuis Bukman Architecten B.V. Oude Delft 49 2611 BC Delft T 0152146668 info@steenhuisbukman.nl www.steenhuisbukman.nl TIEN+ architecten Oude Delft 175 2611 HB Delft T 0624517759 meerman@ tienplusarchitecten.nl www.tienplusarchitecten.nl Töns architecten Hendrik Marsmanlaan 21 2624 TJ Delft T 0152575612 info@tonsarchitecten.nl www.tonsarchitecten.nl Studio Triemstra Geerweg 46 2611 VP Delft T 0640984628 saimi@studiotriemstra.nl www.studiotriemstra.nl Urban Climate Architects Spoorsingel 23 2613 BE Delft T 0618883596 officemanager@ ucarchitects.com www.ucarchitects.com Vakwerk architecten BV Professor Snijdersstraat 2 2628 RA Delft T 06-36216031 info@vakwerkarchitecten.nl www.vakwerkarchitecten.nl Architectenburo VB3 Cornelis Trompstraat 31 I 2628 RN Delft T 0157111064 info@vb3.nl www.vb3.nl

295

VIT-B Rotterdamseweg 126 2628 AP Delft T 0618539418 GR@AFFx.nl www.vit-b.nl

CNCPT A Javastraat 21 2585 AC Den Haag T 0646291341 info@cncpt-a.com www.cncpt-a.com

Corine Keus Architect Westeinde 57 A 2512 GV Den Haag T 0624669564 info@corinekeus.nl www.corinekeus.nl

Rebel Architects Spreeuwenlaan 7 2566 ZK Den Haag T 0628235244 sebas@rebelarchitects.nl www.rebelarchitects.nl/

WAM architecten Buitenwatersloot 15 2613 TA Delft T 0158200990 info@wam-architecten.nl www.wam-architecten.nl

Daal Architect Zuidlarenstraat 57 1.08 2545 VP Den Haag T 0703263333 h.daal@daalarchitects.com www.daalarchitects.com

Ir Ton Witschge architect BNA Buitenboogerd 43 2611 WR Delft T 0152121544 ton@tonwitschge.nl www.tonwitschge.nl

Daal Warries Architecten Zuidlarenstraat 57 2545 VP Den Haag T 0703263333 info@ daalwarriesarchitecten.nl www. daalwarriesarchitecten.nl

Architectenbureau Köstüre Design Zuidlarenstraat 57 2545 VP Den Haag T 0707371195 info@kosturedesign.nl www.kosturedesign.nl

Atelier Rietmeijer Architecten Wolterbeekstraat 58 2515 MV Den Haag T 0641931400 info@ararch.nl www.ararch.nl

Bureau Kroner Architecten Binckhorstlaan 36-M0 07 2516 BE Den Haag T 0703020735 info@bureaukroner.nl www.bureaukroner.nl

Studio SALT Marcelisstraat 93 2586 RS Den Haag T 0624177083 apepe@studiosalt.org

DEN HAAG Buro voor Architectuur en Advies (BAA) 3e Louise de Colignystr. 154 2595 ST Den Haag T 0704443773 contact@b-aa.nl www.b-aa.nl Buro Bast architectuur Juffrouw Idastraat 20 1 2513 BG Den Haag T 0703563915 info@burobast.nl www.burobast.nl BERNS Architectuur B.V. Wegastraat 29 2516 AN Den Haag T 0641314045 camiel@bernsarchitectuur.nl www.bernsarchitectuur.nl Architektenkombinatie Bos Hofman BV Stille Veerkade 35 2512 BE Den Haag T 0703636960 info@architektenkombinatie.nl www.architektenkombinatie.nl Braaksma & Roos Architecten bv Toussaintkade 52 2513 CL Den Haag T 0703615363 info@braaksma-roos.nl www.braaksma-roos.nl BURO-S ARCHITECTS Binckhorstlaan 36 2516 BE Den Haag T +31798891656 info@burosarchitects.com www.burosarchitects.com

296

Geurst & Schulze architecten BV Kranenburgweg 136 2583 ER Den Haag T 0703650948 info@geurst-schulze.nl www.geurst-schulze.nl Global Architects Stadhouderslaan 24 -B 2517 HX Den Haag T 0623565135 info@globalarchitects.nl www.globalarchitects.nl HAGUE architects Graaf Florislaan 11 2553 DW Den Haag T 0620722804 info@HAGUEarchitects.nl www.HAGUEarchitects.nl HVE Architecten B.V. Noordland 13 2548 WB Den Haag T 0704169410 gves@hve-architecten.nl www.hve-architecten.nl Ibelings van Tilburg architecten Krooneendstraat 14 2492 NG Den Haag T 0102021900 info@ibelingsvantilburg.nl www.ibelingsvantilburg.nl Adriaan Jurriëns architecten Stadhouderslaan 9 2517 HV Den Haag T 0650810007 bureau@adriaanjurriens.nl www.adriaanjurriens.nl

La-di-da Burgemeester van der Werffstraat 22 2581 SL Den Haag T 0643603944 laura@la-di-da.nl la-di-da.nl M& DB architecten Binckhorstlaan 36 2516 BE Den Haag T 0640330073 architecten@m-db.nl www.m-db.nl Nugter Architectuur Toussaintkade 1 2513 CJ Den Haag T 0702230022 info@nugterarchitectuur.nl www.nugterarchitectuur.nl NwA architecten Zwaardstraat 16 2584 TX Den Haag T 0702116694 buro@nwa-architecten.nl www.NwA-architecten.nl Prent-Landman Architecten b.v. Dr. Lelykade 16 b 2583 CM Den Haag T 0703504450 architecten@prent-landman.nl www.prent-landman.nl Architectenbureau ir. Peter van de Putte v/d Duijnstraat 63 B 2515 NG Den Haag T 0703050504 arch.petervandeputte@ hetnet.nl www.petervandeputte.nl

STUDIOSCHAEFFER B.V. Scheepmakersstraat 47 2515 VA Den Haag T 0703222757 info@studioschaeffer.nl www.studioschaeffer.nl Schippers Architecten BNA b.v. Javastraat 76 2585 AS Den Haag T 0703505751 schippers@schippers-bna.nl www.schippers-bna.nl Smart Design Studio Assendelftstraat 23 2512 VS Den Haag T 0614810848 info@smartdesignstudio.nl www.smartdesignstudio.nl Splinter Architecten b.v. Sweelinckplein 75 2517 GL Den Haag T 0703647910 info@splinterarchitecten.nl www.splinterarchitecten.nl Stoetzer Renovatie en Architectuur Kamillestraat 6 2565 RB Den Haag T 0641559940 info@ernastoetzer.nl www.ernastoetzer.nl Stolp & Haije * architekten BNA Billitonstraat 15 2585 TX Den Haag T 0622816207 marleen8@xs4all.nl www.stolpenhaije.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZUID-HOLLAND

TenW architecten en adviseurs Oude Middenweg 17 2491 AC Den Haag T 0703632952 mail@tenw.nl www.tenw.nl

Lugten Malschaert Architecten Buiten Walevest 2 3311 AD Dordrecht T 0786393535 info@lmarchitecten.nl www.lmarchitecten.nl

TVDH architecten Mauritskade 5 2514 HC Den Haag T 0704452300 info@tvdh.nl www.tvdh.nl

Patina Architectuur Twintighoevenweg 51 3312 LV Dordrecht T 0629258637 nickyvanderkooij@gmail.com patinaa.com/

Warries architect Zuidlarenstraat 57 /1.08 2545 VP Den Haag T 0703263333 info@warries.nl www.warries.nl

Kees Rouw [Architectuur & Onderzoek] Gevaertsweg 8 3311 DA Dordrecht T 0786149661 keesrouw@keesrouw.nl www.keesrouw.nl

VANWILSUMVANLOON architectuur & stedenbouw Hoge Nieuwstraat 27 2514 EK Den Haag T 0703465144 martin@vanwilsumvanloon.nl www.vanwilsumvanloon.nl Vera Yanovshtchinsky Architecten b.v. Kranenburgweg 134 2583 ER Den Haag T 0703588391 sbeerends@vya.nl www.vya.nl Zeinstra Veerbeek Architecten ILSY-plantsoen 5 2497 GA Den Haag T 0703478594 info@zeinstraveerbeek.nl www.zeinstraveerbeek.nl DORDRECHT Abrahamse De Kock Architecten BNA Johan de Wittstraat 31 3311 KG Dordrecht T 0786134645 info@adk-architecten.nl www.adk-architecten.nl Groeneweg Van der Meijden Architecten Wijnstraat 112 3311 BX Dordrecht T 0786141522 h.j.groeneweg@ groenewegvdmeijden.nl www.groenewegvdmeijden.nl

Stijl Architectuur B.V. BNA Voorstraat 48 3311 ER Dordrecht T 0786489607 info@stijlarchitectuur.nl www.stijlarchitectuur.nl GEERVLIET Wim Kitselar Architekt AvB-BNA Buro voor bouwkunde & architektuur b.v. Oude Singel 10 3211 BA Geervliet T 0181662088 info@kitselar.nl www.kitselar.nl Han de Kluijver Architekt BNA Landpoortstraat 1 3211 AT Geervliet T 0181664337 h.dekluijver@planet.nl GORINCHEM Katrien Koppers Architectuur Spijksedijk 8 4207 GN Gorinchem T 0612061259 info@koppersarchitectuur.nl www.koppersarchitectuur.nl Architecten Loor en Verkuil, bureau voor architectuur en bouwtechniek Molenstraat 51 4201 CW Gorinchem T 0183632058 info@loor-verkuil.nl www.loor-verkuil.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZUID-HOLLAND

Maurice Architekten b.v. Kalkhaven 36 4201 BB Gorinchem T 0183631674 info@maurice-architekten.nl www.maurice-architekten.nl Marcel de Ruiter, architect Keizerstraat 45 4201 XN Gorinchem T 0183689909 info@marcelderuiter.nl www.marcelderuiter.nl GOUDA Bassie Architectuur Jacob van Lennepkade 11 2802 LG Gouda T 0622681252 info@bassiearchitectuur.nl http://www.bassiearchitectuur.nl

VAN DAALEN ARCHITECTUUR BNA Kokkelbank 33 2317 MB Leiden T 0715280956 info@vandaalenarchitectuur.nl www. vandaalenarchitectuur.com Atelier NIRIS Herenstraat 73 2313 AG Leiden T 0634384376 info@niris.nl www.niris.nl OX architecten Hogewoerd 97 A 2311 HJ Leiden T 0715170560 info@oxarchitecten.nl www.oxarchitecten.nl

KYK Architecten Stavorenweg 8 2803 PT Gouda T 0182232026 info@kykarchitecten.nl www.kykarchitecten.nl

Architectenbureau POPMA & TER STEEGE Haagweg 4 2311 AA Leiden T 0717370241 info@ptsa.nl http://www.ptsa.nl

SK33 Steijnkade 33 2805 JE Gouda T 0628436256 info@sk33.nl sk33.nl/

Studio VVKH B.V. Meelfabriekplein 2 a 2312 LK Leiden T 0715149957 info@vvkh.nl www.vvkh.nl

Topos - Architectuur en bouwkunde Harderwijkweg 2 2803 PW Gouda T 0182394344 info@topos.nl http://www.topos.nl

LEIDERDORP

Venster Architekten b.v. Hanzeweg 15 d 2803 MC Gouda T 0182372983 info@vensterarchitekten.nl www.vensterarchitekten.nl LEIDEN Archetype architectuur & interieur De Sitterlaan 19 2313 TJ Leiden T 0641361776 info@archetype.nl www.archetype.nl

raaa.nl Poldertocht 52 2353 VG Leiderdorp T 0633397733 rebaz@live.nl www.raaa.nl Architectenbureau Gerrit van der Vijver Kamperfoeliezoom 1 2353 RR Leiderdorp T 0715894507 info@vijverarch.nl www.vijverarch.nl LEIDSCHENDAM Architektenburo J.J. van Vliet b.v. Delftsekade 31 2266 AJ Leidschendam T 0703271600 info@ architectenburovanvliet.nl www. architectenburovanvliet.nl

297

ROTTERDAM

LEXMOND

NOORDWIJK ZH

OUDDORP

Ruud Visser Architecten Heicopperweg 45 4128 LP Lexmond T 0347340070 info@rvarchitectuur.nl www.rvarchitectuur.nl

INENI Architectuur Goohorstlaan 21 2203 BB Noordwijk ZH T 0713612681 info@inar.nl www.inar.nl

Atelier Umbra Dorpstienden 12 B 3253 AS Ouddorp T 0614576915 info@atelierumbra.co www.atelierumbra.co/

LISSE

KVDK I Korbee van der Kroft Architecten BNA Nieuwe Zeeweg 66 2202 HB Noordwijk ZH T 0713620700 info@KVDKarchitecten.nl www.KVDKarchitecten.nl

OUDDORP ZH

STOL architecten bv Meer en Duin 5 2163 HA Lisse T 0252216962 info@stolarchitecten.nl www.stolarchitecten.nl LISSERBROEK FARO architecten bv Lisserweg 487 d 2165 AS Lisserbroek T 0252414777 info@faro.nl www.faro.nl MAASSLUIS JURY! Burg. Wesselinkstraat 7 3145 SB Maassluis T 0651301039 office@juryarchitecture.com www.juryarchitecture.com MOORDRECHT Ons architecten Ambachtweg 12 2841 LZ Moordrecht T 0104110688 info@onsarchitecten.nl www.onsarchitecten.nl NIEUWKOOP Marco Bruijnes Architecten BV Zuideinde 93 2421 AC Nieuwkoop T 0172575630 marco@marcobruijnes.nl www.marcobruijnes.nl RenÉ Verhage Architectuur Maarten Freeke Wije 14 2421 TP Nieuwkoop T 0641341391 info@RV-architectuur.nl www.rv-architectuur.nl NIEUWPOORT Architektenburo Bikker BV Hoogstraat 45 2965 AK Nieuwpoort T 0184661238 info@bikkerbv.nl www.bikkerbv.nl

298

Van Manen Atjehweg 9 2202 AM Noordwijk ZH T 0713617200 j.meyer@van-manen.com www.van-manen.com NOOTDORP Architect2GO Tedingerbroekweg 9 2631 NH Nootdorp T 0646235450 info@architect2go.nl www.architect2go.nl NUMANSDORP Bogaerds B.V. architecten en ingenieurs BNA-BNI Rijksstraatweg 82 3281 LW Numansdorp T 0186651144 bogaerds@bogaerds.nl www.bogaerds.nl Simone Nagel Numansgors 174 3281 HA Numansdorp T 0643874922 mail@simonenagel.nl www.simonenagel.nl OUD BEIJERLAND RoosRos Architecten L.J. Costerstraat 2 3261 LH Oud Beijerland T 0186691580 info@roosros.nl www.roosros.nl OUD-ALBLAS Bongers Architecten bv Dorpsstraat 48 2969 AD Oud-Alblas T 0184692171 info@bongersarchitecten.nl www.bongersarchitecten.nl

Van Kooten Architectuur Marijkeweg 36 3253 BP Ouddorp ZH T 0647666446 steven@ vankootenarchitectuur.nl www. vankootenarchitectuur.nl

01-10 Architecten bv Schiedamsedijk 43 3011 ED Rotterdam T 0102131818 info@eentien.nl www.eentien.nl A1-ontwerpgroep architecten Willem Hioolenstraat 5 3065 LE Rotterdam T 0104523552 info@a1-ontwerpgroep.nl www.a1-ontwerpgroep.nl

REEUWIJK

Actually Design Delftweg 104 B 3043 NA Rotterdam T 0646112424 sholeh@actuallydesign.nl www.actuallydesign.nl

ir. Gerard Rijnsdorp Architect Vlietdijk 14 2811 NB Reeuwijk T 0642180252 gerard@rijnsdorp.nl www.rijnsdorp.nl

Studio architectuurMAKEN Schiedamsedijk 43-7 3011 ED Rotterdam T 0103040415 post@architectuurmaken.nl www.architectuurmaken.nl

RHOON

Aurore Architecture Hooidrift 108 3023 KV Rotterdam T 0103216192 emile@aurore-arch.nl http://www.aurore-arch.nl

Schouten Architecten Kleidijk 2 3161 HG Rhoon T 0641284689 info@schoutenarchitecten.nl www.schoutenarchitecten.nl RIJSWIJK RIJSWIJK Architectenbureau Cladder Geestbrugkade 35 2281 CX Rijswijk ZH T 0610667990 frans@architectenbureaucladder.nl www.architectenbureau-cladder.nl IX Architects Bilderdijklaan 23 2281 SM Rijswijk ZH T 0653300455 ch@ix-architects.com www.ix-architects.com R4a- Room for architecture BV Geestbrugkade 33 2281 CX Rijswijk T 0152124442 info@R4a.nl www.R4a.nl

Atelier van Berlo Delftseplein 36 3013 AA Rotterdam T 0618160804 info@ateliervanberlo.com www.ateliervanberlo.com BIAS Architecten bv Maaskade 127 3071 NK Rotterdam T 0102800136 maaskade@biasarch.nl www.biasarch.nl bijvoet architectuur & stadsontwerp Mathenesserdijk 414 -E 3026 GV Rotterdam T 0102440403 bijvoet@bijvoetarchitectuur.nl www.bijvoetarchitectuur.nl Blankenstijn Bosch van Eck BV Hooidrift 108 3023 KV Rotterdam T 0102140972 info@bbve.nl www.bbve.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZUID-HOLLAND

BDP. Conradstraat 38 3013 AP ROTTERDAM T 0107470062 rotterdam@bdp.com www.bdp.com/nl/

Architectenbureau DEVRIES Mathenesserlaan 336 3021 HZ Rotterdam T 31625066730 vries.arch@planet.nl www.marcodevries.nl

Studio Hartzema Westblaak 49 3012 KD Rotterdam T 0102810751 mail@studiohartzema.com www.studiohartzema.com

Frans Brakkee Architect Dreessingel 28 3066 TM Rotterdam T 0655377754 info@fransbrakkee.nl www.fransbrakkee.nl

Droomhuisfabriek Mathenesserdijk 414 G 3026 GV Rotterdam T 0102579937 info@droomhuisfabriek.nl www.droomhuisfabriek.nl

Royal Haskoning DHV George Hintzenweg 85 3068 AX Rotterdam T 0104433666 info@rhdhv.com www.royalhaskoningdhv.com/

BRINK architectuur & stedenbouw BV Eendrachtsstraat 150 3012 XR Rotterdam T 0104762425 info@atelierbrink.nl www.atelierbrink.nl

Ector Hoogstad Architecten Hofplein 20 24e verdieping 3032 AC Rotterdam T 0104402121 info@ectorhoogstad.com www.ectorhoogstad.com

HDK-Architecten bna bni bnsp Rotterdam Strevelsweg 700 /209 3083 AS Rotterdam T 0104805653 info@hdk-architecten.nl www.hdk-architecten.nl

Broekbakema Tabak 1 unit 4/5 3044 BC Rotterdam T 0104134780 info@broekbakema.nl www.broekbakema.nl Broos de Bruijn architecten Boomgaardsstraat 84 3012 XE Rotterdam T 0641855543 d.landman@bdba.nl www.bdba.nl Bureau of Architectural Things Doedesstraat 40 B 3022 VG ROTTERDAM T 0610332080 hannah@b-ar-th.com BURO ID architecten Kruipbrem 20 3068 TH Rotterdam T 0104229919 info@buroid.nl www.buroid.nl Cityförster PartgmbB Delftsestraat 9 c 3013 AB Rotterdam T 0104146841 rotterdam@cityfoerster.net www.cityfoerster.net CONIX RDBM Architects B.V. Weena 695 B7.044 3013 AM Rotterdam T 0102132663 info@conixrdbm.com www.conixrdbm.com ConverseArchitects B.V. Lloydkade 865 3024 WZ ROTTERDAM T 0102004085 info@conversearchitects.com www.conversearchitects.com/

BureauVanEig Mathenesserdijk 410 B 3026 GV Rotterdam T 0624528528 info@bureauvaneig.nl www.bureauvaneig.nl ExS Architects Spanjaardstraat 23 3025 TG Rotterdam T 31644680834 exsarchitects@gmail.com www.exsarchitects.com Fluitman architecten Mathenesserdijk 414 G 3026 GV Rotterdam T 0102579937 info@fluitmanarchitecten.nl www.droomhuisfabriek.nl FOAM architecten Provenierssingel 66 b 3033 EN Rotterdam T 0852100824 info@foamarchitecten.nl www.foamarchitecten.nl Steven van der Goes architecten Voorhaven 30 b 3024 RN Rotterdam T 0104764960 info@vandergoes.net www.vandergoes.net Gortemaker Algra Feenstra architects bv Wilhelminakade 310 3072 AR Rotterdam T 0102973030 info@gaf.eu www.gaf.eu Gunneweg & Burg Mathenesserdijk 414 H 3026 GV Rotterdam T 0108917298 info@gubu.nl www.gubu.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZUID-HOLLAND

Heida Matsumoto Architecten Heemraadssingel 170 3021 DL Rotterdam T 0619616703 roelof@heidamatsumoto.nl www.heidamatsumoto.nl Hersbach en Könst Architecten Mathenesserdijk 416 a 3026 GV Rotterdam T 0107503210 info@hersbachenkonst.nl www.hersbachenkonst.nl HSR Consultancy bv Gedempte Zalmhaven 727 3011 BT Rotterdam T 0614274589 h.spek@hsrconsultancy.nl www.hsrconsultancy.nl iLINQ B.V. Schoonheide 8 3069 KN Rotterdam T 0645180960 info@ilinq.eu www.ilinq.eu Inbo Rotterdam Schiekade 189 UNIT 209 3013 BR Rotterdam T 0104961900 rotterdam@inbo.com www.inbo.com JADE architecten Goudsesingel 192 3011 KD Rotterdam T 0652322850 info@jadearchitecten.nl www.jadearchitecten.nl

JagerJanssen architecten BNA Vijverhofstraat 48 3032 SN Rotterdam T 0107507959 info@jagerjanssen.nl www.jagerjanssen.nl JASZ Ontwerp | Bouwadvies Hillestraat 82 3072 JN Rotterdam T 0622522113 info@jaszworks.com www.jaszworks.com JKP Development Ruilstraat 6 3023 XR Rotterdam T 0619622296 juliusck@gmail.com WDJA Van Nelleweg 2330 3044 BC Rotterdam T 0104259986 info@wdjarchitecten.nl www.wdjarchitecten.nl Architectenbureau Juinen AvB - BNA Mia van Yperenplein 247 3065 JK Rotterdam T 0627129367 info@juinen.eu www.juinen.eu Juli Ontwerp B.V. Wilhelminakade 959 3072 AP Rotterdam T 0102410019 bureau@juliontwerp.eu www.juliontwerp.eu KCAP Architects&Planners Piekstraat 27 3071 EL Rotterdam T 0107890300 rotterdam@kcap.eu www.kcap.eu Kesp Architectuur Pijnackerplein 14 3035 GC Rotterdam T 0616494468 karen@kesp-architectuur.nl www.kesp-architectuur.nl Kolpa Architekten b.v. Strevelsweg 700 3083 AS Rotterdam T 0104817144 info@kolpa-architecten.nl www.kolpa-architekten.nl Bureau Kooij Kralingseweg 391 c 3065 RD Rotterdam T 0651408726 erikkooij@bureaukooij.nl www.bureaukooij.nl

299

kopvolarchitecture&psychology Mathenesserdijk 396a2 3026 GV ROTTERDAM T 0108443464 info@kopvol.com www.kopvol.com

Moen & Van Oosten Architekten Westerkade 2 3016 CL Rotterdam T 0104366688 info@moenvanoosten.nl www.moenvanoosten.nl

Port-Said Design & Architecture Coolhaven 3023 BA Rotterdam T 0102140972 cock@port-said.nl www.port-said.nl

tek architecten Westersingel 101 3015 LD Rotterdam T 0621496093 robbert-guis@ tek-architecten.nl www.tek-architecten.nl

Kraaijvanger B.V. Blaak 40 3011 TA Rotterdam T 0104989292 info@kraaijvanger.nl www.kraaijvanger.nl

Molenaar & Co architecten Achterhaven 130 3024 RC Rotterdam T 0102019100 info@molenaarenco.nl www.molenaarenco.nl

Marie Prunault Pieter de Hoochweg 2 F 3024 BH Rotterdam T 0613029200 marieprunault@gmail.com marieprunault.com

TERRENA architecten Burg. Hoffmanplein 48 A 3071 XM Rotterdam T 0104227222 info@terrena-architecten.nl www.terrena-architecten.nl

KuiperCompagnons B.V. Van Nelleweg 3042 3044 BC Rotterdam T 0104330099 kuiper@kuiper.nl www.kuiper.nl

MVRDV bv Achterklooster 7 3011 RA Rotterdam T 0104772860 HR@mvrdv.com www.mvrdv.com

Putter Partners Architecten Crooswijksesingel 50 H 3034 CJ Rotterdam T 0104132577 postmaster@putterpartners.nl www.putterpartners.nl

KVB Architectenbureau Lisstraat 50A 3037 RG Rotterdam T 0625255596 info@kvbarchitecten.nl www.kvbarchitecten.nl

BURO NICO Beekweg 173 3045 PA Rotterdam T 0102181450 info@buronico.nl www.buronico.nl

Ruoff Architecten Statensingel 116 b 3039 LT Rotterdam T 0104119520 post@ruoffarchitecten.nl www.ruoffarchitecten.nl

Thijssen Verheijden Architecture & Management (Coöperatie U.A.) Van der Duijn van Maasdamweg 424 3045 PE Rotterdam T 0104375269 maaike@thijssenverheijden.nl www.thijssenverheijden.nl

LEX-Architecten BNA Burg. Wijnaendtslaan 42 3042 CC Rotterdam T 0628020163 info@lex-architecten.nl www.lex-architecten.nl

Siebold Nijenhuis Architect Crooswijksesingel 50 J 3034 CJ Rotterdam T 0104771145 info@ sieboldnijenhuisarchitect.nl www. sieboldnijenhuisarchitect.nl

SchilderScholte architecture+ Parklaan 8 3016 BB Rotterdam T 0643032231 contact@schilderscholte.com www.schilderscholte.com

LMNL office Zomerhofstraat 84 3032 CM Rotterdam T 0623231838 info@liminaloffice.com liminaloffice.com/ Loer Architecten Delftsestraat 33 3013 AE Rotterdam T 0103216045 office@loerarchitecten.com loerarchitecten.com/ MAAT ARCHITECTEN BNA Strevelsweg 700 /212 3083 AS Rotterdam T 0102934880 info@maatarchitecten.nl www.maatarchitecten.nl MAS architectuur bv Goudsesingel 10 3011 KA Rotterdam T 0104136856 rotterdam@masarchitectuur.nl www.masarchitectuur.nl Mei architects and planners Schiehavenkade 150 3024 EZ Rotterdam T 0104252222 info@mei-arch.eu www.mei-arch.eu

300

De Nijl Architecten B.V. Sint Jobsweg 30 3024 EJ Rotterdam T 0102829930 mail@denijl.nl www.denijl.nl No Label Goudsesingel 230 3011 KE Rotterdam T 0102827240 info@no-label.info www.no-label.info ONSIA architectuur Russischestraat 37 3028 BD Rotterdam T 0104848886 info@onsia.nl www.onsia.nl Personal Architecture Goudsesingel 230 - eerste verdieping 3011 KE Rotterdam T 0108865093 info@personal-architecture.nl www.personal-architecture.nl

Spring architecten Boompjes 550 3011 XZ Rotterdam T 0104132790 info@spring-architecten.nl www.spring-architecten.nl Studio Nauta Brielselaan 85 3081 AB Rotterdam T 0103074225 info@studionauta.com studionauta.com Studio Stylo Baanweg 9 3042 AB Rotterdam T 0611177912 erika@studiostylo.nl www.studiostylo.com studioJBA Hudsonstraat 233 3025 CP Rotterdam T 0617678720 info@studiojba.nl www.studiojba.nl SUBoffice architecten Zwaerdecroonstraat 52 a 3021 WV Rotterdam T 0646925196 like@suboffice.nl www.suboffice.nl

Trae Architect Crooswijksesingel 50 3034 CJ Rotterdam T 31636016098 jan@trae.nl www.trae.nl TTontwerp architectuur en interieur Muurbloemstraat 26 3053 EJ Rotterdam T 0636568130 info@ttontwerp.com TTontwerp.com Voorwinde architecten Kralingse Plaslaan 19 3062 DA Rotterdam T 0629577725 wendy@ voorwindearchitecten.nl www.voorwindearchitecten.nl Willers Architectuur stadhuisplein 13 U01 3012 AR Rotterdam T 0102235321 info@willersarchitectuur.nl www.willersarchitectuur.nl wUrck architectuur stedenbouw landschap B.V. Sluisjesdijk 46 3087 AH Rotterdam T 0104290709 info@wurck.nl www.wurck.nl De Zwarte Hond Aert van Nesstraat 45 3012 CA Rotterdam T 0102409030 info@dezwartehond.nl www.dezwartehond.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZUID-HOLLAND

Zwenk Grondherendijk 39 3082 DG Rotterdam T 0643235501 info@zwenkarchitectuur.nl www.zwenkarchitectuur.nl/ SCHIEDAM STATS Architecten B.V. Gerrit Verboonstraat 15 3111 AA Schiedam T 0104047225 info@stats.nl www.stats.nl SCHIPLUIDEN Studio D11 Burg van Gentsingel 15 2636 BR Schipluiden T 0614380389 info@d11.nl www.d11.nl SLIEDRECHT Architectenbureau Symbiose Pergolesilaan 37 3363 KC Sliedrecht T 0184634387 Info@ ArchitectenbureauSymbiose.nl www. architectenbureausymbiose.nl SOMMELSDIJK Architectenbureau Born BNA Oudelandsedijk 13 3245 LG Sommelsdijk T 0187482466 agm.born@bornarchitecten.nl www.bornarchitecten.nl SPIJKENISSE office ban Sperwerhoek 44 3201 SK Spijkenisse T 0629115938 igor@officeban.eu www.officeban.eu STAD AAN ‘T HARINGVLIET Keuvelaar Architectuur & Bouwhistorie Voorstraat 9 3243 AV Stad aan ‘t Haringvliet T 0187849217 info@kvlr.nl

STREEFKERK

WATERINGEN

Architectenbureau ir Arie Gelderblom BNA Dorpsstraat 49 2959 AH Streefkerk T 0184692004 info@gelderblomarchitecten.nl

StudioBvH Boetersstraat 2 2291 ZP Wateringen T 0611857663 Architect@StudioBvH.nl www.studiobvh.nl WERKENDAM

VLAARDINGEN Houdijk Architecten B.V. Oosthavenkade 51 3134 NX Vlaardingen T 0104600682 info@houdijkarchitecten.nl www.houdijkarchitecten.nl

Olivier en Partners Architecten Biesboschhaven Noord 20 4251 NL Werkendam T 0183678004 info@olivier-architecten.nl www.olivier-architecten.nl

VOORBURG

ZOETERMEER

Inter A 70 v/d Wateringelaan 161 2274 CE Voorburg T 0703479277 gawoele@interA70.nl www.interA70.nl

A place Van Leeuwenhoeklaan 263 2713 RA Zoetermeer T 0621503800 info@aplace.nl www.aplace.nl

Architect&bureau Ernst Manger Herenstraat 27 2274 CA Voorburg T 0704157299 info@manger.nl www.manger.nl

Meijer & van Eerden Architectenbureau B.V. Signaalrood 1 2718 SH Zoetermeer T 0793165710 info@meijervaneerden.nl www.meijervaneerden.nl

rphs+ Herenstraat 2 2271 CG Voorburg T 0702195311 archi@rphs.nl www.rphs.nl WADDINXVEEN architectenbureau drost bna Middelburgseweg 1 a 2741 LB Waddinxveen T 0630046684 studio@drost.info www.drost.info WASSENAAR LK architekten Molenstraat 28 2242 HT Wassenaar T 0705116264 info@leokroonarchitect.nl www.lkarchitekten.nl Architectenbureau Anna Zinkweg BV Johan de Wittstraat 5 2242 LA Wassenaar T 0705119010 mail@zinkweg.nl www.zinkweg.nl

ARCHITECTENBUREAUS BNA ZUID-HOLLAND

301

BNA-ARCHITECTEN SENIOR LEDEN

De heer F.A.J. Adriaanse De heer P.C.M. Alkemade De heer A.J. Amos De heer G.E. van Baarsel De heer Ir. R.G.Bartijn De heer Ir. G.J.W.M. van Bebber De heer H. van Beek De heer Ir. J.P.M. Beelen. Mevrouw Ir. K. Benraad De heer N.R. van den Berg De heer S.R. van den Berg Mevrouw M. van den Berg-Van Gink De heer Ir. G.J. Bleeker. De heer Ir. D.J.van Bodegom De heer Ir. J.H.J.A. Bonnemayer De heer A.W.L. de Bont De heer Ir. C. Bos De heer H. Bosch De heer D. van denBosch De heer J.G. Boudestein De heer J.H. Bouwsema De heer G.J. Brederode De heer Ir. J.F. van den Brink De heer Prof. J. Brouwer De heer Ir. F.A.W.M. de Brouwer De heer Ir. R.L.M.A. Brouwers De heer Ir. C.J.H. Buijzen De heer H.A.F.M. Bullens De heer Ir. G. Burger De heer Ir. R.J.B. den Burger De heer J. Colenbrander De heer Ir. P.G.H. Copier De heer D. Cruiming De heer R.J. van Dam De heer Ir. O. Das De heer J.E.L.G. Dautzenberg De heer J.H. Decker De heer A.J. Deurloo De heer N.H.G. Dhondt De heer A.J. van Dijk De heer G.A. Dinnissen De heer F.A. van Donselaar De heer T. Dorrepaal De heer S.M. Douma De heer Ir. J.A. Dubbeldam De heer P. Durieux De heer Ir. B.M. Duvekot De heer H.L. Egberts De heer Ir. J.A. van Egmond De heer H.J. Engelkes De heer R.B. van Erk

302

De heer N.P.G.M. Erkamp De heer Ir. E.P. Euser De heer Ir. M.P. Evelein De heer C.M. Faling De heer G.H. Fortuijn De heer C.M.T. Frerker De heer P.J.M.A. van der Geld De heer Ir. J.L. Gelderblom De heer Ir. M.P. Gerbenzon De heer Ing. A. Gestel De heer A.J.J. Giesen De heer Ir. J.H.F. Giezen De heer H.J. Godthelp Ing. De heer M.J. van Goor De heer W.A. Groen De heer H.G.M. van der Haar Mevrouw L.M.M. van Haaren De heer A. de Haas De heer C. Haasjes De heer W.C.F. Hageman De heer W.J. Hagg De heer J.H. Hamers De heer K.L. Hamming De heer H. Hansma Ir. De heer A.J. Haverkamp De heer Ir. J.A.G.M. Hendriks De heer Ir. M.A.A.B. Hendrikx De heer R.A.L.C. Hendrix De heer W. Hensen De heer W.A. de Herder De heer A.W. van Herk De heer J.L.M. Hertroijs De heer P.G.J. van den Heuvel De heer J.A. Heuvelink De heer Ir. A. van Hille De heer H. van den Hoef De heer Ir. K. van der Hoeven De heer Ir. C. Hoogeveen De heer Ir. K.G. Hoope De heer Ir. A. Hoorn De heer Ir. A.M. van Houwelingen De heer Ir. E.J. ten Hove De heer E.I. Huibers De heer F.T. Huisinga De heer M.J. vander Hulst De heer H. Jacobs De heer Ir. Jansen Schoonhoven De heer L.P. Jansson De heer Ir. H. de Jong De heer Ir.H.M. de Jong De heer J. de Jong

De heer C. Kalfsbeek De heer J.A.M. Kanters De heer Ir. J.W. Kappelhoff De heer Ir. E. Kasanmoentalib De heer A.E. Kimsma Mevrouw S.E. de Kleijn De heer Ir. P.W.L. Kloet De heer H. Klunder De heer Ir. G.K. Kok. De heer M.C. de Koning De heer J.T. Koningen De heer P.W. Koster De heer Ir. L.J. Koster De heer Ir. J.H. Kramer De heer Ing. G. Kranenborg De heer A. Kroesbergen De heer G. Kuiper De heer Ir. H.G.M. van Laarhoven De heer Th.J. Lammers De heer P. Leijendekkers De heer Ir. C.J. Leijh De heer Ir. P.A. Lenstra De heer E. Levenga De heer H.W.M. Lipsch De heer F.G. van de Looi De heer J.C.H. Lucas MSc De heer B.Th.F. Markslag De heer Ir. W.H.M. van Meijl De heer Ir. A.G.M. Mensink De heer Ir. J.P.R. van Merkesteijn De heer J.A.M. Merks De heer C.A.R.L. Möller De heer Ir. J.A.J.M. de Moor De heer Ir. E. Morroy De heer J.H. Mulders De heer D. Niesing De heer V.H.M. Nieuweboer De heer F.B. Noback De heer H.E. de Noord De heer R. Noorlag De heer Ir. J.G. Nuijten De heer H. van Olphen De heer Ir. L.P. Oomen De heer A. Oosterhuis De heer J. Oostindie De heer H.G. Pater De heer C.A.E. Pattiselanno De heer A.W.F. van den Pauwert De heer ir. J.D. Peereboom Voller De heer H.J.L. Peters De heer F. Plas

De heer Ir. A.J. van der Poll De heer Ir. C.H.M.J. Posma De heer Ir. B.J.M.M. Pouderoyen De heer F.D.G. Prins De heer Ir. G. Pronk De heer Ir. R.J. Proper De heer Prof. T.H.M. Prudon De heer Ir. L.M. de Putter De heer Ir. W.A. Quispel De heer J.L.M. Raemaekers De heer J.P.P. van Rijswijk De heer Ir. R. Ritz De heer W.V. Roemjantsew De heer Ir. J.R. Romke de Vries De heer Ir. C. Ronstadt De heer Ir. J.H. van Rooden De heer H. Roozenbeek De heer Ing M.A. Ros. De heer Ir. G. Rosbach De heer Ing. Ph.M. Rosdorff De heer Ir. K.J. Rosdorff De heer T.A.J. Rouwhorst De heer Ing J.D. Ruyg De heer R.A. Salm De heer S. Schaafsma De heer J.B.G.M. Scheffer De heer Ir. G.P. Schijf De heer Ir. G.A. Schiller De heer J. Schotman De heer G.A.J. Schouten De heer A.J.K. Schrijen De heer Ir. M. da Silva Solis De heer Ir. G.F.J. Simonetti Mevrouw T.D. Slavova-Keet De heer Ir. F.J. Smits De heer Ir. B.G.J.J. Snelder De heer C.M.J.G. Spanjers De heer Ir. J.R. Spek De heer Ir. J.L.M.F. Spreksel Mevrouw M.G.J. Steeds-Janssen De heer Ir. H.A. van Steennis De heer Ir. H. Stemerdink De heer Ir. W.J.D.B. Stijger De heer Ir. H.G.M. Stol De heer Ir. F.W.M. Straesser De heer Ir. A.H.J. Swinkels De heer E. Tas De heer I.J.J. Teeuwisse De heer G. van Thienen Mevrouw G.H. Thio De heer A.S. van Tilburg

De heer R. Timmler De heer Ir. F. Toben De heer P. vanden Toorn Vrijthoff De heer J.G. Treurniet De heer A.G.L. Tuns De heer R.G.J. de Valk De heer Ir. G.W. Veersen De heer Ir. J.G.C. Vegter De heer F.J. van de Velde De heer D.J. van der Velde De heer Ing. J.J. ten Velden De heer Ir. V.W.J. Veldhuijzen v. Zanten De heer Ir. A. Venema De heer Ing. J.H.T. Verborg De heer P.F.H.M. Vergouwen De heer Ir. D. Verhaar De heer E.W.M. Verheugt De heer Ir. J.M. Vermeule De heer J.C. van Verseveld De heer G.G. Verwey De heer Ir. L. Vis De heer A.A.M. van Vliet De heer J.J. Vorsselman De heer Ir. A. de Vries De heer D. Vroegindeweij De heer A.R. Waal De heer G. Wals De heer Ir. A.W.M. Waltjen De heer T.C.M. van Wamel De heer J. Webbers De heer Ir. A. Wiersma De heer Ir. R. Willink De heer Ir. H. Wilton De heer H. Würdemann De heer J.M. Zeilstra De heer N.J.G. van Zon De heer Ir. H. van Zwieten

303

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

THE UNBOUND AMSTERDAM

| OPDRACHTGEVER EN REGISSEUR Steengoed BV

| ARCHITECTEN

Team Dorens Architects Jan van Erven Dorens Ned Balev Rossella Lovecchio Jonathan Reyes

Dorens Architects & Studio Appelo Dorens Architects: De Boardwalk, Het Hoofdgebouw (restaurant, bar en daily) Cabins: Standard, Rooftop, Unwind, Independent en Hide Out Interieurarchitect: Bar en Restaurant. Partner & initiatiefnemer 304

Studio Appelo conceptmaker / art director design Architect: Vuurplaats en Barn Interieurarchitect: Cabins, Restaurant en Daily Landschap: masterplan en structuurvisie Partner

Team Studio Appelo Renée Appelo Paul van Ginkel Kevin Goh Camilla Ceccacci Ines van Sandick Vuurplaats i.s.m. Lars Goossens Architect

| AANNEMERS Cineset BV PrefabLine BV Immano Interieurbouw BV The Set Company BV

| LANDSCHAPSARCHITECT Felixx Landscape Architects & Planners

| ADVISEUR HOTELONTWIKKELING EN DESIGN LOSSE INRICHTING Studio Pistache / Florianne Eshuis & Cathelijne van der Lande

| CONSTRUCTEUR De Beaufort Bouwadvies Sigma Engineering

| ADVISEUR INSTALLATIES Idea BV/ Michael Nijdam

| HOVENIER Flora Nova Hoveniers & Groenvoorziening

| FOTOGRAAF Peter Mann

en komt men elkaar eerder tegen. De tuin is verdeeld in verschillende “kamers” met steeds afwisselende functies. De moestuin is voor gemeenschappelijk gebruik en voor de restaurantkeuken.

| STEDENBOUWKUNDIGE CONTEXT EN ARCHITECTONISCHE UITWERKING The Unbound is gelegen in de Scheg van West, onderdeel van een van de “groene scheggen” die diep in het stedelijke gebied van Amsterdam binnendringen. De scheggenstructuur, een belangrijk aspect van het door Cornelis van Eesteren ontworpen Algemeen Uitbreidingsplan uit 1934, heeft tot doel een goed evenwicht te bereiken tussen stad en groen. Het ontwerp van The Unbound, met zijn gemeenschappelijke natuurtuin, sluit aan bij de ambitie van Van

Eesteren om de stedeling directe toegang te geven tot het buitenleven. Om de oorspronkelijk vlakke kavel in te richten als natuurtuin is een vijver gegraven, waarbij de vrijgekomen grond over het terrein verdeeld is. De hierdoor ontstane heuvels en dalen zijn gebruikt om de gebouwen steeds een eigen plek te geven. Zo zijn sommige cabins half ingegraven, om ze letterlijk te verbinden met de grond, terwijl een ander groot naastgelegen deel van de gebouwen op poten is geplaatst, zodat er een verhoogd perspectief is op de omgeving. Vanuit de cabins en vanaf de terrassen ontstaat zo een divers zicht op de lucht, het water en de natuurtuin. Gevels zijn afgewerkt met thermisch verduurzaamd vuren, een mooi vergrijzende houtsoort die zich moeiteloos in de natuur voegt. www.unbound-amsterdam.com

| THE UNBOUND The Unbound is een kleinschalig boutique hotel aan de rand van Amsterdam. Gelegen in het groene polderlandschap aan de rand van de stad is The Unbound op te vatten als een hedendaagse buitenplaats, een City Escape, waar de stedeling en de toerist tot rust en bezinning kan komen. Het centraal gelegen Hoofdgebouw met bar, restaurant en daily, is omgeven door een grote publieke tuin waarin diverse types vrijstaande cabins staan. Tussen de cabins gaat de natuur zijn gang. Hier vieren de locals en de hotelgasten de vrijheid van het ongeregisseerde.

| PROGRAMMA EN AANPAK De kavel van 4 hectare is bestemd voor recreatie, leisure en een hotel met 50 bedden/ 30 kamers. Voor de gebouwen is slechts een klein deel van het beschikbare grondoppervlak nodig. Het overige deel kon ingericht worden als gemeenschappelijke natuurtuin. In plaats van de hotelkamers onder te brengen in één gebouw, werden de hotelkamers, in de vorm van cabins, verspreid over het terrein. Ter plaatse van The Field staan de cabins ver uit elkaar en is de privacy groot. Bij The Boardwalk is de aanwezige tussenruimte kleiner 305

MARKT VISIE

DE LEVERANCIER

FAÇADES 2021 BIEDT INSPIRATIE VOOR KWALITEITSGEVELS VMRG

Bij het beste gebouw hoort ook een gevel van de beste kwaliteit. Veel van de ingezonden projecten van BNA Beste Gebouw van het Jaar zijn dan ook gerealiseerd onder het VMRG Keurmerk. Dit staat voor gegarandeerde kwaliteit van metalen gevels en gevelelementen. Het VMRG Keurmerk logo is terug te vinden bij alle projecten in dit boek waarbij een gevelbouwer betrokken was met het VMRG Keurmerk. Deze bedrijven moeten voldoen aan de VMRG Kwaliteitseisen en worden hierop niet alleen in de fabriek, maar ook op de bouwplaats gekeurd. Hiermee is het VMRG Keurmerk ook voorbereid op de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Om zeker te zijn van een kwaliteitsgevel wordt het VMRG Keurmerk voorgeschreven in het bestek. Een overzicht van kwaliteitsgevels verschijnt jaarlijks in het boek Façades dat de VMRG uitgeeft. Liesbeth van der Pol, de architect

Hans Zwaanenburg overhandigt het eerste exemplaar aan Liesbeth van der Pol, architect van het project op de cover van Façades 2021.

van het project dat te bewonderen is op de cover van Façades 2021, mocht het allereerste exemplaar in ontvangst nemen uit handen van VMRG directeur Hans Zwaanenburg. Liesbeth van der Pol architect/ eigenaar van Dok architecten: “Woongebouw The George in Amsterdam heeft een karaktervolle gevel. Wij zijn er trots op dat deze op de cover staat van Façades 2021. Voorop zie je de aluminium entreepuien die naar boven doorlopen en de aluminium blokramen die de gevel typeren. Achterop prijken de groenstroken en glaspuien in de zuidgevel, die volledig kunnen openklappen. Bij Dok architecten staan we voor kwaliteit en blijven we tot en met de oplevering betrokken.”

306

Het thema van het boek is circulariteit. In Nederland wordt al 94% van al het bouwaluminium gerecycled en van alle stalen kozijnen wordt in Nederland 87% gerecycled. Maar daarmee zijn we er nog lang niet. De VMRG spant zich in om de kringloop (metaal uit de gevel, weer terug in de gevel) nog beter te sluiten waardoor het positieve effect op de milieuprestatie alleen maar toeneemt. Elk BNA architectenbureau heeft inmiddels een exemplaar van Façades 2021 gekregen. Heeft u het boek nog niet gezien en wilt u inspiratie opdoen voor kwaliteitsgevels, blader dan eens door het digitale Façades 2021 boek: www.digitaalpubliceren.com/ facades2021

WWW.VMRG.NL

CARLISLE® waterdichte oplossingen

Uw kennispartner van ontwerp tot realisatie.

CARLISLE® luchtdichte oplossingen Hoge Vrĳheid Den Haag - © Open Development, Vink Bouw en Martĳn van der Hĳden architecten

CARLISLE® luchtdichte oplossingen

CARLISLE® waterdichte oplossingen

WWW.CCM-EUROPE.COM

Hoe gaat uw nieuwe kantoor eruit zien? ¨³½ ® ½ À ³ Ã À ® ® ¨ Ë ¨ò§ Ü³À ®Ɲ er kunnen grote bergen werk verzet worden vanuit huis, maar… we missen de kantooromgeving! Een plek om elkaar te treffen, om ongestoord te kunnen werken en waar we samen plannen maken.

Ontdek de nieuwe collectie systeemwanden ‘22

Op kantoor hechten we steeds meer waarde aan het onderhouden van sociale contacten. Online kunnen we elkaar prima ontmoeten, maar toch mist het de ongedwongenheid en ruimte voor creativiteit die ontstaat als je elkaar fysiek treft. In het ideale kantoor vormt het interieur zich naar de medewerkers. Er is gelegenheid voor concentratie, interactie en ontspanning. Allemaal aspecten om rekening mee te houden ò È ®È À ËÀ³®ÈÜ À½ƛ 9vvÀ ³³§ È ÀË § Ã ® ½Ë®È Ûv® vv® v Èƛ ?½ v ® vÈ À ® ³½ §v®È³³À vv®Ü ç ÃƜ ³ È À Û³¨ ³ ® Ü ® ÃÛÀò çò®ƛ ³³À v® À ÜvvÀ³½ Ü §v®È³À ® vv® ÀË § ®Ɯ Ã À À ³ È vv® ð á ¨ È Èƛ v® À ÜvvÀ³½ ®Ã ® ç ³½ Ü À§Û¨³ À Ü ® Ã vÃ Ã Ûv® ® ³ ³®ÈÜ À½ƛ _³³Àv¨ § Ëç Û³³À Üv® ® Ã vvÀ ò ç À ½v¨ ® ƛ À³ËÈ ® Ü³À È À ³³À ½vv¨ Ɯ vÈ Ûv® ³½ ® ® Ã¨³È ® ® Üòç ÜvvÀ³½ Ü Ãv ®Ü À§ ®ƛ ³³À ® ËÜ ontwerp verplaatsbare wanden op te nemen, wordt het eenvoudig om vloervelden te vergroten of verkleinen én invulling te geven aan de wensen van verschillende gebruikers. Project: Lomans Totaalinstallateur Product: PE-25 Glass-Concept, Plan Effect Architect: Wildenberg Interieurarchitectuur $³È³ Àvï Ɲ I È À vvÃ

Plan Effect | +31 (0)345 58 7000 | info@planeffect.nl | www.planeffect.nl

Adverteerdersindex 2Tec2 – pagina 18

Eco2floor – pagina 30 Emergo – pagina 240 Eternit NV - afdeling Gevel – pagina 166 Euroliften – pagina 15

ABB B.V. – pagina 125 Achmea Centraal Beheer – bladwijzer Adamasgroep – omslag 2, pagina 188, 200 Aesy Liften B.V. – pagina 72 AFAS Software B.V. – pagina 252 AGC Nederland Holding B.V. – schutblad 2 achter Agentor Bouwtechniek – pagina 11 AGROB Buchtal GmbH – pagina 216 Aldowa B.V. – pagina 180, 203 Altez NV – pagina 212 Alumet Etten B.V. – pagina 110 Anyway Doors – pagina 186

F Forbo Flooring B.V. – pagina 158 Freelodge Village – pagina 304 Fuhr Benelux B.V. – pagina 96

G Gedore Technag B.V. – pagina 247 Grunbach Liften – pagina 4

B H B.E.G. Nederland B.V. – pagina 249 Bouwbedrijf Berghege B.V. – pagina 57 Buko – pagina 213

C Carlisle Construction Materials NL – pagina 8, 308 Colt International B.V. – pagina 9 Comelit Nederland B.V. – pagina 256

D Houthandel Van Dam Bunnik – pagina 134 De Mâr 2D B.V. – pagina 10 De Nis B.V. – pagina 70 Deceuninck Kunststof B.V. – pagina 198 Dejo Metaalindustrie B.V. – pagina 177 Derako International B.V. – pagina 14 Derbigum Nederland B.V. – pagina 124 Hennepverwerkingsbedrijf Dun Agro B.V. – pagina160 Dynamic Bonding Systems – schutblad 1 achter

310

Häfele Nederland – pagina 2 Hagemeister GmbH & Co. KG – pagina 196 Het Nieuwe Instituut – pagina 172 HIB Gevels – pagina 248 Hoco-Beton – pagina 56, 70 Hydro Building Systems Netherlands B.V. – pagina 82

I IGP Benelux B.V. – pagina 37, 247 Indupol – pagina 108

J Jaarbeurs B.V. – pagina 316 Jonkers Bouwmetaal B.V. – pagina 36 Joris Ide N.V. – pagina 98

Kawneer Nederland B.V. – pagina 312 Kingspan B.V. – pagina 242 Kooy Baksteencentrum B.V. – pagina 161

Saint Gobain – pagina 20 Saval Brandbeveiliging B.V. – pagina 138 Bouwbedrijf Van Schaik Breukelen B.V. – pagina 45 Schüco Nederland B.V. – pagina 38 SIEGENIA-AUBI KG – pagina 136 Simplicate Software B.V. – pagina 16 Jan Snel Holding B.V. – pagina 170 Solarlux Nederland B.V. – pagina 176 Solinso B.V. – pagina 178 Soprema B.V. – schutblad 1 voor Sto Isoned B.V. – pagina 202 Stöbich Brandschutz B.V. – pagina 71, 177 Streetlife – insert Sunparadise Alutechniek B.V. – pagina 255

L Linthorst Installatietechniek – pagina 37

M M2uur – pagina 126 Meelis & Partners B.V. – pagina 94 Merford B.V. – pagina 54

N T Staalbouw Nagelhout B.V. – pagina 15 Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V. – pagina 255

Obimex B.V. – pagina 314

TAV EeVenture – pagina 214 TEC - CAD College – omslag 3 Techcomlight B.V. – pagina 204 Trahecon B.V. – pagina 122 Trespa International B.V. – pagina 56, 121

PEFC Nederland – pagina 76 Pieters Bouwtechniek B.V. – pagina 29 Plan Effect systeemwanden – pagina 309 Plastica B.V. – pagina 184 Platowood B.V. – pagina 55 Pleijsier Bouw Genemuiden BV – pagina 28 Pluimers Isolatie B.V. – schutblad 2 voor, pagina 174 Prefa GmbH Alu-Dacher – pagina 250

Uzin UTZ Nederland bv – pagina 111

V Vandaglas B.V. – pagina 168 Viets Harskamp – pagina 212 VMRG – pagina 307 VoRa Trading B.V. – pagina 44 Vorsselmans – pagina 71

R W Remmers B.V. – pagina 112 Renson Ventilation N.V. – pagina 163 Reynaers B.V. – pagina 6 Ridder Skins for Buildings B.V. – pagina 97 Rockwool B.V. Rockfon – pagina 162 Rodruza B.V. – pagina 12

WAREMA Nederland B.V. – pagina 234 Wienerberger B.V. – pagina 238 WSP Nederland – pagina 315

X XS Platforms – pagina 17 311

INSPIREREN VAN TOEKOMSTIGE GENERATIES Met onze modulaire aluminium geveloplossingen leveren wij een duurzame bijdrage aan toekomstige gebouwen. Voor ons en de generaties ná ons.

kawneer.nl

Colofon

BNA Architecten Jaarboek 2021/2022 is een uitgave van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam 020 555 36 66 E bna@bna.nl I www.bna.nl Eindredactie Mariska Jonker Renson van Tilborg Foto omslag Jan Bitter

Advertentie-exploitatie Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Salesmanager E s.snoek@elma.nl I www.elma.nl Druk Elma Media B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de BNA. Voor informatie die onjuist of onvolledig is opgenomen aanvaardt de BNA geen aansprakelijkheid. De gegevens in deze uitgave zijn bijgewerkt tot 4 oktber 2021. De BNA is niet verantwoordelijk voor fouten of omissies. De “marktvisie”artikelen vallen buiten de verantwoordelijkheid van de BNA.

colofon

Ontwerp Elma Media B.V.

313

SAMEN WERK MAKEN VAN CIRCULAIRE ARCHITECTUUR? MAAK KENNIS MET ONZE CIRCULAIRE AFBOUWOPLOSSINGEN

RE-USE PLAFONDVLIES

CIRCULAIRE SYSTEEMWANDEN

HERGEBRUIK AFVALSTROMEN

Een verstevigd wit akoestisch plafondvlies dat gebruikt kan worden om een bestaand plafond te vernieuwen, zonder de bestaande panelen weg te gooien.

Obiwand systeemwanden worden gemaakt van volledig herbruikbare materialen. De wanden zijn daarnaast makkelijk te demonteren én monteren voor hergebruik.

Obimex zoekt voor gebruikte producten en grondstoffen een tweede leven. Bijvoorbeeld door van sloophout nieuwe plafondpanelen te maken.

DOE JE MEE? Neem gerust contact op!

T 0546 455 513 CIRCULAIREAFBOUW.NL

0744-01_180x270mm.indd 1-1_180x270mm_A.indd 1 1

315

26-07-2021 12:23 07-09-2021 11:06

Volg ons

8 T/M 10 FEB 2022 JAARBEURS | UTRECHT

Zet nieuwe stappen naar de toekomst! Het overkoepelende thema van GEVEL 2022 is INCEPTION: “een eerste stap, een nieuw tijdperk”. Drie dagen lang geven drie architectenbureaus met een lezingenprogramma invulling aan dat thema en toont de gevelindustrie de nieuwste producten en ontwikkelingen, onder het motto: “elk idee kan de stap zijn naar een slimme oplossing voor de toekomst”. Unieke invalshoeken UNStudio, Toko Fuze en Vakwerk architecten zijn de ambassadeurs van GEVEL 2022. Samen met deze bureaus krijgt het evenement drie unieke dagen, elk met een eigen invalshoek op het thema. Met (internationale) sprekers, exposities en activiteiten op de beursvloer. Onderzoek samen met deze architecten de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van het ontwerp en de realisatie van de gebouwschil.

Veel bekende, maar ook startende bedrijven in de gevelindustrie maken hun opwachting tijdens GEVEL 2022. In het Innovatietheater vertellen zij en de brancheverenigingen over recente projecten. Met een bezoek aan GEVEL is je gevelkennis weer even helemaal bijgespijkerd en krijg je een flinke dosis ideeën en inzichten mee. En vergeet niet jouw idee mee te nemen naar Utrecht... het kan zomaar het begin zijn van iets nieuws.

Registreer je gratis via

GEVEL-ONLINE.NL

Ideeën nodig voor de gevel van de toekomst? Bezoek dan GEVEL 2022!

DYNAMIC BONDING SYSTEMS

Totaalaanbieder in lijmoplossingen Het lijmen van gevelbeplating neemt een hoge vlucht. Neem bijvoorbeeld de verbouwing van Thialf. Dynamic Bonding Systems werkte mee aan dit prachtige project. “Bij de Thialf renovatie werd gekozen voor structureel gelijmde composietpanelen op SAB-carriers. Er werden in totaal zo’n 10.000 composiet gevelpanelen van Alucoil verlijmd met Dynamic Bond,” vertelt technisch directeur Peter Poot. “Voor ieder afzonderlijk gevelelement bepaalden we vooraf het aantal vereiste lijmrillen. Het resultaat is een uniek en opvallend ijskristallenpatroon.” De totaalaanbieder van lijmoplossingen verlijmt naast composietpanelen vele andere gevelmaterialen, zoals hpl, vezelcement, natuursteen, keramiek, glas en steenstrips. Inmiddels heeft Dynamic Bonding Systems, naast haar eigen werkgebied in Nederland, in meer dan 38 landen haar distributeurs. Een eigen engineeringsafdeling, totale projectbegeleiding en een unieke dubbele projectgarantie zijn onlosmakelijk aan Dynamic Bonding Systems verbonden. “De combinatie van kwaliteit, service, innovatie en 30 jaar ervaring maakt ons tot een belangrijke speler met een core business in gevelplaatverlijming,” zegt algemeen directeur Theo Steenvoorden namens Dynamic Bonding Systems. “Het verlijmen van steenstrips, glas en vele andere industriële toepassingen heeft een dusdanige vlucht genomen, dat we met recht de totaalaanbieder in lijmoplossingen voor de bouw en industrie genoemd mogen worden. Naast het reguliere assortiment met Dynamic Bond, Dynamic Stone en Dynamic Bond HIT, beschikt Dynamic Bonding Systems over Dynamic Bond 2.5 en 4.5: extreme verlijmingen waarbij een hoge elasticiteit van de lijm vereist is.

Duurzame steenstripverlijming Met de Zwitserse kwaliteiten worden al meer dan 24 jaar hpl- en vezelcementbeplating, natuursteen, keramiek en glas verlijmd. Gezien de eenvoud van verwerking – directe verlijming op een isolatie- of steunplaat – was het een logische stap om deze innovatie verder vorm te geven. Dynamic Bonding Systems heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in duurzaamheidstesten bij het onafhankelijke testinstituut SHR om een goed inzicht te

Thialf Heerenveen Dynamic Bond

krijgen in de mogelijkheden en onmogelijkheden van steenstripverlijming. Voor steenstripverlijming wordt zowel Dynamic Bond/HIT, als Dynamic Sprayable gebruikt. Dynamic Bond/ HIT (bevestiging door middel van lijmrillen) kent een bijzonder hoge aanvangssterkte, waardoor snel verticaal, horizontaal of op plafonds gelijmd kan worden. Dynamic Sprayable wordt als volvlaksverlijming toegepast en kent eigenlijk geen enkele beperking in het gebruik van materialen.

KOMO Het KOMO-attest met productcertificaat is een technische onderbouwing, voortgevloeid uit laboratoriumtesten van externe instanties. Dynamic Bonding Systems beschikt inmiddels over een tweetal certificaten met 45 verschillende gevelplaten.

UNIEKE KOMO- DE EER GECERTIFIC IDER B Y MS-H POLYMEEREN M LIJMSYSTE ERS IM R HECHTP DIG! OVERBO

DYNAMIC BOND

DYNAMIC BOND HIT

DYNAMIC SPRAYABLE

DYNAMIC BOND 2.5

DYNAMIC STONE 2.5

DYNAMIC BOND 4.5

HPL, VEZELCEMENT, METALEN EN GLAS

STEENSTRIPS VERTICAAL EN HORIZONTAAL

VOLVLAKS VERLIJMINGEN

CONSTRUCTIEVE GLASVERLIJMINGEN

NATUURSTEEN, COMPOSIET EN KERAMIEK

EXTREME VERLIJMINGEN

Dynamic Bonding Systems B.V. • P.O. Box 190 • 5250 AD Vlijmen • Tel.:088-6230800 E-mail: sales@dynamicbondingsystems.com • Website: www.dynamicbondingsystems.com

In vijf stappen een glasbestek do wnloaden. Simple, easy & fun. www.agcnederl and.nl/ bestekken

IN VIJF STAPPEN UW GLASBESTEK TE DOWNLOADEN IN SUF, OSF EN WORD Er kunnen veel functies en eigenschappen aan glas worden toegevoegd, dat maakt het zo’n indrukwekkend en veelzijdig materiaal. Hierdoor zijn er duizenden verschillende samenstellingen te creëren, waarvan in onze bestekservice zo’n 80% is opgenomen. U kunt gebruik maken van: Referentiebestekken, hierbij is een referentiewaarde gebruikt van bijvoorbeeld een glasdikte of -samenstelling. Optiebestekken zijn deels ingevuld en deels nog vrij in te vullen. De open bestekken zijn volledig handmatig in te vullen door professionele bestekschrijvers. Welk bestek u ook kiest, wij staan u graag bij om te toetsen of het bestek voldoet aan alle geldende eisen en normen in de toegepaste omgeving. AGC Nederland Holding B.V. - sales.nederland@eu.agc.com - www.agcnederland.nl/bestekken/

30000, 10

27000, 09

24000, 08

21000, 07

18000, 06

15000, 05

12000, 04

9000, 03

6000, 02

3000, 01

BNA, branchevereniging van Nederlandse architectenbureaus Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 bna@bna.nl www.bna.nl