HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD Instituut voor de Rechten van de Mens
Het Gesproken en Gehoorde Woord Instituut voor de Rechten van de Mens Arna MaÄ?kić en Lorien Beijaert
mentor Uri Gilad Holger Gladys en Wouter Kroeze commissie Ira Koers Marlies Boterman
Academie van Bouwkunst Amsterdam 13 juli 2017
Oral History
Opgave Steden staan van oudsher bekend als plekken met een verzameling van kennis en diversiteit aan mensen. Deze elementen geven de stedeling de kans zichzelf in een grotere context te plaatsen en verschillende perspectieven op de wereld om hem of haar heen te krijgen. De aanwezigheid van democratische en inclusieve plekken in steden is belangrijk omdat men op deze manier in aanraking met ‘de ander’ kan komen. Het bouwen van deze type plekken is in vele West-Europese steden - waar segregatie een groeiend fenomeen aan het worden is - een uitdaging geworden, en zo ook in Nederland. Veel publieke plekken worden tegenwoordig juist ontworpen op basis van regelgeving geleid door geld en angst, in plaats van ontmoeting.
Rostra, Roman Forum
Democratische plekken zijn plekken waarin cultuur en maatschappij worden vertegenwoordigd, betwist en omgekeerd op hetzelfde moment. Het is de frictie tussen het reflecteren op de maatschappij en het beleven van de maatschappij, de frictie tussen de mate van in de wereld staan en de mate van erbuiten staan. Inclusieve publieke plekken zijn plekken waarin groepen mensen niet worden buitengesloten, plekken waarmee verschillende groepen mensen zich kunnen identificeren en die door verschillende groepen mensen toegeĂŤigend kunnen worden. In een democratische en inclusieve publieke plek kan men zich verhouden tot de ander. Verhouden tot betekent jezelf identificeren met de ander. Dit is een constant en open proces dat nooit af is en dingen nooit vastzet. Er is volgens ons een noodzaak voor plekken waarbij deze constante identificatie mogelijk is, een permanente zelfstudie door de studie naar de of het ander - samen met de studie naar andere standpunten en perspectieven, en jezelf daardoor opnieuw moeten verhouden (en dus identificeren).
Rostra - Roman Forum De Rostra is een centrale plek in het Forum waar mensen die wilden konden proberen om het volk middels hun welbespraaktheid achter zichin te1789 krijgen. metEed de beste prestige en bekendHetFranse BritseEed House of Kaatsbaan Commons in 1834 de Franse op detoespraken Kaatsbaankregen in 1789 de op de -enDegene heid bij de regerende partijen. actieve manier van debatteren om tot beslissingen te komen Een actieve manier van debatteren om tot beslissingen te komen.
Ruimte en taal zijn essentiële aspecten in het verhouden tot. Slechte communicatie vormt vaak de basis van elk probleem, en goede communicatie is vaak de basis van elke oplossing. Volgens ons is er een noodzaak voor plekken waar men op zoek kan gaan naar een nieuwe gemeenschappelijke taal, een taal die niet vastzet maar een taal die openstaat voor interpretatie, potentie biedt en als een activator kan werken. Wij denken dat er een nieuw type ruimte nodig is om deze open taal te ontwikkelen. We zijn er van overtuigd dat er semi-publieke plekken nodig zijn waar men de ander kan ontmoeten en onderzoeken door in gesprek te gaan, de confrontatie aan te gaan en de mogelijkheid krijgt om vanuit verschillende perspectieven naar één en hetzelfde thema te kijken. Op deze manier kunnen we richting een duurzame sociale samenleving gaan.
Discussieren kun je Leren -
middelbare scholieren in debat
Het Plein in Den Haag is voor ons de ideale plek om als case study te gebruiken voor het ontwikkelen van een democratische en inclusieve plek waarin men de confrontatie met de ander aan kan gaan en zich tegelijkertijd kan identificeren met de locatie. Ten eerste omdat Den Haag als politieke stad, en het Plein als publieke plek het hart zijn van de democratie. Door juist op deze plek een inclusieve en democratische plek te maken kan de opgave exemplarisch zijn voor andere steden. Hiervoor willen we ten eerste het College voor de Rechten van de Mens een plek geven aan het Plein. In 1993 besloten de VN-lidstaten dat elk land een nationaal mensenrechteninstituut zou moeten oprichten. Deze instituten houden toezicht op wat de overheid doet op mensenrechtengebied. Ze doen onderzoek, ze adviseren over preventieve maatregelen om mensenrechten beter te beschermen en ze vergroten het bewustzijn van burgers over hun mensenrechten. Daarnaast zijn mensenrechteninstituten door hun onafhankelijke positie in staat om verschillende partijen, waaronder de overheid en niet-gouvernementele organisaties, met elkaar te verbinden en informatie voor een breed publiek beschikbaar te stellen. Ondanks dat alle VN lidstaten in 1993 het erover eens waren dat elk land een mensenrechten instituut zou moeten hebben bestaat het huidige College voor de Rechten van de Mensen pas sinds 2011 in Nederland en heeft plek gekregen in de binnenstad van Utrecht. Het Instituut is echter aan de buitenkant niet zichtbaar, en veel mensen weten niet van het bestaan af. Dit gesloten karakter zorgt er ook voor dat er geen connectie is met de omgeving. We zijn bij het Instituut in het huidige gebouw in Utrecht op bezoek geweest en hebben daar een rondleiding gehad en met de medewerkers gesproken. We vroegen hen wat hun droom is. Daarop antwoorden ze dat ze zouden willen dat elke burger af zou weten van het Instituut en wat het voor hem of haar kan betekenen.
Instituut voor de Rechten van de Mens Utrecht
Functies die verbonden zouden moeten zijn aan het Instituut, zoals overheidsinstanties, bevinden zich in Den Haag, en niet in Utrecht. Vanwege deze redenen willen wij een nieuw gebouw ontwerpen aan het Plein in Den Haag. Het vierkante Plein, aangelegd in 1632, is historisch gezien altijd een belangrijke plek geweest voor dit onderwerp. Het was niet op zijn middeleeuws ontstaan als marktplein of kerkplein, maar het werd bewust gepland als een monumentaal plein dat elan moest geven aan de regeringsstad Den Haag.
het Plein Den Haag
Het Plein ligt te midden van verschillende gebouwen die belangrijk zijn of zijn geweest voor de Nederlandse politiek, zoals het Ministerie van Koloniën, de Hoge Raad, de Tweede Kamer, Ministerie van Justitie, Ministerie van Defensie en de bunker van het crisiscentrum. Tegenwoordig is het plein voor een groot deel ingenomen door terrassen van de om¬liggende cafes. Ook staan er twee kleine gebouwtjes met de ingang van de onder het Plein gelegen parkeergarage. Sociëteit de Witte voormalig Ministerie van Justitie
Tweede Kamer vroegere Ministerie van Koloniën
Ministerie van Defensie
Wegens de nabijheid van het Binnenhof en de daargelegen vergaderplaatsen van regering en parlement wordt het Plein ook vaak gebruikt als plaats voor politieke protestdemonstraties en manifestaties. Daarnaast is onze opgave een urgente opgave in Den Haag omdat gedurende de ontwikkeling van de stad de inkomenssegregatie al een belangrijk gegeven was.
De karakteristieke verdeling van de stad Den Haag wordt gevormd door de grens tussen de droge zandgronden aan de kant van de kust en het vochtiger veen aan de kant van het binnenland. Al in de 19e eeuw betrokken goedbemiddelden de zandgronden van de stad. Armere nieuwkomers vestigden zich rond de industrieĂŤn op het goedkope veen. Ondanks het feit dat verbeterde woningbouw het verschil in kwaliteit tussen wonen op veen of op zand heeft genivelleerd, vormt deze grens nog steeds de basis voor de sociaal-economische verdeling van de stad Den Haag. De betere woonmilieus bevinden zich nog steeds op het zand, en de slechtere op het veen. De grens tussen het zand en veen bevindt zich precies in de bodem onder Het Plein.
het Plein Den Haag - geografische segregatie
Gedurende het proces van het afstuderen hebben we meerdere tours gedaan in Den Haag om niet zichtbare fenomenen te ontdekken, o.a. met een bunkerspecialist die ons de onderwereld van Den Haag liet zien en met een kunstenaar die ons kennis liet maken met achterkamers van cafes, en geheime deuren gebruikt door politici.
Plein - verborgen ingangen naar atoomschuilkelders
Op Het Plein komen verschillende werelden samen. Dit hebben we zelf meerdere keren meegemaakt. De confrontatie tussen deze werelden werd voor ons zichtbaar bij het meemaken van de jaarlijkse herdenking van slachtoffers van de genocide in Srebrenica, waarbij herdenkers, politici, borrelaars en voorbijgangers met elkaar en mensenrechten geconfronteerd worden. Een betere ruimte bieden voor dit soort confrontaties is voor ons het startpunt geweest.
het Plein Den Haag
In ons afstudeerplan moet het gebouw waarin het Instituut voor de rechten van de mens zit mensen een podium bieden voor rechtszaken over mensenrechtenkwesties. Daarnaast kan men zowel huidige als historische gebeurtenissen publiekelijk onderzoeken, herdenken en aan het licht brengen. Zo kunnen ook onderwerpen onderzocht worden waar nu nauwelijks aandacht, geld en ruimte voor is. Ten tweede willen we het platform voor het Gesproken en het Gehoorde Woord toevoegen als nieuw onderdeel van het College en het Plein. Dit is een platform voor middelbare scholieren waarbinnen middels debatten een onderzoekende houding naar de toekomst wordt geboden door vanuit verschillende perspectieven naar mensenrechtenthemas te kijken. Stelling worden bespreekbaar gemaakt in debatvorm en ‘Spoken Word’ battles. Daarnaast kunnen de thema’s in ander perspectief geplaatst worden door vanuit het heden (de actualiteit) terug te kijken naar het verleden, naar bepaalde gebeurtenissen in de historie. De rechtszaken en debatten vinden plaats in het forum. Daarnaast is er in het platform ook de mogelijkheid voor mensen, zowel voor jongeren als ouderen, om hun eigen verhaal te vertellen. Dit wordt opgenomen, gearchiveerd en afgespeeld in het gebouw. Confrontatie door middel van ontdekking en ontmoeting De confrontatie met gebeurt op twee manieren. Allereerst door aanwezige fenomenen bloot te leggen en daarmee de mogelijkheid te geven tot identificatie met de omgeving en daardoor ook tot toeeigening van de locatie. Ten tweede gebeurt de confrontatie met andere mensen door bestaande elementen met hun aanwezige kwaliteiten een plek te geven in het nieuwe ontwerp en ook door de toevoeging van programma onderdelen in het ontwerp. Het uiteindelijke doel is om het College voor de Rechten van de Mens overbodig te maken en de zittingen vervangen worden door de d het Plein Den Haag
8
8
8
480
400 A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
720
720
720
11
720
10
9
720
720
8
720
7
6
720 5
720
720
4
3
720 2
1
720
12
720 6
720 5
720 4 3
1440
2
720 1
400
N
M
A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
400
N
M
A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
N
400
M
A
Het Plein _ plattegrond huidige situatie
480 13
7
720 7
720 6
720 5
720 4 3
1440
2
720 1
1
720
2
3
1440
4
720
5
720
6
720
7
720
14
Parkeergarage _ plattegrond -1
Parkeergarage _ plattegrond -2
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
M
Doorsnede _ plein en parkeergarage
1 Grens zand/veen
2 Atoomschuilkelder
3 Ministerie van Kolonien
4 Parkeergarage
5 Tunnel naar Tweede Kamer
6 Vlaggen Tweede Kamer
7 Petitie inleveren
8 Terrassen
9 Beveiliging Binnenhof
10 Standbeeld Willem van Oranje
11 Societeit de Witte
12 Atoomschuilkelder
13 Ministerie van Defensie en crisiscentrum
14 Cafe’s informele politiek
15 Torentje
12
9 6
3
5
11
7
1/2/4 10 8
Ontdekte Fenomenen rondom het Plein
ontdekte fenomenen rondom het plein
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
14 3 2
720 1
400
N
M
1440
4
720
5
720
6
720
7
720
8
720
9
720
10
720
11
720
12
480
13
480
14 1
720
2
3
1440
4
720
5
720
6
720
7
720
8
720
9
720
10
720
11
720
12
480
13
480
14
480 13
480 12
720 11
720 10
720 9
720 8
720 7
720 6
720 5
720 4 3
1440
2
720 1
400 A
A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
400
N
M
Plein Den Haag - plattegronden bestaande parkeergarage, verborgen gang politici
A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
N
M
480 14
480 13
400 A
720 12
900 B
720
720
11
800 C
720
10
9
900 D
400 E
720
720
8
800 F
720
7
6
400 G
900 H
720 5
800 J
720
720
4
3
900 K
720 2
1
400 L
M
Plein Den Haag - doorsnede bestaande parkeergarage, verborgen gang politici
Plein Den Haag - bestaande parkeergarage, verborgen gang politici
proces in schetsen en modellen
eerste schetsen
schetsen / plattegronden
modellen
modellen
ontwerp
Veen en zand
Ondergrondse parkeergarage & atoomschuilkelder
Standbeeld Willem van Oranje
Ondergrondse tunnel naar Tweede Kamer
Ondergrondse tunnel naar Casuariestraat
Petitie inleveren
Terrassen informele politiek
Bestaande fenomenen en kwaliteiten
bestaande fenomenen en kwaliteiten
Publiek uitkijkpunt Geluidsfragmenten Slaapzalen
Petitie platform
Zicht op geheime gang
Geluidsfragmenten Publieke straat Amphitheater Live luisterplek Terrassen
Entree Ontvangstruimte
Vergaderruimten Geluidsfragmenten
Petitie - ruimte Kantoren College Rechten van de Mens Forum voor zittingen en debatten Kantine Schaduwtuin Bibliotheek/archief
Bestaande situatie
Verwijderde en toegevoegde elementen in het ontwerp
Toegevoegde programma onderdelen
Bestaande situatie
Publiek - semipubliek - prive
HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD
HET GESPROKEN EN GEHOORDE HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD WOORD
Instituut voor de Rechten van de Mens
Instituut voorvan de Rechten Instituut voor de Rechten de Mens van de Mens
schema’s ontwerp
Bestaande fenomenen en kwaliteiten vertaalt in het ontwerp
bestaande fenomenen en kwaliteiten vertaalt in ontwerp
14
-3000+P
480
12
13
480
480
13
14
480
P=0
720
720
11
12
720
-4600+P
720
10
11
-4600+P
720
8
9
720
720
9
10
720
-1500+P
720
-7450+P
720
8
400+P
-7450+P
-7450+P
720
6
-7450+P
720
7
-3000+P
3
1440
4
720
5
400+P
-4600+P
2
-1500+P
720
-4600+P
1
P=0
800
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
N
M
plattegrond begane grond HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD
GEHOORDE WOORD
chten van de Mens
400
N
M
Verdieping -1
1:200
Instituut voor de Rechten van de Mens
HET GESPROKEN EN G Begane grond
1:200
Instituut voor de Rec
-3000+P
14
480 13
480 12
720
720
12
480
13
480
14
-3000+P
11
720 10
720 9
720 8
720
720
8
720
9
720
10
720
11
-4600+P
-7450+P
-3000+P
7
720
720
6
-7450+P
6
-7450+P
720
720
7
-7450+P
5
720 4 3
1440
3
1440
4
720
5
400+P
-4600+P
2
2
-7450+P
800
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
720 400
N
M
A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
A
HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD Verdieping -2
1:200
Instituut voor de Rechten van de Mens
400
N
M
plattegrond -1
GEHOORDE WOORD
chten van de Mens
1
1
720
-4600+P
900 B
800 C
900 D
400 E
F
HET GESPROKEN EN G Verdieping -1
1:200
Instituut voor de Rec
720
720
8
8
720
720
9
9
720
720
10
10
720
720
11
11
720
720
12
12
480
480
13
13
480
480
14
14
-3000+P
4 3
1440
1440
3
4
720
720
5
5
720
720
6
6
720
720
7
7
-7450+P
1
1
720
720
2
2
-7450+P
400 A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
900 H
800 J
900 K
400 L
A
plattegrond -2
HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD Instituut voor de Rechten van de Mens
400
N
M
900 B
800 C
900 D
400 E
F
HET GESPROKEN EN G Verdieping -2
1:200
Instituut voor de Rec
14 12
480
13
480
P=0
11
720
-4600+P
10
720
9010+P
8
720
9
720
-1500+P
-7450+P
720
400+P
1:200
14
Verdieping 1
480
13
480
-1500+P
11
720
12
P=0
800 J
900 K
400 L
N M
720
900 H
8
400 G
720
800
plattegrond +1 en toren
GEHOORDE WOORD
chten van de Mens
9
720
10
720
9010+P
HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD Begane grond
1:200
Instituut voor de Rechten van de Mens
Dak
1:200
400+P
P=0
-1500+P
-4000+P -4600+P
-7450+P
400 A
900 B
800 C
900 D
400 E
800 F
400 G
HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD Instituut voor de Rechten van de Mens
dwarsdoorsnede
900 H
800 J
900 K
400 L
M
Dwarsdoorsnede
1:100
P=0
-1500+P
-4600+P
-7450+P
480 14
480 13
720 12
720 11
720 10
720 9
720 8
720 7
HET GESPROKEN EN GEHOORDE WOORD Instituut voor de Rechten van de Mens
lengtedoorsnede
720 6
720 5
720 4
720 3
720 2
Lengtedoorsnede
1
1:100
Fenomeen GRENS ZAND en VEEN & STANDBEELD WILLEM VAN ORANJE In het midden van het plein, rondom Willen van Oranje, ligt een amfitheater. Willem van Oranje is van zijn sokkel en op de bodem van het amfitheater geplaatst zodat je hem vanaf straat recht in de ogen kijkt. Het amfitheater ligt op de grens van het zand en veen, waar Den haag op gebouwd is. Aan de bestrating zie je dat de kleinere stenen op het drassige veen liggen en de grotere op het stevige zand. Ook de materialen van de tribune geven de verschillen weer. Aan de zand kant is de tribune opgebouwd uit opgeblazen glazen blokken van 80x80cm. Aan de kant van het veen zijn de treden gemaakt uit donker beton met een structuur die refereert naar turfblokken. Op de treden liggen lange houten zittingen. In het amfitheater zitten verschillende mensen stilletjes te luisteren. Drie tweedekamer-leden lopen langs op weg naar de terrassen maar worden gegrepen door de geluiden en blijven staan. Door de speakers in de tribune horen ze het debat wat beneden gaande is. Want onder het amfitheater, in het hart van het gebouw ligt het forum, het platform voor het Gesproken en Gehoorde Woord. Dit is een platform voor middelbare scholieren waarbinnen middels debatten een onderzoekende houding naar de toekomst wordt geboden door vanuit verschillende perspectieven naar een mensenrechtenthema’s te kijken. Ze horen stellingen zoals “de vrijheid van meningsuiting heeft alleen zin als iedereen alles mag” en “woorden kunnen meer pijn doen dan beelden” voorbij komen en zijn verrast door de directe en scherpe meningen van de kinderen. Na een half uurtje stopt het geluid, na een pauze van 10 minuten horen ze weer iets. De kinderstemmen hebben plaats gemaakt voor een warme oude mannen stem die een prachtig maar heftig verhaal verteld over zijn voorouders en het koloniaal verleden, hij voelt de noodzaak hun verhaal door te vertellen. De oral-history vast te leggen. Zijn verhaal wordt opgenomen, gearchiveerd en afgespeeld op verschillende plekken in het gebouw. Na zijn verhaal verteld te hebben loopt hij via één van de twee gangen die de tribune doorsnijden uit en daar via de wenteltrap komt hij boven bij het amfitheater en ontmoet de tweedekamerleden die net adembenemend naar hem hebben zitten luisteren. Ze besluiten even verder op het terras nog na te praten. Beneden in het forum is er inmiddels een tafel in het midden geplaatst en hebben de rechters, gedaagde en aanklager plaats genomen. De rechtszaak begint.
Beton licht grijs, keerwanden Bouwglas metselwerk 80x80cm Beton, gewapend
Bouwglas metselwerk 80x80cm
Beton donker grijs, met structuur van turfblokken Linden hout
G
D
E
F
G
Fenomeen GEHEIME GANG NAAR TWEEDE KAMER & PETITIE RUIMTE Het is 11 juli 2017, de dag van de nationale Srebrenica herdenking. Deze wordt jaarlijks op het Plein in Den Haag gehouden, maar dit jaar ziet de herdenking er anders uit. Vanuit Wassenaar komt een grote groep mensen het Plein oplopen. Een deel van deze groep, de organisatoren en sprekers van de herdenking, lopen naar het amfitheater om de laatste dingen te bespreken. De rest gaat op de boven- en benedenterrassen zitten tussen andere gasten. Als de herdenking begint wordt er een microfoon klaargezet op het betonnen petitieplatform vlak voor de gevels van de Tweede Kamer. Dit vormt als het ware een voetstuk waar de gehele groep kan verzamelen en waar de aandacht op is gericht. Terwijl de sprekers hun verhaal doen wordt de groep op het platform bekeken door mensen die op de terrassen zitten en medewerkers van het Instituut. Sommige besluiten zich aan te sluiten om de groep te steunen, de rest luistert vanaf een afstand mee. Wanneer de lezingen voorbij zijn, worden er door een aantal mensen namen van net gevonden slachtoffers opgelezen en ballonnen uitgedeeld aan de groep en voorbijgangers. Met de ballonnen worden er cirkels om de openingen van het Plein gelopen. Ook hierbij besluiten voorbijgangers, medewerkers van het Instituut en scholieren die op bezoek zijn mee te lopen. Op het einde van de herdenking worden de ballonnen losgelaten. Vanaf het uitkijkpunt geeft dit een indrukwekkend beeld. Als de herdenking voorbij is, loopt de organisatie van de herdenking met een dik pakket papier wat de petitie is om de vermoorde slachtoffers in Srebrenica als genocide te benoemen. Ze verdwijnen in een opening in het platform naar beneden. Vanaf boven heb je zicht op een rode ruimte onder de straat. Daar komt een trap op uit die toegang geeft tot de Tweede Kamer. Deze verborgen gang stamt uit de tijd dat de ruimte onder het plein nog een parkeergarage was, een gang die gebruikt werd om politici onzichtbaar naar de Tweede Kamer te brengen. Door een houtendeur halverwege de trap komt een vrouw, zij bedankt de demonstranten en pakt de petitie aan. Er gluren een aantal kinderen mee door de raampjes ÊÊn verdieping boven hun. Een ander deel van de groep gaat op de terrassen zitten om na te praten waarbij hen vragen worden gesteld door andere gasten, anderen gaan naar het forum om hun persoonlijke verhaal op te nemen, sommige zoeken in het archief van het instituut meer informatie op over Srebrenica, andere bekijken de tentoonstelling met foto’s gemaakt in Srebrenica die onder het gebouw speciaal voor deze dag is neergezet.
Litracon, beton met glasvezel
Beton licht grijs, keerwanden
Beton, bestaand
Bouwglas metselwerk 80x80cm
Linden hout
A
B
Toegevoegd fenomeen UITKIJKPUNT
Doordat het Plein op verschillende delen is opengewerkt ontstaan er nieuwe zones in het plein. Tegen Sociëteit de Witte lag al een straat, maar deze wordt nu nog sterker gedefinieerd door het kader van de opengewerkte hellingbaan ernaast. Even verder, ter hoogte van het straatje tussen het oude Ministerie van Koloniën en de Tweede Kamer, ontstaat een tweede nieuwe straat. Acht meter boven deze nieuwe straat, hangt een lang dak aan twee torens. Er staan op verschillende plekken passanten, kinderen, politici, en zelfs leden van Sociëteit de Witte, stil te kijken naar de ruimtes beneden hun en te luisteren. Het dak biedt namelijk bescherming voor tentoonstellingen die af en aan hier plaatvinden. Maar vaak als er niets lijkt te zijn, zoals nu, word je verrast door geluidsfragmenten, delen van debatten tussen kinderen of prachtige en indrukwekkende verhalen uit het verleden. Over de mensen valt een rode gloed. Wanneer ze naar boven kijken zien ze dat de onderkant van het betonnen dak rood is gekleurd. Er loopt een stel de donker betonnen toren in. Deze biedt toegang tot een trappenhuis en een lift. Ze lopen de lift in en op weg naar boven horen ze, door een directe verbinding, de gesprekken in het forum. Terwijl ze hiernaar luisteren brengt de lift ze bijna 27 meter hoger naar een publiek uitkijkpunt voor een ontdekking van de stad. Een aantal scholieren kunnen met hun pasje de andere toren in en pakken daar de trap naar de slaapzalen. Ze lopen langs de prachtige licht doorlatende betonnen wanden omhoog. De mensen op het plein zien hun schaduwen. Vanuit de trap komende scholieren eerst in een buitengang die helemaal rondom de slaapzalen loopt. Deze gang wordt rondom gekaderd door een rode diepe dakrand en een diepe borstwering welke beide schuin aflopen. Hiertussen zit ruimte waar vanuit ze zicht hebben op het plein, de Tweede Kamer, Sociëteit de Witte en de cafés. Na een aantal rondjes te hebben gerend om de slaapvertrekken heen gaan ze ieder naar hun eigen vertrek. Binnen ligt een medescholier op bed naar buiten te kijken. Het bed staat op een verhoging zodat hij via een raam helemaal door naar buiten kan kijken. Hij gaat naast zijn maatje op zijn rug liggen om door het dakraam naar de vliegtuigen en wolken te kijken. Hij heeft nu al zin in vanavond wanneer ze weer met zijn zessen naast elkaar liggen en de debatten van die dag nabespreken.
Beton, blauw gekleurd
Beton, rood gekleurd Linden hout
Kanaalplaatvloer
13
12
11
Fenomeen GEHEIME GANG NAAR CASUARIESTRAAT & TERRASSEN INFORMELE POLITIEK Langs de oost en zuid zijden van het Plein zitten in de plint vele cafés en restaurants die erg belangrijk zijn voor de borrelaar in Den Haag en tegelijkertijd voor het informele maar beslissende gesprek van de politici. Schlemmer, de Haagsche Kluis en Café de Tijd (waar het ‘meer, minder’ incident van Geert Wilders plaats vond) zijn belangrijke plekken die door de politieke partijen voor formele en informele besprekingen worden gebruikt. De terrassen van de cafés zijn verdeeld in hoger en lager gelegen terrassen. Een deel van de terrassen liggen in het vernieuwde plein verlaagd op het betonnen dak van de oude parkeergarage. De één meter vijftig hoge veen en zand grond die op het dak lag, heeft plaatsgemaakt voor de terrassen en wordt tegengehouden door betonnen keerwanden, welke tegelijkertijd de borstwering voor de passanten vormt. Een aantal passanten lopen over een beton met hout beklede trap van het hoge naar het lage terras. Voor een deel is het dak, wat als vloer voor de terrassen dient, opengewerkt. Hierdoor hebben gasten vanaf boven zicht op het terras van de kantine, welke op de onderste verdieping van de voormalige parkeergarage ligt. Deze vloer werd vroeger gebruikt als atoomschuilkelder. Langs de oude kollommen van de parkeergarage kruipt de pergola omhoog en rijkt inmiddels tot aan de boven-terrassen. De bezoekers besluiten toch liever op het terras beneden te zitten. Via een kleine omloop lopen ze naar het midden van het Plein. Daar leidt een wenteltrap hun naar beneden, naar het kantineterras aan de publieke tuin. Ze lopen onder de opengewerkte betonnen structuur van het terras door, die zelfs naar binnen lijkt te lopen. Voor de gevel zijn delen van de betonnen kolommen structuur gevuld met de donkere betonnen “veenwanden” welke grote houten kozijn dragen voor de deuren of vensters. Binnen hangt een warme rode gloed doordat het vijf meter twintig hoge betonnen plafond, rood geschilderd is. Een deel van de verdiepingsvloer is hier nog wel intact. Deze vormt een snelle route voor de medewerkers van het instituut die door de kantine van de hoofdingang naar de vergaderruimtes loopt. Onder deze route zit nog een houten deur in de oude betonnen wand van de parkeergarage. Daarachter schijnt nog een verborgen gang te liggen, welke je alleen kunt bewonderen vanaf de straat.
Fenomeen PARKEERGARAGE & ATOOMSCHUILKELDER
Tegenover het Ministerie van defensie is ook een deel van de straat weggehaald. Je kijkt vanaf het plein op het balkon van de vergaderruimtes van het Instituut van de Mensrechten. Een aantal medewerkers staan te roken en te kijken naar nog een verdieping onder hun waar een prachtige wilde schaduw tuin ligt. Ze zwaaien naar een collega die rond de tuin loopt terwijl hij zijn pleidooi aan het oefenen is. Wanneer hij klaar is loopt hij rondom het forum via het publieke plein en de terrassen terug naar het archief van het College voor Rechten van de Mens om nog wat informatie te halen voor het versterken van zijn pleidooi. Het archief ligt achter een lange gang met opengewerkte donkere betonnen wanden bekleed met hout, welke functioneren als kasten. Alle geluidsfragmenten van de debatten, rechtszaken en de geschiedenisverhalen van ouderen die plaatvonden in het forum zijn hier te vinden en te beluisteren. Daarnaast staat er een scala aan boeken over thema’s rondom mensenrechten. Er staan al verschillende mensen zich te verdiepen in stukken van het archief. Een groepje scholieren die zo weer op moeten voor het debat, een aantal demonstranten die net van boven komen en een aantal leden van de Tweede Kamer die zo ook hiernaast op moeten voor een groot debat. De medewerker heeft al snel het fragment wat hij zocht gevonden en gaat dat rustig beluisteren aan een van de archieftafels waar vanuit je zicht hebt op de schaduwtuin, dat geeft hem toch de fijne concentratie. Een collega loopt langs hem en pakt de trap die een beetje verscholen ligt bij het archief naar boven, richting de vergaderzalen. Boven op weg naar de vergaderplekken staan stoelen met koptelefoons, een andere collega zit live mee te luisteren met de gesprekken in het forum. Daarachter beginnen de vergaderruimtes, deze worden gedefinieerd door donkere betonnen wanden die de restruimte tussen de oude licht betonnen kollommen vullen. Door de houten deuren loopt ze van ruimte naar ruimte. Wanneer ze bij de ruimte is aangekomen waar haar vergadering plaats vind schuift ze het mooie doek dicht om zo de ruimte te scheiden van de looproute.
Fenomeen OMGEVING: TWEEDE KAMER & SOCIETEIT DE WITTE
Vanaf het Binnenhof loopt een groepje medewerkers van het Instituut voor de Rechten van de Mens het Plein op. Ze worden ingehaald door een aantal rennende scholieren. De scholieren rennen de hellingbaan af, waarover vroeger de auto’s de parkeergarage in reden, richting de ingang van het gebouw van het Instituut voor de Mensenrechten. Beneden aangekomen lopen ze de rechter grotere houten deur door en blijven even hangen bij een groot geweven doek waar een uitleg over het gebouw staat. Verderop staat een grote groep scholieren bij de bar op hun te wachten. Met z’n allen lopen ze door naar het forum, het grote debat van de dag begint. Inmiddels zijn de medewerkers ook beneden bij de twee ingangen aangekomen. Ze blijven hangen bij de reling en kijken over de beneden liggende publieke tuin naar de overkant van de vide waar ze de scholieren de debatzaal in zien verdwijnen. Na te hebben bijgepraat kiezen twee van de medewerkers voor de linker, en wat kleinere houten, deur waarna ze rechts de trap af lopen om nog even een kopje koffie te gaan drinken in de kantine. De andere gaan door de rechter deur en lopen zo door de trap af naar de flexibele werkplekken, vanaf de trap hebben ze mooi zicht naar de achtertuin waar een aantal scholieren aan het voetballen zijn. Er staan losse kolommen van de voormalige garage als een soort sculpturen in de tuin, de scholieren weten ze handig als doel te gebruiken. De medewerkers zoeken een plekje in de lichte ruimte gevormd door een gevel en tussenwanden van de opgeblazen glazen blokken. Toch maar even een raampje aan de andere kant open bij de publieke tuin, er heeft net een scholier gescoord.