Bookpress

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο Μιχάλης Γκανάς μιλάει στον Κώστα Κατσουλάρη ΚΡΙΤΙΚΗ

Ο Αλέξης Ζήρας γράφει για τον Ανδρέα Μήτσου ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

«Κάτι θα γίνει, θα δεις» του Χρήστου Οικονόμου ΘΕΜΑ

Βιβλία για το ποδόσφαιρο ΚΛΑΣΙΚΟ, ΑΛΛΑ…

Ο Βασίλης Αλεξάκης αμφισβητεί τον Ουγκώ

06.2010

#09 www.bookpress.gr

α μ ω ρ Αφιέr, fantasy thrille mpires & va ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥπΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ - δΙΑΝΕΜΕΤΑΙ δΩΡΕΑΝ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ Eσείς κι εμείς πάντα σ’ επαφή! Γιώργος πολυράκης

Γιώτα φώτου

ΔωρΟΘΕα ντΕ ρΟπ

Σόφι κινσέλα

τΟ ΔακρΥ τΟΥ κρΙνΟΥ

πρωτη ΕκΔΟΣη: 15.000 ANTIτΥπα

παΘΟΣ καΙ ΥπΕρηφανΕΙα

μΕ ΘΥμαΣαΙ;

Στην Αθήνα του μεσοπολέμου, η Λετονή βαρόνη Δωροθέα ντε Ροπ ζει στο πλευρό ενός άντρα που ερωτεύτηκε βαθιά, όπως μια γυναίκα ερωτεύεται μόνο μία φορά. Διακινδυνεύει ακόμα και τη ζωή της, καθώς έχει μπλεχτεί στα δίχτυα της τουρκικής κατασκοπείας. Στο πλάι της, πολύτιμη φίλη και συμπαραστάτρια η Κολέτ, η Ελληνογαλλίδα δασκάλα των γαλλικών στην ανιψιά της οικογένειας Σερέτη, ζει τον δικό της έρωτα με τον γοητευτικό Αλέξανδρο, χωρίς να υποψιάζεται ότι και η ίδια έχει πέσει θύμα ενός σατανικού σχεδίου…

Βοστόνη, 1950. Η Μερόπη φτάνει στην άλλη άκρη του κόσμου, αποφασισμένη να μη μιλήσει ποτέ και σε κανέναν για το παρελθόν της. Ο έρωτας χτυπά την πόρτα της αλλά εκείνη αρνείται για χρόνια να τον δεχτεί. Τυλιγμένη σε ένα πέπλο μυστηρίου επιδίδεται στη δημιουργία κοσμημάτων και φτάνει στο απόγειο της επαγγελματικής επιτυχίας, αποκτώντας φήμη και πλούτη. Τριάντα χρόνια αργότερα επιστρέφει στην Ελλάδα για να συναντήσει δυο παιδιά και να εξοφλήσει ένα παλιό χρέος.

Ένα συγκλονιστικό ερωτικό, διπλωματικό και αστυνομικό θρίλερ στην Αθήνα του 1934.

Tο δάκρυ του κρίνου θα παραμείνει ανεξίτηλο στη μνήμη μας.

νέο

νέο

νέο

νέο

Η Λέξι ξυπνά σ’ ένα νοσοκομείο και είναι σίγουρη ότι βρίσκεται στο 2004, πως είναι 25 ετών και έχει στραβά δόντια και άθλια ερωτική ζωή. Προς μεγάλη της έκπληξη διαπιστώνει ότι το έτος είναι 2007 και η ίδια είναι 28 ετών, έχει ολόισια δόντια, δικό της διαμέρισμα και έναν πανέμορφο και πάμπλουτο… σύζυγο! Δεν μπορεί να πιστέψει την καλή της τύχη. Είναι σίγουρη ότι ο γάμος της είναι φανταστικός και προσπαθεί να γνωρίσει από την αρχή τον άντρα της με τη βοήθεια ενός «εγχειριδίου γάμου» που έχει γράψει εκείνος για να τη βοηθήσει. Αλλά καθώς μαθαίνει σταδιακά τον καινούργιο της εαυτό, αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η ζωή της δεν είναι και τόσο τέλεια.

Ένα σύγχρονο χιουμοριστικό μυθιστόρημα με την υπογραφή της Σόφι Κινσέλα.

νέο

νέο

Ελένη Δαφνίδη, ΣΥναντηΣΕ μΕ ΣτΙΣ ΔωΔΕκα / Γεωργία Δεμίρη, πΕΣ τΟ ΨΕματα! / ντάνιελ Γκλάταουερ, ΕρωταΣ μ’ Ενα κλΙκ ντάγκλας κάρλτον Έιμπραμς, τΟ τραΓΟΥΔΙ τηΣ φαλαΙναΣ /λόρεν κέιτ, αΓΓΕλΟΙ (ΒΙΒλΙΟ 1) / Άλισον νόελ, OI AΘANATOI – ΓαλαΖΙα ΣΕληνη (ΒΙΒλΙΟ 2)

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

MEΓαλΟΣ ΔΙαΓωνΙΣμΟΣ των ΕκΔΟΣΕων ΨΥΧΟΓΙΟΣ καΙ τΟΥ WWW.HELLOGREECE.GR

Γι α α να γ νώσ τ ες με απ αιτ ήσε ις w w w . p s i c h o g i o s . g r

ΔΙαΒαΣτΕ φανταΣτΙκα ΒΙΒλΙα, κΕρΔΙΣτΕ αληΘΙνα ταΞΙΔΙα ΣΕ: μανη, ΣαντΟρΙνη, ΣπΕτΣΕΣ, ΥΔρα!

Αναζητήστε δελτία συμμετοχής στα βιβλιοπωλεία ή στο www.psichogios.gr, στην ενότητα ΚΛΗΡΩΣΕΙΣ/ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ.

BOOKPRESS03

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ06/2010

BOOKPRESS 37

ΜΟΝΙΜΑ 4 6 8 10 12 28 36 44 46 46

TIBOOKTU ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΝ ΣΤΟΝ ΑΦΡΟ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ «Έκλειψη» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Μιχάλης Γκανάς ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΘΕΩΡΕΙΟ Του Γιώργου Π. Πεφάνη Ε∆Ω ΒΙΒΛΙΟΥΠΟΛΗ ΠΑΣΑΤΕΜΠΟ PILLOW BOOK Της Σώτης Τριανταφύλλου 90’’ Του Σάκη Σερέφα

20

ΘΕΜΑΤΑ 13 14 16 18 20 28 30 34 35

EΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ Του Αλέξη Ζήρα ΚΛΑΣΙΚΟ, ΑΛΛΑ ∆ΕΝ Μ' ΑΡΕΣΕΙ Ο Βασίλης Αλεξάκης για τον Βικτόρ Ουγκώ ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ «THRILLER, FANTASY, VAMPIRE» ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΠΟ∆ΟΣΦΑΙΡΟ ΧΡΗΣΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΟΜΙΚΣ ΠΟΙΗΣΗ

MULTIPRESS 40

Τ.Κ. 2010 ∆ια βάσ τε τη ν

Βoo Pre k ss

ακρ τυπ ιβώς ό ww ώνε π w.b ται ως ook στο pres s.gr

10

8

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Ο Κ. Σταφυλάκης σχολιάζει 41 ΒΟΟΚ - SOUNDTRACK Θαµπή Αµερική 42 ΣΠΙΤΙ ΑΠΟ ΦΥΛΛΑ Γράφει η Αµάντα Μιχαλοπούλου 42 TEMPO Του Φοίβου Καρζή 43 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ Των Χ. Βλαβιανού και Χρ. Χρυσόπουλου 45 CULTURE CLUBBING Ειδήσεις από τον χώρο του βιβλίου 0197_10AK_Layout 1 09/06/2010 9:43 . . Page 1

ΒΡ ΑΒ ΕΙΟ OR AN GE

36

ΕΠΙΜ. Γ. ΤΣΑΚΝΙΑΣ

Κύριε ∆ιευθυντά, στο τεύχος υπ. αριθ. 5,5 του περιοδικού σας, ο συνεργάτης σας κ. Τσακνιάς δηµοσίευσε βιβλιοκρισία για το µυθιστόρηµα του Τζέιµς Πίνκερτον «Θάνατος πάνω σε ψηλά τακούνια» (Καραµητσόπουλος Εκδοτική), χαρακτηρίζοντας τη µετάφραση του συνεργάτη µας Α. Ι. Γκουγκλάκη «άθλια». Παραθέτω απόσπασµα του βιβλίου, προκειµένου οι αναγνώστες σας να κρίνουν αν η µετάφραση «είναι τόσο κατά λέξη, που στα ελληνικά δεν βγάζει νόηµα», όπως ισχυρίζεται ο αξιότιµος (;) συνεργάτης σας: «Φίνα!», είπε ο Ντικ, και περπάτησε έξω την πόρτα. Έβρεχε γάτες και σκύλους, έτσι είχε χρειαστεί να ανοίξει την οµπρέλα του. «Ποια να ήταν η µυστηριώδης γυναίκα πάνω σε ψηλά τακούνια που είχε φανεί να βγαίνει από το µπαρ µισή ώρα προτού βρούνε τον Χάρυ µε µια τρύπα µέσα στο µέτωπό του;», ρώτησε τον εαυτό του. «Πού να κοιτάξω για το φονικό όπλο; ∆εν έχω ένα στοιχείο...» Περπάτησε µέσα σε έναν τηλεφωνικό θάλαµο, σήκωσε τον παραλήπτη και πληκτρολόγησε έναν αριθµό. Μια βραχνή γυναικεία φωνή απάντησε στο άλλο τέλος της γραµµής. «Χέυ όµορφη», είπε κοφτά το ιδιωτικό µάτι, «είναι ο Ντικ. Βάλε τον Τοµ πάνω στο τηλέφωνο». Αυτή την ώρα της ηµέρας, ο γερο-Τοµ συνήθιζε να αρπάζει ένα σάντουιτς. Ο Ντικ είχε σηµαντικά νέα να µοιραστεί µαζί του για τον φόνο του Χάρυ - ύστερα από όλα, ήταν ο Τοµ, δεν ήταν ο Τοµ, ο Ντικ κι ο Χάρυ. «Είναι ώρα να βάλουµε τις κάρτες µας πάνω στο τραπέζι», σκέφτηκε. Μετά τιµής, Ιωάννης Καραµητσόπουλος, εκδότης

20 05

Ένα αφυπνιστικό και προκλητικό μυθιστόρημα που προσπαθεί να δώσει απάντηση στο βασανιστικό ερώτημα: Δολοφόνος γεννιέσαι ή γίνεσαι; Μπορούν οι γονείς να αναγνωρίσουν τα σημάδια;

Ένα μικρό αριστούργημα για τη χαρά και τον πόνο που γεννά ο έρωτας.

www.metaixmio.gr ΒΡ ΑΒ ΕΙΟ Mƒ DI CIS

20 08

ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

04BOOKPRESS

tiBOOKtu //////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ΑΝΤΖΗ ΣΑΛΤΑΜΠΑΣΗ

ΝΑ ΣΥΣΤΗΘΟΥΜΕ… Τρίτο τεύχος για τη στήλη, και ακόµα δεν έχουµε συστηθεί. Λοιπόν: To tiBOOKtu είναι νήσος στον νότιο Ειρηνικό, µε χαρακτηριστικά επίγειου παραδείσου (ήπιο κλίµα, βρώσιµη βλάστηση, ιαµατικά νερά και µητριαρχικό καθεστώς). Ανακαλύφθηκε το 1873 από την άσηµη, πλην παθιασµένη εξερευνήτρια Angelika Booky, η οποία αφιέρωσε το υπόλοιπο του βίου της στη µελέτη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της νήσου. Οι ιθαγενείς αποκαλούσαν τον τόπο τους Titu, αλλά προς τιµήν της Booky η νήσος ονοµάστηκε tiBOOKtu. Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί στους ανθρωπολόγους ένα αρχαίο πέτρινο άγαλµα γυναίκας σε καθιστή στάση. Στα πόδια της γυναίκας ξεχωρίζει ένα αντικείµενο που µοιάζει µε ανοιχτό βιβλίο. Στο κέντρο της νήσου διασώζεται ένα µικρό οικοδόµηµα, που περιέχει –άγνωστο πώς– εκατοντάδες συγγράµµατα και βιβλία, τα οποία οι ιθαγενείς, αν και

αναλφάβητοι, τα λατρεύουν σαν µικρούς θεούς. ΑΡΩΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ Είναι ένας από τους διασηµότερους αρωµατοποιούς της Νέας Υόρκης, αλλά, επειδή µισεί τα «κλασικά» αρώµατα, βάφτισε την εταιρεία του «CB I hate perfume». Ο Κρίστοφερ Μπρόσιους, ο οποίος πριν από λίγα χρόνια εργαζόταν για τη µάρ-

κα Kiehl’s, δεν δηµιουργεί συνηθισµένα αρώµατα. Αιχµαλωτίζει µυρωδιές, στιγµές, αισθήσεις και τις βάζει σε µπουκαλάκια. Τουλάχιστον έτσι ισχυρίζεται ο ίδιος. Για το άρωµα «In the Libray» γράφει στο σάιτ του: «Τη βάση γι’ αυτό το άρωµα την πήρα από το αγαπηµένο µου µυθιστόρηµα. Βρήκα κάποια στιγµή στο Λονδίνο ένα αντίτυπο του 1927 σε άριστη κατάσταση. Είχε µια θαυµάσια,

αRtiστοκράτισσα

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΖΑΜΠΟΥΡΑ

ζεστή, ελαφρώς γλυκιά µυρωδιά ξύλου, την οποία φρόντισα αµέσως να εµφιαλώσω...». Και συνεχίζει: «Όταν αρχίζω να διαβάζω ένα βιβλίο, το πρώτο που κάνω είναι να το ανοίξω και να πάρω µια βαθιά ανάσα. Τα παλιά βιβλία µυρίζουν διαφορετικά από τα καινούργια, πιο γλυκά συνήθως. Αλλιώς µυρίζουν τα εικονογραφηµένα, αλλιώς αυτά που αγοράζω στην Καλιφόρνια κι αλλιώς τα δερµατόδετα. Τα ταλαιπωρηµένα βιβλία έχουν µια ανεπαίσθητη µυρωδιά µούχλας. Αλλά δεν µε ενοχλεί καθόλου. Σηµαίνει ότι έχουν επιβιώσει. Φυσικά, όλες αυτές οι βιβλιο-µυρωδιές για τους περισσότερους ανθρώπους δεν σηµαίνουν τίποτε. Για µένα όµως, που είµαι άπληστος αναγνώστης και συλλέκτης, οι µυρωδιές αυτές είναι τόσο µαγικές όσο το καλό κρασί για τον connoisseur – κάτι σαν λογοτεχνικό τερουάρ…». ΒΙΒΛΙΟΜΑΝΙΑ ∆εν γνωρίζω αν τα αρώµατα του Μπρόσιους είναι τόσο µαγικά όσο ακούγονται, ο ίδιος όµως µοιάζει αναµφισβήτητα µε λογοτεχνικό ήρωα. Είναι ο Ζαν Μπαπτίστ Γκρενούιγ από το «Άρωµα» του Π. Ζίσκιντ ή ο Τζιάκοµο, ο βιβλιοπώλης από τη «Βιβλιοµανία» του Γ. Φλωµπέρ; Και ενώ γυρεύω απάντηση και συγχρόνως πλάθω µε

ΙΟΥΝΙΟΣ2010 τη φαντασία µου τον Νεοϋορκέζο αρωµατοποιό σαν ένα πλάσµα µυστηριώδες και αλλόκοσµο, απροσδόκητα ξεπροβάλλει κάτω από µια στοίβα χαρτιών η «Βιβλιοµανία» σε µετάφραση Ε.Χ. Γονατά. Ανοίγω το βιβλιαράκι στη σελίδα 37: «Όµως αυτό που αγαπούσε δεν ήταν ακριβώς η γνώση, ήταν η µορφή και η έκφρασή της· αγαπούσε ένα βιβλίο, επειδή ήταν βιβλίο. Αγαπούσε τη µυρωδιά του, το σχήµα του, τον τίτλο του. Εκείνο που τον γοήτευε […] ήταν οι σελίδες του οι γεµάτες σκόνη, που το γλυκό και απαλό

τους άρωµα ρουφούσε µε ηδονή». ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ Η εταιρεία ονοµάζεται «Wonderful Graffiti» και πουλάει ταπετσαρίες εσωτερικού χώρου. Για την ακρίβεια, δίνει τη δυνατότητα στον πελάτη να δηµιουργήσει τη δική του, µοναδική ταπετσαρία για τους τοίχους του σπιτιού ή του γραφείου του. Πολλές και ευφάνταστες οι δηµιουργίες, αλλά η πιο συγκινητική είναι µακράν εκείνη µε την ερµηνεία της λέξης «read» που προορίζεται για τοίχο βιβλιοθήκης.

/////////////////Φράση του µήνα////////////////////

«Θα µας πάρουν όλους µε τις πέτρες, αν δεν συµβάλουµε στο να εµπεδωθεί το αίσθηµα δικαίου» Γιώργος Παπανδρέου («στοιχειώδες, Γουότσον, στοιχειώδες»)

ογία Οικονοµική οικολ

Μ

ε τα περιβαλλοντικά θέµατα και την οικολογική µετακίνηση να βρίσκονται πάντοτε στις προτεραιότητες της Piaggio, η ιταλική εταιρεία παρουσιάζει ένα πρωτοποριακό υβριδικό σκούτερ, που στοχεύει να φέρει την επανάσταση στην καθηµερινή αστική µετακίνηση. ∆εν πρόκειται απλά για ένα τρίτροχο σκούτερ µε δύο κινητήρες, αλλά για µια νέα σύλληψη που συνδυάζει έναν κινητήρα βενζίνης χαµηλών ρύπων µε έναν ηλεκτροκινητήρα µηδενικών ρύπων. Το MP3 HyS, το υβριδικό σκούτερ της Piaggio, σέβεται το περιβάλλον, προσφέροντας παράλληλα την εξελιγµένη, ασφαλή και διασκεδαστική οδήγηση των Piaggio MP3, των επαναστατικών τρίτροχων σκούτερ. Συµβατικοί και ηλεκτρικοί κινητήρες έχουν πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα και, σε πολλές περιπτώσεις, αλληλοσυµπληρώνονται: οι κινητήρες εσωτερικής καύσης προσφέρουν µεν αυτονοµία, ισχύ και επιτάχυνση, αλλά εκπέµπουν ρύπους. Οι ηλεκτρικοί

κινητήρες µπορεί να µην εκπέµπουν ρύπους και να προσφέρουν γρήγορη εκκίνηση από στάση, δεν επιτυγχάνουν όµως υψηλές ταχύτητες και οι µπαταρίες τους προσφέρουν µικρή αυτονοµία. Το MP3 HyS κινείται από έναν συνδυασµένο επαναστατικό υβριδικό κινητήρα της Piaggio. Πρόκειται για µια τεχνολογική καινοτοµία στην καθηµερινή µετακίνηση, που συνδυάζει τα πλεονεκτήµατα των βενζινοκινητήρων και των ηλεκτροκινητήρων. Το MP3 HyS είναι διασκεδαστικό και ασφαλές σε διαδροµές εκτός της πόλης, στις οποίες αναδεικνύει τα δυναµικά χαρακτηριστικά του Piaggio MP3, ενώ του επιτρέπεται η είσοδος ακόµη και σε ζώνες απαγόρευσης της κυκλοφορίας, σε όποιες πόλεις της Ευρώπης επιτρέπεται η κίνηση µόνο ηλεκτροκινητήρων: µε λίγα λόγια, είναι δύο σκούτερ σε ένα, για ασφαλή, εύκολη, οικονοµική και διασκεδαστική µετακίνηση, µε «οικολογική συνείδηση» παράλληλα. Το Piaggio MP3 HyS υιοθετεί µια υβριδική µετάδοση κίνησης «παράλληλου» τύπου, όπου οι δύο κινητήρες, ηλεκτρικός και

εσωτερικής καύσης, συνδυάζονται µηχανολογικά και ηλεκτρονικά, έτσι ώστε να µπορούν να παρέχουν ταυτόχρονα ισχύ στον τροχό. Σε αυτό το σύστηµα µετάδοσης της κίνησης, ο κινητήρας βενζίνης λειτουργεί σαν ένας κανονικός τετράχρονος καταλυτικός κινητήρας, µε άριστη απόδοση, µειωµένες εκποµπές, χαµηλή κατανάλωση και µεγάλη αυτονοµία. Το αυτόµατο κιβώτιο ταχυτήτων και η πρωτοποριακή τεχνολογία ride-by-wire εξασφαλίζουν ισχύ και ευχρηστία σε διαδροµές εντός και εκτός πόλης. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του, ο συµβατικός κινητήρας, εκτός από εξαιρετικές επιδόσεις, φροντίζει και τη φόρτιση των µπαταριών που τροφοδοτούν την «ηλεκτρική καρδιά» του οχήµατος. Η «συνεργασία» των δύο κινητήρων στο Piaggio MP3 HyS δεν σταµατά εκεί: κάθε φορά που απαιτείται µεγάλη επιτάχυνση (π.χ. εκκινήσεις από στάση), ο ηλεκτρικός κινητήρας ενεργοποιείται και υποστηρίζει τον συµβατικό, αυξάνοντας την απόδοση κατά 85% στα πρώτα µέτρα από-

Tο υβριδικό σκούτερ της Piaggio σέβεται το περιβάλλον, αλλά και την τσέπη σας, µε ιδιαίτερα χαµηλή κατανάλωση βενζίνης

στάση, κάτι εξαιρετικά χρήσιµο κατά τη µετακίνηση στην πόλη. Η συνεργασία των δύο κινητήρων, µέσω συστήµατος ηλεκτρονικού ελέγχου, όχι µόνο αυξάνει τις επιδόσεις, αλλά και µειώνει έντονα την κατανάλωση βενζίνης (διαδροµή µέχρι 60 km/l), καθώς και τις εκποµπές CO2 µόλις στα 40 g/ km (τιµή µε χρήση 65% υβριδικού κινητήρα και 35% ηλεκτρικού). Μπορεί η τεχνολογία να κυριαρχεί…, αλλά είναι και αόρατη. Από αισθητική άποψη, το Piaggio MP3 HyS είναι πανοµοιότυπο µε τα συµβατικά µοντέλα από τα οποία προήλθε. ∆ιαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά ασφάλειας και απολαυστικής οδήγησης για τα οποία φηµίζεται το Piaggio MP3, το τρίτροχο που άλλαξε τα δεδοµένα της κατηγορίας. Οι µπαταρίες είναι «κρυµµένες» στον χώρο κάτω από τη σέλα, όπου χωράνε επίσης ένα κράνος και άλλα αντικείµενα. Η επαναφόρτιση µέσω ηλεκτρικού δικτύου γίνεται απλά, µέσω ενός τυπικού καλωδίου ρεύµατος που εισάγεται, µε σβησµένο το όχηµα, σε πρίζα. Ο χρόνος επαναφόρτισης είναι περίπου 3 ώρες.

Το MP3 HyS είναι διαθέσιµο στα σηµεία πώλησης Piaggio, σύντοµα και µε κινητήρα 300cc. Πληροφορίες: Piaggio Hellas, τηλ. 210-7572100, www.piaggiomp3.com

06bookpress ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΝ

Εκδότης Ελένη Κορόβηλα Διευθυντής Κώστας Κατσουλάρης Σύμβουλος έκδοσης Σώτη Τριανταφύλλου Σχεδιασμός Σπύρος Πολυκανδριώτης Αρχισυντάκτης Σωτήρης Βανδώρος Σκιτσογράφος Έφη Ξένου Συντακτική ομάδα Αναστασία Καμβύση, Άντζη Σαλταμπάση, Σάκης Σερέφας, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Φοίβος Καρζής, Νίκος Κουνενής, Κωστής Σταφυλάκης, Σταμάτης Δαγδελένης, Μάνια Στάικου, Θάνος Σιόντορος, Άντζελα Δημητρακάκη, Δημήτρης Αθηνάκης, Αργυρώ Μαντόγλου, Φώτος Λαμπρινός, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Κωστής Αρβανίτης, Αργυρώ Πιπίνη, Δανάη Χριστοπούλου, Eλπίδα Πασαμιχάλη, Πάρις Κωνσταντινίδης, Χίλντα Παπαδημητρίου, Κώστας Αγοραστός, Γιώργος Π. Πεφάνης, Μαρία Τζαμπούρα, Γιώργος Χ. Θεοχάρης, Γιώργος Χαντζής, Χρήστος Χρυσόπουλος, Χάρης Βλαβιανός, Γιώργος Τσακνιάς

«Στηνκουφάλαενόςμύθου»

Π

άνω από ενάμισης αιώνας έχει περάσει απ’ όταν γαλλικό δικαστήριο καταδίκασε τον Σαρλ Μπωντλαίρ σε χρηματικό πρόστιμο 300 φράγκων για προσβολή της δημοσίας αιδούς, εξαιτίας ορισμένων «τολμηρών» ποιημάτων του που περιλαμβάνονταν στην περίφημη πλέον συλλογή «Τα άνθη του κακού». Ο ίδιος ο ποιητής απάντησε στους δικαστές του με ένα ωραιότατα σαρκαστικό ποίημα, το οποίο έβαλε αντί προλόγου στην έκδοση που ακολούθησε, με τον τίτλο «Επιγραφή σ’ ένα βιβλίο καταδικασμένο»: «Ειρηνικέ αναγνώστη, φυσιολάτρη / αυτό το βέβηλο, πικρό βιβλίο / το λέω της μελαγχολίας μνημείο. / Άνθρωπε του καλού, άσ’ το στην άκρη». (μτφρ. Ερρίκος Σοφράς) Έκτοτε, η δημόσια αιδώς τείνει να εκλείψει ως συναίσθημα· κανείς δεν φαίνεται πια να αισχύνεται ή να σοκάρεται. Εμφανίζεται πού και πού, συνήθως μεταμεσονύχτιες ώρες, κι όπως και στα χρόνια του Μπωντλαίρ, είναι επιλεκτική: Απεχθάνεται τους ομοφυλόφιλους και την ελευθεριότητα. Πτώματα και ζωντανές εκτελέσεις, παιδιά που κακοποιούνται, σκηνές ωμής βίας, που μας σερβίρονται την ώρα του φαγητού, συνήθως περνάνε στο ντούκου. Προβάλλονται κάτω από τον εξαγνιστικό τίτλο «Ειδήσεις». Κι όμως, κάποιοι αγρυπνούν. Μια χούφτα γενναίων Ελλήνων, «άνθρωποι του καλού», που συνήθως κατοικοεδρεύουν και πολιτεύονται στα βόρεια της χώρας, αλλά οι σφριγηλά ελληνοπρεπείς ιδέες τους απαντούν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της, δεν έχουν καταθέσει τα όπλα. Έτσι, απ’ όλα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα, που μας έχουν καταστήσει περίγελο ανά την υφήλιο, αλλά κυρίως μπροστά στον καθρέφτη μας, εκείνοι ενοχλήθηκαν από την απόφαση να δοθεί στις εξετάσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας κείμενο του Γιώργου Ιωάννου με τον «βέβηλο» τίτλο «Στο σπίτι του Κεμάλ». «Ο Ερντογάν μάς υπαγορεύει τώρα και τα θέματα των Εξετάσεων» ήταν ο τίτλος περισπούδαστου άρθρου, με την υπογραφή επαγγελματία «ευαίσθητου» περί τα εθνικά ζητήματα πολιτικού ανδρός. Για δεύτερη φορά μέσα στον ίδιο χρόνο η Κική Δημουλά μάς έκανε περήφανους. Μαζί με το «Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας» τον Μάρτιο, ήρθε και η έκδοση έργων της στην ποιητική σειρά κύρους των γαλλικών εκδόσεων Gallimard. Κι όσο κι αν αυτό το «μας» ορισμένοι το λοιδορούν («δεν είμαστε όλοι ένα, εργάτες και βιομήχανοι» λένε όσοι ονειρεύονται νέους εμφύλιους διχασμούς) και άλλοι το καπηλεύονται, πρέπει σήμερα να καταφέρουμε να του δώσουμε νέο περιεχόμενο. Να το φορτίσουμε θετικά. Η Ελλάδα που επινόησε η γενιά του ‘30 έχει προ πολλού παραδώσει πνεύμα. Από τη νέα ποιητική συλλογή της Κικής Δημουλά, «Τα εύρετρα», αντιγράφω ένα απόσπασμα: «Στις καταιγίδες / καμώνομαι τη γενναία. / Αλλά στους κεραυνούς παραδίδομαι / τρέμω. Κι ενώ λένε πως ο φόβος / είναι η μόνη ίσως / ασφαλής μας κρυψώνα εγώ πάω και κρύβομαι / όπου πετύχω ασάφεια / κι όπου μοιρολατρία στο γείσο των ημερολογίων / στην κουφάλα ενός μύθου / κάτω από τη φτερούγα μιας σφαίρας μέσα στο χειμωνιάτικο / οικογενειακό τάφο ενός γιασεμιού. […]» Κώστας Κατσουλάρης Η Book Press διαθέτει ήδη ευρύτατο δίκτυο διανομής, στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη και στην περιφέρεια. Ωστόσο, και παρά το μεγάλο τιράζ μας, ορισμένοι ίσως δεν μας βρείτε έγκαιρα. Προτείνουμε: Γραφτείτε συνδρομητές, με ένα συμβολικό ποσό ετησίως, για να έχετε κάθε μήνα «ένα παράθυρο στον κόσμο» στην πόρτα σας.

Art director Ντίνος Δημολάς Φωτογράφος Καμίλο Νόλλας Επεξεργασία εικόνας Μιχάλης Mίαρης Διόρθωση κειμένων Σοφία Κροκίδη Ατελιέ SP.COM Διεύθυνση διαφήμισης Κωνσταντίνα Ευθυμίου Τ+F 210 3227950 ads@bookpress.gr Σχεδιασμός site Γιάννης Καρκανέβατος Υπεύθυνος διανομής Άλκης Κορόβηλας, Τ 6942 930 332 Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία ΙRIS ΑΕBE Ιδιοκτησία Π.Κ. Book Press Εκδοτικές Επιχειρήσεις Ε.Π.Ε Σταδίου 43, 105 59 Αθήνα Τ+F 210 3227950 info@bookpress.gr www.bookpress.gr Θέλετε να έρχεται η Book Press στο σπίτι σας; Γραφτείτε συνδρομητές, στέλνοντας ταχυδρομική επιταγή 22 ευρώ για λογαριασμό της Book Press και θα τη λαμβάνετε στον χώρο σας για έναν χρόνο.

H αναπαραγωγή κειμένων της BP επιτρέπεται μόνο με ρητή αναφορά στην πηγή.

06/2010bookpress

ioyniοσ2010

#09

08BOOKPRESS

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

ΣΤΟΝ ΑΦΡΟ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ

Έκλειψη STEPHENIE MEYER ΜΤΦΡ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΤΣΙΝΟΥ ΠΛΑΤΥΠΟΥΣ 2009 ΣΕΛ. 641, ΤΙΜΗ €24,11

Τα παράξενα φεγγάρια του έρωτα Όταν και τα βαµπίρ έχουν ψυχή.

Τ

Ερωτικό τρίγωνο Άνθρωπος, βρικόλακας, λυκάνθρωπος Η «Έκλειψη» έρχεται στο σινεµά εφτά σχεδόν µήνες µετά τη «Νέα Σελήνη», που έσπασε το ρεκόρ εισπράξεων για πρεµιέρα στην Αµερική (72,7 εκατοµµύρια δολάρια σε µία ηµέρα). Το πιο ωραίο αγοροκόριτσο του Χόλιγουντ, η Κρίστεν Στιούαρτ, υποδύεται

την εγκλωβισµένη -ανάµεσα στον έρωτά της για τον Έντουαρντ και στη φιλία της για τον ΤζέικοµπΜπέλα. Τον ερωτευµένο βρικόλακα ερµηνεύει, προκαλώντας παγκοσµίως κύµατα υστερίας στον γυναικείο πληθυσµό, ο Βρετανός Ρόµπερτ Πάτινσον, ενώ στο

µονίµως ηµίγυµνο λυκάκι, δηλαδή στον Ινδιάνο Τζέικοµπ Μπλακ, που µπορεί και µεταµορφώνεται σε λύκο, χαρίζει τους κοιλιακούς του ο Τέιλορ Λάουτνερ. Σκηνοθετεί ο Ντέιβιντ Σλέιτερ, ονοµαστός σκηνοθέτης στο χώρο του σπλάτερ και των ζόµπις. Είναι πολύ

πιθανόν η ταινία να αρέσει και στα αγόρια που θέλουν να χορτάσουν περιπέτεια µε δόσεις υπερφυσικού. Η ταινία θα προβληθεί ταυτόχρονα στην Ελλάδα και στις Ηνωµένες Πολιτείες, στις 30 Ιουνίου από την Odeon.

ο έπος του «Λυκόφωτος» συνεχίζεται σε αυτό το τρίτο από τα τέσσερα συνολικά βιβλία µε πρωταγωνιστές τον αιωνόβιο βρικόλακα Έντουαρντ Κάλεν, που είναι φυλακισµένος στο σώµα ενός εφήβου, και την αγαπηµένη του θνητή Ιζαµπέλα Σουάν. Οι δύο µοιραίοι –όχι ακόµη– εραστές έχουν να αντιµετωπίσουν τους Ιταλούς βρικόλακες Βολτούρι, που έχουν διατάξει τη µετατροπή της Μπέλα σε βρικόλακα, αλλά και µια στρατιά από νεοδηµιουργηθέντες βρικόλακες, µε δηµιουργό και αρχηγό τους τη Βικτόρια, το βαµπίρ που έµεινε χωρίς ταίρι, όταν η οικογένεια Κάλεν εξόντωσε το σύντροφό της για να προστατέψει την Μπέλα. Κυρίως όµως έχουν να αντιµετωπίσουν τις «εφηβικές» ορµές τους, που τους σπρώχνουν προς τη σαρκική ολοκλήρωση της σχέσης τους, υπό το άγρυπνο βλέµµα του κολλητού της Μπέλα, του Τζέικοµπ, ο οποίος τυχαίνει να είναι λυκάνθρωπος και ορκισµένος εχθρός των βαµπίρ… Αγωνία, αστυνοµικό σασπένς και ένα ακατανόητο για τα σηµερινά δεδοµένα ροµάντζο κρατούν το ενδιαφέρον του κοινού αµείωτο. Ίσως είναι το µόνο βιβλίο της σειράς που θα διάβαζε πιο εύκολα ένα αγόρι, αφού βεβαίως του γίνει πρώτα πλύση εγκεφάλου µε τα δύο προηγούµενα. Έπεται συνέχεια.A.K.

10bookpress

ιουνιοσ2010

συνεντευξη

«Ο έρωτας είναι τυφλός, κουφός και παμφάγος» Με αφορμή την έκδοση συλλογής διηγημάτων του, ο Μιχάλης Γκανάς μιλάει στον Κώστα Κατσουλάρη για την επιστροφή του στον πεζό λόγο μετά από 30 χρόνια.

Τ

Όταν μια ζωή σκηνοθετείς λέξεις, είναι δύσκολο να επινοήσεις και να κινήσεις χαρακτήρες

ριάντα χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη –και μέχρι πρόσφατα μοναδική– πεζογραφική προσπάθεια του Μιχάλη Γκανά, τη νουβέλα «Μητριά πατρίδα» (2007, επανέκδοση από τις εκδόσεις Μελάνι). Παρά τη σημαντική επιτυχία εκείνου του πρώτου βιβλίου, που περιέγραφε με πυκνό τρόπο την εμπειρία του συγγραφέα και της οικογένειάς του στην εξορία τους στην Ουγγαρία, ο Μιχάλης Γκανάς στη συνέχεια απομακρύνθηκε από τον πεζό λόγο. Έτσι, σήμερα είναι περισσότερο γνωστός ως στιχουργός, κυρίως για τις συνεργασίες του με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, σε ορισμένους εξαιρετικά επιτυχημένους δίσκους, ενώ στο κοινό που αγαπά την ποίηση κατέχει ξεχωριστή θέση ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’70. Το «Γυναικών» (Μελάνι), η συλλογή διηγημάτων του που μόλις κυκλοφόρησε, αποτελείται από δεκάξι «μικρές και πολύ μικρές ιστορίες» με ηρωίδες «θηλυκά» διαφόρων ηλικιών, κοινωνικής τάξης ή… είδους. Εδώ και λίγες εβδομάδες κυκλοφορεί μια συλλογή διηγημάτων, με κείμενα πυκνά, τρυφερά, συγκινητικά. Αφού η πεζογραφία φαίνεται να σας «βγαίνει», γιατί μια τόσο μακρόχρονη αποχή; Γιατί, γράφοντας τη «Μητριά πατρίδα», διαπίστωσα ότι δεν είμαι πεζογράφος. Με το υλικό που είχα στα χέρια μου, ένας πεζογράφος θα

έγραφε ένα ογκώδες μυθιστόρημα, τουλάχιστον ή μια τριλογία: πριν από τον Εμφύλιο, κατά και μετά. Εγώ χρειάστηκα μόλις 60 σελίδες... Αλλά και το τελευταίο μου βιβλίο, το «Γυναικών», είναι μικρές ιστορίες γραμμένες από έναν ποιητή. Βέβαια, το έγραψα με πολύ κέφι, το χάρηκα και «γλυκάθηκα» από την υποδοχή του, πρέπει να πω. Δεν αποκλείεται να επανέλθω, λοιπόν, σε λιγότερο από 30 χρόνια... Στα περισσότερα διηγήματα της συλλογής το βλέμμα είναι «αντρικό». Υπάρχει ωστόσο μια ιερότητα στην προσέγγιση της γυναικείας ψυχοσύνθεσης, μια απόσταση, είτε πρόκειται για μια μεσόκοπη γυναίκα είτε για μια νεαρή αισθησιακή υπάλληλο. Αισθάνεστε ότι οι γυναίκες είναι «μια άλλη χώρα»; Οι γυναίκες είναι σίγουρα «μια άλλη χώρα», θα έλεγα μάλιστα ότι –για μένα τουλάχιστον– είναι μια άγνωστη χώρα. Τα αντρικά στερεότυπα μας θέλουν «κατακτητές», «κυνηγούς», «δαμαστές» των γυναικών και άλλα ηχηρά παρόμοια, με τα οποία είμαι σίγουρος ότι γελάνε οι γυναίκες, κρυφά ή φανερά. Αυτή η «ιερότητα» που λέτε εκπορεύεται από το δέος ενός άντρα προς τις γυναίκες (αλλά και ενός συγγραφέα προς την τέχνη του), που δεν θα ήθελε να είναι κατακτητής ή δαμαστής, αλλά γητευτής. Είναι μια σχέση πολύ πιο πλούσια και βαθιά. Σε ένα από τα διηγήματα περιγράφεται η αγάπη ενός άντρα για τη σκυλίτσα του. Το κείμενο καταλήγει σε μια ελεγεία για τη

δύναμη της αγάπης, και μάλιστα από άνθρωπο προς ζώο. Τελικά, για εσάς η αγάπη –και όχι ο έρωτας– είναι το υψηλότερο ανθρώπινο συναίσθημα; Μα ο έρωτας δεν είναι ανθρώπινο συναίσθημα, αλλά ένα τυφλό, κουφό και παμφάγο ένστικτο. Είναι αυτό που χρειάζεται η Ζωή (ή η Φύση, αν θέλετε) για να εξασφαλίσει τη διαιώνιση των ειδών. Η αγάπη είναι το ευγενέστερο ανθρώπινο συναίσθημα. Και, όπως όλα τα ανθρώπινα, θέλει φροντίδα, καθημερινή αφοσίωση, για να «πιάσει», να βλαστήσει και να ανθήσει. Η αγάπη, επίσης, δεν κάνει διακρίσεις, μπορείς να αγαπάς τους δικούς σου, τους κολλητούς σου, αλλά και τον πλησίον σου ή ένα σκυλάκι, όπως εμείς την Καρμέλα, ενώ στον έρωτα δεν υπάρχει άλλος παρά μόνον Αυτή ή Αυτός... Επεκτείνοντας την προηγούμενη ερώτηση: Σας έχει απασχολήσει ποτέ η συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στα ζώα; Η ύπαρξη των σφαγείων, για παράδειγμα, ή η βιομηχανική εκτροφή ζώων… Πώς γίνεται από τη μία να είμαστε ικανοί να συνδεθούμε τόσο στενά με ένα ζώο και από την άλλη να στέκουμε τόσο αδιάφοροι απέναντι στην κακομεταχείρισή τους; Μεγάλωσα σε χωριό κι έχω να σας πω ότι κάθε Πάσχα έτρωγα το αγαπημένο μου αρνάκι, το «μανάρι» μου, μαγειρεμένο από τα χέρια της μάνας μου, που το αγαπούσε όσο κι εγώ. Και δεν ήμουνα «τέρας», ούτε εγώ ούτε ο αδερφός μου και τα άλλα παιδάκια. Έπρεπε να φάμε κρέας. Ήταν σπάνιο, θρεπτικό και νόστιμο. Σήμερα, βέβαια, μιλάμε για άλλη κλίμακα, η εκτροφή και η σφαγή των ζώων είναι μια τεράστια βιομηχανία. Μιλάμε όμως και για εκατομμύρια στόματα που έχουμε συνηθίσει όχι απλώς να τρώμε, αλλά να καλοτρώμε και να πολυτρώμε. Θέλω να πω ότι δεν μπορούμε να τα θέλουμε όλα δικά μας, τη στιγμή μάλιστα που η μισή ανθρωπότητα πεινάει. Σε όλο σας το έργο, πεζογραφικό και ποιητικό, υπάρχει στο βάθος η νοσταλγία μιας αρχαϊκής κοινότητας, της κοινωνίας του χωριού, μιας εποχής όπου η ζωή των ανθρώπων ήταν κουρδισμένη στους ρυθμούς της φύσης, στις εναλλαγές των εποχών. Βρίσκετε κάτι από αυτά στη ζωή στη μεγαλούπολη

ή το παιχνίδι είναι για πάντα χαμένο; Η «επιστροφή στη Φύση» και στους ρυθμούς της είναι αδύνατη πλέον. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μετά από μια μεγάλη καταστροφή, εφόσον υπάρχουν Φύση και άνθρωπος ακόμη. Οι μεγαλουπόλεις έχουν μέλλον. Σκέφτομαι συχνά ότι οι ποιητές, αργότερα, μπορεί να νοσταλγούν τις σημερινές πόλεις, όσο υπάρχουν ακόμη πόλεις, γιατί ποιητές θα υπάρχουν πάντα... Εργαστήκατε για χρόνια στον χώρο της διαφήμισης. Πιστεύετε ότι αυτή η εμπειρία σάς βοήθησε ως ποιητή ή μήπως σας όπλισε με εκφραστικά μέσα που υποκρύπτουν ευκολίες, όπως για παράδειγμα ο γρήγορος και άμεσος εντυπωσιασμός που χαρακτηρίζει το διαφημιστικό μήνυμα; Όταν μπήκα στη διαφήμιση, ήμουν ήδη 45 ετών. Λιγάκι δύσκολο να με επηρεάσει αποφασιστικά στην ποίησή μου, πολύ περισσότερο μάλιστα που δεν την αγάπησα τη διαφήμιση, δεν με συνεπήρε, ούτε ήμουνα στην πρώτη γραμμή. Την ευχαριστώ πολύ βέβαια, γιατί μου έδωσε ψωμί (ψωμί, όχι παντεσπάνι) και την ευκαιρία να γνωρίσω, να εκτιμήσω και να αγαπήσω αρκετούς ανθρώπους. Θα επιχειρούσατε ποτέ, όπως έκαναν άλλοι ποιητές, να γράψετε ένα μυθιστόρημα; Ή το διήγημα είναι πια το όριο της ποιητικής σας; Μολονότι νιώθω πιο άνετα στη μικρή φόρμα, δεν θα έλεγα όχι σε ένα εκτενέστερο αφήγημα. Έχω κάτι στα σκαριά μάλιστα, που μπορεί να φθάσει και τις 180 με 200 σελίδες! Δεν είναι μυθιστόρημα πάντως, κανονικό μυθιστόρημα δεν θα μπορούσα να γράψω. Όταν μια ζωή σκηνοθετείς λέξεις, είναι δύσκολο να επινοήσεις και να κινήσεις χαρακτήρες. Όχι πως είναι εύκολο το πρώτο, δεν υπάρχει πιο δύστροπο είδος από τις λέξεις. Οι ήρωες ενός μυθιστορήματος μπορούν να έχουν πολλά ή λίγα στοιχεία από τον συγγραφέα, που σημαίνει ότι αυτός έχει από κάπου να πιαστεί, για να χτίσει τον χαρακτήρα τους. Οι λέξεις δεν σε βοηθάνε, γιατί η σημασία τους –η τρέχουσα τουλάχιστον– είναι κοινό κτήμα, κι εσύ καλείσαι να τις κάνεις δικές σου, να διαβάζει ο αναγνώστης τη λέξη «αυγό» και να νιώθει ότι αυτό το αυγό είναι το δικό σου αυγό, ή καλύτερα είναι το δικό σας αυγό.

ιουνιοσ2010

bookpress11

ι ε χ Έ 'Ε ει γραάψ Γυναικών Μελάνι 2010

Σε χώρα μυστική, όπου γυναίκες υφαίνουν τα σύνορά της με τα λεπτά νήματα της αγάπης, όπου αθέατες στοιχειώνουν, κυβερνούν ή γκρεμίζουν: Γυναίκες σε καφέ, στον απέναντι δρόμο, μπροστά σε έναν υπολογιστή, στη βρεγμένη θάλασσα της μνήμης, άιγοκερίνες, γυναίκες με το όνομα Κυμοθόη, γυναίκες στο τηλέφωνο, μα πάντα γυναίκες, μέσα στη μοναξιά και στον έρωτα, στην απόγνωση και στη χαρά τους.

Μητριά πατρίδα Μελάνι 2007

«άπό τα Μακεδόνικα ακούγονται κάθε τόσο μοιρολόγια. Τους έρχονταν τα μαντάτα από το Γράμμο, το Βίτσι. Οι μανάδες μας κοιτάζονταν αμίλητες, κούναγαν το κεφάλι. Μαζεύουνε τα παιδιά. Θα μας στείλουν αλλού, χώρια απ’ τους δικούς μας. Οι Μακεδόνισσες τα ’δωσαν τα δικά τους. Έκλαιγαν, τα φιλούσανε, δεν είπανε όχι. Οι δικές μας αγρίεψαν…».

Μαύρα λιθάρια ΚάΣΤάνιώΤηΣ 2007

η δεύτερη ποιητική συλλογή του συγγραφέα σε επανέκδοση. Το βιβλίο διαιρείται σε πέντε ενότητες, από τις οποίες η πρώτη είναι άτιτλη και περιλαμβάνει έντεκα ποιήματα. άκολουθούν: «Τα άγρια και τα ήμερα», δέκα πεζόμορφα ποιήματα αφιερωμένα στον Κώστα Κρυστάλλη, που αποκαλείται «μικρότερος αδερφός». Τα «Μαύρα λιθάρια» μαζί με τον «άκάθιστο δείπνο» και τη «Μητριά πατρίδα» έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά.

Bio TOΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: Τσαμαντά Θεσπρωτίας ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: 1944 ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: «άκάθιστος δείπνος» (Κείμενα 1978) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Έχει γράψει κυρίως ποιητικές συλλογές. είναι στιχουργός και κειμενογράφος.

12BOOKPRESS

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

Κάθε µήνα ο Κώστας Κατσουλάρης γράφει για ένα βιβλίο που αξίζει να συζητηθεί

Ξένοι στον τόπο τους Μια συλλογή διηγηµάτων σαν µυθιστόρηµα για τη σύγχρονη φτώχεια και περιθωριοποίηση.

το µέλλον της οποίας κόπτονται αναλυτές και πολιτικολογούντες, αλλά στα πραγµατικά χαµηλά κοινωνικά στρώµατα. Είναι εργάτες, νοσοκόµες, χαµηλόµισθοι υπάλληλοι του ιδιωτικού τοµέα, άλλοι πρώην, ορισµένοι νυν και αρκετοί οσονούπω άνεργοι. Παρότι ευαίσθητοι και οξυδερκείς, µε ροπή προς µια ζωή βαθύτερη, ουσιαστικότερη, χωρίς καταναλωτικές µανίες και ακριβά πρότυπα, τα µεγαλύτερα προβλήµατά τους σχετίζονται µε τη δυσοίωνη οικονοµική και κοινωνική τους θέση. (Καιρό είχαµε να διαβάσουµε ελληνικό πεζογράφηµα στο οποίο να επανέρχεται τόσο σταθερά η λέξη «φτώχεια» ή παράγω-

O Κάτι θα γίνει, θα δεις ΧΡΗΣΤΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΠΟΛΙΣ 2010 ΣΕΛ. 264, ΤΙΜΗ €15,00

40χρονος Χρήστος Οικονόµου είχε περάσει σχεδόν απαρατήρητος όταν επτά χρόνια πριν δηµοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγηµάτων µε τον τίτλο «Γυναίκα στα κάγκελα» (Ελληνικά Γράµµατα). Με το «Κάτι θα γίνει, θα δεις» όχι µονάχα ξεπερνάει τον «σκόπελο» του δεύτερου βιβλίου, αλλά κερδίζει και µια διακριτή θέση στη σύγχρονη ελληνική διηγηµατογραφία. Το βιβλίο αποτελείται από δεκάξι ιστορίες, οι οποίες έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: Πρώτον, δεν είναι θραύσµατα, ευρήµατα, «κλεισίµατα του µατιού», όπως είθισται να λέµε, αλλά ολοκληρωµένες εξιστορήσεις, µέσα από τις οποίες σκιαγραφούνται πλήρεις, συχνά περισσότεροι του ενός χαρακτήρες. ∆εύτερον, όλες οι ιστορίες διαδραµατίζονται στις υποβαθµισµένες δυ-

Το ήθος των ηρώων του Οικονόµου τούς κάνει τραγικούς τικές περιοχές της Αττικής –∆ραπετσώνα, Πέραµα, Αµφιάλη, Κοκκινιά, Κερατσίνι κ.α.–, µε τους ήρωες να φέρουν πάνω τους σαν στίγµα τη µικρότερη ή µεγαλύτερη φτώχεια τους, πάντοτε όµως δυσβάσταχτη, υλικά και ψυχικά. Τρίτον, και όχι λιγότερο σηµαντικό, οι ήρωες αυτών των διηγηµάτων, χωρίς ουδεµία εξαίρεση, είναι Έλληνες αναντάµ παπαντάµ. Οι «άλλοι», που έχουν τα τελευταία χρόνια στοιχειώσει την πολιτικά ορθή πεζογραφία µας, δεν φέρουν εδώ εξωτικά ονόµατα. Ονοµάζονται «Έλλη», «Λένα», «Γιάννης», «Άρης», «Τάκης», «Μιχάλης», «Έφη» – η µοίρα τους όµως είναι εξίσου σκληρή, αν όχι σκληρότερη µε των µεταναστών. Οι ήρωες του Οικονόµου είναι άµεσα αναγνωρίσιµοι, παρότι υποεκπροσωπούνται στη δηµόσια σφαίρα. ∆εν ανήκουν στην (όλο και λιγότερο) µεγάλη µεσαία τάξη, για

γά της.) Για παράδειγµα, το διήγηµα µε τον τίτλο «Για τους φτωχούς ανθρώπους» ξεκινάει µε την εξής απλή και ταυτόχρονα σπαρακτική διαπίστωση: «Να σε διώχνουν από τη δουλειά είναι σαν κάταγµα»… Μόνο που οι φτωχοί του Οικονόµου δεν θυµίζουν σε τίποτε εκείνους του ’50 και του ’60. Στη σηµερινή Ελλάδα δεν µπορείς πια να είσαι φτωχός και αξιοπρεπής. Φτώχεια ίσον ταπείνωση, εκµηδένιση, αλλοτρίωση. Το τελευταίο διήγηµα της συλλογής έχει, από αυτή την άποψη, τον πλέον χαρακτηριστικό τίτλο, µε το ζευγάρι των ηρώων να ετοιµάζεται να ξενιτευτεί στη Βουλγαρία («Χειρότερα αποδώ δεν θα ’ναι» λένε), αφού το σπίτι το οποίο νοικιάζουν στη Σαλαµίνα έχει δοθεί για απαλλοτρίωση: «Κοµµάτι κοµµάτι µού παίρνουν τον κόσµο µου»… Ο τρόµος της απώλειας του σπι-

τιού, και συνεκδοχικά ενός «κόσµου», µιας ταυτότητας, είναι από τα µοτίβα που επανέρχονται. Στο οµότιτλο διήγηµα, κι ενώ οι ήρωες φοβούνται ότι από µέρα σε µέρα η τράπεζα θα τους πάρει το σπίτι, η γυναίκα λέει: «Κάτι θα γίνει, θα δεις. ∆εν παίρνουν έτσι τα σπίτια οι τράπεζες. ∆εν είναι Αµερική εδώ». Στη συνέχεια ταυτίζεται µε µια Ινδιάνα που βλέπει στην τηλεόραση να περιγράφει το πώς είχαν αποχαιρετίσει οι πρόγονοί της το δικό τους «σπίτι», τον τόπο τους, όταν τους τον έπαιρναν οι λευκοί. Εκείνη, ερωτηθείσα πώς τα ήξερε όλα αυτά, αφού είχαν γίνει πολλά χρόνια πριν, απαντά: «Η αλήθεια µιας ιστορίας δεν κρίνεται από τη συνάφειά της µε την πραγµατικότητα, αλλά από το ήθος της». Και ίσως είναι αυτό που κάνει τους ήρωες του Οικονόµου τόσο τραγικούς, συγκινητικούς, µα ποτέ αξιολύπητους: το ήθος τους. Ο αβίαστος, φυσικός, ταπεινός ανθρωπισµός του συγγραφέα διαχέει στον κόσµο τους ένα γλυκό παρηγορητικό φως. Από τον «πειραγµένο» Μάο, που ξενυχτάει για να φυλάει τη γειτονιά από τους κακοποιούς, µέχρι τα αδέλφια στον «Μολυβένιο στρατιώτη», και από την Έλλη του πρώτου διηγήµατος µέχρι τη Νίκη του τελευταίου, τον Μιχάλη, που είναι παθιασµένος µε την Ισπανία, όσο και τον Άρη, οι ήρωες είναι ευγενείς στην ψυχή, προετοιµασµένοι πνευµατικά και ψυχικά για µια ζωή πληρέστερη από αυτή που τους έχει λάχει. Συνθλίβονται υπαρξιακά όχι επειδή δεν αντέχουν το βάρος της ύπαρξης, αλλά επειδή δεν έχουν να πληρώσουν τη δόση της πιστωτικής κάρτας τους ή του δανείου τους, ή δεν µπορούν να εξασφαλίσουν σωστό φαγητό στα παιδιά τους. Συνθλίβονται επειδή κάνουν δουλειές χωρίς νόηµα. Επειδή ντρέπονται που είναι φτωχοί. Φτωχοί και, παρ' όλα αυτά, τίµιοι, µε το τελευταίο να µοιάζει µε δυσβάσταχτο φόρο πολυτελείας.

BOOKPRESS 13

IOYNIΟΣ2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Θερινές πεζογραφικές προτάσεις

Πέντε πολύ διαφορετικά µεταξύ τους έργα για όλα τα γούστα. Του Κώστα Κατσουλάρη

Ο καιρός του καθενός ∆∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΝΟΛΛΑΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2010 ΣΕΛ. 105, ΤΙΜΗ €10,50

Έπειτα από το «Ναυαγίων πλάσµατα» (Κέδρος), µε τις παπαδιαµαντικές αντηχήσεις και µε θέµα τον «άλλο», είτε αυτός είναι ο µετανάστης είτε ο εσωτερικός «ξένος», ο ∆ηµήτρης Νόλλας επιστρέφει φέτος µε τη νουβέλα «Ο καιρός του καθενός» (Καστανιώτης). Πρόκειται για µια προσπάθεια ανατοµίας του φαινοµένου του (ελληνικού) αντάρτικου πόλεως και ταυτόχρονης ανάδειξης της ιστορικής προοπτικής του, µε αναφορές στην Κατοχή και στον Εµφύλιο. Η αφηγηµατική πρωτοτυπία του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι συνθέτεται από πολλαπλές αφηγηµατικές γωνίες, µε τους πρωταγωνιστές-µέλη της οργάνωσης να παίρνουν διαδοχικά τη σκυτάλη της εξιστόρησης. Παράλληλα, ανάµεσα στα κεφάλαια ενθέτονται ολιγοσέλιδα ιντερµέδια, αποτελούµενα από ποιητικά κείµενα, στίχους, ειδήσεις από το αστυνοµικό δελτίο των αρχών της δεκαετίας του '90 –οπότε και τοποθετείται χρονολογικά η δράση–, τα οποία συνοµιλούν πλαγίως µε τις κεντρικές αφηγήσεις. Κοµβικό γεγονός, ο πρόσφατος θάνατος ενός από τους συντρόφους τους, µε το δηλωτικό όνοµα Άθως, όταν η βόµβα που πάει να τοποθετήσει σε ναυτιλιακή εταιρεία σκάει στα χέρια του. Ο Νόλλας κλίνει το µάτι σε γνωστά περιστατικά, κυρίως από την

εξάρθρωση της 17 Νοέµβρη, αλλά δεν στέκεται εκεί. Βασική του στόχευση είναι η συσχέτιση του ιδεολογικού ρεύµατος της «τροµοκρατίας» µε την τραυµατική ελληνική ιστορία, καθώς και η ανάδειξη των δοµικών εξουσιαστικών µηχανισµών που οδηγούν παρόµοια κλειστά «συστήµατα» στην αποσύνθεση και στη διάλυση. Η καχυποψία, ο ανταγωνισµός, οι σκιαµαχίες, ακόµη και η ιδεολογική σύγχυση, είναι ορισµένα από τα συστατικά του εκρηκτικού κοκτέιλ. Χωρίς τυµπανοκρουσίες και «µεγάλες αφηγήσεις», ο Νόλλας καταφέρνει µέσα σε λιγότερες από εκατό σελίδες να µιλήσει ουσιαστικά για ένα –µας αρέσει ή όχι– σηµαντικό κοµµάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

απλώς άνθρωποι που σπούδαζαν στο εξωτερικό κι έχουν τώρα επιστρέψει, δίνουν στην Αθήνα έναν αέρα κοσµοπολίτικης µεγαλούπολης. Νέα ρεύµατα, καλλιτεχνικά κινήµατα, πρωτοποριακές θεατρικές οµάδες, η επιτακτική ελευθεριότητα της εποχής περιγράφονται µε τον γλαφυρό, αποστασιοποιηµένο και διανθισµένο µε γλυκόπικρο χιούµορ ύφος του Τζούµα. Πολλά «κρεβάτια», πολλές συζητήσεις, παραστάσεις, ραδιοφωνικές εκποµπές, αφραγκίες, αλλά η γλυκύτητα της ζωής σε όλο της το µεγαλείο, µας οδηγούν µέχρι και την Αθήνα των Ολυµπιακών Αγώνων. Ανάµεσα στις κοµµατικές νεολαίες και τη βαρύγδουπη πρωτοπορία, ανάµεσα στο λάιφ στάιλ και στις παγίδες της «διασηµότητας», ο Κωνσταντίνος Τζούµας κινήθηκε µε ελαφρύ πάτηµα και χωρίς συµπλέγµατα, διαµορφώνοντας µια απαράµιλλη αισθητική του καθηµερινού βίου.

της πολιτείας ενός παράξενου, για την εποχή, Γερµανού, που έφτασε στα µέρη του Πηλίου το 1926 και αποφάσισε να ζήσει εκεί. Ασχολήθηκε µε την οικολογική γεωργία, τον οικοτουρισµό, κάνοντας διάφορα επαγγέλµατα µέχρι το 1981, οπότε και άφησε την τελευταία πνοή του. Σήµερα, ένας νεαρός συγγραφέας, που αναζητά τα ίχνη του και την πραγµατική του ταυτότητα, είναι αναγκασµένος να ερευνήσει ορισµένες άγνωστες πτυχές της πολυτάραχης ζωής του Αλφόνς, ανακαλύπτοντας πληροφορίες που τον αφορούν και προσωπικά.

faible για το συγκεκριµένο µυθιστόρηµα, πλουτίζει την έκδοση µε ένα επίµετρο-µελέτη 200 σελίδων, στο οποίο, εκτός από τις πολλές κι ενδιαφέρουσες διακειµενικές επισηµάνσεις της, αποτολµά κι ορισµένες τολµηρές υποθέσεις που αφορούν το δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης του µυθιστορήµατος, µε αναφορές στον µυστικισµό και στον γνωστικισµό.

Αλτσχάιµερ Trance ΣΤΕΡΓΙΑ ΚΑΒΒΑΛΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ 2010 ΣΕΛ. 125, ΤΙΜΗ €16,00

Λεµονοδάσος ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ 2010 ΣΕΛ. 412, ΤΙΜΗ €15,00

Πανωλεθρίαµβος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΖΟΥΜΑΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2010 ΣΕΛ. 621, ΤΙΜΗ €23,10

Από την άλλη, η Ιστορία φιλτράρεται µέσα από την προσωπική περιπέτεια, αλλά δεν είναι απούσα στο τρίτο βιβλίο της αυτοβιογραφίας του Κωνσταντίνου Τζούµα. Με τον «Πανωλεθρίαµβο» (Καστανιώτης) ολοκληρώνεται µια διαδροµή που άρχισε µε τα παιδικά χρόνια στον Πειραιά («Ως εκ θαύµατος») και συνεχίστηκε στις λεωφόρους και στα θέατρα της Νέας Υόρκης («Complete Unknown»), βρίσκοντας τον ήρωα και αφηγητή στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης. Εξόριστοι, αυτοεξόριστοι ή

Ποιος θυµάται τον Αλφόνς; ΚΩΣΤΑΣ ΑΚΡΙΒΟΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2010 ΣΕΛ. 309, ΤΙΜΗ €17,00

Μέσα από τη βιογραφία, και µάλιστα ενός ξένου, ενός Γερµανού, επιχειρεί αυτή τη φορά, µε το µυθιστόρηµα «Ποιος θυµάται τον Αλφόνς;» (Μεταίχµιο), ο Κώστας Ακρίβος να διερευνήσει τα ζητήµατα που τον ενδιαφέρουν: οικογένεια, φυλή, ιερό και ανίερο, γκρίζες ζώνες της ύπαρξης, όρια. Όχηµα γι' αυτή την εξερεύνηση είναι η αναψηλάφηση από τον αφηγητή-συγγραφέα του βίου και

Ένα κλασικό έργο της νεοελληνικής λογοτεχνίας, το πρώτο µυθιστόρηµα του Κοσµά Πολίτη, το «Λεµονοδάσος» (Ελληνικά Γράµµατα) εγκαινιάζει τη νέα σειρά των Ελληνικών Γραµµάτων µε τον τίτλο «Πεζογραφικές επισηµάνσεις» υπό την ευθύνη της Αγγέλας Καστρινάκη. Για την παρούσα έκδοση επιλέχθηκε το χειρόγραφο του 1930, κι όχι η εκδοχή µε τις γλωσσικές «διορθώσεις» του συγγραφέα που ακολούθησε. Το «Λεµονοδάσος» είναι το πρώτο µυθιστόρηµα του Πολίτη και, µαζί µε την «Eroica» (1938) και το «Στου Χατζηφράγκου» (1962), από τους πιο σηµαντικούς σταθµούς της συγγραφικής πορείας του. Η Αγγέλα Καστρινάκη, µε οµολογηµένο

Τέλος, η πρωτοεµφανιζόµενη 28χρονη Στέργια Κάββαλου, µε τη συλλογή διηγηµάτων «Αλτσχάιµερ Trance» (Τετράγωνο), επιδεικνύει τολµηρή γραφή, µοντέρνα θεµατολογία, κοφτή αφήγηση. Όπως και το ίδιο το βιβλίο, έτσι και πολλά από τα διηγήµατα έχουν ξενόγλωσσους τίτλους: «Sugar baby», «Σέα in love», «Merci πολλά», «Killer», «Splean» κ.ά. Οι κόσµοι τους; Πρεζάκια που «βαράνε» παρακµάζοντας σε µικροαστικά διαµερίσµατα, µια κοπέλα που αυτοπυρπολείται παρακολουθώντας λάιβ σε κλαµπ, µετανάστες που νοσταλγούν τη ζωή τους δίπλα στον ∆ούναβη, µια έφηβη που κάνει την πρώτη της(;) έκτρωση... ∆εν λείπουν βέβαια οι ατεχνίες, κάποια εντυπωσιοθηρία στις εκφράσεις, ορισµένες θολές εφηβικές εξάρσεις, ωστόσο συνολικά τα διηγήµατα µεταδίδουν µια αίσθηση επείγοντος, κι επιβάλλουν τις αδυναµίες τους ως µέρος του γενικότερου project.

14bookpress

ιουνιοσ2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Με αφετηρία ένα ασήμαντο γεγονός, πλέκεται μια εξωφρενική ιστορία που καταπιάνεται με τον κύκλο της ζωής. Του Αλέξη Ζήρα

Ο αγαπημένος των μελισσών ΑνδρέΑς ΜήΤςΟυ ΚΑΣΤΑΝιΩΤηΣ 2010 ΣΕΛ. 168, ΤιΜη €10,50

Α

ν ισχύει και δεν είναι και αυτό μία ακόμα επινόηση του συγγραφέα, ανάμεσα στις τόσες ακραίες επινοήσεις, που ξέρουμε από τα προηγούμενα βιβλία του ότι τις αγαπά πολύ, το περιστατικό που περιγράφει με συντομία ο Ανδρέας Μήτσου στο οπισθόφυλλο του «Αγαπημένου των μελισσών» είναι το απλούστερο έναυσμα που θα μπο-

ρούσε να υπάρξει για μια μυθοπλασία. Ένας μεσήλικας επιτίθεται σε έναν νεότερο άντρα την ώρα που κάνουν το απογευματινό θαλάσσιο μπάνιο τους. Χωρίς να υπάρχει κάποιος φανερός λόγος, τον αρπάζει από τον λαιμό και προσπαθεί να τον στραγγαλίσει, οπότε ο νεότερος και δυνατότερος τον ακινητοποιεί και τον παραδίδει στην αστυνομία. Αυτό είναι όλο. Ένα τελείως ασήμαντο γεγονός, από αυτά που συμβαίνουν κατά δεκάδες καθημερινά. Κι όμως, από αυτό το σχεδόν επουσιώδες ακόμα και να αναφερθεί περιστατικό ξεκινάει ο Μήτσου για να χτίσει την περίπου αδιανόητη και σπρωγμένη στα άκρα μυθοπλασία του. Με το να προσθέτει κομμάτι στο κομμάτι τα μέρη μιας εξωφρενικής, βαθύτατα παράλογης ιστορίας, η οποία όμως, αν γνωρίζουμε κάπως την τυπολογία και τα γενετικά χαρακτηριστικά πολλών προηγούμενων

ιστοριών του, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Θέλω να πω ότι και τούτο, το σχετικά δύσκολο στην προσπέλασή του αφήγημα έχει στη βάση και στα έγκατά του την παράδοξη, λοξή ματιά του Μήτσου, με την οποία πολλές φορές έχει αναποδογυρίσει τα απλούστερα και έχει δημιουργήσει στον αναγνώστη μια αίσθηση ανοικειότητας, αποξένωσης. Σε αρκετά από τα πεζά του –τουλάχιστον στα πιο φιλόδοξα από αυτά– υψώνει απότομα, απροειδοποίητα μια μηχανή διάλυσης και καταστροφής της οικείωσής μας, εκεί που νομίζουμε ότι τα πάντα «βαίνουν καλώς» και τα παρακολουθούμε με χαλαρότητα. Από εκεί και πέρα, όλα όσα συμβαίνουν ως καταστάσεις στα πρόσωπα του Μήτσου, όπως τώρα στον «Αγαπημένο των μελισσών», στον Μπρούνο, στον Αριστείδη, στην Ευτέρπη, στη Λιβ και στην Μπριγκίτα, έχουν καθοριστεί πρωθύστερα από αυτή τη στιγμή της καταστροφής. Δηλαδή, τη στιγμή που ξυπνάει ένα δαιμό-

νιο σε κάποιο από τα πρόσωπα και το σπρώχνει να φύγει από τη συμβατική οδό, να ξεπεράσει τον εαυτό του. Να βγει από τον μοιραίο και ανούσιο ρόλο του και να γίνει ένας μικρός Θεός. Αυτή είναι άλλωστε μέσες άκρες η βαθύτερη ουσία της νουβέλας του Ανδρέα Μήτσου. Ο ελληνολάτρης, σουηδικής καταγωγής και ολλανδικής διαμονής Μπρούνο Γκούσταφσον, ενώ βρίσκεται μέσα στη θάλασσα της Ναυπάκτου, κεραυνοβολείται από την έμπνευση τού να γίνει ένας Θεός. Να αλλάξει με μια αποφασιστική κίνησή του τη φορά του κύκλου της ζωής του, να σταματήσει τη χρονική της εξέλιξη, τη φθορά, τα γηρατειά. Να αναστείλει τελικά την έλευση του ίδιου του θανάτου του με το να παρατείνει σε βάθος χρόνου το παρόν του. Και την ίδια στιγμή να αλλάξει τα πεπρωμένα των άλλων, αφού με αυτή την απλή, όσο και παράλογη κίνησή του, να σκοτώσει τον Αριστείδη, τον υποτιθέμενο νεότερο εαυτό του και σω-

σία του, σπάζει τη φυσική ακολουθία των πραγμάτων, δίνοντάς τους ένα καινούργιο νόημα. Και, όντως, από τη στιγμή που εξαφανίζει τον Αριστείδη, ο οποίος περιέργως πηγαίνει προς το τέλος του μοιρολατρικά, λες και έχει αποδεχτεί τον ρόλο του θύματος σε ένα προκαθορισμένο και αναπότρεπτο σχέδιο, αλλάζει η μοίρα των ανθρώπων που ζουν γύρω από τον Μπρούνο. Το κατ’ αυτόν «ευεργετικό κακό» τού δη-

το δικό του, αναλαμβάνει αυτό τώρα, σα μια μορφή θεοδικίας, να επαναφέρει τα διασαλευμένα πράγματα στη φυσική τάξη τους και να αποδώσει δικαιοσύνη. Να πάρει πίσω τον χρόνο που είχε κλέψει ο Μπρούνο με τη δολοφονία του Αριστείδη και, επίσης, να τιμωρήσει την ηθική παρεκτροπή εκεί που όλα έμοιαζαν να έχουν μια κι έξω ρυθμιστεί από την αδικία, από την παράβαση του φονικού. Όπως και σε άλλα βιβλία

Πιστεύει πως, έχοντας ξεπεράσει τον φόβο της παράβασης, έγινε άρχων του χρόνου μιουργεί την αυταπάτη ότι είναι ένας μικρός Θεός, ότι όλα εξαρτώνται από τις διαθέσεις και τις μηχανεύσεις του. Ως τη στιγμή που, μετά από χρόνια, καταλαβαίνει ότι ένα άλλο ανθρώπινο δαιμόνιο, αφυπνισμένο στον νου και στη φαντασία της εγγονής του, της Μπριγκίτα, αλλά ισχυρότερο από

του –θυμίζω «Τα ανίσχυρα ψεύδη του Ορέστη Χαλκιόπουλου» (1995), αλλά και το διήγημα «Σφήκες» από την ομότιτλη συλλογή διηγημάτων του 2001–, ο Μήτσου δανείστηκε αρκετά μοτίβα, αρχαιοελληνικά και μεσαιωνικά, ανα-αφηγούμενος ιστορίες πάθους και ιερού φόβου. Στα «Ανίσχυρα

ιουνιοσ2010

ψεύδη» υπάρχει στο βάθος ο μύθος της οικογένειας των Ατρειδών, με τις μεταφορικές προσωποποιήσεις του Αγαμέμνονα, του Ορέστη, της Κλυταιμνήστρας, του Αίγισθου, της Ιφιγένειας κτλ. Στον «Αγαπημένο των μελισσών», τώρα, η αίσθηση του αρχέγονου είναι και πάλι έντονη, με διάσπαρτες νύξεις που μας παραπέμπουν στον θηβαϊκό κύκλο και στον Οιδίποδα. Όχι τόσο με τις συνεχείς –και μάλλον υπερβολικές στη συχνότητά και στην έκτασή τους, αχρείαστες κατά τη γνώμη μου– πλάγιες αναφορές στην αρχαία και στη νεότερη φιλοσοφία για τον χρόνο, τη λογική, το παράλογο κτλ. Αναφορές που βαραίνουν με μια ρητορική δυσκαμψία την όλη αφήγηση. Όσο κυρίως με το ότι η μυθοπλασία που επινόησε ο Μήτσου απαιτεί στην ανάπτυξή της έναν τελετουργικό, ιερουργικό ρυθμό. Στον νου και στη φαντασία του Μπρούνο όλα υπακούουν σε έναν αυστηρά δομημένο σχεδιασμό. Λόγου χάριν, αναζητά το κατάλληλο ση-

μείο, ένα αρχαίο πηγάδι, για να οδηγήσει εκεί το «σφάγιό» του. Τόσο προσεγμένο και αρχιτεκτονημένο σχεδιασμό, ώστε να θεωρεί ότι η τάξη την οποία επέβαλε με τον φόνο του Αριστείδη, καθώς και όλα όσα παράχθηκαν στη συνέχεια από αυτόν, θα πρέπει να αντικρίζονται ως πράξεις κεκυρωμένες. Ως πράξεις απρόσβλητες από τον χρόνο και, πάνω απ’ όλα, ιερές από ηθική άποψη, καθώς πιστεύει πως, έχοντας ξεπεράσει τον φόβο της παράβασης, έχοντας εγκληματίσει, έχει περάσει κάπου αλλού. Έγινε πλέον ένας άρχων του χρόνου, και επομένως του κόσμου! Αλλά αυτή ακριβώς η ύψιστη μορφή παράβασης, της οποίας το μυστικό το ξέρει μόνο εκείνος, αυτή η μέσω του φόνου διασάλευση της φυσικής συνέχειας του κόσμου, δεν παύει να δουλεύει μέσα του ως ενοχή. Φαίνεται, αλλά δεν είναι άτρωτος. Και όπως άφησε ανοιχτό τον κύκλο του αίματος, με το κρυφό

φονικό, στην αρχή της νουβέλας, έρχεται προς το τέλος η εγγονή του, η Μπριγκίτα, το ίδιο του το αίμα δηλαδή, να οδηγήσει με σιδερένια αποφασιστικότητα στην κάθαρση του δράματος. Στο κλείσιμο του εδώ και χρόνια ανοιχτού κύκλου. Αλλά με τίμημα τον θάνατο του παππού της Μπρούνο. Συνάλληλα με αυτό το ανακάτεμα θρύλων και προαιώνιων παραδόσεων, ελληνικών και ξένων, άλλοτε με δομική συνοχή και άλλοτε όχι, στη μυθοπλασία του Ανδρέα Μήτσου έχει βασικό ρόλο ο επίσης αρχέγονος μύθος της αείζωης ομορφιάς. Μπορούμε να δούμε την ιστορία του «Αγαπημένου των μελισσών» ως μια παραλλαγή του φαουστικού μύθου, καθώς ο μεσήλικας Μπρούνο δίνει τα πάντα για να κρατήσει άφθαρτη τη ζωή. Αλλά μήπως και ο φαουστικός μύθος δεν έχει άμεση σχέση με τον ανθρώπινο χρόνο, τον γειωμένο στην καθημερινότητα, αλλά και τον υπερβατικό;

16BOOKPRESS

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

ΚΛΑΣΙΚΟ, ΑΛΛΑ… ∆ΕΝ Μ’ ΑΡΕΣΕΙ

Ουγκώ, ένας κακός µυθιστοριογράφος Ο Βασίλης Αλεξάκης βρίσκει τον Γάλλο συγγραφέα φλύαρο κι ασκόπως διδακτικό. Επιµέλεια: Κώστας Αγοραστός

Παρισιού. ∆εν περιγράφει απλώς τα κτίρια που είναι γύρω από την Παναγία των Παρισίων, αλλά επεκτείνεται και στα περίχωρα. Όπως ο ∆ουµάς έχει µια τρέλα µε την ιστορία, ο Ουγκώ την έχει µε την αρχιτεκτονική. Φαίνεται να περιφρονεί το µυθιστόρηµα. Αυτό είναι κάτι που προκύπτει και από τα πρόσωπα που δηµιουργεί, τα οποία είναι στην ουσία καρικα-

«Κάθε φορά που είµαι στη διαδικασία γραψίµατος ενός νέου βιβλίου, πάντα διαβάζω κλασικούς συγγραφείς» µας είπε ο Βασίλης Αλεξάκης από το Παρίσι, όταν µιλήσαµε µαζί του. «Αισθάνοµαι ότι είναι τόσο έξω από αυτό που κάνω, που δεν υπάρχει περίπτωση να µε κάνουν να λοξοδροµήσω, κι έτσι διαβάζω µε µεγάλη ευχαρίστηση».

E

χω σοβαρές αντιρρήσεις για τα µυθιστορήµατα του Ουγκώ, αντιρρήσεις για όλα του τα βιβλία, από τους «Άθλιους» µέχρι την «Παναγία των Παρισίων». Βρίσκω ότι τον Ουγκώ, σε γενικές γραµµές, δεν τον ενδιαφέρει το µυθιστόρηµα αλλά η πρόοδος της ανθρωπότητας, και υποτιµά µε αυτόν τον τρόπο το µυθιστόρηµα. Ο Ουγκώ είναι ένα είδος δηµοτικού σχολείου όπου στα βιβλία του διδάσκει όλα τα µαθήµατα –γεωγραφία, ιστορία, αρχιτεκτονική–, τα οποία όµως είναι τελείως περιττά για το ίδιο το µυθιστόρηµα. Όταν ο Γιάννης Αγιάννης µε τον Μάριο µπαίνουν στους υπονόµους, τότε που ο Μάριος είναι τραυµατισµένος, ενώ εµείς περιµένουµε να δούµε τι θα γίνει µε αυτά τα δύο ταλαίπωρα πρόσωπα, τα οποία ως γνωστόν κυνηγάει ο Ιαβέρης, ο Ουγκώ τα παρατάει στην είσοδο των υπονόµων και µας περιγράφει πώς κατασκευάστηκαν οι υπόνοµοι του Παρισιού. Και έχουµε από εκεί και κάτω εξήντα σελίδες περιγραφή για την κατασκευή των υπονόµων, η οποία δεν µας ενδιαφέρει καθόλου. Είναι τόσο λεπτοµερής η περιγραφή, που νοµίζεις ότι σε καµία πόλη δεν µπορείς να φτιάξεις υπόνοµο αν δεν έχεις διαβάσει τους «Άθλιους». Και αυτό το επαναλαµβάνει συνέ-

χεια. Το βιβλίο αρχίζει µε µια ατελείωτη –υπέροχη πρέπει να πω– περιγραφή της µάχης του Βατερλό, η οποία απειροελάχιστη σχέση έχει µε το κεντρικό θέµα: κάποιος κλέβει ένα ρολόι από

∆ηµιουργεί πρόσωπα δύο διαστάσεων, χωρίς ψυχή έναν πεθαµένο στρατιώτη. Η µόνη σχέση µε την όλη πλοκή αυτής της ατελείωτης περιγραφής είναι αυτό το ρολογάκι που κάποιος κλέβει από έναν πεθαµένο. Οι ίδιες φλυαρίες υπάρχουν σε όλα τα βιβλία του Ουγκώ. Στην «Παναγία των Παρισίων» νοµίζεις ότι ο Ουγκώ είναι µεσίτης, γιατί κάνει µια εξίσου µακροσκελέστατη περιγραφή των κτιρίων του

τούρες προσώπων. Καµία σχέση δεν έχουν µε τους ήρωες του Σταντάλ, του Μπαλζάκ ή του Φλωµπέρ. Για τον

Κουασιµόδο µάς λέει µόνο ότι είναι πάρα πολύ άσχηµος, επαναλαµβάνοντάς το κατά κόρον. Το ίδιο ισχύει και για τον Γιάννη Αγιάννη. Είναι ένα πρόσωπο τελείως αδιάφορο, ένας ηθικολόγος, ο οποίος στο τέλος του µυθιστορήµατος, όταν πεθαίνει, ανεβαίνει στον ουρανό σαν να ήταν άγιος ή κάτι τέτοιο. Ένα πρόσωπο χωρίς στην ουσία προσωπικότητα, πέρα από τη σωµατική του δύναµη και ένα είδος χριστιανικής καλοσύνης. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο όµως στους «Άθλιους», το οποίο ο Ουγκώ δεν τολµάει να αναπτύξει, είναι η περίεργη σχέση του Γιάννη Αγιάννη µε αυτό το κοριτσάκι. Υπάρχει εκεί ένα είδος σεξουαλικής λαγνείας, γιατί ο Αγιάννης ζηλεύει τον εραστή της κοπέλας, τον Μάριο. Έχουµε σε αυτό το σηµείο κάτι σκοτεινό, το οποίο ίσως και να µεταφέρει την προσωπική σχέση που είχε ο Ουγκώ µε την κόρη του. Ακόµη όµως και οι κακοί ήρωές του είναι υπερβολικά κακοί. Η µονοµανία του Ιαβέρη καταντάει βαρετή, ενώ η αυτοκτονία του στον Σηκουάνα γίνεται µε τρόπο που δεν πείθει. Το στοιχείο της καρικατούρας υπάρχει πολύ έντονο και σε ένα ακόµη, τραγικά αποτυχηµένο, µυθιστόρηµά του, στο «Ο άνθρωπος που γελά». Σε αυτό ο ήρωας έχει κάνει µια χειρουργική επέµβαση και έχει ένα µόνιµο χαµόγελο στα χείλη του, το οποίο τον κάνει κάτι σαν αξιοθέατο για τον λαό που πηγαίνει και τον βλέπει, σαν ένα νούµερο που εµφανίζεται στα πανηγύρια. Μια τόσο χοντροκοµµένη και απίστευτη φιγούρα είναι το κεντρικό πρόσωπο αυτού του µυθιστορήµατος, το οποίο βεβαίως είναι αδύνατο να διαβαστεί, εκτός κι αν είσαι λάτρης του Ουγκώ. Με λίγα λόγια, ο Ουγκώ δηµιουργεί πρόσωπα µε δύο διαστάσεις που τους λείπει η ψυχή. Οι καλύτερες στιγµές του είναι εκεί που παραµερίζει τον άνθρωπο και εµφανίζει το πλήθος. Με όλα αυτά δεν θέλω να πω ότι ο Ουγκώ είναι ένας κακός συγγραφέας, είναι εξαιρετικός συγγραφέας, αλλά ένας πολύ κακός µυθιστοριογράφος.

bookpress17

ιουνιοΣ2010

Ανατομίαενόςαιώνα Ορισμένα διηγήματα της συλλογής λάμπουν, ενώ άλλα έχουν πλέον ξεπεραστεί, δίνοντας όμως συνολικά το στίγμα μιας ολόκληρης εποχής. του Κώστα Αγοραστού

Ανθολογία ελληνικού διηγήματος του 20ού αιώνα ΕπιμΕλΕιΑ ΘΑνΑσησ Θ. νιΑρχοσ ΕπιμΕτρο ΒΑγγΕλησ ΑΘΑνΑσοπουλοσ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2009

αναφέρουμε επίσης ότι από τους εξήντα συμμετέχοντες μόλις οι επτά είναι εν ζωή. Στον συγκεκριμένο τόμο συγκεντρώνονται διηγήματα που καλύπτουν μια γκάμα θεμάτων εκ των πραγμάτων περιορισμένη: το τοπίο και οι άνθρωποι της ελληνικής υπαίθρου, η ζωή στο νησί, οι παραβατικοί και λιγάκι σαλεμένοι, ο στρατός, η Εκκλησία, οι ιερείς και το ποίμνιο, τα μικρά παιδιά, τα ζώα και οι σχέσεις τους με τους ανθρώπους. Θέματα αντιπροσωπευτικά της Ελλάδας του 20ού αιώνα, με τους προβληματισμούς των ανθρώπων και τα ζητήματα που τους απασχολούσαν. Η φτώχεια, η αδικία, η αμαρτία, η στάση υπακοής σε κάθε είδους ιεραρχία και η προσπάθεια για μια καλύτερη ζωή είναι ορισμένα από τα θέματα που συναντάμε συχνότερα σε αυτά

γήματα στον τόμο (με αλφαβητική σειρά των συγγραφέων και μόνο ένα από τον καθένα), η σύγκριση μεταξύ τους και η διαδοχή από το ένα στο άλλο παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Ορισμένα από αυτά έχουν ξεπεραστεί –είτε ως προς τη θεματολογία τους είτε ως προς τη γλώσσα τους– και διαβάζονται μόνο για ιστορικούς λόγους. Σε αυτή την κατηγορία θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα διηγήματα της Μέλπως Αξιώτη ή του Ανδρέα Καρκαβίτσα, ή ακόμη και του Γιώργου Χειμωνά (με ένα μεγάλο ερωτηματικό γιατί περιλαμβάνεται στον συγκεκριμένο τόμο). Αυτά όμως που παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον, και στα οποία θα θέλαμε να επικεντρωθούμε, είναι τα διηγήματα που λάμπουν εμφανώς μέσα σε αυτή την ανθολογία, καθώς ξεχωρίζουν για την

Θέματα αντιπροσωπευτικά της Ελλάδας του 20ού αιώνα

ΣΕΛ. 486, ΤΙΜΗ €36,75

Τ

ο να επιχειρήσει κανείς μια ανθολόγηση των ελληνικών διηγημάτων του 20ού αιώνα σε έναν τόμο είναι ευθύς εξαρχής φιλόδοξη και ριψοκίνδυνη ενέργεια. Θα πρέπει με κάποιον τρόπο να περιορίσει τους συμμετέχοντες, να θέσει όρους και να ξεκαθαρίσει πώς και γιατί προκρίνει ορισμένους συγγραφείς, ενώ απορρίπτει κάποιους άλλους. Την επιμέλεια της συγκεκριμένης ανθολογίας έχει ο Θανάσης Νιάρχος. Ας δούμε το σκεπτικό του: «Μια ανθολογία ελληνικού διηγήματος του εικοστού αιώνα είναι, εκ των πραγμάτων, ένα εγχείρημα συνολικού χαρακτήρα. Οφείλει να αποτυπώνει μέσα από κατασταλαγμένες μορφές τις περιπέτειες τόσο της γραφής όσο και της γλώσσας, αλλά και της χώρας που ανέδειξε τους επιλεγμένους διηγηματογράφους. Όσο απαραίτητοι είναι σε μια ανθολογία οι

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

δημιουργοί-αγκωνάρια, οι δημιουργοί που σε αυτούς αναφερόμαστε αυθόρμητα, σχεδόν χωρίς σκέψη, άλλο τόσο ενδυναμώνουν την ανθολογία αυτή οι δημιουργοί ήσσονος σημασίας. Οι συγγραφείς δηλαδή που αποτυπώνουν ‘‘στιγμές’’ και ‘‘εικόνες’’ ταπεινές και φαινομενικά ασήμαντες, οι οποίες συχνά ξεφεύγουν από τον χείμαρρο των καταστάσεων που αναδεικνύουν τα κορυφαία μεγέθη. Και στη μία και στην άλλη περίσταση, πρόκειται για δημιουργούς που η ιστορία της λογοτεχνίας έχει ήδη

κατακυρώσει. Γιατί, μια ανθολογία που φιλοδοξεί να περικλείσει έναν αιώνα δεν είναι δυνατόν να αναφέρεται σε πειραματικές, ανιχνευτικές τάσεις, αλλά μονάχα σε ό,τι έχουν ήδη καταξιώσει ο χρόνος και η μνήμη». Και ο χρόνος και η μνήμη, σύμφωνα πάντα με τη συγκεκριμένη ανθολογία, ανέδειξαν εξήντα διηγηματογράφους, από τους οποίους δώδεκα γυναίκες. Η συγγραφή έτσι κι αλλιώς, έλεγε κάποτε μια συγγραφέας, είναι αντρική υπόθεση. Για στατιστικούς λόγους, να

τα διηγήματα. Και τι απουσιάζει; Δύο πράγματα: το χιούμορ και η ματιά προς τον υπόλοιπο κόσμο, προς τις χώρες του εξωτερικού. Μόλις δύο από τα εξήντα διηγήματα έχουν χιουμοριστικό θέμα, σαρκαστική και σκωπτική διάθεση απέναντι στα πράγματα και μόνο ένα διαδραματίζεται στο εξωτερικό με αλλοδαπούς πρωταγωνιστές: «Ο Επικήδειος» του Ιωάννη Κονδυλάκη και «Ο τρόμος του υπαλλήλου» του Κώστα Χατζηαργύρη αφήνουν στην άκρη τη στενάχωρη αντιμετώπιση της καθημερινότητας και καταπιάνονται με τις τραγελαφικές της πτυχές. Ως προς το ζήτημα της εντοπιότητας, ο μόνος που το ξεπερνά με γνήσια επιτυχία είναι ο Μάρκος Λαζαρίδης με το εξαιρετικό του διήγημα «Η φίλη του Σεζάν». (Οι ήρωες της Έλλης Παπαδημητρίου τοποθετούνται μεν «στην πλαγιά ενός λόφου της Ιερουσαλήμ», αλλά δεν παύουν να είναι Έλληνες πρόσφυγες.) Έτσι όπως είναι βαλμένα τα διη-

ενότητα, την πυκνότητα και την έντασή τους· εκείνα που ο χρόνος φάνηκε γενναιόδωρος μαζί τους: «Ηλιόγερμα» του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, «Η νύχτα χαίνει» της Καίης Τσιτσέλη, «Το φλεμόνι» του Γεράσιμου Γρηγόρη, «Μάτια σφαγμένου ζώου» του Περικλή Σφυρίδη, «Ονειρεύομαι τους φίλους μου» του Δημήτρη Νόλλα, «Ρεμβασμοί στο σκοτάδι» του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, «Η νόμιμη» του Ρένου Αποστολίδη, «Πάσχα τ’ Απρίλη» του Σωτήρη Δημητρίου, για να αναφέρουμε ορισμένα από αυτά, πέρα από τα προφανή (Βιζυηνός, Παπαδιαμάντης, Μητσάκης, Χατζής). Ειδική αναφορά θα πρέπει να κάνουμε στο σπάνιας καθαρότητας και εξαιρετικής ακρίβειας επίμετρο του Βαγγέλη Αθανασόπουλου, στο οποίο διεξέρχεται φλέγοντα αισθητικά και ιστορικά ζητήματα γύρω από το διήγημα και τα όρια της σύντομης αφήγησης.

18bookpress

ιουνιοΣ2010

ξενη λογοτεχνια

Θραύσματα γυαλιών, θραύσματα στη συνείδηση Το μετατραυματικό σοκ της 11ης Σεπτεμβρίου σε ένα πένθιμο μυθιστόρημα με κοφτή γραφή. Της Κατερίνας Αγγελιδάκη

Άνθρωπος σε πτώση ΝΤοΝ ΝΤε ΛίΛΛο ΜΤΦρ. ΕΦΗ ΦρΥΔΑ ΕΣΤίΑ 2010 ΣΕΛ. 313, ΤίΜΗ €19,09

O

άγνωστης ταυτότητας άνδρας που φωτογραφήθηκε να βουτάει στο κενό από το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου το πρωινό της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ο Falling Man, όπως αποκλήθηκε, εί-

ναι μια εικόνα του «τρομερού» χαραγμένη για πάντα στο φαντασιακό ολόκληρου του δυτικού κόσμου. Αυτό το αποτρόπαιο σύμβολο διαλέγει ο ΝτεΛίλλο στο μυθιστόρημά του με τίτλο «Άνθρωπος σε πτώση», για να καταθέσει τη δική του συγγραφική ματιά πάνω στα γεγονότα. Μια ματιά που περνάει ξυστά και υποδόρια από την πολιτική και τις προεκτάσεις της, και παρακολουθεί τις διαλυμένες ζωές των Νεοϋορκέζων μετά το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους, μέσα στη βαλλόμενη και αβάσταχτη υποκειμενικότητά τους. Παρακολουθούμε διασπασμένους και αδύναμους ήρωες να προσπαθούν να ζήσουν σε μια κατάσταση παρατεταμένου μετατραυ-

ματικού σοκ, ανίκανοι να συλλάβουν μια συνολική εικόνα αυτού που συνέβη δίπλα τους και μέσα τους. Ό,τι τους περιβάλλει μοιάζει με θραύσμα στη συνείδησή τους, όπως ακριβώς τα εκατομμύρια γυαλιά, τα διαλυμένα σίδερα και τα κομμάτια του μπετόν που απλώθηκαν πάνω στην πόλη τους. Βλέπουμε τρεμάμενους ανθρώπους να βιώνουν διπλές ζωές, απρόοπτες επανασυνδέσεις, ξαφνικούς έρωτες, αιφνίδιες αντιδράσεις, σπαρακτικές διαψεύσεις. Μαζί με την πτώση των Δίδυμων Πύργων διαλύονται όλες οι ανθρώπινες

χαρακτηροδομές. Ο κεντρικός ήρωας, ο Κηθ, εργαζόμενος στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου που βγήκε σώος από τον Βόρειο Πύργο, με τα ξεραμένα αίματα του συναδέλφου του πάνω στα ρούχα του, παρακολουθεί τον εαυτό του να χτυπάει την πόρτα της Λιάν, της πρώην γυναίκας του, με την οποία είχε από καιρό ξεκόψει. Εκείνη έκπληκτη, φοβισμένη και ακόμα ερωτευμένη, τον δέχεται πίσω χωρίς λόγια, αλλά ξέρει ότι η σχέση τους παραπαίει. Η Φλόρενς, επιζήσασα επίσης από την καταστροφή, είναι ο μοναδικός άνθρωπος με

Όπως πέφτουν οι όροφοι των Πύργων, έτσι πέφτουν τα κεφάλαια του βιβλίου τον οποίο ο Κηθ μπορεί να ταυτιστεί, να μοιραστεί αναμνήσεις, να κάνει έρωτα. Για τη Φλόρενς, η ένωσή τους μοιάζει μοιραία, ένα θεϊκό δώρο που της έσωσε τη ζωή, ενώ ο έφηβος γιος του ζευγαριού, ο Τζάστιν, βιώνει την επανασύνδεση των γονιών του αόριστα, με το κεφάλι στραμμένο στον ουρανό, περιμένοντας να εμφανιστούν και άλλα αεροπλάνα. Παράλληλα με τους ήρωες, τη δομή του βιβλίου διαπερνά ο εκκεντρικός performer Ντέιβιντ Τζάνιακ, με το σκούρο κοστούμι και τη γραβάτα του, που κρεμιέται με ιμάντα από ψηλά κτίρια, κάνοντας βουτιές στο κενό και σοκάροντας τους Νεοϋορκέζους που προσπαθούν να σβήσουν τα αποτρόπαια ίχνη: Άλλοι πηγαίνοντας στην εκκλησία, άλλοι καταπίνοντας χάπια για να κοιμηθούν, άλλοι διαβάζοντας το Κοράνι και άλλοι, όπως ο ήρωας, παίζοντας επαγγελματικό πόκερ στα καζίνα της ερήμου. Από τα καλύτερα σημεία του βιβλίου είναι οι σελίδες όπου περιγράφεται μια παρτίδα πόκερ στη Νέα Υόρκη πριν από το χτύπημα ανάμεσα στον ήρωα και στους πεθαμένους πια φίλους του. Ο

παραλληλισμός της βιαιότητας της παρτίδας, των οργανωμένων κανόνων της, που αυξάνουν την ένταση, και του σκληρού ανταγωνισμού των παικτών με τη ζωή στη Νέα Υόρκη, την αίσθηση του παιγνίου και της τύχης είναι μεγάλη συγγραφική στιγμή του ΝτεΛίλλο. Στο μυθιστόρημα «Άνθρωπος σε πτώση», ένας αβάσταχτα θλιμμένος συγγραφέας προσπαθεί να περιγράψει αυτό που σχεδόν δεν περιγράφεται: «έναν χώρο και έναν χρόνο καμωμένο σχεδόν από νύχτα και από στάχτες, πουκάμισα που έπεφταν από τον ουρανό και χέρια να κουνιούνται όπως τίποτα σε αυτή τη ζωή». Βασική τεχνική του είναι η ιδιαζόντως αμερικανική ασθένεια της «αποπροσωποποίη-

σης». Οι ήρωες χάνουν τα χαρακτηριστικά της ταυτότητάς τους και ετεροκαθορίζονται από εξωτερικά γεγονότα, τόσο συντριπτικά και δυνατά, που αφαιρούν κάθε δικαίωμα επιλογής. Η γραφή του ΝτεΛίλλο είναι ελλειπτική, κοφτή, βίαιη, με ψήγματα κεφαλαίων και υποκεφαλαίων, μικρών κειμένων μέσα στο κείμενο και φύρδην μίγδην υλικών των οποίων το νόημα αργείς να το καταλάβεις. Όπως πέφτουν οι όροφοι των Πύργων, έτσι πέφτουν –το ένα παράλληλα και μέσα στο άλλο– τα κεφάλαια του βιβλίου. Είναι ένα μυθιστόρημα για την καταστροφή, γραμμένο από έναν Νεοϋορκέζο που πενθεί για τη Μητρόπολη με ένα πένθος που «δικαιώνει» το πληγωμένο θηρίο.

bookpress19

ιουνιοΣ2010 ξενη λογοτεχνια

H

Νεκρή Ευρώπη Χρήστοσ τσιολκασ ΜΤφΡ. ΝΙΚΗ ΠΡΟδΡΟΜΙδΟυ Printa 2010 ΣΕΛ. 448, ΤΙΜΗ €20,00

μουν σνομπ. Κι ενώ για τους συμμαθητές μου αυτό ήταν μια ανυπόφορη αναπηρία, ο Ευρωπαίος δάσκαλός μου το θεωρούσε φυσικό, προφανές, απαραίτητο του κερατά». Είναι o Ισαάκ Ράφτης, ο γιος του αριστερού μετανάστη, που έφυγε από τη Θεσσαλονίκη του ’63 για να αποφύγει τις διώξεις, και της όμορφης χωριάτισσας από τα ξεχασμένα βουνά πέρα από το Καρπενήσι είναι ο ομοφυλόφιλος Ελληνοαυστραλός φωτογράφος που δεν ανταποκρίνεται στην εικόνα του μετανάστη που διαπρέπει μακριά από τη μητέρα πατρίδα, ο άνθρωπος από τον Νέο Κόσμο που έρχεται για να λύσει τα μάγια του κόσμου της μισαλλοδοξίας, του μίσους, του αντισημτισμού, του ρατσισμού και της υπεροψίας. «Η Ευρώπη είναι ένα μάτσο ψέματα», θα αναφωνήσει οργισμένη και ίσως υπογραμμίζοντας το πόσο προδομένη νιώθει, η 35χρονη Ελληνίδα εξαδέλφη του Ισαάκ – ξεναγός του στην ιλουστρασιόν βερσιόν της Ελλάδας στα πρώτα χρόνια του ευρώ και της φρενίτιδας της προολυμπιακής ευημερίας. Εκείνος, επιστρέφοντας στην πατρίδα των γονιών του, αποπειράται διερευνητικά βήματα σε μιαν Ευ-

«Η Ευρώπη είναι ένα μάτσο ψέματα» Όταν η επιστροφή στην πατρίδα αποδεικνύεται μια απογοητευτική εμπειρία. της Ελένης κορόβηλα ρώπη που την αντιμετωπίζει ως ενιαίο σύνολο αλλά εντέλει αντί με τον φωτογραφικό φακό του να αποτυπώσει το ρημαγμένο παρελθόν –όπως ενδεχομένως κι ο ίδιος πιστεύει ότι έχει έρθει για να κάνει– διαβλέπει το ζοφερό της μέλλον. Θα συνεχίσει το απογυμνωμένο από

Τσιόλκας κάνει ένα σαφές πολιτικό σχόλιο περιγράφοντας τις συναντήσεις του ήρωά του με μιαν Ευρώπη επιφυλακτικών, αγενών ανθρώπων, στην οποία κυριαρχούν οι διακρίσεις και η εκμετάλλευση σε βάρος μεταναστών και προσφύγων, η πορνεία, τα ναρκωτικά, όπου το

Αν οι μετανάστες σχημάτιζαν έθνος θα κατακτούσαν τη γη. ρομαντισμούς και συναισθήματα οδοιπορικό του μόνος, θα διασταυρωθεί με ανθρώπους σε αδιέξοδο στις γειτονιές κάτω από την Ομόνοια, στην ασχήμια της ελληνικής επαρχίας, στη σκληρότητα των λιμανιών της Ιταλίας, στην πίσω όψη της Βενετίας, στους νεκρούς τόπους του Βερολίνου, της Πράγας, του Άμστερνταμ, του Λονδίνου. Ο

παλιό ανακατεύεται με τους κατακερματισμένους λαούς της πρώην ανατολικής Ευρώπης. Νέος και παλιός κόσμος είναι αντίστοιχα ο τόπος της Κάθαρσης του παρθένου χώρου όπου η Ιστορία δεν έχει γραφτεί ακόμη και η Κόλαση της Ευρώπης που πείνασε, πόνεσε, θρήνησε, διχάστηκε. Ο Ισαάκ Ράφτης θα επιστρέψει τελι-

κά εκεί όπου είναι η πατρίδα του, εκεί όπου είναι η δική του Κόλαση. Η μητέρα του, Ρεβέκκα Παναγή, κυνηγημένη από τους δαίμονες μιας καταραμένης γενιάς από μια κατεστραμμένη άκρη της πεθαμένης Ευρώπης, ξένη στον Νέο Κόσμο και έχοντας νιώσει «την ανάγκη κάθε Αυστραλού για κάτι άλλο», σκέφτεται έμπλεη αλληλεγγύης δίπλα στο κρεβάτι του λονδρέζικου νοσοκομείου όπου πηγαίνει για να σώσει τον γιο της ότι «...αν οι μετανάστες σχημάτιζαν έθνος θα κατακτούσαν τη γη». Με τη «Νεκρή Ευρώπη» που κυκλοφόρησε το 2005, ο 45χρονος σήμερα Ελληνοαυστραλός Χρήστος Τσιόλκας κατοχύρωσε τη θέση του ανάμεσα στους πολύ σημαντικούς συγγραφείς της χώρας του.

20bookpress

ιουνιοσ2010

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: THRILLER, FANTASY, VAMPIRES

It’s Thriller Night Προτάσεις για όσους βαριούνται τα ήσυχα βράδια. Του Νίκου Βλαντή*

A

νέκαθεν, όποτε καλοκαίριαζε, κήρυττα αναγνωστική σχόλη. Όπως τα παιδιά, όταν τελειώνει το σχολείο. Είχα ήδη αφήσει πίσω μου τα βαριά κλασικά διαβάσματα του χειμώνα. Είχα περάσει από την «ποιητική άνοιξη», που διάβαζα μόνο ποίηση. Και έμπαινα πλέον σε μια περίοδο αναγνωστικής χαλάρωσης, περνώντας τις μοναχικές μου νύχτες διαβάζοντας θρίλερ. Αναζητούσα το πρωτόγνωρο συναίσθημα που μου είχε προκαλέσει η ανάγνωση των ιστοριών του Έντγκαρ Άλαν Πόε όταν ήμουν μικρός. «Η πτώση του οίκου των Άσερ», «Οι δολοφόνοι της οδού Μοργκ», «Ο μαύρος γάτος», «Η μάσκα του κόκκινου θανάτου»... Ιστορίες που είχαν χαράξει μέσα μου πρωτόγνωρες συναισθηματικές διαδρομές, αξέχαστα βιώματα, τα οποία αναζητούσα να ξαναζήσω σε καινούργια βιβλία (συχνά εις μάτην, ένεκα του νόμου της φθίνουσας απόλαυσης). Με αυτό το υπόβαθρο πολλών καλοκαιριών, που ταυτίζονταν μέσα μου με το στίχο του Michael Jackson «It’s

thriller night» (θυμάστε το καταπληκτικό βιντεοκλίπ;), ξεχώρισα από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή ορισμένα βιβλία που ανήκουν στο αγαπημένο μου καλοκαιρινό είδος.

Μάθημα τρόμου Νο 1: Οι γυναίκες μεγαλουργούν

Το είδος ανήκει στις γυναίκες. Από τότε που η Μαίρη Σέλλεϋ –βάζοντας στοίχημα με τον άνδρα της Πέρσυ Σέλλεϋ και τον Λόρδο Βύρωνα για το ποιος θα γράψει την πιο τρομακτική ιστορία– έγραψε τον καταπληκτικό «Φρανκενστάιν» (ολόκληρο μυθιστόρημα δηλαδή), από τότε δηλαδή που ο ρομαντισμός εξέπνευσε προς τη φαντασία και τον τρόμο, αναδείχθηκαν οι γυναίκες συγγραφείς ως μάστερ του είδους. Πάρτε, για παράδειγμα, την Αnne Rice και τα καταπληκτικά της βιβλία για τους βρικόλακες (πολύ πριν γίνουν μόδα), με γνωστότερο ίσως αυτό που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο («Συνέντευξη με έναν βρικόλακα»). Θυμηθείτε την καταπληκτική Γιαπωνέζα Γιόκο Ογκάουα, την οποία γνωρίσαμε πρό-

Δείτηες επίσ

σφατα και στη χώρα μας, χάρη στις εκδόσεις Άγρα. Και όσο για τους φαν του είδους (σαν εμένα), σίγουρα θα θυμούνται την παλαιότερη ανατριχιαστική συλλογή «Οι κυρίες του τρόμου» από τις εκδόσεις Επιλογή της Θεσσαλονίκης. Με αυτή την αναγνωστική εμπειρία, θεωρώ μια σίγουρη επένδυση το βιβλίο «Η δασκάλα με τα μαύρα και άλλες ιστορίες τρόμου» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο: μια συλλογή διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς του 20ού αιώνα, σε επιμέλεια του Ρίτσαρντ Ντάλμπι, γνωστού επιμελητή βιβλίων του Φανταστικού (όπως ο δικός μας Μάκης Πανώριος δηλαδή), σε καλαίσθητη έκδοση.

Μάθημα τρόμου Νο 2: Το πέρασμα από την «Κόλαση» Φυσικά, για να περάσω ένα καλοκαίρι-θρίλερ, θα επισκεφτώ σίγουρα την «Κόλαση», τη γνωστή και επιτυχημένη σειρά των εκδόσεων Οξύ. Τι να πρωτομνημονεύσω; Δεκάδες βιβλία του είδους, σε καλοφτιαγμένες και επιμελημένες εκδόσεις, με τη φροντίδα του Βασίλη Μπα-

Η δασκάλα με τα μαύρα και άλλες ιστορίες τρόμου ΕπιΜ. ΡιΤσαΡΝΤ ΝΤαλΜπι ΜΤΦΡ. ΕΦΗ ΦΡύΔΑ ΕΙΚΟΝ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΑξΗΣ ΜΕΤΑΙχΜΙΟ 2010 ΣΕΛ. 408, ΤΙΜΗ €22,00

Δεκαέξι

παιδί 44

αύγΟύσΤΟσ ΚΟΡΤώ ΚΑΣΤΑΝΙώΤΗΣ 2010

Tom Rob SmiTh ΜΤΦΡ. ΟύΡΑΝΙΑ ΠΑΠΑΚώΝΣΤΑΝΤΟΠΟύΛΟύ ΠΑΤΑΚΗΣ 2009

ΣΕΛ. 503, ΤΙΜΗ €18,90

ΣΕΛ. 508, ΤΙΜΗ €20,60

bookpress29

ιουνιοσ2010

μπούρη και του πάρη Κούτσικου. σπονδή λοιπόν στον «Άρχοντα του ψεύδους», του καταπληκτικού γκράχαμ Μάστερτον, και στην εξίσου καταιγιστική «Έκσταση θανάτου», αλλά και σε τόσα άλλα. στα πρόσφατα τώρα: Επανεκδόθηκε το «Εργοστάσιο σφηκών» του Iain Banks, το οποίο είχε βγει από το οξύ στα πρώτα του βήματα (1996), τότε που ο εκδοτικός οίκος είχε προκαλέσει μια ευρεία ανανέωση στη θεματική και στην αισθητική των ξένων μυθιστορημάτων στην Ελλάδα, η οποία έως σήμερα έχει γίνει βαθύτερα αισθητή στα εκδοτικά δρώμενα. το βιβλίο του Banks είναι must, λοιπόν, για τους συλλέκτες του είδους, μια ανατριχιαστική καταβύθιση στο μυαλό ενός δεκαεφτάχρονου δολοφόνου. αφού το τελειώσετε, μάλλον θα αναζητήσετε και το «πέτρινο τραγούδι», που έχει βγει από τις ίδιες εκδόσεις. Και, αν είστε τυχεροί, θα το βρείτε.

Μάθημα θρίλερ νο 1: Back in the UssR

από τότε που έπεσε η ΕσσΔ, οι post-soviet studies έγιναν μόδα. το ίδιο και τα βιβλία που αφορούν τους γραφειοκρατικούς και ισοπεδωτικούς μηχανισμούς της σοβιετικής ρωσίας. Εκτός από επιστημονικό ενδιαφέρον, ωστόσο, το φαινόμενο ΕσσΔ έχει αρχίσει να απασχολεί και νέους πεζογράφους. πριν από λίγους μήνες, π.χ., εκδόθηκε από τον δικό μας αύγουστο Κορτώ το «Δεκαέξι», ένα φιλόδοξο και μεγαλεπήβολο θρίλερ, που διαδραματίζεται στην πρώην ΕσσΔ. ο συνομήλικος του Κορτώ τομ ρομπ σμιθ, βρετανοσουηδικής καταγωγής, εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα, το «παιδί 44», που διαδραματίζεται επίσης στην ΕσσΔ τη δεκαετία του 1950, μόλις δύο

χρόνια πριν (2008), βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε και στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις πατάκη. Μάλιστα, για να καταλάβετε το ενδιαφέρον που ασκεί στους Δυτικούς ακόμη και σήμερα το ιστορικό αίνιγμα της «Μητέρας ρωσίας», το πρωτόλειο του σμιθ ήταν υποψήφιο έως και για το Βooker, ενώ μεταφέρεται στον κινηματογράφο από τον ρίντλεϊ σκοτ. η υπόθεση συναρπάζει: μια καταβύθιση στη σοβιετική Ένωση του 1953, μέσα από τα πλοκάμια του υπουργείου Κρατικής ασφάλειας, με θέμα τη δολοφονία ενός αγοριού και ήρωα έναν αξιωματικό-ήρωα πολέμου, τυφλά αφοσιωμένο στο υπουργείο, ο οποίος –αποφασισμένος όπως είναι να αποκαλύψει τον δολοφόνο– ξεδιπλώνει το χαλί της ουτοπίας για να βυθομετρήσει την άβυσσο ενός τρομακτικού καθεστώτος. Μου φαίνεται πολλά υποσχόμενο όλο αυτό: μου θυμίζει μάλιστα και μια παλαιότερη ταινία: το «Έγκλημα στο γκόρκι παρκ» του 1983.

Back in the USSR, λοιπόν, κι ας πιστεύω κατά βάθος πως σε αυτό δεν υπάρχει τίποτε καινούργιο να μάθουμε. για τη χαρά (;) του θρίλερ!

Μάθημα φαντασίας 1: Το κοιμητήριο των λησμονημένων βιβλίων ο Κάρλος ρουίθ θαφόν με τη «σκιά του ανέμου» κέρδισε τους αναγνώστες του είδους του θρίλερ που ερωτοτροπεί με τη φαντασία. Ένα βιβλίο με άρωμα βιβλιοφιλίας, στοιχεία θρίλερ, και το μεταφυσικό να κυριαρχεί, που αποτέλεσε μια ευχάριστη καινοτομία. το εύρημά του ήταν το Κοιμητήριο των λησμονημένων Βιβλίων, μια μυστική βιβλιοθήκη στην οποία βρίσκονται όλα τα ξεχασμένα βιβλία, περιμένοντας εκείνον τον αναγνώστη που θα τα

βγάλει από τη λήθη. προσωπικά, μου προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον, μου φάνηκε πολύ κοντινό σε δικές μου εμπνεύσεις. ξεδιαλύνω ενστικτωδώς το νέο του βιβλίο, αν και με κάποια επιφύλαξη. Μας μεταφέρει στη Βαρκελώνη του Μεσοπολέμου, μια πόλη θαυμάτων που μεταμορφώνεται χάρη στην αρχιτεκτονική. ξεδιπλώνει μια βιβλιοφιλική ιστορία «φανταστικού τρόμου» σε ατμό-

Μια ιστορία φαουστική, που θυμίζει την ταινία «Δαιμονισμένος άγγελος» σφαιρα γοτθική, σε μια εποχή που το μοντέρνο δεν έχει ξεδιαλύνει τη σχέση του με το γκόθικ και το γκροτέσκ (ο γκαουντί π.χ. ουδέποτε την ξεδιάλυνε). φτιάχνει μια φαουστική ιστορία, που ίσως φέρνει στον νου την ταινία «Δαιμονισμένος άγγελος» (θυμάστε εκείνη την καταπληκτική ιστορία με πρωταγωνιστή τον Μίκυ ρουρκ και τον ρόμπερτ ντε νίρο;). τι με κάνει λοιπόν επιφυλακτικό; το γεγονός ότι πατάει πάνω στη «συνταγή» της «σκιάς του ανέμου», ότι χρησιμοποιεί το ιδιότυπο σύμπαν που είχε φτιάξει, τις ίδιες αφηγηματικές τεχνικές, χωρίς να έχει κάτι καινούργιο να πει, μόνο και μόνο για να ολοκληρώσει την «τριλογία» πάνω στο θέμα. τι πάθανε πια όλοι με τις «τριλογίες»;

Έξοδος: Επιστροφή στην πραγματικότητα Κάθομαι και σκέφτομαι: χάνομαι σε φανταστικούς κόσμους και περιπετειώδη

αναγνώσματα, σε αγωνιώδεις εξιστορήσεις και μυστηριώδη μυθιστορηματικά τερτίπια, την ώρα που ο παλμός της ευρωπαϊκής ιστορίας χτυπά ολοένα και γρηγορότερα, πιο εκκωφαντικά, και μάλιστα με σημείο αιχμής τη χώρα όπου ζω. Δεν θα ’πρεπε λοιπόν και τα καλοκαιρινά μου αναγνώσματα, όσο και αν διακατέχονται από τη σχόλη και την τάση φυγής, να συντονιστούν με την πραγματικότητα; από το οξύ δίλημμα με βγάζει ο στιγκ λάρσον: Καιρός να εντρυφήσω λοιπόν κι εγώ, αν και κάπως καθυστερημένα, στην περιβόητη «τριλογία του Μιλλένιουμ». η υπόθεση είναι πολύ ενδιαφέρουσα: η διάβρωση του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου της σουηδίας μέσα από την αργή παρακμή πλούσιων οικογενειών με ναζιστικό παρελθόν, την εισβολή της παγκοσμιοποίησης, την ισχυροποίηση του υποκόσμου. Όλο αυτό μυρίζει λίγο απλουστευτικό πολιτικώς ορθό μανιχαϊσμό, μέσα από το πρόσχημα του ρεαλισμού. ώστόσο, υπάρχει και η ηρωίδα-δέλεαρ: η νεαρή λίσμπετ σαλάντερ, το «Κορίτσι με το τατουάζ», η χάκερ-τιμωρός της νέας εποχής, που πρωταγωνιστεί και στον δεύτερο τόμο της τριλογίας, με τίτλο «το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά». Κάτι που μου θυμίζει ότι ένα καλό μυθιστόρημα, σε όποιο είδος και αν ανήκει, χρειάζεται και έναν καλοφτιαγμένο ήρωα, με τον οποίο γοητεύεται ο αναγνώστης και επιθυμεί να ταυτιστεί. σας αφήνω: Εύχομαι να περάσετε καταιγιστικές thriller nights, με όποια βιβλία και αν διαλέξετε να σας συντροφεύσουν. *Ο Ν. Βλαντής είναι συγγραφέας και εργάζεται για τον εκδοτικό οίκο Μαγικό Κουτί.

Εργοστάσιο σφηκών

Το παιχνίδι του αγγέλου

Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά

IaIn Banks Μτφρ. Βασίλησ ΜπαΜπούρησ οξύ 2009

Κάρλος ρουίθ θάφον Μτφρ. ΚατΕρίνα ρούφού Ψύχογίοσ 2009

ςΤίγΚ λάρςον Μτφρ. γίώργοσ Μαθοπούλοσ Ψύχογίοσ 2009

σΕλ. 223, τίΜη €16,80

σΕλ. 600, τίΜη €20,00

σΕλ. 700, τίΜη €22,11

22bookpress

ιουνιοσ2010

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: THRILLER, FANTASY, VAMPIRES

Η

Κόσμοι μαγικοί

Το ανεξήγητο, το εξωπραγματικό, το τρομακτικό σαγηνεύουν όλο και περισσότερο τους σύγχρονους αναγνώστες. Του Δημήτρη Αργασταρά*

φανταστική λογοτεχνία (fantasy) καταγράφει μια ιστορία τόσο μακροχρόνια και πλούσια, όσο και η ίδια η λογοτεχνία. Τι είναι όμως αυτό που κάνει το συγκεκριμένο είδος να γνωρίζει μια τέτοια διαχρονική απήχηση; Αν φιλοδοξήσουμε να απαντήσουμε, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας αφενός την τάση της φαντασίας να λαμβάνει πραγματικές καταστάσεις και χαρακτήρες και να τα εισάγει σε κόσμους όπου συμβαίνουν ανεξήγητα πράγματα και αφετέρου την ξεχωριστή ικανότητα του Φανταστικού ως λογοτεχνικού είδους να θολώνει με συνέπεια τα όρια μεταξύ της ενήλικης μυθιστοριογραφίας και των βιβλίων για παιδιά, επιτρέποντας έτσι σε όλους μας να εισέλθουμε ξανά σε περιοχές μεγαλύτερης ξενοιασιάς. Φαίνεται πως οι μεγάλες επιτυχίες κινηματογραφικών μεταφορών έργων φαντασίας («Άρχοντας των Δαχτυλιδιών», «Χάρι Πότερ» κ.ά.) και η τεράστια δυναμική που ανέπτυξαν κάποια παγκόσμια μπεστ σέλερ (τα βιβλία της Rowling, του Dan Brown κ.ά.) έχουν εξοικειώσει αρκετά τους Έλληνες αναγνώστες με τους φανταστικούς κόσμους. Χαρακτηριστικό της επίδρασης και της νέας δημοφιλίας που γνωρίζει το είδος είναι ότι ακόμη και συγγραφείς που δεν ανήκουν αποκλειστικά σε αυτή τη θεματολογία δεν διστάζουν να αντλήσουν τα θέματά τους από τη μεγάλη πηγή του φανταστικού πεδίου. Έτσι, στη «Συνέντευξη» του Π. Μεθενίτη βλέπουμε τον ήρωα να επιστρέφει από τον θάνατο, φέρνοντας όμως μαζί του την ικανότητα της μελλοντολογικής πρόγνωσης σχετικά με αυτόν, στο «Φάντασμά της» του Κ. Γκιμοσούλη το φάντασμα του νεκρού συζύγου δεν μπορεί να εγκαταλείψει αυτό τον κόσμο πριν σιγουρευτεί για την τύχη της γυναίκας του, ενώ ακόμη και στο τελευταίο βιβλίο του Π. Μάτεσι «Graffito» το κλασικό ερώτημα του φανταστικού «τι θα συνέβαινε αν;» αναμειγνύεται με μια γκροτέσκα ατμόσφαιρα κι ένα μολυσμένο κοινοβούλιo… Ποια όμως βιβλία που ανήκουν στο είδος του fantasy θα συναντήσουμε αυτό το καλοκαίρι στις προθήκες των βιβλιοπωλείων;

Ο Ξένος Φαέθων και άλλα διηγήματα Μάκης Πανώριος Πύλη 2010 ΣΕλ. 262, ΤΙΜη € 12,60

Σε αυτή τη μικρού σχήματος ανθολογία, ο γνωστός συγγραφέας του φανταστικού συγκεντρώνει το διηγηματικό του έργο γύρω από έναν σχεδόν συνεκτικό ιστό. Πρόκειται για ιστορίες γραμμένες με ανθρωπιά, ποίηση και φαντασία, στις οποίες διαφαίνεται ταυτόχρονα η ανάγκη να διατυπωθούν ορισμένες αλήθειες σχετικά με τα κακώς κείμενα του σύγχρονου κόσμου και να καυτηριαστούν πληγές του σύγχρονου πολιτισμού. Στην αρχική νουβέλα της συλλογής, που εξελίσσεται σε ένα απώτατο μέλλον, ένας Ανταριανός υιοθετείται από μια οικογένεια γήινων. Και γίνεται ο νέος ιεροφάντης της Θεάς Παρθένας, μιας παγανιστικής θρησκείας της αναγέννησης. Οι πρώτες αντιδράσεις δεν αργούν να φανούν, αλλά ο Ξένος χρησιμοποιεί τις εξωγήινες δυνάμεις του για να καταπολεμήσει το κακό. Τα διηγήματα, γραμμένα με γλωσσική ευρωστία και πειθώ, βαθύσκιωτα και υποβλητικά, δεν μπορούν παρά να κερδίσουν τους αναγνώστες.

Απόκρημνος χρόνος Περικλής Μποζινάκης ARs NoctuRNA 2008 ΣΕλ. 198, ΤΙΜη €15,57

Ο Περικλής Μποζινάκης ανήκει σε μια νεότερη γενιά συγγραφέων φανταστικής λογοτεχνίας και μέχρι στιγμής μάς έχει δώσει ορισμένα πολύ καλά διηγήματα. Σε αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα μεταφέρει με συνέπεια τις συγγραφικές του εμμονές και στον χώρο της μεγάλης φόρμας. Στον «Απόκρημνο χρόνο», ο Φίλιππος Μάρκου είναι ένας τρόφιμος ψυχιατρείου που πάσχει από υπερτροφία της μνήμης.

Ανίκανος να ξεχάσει και την παραμικρή λεπτομέρεια, ζει συνθλιμμένος από αλλοπρόσαλλες αναμνήσεις που αδυνατεί να ελέγξει και να οικειοποιηθεί. Μια νεαρή δημοσιογράφος του ιατρικού ρεπορτάζ θα ενδιαφερθεί για την περίπτωσή του, θα παρασυρθεί στον δαίδαλο των παραισθήσεων, ή ίσως των εμπειριών του, και θα «κολλήσει» τελικά την αρρώστια της χρονικής παραδοξότητας που τον βασανίζει. Μέσα από μια ονειρική και τρομακτική ιστορία, ο Περικλής Μποζινάκης μάς καλεί να περάσουμε το κατώφλι που οδηγεί στην άβυσσο της ανθρώπινης ύπαρξης και στην εφιαλτική σκηνογραφία του σύγχρονου αστικού τοπίου.

Το βιβλιοπωλείο των σκιών

Μίκκελ Μπίρκεγκορ ΜΤΦρ. λύΟ ΚΑλΟβύρνΑΣ ΠΑΤΑΚηΣ 2009 ΣΕλ. 494 , ΤΙΜη €22,11

Σε αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα ο Μπίρκεγκορ στήνει μια υποβλητική ατμόσφαιρα, χρησιμοποιώντας μια σαφή αλληγορία: την ικανότητα των βιβλίων να επηρεάζουν τους ανθρώπους. Ένα βιβλιοπωλείο στην Κοπεγχάγη είναι το κέντρο μιας ομάδας βιβλιόφιλων με ειδικές ικανότητες. Αυτοαποκαλούνται λέτορες και μπορούν να επηρεάζουν τους ανθρώπους απλά και μόνο με τη δύναμη της ανάγνωσης. Πρόκειται για ρομαντικούς βιβλιόφιλους, οι οποίοι συγκεντρώνονται σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας, για να ενισχύσουν την αναγνωστική τους εμπειρία και να χρησιμοποιήσουν τους «χρωματισμούς» ενός βιβλίου και τις υπνωτιστικές του ιδιότητες για καλούς σκοπούς. Ανάμεσά τους όμως δεν αργεί να εμφανιστεί η Σκιώδης Οργάνωση, που έχει άλλα σχέδια. Έτσι, η δολοφονία του ιδιοκτήτη του παλαιοβιβλιοπωλείου Libri di Luca βάζει τον ήρωα σε μια αλληλουχία γεγονότων που τον οδηγεί να επανεξετάσει τις αξίες του και όσα νόμιζε ότι γνώριζε για τον εαυτό του και τους άλλους μέχρι εκείνη τη στιγμή.

bookpress23

ιουνιοσ2010 Το πηγάδι στο τέλος του κόσμου

Βιβλίο ΙΙΙ: Ο δρόμος προς το πηγάδι William Morris

Μαγικό κόυτι 2010 ΣΕΛ. 432, τιΜΗ €12,00

θα αποκτήσει φυλακτά και θα ερωτευτεί μια αινιγματική γυναίκα που θυμίζει αρχέγονη θεότητα και με την οποία θα συνεχίσει την αναζητήσή του για το νερό του Πηγαδιού. το βιβλίο διατηρεί την αισθητική της μεσαιωνικής τυπογραφίας και διαβάζεται «φωναχτά και παρεΐστικα, όπως τα παλιά παραμύθια».

Το μονοπάτι του Κθούλου το θρυλικό έπος του William Morris, το οποίο έχει μεταφραστεί για πρώτη φορά στη χώρα μας από τον Νίκο Βλαντή και που έχει τον «αέρα» πεζοτράγουδου, αποτελεί ένα συναρπαστικό μαγικό παραμύθι, προπομπό των έργων του J.R.R. Tolkien. Στον τρίτο τόμο συνεχίζεται η περιπέτεια του νεαρού ιππότη Ραλφ από το απμπέντς, ο οποίος άφησε την πατρίδα του αναζητώντας το Πηγάδι στο τέλος του Kόσμου, την πηγή της αιώνιας νιότης και ευτυχίας. Στην πορεία του θα συναντήσει εμπόρους, ληστές, παρθένες και γερόντισσες, θα σκοτώσει κακούς,

Όγκοστ Ντέρλεθ ΜτφΡ. ΘωΜαΣ ΜαΣτακόυΡΗΣ αιόΛόΣ 2010 ΣΕΛ. 275, τιΜΗ €17,50

τίτλο «Μυθολογία κθούλου» και το συνέχισε μέσα από τα δικά του γραπτά. Έτσι, στο «Μονοπάτι του κθούλου», μια ομάδα ανθρώπων, που έρχεται σε επαφή με τα μυστικά ακατονόμαστων λατρειών αρχαίων οντοτήτων, προσπαθεί να σφραγίσει τις πύλες των διαστάσεων, για να προστατεύσει τον κόσμο μας από τον εξώτερο τρόμο. Μια σπονδυλωτή νουβέλα πέντε ατμοσφαιρικών ιστοριών, που προορίζεται να σαγηνεύσει τους αναγνώστες.

χίζει να εξελίσσεται σε έναν πολυσυλλεκτικό, πρωτότυπο κόσμο, όπου η επιβίωση αποτελεί πολυτέλεια. τα λεφούσια των λυρίγκων ξεχύνονται από τους πισσώδεις λάκκους του Σνίζορτ, επιδιώκοντας τον πλήρη αφανισμό των τελευταίων επιζώντων. ό φλόυντ είναι καταδικασμένος σε αργό θάνατο ως σκλάβος, η τιάαν κρατιέται αιχμάλωτη από τον εκδικητικό Βίθις, ενώ η μοίρα της ανθρωπότητας εξαρτάται από την επιβίωση ενός πανούργου γέρου…

νου, μέσα στον οποίο υφαίνονται σαν κλωστές οι ζωές των ανθρώπων. ταυτόχρονα φυλάκισε τον κακό Shai’tan μακριά, ώστε να προστατέψει τη δημιουργία, αλλά αυτός κατάφερε να δραπετεύσει και να αποκτήσει επιρροή στον κόσμο. Στο όγδοο βιβλίο της σειράς «ό τροχός του χρόνου», υπάρχουν τα χαρακτηριστικά των προηγούμενων: ένα εναλλακτικό σύμπαν με διαφορετικούς πολιτισμούς, πολλούς χαρακτήρες, δευτερεύουσες πλοκές και άφθονη δράση.

Εξεταστής

Το μονοπάτι των αιχμών

Λαβίνια

Ίαν Ιρβάιν

ΜτφΡ. κωΣταΣ γΕΡόγιαΝΝΗΣ φαΝταΣτικόΣ κόΣΜόΣ 2010 ΣΕΛ. 385, τιΜΗ €21,90

Robert Jordan

ΜτφΡ. κωΣταΣ γΕΡόγιαΝΝΗΣ φαΝταΣτικόΣ κόΣΜόΣ 2010

Ούρσουλα λε Γκεν ΜτφΡ. ΜαΡιΝα τόυΛγαΡιΔόυ τόΠόΣ 2009 ΣΕΛ. 333, τιΜΗ €20,00

ΣΕΛ. 448, τιΜΗ €24,90

ό Ντέρλεθ υπήρξε ο πιο αφοσιωμένος μαθητής του Χ.φ. Λάβκραφτ, εμβληματικής μορφής στον χώρο της φαντασίας και του υπερφυσικού. Μετά τον θάνατο του Λάβκραφτ συγκέντρωσε τα χειρόγραφά του, έδωσε στο σύνολο του έργου του τον

Μετά τη «γεωμάντιδα» και τον «τετράρχη», το τρίτο μέρος του έπους του αυστραλού συγγραφέα συνε-

Στην αρχή του χρόνου, ο Δημιουργός έφτιαξε τον κόσμο και τον τροχό του χρό-

Η διάσημη αμερικανίδα συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας αυτή τη φορά στρέφει την προσοχή της στο

παρελθόν, και συγκεκριμένα σε έναν δευτερεύοντα χαρακτήρα της «αινειάδας» του Βιργιλίου, τη Λαβίνια. την κόρη του βασιλιά Λατίνου, η οποία ήταν μια ασυνήθιστα σιωπηλή παρουσία στην «αινειάδα», η Λε γκεν αποφασίζει να τη βγάλει από τη λογοτεχνική αφάνεια και να της δώσει φωνή. Η Λαβίνια μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον ηρεμίας, μέχρι που έρχονται οι μνηστήρες για να τη διεκδικήσουν. τότε οι οιωνοί και οι προφητείες ορίζουν ότι πρέπει να παντρευτεί έναν ξένο, ότι θα γίνει η αιτία ενός οδυνηρού πολέμου και ότι ο άντρας της δεν θα ζήσει για πολύ. Με τη δοκιμασμένη ικανότητά της να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους, η Λε γκεν φτιάχνει το ψυχογράφημα ενός γυναικείου χαρακτήρα, διαποτισμένου με μια κληροδοτημένη ποιητικότητα, που καλείται να επιβιώσει μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία. *Ο Δ. Αργασταράς είναι συγγραφέας και επίτιμο μέλος της Φοιτητικής Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας.

24bookpress

ιουνιοσ2010

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: THRILLER, ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ FANTASY, ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ VAMPIRES

Τα βαμπίρ είναι παντοτινά Η μανία με τους βρικόλακες ως αλληγορία για το κυνήγι της άφθαρτης νεότητας, της παντοδυναμίας και του ανέφικτου έρωτα. Της Αναστασίας Καμβύση

Μ

ετράω τα βαμπιροβιβλία πάνω, γύρω και κάτω από το γραφείο μου, άλλα στα ελληνικά και άλλα στα αγγλικά: «The Vampire» του John Polidori, 9 βιβλία της Charlaine Harris, 4 της Στέφανι Μέγιερ (κι ένα μισοτελειωμένο, σε εκτύπωση), 6 βιβλία «Vampire Diaries» της Λ.Τζ. Σμιθ, 5 της σειράς «Βαμπιρατές» του Σόμπερ, 7 της σειράς «Ο οίκος της νύχτας» των Καστ, 4 βιβλία από «Τα χρονικά του βαμπίρ», και φυσικά η «Συνέντευξη με έναν βρικόλακα» της Αν Ράις και στο βάθος ο «Δράκουλας» (σκέτος και «Λυόμενος», του Άλντις). Πώς όμως έφτασα έως εδώ;

To πιο διάσημο βιβλίο του είδους, ο «Δράκουλας» του Μπραμ Στόκερ, γράφτηκε το 1897, αλλά υπάρχουν δύο ντουζίνες και βάλε βαμπιροβιβλία πριν από αυτό. Ίσως το παλιότερο λογοτεχνικό έργο που καταπιάνεται με τον μύθο των «απέθαντων» να είναι το «The Vampire» του Heinrich August Ossenfelder από το μακρινό 1748. Δεν έπεσε ποτέ στα χέρια μου, αντίθετα με το βιβλίο του Polidori με τον ίδιο τίτλο, που γράφτηκε σχεδόν έναν αιώνα μετά, το 1819. Η καταγωγή του πιο δημοφιλούς σύγχρονου μύθου μπορεί να χάνεται στην Κεντρική Ευρώπη των μεσαιωνικών χρόνων, αλλά η αξεπέραστη ελληνική μυ-

θολογία έχει να επιδείξει στοιχειά όπως η Έμπουσα ή η Λάμια, τα οποία έχουν πολλά κοινά στοιχεία με το αιμοβόρο τέρας που ξυπνάει τρόμο και λαγνεία στους ανθρώπους. Μετά από αυτές τις τρομερές «κυρίες», η εγχώρια παράδοση δεν έχει να επιδείξει άλλους σπουδαίους βρικόλακες (ή βουρδούλακες, όπως είναι γνωστοί στην ελληνική ύπαιθρο), παρόλο που η ορθόδοξη Εκκλησία έβαλε το χεράκι της στην εδραίωση των δοξασιών για την ύπαρξή τους με τη διδασκαλία της περί αφθαρσίας του σώματος ως αποτελέσματος αφορισμού. Πολύτιμες πληροφορίες για τις ελληνικές δοξασίες περί βρικολάκων υπάρχουν στην εξαιρετική μελέτη του Μόνταγκ Σόμερς, «Ο Έλλην βρυκόλαξ» (εκδόσεις Δελφίνι 1995), όπου παρατίθεται και η άποψη του Ν.Π. Πολίτη, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από το βιβλίο του «Παραδόσεις του ελληνικού λαού»: «Οι κάτοικοι της Σαντορίνης είναι γνωστοί ως οι ικανότεροι και πιο αποτελεσμα-

τικοί εξολοθρευτές βρικολάκων»! Το βιβλίο κλείνει έξοχα με την παράθεση του παραδοσιακού τραγουδιού «Του νεκρού αδερφού», το οποίο διηγείται την ιστορία του Κωνσταντή που σηκώνεται από τον τάφο για να εκπληρώσει μια υπόσχεση που έχει δώσει στη μητέρα του. Η λαγνεία είναι η ειδοποιός διαφορά του Δράκουλα και γενικότερα των βρικολάκων από τα υπόλοιπα στοιχειά και πλάσματα της νύχτας, όπως για παράδειγμα οι λυκάνθρωποι. Ο Μπραμ Στόκερ, οι κινηματογραφικές ταινίες με πρωταγωνιστή τον κόμη Δράκουλα, και βέβαια αργότερα ο Λεστάτ και οι υπόλοιποι βρικόλακες της Αν Ράις έθεσαν τις βάσεις για το ρομαντικό ξεφάντωμα που παρατηρείται σήμερα στη λογοτεχνία του φανταστικού, με πρωτεργάτες κυρίως γυναίκες συγγραφείς από την Αμερική. Αυτές βρήκαν ένα κοινό που γαλουχήθηκε, όπως και οι ίδιες, με τις ταινίες «Lost Boys» (του Τζόελ Σουμάχερ, 1987), «Δράκουλας» (του Φράνσις Φορντ Κόπολα

1992) και «Συνέντευξη με έναν βρικόλακα» (του Νιλ Τζόρνταν, 1994), και με τα σίριαλ «Buffy the Vampire Slayer και Angel» (του Τζος Γουίντον, 1997 και 1999 αντίστοιχα), και εξοικειώθηκε με τον μύθο νέων ωραίων βρικολάκων με αγνές –καμιά φορά– προθέσεις. Πολλοί αναρωτιούνται σήμερα (και όχι μόνο στον εκδοτι-

Η λαγνεία είναι η ειδοποιός διαφορά των βρικολάκων από τα άλλα πλάσματα της νύχτας κό χώρο) γιατί στις γυναίκες αρέσουν οι βρικόλακες, αλλά αυτή είναι η λάθος ερώτηση. Στις γυναίκες δεν αρέσουν οι βρικόλακες, στις γυναίκες αρέσουν οι ωραίοι ηθοποιοί που τους υποδύονται...

«Γιατί έχουν τόση επιτυχία τα βιβλία με βρικόλακες;» είναι η σωστή ερώτηση, και υπάρχουν πολλές λογικές απαντήσεις. Καταρχήν, ο όρος «βιβλία με βρικόλακες» είναι λίγο παρεξηγημένος στα ’00ς. Ουσιαστικά, μιλάμε για ψευδοαστυνομικά ρομάντσα, ή έστω εφηβικών προδιαγραφών περιπέτειες, μπολιασμένες με ροζ ιστορίες και ρομαντικά απωθημένα, γραμμένα από μεσήλικες συνταξιούχους ή νοικοκυρές. Κι ενώ δεν υπάρχει τίποτε μεμπτό στο να είναι κανείς συνταξιούχος ή νοικοκυρά, γεγονός παραμένει ότι οι σειρές βιβλίων που γνωρίζουν επιτυχία σήμερα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού (τουλάχιστον) γράφονται από γυναίκες που θέλουν να ξεφύγουν από μια βαρετή καθημερινότητα, πλάθοντας ρομαντικές ιστορίες με ανύπαρκτους (κυριολεκτικά, αδύνατον να υπάρξουν) άντρες.

To σύνολο της σύγχρονης βαμπιρολογοτεχνικής παραγωγής βρίσκεται στον αντίποδα του Στόκερ, με τους βρικόλακες (βασικά με τους

bookpress25

ιουνιοσ2010

συγγραφείς) να καταφέρονται με κάθε ευκαιρία ενάντια στον Δράκουλα. Ξεχάστε τα σκόρδα, τους σταυρούς και τον ημερήσιο ύπνο σε φέρετρα και τάφους. Οι βρικόλακες της σύγχρονης λογοτεχνίας περπατούν στο φως της μέρας, μερικοί ακόμα κι όταν καίει ο ήλιος, δεν έχουν πρόβλημα να βολτάρουν σε εκκλησίες, βλέπουν την αντανάκλασή τους σε καθρέφτες, βγαίνουν φωτογραφίες, επιλέγουν να επιβιώνουν πίνοντας το αίμα μόνο ζώων, και φυσικά ερωτεύονται με εφηβικό πάθος και υπεραιωνόβια ένταση αθώες κορασίδες. Αυτή τη στιγμή στα ελληνικά βιβλιοπωλεία θα βρείτε τίτλους όπως «Η σημαδεμένη» (πρώτο βιβλίο της σειράς «Ο οίκος της νύχτας») των Φ.Κ. Καστ και Κριστίν Καστ (εκδόσεις Μεταίχ-

μιο), με ηρωίδα τη δεκαεξάχρονη Ζόι, που πρέπει, ως αρχάρια, να φοιτήσει στον Οίκο της Νύχτας, ένα οικοτροφείο για πλάσματα σαν και αυτήν. Ή το «Ξύπνημα» (πρώτο βιβλίο της σειράς «Vampire Diaries») της Λ.Τζ. Σμιθ (εκδόσεις Ψυχογιός), που μεταφέρθηκε πέρυσι με μεγάλη επιτυχία στην τηλεόραση, με πρωταγωνιστικό τρίγωνο μια κακομαθημένη έφηβη και τα δύο αδέρφια βρικόλακες που τη διεκδικούν. Και οι δύο σειρές βιβλίων διαδραματίζονται κυρίως σε σχολεία, γυμνάσια και λύκεια, στο πρότυπο της pop culture icon Βuffy the vampire slayer. Αντίθετα, σε υπερφυσικό χώρο και χρόνο τοποθετεί τους βαμπιρατές του στον «Ματοβαμμένο καπετάνιο» ο Τζάστιν Σόμπερ (τρίτο βιβλίο της σει-

ράς «Βαμπιρατές» – κυκλοφορούν ακόμη οι «Δαίμονες του ωκεανού» και η «Παλίρροια του τρόμου», εκδόσεις Φανταστικός Kόσμος), με κεντρικούς ήρωες τα δίδυμα Κόνορ και Γκρέις Τέμπεστ. Φυσικά, η πιο δημοφιλής σειρά βιβλίων με ήρωα έναν βρικόλακα είναι αυτή τη στιγμή το «Λυκόφως» της Στέφανι Μέγιερ: «Νέα Σελήνη», «Έκλειψη» και «Χαραυγή» (εκδόσεις Πλατύπους). Ο Έντουαρντ Κάλεν είναι ο άντρας των ονείρων κάθε ρομαντικής ψυχής, ένας αληθινός ιππότης άλλων εποχών, που δεν δολοφονεί ανθρώπους, διστάζει να αποπλανήσει και έχει σκοπό τον γάμο! Φυσικά, τα βιβλία της Μέγιερ χρωστάνε πολλά αφενός στην ύπαρξη μιας ηρωίδας, της Μπέλα, με την οποία εύκολα ταυτίζεται μεγάλη

γκάμα γυναικών, κυρίως εξαιτίας της ανασφάλειάς της στον έρωτα, αφετέρου στην παρουσία του σέξι λυκάνθρωπου κολλητού της Μπέλα, Τζέικομπ, και επιπλέον στη δημιουργία ενός ολόκληρου κόσμου βρικολάκων με ιεραρχία και ειδικές δυνάμεις. Ως ανάγνωσμα, πάντως, σαφώς πιο διασκεδαστική είναι η σειρά της Charlaine Harris με ηρωίδα τη Σούκι Στακχάουζ. Μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά το πέμπτο βιβλίο με τίτλο «Κατά συρροή νεκροί» από τις εκδόσεις Φανταστικός Κόσμος, ενώ προηγήθηκαν τα «Νεκρός μέχρι να σκοτεινιάσει», «Ζωντανοί νεκροί στο Ντάλας», «Το κλαμπ των νεκρών», «Νεκρός στη λήθη», και έπεται συνέχεια με άλλους πέντε τίτλους! Μπορεί οι

ήρωες της Χάρις να ζουν στον αμερικανικό Νότο, αλλά η ίδια έχει πλάσει έναν ολόκληρο κόσμο, ή μάλλον έχει προσθέσει στον δικό μας λυκανθρώπους, μορφοπλάστες, νεράιδες, μαινάδες και κάθε είδους πλάσμα που μπορεί να δανειστεί από την παγκόσμια μυθολογία. Το κόλπο της Χάρις για να εντάξει τους βρικόλακές της στην πραγματικότητα είναι το True Blood (από όπου και πήρε το όνομά του το σίριαλ που ξεπήδησε από τα βιβλία της), η συνθετική ουσία που μοιάζει με αίμα και επιτρέπει στα «βαμπίρια» να φανερωθούν στους ανθρώπους και να διεκδικήσουν μια θέση στην κοινωνία. Πάντως, στην καρδιά του βιβλίου παραμένει, αν όχι το ρομαντικό στοιχείο, η παρουσίαση της κεντρικής ηρωίδας ως σκοτεινού αντι-

κείμενου του πόθου ανάμεσα στον πρώτο της έρωτα, στο βαμπίρ Μπιλ, στον σερίφη της γειτονιάς του, στον σαγηνευτικό Βίκινγκ βαμπίρ Έρικ, στον λυκάνθρωπο Αλσίντ, στον μορφοπλάστη Σαμ (που μπορεί να μεταμορφωθεί σε όποιο ζώο θέλει… Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που η Χάρις συναντά τη Μέγιερ και τη Σμιθ, και η ερώτηση περί επιτυχίας των βιβλίων τους βρίσκει την απάντησή της: η «ταπεινή» ηρωίδα τους είναι ένα θηλυκό που επιθυμούν όλοι, ένα μήλο της έριδος ανάμεσα σε πολλούς μνηστήρες, νέους, πανέμορφους, ρωμαλέους και άφθαρτους στο πέρασμα του χρόνου. Και ποια γυναίκα δεν το θέλει αυτό; Ακόμη κι αν το τίμημα είναι μερικές γρατζουνιές και δύο σημάδια από δαγκωματιά στον λαιμό. Ή μήπως, ειδικά γι’ αυτό;

26bookpress

ιουνιοσ2010

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: THRILLER, ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ FANTASY, ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ VAMPIRES

Ο τρόμος δεν είναι ποτέ αρκετός Κι άλλες προτάσεις για όσους αντέχουν. Της Ελένης Κορόβηλα

Τ

ρόμος, φανταστικό, μυστικά και μυστήρια, αθέατοι κόσμοι που δελεάζουν και συναρπάζουν τον αναγνώστη, αλλά και που τον κάνουν να ρίχνει κλεφτές ματιές πίσω από την πλάτη, για να βεβαιωθεί ότι όλα εξακολουθούν να είναι όπως δείχνουν. Αλλά μήπως καμιά φορά δεν είναι;

Ιστορίες του λυκόφωτος Στίβεν Κινγκ

ΜΤΦΡ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΑΛΑΪΤΖΗΣ BELL 2010 ΣΕΛ. 459, ΤΙΜΗ €7,80

Μικρογραφίες του κόσμου του Στίβεν Κινγκ, πάντα δομημένου στην εντέλεια και προσεγμένου στην τελευταία του λεπτομέρεια, προσφέρονται σαν δώρο του συγγραφέα προς τον «πιστό (του) αναγνώστη», όπως ο ίδιος λέει στο προλογικό του σημείωμα, προσκαλώντας τον σε ένα διαφορετικό ταξίδι. Πού είναι το διαφορετικό; Οι «Ιστορίες του λυκόφωτος» είναι μια συλλογή διηγημάτων, πολλά από τα οποία όπως επίσης ο ίδιος σημειώνει «όταν δεν τα έγραφα, μπορούσα να νιώσω τις ιδέες στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου να απαιτούν να γραφτούν». Αυτό και έκανε: για το τρένο που εκτροχιάζεται, για τον μουγγό που κάνει οτοστόπ, για τη μεταιχμιακή ώρα μεταξύ μέρας και νύχτας, όπου καμιά φορά υπάρχει η αίσθηση πως όλα μπορούν να συμβούν.

Οι δελφινάνθρωποι Τόρστεν Κρολ

ΜΤΦΡ. ΕΦΗ ΤΣΙΡΩΝΗ BELL 2010 ΣΕΛ. 333, ΤΙΜΗ €17,00

bookpress27

ιουνιοσ2010 Τζον Βέρντον

ΕΠΙΜ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ JEMMA BOOKS 2010

ΜΤΦΡ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΡΟΥΞΗΣ ΔΙΟΠΤΡΑ 2010

ΣΕΛ. 358, ΤΙΜΗ €22,00

ΣΕΛ. 558, ΤΙΜΗ €19,00

Στα βάθη της Αμαζονίας ξετυλίγεται η πλοκή του δεύτερου μυθιστορήματος του συγγραφέα από την Αυστραλία, ο οποίος, εκτός από τα γραπτά του, δεν αφήνει να γίνει τίποτε άλλο γνωστό για την ταυτότητά του. Ο μυστηριώδης κύριος Κρολ αφηγείται την ιστορία του 16χρονου Έρικ Λίντεν, του μικρότερου αδελφού του, και της μητέρας του, που ξεκινά στη λήξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου. Η φυγή από την κατακερματισμένη Ευρώπη, το καταφύγιο κοντά σε μια αποκομμένη φυλή Ινδιάνων και το επικίνδυνο παιχνίδι που θα παίξουν υποδυόμενοι με τη βοήθεια ενός ανθρωπολόγου πως πρόκειται για ανθρωπόμορφα δελφίνια συνθέτουν το υλικό αυτής της περιπέτειας, η οποία προϊούσης της αφήγησης μετατρέπεται σε ένα απρόβλεπτο θρίλερ με θέμα το φυλετικό μίσος.

Αμφίσημα μηνύματα, γρίφοι και απόκρυφοι αριθμοί σε ένα καθαρόαιμο αστυνομικό όπου ο διάσημος ντετέκτιβ, ειδικευμένος στην εξιχνίαση εγκλημάτων κατά συρροήν δολοφόνων εμπλέκεται προσωπικά και ρίχνεται στο κυνήγι του πανούργου δολοφόνου, ο οποίος στήνει το τέλειο έγκλημα. Το Κακό αντιμάχεται το Καλό και παίζει παιχνίδια του μυαλού περίπλοκα σχεδιασμένα. Ο Τζον Βέρντον, πρώην επιτυχημένος διαφημιστής, αποσύρθηκε από το Μανχάταν και υπογράφει το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα.

ΜΤΦΡ. ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ ΛΥΧΝΑΡΙ 2010

Δαιμονικό πορτρέτο

Σκέψου έναν αριθμό

ΜΤΦΡ. ΑΡΕΤΗ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗ ΔΙΗΓΗΣΗ 2010 ΣΕΛ. 334, ΤΙΜΗ €19,01

ΣΕΛ. 312, ΤΙΜΗ €17,00

MΤΦΡ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΣΤΑΣ

Η έκρηξη

Ίρσα Σιγκουρδαρντότιρ

Σε πόσο πιο επίκαιρο σκηνικό για τον αναγνώστη του καλοκαιριού του 2010 θα μπορούσε να έχει στηθεί το μυθιστόρημα της δυσπρόφερτης Ισλανδής; Η πύρινη λαίλαπα ενός ηφαιστείου καλύπτει μυστικά και πτώματα, τα οποία έρχεται να αναδείξει η αρχαιολογική σκαπάνη έπειτα από τρεις και πλέον δεκαετίες στην Ισλανδία των θρύλων και των σιωπών. Ηρωίδα της συγγραφέως, η δικηγόρος Θόρα, θα κάνει ανθρώπους να θυμηθούν και να μιλήσουν, κι εμάς να ανακαλύψουμε την ισλανδική εκδοχή της αστυνομικής λογοτεχνίας.

Οι περιπέτειες του Ηρακλή Πουαρό, τ. 2 Άγκαθα Κρίστι

Αν στην κατηγορία «ήρωας αστυνομικού μυθιστορήματος» έπρεπε να μπει ένα ονοματεπώνυμο, για πολλούς χωρίς δεύτερη σκέψη θα ήταν αυτό του Ηρακλή Πουαρό. Του υπέροχα διεισδυτικού Βέλγου με τα στριφτά μουστάκια, το ολοστρόγγυλο περίγραμμα και την ελαφριά περπατησιά, ο οποίος περισσότερο και από τα απτά στοιχεία εμπιστεύεται τα δικά του φαιά εγκεφαλικά κύτταρα. Ενεργώντας ως συλλέκτης της αλήθειας του κάθε εμπλεκόμενου σε μια εκ πρώτης βυθισμένη στο μυστήριο υπόθεση, ανασυνθέτει την πραγματικότητα και οδηγεί πάντα αλάθευτα, με τακτ και χωρίς εντάσεις, στη λύση. Με τον τόμο αυτό ολοκληρώνεται η πλήρης συλλογή διηγημάτων της Άγκαθα Κρίστι με ήρωα τον Πουαρό.

Graham Μasterton

Πολυεπίπεδο και με λογοτεχνικές αναφορές, το «πορτρέτο» του 64χρονου Σκοτσέζου συνομιλεί με το «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» του Όσκαρ Ουάιλντ παρουσιάζοντας, τη μακάβρια ιστορία μιας μοχθηρής οικογένειας. Νυστέρια, μαχαίρια και άλλα χειρουργικά εργαλεία στα χέρια των ηρώων του εξυπηρετούν βαμπιρικούς σκοπούς και αιματοβαμμένες πράξεις. Η πολύχρονη δημοσιογραφική διαδρομή του Μάστερτον τον έχει, προφανώς, εφοδιάσει με τα κατάλληλα υλικά για να αναδειχθεί και να καταξιωθεί ως ένας επιτυχημένος συγγραφέας του φανταστικού. Στο βιογραφικό του ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις προσπάθειές του και στη δράση του στο πλευρό κακοποιημένων παιδιών.

28BOOKPRESS ΘΕΑΤΡΟ

ΙΟΥΝΙΟΣ2010 ΠΟ∆ΟΣΦΑΙΡΟ

Θεωρείο

ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΠΕΦΑΝΗΣ

Τυπικό πρόγραµµα

Σ

το πρώτο της βιβλίο, «Η έρευνα στο θέατρο. Ζητήµατα µεθοδολογίας» (εκδόσεις Ι. Σιδέρης), η Άννα Μαυρολέων επιχειρεί να καθοδηγήσει τον φοιτητή θεατρολογίας στα πρώτα –ερευνητικά κυρίως– βήµατά του. Επενδύει τις περιγραφές της µε σύντοµες ιστορικές αναφορές και αξιοποιεί έξυπνα το φωτογραφικό και παραστασιογραφικό υλικό του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας του Νεοελληνικού Θεάτρου, στο τµήµα µηχανοργάνωσης του οποίου η ίδια εργάζεται. Γίνεται γρήγορα σαφές ότι περιορίζεται στο τυπικό πρόγραµµα της θεατρολογικής έρευνας (καταγραφή, τεκµηρίωση και κατηγοριοποίηση), που περιστρέφεται γύρω από τις θεατρικές παραγωγές, αφήνοντας στην άκρη τη δραµατολογική έρευνα, τη θεωρία του θεάτρου και του δράµατος, αλλά και όλο εκείνο το πλήθος των διεπιστηµονικών προσεγγίσεων που συνδέουν τη θεατρική πράξη, µε τρόπο άκρως συναρπαστικό, µε άλλα καλλιτεχνικά ρεύµατα, ερευνητικά πεδία και επιστηµονικές περιοχές. ∆εν θα έπρεπε, αλήθεια, ακόµα και οι πρωτοετείς φοιτητές να ενηµερώνονται έστω για τον πολυδύναµο χαρακτήρα του κλάδου που έχουν επιλέξει; Επιπλέον, στην πρώτη ενότητα του βιβλίου, δύο πολύ σηµαντικές παράµετροι, δυστυχώς, αποσιωπώνται: πρόκειται για την έρευνα του θεατρικού κοινού και τη µελέτη της θεατρικής κριτικής – και οι δύο συνιστούν όρους εκ των ων ουκ άνευ για τη µελέτη της πρόσληψης του θεατρικού γεγονότος. Θα πρέπει, τέλος, να επισηµανθεί και η «µερική» βιβλιογραφική έρειση του βιβλίου, σχετικά µε επιµέρους αλλά και γενικότερα ζητήµατα της θεατρολογικής έρευνας: ένα βιβλίο που προτάσσει ως µεθοδολογική αρχή τη βιβλιογραφική πληρότητα δεν µπορεί να παραβλέπει λ.χ. το ότι έχει δηµοσιευθεί προ πενταετίας η βιβλιογραφία για την ελληνική µεταπολεµική δραµατουργία µέχρι και το 2004 µε πολλές εκατοντάδες ληµµάτων.

Οικουµενικό πάθος Ο βασιλιάς των σπορ εξακολουθεί να µαγεύει όλο τον κόσµο, παρόλο που έχει χάσει την αθωότητά του. Του Σωτήρη Βανδώρου

«Τ Ποδόσφαιρο και παγκοσµιοποίηση PASCAL BONIFACE ΜΤΦΡ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝ∆ΡΟΥΛΙ∆ΑΚΗΣ EΙΣΑΓ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ 2008 ΣΕΛ. 260, ΤΙΜΗ €16,72

Ποδόσφαιρο. Μια θρησκεία σε αναζήτηση θεού ΜΑΝΟΥΕΛ ΒΑΘΚΕΘ ΜΟΝΤΑΛΜΠΑΝ ΜΤΦΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2010 ΣΕΛ. 308, ΤΙΜΗ €15,00

ο ποδόσφαιρο είναι το πραγµατικό αρχέτυπο της παγκοσµιοποίησης, περισσότερο από όσο η δηµοκρατία, η οικονοµία της αγοράς ή το διαδίκτυο». Πράγµατι, έχει εξαπλωθεί παντού, κανείς δεν του αντιστέκεται, ίσα-ίσα οι λαοί δηλώνουν αυθόρµητα υπήκοοι της αυτοκρατορίας του, όπως βέβαια γίνεται κι αυτές τις µέρες µε το Παγκόσµιο Κύπελλο της Νότιας Αφρικής. Η FIFA, η παγκόσµια οµοσπονδία, έχει περισσότερα µέλη από τον ΟΗΕ. Έχει µετατραπεί σε ένα ‘‘πλανητικό πάθος’’, ένα από τα ελάχιστα στοιχεία –και ίσως το µόνο– µιας παγκόσµιας αρσενικής κουλτούρας, ένα πάθος που είναι κατανοητό από όλους, υπερβαίνοντας τον διαχωρισµό των περιοχών, των εθνών και των γενεών». Ο Πασκάλ Μπονιφάς, διευθυντής του Ινστιτούτου ∆ιεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων στο Παρίσι, φέρει βαρέως ότι δεν διέθετε το απαιτούµενο ταλέντο που θα του επέτρεπε να γίνει επαγγελµατίας ποδοσφαιρι-

στής. Τουλάχιστον, έγραψε µε τον ενθουσιασµό του γνήσιου φιλάθλου, αλλά και τη γνώση του διεθνολόγου, το βιβλίο «Ποδόσφαιρο και παγκοσµιοποίηση», το οποίο, αξιοποιώντας πλήθος εµπειρικών αναφορών, επιχειρεί µια επισκόπηση του βασιλιά των σπορ και της οικουµενικής εξάπλωσής του. Από τη δεκαετία του ’80 το ποδόσφαιρο γίνεται τεράστια επιχείρηση. Ας πούµε, το 2005-06 η Ρεάλ Μαδρίτης είχε κύκλο εργασιών 292 εκατοµµύρια ευρώ, κάτι που την έφερνε στην πρώτη θέση στη σχετική λίστα. Η απόσταση των ευπορότερων συλλόγων από τους υπόλοιπους έχει µεγαλώσει. Ο Χοσέ Άνχελ Σάντσεθ, υπεύθυνος µάρκετινγκ της ισπανικής οµάδας, προβλέπει ότι τελικά θα επικρατήσουν έξι παγκόσµιες φίρµες. «Είµαστε προµηθευτές προϊόντων θεάµατος, ακριβώς όπως ένα κινηµατογραφικό στούντιο. Το να έχεις µια οµάδα µε τον Ζινεντίν Ζιντάν είναι σαν να έχεις µια ταινία µε τον Τοµ Κρουζ». H εµπορευµατική διάσταση φαίνεται εξάλλου

και από το ότι Τσάµπιονς Λιγκ και Ευρωπαϊκό Πρωτάθληµα έχουν έσοδα το καθένα περί τα 700 εκατοµµύρια ευρώ.

Θρησκευτικό βίωµα

Ο –δηµοφιλής και στην Ελλάδα– συγγραφέας Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλµπάν (1939-2003) υπήρξε φανατικός οπαδός της Μπαρτσελόνα και συχνά-πυκνά έγραφε σύντοµα κείµενα για την αγαπηµένη του οµάδα, αλλά και για τα ποδοσφαιρικά δρώµενα γενικότερα. Και πολλά από αυτά συγκεντρώνονται στο βιβλίο του «Ποδόσφαιρο. Μια θρησκεία σε αναζήτηση θεού». Ο Μονταλµπάν είναι βέβαια πιο εκδηλωτικός συγκριτικά µε τον Μπονιφάς στον τρόπο µε τον οποίο µεταφέρει στο χαρτί το πάθος του για την µπάλα, το οποίο συγκρίνει µε θρησκευτικό βίωµα. Αυτό που τον θλίβει –κι εδώ συντάσσεται µε τον Γάλλο διεθνολόγο– είναι ότι οι µαγικές στιγµές που χαρίζουν οι κορυφαίοι ποδοσφαιριστές έχουν περιοριστεί, καθώς έχουν κυριαρχήσει τα προπονητικά συστήµατα,

BOOKPRESS29

ΙΟΥΝΙΟΣ2010 ΠΟΛITIKΗ

ε τ ί ε ∆ ης επίσ

Debate

ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝ∆ΩΡΟΣ

Κράτοςνυχτοφύλακας

Αρχίζει το µατς. Το ποδόσφαιρο στη λογοτεχνία ΕΠΙΜ. ΓΙΑΝΝΗΣ Η. ΠΑΠΠΑΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2010 ΣΕΛ. 304, ΤΙΜΗ €18,00

Πλούσια ανθολογία στην οποία συγκεντρώνονται ποιήµατα, διηγήµατα και αποσπάσµατα από µυθιστορήµατα που έχουν ως θέµα τους το ποδόσφαιρο. Μια απόδειξη ότι η µπάλα µπορεί να συναντήσει τον λόγο. Μεταξύ πολλών άλλων, περιέχει κείµενα των Ορχάν Παµούκ, Γιεβγκένι Γιεφτουσένκο, Πιερ Πάολο Παζολίνι, Χούλιο Γιαµαθάρες, Γιάννη Ρίτσου, Μανόλη Αναγνωστάκη, Ανδρέα Εµπειρίκου, Νίκου Εγγονόπουλου, Νίκου Καρούζου, Μάνου Χατζιδάκι, Κώστα Ταχτσή και Αντρέα Φραγκιά.

Το τελευταίο παιχνίδι ΤΖΕΪΣΟΝ ΚΟΟΥΛΙ ΜΤΦΡ. ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΟΣ 2010 ΣΕΛ. 302, ΤΙΜΗ €15,00

ακριβώς επειδή οι οµάδες προκύπτουν ως αποτέλεσµα αυστηρού σχεδιασµού και εµπορικών κριτηρίων. «Οι παίκτες δεν είναι πλέον οι βασικοί ιερείς, όπως και οι πιστοί δεν είναι οι κύριοι του ναού: τον γεµίζουν, αλλά η καταλυτική δύναµη του χρήµατος

Οι παίκτες δεν είναι πια οι βασικοί ιερείς, όπως οι πιστοί δεν είναι κύριοι του ναού βρίσκεται στις αποκλειστικότητες της τηλεόρασης και στη διαφήµιση». Όσο για τους προπονητές; «Είναι σαν τους κριτικούς λογοτεχνίας: µαθαίνουν να προπονούν µία φορά στη ζωή τους και µετά επαναλαµβάνουν το ίδιο σύστηµα». Ο Μονταλµπάν γράφει για πλήθος θεµάτων µε την ίδια

µαεστρία και ειρωνεία –από το φαινόµενο Μαραντόνα µέχρι το πώς το Μουντιάλ στις ΗΠΑ το 1994 οργανώθηκε ως µια εµπορική εκστρατεία για την κατάκτηση µιας νέας αγοράς και γιατί απέτυχε–, ενώ ιδιαίτερη µνεία πρέπει να γίνει και στις πολιτικές προεκτάσεις που δίνει, π.χ. η «καθεστωτική» Ρεάλ ενάντια στην «αντιπολιτευόµενη» Μπαρτσελόνα. Αλλά οι απολαυστικότερες σελίδες είναι αυτές στις οποίες περιγράφονται εκείνες οι στιγµές που αποτελούν την πεµπτουσία του αθλήµατος: «Εγώ που έχω παρακολουθήσει τον Κουµπάλα να προσποιείται µε τη µέση, τον Εουλόχιο Μαρτίνες να τριπλάρει από την µπάντα, τον Ντι Στέφανο να διαµορφώνει νέες συνθήκες στον αγωνιστικό χώρο µε τη φαντασία του ή να µεταµφιέζεται σε δοκάρι, τον Κρόιφ να βάζει γκολ µε τη φράντζα, λυπήθηκα τις προάλλες που δεν φοράω ποτέ –µα ποτέ– καπέλο για να το βγάλω όταν είδα τον Ροµάριο να αφήνει άγαλµα µε ένα σουτ µπανάνα τον τερµατοφύλακα της Οσασούνα».

Ένα χρονικόµυθιστόρηµα που εξιστορεί τον τρόπο µε τον οποίο ένα µυθικό ποδοσφαιρικό παιχνίδι εξελίχθηκε σε σύµβολο µιας εποχής: 26 Μαΐου 1989. Ένας ποδοσφαιρικός αγώνας που έγραψε Ιστορία: Λίβερπουλ Άρσεναλ. Η δεύτερη χρειαζόταν νίκη µε δύο γκολ διαφορά για να κατακτήσει το πρωτάθληµα που φαινόταν, όπως όλα έδειχναν, ότι ανήκε στην αντίπαλό της – και το κατέκτησε.

«Μόνη ξανά δε θα σ’ αφήσω...» ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ ΩΚΕΑΝΙ∆Α 2010 ΣΕΛ. 285

Χιουµοριστικό αφήγηµα που επιδιώκει να φωτίσει κάθε πλευρά της οπαδικής τρέλας µέσα από την εξιστόρηση της ίδιας της ζωής του συγγραφέα και την καταγραφή των περιπετειών του, καθώς ακολουθεί την αγαπηµένη του ΑΕΚ. Το «Μόνη ξανά δε θ’ σ’ αφήσω...» είναι ουσιαστικά το κρυφό ηµερολόγιο του συγγραφέα από το δηµοτικό σχολείο µέχρι τα 28 του χρόνια.

Ε

ίναι άχρηστο το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ); Αξίζει τα λεφτά του το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ); Ενώ απειλείται η ίδια η ύπαρξη του πρώτου και στο δεύτερο έχουν γίνει απολύσεις και σηµαντικές περικοπές κονδυλίων, έχει φουντώσει ο διάλογος για τις προοπτικές των δύο θεσµών που χρηµατοδοτούνται από το Υπουργείο Πολιτισµού. να κράτος που απέφυγε στο τσακ τη στάση πληρωµών µε πρωτοφανή εξωτερική βοήθεια, ψάχνει απεγνωσµένα τρόπους να περιορίσει τις δαπάνες του. Πολλοί αναρωτιούνται: «Μήπως είναι αστόχαστη πολυτέλεια να χρηµατοδοτούµε ως φορολογούµενοι, φερειπείν, ένα κέντρο µε αντικείµενο τη µετάφραση την ίδια στιγµή που έχουµε εκατοντάδες εκδοτικούς οίκους που µεταφράζουν βιβλία, πολλά από τα οποία µε εξαιρετικό αποτέλεσµα;» Τελώντας υπό καθεστώς πανικού θα απαντούσα, τ’ οµολογώ, «ας “κοπούν” τα πάντα». στόσο, αν διατηρήσουµε την ψυχραιµία µας, αντιλαµβανόµαστε ότι δεν µπορεί να αξιολογείται το έργο οποιουδήποτε φορέα «στο πόδι», συχνά µάλιστα από άσχετους, που εκκινούν από το στερεότυπο πώς ό,τι δηµόσιο είναι εξ ορισµού σπάταλο κι αντιπαραγωγικό. ∆εν χωρά αµφιβολία, βέβαια, ότι η παρασιτική λειτουργία του ελληνικού κράτους µε το υπεράριθµο προσωπικό, την κοστοβόρα γραφειοκρατία και την πελατειακού τύπου σύνδεση µε την κοινωνία είναι φαινόµενα που, επιτέλους, πρέπει να παύσουν. Αλλά για να µην είναι αυθαίρετες οι σχετικές έκτακτες όσο και µακροπρόθεσµες ενέργειες θα πρέπει να σταθµιστούν µε βάση το (διόλου προφανές) ερώτηµα «τι κράτος θέλουµε;». ρισµένοι έχουν πάρει φόρα κι ονειρεύονται ένα κράτος-νυχτοφύλακα του 19ο αιώνα. ∆ηλαδή εισηγούνται να διατηρήσουµε τελικά από το κράτος σχεδόν µόνο τον λεγόµενο σκληρό πυρήνα του: αστυνοµία, στρατό και δικαστήρια.

Ε

Ω

Ο

Τα υπόλοιπα, υποτίθεται, µπορεί να τα κάνει καλύτερα η αγορά. Φαντάζοµαι, για παράδειγµα, ότι είναι θέµα χρόνου να αρχίσουµε να συζητάµε για τα «οφέλη» του κεφαλοποιητικού συστήµατος ασφάλισης και να παρακολουθούµε τους πιο δειλούς από τους πολιτικούς µας να το εισηγούνται «όχι επειδή το θέλουν πραγµατικά, αλλά επειδή δεν µπορούµε να κάνουµε αλλιώς». ίναι όµως έτσι; Ε, λοιπόν, όχι! Κι αξίζει να παρακολουθήσουµε πιο προσεκτικά αυτά που συµβαίνουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το κράτος δεν ήταν αυτό που παρενέβη αποφασιστικά και διέσωσε την κατάσταση πριν καταρρεύσει το σύµπαν, όταν οι φωστήρες του τούρµπο καπιταλισµού (έχοντας αφεθεί στην ασυδοσία τους, από προηγούµενες κυβερνήσεις στο όνοµα του αυτοπεριορισµού του δηµοσίου) τα έκαναν µαντάρα µε τα απίθανα «τοξικά οµόλογα»; Επιπλέον, ο πρόεδρος Οµπάµα αντιµετώπισε λυσσαλέα αντίδραση των οργανωµένων συµφερόντων, αλλά τελικά κατάφερε να περάσει νοµοθέτηµα µε το οποίο θα έχουν στοιχειώδη, έστω, ιατροφαρµακευτική κι ασφαλιστική κάλυψη όλοι οι Αµερικανοί πολίτες κι όχι µόνο όσοι µπορούν να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Κι αυτή η απόφαση ελήφθη όχι παρά την οικονοµική κρίση, αλλά εξαιτίας της. ποµένως, το κράτος, όταν φέρεται υπεύθυνα έχει ρόλο να παίξει και το τελευταίο πράγµα που πρέπει να κάνουµε είναι να το απαξιώνουµε εκ των προτέρων ως ανίκανο. Αυτό που θα πρέπει να προσδιορισθεί είναι η ακριβής σχέση συµπληρωµατικότητας προς την αγορά, αλλά κι ο έλεγχος αυτής. Και µπορεί να είναι παρωχηµένη η νοοτροπία µιας γενικευµένης κρατικοδίαιτης παραγωγής κουλτούρας, αλλά η επιλεκτική και στοχευµένη υποστήριξη πολιτιστικών δράσεων µε αυστηρά κριτήρια δεν θα είναι ούτε πολυτέλεια, ούτε πολύ δαπανηρή. Γιατί αµφιβάλλω αν η διάσωση του ΕΚΕΜΕΛ κοστίζει παραπάνω από όσο ένας έλικας πολεµικού ελικοπτέρου (χωρίς να συνυπολογίσουµε τη µίζα).

Ε

Ε

30BOOKPRESS

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

ΘΕΜΑ: EY ZHN

Η ζωή είναι ωραία

Βιβλιοπροτάσεις για να βελτιώσουµε την ποιότητα διαβίωσής µας και να αντιµετωπίσουµε προβλήµατα σωµατικής και ψυχικής υγείας. Του Αργύρη Παρρά Συµβουλευτική

«Τα µικρά που αστόχαστα προσπερνάµε. Πράγµατα απλά που δοκίµασα και σας συστήνω γιατί µου πρόσφεραν χαρά»: Γι’ αυτά µιλάει η Μαρία Χαραµή στο «Η χαρά της ζωής» (Καστανιώτης). Υπάρχει πιο ελεύθερος και διασκεδαστικός τρόπος να ζούµε από αυτόν που υπαγορεύει ο αστόχαστος καταναλωτισµός στον οποίο έχουµε εθιστεί; Υπάρχει, ισχυρίζεται ο Tom Hodgkinson και στο «Ζήσε ελεύθερα» (Μίνωας) µας δίνει κάποιες σχετικές ιδέες. Η Νάνσυ Μαλλέρου επίσης µας παροτρύνει να βελτιώσουµε την ποιότητα ζωής µας στο «Καλύτερα… γίνεται! 50 συµβουλές για καλύτερη ζωή (Φερενίκη). Τεχνικές και ασκήσεις καταπολέµησης της ανασφάλειας παρέχει στο «Αυτοπεποίθηση. Η τέχνη του ν’ αποκτάς αυτά που θέλεις» (Κριτική) ο ψυχολόγος Rob Yeung.

ας Νίκος Σιδέρης µε το νέο του βιβλίο «∆εν παίζεις µόνο εσύ. Υπάρχουν κι άλλοι!» (Μεταίχµιο) αναλύει την τάση εγωκεντρισµού των σύγχρονων ανθρώπων και προτείνει τρόπους υπέρβασής της. Η Βικτωρία Βήτα στο «Βγαίνουµε µωρό µου; 100+1 ροµαντικά ραντεβού που δεν θα σας αδειάσουν την τσέπη» προτείνει πρωτότυπες ιδέες για να περάσετε όµορφα µε το ταίρι σας χωρίς να ξοδευτείτε. Αν όµως τα πράγµατα είναι πιο σοβαρά, συµβουλευτείτε το «Πώς να βελτιώσεις τη σχέση σου. Γνωρίζοντας καλύτερα τον εαυτό σου και το σύντροφό σου» (Ψυχογιός) των Φίλιπ Βαν Μάντσινγκ και Μπέρνι Κατζ.

Ανθρώπινες σχέσεις

Ο ψυχαναλυτής και συγγραφέ-

γυναίκες είναι και το «90 τρόποι να µείνετε νέες και υγιείς» (Άγκυρα) της Τιµοθέας Πατζίκα. Υγεία κι ευεξία, όµως, χαρίζει και το καλό σεξ, και η ειδικευµένη στο θέµα ψυχολόγος Τρέισι Κοξ έχει να πει (και να δείξει) κάποια πράγµατα στο «Pocket Supersex» (Ψυχογιός). Ένας χρήσιµος οδηγός για γυναικολογικά ζητήµατα είναι αυτός της Εύας Ντελιδάκη, «Ραντεβού µε το γυναικολόγο» (Ελληνικά Γράµµατα). Σύγχρονη γνώση και πρακτικές οδηγίες για την πρόληψη της αρρώστιας περιλαµβάνονται στο «Απλά ερωτήµατα για τον καρκίνο» (Νόβολι) των Christine Chevreau, Martine Sauvage, Pierre Canal.

Υγιεινή διατροφή

Ψυχική υγεία

Ένα βιβλίο αναφοράς που καλύπτει από τις φοβίες µέχρι την κατάθλιψη και από την ανορεξία µέχρι τη σχιζοφρένεια είναι το «Πρώτες βοήθειες ψυχικής υγείας. Ένας οδηγός για τις ψυχικές διαταραχές και την αντιµετώπισή τους µε το γνωσιακόσυµπεριφοριστικό µοντέλο ψυχοθεραπείας» (Ελληνικά Γράµµατα) από το Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συµπεριφοράς σε επιστηµονική επιµέλεια Κωνσταντίνου Ευθυµίου, Αθανασίας Μαυροειδή, Ευθυµίας Παυλάτου και Αναστασίας Καλαντζή-Αζίζι. Με την ευθύνη του ίδιου ινστιτούτου και από τον ίδιο εκδότη κυκλοφορεί και το «Ξεπερνώντας το άγχος» της Ηelen Kennerley. Από την πλευρά της, η διδάκτωρ Ιατρικής Ελένη Τσουκαλή συνοψίζει σε 5 κανόνες την αντιµετώπιση του άγχους στο «Πώς να νικήσετε το στρες» (Αρχέτυπο). «Μη φοβάστε τίποτα» και «Ηρεµήστε» µας προτρέπει ο κλινικός ψυχολόγος Paul Hauck στα οµότιτλα βιβλία του, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Με το πρώτο υποδεικνύει τρόπους να ξεπεράσουµε τους φόβους µας και µε το δεύτερο πώς να διαχειριστούµε τον θυµό και την απογοήτευση.

τικής υγείας από τα 20 ως τα…

100» (Ισόρροπον). Ανάλογης λογικής, αλλά επικεντρωµένο στις

ά κ ι τ χρησβλία βι

Όσο δε για αυτούς που χόρεψαν πρόσφατα τον χορό του Ησαΐα, ας µην πανικοβάλλονται µε την πρώτη δυσκολία. «Μη βασανίζεστε για µικροπράγµατα... νιόπαντροι» (Ελληνικά Γράµµατα) συνιστά ο Richard Carlson.

Yγεία

∆εν µπορούµε να αποτρέψουµε τη γήρανση, αλλά σίγουρα µπορούµε να αναστείλουµε ή να καθυστερήσουµε τις αρρώστιες που συνδέονται µε αυτήν και να... ωριµάσουµε σωστά. Ο Αndrew Weil εξηγεί το πώς στο «Ζωντάνια για πάντα. Οδηγός φυσικής και πνευµα-

Ποιος είπε ότι δεν µπορούµε να τρεφόµαστε υγιεινά και ταυτόχρονα να απολαµβάνουµε τα γεύµατά µας; Χρειάζεται όµως γνώση και προσοχή στις επιλογές µας. Μια καλή αφετηρία είναι το βιβλίο του καθηγητή του Πανεπιστηµίου Αθηνών Νικολάου Κατσιλάµπρου, «Κλινική διατροφή» (Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις), στο οποίο παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία για τα τρόφιµα, τα θρεπτικά συστατικά και τα ιχνοστοιχεία που περιέχουν, τη διατροφή, καθώς και οι ανθρωποµετρικές παράµετροι και οι ενεργειακές ανάγκες, η κατάρτιση διαιτολογίου, η διατροφική πολιτική και η µεσογειακή διατροφή. Σε ανάλογη κατεύθυνση είναι και ο «Πρακτικός οδηγός κλινικής διατροφής για όλους» (Ιατρικές Εκδόσεις Σιώκης) του καθηγητή στο Χαροκόπειο Λάµπρου Σιντώση. ∆ίνει έµφαση στο πώς η αλλαγή στη διατροφή και στη σωµατική δραστηριότητα µπορεί να συµβάλει στην πρόληψη, ή και στη θεραπεία, 18 από τις πιο σηµαντικές παθήσεις. Ένας εύχρηστος, εικονογραφηµένος οδηγός που αναφέρεται στις επιστηµονικά αποδεδειγµένες επιδράσεις των τροφών στο ανοσοποιητικό σύστηµα, στην όρεξη, στη µνήµη και στη λίµπιντο είναι αυτός της Τζιλ Φούλερτον-Σµιθ, «Τροφές. Όλη η αλήθεια» (Ψυχογιός). Ανάλογα χρηστικό και µε απαντήσεις στις πιο συνηθισµένες περί διατροφής απορίες είναι και το βιβλίο «Τροφή για σκέψη. Ένας πολύτιµος οδηγός για να τρώµε

σωστά» (Μακρής) του Vernon Coleman. Ο διαιτολόγος Ευάγγελος Ζουµπανέας στο «∆ιατροφική νοηµοσύνη. Η απάντηση στη βουλιµία, την πολυφαγία και την παχυσαρκία» (Ελληνικά Γράµµατα) παρέχει οδηγίες ώστε να αποφύγουµε τα βουλιµικά επεισόδια και να παραµείνουµε πιστοί στο πρόγραµµα διατροφής µας. Στο συλλογικό έργο «Παχυσαρκία. Απαντήσεις σε συνήθη ερωτήµατα» (Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις) που συνεπιµελείται ο Νικόλαος Κατσιλάµπρος βρί-

bookpress31

ιουνιοσ2010

Συνταγές ευτυχίας ή αυταπάτη; Tα βιβλία αυτοβοήθειας δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον ψυχολόγο. Της Εύας Στάμου*

Θ

α εμπιστευόσασταν για το πρόβλημά σας κάποιον ψυχολόγο τον οποίο όχι μόνο δεν θα είχατε ποτέ συναντήσει, αλλά και με τον οποίο δεν θα είχατε ποτέ κανενός είδους επικοινωνία, μέσω διαδικτύου ή τηλεφώνου; Σε έρευνα που έγινε σε κορυφαία βιβλιοπωλεία της πρωτεύουσας, η εκλαϊκευμένη ψυχολογία, τα γνωστά βιβλία αυτοβοήθειας σημειώνουν σημαντική αγοραστική επιτυχία, ιδιαίτερα ανάμεσα σε γυναίκες από 35 έως 45 ετών. Διαβάζοντας σχετικά κείμενα στον ελληνικό αλλά και στον διεθνή Τύ-

Όχι στις εύπεπτες συμβουλές

σκουμε χρήσιμες πληροφορίες και υποδείξεις για μία από τις μάστιγες της εποχής μας. Χρήσιμα κι ευκολοδιάβαστα είναι ακόμη τα βιβλία του γνωστού και πολυγραφότατου διατροφολόγου Κώστα Μπαζαίου «Οι τροφές που χαρίζουν υγεία» (Μπαζαίος), της Λένας Τερκεσίδου, «Γευστικές συνταγές χωρίς ενοχές» (Διάπλαση), της Susie Orbach, «Οι χρυσοί κανόνες του φαγητού» (Φυτράκης) και του Jean Carper, «Τροφές που αρέσεουν στην καρδιά» (Μodern Times).

πο, αναρωτιέμαι πόσοι από τους αναγνώστες αυτού του είδους των βιβλίων έχουν σοβαρά σκεφτεί να επισκεφθούν το γραφείο κάποιου ειδικού – και αυτόματα μου έρχονται στο μυαλό ορισμένοι λόγοι εξαιτίας των οποίων φαντάζομαι πως το αποφεύγουν. Ένας από τους λόγους πιστεύω πως είναι ότι πολλοί άνθρωποι νιώθουν ένα γενικό αίσθημα αποξένωσης και απογοήτευσης από τον τρόπο ζωής τους, χωρίς να μπορούν να καταλάβουν τι ακριβώς τους «φταίει» και πώς να ορίσουν το πρόβλημα που τους απασχολεί. Αυτό εντείνει τη σύγχυσή τους, κι ενώ προσπαθούν, από τη μια, να δώσουν όνομα στο πρόβλημά τους διαβάζοντας βιβλία εκλαϊκευμένης ψυχολογίας, είναι πεπεισμένοι, από την άλλη, ότι η ψυχοθεραπεία δεν μπορεί να τους βοηθήσει, εφόσον ούτε οι ίδιοι δεν καταφέρνουν να συνειδητοποιήσουν από τι «πάσχουν». Ένας άλλος λόγος είναι ότι, ακόμα και στις μεγάλες πόλεις της χώρας μας, η επίσκεψη στον ψυχοθεραπευτή εξακολουθεί –τουλάχιστον για κάποιες κοινωνικές ομάδες– να αποτελεί ταμπού. Οι γυναίκες, ειδικότερα, που αναζητούν

λύσεις μέσα από self-help books έχουν μάθει να αποσιωπούν, να αρνούνται και, σε αρκετές περιπτώσεις, να υπομένουν αυτά που τις ενοχλούν τόσο στον χώρο εργασίας τους όσο και στις προσωπικές τους σχέσεις. Τα καλά και άξια κορίτσια δεν μιλάνε για τα προβλήματά τους – και μάλιστα σε έναν «ξένο»! Τέλος, η άποψη που επικρατεί στην Ελλάδα σε ορισμένους κύκλους ότι τα χρήματα στον ψυχολόγο είναι πεταμένα λεφτά, καθώς και η άποψη ότι οι ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες είναι πανάκριβες (αντίληψη που κάποιοι Έλληνες ψυχαναλυτές-«διασημότητες» αρέσκονται, δυστυχώς, να την επιβεβαιώνουν στις συνεντεύξεις τους), κρατούν πολλούς ανθρώπους μακριά από τα γραφεία των ειδικών.

Όσον αφορά τον πρώτο λόγο, μια σημαντική λειτουργία της ψυχοθεραπευτικής σχέσης είναι να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε ποιο είναι πραγματικά το πρόβλημα που δυσχεραίνει τη ζωή μας, ώστε να οδηγηθούμε σταδιακά στη λύση, που θα έχει απτά αποτελέσματα για τη διάθεση και την καθημερινότητά μας. Όσον αφορά τον δεύτερο λόγο, ένα ταμπού δύσκολα καταρρίπτεται με επιχειρήματα, γι’ αυτό απλώς θα επισημάνω την αξία της απελευθερωτικής εμπειρίας που δημιουργεί η παραδοχή ότι όχι μόνο χρειαζόμαστε, αλλά και δικαιούμαστε ψυχολογική υποστήριξη για ζητήματα που δεν ξεπερνιούνται με τη μέθοδο της σιωπής ή με τις εύπεπτες συμβουλές που προσφέρει

η εκλαϊκευμένη ψυχολογία. Ο ευσυνείδητος ψυχολόγος θα διαπραγματευτεί ξεχωριστά με τον κάθε θεραπευόμενο το οικονομικό μέρος της σχέσης τους και δεν θα επιτρέψει ποτέ η περιορισμένη οικονομική δυνατότητα ενός ανθρώπου να του στερήσει την υποστήριξη που έχει ανάγκη. Αν παρ’ όλα αυτά αναζητείτε τρόπο να εμβαθύνετε στο νόημα της ζωής και να κατανοήσετε τους άλλους και τον εαυτό σας μέσα από τα βιβλία, αφήστε τον πάγκο με τα self-help books και κατευθυνθείτε στα ράφια με τον τίτλο: «Λογοτεχνία». *H E. Στάμου είναι διδάκτωρ ψυχολογίας και ερευνήτρια του Centre for Constructions and Identity της Βρετανικής Ακαδημίας.

32bookpress

ιουνιοσ2010

ΘΕΜΑ: ey zhn

«Ημερολόγια ενός πατέρα» Ο Κώστας Στοφόρος προτείνει στους γονείς βιβλία που τον έχουν βοηθήσει στον πιο δύσκολο ρόλο της ζωής του. Της Δήμητρας Μαυρίδου να αντιμετωπίσω κάποιες λάθος κινήσεις μου, μπορεί να βοηθηθούν και οι ίδιοι όταν βρεθούν σε παρόμοιες καταστάσεις. Τα βιβλία μου άλλωστε έχουν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Έχουν όμως και χιούμορ… Προσπαθώ να επικοινωνώ όσο το δυνατόν καλύτερα με τους γονείς, και νομίζω ότι τους ανακουφίζω όχι μόνο δείχνοντάς τους τη χιουμοριστική πλευρά των πραγμάτων, αλλά και βοηθώντας τους να κατανοήσουν ότι και άλλοι γονείς αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με αυτούς. Όταν δούμε ότι και κάποιος άλλος γονιός έκανε το ίδιο λάθος με εμάς, νιώθουμε καλύτερα, κάνουμε ένα βήμα παραπέρα και δεν εγκλωβιζόμαστε. Έχετε κάποια αγαπημένα βιβλία σε αυτή την κατηγορία; Θα συνιστούσα σίγουρα τη σειρά «Δίπλα στο παιδί» των εκδόσεων Κριτική, στην οποία εντάσσονται και τα δικά μου βιβλία. Υπάρχει επίσης και η σειρά «Συμβουλές για ζόρικες καταστάσεις» από τις εκδόσεις Βλάσση, που απευθύνεται στα ίδια τα παιδιά και αναπτύσσει θέματα νευρικής ανορεξίας, σεξουαλικών σχέσεων κτλ. Και, βέβαια, δεν μπορώ να μην αναφέρω τα «‘‘Τοξική’’ παιδική ηλικία» της Sue Palmer (εκδόσεις Κριτική) και «Τι θέλετε αλήθεια για τα παιδιά σας» του Γουαίην Ντύερ (εκδόσεις Γλάρος).

Όταν δούμε ότι κάποιος άλλος γονιός έκανε το ίδιο λάθος, κάνουμε ένα βήμα παραπέρα

Πιτσιρίκο, διάβασε!

Για να μάθουν τα παιδιά σας να μη φοβούνται, για να κατανοήσουν την αξία της υγιεινής διατροφής και της άθλησης και για να ακονίσουν το μυαλό τους. Το φαγητό δεν είναι μόνο για να χορταίνουμε ΕλΕνη ΧαραΤΣη-ΓιωΤαΚη ΕλΕνη ΜΕΤΑίχΜίο

Το μικρό βιβλίο της καλής υγείας Ειρηνη ΧριΣΤΟΠΟύλΟύ (αΠΟΔΟΣη) ΜΕΤΑίχΜίο

νταήδες, εξυπνάκηδες, δήθεν φίλοι και εσύ Jenny AlexAnder ΑΓΚΥρΑ

To μεγάλο βιβλίο της αντι-βαρεμάρας denis Pic-lelievre ΠΑΤΑΚηΣ

Μίλα, μη φοβάσαι: 3 ιστορίες για τη βία στο σχολείο ΕλΕνη ΔιΚαιΟύ, ΒαΓΓΕληΣ ηλιΟΠΟύλΟΣ, ΤζΕΜη ΤαΣαΚΟύ ΕΚΔοΣη ΕΨΥΠΕ

ΔΕίτΕ Επίσησ νιΚΟΣ ΤΟΜαραΣ

Γ

ιατί αποφασίσατε να γράψετε βιβλία που απευθύνονται σε γονείς; Ξεκίνησα να γράφω για να ενημερωθώ πρώτα από όλα ο ίδιος. Δεν παρουσιάζω τις δικές μου απόψεις για το πώς μεγαλώνουν τα παιδιά. Ξεκινάω με προβλήματα που αντιμετώπισα –ή αντιμετωπίζω–

στη δική μου καθημερινότητα με τα παιδιά, στη συνέχεια συμβουλεύομαι τον ειδικό, ανάλογα με το θέμα, και κατόπιν επεξεργάζομαι τις απόψεις του. Τελικά, βλέπω τι μου ταιριάζει και τι όχι, και αυτό είναι που μοιράζομαι με τους υπόλοιπους γονείς μέσα από τα άρθρα και τα βιβλία μου. Επιπλέον, οι γονείς, βλέποντας πώς προσπάθησα

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κριτική το νέο βιβλίο του Κώστα Στοφόρου «20 σεφ, 11 μαμάδες και εγώ. 111 συνταγές και ιδέες διατροφής για παιδιά». Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του «Γονείς για πρώτη φορά», « Όποιος αγαπάει (εκ) παιδεύει» και «Μπαμπά, τι είναι το σεξ;».

Μαθησιακές δυσκολίες ΠΑΤΑΚηΣ ΣΤΕλιΟΣ ΠαΠαΒΕνΤΣηΣ

Προικισμένα μωράεμπνευσμένοι γονείς ΠΑΤΑΚηΣ ΜιριαΜ ΣΤΟΠαρνΤ

Το βιβλίο της φροντίδας του μωρού ΜίΝωΑΣ

BOOKPRESS33

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

Γονιός δεν γεννιέσαι, γίνεσαι

ά κ ι τ χρησβλία βι

Βιβλία που θα σας κάνουν να χαµογελάσετε τις στιγµές που θα έχετε φτάσει στα όριά σας. Της ∆ήµητρας Μαυρίδου

Στην εγκυµοσύνη

Ας υποθέσουµε ότι µόλις µάθατε πως σε λίγους µήνες θα γίνετε µαµά για πρώτη φορά. Πολλά τα άγχη για τους επόµενους εννέα µήνες και ακόµα πιο πολλές οι απορίες σας. Στο βιβλίο «Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για την εγκυµοσυνή» της Αν Ντάγκλας (εκδόσεις Μίνωας) θα βρείτε πολύτιµες απαντήσεις και συµβουλές για τη σύλληψη, τον τοκετό και όλα τα ενδιάµεσα στάδια. Στα δυνατά σηµεία του βιβλίου είναι και «τα λόγια της µαµάς»: σηµαντικές επισηµάνσεις και συµβουλές από νέους γονείς και άτοµα που πρόκειται να γίνουν γονείς. Στην ίδια σειρά κυκλοφορεί

«Περιµένοντας το µωρό» των Christine Schilte και René Frydman (εκδόσεις Κέδρος). Με την πρώτη µατιά ίσως… αγχωθείτε εξαιτίας των πολλών σελίδων (γύρω στις 600), αλλά το πλούσιο και ευανάγνωστο περιεχόµενο θα σας αποζηµιώσει.

Όταν έρθει ο πελαργός

Tώρα αρχίζουν τα δύσκολα: τη στιγµή που θα φύγετε από το µαιευτήριο και θα επιστρέψετε στο σπίτι µε το µωρό σας. Ευ-

Γονείς και παιδιά µπορούν να κάνουν τη δουλειά παιχνίδι και το βιβλίο «Πώς να γίνετε σπουδαίος µπαµπάς», του Ίαν Μπρους, για όλους τους υποψήφιους µπαµπάδες που έχουν όρεξη για… δουλειά, ενώ για τις υποψήφιες µαµάδες που έχουν όρεξη για… γραφή ξεχωρίσαµε τον «Οδηγό εγκυµοσύνης» (εκδόσεις Τερζόπουλος), που λειτουργεί και ως ηµερολόγιο για να καταγράψουν τις σκέψεις και τα συναισθήµατά τους τη σηµαντική αυτή περίοδο της ζωής τους. ∆είτε επίσης και το

τυχώς, υπάρχουν πολλά αξιόλογα βιβλία για να ανατρέξετε όταν χρειαστείτε βοήθεια. Ο πρόεδρος της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας Ανδρέας Κωνσταντόπουλος έγραψε πρόσφατα «Το µωρό σας από τη γέννηση µέχρι τα πρώτα του γενέθλια» (εκδόσεις Παπαδόπουλος), που σίγουρα θα το συµβουλευτείτε αρκετές φορές. Σε παρόµοια λογική κινείται και το βιβλίο «Μωρά» του Christopher Green (εκδόσεις Πλατύπους), το οποίο

θα λατρέψετε για την αµεσότητα και το χιούµορ του. Του ίδιου συγγραφέα και εκδότη είναι και τα βιβλία «∆αµάζοντας τα νήπια» και «Τα νήπια έγιναν παιδιά».

Η ώρα της διαπαιδαγώγησης

Η συµπεριφορά των παιδιών είναι το κυριότερο θέµα που απασχολεί τους γονείς όταν αυτά µεγαλώσουν. Τότε αναλαµβάνουν δράση οι ψυχολόγοι και οι ειδικοί παιδαγωγοί, και ευτυχώς γράφονται πολύ ενδιαφέροντα βιβλία. Όπως τα: «Το µανιφέστο της χαρούµενης παιδικής ηλικίας» του Carl Honore (εκδόσεις Αερόστατο), «Γονείς εν δράσει»

της Βέρας Λεώβαρι (εκδόσεις Κ.Μ. Ζαχαράκης), «Απαντήσεις σε ερωτήσεις γονέων» του Στάνλεϊ Σαπίρο (εκδόσεις Άγκυρα) και «Πώς να µεγαλώσετε ένα παιδί µε υψηλό EQ» (δείκτης συναισθηµατικής νοηµοσύνης) του Λόρενς Σαπίρο (εκδόσεις ∆ωρικός). Ιδιαίτερη µνεία θα πρέπει να γίνει και στο «Πώς να µιλήσετε σε ένα παιδί για…» (εκδόσεις ΚΟΑΝΕΨΥΠΕ). Στις σελίδες του

θα βρείτε τον τρόπο για να µιλήσετε στο παιδί σας για τα δυσκολότερα θέµατα που σας προβληµατίζουν, όπως ένα επικείµενο διαζύγιο, ο θάνατος, ο εκφοβισµός στο σχολείο, η τιµωρία, το σεξ, η υιοθεσία και πολλά άλλα, χωρίς παρωπίδες. Τα θέµατα του βιβλίου και η διαχείρισή τους βασίζονται σε πραγµατικά τηλεφωνήµατα που έγιναν στην τηλεφωνική συµβουλευτική γραµµή της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου. Επίσης, ένα βιβλίο που θα σας κερδίσει µε την πρώτη µατιά είναι το µπεστ σέλερ του ψυχαναλυτή Νίκου Σι-

δέρη «Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν» (εκδόσεις Μεταίχµιο). ∆ιδάσκει την τέχνη τού να είσαι γονιός, η οποία στηρίζεται στο δίπολο αγάπη-κανόνες. Για τη δύσκολη περίοδο της εφηβείας η ψυχολόγος Αλεξάνδρα Καπάτου δίνει πολύτιµες απαντήσεις στο «Εφηβεία: Συµβουλές σε γονείς για µια αρµονική συµβίωση µε εφήβους» (εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί).

Τα παιδία παίζει

Για τον ελεύθερο χρόνο προτείνουµε τα βιβλία της Caroline Young «Ψυχαγω-

γώντας και εκπαιδεύοντας το µωρό σας» και «Ψυχαγωγώντας και εκπαιδεύοντας τα µικρά παιδιά» (εκδόσεις Πατάκη). ∆ύο ευχάριστοι οδηγοί, µε δραστηριότητες και ιδέες, για να περνάτε δηµιουργικά τον χρόνο σας µε το παιδί σας. Και όσοι θα σπεύσετε να διαµαρτυρηθείτε ότι δεν έχετε αρκετό χρόνο για παιχνίδι συµβουλευτείτε το «Μαµά, µπαµπά, πότε θα παίξετε µαζί µου;» (εκδόσεις Θυµάρι), στο οποίο η Γκίζελα Βάλτερ µάς δείχνει πόσο άνετα µπορούν, γονείς και παιδιά, να κάνουν τη δουλειά παιχνίδι.

34BOOKPRESS

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

ΚΟΜΙΚΣ

Ιστορίες καθηµερινής τρέλας

∆είτηες επίσ

Η αβάσταχτη ελαφρότητα «εντός των τειχών» µιας µεγαλούπολης. Της Μαρίας Τζαµπούρα

Intra Muros ΤΑΣΟΣ ΖΑΦΕΙΡΙΑ∆ΗΣ, ΠΕΤΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΛΙΑΣ ΕΝΝΕΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 2010 ΣΕΛ. 56, ΤΙΜΗ €6,00

Σ

ε αυτή τη χώρα όσοι κάνουν ερωτήσεις είναι καταδικασµένοι να µην παίρνουν ποτέ απαντήσεις. Το νέο µαρτύριο το Σίσυφου είναι ακριβώς αυτό. Όλοι κουβαλάµε ένα κουβάρι ερωτήσεων το οποίο το ανεβάζουµε µέχρι την κορυφή του παγόβουνου της ελληνικής πραγµατικότητας και ξαφνικά, ακριβώς λίγο πριν από την απάντηση ή τη δικαίωση των κόπων µας, κυλάει µε πάταγο πίσω, πολύ πίσω, κάπου στις απαρχές της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους, νοµίζω… Έτσι, στην ερώτηση αν υπάρχει ελληνική σκηνή κόµικ, η απάντηση είναι ότι βεβαίως και υπάρχει, πολύ περισσό-

τερο τουλάχιστον απ’ ό,τι υπάρχει η ελληνική οικονοµία… Ποιοι και κυρίως γιατί επιµένουν όσοι εννοούν να ασχολούνται µε τη δηµιουργία κόµικ εν Ελλάδι ότι είναι καλά κρυµµένο κάτω από τόνους αποτσίγαρα και τις στάχτες όσων επιχείρησαν να αναλύσουν το φαινόµενο; Η πορεία του Τάσου Ζαφειριάδη και του Πέτρου Χριστούλια είναι λίγο-πολύ ανάλογη µε εκείνη των περισσότερων κοµιξάδων, πτυχιούχων ανώτατης σχολής. Φοιτητική ζωή στη Θεσσαλονίκη, µεταπτυχιακό και καριέρα στην Αθήνα. ∆εν είναι περίεργο λοιπόν που οι δηµιουργοί της σειράς «Intra Muros» χρησιµοποιούν ακριβώς αυτό το πρότυπο ως ήρωα της σειράς που δηµοσιεύεται κάθε Σάβ-

Ο ήρωας δεν έχει ανταλλάξει κουβέντα παρά µόνο µε τον εαυτό του βατο στο «9» της «Ελευθεροτυπίας» και κυκλοφορεί πλέον σε άλµπουµ. Το χαρακτηριστικά µικρό µέγεθος του πρωταγωνιστή, εκτός από έξυπνο εύρηµα για αντισυµβατικά καρέ, είναι και η επίσηµη «θέση» από όπου βλέπει τη ζωή. Από χαµηλά. Οι µικροί ήρωες της καθηµερινότητάς µας δεν είναι οι απέναντι, αλλά ο µικρόκοσµός µας. Η καφετιέρα, το πλυντήριο, οι κεραίες και τα χαλασµένα πεζοδρόµια, αναπόσπαστο κοµµάτι της αισθητικής µας, από σκηνικό γίνονται πρωταγωνιστές στο δικό µας «µονόπρακτο» ζωής. Ο

εγωισµός των ανθρώπων της πόλης έγκειται στο ότι το κέντρο της ύπαρξής τους είναι ο εαυτός και η ζωή τους. Η αυτονοµία στο δυάρι είναι µεν κατάκτηση αλλά και παγίδα. Πενήντα σελίδες µετά, ο ήρωας δεν έχει ανταλλάξει κουβέντα µε κανέναν άλλο παρά µόνο µε τον εαυτό του και δεν έχει συναντηθεί µε κανέναν άλλο παρά µόνο µε τις σόλες και τα παπούτσια των περαστικών. Σε συνεχή εσωτερικό µονόλογο, ακούει µόνο τις δικές του σκέψεις, φόβους κι επιθυµίες, ανίκανος να ξεφύγει από επαναλαµβανόµενες καθηµερινές συνήθειες, που λειτουργούν όµως ως καθησυχαστικό µάντρα, σε έναν κόσµο που συνεχώς αλλάζει. Γονείς, σχέσεις, φίλοι, γείτονες, όλοι δίνουν ένα ηχηρό παρών διά της απουσίας τους. Καµιά φορά, αυτή η απόλυτη µοναξιά µπορεί να είναι και η άλλη όψη της απόλυτης ελευθερίας. Το ιδιότυπο χιούµορ του Τάσου Ζαφειριάδη, γνωστό στους περισσότερους από την προηγούµενη δουλειά του «Ο Κυρ Κονγκ και άλλες ιστορίες» (εκδόσεις 9η ∆ιάσταση), δίνει τον τόνο αλλά και την ελευθερία στον Πέτρο Χριστούλια να στήσει έναν κόσµο που, ενώ όλοι τον κοιτάζουµε, λίγοι τον βλέπουµε πραγµατικά. Κατά µία έννοια, οι «Ιστορίες των Μελανουπόλεών» του (εκδόσεις 9η ∆ιάσταση, χρυσό ΕΒΓΕ εικονογράφησης 2009) συνεχίζονται! Όσο για τους Έλληνες κοµίστες γενικότερα…, αν τους αντέξει η σκηνή, θα φανεί στο χειροκρότηµα!

Bleeding Ηearts ΣΠΥΡΟΣ ∆ΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ, ΑΛΕΞΙΑ ΟΘΩΝΑΙΟΥ JEMMA PRESS 2010 ΣΕΛ. 64, ΤΙΜΗ €7,50

Εδώ δεν υπάρχουν δαντελένιες ακρογιαλιές και πρίγκιπες σε άσπρο άλογο. Οι ιστορίες είναι βγαλµένες την ώρα που το µυαλό µας παίζει περίεργα παιχνίδια. Οδυνηρά ασπρόµαυρα, τα καρέ άλλοτε παραπέµπουν στις πειραµατικές φωτογραφίες του Μαν Ρέι και άλλοτε σε ακτινογραφίες, καθώς το εκτυφλωτικό άσπρο δεν αφήνει πολλά περιθώρια για «αποχρώσεις» ή «γκρι» νότες αισιοδοξίας στις σκληρές ιστορίες που διηγούνται.

Galaxia ΜΑΝΟΣ ΛΑΓΟΥΒΑΡ∆ΟΣ COMICWORLD 2009 ΣΕΛ. 144, ΤΙΜΗ €12,90

Από τις πιο ενδιαφέρουσες προσπάθειες για ένα βιβλίο που παραπέµπει στον ασιατικό πολιτισµό και στις σελίδες των manga – κυρίως όσον αφορά το σχέδιο. Η φαντασία του δηµιουργού έχει κυριολεκτικά εκτοξευτεί στο διάστηµα, µε τον βασικό ήρωα να κινείται µεταξύ Κρόνου και Ουρανού. Η σειρά θα ολοκληρωθεί σε είκοσι τόµους!

The Umbrella Academy GERARD WAY ΕΙΚΟΝ. GABRIEL BA ΜΤΦΡ. ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΣ HELM 2009 ΣΕΛ. 188, ΤΙΜΗ €25,00

Εφόσον υπογράφεται από τον Gerard Way, τραγουδιστή του My Chemical Romance, η ιστορία έχει σίγουρα ρυθµό! Οι περίεργες ικανότητες επτά παιδιών, µελών ιδιότυπης οικογένειας υπερηρώων δεν είναι ακριβώς «µουσική στα αυτιά µας», καθώς το δοξάρι που αγγίζει τις ευαίσθητες χορδές της ύπαρξής τους είναι στα χέρια του «πρώτου βιολιού», της τραγικής Βάνια.

bookpress35

ιουνιοσ2010 ΠΟΙΗΣΗ

Μια θλίψη κατοικήσιμη

Όταν η ποίηση μας δίνει δύναμη να αναμετρηθούμε με την απώλεια. Του Δ.Κ

Κ

Συνάντηση Λόγου και σιωπής

Συλλογή που φιλοδοξεί να μετατρέψει τον ζόφο της εσωτερικής μας νύχτας σε ανθισμένο κήπο λουσμένο στο φως. Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ο

ι ποιητές […] αποπειρώνται καταμεσής στη νύχτα το κατάλευκο. // Από μια χειραψία που με το θαύμα αντάλλαξαν, / μετέχουν του αθώου». Στη σταθερά που διατυπώνεται στους στίχους αυτούς αναπτύσσει την ποιητική της η Ελένη Κόλλια στη συλλογή «Απλή μέθοδος των χρωμάτων» (Ηριδανός 2009). Η ποιήτρια, την οποία γνωρίζουμε ήδη από τη συλλογή «Ένοικος του ενικού», αλλά και από τις μεταφράσεις της σε ποιήματα των Ελυάρ, Προυστ και Ρεμπώ, με το νέο της βιβλίο μάς εγχειρίζει μια φιλοσοφική-υπαρξιακή ποίηση υψηλής αισθητικής και στόχευσης. Ένας λόγος, ορισμένως παραινετικός, σχηματοποιείται, πότε δημιουργώντας χρωματικές ταυτότητες στις λέξεις, στις φράσεις, στα νοήματα, πότε αποχρωματίζοντας, αποκαθαίροντας τον Λόγο από φτιασίδια και στολίσματα, ενάντια στη μελαγχολία της πολυχρωμίας, επιχειρώντας, αν είναι δυνατόν, να γράψει το ποίημα με σιωπή. Το ποίημα, μας λέει η Κόλλια, για να λειτουργήσει πρέπει «να μπαίνει σε όλες τις

φωνές / και να ανατρέφει τις σιωπές τους». Η ποιήτρια αποφορτίζει τις λέξεις από το βάρος των σημασιών και του πένθους της μαύρης μελάνης, που σηκώνουν από τη δημιουργία της γραφής – βάρος που προκύπτει από το χρέος των λέξεων να ερμηνεύουν τα δυσερμήνευτα και να αποκωδικοποιούν τα δυσανάγνωστα. Τα ποτάμια του μέλλοντος κουβαλούν απόβλητα άναυδου λόγου. Ο ποιητής είναι υποχρεωμένος να τα εκτρέψει σε μια κοίτη καινούργια. Στην παρούσα συλλογή διακρίνουμε απόηχους μαθητείας στον αισιόδοξο και νοσταλγικό Ελύτη και κάποτε στον επικό Ρίτσο, όσον αφορά στη χρήση του γλωσσικού εργαλείου, γιατί ως προς τη θεματική συνομιλεί διαρκώς με τις «Εκλάμψεις» του Ρεμπώ, αλλά και με την ηχηρή σιγή του Ελυάρ («και σιωπή τη σιωπή το ασύλλαβο νόησα νόημα», σ. 39). Ποίηση τρυφερή και σπαραχτική, που τη διακρίνει βαθιά αυθεντικότητα, χωρίς επιτήδευση, ποίηση που φιλοδοξεί να μετατρέψει τον ζόφο της εσωτερικής μας νύχτας σε ανθισμένο κήπο λουσμένο στο φως.

αιρό πριν / ήμουν παιδί σε μια παράξενη χώρα: // Ήμουν Ιρλανδέζα στην Αγγλία. // Έμαθα / μια δεύτερη γλώσσα εκεί / που μου παραστάθηκε· ένας σίγουρος τόπος: // τη lingua franca μιας χαμένης πατρίδας. // Μια διάλεκτο που / να μπορεί ακόμη να λέει ό,τι δεν έχει υπάρξει ποτέ: // Εκείνον τον απέραντο ορίζοντα. Πάντα / μακρινό και πάντα αδύνατο. Το ενάντιο πάθος / του να θέλεις να είσαι ολόκληρος. // Γιατί αυτό είναι η γλώσσα: / μια θλίψη κατοικήσιμη. Ένας τρόπος του λέγειν / για τη συνηθισμένη, καθημερινή μας αναμέτρηση / με παρόμοιες απώλειες: // κάτι που πονάει / τόσο ακριβώς βαθιά / όσο ν’ αφήνει μια ουλή. // Και που να θεραπεύει τόσο ακριβώς βαθιά, ώστε να γινόμαστε ένα έθνος.

Σχόλιο

χρέος όχι μόνο όσων, όπως εγώ, διατείνονται ότι την αγαπάνε την ελληνική γλώσσα, αλλά εντέλει όλων μας: να την κρατήσουμε αρκετά αιχμηρή και σκληρά συμπονετική, ώστε να μπορεί να φτιάξει, από εμάς που προσπαθούμε –εντελώς ιδιαίτερα ο καθένας μας– να την αρθρώσουμε, ένα έθνος.

Η δημιουργός

Η Eavan Boland γεννήθηκε στο Δουβλίνο το 1944, μεγάλωσε και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Ιρλανδία και στη Μεγάλη Βρετανία. Σήμερα μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στη γενέτειρα πόλη της και στην Καλιφόρνια. Η ζωή, και συνακόλουθα η ποίηση της Boland, στιγματίστηκαν από την εγκατάσταση της οικογένειάς της στο Λονδίνο, την οποία η ίδια βίωσε ως εξορία. Η αποξένωση και τα ζητήματα της ταυτότητας και των ρόλων, κυρίως της σύγχρονης γυναίΈνας κας και του μετανάστη, καποιητής της πλατφόρτέχουν κεντρική θέση στην μας Poetry Now επιποίησή της, η οποία, αν και λέγει και σχολιάζει ένα ρηξικέλευθα λυρική, χαποίημα παρουσιάζοντας τον ρακτηρίζεται από έντονα δημιουργό του. Την επιμέκοινωνικο-πολιτική και λεια της στήλης έχει φεμινιστική χροιά. ο Γιώργος Χαντζής.

Προφανώς ούτε η ίδια η Εavan Boland («The Lost Land», Carcanet Press 1998) φαίνεται να έχει πειστεί: η γλώσσα δεν είναι αρκετή. Παρ’ όλα αυτά, μέσα στη φιλάνθρωπη θλίψη της καλοκαιριάτικης κιόλας Αθήνας, μου προσέφερε τη «σωτήρια προς επιβίωση ψευδαίσθηση» που, προσωπικά τουλάχιστον, έχω ανάγκη. Θα με κολάκευε να νιώθω τη γλώσσα που έχω για μητρική να επιδεικνύει στη σημερινή της μορφή τις μαγικές, σχεδόν, ικανότητες που δυνητικά προσάπτει σε μια γλώσσα το εν λόγω ποίημα. Από μια ενδόμυχη φιλαρέσκεια, συλλογίστηκα, προς στιγμήν, τη σύγχρονη ελληνική γλώσσα ικανή και αρκετή να εκφράσει ό,τι κατά κανόνα σήμερα μόνο ονειρεύεται – να συντηρεί και να δίνει δύναμη στον καθέναν από εμάς για τις συνήθεις αναμετρήσεις μας με την απώλεια. Άκουσα στο ποίημα αυτό, αντιπροσωπευτικά στη φωνή της Boland, όποιον άλλο προσπαθεί στις μέρες μας να εκφραστεί με τα ελληνικά εναποθέτοντας εκεί νοσταλγίες, πόθους, ματαιώσεις ή –γιατί όχι;– θριάμβους και επιτεύγματα. Και ίσως να το επέλεξα, και δημόσια να το κατέθεσα, για να μου υπενθυμίζει το κύριο, καθημερινό

36BOOKPRESS

IOYNIOΣ2010

Ε∆Ω ΒΙΒΛΙΟΥΠΟΛΗ

Ο σπασίκλας, η νευρική και οι ντέτεκτιβ Επιλογές από τις πιο ευφάνταστες σειρές. Της Αναστασίας Καµβύση

3 p To

Μια εξαιρετική περιπέτεια για εφήβους, µια έξυπνη διαδροµή στην ελληνική τέχνη από τον 19ο αιώνα έως σήµερα και η µεταφορά µιας σπουδαίας ταινίας στο χαρτί.

Τα χρονικά της Αντάκρης Η µάγισσα του Μπιλθόρ ΜΕΝΕΣΤΡΕΛ ΤΟΥ ΜΙΡΑΒΑΛ ΕΙΚΟΝ. ΜΑΝΟΣ ΛΑΓΟΥΒΑΡ∆ΟΣ ΜΙΝΩΑΣ 2009 ΣΕΛ. 461, ΤΙΜΗ €16,08

Eικονογράφηση του Olivier Balez από το «Το χαµίνι».

Η συγγραφέας Μέγκαν ΜακΝτόναλντ εµπνεύστηκε τη ζωηρή, ανεξάρτητη και αστεία Μιµή τη νευρική και τις περιπέτειές της από τη δική της ζωή µε τις τέσσερις αδερφές της. Η Μιµή η νευρική προβλέπει το µέλλον, γίνεται γιατρός και γυρίζει τον κόσµο σε 8,5 ηµέρες. Αγαπά τα ζώα, την προβληµατίζει η οικολογική καταστροφή του πλανήτη και όσα µπορούµε να κάνουµε για να τη σταµατήσουµε, αλλά ταυτόχρονα δεν παύει να είναι ένα παιδί που θέλει να ξεχωρίσει, ακόµη και προβλέποντας το µέλλον. Μια πιτσιρίκα, µε την οποία θα ταυτιστούν εύκολα πολλά παιδιά, ειδικά όσα εκνευρίζονται από τα µικρότερα αδέλφια τους και ονειρεύονται µια µέρα να γίνουν διάσηµα, και µάλιστα σύντοµα.

Ένας µουσικός και ερευνητής παράδοξων φαινοµένων, ο Μενεστρέλ του Μιραβάλ, παίρνει τον δρόµο πέρα από την Άκρη (αυτό που εµείς ονοµάζουµε Γη) και φτάνει µέσα από µια Αναπακτή στο µαγικό σύµπαν της Αντάκρης και των δώδεκα κόσµων της. Η Αντάκρη, γνωστή στους κατοίκους της ως Ονειρένια, είναι η πατρίδα των Ονειροβατών, των Κλειδοκρατόρων, των Μαγισσών και άλλων υπερφυσικών πλασµάτων. Εκεί έχει φτάσει πριν από αυτόν η ατρόµητη δωδεκάχρονη Ευγενία Βασιλικού, τα ηµερολόγια της οποίας διαβάζει ο Μενεστρέλ. Η Ευγενία µαζί µε τους φίλους της –την Κίρσι από τη Φινλανδία και τον Τίµοθι από την Αγγλία– βρίσκονται στην αρχή µιας µεγάλης περιπέτειας που θα εξαπλωθεί σε έξι τόµους. Ναι, ο Μενεστρέλ του Μιραβάλ µάς υπόσχεται µια εξαλογία, µια αληθινή, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδοµένα σάγκα, που αξίζει να την παρακολουθήσετε µε ενδιαφέρον.

Το χαµίνι LAURENCE GILLOT ΕΙΚΟΝ. OLIVIER BALEZ ΜΤΦΡ. ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΟΥΤΑΛΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ 2009 ΣΕΛ. 64, ΤΙΜΗ €11,55

την οικογένεια. Ο µπεστσελερίστας της εφηβικής λογοτεχνίας Τζεφ Κίνι υπογράφει µερικές ακόµη σελίδες ηµερολογίου από τη ζωή ενός έφηβου αγοριού, κάνοντάς µας να αναρωτιόµαστε αν πρόκειται για τη δική του παρατεταµένη εφηβεία ή για «κλεµµένες» στιγµές από τη ζωή των δύο γιων του.

Το ηµερολόγιο ενός σπασίκλα 4 Σκυλίσια ζωή Τζεφ Κίνι

ΜΤΦΡ. ΧΑΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2010 ΣΕΛ. 232, ΤΙΜΗ €11,00

Ο Γκρεγκ Χέφλι σκοπεύει να περάσει το καλοκαίρι του κλεισµένος στο σπίτι παίζοντας ηλεκτρονικά. Η µαµά του έχει διαφορετική άποψη, αφού στα µάτια της το καλοκαίρι είναι η καλύτερη εποχή για εξωτερικές δραστηριότητες, και µάλιστα από αυτές που περιλαµβάνουν όλη

Μιµή η νευρική Τόµοι 4, 5, 6

Μέγκαν ΜακΝτόναλντ ΕΙΚΟΝ. ΠΙΤΕΡ ΡΕΪΝΟΛΤΣ ΜΤΦΡ. ΡΕΝΑ ΡΩΣΣΗ-ΖΑΪΡΗ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2010 ΣΕΛ. 160, ΤΙΜΗ €8,00

The 39 Clues Η φάλτσα νότα Gordon Korman

ΜΤΦΡ. ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙ∆ΟΥ ΑΓΚΥΡΑ 2010

Ένας φτωχός και καλόκαρδος αλητάκος, ο Σαρλό, βρίσκει ένα µωρό και το παίρνει υπό την προστασία του. Το µωρό, µην έχοντας στον ήλιο µοίρα, καθώς µεγαλώνει συνεργάζεται µε τον Σαρλό σε µικροαπατεωνιές, προκειµένου να βγάλουν τα προς το ζην. Τελικά, µια µέρα το κοινωνικό σύστηµα αντιλαµβάνεται την ύπαρξη και τη συµβίωσή τους, και αποφασίζει να τους χωρίσει στέλνοντας τον µικρό σε ορφανοτροφείο. Εξαίσια εικονογραφηµένο βιβλίο-µεταφορά στο χαρτί µιας από τις πιο τρυφερές ιστορίες που είδαµε ποτέ στο σινεµά. Ο πρωτότυπος τίτλος της ήταν «The Kid». Οι µικροί αναγνώστες θα βρουν στο βιβλίο στοιχεία για την ταινία, τους πρωταγωνιστές της και τις συνθήκες στις οποίες γυρίστηκε, καθώς και πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Τσάρλι Τσάπλιν.

ΣΕΛ. 232, ΤΙΜΗ €14,80

Αν η Έιµι κι ο αδερφός της Νταν Κέιχιλ καταφέρουν να βρουν τα 39 στοιχεία που αναζητούν, θα γίνουν πλούσιοι. Οι περιπέτειές τους, που ξεκίνησαν στο βιβλίο «Ο Λαβύρινθος των σκελετών» και συνεχίζονται στο δεύτερο βιβλίο της σειράς, στη Βιέννη, θα ολοκληρωθούν σε 10 βιβλία, γραµµένα από διαφορετικούς συγγραφείς. Στο δεύτερο βιβλίο οι δύο έφηβοι κυνηγούν µια κωδικοποιηµένη παρτιτούρα του Μότσαρτ, ενώ οι ανταγωνιστές τους τους βάζουν εµπόδια και τρικλοποδιές. Μόλις κυκλοφόρησε και το 3ο βιβλίο της σειράς «Ο κλέφτης των σπαθιών».

Στο πάρκο µε τα ζώα ΑΛΚΗΣΤΗ ΧΑΛΙΚΙΑ ΚΑΛΕΙ∆ΟΣΚΟΠΙΟ 2010 ΣΕΛ. 48, ΤΙΜΗ €12,00

Ένα µυρµήγκι µάς κοιτάζει κατάµατα, ενώ πεταλούδες δείχνουν τον δρόµο έξω από έναν λαβύρινθο. Μια κοπέλα άλλης εποχής ποζάρει µε το σκυλάκι της, ενώ ένα κοπάδι πρόβατα καθρεφτίζεται στο νερό κι ένας παπαγάλος βγάζει γλώσσα στον πειρατή που τον συνοδεύει. Συλλογή από λιλιπούτειες ιστορίες, µε ήρωες οικόσιτα και άγρια ζώα – αστείες, τρυφερές και εξαιρετικές αφορµές, όλες τους για να οδηγήσει κανείς ένα παιδί στην εξερεύνηση της ζωγραφικής, της γλυπτικής και της φωτογραφίας. Σε αυτό το εικαστικό ταξίδι από την τέχνη του 19ου αιώνα έως το ψηφιακό σήµερα πρωταγωνιστούν, επίσης, έργα των Αλ. Ακριθάκη, Ν. Μιλάρκου, Θ. Χατζηµιχαήλ και Μ. Ψωµά. Το βιβλίο ολοκληρώνουν δραστηριότητες και –ελπίζουµε– και η πρωτοβουλία των γονιών να συνοδέψουν τα παιδιά σε µουσεία και αίθουσες τέχνης.

IOYNIΟΣ2010

Στην ντουλάπα µε τις αναµνήσεις Κάθε µήνα ένας άνθρωπος του βιβλίου θυµάται τα αγαπηµένα του παιδικά αναγνώσµατα. Αυτό τον µήνα ο εικονογράφος Βασίλης Παπατσαρούχας. Της Αναστασίας Καµβύση

Ο

Βασίλης Παπατσαρούχας γεννήθηκε το 1975 στην Αθήνα και σπούδασε ζωγραφική και γραφικές τέχνες στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Από τα 50 περίπου βιβλία που έχει εικονογραφήσει ξεχωρίζουν, µεταξύ άλλων, το «Μυστήριο της Ανοµβρίδας» του Κώστα Χαραλά (έπαινος ΙΒΒΥ, 2003), η «Χρυσούλα» της Λίλας Πατρόκλου (πρώτο βραβείο ΙΒΒΥ, 2004) και η «Κοκκινοσκουφίτσα», διασκευή της Αργυρώς Κοκορέλη (Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης, 2004). Το 2008 ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Άντερσεν, ενώ το

2009 πραγµατοποίησε την πρώτη ατοµική του έκθεση στην Αθήνα. Ο αγαπηµένος µου ήρωας παραµυθιού. Σίγουρα, µε κλειστά τα µάτια, χωρίς να πάρω ανάσα, λέω ότι είναι η Αλίκη από τη «Χώρα των Θαυµάτων». Εδώ και χρόνια συλλέγω εκδόσεις της από όλο τον κόσµο, φτωχές ή πολυτελείς, κιτς ή εξαιρετικής αισθητικής. Είναι και θα παραµείνει το αγαπηµένο µου κορίτσι των παραµυθιών. Το πρώτο βιβλίο που διάβασα... Το έχω εδώ δίπλα µου (χωρίς πλάκα). Θα σας διαβάσω και την αφιέρωση που έχει. «Βρε Μπόµπο-

Μπίλυ, µου φαίνεται πως αυτό είναι το πρώτο σου βιβλίο. Να δούµε τι τύχη το περιµένει. Φιλάκια, Χρόνης-Ρηνιώ (θείος και θεία). Πάσχα 1978, Κατακάλι». Μια πολύ τρυφερή ιστορία µε τίτλο «Το µικρό, µικρούτσικο αστεράκι» της Ελένης Βαλαβάνη, σε εικονογράφηση Άννας Μενδρινού. Ήµουν τριών ετών! Τα αγαπηµένα µου παιδικά βιβλία. Ου… πολλά. Ανάµεσα σε άλλα και µια συλλογή ιστοριών του Άντερσεν, που κουβαλούσα µαζί µου. Με κατακίτρινο εξώφυλλο και ρεαλιστική εικονογράφηση που µε τρόµαζε, αλλά και µε παρακινούσε να τη δω ξανά και

ξανά. Οι ιστορίες του ∆ανού παραµυθά είναι σκοτεινές και παράξενες τις περισσότερες φορές. Όσο πιο αλλόκοτες, τόσο περισσότερο βυθιζόµουν. ∆υστυχώς, αυτό το βιβλίο δεν το έχω πια. Θεωρώ εξαιρετική την εικονογράφηση της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυµάτων» από τον Dusan Kallay. Τόσο πλούσια, τόσο διαφορετική και αισθαντική. Τροµερή δουλειά, που ετοίµαζε για χρόνια. Ένας σπουδαίος εικονογράφος… Γιατί ένας; Πολλοί. Αν πρέπει να πω έναν µόνο όµως, τότε θα πω… John Tenniel, Wolf Erlbruch, Lizbeth Zwerger, Dusan Kallay, Gustave Dore, Arthur Rackham... Θα ήθελα να εικονογραφήσω... Πολλά! Το επόµενο βιβλίο µου. Σε λίγες µέρες θα τυπωθεί το βιβλίο του Χρήστου Μπουλώτη «Τα παράξενα σκουπίδια του κυρίου ΝΟ». Βρίσκοµαι στα µισά σε ένα που κάνω µε το αδερφάκι µου, τον Πασχάλη Τσαρούχα, µε τίτλο «Ο Μπίλης Καντίλης στο ParisDakar», ακολουθεί ένα δικό µου ηµερολόγιο για το 2011, µετά πάλι Μπουλώτης, Τριβιζάς και βλέπουµε…

Βρε ΜπόµποΜπίλυ, µου φαίνεται πως αυτό είναι το πρώτο σου βιβλίο

Από την εικονογράφηση του βιβλίου «Ο γάτος Λεοπόλδος στη Σχολή Καλών Τεχνών» του Χρήστου Μπουλώτη, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα.

38bookpress

ιουνιοσ2010

Isbn

«Το καθετί δίπλα στο νερό φαντάζει ωραιότερο» ε.ε. κάμινγκς ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Η άρρωστη πολιτεία Γαλατεια ΚαζαντζαΚΗ ΕπίΜΕτΡο ΚΕλΗ ΔασΚαλα ΕλλΗνίΚα ΓΡαΜΜατα 2010 σΕλ. 229,τίΜΗ €14,00

νουβέλα για τη σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών, πρωτοδημοσιευμένη το 1914 από τη Γαλάτεια Καζαντζάκη, με το ψευδώνυμο πετρούλα Ψηλορείτη. Ήταν η πρώτη στην ελληνική λογοτεχνία του 20ού αιώνα που ανέδειξε το θέμα της λέπρας, μέσα από μια ερωτική ιστορία. Η πρωταγωνίστρια, μια υπερήφανη κοπέλα, διχάζεται ανάμεσα στη συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει σωτηρία και στη χαρά του έρωτα που συνάντησε αναπάντεχα στην «πολιτεία των λεπρών».

Ο Μαρξ ξανά

Ένα νεανικό έργο του μεγάλου στοχαστή.

Για το εβραϊκό ζήτημα Καρλ Μαρξ ΜτφΡ. ΘΕοφυλαΚτοσ παπαΚΩνσταντίνου ΕπίΜ. ΓίΩΡΓοσ ΡουσΗσ ΓΚοΒοστΗσ 2010 σΕλ. 203, τίΜΗ €10,00

Τ

ο έργο αυτό είναι ένα μάλλον παραμελημένο, αν και κομβικό, κείμενο του νεαρού Μαρξ. Γράφτηκε όταν αυτός ήταν 25 χρονών ως απάντηση στις προϋποθέσεις που έθετε ο Bruno Bauer για τη χειραφέτηση των Εβραίων. Όμως, με αφορμή αυτό το ζήτημα, ο Μαρξ αντιμετωπίζει ήδη κριτικά, με όρους ιστορικού και διαλεκτικού υλισμού, την κυρίαρχη τάξη και σκέψη, αμφισβητεί πιο συγκεκριμένα την ικανότητα της πολιτικής, μόνο, επανάστασης

και της αστικής δημοκρατίας να οδηγήσει στη χειραφέτηση, θέτει ως προϋποθέσεις αυτής της τελευταίας την κοινωνική επανάσταση και την υπέρβαση των αντιθέσεων της αστικής κοινωνίας των ιδιωτών, και πιο ειδικά της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και της εμπορευματικής παραγωγής που δεσπόζουν σε αυτήν, και οραματίζεται ήδη μια χωρίς κράτος κοινωνία της πανανθρώπινης χειραφέτησης. Εκατόν εξήντα έξι χρόνια μετά τη συγγραφή του, το βιβλίο αυτό παραμένει πολύπλευρα επίκαιρο, τόσο ως αναπόσπαστο κομμάτι της ξανά επίκαιρης μαρξικής κοσμοθεωρίας όσο και για το κριτικό του πνεύμα. Η παρούσα έκδοση, πέρα από τη θεωρημένη ανατύπωση της ιστορικής έκδοσης του 1932, περιλαμβάνει μια εκτενή εισαγωγική μελέτη του Γιώργου Ρούση, μέσα από την οποία επιχειρείται από τη μια να αναδειχθεί διεξοδικά η αξία αυτού καθαυτού του έργου, καθώς και η συμβολή του στην εξέλιξη της μαρξιστικής σκέψης, και από την άλλη να αντικρουστεί ο δήθεν αντισημιτισμός του.

Ο λαός των μουνούχων ιστορία του αγίου Παχουμίου Οι φυλακές Κώστασ ΒαρναλΗσ ΕπίΜ. αίΚατΕΡίνΗ ΜαΚΡυνίΚολα ΚΕΔΡοσ 2010 σΕλ. 235, τίΜΗ €16,00

Oγδόντα εφτά χρόνια μετά την πρώτη τους έκδοση στην αλεξάνδρεια το 1923, τα τρία –λησμονημένα σχεδόν– αφηγήματα του Βάρναλη που περιλαμβάνονται στην παρούσα συλλογή, παραμένουν επίκαιρα. σε έναν κόσμο «μ’ αλυσίδες στην ψυχή», τα διηγήματα του Βάρναλη αφυπνίζουν, αποκαλύπτουν, προκαλούν, συγκινούν, απέναντι στην πτώση, ηθική και υλική, και επικαλούνται την απονεκρωμένη μνήμη κάθε ανθρώπου, κάθε τόπου, κάθε λαού.

προβάλλει το πεπρωμένο με τη μορφή του υπαρξιακού κενού και της μοναξιάς. παρακολουθούμε την πορεία τους προς τη συνειδητοποίηση της βαθύτερης όψης των πραγμάτων.

Προς κυρία σ.δ.: Ο άντρας σας, σας απατάει Φιλιώ ΠαρθενΗ αΓΚυΡα 2010 σΕλ. 208, τίΜΗ €13,80

«πρως κηρία σ.Δ.: Ω άντρας σας, σας απατάυ». Μπορεί ένα μικρό, τσαλακωμένο και εντελώς ανορθόγραφο ανώνυμο σημείωμα να αλλάξει ολοκληρωτικά τη ζωή μιας γυναίκας; Μετά την απόγνωση και τον θυμό που προκαλεί μια απιστία, ένας είναι ο στόχος. το ξεμπρόστιασμα του μοιχού. Είναι ποτέ δυνατόν ο επί εικοσαπενταετία πιστός κι αφοσιωμένος σύζυγος να την απατάει; Η απάντηση θα έρθει μέσα από μια σειρά κωμικοτραγικών γεγονότων.

Κομμμάτια του παζλ που λείπουν Χριστινα ΜαταραΓΚα τΕτΡαΓΩνο 2010 σΕλ. 296, τίΜΗ €18,90

στο Μόναχο, που βρέθηκε η Ελίνα για να κάνει μια νέα αρχή θα γνωριστεί με τον αλέξανδρο και τον ανδρέα, δύο άντρες που τους ενώνει βαθιά φιλία. στο μυθιστόρημα αυτό παρακολουθούμε την ιστορία και τις σκέψεις μιας γυναίκας που γνωρίζει δύο φίλους, εμπλέκεται σ’ ένα ερωτικό παιχνίδι μαζί τους, και στην πορεία ανακαλύπτει ότι δεν είναι μόνο φίλοι, αλλά και εραστές.

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ σαρκοβόρες ιστορίες ΜΠερναρ Κιρινι ΜτφΡ. ΓίΩΡΓοσ ΞΕναΡίοσ ΜΕταίχΜίο 2010 σΕλ. 256, τίΜΗ €17,00

ίδιόρρυθμες, σουρεαλιστικές και γκροτέσκες ιστορίες ενός κόσμου όπου σαρκοβόρα φυτά καταβροχθίζουν τον μελετητή τους, ψυχές πετούν πότε στο ένα σώμα πότε στο άλλο, μια γυναίκα-πορτοκάλι καταναλώνεται στη διάρκεια μίας βραδιάς, μια φυλή του αμαζονίου μιλά μια παράξενη γλώσσα, η οποία προβληματίζει γλωσσολόγους και εθνολόγους γιατί είτε οι άνθρωποι αυτοί έχουν φτάσει σε άλλα επίπεδα συνεννόησης είτε απλώς δεν συνεννοούνται.

αντίο ιστανμπούλ Esmahan aykol ΜτφΡ. Θανοσ ΖαΡαΓΚλΗσ ΚΡίτίΚΗ 2010 σΕλ. 352, τίΜΗ €16,00

Η Ετζέ «αυτοεξορίζεται» από την πόλη στο λονδίνο, για να ξεφύγει από τον τυραννικό πατέρα της και από τον αδιέξοδο έρωτα του ταμέρ. αλλά η ζωή της εκεί δεν είναι όπως τη φανταζόταν: η νέα γυναίκα αναγκάζεται να ζήσει σ’ ένα παράλληλο σύμπαν, στο περιβάλλον των μεταναστών συμπατριωτών της. Όλα όσα πάσχιζε ν’ αφήσει πίσω της τη στοιχειώνουν και πάλι.

ρωσικό παράθυρο Dragan VElikic ΜτφΡ. ΜαΡία ΚΕσίνΗ ΚονίΔαΡΗσ 2010 σΕλ. 528, τίΜΗ €19,90

Βίνκελμαν ή το πεπρωμένο

λάθος λύκο

αλεξανδρΟσ ισαρΗσ ΚίχλΗ 2010

διαΜαντΗσ αξιώτΗσ ΚΕΔΡοσ 2010

σΕλ. 312, τίΜΗ €18,00

σΕλ. 301, τίΜΗ €15,00

οι ήρωες του αλέξανδρου Ίσαρη, πρόσωπα οικεία, που αντιμετωπίζουν εξίσου οικείες καταστάσεις και διλήμματα, είτε αυτά αφορούν την τέχνη είτε τη ζωή, συνειδητοποιούν ξαφνικά, κατά την εκτύλιξη της πλοκής των διηγημάτων αυτής της συλλογής, ότι στο τέλος του δρόμου

ο στέφανος πλησιάζει τα τριάντα. ανίκανος να ερωτευθεί ή να πονέσει, έλκει ό,τι παράξενο κυκλοφορεί στη μικρή του πόλη. ακούει φωνές και ουρλιαχτά λύκων. πρέπει να σωθεί, να σώσει την ανθρωπότητα από το απόλυτο κακό. Καταφεύγει στη θρησκεία και στα ναρκωτικά.

ο Ρούντι είναι ένας άντρας που ζει αδιάφορα στο Βελιγράδι, έχοντας την επίγνωση πως περνά τα καλύτερά του χρόνια σπαταλώντας τα χωρίς έρωτα. λόγω προσωπικών προβλημάτων, αποφασίζει να φύγει για λίγο στη Βουδαπέστη. τότε όμως ξεσπά ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία, και η αυτοεξορία του μοιάζει αναπόφευκτη: ξεκινά το ταξίδι της ζωής του, κάνοντας μια περιπλάνηση στην Κεντρική Ευρώπη.

bookpress 39

ιουνιοσ2010

Ταξίδι στην αιωνιότητα Θόδωρός Καρζής Λιβάνης 2010

με υ ο ν ί Προτε

ςΕΛ. 220,ΤιΜη €12,00

Ένα ταξίδι στην αιωνιότητα, αν συμβεί να είναι με επιστροφή, προσφέρει στον ταξιδιώτη ανεπανάληπτες εμπειρίες. Πρώτα-πρώτα μια συνάντηση με τον Θεό – γιατί από ποιον θα παραλάβει το διαβατήριο για τον Παράδεισο; άλλά και μια συνάντηση με τον Διάολο – γιατί ποιος εκδίδει τις άδειες εισόδου στην Κόλαση; Επίσης, θα πληροφορηθεί ότι διάφορα που ταλανίζουν τον Κάτω Κόσμο κυριαρχούν και στον Άνω...

δοκιμια Kai αλλα ή εσωτερική βαρβαρότητα. δοκίμιο για τη σύγχρονη ακοσμία Jean-FranÇois MattÉi ΜΤφρ. Ζωη άνΤωνοΠούΛού-ΤρΕχΛη άρΜος 2010

1.089. Ένα μαγικό ταξίδι στον κόσμο των μαθηματικών DaviD acheson ΜΤφρ. νιΚοΛάς ΠρωΤονοΤάριος οΚΤω 2010

ςΕΛ. 560, ΤιΜη €30,00

ςΕΛ. 174, ΤιΜη €17,50

ο συγγραφέας συμμερίζεται την απαισιοδοξία διανοητών όπως ο Baudelaire, o νietzche, η Hannah Arendt, ο George Steiner κ.ά., υποδεικνύοντας την κρίση που πλήττει την ευρωπαϊκή ταυτότητα. άυτή, έχοντας απελευθερωθεί από πάγιες υπερβατικές αρχές, καταλήγει σταδιακά σε έναν γενικευμένο σχετικισμό, ακόμα και μηδενισμό, ο οποίος αποδίδεται με όρους «κρίσης του νοήματος» σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής.

ο καθηγητής David Acheson μας προσκαλεί να ταξιδέψουμε μαζί του στον γοητευτικό κόσμο των μαθηματικών και να επισκεφτούμε τους πιο μαγικούς αριθμούς, τους πιο διασκεδαστικούς γρίφους και τις πιο όμορφες αποδείξεις. Με την εύθυμη παρουσίασή του, το πάθος και τον ενθουσιασμό του προσκαλεί ακόμη και όσους δεν έχουν μαθηματική προπαιδεία να κατανοήσουν τους μαθηματικούς χειρισμούς και τη χρησιμότητα των εφαρμογών τους.

Το υπερνεωτερικό υποκείμενο

ςυναντήσεις με τον λακάν

Το ζωντανό σύμπαν

Επιμ. Κλήμής Ναυριδής, ΝιΚόλας ΧρήςΤαΚής ΕΛΛηνιΚά ΓράΜΜάΤά 2010

Pierre rey ΜΤφρ. ΓιωΤά ΚάΚάρούΚά ΚΕΔρος 2010

Κρις ιμπι ΜΤφρ. ΔηΜηΤριος ΘΕοΔωρού ΨύχοΓιος 2010

ςΕΛ. 366, ΤιΜη €29,51

ςΕΛ. 240, ΤιΜη €18,00

ςΕΛ. 555, ΤιΜη €22,11

ςτον τόμο αυτόν 30 διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι επιστήμονες από το χώρο της κλινικής κοινωνικής ψυχολογίας και γενικότερα των κοινωνικών επιστημών επιχειρούν να αναλύσουν το σύγχρονο τύπο ανθρώπου, το υπερνεωτερικό υποκείμενο, στα πεδία της ψυχοπαθολογίας, της επικοινωνίας, της εργασίας, της εκπαίδευσης. χρησιμοποιούνται ποικίλες θεωρίες, φωτίζοντας πληρέστερα την πολυδιαιρεμένη και πολυδιάστατη φύση του υπερνεωτερικού ανθρώπου και του κόσμου στον οποίο ζει.

ο Πιερ ρέι, διευθυντής του «Marie Claire», κοσμοπολίτης και φίλος διασημοτήτων, ζητά από τον Ζακ Λακάν να τον δεχτεί για ψυχανάλυση. Είναι τριάντα τριών ετών. Δεν ξέρει ακόμα τι ζητάει, πρέπει όμως να πληρώσει ακριβά για να μάθει τι δεν θέλει πλέον. Δεν μπορεί να κατονομάσει την επιθυμία του. Δεν μπορεί να απεγκλωβιστεί από τους φόβους του. Επιλέγει τον πιο διάσημο ψυχαναλυτή. Και θα ξανακερδίσει τη ζωή του.

η ασ τροβιολογία –η μελέτη της ζωής στο διάστημα– αποτελεί ένα από τα ταχύτερα εξελισσόμενα πεδία της επιστήμης. ςτο βιβλίο αυτό ο βραβευμένος λόγιος και ερευνητής Κρις Ίμπι εξερευνά τα θεμέλια του εν λόγω κλάδου, το πού κατευθύνεται και τι μπορεί να ανακαλύψει. Το ταξίδι αρχίζει με τα πρώτα βήματα της επιστήμης και φτάνει μέχρι τη σημερινή έρευνα για τη δυνατότητα ύπαρξης ζωής πέρα από τον κόσμο μας.

Υ

σινεµά • gadgets • εικαστικά • news • απόψεις • culture clubbing /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Vanitas

press

40BOOKPRESS

πάρχει ένας µύθος ο οποίος επιβεβαιώνει την ιδιαίτερη θέση που καταλαµβάνει η σύγχρονη τέχνη στην οικονοµική ζωή των µεγάλων δυτικών «κέντρων». Ο µύθος αυτός λέει, σε διάφορες παραλλαγές, ότι η αγορά της «For the Love of God» τέχνης δεν επηρεάζεται ουσια(2007). Έργο του Damien στικά –και δεν θα επηρεαστεί– Hirst. από την οικονοµική κρίση που ξέσπασε διεθνώς τα τελευταία δύο χρόνια. Ως εάν η σύγχρονη τέχνη, οι θεσµοί και η αγορά της να ανήκουν σε µια αυτόνοµη σφαίρα, που προστατεύεται χάρη στις αναλλοίωτες αξίες και στα αδιαµφισβήτητα κριτήρια που τη διέπουν. Ο µύθος αυτός παρουσιάζει την τέχνη ως ένα οικονοµικό και επενδυτικό καταφύγιο, ως ένα ασφαλές χρηµατιστήριο µε κλειδωµένες µετοχές, στο οποίο θα καταφύγουν οι επενδυτές για να αποφύγουν το επενδυτικό ρίσκο. ∆εν εκπλήσσει το γεγονός ότι σηµαντικές περσόνες της αγοράς της σύγχρονης τέχνης, όπως ο Damien Hirst, προσφέρονται ως παράδειγµα προς επιβεβαίωση του µύθου της «επιβίωσης» της τέχνης. Ο Hirst πλασάρει επιτυχώς τον εαυτό τους ως «επιζήσαντα», ως παίχτη που πάντα κερδίζει, αψηφώντας τις αναταράξεις. Το πρόσφατο διάσηµο επίτευγµά του είναι µια νεκροκεφαλή, πιστό αντίγραφο του κρανίου ενός νέου του 18ου αιώνα, στολισµένη µε 8.601 διαµάντια. Το έργο, µε τον ειρωνικό τίτλο «For the Love of God» (2007), κόστισε 50 εκατοµµύρια λίρες και πουλήθηκε σε µια επενδυτική εταιρεία για 100 εκατοµµύρια λίρες. Εποµένως, η νεκροκεφαλή του Hirst αποτελεί όχι τόσο µια µεταφορά, αλλά µια κυριολεκτική απόδειξη της vanitas που χαρακτηρίζει την αγορά της τέχνης – µια µαταιοδοξία που εµφανίζεται όχι µόνο άτρωτη στους κλυδωνισµούς της διεθνούς αγοράς, αλλά και τροφοδοτούµενη από την ίδια την κρίση. Μήπως όµως αυτός ο µύθος της επιβίωσης είναι απλώς ένα τέχνασµα των θεσµών της αγοράς της τέχνης για να περισώσουν τα επίπεδα των πωλήσεων, που βαίνουν µειούµενα; Τα σηµάδια της κρίσης φάνηκαν νωρίς, µε οίκους όπως οι Sotheby’s, Christie’s και Phillips de Pury να υφίστανται σηµαντική πτώση του τζίρου τους και µε art fairs όπως το Frieze να µην επιτυγχάνουν τους οικονοµικούς στόχους τους. Η αντίδραση του κοινού, του µέσου αγοραστή και του µικροσυλλέκτη είναι χαρακτηριστική. Η επισκεψιµότητα στα art fairs αυξάνεται ελαφρώς, ως εάν οι αγοραστές να αναζητούν κάποια ευκαιρία εν µέσω µιας ρευστής κατάστασης. Εντυπωσιακή ήταν η άνοδος της επισκεψιµότητας ΚΩΣΤΗΣ ΣΤΑΦΥΛΑΚΗΣ στα εγκαίνια της Art Athina 2010. Όµως, οι αγορές έργων είναι ελάχιστες, ενώ οι λίστες αναµονής αγοραστών για τα «σταθερά» χαρτιά της καλλιτεχνικής αγοράς µεγαλώνουν. Τι συνέπειες µπορεί να έχει µια τέτοια εξέλιξη; Ότι οι θεσµοί που διογκώθηκαν την τελευταία δεκαετία, όπως οι µπιενάλε, τα φεστιβάλ, οι περιοδικές εκθέσεις κ.λπ. –θεσµοί που, τηρουµένων των αναλογιών, δοκίµασαν πιο πειραµατικά µοντέλα έκθεσης και φιλοξένησαν ποικίλες µορφές πειραµατικής και κριτικής τέχνης–, θα επαναπροσδιορίσουν την ατζέντα τους µε βάση τις ντιρεκτίβες παραδοσιακότερων παραγόντων του καλλιτεχνικού πεδίου, όπως οι γκαλερί και οι συλλέκτες.

εικαστικά

Έντονα φώτα, μεγάλη σκιά K

BOOKRACK T Συνταιριάζοντας Αμερικανούς συγγραφείς D N U SSO με Αμερικανούς μουσικούς σε μια πρωτότυπη συνομιλία για την πιο δύσβατη πλευρά της πατρίδας τους. Του Θάνου Σιόντορου Θαμπή Αμερική (Συλλογικό) ΜΤΦΡ. ΤΑΚΗς ΜεΝδΡΑΚΟς ΡΟες 2008 ςεΛ. 92, ΤΙΜΗ €10,92

Κ

υκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα το εξαιρετικό «Θαμπή Αμερική», με τέσσερα διηγήματα ισάριθμων σπουδαίων Αμερικανών συγγραφέων. Μέσα από την τόσο ιδιαίτερη ματιά τους, η χώρα που γέννησε το πιο διάσημο όνειρο, το αμερικανικό, ξεγυμνώνεται. Ο κοινωνικός και φυλετικός ρατσισμός, η φτώχεια, η σκληρότητα ανθρώπου σε άνθρωπο, η μάχη για την επιβίωση και την αξιοπρέπεια, η αβάσταχτη καθημερινότητα που μας επιφυλάσσουν ορισμένες επιλογές ζωής ξεδιπλώνονται και μας υπενθυμίζουν ότι συχνά εκεί που φωτίζουν τα πιο έντονα φώτα σχηματίζεται και η πιο μεγάλη σκιά. Για κάθε διήγημα, λοιπόν, διαλέξαμε ένα μουσικό άλμπουμ, επιδιώκοντας μια επιτυχημένη προσέγγιση της εκάστοτε ιστορίας, τόσο χρονικά όσο και χωρικά. Αμερικανοί συγγραφείς και Αμερικανοί μουσικοί σε κοινή πορεία μάς μιλούν για την πιο δύσβατη πλευρά της πατρίδας τους.

Katherine Anne Porter «Αυτός» Odetta «Odetta Sings Ballads & Blues» (1957)

Η εύθραυστη και τόσο ιδιοσυγκρασιακή φωνή της Odetta δεν θα μπορούσε καλύτερα να αντιπροσωπεύει τόσο τον ανεξάρτητο και δυναμικό χαρακτήρα της Κάθριν Αν Πόρτερ όσο και την επώδυνη αντιμετώπιση της φτώχειας του αγροτικού Νότου. Η οικογένεια του διηγήματος μπορεί να μην είναι έγχρωμη οικογένεια σκλάβων, η μοίρα όμως φρόντισε το ένα της παιδί να αντιμετωπίζει πρόβλημα νοητικής υστέρησης. Κάτι τέτοιο, εκεί κοντά στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, μόνο εύκολο δεν ήταν να αντιμετωπιστεί και τα διλήμματα της περήφανης μάνας κάλλιστα θα μπορούσαν να μετουσιωθούν σε μελωδίες της περήφανης τραγουδίστριας. Blues και folk σπαραγμοί με το κεφάλι ψηλά.

Langston Hughes «Μια Παρασκευή πρωί» Max Roach «We Insist!

Max Roach’s Freedom Now Suite» (1960)

Ο Αφροαμερικανός συγγραφέας, ποιητής και ακτιβιστής Λάνγκστον Χιουζ υπήρξε σύμβολο για τις επόμενες γενιές, μέσα από τους αγώνες του κατά των φυλετικών διακρίσεων. Το έργο του ακόμη επηρεάζει και συγκλονίζει με την ουσία και τη δυναμική του. Αντίστοιχα, όταν ο τζαζίστας Max Roach κυκλοφόρησε το 1960 το άλμπουμ «We Insist!», σε συνεργασία με τον Oscar

Brown Jr, ο οποίος επιμελήθηκε τους στίχους, πάμπολλοι ήταν εκείνοι που έμειναν άναυδοι από το περιεχόμενο. Οι αφρικανικές ρίζες σε πλήρη αρμονία με την jazz, και το μήνυμα πιο ξεκάθαρο από ποτέ. Αντιστεκόμαστε! Μπορεί λοιπόν ο δογματισμός και η εγκληματική ρατσιστική διάθεση παλαιότερων εποχών να στέρησαν από την έγχρωμη φοιτήτρια Καλών Τεχνών του διηγήματος τα κεκτημένα, άνθρωποι σαν τον Χιουζ και τον Roach όμως ήταν πάντα παρόντες, για να διεκδικήσουν τα δικαιώματα της φυλής τους και των ανθρώπων γενικότερα.

Erskine Caldwell «Άντρας και γυναίκα» Woody Guthrie «Dust Bowl Ballads» (1940)

Μπορεί το ζευγάρι για το οποίο μας μιλά ο Έρσκιν Κάλντγουελ να μην ταξιδεύει εξαντλημένο και νηστικό εξαιτίας των αμμοθυελλών (το φαινόμενο Dust Bowl) που έπληξαν την Αμερική και τον Καναδά μεταξύ 1930 και 1940, σίγουρα όμως βίωσε τα ίδια συναισθήματα με τα εκατομμύρια εσωτερικών μεταναστών που η φυσική καταστροφή στην κυριολεξία κατατρόπωσε. Η αγωνία της επιβίωσης, αλλά και ο πόθος για τον τελικό προορισμό, σίγουρα έκαναν πολλούς βιοπαλαιστές να μετρούν τα βήματά τους για να ξεχάσουν τις κακουχίες. Ποιος άλλος από τον εμβληματικό Woody Guthrie θα μπορούσε να ντύσει ηχητικά με πιο μεστό τρόπο τον συνδυασμό πόνου και πάλης για ζωή άραγε; Μάλλον κανείς. Φαντάζομαι, θα συμφωνεί κι ένας άλλος μεγάλος τροβαδούρος, που ακούει στο όνομα Bob Dylan.

Bernard Malamud «Η φυλακή» Bob Dorough «Just About Everything» (1966)

Από το μπακάλικο των Ρωσοεβραίων γονιών του εμπνεύστηκε πιθανότατα ο Μπέρναρντ Μάλαμουντ για να γράψει το διήγημά του με τίτλο «Η φυλακή», ενώ η μελαγχολική και συνάμα παιχνιδιάρικη περσόνα του αισθητά υποτιμημένου Bob Dorough ταιριάζει γάντι σε κάθε γύρισμα της σελίδας. Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει, όταν έχουμε να κάνουμε με ένα σκανταλιάρικο κοριτσάκι με εκφραστικά μάτια που αρέσκεται να «βουτάει» από τον πάγκο κάμποσα ζαχαρωτά; Το γεγονός ξυπνά στον ιδιοκτήτη –που την ανακαλύπτει– θυμό όχι για τη μικρή απατεώνισσα, αλλά για τον εαυτό του και τη ζωή που διάλεξε. Η προσπάθεια να τη συνετίσει χωρίς να την τρομάξει πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή, έως ότου μια απρόβλεπτη εξέλιξη θα πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις! Κάπου εκεί, σε μια γωνία, θα μπορούσε άνετα να έχει στήσει το πιάνο του ο Bob Dorough, κοροϊδεύοντας τους πάντες και τα πάντα, μα κυρίως τον εαυτό του. Όσο σκληρή κι αν είναι η πραγματικότητα, μια γερή δόση αυτοσαρκασμού βοηθά τον κόσμο άλλωστε να πάει ένα βήμα παραπέρα.

ΙΟΥΝΙΟΣ2010 press////////////////////////////////////////////

tempo

ΦΟΙΒΟΣ ΚΑΡΖΗΣ

Στοιχεία για τη δεκαετία του ’80

Η

µεταρρύθµιση που έβαλε τις θεσµικές βάσεις της Ελλάδας όπως την ξέρουµε σήµερα συντελέστηκε µέσα σε πολύ µικρό χρονικό διάστηµα, από τη Μεταπολίτευση µέχρι την ένταξη στην ΕΟΚ, το 1980. Πώς συµβαίνει, λοιπόν, και στη συλλογική συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας η δεκαετία του ’80 έχει καταγραφεί ως η εποχή που σφράγισε την εικόνα της χώρας; Η αναζήτησή της νοµίζω ότι οδηγεί µέσα από το πολιτικό στοιχείο, πέρα από αυτό – στην εγκαθίδρυση µιας νέας κουλτούρας. Καινούργιες κοινωνικές τάσεις και συµπεριφορές πήγαζαν και ανατροφοδοτούνταν από το κυρίαρχο πολιτικό πρότυπο, αλλά ταυτόχρονα το ενσωµάτωναν και το µεταβόλιζαν, και τελικά έδωσαν το υπόστρωµα για πολλές από τις παθογένειες που σήµερα εκδηλώνονται ως πτυχές της γενικής «κρίσης». Με αυτή την έννοια, σηµαντική συµβολή στην προσέγγιση τέτοιων ερωτηµάτων αποτελεί η συλλογική έκδοση «Η Ελλάδα στη δεκεατία του ’80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισµικό λεξικό» – προϊόν συνεργασίας 145 (!) ερευνητών, µε διαφορετικές προελεύσεις, και κυρίως διόλου αποκλειστικά ακαδηµαϊκών. Ο συντονισµός ενός τέτοιου φιλόδοξου εγχειρήµατος είναι εξαιρετικά δύσκολο εγχείρηµα. Ο Βασίλης Βαµβακάς και ο Παναγής Παναγιωτόπουλος το έφεραν σε πέρας, εστιάζοντας όχι στην (αδύνατη) προσδοκία της ενότητας του ύφους, της γραφής ή της προγραµµατικής στόχευσης, αλλά –µέσα από µια γενική «µατιά»– στη συγκεκριµένη εποχή, µε έµφαση στα πολιτισµικά χαρακτηριστικά της. Η ανάδειξη της «κουλτούρας του ’80» γίνεται µέσα από στοιχεία της καθηµερινότητας που συχνά παραβλέπονται στην ακαδηµαϊκή έρευνα. Σηµειώνω, για παράδειγµα, τη νοµιµοποίηση του υβρεολογίου ως στοιχείου της γλωσσικής καθηµερινότητας, την παρουσία του «κιτς» ως αισθητικής και κοινωνικής νόρµας και την επίδραση προσώπων όχι τόσο µέσα από την έκταση του έργου τους όσο µέσα από την αχλύ και την επιρροή της προσωπικότητάς τους (Νικόλας Άσιµος, Χρήστος Βακαλόπουλος). Η µεταφορά ενός τέτοιου έργου από την πανεπιστηµιακή έρευνα στη διάθεση του κοινού και στα ράφια των βιβλιοπωλείων δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Χρειάστηκε η βιβλιοφιλική γενναιότητα της εκδοτικής πρωτοβουλίας «Tο Πέρασµα», που κατανόησε και σηµειώνει στο προλογικό της σηµείωµα ότι η δεκαετία του ’80 ήταν «κάτι περισσότερο από σηµαντική ή ενδιαφέρουσα, ή και συναρπαστική». Ήταν «αναπόφευκτη».

• Ύστερα από έναν µήνα στην Αµερική

νιώθεις λίγο Αµερικανός. Κουνιέµαι σε µια ξύλινη πολυθρόνα, στην µπροστινή βεράντα ενός σπιτιού, στο Γούντστοκ, και το µόνο που λείπει είναι λίγο σανό για µασούληµα. Ακόµη και τα βιβλία που διαβάζω στην Αµερική είναι πιο απλά, πιο αστεία και πιο λειτουργικά. Για παράδειγµα: µόλις τέλειωσα το «Όλα άλλαξαν στη στιγµή», βιογραφικά σηµειώµατα από διάσηµους και άσηµους µε µοναδικό περιορισµό να χρησιµοποιήσουν

Σπίτι από φύλλα AΜAΝΤΑ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

έξι µόνο λέξεις. Η ιδέα ξεκίνησε από το γνωστό µινιµαλιστικό διήγηµα του Έρνεστ Χέµινγουεϊ: «Πωλούνται µωρουδιακά παπούτσια, εντελώς αφόρετα».

• Στη µετάφραση των µίνι-βιογραφικών χάνεται ο περιορισµός των έξι λέξεων, αλλά τουλάχιστον ας προσπαθήσω: «Να ζούσα περισσότερο, να έγραφα λιγότερο» (Τζον Μπάνβιλ). «Πρώτη επιλογή µπίµπο, δεύτερη επιλογή συγγραφέας» (Ιζαµπέλ Αλιέντε). «∆υστυχισµένα παιδικά χρόνια, ίσον πνευµατικά δικαιώµατα» (Φρανκ Μακ Κορτ). «Μα ποιος θα µε πίστευε άλλωστε;» (Τζέιµς Φρέι). Εξίσου εφευρετικοί µε τους συγγραφείς, οι ανώνυµοι βιογραφούµενοι: «Σαν Σουντόκου – µετρηµένες οι µέρες µου». «Κηδεία πατέρα. Γέννηση κόρης. Λουλούδια παντού». «Ανέκαθεν ήθελα να τραγουδήσω. Είµαι βιοχηµικός».

• Στην πόλη Χάντσον, στην πολιτεία της

Νέας Υόρκης, ανακάλυψα το ωραιότερο

παλαιοπωλείο του κόσµου, το Book Barn. Βρήκα παλιά τεύχη του περιοδικού «Life», µε βάναυσα ζωγραφικά θέµατα – διαµελισµένους στρατιώτες στο ελληνικό µέτωπο. Βρήκα σπάνια ευρωπαϊκά µυθιστορήµατα, που δεν τα βρίσκεις εύκολα ούτε στην Ευρώπη. Και το παράξενο, ιδιοφυές βιβλίο «The world doesn’t end» του Τσαρλς Σίµικ – ενός ποιητή µε αθεράπευτο χιούµορ. Μεταφράζω: «Η Μάργκαρετ αντέγραφε µια συνταγή για αγίους ψητούς µε κρεµµύδια από ένα παλιό βιβλίο µαγειρικής». Ο παραλογισµός του, το συµπαγές κωµικοτραγικό του σύµπαν, µου θυµίζει τη Μαργαρίτα Καραπάνου. Λίγες µέρες πριν είχα βρει τη µετάφραση του βιβλίου της «Rien ne va plus» (εκδόσεις Ερµής) σε ένα µικρό νεοϋορκέζικο βιβλιοπωλείο που ειδικεύεται στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, και χάρηκα σαν να έβλεπα δικό µου βιβλίο. Συµβαίνει συχνά µε τους συγγραφείς που αγαπάµε: ανοιγοκλείνουµε τα βιβλία τους για να σιγουρευτούµε ότι δεν ονειρευτήκαµε την επίδρασή τους και ότι ο κόσµος τους, στέρεος, βρίσκεται στη θέση του.

• Στην Αµερική διάβασα επίσης τα δι-

ηγήµατα του Πολ Μπόουλς κι αποτέλειωσα το δεύτερο µυθιστόρηµά του, «Καλώς να πέσει» (µτφρ. Λ. Θεοδωρακόπουλος, εκδόσεις Απόπειρα). Είναι σαφές ότι περνάω περίοδο Μπόουλς. Αυτό το µυθιστόρηµα είναι πιο σύγχρονο από ποτέ. Η απόφαση του νεαρού Ντάιαρ

να εγκαταλείψει τη ζωή και τη δουλειά του σε τράπεζα της Νέας Υόρκης, για να πιάσει δουλειά σε ένα ταξιδιωτικό γραφείο της Ταγγέρης, η ανάµειξή του στη µαύρη αγορά συναλλάγµατος, η απληστία, η παραίσθηση και το τέλος του πολιτισµού είναι απολύτως σηµερινά θέµατα. «Το καλό και το κακό» λέει ένας καλεσµένος στο πάρτι των Μαροκινών αριστοκρατών Μπενταουί «είναι όπως το άσπρο και το µαύρο πάνω σε ένα κοµµάτι χαρτί. Για να τα διακρίνεις, χρειάζεσαι τουλάχιστον µία ακτίνα φωτός, διαφορετικά δεν µπορείς να δεις ούτε το χαρτί. Και σε αυτή την κατάσταση βρισκόµαστε τώρα. Είναι πολύ σκοτεινά για να µπορείς να διακρίνεις».

• Σε παρόµοιο πηχτό σκοτάδι βρέθηκα επιστρέφοντας στην Ευρώπη. Την ίδια µέρα τρεις άνθρωποι έχασαν άδικα τη ζωή τους στην τράπεζα Μαρφίν και κανείς δεν έδειχνε να µπορεί να διακρίνει το άσπρο από το µαύρο. Το βιογραφικό της ηµέρας σε έξι λέξεις: «Τρεις (κι ένα έµβρυο), ίσον όλοι».

• Βυθίστηκα στην ανάγνωση του βι-

βλίου «Τίποτα» του Φρανκ Κλόουζ, µια µικρή εισαγωγή στην έννοια του κενού (Oxford University Press). Ο τίτλος µε εξέφραζε, αλλά το βιβλίο ήταν δύσκολο για τα κυβικά µου. Ίσως αν καταλάβαινα καλύτερα την κβαντοµηχανική και τα ηλεκτροµαγνητικά πεδία, το ατοµικό µοντέλο του Μπορ και το κενό του Χιγκς, να ήµουν καλύτερα προετοιµασµένη για να αντιµετωπίσω το νόηµα του κενού και όλα όσα συµβαίνουν στη µικρή µας χώρα.

///////////////////////////////////////////////////////////////// Μπουκάλι στο ποτάµι

BOOKPRESS43

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

Ο απίστευτος τρόπος που διάλεξε ο Ραµύζ να αλληλογραφήσει µε τον Στραβίνσκι.

Τ

ην άνοιξη του 1914 ο Ελβετός µυθιστοριογράφος Κάρολος Φερδινάνδος Ραµύζ εγκατέλειψε το Παρίσι και, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεµος, επέστρεψε στον γενέθλιο τόπο του, στο Τρεϋτοράν, πόλη που βρίσκεται πάνω από τη λίµνη Λαβώ. Ήταν µια επιστροφή που έµοιαζε µε εξορία: από την κοσµοπολίτικη Πόλη του Φωτός στη ράθυµη ελβετική επαρχία. Και θα ήταν πράγµατι πνευµατική εξορία για τον Ραµύζ, αν το φθινόπωρο του 1915 δεν έβρισκε καταφύγιο στο Τρεϋτοράν ο Ρώσος συνθέτης Ίγκορ Στραβίνσκι. Η συνάντηση των δύο ανδρών στο περίκλειστο «νησί» της Ελβετίας, εν µέσω του Μεγάλου Πολέµου, στερέωσε µια ουσιαστική και

οικογενειακό λεύκωµα XΑΡΗΣ BΛΑΒΙΑΝΟΣ XΡΗΣΤΟΣ ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

βαθιά φιλία. Έζησαν µαζί ως το 1920. Έκτοτε δεν συναντήθηκαν ξανά, και στον Ραµύζ απέ-

Θα το σφραγίσω προσεχτικά και θ’ αλείψω τον φελλό µ’ ένα παχύ στρώµα βουλοκέρι µειναν µόνο οι µνήµες, που κάποια χρόνια αργότερα θέλησε να καταγράψει σ’ ένα νοσταλγικό βιβλίο υπό τον τίτλο «Αναµνήσεις από τον Ίγκορ Στραβίνσκι» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Printa). Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον χειµώνα του 1928 και ο Ραµύζ θέλησε να το στείλει στον Στραβίνσκι, επιλέγοντας έναν τρόπο που µοιάζει τόσο απίστευτος, ώστε να παραµένει αδιευκρίνιστο αν πρόκειται για λογοτεχνική επινόηση ή για πράξη απόλυτης πίστης στη µοίρα: «Θα τυλίξω αυτό το χειρόγραφο, θα το χώσω µέσα σ’ ένα µπουκάλι, θα το σφραγίσω προσεχτικά και θ’ αλείψω τον φελλό µ’ ένα παχύ στρώµα βουλοκέρι. Κατόπιν, θα νοικιάσω ένα καΐκι στο λιµάνι του Ουσύ και, µε το µπουκάλι στην

τσέπη, θα ανοιχτώ, κάνοντας κουπί, ως εκεί που λένε ότι το ρεύµα του Ροδανού αρχίζει να δυναµώνει. Στο σηµείο αυτό θα πετάξω το µπουκάλι στο νερό. […] Κι αν δεν το βρείτε εσείς στα ανοιχτά, θα το βρει ένας από τους µεγάλους γιους σας κάποια µέρα που θα πάνε για κολύµπι και θα σας το παραδώσει εκείνος» («Αναµνήσεις»). Από εδώ αρχίζει η πιο παράξενη πτυχή στην ιστορία αυτού του βιβλίου. Κανείς δεν ξέρει αν ο Ραµύζ πραγµατοποίησε την επιθυµία του. Το σίγουρο όµως είναι ότι ο Στραβίνσκι, παραδόξως, ανταποκρίθηκε. ∆ιάβασε το χειρόγραφο και έστειλε στον Ραµύζ τέσσερα σύντοµα σηµειώµατα µε διορθώσεις και επισηµάνσεις λαθών. Ο Ραµύζ εκτίµησε αυτά τα ειλικρινή σχόλια και τα συµπεριέλαβε αυτούσια στο βιβλίο, δίχως όµως να διορθώσει τις δικές του ανακρίβειες. Αν έπραττε διαφορετικά, θα ήταν σαν να προσπαθούσε να ακυρώσει ένα πεπρωµένο στο οποίο πίστευε τώρα µε όλη του τη δύναµη.

Στην τελευταία του επιστολή ο Στραβίνσκι κατέληγε λέγοντας: «Το µπουκάλι σας µου παραδόθηκε και ανοίχτηκε από τους µεγάλους µου γιους, όπως το είχατε προβλέψει» («Αναµνήσεις»). Η λογοτεχνία φάνηκε να εκπληρώνει ξανά εκείνη τη µυστική νοµοτέλεια που κάποιοι πιστεύουν ότι εξουσιάζει τις ζωές των συγγραφέων.

44bookpress

ιουνιοσ2010

πασατεμπο

+λεΞο 1

2

3

4

του σταματη δαγδελενη

5

6

7

8

9

10 11 12

.

1

.

2

. .

3 4

.

5

. .

6 7

.

.

.

.

8

.

9

.

10 11 12

Καρκίνε, φουγάρο κατάντησες!

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ (22 Δεκ.-19 Ιαν.)

Συνεχίζεται και αυτό τον μήνα η διαρκής αναθεώρηση των αστρικών προβλέψεων, που καθιστά ρευστή κάθε απόπειρα εκτίμησης του ορατού σας μέλλοντος.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ (20 Ιαν.-18 Φεβρ.)

Α Ρ Ι Ε Λ . Π Ι Ρ Ι . Ι

. Π Ο Σ Ι Μ Ο . Ο Τ Α Ν

Φ Ω Σ . Θ Ε Σ Ι Θ Η Ρ Α

Δώδεκα ανάδρομοι πλανήτες προσεγγίζουν το ζώδιό σας και του επιβάλλουν διά της βίας τις δικές τους προβλέψεις. Βάσει αυτών, ο επόμενος μήνας θα κυλήσει σχετικά ήρεμα. Για τον μεθεπόμενο μη ρωτάτε, δεν θέλω να σας χαλάσω από τώρα τη διάθεση.

Ρ Ε Α Λ Ι Σ Μ Ο . Ν Η .

ΙΧΘΥΕΣ (19 Φεβρ.-20 Μαρτ.)

Ε . Μ Α Λ Ο . Α Ι Ω Ν Α

Σας κατηγορούν για την τσιγκουνιά που επιδεικνύετε εσχάτως, αλλά αυτή αποδεικνύεται σωσίβιο ενόψει της αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης. Συνεχίστε έτσι.

Ι Σ Ω Σ . Θ Α Ν Α Σ Η Σ

antiι-α ζώδ

Μην εξαπολύετε τα βέλη σας στα κουτουρού, υπάρχει και άμαχος πληθυσμός γύρω. Η μανία σας να αναζητείτε τη διέξοδο στα τυχερά παιχνίδια θα πιάσει αυτή τη φορά τόπο. Προβλέπω αξιόλογα κέρδη, του ύψους των δώδεκα με δεκαπέντε ευρώ.

.

1. Μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη.

2. Έργο του Μέιλερ το «… της ηδονής».

– Πολίτης των γραμμάτων μας.

3. Έργο της η εμπνευσμένη από τη Σπιναλόγκα νουβέλα «Η άρρωστη πολιτεία».

4. Σύγχρονη συριακή δυναστεία.

– Η αδελφή της Σαρλότ Μπροντέ.

5. Δύο από τα… πέντε. – Η αιτιατική εκδοτικού μας οίκου (καθ.). – Όμοια γράμματα.

6. Έλληνας εκδότης γαλλικών καλλιτεχνικών εντύπων με μεγάλη συλλεκτική αξία. – Ευεργετική η επίδρασή του.

7. Ποιητική συλλογή του Σάββα Γαβριηλίδη. – Το μικρό όνομα του συγγραφέα μας που έγραψε το «Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη».

8. Έγραψε το μυθιστόρημα «Με οικογένεια». – «Οι φόβοι ενός …», έργο της Ρένας Σταυρίδη-Πατρικίου.

9. Και της λογοτεχνίας τάση (αιτ.). – Βυζαντινή νότα.

10. Μορφή της σαιξπηρικής «Τρικυμίας». – … Ρέις, Τούρκος ναύαρχος γνωστός για τους χάρτες που μας άφησε.

11. Δεν είναι πάντα το νερό. – «… ήμουν δάσκαλος», έργο του Κονδυλάκη.

12. «Συνομιλίες με το …», έργο του Γιώργου Γραμματικάκη. – Αυτός καταλήγει καρεκλοκένταυρος (γεν.).

Τ Ε Ρ Ι Α Ν Τ . Ι Α Μ Α

Τα άστρα βεβαιώνουν ότι τα οικονομικά και τα επαγγελματικά σας θα ανθήσουν ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, δημιουργώντας σας μια ευνοϊκή διάθεση, που ΠΑΡΘΕΝΟΣ θα επιδράησ υνεν ο σει θετικά και (23 Αυγ.-22 Σεπτ.) κ σ νικο στα κλονισμένα Για έναν ακόμη εσχάτως αισθημήνα θα ζήσετε στην ματικά σας. Μεταξύ κοσμάρα σας. Αναρωτιέμαι μας, η αισιόδοξη κρίση πού βρίσκετε την ψυχραιμία να τους ελάχιστα με πείθει. το ρίχνετε συνεχώς στον χαβαλέ, σε τόσο δύσκολους καιρούς. Όπως και ΔΙΔΥΜΟΙ (21 Μαΐου-21 Ιουν.) να ’χει το πράγμα, είστε από τους Ο επίδρομος μετεωρίτης Παπα- λίγους που δεν κινδυνεύουν από κωνσταντίνου στροβιλίζεται διαρ- τροϊκογενή κατάθλιψη. κώς ανάμεσα στους ανάδρομους πλανητοειδείς, καθιστώντας κάθε ΖΥΓΟΣ (23 Σεπτ.-23 Οκτ.) πρόβλεψη για το εγγύς και το προ- Ο πλανητίσκος Αρσένιος διερευνά σεχές μέλλον εξαιρετικά δυσοίωνη. πιθανές επενδυτικές ευκαιρίες σε Αφοσιωθείτε στο Μουντιάλ και ξε- τέσσερις δημοφιλείς οίκους σας. δώστε όσο μπορείτε. Καλού-κακού, κρατηθείτε σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από ΚΑΡΚΙΝΟΣ (22 Ιουν.-22 Ιουλ.) μοναστήρια και συναφή ιδρύμαΤο παραξηλώσατε με το τσιγάρο τα, γιατί τώρα, που είναι στο μάτι και το αλκοόλ εσχάτως, οπότε μη του κυκλώνα, μάλλον παραέχουν διαμαρτύρεστε για τις δύσπνοιες αγριέψει.

ΤΟΞΟΤΗΣ (22 Νοεμβρ.-21 Δεκ.)

ΚΑΘΕΤΑ

Ν Τ . . Ι Α Ν Ο Ν . Σ Σ

Ρωτάτε αν πρέπει να κρατήσετε τις καταθέσεις σας στην τράπεζα ή να τις βάλετε κάτω από το πάπλωμα. Το ίδιο ακριβώς ρώτησα κι εγώ τα άστρα, αλλά κι αυτά με τον ίδιο πονοκέφαλο ζουν. Οπότε ακολουθήστε τη σολομώντεια λύση, μοιράζοντας στα δύο τα μετρητά σας.

Το ζώδιό σας μου ανακοίνωσε ότι πολλές από τις δαπάνες που δηλώσατε τις προάλλες στην εφορία έχουν καταχωρηθεί σε λάθος κωδικούς. Ξανακοιτάξτε τη δήλωσή σας και προβείτε στις κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις.

1. Ιταλικό θεατρικό του 18ου αιώνα που έχουν μεταφράσει, μεταξύ άλλων, ο Ερρίκος Μπελιές και η Αγαθή Δημητρούκα (χωρίς το άρθρο).

2. «Φίλοι και …», πεζογράφημα του Θοδωρή Καλλιφατίδη που κυκλοφορεί από τον Γαβριηλίδη. – Ρήμα… αναξιοπρεπές.

3. «… και εξουσία», έργο του Κανέτι. – Τραγικός σαιξπηρικός ήρωας.

4. Σουλτάνος το διοικεί. – Συμπίπτουν με μία στάθμη αυτές.

5. Το μικρό όνομα μεγάλης γυμνάστριας που έγραψε το «Επιστολές σε μια νεαρή αθλήτρια». – Θηλυκός δαίμονας και τίτλος έργου του Πρίμο Λέβι.

6. «Το… του κάκτου», θεατρικό που κυκλοφορεί από τον Αιγόκερω σε διασκευή της Μιμής Ντενίση. – Μία πρόθεση.

7. Μυθιστόρημα του Χόουπ Χόκινς Άντονι ο «Αιχμάλωτος της ...» – Ζωγράφισε τον «Κήπο των ηδονών».

8. Ιστορικό οχυρό του Τέξας. – Είναι πολλοί αρχαιολογικοί μας χώροι.

9. Κάποιες νησιώτισσές μας (καθ.). – Έργο του η «Πάθηση του Πορτνόι».

10. Το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1936.

– Έργο του το μυθιστόρημα «Γεια σου, τηλεόραση!» (γεν.).

11. Μισό… μισό. – Ηρωίδα του Σοφοκλή. – Αγγλικό σύμφωνο.

12. Μία νότα. – Τσεχοφική ηρωίδα. – Και φυτική υπάρχει.

Α Σ Α Ν Τ . Ε Μ Ι Λ Ι .

ΛΕΩΝ (23 Ιουλ.-22 Αυγ.)

ΣΚΟΡΠΙΟΣ (24 Οκτ.-21 Νοεμβρ.)

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ

Κ Α Ζ Α Ν Τ Ζ Α Κ Η . Ι

ΤΑΥΡΟΣ (20 Απρ.-20 Μαΐου)

και τη γενικευμένη ψυχοσωματική σας κατάπτωση. Ανεξαρτήτως του τι προβλέπει το ζώδιό σας, πηγαίνετε καλού-κακού σε έναν γιατρό και περιορίστε όσο μπορείτε τις καταχρήσεις.

.

Ο Ρ Α Μ Α . . Λ Ι Ν Ο Σ

Ποιος μπορεί να σας κατηγορήσει επειδή κοπανάτε με τα κέρατά σας τον τοίχο; Τρεις οίκοι του ζωδίου σας προσπάθησαν συντονισμένα να σας προστατέψουν από τον οικονομικό όλεθρο, αλλά η επιτηρούσα τρόικα δεν χαμπαριάζει από αστρικές νουθεσίες.

.

Λ Ε Μ Ο Ν Ο Δ Α Σ Ο Σ .

ΚΡΙΟΣ (21 Μαρτ.-19 Απρ.)

.

.

.

ιουνιοσ2010 book clubbing

News

NΕα, ΕΙδησαρΙα, γΕγονοτα ΚαΙ ψΙθυροΙ

Βραβείο στην «κυρία Μάνια»

Ευχάριστα υποδέχτηκε ο χώρος του βιβλίου την τιμητική βράβευση, από το περιοδικό «Διαβάζω», της Μάνιας Καραϊτίδη, εκδότριας της Εστίας. Παρότι εδώ και μερικά χρόνια την ευθύνη των εκδόσεων έχει κυρίως η κόρη της Εύα, η «κυρία Μάνια» παραμένει συμβολικά το πρόσωπο πίσω από τον ιστορικό οίκο. Για το γραφείο της στο βάθος του βιβλιοπωλείου στη Σόλωνος έχουν γραφτεί πολλά, και μέλλουν να γραφτούν ακόμη περισσότερα. Για την ώρα, αυτό που έχει σημασία είναι να μην ξεχνάμε για τις αγορές μας το πολύ καλό ιστορικό βιβλιοπωλείο, με τους ενημερωμένους υπαλλήλους, το οποίο πρόσφατα ανακαινίστηκε ελαφρώς (επέστρεψε στους πάγκους, δίνοντας λιγότερο χώρο στα ράφια προβολής), κι έγινε ακόμη πιο φιλικό στον βιβλιόφιλο επισκέπτη.

«Κρίση» στον χώρο του βιβλίου

Πολλά λέγονται και γράφονται τελευταία, ίσως και περισσότερα από όσα χρειάζονται, περί «κρίσεως» στον χώρο του βιβλίου. Διάφορα νούμερα ακούγονται για την πτώ-

ση των πωλήσεων, τίποτε από αυτά όμως δεν είναι επίσημο. Φήμες, κουτσομπολιά, τρομοσενάρια διακινούνται, κάνοντας περισσότερο κακό παρά καλό. Όλοι μοιάζουν έτοιμοι να ρίξουν την ευθύνη στον διπλανό τους, και αυτό που φαίνεται και πάλι να απουσιάζει, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες ορισμένων παραγόντων του χώρου, είναι το πνεύμα συνεργασίας. Πάντως, η εικόνα της Έκθεσης στο Ζάππειο, με τους μισούς εκδότες να απουσιάζουν, δεν ήταν η καλύτερη δυνατή. Ούτε και οι συνεντεύξεις Τύπου που ακολούθησαν προσέθεσαν τίποτε το εποικοδομητικό.

Εκθέσεις και ΕΚΕΒΙ

Ο ρόλος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου δεν είναι να διοργανώνει εκθέσεις, λένε πολλοί – άλλοι καλοπροαίρετα, άλλοι ίσως όχι. Από την άλλη, το ΕΚΕΒΙ και οι άνθρωποί του, για λόγους που δεν είναι της παρούσης, έχουν καταφέρει να φέρουν άλλον «αέρα» σε παρόμοια γεγονότα, είτε πρόκειται για τη Θεσσαλονίκη είτε για την Έκθεση Παιδικού Βιβλίου. Όποια λύση και αν δοθεί στο μέλλον, καλό είναι να μην ξεχνάμε τα εξής: Ακόμη και αν η πώληση βιβλί-

ων είναι μέσα στους σκοπούς μιας έκθεσης, δεν θα πρέπει να προβάλλεται ως το πρώτο ζητούμενο. Βασική ατζέντα κάθε έκθεσης πρέπει να είναι η τόνωση της φιλαναγνωσίας, η σύνδεση του βιβλίου με συναφή πολιτιστικά προϊόντα (θέατρο, μουσική, σινεμά κ.ά.), το άνοιγμα στους νέους. Και οι πωλήσεις θα ακολουθήσουν.

Κουτσουρεμένο «Βιβλιοδρόμιο»

Ανανεωμένο, στο πλαίσιο του νέου σχεδιασμού συνολικά της εφημερίδας, ήταν το «Βιβλιοδρόμιο» της περασμένης εβδομάδας, και την ίδια στιγμή εμφανώς κουτσουρεμένο. Το πολύ καλό ένθετο για το «Βιβλίο και τις Ιδέες», που έχει γράψει ιστορία την τελευταία δεκαετία στον χώρο της κίνησης των ιδεών, έχει προφανώς χάσει την αυτονομία του (δεν υπήρχε, π.χ. «ταυτότητα», στη σελ. 2) και είναι μειωμένο σε σελίδες – παρότι στα βασικά του χαρακτηριστικά παραμένει ίδιο, με έμφαση στην κριτική και στην Ιστορία. Ας ελπίσουμε ότι ο νέος διευθυντής δεν υποτιμά τη σημασία που έχουν οι σελίδες συνεπούς κριτικού στοχασμού και διαλόγου για το κύρος της εφημερίδας που παρέλαβε.

46BOOKPRESS

ΙΟΥΝΙΟΣ2010

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΓΡΑΦΗ

pillow book(s) ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Έ

χω πιεστεί πολύ από το κλίµα της κρίσης, για την οποία ακούω από τότε που γεννήθηκα: τι νόηµα έχει η έννοια αν πρόκειται για κάτι µόνιµο; ∆ιαβάζω Επίκουρο (από τις εκδόσεις Θύραθεν): τι κρίµα που οι επικριτές του τον ταυτίζουν µε µια πνευµατικά φυγόπονη και ρηχή ηδονοθηρία... Ωστόσο, καθώς τα πράγµατα γίνονται όλο και πιο δύσκολα, δεν έχω καµιά αντίρρηση για λίγη πνευµατικά φυγόπονη και ρηχή ηδονοθηρία. Ψάχνω τη λέξη στο λεξικό: «η πεποίθηση ότι η ευχαρίστηση είναι ο πρωτεύων ή ο ορθός σκοπός»· µοιάζει µε τη φράση που περιλαµβάνεται στη ∆ιακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωµένων Πολιτειών: «Το δικαίωµα στη ζωή, στην ελευθερία και στην επιδίωξη της ευτυχίας». Φυσικά, αν «επιδιώκεις» κάτι, σηµαίνει ότι δεν το έχεις επιτύχει. Γιατί όχι απλώς το δικαίωµα να είσαι ευτυχισµένος; Είναι άραγε υπερβολικό να ζητάµε κάτι τέτοιο;

Πολλαπλές επιλογές Τα προκαταρκτικά

Σήµερα θα παίξουµε ένα παιχνίδι. Εκείνο των πολλαπλών επιλογών. Έτοιµοι;

Και τώρα, δράση 90''

Βρίσκεστε µέσα σε ένα τρένο. Στη θέση απέναντί σας κάθεται ένας µεσόκοπος κύριος. Μαλλιά που έχουν αρχίσει να γκριζάρουν, οριακά προγάστωρ, βάδισµα όχι εξαιρετικά λειτουργικό, ατηµέλητο ζακετάκι, βλέµµα σταχτί. Η φορητή σκευή του είναι µια χάρτινη σακούλα από µεγαλοκατάστηµα ρούχων, µέσα στην οποία υπάρχουν εφηµερίδες, περιοδικά µε σταυρόλεξα, ένα πλαστικό µπουκαλάκι µε νερό και φρυγανιές. Α. Τι είναι αυτό το ον; 1. Ένας συνταξιούχος δάσκαλος.

2. Ένας σκέτος παππούς.

3. Ένας συνταξιούχος υπουργός Οικονοµικών.

4. Κάποιος που χάθηκε. Β. Πριν από δεκαοχτώ χρόνια, τέτοια ώρα, αυτός ο άνθρωπος: 1. Βρισκόταν µέσα στο αστικό λεωφορείο για να πάει στην εργασία του.

2. Βρισκόταν µέσα στο τρόλεϊ για να πάει να ψωνίσει µαρίδες.

3. Βρισκόταν µέσα σε ένα αµάξι για να πάει στο υπουργείο του.

4. Έπινε νερό. Γ. Εκείνη τη στιγµή: 1. Μια κοπέλα µε παράφορο δέρµα άρχισε να κλαίει σκυµµένη πάνω από το κινητό της, καθώς περνούσε τις διαβάσεις µπροστά από το σταµατηµένο λεωφορείο.

2. Ο οδηγός του τρόλεϊ θυµήθηκε ότι έχει να πάει σε µια βάφτιση την Κυριακή.

3. ∆ύο άντρες τηλεπυροδότησαν έναν εκτοξευτήρα ρουκετών καταπάνω στο αµάξι.

4. Ένα χελιδόνι κατάπιε µια µύγα. ∆. Λίγα δευτερόλεπτα µετά: 1. Η κοπέλα συνέχισε να κλαίει.

2. Ο άνεµος κόλλησε µια χαρτοπετσέτα από τυρόπιτα στο παρµπρίζ του τρόλεϊ.

3. Ο υπουργός βγήκε από το αµάξι.

4. Το χελιδόνι πέταξε πάνω από κάποιον νέο είκοσι δύο ετών που ξεψυχούσε από τα θραύσµατα της ρουκέτας. Ε. Αν µπορούσατε να αλλάξετε την τροπή της ιστορίας: 1. Θα αγκαλιάζατε την κοπέλα.

2. Θα σκοτώνατε τον υπουργό στη θέση του νεαρού.

3. Θα σκοτώνατε τον οδηγό του τρόλεϊ στη θέση του νεαρού.

4. Θα σκοτώνατε το χελιδόνι στη θέση του υπουργού. ΣΤ. Εάν κάνατε κάτι από τα παραπάνω, πιστεύετε πως: 1. Μπορεί και να παντρευόσασταν την κοπέλα.

2. Μπορεί και να αλλάζατε τον ρου της Ιστορίας.

3. Η βάφτιση θα µαταιωνόταν δίχως την παρουσία του νεκρού οδηγού του τρόλεϊ.

4. Βρίσκεστε σε αυτόν τον πλανήτη για κάποια υπέρτατη αποστολή. Τέλος χρόνου.

90 δευτερόλεπτα ΣΑΚΗΣ ΣΕΡΕΦΑΣ

Αµέσως µετά

Ο µεσόκοπος κύριος κατεβαίνει σε µια ενδιάµεση στάση της διαδροµής. Στη θέση του κάθεται µια φοιτήτρια φιλολογίας, µε εµφανείς τις επιδράσεις ενός νωπού υπερσυντέλικου στη µατιά της. Αφήνετε τις πολλαπλές επιλογές και περνάτε στη δράση.

Σ

τη ζωή, στην ελευθερία και στην επιδίωξη των πεταλούδων» ακούγεται λογικότερο – τουλάχιστον τις πεταλούδες µπορείς να τις πιάσεις. Αλλά µετά τι; Πάµε γι’ άλλα. Όπως δεν υπάρχει θέα που δεν τη συνηθίζεις, δεν υπάρχει ευχαρίστηση που να αντιστέκεται στη φθορά. Ο δρόµος της κατάχρησης µπορεί να οδηγεί στο παλάτι της σοφίας, αλλά, όπως συµβαίνει µε όλους τους δρόµους, µπορείς να τον πάρεις προς τις δύο κατευθύνσεις... Όχι;

Ε

πιστρέφω στον Επίκουρο και στο πώς οι Νεοέλληνες τον χρησιµοποιούν για να στηρίξουν τον όψιµο ζήλο για εξεζητηµένα εδέσµατα και ποτά. Ή την παρωδία αµεριµνησίας και εθισµών, πράγµα που µου θυµίζει ότι έχω κόψει το κάπνισµα είκοσι φορές και ότι ενδιαµέσως αναπτύσσω άλλες τρελές συνήθειες, όπως την κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων τσιπς και µπίρας. Έχω έναν φίλο που έκοψε το κάπνισµα και άρχισε τη φυσαρµόνικα· όχι, δεν µε βλέπω να το ρίχνω στη φυσαρµόνικα.

Α ∆

ναρωτιέµαι, διαβάζοντας το αναγνωστικό της επικούρειας φιλοσοφίας, ποιο είναι το αντίθετο της ευτυχίας: η δυστυχία; Η δυστυχία είναι ένας κόµπος που τον δένεις εσύ ο ίδιος. Κι όπως επαναλαµβάνω συχνά, ο χρόνος είναι µε το µέρος µας: αν και παραδέχοµαι ότι προς το τέλος αυτό παύει να ισχύει. εν µε συγκινεί η κινέζικη σοφία, αλλά καθώς διατρέχω την επιστολή προς Μενοικέα θυµάµαι µια κινέζικη παροιµία: η κόλαση είναι ένα µπολ µε ρύζι, αλλά τα ξυλαράκια βρίσκονται τόσο µακριά, που δεν µπορείς να το φας. Ο παράδεισος µου φαίνεται παρόµοιος, παρότι οι άνθρωποι εκεί βοηθούν ο ένας τον άλλον για να φάνε. Μιλάω µεταφορικά.

Τ

ις προάλλες, καθώς περπατούσα στον δρόµο σκεφτόµουν: τι ωραίος καιρός, ο κόσµος είναι ένα υπέροχο αστέρι· και τότε αναρωτήθηκα: «Γιατί κάποιος που έχει τα λογικά του µπαίνει στον κόπο να πάρει ναρκωτικά;». Ύστερα θυµήθηκα ότι βρισκόµουν υπό την επήρεια ναρκωτικών. Ελαφρών ναρκωτικών, προσθέτω για να προλάβω τα σχόλια.

www.bookpress.gr «Ο κόσµος µέσα από τα βιβλία» και στο διαδίκτυο

Παρουσιάσεις, συνεντεύξεις, κριτικές , απόψεις, εκδηλώσεις , παρεµβάσεις, ειδήσεις , πρόσωπα, στήλε ς,

ψηφοφορίες,

αφιερώµατα, νέε ς

κυκλοφορίες