Hollands Licht
ervaring van het Hollandse Landschap
Alexander Beeloo Academie van Bouwkunst 2019
Natuurdagboek Het was alsof het verleden jaar was, of een jaar later, we kijken nog ĂŠĂŠn keer, Hollands Licht, altijd hetzelfde en altijd anders. Nescio - 1950
Hollands Licht Ervaring van het Hollandse Landschap Alexander Beeloo Master Architectuur Academie van Bouwkunst Amsterdam Commissie leden Machiel Spaan (mentor) Anouk Vogel Ard de Vries Toegevoegde leden t.b.v. examen: Micha de Haas Jeroen van Mechelen Februari 2019
1
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
2
INHOUD
INTRODUCTIE I introductie II Hollands Licht III De Haagse School IV programma
4 8 10 18
LOCATIE I locatie - de Nieuwkoopse plassen II een veranderend landschap
22 26
ONTWERPEND ONDERZOEK I locatie keuze II typologieën in het landschap III gebouwen versus landschap IV vormgeving landschap
32 38 40 44
ONTWERPTHEMA’S I materiaal II vormgeving III schaal en vorm IV zicht en licht
56 62 70 72
ONTWERP / UITWERKING GEBOUWEN I overzicht II gebouw 01 hoek - gemeenschapsgebouw III gebouw 02 lijn - zeven ateliers IV gebouw 03 toren - één atelier V gebouw 04 vierkant - twee ateliers
82 88 102 122 142
VERANTWOORDING
170
3
alexander beeloo | 2019
I INTRODUCTIE
INLEIDING Met mijn afstudeerproject breng ik een ode aan het Hollandse Landschap. Het startte met mijn fascinatie voor het Hollandse landschap met de veranderende wolkenluchten waarin ik ben opgegroeid en de fascinatie voor de schilderkunst van de Haagse School. De schilderijen gemaakt op de Nieuwkoopse Plassen door de kunstenaars van de Haagse School waren hierbij mijn uitgangspunt. Het project is een kunstenaarskolonie waar schilders, beeldhouwers, schrijvers en fotografen één seizoen in alle stilte kunnen werken, verblijven en elkaar ontmoetten. Daarnaast is er ook ruimte om het op het Hollands Licht geïnspireerde werk te kunnen bespreken en tentoon te stellen.
vuldig vormgegeven vensters naar het landschap met het veranderende licht en de wolkenluchten. Tijdens het ontwerpproces heb ik een aantal ontwerp thema’s vastgesteld waarmee ik al mijn gebouwen tot één familie breng. Hierin spelen de wisselende seizoenen, het licht, het zicht naar het landschap, het silhouet aan de horizon, materiaal, kleur, schaal en vorm een belangrijke rol. Mijn project gaat over de relatie tussen de architectuur en het landschap. Het landschap is altijd in verandering geweest, dit is een nieuwe toevoeging daaraan. Vroeger was het moerasgebied, het heeft een tijd als akkerbouw en veeteelt gediend waarna het is afgegraven tijdens de turfwinning in de Gouden Eeuw. Na de turfwinning is het landschap getransformeerd tot wat het nu is, bijna identiek aan hoe de schilders van de Haagse School het landschap ook aantroffen. Vandaag de dag wordt het grotendeels onderhouden en het dient nog steeds als rietproductie landschap maar ook als recreatie en natuurgebied.
Het project bestaat uit vier zorgvuldig gepositioneerde gebouwen in het landschap van de Nieuwkoopse Plassen. De vier gebouwen, één gemeenschapsgebouw en drie ateliergebouwen vormen samen een ensemble. De locaties voor deze gebouwen zijn ontstaan door een veelvuldige analyse van het landschap. Zoals de schilders van de Haagse School het landschap introkken met hun bootje om het landschap vast te leggen op het doek, heb ik dit vast gelegd met foto’s, tekeningen en maquettes om er vervolgens mijn gebouwen in te voegen. De gebouwen gaan ieder een andere relatie aan met de verschillende plekken en kwaliteiten van het landschap, op deze manier veranker ik mijn gebouwen in het veranderende veenweidelandschap. De interieurs hiervan zijn gekoppeld aan deze specifieke plekken waardoor elke plek een uniek venster biedt voor de verschillende kunstenaars tijdens hun residentie.
Met mijn ontwerp creëer ik een plek waarbij mensen bewust worden gemaakt en met andere ogen kijken naar de omgeving om hun heen. Ik geef hiermee de kunstenaars een hedendaagse blik op het landschap, zoiets bestaat er nog niet.
Ieder gebouw verschilt in type, vorm, schaal, programma, ruimtelijkheid en de manier waarop het gebouw met het landschap om gaat. De ruimten in de gebouwen geven een uniek uitzicht door zorg-
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
4
Gezicht op Nieuwkoop - Johan Hendrik Weissenbruch
Hollands Licht - Noorden
5
alexander beeloo | 2019
I INTRODUCTIE
Overzichtskaart Nederland - Gemeente Nieuwkoop
LOCATIE De locatie van mijn afstudeerproject bevindt zich in het veenweidelandschap van de Nieuwkoopse Plassen, dit ligt in de provincie Zuid-Holland.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
6
Mijdrecht
ouderlijk huis
Noorden
huis grootouders Nieuwkoop
de Nieuwkoopse Plassen
Woerdense Verlaat
De Nieuwkoopse Plassen en omliggend gebied
CONNECTIE LOCATIE Ik ben zelf opgegroeid in de polder, in het dorpje Mijdrecht. In mijn jeugd kwam ik vaak in het gebied rondom de Nieuwkoopse Plassen met mijn grootouders. In dit landschap was ik onder de indruk van de mooie luchten, het uitgestrekte landschap en het licht dat in dit landschap te zien is, het Hollandse landschap. Ik doorkruiste de polder vaak fietsend, wat mij altijd bij blijft zijn de sterke sferen die het polderlandschap kan hebben. Mistige landschappen met zilverachtig licht, de zonsondergang waarbij de
hele luchten gekleurd waren of wisselende regenbuien, waarna de zon de wolken weer doorbrak met sterke zonnestralen. Er was in deze polder altijd een gevoel van leegte, het vlakke landschap met zijn horizon, alles aan de horizon leek te vervagen.
7
alexander beeloo | 2019
II HOLLANDS LICHT
HOLLANDS LICHT
VERANDERENDE WOLKENLUCHTEN
Hollands Licht is geroemd in de schilderkunst, van heinde en verre kwamen kunstenaars om dit licht met eigen ogen te zien en vast te leggen in hun schilderijen. Het vlakke land, het uitgestrekte polderlandschap, wat door de mens is gemaakt werd vastgelegd zonder enkele symbolische betekenis maar liet de schoonheid zien zoals het was. Het Hollands Licht is het speciale licht dat aanwezig is in dit landschap, dit heeft te maken met een aantal specifieke elementen welke ontstaan door de geografische ligging en het vele water in Nederland.
Het Hollands Licht gaat over de sterk aanwezige vlakke horizon met zijn oneindigheid, de hoeveelheid lucht in relatie tot land in het landschap en de sterk veranderende luchten en veranderend weer. Het ene moment regent het hard, het andere moment breken de zonnestralen door de wolken. Door de vele wind in Nederland zijn de luchten constant in verandering.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
8
WEERKAATSING
VOCHTIGE ATMOSFEER
Het ontstaat doordat er in Nederland veel water aanwezig is, dit werkt als een spiegel en weerkaatst het zonlicht tegen de onderkant van de wolken, hierdoor ontstaan er grote licht donker contrasten in het landschap.
Het vele water in Nederland zorgt voor vochtige atmosfeer waardoor het licht gefilterd wordt, zoals stofdeeltjes in een woestijn, hierdoor verspreid het licht zich diffuus en ontstaat er helder licht, met een zekere vervaging aan de horizon.
9
alexander beeloo | 2019
III DE HAAGSE SCHOOL
Johan Hendrik Weissenbruch Gezicht op de kerk van Noordse Dorp bij Noorden ca. 1880 - ca. 1885 aquarel op papier 33 x 52 cm
DE HAAGSE SCHOOL Het nietige 19e-eeuwse kerkje van Noordse Dorp lijkt bijna te worden verzwolgen door het overvloedige water van het merengebied en de enorme, dreigende wolkenlucht. Weissenbruchs aquarellen zwierven vaak jarenlang door zijn atelier, totdat de kunstenaar weer eens de geest kreeg en ze opnieuw onder handen nam. Ook dit landschap met zijn ruige, doorleefde oppervlak lijkt het resultaat van herhaaldelijk ploeteren.
Een schildersgroep die gefascineerd door het Hollands Licht was zijn de schilders van de Haagse School uit de 19de eeuw. Dit zijn enkele schilderijen gemaakt in de omgeving van de Nieuwkoopse Plassen, bij Nieuwkoop en Noorden. Kenmerkend is de sterk aanwezige horizon met de veranderende wolkenluchten, de sterke sferen die ze afbeeldden met het licht in hun schilderijen en de hoeveelheid lucht in het schilderij, 2/3 lucht en 1/3 land van het geschilderde oppervlak.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
10
Johan Hendrik Weissenbruch Herfstlandschap ca. 1875 - ca. 1903 olieverf op doek 41 x 66 cm
Lucht en licht zijn de groote toovenaars. De lucht bepaald het schilderij - Johan Hendrik Weissenbruch
Weissenbruch bracht veel tijd door in het dorp Noorden aan de Nieuwkoopse plassen, waar hij er ook bij slecht weer op uit ging om te schetsen. Die schetsen werkte hij later uit in zijn atelier. Op Herfstlandschap is de verf natin-nat over elkaar geschilderd. Het is een ultieme poging om de vochtige atmosfeer van het Hollandse polderlandschap op het doek te vangen.
11
alexander beeloo | 2019
III DE HAAGSE SCHOOL
HET LEVEN VAN DE SCHILDERS De schilders trokken het hele land door om de natuur vast te leggen zoals die op dat moment was. In hun bootje maakten ze op de Nieuwkoopse Plassen kleine studies waarna ze deze in hun ateliers in Den Haag uitwerkten op groot formaat.
In Den Haag richtten de schilders de sociĂŤteit Pulchri Studio op, hier werden de voltooide schilderijen tentoongesteld, werd er over schilderkunst gediscussieerd en ontmoetten zij elkaar tijdens feesten en partijen.
Johan Hendrik Weissenbruch, een van de grootmeesters van de Haagse School ging vaak naar Nieuwkoop of Noorden en verbleef hier voor langere tijd in een pension. In de avond ontmoetten de schilders elkaar in het pension, hier wisselden ze ideeĂŤn uit en praatten over hun belevingen van het landschap. hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
12
ANEKDOTES Een vrolijke boel - In den avond zaten de schilders bij elkander, spraken over het riet en het water, over hun werk, de plassen, de wijdheid van het landschap, over de wereld en hun ideeën, waarbij dan ook dikwijls Van de Sande Bakhuyzen zijn wijsgerige opmerkingen en zijn zienswijzen ten beste gaf. Dan ging het dikwijls vrolijk toe, dan werd er een glas gedronken op dit of dat. ...’ (Bron: De Rijnbode juni 1941. Streekarchief Rijnlands Midden, Alpen a/d Rijn)
streken van ons land, waarheen des zomers studiereizen ondernomen worden. Met Bakhuijzen en de vroolijke “Weiss” vertoefde hij veel te Noorden, in dat verrukkelijke plasrijke oord, waar Roelofs en Gabriël een goudmijn vonden voor hunne groote kunst. Het was daar in den zomeravond heerlijk, zitten na den arbeid onder de linden voor de dorpsherberg van De Wit, door den pastoor van het dorp betiteld met den weidschen naam “Hotel de l’Europe”, om de toevallige gelijkheid van naam van den bewondering van den toenmalige Hotel in Den Haag. (Bron: Elseviers Geillustreerd Maandschrift. Deel VII. Amsterdam, 1894)
Hotel de l’Europe in Noorden - ‘... Hij was dan ook de ontdekker van vele bij onze landschapsschilders vermaarde 13
alexander beeloo | 2019
III DE HAAGSE SCHOOL Zó Hollands – Impressie
Jan Hendrik Weissenbruch
Jan Hendrik Weissenbruch (Den Haag 1824 Den Haag 1903) Landschap met molens 1902 Olieverf op doek 103 x 128,8 cm Ede, collectie Simonis & Buunk
Jan Hendrik Weissenbruch Landschap met boerderij Aquarel 30,5 x 50,5 cm Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
– 26 –
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
derij het eene nog mooier dan ’t ander en zoo’n verscheidenheid. Om een beetje van ’t mooie thuis te kunnen brengen moest ik minstens zes lichamen hebben en een zevende om alléén mede te zien en tusschen beide mee 28 in ’t gras of aan een slootkant te zitten.’ Bij een overzicht van de belangrijkste landschapschilders van de Haagse School, of ‘Haagsche Schildersbent’ 29 zoals een tijdgenoot deze noemde, behoren bovenal de bekende namen Weissenbruch, Mauve en Maris. J.H. (Jan Hendrik) Weissenbruch (1824-1903) lag tijdens zijn leven lange tijd duidelijk minder goed in de markt dan sommige van zijn collega-landschapschilders, en hij kreeg ook pas op zijn 75ste een eerste grote solotentoonstelling, bij een Haagse kunsthandel. De eenvoud en verstilling in veel van zijn werken is pas laat herkend als zijn eigenlijke grote kracht. In zijn latere levensjaren vond zijn werk wél gretig aftrek: vele aquarellen en doeken ‘verdwenen’ zo naar met name Amerika en Canada. Inspiratiebronnen voor hem waren de schilders uit de Hollandse Gouden Eeuw, maar ook Franse landschapschilders. De basis voor zijn schildersloopbaan werd gelegd door Bart van Hove op de Haagse academie en op diens toneeldecor-atelier. Na enkele oriënterende bezoekjes aan Schelfhout zag hij af van het leerlingschap bij deze invloedrijke laat-romanticus, op advies van collega Johannes Bosboom: ‘Je moet uit je eigen lens blijven 30 zien’, adviseerde die hem. Bovenal zou het de natuur zelf 31 zijn die de schilder tot voorbeeld strekte. (afb. p.26-29) Net als vrijwel alle andere grote schilders uit de Haagse School was Weissenbruch geen theoreticus of bevlogen schrijver – dit in tegenstelling tot sommige van hun 32 landschappen schilderende collega’s uit de romantiek. Toch is er een bijzonder document bewaard gebleven vol uitlatingen van Weissenbruch over zijn opvattingen: een voor die tijd uniek interview, dat in 1899 met de toen nog vitale en volop werkzame schilder in diens atelier werd afgenomen door een zekere ‘H.’ ter gelegenheid van Weissenbruchs overzichtstentoonstelling in Den Haag. Er komt niet alleen uit naar voren hoe dicht de schilder telkens weer bij de natuur wilde staan, maar ook dat het zijn atelier was waar het eigenlijke, definitieve schilderwerk plaatsvond, waaronder correcties van en aanpassingen aan werken die soms al decennia oud waren. Een fragment uit het interview: ‘Schilderij of waterverfteekening, ze zijn alle patiënten van me. Ik ben hier dokter, die zijn morgenvisite brengt. Ik voel ze allen den pols.
Jan Hendrik Weissenbruch Landschap met boerenhoeve Olieverf op doek op paneel 21,1 x 16,1 cm Den Haag, Gemeentemuseum Den Haag
Tegen den een zeg ik: wacht ik zal voor jou een zalfje maken, daar je heelemaal van opknapt. Tegen den ander: vrind, jij hebt lucht noodig en nog meer licht”. Licht en lucht, dat is de kunst! Ik kan in m’n schilderijen, vooral in de luchten, nooit licht genoeg brengen. Soms lukt het me, soms niet. Dan schei ik er uit, steek een pijpje op en ga wat lummelen of in mijn tuin wandelen. Of ik ga lezen van het weeshuismannetje, of een ander kapitteltje in Hildebrand’s “Camera Obscura”. Ik ken de “Camera” van buiten, maar ik lees er altijd weer in, en telkens met meer pleizier. Het blijft altijd frisch. Het is natuur! … Natuur! … Kom ik terug, dan probeer ik weer, en nog
– 27 –
14
VENSTERS NAAR HET LANDSCHAP Dit is een overzicht van schilderijen gemaakt door de schilders van de Haagse School. De Haagse School heeft veel betekent voor hoe wij het landschap ervaren, op hun schilderijen laten ze de natuur tot ons spreken. Zij hebben ons geleerd naar de natuur te kijken. Wanneer we ons vandaag de dag in het landschap begeven lijkt nu nog steeds alsof het landschap niet is veranderd. Dit komt niet omdat Nederland amper is veranderd, maar omdat hun poĂŤtische vertaling van de emotie die deze landschappen met
zich mee brachten tijdloos is. Hierdoor zijn de schilderijen niet enkel een fotografische opname, maar ontstijgt het deze door de poĂŤtische gelaagdheid.
15
alexander beeloo | 2019
III DE HAAGSE SCHOOL
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
16
HEDENDAAGSE VENSTERS Dit zijn de hedendaagse vensters in het landschap van de Nieuwkoopse Plassen. Met mijn gebouwen wil ik, net zoals de schilders van de Haagse School met hun schilderijen deden, een aantal van deze vensters proberen te vangen.
17
alexander beeloo | 2019
IV PROGAMMA
MAKEN - GECONCENTREERD WERKEN - DAGELIJKS RITME
KUNSTENAARS IN RESIDENTIE Mijn project is een moderne interpretatie van het programma van toen, nu geordend bij elkaar op één plek in het landschap. Ik maak een plek waar kunstenaars kunnen werken voor een periode van één seizoen, drie maanden, winter - lente - zomer - herfst.
geïnspireerd door het licht en het landschap tijdens hun verblijf. Van over de hele wereld zullen kunstenaars de mogelijkheid krijgen hier voor een bepaalde tijd te werken. Na deze werkperiode zal er een expositie zijn waarbij de gebouwen open zullen zijn voor publiek, zodat het publiek voor een dag de atelierruimten kan ervaren.
Het programma bestaat uit tien werk- en verblijfsruimten voor verschillende kunstenaars, een plek om samen te komen, de gemeenschappelijke ruimten en een ruimte voor exposities en lezingen voor publiek van buitenaf. De kunstenaars worden op deze plek
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
Vroeger waren er enkel schilders in het landschap, zij konden niet al te grote werken maken in hun boot. Vaak waren deze schilderijen niet groter dan dat in
18
SAMENKOMEN
N - IDEEĂ‹N UITWISSELEN
EXPOSITIE EN DISCUSSIE - PUBLIEK VAN BUITENAF
hun schilderskist paste. Ik maak nu ateliers voor verschillende disciplines zoals schilders, beeldhouwers, schrijvers, fotografen, grafisch ontwerpers, product ontwerpers, etc. De kunstenaars die werk in hun ateliers maken kijken op verschillende manieren naar het landschap, hun vertaling hiervan laat de bezoekers op een andere manier kijken naar het Hollandse landschap.
seling te stimuleren, in de ochtend wordt er samen ontbeten, waarna er vrij gewerkt wordt, in de avond is er ook de mogelijkheid om samen te koken en te eten en kunnen zij bijeenkomen in de gezamenlijke ruimten.
De residentie biedt contactmomenten met de andere kunstenaars om discussies en ideeĂŤn uitwis-
19
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
20
LOCATIE I DE NIEUWKOOPSE PLASSEN II EEN VERANDEREND LANDSCHAP
21
alexander beeloo | 2019
I DE NIEUWKOOPSE PLASSEN
t Vliesloo
DE NIEUWKOOPSE PLASSEN Het project is ontstaan door een veelvuldige analyse van het landschap. Zoals de schilders van de Haagse School het landschap introkken met hun bootje om het landschap vast te leggen, heb ik dit vast gelegd met foto’s, tekeningen en maquettes om er vervolgens mijn gebouwen in te voegen.
de structuur van de overgebleven legakkers. Het hele landschap is eigenlijk gemaakt door de mens, vandaag de dag wordt het onderhouden zodat het niet dicht groeit. De afgegraven turf werd op lange legakkers te drogen gelegd, waarna het werd afgevoerd via de Vliesloot naar het dorp. Alle legakkers zijn parallel gepositioneerd aan de Vliesloot, dit resulteert in een landschap met een duidelijke richting.
Het unieke veenweidelandschap van de Nieuwkoopse Plassen is tijdens de Gouden Eeuw gevormd door het turfsteken, dit is goed te zien door
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
22
turfwinning
23
alexander beeloo | 2019
I DE NIEUWKOOPSE PLASSEN
rietlandschap
open vlakte
HET VEENWEIDELANDSCHAP Het veenweidelandschap bestaat uit een landschap met veel riet. De legakkers bestaan uit lange fragiele lijnen in het landschap, soms zijn deze weggeslagen door de wind en het water en ontstaat er ĂŠĂŠn grote open vlakte. Op andere plekken groeit het rietlandschap langzaam dicht en ontstaat er hogere vegetatie zoals struiken en bomen.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
24
legakkers
boslandschap
25
alexander beeloo | 2019
II EEN VERANDEREND LANDSCHAP
januari
februari
maart
april
mei
juni
juli
augustus
september
oktober
november
december
HET VERANDERENDE LANDSCHAP Niet alleen het Hollands Licht is zo veranderlijk dat geldt ook voor het landschap zelf. Het landschap is altijd maar in verandering. De wolkenluchten die razendsnel veranderen, de zon die het ritme van dag en nacht afgeeft, de seizoenen in het landschap en ook het menselijk handelen bij het rietlandschap wat elk jaar wordt gesneden waardoor de beleving van het landschap totaal veranderd.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
26
FEBRUARI
APRIL
JUNI
AUGUSTUS
december - januari kans op ijsvorming in het plassengebied, landschap is licht beige van kleur februari-maart - snijden van het riet, na de laatste vorst, langs de rand laten ze riet staan voor het broedden/ schuilplek van vogels april - rietbalen worden opgehaald, riet komt langzaamaan op +- 10 cm mei - het plassengebied staat weer in bloei, bomen en struiken lopen uit, groei van riet - gelijkmatig +- 50 cm juni - groei van riet - gelijkmatig +- 100 cm
juli - groei van riet - gelijkmatig +- 150 cm augustus - het riet heeft zijn volledige hoogte bereikt en is ongeveer 180-220 cm, het riet is volledig groen september - bomen verliezen hun bladeren, plassengebied wordt minder groen oktober - riet droogt langzaam uit, kleur van het landschap veranderd in beige november - riet buigt meer door de wind, aan de randen knakt het riet
27
alexander beeloo | 2019
II EEN VERANDEREND LANDSCHAP
14.04.2018
02.09.2017 verandering van het rietlandschap hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
28
17.04.2018
06.05.2018 verandering van het boslandschap 29
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
30
ONTWERPEND ONDERZOEK I LOCATIE KEUZE II TYPOLOGIEËN IN HET LANDSCHAP III GEBOUWEN VERSUS LANDSCHAP IV VORMGEVING LANDSCHAP
31
alexander beeloo | 2019
I LOCATIE KEUZE
Het project bevind zich in de provincie Zuid-Holland bij de Nieuwkoopse Plassen, tussen de dorpen Nieuwkoop, Noorden en De Meije
De Nieuwkoopse Plassen overzichtskaart met project locatie
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
32
33
alexander beeloo | 2019
I LOCATIE KEUZE
rietlandschap
open vlakte
legakkers boslandschap
LANDSCHAPS TYPEN Ik heb gezocht naar plekken met verschillende uitzichten, sferen en verschillen. De verschillende kwaliteiten van het landschap brachten mij uiteindelijk op vier gebouwen en komen samen in het gekozen gebied. Locatie 1 - de hoek in het rietlandschap, locatie 2 - de toren tussen de bomen in het boslandschap, locatie 3 - de lijn tussen twee smalle legakkers en locatie 4 - het vierkant aan de open vlakte, de Wijde van Vliet.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
Bij deze keuze heb ik ook goed onderzocht wat de verschillende uitzichten zijn van deze specifieke plekken, dit is voor elke plek verschillend.
34
1
t Vliesloo
Wijde van Vliet
2
3
4
Locatie specifieke plekken
35
alexander beeloo | 2019
I LOCATIE KEUZE
locatie 1 - uitzicht hoek - legakkers en boslandschap
locatie 2 - uitzicht toren - overzicht over het landschap
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
36
locatie 3 - uitzicht lijn - groene wanden
locatie 4 - uitzicht vierkant - open vlakte
37
alexander beeloo | 2019
II TYPOLOGIEËN IN HET LANDSCHAP
ERF
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
LANDMARK
38
HORIZONTAAL VOLUME
SILHOUET
TYPOLOGIEËN Voor mijn vier gebouwen heb ik mij laten inspireren door vier typologieën uit de schilderijen van de Haagse School te gebruiken.
39
alexander beeloo | 2019
III GEBOUWEN VERSUS LANDSCHAP
LOCATIE 1
LOCATIE 2
GEBORGENHEID
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
UITZICHT
40
LOCATIE 3
LOCATIE 4
INITIMITEIT
WEIDSHEID
GEBOUWEN VERSUS LANDSCHAP De vier gebouwen gaan allemaal een andere relatie aan met de verschillende plekken en kwaliteiten van het landschap, op deze manier zijn de gebouwen verankerd in het veranderende landschap.
41
alexander beeloo | 2019
III GEBOUWEN VERSUS LANDSCHAP
lijn tussen de legakkers
gemeenschapsgebouw als hoofdcompositie
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
42
overige gebouwen op zichtlijnen
zichtlijn doorkruist de lijn
COMPOSITIE De gebouwen staan in een totaal compositie in het landschap tot elkaar. Het gemeenschapsgebouw, hoek is het hoofd element in de compositie, hier komen de kunstenaars samen. De overige gebouwen zijn op de zichtlijnen gepositioneerd vanuit het gemeenschapsgebouw. Vervolgens is er een zichtlijn door het ateliergebouw, lijn. Hierdoor ontstaan vanuit de verschillende gebouwen en ruimten relaties met de overige gebouwen, dit versterkt het ensemble in het landschap.
43
alexander beeloo | 2019
IV VORMGEVING LANDSCHAP
BEWEGEN DOOR HET LANDSCHAP De kunstenaars bewegen met een boot door het gebied van de Nieuwkoopse Plassen, om bij de gebouwen te komen leggen ze aan het gebouw aan of bij een aanlegplaats waarna ze over het landschap lopen. De gebouwen staan als formele volumes in het landschap, de ingrepen in het landschap zijn daarentegen informeel gehouden.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
44
INSPIRATIE Voor de route die de kunstenaars nemen vanaf de aanlegplaats heb ik mij laten inspireren door de rituelen van het landschap, het riet snijden dat elk jaar gebeurd. Ik maak een gesneden pad door het rietlandschap.
45
alexander beeloo | 2019
IV VORMGEVING LANDSCHAP
JANUARI
FEBRUARI
MAART
APRIL
MEI
JUNI
JULI
AUGUSTUS- DECEMBER
GESNEDEN PADEN De route er naartoe is elke tijd van het jaar anders, omdat het riet groeit, steeds hoger, eerst kijk je over het landschap uit, daarna loop je tussen een muur van riet. Wanneer het hele landschap wordt gesneden in februari verdwijnt het pad, wanneer het riet weer omhoog komt, wordt er een nieuw pad gesneden.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
46
het pad is elk jaar anders
47
alexander beeloo | 2019
IV VORMGEVING LANDSCHAP
A
B A
1.
2.
A
A
B
B
A
A
3.
4.
VORMGEVING LANDSCHAP 1. gebouw op locatie 2. locatie A - aanlegplaatsen boten locatie B - gebouw 3. het pad wordt elk jaar opnieuw gesneden in het rietlandschap van A naar B 4. grotere plekken om elkaar te ontmoeten worden in het rietlandschap gesneden waar nodig, bijvoorbeeld op een plek waar de kunstenaars in de zomer buiten kunnen zitten. hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
48
gesneden pad in het rietlandschap
49
alexander beeloo | 2019
IV VORMGEVING LANDSCHAP
doorsnede aanlegsteiger - augustus
aanzicht aanlegsteiger - augustus
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
50
doorsnede aanlegsteiger - februari
aanzicht aanlegsteiger - februari
51
alexander beeloo | 2019
IV VORMGEVING LANDSCHAP
doorsnede verharde waterkant - augustus
aanzicht verharde waterkant - augustus
plattegrond verharde waterkant - augustus
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
52
doorsnede verharde waterkant - februari
aanzicht verharde waterkant - februari
plattegrond verharde waterkant - februari
53
alexander beeloo | 2019
ONTWERPTHEMA’S Ieder gebouw verschilt in type, vorm, schaal, programma, ruimtelijkheid en de manier waarop het gebouw met het landschap om gaat. De ruimten in de gebouwen geven een uniek uitzicht door zorgvuldig vormgegeven vensters naar het landschap met het veranderende licht en de wolkenluchten. Tijdens het ontwerpproces heb ik een aantal ontwerp thema’s vastgesteld waarmee ik al mijn gebouwen tot één familie breng. Hierin spelen de wisselende seizoenen, het licht, het zicht naar het landschap, het silhouet aan de horizon, materiaal, kleur, schaal en vorm een belangrijke rol.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
54
ONTWERPTHEMA’S I MATERIAAL II VORMGEVING III SCHAAL EN VORM IV ZICHT EN LICHT
55
alexander beeloo | 2019
I MATERIAAL
VERANDERING
KLEUR
MATERIAAL De vier gebouwen bestaan uit eenzelfde materiaal. De gebouwen zijn sculpturaal vormgegeven volumes van beton. De gebouwen krijgen daarmee een sterk karakter, het materiaal valt op in de omgeving en zorgt zo voor herkenbaarheid. Een materiaal dat niet naadloos in zijn omgeving past maar ook voor een zekere wrijving zorgt, het plan krijgt hierdoor een eigen sfeer.
zelf, maar zijn bouwtechnische kwaliteit behoud. Een materiaal wat niet altijd hetzelfde is, de kleur die zich voegt in het landschap, of soms juist voor een contrast zorgt. Een materiaal met een zekere robuustheid en een sterkte textuur waar vegetatie in kan groeien, tegenover het fragiele landschap.
Er zijn een aantal uitgangspunten vastgesteld waar het materiaal aan moet voldoen, een materiaal dat verandering kan ondergaan net zoals het landschap hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
56
TEXTUUR
57
alexander beeloo | 2019
I MATERIAAL
03.03.2018
01.07.2017
KLEUR DOOR DE SEIZOENEN De typische rode baksteenkleur of de kleur van de pannendaken die je terugziet in het Hollandse landschap is gekozen voor het ensemble van gebouwen. Het gepigmenteerd beton contrasteert in de zomer met het groene riet, wanneer dit uitdroogt en langzaam beige wordt gaan de gebouwen veel meer op in het landschap. Het is afhankelijk van het seizoen hoe zichtbaar de gebouwen zijn.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
58
12.10.2017
59
alexander beeloo | 2019
I MATERIAAL
TEXTUUR GEVEL In de betonnen bekisting zal riet worden aangebracht van de locatie. Door de groeven van de rietstengels in het beton verouderd het gebouw omdat er plantenresten inzitten, mos op groeit, patineert en steeds aan verandering onderhevig is.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
60
GELAAGDHEID Wanneer het riet wordt gesneden na de laatste vorst is het ongeveer 2 meter lang. Deze lijnen zijn terug te zien in de gevel. De rietstengels worden tot boven herhaald zodat er een uniform beeld ontstaat. Elke gevel is anders omdat het riet direct van de locatie wordt gebruikt.
61
alexander beeloo | 2019
II VORMGEVING
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
62
LANDSCHAP VERSUS GEBOUWEN Het landschap bestaat uit vele grillige lijnen. Voor de vormgeving van de gebouwen in plattegrond is gekozen voor heldere geometrische vormen. Deze vormen zijn zo gedraaid zodat de gebouwen mee gaan in de sterke richting van het veenweidelandschap.
63
alexander beeloo | 2019
II VORMGEVING
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
64
VORMENTAAL Voor de silhouetten van de gebouwen dienen de gebouwen uit de schilderijen van de Haagse School ter inspiratie. De verschillende kap structuren die overal in het landschap te vinden zijn.
65
alexander beeloo | 2019
II VORMGEVING
silhouetten van de horizon
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
66
lijn
vierkant
toren
hoek
VERANDERENDE SILHOUETTEN Wanneer je door het landschap beweegt veranderd het silhouet van de horizon constant. Een uitgangspunt voor mijn gebouwen is dat zij meegaan in dit spel van verandering. Wanneer je de gebouwen van verschillende kanten benaderd of beweegt door het landschap hebben de gebouwen een ander silhouet, soms valt het gebouw op, soms verdwijnt het.
67
alexander beeloo | 2019
II VORMGEVING
lijn
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
68
vierkant
toren
hoek
GEBOUWVORMEN De gebouwen zijn vormgegeven als een familie van objecten waarbij vormentaal, materiaal en kleur op elkaar zijn afgestemd.
69
alexander beeloo | 2019
III SCHAAL EN VORM
VERSCHEIDENHEID AAN RUIMTEN De gebouwen verschillen qua programma en vorm, in het plan zijn voor de verschillende kunstdisciplines verscheidende ruimten ontworpen. Er is een variatie aan ateliers - hoge smalle ruimten, breed en lang, laag en smal, kleine ruimten etc. Deze geven de kunstenaars telkens een andere ruimtelijke ervaring.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
70
maquette studies verschillende ruimten
71
alexander beeloo | 2019
IV ZICHT EN LICHT
CONNECTIE MET HET LANDSCHAP Met de architectuur wordt het landschap ingekaderd en de gebruiker gestuurd in zijn blik, hiermee worden de verschillende kwaliteiten van het landschap uitgelicht. Per gebouw en locatie zijn deze vensters precies gedirigeerd naar de verschillende uitzichten in het landschap, zoals de toren met het overzicht over het landschap of het vierkante ateliergebouw wat uitkijkt over de enorme open vlakte.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
72
studies verschillende openingen
OPENINGEN NAAR HET LANDSCHAP Het Hollands Licht gaat niet enkel over het licht dat door een opening in het gebouw valt maar over de ervaring van het gehele landschap. Dit zijn enkele studies welke een andere relatie aangaan, soms zie je enkel de horizon maar mist de wolkenlucht, of zie je de veranderende luchten maar niet de vlakke horizon in het landschap, dit is van fundamenteel belang.
73
alexander beeloo | 2019
IV ZICHT EN LICHT
LICHTINVAL Licht speelt een belangrijke rol in het project, voor de verschillende kunstdisciplines zijn verschillende lichtcondities gecreĂŤerd. Licht van boven, licht van de zijkant, licht wat weerkaatst wordt door het water, het stroomt de ateliers binnen door verschillende openingen.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
74
maquette studies in het landschap
75
alexander beeloo | 2019
IV ZICHT EN LICHT
omlijsting van het landschap
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
76
venster - type 2
venster - type 2
venster - type 1
type gevelopeningen
VENSTERS NAAR HET LANDSCHAP Zoals een schilderij is omkaderd door een lijst, omkaderd het gebouw de zichten naar het landschap toe. In de ruimten wordt er onderscheid gemaakt door openingen naar het landschap toe, daar waar het Hollands Licht in het landschap is waar te nemen wordt de blik gestuurd door venster type 1. De openingen boven ooghoogte, venster type 2 geven enkel zicht op de veranderende wolkenluchten. Hierdoor ontstaat er in de ruimten een focus op het ene venster naar het landschap.
77
alexander beeloo | 2019
IV ZICHT EN LICHT
VENSTER - TYPE 1
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
78
VENSTER - TYPE 2
TYPEN VENSTERS Venster type 1, het kader waarmee de blik van de kunstenaar wordt gestuurd komt op verschillende manieren voor, als raam maar ook als zitbank, bed of bureau in de schrijversruimte. Dit venster heeft aan de binnenzijde een aluminium kozijn welke het landschap omlijst, dit materiaal veranderd met het veranderende licht. Daar achter zie je het gekleurde beton van de buitengevel wat een uitkragend kader vormt naar buiten toe, hierdoor zijn de vensters af te lezen in de gevel.
Venster type 2 is terughoudend vormgegeven, en ligt terug in de gevel. Dit venster geeft zicht op de veranderende wolkenluchten of komt voor bij de woonvertrekken van de kunstenaars.
79
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
80
ONTWERP / UITWERKING GEBOUWEN I OVERZICHT II GEBOUW 01 HOEK III GEBOUW 02 LIJN IV GEBOUW 03 TOREN V GEBOUW 04 VIERKANT
81
alexander beeloo | 2019
I OVERZICHT
01
03
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
82
01 hoek - gemeenschapsgebouw 02 lijn - zeven ateliers 03 toren - één atelier 04 vierkant - twee ateliers
02
04
ENSEMBLE IN HET LANDSCHAP De vier gebouwen, een gemeenschapsgebouw (hoek), een ateliergebouw met zeven ateliers (lijn), een ateliergebouw met één atelier (toren) en een ateliergebouw met twee ateliers (vierkant), vormen samen een ensemble in het landschap van de Nieuwkoopse Plassen. De verschillende kunstenaars kunnen zich geheel terugtrekken en in volle concentratie in hun atelier werken en verblijven met vensters op het landschap, in het gemeenschapsgebouw komen zij samen.
83
alexander beeloo | 2019
I OVERZICHT
plankaart project
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
84
85
alexander beeloo | 2019
01 hoek - gemeenschapsgebouw
02 lijn - zeven ateliers
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
86
03 toren - ĂŠĂŠn atelier
04 vierkant - twee ateliers
87
alexander beeloo | 2019
II GEBOUW 01 HOEK
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
88
GEMEENSCHAPSGEBOUW Het gemeenschapsgebouw is de plek waar de kunstenaars samenkomen en staat de ontmoeting en uitwisseling van de opgedane ervaring van het landschap centraal. Hiernaast is er in dit gebouw ook ruimte voor publiek van buitenaf, met een ruimte voor een expositie of lezing en een kantoor voor ondersteunende diensten.
89
alexander beeloo | 2019
II GEBOUW 01 HOEK
SITUATIE Het gebouw is gepositioneerd in het rietlandschap, het heeft twee aanlegplaatsen waar de kunstenaars kunnen aanleggen met hun boot, hierdoor is het gebouw van meerdere kanten te bereiken.
RELATIE MET HET LANDSCHAP Het gebouw gaat een relatie aan door de vorm met een stuk legakker dat is begroeid met struiken en bomen, hierdoor ontstaat er een binnengebied met geborgenheid.
ZICHTLIJNEN Het gebouw staat als hoofdelement in de compositie, er zijn verschillende zichtlijnen gecreĂŤerd naar de andere gebouwen.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
90
OPBOUW GEBOUW Het gebouw wordt benaderd door de overdekte galerijen, dit werkt als een poortgebouw. Vanuit deze ruimte kom je in het binnengebied en zijn de overige ruimten te betreden. Het gebouw heeft verschillende functies, zo zitten er op de uiteinden een kantoor voor medewerkers en een multifunctionele ruimte, waar een expositie of lezing gegeven kan worden, in de oksel is het gemeenschappelijke deel voor de kunstenaars waar het ontmoetten centraal staat.
WERKING De gemeenschapsruimte loopt in een hoek, waardoor er verschillende plekken zijn gecreĂŤerd zonder de ruimte op te delen. In deze ruimte zijn er schuifpuien naar het landschap waardoor de kunstenaars gemakkelijk buiten kunnen zitten.
ZICHTEN NAAR HET LANDSCHAP De ruimten bieden een variatie aan zichten naar verschillende kanten.
LICHTINVAL In de gemeenschapsruimte valt licht in de ochtend naar binnen via de dakramen, in de expositie ruimte is er een groot kader naar het landschap toe en zijn er verschillende dakramen waardoor een veranderend lichtspel ontstaat.
verkeerszone programma privĂŠ openbaar
91
alexander beeloo | 2019
4 3 1
9 8
10
2
5
7
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
92
1 keuken 2 eetruimte 3 zitruimte 4 hal 5 entree overdekte galerij 6 kantoor 7 expositie / lezingen 8 buitenruimte 9 gemaaid pad 10 aanlegpunt - steiger 11 aanlegpunt - verharde waterkant
11 9
6 5
93
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
94
95
alexander beeloo | 2019
II GEBOUW 01 HOEK
zuidgevel - april
oostgevel - januari
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
96
97
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
98
99
alexander beeloo | 2019
II GEBOUW 01 HOEK
doorsnede A-A’ - juni
doorsnede B-B’- juli
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
100
A'
B
B'
A
101
C
alexander beeloo | 2019 D
E
III GEBOUW 02 LIJN
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
102
ZEVEN ATELIERS Het ateliergebouw lijn heeft zeven ateliers, deze ateliers bieden een verscheidenheid aan ruimten. De ateliers zijn allemaal verschillend in vorm, lichtinval en ruimtelijkheid, sommige zijn dubbel hoog, andere lang en smal. In het atelier kan de kunstenaar geconcentreerd werken, aan het atelier grenst direct de slaapruimte en badkamer zodat de kunstenaar zijn eigen ritme kan bepalen, bijvoorbeeld wanneer hij in de nacht door wilt werken of tijdens zonsopgang het mooiste licht binnen krijgt.
103
alexander beeloo | 2019
III GEBOUW 02 LIJN
SITUATIE Het ateliergebouw is gepositioneerd tussen twee legakkers met struiken en bomen. Het gebouw is 120 meter lang en benadrukt daarmee de lengte van de legakkers.
RELATIE MET HET LANDSCHAP Door de positie ontstaan verschillende doorsneden, de ruimte tussen het gebouw en de legakkers veranderd.
ZICHTLIJNEN Wanneer de kunstenaars over de overdekte galerij lopen hebben zij verschillende zichtlijnen naar de andere gebouwen toe.
SILHOUETTEN Het gebouw heeft een veranderend silhouet zoals de legakkers zelf.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
104
OPBOUW GEBOUW De kunstenaar legt aan met een boot aan de overdekte galerij, vanaf hier loopt hij naar zijn atelier. De collectieve functies zijn gepositioneerd op het punt waar de overslag van de overdekte galerij plaatsvindt.
WERKING Het ateliergebouw heeft twee verdiepingen, de stapeling van de ateliers grijpen in elkaar om verschillende ruimten te creëren, bijvoorbeeld dubbel hoge ruimten met licht van boven, of een atelier met een groot langwerpig venster naar het landschap.
LICHTINVAL In het ateliergebouw zijn verschillende lichtcondities gecreëerd, dakramen met licht van boven, of een venster over twee verdiepingen waardoor de ruimte volledig verlicht wordt.
verkeerszone programma privé openbaar
105
alexander beeloo | 2019
1 3 1
2 3
1
1 1 1 1
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
2
106
2
1 atelierruimte 2 woonruimte 3 buitenruimte 4 overdekte galerij 5 collectieve ruimte 6 print ruimte
1 2
2
1
1 1
6
4
5
1
2
2
107
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
108
109
alexander beeloo | 2019
III GEBOUW 02 LIJN
westgevel - juni
doorsnede A-A’ - november
oostgevel - januari
doorsnede B-B’ - augustus
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
110
A A
B
A'
B
B
B' D C
C' C
A'
B'
A
C
D
E
F
G
A
A'
B'
B
C'
111
D'
E'
F'
G'
alexander beeloo | 2019
III GEBOUW 02 LIJN
fragment westgevel - juni
fragment doorsnede A-A’ - november
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
112
113
alexander beeloo | 2019
III GEBOUW 02 LIJN
fragment oostgevel - januari
fragment doorsnede B-B’ - augustus
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
114
115
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
116
117
alexander beeloo | 2019
III GEBOUW 02 LIJN
doorsnede C-C’ - oktober
doorsnede D-D’ - mei
doorsnede E-E’ - september
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
118
119
alexander beeloo | 2019
III GEBOUW 02 LIJN
doorsnede F-F’ - december
doorsnede G-G’ - juli
zuidgevel - maart
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
120
121
alexander beeloo | 2019
IV GEBOUW 03 TOREN
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
122
ÉÉN ATELIER In het ateliergebouw de toren bevind zich één atelier. Dit gebouw steekt boven de boomtoppen uit en is een hedendaagse toevoeging in het silhouet van de horizon. Bovenin de toren is het atelier en heeft de kunstenaar volledig overzicht over het landschap omdat hij op vijfentwintig meter hoogte zit. Hiermee ontstaat er een nieuw perspectief op het landschap.
123
alexander beeloo | 2019
IV GEBOUW 03 TOREN
SITUATIE De toren is gesitueerd op een eiland in het plassengebied tussen de bomen, de toren komt hier bovenuit en heeft een hoogte van vijfentwintig meter.
BENADERING De kunstenaar legt zijn boot aan de aanlegsteiger, deze heeft een bepaalde afstand van de toren zodat je niet meteen ziet dat deze naar de toren leidt. Het pad loopt tussen de bestaande bomen door.
RELATIE MET HET LANDSCHAP De toren steekt boven de boomtoppen uit, dit is een verticaal element in het horizontale landschap, hierdoor wordt dit gebouw een landmark in het gebied.
OPBOUW GEBOUW In het bovenste gedeelte van de toren bevinden zich de functies waar de kunstenaar overdag zijn tijd doorbrengt. Helemaal bovenin de top van de toren bevindt zich het atelier voor de schrijver met uitzicht over het landschap. Daaronder een pantry voor wanneer de schrijver koffie maakt met een zitkamer om zich even terug te trekken van het werk. Onderin is de slaapruimte en badkamer, in de avond ga je dus weer naar beneden tussen de bomen.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
124
WERKING Het bureau van de kunstenaar is onderdeel van het kader naar het landschap, dit biedt een nieuw perspectief op het landschap. Je ziet in deze ruimte de zon in het landschap, tegelijkertijd zorgt het uitstekende kader dat je niet wordt verblind.
ZICHTEN NAAR HET LANDSCHAP De vensters naar het landschap zijn op allemaal andere richtingen geprojecteerd zodat je steeds een ander uitzicht hebt.
LICHTINVAL Het licht komt in elke ruimte van verschillende zijden binnen. Wanneer de kunstenaar het gebouw betreed, komt hij binnen in een hoge ruimte, naarmate de kunstenaar naar boven beweegt zijn er verschillende belevingen, meer licht stroomt het trappenhuis binnen en langzaam komt hij boven de bomen uit, om vervolgens helemaal bovenin de schrijversruimte te bereiken.
verkeerszone programma privĂŠ openbaar
125
alexander beeloo | 2019
1
2
3
4
5
6
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
126
1 atelierruimte 2 pantry 3 zitruimte 4 trappenhuis 5 balkon 6 slaapruimte 7 badkamer 8 hal 9 entree overdekt 10 pad tussen de bomen 11 aanlegpunt - steiger
11
10
9 7 8
127
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
128
129
alexander beeloo | 2019
IV GEBOUW 03 TOREN
oostgevel - mei
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
130
131
alexander beeloo | 2019
IV GEBOUW 03 TOREN
noordgevel - december
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
132
133
alexander beeloo | 2019
IV GEBOUW 03 TOREN
zuidgevel - september
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
134
135
alexander beeloo | 2019
IV GEBOUW 03 TOREN
westgevel - oktober
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
136
137
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
138
139
alexander beeloo | 2019
IV GEBOUW 03 TOREN
doorsnede - juli
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
140
141
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
142
TWEE ATELIERS In het ateliergebouw vierkant zijn twee ateliers met vensters over de grote open watervlakte. In deze ateliers zijn de vensters zorgvuldig vormgegeven, het langgerekte atelier ligt verdiept in het landschap waardoor de kunstenaar daar lager staat en dezelfde hoogte heeft als de kunstenaars in hun boot. Hier wordt het licht weerkaatst in het atelier door het water, het venster is tegelijkertijd een plek waar de kunstenaar in het venster kan zitten, kijkend over het landschap. Het vierkante atelier heeft een volledig open hoek zodat er een groot panorama uitzicht ontstaat over het landschap. In de ruimte is er tevens de mogelijkheid voor de kunstenaar om zich terug te trekken naar de hogere verdieping. De overige vensters boven ooghoogte in beide ateliers geven zicht op de veranderende wolkenluchten en zorgen voor verschillende lichtcondities.
143
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
SITUATIE Het gebouw ligt op legakker aan de grote open vlakte, ontstaan door erosie van de legakkers door de wind en golven, de Wijde van Vliet.
GRID VAN DAKVLAKKEN Het gebouw bestaat uit een grid van negen dakvlakken welke zich openen naar het landschap of de lucht. Hierdoor ontstaat een sculpturale vorm.
OPBOUW GEBOUW Het gebouw is opgebouwd uit twee ateliers, geschikt voor bijvoorbeeld een schilder of beeldhouwer, dit zijn de grootste ateliers van mijn plan, het langgerekte atelier is 75 m2 en het vierkante atelier is 100 m2. De ateliers bereikt de kunstenaar via de overdekte galerij, vanaf hier betreed hij vervolgens het atelier. Vanuit de ateliers zijn de vertrekken te bereiken met slaapkamer en badkamer.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
144
WERKING In de twee ateliers komt het licht van meerdere zijden, de baan van de zon zorgt voor verschillende soorten lichtinvallen door de variatie aan openingen, met in het atelier van de schilder noorderlicht.
ZICHTEN NAAR HET LANDSCHAP De kunstenaars hebben in de ateliers het uitzicht over de open vlakte. Het landschap wordt gekaderd door grote vensters welke ook te openen zijn om grote doeken of sculpturen naar binnen of naar buiten te brengen.
LICHTINVAL De kunstenaar kan werken met verschillende lichtcondities onder invloed van het Hollands landschap, zo zijn er vensters waar het licht van boven komt of licht van de zijkant, hoog of laag.
verkeerszone programma privĂŠ openbaar
145
alexander beeloo | 2019
9
1 8
2
3
6 7
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
146
4
1 atelierruimte 2 woonruimte 3 berging / installaties 4 vertrek 5 atelierruimte 6 entree overdekte galerij 7 buitenruimte in het riet gesneden 8 pad door het riet gesneden 9 aanlegpunt - steiger
5
147
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
148
149
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
verschillende vensters naar het landschap
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
150
151
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
oostgevel - april
westgevel - oktober
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
152
153
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
noordgevel - januari
zuidgevel - juli
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
154
155
alexander beeloo | 2019
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
156
157
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
doorsnede A-A’ - januari
doorsnede C-C’ - oktober
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
158
A
B
A'
B
B'
C
C'
A'
159 A
B'
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
doorsnede B-B’ - juli
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
160
161
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
gevel fragment A
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
162
A A
B
A'
B
B
B' D C
C' C
A'
163
B'
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
ARCHITECTUUR - EXTERIEUR
gekleurd beton - vloeren exterieur
beton - gevel ateliers
aluminium gekleurd - kozijnen / deuren exterieur
hout - steigers
oeverbescherming - wilgentenen gevlochten
LANDSCHAP
paden - gemaaid pad
MATERIAAL EN DETAIL De gebouwen hebben in het exterieur een sterke herkenbaarheid met een expressieve kleur. Het gekleurde beton met de textuur van het riet benadrukt de sculpturale vorm. Kozijnen en deuren liggen vlak in de gevel en hebben dezelfde kleur als het gekleurde beton, hierdoor blijft de vorm intact. De betonnen kaders die het landschap inkaderen geven de volumes accenten, de overige gevelopeningen liggen terug ten opzichte van de gevel.
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
De fragmenten geven de kaders weer, samen met de gelaagdheid van het riet welke je terug ziet in de gevel en het patina op de gevel waardoor dit constant in verandering is. In het doorsnede fragment zijn de verschillende openingen te zien, het venster naar het landschap en het venster boven ooghoogte. Het interieur van de gebouwen is ingetogen vormgegeven zodat de kunstenaar niet teveel wordt afgeleid. De wanden zijn volledig wit waar de kunstenaar
164
ARCHITECTUUR - INTERIEUR
blank aluminium - kaders / kozijnen
wanden - wit sauswerk
beton - vloeren ateliers
beton - vloeren woonruimten
aluminium wit - kozijnen / deuren interieur
zijn gang kan gaan, ophangen, timmeren, schilderen, na de residentie periode wordt dit opnieuw geverfd voor de volgende kunstenaar. Het kader waarmee de blik naar het landschap wordt gestuurd is het expressieve element in het interieur, het kozijn dit is van aluminium zodat het meegaat in het licht van het landschap, waarna je het beton ziet van de uitkragende kaders.
natuurlijke materialen, gesneden paden in het landschap, houten steigers, en gevlochten wilgentenen voor de oeverbescherming, deze materialen zijn vergankelijk.
De ingrepen in het landschap worden gedaan met
165
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
gevel fragment D
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
166
A A
B
A'
B
B
B' D C
C' C
A'
167
B'
alexander beeloo | 2019
V GEBOUW 04 VIERKANT
doorsnede fragmenten B en C
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
168
A A
B
A'
B
B
B' D C
C' C
A'
169
B'
alexander beeloo | 2019
VERANTWOORDING
VERANTWOORDING Met mijn project heb ik een plek gemaakt voor verschillende kunstenaars waar zij in een atelier in het landschap kunnen werken onder inspiratie van het Hollands Licht. Een plek waar de kunstenaars voor één seizoen verblijven en werken, met elkaar over het landschap praten en waar zo nu en dan publiek zijn voet zet in de kolonie in het landschap.
Dit is wat Hollands Licht met mijn architectuur doet, door goed te observeren in het landschap en te kijken naar de gebouwen kwam ik tot de conclusie dat het Hollands Licht niet enkel het licht is, maar vooral de dingen die het licht aanraakt. De snel veranderende wolkenlucht, de oneindige horizon in het vlakke landschap en de vochtige atmosfeer waardoor het licht diffuus verspreid. De vensters die ik met mijn gebouwen heb gecreëerd kaderen het landschap in. Zoals de schilders van de Haagse School in het landschap besloten welk beeld ze wilden uitlichtten, heb ik het landschap ingekaderd met mijn gebouwen. hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
De vier gebouwen die ik toevoeg in het landschap staan door hun vormgeving, kleur en materiaal als robuuste volumes in het landschap, waarbij het ontwerp niet enkel op gaat, maar ook een zeker con170
trast aangaat met het landschap. Tegelijkertijd is het beton met de structuur van het riet een materiaal wat kan verweren, er in op kan gaan en mee veranderd. Iedere ingreep die ik heb gedaan in mijn gebouwen staan in verband met kwaliteiten van dit specifieke landschap.
dat de beleving van het landschap altijd anders is. In dit landschap staan de gebouwen die ik heb ontworpen, altijd hetzelfde en altijd anders. Tijdens mijn project ben ik vele malen terug gegaan naar het landschap, in een roeiboot naar mijn locatie, op deze momenten genoot ik extra, kwam ik tot rust en keerde ik vol inspiratie terug, graag had ik hier voor langere tijd verbleven.
Het veenweidelandschap van de Nieuwkoopse Plassen is altijd in verandering, de wolkenluchten die razendsnel veranderen, het sterk veranderende licht en sferen, de seizoenen in het landschap en ook het rietlandschap dat elk jaar wordt gesneden zorgen ervoor
We kijken nog ĂŠĂŠn keer,
171
alexander beeloo | 2019
VERANTWOORDING
dit is waar mijn fascinatie mee begon
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
172
dit is het eindresultaat
173
alexander beeloo | 2019
VERANTWOORDING
dit is waar mijn fascinatie mee begon
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
174
dit is het eindresultaat
175
alexander beeloo | 2019
Met speciale dank aan Mijn afstudeer commissie Machiel Spaan Anouk Vogel Ard de Vries De Architecten in de Kweekschool Mijn familie en vrienden
zelf gedrukt & hand gebonden Munken Polar 120 g/m2 Fotokarton Astrogrijs 300 g/m2
Alexander Beeloo +31 6 13 58 26 76 alexanderbeeloo@gmail.com www.alexanderbeeloo.com Š 2019 Alexander Beeloo
hollands licht - ervaring van het hollandse landschap
176
Alexander Beeloo +31 6 13 58 26 76 alexanderbeeloo@gmail.com www.alexanderbeeloo.com © 2019 Alexander Beeloo