Bootmagazine nr. 43 - okt. / nov. / dec. 2015

BOOT MAGAZINE

tijdschrift voor watersport en -recreatie: alles over zeiljachten, motorboten en toervaren in België, Zeeland en de wijde wereld Driemaandelijks - Jaargang 10 - editie 4 oktober - november - december 2015 / € 4,90

# 43 BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Zeilen Weg van de wereld in Zweden

1

Vaarimpressie

Rondetafel Nautibel: nood aan correcte definities

Jeanneau Leader 36, strak, modieus en ruim

Toervaren Het Maas - Moezel kanaal Na 38.000 mijl zit het er op

Finale Volvo Ocean Race

Op e Op n wa en

te r. .. es t

ge

Louis Balcaen: ,,Van de Volvo Ocean Race raak je nooit genezen.”

2 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Originele Volvo Penta onderdelen Niet alleen kan Volvo Penta u onderdelen leveren die op maat zijn gemaakt voor uw motor, maar we ondersteunen deze onderdelen tevens met een uitgebreide garantiedekking voor uw volledige gemoedsrust.

Maar in het geval dat een onderdeel in de garantieperiode defect gaat, kunt u op Volvo Penta rekenen voor ondersteuning. Voor alle originele Volvo Penta onderdelen en accessoires (met uitzondering van onderdelen die aan slijtage onderhevig zijn) die bij de geautoriseerde Volvo Penta dealer worden geleverd, geldt standaard een garantie van 12 maanden.

Dutch 05-2015

Originele Volvo Penta onderdelen en accessoires zijn ontworpen en geproduceerd volgens de hoogste normen en vervaardigd om in perfecte harmonie met Volvo Penta motoren te werken. Wanneer u uw motor uitrust met originele Volvo Penta onderdelen, kunt u rekenen op optimale prestaties, betrouwbaarheid en een lange levensduur.

GARANTIE VOOR ORIGINELE VOLVO PENTA ONDERDELEN DUBBELE GARANTIE INDIEN GEMONTEERD DOOR DE VOLVO PENTA DEALER

ONDERDELEN & ACCESSOIRES DIE ZIJN VERKOCHT EN GEMONTEERD DOOR EEN VOLVO PENTA DEALER (aangeschaft na levering van motorpakket):

Als deze onderdelen tevens worden gemonteerd door de Volvo Penta dealer, wordt de garantieperiode verdubbeld tot 24 maanden en worden tevens de arbeidsuren gedekt. Dus niet alleen kunt u ervan verzekerd zijn dat uw onderdelen van hoge kwaliteit correct en met Volvo Penta expertise zijn gemonteerd, maar u krijgt tevens de ondersteuning van een uitgebreide Volvo Penta garantie.

-Vierentwintig (24) maanden

UURBEPERKING: 600 uur (pleziervaart); 1.000 uur (bedrijfsvaart); of 3.000 uur (industrieel, met uitzondering van stand by-stroomvoorziening en noodbrandbluspompen, waarvoor 1.000 uur geldt).

De garantie op onderdelen van vierentwintig (24) maanden geldt, met dezelfde algemene voorwaarden als de Internationale beperkte garantie van AB Volvo Penta. De garantiedekking gaat in vanaf de verkoopdatum die is vermeld op de factuur / het transactiedocument. De klant moet een factuur/ontvangstbewijs overleggen als aankoopbewijs om in deze gevallen in aanmerking te komen voor garantie.

Voor alle producten, inclusief motoren, transmissies, onderdelen en accessoires die tijdens de garantieperiode of aanvullende dekkingsperiode zijn vervangen of gerepareerd zonder kosten voor de eigenaar/ eindgebruiker, geldt het restant van de oorspronkelijke garantieperiode voor de desbetreffende producten.

Als een product bijvoorbeeld is geregistreerd voor garantie in Product Center en voor het product een garantieperiode van 24 maanden geldt, en na 22 maanden wordt een reparatie onder garantie uitgevoerd, geldt voor elk onderdeel dat op dat moment wordt vervangen of gerepareerd een garantiedekking van de resterende 2 maanden.

www.volvopenta.nl

Bij Volvo Penta is elke schakel in de keten solide.

Penta onderdelen Betrouwbare originele Volvo Penta onderdelen

a u onderdelenen leveren die op inmaat accessoires, combinatie met een r, maar we ondersteunen deze professioneel wereldwijd dealernetwerk en n uitgebreide garantiedekking voor een uitgebreide garantiedekking, bieden u volledige gemoedsrust — ongeacht uw toepassing.

n accessoires zijn ontworpen en geproduceerd aardigd om in perfecte harmonie met Volvo *Zie de Volvo Penta website voor de volledige voorwaarden u uw motor uitrust met originele Volvo Penta male prestaties, betrouwbaarheid en een lange

Kant Marine & Industrie nv - Volvo Penta Center Schouwkensstraat 5 - 2030 Antwerpen - België in de garantieperiode defect gaat, kunt u Tel: +32 3 543 61 00 - www.kantmarine.be

teuning. Voor alle originele Volvo Penta ondering van onderdelen die aan slijtage eerde Volvo Penta dealer worden geleverd,

Standaardgarantie: 12 maanden Originele Volvo Penta onderdelen en accessoires die worden geleverd maar niet worden gemonteerd door een geautoriseerde Volvo Penta dealer, worden gedekt door onze standaardgarantie van 12 maanden.

Garantie voor gemonteerde onderdelen: 24 maanden Originele Volvo Penta onderdelen en accessoires die zijn geleverd en gemonteerd door een geautoriseerde Volvo Penta dealer, worden gedekt gedurende 24 maanden — inclusief de arbeidsuren voor het monteren van het onderdeel.

Benzine Aquamatic: 200-430 pk

Ontdek de lusten; vergeet de lasten!

Door het installeren van een nieuwe Volvo Penta motor stijgt niet alleen de waarde van uw boot maar neemt het comfort aan boord enorm toe door de stillere werking en lagere trillingsniveaus.

Het brandstofverbruik en de belasting voor het milieu dalen dankzij de moderne technologie.

En de betrouwbaarheid van een nieuwe motor én de 2+3 jaar Volvo Penta garantie staan garant voor vele jaren bootplezier.

Voorwaarden • Deze actie is alleen geldig voor in Nederland, België en Luxemburg geregistreerde klanten.

• De actieperiode loopt van 1 september tot en met 31 december 2015.

• De oude motor is na de inruil eigendom van de Volvo Penta dealer • De Volvo Penta dealer draagt zorg voor milieuvriendelijke afvoer van uw motor.

• Informeer bij uw dealer of uw motor in aanmerking komt.

• Kijk voor uw dichtstbijzijnde dealer op de dealerlocator.

Diesel Inboard: 12-900 pk

Laat u juist nu adviseren bij de Volvo Penta Dealer.

Voor de dichtstbijzijnde Volvo Penta dealer en voorwaarden, kijk op www.volvopenta.com

Diesel Aquamatic: 140-400 pk

Diesel Saildrive: 12-75 pk

3

Is uw boot wat van haar eerdere kracht en pracht kwijtgeraakt? Een aantrekkelijke manier om de prestaties van uw boot en het vaarplezier te verbeteren is het vervangen van de motor. Tijdelijk is het inruilen van uw zeil- of motorbootmotor bij de Volvo Penta dealer extra aantrekkelijk.

De hermotoriseringskits van Volvo Penta helpen u om een betaalbare overstap naar de nieuwste generatie motoren mogelijk te maken.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

De kracht van hermotoriseren

Nu exclusief bij Marine Technics, Zeebrugge Seajet, optimale bescherming boven en onder de waterlijn Primers, Antifouling, Aflakken en Vernis, Verdunners

Gratis Schildersoverall bij aankoop van 2,5 liter antifouling bij alle SeaJet-dealers in BelgiĂŤ!

Seajet producten zijn onderdeel van Chugoku Marine Paints Ltd. (CMP). Met meer dan 90 jaar ervaring is CMP een van ‘s werelds oudste en meest gerespecteerde producenten van marine verf en antifouling systemen.

Diensten Kraanservice: bootlift 45 ton Herstellingen: epoxy & polyester Algemeen onderhoud ALU en Inox Constructie Refits Winterberging Rib Repair Spuitcabine tot 25 meter

Aanbod Motorboten en zeiljachten Professionele, militaire en racing RIBS Motoren: inboard & outboard motoren Trailers Verven en Anti Fouling Watersportartikelen

De beste technische service, meer dan 30 jaar ervaring

Marine Technics - Werfkaai 43 8380 Zeebrugge - Belgium T. + 32 (0)50 54 60 31 - F. + 32 (0)50 54 52 55 info@marine-technics.be - www.marine-technics.be

In dit nummer

blz. 8

blz. 6

Nautibel op zoek naar correcte definities in opleidingsveld

Wat doe je als je na een zakenreis enkele dagen in een stad bent die aan een van de mooiste kusten van de wereld ligt?

Zeilen, toch? Maar aan een betaalbare charterboot voor enkele dagen raken, is niet vanzelfsprekend. Tenzij je tussen het aanbod van Airbnb een mooi zeiljacht ziet passeren, en je de eigenaar bereid vindt om je enkele dagen mee uit varen te nemen.

Zeilen: weg van de wereld in Zweden

driemaandelijks, 4 x per jaar

Na 38.000 mijl zit het er op.

Louis Balcaen, de enige Belgische deelneemer aan deze legendarisch oceaanwedstrijd blikt terug: ,,Van de Volvo Ocean Race raak je nooit genezen. “

www.bootmagazine.be met gratis online editie: BOOTmagazine PLUS Hoofdredacteur: Leo Van Dorsselaer mob. + 32 (0)475 67 03 02 Medewerkers: Jef Beernaeert, Paul Bolsius, Marleen De Geest, Herwig De Weerdt, Luc Hennebel, Georges Janssens, Tristan Van Dorsselaer (vormgeving) en het 6minutes press reportageteam.

Coverbeeld: Carlo Borlenghi / Volvo Ocean

Jeanneau Leader 36, strak, modieus en ruim Ze liggen mooi afgemeerd aan moorings, zusterlijk naast elkaar, hun ruime zwemplatform bijna tegen de steiger aan, uitnodigend om aan boord te komen. De Leader 36 Open en Leader 36 Sporttop, gebouwd bij Jeanneau.

blz. 17

Race - Aankomst Gothenburg, Zweden.

Redactie & administratie:

pg. 06

Bootdealers, er beweegt wel een en ander

pg. 08

Zeilen: weg van de wereld in Zweden

pg. 12

Louis Balcaen: ,,Van de Volvo Ocean Race raak je nooit genezen.”

pg. 16

Volvo Ocean Race 2014 -2015, een overzicht

pg. 18

Ronde tafel Nautibel: nood aan correcte definities

pg.20

‘Vaarimpressie: Jeanneau Leader 36

pg. 24

Tentoonstelling: “Pierdom” of het plezier van de pier

pg. 26

Innovatief bootdekzeil met maatwerk ter plaatse

pg. 28

Toervaren: het Maas - Moezel Kanaal

pg. 32

Watersportnieuws

pg. 33

Agenda Watersportbeurzen - najaar 2015

KIM vzw / Bootmagazine - Zemstweg 10 B-1850 Grimbergen-tel. +32 (0)15 61 11 52 mail: editor@bootmagazine.be Advertenties nautische sector: Carine Devogelaere, Blankenberge +32 (0)475 34 30 20 Advertentiewerving mediacentrales & reclamebureaus: Cprojects, Antwerpen Peter De Vester +32 (0)497 55 15 41 Individuele en groepabonnementen, zie www.bootmagazine.be Uitgave in samenwerking met de Vlaamse Pleziervaart Federatie vzw (VPF) Bootmagazine is lid van de Unie van de uitgevers van de Periodieke Pers

Verantwoordelijk uitgever:

In de speciale tabletversie van Bootmagazine vindt u extra tekst- en fotomateriaal. Verkrijgbaar

L. Van Dorsselaer, Zemstweg 10

in de e-kiosk van Bruna-Tablisto en als onderdeel van het Bliyoo-abonnement. www.bliyoo.nl

B-1850 Grimbergen - België

5

Colofon: Bootmagazine Belgium -

Finale Volvo Ocean Race 2014 - 15

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

blz. 33

Nautische berichten

6 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Bootdealers, er beweegt wel een en ander…

In Nederland zijn diverse jachtmerken de voorbije maanden overgegaan in andere handen. Sommige merken zijn honkvast, andere veranderen regelmatig van nationale vertegenwoordiger, aldus een analyse van het Nederlandse tijdschrift Zeilen.

Ook Dehler is in Nederland van dealer veranderd. De uit Duitsland afkomstige toerwedstrijdjachten vonden ongeveer vier jaar lang hun thuis bij Messink in Enkhuizen, maar tegenwoordig kunt u voor Dehler terecht bij de kantoren van Bach Yachting in Stellendam en het kantoor van Sailingworld in Lemmer. Vanuit beide kantoren wordt ook het merk Varianta verkocht, dat net als Dehler valt onder de Hanse Groep.

I

Is Nederland de hele Benelux?

Wat opvalt is dat de meeste internationale bootmerken in Nederland een dealer voor de Benelux kiezen. Of dat om een bewuste keuze gaat is lang niet zeker. Het heeft vaak met gebrek aan kennis van de lokale markten te maken. Nederlandse importeurs zullen niet nalaten te beklemtonen dat zij de hele Benelux-markt vertegenwoordigen.

Dat de nadruk op Nederland valt en dat België en Luxemburg daarbij maar karig bediend worden, heeft niet zozeer met desinteresse te maken. Onze markt vertegenwoordigt maar een paar procentjes in de verkoop en krijgt dan ook aandacht in verhouding. Voor een aantal Belgische dealers is het wel uitkijken voor de dynamiek die de dealers rond het Veerse en het Grevelingenmeeer ontplooien. Van daar uit wordt de Belgische markt uitstekend bediend. Dit in tegenstelling tot sommige dealers aan onze kust die zich voortslepen van het ene mandaat ‘bescherming tegen schuldeisers’ naar het volgende. Waarschijnlijk beseffen de buitenlandse werven amper wat de imagoschade is die hun merk hiervan ondervindt. Maar dat kan allemaal omdat België een kleine speler is op Europees vlak en zeker in het licht van de wereldmarkt waar de grote seriebouwers zich op richten.

n België loopt het niet zo een vaart, logisch ook, door de tanende verkoopcijfers van de laatste paar jaren resten er amper nog merkdealers op Belgisch niveau. Een paar uitzonderingen bevestigen de regel.

Zo werd Marina Yachting Center in Oostende dealer van Fontaine Pajot, een naam als een klok in de catamaran wereld. Niet dat België plotsklaps een catamaranland is geworden, maar het comfort van deze vaartuigen zowel tijdens het verblijf als bij het reizen is legendarisch. Daardoor wordt een specifieke doelgroep aangesproken. De zeil- en motorcatamarans van Fontaine Pajot vormen een mooi aanvulling bij het Jeanneau en Prestige gamma motor- en zeiljachten dat Marina Yachting Center sinds 1986 in ons land vertegenwoordigt.

Escape Yachting werd dit voorjaar de Belgische importeur van de Nederlandse Saffier Yachts. Escape, onder leiding van Eddy Verbinnen, verzorgt sinds begin jaren negentig de import van de succesvolle X-Yachts in België. Ook hier vormen de dayboats van Safier een mooie aanvulling op het gamma kajuitjachten van X-Yachts.

Voor de ‘petite histoire’, X-Yachts Holland heeft van datzelfde Safier Yachts het dealerschap van het Deense trimaran Dragonfly overgenomen. X-Yachts Holland was ook al de vertegenwoordiger van Seascape en zal Dragonfly en Seascape (in de Benelux, wat had je gedacht) via het bedrijf Expert Marine gaan verkopen.

Extra vertegenwoordiging Elan en Impression hebben er een extra vertegenwoordiger bij. Impression was eerste een type in de Elan reeks, maar werd vorig jaar als merk verzelfstandigd. Daarmee volgt de Sloveense werf de merkontdubbeling die ook Bénéteau met Monte Carlo en Jeanneau met Prestige doorvoerde.

Elan en Impression werden in Nederland reeds verkocht door WNE Luxury Yachts in Willemstad, zij krijgen er nu in Noord-Nederland de vertegenwoordiging bij door Robert de Vries, die het kantoor van White Whale Yachtbrokers in Enkhuizen leidt.

Afbouw exclusiviteit We stellen dus niet alleen een verschuiving vast in dealerland, exclusiviteit wordt afgebouwd. Dat kan ook moeilijk met een Europese wetgeving die het vrij handelsverkeer voorschrijft. Zo worden er meerdere dealers aangesteld in diverse regio’s. Noord-Nederlandse botenbouwers hebben dit ook begrepen en werken samen met verdelers in Zuid-Nederland. Zo werd Waterfront Yachts in Kortgene de dealer voor België en Zuid-Nederland voor Jachtwerf Heeg. Het Nederlands Limburgse Linssen Yachts meerde eventjes aan bij Westhoek Marina in Nieuwpoort, maar die samenwerking is niet tot bloei gekomen.

Duidelijk is dat de botenmarkt een ‘people business’ is en blijft. De aankoop van een boot gebeurt op basis van vertrouwen, dealers die een vertrouwensband met de watersportliefhebber uitbouwen, zullen op termijn meer gewicht in de schaal leggen dan sommige merken van seriebouwers die een speelbal geworden zijn van financiële groepen.

Sommige merken of werven veranderen niet alleen van dealer, het Sloveense Elan wijzigde ook de type aanduiding van haar jachten omdat lengte niet langer zaligmakend is.

Foto van de Elan E1 waarbij de ‘E’ staat voor

eenvoud zou je kunnen stellen. De andere reeksen krijgen ‘S’ als aanduiding voor de peformance range en ‘GT’ voor het premium performance gamma.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

NIEUWPOORT INTERNATIONAL BOAT SHOW Bezoek onze stand Profiteer van spetterende beursvoorwaarden Havenlaan 84, B-9060 Zelzate T 09/345.61.71 – F 09/345.61.47 info@carronmarine.be

www.carronmarine.be

7

• VOLVO PENTA officieel dealer • Invoerder/dealer topmerken toebehoren: schroeven, aslijnen, boegschroeven, stuursystemen, anodes, verven, motoronderdelen...

• Eigen werf te Zelzate • WINTERBERGING binnen & buiten • Inbouw boegschroeven, stuurinstallaties, motorinstallaties, elektronica, homokineetassen, aslijnen, …

• SPECIALIST SCHROEVEN – eigen hersteldienst met jarenlange ervaring • Schilderwerken • MAX-PROP vaanstandschroeven

8 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Zeilen: weg van de wereld in

Wat doe je als je na een zakenreis enkele dagen in een stad bent die aan een van de mooiste kusten van de wereld ligt? Zeilen, toch? Maar aan een betaalbare charterboot voor enkele dagen raken, is niet vanzelfsprekend. Tenzij je tussen het aanbod van Airbnb een mooi zeiljacht ziet passeren, en je de eigenaar bereid vindt om je enkele dagen mee uit varen te nemen. Het resultaat: drie dagen weg van de wereld tussen de duizenden eilanden voor de kust van Göteborg.

Overkomt het je ook soms? Je bent ergens op reis, kijkt uit het raam van je hotelkamer en ziet een kust die schreeuwt om bevaren te worden. Je bent zeiler, dus je hele lijf verlangt naar het ritme van een boot, om langzaam en één met de natuur een land te ontdekken vanop het water.

Maar je kent de bezwaren: je bent er slechts enkele dagen, je programma is te druk, chartermaatschappijen zijn te duur en meestal niet flexibel: huren kan enkel per week of per weekend.

De frustratie is ons al een tijdje bekend. Tot we enkele maanden geleden voor het werk in Göteborg moesten zijn. Je gaat er toch zeilen, het schijnt daar prachtig te zijn, hadden we al van verschillende vrienden te horen gekregen.

Reportage: 6minutes press

Even surfen op het web bevestigt inderdaad dat de westkust van Zweden een paradijs is voor watersporters. De archipel met duizenden piepkleine en grillige eilandjes ligt aan de voordeur van Göteborg.

Zeilen

Zweden

Hetzelfde internet bevestigt wat we al vreesden: chartermaatschappijen hebben geen aanbiedingen voor enkele dagen tijdens de week. We overwegen even om een vriendelijk mailtje naar enkele lokale havenmeesters te sturen en te vragen of ze niemand kennen die ons voor een vriendschappelijke prijs enkele dagen mee op zee wil nemen, maar dat lijkt iets te veel wishful thinking.

We hebben al snel door dat Airbnb niet het juiste middel is om de betaling flexibel te regelen. Dus omzeilen we het systeem en regelen we alles verder via mail. Toegegeven: dat leidt tot enige stress. Wat als Patrick zijn beloftes niet nakomt?

Wat als hij niet komt opdagen op de plaats van afspraak? Dan staan we daar mooi. Maar het klikt, het vertrouwen groeit en Patrick vraagt ook geen voorschot. Dus geld zullen we er niet aan verliezen.

Eventjes nagelbijten dus, maar op zondagochtend staat Patrick op het afgesproken tijdstip aan de lobby van ons hotel. Na een tussenstop bij de plaatselijke supermarkt staan we een half uur later aan een van de drie grote jachthavens ten westen van de stad. De blauwe Maxi ligt te blinken in het heldere Scandinavische ochtendlicht. Een 35-voeter van Zweedse origine, in opperbeste staat en met strak design ingericht. In 2012 kwam Maxi Yachts, na de voorbije decennia ruim 16.000 boten gebouwd te hebben in Zweden, in handen van het Poolse Delphia Yachts. Maar de oorspronkelijke ontwerper Pelle Petterson,

9

schipperen, zoals ons verhaal aantoont.

Moeten bootverhuurders zich zorgen beginnen maken?

Gedeeld bootbezit, onderhuur, fractional ownership, collective ownership, de deeleconomie neemt in de watersportbranche meerdere vormen aan en kan deze ingrijpend wijzigen.

Maar voorlopig loopt het nog niet zo’n vaart. Dat blijkt uit een recent onderzoek van de ‘Waterkampioen’ onder bijna 1900 watersporters.

Er bestaat wel interesse in het delen van boten, maar de meeste booteigenaren zien dat op dit moment nog niet zitten. Van de Nederlandse bootbezitters is 3% geïnteresseerd in de verhuur van zijn boot en nog eens 6% geïnteresseerd om zijn boot te delen met anderen.

Daarbuiten denkt nog eens 2% aan iets anders, zoals het delen van de boot met kinderen of andere familie.

De meeste eigenaars (89%) willen hun boot dus níet verhuren of delen. De belangrijkste reden is dat de boot veel zelf gebruikt wordt (33%), gevolgd door vrees voor schade (25%), omdat men het geld niet nodig heeft (20%) en omdat men bang is voor een vieze boot bij oplevering (9%).

Bron: www.anwbwatersport.nl

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Tot we op Airbnb, de website waarop particulieren van over de hele wereld hun eigen gastenkamers verhuren, toevallig op een aantrekkelijk jacht botsen: een Maxi 1050, die je kan huren als verblijfplek om vanuit de haven de stad te ontdekken. Enig heen en weer gemail met Patrick, de Zweedse eigenaar van de boot, levert meteen Airbnb bedreiging voor charterbedrijven? goed nieuws op: ja, hij wil ons meenemen op een zeiltocht van drie dagen, en neen, hij heeft er geen Vormt Airbnb een bedreiging voor de charterbedrijven? Naast kamers op het land worden probleem mee dat we zelf willen varen. ‘You steer, in deze verhuurdienst ook boten als logies aangeboden. Soms is het daarbij mogelijk om te I guide’, klinkt het.

Zeilen

10 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

die naast een Olympische medaille ook twee campagnes voor de America’s Cup voor Zweden op zijn actief heeft, bleef aan boord en hij tekende samen met Tony Castro de nieuwe Maxi 1200 die recent werd geïntroduceerd.

‘You steer, I guide’ Nog geen half uur later varen we uit. De drie jachthavens van Göteborg geven uit op het archipel. De ‘You steer, I guide’ blijkt al meteen een goed principe.

Aan het roer wordt ons meteen duidelijk dat, zelfs met een goede kaart en plotter, navigeren hier niet voor doetjes is. Meteen na het uitvaren van de haven beland je in een labyrinth van kleine eilandjes, waarvan sommige nauwelijks een half metertje boven het zeeoppervlak komen. Om dan nog te zwijgen van de grillige ondieptes. De Zweden mogen dan al een reputatie van grondigheid en veiligheid hebben, ook voor hen is het blijkbaar ondoenbaar om al die duizenden gevaarlijke punten van boeien of merktekens te voorzien. ‘No, a little bit more to port’, ‘Take your turn very wide here’, ‘Keep clear of that rock’: in de eerste uren is er geen tijd voor gesprekken over Zweedse koetjes en kalfjes.

zicht op het uitgestrekte landschap uitnodigt om tot laat ’s avonds in de kuip te blijven hangen, in het goede gezelschap van een fles whisky en een nieuwe vriend. ’s Anderendaags herinnert het weer er ons aan dat we in het hoge noorden zijn. Het is koud en mistig.

Maar ook dat heeft zijn charmes. De sluier van lage wolken maakt het landschap nog mysterieuzer. En het navigeren uitdagender. Maar ook nu weer blijkt de ‘You steer, I guide’ een echte succesformule: warm ingeduffeld sturen we tussen de eilanden door terwijl de druppels over ons gezicht rollen, en intussen hoeven we ons niets aan te trekken van de navigatie: Patrick kent de streek hier op zijn duimpje en schept er opnieuw plezier in om ons uit te dagen, door ons bijvoorbeeld op te doen kruisen door opnieuw een supersmalle engte tussen twee eilanden.

De noordelijke eilanden Na de middag klaart het op, verlaten we de zuidelijke archipel, steken de shipping lane naar Göteborg terug over en gaan we op ontdekkingstocht door de noorderlijke eilanden. Die zijn iets meer bewoond, maar de rode houten vakantiehuizen stralen zo’n rust uit dat je je nog steeds ver weg van de wereld waant. Zeker wanneer we als overnachtingsplek een wat afgelegen eiland vinden, waar we op zijn Scandinavisch aanmeren: met de boeg tot een halve meter van een lage rots varen, erop springen, en een meertouw door een vooraf ingeboorde haak steken. Het anker hebben we achteraan uitgeworpen om ons loodrecht op het eiland te houden.

Handig, denken we, als we op het eiland klauteren om een vuurtje te stoken voor het avondmaal.

Tot we Patrick nogal dringend horen roepen om

Maar Patrick heeft er blijkbaar snel vertrouwen en ook zijn plezier in. Hij beslist meteen om de route wat te verleggen naar nog smallere engtes tussen enkele bewoonde eilandjes. Wat naast een mooi zicht op de Zweedse buitenhuisjes ook de nodige stress oplevert door de tientallen ferry’s die er tussen laveren, maar blijkbaar is het een soort van test, want nadien ontspant onze gastheer zich en nodigt ons uit om zelf de rest van de route richting het zuiden uit te stippelen.

We passeren de idyllische historische stad Marstrand, banen ons een weg tussen de wedstrijdboten van de gelijknamige Marstrand Cup, en gaan op zoek naar een baaitje om weg van alles ons anker uit te werpen. Hoewel het eind juni is, en de Zweden al officieel op zomervakantie zijn, is het vrij kalm op het water, en kunnen we heel rustig kiezen uit de tientallen beschermde baaitjes van de eilanden rondom ons.

Eind juni betekent in Scandinavië ook: lange dagen. Of om preciezer te zijn: geen nachten. Hoewel we hier in het zuiden van Zweden zijn en het al een dikke week na 21 juni is, en de dagen dus al korter worden, blijft het schemeren tot na middernacht. In feite wordt het niet echt donker. Wat samen met het

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Eind juni betekent in Scandinavië ook: lange dagen. Of om preciezer te zijn: geen nachten.

11

terug te komen. Blijkt dat hij toch wat onzorgvuldig op zijn kaart gekeken heeft, want door de deining botst zijn kiel tegen de bodem. Zoals het een Scandinaviër betaamt, houdt Patrick het hoofd koel. Een kleine halve meter achteruitvaren volstaat om het gebonk op te doen houden. Mochten we zelf het geluk hebben om zo’n bloedmooie Maxi te bezitten, we hadden toch een ietwat grotere reserve ingebouwd, bedenken we.

Omdat de sprong richting eiland nu iets te riskant geworden is, maken we het eten dan maar klaar in de kajuit, maar smaken doet de plaatselijke zalm evenveel. De korstmossen en weelderige plantengroei lijken wel licht te geven in de late avondzon. Als dan ook nog eens een zeehond passeert voor een discrete avondgroet, beseffen we waarom de Zweden zo verzot zijn op zeilen. Dit is een paradijs voor wie van rust en wildernis geniet.

Volop zomer De dag erna zomert het volop. Alhoewel we voor de derde dag op rij een mooie vijftien tot twintig knopen wind hebben, blijft het water relatief rustig.

Uitzonderlijk, verzekert Patrick ons. En dus wagen we ons wat meer op volle zee, passeren een vuurtoren die door de lage zon nog meer blinkt dan anders en proeven we de zilte wind van het Kattegat.

Nog geen uurtje later liggen we terug op onze startplek. Patrick is zo vriendelijk om ons nog een lift te geven naar de luchthaven. Het afscheid is hartelijk.

Nooit gedacht dat wat zoeken op Airbnb ons zo’n perfecte trip had kunnen opleveren. ‘You steer, I guide’, is voor herhaling vatbaar.

Onze gastheer Onze gastheer van dienst, Patrick Norström, is een moedige man.

Hij is geboren zonder armen. Dat belet hem niet om de meeste zaken te doen die hij wil doen: hij werkt, rijdt met de auto, deed al verschillende sporten en kocht zich enkele jaren geleden een zeilboot. Daarmee gaat hij helemaal alleen op het water: hij stuurt, bedient de winches en maakt knopen met de voeten.

Zijn ervaring gebruikt hij om andere gehandicapten te leren zeilen, en hij geeft toespraken over hoe hij zijn beperkingen wist te overwinnen. Aanvankelijk is het fascinerend om te bekijken hoe hij zich weet te behelpen, maar na enkele uren let je niet meer op zijn handicap en apprecieer je de Zweed zoals hij is: een interessante en hartelijke reisgenoot. www.patriknorstrom.com - e-mail: dinordesign@gmail.com

Finale Volvo Ocean Race 2014 - 2015 12 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Na ruim 38.000 zeemijl zit het erop Een fantastische pitstop in Scheveningen, een laatste etappe die even spannend was als alle 8 voorgaande, en een prachtige in-port race vormden het slotakkoord van de Volvo Ocean Race.

Abu Dhabi Racing ging met de beker naar huis. Maar ook de zeilers aan boord van de Nederlandse boot, waaronder onze landgenoot Louis Balcaen, kunnen voldaan terugkijken op de afgelopen maanden.

Na een bloedstollende finale heeft Team Brunel de tweede plaats in het algemeen Volvo Ocean Raceklassement met succes verdedigd. Het Nederlandse zeilteam voer in Göteborg als tweede over de finishlijn. Team Brunel’s grootste concurrenten MAPFRE en Dongfeng Race Team eindigden op een derde en vierde plaats.

“W

e zijn ongelofelijk blij met de tweede plek,” zegt een uitgelaten Bouwe Bekking op de steiger in Göteborg.

“De jongens hebben geweldig werk verricht. We kunnen elkaar nog steeds in de ogen aankijken en zeggen dat we het beste eruit gehaald hebben. Abu Dhabi Ocean Race was simpelweg het beste team. Ik wil ze bij deze ook feliciteren met de overwinning.”

“Deze hele etappe was zenuwslopend,” zegt GerdJan Poortman. “Net na de start in Scheveningen hadden we geluk dat MAPFRE een fout maakte.

Ze wilden de route dicht langs de Waddeneiland pakken en zagen te laat dat wij voor de meer noordelijke kozen.

Aan de wind voeren we onverwacht snel en we hebben puur op snelheid Dongfeng Race Team ingehaald. De gehele route naar Göteborg konden we de andere boten zien varen. Net voor de finish schoof het hele veld weer in elkaar. Tussen ons, MAPFRE en Dongfeng Race Team zat soms niet meer dan 500 meter afstand. Dat was wel even zweten. We mogen super trots zijn dat we tweede zijn geworden in de Volvo Ocean Race.”

Welverdiende rust Met de tweede plaats in de zwaarste oceaanzeilrace ter wereld op zak, genieten de mannen van Team Brunel van hun welverdiende rust.

Hoewel Bouwe Bekking zeer te spreken is over de huidige opzet van de Volvo Ocean Race ziet hij wel verbeterpunten. “Ik vind de VO65 een geweldige boot, maar ik zou graag wat meer lood in die kiel willen hebben, mits dat geen problemen voor de mast oplevert. Tevens zou ik wat andere elektronicasystemen en een extra zeil willen hebben. Ook

vind ik dat het AIS-systeem in bepaalde gebieden waar nauwelijks schepen varen uitgeschakeld moet kunnen worden.”

Foto: Matt Knighton / Abu Dhabi Ocean Racing / Volvo Ocean Race

Bouwe Bekking blijft verbonden met Sailing Holland. “Samen met Sailing Holland gaan we weer proberen om sponsors te vinden voor een nieuwe Nederlandse Volvo Ocean Race-campagne. Wat mijn rol gaat zijn laat ik in het midden.”

Volvo Ocean Race 2014 -15

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

13

Louis Balcaen:

Foto: Jean-Louis Desneux

,,Van de Volvo Ocean Race raak je niet genezen.” ,,Morgenavond loopt mijn contract met Team Brunel af. Ik stap van boord en dan ben ik professioneel zeiler zonder contract.” Louis Balcaen de enige Belg in de Volvo Ocean Race 2014-15 en de jongste man aan boord van het Nederlandse Team Brunel neemt plaats in de zeteltjes van het Volvo paviljoen in het Volvo Ocean Race village in Göteborg, Zweden.

Hij is nog in zeiluitrusting want een paar uurtjes later start de allerlaatste ‘in port race’. Zoals de Amerikaanse held Superman de gewoonte heeft om een onderbroek boven zijn kleding aan te trekken, dragen zeilers een short boven hun zeilpak. Maar hun superhelden status is niet louter vestimentair, de prestaties in de negen maanden durende oceaanrace dwingen respect af.

14 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Volvo Ocean Race 2014 - 15

Foto: Carlo Borlenghi / Volvo Ocean Race

Team Brunel legde beslag op de tweede plaats in het algemeen klassement, maar in de laatste in-port race in de baai van Göteborg bewijst schipper Bouwe Bekking en zijn team dat ze tactisch sterk staan en komen uit voorlaatste positie, door de keuze van een afwijkend traject hoog aan de wind, aan de leiding en halen de laatste overwinning binnen.

Louis Balcaen vertelt over zijn ervaringen aan boord. Hij praat met een zekere beslistheid in de stem, zijn antwoorden zijn kort en ter zake. Geen romantische bespiegelingen maar vaststellingen en feiten. Het lijkt er op dat de noodzakelijke efficiëntie aan boord nog aan hem kleeft. ,,Na een etappe duurt het wel drie dagen voor ik me weer aan het leven op het land heb aangepast, voor ik weer normaal onder de mensen kan bewegen. Je leeft dagen lang in een 4-uurs wacht ritme aan boord. Eenmaal het leven aan boord georganiseerd is, gaat de tijd heel relatief lijken. Zijn we 10 of 15 dagen op zee, het maakte voor mij dan niet veel meer uit.”

Leerproces ,,De eerste etappes waren vooral een leerproces. Zo stelden wij proefondervindelijk vast dat het voorzeil meer naar buiten brengen en werken met de hoogte ervan een gunstig effect had. Wij waren het eerste team dat dit ontdekte, maar er is zoveel beeldmateriaal beschikbaar dat je bijna constant kan monitoren wat de andere teams doen. Ons voorbeeld kreeg dan ook vlug navolging.

Het was ook even zoeken om het optimale volume water in de ballast tanks te vinden. Naarmate de race vorderde kwam je tot de goede verhouding. Je zag ook in het begin van de race meer verschillen tussen de boten omdat er toen nog geëxperimenteerd werd, maar na verloop van tijd werd de optimale trim steeds duidelijker. Dat heb je natuurlijk wanneer er met eenheidsklasse boten gevaren wordt. Maar ik ben en blijf een groot voorstander van de

Foto: Samson So / Volvo Ocean Race.

eenheidsklasse. De prestaties en tactische keuzes geven de doorslag en niet de technische of technologische gewaagde keuzes. Het zorgt ook voor ‘close racing’, letterlijk. In de etappe naar Lissabon hebben we bijvoorbeeld drie dagen binnen een mijl van mekaar gelegen. De spanning is dan te snijden.”

De ergernissen aan boord, die zijn gebleven, maar niet verergerd. Wie zich ergert moest maar een vuist in zijn zak maken. Niemand heeft zich verloren in een ruzie, niemand heeft zich emotioneel helemaal laten gaan. Wij waren echt een groep vrienden aan boord en die samenhang is heel belangrijk wanneer je op een paar vierkante meter moet samenleven. Tenslotte hadden we allemaal hetzelfde doel, zo hoog mogelijk op het podium eindigen. Maar zeilen met een team is dus niet alleen een strijd met de natuurelementen, het is ook een beproeving voor de cohesie van de groep.”

Impulsief of berekend?

Met alle meteo informatie en gegevens over de concurrenten waarover men aan boord beschikt, is elk manoeuvre een rationeel overwogen gegeven.

Kan men stellen dat impulsief zeilen in de race niet van toepassing is en dat alles er heel berekend aan toe gaat? ,,Toch niet, het is een moeilijke balans tussen gevoel en ratio. Maar beiden spelen een rol bij de beslissingen aan boord. Het komt er op aan het evenwicht tussen beide te vinden.

Eens je aan boord bent, maak je een klik en is je leefwereld beperkt tot de boot en de race. De rest van de wereld lijkt niet meer te bestaan. Wij mochten om de 7 dagen 5 minuten bellen. Ik weet, mijn moeder is een ongeruste natuur. Ik kan haar alleen maar geruststellen dat ik me altijd aanlijn en dat ik alles superveilig doe aan boord. Meer kan ik niet doen. Er was ook geen tijd om mijn vriendin te missen. Soms kwam ze naar een stopplaats maar door haar job was dit niet altijd mogelijk. Maar toch kan ik onomwonden zeggen dat onze relatie sterker uit de race gekomen is.”

Ambities en mogelijkheden Heeft een jongeman van 26 nog ambities na de exclusieve en unieke beleving die de Volvo Ocean Race bood? ,,Er is nog zoveel te beleven. Ik heb nu deelgenomen als jongere onder de 30 jaar, bij de volgende editie ben ik nog altijd beneden 30 en ik heb zeker de ambitie om nog terug te komen.

(Elk team in de Volvo Ocean Race moet een zeiler beneden de 30 jaar tellen. nvdr.)

Daarnaast zijn er nog zoveel uitdagingen en wedstrijden die ik nog niet heb gevaren, er zijn kansen om te groeien, het is gewoon ‘never ending’. Maar solo varen, daar denk ik niet aan, ik ben een ‘crew member’, de sociale dimensie aan boord is heel

15

In de loop van de race kwam Team Brunel met een bericht naar buiten over de grootste ergernissen aan boord. De geur onderdeks, het niet doorspoelen van de WC, snurken, eten van anderen inpikken… niets menselijks is de professionele zeilers vreemd. ,,Maar wij zijn wel gegroeid als team,” benadrukt Louis Balcaen. ,,Je mag niet vergeten dat bij de selectie de ‘match’ van de karakters een doorslaggevende rol speelde. Uitgangspunt bij de samenstelling was een team vormen dat in zeer moeilijke omstandigheden kan samenwerken.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Ik denk niet aan solo races, ik hou van de verbondenheid met het team en met de oceaan.

Moeilijke momenten ,,Neemt niet weg dat er moeilijke momenten zijn geweest, van China naar Auckland bij voorbeeld hebben we heel slecht gezeild. We hadden 100 mijl voorsprong op de groep en toen kwamen we in de doldrums terecht, een windstil gebied. We hebben slecht ingeschat waar de wind zich ging ontwikkelen en verlegden onze koers 90 graden.

Twee uur later lagen we 20 mijl achter de groep.

Mentaal was dat heel zwaar. Bij het ronden van Kaap Hoorn hebben we ons voorzeil gescheurd er stond toen meer dan 40 knopen wind. Je moet dan naar het voordek, er zijn prettiger dingen in het leven. Iedereen was vermoeid, had het nat en koud, stond onder spanning. Dat zijn geen makkelijke momenten. Kleren drogen was een probleem.

Als je pak nat was dan bleef het nat voor de hele periode, benedendeks is er geen verwarming of ventilatie.”

Volvo Ocean Race 2014

16 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

belangrijk voor mij. Het maakt het leven op de oceaan dat toch heel eenzaam kan zijn, zoveel aangenamer. Ik hou van de verbondenheid met het team en met de oceaan.”

Louis Balcaen, die een paar jaar geleden lymfeklierkanker overwon, heeft aan deze moeilijke periode in zijn jong leven een sterk doorzettingsvermogen overgehouden. Juist deze karaktertrek zette hem op weg naar een unieke prestatie in de zeilerswereld. ,,Het speelt amper in mij hoofd, dat is het verleden en dat laat ik achter mij. Ik voel me supergezond en heb het volste vertrouwen in de toekomst.”

Maar concrete plannen voor de toekomst zijn er nog niet. Wil hij doorgroeien tot schipper, heeft hij ambitie om ooit de America’s Cup te varen? ,,Het is te vroeg om daar op te antwoorden. Zeker is dat ik wil blijven zeilen, in welke rol, dat doet er momenteel minder toe. Van de America’s Cup kan ik wel dromen, maar ik heb niet de ervaring om daar een rol in te spelen nu multihulls en foils er de dienst uitmaken. Er zijn heel wat getalenteerde jonge zeilers die onder meer in multihull, 49-er of Moth een ruime ervaring hebben opgebouwd.

Zij lijken mij de gepaste kandidaten om de teams van de America’s Cup te versterken.

Voor jonge zeilers blijf ik de ervaring die opgebouwd wordt in de kleinzeilerij cruciaal vinden.

Maar dan is het wel zaak om uit te kijken naar de klassen die aansluiten bij de toekomst van het zeilen.”

Interview: Leo Van Dorsselaer

Etappe 1: Alicante (Spanje) naar Kaapstad (Zuid-Afrika) Winnaar: Abu Dhabi Ocean Racing (Ian Walker / GBR)

Hoogtepunten: Het was een tactische en lange race, langs Gibraltar, Kaapverdië en doorheen de Doldrums en de St Helena High. Na het breken van een roer, ging Dongfeng Race Team zuidwaarts en vond aansluiting bij de leiders en eindigde op de tweede plaats op slechts 12 minuten na winnaars Abu Dhabi Ocean Racing.

De volledig vrouwelijke bemanning van Team SCA pikte de zesde plaats in van MAPFRE. Het Spaanse team viel stil in de schaduw van de Tafelberg.

Etappe 2: Kaapstad (Zuid-Afrika) naar Abu Dhabi (VAE) Winnaar: Team Brunel (Bouwe Bekking / NED)

Hoogtepunten: De etappe waarin het race verhaal van Team Vestas Wind bijna letterlijk op de klippen liep. De vloot kreeg 40 knopen wind over zich heen bij de start in Kaapstad.

De Agulhasstroom en de Indische Oceaan, plus een bedreigde cycloon, aan uitdagingen geen gebrek voor de vloot. Dongfeng Race Team had af te rekenen met een gebroken mast geleider - een terugkerend probleem voor dit team in het begin van deze editie. Maar zij wisten dit onderweg te repareren.

Dan, op 29 november raakte Team Vestas Wind een rif aan de Cargados Carajos in de Indische Oceaan. Chris Nicholson en zijn team konden zich midden in de nacht in veiligheid brengen, doorheen het water in dit haaien rijke gebied. De overige zes boten zetten hun koers verder naar Abu Dhabi, waar Team Brunel een krappe overwinning behaalde. Dongfeng Race Team eindigde opnieuw als tweede.

Foto: Ricardo Pinto / Volvo Ocean Race

– 2015, een overzicht Etappe 3: Abu Dhabi (Verenigde Arabische Emiraten) naar Sanya (China) Winnaar: Dongfeng Race Team (Charles Caudrelier / FRA) Hoogtepunten: Een eerste overwinning in de Volvo Ocean Race voor een Chinees team en dat in Sanya, de thuishaven van Dongfeng Race Team.

Charles Caudrelier en zijn team hadden er een strijd van 23 en een halve dag op zitten. De vloot zeilde door de Golf, langs de Indiase kust, rond Sri Lanka, en via de Straat van Malakka voor ze eindelijk door de Zuid-Chinese Zee naar de finish koersten.

Etappe 6: Itajai (Brazilië) naar Newport (USA) Winnaar: Dongfeng Race Team (Charles Caudrelier / FRA) Hoogtepunten: Na de extreme vijfde etappe, kreeg de volgende fase lichte zeilomstandigheden voorgeschoteld - en veel zeewier. Voor Charles Caudrelier’s Dongfeng Race Team hield de pech aan. Een paar dagen na de start liet hun elektronische watermaker het afweten. Maar gelukkig slaagden ze erin deze te repareren.

Na het oversteken van de Doldrums, werd de vloot door de Golfstroom opgepikt en de Chinese boot nam de leiding en stond deze niet meer af.

De voorsprong op Abu Dhabi Ocean Racing bedroeg slechts drie minuten,

gevolgd door Team Brunel op minder dan een uur.

Etappe 7: Newport (USA) naar Lissabon (Portugal) Winnaar: Team Brunel (Bouwe Bekking / NED) Hoogtepunten: Een eorme menigten zwaaide de vloot uit na een zeer succesvolle eerste bezoek aan Newport. Een hoge-druk gebied boven de Azoren vormde een dilemma voor de navigators: naar het zuiden op een langer, maar vermoedelijk snellere route, of direct koers zetten op Lissabon, een traject dat lichtere wind zou kunnen bieden.

De etappe riep droeve herinneringen op voor Team Brunel en schipper Bouwe Bekking, wiens boot Movistar zonk in hetzelfde gebied tijdens de 200506 race. Hij bewees echter dat hij dit incident van zich wist af te zetten en won in Lissabon met 21 minuten voorsprong op team MAPFRE. Etappe 8: Lissabon (Portugal) naar Lorient (Frankrijk) - Winnaar: Team SCA (Sam Davies / GBR) Hoogtepunten: De terugkeer van Team Vestas Wind, na hun stranding op een rif in etappe twee en de overwinning van Team SCA waren twee van de meest memorabele momenten in de race, die werd voltooid in minder dan vier dagen. De deelnemers moesten optornen tegen een storm.

SCA team wist een vroege voorsprong uit te bouwen en de ‘Costa do Morte’ of ‘Cape of Death’ met zijn 40 knopen wind en wilde zee te bedwingen en hun rivalen op afstand te houden. Zo beleefde Team SCA uiteindelijk hun gloriemoment als etappewinnaar. Team Vestas Wind onderlijnde hun comeback met een tweede plaats. Abu Dhabi Ocean Racing eindigde als derde waardoor de eindoverwinning binnen bereik lag.

Etappe 9: Lorient (Frankrijk) - Den Haag (Nederland) - Göteborg (Zweden) - Winnaar: Team Alvimedica (Charlie Enright / USA) Hoogtepunten: De laatste etappe deed drie havens aan. Start in Lorient, een pit-stop in Den Haag en de finale in Göteborg. Team Alvimedica dat het steeds beter deed naarmate de race vorderde werd beloond voor de inspanningen. Zij bouwden een vroege voorsprong in het Engels Kanaal geleidelijk aan uit en kwamen als eerste in Den Haag.

Na een korte, maar memorabele pit-stop in de zeilen-gekke stad, stevende de Turks/Amerikaanse boot op de overwinning af in Göteborg, ondanks een paar beangstigend momenten. Op de rivier Göta älv, met de finish in zicht, parkeerde hun boot toen de wind totaal weg viel. Abu Dhabi Ocean Racing, dat als vijfde over de streep kwam, vierde de eindzege.

17

Etappe 5: Auckland (Nieuw-Zeeland) naar Itajai (Brazilië) Winnaar: Abu Dhabi Ocean Racing (Ian Walker / GBR) Hoogtepunten: Cyclone Pam dwong de race organisatoren om de start uit te stellen. De boten vertrokken uit Auckland op woensdag 18 maart, drie dagen later dan oorspronkelijk gepland. Drie teams kregen af te rekenen met een​​ Chinese gijp. De apparatuur had het meest te lijden in de Zuidelijke Oceaan, de defecten stapelden zich op.

De weersomstandigheden verbeterden en Team Alvimedica leidde de vloot rond Kaap Hoorn. Dongfeng Race Team werden opgeschrikt toen hun mast brak dicht bij Kaap Hoorn. Ze verlaten de etappe, na een korte stop in Ushuaia, Argentinië vervolgen zij hun weg naar Itajai onder noodtuigage en motor. De eerste vier boten kwamen binnen vijf nautische mijlen (nm) van elkaar aan de finish, maar het Emirati team wist tijdens de nacht een kleine voorsprong te nemen en verslaat MAPFRE voor de eerste plaats.

Foto: Ricardo Pinto / Volvo Ocean Race

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Etappe 4: Sanya (China) naar Auckland (Nieuw-Zeeland) Winnaar: MAPFRE (Xabi Fernández / ESP) Hoogtepunten: Dit was het gloriemoment in de ‘City of Sails’ voor team MAPFRE’s. Toen ze de Luzon Strait naderden gingen zij samen met Team SCA en Team Brunel overstag naar het Noorden. De andere vier schepen vervolgden hun koers langs de Filippijnen. MAPFRE kende problemen met de elektronica en vaarde een tijdje blind voor het euvel hersteld kon worden.

Maar toen wist schipper Xabi Fernández team MAPFRE weer aan de leiding te brengen en de overwinning in de wacht te slepen.

Nautische berichten

18 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Nautibel: correcte definities graag Op maandag 31 augustus organiseerde Nautibel, de beroepsorganisatie van pleziervaart- en watersport bedrijven in België, een Rondetafel over de pleziervaartreglementering. De bevoegde minister Galant van Mobiliteit, zowel als de bevoegde staatsecretaris Tommelein van de Noordzee, bieden de kans om grondig advies te geven hoe de toekomst van brevetten, examens, kwalificaties en aanverwante factoren er kan uitzien. Ruim 40 experts uit de watersportorganisaties en de omgeving van privévaar- en zeilscholen gingen in op de uitnodiging om van gedachten te wisselen over dit thema.

De begrippen “zinvol, haalbaar, betaalbaar en veilig” vormden de rode draad in elke benadering. Doorheen de debatten kwam de stringente noodzaak naar een correcte begripsomschrijving op alle vlakken naar voor. Vandaag bestaan al te veel onduidelijkheden en ligt begripsverwarring vaak aan de basis van blokkages. Het begint al bij de omschrijving van een ‘erkende vaarschool’.

Wanneer mag een organisatie die titel voeren? Momenteel zijn er geen criteria vastgelegd zodat iedereen de eigen ‘erkenning’ kan proclameren. Dit staak haaks op de visie van Nautibel die de opleiding in de pleziervaart een grotere betrokkenheid van de beoefenaars wil geven, te beginnen bij een zo groot mogelijke competentie.

De huidige reglementering bekijkt jachten in het commerciële circuit van verhuur, charter en opleiding als commerciële pleziervaart. Daarop legt de overheid de voorwaarden van de commerciële vlaggenbrief op. De schippers aan boord dienen een STCW certificaat te hebben. De International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for

Seafarers, = STCW) bepaalt de minimale eisen waaraan zeevarenden op commercieel uitgebate schepen moeten voldoen qua training, certificatie en wachtlopen.

Er ontspon zich een vurig debat over de zin van deze zware verplichting, temeer omdat diverse aanwezigen dit als een ernstige drempel beschouwen voor wat zij als ‘kleine pleziervaart’ omschrijven. Dat zijn de gemiddelde jachten die men overal in jachthavens kan zien en niet de superjachten boven de 60 voet.

Dat er eisen gesteld worden aan wie gasten en vrienden al of niet betalend aan boord neemt van zijn jacht is voor iedereen evident. Het door Nautibel gelanceerde en ondertussen reeds in-

Voel de kracht 360° watersport beleven.

Terence Lortan, Powerman Vrij en onafhankelijk zijn, genieten van de zon en de wind, varen waarheen je maar wilt, plezier hebben met vrienden of relaxen met z’n tweeën – motorboten voor ieder avontuur vindt u van 23 tot en met 31 januari 2016 op boot Düsseldorf.

boo1602_MO_230x160+3_BE_NL.indd 1

Voor meer informatie: Fairwise BVBA Hubert Frère-Orbanlaan 213 _ B-9000 Gent Tel. +32 (9)245 01 68 _ Fax +32 (9)245 01 69 info@fairwise.be

17.09.15 10:14

geburgerde begrip ‘Kleine Pleziervaart’ slaat op de vloot van hedendaagse jachten die in de genoemde sectoren gebruikt worden. Het panel was het er over eens dat er daarnaast een betere definitie moet komen die de activiteit in deze sectoren bepaalt: commercieel of niet commercieel, door een bedrijf of een non profit organisatie.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Reglementen aangepast aan het gebruik van jachten, niet omgekeerd Nautibel wijst hier zeer terecht op de verantwoordelijkheid van de schipper ten aanzien van de opvarenden die ook geldt in de recreatieve sfeer.

Het leek de aanwezigen vrij logisch dat een onderscheid gemaakt moet worden in functie van het vaargebied. Maar ook hier dook de onduidelijkheid op over de afbakening ervan.

19

Vernieuwde examenregeling De nieuwe examenregeling voor de stuurbrevetten kan op een algemene goedkeuring van de Nautibel leden rekenen. Wel werden terechte opmerkingen geformuleerd over sommige vragen waarvan het praktisch nut in vraag gesteld werd. Maar de ‘multiple choice’ aanpak en de rechtlijnige beoordeling die daaruit voortvloeit weet iedereen te bekoren. Discussie ontstond over het feit of examenvragen al of niet gepubliceerd moeten worden. Zouden kandidaten zich niet beperken tot het memoriseren van een aantal vraagjes?

Dat is niet het geval wanneer het om een 1.000-tal vragen zou gaan die de volledige leerstof omvat. Dan is de vraag- en antwoord methode gewoon een andere manier om de leerstof onder de knie te krijgen. Naast de examencentra in Oostende, Antwerpen en Brussel pleit Nautibel ook voor een examenlocatie in het zuiden van het land, waarbij Luik of Namen naar voor geschoven worden.

Heldere begrippen en definities Aansluitend hierbij was de vraag naar een betere definitie van de begrippen ‘Yachtman’ en ‘Yacht Navigator’. En is het onderscheid tussen snelvaart boven en onder de 20 km per uur en de 15 m bootlengte niet aan een herziening toe, zeker nu andere vaartypes, waaronder de waterscooter, op de waterwegen opduiken. En wat met de 6 uur of 12 uur praktijk in de vaaropleiding, vermeld in het zg dienstboekje?

Het onderscheid tussen een praktijkopleiding bij een professionele vaarschool en particuliere begeleiding moet blijven bestaan, er gaan zelfs stemmen op om het aantal uren praktijkopleiding uit te breiden. Maar wie kan beoordelen en op basis waarvan of een praktijkopleiding met vrucht werd gevolgd?

Nautibel heeft een vrij heterogeen ledenbestand, eigen aan de activiteitenwaaier van de watersportsector. Opmerkelijk was dat een aanwezige bootverkoper pleitte voor een zo laag mogelijke brevetdrempel en een zo eenvoudig mogelijke instapprocedure met zo helder mogelijke regels. Hij beriep zich op volgende vaststellingen: het gezond verstand van de schippers (bestaande en toekomstige), het erg lage aantal ongevallen en dus gevaren en de wil van zijn klanten om niet onvoorbereid het water op te gaan. Vandaar dat zijn zaak ook lessen cq initiaties geeft.

Nautibel vindt dat de pleziervaarders niet alleen recht hebben op een heldere reglementering en een aantrekkelijke instap maar zeker ook overzichtelijke brevetten en vlotte examenprocedures. Dat is in het belang van de sector, de sport- of vrijetijdsbeleving en de beoefenaars zelf.

VERHUUR ZEILJACHTEN Eigen vloot van 9 jachten Verhuur met/zonder schipper Opleidingen Teambuildings/Event www.channelsailing.be info@channelsailing.be Tel. + 32 (0)5 51.56.51 ZEEBRUGGE

Vaarimpressie

Strak, modieus en ruim...

20 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

de Jeanneau Leader 36

Ze liggen mooi afgemeerd aan moorings, zusterlijk naast elkaar, hun ruime zwemplatform bijna tegen de steiger aan, uitnodigend om aan boord te komen. De Leader 36 Open en Leader 36 Sporttop, gebouwd bij Jeanneau.

Twee 36 voets (LOA 11.5 meter) dagkruisers waarmee je gemakkelijk ook voor iets langere tijd weg kan.

Een duidelijk klassiek – sportief karakter, mooie neutrale rompkleur, veel teak (optie) en donker getinte glaspartijen zijn de uiterlijke kenmerken.

Bij de Open-versie valt de sportief ogende radarbeugel op terwijl je bij de Sporttop een dak boven het hoofd hebt, een hardtop zeg maar, weliswaar met een groot mooi ingewerkt elektrisch bediend schuifdak.

Zonder twijfel een slimme zet van de Franse werf om, zonder veel aanpassingen, van eenzelfde schip twee versies te bouwen, eentje voor de eeuwig zonnige oorden en een tweede voor die plaatsen waar de zomer al eens een ietsje minder kan zijn.

We monsteren dus maar aan op de Sporttop, gewoon omdat die wellicht iets beter past in ons Belgische klimaat.

Indrukwekkend zwemplatform Opstappen via het zwemplatform is hier een fluitje van een cent, toch kunnen er zich situaties voordoen waarbij dit net iets moeilijker gaat. Een hoge steiger of bij dubbel afmeren bijvoorbeeld.

Er is geen enkele handgreep in de buurt die wat houvast kan bieden tijdens een lastige op- of afstap. Een deurtje, met bajonetscharnieren om ze te blokkeren, geeft toegang tot de kuip. Eenvoudiger kan niet, al zijn we minder gelukkig met de opening onder die deur waar met gemak een chiwawa onderdoor kan.

Al meteen valt op dat het schip gebouwd werd om hoofdzakelijk buiten te leven en met oog voor detail. Een riant zonnedek staat rug aan rug met een lange zetel die de kuip afscheidt van het overmaatse zwemplatform. De rugsteun van de zetel kan neergeklapt worden tot het een hoofdsteun wordt voor het zonnebed. Een mooi

Tekst: Jef Beernaert Foto’s: Jef Beernaert & Jeanneau Yachts

Het blijft kicken om met een 36 voeter van ongeveer 7 ton aan 70 km/uur door het water te scheuren.

De Open-versie (rechts) met sportieve radarbeugel, de Sporttop (links) met hardtop en ingewerkt elektrisch dak.

in teak afgewerkte klaptafel staat iets uit het midden naar bakboord opgesteld met eromheen nog meer comfortabele zitplaatsen die stuk voor stuk kunnen omgetoverd worden tot een chaise longue.

Op het eerste zicht staan nogal veel zetels opgesteld in een beperkte ruimte. Toch is dat doordacht. Alle meevarende gasten kunnen téte à téte aan tafel terwijl de doorgang vrij blijft.

Maar benedendeks zal pas duidelijk worden waarom de vaste zetels zo gepositioneerd werden.

Meestal is onder de zitplaatsen bergruimte voorzien, hier is dit maar deels het geval. De bakskisten zijn hol en bieden stahoogte in de gastenkamer die onder de kuipvloer doorloopt.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

21 De stuurstand werd hier ook echt aan stuurboordzijde opgesteld. De stuurman beschikt over een comfortabel half opklapbaar zitje met degelijke rugsteun. De meevaarstoel is niet opklapbaar maar van gelijkwaardige kwaliteit en dat is mooi meegenomen. Het dashboard is flink uit de kluiten gewassen, met alles erop en eraan doet ze eerder aan de cockpit van een vliegtuigje denken. Als we straks een proefvaart maken ervaren we waarom!

Er staat ook nog een keukenblok met de onmisbare koelkast opgesteld.

Live can be so easy!

Een riant zonnedek staat rug aan rug met een lange zetel die de kuip afscheidt van het overmaatse zwemplatform.

Verrassend ruime en lichte kajuit De kajuit is verrassend ruim en licht. In de piek is een mooi dubbel bed geplaatst met juist voor het bed een hoeksalon met een klaptafel, gelijkaardig als die aan dek.

Links is een keukentje opgesteld met voldoende opbergruimte om met het gezin of met vrienden enkele dagen aan boord te vertoeven. Rechts is een natte cel ingebouwd met een mooie wastafel, een aparte doucheruimte en een afgescheiden elektrisch toilet.

Achter de doucheruimte zitten twee houten panelen verborgen. Dat is een schuifdeur waarmee de slaapruimte volledig kan afgesloten worden. Een simpele en heel mooie oplossing om dat beetje privacy te garanderen welke tijdens de vakantie af en toe welkom is.

Naast het trapje om naar de kuip te klimmen is een deur die toegang geeft naar een tweede hut.

Deze zit onder het dek en loopt door tot tegen

Vaarimpressie

22 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Zoals verwacht zijn alle vitale onderdelen prima bereikbaar. Voor grote herstellingen zal dat, zoals steeds bij dit type schepen, iets moeilijker worden.

De machinekamer is keurig afgewerkt, nergens zijn losse leidingen of in der haast bijgemonteerde onderdelen te bespeuren. De automatische brandblusser hangt op de juiste plaats en er werd zelfs plaats gecreĂŤerd om een reddingsbootje in onder te brengen.

Ontworpen om te genieten van de omgeving en het buitenleven.

Is het zonnebed aan bakboord bezet, geen nood er is er nog een dubbel op het voor- en op het achterdek.

de machinekamerwand. Ook hier valt de mooie strakke afwerking op.

Twee eenslapers staan dwars opgesteld. Met een opvulkussen kan hier een extra groot dubbelbed gemaakt worden. De zitbank aan bakboordzijde van de kamer kan desgewenst dienst doen als extra slaapplaats. Dank zij de goede opstelling van de eerder beschreven kuipbanken is hier voldoende stahoogte om in alle comfort de ruimte te gebruiken.

Je hebt in deze kamer absoluut geen last van claustrofobie. Integendeel, het is zelfs te overwegen om ze als eigenaarshut te confisqueren.

Tegen het machinekamerschot is een grote kleerkast geplaatst, neen geen bodyguard maar een echte, om kleren in op te hangen!

Vitale onderdelen Voor we de motoren starten willen we die toch even bewonderen. Daarvoor moeten we opnieuw buiten zijn. Ze zitten namelijk onder het grote zonnebed achterin het schip. De mooie juffrouw zal toch even plaats moeten maken voor een kwartiertje techniek! Geen nood, er is nog een mogelijkheid om de zon ongestoord te aanbidden op het voordek.

Galante Jef wil graag de juffrouw begeleiden maar dat blijkt echt niet nodig, de gangboorden zijn ruim en de zeereling kniehoog. Moeten we dat nu als een minpuntje aantekenen?

Een van de schakelaars op het instrumentenbord wordt omgeklikt en het enorme deksel kantelt open. Twee joekels komen bloot te liggen. In deze testboot zijn dat er twee van Volvo Penta type D4-300 met bijhorende duoprop sterndrives, maar je kan ook kiezen voor de Volvo met 260 PK of Mercruiser benzinemotoren.

En nu... Speeltijd!

De motoren worden gestart, de landvasten losgegooid. Met de twee motoren is het manoeuvreren in de haven kinderspel, ook in achteruit. Als optie kan gekozen worden voor joystick bediening, maar dat lijkt overbodig.

Tijdens het buitenvaren op een gezapig tempo is het geluid van de motoren onopvallend. Eens buiten de havenhoofden worden de trottles naar voor geduwd.

De 600 hengsten doen ons even naar adem happen, en vooral naar een stevige zitplaats. Het schip schiet vooruit op een niet eens zo rustige zee waarover een stevige wind van 20 knopen heerst.

Regelmatig wordt wat hoog opspattend buiswater Het dashboard is flink uit de kluiten gewassen, met alles erop en eraan.

Alle vitale onderdelen van beide Volvo Penta motoren zijn prima bereikbaar.

Toch nog een minpuntje om af te sluiten voor de intrumentenleverancier, met het zonlicht op het Raymarine paneel wordt dit bijna onleesbaar. Een bekend fenomeen waarvoor toch een oplossing dient gezocht te worden, want wanneer wordt er gevaren..?

Jeanneau haalt met deze Leader goede punten. Het is met recht en rede een ‘leider’. Een mooie familiekruiser waar je al eens ‘zot’ mee kan doen. Mooi strak en modern afgewerkt met uitstekende vaareigenschappen. Bovendien in zijn klasse nog gunstig geprijsd, moet dat nog meer zijn?

...van uw vrijheid en het zeer gevarieerde vaargebied waarvoor wij als jachthaven u en uw jacht de ruimte kunnen bieden.

Ook na het vaarseizoen de plaats voor uw jacht. Binnen in een van onze hallen of buiten.

Kom vrijblijvend eens langs voor een gesprek en een bezichtiging van onze mooie uitvalsbasis.

www.dintelmond.nl • T +31 (0)167 522 894

Technische specificatie Jeanneau Leader 36 Lengte over alles: 11.47 m Romplengte: 9.86 m Breedte: 3.62 m Verplaatsing: 6.616 kg Diepgang standaard kiel: 0.75 m Brandstofcapaciteit: 550 l Watercapaciteit: 160 l Kajuiten: 2 Motorisatie: Volvo 2 x D4-300 DP (2 x 300 pk) Volvo 2 x D4 -260 DP (2 x 260 pk) Mercruiser 2 x 5.7 350MAG (2 x 300 pk)

Designer Garroni Design / Mickael Peters Yacht Design / Jeanneau Design CE Categorie: B-8 / C-10 Prijs vanaf 167.000 euro exclusief btw en leveringskost.

Verderler België Marina Yachting Center, Oostende tel. + 32 (0) 59 32 00 28 www.marina-oostende.be

.be hts

ww

w.b

yac tyo o

Voor al uw nieuwbouw, restauratie, herstellingen en onderhoud.

Gezellige en authentieke scheepswinkel.

Kraanwerk tot 12 ton.

Scheepswerven Jan Vandamme Werfkaai 45 B – 8380 Zeebrugge tel : + 32 50 37 58 50 info@scheepsbouw-vandamme.be

www.scheepswerven-janvandamme.com

www.westhindermarina.be

Westhinder Marina een moderne jachthaven te Zeebrugge Geen lidgeld, geen inkomgeld, comfortabele ligplaatsen!

tel. + 32 (0)50 81 53 40 www.westhindermarina.be

23

Goede punten Het blijft kicken om met een 36 voeter van ongeveer 7 ton aan 70 km/uur door het water te scheuren. Het geluid is dan van die grootorde dat ruzie maken onmogelijk wordt, je verstaat namelijk geen woord! Zeg nog eens dat varen geen therapeutische werking heeft.

Het gaat er wat rustiger en vooral zuiniger aan toe bij een kruissnelheid van 40 km/uur. Het verbruik ligt dan rond de 65 l/uur of 1.6 liter per km, wat zeer aanvaardbaar is.

nog even genieten...

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

door de open schuifraampjes geblazen, verder zal onze rit droog blijven.

Het stuurwiel ligt goed in de hand en draait uitermate licht. Binnen enkele seconden glijden we over de golven.

De romp, een diepe V, ontworpen door specialist ter zake Michael Peters, doet het flink. De koersvastheid is uitstekend, tijdens het bochtenwerk ondervinden we geen merkbare slip, zelfs de diepere golven worden moeiteloos genomen zonder te stuiteren. Gelukkig hebben we nog tijdig de juffrouw binnengehaald!

Tentoonstelling

24 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Pierdom Eastbourne © Simon Roberts - courtesy Flowers Gallery

‘Pierdom’ of het plezier van de pier De internationaal gerenommeerde fotograaf Simon Roberts, die leeft in Brighton, heeft er een driejarige zoektocht op zitten naar wat rest van de Britse pieren. Het resultaat hiervan is te zien in de tentoonstelling ‘Pierdom’ in het Brighton Museum van de gelijknamige Britse stad.

Een pier is een vaste dam of staketsel dat vanaf het strand in zee loopt.

Oorspronkelijk had een pier de functie van havenhoofd om schepen veilig en rustig de haven in en uit te laten varen. Later werd ook een pier aangelegd om toeristen een eind “over de zee” te kunnen laten wandelen.

In 1900 omzoomden meer dan honderd pieren de Britse kust, maar minder dan de helft hebben de tijd overleefd. In de afgelopen twee eeuwen hebben deze pieren de relatie van de mens met de zee, zijn economische en sociale geschiedenis mee bepaald. Allen hebben ze interessante verhalen te vertellen.

Simon Roberts maakte met een groot formaat (4 x 5 “) veldcamera, opvallende beelden waarin hij de persoonlijkheid, de architectuur en de geschiedenis van elke structuur naar voor haalde.

Hij had ook oog voor de relatie tussen de landschappen en de gemeenschappen die leven en spelen tegen de achtergrond van deze ‘pieren van plezier’.

Het publiek wordt uitgenodigd om hun eigen ‘pier verhaal’ te delen.

Pierdom: Photographs of Britain’s piers door Simon Roberts Brighton Museum and Art Gallery van 3 oktober 2015 tot 21 februari 2016. www.brightonmuseums.org.uk Pierdom Worthing © Simon Roberts - courtesy Flowers Gallery

Laat uw droom niet stranden.

Wilt u ook een lekkere koffie, op elk moment van de dag? Aan boord het comfort van thuis ervaren?

Wij controleren, ontwerpen, leveren én installeren uw volledige elektrische systeem.

Wij zorgen er voor dat uw droom alvast niet strandt.

NAVEX ELEKTRO Kotterstraat 10 - 2030 Antwerpen www.navexelektro.com

Verzekeringen: HDI-Gerling NL / Delta Lloyd EUROMEX / Post & Co / DAS

We insure the yacht of all European citizens

www.indumar.be Thonetlaan 96 2050 Antwerpen Tel : 03/219.20.02 Fax : 03/219.20.04 info-insurance@indumar.be

•

polis op maat

•

tot 40% korting (no claim)

•

werelddekking

•

wedstrijddekking voor zeiljachten

•

ongevallen opvarenden

•

advies, begeleiding, taxatie

•

zekerheid en deskundigheid

•

onafhankelijke rechtsbijstand

Nautische berichten

26 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Innovatief bootdekzeil met maatwerk ter plaatse Nooit gedacht dat ik nog een verhaal over dekzeilen zou schrijven, want geeft toe, wat valt er nu te vertellen over het dekzeil van een boot? Het past of het past niet en het doet wat het moet doen – de boot beschermen – of het doet dit niet. En daarmee is de kous af. Of toch niet?

B

ootzeil, een jong bedrijf uit het Nederlandse stadje Haarlem bracht onlangs Shape X op de markt, een nieuw concept waarbij het dekzeil ter plaatse op maat gemaakt wordt. ,,Wij komen helemaal niet uit de bootwereld en zijn dus niet erfelijk belast, bij wijze van spreken. Dat maakt dat wij ‘out-of-the-box’ kunnen en durven denken en innovatieve ideeën benutten waar traditionele dekzeilmakers de neus voor ophalen.,” aldus de initiatiefnemers van Bootzeil.

Toen Michiel zo’n 10 jaar geleden op zoek ging naar een dekzeil voor zijn sloepje kwam hij dra van een kale kermis thuis. Ja, er waren dekzeilen in soorten te vinden, maar betaalbare exemplaren, dat was een ander paar mouwen.

Daarom stak hij zelf de handen uit de mouwen en knutselde een dekzeil in mekaar. Een geslaagde oefening, want vrienden en kennissen informeerden naar de leverancier. De eerste bestellingen druppelden binnen. Het bedrijf ‘Bootzeil’ was geboren en naast dekzeilen voor sloepen werden ook voor motorboten en zeiljachten aangepaste dekzeilen ontwikkeld.

Maar het was en is geen sinecure om in een concurrentiële markt competitief te zijn en blijven. Om een interessant prijsniveau te kunnen hanteren ligt massaproductie voor de hand. Maar in de botenwereld is dat niet evident omdat bijna geen enkele boot identiek is. ,,Het komt er op aan om een standaard dekzeil te ontwikkelen dat voor een ruime meerderheid van de boten kan aangewend worden,” bedacht Michiel. Deze denkoefening liep echter niet van een leien dakje. Toch slaagde hij er in om een passende oplossing te vinden. Leveranciers uit China brachten een tijdelijke oplossing, maar de toevoer van materiaal was onvoldoende betrouwbaar en dus werd de Chinese piste verlaten.

Alles kan beter Intussen had Colin Groos aangeboden om de omzet in een specifieke regio te vergroten. Hieruit werd een franchise constructie geboren. Gaandeweg wist Colin de zaakvoerder te overtuigen om zijn energie niet alleen in een

Na een eerste pasbeurt wordt het doek opmaat

geknipt en gelijmd.

Een kiujkje onder het

dekzeil waar de ‘pads’ op de juiste plaats

gekleefd worden.

Het dekzeil wordt klaargemaakt in het atelier.

De aanpassing

gebeurt ter plaatse.

regio te stoppen, maar om zijn schouders mee onder het hele bedrijf te zetten en zodoende werd hij medevennoot. ,,Alles kan beter,” stelden Michiel en Colin. Wat maakt van een dekzeil een zwaar en onhandig ding? Het gewicht van het materiaal en de onhandige afmetingen. En wat maakt dekzeilen op maat extra duur? Het meetwerk ter plaatse en de aanpassingen in het atelier.

Het was geen eenvoudige opdracht om deze uitdagingen het hoofd te bieden, maar na twee jaar denken en zoeken vonden zij een oplossing. ,,Wij hebben een database aangelegd met de maten van vele boten. Deze maten gecombineerd met onze frames als uitgangspunt, zorgen ervoor dat wij een dekkleed kunnen leveren dat voor 80 procent op maat is. De laatste 20 procent van het maatwerk kan de klant zelf uitvoeren door de installatie handleiding te volgen,” legt Colin uit. ,,Ik durf gerust te zeggen dat wij door onze aanpak zeker de helft goedkoper zijn dan de traditionele zeilmaker. Je spaart dus ongeveer 2 jaar winterberging uit,” beweert Colin nog.

Segmenten Het Shape-X dekzeil is opgebouwd uit vier segmenten die met een stevige klittenband worden verbonden. Deze worden op locatie bij de boot aangepast en op maat geknipt. De klittenband

Het eindresultaat, een dekzeil bestaande uit 4 afzonderlijke,

makkelijk hanteerbare delen.

Doe het zelf pakket Bootzeil brengt deze nieuwe oplossing als een pakket op de markt. Daar vindt men naast het zeil dat reeds voor driekwart is voorbereid, ook alle toebehoren zoals diverse pads, lijm en een handleiding terug. En wat als men eens verkeerd knipt? Dan is er geen man overboord, het doek kan gemakkelijk weer hersteld worden door gebruik te maken van een lijm en plak kit. Het zeil kan op deze manier weer aan elkaar gemaakt worden.

Bootzeil is op zoek naar dealers voor het Shape-X pakket en ook naar freelancers die booteigenaars willen helpen om het zeil aan te passen.

Contact: Bootzeil, Haarlem – Nederland - www.bootzeil.nl Tel: + 31 (0)23-521 96 92 - info@bootzeil.nl

Artois, de meest volledige leverancier van coatings en constructiematerialen in de nautische sector!

27

Bootzeil heeft samen met Heytex in Duitsland een nieuw materiaal ontwikkeld speciaal voor ‘heavy duty’ doeleinden. Zij noemen dit materiaal Endurance+ vanwege de eigenschappen van het zeil. Het is licht, slechts 485gr/m2, aanzienlijk lichter dan het vrachtwagenzeil dat de traditionele zeilmakerij gebruikt en toch uitermate sterk en duurzaam. Daarnaast is de wintertent van Bootzeil modulair zodat men nooit met meer dan 10 kg hoeft te sjouwen.

De pads worden vooraf in serie gemaakt bij instellingen voor sociale tewerkstelling in Nederland. Deze pads die eveneens van pvc gemaakt zijn, worden met een speciale lijm aan de binnen of buitenzijde van het dekzeil gelijmd, precies daar waar ze moeten komen. En daarmee is het maatwerk van het zeil op locatie afgerond en beschikt de boot over een winterzeil, dat door de segmentering ook deels in de zomer te gebruiken is.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

heeft extra beveiligde stiknaden waardoor hij bij de fok, de mast en bij de kraanlijn kan ingeknipt worden zonder dat dit door kan scheuren.

En dan wordt gebruik gemaakt van diverse types ‘pads’ om het dekzeil vast en passend te maken. Deze pads zijn een eigen vinding van het bedrijf en ze bestaan onder diverse vormen en formaten, voor de stag- of landvast doorvoer, voor versteviging of bescherming, om een piano sluiting mee te maken, om vast te maken aan scepter of reling of voorzien van een gesp.

Canal de Buret, Canal de l’Ourthe, Canal de Bernistap of...

28 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

het Maas - Moezel Kanaal Ongetwijfeld hebben de meesten onder ons, waarschijnlijk zonder het te beseffen, er reeds langs gewandeld of gefietst in bijvoorbeeld Durbuy, La Roche of Houffalize: het Ourthekanaal. Een kanaal dat een verbinding moest maken tussen de Maas in Luik met de Moezel in Wasserbillig, Luxemburg.

Een kanaal dat nooit volledig werd afgewerkt maar waarvan het Belgische deel nog werd bevaren tot begin de 20ste eeuw. Getuige daarvan deze foto anno 1911, waarop een geladen Hèrna voortgejaagd wordt op het kanaal ter hoogte van de sluis in Tillf.

Een verbinding tussen Maas en Moezel vanuit Luik, een natte droom voor menig pleziervaarder, maar spijtig genoeg een zinloze droom over een verloren kanaal. We gingen op zoek en vonden nog verbazend veel terug in een betoverend landschap.

M

instens 4 namen voor 1 kanaal. Dat lijkt eigenaardig, maar hoe verder we komen op de vaarweg, hoe logischer alles lijkt.

Het draaiboek van het kanaal begint in de Hollandse periode onder impuls van Koning Willem I in het jaar des Heren 1825. Waterbouwkundig ingenieur Remy De Puydt, geboren in Poperinge, kreeg opdracht van het consortium ‘Societé d’exploration du Luxembourg’ om een kanaal te graven in de

Tekst en foto’s: Jef Beernaert

bedding van de Ourthe, dwars door de Ardennen tot aan de Moezel. Er was een kapitaal beschikbaar van 5 miljoen gulden. 2 miljoen daarvan kwamen op rekening van koning Willem, waardoor het een persoonlijke investering werd. Het kanaal zou geschikt zijn voor platbodemschuitjes, de zogenaamde Betchète.

Een foto uit 1911: uit de sluis te Tillf

Geschiedenis in een notendop Het kanaal begint in Luik in de bedding van de Ourthe tot Houffalize.

Daar werd een kanaal gegraven lateraal aan de Ourthe tot Bernistap, het hoogste punt van het kanaal. Op de waterscheiding tussen het

vaart een geladen

Hèrna, gejaagd door man te paard.

Verhaal van een kanaal

Van op de Maas in Luik, richting Ardennen Wanneer je op de Maas door Luik vaart kom je, ongeveer in het centrum, op de rechteroever een kleine sluis tegen. Dat is de monding van de Ourthe en van het betreffende kanaal. Het is de enige sluis waar de deuren nog aanwezig zijn en die functioneert. Theoretisch wordt de sluis nr 1 in Angleur nog bediend, maar dit moet na afspraak en met een gegronde reden. Je kan dus niet als bezoekend toervaarder eens door de sluis en terug. De bediening is eerder bedoeld voor een van de woonschepen achter het sluisje die even buiten willen voor bijvoorbeeld een werfbezoekje.

Die woonschepen liggen er trouwens heel mooi en rustig, en toch dicht bij Luik, weliswaar aan de andere kant van de Maas.

Zelfs hier, aan het begin van het Ourthekanaal, is het reeds mooi wandelen. Het is nog niet volop in de natuur, toch zie je hier reeds bevers aan het werk. Iets verderop kom je voorbij de hoofdgebouwen van SPN (het Waalse equivalent van W&Z).

Nog op wandelafstand kom je aan de samenvloeiing van Ourthe en Vesder (Weser). De afwatering wordt er afgeleid richting de Maas bij het Ile de Monsin en kan na regenval behoorlijk hevig zijn.

Fiets onmisbaar De sluisjes volgen elkaar in sneltempo op. Een fiets is echter onmisbaar wil je het kanaal verder volgen. Al heel snel kom je in een mooie groene omgeving. De rivier is er breed en snelstromend.

29

In 1831 werden de werkzaamheden stilgelegd.

Hoofdoorzaak was de Belgische revolutie. Het kanaal koste handenvol geld, koning Willem van Nederland wenste niet meer mee te werken en het jonge België had het geld niet. Door het snel uitbreiden van het spoorwegennet werden de werken nooit meer heropgestart. Nochtans was het Belgische parkoers zo goed als af, en werd het reeds gebruikt voor transport van o.a. bouwmaterialen, kalk, hout en levensmiddelen.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Maas - en Moezelbekken moest een tunnel van 2.5 km lang gegraven worden, juist op de BelgischLuxemburgse grens, waarna het kanaal zou afdalen via de bedding van de Woltz en de Sûre.

Het kanaal zou 263 km lang worden. De uitdaging zat hem echter niet in de lengte, maar in het hoogteverschil dat diende overwonnen te worden.

Van Luik tot Bernistap moet 376 meter gestegen worden, om daarna opnieuw 303 meter te zakken richting Moezel. Met de aanleg van 218 sluizen zou dat hoogteverschil te overwinnen zijn.

Reeds in 1827 begonnen de werkzaamheden die verbazend goed opschoten, ondanks de harde leistenen ondergrond.

Tussen de Luikse voorsteden vloeit de

Weser, of de Vesder in Franstalig België, in de Ourthe.

De sluisjes zijn 20 meter lang en 3.5 meter breed, al zullen ze naar alle waarschijnlijkheid allemaal wel een beetje van elkaar verschillen.

De diepgang was voorzien voor schuiten tot 1.2 meter met een laadvermogen tot 60 ton. Er was nog geen sprake van motorvaart, toch werd niet altijd gejaagd. Stroomafwaarts kon met wat behendigheid zoveel mogelijk op de stroom gevaren worden. Een methode die tot in de tweede wereldoorlog zelfs nog op de Rijn werd toegepast door sleepspitsen.

Meestal kan het kanaal gevolgd worden langs de mooie jaagpaden. Telkens na ongeveer een km kom je wel weer een sluisje tegen, al moet je soms eens tussen het onkruid gaan zoeken. Af en toe valt er een van tussen doordat het kanaal moest plaats maken voor een weg. Een prachtig voorbeeld hiervan is in het plaatsje Hony. Op een parkeerterrein zie je de blauwsteen van de gedempte sluis in de straat zitten, twee bruggen, eentje die het kanaal overspande, een ander voor het jaagpad, liggen broederlijk naast elkaar.

Tegenwoordig passeert het wegverkeer er onderdoor, de trein dendert er nog steeds overheen. In de brug zie je duidelijk de groeven waar vroeger de sleeptouwen langsheen schuurden.

Het is hier fantastisch om te fietsen, met weliswaar af en toe een flinke kuitenbijter onder de wielen. Maar je wordt telkens beloond met een prachtig uitzicht of een nieuwe ontdekking van het verdwenen kanaal.

Soms een restant van een leuning, dan eens een sluis, bijna verdwenen tussen het struikgewas. Over het ganse traject vind je sluiswachterhuisjes. De meesten zijn opgeknapt en bewoond, sommige staan er verwaarloosd bij.

Heel af en toe kom je restanten tegen van oude fabriekspanden waar de productie misschien reeds een eeuw geleden werd opgedoekt. Een mooi voorbeeld zijn de oude terreinen en gebouwen van de zinkfabriek Vieille Montagne in Tillf en Angleur.

30 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Verhaal van een kanaal Restanten kalkovens In Beaumont passeren we de restanten van kalkovens.

De streek is hier rijk aan kalksteen. In steengroeven werd de steen uitgehakt en verbrijzeld tot keien om vervolgens in die kalkovens gedurende 48 uur te verhitten tot 900 °C. Na het afschrikken met water uit de Ourthe kwam in een walm het chemisch proces op gang waarbij de steen verpulverde tot kalk in poedervorm. Dat kalk is zeer geschikt om landbouwgrond te verrijken, maar gemengd met zand ook als metselspecie.

Kalk was voor de streek een zeer belangrijke bron van inkomsten en werd langs het kanaal per betchète afgevoerd. De opkomst van cement in het begin van de 20ste eeuw was de doodsteek voor de kalkovens.

Regelmatig staan borden langs de trekweg met informatie en weetjes over het kanaal, de omgeving, de leefgewoontes van de inwoners vroeger en ook nu. Meestal enkel in het Frans, soms ook in het Nederlands. Uiteraard zijn die bedoeld voor de toeristen. Iets verderop, in Comblain, komt de Amblève in de Ourthe. Verschillende kampeerter-

Sluisje op de Ourthe.

reinen herbergen honderden vakantiegangers, in weekendhuisjes verblijven de wandelaars en vissers die het jaar rond met regelmaat genieten van de rust en het lekker tafelen in de Ardennen.

Ieder sluisje of dorp beschrijven is onbegonnen werk. Overal is wel iets te zien, onderaardse grotten, ruines, kunst, kanovaren… noem maar op.

De onvoltooide kanaaltunnel van Bernistap Wij maken de sprong naar een volgende blikvanger in het kanaal nabij de grens met het Groot Hertogdom Luxemburg: Bernistap, een gehucht in Buret, deelgemeente van Houffalize in de provincie Luxemburg, ligt op het hoogste punt van ons kanaal en dicht tegen de grens van het Groot Hertogdom aan. Toen het kanaal ontworpen werd door Ing. De Puydt, en de graafwerkzaamheden van start gingen, bestond België nog niet. In 1830 kwam de revolutie maar pas in 1839 werd Luxemburg onafhankelijk. Tot 1839 maakte het deel uit van België, wat de organisatie van de werkzaamheden een stuk eenvoudiger maakte. De afscheiding van het Groot Hertogdom betekende een definitief einde voor het project.

Het hoogste punt van een kanaal kan niet met sluizen overwonnen worden omdat daar geen water voor handen is om de sluizen te voeden tenzij water

Vanuit Bernistap zou een tunnel van 2.53 km lang gegraven worden richting Hoffelt. Eerst werd een diepe vallei uitgegraven, de zijkanten met bakstenen bezet, die als toegang voor de tunnel moest dienen. Het uithakken was handwerk, met pikhouweel, hamer, beitel en wat buskruit moest men het doen. Er werd uit 2 richtingen gegraven. Het gewelf werd met verschillende lagen klinkaerts afgewerkt. Zelfs na bijna 200 jaar verwaarlozing ziet het metselwerk er verbazingwekkend intact uit. Naar verluid betrof het de grootste bestelling bakstenen ooit tot dan toe.

Er werd geen jaagpad aangelegd in het ondergrondse gat. In de zijkant werden ijzeren beugels ingemetseld waaraan de bemanning de vracht kon vooruittrekken. Enkele verticale kokers moesten zorgen voor verse lucht.

Maar de tunnel raakte nooit af. Er werd 1130 meter gegraven, ruim 400 meter werd volledig afgewerkt langs de Belgische zijde, de kant van Luxemburg werd gedempt. Een beekje in de uitgegraven vallei en een infobord met levensgrote foto’s zijn nog de enige getuigen.

De tunnel zoals hij zich vandaag aandient.

De tunnel is geklasseerd als monument maar ligt er troosteloos bij. Jaar na jaar komt het glasheldere water iets hoger te staan omdat de vallei aan het dichtslibben is.

Constant loopt bronwater uit de tunnel dat zich een weg baant richting de Ourthe.

Natuurgebied De oude vallei is nu, terecht, ingeschreven als natuurgebied. Een paar degelijke wandelschoenen en een drinkbus zijn welkom om het gebied te bezoeken. Af en toe een boerderij, koeien op een wei, veel woestenij, prachtige vergezichten, het kanaal en natuurlijk het Middeleeuwse kasteel van Tavigny domineren de omgeving. ’Le Chateau’ is nu in privé handen maar was ooit het zenuwcentrum van waaruit de werkzaamheden gecoördineerd werden.

Uiteraard, en spijtig genoeg, kunnen we deze formidabele waterweg niet per boot bezoeken. Hier en daar een kanotocht, en een ondergrondse vaartocht

Spoorweg betekende het einde van het kanaal De spoorweg zal uiteindelijk, vanaf 1866, de taak van het kanaal grotendeels overnemen en het kanaal overbodig maken. Voor ons, toervaarders, een spijtige zaak.

Toch blijft er tot aan de eerste oorlog tussen Tilff en Luik nog scheepvaart op de Ourthe. De bezetting in ’14-‘18 betekent het einde voor het Ourthekanaal en zijn typische scheepjes: de Betchète.

Na de groote oorlog wordt nog een schuchtere poging ondernomen om met Duitse herstelbetalingen het kanaal te vervolledigen, maar zonder resultaat.

De natte droom die Koning Willem ooit had, en zonder twijfel die van menig toervaarder, eindigt in mineur. Enkel de restanten, de heroïek en de historie blijven over.

31

in de grotten van Remouchamps op de Amblève is per boot het maximum haalbare. Toch lijkt het een aanrader om het kanaal en zeker de omgeving te bezoeken. In plaatsjes zoals Durbuy, La Roche en Esneux waar het kanaal doorheen stroomt, maar ook in de kleine Ardeense gehuchten zijn er tal van mogelijkheden om te overnachten en lekker te eten.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

kan opgepompt worden met grote, door stoomkracht aangedreven, pompinstallaties. Dit was hier niet het geval, er werd een andere oplossing gevonden.

De heuvelrug zou doorstoken worden met een tunnel, een reeds beproefde oplossing. (vb. tunnel de Riqueval in Cnl de Sainte Quentin)

32 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

Watersportnieuws.be Op onze website Watersportnieuws.be brengen wij het voornaamste watersportnieuws uit de Benelux. Naast eigen berichtgeving maken we daarvoor gebruik van een selectie uit de RSS-feeds van onder meer BootaanBoot.nl, Nauticlink.nl, Vaarkrant.nl, Zeilen.nl en vele anderen .

Nieuwe CEO Volvo Ocean Race gezocht Knut Frostad treedt af als CEO van de Volvo Ocean Race. Na drie edities wil hij meer tijd aan zijn gezin kunnen besteden.

Knut Frostad blijft tot eind 2015 aan als CEO. Naar een opvolger wordt gezocht.

De nu 48-jarige Frostad trad in 2008 aan als directeur van de Volvo Ocean Race en heeft sindsdien drie edities van de oceaanwedstrijd geleid: 2008-09, 2011-12 en 2014-15. Daarvoor nam hij vier keer zelf deel aan de VOR, toen nog Whitbread Round the World Race.

De Volvo Ocean Race is onder de hoede van Frostad verder geprofessionaliseerd. De belangrijkste verandering is de overstap van de open ontwerpregels naar een eenheidsklasse. (Eigen berichtgeving - Foto: Ainhoa Sanchez)

Masters in Refit

Weinig zeilers finishen tijdens 24 Uurs Vanwege de gunstige weersomstandigheden tijdens de start van de 24 Uurs zijn er weinig uitvallers, 559 van de 577 ingeschreven boten startten vrijdagavond met zon en wind in veertien plaatsen rondom het IJsselmeer. De uitdaging zat hem in de staart. Niet vanwege onweer en regen, maar complete windstilte. Slechts 254 deelnemers wisten reglementair de finishlijn te bereiken. Veel andere schippers lagen geparkeerd op het water. (Bron: Zeilen.nl) Courier du Leon wint Rolex Fastnet Race Géry Trentesaux en de bemanning van de Courrier du Leon hebben de 46e editie van de Rolex Fastnet Race gewonnen.

Sinds de eerste editie in 1925, staat de 603 zeemijl lange wedstrijd bekend als krachtmeting tussen de beste zeezeilers ter wereld op snelheid en slimheid. Door de getijden, het verraderlijke traject tussen het Isle of Wight en de Fastnet Rock bij Ierland om weer terug te varen, wordt ook het uithoudingsvermogen van de bemanningen op de proef gesteld.

Foto: Courier du Leon (type JPK 10.80) van schipper Géry Trentesaux, thuishaven Lille - Rolex / Daniel Forster.

Zilver voor Evi Van Acker op Olympisch Test Event Rio Evi Van Acker is tweede geworden in de Laser Radial klasse tijdens het Test Event in Rio. De overwinning was voor de Litouwse Gintare Volungeviciute Scheidt. Marit Bouwmeester, die de afsluitende Medal Race won, wist daardoor beslag te leggen op de derde plaats.

Wannes Van Laer behield de 23ste plaats in de Laserklasse mannen en het duo Yannick Lefèbvre en Tom Pelsmaeker strandde op de 20ste en laatste plaats in de 49-er klasse. (Eigen berichtgeving)

Breskens Yacht Service Middenhavendam 3 - 4511 AX Breskens Tel. +31 117 383126 info@breskensyachtservice.eu www.breskensyachtservice.eu Een greep uit onze diensten: • Liften en kranen - tot 80 ton lift

- In & uit water

- voor enkel knippen & scheren

- kleine inspectie

- op bootstoel voor stalling of werk

- laden van of op vrachtwagen en verladen

- buiten maten en officiële metingen • Masten en ontmasten • Inpakken • Winter & zomerstalling

- binnen 7000m² vorstvrije ruimte & grote parking buiten • Schuren & antifoulen • Polijsten • Bootbetimmering -interieur & exterieur • Alle onderhoudswerkzaamheden en reparaties:

- composiet - kevlar - carbon - gelcoat - epoxy

-motoren - anodes - batterijen • Volledige refits • Insplitsen running rigging • Laswerken: rvs - aluminium - staal • Hoogglans polijsten van rvs • Draaien en frezen

Agenda Watersportbeurzen - najaar 2015 Een overzicht van de belangrijkste watersportbeurzen en opendeurdagen van september 2015 tot januari 2016.

Yachting Festival Cannes van 8 tot 13 september 2015.

Southampton Boat Show van 11tot 20 september 2015 Grand Pavois La Rochelle van 16 tot 21 september 2015.

Interboot Friedrichshaven van 19 tot 27 september 2015.

Monaco Yacht Show van 23 tot 26 september 2015 Genoa Boat Show van 30 september tot 5 oktober 2015.

Barcelona International Boat Show van 14 tot 18 oktober 2015 NIBS Nieuwpoort van 23 tot 25 oktober 2015.

Najaarsshow Motorbootsneek van 30 oktober tot 1 november 2015.

Hanseboot Hamburg van 31 oktober tot 2 november 2015.

METS Amsterdam van 17 tot 19 november 2015.

Nautic Parijs van 4 tot 13 december 2015.

Boot Düsseldorf, van 23 tot 31 januari 2016.

Nieuwe zeilboten en motorjachten, dit najaar op de watersportbeurzen Elke watersportbeurs pakt uit met een aantal nationale en wereldprimeurs.

Wil u ze allemaal zien, dan moet u een rondreis doorheen Europa plannen.

Amsterdam, Southampton, Cannes, Genua, La Rochelle... om te eindigen in Parijs. U bent wel eventjes onderweg, maar het loont de moeite.

De grote intrernationale werven stroomlijnen hun gamma. Aan de top bij de 50 en 60 voeters blijft het druk, maar de meeste werven zetten nu weer in op het hogere middengamma. De vernieuwing situeert zich bij de 35 tot 45 voeters in de zeilwereld.

Bij de motorboten een zelfde verhaal, met dit verschil dat veel aandacht uitgaat naar de kleinere open sportboten. Voorzien van economische buitenboordmotoren wordt de watersportliefhebber hier met aantrekkelijke pakketprijzen op het water gelokt.

Een overzicht van de belangrijkste introducties vindt u in de rubriek ‘Nieuwe boten’ op www.bootmagazine.be

Foto boven: De nieuwe Maxi 1200, een 38 voeter van Zweedse origine gebouwd door het Poolse Delphia Yachts.

Foto links: De Boarncruiser 1300 Elegance (13.30 x 4.55 x 1.20 m).

Dit schip werd tijdens de Hiswa te water voor het eerst aan het publiek in Nederland getoond.

33

Opendeur Weekend Jeanneau & Prestige, Oostende op 3 en 4 okt. 2015.

BOOT 2015 okt. - nov. -dec.

Hiswa te water 2015 van 1 tot en met 6 september, Amsterdam.

THE NEW

34 okt. - nov. - dec. 2015 BOOT

46

LONG CRUISE Importeur en Service Center Benelux:

De Grand Soleil zeiljachten worden gebouwd door de Italiaanse kwaliteitswerf Cantiere del Pardo

Middenhavendam 3 - 4511 AX Breskens info@breskensyachtservice.eu T +31 117 383126 www.grandsoleil.be / www.grandsoleil.nl

Verkoop BelgiĂŤ: Dali Sailing - Antwerpen t: +32 471 32 31 44 - info@dalisailing.be

Verkoop Nederland: For Sail Yachting - Marina Port ZĂŠlande t: +31 111 676131 - info@forsailyachting.nl