Manifest voor de slaapkamer by Amsterdam Academy of Architecture

EEN MANIFEST VOOR DE SLAAPKAMER

EVA SOUREN

EEN MANIFEST VOOR DE SLAAPKAMER EVA SOUREN

INTRODUCTIE Met 'een manifest voor de slaapkamer' zoom ik in

De scènario's komen voort uit thema’s die zich naast

op de meest persoonlijke kamer en denk na over

het slapen in de slaapkamer voor doen.

hoe we architectonische middelen kunnen inzetten bij de meest intieme en private momenten en

De slaapkamer is immers veel meer dan een ruimte

ontmoetingen.

waar we slapen, ons voorbereiden op de slaap en ontwaken. Het is de kamer die de meest persoonlijke

Met dit project neem ik de slaapkamer als

verhalen huisvest; geheimen, herinneringen, onze

uitgangspunt voor een ruimtelijk ontwerp en gebruik

angsten, dromen en verlangens.

het als startpunt voor het ontwerpen van een architectonisch drieluik. De slaapkamer als inspiratie voor drie architectonische ontwerpscenario's.

‘the bed hosts myriad activities. Place Het drieluik bestaat uit een paviljoen dat drie slaapkamerverhalen huisvest. Het paviljoen is een plek voor experiment. Gasten kunnen één van de verhalen boeken en kunnen zich dan 24 uur lang, middels een het verhaal ofwel scènario's, verdiepen in een specifiek thema van de slaapkamer.

of work, protest, creativity, sexual gratifiction a well as slumber’ Beatriz Colomina

ROL VAN DE SLAAPKAMER

MORNING AFTER Alyssa Monks

ROL VAN DE SLAAPKAMER In mijn onderzoek richt ik me op de persoonlijke en

Het bed als vast onderdeel in je leven. Een meubel als

exclusieve rol van de slaapkamer.

plek. Die mee veranderd zowel in verschijningsvorm als in betekenis en de verschillende levensfases.

De waarde van de slaapkamer en in het verlengde daarvan het bed, wordt mijns inziens in een

Een plek die voor je hoofd en lichaam even belangrijk

citaat van de Franse schrijver en filosoof Guy de

is.

Maupassant beantwoord waarin hij beschrijft hoe groot de betekenis van het bed is.

Het bed omvat ons hele leven: ‘we worden erin geboren, leven erin en sterven erin’. Guy de Mauspassant

Als uitbreiding op deze uitspraak, stelt Coen Simon dat dit geldt voor de hele slaapkamer.

In de slaapkamer culmineert een heel leven. Het is de plek waar we de schaamte voorbij zijn, of van schaamte wakker liggen over onze daden van de dag. De mens krijgt er te maken met zijn meest persoonlijke maar ook met zijn meest dierlijke kant. Hij droomt zich er gelukkig of huilt zich er in slaap.’ Coen Simon

GEROGE PEREC OP BED

HET BED Een brede plank heeft mij heel lang als nachttafel De definitie en betekenis van het bed heb ik

gebiend. Met uitzonering van vast voedsel (over het

gevonden in de Ruimte Rondom van George Perec.

algemeen heb ik geen honger zolang ik in bed blijf) stond op die plank alles waar ik niet buiten kon bij

FRAGMENTEN UIT EEN RUIMTE RONDOM

elkaar, zowel op het gebied van het noodzakelijke als op het gebied van het onbeduidende: een

...'Een bed is een rechthoekige, langer dan breede

fles mineraalwater, een glas, een nagelschaartje

plek waar je in de lengterichting op of in ligt.' ...

(met schaardige bladen, helaas), een bundel kruiswoordraadsels van de al eerder genoemde

...'Een bed is een gebruiksvoorwerp ontworpen voor

Robert Scipion.'...

de nachtrust van ten hoogste een of twee personen.

bron: de Ruimte Rondom van George Perec uit 1998, blz 31

'Het bed is dus een individuele ruimte bij uitstek, de elementaire ruimte van het lichaam, de ruimte die

De eerste twee fragmenten zijn objectieve rationele

zelfs iemand die tot over zijn oren in de schulden

beschrijvingen van het bed.

zit niet hoeft af te staan: deurwaarders hebben niet de macht om beslag te leggen op jouw bed; wat

Het derde stuk is een beschrijving van een

ook betekend -en in de praktijk valt dat makkelijk te

persoonlijk tafereel van de hoofdpersoon. Het geeft

verifieren - dat we maar een bed hebben, een bed

een inkijk in de Individuele scĂ¨nes die zich in zijn bed

dat ons bed is.' Lekker slapen doe je naar het schijnt

afspelen waar je je als lezer in herkent.

alleen in je eigen bed'... bron: de Ruimte Rondom van George Perec uit 1998 blz 29

...'Ik hou van mijn bed. Ik hou ervan om languit op mijn bed te blijven liggen met bezadigde blik naar het plafond te kijken. Daar zou ik graag het gros van mijn tijd (en vooral van mijn ochtenden) aan besteden, als andere, dringender geachte bezigheden (het zou langdradig zijn er een lijst van op te stellen) dan niet zo dikwijls verhinderen. ik hou van plafonds, ik hou van moulures en rozetten: vaak spelen die voor mij de rol van muze; de vervlechting van stucversiersels roepen moeiteloos het soort doolhoven op dat door fantasiebeelden, ideeen en woorden wordt gevlochten. Maar om plafonds bekommert men zich niet meer. Ze worden hopeloos rechthoekigg gemaakt of, nog erger, uitgedost met echte namaakbalken. '

BEROEMDE BEDDEN MET HUN EIGENAREN In deze vijf voorbeelden wordt er gespeeld met de rationele omschrijving van George Perec. Zowel in verschijningsvorm als in functie. In deze voorbeelden zie je verschillende invullingen die mensen aan hun bed geven en de verschillende rollen die het bed in kan nemen.

BED ALS KANTOOR Leven in bed

Hugh Hefner, oprichter van het tijdschrift Playboy, stond er om bekend dat hij zelden zijn bed uit ging. Hij leefde in zijn bed en bij het betrekken van de Playboy Mansion werd zijn bed officieel zijn kantoor. Het bed werd in plaats van een plek om te slapen en plek om te werken. Het ronde roterende bed zat vol met gadgets, waar hij interviews afnam, telefoontjes pleegdeen overlegde met zakenrelaties; afbeeldingen selecteerde, lay-outs aanpaste en teksten redigeerde; at en dronk Allemaal voor de man die nooit meer uit bed wilde.

BEDSTEE Bed als kast

Een bedstee is een houten wandkast die zich in de woonkamer bevindt. Overdag afgesloten van de woonkamer door houten deuren of gordijnen. De kast bestaat vaak uit een of twee slaapplekken voor een of twee personen.

AIRBED II Bed als kunstwerk

Een kunstwerk van Rachel Whiteread. een replica van een luchtbed. Whiteread was geboeid door objecten die de menselijke aanwezigheid en het contact met het lichaam lieten zien, waarbij het bed een grote inspirator was. Ze heeft een serie bedsculpturen gemaakt van verschillende materialen. Opvallend is dat haar sculpturen meestal negatieven afdrukken van de objecten waren. Haar bedden zijn in positief gemaakt.

BED PEACE Bed als podium

John Lenon en Yoko Ono gebruikte het bed als podium. In hun bruidsuite besloten Lenon en Ono aandacht te vragen voor wereldvrede als reactie op de Vietnam-oorlog. Ze bleven een weer lang in bed. Terwijl hun wereld verkleind werd tot een plek van 2x2 lieten ze de hele wereldpers toe.

AQUARIUMBED Bed als gadget

In de James Bond film Diamonds Are Forever komt dit bed voor. Zoals veel objecten in de films is dit bed onderdeel van de reeks gadgets. Bed = aquarium = bad? Het futuristische uiterlijk heeft weinig weg van het standaard tweepersoonsbed.

BEELDEN DIE VERSCHILLENDE BETEKENIS VAN DE SLAAPKAMER ILLUSTREREN. Hoe gelaagd de slaapkamer is laten deze vijf beelden zien.

MEEST PRIVATE PLEK My bed van Tracey Emin. Een kunstwerk dat bestond uit haar bed met slaapkamervoorwerpen. De kunstenares verbleef een week lang in bed met liefdesverdriet na een relatiebreuk.Het onopgemaakt bed als afdruk van haar lichaam. De spullen naast en onder het bed geven je een kijkje in haar levensstijl. De intiemste plek als persoonlijk portret.

KWESTBAAR & FRAGIEL Een foto van een slapende Picasso die gemaakt werd door zijn vriendin Dora Maar. De grootste kunstenaar ter wereld is ineens een heel gewoon mens. Als we slapen ijn we allemaal gelijk.

EIGEN WERELD Het is de eerste plek die echt van jou is. Waar kinderen kunnen experimenteren met hun stijl en hoe ze hun identiteit ruimtelijk kunnen uiten. Dit beeld komt uit een serie Dit ben ik van Adriaan van der Ploeg waar hij kinderen in hun slaapkamer fotografeerde.

GEHEIMZINNIG & MYSTERIEUS De slaapkamer van iemand anders is gehuld in mysterie. De slaapkamer huisvest persoonlijke geheimen. Bij de slaapkamer van de architect Carlos Mollino kun je het mysterie van deze persoonlijke geheimen en herinneringen aflezen. De vormen, het kleurgebruik en de materialen prikkelt je fantasie.

RUIMTE VOOR INTIMITEIT Een plek waar je intiem wordt. Alleen of met elkaar. Dit beeld komt uit de Playboy. Het magazine gaf al in de jaren '60 aandacht aan de vormgeving van ruimtes waar seksualiteit een meer aanwezige rol kreeg. Seksualiteit en intimiteit als hoofdingrediĂŤnten van de slaapkamer.

ANALYSE & VORMSTUDIE

ANALYSE EN VORMSTUDIE Om de slaapkamer in zijn volledigheid te ontwerpen, zowel rekening houdend met de harde functionele kanten als de zachte elementen zoals fantasie, gevoel, emoties en gedachten heb ik slaapkamers geanalyseerd en vormstudies gedaan. Deze hielpen mij om nieuwe manieren te vinden om ruimtes te ontwerpen. Fantasie en intuĂŻtie werden onderdeel van de ontwerpmethode.

COLLECTIE VAN SLAAPKAMERS Ik heb de slaapkamer onderzocht middels het maken van mijn ‘Collectie van Slaapkamers’. Een boekje dat bestaat uit een verzameling van verschillende slaapkamers, met enerzijds fantasieverhalen van en

Iedere slaapkamer is weliswaar uniek,

over hun eigenaren en anderzijds beschouwende

net als ieders hoofd, toch ziet ons

teksten waarin de kamers architectonisch

interieur er van ‘buitenaf’ zo’n beetje

omschreven worden.

hetzelfde uit. Maar omdat we zelf zo

DE STEMPEL De aanleiding is de standaard slaapkamer van 3x4 meter, met een van twee zijden toegankelijk bed, een raam voor daglicht, een deur die net open kan en

veel ervaringen projecteren op de vier muren van onze eigen slaapkamer- van zorgen, ziekte en depressie tot jaloezie, liefde en ontmaagding - menen we

een kledingkast die tegen de wand staat. Het is een

deze ook af te kunnen lezen op die van

standaard functionele opzet, terwijl een slaapkamer

een ander.

mijns inziens vraagt om een veel persoonlijkere invulling. In de slaapkamer zijn zachte elementen zoals fantasie, gevoel, emoties en gedachtes wat mij betreft even belangrijk als de harde en functionele elementen. Het is juist in deze kamer waar het lichaam even belangrijk is als het hoofd.

Coen Simon

London Housing Guide

De eerste voorbeelden voor mijn collectie vond ik in het artikel Hoffmann vs Loos. Waarbij de architecten met elkaar werden vergeleken aan de hand van de door hen ontworpen slaapkamers. Het ontwerp van Josef Hoffmann. Een warmbruine houten kamer. Waar het donkere hout een mooie balans vormt met het wit op de muren, bed en

Deel uit artikel Hoffman vs Loods.

'HOFFMANN VS LOOS TWO ARCHITECTS, TWO VISIONS, ONE DIPTYCH OF EARLY MODERNISM'

gordijnen. Het geometrische patroon van het beddengoed komt

‘Take two bedrooms, each designed in

terug in de gordijnen. Je zou kunnen stellen dat het

the early 1900s by a different ambitious

bed samen met de nachtkastjes en de kledingkasten

young architect for an apartment here.

samen een meubelstuk vormen. Of in ieder geval een

Both are modestly sized and furnished

serie zijn. Voor mij is de slaapkamer voor Lina Loos het eerste voorbeeld waarin lichamelijkheid en tactiliteit als ontwerp elementen worden ingezet.

with a bed, dressing table, wardrobe and night tables. But the similarities end there. One room was the work of the architect Josef Hoffmann, who

Ontworpen in 1903 is dit de eerste slaapkamer die

designed it in 1902 for his clients

ontworpen is met een laag van sensualiteit. Het

Johannes and Johanna Salzer in warm

bed gaat over in de vloer. De grens tussen waar het

shades of brown, with beautifully

bed ophoudt en de vloer begint is vaag. Dit komt

made wooden furniture sharing the

ook terug in de meubels: de nachtkastjes en het gordijn zijn één. Het verschil van elementen wordt niet in kleur maar in textuur en materiaal uitgedrukt. Bijvoorbeeld door de grote mate van tastbaarheid in de vloer en wanden.

geometric motifs of the carpet and curtains. The other was devised as a dreamy spectacle by Mr. Hoffmann’s archrival, Adolf Loos, in 1903 for himself and his wife, Lina. The bed, draped with a white silk sheet, appears to float over an opulent white fur rug, and white linen curtains mask the walls. The only color that is not white is the azure blue of the carpet.’ Alice Rawsthorn 31 december, 2014

BEDROOM Adolf Loods

BEDROOM Joseph Hoffmann

Aanvullend op de voorbeelden van Adolf Loos en Joseph Hoffman zijn er meer slaapkamers die mij inspireren. Een slaapkamer kan meerdere functies vervullen. Zo kan het een afgesloten, verscholen, geheime plek zijn zoals een Friese bedstee. Of het kan in maximale verbinding met de rest van het huis staan, het daybed van Sanaa. Het kan variëren van een ruimte om enkel in te slapen, zoals de slaapkamer van villa Alem van Olgiati, tot ruimte om in te spelen tv te kijken, eten of verzorgen. Een kamer waar je kort slaapt of waar je voor een langere tijd verblijft. Het kan een solitaire plek zijn of een plek om in te ontmoeten en de liefde te bedrijven. Het kan een volwaardige kamer zijn of een meubelstuk zoals de slaapkast van Yui and Takaharu Tezuka, dat misschien wel verplaatst kan worden zonder dat het zijn waarde verliest. Een wereld op zich, die niets te maken heeft met de rest van het huis. Of een veranderlijke plek, die door de gebruiker zelf aan te passen is, naar gelang zijn dromen en fantasieën. De collectie laat deze veelzijdigheid van de slaapkamer zien. Tijdens het verzamelen van de kamers werd ik nieuwsgierig naar de eigenaren. Ik kreeg fantasieën over ze. Wat ze in de kamers deden, hoe ze zich voelden en hoe ze de kamer gebruikten. Naast een objectieve, rationele omschrijving van elke kamer voeg ik daarom ook een fantasieverhaal over de kamer en haar eigenaar toe.

BED ALS HUT, BOOT, HUIS, HUT, NEST, HOL, SPEELTOESTEL, BUNKER OF ONTMOETINGSPLEK.

Valerio Olgiati

Ugo la Pietra

Yui and Takaharu Tezuka

Sanaa

EEN GREEP UIT DE COLLECTIE VERZAMELING VAN SLAAPKAMERS

Juliaan Lampens 1972 Belgium

VILLA VAN WASSENHOVE De houten cirkelvormige wand staat als los object in de ruimte en is zo'n 1,5 meter hoog. Het is deze wand die de slaapkamer defineerd. Samen met de cirkelvormige wanden voor de douche en het toilet vormen ze een serie. Met als uitzondering dat de cirkelvormige wand van de slaapkamer niet van beton maar van een multiplex; radiator pine.

Wanneer hij niet in slaap komt draait hij zich op zijn zij en telt de nerven in het hout. Hij glijdt met zijn vingertoppen over het gecurvde hout en drukt zijn nagel in het hout naast de andere afdrukken. De volgende ochtend loopt hij op zijn blote voeten naar beneden. Van de houten verdiepingsvloer via de vriendelijke houten traptredes naar de harde koele betonnen vloer. Hij schuift de gordijnen open en het ochtendlicht vult de ruimte. Wanneer hij naar de keuken loopt raakt hij de onderkant van de betonnen wand aan die de keuken van de woonkamer scheidt. Wanneer hij zich eenzaam voelt vult zijn woning zich met zijn leerlingen. Zowel de meubels en spullen in huis als het huis zelf. De stoel wordt Jan. Het betonnen gedeelte van de woning wordt Kees en het hout wordt Marie. Soms praat hij tegen ze. Wanneer zijn koffie klaar is en de melk de perfecte schuimlaag heeft bereikt loopt hij naar buiten met zijn mok in zijn rechterhand. Inhaleert de frisse buitenlucht. De geur van natte bladeren doordringt zijn neus. Vandaag zal hij het wiskunidge vraagstuk dat hij vorige week in de krant zag oplossen.

OMA 1998 France

VILLA BORDEAUX De ruimte laat zich omringen zich door een verdiepingshoog reflecterend glad gordijn die hints van het licht van buiten laat zien. Zacht, strak en sexy in materiaal en kleur. De bedden simpel, net als het plafond en de vloer die weinig aandacht vragen.

Ze krijgen gasten vanavond. Het huis ruikt naar knoflook laurier en gekarameliseerde ui. De gordijnen waaien naar binnen. Ze dansen op het ritme van de wind. 'Misschien moeten we de wijn even voorproeven?' vraagt de vrouw aan haar man. Ze kijkt hem ietwat ondeugend aan. Dat lijkt me een uitstekend idee. Hij rolt sierlijk over de gladde betonvloer naar de kast en pakt twee wijnglazen. Zet ze op het keukenblad en rolt in een beweging naar de platenspeler. Ze schenkt de glazen in en loopt naar hem toe. Strijkt neer op zijn schoot en rijkt hem een glas aan. Ze ruiken nemen een slok, laten de wijn over hun tong rollen. Prima wijn zeggen ze tegelijk. Ze lachen. Ze zetten hun glazen naast de pick-up en beginnen te dansen. Het ruim opgezette huis leent zich er perfect voor. Ze kijkt op haar horloge. En langzaam dansen ze van de woonkamer naar de slaapkamer.

SANAA 2003 Japan

SEJIMA HOUSE IN A PLUM GROVE Een hoge, witte slaapkamer waarbij er alleen plek is voor een eenpersoons bed. Gelegen aan de openbare weg die in de ruimte erg aanwezig is door het grote raam. Die tevens de ruimte vult met licht

Het is bedtijd. Geef oma maar een kus en dan gaan we slapen. Hij kijkt verschrikt op en rent achter zijn zusje aan naar de tatami kamer waar oma zit, denkend aan de blauwe krijtstreep die hij achter heeft gelaten op de witte muur. Wanneer hij de houten trap oploopt om naar de badkamer te gaan kijkt hij nog even in de donker houten bibliotheek waar vader zit te lezen. Deze wenkt hem. Geeft hem een knuffel en drukt hem een voorlees boek in zijn handen. waarna hij in stilte de bibliotheek weer verlaat. Ze lezen een boek in het bed van zijn zusje. Zijn slaapkamer is te klein. Daar staat alleen zijn bed. De slaapkamer van zijn zusje is nagenoeg even klein maar heeft een gat in de wand die haar slaapkamer verbindt met de woonkamer. Waar je oma en mama zachtjes kunt horen praten. Wanneer ze uitgelezen zijn verdwijnt hij naar zijn eigen kamer. Waar hij de auto's van de naastgelegen weg voorbij hoort rijden. Hij kan niet slapen, denkt aan de krijtstreep op de muur. En aan zijn vader die hem net nog, niet wetend, een knuffel had gegeven. Onrustig begint hij te draaien.

Ludwig Mies van der Rohe 1945 United States

THE FARNSWORTH HOUSE Een houten element scheidt de slaapzone van de rest van de ruimte. Maar dit is dan ook de enige vorm van scheiding. De deur naast het hoofdeinde geeft toegang tot de badkamer. Het groene boomrijke landschap speelt door de volledig glazen pui een grote rol in het huis.

Ze verafschuwde deze plek. Dat wat ooit haar favoriete plek had moeten worden. Daar werd ze nu misselijk van. Ooit beeldde ze zich in dat dit de fijnste plek zou zijn die er was. Omringd door haar favoriete dichters spelend op haar viool. Met het uitzicht op de wuifende bomen in de lentebries. Ze maakte vaak lange wandelingen waarin ze fantaseerde over een bed middenin het bos. Waar je gewekt werd door de eerste stralen van de zon, de koude ochtend dauw en het gezang van de vogels en geritsel van de insecten. Ze had haar fantasie uitgesproken naar haar architect. Ze deelden steeds vaker haar fantasien met hem en stelde zich steeds kwetsbaarder op. Hij was erg geinteresseerd in haar, kwam steeds vaker langs en was naast haar architect een vriend. Ze merkte dat ze steeds zenuwachtiger werd als hij langs kwam. Een vieze smaak overheerste in haar mond, ze dwong zichzelf tot andere gedachtes. Ze rende om het houten rechthoekige element heen naar de wc. Te laat, haar maaginhoud kletterde op de marmeren tegelvloer. Langzaam zakte ze ineen. Met haar blote benen en handen op de koude vloer en haar rug tegen het zachte cremekleurige gordijn.

Carlos Mollino 1940 Italy

CASA DEVALLE De kamer straalt sensualiteit uit door vorm, kleur en materiaalgebruik. De gordijnen, het tapijt en de bank vragen in zowel vorm als in materiaal om aangeraakt te worden. Afgewisseld met contrastrijke unieke elementen van harde gladde materialen van het dressoir en de spiegel van de romp van een vrouw.

Het glas rode wijn spat tegen de spiegel kapot. Langzaam vindt de rode wijn via de rand van de spiegel haar weg naar het paarse tapijt op de grond. 'Dit! pik ik dus niet.' schreeuwde ze. Terwijl ze haar verwilderde haren woest uit haar gezicht weg sloeg. Vanaf de rode lipvormige fluwele bank zocht ze met haar handen op de tast naar haar schoenen. De man zat op de rand van het bed. Wreef rustig in zijn oog en haalde zijn neus op. Hij stond op en pakte zijn smeulende sigaar. Streek een lucifer langs het doosje en stak hem opnieuw aan. Nam een teug. 'Doe nou eens rustig' sprak hij. De vrouw had ondertussen haar lingerie aan gedaan. Ze was zo van streek dat ze zich in een vreemde volgorde aan het aankleden was. Eerst haar schoenen, daarnaa haar ondergoed en nu zocht ze naar haar jurk. Ze gebaarde strak en heftig, met een korte strakke handbeweging dat hij moest stoppen met praten. Maar ze nam het vooral zichzelf kwalijk. De rose, paars en rode slaapkamer met het maagdelijk witte bed zette deze man in een totaal ander daglicht.

Peter Eisenman 1975 United States

HOUSE VI De kamer doet streng en koud aan. De bedden staan iets van elkaar af waardoor er sprake is van twee eenpersoonsbedden in plaats van een tweepersoonsbed. Het lijkt alsof de lichtsnede de twee bedden uit elkaar geduwd heeft.

Zorgvuldig smeerde ze zich in met haar nachtcreme. Van beneden naar boven zonder een plekje te vergeten. Overal even dik. Ze zat op de rand van haar iets te harde bed, iets te rechtop. Haar man had een zakendiner, maar was nog steeds niet terug. Het was al de hele avond hard aan het regenen. Op de radio hoorde ze over een storm die mogelijk hun kant op zou komen. Het was haar eerste storm in haar nieuwe woning. Ze was al drie keer door alle ruimtes gelopen om te controleren of alles goed dicht zat. De woning maakte haar gelukkig, het zou haar verdriet doen als er iets zou veranderen. Het voelde alsof ze in een kunstwerk woonde. Met de eerste donder en bliksem viel ze in slaap. De storm was gaan liggen het had plaats gemaakt voor een strakblauwe hemel. Het zonlicht dat door het smalle hoge raam viel verwarmde haar knie. Ze draaide haar hoofd om. Het bed naast haar was leeg.

Ricardo Bofill 1973 Spanje

FABRICA Een hoge sterk symetrische ruimte die benadrukt wordt door de plek van het bed. De luiken kunnen voor een transformatie zorgen van de ruimte. De connectie met buiten of de totale focus naar binnen. Bendrukt met speigels.

Ze neemt een slok van haar rode wijn. In slow-motion, want ze ligt in bed en het beddengoed is wit en zacht. Vorige keer had ze chocola gegeten, niet voorzichtig genoeg. Ze draaide zich op haar buik, stak een sigaret op en pakte haar mode tijdschift. Ze begon een spel te doen die ze vroeger met haar zusje deed. Op elke spread mocht ze een ding kiezen wat ze het liefst zou willen hebben. Met een zwarte marker omcirkelde ze de voorwerpen. Een witte broek met wijde pijpen, een lichtblauwe blouse van zijde, een cocktail... Daar waar ze niet uit kwam vouwde ze ezelsoren van de hoeken. Ze pakte haar telefoon.' Hi zusje, zet je camera eens aan, ik zit met een aantal grote dilemma's hier.

CONCLUSIE Door het bekijken van een groot aantal kamers zag ik verschillen en overeenkomsten. Zowel ruimtelijk als in gebruik. Het object waar je niet omheen kan en in elke kamer voorkomt, soms op de voorgrond en soms als achtergronddecor, is het bed. Mogelijk dat dit meubelstuk maakt wat de kamer is; een slaapkamer. In de Engelse taal is er een beter woord voor; bedroom. De kamer waar het bed staat. Het bed kan immers meerdere functies bekleden dan enkel slapen. Ruimtelijk heb ik gekeken naar; de positie in de woning en de relatie met de andere ruimtes, de grootte van de kamer, het kleur- en materiaalgebruik. Welke sfeer de verschillende ruimtes oproepen. De diversiteit van de kamers laten zien dat elke kamer een eigen identiteit heeft. Programmatisch, ben ik gaan nadenken over het gebruik van de kamers. Hoe zouden de eigenaren de de kamer gebruiken en welke verhalen zijn in deze ruimte gehuisvest. Ik heb mijn analyse samengevat in een twaalftal woorden. Deze heb ik gegroepeerd en ondergebracht in drie groepen. Deze vertaal ik naar drie slaapkamertyplogiĂŤn.

van standaard stempel naar drie slaapkamertyplogiĂŤn

VORMSTUDIE Parallel aan het opbouwen van mijn ‘Collectie van Slaapkamers’ heb ik vormstudies gedaan waarin ik de slaapkamer en haar thema’s heb onderzocht vanuit materiaal, textuur en tactiliteit. In mijn vormstudieexperimenten heb ik onderzocht hoe de thema’s die uit mijn analyse kwamen ruimtelijk tot uitdrukking kunnen komen. Wat betekent de zachte kant van de slaapkamer? Hoe is dit gekoppeld aan ruimtelijkheid? Hoe geef ik bijvoorbeeld vorm aan elementen als fantasie, gevoel en emotie? Ik zou de resultaten uit de vormstudies willen omschrijven als de intuïtieve vertaling van het thema lichamelijkheid** naar ruimtelijkheid.

Lichamelijkheid* Lichamelijkheid staat in mijn onderzoek voor een zekere uitbreiding van het woord zintuiglijkheid. Het zintuig ‘tast’ verdient een extensie. Het gaat over hoe je een ruimte ervaart. De beleving van de sferische kwaliteit in architectuur is daarom per definitie een lichamelijke ervaring. Dit noem ik lichamelijkheid.

EEN GREEP UIT MIJN VORMSTUDIES

REEKS 1 In deze eerste reeks ben ik schaalloze objecten gaan maken waarbij het materiaal het startpunt geweest is. Bij het maken van de objecten liet ik me leiden door de eigenschappen en verwerkingsmethode. Door hetzelfde thema; aanraakbaarheid en sensualiteit, met twee verschillende materialen te onderzoeken met verschillende eigenschappen en karakters kun je goed zien wat de invloed van het materiaal is op de vorm. Textiel Het een kwetsbaar en fragiel. Maar ook flexibel en rekbaar. Gipscement Een materiaal waar eerst een mal voor gemaakt moet worden. De spontaniteit zit in de mal niet in het eindproduct. Het resultaat is een contra van de intuĂŻtie. En toch kunnen beide materialen aanraakbaarheid en sensualiteit uitstralen. Bij textiel gaat dit over zachtheid, de connectie en relatie die het materiaal aangaat met degene die het aanraakt. Er volgt reactie op de aanraking. Bij het gipscement gaat het veel meer over de textuur en de vorm van het object. Het object is statisch. Het verschil en overeenkomst van de materialen. Aanraakbaarheid enerzijds en anderzijds de kwetsbaarheid van het textiel en de weerbaarheid en de sterkte van het gipscement. TACTILITEIT ALS ONTWERPINGREDIĂ&#x2039;NT

Reeks 1 Hoe is de mate van sensualiteit en aanraakbaarheid gekoppeld aan vorm en materiaal?

Reeks 2 Beweging. Hoe wordt het zicht op ruimtes gestuurd en de beweging in een ruimte gefaciliteerd?

REEKS 2 Geïnspireerd op dansvoorstellingen en performance ben ik gaan onderzoeken hoe ruimtelijke elementen en ruimtes invloed kunnen uitoefenen op lichamelijke beweging. Hoe beweeg je door een ruimte heen? Hoe sturend kun je zijn? Wat kom je wanneer tegen? Wat zie je, wat voel je. Welke ontwikkeling zit hierin wanneer je je door de ruimte beweegt. De spanningsopbouw, verandering in sfeer in mijn vormstudies zijn onderdelen die ik mee neem bij het ontwerpen van de encenering van ontmoetingen. LICHAMELIJKHEID* & ZINTUIGLIJKHEID ALS ONTWERPINGREDIËNT

REEKS 3 Materiaal ervaar je door zicht en tast. Textuur is een belangrijk onderdeel in een slaapkamer. Textuur kan aanraking uitlokken. Ik heb geprobeerd objecten te maken met een textuur waarbij de drang naar aanraakbaarheid gestimuleerd wordt. Hout wordt niet ruw en hoekig maar rond en glad. Het gipscement krijgt een romantisch patroon van bloemen. Ook heb ik getest of de drang naar aanraakbaarheid meer wordt wanneer een repetatief patroon een ander textuur krijgt. TEXTUUR ALS ONTWERPINGREDIĂ&#x2039;NT

Reeks 3 Is textuur belangrijk in de beleving van een ruimte?

Reeks 4 Hoe kunnen relief en niveauverschillen vorm geven aan lichamelijkheid?

REEKS 4 In deze reeks heb ik een aantal meubelobjecten gemaakt waarbij ergonomie en het lichaam mijn strartpunt waren. Het project Oblique Function van Claude Parent heeft me gestimuleerd om na te denken hoe we liggen. Wat als het bed van een ander materiaal gemaakt is? Heeft het dan een andere vorm nodig? Mijn studies gaan over verschillende vormen en materialen waar we op verschillende manieren op kunnen liggen, zitten, leunen en hangen. VORM ALS ONTWERPINGREDIĂ&#x2039;NT

Reeks 5 Een overgang van fragment naar ruimte. Hoe gaan verschillende materialen om met de introverte en extraverte eigenschappen van een ruimte?Ă&#x2030;ĂŠn ruimtelijke opzet vormt de basis.

REEKS 5 In de laatste reeks heb ik een eigen 'stempel' ontworpen. Hier heb ik een schakeling van ruimtes onderzocht. Één ruimtelijke opzet vormt de basis voor zeven verschillende modellen van verschillende materialen. De ruimtelijke opzet bestaat uit een extroverte, een introverte en een intieme ruimte. Zo kan ik onderzoeken hoe ik deze ruimtes kan maken met de verschillende materialen en hoe de ruimtes elkaar beinvloeden. MATERIAAL ALS ONTWERPINGREDIËNT

CONCLUSIE Tactiliteit, lichamelijkheid, zintuigelijkheid, textuur, vorm en materiaal zijn de dragers voor mijn ontwerp. De zachte elementen in de slaapkamer kunnen door de ontwerpingredienten tactiliteit, lichamelijkheid en zintuigelijkheid, textuur, vorm en materiaal tot uiting komen. Zo kan de slaapkamer uit haar standaard stempel breken en een persoonlijkere en excentriekere rol aan nemen.

transformatie van standaard stempel naar stempel beinvloed door de vormstudie-experimenten

4X TRANSFORMATIE VAN STANDAARD STEMPEL

TOONKAST extrovert

BUNKER introvert

LANDSCHAP VAN PODIA extrovert

BUITEN-BINNEN, BINNEN-BUITEN intiem

HET MANIFEST Als conclusie van mijn vooronderzoek In mijn manifest vat ik mijn vooronderzoek in 5 standpunten samen. Dit is een leidraad voor hoe we om moeten gaan met de slaapkamer. In het manifest staat uitgangspunten met welke elementen en ingredienten we als architecten en ontwerpers maar ook als gebruikers rekening zouden moeten houden. Dit manifest is het startpunt van mijn eindontwerp. Een prototype voor de slaapkamer waar niet alleen harde functionele elementen aanwezig zijn maar ook zachte elementen hun intrede doen.

MANIFEST VOOR DE SLAAPKAMER EEN SLAAPKAMER ALS EEN HUIS, HUT, NEST OF HOL Verschillende levensstijlen vragen om verschillende slaapkamertypes. Een extrovert, intiem of introvert karakter vraagt om een andere ruimtelijke vertaling.

ANTI-STEMPEL

De standaard slaapkamerstempel heeft een functionele opzet, terwijl een slaapkamer om een veel persoonlijkere invulling vraagt.

RUIMTE VOOR ZACHTE ELEMENTEN Zachte aspecten zoals fantasie, gevoel, emoties en gedachten moeten naast de harde, functionele elementen een plek krijgen.

ZICHTBAAR MAKEN VAN DE ONZICHTBARE LAGEN IN DE KAMER De slaapkamer is veel meer dan een ruimte waar we slapen, ons voorbereiden op de slaap en ontwaken.

LICHAMELIJKHEID EN SEKSUALITEIT ALS HOOFDCOMPONENTEN Lichamelijkheid en seksualiteit zouden in vormgeving en ruimte een voelbare plek in de slaapkamer moeten krijgen

GEEN KAMER, 1 KAMER, MEERDERE KAMERS Een slaapkamer kan naast 1 ruimte ook een andere verschijningsvorm krijgen en vertaald worden naar een object of meubel of een schakeling van ruimtes.

EEN ARCHITECTONISCH DRIELUIK

ARCHITECTONISCH DRIELUIK Mijn ontwerpopgave is voortgekomen uit mijn

Het 24/7 bed gaat uit van een object dat zich

vooronderzoek. De thema’s die ik vond in mijn

transformeert naar zijn functie.

verzameling van slaapkamers, zij vormen het programma en zijn bepalend geweest voor de

Ruimte voor Seksualiteit bestaat uit van een

organisatie en typologien.

schakeling van scenes. Elke scene krijgt een eigen

Mijn vormstudies zijn leidend geweest in de

plek of ruimte waar iets kan gebeuren.

architectonische expressie van het drieluik. Droomfragment bestaat uit één ruimte met een Ik ontwerp drie verschillende type slaapkamers

krachtig gebaar waar je de werkelijkheid even kan

op drie verschillende schaalniveau's. Oftewel drie

vergeten, er plek is voor je dromen en fantasien.

scènario’s: [1] 24/7 bed, [2] Ruimte voor seksualiteit en [3] Droomfragment. De scènario’s zijn ontstaan vanuit de voor mij belangrijkste rollen die de slaapkamer naast slapen in zich heeft. Ieder scenario vraagt om een eigen ruimtelijke vertaling.

DRIELUIK VAN 3 SLAAPKAMERTYPES

24/7 BED

RUIMTE VOOR S

SEKSULAITEIT SEKSUALITEIT

DROOMFRAGMENT

TYPOLOGIE BOUWWERK Met mijn ontwerp vraag ik aandacht voor een alledaagse ruimte en laat zien hoe bijzonder deze is. Om dit kracht bij te zetten haal ik haar uit haar context, de woning, en zet haar in de openbare ruimte neer en kies voor de meest naakte vorm van architectuur; het paviljoen. Het gaat hiermee uit van een omkering. Het is de zachte, super kwetsbare kant die als basis dient voor het ruimtelijk ontwerp. In mijn vormstudies heb ik onderzocht dat dit niet per definitie een gebouw hoeft te ontwerpen, maar dat het ook een schakeling van eenheden kan zijn. Het paviljoen is een plek voor experiment. Een plek voor inspiratie en ervaringen op te doen.

het Paviljoen

GEBRUIKERS Net als Adolf Loos zijn villaâ&#x20AC;&#x2122;s ontwierp vanuit de gedachte dat de gebruiker het hoofdmotief was, ontwerp ik mijn paviljoen als theaterstuk ofwel performance. De gasten vervullen de rol van de personages van het verhaal. Zij zijn de acteurs (en soms de toeschouwers) in hun eigen verhaal. In een still uit de film l'architecture d'aujourd'hui waarin villa Savoye van le Corbusier als decor fungeert zie je hoe architectuur wordt ingezet bij het maken van het verhaal van de personages.

LOCATIE Het paviljoen/installatie staat op de groenstrook voor het Hilton. In de lijn van hotelkamer 702 waar 50 jaar geleden de bekende bedscĂ¨ne van Yoko Ono en John Lennon plaats vond.

LOCATIE TEKENING

SCĂ&#x2C6;NARIO 4

PUBLIEKE ROUTE Door het gebouw in een openbare context te zetten komt er, naast de drie scenario's van het drieluik een vierde scenario bij; die voor het publiek. Deze laag zorgt voor een extra ontwerpingredient. De connectie en relatie van de gasten in het verhaal met het passerende publiek. Er zullen ontmoetingen en ontlopingen plaats vinden tussen de verhalen en de publieke route. Specifiek afgestemd op de scenes uit de verhalen. De paden van het plantsoen zullen in het paviljoen doorgetrokken worden. Zowexl visueel als in materiaal. Zo wordt het volume onderdeel van de padenstructuur en verankert zich in haar omgeving. In de publieke route vindt je echo's van elk verhaal. Die elk een passende vertaling hebben gekrgen voor de openbare ruimte.

WANDEN De betonnen wanden zorgen voor structuur en de organisatie van het paviljoen. Zij vormen de basis, als het programma veranderd reageren de wanden. Zij sturen, begeleiden, scheiden, laten toe, en openen. De wanden dirigeren en bepalen de connectie van de publieke route met het verhaal.

Gridstructuur op basis van het tweepersoonsbed

Wanden ze begeleiden, scheiden, laten toe en openen

AXONOMETRIE

PLATTEGRONDEN

PLATTEGRONDEN PLATTEGROND ... ...

1 Toonkamer 2 Observatieruimte 3 Seductie Bad 4 Ontmoetingsplatform 5 Kantoorbed 6 Sluimerkast 7 Horizontale keuken 8 Waterbed 9 Droomfragment 10 Trap naar Observatieruimte 11 Gang naar Ontmoetingsplatform

Entree extra minnaar

5 kantoorbed Huismeesteres

SCHAAL 1:100

AXONOMETRIE Het paviljoen is opgebouwd uit een gridstructuur waar de betonnen wanden kamers vormen. In de kamers bevinden zich 3 soorten volumes. Een houten object, een losstaand metalen volume een betonnen schakeling van ruimtes De volumes huisvesten de 3 scĂ¨nario's.

SCÈNARIO 1

24/7 BED Naast het slapen in bed gebruiken mensen het bed ook voor andere activiteiten, zoals ontbijten, lezen, werken en film kijken in bed. Voorbeelden voor dit intensievere gebruik van de slaapkamer zijn Hugh Hefner, Frida Kahlo en Yoko Ono & John Lenon. De één gedwongen, de ander uit vrije wil. Als levenswijze of om het maken van een statement. Allen brachten een periode van hun leven door in bed.

RUIMTELIJKE VERTALING Dit scènario bestaat uit een meubel die zich mee transformeert met de functie.

PERSONAGES IN HUN BEDDEN

KANTOORBED

Wanneer je als gast een verhaal hebt geboekt kom je bij de huismeesteres de sleutel ophalen. De huismeesteres ligt op het kantoorbed die zich op een centrale plek in het paviljoen bevindt.

SLUIMERKAST

Dit is de binnenkant van de sluimerkast als onderdeel van het 24/7 bed. Hier bevindt zich een matrassenlandschap. De matrassen liggen horizontaal en verticaal in de kast. De mate van verbinding met de publieke route bepalen de gasten zelf door de kastluiken te openen

GEVELFRAGMENT

GEVELFRAGMENT WATERBED

Dit is het publieke deel van het waterbed. Het waterbed dient in de publieke route als bankje in het park. Wanneer een gast in bad zit heb je via de beweging van het water contact met elkaar.

SCĂ&#x2C6;NARIO 2

RUIMTE VOOR SEKSUALITEIT Een belangrijk thema in de slaapkamer is seksualiteit. In architectuur is dit een onderbelicht thema. Het wordt zelden openlijk benoemd als ontwerpopgave. In veel andere ontwerp disciplines, zoals kunst, fotografie en mode is dit een veel aangeraakt thema en staat het op de maatschappelijke agenda. In dit architectonische verhaal wordt seksualiteit en intimiteit als startpunt gebruikt. Hiermee wordt aangetoond dat er een vertaling kan plaatsvinden tussen seksualiteit en architectonische elementen. RUIMTELIJKE VERTALING Het scenario bestaat uit een schakeling van ruimtes. In elke ruimte worden thema's als spanning, verleiding en lust aangeraakt. Zowel programmatisch als in architectuur.

SEKSUALITEIT UITGEDRUKT IN RUIMTELIJKE SCENES

TOONKAMER

De toonkamer huisvest het spel van zien, niet zien en gezien worden. Het is de eerste ruimte die een van de twee gasten van het senario Ruimte voor Seksualiteit betreed. In de ruimte hangen gordijnen die spelen met het mate va zichtbaarheid. De betonnen vloer gaat over in het eerste deel van de gordijnen. Net iets uit het midden staat een spiegelend cilndervormig object. Dit is de observatiekamer. Hierin bevindt zich de andere gast.

SEDUCTIE BAD

Het seductiebad is een bad dat eigenlijk bestaat uit twee baden. De roze betonnen wanden verspreiden een goed over de ruimte. Door de verdiepte openingen in de wanden wordt het water gedeeld. Door de beweging van het water merk je waar de ander zich bevindt. De openingen in de wand zijn de plekken waar je elkaar ontmoet.

GEVELFRAGMENT SEDUCTIE BAD

ONTMOETINGSPLATFORM

Dit is het ontmoetingsplatform. Een beweegbaar plaform dat naar boven kan zodat er een intiemere ruimte ontstaat en het translucente volume. De vloer van het platform bestaat in zijn geheel uit matras.

SCĂ&#x2C6;NARIO 3

DROOMFRAGMENT De slaapkamer huisvest je dromen en fantasieen. Het is de plek waar je je terug trekt en een grootste afstand met de rest van de wereld kan ervaren. De slaapkamer is gericht op het individu. Zowel lichamelijk als geestelijk. Hoe fantasieprikkelend een slaapkamer kan zijn, is af te lezen in het volgende citaat: â&#x20AC;&#x2DC;Wie wakker ligt in de slaapkamer van een ander beseft in alle vreemdheid hoe intiem deze kamer is. Alsof je even in het hoofd van een ander bent gekropen. Alle persoonlijke geheimen lijken er te liggen of hun oorsprong te hebben. RUIMTELIJKE VERTALING Dit scenario bestaat uit een ruimte met een krachtige, helder ontwerp. Deze ruimte als eerste scene waarna de gast, als een regisseur eigen scenes kan bedenken.

DROOMACHTIGE & FANTASIE-PRIKKELEDE RUIMTES

DROOMFRAGMENT

De ruimte van het droomfragment is een strakke abstracte ruimte bijna surrealistische ruimte waar licht en reflectie de ingredienten zijn. Door de afgeronde hoeken en de spiegelstrook aan de onderkant wordt de suggestie van oneindige ruimte opgewekt. Onder het daklicht staat een ligelement. De vloer bestaat uit zand. Om mee te spelen maar ook om de suggestie van oneindigheid te benadrukken.

DAKLICHT

Het daklicht bevindt zich boven het ligelement. Door het strakke kader kijk je s'nachts naar de sterren en overdag naar de wolken.

OPENBAAR DAK

Boven op het dak van het droomfragment kunnen voorbijgangers in het zand neerstrijken of leunend tegen de schuine wanden naar de wolken kijken. De wanden zijn hoog genoeg om wanneer je zit of ligt je de omgeving niet meer ziet.

AXONOMETRIE

PLATTEGRONDEN PLATTEGROND ... ...

Entree extra minnaar

5 kantoorbed Huismeesteres

SCHAAL 1:100

DOORSNEDES

2 1

6 4

SCHAAL 1:100

FRAGMENTEN

SCHAAL 1:50

OMGEVING

ENTREE

GEVELFRAGMENT

PUBLIEKE ROUTE

APOLLOLAAN

AFSTUDEERPROJECT VAN EVA SOUREN MASTER ARCHITECTUUR ACADEMIE VAN BOUWKUNST SEPTEMBER 2019 COMMISSIELEDEN WOUTER KROEZE IRA KOERS HENRI BORDUIN TOEGEVOEGDE COMMISSIELEDEN ELSBETH FALK CHRIS SCHEEN

MET DANK AAN Mijn mentor & commisieleden Job Vincent Mijn familie Leo & Rosemary Minou, Karlijn en Jochem Mijn collega's bij Studioninedots Mijn vrienden en ateliergenootjes

ROOV TSEFINAM NEE REMAKPAALS ED

NERUOS AVE