Commentum © 2020 Forlagshuset Vest AS Langgata 30 4306 SANDNES Commentum er et imprint av Forlagshuset Vest AS. www.commentum.no ISBN: 9788284161525 Omslag: Hana Costelloe Omslagsbilde: Egil Eriksson Sats: Hana Costelloe Materialet i denne publikasjon er omfattet av åndsverklovens bestemmelser. Uten særskilt avtale med Forlagshuset Commentum er enhver eksemplarfremstilling og tilgjengeliggjøring bare tillatt i den utstrekning det er hjemlet i lov. Utnyttelse i strid med lov eller avtale kan medføre erstatningsansvar.
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET Muntre Stavanger-minner fra før i tiå Bernt Charles Olsen-Hagen
2020
Bernt Charles Olsen-Hagen
Innhold
Innhold..................................................................................4 Forord....................................................................................7 Kossen Stavanger blei Stavanger ��������������������������������������������9 På bytur................................................................................12 Hillevåg – for de så ikkje e herfra! ����������������������������������������18 Roald Amundsens vei ����������������������������������������������������������22 Vassåsveien...........................................................................27 Kongen komme på besøg ����������������������������������������������������38 Vannassen............................................................................40 Busstur med 11-en...............................................................44 Kunstverk i hagen.................................................................47 Det e hål i gjere på Dale ������������������������������������������������������49 Symmeknappen....................................................................52 På telttur..............................................................................55 Hillevågskjeva.......................................................................59 Ka me gjør på.......................................................................61 På besøg hos ’an Sægrov ������������������������������������������������������68 Kvaleberg skole.....................................................................71 Skolekorpset.........................................................................77 17. mai.................................................................................82 Klassetur te Preikestolen ������������������������������������������������������86 Speidaren.............................................................................91 På skøyter.............................................................................98
− 4 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
Om å røyga kanelstang ������������������������������������������������������101 Bibliotekkortet...................................................................104 Møde med ein kjendis........................................................107 På tur med MS Sauda.........................................................109 På kino...............................................................................114 Fotball – eller foball, så me seie �����������������������������������������117 Arbeidsgården....................................................................122 Kaninjakt...........................................................................125 Med Harald Grønningen i Bjergstedparken ......................129 Søndagstur te Sola..............................................................131 Gamlingen.........................................................................138 Skitur te Ullandhaug..........................................................142 Avisbud for ein dag............................................................146 Båsplassen på Åsen.............................................................149 Ein julafortelling................................................................153 Te Vaulen med tåg..............................................................159 Sykkeltur te Solastraen ������������������������������������������������������162 Vinterferie i Sirdal..............................................................166 Ka e ’u?..............................................................................172 På fiskatur..........................................................................175 Besøg på sygehuset.............................................................180 Sommarjobb på Telegrafen �����������������������������������������������183
− 5 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
Forord
J
eg ble født en kald januardag i 1952. Familien, som besto av far, mor og meg, bodde i kummerlige forhold hos farmor og farfar i Roald Amundsens vei i Hillevåg. Vi flyttet senere til Åsen og deretter til Madlatua. Stavanger sentrum var imidlertid en magnet på oss unger, både mens jeg bodde i Hillevåg og på Madlatua. Byen hadde en forunderlig tiltrekningskraft. Det var jo så mye spennende å oppleve. Det var ikke få ganger jeg tok bussen til byen sammen med kamerater for å hilse på duene og endene i Parken og gå Forfatteren på trappa til Hetland kirke langs kaien og studere båtene. Buøy- i 1955. (Privat) ferja hadde en spesiell tiltrekning. Den kostet jo ikke mye heller. Da det gikk opp for meg hvilke muligheter biblioteket ga, ble det flere grunner til å reise til byen. Det samme gjaldt kinobesøk. Til Sirdal reiste vi til alle årstider. Det er nok disse turene som har gitt meg gleden av å ferdes ute i naturen. Sola har også en spesiell betydning. Der kunne vi bade i bølgene og la oss fascinere av flyene som landet og tok av på flyplassen. I 1966 flyttet familien til Bodø, men Stavanger har hele tiden hatt en spesiell plass hos meg. Etter hvert som jeg er blitt eldre, har dragningen tilbake til byen blitt stadig sterkere. Det er fortsatt Viking som er laget, både i opp- og nedturer. − 7 −
Bernt Charles Olsen-Hagen
En rusletur rundt Breiavatnet er obligatorisk når jeg besøker familien som bor spredt i hele byen. Ved slike besøk dukker minnene opp, og til tross for store endringer ser jeg fortsatt byen slik som jeg opplevde den for over 50 år siden. Til og med det gamle posthuset manes fram av minner fra en svunnen tid. Det er i slike stunder planene om en bok tar form. I tillegg til mine egne opplevelser har jeg også tatt med historiske fakta som jeg gjerne deler med deg. Historiene har jeg forsøkt å gi en så autentisk ramme som jeg kan, men dialekten da og nå har nok endret seg en del. Jeg håper du tilgir meg hvis min dialekt ikke er helt korrekt, men «det e sånn eg husk’an». Jeg vil rette en stor takk til mor, Elsa Olsen-Hagen, som med sin gode hukommelse har bidratt med detaljkunnskap når jeg selv har stått fast. Det har vært til uvurderlig hjelp. Tittelen på boka, «Fra Vannassen te Breiavatnet», trekker trådene fra Åsen og Hillevåg til Stavanger og steder som har betydd mye for meg. Det er mange som har skrevet om Stavanger tidligere. Dette er noen av mine opplevelser fra oppveksten på 1950 og -60 tallet. Jeg håper boken vil gi deg noen fornøyelige øyeblikk. Kanskje noen av historiene vil hente frem minner fra din egen oppvekst. God fornøyelse! Bernt Charles Olsen-Hagen
− 8 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
Kossen Stavanger blei Stavanger
H
vis du e i Stavanger i 2025, vil du oppleva ein by så feire seg sjøl med stor festivitas, så det hette. Det e nemlig det året Stavanger fylle 900 år! Det e ein fine alder! Det starta heilt tebage i middelalderen, den gangen norske vikingar reiste på någe de kalte for korstog te Jerusalem, for å redda de kristne fra arabarane. Kong Sigurd va ein av disse. Då kongen kom hjem igjen, kalt’an seg for Sigurd Jordsalfar, og som ein «gode kristen», så de seie, mått’an jo bygga kjerker, sånn at nordmennene òg sko bli kristne. I 1125 bestemte kong Sigurd Jorsalfar at det sko opprettas et bispedømme i Stavanger. «Et bispedømme må jo ha ei kjerka», sa kongen, og då starta de å bygga ei kjerka mydlå sjøen og et vatten så seinare blei kalt for Breiavatnet. Domkjerkå blei ferdige i 1150 og e ei av de eldste domkjerkene i landet. Den ser ud akkurat så i middelalderen. Men det må merr te for å bygga ein by. Folkå så bor der, må jo ha arbeid. På Jæren va det gode forhold for bøndene. Fiskarane holdt te rondt i Ryfylke, og brislingen som trakk inn i fjorden, ga arbeid te mange. Då brislingfiske va på det besta, låg hermetikkfabrikkane tett langs kaien. Ude på Vågen va det tett i tett med bådar så sko levera fisk. Inne på fabrikkane sto arbeidarane og jobba for harde livet. Det va på denne tidå at Stavangeregget dokka opp. Hermetiske fiskeboller ga jobb te mange stavangerdamer. Stavanger vokste og bjynte å ligna på ein by. Det va då någen fant på å bygga et skipsverft ude på ein av øyene. Langs skipsleiå va det ei stond seilskibene som rådde, men itte kvert blei de avløyste av dampskib. Skipsverftet på Rosenberg bygde både nye skib og reparerte gamle. Både seilskib og dampskib trengte et verksted der de konne dra bådane opp på land. Itte kvert bygde de presser for hermetikkindustrien òg. Stavanger va blidd ein sjøfartsby, må veda. − 9 −
Bernt Charles Olsen-Hagen
Breiavatnet med posthuset og Atlantic. (Egil Eriksson)
I 1878 va det klart for offisiell åpning av Jæderbanen. Han tippoldefar samen med lokomotivfører Peder Jensen hadde fått det ærefulle oppdraget å føra det fysta toget fra Stavanger te Egersund. Nå går udviklingå fort. Någen vil sei for fort. Det fysta flyet landa på Madlaslettå i 1912. Det va ’an Christian Lie så viste seg fram. At ’an krasjlanda, spelte ingen rolle. I 1914 føyg ’an Tryggve Gran aleina øve Nordsjøen og landa på Jæren. Stavanger kom skikkeligt på flykartet då de bjynte å fly fra Klasaskjeret med sjøfly. I 1937 blei den nye flyplassen på Sola åbna av ’an kong Haakon VII. Mens eg fortelle om Stavanger, må eg ikkje glømma at Viking òg e ein del av byen. Klubben blei stifta i 1899 og har vonne åtta seriemesterskab og seks norgesmesterskab – det sista i 2019 då de slo Haugesund 1–0 i finalen. Viking e gode reklame for byen. − 10 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
Då oljå gjorde sitt inntog i byen, va det mange så ikkje trodde det va sant. Men det va det. Stavanger blei på nytt ein by med internasjonalt preg. Folk kom fra heile verden for å bjynna å arbeida i oljå, så det hette. Fra å ver ein søvnige bedehusby blei Stavanger plutseligt oljehovedstad. Rosenberg gjekk fra å bygga tankskib te oljeplattformar. På Sola va det ikkje lenger bare rudeflynå så landa og tog av. Det måtte byggast egen helikopterterminal te adle helikoptrene så fyge ud te oljeplattformane i Nordsjøen. Befolkningen i byen har lenge vore prega av teflytting, men det va helst folk fra bygdene på Jæren og i Ryfylke så flytta inn te byen. Går du ein tur i Stavanger i dag, e det ikkje bare lokale dialekter du hørre. Nei, rett så det e kan du hørra ein trønder eller nordlending. Te og med ein bergenser kan du møda på. Språg e blidd heilt nødvendigt å konna, for på kaféane snakke betjeningå bare engelsk eller svensk. Udenlandsk snakke turistane så komme i land fra adle cruiseskibå så legge te inni Vågen kver sommar òg. Det e snart så mange av de at det gjør vondt for de så bor i sentrum te vanligt. Men Stavanger e ein fine by med mange hyggelige mennesker så du kan snakka med, hvis du har lyst. Så du e hjerteligt velkommen te å komma ein tur, du òg!
− 11 −
Bernt Charles Olsen-Hagen
På bytur
H
an Sigve og eg ska ein tur te byen. Me tar 11-en som vanligt. Det e det lettaste. Me går av med biblioteket, for eg ska levera någen bøger så eg har lånt. Ittepå trave me nerøve mod Breiavatnet, han Sigve fyst og eg itte. Fontenå ude i vatnet sprude vatten høgt te vers. Det e flott å se på. I parken står det någen gamle damer og made duene med erter. Endene ska ikkje ha erter, så de får brødbidar. Ude på vatnet e det flerne svanepar så symme veldigt majestetisk rondt omkring. Det e et flott ord så nesten e reint kongeligt. Men du må passa deg hvis svanene har ongar, då kan de ver skikkeligt sinte. Då kan de bida, og det kan ver skikkeligt vondt. Det seie jaffal ’an farfar. Sko nesten tro at ’an har fått kjenna nebbet ein gang, ja, kanskje flerne ganger. Men det vil ’an aldri svara på. Av og te står det någen i musikkpaviljongen, så det hette, og spele. Det e visst helst om lørdagane. Då pleie det å ver møje folk i byen. I dag e det ingen så spele. Men det e någen så går å sprade rondt i parken alligavel. Mens me rusle bortøve mod Posthuset, tar me ein titt opp mod Domkjerkå så ruve høgt øve oss. Det e ei flotte kjerka så blei bygd på 1100-talet. Me har hadd om det i historietimane på skolen. Den gamlaste kjerkå i landet, så ser ud akkurat så då hu blei bygd. Posthuset e ikkje liga gammalt. Det blei tatt i brug i 1911 og e så vidt fylt 50 år. For ein ungdom å regna i forhold te Domkjerkå. I Posthuset ligge Telegrafen òg. Der kan du gå inn for å ringa någe så hette rikstelefon. Det e hvis du ska ringa te någen så bor langt vekke. Det e flerne statuer i parken. De to eg lige best, e «Gutten og bukken», så e lagd av ein så hette Stinius Fredriksen, og «Andemor», så e lagd av Erik Haugland. De e kjempefine begge to! Ein gang eg va med mor i byen, møtte me ’an Erik Haugland. «Se på han litle maen», seie eg og pege på − 12 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
’an. Det likt’an Erik Haugland ikkje någe særligt, for ’an blei skikkeligt sinte på meg. Han hadde visst sånn kompleks, så det hette. Men eg va jo bare fem år og visste ikkje bedre. «Gutten og bukken» ligne litt på «Nils og Blåmann». «Andemor» e liksom te å visa kossen det e når endene går fra Breiavatnet te Vågen med ongane sine. Då hende det at politiet må stoppa trafikken, sånn at andemor kan få ongane sine trygt ner te sjøen. Dagen ittepå har aviså bilde av andemor og ongane, med ein politimann så vinke de øve veien. Det e liksom blidd heilt vanligt, men det e sikkert fint å se på når det skjer. Rett før me går gjønå den nya ondergangen ner te Torjå, sei’an Sigve: «Huske du den gamle brannstasjonen så låg der oppe?» Han pege oppøve gadå, litt på siå av Domkjerkå. Eg må tenka litt, nesten så ein gammale mann så ikkje kan huska någe. «Ja», seie eg itte ei lidå stond. Eg va bare seks år då den nye brannstasjonen på Lagårdsveien va ferdige. «Eg huske at det va fira portar, og at den gamle brannbilen kjørte fyst i 17.mai-tåget.» «Flott», sei’an Sigve. «Då e me to så huske. Så det e rett! Brannstasjonen låg der oppe!» Det bler ikkje sagt merr om den sagen. Den nye ondergangen e skikkeligt spennandes. Me går inn fra parken liga med siå av posthuset og komme ud igjen på Torjå. Så går det ein tunnel bortøve mod Romsøe-gården. Der e det trappar opp te gadå. Det e jo heilt genialt! Nå sleppe folk å kryssa gadå for å komma fra parken te Torjå og kaien. Inne i ondergangen e det någen små butikkar òg. Ud mod Torjå e det ei flotte bu der de selle pylser og møje aent godt. De selle aviser òg. Når me komme ud av ondergangen, går me rett inn imydlå adle kjerrene med poteter, kålerabi og andre grønnsager. Någen selle bare blomster. Det e møje folk på Torjå. Bøndene robe ka de selle og ka det koste. Gamle damer med handlenett snofle øve kverandre for å ver fyst te å få tag i det de vil ha. Den nya trappå opp mod Domkjerkå e forresten blidd kjempefine. Der
− 13 −
Bernt Charles Olsen-Hagen
Stavangerfjord på besøg i Stavanger 20. november 1963. (Egil Eriksson)
går det an te å sidda og se på livet på Torjå. Det e det mange gamle menner så gjør mens de vente på kånene sine, så handle. Me går nerøve mod kaien. Heilt nere med kaikanten ligge Fiskatorjå. Der selle de bare fisk. Torsk og hysa, sei og flyndra. «Der e det jammen ei svere kveida», seie eg te ’an Sigve og pege. «Òg sild!» Det e mange så kjøbe sild. «Det e billige middag», pleie hu farmor å sei. Men det så e flott, det e at nesten adle fiskane e levandes. De symme rondt i sånne svere kar med vatten. Ei fine dama komme forbi oss og går bort te ein av fiskahandlarane. Hu pege på ein fisk nere i kommen. «Den skal je ha», seie hu på fine Stavanger-dialekt. − 14 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
Ein kjappe neve dokke ner i kommen, og opp komme fisken så damå pekte på. «Ja, takk», seie damå. «Je rense den selv. Hvor mye?» Maen med fisken tar fram ei håndvekt så ’an henge fisken på. Fisken veie fira kilo. «Det bler åtta kroner», seie maen. Damå betale og legge fisken, som e innpakte i avispapir, i veskå si. «Adjø», seie hu og går. «Takk i lige måde», svar’an og lyfte på huå. «Værsågo, neste!» Høflige må ein ver, når ’an e fiskahandlar! I ein aen komme ligge det flerne krabbar og någen svere hommarar på botten. Klørne e bonne fast med ståltråd så de ikkje kan klyba. Me står og ser på de ei stond før me strene videre bortøve kaien. Me ska se om Sauda ligge te kai. Då kan me kanskje få komma om bord og besøga faren te ’an Sigve så e maskinist ombord? Ein gang eg va i byen samen med mor og far, låg Amerika-båden med Strandkaien. Den hette DS Stavangerfjord og va oppkalde itte byen. Stavangerfjord hadde plass te 1236 passasjerar fordelt på 1., 2. og 3. klasse. Båden va kjempesvere. Merr enn 160 meter lange. Langs rekkå sto det mange og vinkte te adle folkå så sto på kaien og såg på. Det va siste gang Stavangerfjord va i byen. Året ittepå blei skibet brugt te hotell under OL i Tokyo i Japan før det seilte te Hong Kong, der det blei hogd opp. Han Sigve og eg går udøve Skagenkaien. Sauda pleie å ligga på den andra siå, borte med slakthuset, men me går langs kaien i tefelle hu ligge på ein aen plass. «Vett du kor gammalt Valbergstårnet e?» spør eg ’an Sigve. «Ikkje heilt, men kanskje 100 år.» «Det e nesten rett. De starta å bygga det i 1850, så det e øve 100 år.» «Du vett, det blei bygd te å ver udkikkstårn for de så passa på byen før i tiå. De sto der oppe og såg om det brant någen steder. Då ringte de med klokker for å varsla om brann.» «Men det sto et ennå gamlare tårn der før. Det måtte de riva for å bygga nytt.» − 15 −
Bernt Charles Olsen-Hagen
«Vett du kor høgt det e»? Valbergstårnet ser grævligt høgt ud fra der me står, nere på kaien. «50 meter.» Svaret komme kjapt fra ’an Sigve. «Nei, bare litt øve halvparten. Det e litt øve 26 meter.» «Kossen vett du det?» Han Sigve e imponerte. Eg må innrømma at eg har alt samen fra ’an farfar. Då me komme te Tollbukaien, e det på ’an igjen. «Vett du ka tid Tollbuå blei bygd?» Han Sigve ser på meg. Han lure nok på kor eg vil hen nå. «Nei, det vett eg ikkje, men hu e ikkje liga gammale så Valbergstårnet.» «Det e rett», seie eg. «De tog Tollbuå i brug i 1906.» Når me komme bort te sjølva bygget, ser me at det står 1905 med stor røde tal av smijern på fasaden. «Så vett me det!» Turen går heilt te Slakthuskaien uden å se snurten av Sauda. Istedenfor får me aue på Nøkk. Nøkk e brannbåden så kommunen kjypte samen med någen andre før krigen. Med så mange bådar på havnå, og så mange meter kai, måtte byen ha ein brannbåd, meinte brannsjefen for lenge siå, og sånn blei det! Mens ’an Sigve og eg står der og ser på, legge Nøkk fra kai og tøffe udøve. Plutseligt bjynn’an å sprøyda vatn. Det ser ud så ei svere fontena. Møje større enn den i Breiavatnet. De hålle på ganske lenge, og me forstår at det e ein øvelse i å sprøyda mest muligt vatn på kortast mulige tid. Itte ei stond komme Nøkk tebage og legge te kai igjen. Øvelsen e ferdige! Buøy-ferjå ligge liga i nerheden av Nøkk. Majoren e navnet på ferjå så går fra byen og ud te Buøy. Ferjå har plass te 200 passasjerar og fem bilar. Det tar bare 20 minutter øve te den andra siå. Han Sigve og eg ser på kverandre. Det koste bare ti øre å kjøra fram og tebage. «Ska me?» Eg ser på klokkå, så eg har fådd av ’an farfar. «Kanskje me ska gjør det ein aen gang?» «Det e greit», sei’an Sigve. «Me tar na neste gang!»
− 16 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
Mens me står der å akkedere, komme det ein båd så ska levera dyr te slakthuset. Den komme fra någen av øyane der folk må bruga båd for å komma seg te byen. Det bler et svare leven når flerne oksar ska av båden og inn gjønå porten. Det e satt opp et gjere så ska hålla dyrå på rette vei, men plutseligt komme ein av oksane rett imod oss. Det e så eg skvette høgt. Det ser veldigt skommelt ud, så me legge på sprang begge to. Eg tror oksen skjønte at ’an ikkje konne komma gjønå gjere, men både ’an Sigve og eg e fornødde med alt me har sedd. Me får det travelt for å rekka bussen oppe med domkjerkå. Me rekk’an så vidt det e. Ellers hadde eg komt for seint hjem te middag.
− 17 −
Bernt Charles Olsen-Hagen
Hillevåg – for de så ikkje e herfra! «Det besta med Hillevåg e å voksa opp her. Selvfølgeligt har me sjøen og fjellene med snø på. Me har adle forretningane, og så har me folkå. De me kjenne og de me ikkje kjenne, men så me kan bli kjende med hvis me vil. Det e det fina med Hillevåg!»
B
ispeladegård e navnet på dette området fra gammalt av. Det va biskopen i Stavanger så eigde et digert område. Her hadd’an ein svere gård med mange dyr. Biskopen blei rige på å sella deler av gården te andre så òg ville driva gård. Kommunen kjypte itte kvert møje mark så de sko bruga te å udvida byen. Der Lagårdsveien ud fra Stavanger slutte, starte Hillevågsveien. Hvis du fylle itte ledningane te trolleybussen, kan du ikkje ta feil. Trolleybussen har hadd faste ruda mydlå Stavanger sentrum og Hillevåg siden 1947. Vett du ikkje ka ein trolleybuss e, seie du? Det e ein elektriske buss så får strøm fra ledningar så henge øve der bussen kjøre. Bussen har sånn strømavtagar, så det hette, så de kan heisa opp og ner. Ganske genialt, ikkje sant! Då jernbanen mydlå Stavanger og Egersund åbna i 1878, blei det bygd flerne stasjonar. Stasjonen i Hillevåg blei bygd for at fabrikkane så ligge i nerheden, sko konna dra nytte av jernbanen te å transportera varer og maskinar. Stasjonen ligge rett nerføre Ullvaren. Han farfar jobbe forresten på spinneriet på Ullvaren. Det har både ’an oldefar og hu oldemor gjort òg. Hillevågsveien strekke seg fra Folkets Hus og Nygaards Dampbageri, forbi Ullvaren og apoteket, og heilt ud te Maskinhuset og Skjeringå. Den går forbi veien så tar av opp mod Jarlabanen, Bekkefaret og sygehuset, så hette Mølleveien itte de gamle møllene så i gamle dager låg langsmed bekken ner fra Mosvatnet. − 18 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
Nerkjøringå te Kullimport og Hillevågen så ligge på nersiå av jernbanen, går gjønå ein ondergang der jernbanen går øve. Det e veldigt spennandes å stå der når tågene komme dondrande øve oss. Ud mod Gandsfjorden ligge Møllå. Det e den einaste møllå så e igjen itte gamle dager. Det e den så e årsagen te «Hillevågsloktå», så me kjenne av og te. På den andra siå av Hillevågsveien går veien opp te Udstillingen, der de har auksjonar av dyr og sånn, og oppøve te Svend Foyns gada, så e oppkalde itte kvalfangaren Svend Foyn fra Sandefjord. Ka den veien hette, må du vel konne gjetta: Udstillingsveien, selvfølgeligt. Men någen lige å kall’an for Torgveien. Har du hørt någe så domt! Veien ner te stasjonen går mydlå huset te hu tante Judit og ’an onkel Odd og Sparebanken. De e goe venner med mor og far. Sparebanken e den banken så har det stora eigetreet te logo, så det hette. På den andra siå av veien ligge Fix’en og Sivertsen. De to frisørane kappas om kundane, men ellers e de gode venner. Både farfar, far og eg går te ’an Sivertsen for å klyppa oss. Han Jan går te Fix’en, for han ska alltid ha sånn piggsveis, så det hette, heilt snaue på håve. Ein gang fekk eg ver med ’an Sivertsen hjem på besøg. Han bor ude på Boganes, nesten heilt nere med sjøen. Me va ude med båden hans og fiska òg, men me fekk ingenting. Kånå te ’an Sivertsen e skikkeligt snille og lage goe mad te meg før ’an far komme for å henta meg. Liga bortføre de to frisørane komme Haugåsveien ner fra Åsen. Doktor Botne hålle te på hjørna i et stort rødt hus. På den andra siå av Hillevågsveien ligge butikken te ’an Bull Njå. Det e ein spennandes butikk, for ’an har så møje løye så me ikkje finne i andre butikkar. Litt lenger oppe, på hjørna med hu Hanna Larsen, går veien opp te legeplassen. Der e eg godt kjende. Melkebutikken ligge òg langsmed veien. Og eg må ikkje glømma Hillevåg Kolonial og slaktar Bjørnsen. På motsatt sia av Hillevågsveien ligge blikkenslagaren, så me bare kalle for «Blikken». Roald Amundsens vei, med bøgetrer på begge sier av gadå, møde Hillevågsveien midt på den svere fabrikkbygningen te Svend Andersen, der hu farmor jobbe. Det e nesten så at trenå står i «giv akt» for trafikken på Hillevågsveien. Svend Andersen lage møbler og sånn. Han farfar fortelle at de har selt møbler heilt te Etiopia. Det va keisaren, så hette Haile Selassie, − 19 −
Bernt Charles Olsen-Hagen
så syns de norske møblene fra Hillevåg va så fine at ’an måtte kjøba någen. Fasaden te Sven Andersen strekke seg så langt aua kan se på nersiå av veien, heilt opp te skrabhandlaren. Herifra går det ein vei ner mod nedre Kvaleberg der den gamle tyskerleiren ligge. Huså bruges både te boligar og skole. Gymnastikksalen te Kvaleberg skole ligge nere i tyskerleiren. Der har me øvingar med skolekorpset òg. Veien så i dag hette Vierveien, kan me gå hvis me ska nerøve mod Fajansen, siloane eller Hillevågskaien, der ’an farfar har båden sin liggandes. Men då har veien bytta navn te Flintegadå. Det må ver derfor at Fajansen hette Stavanger Flint, ka nå det måtte bety? Men me ska opp te Hillevågsveien igjen. Der ligge det flerne små butikkar på øvesiå av veien. Hvis du ser godt itte, så ser du rett inn i vinduene te butikken te ’an urmagar Roland. Med siå av skrabhandlaren ligge det ein butikk så selle maling og tapet og sånne ting. Det e «maleren fra Bjerke» så klamre seg fast te fasaden. Kvaleberg skole ligne på et brunaktig teglsteinsmonument, så de seie, med ein breie steinmur rondt. Muren ska liksom beskytta ongane så springe Hillevågsveien i krysset med Haugåsveien. (Erik Eriksson)
− 20 −
Fra VANNASSEN te BREIAVATNET
rondt i den svere skolegården. Tri svere jernportar ska sørga for at ingen elevar springe ud i veien uden å se seg for. Det kan ver farligt, for det e møje trafikk på Hillevågsveien, både bilar og bussar, så kan ver farlige for små skoleongar. To av de gamle skolebygningane står ennå og bruges fortsatt te undervisning. Den eine e for 1. og 2. klasse. Den andre e det tredjeklassingane så bruge. Bag den svere skolebygningen, der adle de andre skoleklassane fra 4. te 7. klasse hålle te, ligge foballbanen, så me kalle for «Grusen». Det e derfor at det e bare grus på heile banen. Store grusklompar med någe koks innimydlå. Han farfar har fortalt at det va nesten bare koks før i tiå. De va heilt svarte på beinå då de va ferdige å spela fotball. Han farfar blei kalde for «stålback-en», derfor at ’an va så fele te å spenna bein onder de så kom imod ’an for å laga mål. På den andra siå av Hillevågsveien ligge det nya Postbygget. Det hette sikkert det, derfor at postkontoret ligge der. Veien med siå av går opp te tomtå der de hålle på å bygga den nya kjerkå. Det går ein smale vei på den andra siå av Postbygget òg. Den går opp te gården te «Hellmikken», så ligge på Blidensol og oppøve mod Vannassen. Trolleybussen, så har nommer 1, har snuplass ude med Maskinhuset. Det har 9-en så komme fra Midjord òg. Trolleybussen blei avvikla og øvetatt av vanlige buss i 1963. Itte kvert e det flerne bussar så bjynne å gå te Hillevåg. Det e 12-en så går te Tjensvoll, 14 så går te Kalhammaren, og 15 så òg går te Tjensvoll, men ei aen ruda enn 12-en. Fra det nya, flotta huset te ’an urmagar Roland kan me se rett ner på Skjeringå, der trafikken rase forbi, udøve mod Mariero og Vaulen. Det e så smalt at me nesten kan ta på bilane så kjøre forbi. Hillevåg ligge, så du nå vett, på begge sidene av Hillevågsveien. I øst går Hillevåg ner te Gandsfjorden og i vest oppøve mod Auglend. Åsen, så blei bygd ud på slutten av 1950-årå, e òg ein del av Hillevåg. Så du skjønne, så e Hillevåg møje merre enn Hillevågsveien og det eg nettopp har fortalt deg om. Hillevåg e Åsen og Vannassen! Hillevåg e Jarl! Hillevåg e adle opplevelsane eg har hadd, mens eg vokste opp her! − 21 −
