7 minute read
Tineke Mulder - In het oog van de storm
Ken je dat, dat het vraagstuk waar je coachee mee worstelt ook jouw aandacht heeft – of omgekeerd? Daarin liggen alle kansen om jezelf als coach te laten coachen, zo ervaart Tineke Mulder. Als je jezelf maar voldoende ruimte geeft om daarbij stil te staan.
'Zen mind, beginner’s mind’. Zo luidt de titel van het boek van de bekende Japanse zenmonnik en leraar Shunryu Suzuki. Vanuit San Francisco, waar hij een zenklooster stichtte, speelde hij een belangrijke rol bij de verspreiding van het zenboeddhisme naar het Westen.
Vanuit mijn raam kijk ik naar het buurmeisje dat aan de overkant woont. Ze is een jaar of drie, en pakt heel behoedzaam een eikel op, die op de oprit ligt. Zorgvuldig bestudeert ze hem, bekijkt hem van alle kanten. Ze pakt er nog één op, en kijkt opnieuw, met dezelfde verwondering, alsof het de eerste is die ze ziet. Dan toont ze op haar vlakke hand de twee vondsten aan haar moeder, glimlacht en klautert op de achterbank van de auto. Op naar het volgende avontuur. Zen mind, beginner’s mind.
Omgaan met vloed
Zelf kijk ik weer naar mijn computerscherm. Over een uurtje is het gesprek met de volgende klant, ik wil me nog voorbereiden, aantekeningen doornemen, thema’s doorgronden, wat vragen die al in me opkomen noteren. Het is druk. Waar ik een jaar geleden nog twijfel had over de werkelijke levensvatbaarheid van een eigen praktijk, zeker tijdens een pandemie, is de situatie nu totaal omgeslagen. Juíst door COVID. De mentale gezondheid is er voor velen niet beter op geworden. Mensen zijn moe, bezorgd, mensen denken na: wil ik dit nog wel, hoe wil ik verder, professioneel, persoonlijk? Virtuele coaching is gewoon geworden, en de groei is in een stroomversnelling geraakt.
Nu worstel ik met een nieuwe uitdaging. Hoe bewaak je als startende ondernemer je eigen grenzen, als de vraag groot is, je het liefst iedereen wilt helpen en geen kansen wilt missen? Wanneer je leven in een fase van eb verkeert, kun je vertrouwen op de vloed, die vanzelf wel weer komt. Maar andersom? Je weet maar nooit wanneer de vloed weer verandert in eb ... Hoe houd ik mezelf staande terwijl ik over die golf van overvloed surf? Ik voel me moe, het hoofd is vol. Misschien eerst maar een kop koffie maken en goed wakker worden.
Tegen de bierkaai
Zoals gewoonlijk is datgene waar ik als coach zelf mee worstel – grenzen bewaken, controle willen houden en daar dan juist weer last van hebben – ook het thema van mijn klant, Joris. Hij is een ervaren leidinggevende, die vanwege personeelstekorten en ziekte van medewerkers het afgelopen jaar steeds meer taken op zijn eigen bord heeft zien belanden. Gedreven en resultaatgericht als hij is, probeert hij dag in dag uit dat bord leeg te krijgen, dingen af te tikken. Maar het is een gevecht tegen de bierkaai. Ook hij is moe. Probeert zich staande te houden, maar het gevoel van uitputting wordt steeds groter. En het contact met de collega’s steeds schaarser, het gaat alleen nog maar om deadlines halen, eindrapportages.
We hebben het over het belang van rust inbouwen, afwisseling, fysiek bezig zijn. Zelfs drie keer diep ademhalen helpt al. En de Pomodoro-techniek, van 25 minuten aan iets werken, en dan 5 minuten nemen voor rust, verstrooiing, een kletspraatje. Focus én het belang om een breder perspectief te blijven zien, zoals een roofvogel die hoog in de lucht zweeft op de thermiek en zich vervolgens op een muis stort. Je concentratie afwisselen met niks doen. Ik ben benieuwd wat ik de volgende keer hoor van hem en of de eerste stappen zijn gelukt. Ik twijfel. Heb het gevoel dat we het niet helemaal te pakken hebben gekregen. Niet diep genoeg gegaan. Geen aha-moment. Dat hij volgende keer zal zeggen: ‘Ik had er geen tijd voor.’
Verstrooidheid
Met mijn gedachten nog bij het gesprek, ben ik tussen de middag in de keuken bezig. Opeens hoor ik: ‘Schat, wat doe je nou?! Denk toch eens na!’ Ik schrik. Niet alleen omdat iedere zin die met ‘schat’ begint, meestal eindigt met een uitspraak waardoor ik me juist het tegenovergestelde daarvan voel. Nu hoor ik oprechte bezorgdheid. En ruik de geur van iets wat verbrandt. In mijn verstrooidheid blijk ik niet de stekker van de blender in het stopcontact te hebben gestopt, maar die van het tosti-ijzer. Waar een vel keukenpapier in ligt om het apparaat schoon te houden, dat inmiddels lichtbruin verkleurt …
Waar ben ik met mijn eigen aandacht? Als ik me moet concentreren, ben ik verstrooid. En als ik zou moeten loslaten, en ontspannen, verstrooien, ben ik in gedachten verzonken. Alles lijkt door elkaar te lopen, er is geen evenwicht, laat staan een zen mind … En hoe geloofwaardig ben ik nog als coach, als ik er zelf ook niet uitkom? Ik ben toch juist degene bij wie mensen het gevoel hebben dat er alle aandacht voor ze is? Het enige dat me duidelijk wordt, is dat het hoog tijd is om meer aandacht aan mezelf te besteden, wat tegenwoordig self-care heet.
Als een herfstblad in de wind
En het geluk is met me, want die middag staar ik naar een leeg scherm, een klant die niet komt opdagen. Misschien ook te druk, denk ik bij mezelf, als hij ook niet op een mailtje reageert. En ik besluit de kans te benutten, naar buiten te gaan. Het is herfst, wat frisse lucht zal me goed doen. Terwijl ik loop trekt de wind aan. Herfstbladeren dwarrelen heel langzaam naar de grond, bijna vertraagd, als een tekenfilm die hapert. Ik sta stil. Dát is het! Al die aaneengeschakelde momenten, waarop het blad een fractie van een seconde stil in de lucht hangt, is er ook beweging.
Flow bestaat uit een serie momenten van stilte. Zelfs een rollercoaster kent minimale momenten van stilstand. En zo is het ook met aandacht. Het gaat er niet om hard te werken om het hoofd leeg te maken, zodat het zijn aandacht kan richten op iets met concentratie. Het gaat erom me bewust te zijn van al die gedachten, stuk voor stuk, en ze dan weer los te laten. Als een herfstblad dat zich door de lucht beweegt. Of als het water in een rivier, dat voorbij stroomt. Gedachten én aandacht zijn er ieder moment, ook in de drukste tijden. Ik sta even letterlijk stil, haal diep adem. Ik voel me vol en opgeladen door deze gewaarwording én weer open, kalm. Het gevoel dat ik er weer kan zijn, dat rustpunt, voor al die mensen die druk rondrennen om alles te bolwerken. Inclusief mezelf. Het oog in de storm.
De coach gecoacht
Bij het volgende gesprek met Joris vraag ik hoe het met hem gegaan is. ‘Goed’, zegt hij, tot mijn verrassing. ‘Er gebeurde iets na ons gesprek, het kwartje viel pas later. We hadden het over aandacht, en over rust nemen. Maar ook over mijn enorme resultaatgerichtheid. Dat bleef bij me hangen. En ik realiseerde me later opeens dat de weg naar het resultaat toe net zo belangrijk is, misschien zelf wel belangrijker, als het eindproduct. Het gaat erom hoe je daar komt, met wie en op welke manier je samenwerkt. Het hoeft niet alleemaal per se op mijn manier. Misschien stelde ik mezelf wel veel te centraal op het werk. Want als ik opensta voor de inbreng van een minder ervaren collega, wordt het eindproduct misschien anders, maar het kan best goed zijn. Soms zelfs wel creatiever en vernieuwender. En nog iets: ik las het boek Deep work, van Cal Newport. Die definieert vier regels: werk met aandacht, omarm verveling, blijf weg van de social media en zorg dat je jezelf weghoudt van allerlei afleidingen zoals constant je mail checken. Ik vond het superinspirerend en heb er veel aan gehad. Je zou het ook moeten lezen, dat vind je vast leuk als coach. Je kunt er heel veel mensen mee helpen. Enne ... volgens mij zijn we eigenlijk wel klaar met de coaching ook.’
Heel even moet ik slikken. Dat gaat rap. Ik heb iets bij hem in gang gezet, en het voelt alsof ik daar nu niet de waardering voor krijg die ik verdien. Dan denk ik aan mijn eigen nieuwe inzicht. Het rustpunt in de storm, dat probeer ik te zijn in het werk. En het risico van het vak is dat ik zelf omver word geblazen. Maar ook het omvergeblazen worden bestaat uit heel veel momenten, die allemaal hun eigen waarde hebben. Hoe het ook verder gaat met Joris, dankzij hem heb ik dat nieuwe inzicht verworven. De coach is gecoacht.
Het is zoals Shunryu Suzuki ooit al zei: ‘Als je beoefening goed is, komt de verlichting vanzelf. Maar zelfs als die niet komt, is het resultaat vrijwel hetzelfde.’
