Burgemeester en Wethouders
Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht
Telefoon 030 – 286 10 00 Fax 030 – 286 12 24 www.utrecht.nl
Aan de raadscommissie Stad en Ruimte
Behandeld door
Siert de Vos
Datum
3 november 2010
r E-mail
s.de.vos@utrecht.nl
Onderwerp
fietsparkeren in het Stationsgebied
Doorkiesnumme Bijlage(n)
Uw kenmerk
Uw brief van
030 - 286 9607
notitie fietsparkeren -
Ons kenmerk
Verzonden
10.070053
3 november 2010
Bij antwoord datum, ons kenmerk en onderwerp vermelden
Geachte commissie, Hierbij informeren wij u over een aantal besluiten die wij hebben genomen om te komen tot fietsparkeerbeleid in het Stationsgebied ná realisatie van de OV-terminal. De besluiten zijn de volgende: 1. Als pilot een integrale businesscase voor het fietsparkeren in het Stationsgebied op te laten stellen op basis van de volgende uitgangspunten: a. één beheerregime op basis van betaald fietsparkeren; b. doorvoeren scopewijzigingen ten opzichte van het standaard programma van eisen conform het besluit van de Stuurgroep UOK, d.d. 24 september 2009; c. de handhavingskosten op maaiveld maken onderdeel uit van de businesscase; d. de businesscase dient financieel sluitend te zijn; e. uitvoering door een op te richten integrale fietsparkeerorganisatie; 2. Het opdrachtgeverschap en de rapportage over (tussen)resultaten op te dragen aan directeur POS. 3. Het restantbedrag voor de tijdelijke fietsenstalling Smakkelaarsveld ad ! 486.000 - voor een bedrag van ! 254.000 te besteden aan de gezamenlijke business fietsparkeren in de definitieve situatie en een en ander financieel technisch te regelen bij de bestedings-en dekkingsvoorstellen Verantwoording 2010. 4. De directeur van de dienst StadsOntwikkeling opdracht te geven om de gevolgen van deze aanpak voor het stedelijk (fiets)parkeerbeleid in beeld te brengen, onder andere het 'waterbedeffect' voor onbetaald parkeren. Aan onze besluiten liggen uitgebreide overwegingen ten grondslag. Die overwegingen staan in bijgevoegde notitie over fietsparkeren. Voor verdere onderbouwing verwijzen wij u naar de bijlagen. Over het bedrag van ! 254.000 melden wij nog het volgende. De totale kosten van het onderzoek Berenschot/ businesscase bedragen !250.000. De kosten daarvan worden gelijkelijk verdeeld over ProRail, NS Fiets en gemeente (! 85.000 per partij). Daarnaast zijn er gemeentelijke regie- en begeleidingskosten van ! 100.000. Totale gemeentelijke kosten zijn dus geraamd op ! 185.000. Er resteert dus een reserve van ! 254.000 - !185.000 is !69.000.
Pagina 2/2 Datum 3 november 2010 Kenmerk 10.070053
Wij willen deze reserve voorlopig aanhouden ingeval er bijvoorbeeld aanvullende onderzoeken nodig zijn voor deze businesscase. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend,
Burgemeester en Wethouders
secretaris
burgemeester
Bijlagen (digitaal bijgevoegd; 1 set in de leeskamer, ter inzage) 1. notitie fietsparkeren 2. overzicht aantallen fietsenstallingplaatsen OVT Utrecht 3. managementsamenvatting rapport “Fietsparkeren bij Stations” 4. memo Modellen regimes fietsparkeren Utrecht CS, d.d. 17 juni 2009 5. aanpak voor opzet beheerorganisatie Stationsgebied 6. besluitenhistorie
!"#$#$%&'$%#()*+,%+%-&.#*#$"-(/%0$%1 2$34*/%&0$3&5%#&0%(46$#&7*-&26+/%8%%(#%+&%-&9%#5"61%+(&7*-&:#+%;5#& ")&<&-"7%80%+&<=>=&
!"# $%&'()(%*# +,%-'*'#)'#.'%/0,&'#&(**(%*#(%#1'/#1,0/#2,%#1'/#&,%)#1''3/#4/0'.1/#''%#5&'6/'&785(/('#/655'%#)'# 9,%)5/,)#'%#)'#0'5/#2,%#:')'0&,%)"#;'#&(**(%*#87#''%#<%88776%/#2,%#87'%=,,0#2'028'0#'%#-'*'%# ='7,,&/#2880#''%#='&,%*0(><#)''&#)'#<0,.1/#2,%#)'#5/,)?#@8#5/,,/#='5.10'2'%#(%#1'/#A8&&'*'708*0,BB,# CD!DECD!F"#G')'#1('0)880#<'%/#4/0'.1/#''%#18*'#)06<#87#)'#='7'0</'#06(B/'#'%#280B'%#/1'B,H5#,&5# *'@8%)1'()?#&''3=,,01'()?#)660@,,B1'()#'%#='0'(<=,,01'()#='&,%*0(><'#57''076%/'%#2,%#1'/#='&'()#(%# )'#<8B'%)'#>,0'%"#I82'%)('%#-(&#4/0'.1/#88<#''%#3(%,%.(''&#*'@8%)'#5/,)#@(>%#'%#@6&&'%#<'6@'5# *'B,,</#B8'/'%#-80)'%#82'0#)'#='5/#B8*'&(><'#(%@'/#2,%#)'#='7'0</'#3(%,%.(J&'#B())'&'%"# # K'*'%#)'@'#,.1/'0*08%)#-80)/#(%#)'@'#%8/(/('#''%#(%#2'05.1(&&'%)'#87@(.1/'%#)660@,,B#28805/'&# ='5.10'2'%#8B#(%26&&(%*#/'#*'2'%#,,%#)'#)8'&5/'&&(%*'%#'%#,B=(/('5#B'/#='/0'<<(%*#/8/#1'/# 3('/57,0<'0'%#(%#1'/#4/0'.1/5'#L/,/(8%5*'=(')"#M7#1'/#*088/5/'#87'%=,,0#2'028'0#<%88776%/#2,%# :')'0&,%)#-80)'%#(%#)'#<8B'%)'#>,0'%#06(B#CC"DDD ! #(%7,%)(*'?#,,%/0'<<'&(><'#'%#58.(,,&#2'(&(*'# 7,0<''07&,,/5'%#2880#3('/5'%#*'0',&(5''0)"#N8-'&#)'#5.1,,&*088//'#,&5#)'#06(B/'&(><'#(%7,55(%*#),,02,%# @(>%#6%('<#(%#:')'0&,%)#'%#7,55'%#28&&')(*#(%#)'#,B=(/('#8B#2,%#4/0'.1/#)O#M+#'%#3('/55/,)#2,%# :')'0&,%)#/'#B,<'%"#MB#)(/#8B2,%*0(><'#5P5/''B#(%#)'#70,</(><#*8')#/'#&,/'%#-'0<'%#(5#''%# 2'0%('6-'%)'#,,%7,<#%8)(*"#;(/#='/0'3/#1'/#8%/-'07#2,%#)'#3('/5'%5/,&&(%*'%#'%'0@(>)5#'%#)'# 80*,%(5,/('#'%#3(%,%.('0(%*#2,%#1'/#='1''0#,%)'0@(>)5"#MB),/#)'#16()(*'#3('/57,0<''0,,%7,<#%('/#B''0# /8'0'(<'%)#(5?#*'&)/#)'@'#%88)@,,<#/8/#2'0,%)'0(%*#(%#/8'%'B'%)'#B,/'#2880#5/'')5#B''0#*08/'# 5/,/(8%5&8.,/('5#(%#1'/#&,%)"#;880#288087#/'#&87'%#=(>#)'@'#8%/-(<<'&(%*#7083(&''0/#4/0'.1/#@(.1#,&5# 3('/55/,)#'%#*''3/#1'/#(%26&&(%*#,,%#2'05.1(&&'%)'#)8'&5/'&&(%*'%#6(/#1'/#A8&&'*'708*0,BB,#Q)660@,B'# 5/,)?#*'@8%)'#5/,)?#,,%/0'<<'&(><'#'%#='0'(<=,0'#5/,)?#2'(&(*'#5/,)#'%#3(%,%.(''&#*'@8%)'#5/,)R"# ;'#<8B'%)'#B,,%)'%#-80)'%#='-8%'05#'%#='&,%*'%80*,%(5,/('5#(%#)'#5/,)#*'S%380B''0)#82'0#)'#7(&8/# '%#)'#(%/'*0,&'#=65(%'55.,5'"#M8<#-80)/#2'05.1(&&'%)'#7,0/(>'%#8B#,)2('5#*'20,,*)"#
# # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # #
# # #
T3=''&)(%*U#/8'<8B5/#B'/#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#(%#2(>3#='88*)'#5/,&&(%*'%#08%)8B#1'/#5/,/(8%
##################################################### !#V'/#='/0'3/#.(0.,#!W"DDD#%('6-#/'#=86-'%#7&,,/5'%#'%#.(0.,#X"DDD#/'#0'%82'0'%#='5/,,%)'#7,0<''07&,,/5'%"#Y'%# 82'0@(.1/#2,%#)'#='88*)'#5/,&&(%*'%#(%.&65('3#)'#,,%/,&&'%#(5#,&5#=(>&,*'#!#=(>*'28'*)"#
Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# ##
C"# A8%/'[/#'%#,.1/'0*08%)# +'0*'&(><=,,0#B'/#)'#8%/-(<<'&(%*#(%#)(2'05'#,%)'0'#Q*08/'R#5/')'%#(%#1'/#&,%)#(5#88<#(%#4/0'.1/#)'# ,,%),.1/#2880#3('/57,0<'0'%#(%#)'#,3*'&87'%#>,0'%#5/'0<#/8'*'%8B'%"#V'/#*'=06(<#2,%#)'#3('/5#,&5# 2'028'0B())'&#1''3/#),%#88<#''%#5%'&&'#*08'(#)880*'B,,</"#M7#)(/#B8B'%/#*'=06(</#.(0.,#FD\#2,%#)'# :LE0'(@(*'05#)'#3('/5#,&5#2880/0,%5780/#87#-'*#%,,0#1'/#5/,/(8%?#.(0.,#!]\#2,%#)'#0'(@(*'05#*'=06(</#)'# 3('/5#(%#1'/#%,/0,%5780/#2,%,3#1'/#5/,/(8%#%,,0#)'#'(%)='5/'BB(%*"#V'/#,,%)''&#2,%#)'#3('/5#(%#)'# 2'028'05<'/'%#=&(>3/#%,,0#2'0-,.1/(%*#(%#)'#<8B'%)'#>,0'%#2'0)'0#)880*08'('%"#+,%-'*'#)'@'# 56..'528&&'#87B,05#2,%#)'#3('/5#%''B/#88<#)'#='18'3/'#,,%#3('/57,0<''07&,,/5'%#/8'?#(%#1'/#=(>@8%)'0# =(>#<%88776%/&8.,/('5#@8,&5#4/0'.1/#A'%/0,,&"#N8%)'0#28&)8'%)'#'%#<-,&(/,/('3#*8')'#7,0<''07&,,/5'%# =(>#)'#5/,/(8%5#2'0&('5/#1'/#87'%=,,0#2'028'0#,,%#,,%/0'<<(%*5<0,.1/#/'%#87@(.1/'#2,%#)'#,6/8#,&5# ,&/'0%,/('3"# # $%#1'/#I'5/660&(><#M2'0&'*#G$9K C #(5#'(%)#CDDW#,3*'5708<'%## ),/#1'/#G(%(5/'0('#2,%#+'0<''0#^#_,/'05/,,/?#:L#'%#Z089,(&## *'@,B'%&(><#@6&&'%#8%)'0@8'<'%#87#-'&<'#-(>@'#)'## /'<80/'%#,,%#3('/57,0<''02880@('%(%*'%#=(>#5/,/(8%5#(%#)'## 7'0(8)'#CD!C#E#CDCD#<6%%'%#-80)'%#87*'&85/"#$%#87)0,.1/## 2,%#)'@'#7,0/(>'%#(5#)880#=60',6#I'0'%5.18/#1'/#0,7780/ X ## `a('/57,0<'0'%#=(>#L/,/(8%5?#87&855(%*50(.1/(%*'%#2880#''%## 5P5/''B5708%*H#*'B,,</"#;(/#0,7780/#='5.10(>3/#-,,08B#)'## 3('/57,0<''087*,2'#=(>#5/,/(8%5#(%#:')'0&,%)#5/'')5#*08/'0## '%#60*'%/'0#-80)/"#I(>#)'#B''5/'#*08/'0'#5/,/(8%5#(5#570,<'## T3=''&)(%*U#7&,b6'//'#87#)(2'05'#7&'<<'%#(%#)'#5/,)# 2,%#='5/,,%)'#7,0<''0/'<80/'%?#'[7&85('2'#*08'(#2,%#1'/## 3('/5*'=06(<?#5.1,,05/'#,,%#06(B/'?#/8'%'B'%)'#<-,&(/'(/5'(5'%#,,%#5/,&&(%*'%#O%#,,%#)'# 5/,/(8%58B*'2(%*?#1'/#2'0)-(>%'%#2,%#1'/#8%)'05.1'()#/655'%#='-,,</#'%#8%='-,,</#7,0<'0'%?#''%# 2'05%(77'0)'#'%#.8B7&'['#80*,%(5,/('#'%#2'0B(%)'0)'#)'<<(%*5B())'&'%"#+,%-'*'#1'/#3'(/#),/#4/0'.1/# A'%/0,,&#1'/#*088/5/'#87'%=,,0#2'028'0<%88776%/#2,%#:')'0&,%)#(5?#(5#)'@'#708=&'B,/('<#>6(5/#(%# 4/0'.1/#@8#B,%(3'5/"#$%#1'/#0,7780/#-80)/#*'.8%.&6)''0)#),/#2880#''%#/8'%'B'%)#,,%/,&#5/,/(8%5#''%# 36%),B'%/''&#,%)'0'#)'%<E#'%#-'0<-(>@'#%8)(*#(5#8B#B'/#)'@'#708=&'B,/('<#8B#/'#*,,%"# # a('/57,0<'0'%#1''3/#(%#)'#''05/'#7&,%280B(%*#2,%#1'/#L/,/(8%5*'=(')#*''%#708B(%'%/'#7&'<#*'<0'*'%"# $%#)'#'(%)0,7780/,*'#L/,/(8%5*'=(')#Q>,%6,0(#CDDCR#B'/#),,0(%#2(5('#T#'%#!?#5/,,%#*''%#57'.(3('<'# )8'&5/'&&(%*'%#82'0#3('/57,0<'0'%"# V'/#G,5/'07&,%#L/,/(8%5*'=(')#CDDX#Q=&@"#CCR#*,,/#6(/#2,%#''%#/8/,&'#='18'3/'#2880#3('/57,0<'0'%# =(%%'%#1'/#5/,/(8%5*'=(')#2,%#.(0.,#XX"DDD#7&,,/5'%"# $%#)'#7&,%%'%#2,%#)'#M+E/'0B(%,&#(5#6(/*'*,,%#2,%#06(B#CC"DDD#(%7,%)(*'#3('/57,0<''07&,,/5'%"#;(/#(5# B''0#),%#''%#2'0)6=='&(%*#2,%#1'/#16()(*'#,,%=8)"#;'#<'6@'#8B#6(/5&6(/'%)#(%7,%)(*'#5/,&&(%*'%#/'# =86-'%#(5#'%'0@(>)5#*'B,,</#2,%-'*'#''%#@8#87/(B,,&#B8*'&(><#*'=06(<#2,%#)'#5.1,,05'#06(B/'#'%# ,%)'0@(>)5#8B#(%26&&(%*#/'#*'2'%#,,%#)'#*'B''%/'&(><'#)8'&5/'&&(%*#6(/#1'/#G,5/'07&,%#L/,/(8%5*'=(')?# *'0(.1/#87#1'/#.0'J0'%#2,%#,,%/0'<<'&(><'#87'%=,0'#06(B/'#Q5.188%?#1''&#'%#2'(&(*R#-,,0#1'/#70'//(*# 2'0=&(>2'%#(5"#;'#=86-#2,%#)'#%('6-'#M+E/'0B(%,&#@80*/#)65#88<#87#1'/#*'=(')#2,%#3('/57,0<'0'%#2880# ''%#,,%@('%&(><'#<-,&(/'(/5(B76&5"# # # # # # # # # # # # T3=''&)(%*'%U#3('/57,0<'0'%#87#B,,(2'&)#(%#)'#87'%=,0'#06(B/'#
##################################################### C#G''0>,0'%708*0,BB,#$%30,5/06./660?#96(B/'#'%#K0,%5780/# X#;'#B,%,*'B'%/5,B'%2,//(%*#2,%#1'/#0,7780/#(5#,&5#=(>&,*'#C#=(>*'28'*)"#;'#*'B''%/'#4/0'.1/#QZML#'%#LMR#(5#,&5# OO%#2,%#)'#0'3'0'%/('*'B''%/'%#=(>#)(/#8%)'0@8'<#='/08<<'%"## Ccd#
Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# ##
;'#=86-#2,%#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#(5#%8*#*''%#*,0,%/('#87#''%#*8')#-'0<'%)#'%#/8'<8B5/2,5/# 5P5/''B"#;,,02880#(5#B''0#%8)(*#@8,&5#,)'b6,,/#(%/'*0,,&#='1''0#87#=,5(5#2,%#''%#*'@8%)'# =65(%'55.,5'#'%#''%#80*,%(5,/('#87#=,5(5#2,%#''%#1'&)'0'#08&2'0)'&(%*#/655'%#)'#='/08<<'%#7,0/(>'%"# G')'#),,08B#(5#(%#)'#,3*'&87'%#>,0'%#,&#(%/'%5('3#5,B'%*'-'0</#8B#/8/#''%#*')0,*'%#(%/'*0,&'# /8/,,&87&855(%*#Q8%/-'07#'%#='1''0R#/'#<8B'%#2880#)'#3('/57,0<''087*,2'#(%#1'/#4/0'.1/5'# L/,/(8%5*'=(')"#V('02880#(5#''%#,)2('5*08'7#a('/5#5,B'%*'5/'&)#='5/,,%)'#6(/#2'0/'*'%-880)(*'05#2,%# Z089,(&?#:L#a('/5#'%#)'#*'B''%/'#4/0'.1/"#;'#,)2('5*08'7#a('/5#<0''*#,&5#87)0,.1/#8B#1'/#0',&(5'0'%# 2,%#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#'%#''%#3('/520(>#B,,(2'&)?#/'#='-,<'%"# # ;'#,)2('5*08'7#a('/5#1''3/#(%#)'#,3*'&87'%#>,0'%#*'.8%5/,/''0)#),/#-,%%''0#)'#CC"DDD# 3('/57,0<''07&,,/5'%#*'=86-)#-80)'%#.8%380B#1'/#='5/,,%)'#708*0,BB,#2,%#'(5'%#2,%#)'## M+E/'0B(%,&#'%#1'/#),,087#*'=,5''0)'#=6)*'/?#*OO%#87&855(%*#-80)/#='0'(</#)('#)660@,,B?# *'=06(<'0520('%)'&(><#O%#58.(,,&#2'(&(*#(5"#e'=&'<'%#(5#),/#1'/#='5/,,%)'#708*0,BB,#2,%#'(5'%#%('/# *'5.1(</#(5#2880#*088/5.1,&(*'#(%7,%)(*'#3('/5'%5/,&&(%*'%"#e'@,B'%&(><#@(>%#2'028&*'%5#2'05.1(&&'%)'# 87&855(%*'%#(%#=''&)#*'=0,.1/#(%.&65('3#16%#06(B/'&(><'#'%#3(%,%.(J&'#.8%5'b6'%/('5"#$%#1'/#2'028&*#2,%# )'@'#%8/(/('#-80)'%#)'@'#='5.10'2'%"#V'/#='/0'3/#''%#.8B=(%,/('#2,%#@8-'&#3P5('<'#,,%7,55(%*'%#,,%# 1'/#8%/-'07#'%#)'#(%0(.1/(%*#2,%#)'#3('/5'%5/,&&(%*'%#,&5#28805/'&&'%#2880#)'#80*,%(5,/('#'%#3(%,%.('0(%*# 2,%#1'/#(%/'*0,,&#='1''0"#G'/#,&5#)8'&#1'/#0',&(5'0'%#2,%#''%#)660@,,B?#*'=06(<520('%)'&(><#'%#58.(,,&# 2'(&(*#3('/57,0<''05P5/''B#(%#1'/#L/,/(8%5*'=(')"# # # X"# f'6@'#2880#6(/5&6(/'%)#(%7,%)(*'#3('/5'%5/,&&(%*'%# V'/#708*0,BB,#2,%#'(5'%#2,%#Z089,(&#2880#3('/5'%5/,&&(%*'%#=(>#5/,/(8%5#(5#*'=,5''0)#87#1'/#/0,)(/(8%'&'# 8%)'05.1'()#/655'%#='/,,&)#'%#8%='/,,&)#7,0<'0'%#2,%#3('/5'%"#;'#='/,,&)'#5/,&&(%*'%#-80)'%#),,0=(># (%7,%)(*#*'0',&(5''0)#'%#)'#8%='/,,&)'#5/,&&(%*'%#87#B,,(2'&)#(%#)'#87'%=,0'#06(B/'"#+,%-'*'#)'# ='7'0</'#06(B/'#'%#)'#)880#)'#*'B''%/'#*'-'%5/'#18*'#2'0=&(>35<-,&(/'(/#2,%#)'#87'%=,0'#06(B/'#(5#'0# 2880#*'<8@'%#8B#=(>#)'#M+E/'0B(%,&#4/0'.1/#A'%/0,,&#,&&'#3('/5'%5/,&&(%*'%#(%7,%)(*#/'#0',&(5'0'%"# # # # # # # # # # # # # # # # # # T3=''&)(%*U#L/,/(8%57&'(%?#3('/5'%0'<<'%#=6(/'%#87#B,,(2'&)#
# _,%%''0#*0,/(5#5/,&&(%*'%#88<#(%7,%)(*#,,%*'=8)'%#-80)'%?#2'02,&/#''%#*088/#)''&#2,%#1'/# <-,&(/'(/52'05.1(&#/655'%#='()'#0'*(B'5"#;(/#@,&#20(>-'&#@'<'0#&'()'%#/8/#)''&5#8%*'=06(</'#='/,,&)'# 5/,&&(%*'%#'%#,&5%8*#2''&#-(&)7,0<'0'%#87#B,,(2'&)"#;'#<'6@'#2880#6(/5&6(/'%)#(%7,%)(*'# 3('/5'%5/,&&(%*'%#1''3/#)65#,&5#.8%5'b6'%/('#),/#1'/#8%)'05.1'()#/655'%#='/,,&)#'%#8%='/,,&)#7,0<'0'%# %('/#B''0#186)=,,0#(5"#$%#7,0,*0,,3#]#-80)/#1('0#2'0)'0#87#(%*'*,,%";'#<'6@'#2880#6(/5&6(/'%)# (%7,%)(*'#3('/5'%5/,&&(%*'%#1''3/#3(%,%.(J&'#.8%5'b6'%/('5"#V'/#='5.1(<=,0'#=6)*'/#2880#)'#CC"DDD# 3('/57,0<''07&,,/5'%#(5#2880#''%#)''&#*'=,5''0)#87#0'&,/('3#*8')<887#82'0<,7/#B,,(2'&)7,0<'0'%"#;'# =86-<85/'%#2880#1'/#(%7,%)(*#0',&(5'0'%#2,%#,&&'#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#&(**'%#),,08B#18*'0# ),%#1'/#='5.1(<=,0'#=6)*'/"#V('02880#@(>%#,,%26&&'%)'#3(%,%.(J&'#B())'&'%#%8)(*"#
Xcd#
Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# ##
F"# M%/-'07#'%#(%0(.1/(%*5<-,&(/'(/#5/,&&(%*'%# ;'#'%80B'#8B2,%*#2,%#)'#3('/57,0<''087*,2'?#*'.8B=(%''0)#B'/#)'#<'6@'#2880#(%7,%)(*'#5/,&&(%*'%# =0'%*/#B'/#@(.1#B''#),/#08%)8B#1'/#5/,/(8%#'%<'&'#@''0#*08/'#3('/5'%5/,&&(%*'%#*'=86-)#-80)'%"#V'/# ='5/,,%)'#708*0,BB,#2,%#'(5'%#(5#'.1/'0#%('/#*'5.10'2'%#2880#)'0*'&(><'#`B'*,3('/5'%5/,&&(%*'%H#'%#(5# B'/#%,B'#87#1'/#*'=(')#2,%#58.(,&'#2'(&(*1'()#/'#='7'0</"#N8#*,,/#1'/#708*0,BB,#2,%#'(5'%#6(/#2,%# @''0#<0,77'#B,/'%#2880#*,%*7,)'%?#188*/'5#'%#)'#06(B/'#/655'%#)'#3('/50'<<'%"#M8<#-80)'%# )88)&87'%)'#*,%*7,)'%#%('/#2880<8B'%"#Y'%#3('/5'%5/,&&(%*#)('#%('/#,&5#58.(,,&#2'(&(*#-80)/#'02,0'%# )880#)'#*'=06(<'0?#@,&#88<#%('/#6(/%8)(*'%#8B#*'=06(</#/'#-80)'%"#G'/#B8*'&(><#-(&)7,0<'0'%#87# B,,(2'&)#,&5#*'28&*"# # ;,,0%,,5/#=&(><'%#.8%380B#1'/#708*0,BB,#2,%#'(5'%#%('/#,&&'#)8'&*08'7'%#=')('%)#/'#<6%%'%#-80)'%"# ;(/#='/0'3/#=(>2880=''&)#,3-(><'%)'#3('/5'%#Q@8,&5#=,<3('/5'%R?#3('/5'%#B'/#<(%)'0@(/>'5?#'&'</0(5.1'# 3('/5'%#'%#=08B3('/5'%"#+880#)'#/8'<8B5/(*'#*'=06(<'05#@(>%#)(/#='&,%*0(><'#'&'B'%/'%"#;'#/0'%)#(5#),/# 3('/5'%#5/'')5#=0')'0#'%#.8B7&'/'0#6(/*'065/#-80)'%"#Y'%#/8'<8B5/*'0(.1/'#5/,&&(%*#B8'/#),,087# ,%/(.(7'0'%"#;(/#7&'(/#2880#=0')'0'#0'<<'%#'%#*,%*7,)'%#),%#(%#1'/#2(*'0'%)'#708*0,BB,#2,%#'(5'%"# # ;'#L/660*08'7#4Mf F #1''3/#8%)'0<'%)#),/#1'/#708*0,BB,#2,%#'(5'%#87#''%#,,%/,&#76%/'%# *',./6,&(5''0)#'%#,,%*'26&)#B8'/#-80)'%"#M7#CF#5'7/'B='0#CDDW#1''3/#)'#L/660*08'7#4Mf#),,08B?# 8%)'0#2880='186)#2,%#3(%,%.('0(%*?#(%*'5/'B)#B'/#)'#8%)'05/,,%)'#5.87'-(>@(*(%*'%#/'%#87@(.1/'# 2,%#1'/#708*0,BB,#2,%#'(5'%U# x (%#7&,,/5#2,%#1'/#8%)'05.1'()#/655'%#='/,,&)'#'%#8%='/,,&)'#5/,&&(%*'%?#-80)'%#,&&'# 3('/5'%5/,&&(%*'%#(%7,%)(*#'%#B'/#1'/@'&3)'#<-,&(/'(/5%(2',6#*'0',&(5''0)g# x (%#,&&'#5/,&&(%*'%#-80)/#''%#='1''0)'0506(B/'#'%#''%#3('/578(%/#87*'%8B'%g# x '0#-80)'%#='7'0</'#5/,&&(%*3,.(&(/'(/'%#87*'%8B'%#QC\R#2880#=08BB'05#'%#3('/5'%#B'/# ,3-(><'%)'#B,/'%g# x '0-80)/#6(/*'*,,%#2,%#57'.(3('<'#'(5'%#2880#='1''0#'%#58.(,&'#2'(&(*1'()#Q@8,&5#1'/#.0'J0'%# 2,%#82'0@(.1/#)880#*')''&/'&(><'#/8'7,55(%*#2,%#'%<'&&,,*5#0'<<'%Rg# x ''%#7&,38%)188*/'#2,%#X"DD#B'/'0#(%#7&,,/5#2,%#C"hD#B'/'0g# x (%#7&,,/5#2,%#0'<<'%#B'/#Xh?]#.B#1,0/E87E1,0/#,35/,%)?#0'<<'%#B'/#FD#.B#181E,35/,%)g# x 8B#)'#!]#B'/'0#-80)'%#)8805/'<'%#(%#)'#*,%*7,)'%#,,%*'=0,.1/"# # ;'#.8B=(%,/('#2,%#)'#=82'%5/,,%)'#,,%7,55(%*'%#1''3/#@8-'&#06(B/'&(><'#,&5#3(%,%.(J&'#.8%5'b6'%/('5"# +880#1'/#0',&(5'0'%#2,%#,&&'#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#87#1'/#*'-'%5/'#<-,&(/'(/5%(2',6#(5#''%#'[/0,# (%2'5/'0(%*#%8)(*#2,%#i#/8/#d#B(&>8'%#'608"#e'.8B=(%''0)#B'/#)'#18*'0'#=86-<85/'%#)880#)'#<'6@'# 2880#6(/5&6(/'%)#(%7,%)(*'#5/,&&(%*'%?#=')0,*'%#)'#='%8)(*)'#'[/0,#(%2'5/'0(%*5<85/'%#8%*'2''0#!i# B(&>8'%#'608"#;'#L/660*08'7#4Mf#1''3/#='5&8/'%#)'@'#87*,2'#/'#='5.186-'%#,&5#*'@,B'%&(><'# 2'0,%/-880)'&(><1'()#2,%#)'#='/08<<'%#7,0/(>'%#Q9(><?#:L?Z089,(&#'%#*'B''%/'R ] "# # # ]"# I'1''0E#'%#'[7&8(/,/('0'*(B'# ;'#,)2('5*08'7#a('/5#1''3/#)0('#2'05.1(&&'%)'#='1''00'*(B'5 i #8%)'0@8.1/#'%#)'#2880E#'%#%,)'&'%# ),,02,%#(%#<,,0/#*'=0,.1/U# x $%#'&<'#5/,&&(%*#''%#B([#2,%#='/,,&)#'%#8%='/,,&)#3('/57,0<'0'%"# x e'1''&#='/,,&)'#5/,&&(%*'%#'%#*'1''&#8%='/,,&)'#5/,&&(%*'%"# x 4%(380B'#5/,&&(%*'%#B'/#OO%#0'*(B'"# # N8,&5#(%#7,0,*0,,3#X#(5#='5.10'2'%#*''3/#)'@'#,%,&P5'#,,%#),/#(%#)'#4/0'.1/5'#5(/6,/('#B'/#6(/5&6(/'%)# (%7,%)(*'#3('/57,0<''07&,,/5'%#1'/#8%)'05.1'()#/655'%#='/,,&)#'%#8%='/,,&)#3('/57,0<'0'%#*''%# 08=665/'#87&855(%*#/8/#*'28&*#1''3/"#;880#*0,/(5#5/,&&(%*'%#88<#(%7,%)(*#,,%#/'#=(')'%?#2'02,&/#1'/# <-,&(/'(/52'05.1(&#/655'%#='()'#0'*(B'5"#G'/#8%*'=06(</'#5/,&&(%*'%#'%#2''&#5/0,,/7,0<'0'%#,&5# ##################################################### F#;'#L/660*08'7#4Mf#='5/,,/#2,%,3#)'#8%)'0/'<'%(%*#2,%#)'#4(/28'0(%*582'0''%<8B5/#(%#CDDF#6(/#1'/#9(><#
QG(%(5/'0('5#2,%#+'0<''0#^#_,/'05/,,/#'%#+9MGR#'%#)'#*'B''%/'#4/0'.1/"#;'#L/660*08'7#4Mf#(5#)'#380B'&'# 87)0,.1/*'2'0#2880#)'#%('6-'#M+EK'0B(%,&"##
]#M8<#)'#0'*(8%,&'#82'01')'%#I'5/660#9'*(8#4/0'.1/#'%#Z082(%.('#4/0'.1/#-80)'%#='%,)'0)#8B#(%#3(%,%.(J&'#@(%#=(>#
/'#)0,*'%#,,%#)'#3('/57,0<''087*,2'#08%)8B#)'#M+E/'0B(%,&"#####
i#K'0#8%)'0=86-(%*#(5#)'#B'B8#jG8)'&&'%#0'*(B'5#3('/57,0<'0'%#4/0'.1/#ALk?#)")"#!h#>6%(#CDDW#,&5#=(>&,*'#X#
=(>*'28'*)"#
Fcd#
Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# ##
-,,05.1(>%&(><'#*'28&*'%#),,02,%"#I82'%)('%#(5#''%#5P5/''B#B'/#''%#5/0(</#8%)'05.1'()#/655'%#='/,,&)# '%#8%='/,,&)#7,0<'0'%#)880#1'/#8%/-'07#%('/#3&'[(='&#*'%8'*#8B#(%#/'#57'&'%#87#/8'<8B5/(*'#='1''0E# '%#'[7&8(/,/('2,0(,%/'%"#;'#,)2('5*08'7#a('/5#1''3/#),,08B#*',)2(5''0)#8B#6(/#/'#*,,%#2,%#6%(380B'# 5/,&&(%*'%#B'/#OO%#0'*(B'"#_,%%''0#)(/#*'.8B=(%''0)#-80)/#B'/#''%#5P5/''B#2,%#0'*(5/0,/('#l%# ='/,&(%*#-80)/#2880<8B'%#),/#3('/5'%5/,&&(%*'%#,&5#*0,/(5#`3('/5'%5.1660/>'H#*'=06(</#-80)'% h ?#-80)'%# 87=0'%*5/'%#*'*'%'0''0)#,&5#)'<<(%*#2,%#)'#='1''0E#'%#'[7&8(/,/('<85/'%#'%#<,%#,,%#)'#*'=06(<'05# (%380B,/('#2'05/0'</#-80)'%#82'0#)'#='5.1(<=,0'#7&,,/5'%"# # # # # # # # # # # # # # # #
T3=''&)(%*U#3('/57,0<''00'*'&5#=(>#)'#/(>)'&(><'#5/,&&(%*#87#1'/#LB,<<'&,,052'&)#
# ;880#)'#,)2('5*08'7#a('/5#@(>%#88<#)'#>,,0&(><5'#='1''0<85/'%#2,%#)'#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#(%# =''&)#*'=0,.1/"#T&5#/-''#='&,%*0(><'#6(/*,%*576%/'%#@(>%#),,0=(>#*'1,%/''0)U# x ,&&'#5/,&&(%*'%#)('%'%#58.(,,&#2'(&(*#/'#@(>%#'%#1'=='%#),,08B#B'%5'&(><#/8'@(.1/g# x )'#1,%)1,2(%*5<85/'%#87#B,,(2'&)#Qh#),*'%#7'0#-''<R#@(>%#B''*'%8B'%"# 4(/#)'#='0'<'%(%*'%#=&(></#),/#)'#='1''0<85/'%#>,,0&(><5#.(0.,#X#B(&>8'%#'608#=')0,*'%"#M8<#(5#)6()'&(><# *'-80)'%#),/#'0#-'(%(*#2'05.1(&#='5/,,/#/655'%#)'#='1''0<85/'%#2,%#''%#28&&')(*#='/,,&)#0'*(B'#'%# ''%#28&&')(*#8%='/,,&)#0'*(B'"#Y'%#*088/#)''&#2,%#)'#<85/'%#='5/,,/#%,B'&(><#6(/#7'058%''&5<85/'%# 2880#/8'@(.1/#'%#1,%)1,2(%*#)('#(%#='()'#2,0(,%/'%#%8)(*#@(>%"# # _,%%''0#,&&'#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#*0,/(5#-80)'%?#=')0,*'%#)'#>,,0&(><5'#='1''0<85/'%#)65#.(0.,# X#B(&>8'%#'608"#L&'.1/5#''%#<&'(%#)''&#2,%#)'@'#>,,0&(><5'#<85/'%#(5#87#)(/#B8B'%/#*')'</"#_,%%''0#,&&'# 5/,&&(%*'%#='/,,&)#-80)'%#B'/#''%#/,0('3#2,%#8%*'2''0#m#D?]D#7'0#3('/5#7'0#),*#),%#<,%#1'/#='1''0# <85/'%)'<<'%)#7&,,/52(%)'%#'%#<6%%'%#=82'%)('%#)'#'[/0,#(%2'5/'0(%*5<85/'%#2880#1'/#=86-'%#2,%#)'# (%7,%)(*'#5/,&&(%*'%#87#1'/#18*'0'#<-,&(/'(/5%(2',6#-80)'%#*')'</"#+880*'5/'&)#-80)/#8B#''%# (%/'*0,&'#=65(%'55.,5'#87#/'#5/'&&'%#-,,0(%#)(/#3(%,%.(J&'#7'057'./('3#2'0)'0#-80)/#6(/*'-'0</"#$%)('%# *'-'%5/#<6%%'%#),,0=(>#88<#)'#3(%,%.(J&'#.8%5'b6'%/('5#(%#=''&)#*'=0,.1/#-80)'%#2,%# 70(>5)(33'0'%/(,/('#87#=,5(5#2,%#<-,&(/'(/#Q='0'(<=,,01'()?#5'02(.'%(2',6R#'%c83#5/,&&(%*5)660"#;880#1'/# 6(/28'0'%#2,%#''%#B,0</8%)'0@8'<#8%)'0#)'#78/'%/(J&'#`<&,%/'%H#2,%#)'#3('/5'%5/,&&(%*'%#<,%#B''0# (%380B,/('#2'0<0'*'%#-80)'%#82'0#)'#1,,&=,,01'()#'%#-'%5'&(><1'()#2,%#70(>5)(33'0'%/(,/('"# # V'/#875/'&&'%#2,%#''%#(%/'*0,&'#=65(%'55.,5'#5&6(/#,,%#=(>#)'#,3570,<'%#/655'%#9(><?#:L#'%#*'B''%/'#(%# )'#9,,B82'0''%<8B5/#'%#)'#4/0'.1/#L7'.(3('<'#I(>&,*'#QCDDiR"#;,,0(%#(5#2,5/*'&'*)#),/#1'/#='1''0#'%# )'#'[7&8(/,/('#2,%#)'#CC"DDD#3('/57,0<''07&,,/5'%#,&5#OO%#(%/'*0,&'#=65(%'55.,5'#-80)/#*'@('%"#M8<#(5# ,3*'5708<'%#),/#)'#*'B''%/'#'%#)'#:L#)'#>,,0&(><5'#<85/'%#)('#@'#(%#)'#16()(*'#5(/6,/('#B,<'%#(%#1'/# <,)'0#2,%#1'/#3('/57,0<''0='1''0#(%#1'/#L/,/(8%5*'=(')#@6&&'%#(%=0'%*'%#,&5#)'<<(%*5=08%#(%#)'# =65(%'55.,5'"# #
##################################################### h#$%#*'B''%/'%#-,,0#570,<'#(5#2,%#*0,/(5#3('/57,0<'0'%#(5#570,<'#2,%#''%#,,%@6(*'%)#`5.1660/>'5'33'./H"#
Z0,</(><'02,0(%*'%#&,/'%#@('%#),/#1('0B''#)'#'33(.('%.P#2,%#)'#5/,&&(%*'%#B'/#CD#/8/#C]\#),,&/"#I82'%87#1'/#,,%/,&# 2,%#CC"DDD#7&'<<'%#@(>%#(%#),/#*'2,&#%8*#''%5#'%<'&'#)6(@'%)'%#7&'<<'%#'[/0,#%8)(*"#
]cd#
Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# ##
i"# M0*,%(5,/('#'%#08&2'0)'&(%*# ;'#16()(*'#80*,%(5,/('#'%#08&2'0)'&(%*#08%)8B#1'/#='1''0#'%#)'#'[7&8(/,/('#2,%#3('/57,0<'0'%#=(># 5/,/(8%5#<'%B'0</#@(.1#)880#2'05%(77'0(%*#'%#8%)6()'&(><1'()"#+'05.1(&&'%)'#80*,%(5,/('5#@(>%# 2'0,%/-880)'&(><#2880#16%#'(*'%#)''&?#B,,0#%('B,%)#(5#2'0,%/-880)'&(><#2880#1'/#*'1''&"#:L#a('/5# '[7&8(/''0/#)'#='/,,&)'#M+E*'0'&,/''0)'#3('/5'%5/,&&(%*'%?#''%#/,,<#)('#-'//'&(><#(5#2,5/*'&'*)"#Z089,(&# 8%/-'07/#'%#0',&(5''0/#)'#%('6-'#:L#5/,&&(%*'%"#;'#*'B''%/'#8%/-'07/?#0',&(5''0/?#='1''0/#'%# '[7&8(/''0/#88<#''%#,,%/,&#5/,&&(%*'%#Q)''&5#='/,,&)?#)''&5#8%='/,,&)R#'%#28'0/#1'/#='1''0#'%#)'# 1,%)1,2(%*#87#B,,(2'&)#6(/"#Y&<'#80*,%(5,/('#)8'/#)(/#B'/#''%#'(*'%#=6)*'/?#2(,#1,,0#'(*'%#708.')60'5# '%#0'*'&*'2(%*"#Y'%#<877'&(%*#/655'%#8%/-'07#'%#='1''0#8%/=0''</#'%#)'#708=&'B,/('<#<,%#%('/#*8')# (%/'*0,,&#-80)'%#,,%*'7,</"# # MB#)'@'#5(/6,/('#/'#<6%%'%#2'0,%)'0'%#-80)/#(%#1'/#''0)'0#*'%8'B)'#0,7780/#ja('/57,0<'0'%#=(># 5/,/(8%5k#''%#36%),B'%/''&#,%)'0'#,3=,<'%(%*#2,%#)'#3('/57,0<''087*,2'?#)'#80*,%(5,/('#'%#)'# 3(%,%.('0(%*#2880*'5/'&)#)('#6(/#*,,/#2,%#(%/'*0,&(/'(/U# x )'#Q'(%)R2'0,%/-880)'&(><1'()#2880#1'/#3('/57,0<'0'%#<8B/#7'0#5/,/(8%5*'=(')#87#OO%# &8<,,&#76%/#/'#&(**'%#=(>#OO%#3('/57,0<''080*,%(5,/('#)('#(%/'*0,&'#,3-'*(%*'%#'%# ='5&6(/280B(%*#%,5/0''3/"#+880#)'#4/0'.1/5'#5(/6,/('#='/'<'%/#)(/#.8%.0''/#),/#''%#,7,0/'# 80*,%(5,/('#2880#1'/#3('/57,0<'0'%#87*'0(.1/#@,&#-80)'%#)('#(%/'*0,,&#2'0,%/-880)'&(><# -80)/#2880#1'/#='1''0#2,%#)'#3('/5'%5/,&&(%*'%#(%#1'/#L/,/(8%5*'=(')#'%#)'#1,%)1,2(%*# (%#)'#87'%=,0'#06(B/'"#;'@'#80*,%(5,/('#@,&#70(B,(0#(%#5,B'%-'0<(%*#/655'%#Z089,(&?#:L# '%#)'#*'B''%/'#/8/#5/,%)#B8'/'%#<8B'%"#Y0#-80)/#87#*',%/(.(7''0)#),/#88<#,%)'0'# 5/,<'18&)'05#Q87#/'0B(>%R#<6%%'%#7,0/(.(7'0'%g# x )'#87#/'#0(.1/'%#3('/57,0<''080*,%(5,/('#5/'&/#''%#(%/'*0,&'#=65(%'55#.,5'#3('/57,0<'0'%# 87#-,,0=(>#-80)/#%,*'5/0''3)#),/#)'#*'B,,</'#<85/'%#2880#'&<'#*'7,0<''0)'#3('/5#(%#1'/# L/,/(8%5*'=(')#*')'</#@(>%"# # MB#/'#<8B'%#/8/#''%#/8'<8B5/2,5/'#87&855(%*#-80)/#2880*'5/'&)#8B#)'@'#,,%7,<#(%#4/0'.1/#/8'#/'# 7,55'%#,&5#&,%)'&(><'#7(&8/#2880#3('/57,0<'0'%#=(>#5/,/(8%5"#;(/#=(')/#''%#6%('<'#<,%5#8B#4/0'.1/#,&5# 3('/55/,)#/'#7083(&'0'%"#;'#<'%%(5#'%#'02,0(%*#)('#)'#*'B''%/'#1('0=(>#87)8'/#(5#/8'7,5=,,0#(%#,%)'0'# *'B''%/'%"# +,%-'*'#)'#.8B7&'[(/'(/#2,%#)'#B,/'0('#'%#)'#2'05.1(&&'%)'#='&,%*'%#2,%#)'#='/08<<'%#7,0/(>'%#-80)/# 2880*'5/'&)#8B#)'#6(/-'0<(%*#/'#&,/'%#7&,,/52(%)'%#)880#''%#8%,31,%<'&(><'#)'0)'#)('#@(.1#/655'%#)'# 7,0/(>'%#<,%#875/'&&'%"#;'#*'B''%/'#QZMLR#1''3/#),,0=(>#''%#0'*('08&"#I'0'%5.18/#(5?#(%#82'0&'*#B'/#)'# L/660*08'7#96(B/'#2880#)'#a('/5?#='%,)'0)#8B#16%#,,%7,<#2880#1'/#/8/#5/,%)#<8B'%#2,%#''%# ='1''080*,%(5,/('#6(/#/'#-'0<'%#2880#4/0'.1/ d "#;'#16()(*'#7&,%%(%*#*,,/#'0#2,%#6(/#),/#,,%#1'/#'(%)'# 2,%#1'/#''05/'#<-,0/,,&#2,%#CD!!#)'#=65(%'55.,5'#*'0'')#(5#(%.&65('3#''%#28805/'&#2880#)'#80*,%(5,/('# '%#)'#0'.1/5280B"#:,#='5&6(/280B(%*#1('082'0#<,%#)'#(B7&'B'%/,/('#2880='0'()#-80)'%#B'/#,&5#)8'&# 8B#(%#>,%6,0(#CD!C#)'#3('/57,0<''080*,%(5,/('#>60()(5.1#'%#3'(/'&(><#87*'0(.1/#/'#1'=='%"#;(/#(5#06(B# 2880),/#)'#''05/'#3('/5'%5/,&&(%*#-80)/#87*'&'2'0) W "# # ;'#'[/'0%'#<85/'%#2880#)'#6(/-'0<(%*#2,%#)'#3('/57,0<''080*,%(5,/('#n#=65(%'55.,5'#-80)'%#(%*'5.1,/# 87#m#C]D"DDD?E"#I(>#1'/#G(%(5/'0('#2,%#+9MG#(5#(%#1'/#<,)'0#2,%#1'/#j$%%82,/('708*0,BB,#G88(# :')'0&,%)k#''%#56=5()('#,,%*'20,,*)#2880#''%#=(>)0,*'#(%#)'#7&,%<85/'%#2,%#m#!DD"DDD?E"#I'*(%# %82'B='0#-80)/#)6()'&(><#83#)'#,,%*'20,,*)'#56=5()('#-80)/#/8'*'<'%)"# # # h"# M%@'<'01')'%#c#0(5(.8H5# +,%-'*'#1'/#6%('<'#<,0,</'0#2,%#)'#87*,2'#'%#)'#&,%*'#)880&887/(>)#Q/8/#CDC]R#(5#'0#87#)(/#B8B'%/# %8*#570,<'#2,%#''%#,,%/,&#8%@'<'01')'%#'%#0(5(.8H5"# # f85/'%)'<<(%*# ;'#<'6@'#2880#1'/#(%7,%)(*#0',&(5'0'%#2,%#,&&'#CC"DDD#3('/5'7,0<''07&,,/5'%#'%#)'#2880*'5/'&)'# ,,%7,55(%*'%#(%#8%/-'07#'%#(%0(.1/(%*#<'%%'%#''%#3805#<85/'%7&,,/>'"#;'#'[/0,#<85/'%#1('02880# =')0,*'%#8%*'2''0#!i#B(&>8'%#'608#'%#@(>%#%8*#%('/#*')'</"#;'#='1''0<85/'%#@(>%#='.(>3'0)#87#.(0.,#X# B(&>8'%#'608#87#>,,0=,5(5"#L&'.1/5#''%#='7'0</#)''&#),,02,%#(5#87#)(/#B8B'%/#*')'</"#;'# #####################################################
d#;'#2880*'5/'&)'#,,%7,<#)880#I'0'%5.18/#(5#,&5#=(>&,*'#F#=(>*'28'*)"##
W#;'#*'7&,%)'#87&'2'0),/,#2,%#)'#''05/'#3('/5'%5/,&&(%*'%#@(>%#87*'%8B'%#(%#=(>&,*'#!"#
icd#
Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# ##
*'B''%/'='*08/(%*#&(></#87#)(/#B8B'%/#%,6-'&(><5#B8*'&(><1')'%#/'#=(')'%#2880#'[/0,#)'<<(%*#2880# 3('/57,0<'0'%"#M8<#2,%6(/#1'/#9(><#(5#5/'')5#B(%)'0#*'&)#='5.1(<=,,0?#,&#-80)'%#)'#B8*'&(><1')'%#)('# '0#@(>%#(%/'%5('3#2'0<'%)#'%#='%6/"#_,%%''0#)880#9(><?#*'B''%/'?#:L#'%#Z089,(&#%('/#''%#56=5/,%/(''&# '[/0,#=')0,*#87#/,3'&#<8B/#(5#)'#<'6@'#2880#''%#='/,,&)#0'*(B'#8%2'0B(>)'&(><"# I(>#1'/#8%/-'07'%#2,%#)'#3('/5'%5/,&&(%*'%#-80)/#87#)(/#B8B'%/#6(/*'*,,%#2,%#1'/#,,%*'7,5/'# 708*0,BB,#2,%#'(5'%"#_,%%''0#*''%#,,%26&&'%)'#)'<<(%*#-80)/#*'80*,%(5''0)#2880#1'/#18*'0'# <-,&(/'(/5%(2',6#@,&#6(/'(%)'&(><#87#)'#86)'c&,*'0'#<-,&(/'(/5%80B#/'06**'2,&&'%#B8'/'%#-80)'%"#;'# 5/,&&(%*'%#@6&&'%#(%#),/#*'2,&#,&5%8*#(%#)'#<0,77'0'#B,,/28'0(%*#(%*'0(.1/#-80)'%"#V'/#)''&#2,%#)'# `B''0<85/'%H#),/#=86-<6%)(*'#,,%7,55(%*'%#='/0'3/#Q18*'0'#7&,38%)5?#@-,,0)'0'#)0,,*.8%5/06./('R# <,%#87#),/#B8B'%/#%('/#B''0#-80)'%#2880<8B'%"# # I'18'3/'0,B(%*'%# M7#)(/#B8B'%/#@(>%#'0#*''%#/-(>3'&5#82'0#)'#>6(5/1'()#2,%#)'#='18'3/'#,,%#CC"DDD#7,0<''07&,,/5'%?# B,,0#'0#@(>%#-'&#8%@'<'01')'%#(%#)'#*'B,,</'#,,%%,B'5"#K655'%#%6#'%#CDC]#@6&&'%#2'05.1(&&'%)'# 8%/-(<<'&(%*'%#1'/#*'=06(<#2,%#1'/#87'%=,,0#2'028'0#(%#4/0'.1/#2'0)'0#='S%2&8')'%"#Y'%#,,%/,&#2,%# )'@'#8%/-(<<'&(%*'%#@,&#''%#)(0'./#'33'./#1'=='%#87#1'/#*'=06(<#2,%#)'#3('/5'%5/,&&(%*'%"#;,,0=(>#2,&/# =(>2880=''&)#/'#)'%<'%#,,%#)'#(%*'=06(<%,B'#2,%#1'/#L/,)5<,%/880#)(0'./#%,,5/#1'/#5/,/(8%#'%#)'# 0',&(5,/('#2,%#''%#%('6-#/0,B/0,.O#0(.1/(%*#)'#4(/183"#V8'#)'#'33'./'%#1('02,%#@6&&'%#6(/-'0<'%#87#)'# ='18'3/'#,,%#3('/57,0<''07&,,/5'%#(5#87#)(/#B8B'%/#%8*#8%)6()'&(><"#+(,#''%#o3('/5=,&,%5o#-80)/#)'# 288057'&)'#*08'(#@82''&#B8*'&(><#*'28&*)?#8B#),,0B''#,3-(><(%*'%#(%#)'#708*%85'#208'*/(>)(*#/'# <6%%'%#8%/)'<<'%"# # ;0,,*2&,<#2880#='/,,&)#3('/57,0<'0'%# e'&'/#87#)'#18*'#(%2'5/'0(%*5E#'%#='1''0<85/'%#(5#1'/#%('/#-,,05.1(>%&(><#),/#8%='/,,&)#3('/57,0<'0'%# =(>#1'/#5/,/(8%#(%#)'#/8'<8B5/#B8*'&(><#=&(>3/"#;'#*'),.1/'#),/#87#(')'0'#7&'<#(%#)'#5/,)#)'#3('/5#*0,/(5# *'7,0<''0)#<,%#-80)'%#(5#%('/#B''0#2,%#)'@'#/(>)"#;'#16()(*'#*'=06(<'05#2,%#)'#*0,/(5#5/,&&(%*'%#@6&&'%# ,,%#)(/#%('6-'#0'*(B'#B8'/'%#-'%%'%"#Y'%#)'0*'&(><'#2'0,%)'0(%*#=0'%*/#8%2'0B(>)'&(><#-''05/,%)# B'/#@(.1#B''"#$%#),/#<,)'0#(5#)'#-(>@'#-,,087#)'#5/,&&(%*'%#*'S%/08)6.''0)#-80)'%#2,%#='&,%*"#;,,0=(># )('%/#1'/#6(/*,%*576%/#/'#@(>%#),/#)'#3('/5'0#-'&(5-,,0#='/,,&/#8B#@(>%#3('/5#/'#5/,&&'%#B,,0#),,0#88<#1'/# %8)(*'#2880#/'06*<0(>*/#(%#)'#280B#2,%#'%'0@(>)5#''%#(%7,%)(*'?#,,%/0'<<'&(><'#'%#58.(,,&#2'(&(*'# 5/,&&(%*57&'<#=82'%87#1'/#M+E<%88776%/#'%#,%)'0@(>)5#)'#87'%=,0'#06(B/'#08%)8B#1'/#5/,/(8%#)('# 5.188%?#1''&#'%#2'(&(*#(5#'%#)65#70'//(*#8B#/'#2'0=&(>2'%"# # MB*'2(%*5'33'./'%#'%#7,0<''0='&'()## ;'#<'6@'#2880#='/,,&)#3('/57,0<'0'%#=(>#)'#M+E/'0B(%,&#1''3/#''%#0'&,/('#B'/#1'/#3('/57,0<''0='&'()#(%# )'#0'5/#2,%#)'#5/,)"#_,%%''0#(%#)'#=(%%'%5/,)#=(>2880=''&)#*0,/(5#(%7,%)(*'#='-,,</'#5/,&&(%*'%# -80)'%#,,%*'=8)'%#<,%#)(/#2880#58BB(*'#3('/5'05#''%#,,%/0'<<'&(><#,&/'0%,/('3#@(>%"#;,,0%,,5/#(5#=(># ='/,,&)#3('/57,0<'0'%#'[/0,#/8'@(.1/#'%#1,%)1,2(%*#%88)@,<'&(><#8B#1'/#-(&)7,0<'0'%#2,%#3('/5'%#87# B,,(2'&)#/'#2880<8B'%"#;'#B,/'#-,,0(%#570,<'#(5#2,%#''%#)'0*'&(><#o-,/'0=')'33'./o#2880#8%='/,,&)# 3('/57,0<'0'%#B8'/#%8*#(%#=''&)#*'=0,.1/#-80)'%"#;'#7(&8/#3('/57,0<'0'%#(%#1'/#L/,/(8%5*'=(')#<,%# ),,08B#,&5#2880=''&).,5'#*'=06(</#-80)'%#=(>#)'#*'7&,%)'#8%/-(<<'&(%*#2,%#%('6-#5/')'&(><# Q3('/5R7,0<''0='&'()#(%#CD!!"#+880*'5/'&)#-80)/#8B#)'#)('%5/#L/,)5M%/-(<<'&(%*#87)0,.1/#/'#*'2'%#)'# .8%5'b6'%/('5#2,%#)'#5/,/(8%5*'=('),,%7,<#2880#)'#5/,)#,&5#*'1''&#/'#8%)'0@8'<'%#'%#B''#/'#%'B'%# (%#)'#='&'()58%/-(<<'&(%*"# # $%#,,%26&&(%*#87#)'#CC"DDD#M+E*'0'&,/''0)'#3('/57,0<''07&,,/5'%#&(*/#'0?#@8,&5#,,%*'*'2'%?#87#=,5(5# 2,%#1'/#G,5/'07&,%#L/,/(8%5*'=(')#88<#''%#6(/-'0<(%*587*,2'#2880#(%#/8/,,&#!!"DDD#7,0<''07&,,/5'%# *'0'&,/''0)#,,%#)'#2,5/*8')8%/-(<<'&(%*'%#(%#1'/#L/,/(8%5*'=(')"#Y'%#='&,%*0(><#)''&#),,02,%#@,&#),%# 88<#)880#)'#70(2,/'#5/,/(8%5*'=(')7,0/%'05#@8,&5#=(>2880=''&)#Ap0(8#*'0',&(5''0)#B8'/'%#-80)'%"#;'# 0'*('#82'0#)'@'#87*,2'#&(*/#70(B,(0#=(>#)'#Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')"#+,%-'*'#)'#0'&,/('#B'/#1'/# 5/')'&(><#Q3('/5R7,0<''0='&'()#@,&#)(/#(%#82'0&'*#'%#5,B'%-'0<(%*#B'/#)'#)('%5/#L/,)5M%/-(<<'&(%*# 7&,,/5#B8'/'%#2(%)'%"# # #
hcd#
Z08>'./80*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# ##
d"# L,B'%2,//(%*#'%#.8%.&65('# M7#1'/#*088/5/'#M+E<%88776%/#2,%#:')'0&,%)#-80)'%#(%#)'#<8B'%)'#>,0'%#06(B#CC"DDD#(%7,%)(*'# 3('/57,0<''07&,,/5'%#*'0',&(5''0)"#;'@'#6%('<'#87*,2'#20,,*/#8B#''%#2'0%('6-'%)'#,,%7,<#'%#''%# ,%)'0'#B,%('0#2,%#)'%<'%"#:('/#,&&''%#@(>%#''%#,,%/,&#8%/-'07E#'%#(%0(.1/(%*5,,%7,55(%*'%#%8)(*#/'%# 87@(.1/'#2,%#1'/#5/,%),,0)#708*0,BB,#2,%#'(5'%#2880#3('/5'%5/,&&(%*'%#=(>#5/,/(8%5"#M8<#=&(></#1'/# /0,)(/(8%'&'#8%)'05.1'()#/655'%#='/,,&)#'%#8%='/,,&)#7,0<'0'%#%('/#*8')#B''0#186)=,,0#87#1'/# B8B'%/#),/#,&&'#3('/5'%5/,&&(%*'%#(%7,%)(*#*'0',&(5''0)#-80)'%?#@8,&5#(%#4/0'.1/#1'/#*'2,&#(5"#;'#<'6@'# 2880#OO%#0'*(B'#87#=,5(5#2,%#='/,,&)#7,0<'0'%#&(*/#2,%6(/#3(%,%.(''&#7'057'./('3#),%#88<#2880#)'#1,%)"# N8%)'0#28&)8'%)'#'%#<-,&(/,/('3#188*-,,0)(*'#5/,&&(%*'%#&(*/#1'/#0(5(.8#87#-(&)7,0<'0'%#2,%#3('/5'%#(%# )'#87'%=,0'#06(B/'#'%#)'#,6/8#,&5#,&/'0%,/('3#2'028'0B())'&#87#)'#&8'0"# # ;,,0%,,5/#@80*/#88<#)'#2'05%(77'0)'#-(>@'#-,,087#3('/57,0<'0'%#=(>#5/,/(8%5#*'80*,%(5''0)#'%# *'3(%,%.('0)#-80)/#2880#708=&'B'%"#;880#1'/#9(><?#:L?#Z089,(&#'%#)'#='/08<<'%#*'B''%/'%#(5#1('02880# *'@,B'%&(><#%,,0#87&855(%*'%#*'@8.1/#2(,#)'#&,%)'&(><'#L/660*08'7#96(B/'#2880#)'#a('/5"#$%#1'/#0,7780/# ja('/57,0<'0'%#=(>#5/,/(8%5k#-80)/#''%#36%),B'%/''&#,%)'0'#-'0<-(>@'#='5.10'2'%#)('#*'=,5''0)#(5#87# OO%#3('/57,0<''080*,%(5,/('#'%#OO%#<85/'%)'<<'%)'#(%/'*0,&'#=65(%'55#.,5'#3('/57,0<'0'%#7'0# 5/,/(8%5*'=(')"#+880*'5/'&)#-80)/#8B#)'@'#,,%7,<#,&5#&,%)'&(><'#7(&8/#(%#1'/#4/0'.1/5'#L/,/(8%5*'=(')# /8'#/'#7,55'%"#V('0)880#<,%#4/0'.1/#@(.1##8%)'05.1'()'%#,&5#)O#M+#'%#3('/55/,)#2,%#:')'0&,%)#'%#-80)/# B')'#(%26&&(%*#*'*'2'%#,,%#)(2'05'#82'0(*'#)8'&5/'&&(%*'%#6(/#1'/#.8&&'*'708*0,BB,#CD!DECD!F# Q4/0'.1/#,&5#)660@,B'?#*'@8%)'?#,,%/0'<<'&(><'?#='0'(<=,0'?#2'(&(*'#'%#3(%,%.(''&#*'@8%)'#5/,)R"## ;'#<8B'%)'#B,,%)'%#-80)'%#='-8%'05#'%#='&,%*'%80*,%(5,/('5#(%#)'#5/,)#*'(%380B''0)#82'0#)'#7(&8/# '%#)'#(%/'*0,&'#=65(%'55.,5'"#M8<#-80)/#2'05.1(&&'%)'#7,0/(>'%#8B#,)2('5#*'20,,*)"# # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # #
#
T3=''&)(%*U#%('6-'#87'%=,,0#2'028'0/'0B(%,&#4/0'.1/#A'%/0,,&#
# # I(>&,*'%#Q(%#)'#&''5<,B'0?#/'0#(%@,*'R# C"#M2'0@(.1/#,,%/,&&'%#3('/5'%5/,&&(%*7&,,/5'%#M+E/'0B(%,&#4/0'.1/# X"#G,%,*'B'%/5,B'%2,//(%*#0,7780/#ja('/57,0<'0'%#=(>#L/,/(8%5k# F"#G'B8#G8)'&&'%#0'*(B'5#3('/57,0<'0'%#4/0'.1/#AL?#)")"#!h#>6%(#CDDW# ]"#T,%7,<#2880#87@'/#='1''080*,%(5,/('#L/,/(8%5*'=(')# i"#I'5&6(/'%1(5/80('#
dcd#
!"#$%&"'($$)(*$+$),-.$'(&-/"0#-/%&$(1)(.#0$-$),$(/"2,3(( 4#0$-(+#22."(05(+$#)-$67-).($)(6-"8#$-,-).3(922#05(7$#:"(,$(.$5$$)"$( !"#$%&"(/25$)(5$"(&22#(;2#")$#/(22)($$)()-$67(<"2"-0)/.$8-$,3(92"(/25$)( 5$"(,$(06,$(8-))$)/"2,(/"#2:/(&$"()-$67$(%$)"#65(!"#$%&"(+0#5"3( =$)(%$)"#65(,2"(:*22#(-/(+00#(,$("0$:05/">(( (
?$8/-"$(
@)A0%$)"#65(
B;(%6CDED3)*(+-),"(6(2**$(2%"6$*$(
G0$(H-$"(&$"(<"2"-0)/.$8-$,($#(/"#2:/(6-"I(
-)A0#52"-$(0+$#(,$(;*2))$)'(-)%*6/-$A(A0"0F/'(
?$*:$(/A$$#($)(6-"/"#2*-).(:#-L."(,$(/"2,I(
"$:$)-).$)($)(-5;#$//-$/(+2)(&$"(
G0$(H-"(&$"(5$"(,$(8$#$-:822#&$-,I(?22#(
"0$:05/"-.$(<"2"-0)/.$8-$,3(G0$(H-$"(&$"(
:05$)(70)-).$)'(7-):$*/($)(:2)"0#$)I(
)-$67$(/"2"-0)($#6-"I(G0$(+$#*00;"(,$(
M00;($$)/(8-))$)(8-L(&$"(-)A0%$)"#65(
"#2)/A0#52"-$(+2)(J6H-$:%$)"#65(
NK#$,$)86#.(ODP3(922#(H-$"(6(,$("0$:05/"(
K#$,$)86#.("0"(J6H-$:;2*$-/I(<6#A()22#(,$(
+2)(&$"(<"2"-0)/.$8-$,(5$"($-.$)(0.$)3(
/-"$(+00#(2%"6$*$(-)A03(
?$(0#.2)-/$#$)(00:(0)"+2)./"$)(+00#( .#0$;$)3(
Q,#$/(@)A0%$)"#65( Q,#$/((
K#$,$)86#.(OD(
R$*$A00)( DEDϛSϛCTU(VU(WD(( =S52-*((
/"2"-0)/.$8-$,X6"#$%&"3)*(
B;$)((
522),2.(S(+#-L,2.(+2)(YE3DDϛSϛYT3DD(66#( H2"$#,2.(+2)(YE3DDϛSϛYZ3DD(66#3((
%6CDED3)*(
Bijlage 2 – Overzicht aantallen fietsenstallingplaatsen OVT Utrecht De totale opgave voor openbaar fietsparkeren binnen het stationsgebied betreft circa 33.000 fietsenstallingplekken. Van de 33.000 openbare stallingplekken vallen er 22.000 onder het programma van de nieuwe OV-terminal 1. Dit aantal is bepaald op basis van de huidige parkeerbehoefte inclusief een groeiprognose door de verwachte toename van het aantal treinreizigers. Het aantal van 22.000 is berekend voor de situatie in 2025. Bij de oplevering van het project OV-terminal in 2015 zijn volgens de groeiprognose 17.000 fietsparkeerplekken nodig. De onderstaande tabel geeft de verdeling weer van de OV-gerelateerde stallingplekken over de vijf verschillende stallingen. Daarbij worden twee scenario’s weergegeven: • scenario A betreft de oorspronkelijke verdeling op basis van het programma van eisen van de OV-terminal. • scenario B betreft het scenario waarbij de fietsflat is vervangen door een fietsenstalling onder Stationsplein-Oost. o De uitbreiding van de Noorderstalling is in dit scenario niet meer noodzakelijk. o Het parkeren van alle brommers is in dit scenario ondergebracht in de Sijpesteijnstalling die zowel vanuit de oostzijde als vanuit de westzijde goed bereikbaar is. Scenario A (Op basis van PvE OV-Terminal) Herinrichting Noorderstalling Uitbreiding Noorderstalling Fietsflat Totaal Oost Herinrichting Sijpesteijnstalling Stationsplein west Knoopkazerne Totaal West
EINDTOTAAL
Scenario B (Stationsplein-Oost i.p.v. Fietsflat) 1.950 1.570 10.480 14.000 1.400 5.000 1.600 8.000
22.000
Herinrichting Noorderstalling2 Stationsplein Oost Totaal Oost
1.500 12.500 14.000
Herinrichting Sijpesteijnstalling3 Stationsplein west4 Knoopkazerne5 Totaal West
EINDTOTAAL
500 4.200 3.500 8.300
22.200
Afhankelijk van het te kiezen scenario A of B zal conform de vigerende APS-planning de Fietsflat als eerste gereed zijn (scenario A, oplevering medio 2012) of de fietsenstalling onder Stationsplein-West (scenario B, oplevering medio 2013).
1
Vanwege de beperkte ruimte en de tussentijdse uitbreiding van het aantal te realiseren fietsenstallingplaatsen van
17.500 naar 22.000 worden niet alle stallingen daadwerkelijk binnen de grenzen van de ‘scope OVT’ gerealiseerd. 2
De oorspronkelijk geplande aantallen voor de herinrichting Sijpesteijnstalling en Noorderstalling bleken niet
haalbaar en zijn aangepast op basis van de huidige inzichten. 3
Door de Adviesgroep Fiets wordt sterk betwijfeld of de huidige Sijpesteijnstalling kostenefficient tot de gewenste
hooge kan worden gebracht om daar dubbellaags parkeren te kunnen realiseren. Door de Sijpesteijnstalling zoveel
mogelijk te benutten voor fietsen en brommers die sowieso niet dubbellaags kunnen parkeren heeft dit een gunstig effect op de efficiency van de andere stallingen. 4
Bij Stationsplein-West zijn 200 plekken opgenomen voor bezoekers van het Stadskantoor. Deze extra plekken
worden gefinancierd door NS Poort. Het totale programma wordt hierdoor 22.200 plekken. 5
De ontwikkelingen op de Knoopkazerne zijn nog onzeker. Op basis van de huidige visie die door de ontwikkelaars
is opgesteld lijkt een stalling tussen de 3.000 en 4.000 plekken mogelijk.
Memo Onderwerp
Modellen regimes fietparkeren Utrecht CS
Pagina’s
17 juni 2009 Adviesgroep Fiets Memo 3 pagina’s + overzichtstabellen 2 pagina’s (in kleur) + bijlagen 10 pagina’s
Ten behoeve van:
Agendering in Directieoverleg GUO
Datum Opsteller
Introductie
Vigerende uitgangspunten
Het OVT Utrecht project omvat de realisatie van 22.000 trein-gerelateerde fietsplekken. Dit memo is bedoeld om inzichtelijk te maken welke regimes mogelijk zijn deze 22.000 plekken. Hierbij schetsen we allereerst de vigerende uitgangspunten uit het OVT Utrecht project. Vervolgens schetsen we drie mogelijke regimes voor fietsparkeren. We laten de uitgangspunten van het OVT Utrecht project daarbij in de eerste instantie buiten beschouwing. Per model worden voor- en nadelen benoemd. Ook wordt benoemd welke besluiten en investeringen nodig zijn om het model te realiseren. Daarbij komt ook aan de orde hoe de uitgangspunten van het OVT Utrecht project zouden moeten wijzigen, om het betreffende model mogelijk te maken. Vigerende uitgangspunten fietsparkeren stationsgebied Er moeten 22.000 fietsplekken inpandig worden gerealiseerd. Aan de oostzijde moeten 4.100 betaalde en 9.900 onbetaalde plekken komen. Aan de westzijde moeten 2.700 betaalde en 5.300 onbetaalde plekken komen. Er wordt verwezen naar de standaard inrichtingseisen van ProRail (het “APvE”) voor betaalde en onbetaalde stallingen. De betaalde stallingen zijn bewaakt. In de onbetaalde stallingen moet een vorm van toezicht zijn, maar er is niet voorgeschreven welke vorm. Er zijn vijf locaties in beeld voor fietsenstallingen. Twee locaties betreffen de herinrichting van een bestaande bewaakte stalling, waarbij op één van deze ook een uitbreiding wordt gerealiseerd. Drie locaties betreffen volledige nieuwbouw. Voor vier van de vijf stallingen zijn er ontwerpen vastgesteld in 2005. De vijfde stalling moet nog worden ontworpen. Er is een totaal budget vastgesteld. Het betaald en onbetaald fietsparkeren wordt als één business case gezien. De opbrengsten uit betaald fietsparkeren als gevolg van de uitbreiding worden aangewend ter dekking van de kosten van de onbetaalde stallingen. De gemeente zal de jaarlijkse kosten die ze in de huidige situatie moet maken om het stationsgebied te beheren in de business case brengen. In geval de opbrengsten ontoereikend zijn om de kosten van onbetaald fietsparkeren te dragen, treden NS, ProRail en Gemeente in nader overleg om de resterende kosten te dekken. (Deze alinea is de letterlijke tekst van de afspraak).
3 modellen
Drie modellen De modellen onderscheiden zich op de invulling van betaald stallen. In alle modellen is het uitgangspunt dat deze sociaal veilig moeten zijn. Omdat het hier vijf stallingen betreft van enorme omvang (> 3.000 plekken), is in voor alle stallingen uitgegaan van menselijke aanwezigheid voor beheer en toezicht. In bijlagen 1 t/m 3 worden alle modellen uitgebreid beschreven. Voor elk model worden de voor- en nadelen genoemd. Ook wordt benoemd aan welke voorwaarden voldaan moet worden opdat het model in werking kan treden. Hierbij is steeds uitgegaan van de
Utrechtspecifieke situatie met de vijf reeds aangewezen locaties voor stallingen. Hieronder volgt de samenvatting, met overzichtstabel en conclusie. Model 1
Model 2
Model 3
Schematisch
Model 1: In elke stalling een mix van betaald en onbetaald fietsparkeren Dit model gaat uit van betaald en onbetaald fietsparkeren in één stalling. In elke stalling is er een betaald gedeelte, dat op diverse punten meerwaarde biedt t.o.v. het onbetaalde gedeelte. Het gaat bijvoorbeeld om snellere ontsluiting naar perrons OV terminal, ruimere inrichting, bewaking tegen diefstal en beschadiging, een fietspoint voor voor reparaties, verkoop en bagagekluisjes, verhuur van OV fiets en voorzieningen voor afwijkende fietsmodellen. Model 2: Geheel betaalde stallingen en geheel onbetaalde stallingen Er zijn twee soorten stallingen: betaalde en onbetaalde. Betaalde stallingen bieden op diverse punten meerwaarde t.o.v. onbetaalde stallingen. Dit zijn dezelfde punten die ook in model 1 zijn genoemd. Model 3: Uniforme stallingen met één regime Alle stallingen krijgen hetzelfde kwaliteitsniveau. In elke stalling geldt hetzelfde regime. Model 3 kan worden onderverdeeld in twee subvarianten. a. Eén regime laag betaald b. Eén regime onbeperkt onbetaald c. Eén regime onbetaald tot bepaalde stallingsduur, bv. na 2 dagen MODEL 1 : MIX VAN BETAALD EN ONBETAALD PER STALLING Stalling 1
Betaald
Stalling 2
Betaald
Stalling 3 Betaald
MODEL 3A : ÉÉN REGIME, ALLES LAAGBETAALD
Stalling 4 Betaald
Stalling 5 Onbetaald
Onbetaald
Onbetaald
Stalling 1
Stalling 2
Stalling 3
Laag-
Laag-
Laag-
betaald
betaald
betaald
Stalling 4
Laagbetaald
Stalling 5 Laagbetaald
Onbetaald Onbetaald
Betaald
MODEL 3B : ÉÉN REGIME, ALLES ONBEPERKT ONBETAALD
MODEL 2 : BETAALDE EN ONBETAALDE STALLINGEN Stalling 1 Betaald
Stalling 2 Onbetaald
Stalling 3 Onbetaald
Stalling 4 Betaald
Valet parking
Stalling 5 Onbetaald
Stalling 1
Onbeperkt onbetaald
Stalling 2
Onbeperkt onbetaald
Stalling 3
Stalling 4
Onbeperkt onbetaald
Onbeperkt onbetaald
Stalling 5
Onbeperkt onbetaald
Valet parking MODEL 3C : ÉÉN REGIME, ONBETAALD TOT DAG X Stalling 1 Onbetaald tot dag x
Stalling 2 Onbetaald tot dag x
Stalling 3 Onbetaald tot dag x
Stalling 4 Onbetaald tot dag x
Stalling 5 Onbetaald tot dag x
Valet parking
Ons kenmerk
Pagina 2/15 NSP_UT/MK
Analyse
Analyse De tabellen op de pagina’s 4 en 5 beschrijven voor elk model de voor- en nadelen. Ook wordt genoemd aan welke voorwaarden voldaan moet worden om het model überhaupt te kunnen implementeren. Een nadere onderbouwing is te vinden in bijlage 1 t/m 3. De analyse is dan als volgt. Model 1 is niet houdbaar. De betaalde gedeelten in de stallingen zullen leeg staan omdat deze onvoldoende meerwaarde bieden t.o.v. de onbetaalde gedeelten. Er zal een grote druk ontstaan om de betaalde gedeelten te verkleinen en de onbetaalde gedeelten te vergroten. Het model zal zo automatisch evolueren tot model 3b: alles onbeperkt onbetaald met een klein gedeelte valet parking. Er zal hoe dan ook een groot tekort ontstaan op de business case. In model 2 treedt hetzelfde effect op, maar in iets mindere mate. De scheiding in geheel betaalde en geheel onbetaalde stallingen biedt namelijk meer kansen om meerwaarde te creëren in de betaalde stallingen. Desondanks zal er een tekort op de business case onstaan. Er ontstaat bovendien een dilemma bij het ontwerpen. Enerzijds is het namelijk logisch om het onderscheid in ontwerpen tussen betaalde en onbetaalde stallingen zo groot mogelijk te maken, om echte meerwaarde in betaald stallen te creëren. Anderzijds is het juist logisch om de ontwerpen zo uniform mogelijk te maken, opdat later een verschuiving van betaald naar onbetaald nog mogelijk blijft. In het eerste geval is er dus geen flexibiliteit en in het tweede geval geen meerwaarde in betaald stallen. Dit dilemma is bovendien lastig op te lossen, omdat er een scheiding in de organisatie voor de hand ligt. In de huidige verhoudingen exploiteert de NS immers de betaalde stallingen en de gemeente de onbetaalde. Tenslotte speelt bij dit model het probleem van het gebruik van onbetaalde stallingen als “gratis schuurtje”, waardoor deze snel vol kunnen raken. Model 3 lost de dilemma’s van betaald versus onbetaald op, door uit te gaan van uniforme stallingen met één regime. Daarbij zijn de modellen 3a, laag betaald, en 3c, onbetaald tot dag x, het meest robuust. Dat komt ten eerste deze uitgaan van een systeem voor registratie en betaling. Hierdoor kan er informatie worden gegeven over lege plekken; en bovendien wordt het “gratis schuurtje” gebruik tegengegaan. Ten tweede zijn 3a en 3c robuust doordat er ook opbrengsten worden gegenereerd. Bij model 3b, onbeperkt onbetaald, zijn deze voordelen er niet. Het verschil tussen 3a en 3c zit in de mate van betaling: vanaf het begin, of pas vanaf een bepaald moment. Dat is vooral een politieke keuze. Bij model 3a, geheel laag betaald, is het voordeel dat er hogere opbrengsten zijn, maar het nadeel dat de kosten voor handhaving op straat hoger worden. Bij model 3c, betalen vanaf dag x, is het voordeel dat er een groot draagvlak is en weinig handhaving op straat nodig, maar het nadeel dat er minder opbrengsten zijn. Voor beide modellen is het noodzakelijk om tijdig een goed systeem voor registratie en betaling te implementeren. Ook is het noodzakelijk de voorwaarden in het fietsparkeerbeleid en regelgeving te creëren, waardoor deze modellen mogelijk worden.
Conclusie
Conclusie Modellen 1 en 2, met een onderscheid tussen betaald en onbetaald parkeren, zijn niet robuust. Alleen model 3, één regime, is robuust. Hierbij zal er keuze gemaakt moeten worden over de betaling: vanaf het begin (3a), of pas vanaf een bepaald moment (3c). Model 3 is nieuw en innovatief. Aangezien in stationsgebieden van andere grote steden dezelfde uitdagingen voorliggen, lijkt het verstandig om besluitvorming en implementatie in gezamenlijkheid op te pakken.
Ons kenmerk
Pagina 3/15 NSP_UT/MK
Model 1: Mix
Model 2: Twee typen
Voor –en nadelen Klantvriendelijkheid, kwaliteit
Goede spreiding t.o.v. fietsroutes; en gratis stallen stimuleert Gratis stallen stimuleert fietsgebruik, maar slechte spreiding fietsgebruik. Maar ook: onbetaalde delen raken overvol door t.o.v. fietsroutes (niet op elke hoek betaald en onbetaald). gebruik als “gratis schuurtje”.
Onbetaalde delen raken overvol door gebruik als “gratis
Aantallen
In sobere onbetaalde stallingen past groot aantal.
In sobere onbetaalde stallingen past groot aantal.
Organisatie
Aanvankelijk weinig wildstallen vanwege spreiding, maar als Model sluit aan bij vigerende afspraken en posities van
schuurtje”.
onbetaalde delen overvol raken dan toch veel wildstallen
betrokken partijen. In overvolle onbetaalde stallingen beheer
verwacht, dus handhaving nodig. In overvolle onbetaalde
en toezicht nodig, en door wildstallen ook veel handhaving
stallingen beheer en toezicht nodig. Vanwege mix onbetaald op straat. en betaald in één stalling moet traditionele taakverdeling partijen (NS doet betaald, gemeente onbetaald) herzien.
Kosten en opbrengsten
Hoge kosten beheer, toezicht en handhaving. Maar groot
Hoge kosten beheer, toezicht en handhaving nodig. Maar
tekort in business case, want betaalde stallingen zullen leeg tekort in business case, want betaalde stallingen zullen leeg staan en minder opleveren. Ontwerpen zijn later niet meer
staan en minder opleveren (hoewel meerwaarde beter te
flexibel voor omschakelen naar meer onbetaald.
realiseren is dan bij model “mix”). Stallingen zijn later niet meer flexibel voor omschakelen naar onbetaald, vanwege ontwerp, maar ook vanwege waarschijnlijke splitsing in organisatie van betaalde en onbetaalde stallingen.
Voorwaarden Wijzigingen PvE OVT
Verschil in PvE voor betaald vs. onbetaald moet herzien qua Verschil in PvE voor betaald vs. onbetaald moet herzien qua aantallen en inrichtingseisen.
Ontwerpen stallingen
aantallen en inrichtingseisen.
Er moet worden besloten welke gedeelten van de stallingen Er moet worden besloten welke stallingen onbetaald en onbetaald en betaald worden.
betaald worden, o.a. o.b.v. meerwaarde in locatie (dichterbij station is betaald). In ontwerpen ook duidelijk meerwaarde creëren voor betaalde stallingen.
Beleid en organisatie
Tarief voor betaald stallen zal omlaag moeten. Er moet
In huidig beleid is onbetaald stallen dichterbij station en
beleid komen om “gratis schuurtje” gebruik tegen te gaan.
langer open, maar dit moet worden heroverwogen om in betaald stallen meerwaarde te creëren. Tarief voor betaald stallen zal omlaag moeten. Er moet beleid komen om “gratis schuurtje” gebruik tegen te gaan.
NB: de voordelen zijn in groen en normaal font; de nadelen zijn in rood en schuingedrukt.
Ons kenmerk
Pagina 4/15 NSP_UT/MK
Model 3: Eén regime 3a: Laag betaald
3b: Onbeperkt onbetaald
Fietser kan snel plek vinden via
Fietser kan op elke hoek terecht; minder Fietser kan op elke hoek terecht; kan
3c: Onbetaald tot dag x
Voor –en nadelen Klantvriendelijkheid, kwaliteit
informatiesysteem; extra services zoals fietsen in openbare ruimte. Gratis
snel plek vinden via informatiesysteem;
reparatie en valet parking; minder
stimuleert fietsgebruik. Maar in volle
minder fietsen in openbare ruimte. Wel
diefstal. Maar, niet meer gratis
stallingen zonder registratiesysteem
stimulans fietsgebruik, maar geen “gratis
ontmoedigt fietsgebruik; en door betaling moeilijk om vrije plek te vinden; kan ook schuurtje” gebruik. Misschien extra
Aantallen
extra handeling nodig.
zooitje worden.
handeling te verrichten.
Vraag gereguleerd door betaling; geen
Vereiste aantallen kunnen worden
Door instellen tijdsduur gratis stallen is
gebruik als “gratis schuurtje”. Maar ook: geraliseerd in stallingen, maar stallingen vraag te reguleren. Betaalsysteem betaalsysteem neemt ruimte in, dus
zullen toch overvol raken vanwege
neemt ruimte in, dus minder
minder fietsaantallen dan in PvE.
“gratis schuurtje” gebruik en aan-
fietsaantallen dan in PvE.
zuigende werking van onbeperkt gratis.
Organisatie
Combinatie van fietspoints, OV fiets en Weinig organisatie nodig, maar wel
Kans op Utrecht op de kaart te zetten
beheer. Veel handhaving nodig voor
toezicht en beheer. Heroverweging
als innovatieve fietsstad; lessen uit
wildstallen (niet iedereen wil betalen).
posities van partijen beheer en
andere steden te benutten; combinatie
Weerstand bij politiek en belangen-
exploitatie nodig (wil NS onbetaald?).
van fietspoints, OV fiets en beheer;
groepen. Vergt heroverweging van
Aanvankelijk weinig wildstallen vanwege weinig handhaving op straat nodig.
posities partijen in beheer en exploitatie. gratis stallingen, maar als ze overvol
Nadeel: afhankelijk van systeem voor
Afhankelijk van systeem voor registratie raken dan toch veel wildstallen
registratie en betaling; heroverweging
en betaling.
posities van partijen beheer en
verwacht, dus handhaving nodig.
exploitatie nodig
Kosten en opbrengsten
Hoge kosten voor systeem of personeel Wel kosten voor beheer, toezicht en
Hoge kosten voor systeem of personeel
voor registratie en betaling. Maar ook
handhaving, maar geen opbrengsten,
voor registratie en betaling; weinig
opbrengsten, dus gunstige business
dus groot tekort op business case.
kosten voor handhaving. Beperkte
case.
opbrengsten.
Voorwaarden Wijzigingen PvE OVT
Moet aangepast op alles “betaald” en
Moet aangepast worden, alles één
Moet aangepast op alles “betaald” en
toevoegen valet parking.
kwaliteit. Ook toevoegen valet parking.
toevoegen valet parking.
Ontwerpen stallingen
Herontwerpen onbetaald naar betaald.
Herontwerpen alles onbetaald.
Herontwerpen onbetaald naar betaald.
Beleid en organisatie
Draagvlak krijgen bij politiek,
Aanvullende budgetten nodig voor
Te besluiten vanaf welk moment betaald
belangengroepen en partijen beheer;
toezicht en beheer; commitment van
moet worden en voor welk tarief; fallback
betaling invoeren vanaf eerste moment; betrokken partijen nodig. Beleid: wat te optie ontwikkelen voor als systeem voor in beleid dit model mogelijk maken
doen als stallingen overvol raken.
registratie en betaling niet vanaf opening
(tarief, openingstijden,
stallingen voorhanden is (voorwaarde is
handhavingsbeleid, geen onbetaalde
ook budget voor investering in systeem).
plekken).
Commitment van betrokken partijen nodig. In het beleid moet dit model mogelijk worden gemaakt.
Ons kenmerk
Pagina 5/15 NSP_UT/MK
Bijlage 1 – Model 1 – Mix van onbetaald en betaald per stalling Model 1
Essentie
Dit gaat uit van betaald en onbetaald fietsparkeren in één stalling. In elke stalling is er een betaald gedeelte, dat op diverse punten meerwaarde biedt t.o.v. het onbetaalde gedeelte, bijvoorbeeld: - Snellere ontsluiting naar perrons OV terminal - Ruimere inrichting (hogere plafonds, comfortabeler rekken, ruimere paden) - Bewaking tegen diefstal en beschadiging - Fietspoint voor voor reparaties, verkoop en bagagekluisjes - Verhuur van OV fiets - Voorzieningen voor afwijkende modellen (ligfietsen, bakfietsen) - Voorzieningen voor brommers en scooters - Voorzieningen voor minder validen met bv. scootmobiel Er kan voor gekozen worden de onbetaalde gedeelten bewust minder kwaliteit te geven. Dus bv. ontwerpen zonder dak of wanden, waardoor ze minder beschut zijn. Daarbij geldt echter wel altijd het minimum niveau dat in de relevante normen is vastgelegd. In het onbetaalde gedeelte is er wel menselijk toezicht (in combinatie met camera’s) op de orde en sociale veiligheid, maar geen garantie wat betreft diefstal en beschadiging. ProRail blijft het groot onderhoud aan alle stallingen verzorgen. Er is één professionele organisatie voor dagelijks beheer en exploitatie van alle stallingen. Deze organiseert centraal het toezicht (één camerasysteem) en informatie voor de gebruiker (bijvoorbeeld meerwaarde betaalde plekken). Het ligt voor de hand om dit door de NS te laten doen, omdat immers alle stallingen ook een betaald gedeelte bevatten.
Model 1
Voordelen
Voordelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - Zowel betaalde als onbetaalde fietsplekken hebben een logische spreiding t.o.v. de fietsroutes. Op elke hoek is er keuze voor betaald of onbetaald, waardoor de fietser in elke stalling terecht kan. - Het fietsgebruik wordt gestimuleerd vanwege de gratis inpandige stallingen. Aantallen - Omdat de onbetaalde gedeeltes in de stallingen sober worden ingericht, past hierin relatief een groot aantal fietsen. Organisatie - Omdat de fietser op elke hoek terecht kan, komt hij minder snel in de verleiding wild te stallen. Er is dus relatief weinig handhaving op straat nodig. (Maar let op, bij nadelen wordt ook tegengesteld effect genoemd). Kosten en opbrengsten - Weinig kosten voor handhaving. - Opbrengsten uit betaald stallen
Model 1
Nadelen
Nadelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - De onbetaalde gedeeltes van de stallingen kunnen als “gratis schuurtje” worden gebruikt, waardoor ze snel vol staan. Aantallen
Ons kenmerk
Pagina 6/15 NSP_UT/MK
- n.v.t. Organisatie - Omdat de onbetaalde gedeelten overvol zullen staan, zal er relatief veel toezicht en beheer nodig zijn. Ook kan de fietser in de verleiding komen wild te stallen. Er zal dan veel handhaving op straat nodig zijn. - Het model sluit niet aan bij de bestaande verhoudingen tussen partijen voor beheer en organisatie, namelijk dat de NS de betaalde stallingen exploiteert en de gemeente de onbetaalde beheert. Er komt immers een mix. Kosten en opbrengsten - De betaalde gedeeltes zullen marginaliseren. ! De meerwaarde van betaalde stallingen vervalt. Ook in een onbetaalde stalling staat de fiets droog en beschut. Bovendien is er toezicht aanwezig op de sociale veiligheid en orde. Een gebruiker ervaart weinig verschil met bewaking tegen diefstal. ! Het huidige budget voorziet in het realiseren van betaalde stallingen overeenkomstig de minimale eisen daarvoor, maar niet in extra’s die nodig zijn om betaling t.o.v. de onbetaalde stallingen te rechtvaardigen. ! Het is vrijwel ondoenelijk gebleken om in het ontwerp van de stallingen meerwaarde te creëren voor betaald stallen (waarbij ook is geconstateerd dat het onwenselijk is om onbetaalde stallingen bewust slechter te maken). De NS heeft onderzocht op welke punten betaalde stallingen zich moeten onderscheiden van betaalde stallingen, opdat de gebruiker hiervoor wil betalen. Het is onmogelijk om aan deze punten te voldoen als betaald en onbetaald in één stalling mengen. Van de meeste pluspunten zal ook de fietser in het onbetaalde gedeelte namelijk meeprofiteren. ! De ervaring uit andere steden laat eenvoudigweg zien dat de betaalde gedeelten leeg zullen staan. - Indien het betaald fietsparkeren marginaliseert, leveren de betaalde stallingen weinig opbrengsten. Er ontstaat er een tekort in de business case. Er zijn immers onvoldoende opbrengsten om de kosten voor onbetaald stallen te dekken. Hier zijn wel kosten voor, ook omdat dergelijke grote stallingen niet zonder een vorm van toezicht kunnen. Het is vooralsnog onduidelijk wiens risico dit is. - Zodra blijkt dat de betaalde stallingen leeg staan, zal er ingegrepen moeten worden. Ofwel de betaalde stallingen verschuiven naar onbetaald, ofwel alle onbetaalde stallingen worden ook betaald. Echter, in het ontwerp van de stallingen was juist bewust onderscheid ingebouwd, wat flexibel schuiven bemoeilijkt. Model 1
Voorwaarden
Voorwaarden Wijzigingen Programma van Eisen - Er moet een beslissing worden genomen over het al dan niet vasthouden aan de verdeling betaald versus onbetaald uit het PvE OVT. De PvE OVT aantallen zijn namelijk gebaseerd op extrapolatie van het aandeel betaald in de huidige situatie, waarin betaald de enige mogelijkheid om een fiets inpandig te stallen. In de toekomst wordt alles inpandig, en dus is het aannemelijk dat de verhouding verschuift. - Het PvE OVT moet worden aangepast op de inrichtingeisen voor betaalde en onbetaalde gedeelten en het onderscheid daarin. Ontwerpen stallingen - Er moet snel beslist worden welke gedeelten betaald en welke onbetaald worden. Snel kiezen is nodig omdat dit de eisen aan de ontwerpen beïnvloedt (bijvoorbeeld de toegangen zodat er één ingang is voor het betaalde gedeelte). - In de ontwerpen moet de meerwaarde van de betaalde gedeeltes worden gecreëerd.
Ons kenmerk
Pagina 7/15 NSP_UT/MK
Dit is echter moeilijk te realiseren, zoals de afstand tot de OVT perrons. Beleid en organisatie fietsparkeren - Het tarief voor betaald stallen moet omlaag. - Er moet beslist worden over openingstijden. Nu geldt dat betaalde stallingen open moeten zijn van de eerste tot de laatste trein. Als alle onbetaalde stallingen “inhuizen” bij de betaalde, dan moet worden overwogen de stallingen langer open te stellen. - Er moet een communicatieplan komen om de fietser te informeren wat de meerwaarde is van betaald. - Om het “gratis schuurtje” te voorkomen, moet er een limiet worden gesteld aan het aantal dagen dat een fiets in een onbetaalde stalling mag staan. - De limiet voor het aantal dagen dat een fiets in een onbetaalde stalling mag staan moet worden gemonitoord en gehandhaafd. Dat vergt een extra investering in menselijk toezicht, eventueel in combinatie met een automatisch registratiesysteem. - Er moet duidelijkheid komen over de organisatie van beheer en exploitatie en over de verantwoordelijkheid voor het risico dat de verdeling betaald versus onbetaald later alsnog moet wijzigen.
Ons kenmerk
Pagina 8/15 NSP_UT/MK
Bijlage 2 – Model 2 – Betaalde en onbetaalde stallingen Model 2
Essentie
Er zijn twee soorten stallingen: betaalde en onbetaalde. Betaalde stallingen bieden op diverse punten meerwaarde t.o.v. onbetaalde stallingen. Dit zijn dezelfde punten die ook in model 1 zijn genoemd, namelijk: - Snellere ontsluiting naar perrons OV terminal - Ruimere inrichting (hogere plafonds, comfortabeler rekken, ruimere paden) - Bewaking tegen diefstal en beschadiging - Fietspoint voor voor reparaties, verkoop en bagagekluisjes - Verhuur van OV fiets - Voorzieningen voor afwijkende modellen (ligfietsen, bakfietsen) - Voorzieningen voor brommers en scooters - Voorzieningen voor minder validen met bv. scootmobiel Er kan voor gekozen worden de onbetaalde stallingen bewust minder kwaliteit te geven. Dus bv. ontwerpen zonder dak of wanden, waardoor ze minder beschut zijn. Onbetaalde stallingen zijn soberder dan betaalde, maar blijven nog steeds aantrekkelijker dan stallen op maaiveld. In onbetaalde stallingen is er een beheerdersruimte. Er is menselijk toezicht (in combinatie met camera’s) op de orde en sociale veiligheid, maar geen garantie wat betreft diefstal en beschadiging. ProRail blijft het groot onderhoud aan alle stallingen verzorgen. NS Fiets blijft de betaalde stallingen beheren en exploiteren. De onbetaalde stallingen worden door de Gemeente Utrecht of door NS Fiets beheerd. Hierbij wordt samengewerkt met de beheerorganisatie voor de OV terminal en de handhavers in de openbare ruimte.
Model 2
Voordelen
Voordelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - Er zijn gratis stallingen, waardoor het fietsgebruik wordt gestimuleerd. - De fietser heeft keuze, als hij meer bewaking of service wil, kan hij naar de betaalde stalling. Aantallen - Omdat de onbetaalde stallingen sober worden ingericht, past hierin relatief een groot aantal fietsen. Organisatie - Dit model sluit aan bij de vigerende afspraken, verwachtingen en posities van betrokken partijen. De NS kan de betaalde stallingen exploiteren; de gemeente de onbetaalde; beide in samenwerking met ProRail. Kosten en opbrengsten - De business case is relatief gunstig: de onbetaalde stallingen vergen een relatief lage investering. De betaalde stallingen genereren inkomsten.
Model 2
Nadelen
Nadelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - De fietser moet relatief ver fietsen naar de stalling van zijn keuze. Er is namelijk niet op elke hoek keuze voor betaald of onbetaald. - De onbetaalde stallingen kunnen als “gratis schuurtje” worden gebruikt, waardoor ze snel volstaan.
Ons kenmerk
Pagina 9/15 NSP_UT/MK
Aantallen - n.v.t. Organisatie - Omdat er op sommige hoeken niet onbetaald gestald kan worden, en omdat de onbetaalde stallingen verder van het station af komen te liggen, zal daar intensief gehandhaafd moeten worden op wildstallen. - Net als in model 1 geldt dat later schuiven tussen betaald en onbetaald lastig is, omdat er juist bewust verschillen zijn ingebouwd. Bovendien geldt in model 2 dat er mogelijk een splitsing is gemaakt in de organisatie (NS exploiteert de betaalde stallingen, de gemeente de onbetaalde), die later schuiven bemoeilijkt. Kosten en opbrengsten - De betaalde stallingen zullen marginaliseren, om dezelfde redenen als bij model 1. Wel zal het effect iets minder sterk zijn. Bij een volledige scheiding tussen betaald en onbetaald stallen, is het namelijk kansrijker om een meerwaarde te creëren in de betaalde stallingen, t.o.v. de onbetaalde. De fietser die onbetaald stalt, profiteert namelijk niet meer automatisch mee. - Er zal een tekort op de business case ontstaan. Model 2
Voorwaarden
Voorwaarden Wijzigingen Programma van Eisen - Het PvE OVT moet worden aangepast op de inrichtingeisen voor betaalde en onbetaalde stallingen en het onderscheid daarin. - Er moet een beslissing worden genomen over het al dan niet vasthouden aan de verdeling betaald versus onbetaald uit het PvE OVT, omdat de vraag naar betaald stallen zal afnemen zodra onbetaald stallen inpandig wordt gerealiseerd. - Het PvE OVT moet ook worden aangepast op de verdelingen voor betaald versus onbetaald stallen. Dit geldt zowel aan de oostkant als de westkant. Het is namelijk niet mogelijk om de vijf geplande stallingen zodanig te verdelen in betaalde en onbetaalde stallingen, dat precies de PvE OVT aantallen gehaald worden. Ontwerpen stallingen - Er moet snel beslist worden welke stallingen betaald en welke onbetaald worden. Daarbij hangt het succes van de meerwaarde van de betaalde stallingen af van de geografische locatie. Met de vijf aangewezen locaties in Utrecht is het echter moeilijk om onderscheid te maken op de afstand tot de OVT. Beleid en organisatie fietsparkeren - Er moet beslist worden over openingstijden. Nu geldt dat betaalde stallingen open moeten zijn van de eerste tot de laatste trein. Het creëren van een meerwaarde in betaalde stallingen, zou betekenen dat deze ruimere openingstijden hebben dan onbetaalde, dus bij voorkeur 24 uur per dag. Dit vergt wel een extra investering. - Er moet worden besloten af te wijken van de normen uit Basisstation waarin staat dat onbetaalde plekken dichter bij het station moeten liggen dan betaalde, om wildstallen tegen te gaan. - Er moet een communicatieplan komen, om de fietser te informeren waar hij terecht kan voor betaald en onbetaald, en met name wat de meerwaarde is van betaald. - Er moet geïnvesteerd worden in de handhaving op maaiveld rondom de betaalde stallingen en vanwege het effect dat onbetaalde stallingen verder weg komen. - Om het “gratis schuurtje” te voorkomen, moet er een limiet worden gesteld aan het aantal dagen dat een fiets in een onbetaalde stalling mag staan. Dit moet worden gemonitoord en gehandhaafd. Dat vergt een extra investering in menselijk toezicht, eventueel in combinatie met een automatisch registratiesysteem.
Ons kenmerk
Pagina 10/15 NSP_UT/MK
Bijlage 3 – Model 3 – Uniforme stallingen met één regime Model 3
Essentie
Alle stallingen krijgen hetzelfde kwaliteitsniveau. Dat is een “luxe” kwaliteit, met een ruime inrichting. Hierin stallen is aantrekkelijker dan wildstallen. Alle stallingen krijgen een fietspoint voor reparaties, verkoop en bagagekluisjes. In alle stallingen kan ook een OV-fiets worden gehuurd. Er is toezicht op de orde en sociale veiligheid. Aan elke zijde van het station is één stalling die voorzieningen biedt voor afwijkende fietsmodellen, brommers en scooters. In sommige stallingen is “valet parking”, voor de fietsers die extra bewaking willen en bereid zijn hiervoor te betalen. De valet parking kan worden vormgegeven op verschillende manieren, bijvoorbeeld met een hek en toegangspoortjes, of met individuele kluizen. Valet parking verschilt van “gewoon” betaald fietsparkeren zoals in model 1 of 2, omdat valet parking exclusiever is en kleinschaliger is: extra bewaking, extra service, voor een beperkte doelgroep. In elke stalling geldt hetzelfde regime. Hierbij zijn er drie subvarianten. a. Eén regime laag betaald b. Eén regime onbeperkt onbetaald (geen informatie- en registratiesysteem) c. Eén regime onbetaald tot bepaalde stallingsduur (bv. 3 dagen) Bij onbeperkt onbetaald (b) wordt er geen registratie- en betaalsysteem toegepast. Bij laag betaald (a) of onbetaald tot bepaalde stallingsduur (c) wordt er gewerkt met een automatisch systeem, in combinatie met menselijke bewaking. Het systeem geeft ook informatie aan de gebruikers als zij binnenkomen in de stalling, waar nog plekken vrij zijn. (De Stuurgroep Ruimte voor de Fiets staat op het punt een aanbesteding te houden voor een dergelijk systeem, waarbij de markt met een concreet voorstel mag komen. Het systeem zal uitrolbaar zijn in bestaande stallingen.) Let wel, in alle gevallen zal ook menselijk toezicht noodzakelijk zijn. Zo niet, dan voelen fietsers dit aan als onveilig en ze ervaren een drempel. Er zijn verschillende invullingen denkbaar voor een registratie- en betaalsysteem. Ten eerste kan de fiets worden geregistreerd. Bijvoorbeeld: - Een sensor registreert de fiets. Er hangen beeldschermen bij de ingang voor informatie. De computer registreert hoe lang een fiets er staat en geeft een signaal bij een bepaalde tijdsduur. De betaling loopt dan via menselijke bewaking. - Bij het stallen van de fiets klikt automatisch het rek dicht. Het klikt pas weer open nadat bij een automaat is betaald. Ten tweede kan de fietser worden geregistreerd: - Er komen poortjes rondom elk blok fietsen. Deze zijn te openen met de OV chipkaart, waarbij automatisch het bedrag wordt afgeschreven. Beeldschermen geven weer hoeveel plekken er in een bepaald blok nog vrij zijn. Er kan ook gedacht worden aan een prijsbeleid t.a.v. de locatie binnen de stalling, waardoor alle plekken optimaal worden benut. Bijvoorbeeld: - De plekken bij de uitgang zijn duurder dan de plekken op de bovenste verdieping. - De bovenste etagerekken zijn goedkoper dan de onderste. Er is één professionele beheerorganisatie voor alle stallingen. Deze organiseert centraal het toezicht (één camerasysteem) en informatie voor de gebruiker (bijvoorbeeld waar lege plekken zijn). Dit kan de NS zijn, of er kan een openbare aanbesteding worden gehouden.
Ons kenmerk
Pagina 11/15 NSP_UT/MK
Model 3a Eén regime laag betaald Model 3a
Voordelen
Voordelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - De fietser kan snel een plek vinden via het centrale informatiesysteem. - De fietsendiefstal zal dalen. - Extra services zoals fietsreparatie; hierdoor mogelijk stimulering fietsgebruik. Aantallen - Vraag wordt gereguleerd door betaling. - Geen onrechtmatig gebruik van stallingen als “gratis schuurtje”. Bij betaalde stallingen laten mensen hun fiets langer staan en wordt de beschikbare capaciteit beter benut. Organisatie - Combinatie van fietspoints, OV fiets en beheer Kosten en opbrengsten - Relatief veel handhaving op maaiveld nodig, want niet iedereen wil betalen. - Opbrengsten, gunstige business case. - Fietser draagt zelf bij, verhoogt besef dat openbare ruimte op deze plek schaars is, de kosten hoog, en dat het eigenlijk normaal is dat de fietser meebetaalt.
Model 3a
Nadelen
Nadelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - De fietser kan niet meer gratis stallen. Dit ontmoedigt de fietser, die dan misschien de auto wordt “ingejaagd”. - De fietser een extra handeling verrichten om te betalen. - Risico op ontmoediging fietsgebruik. Aantallen - Door luxere inrichting, automatisch systeem en afgesloten gedeelte passen er minder fietsen in de stallingen. Organisatie - Politiek lastig verkoopbaar. Vergt meer-jarenbeleid om politiek mee te krijgen. - Veel weerstand te verwachten uit maatschappij, met name fietsersbond. - Vergt heroverweging van posities van ProRail, NS Fiets en gemeente. - Afhankelijk van werking registratie- en betaalsysteem, risico van kinderziektes. - Waarschijnlijk zal een dergelijk systeem nog niet operationeel zijn op het moment waarop nu oplevering van stallingen wordt voorzien. Registreren en betalen moet dan tijdelijk met menskracht worden uitgevoerd. - Niet iedereen wil betalen, dus waarschijnlijk veel wildstallen. Kosten en opbrengsten - Investering in de handhaving nodig. - Het automatisch betaalsysteem kost veel geld, zowel in de bouw, als in het beheer. Dit zit niet in het OVT budget en is ook niet elders voorzien. - Het eventueel (tijdelijk) registreren en betalen met menskracht, zal prijzig zijn vanwege de schaalgrootte, en omdat o.a. de fietsflat meerdere in- en uitgangen voor de fiets heeft. - Kans op minder fietsgebruik omdat betaling afschrikt; lagere bezetting leidt tot minder opbrengsten.
Ons kenmerk
Pagina 12/15 NSP_UT/MK
Model 3a
Voorwaarden
Voorwaarden Wijzigingen Programma van Eisen - Het PvE OVT moet worden aangepast op de inrichtingeisen (eisen voor “betaalde stallingen” op alle stallingen van toepassing verklaren) en met valet parking. Ontwerpen stallingen - De onbetaalde stallingen moeten als “betaald” worden ontworpen. - De valet parking moet worden vormgegeven. Beleid en organisatie fietsparkeren - Politiek bestuurlijke en maatschappelijke veld moet worden afgetast. - Betaling moet vanaf eerste moment worden ingevoerd. Later invoeren zal op te grote weerstand stuiten. - Voor het registratie- en betaalsysteem moet er budget komen. - Er moet worden besloten wat het fallback scenario is, indien het automatisch systeem nog niet voorhanden is bij oplevering van de stallingen. - Er moet worden besloten wat het tarief wordt. Dit moet niet te hoog zijn (want dan is er geen vraag meer) maar ook niet te laag (want dan dekt het de meerkosten van bewaking niet). - Er moet besloten worden wat de openingstijden worden (bv. afgestemd op eerste en laatste trein, maar aan oost- en westzijde één stalling langer open). - Er moet duidelijkheid komen over de gewenste staat van de openbare ruimte en de te verwachten handhavingskosten. - Er moet duidelijkheid komen over gewenste vorm van handhaven, namelijk hinderlijk gestalde fietsen lik-op-stuk na half uur verwijderen. Ook moet hier budget voor zijn. - De geldende normen moeten worden aangepast, dat er geen onbetaalde plekken worden aangeboden. Alles betaald is nu volgens de wet niet toegestaan. - Commitment van betrokken partijen en helderheid over verantwoordelijkheden. Model 3b Eén regime onbeperkt onbetaald
Model 3b
Voordelen
Voordelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - De fietser kan op elke hoek terecht. - Geen extra betaalhandelingen. - Onbeperkt onbetaald stimuleert fietsgebruik. - Valet parking voor gebruikers die garantie tegen diefstal en schade willen Aantallen - De aantallen kunnen gemakkelijk worden gerealiseerd in ontwerpen. Organisatie - Weinig organisatie nodig, alleen beheer en toezicht op sociale veiligheid. - Minder fietsen in de openbare ruimte; verhoging veiligheid en toegankelijk OVT gebied met minder handhavingsinspanning. Kosten en opbrengsten - Aanvankelijk weinig handhaving op straat nodig (want stallingen zijn gratis) maar zodra ze vol staan, dan juist extra veel handhaving op straat nodig.
Model 3b
Nadelen
Nadelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - Het kan moeilijk zijn een lege plek te vinden. De stallingen kunnen immers overvol raken en er is geen registratiesysteem (geen nut als alles onbeperkt onbetaald is). - De stallingen kunnen een zooitje worden, wat ook de sociale veiligheid negatief beïnvloedt.
Ons kenmerk
Pagina 13/15 NSP_UT/MK
Aantallen - De stallingen zullen overvol staan. Gratis stallen heeft een aanzuigende werking. Fietsers zullen de stallingen gebruiken als “gratis schuurtje” voor langdurig stallen. Organisatie - Vergt heroverweging van posities van ProRail, NS Fiets en gemeente. - Er zal extra beheer en toezicht nodig zijn om orde te bewaren en om spookfietsen te verwijderen (fietsen die nooit worden opgehaald). Kosten en opbrengsten - Nauwelijks opbrengsten. Er is geen dekking voor de meerkosten van beheer, toezicht en handhaving. Model 3b
Voorwaarden
Voorwaarden Wijzigingen Programma van Eisen - Het PvE OVT moet worden aangepast op de inrichtingeisen: één kwaliteit. Ontwerpen stallingen - De valet parking moet worden vormgegeven. Beleid en organisatie fietsparkeren - Commitment van betrokken partijen en helderheid over verantwoordelijkheden. - Aanvullende budgetten voor toezicht, beheer en handhaving. - Bestuurders moeten overwegen wat ze willen doen als de stallingen vol staan. Model 3c Eén regime onbetaald tot bepaalde stallingsduur
Model 3c
Voordelen
Voordelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - De fietser kan op elke hoek terecht. - De fietser kan snel een plek vinden via het centrale informatiesysteem. Hierdoor hogere benutting (tot 20%). - Geen onrechtmatig gebruik van stallingen als “gratis schuurtje” (alleen nog de “spookfietsen” die helemaal niet meer worden opgehaald). - Valet parking voor gebruikers die garantie tegen diefstal en schade willen - Wordt gesteund door de Utrechtse fietsersbond. Zij verwijzen bovendien naar enquete resultaten dat reizigers bereid zijn na twee dagen te betalen. Aantallen - Tijdsduur en prijs kunnen inspelen op de vraag, of zelfs de vraag reguleren. Organisatie - Kans om Utrecht innovatief op de kaart te zetten als innovatieve fietsstad. - Minder fietsen in de openbare ruimte; verhoging veiligheid en toegankelijk OVT gebied met minder handhavingsinspanning. - Combinatie van fietspoints, OV fiets en beheer - Er zijn lessen uit andere steden. In Amsterdam Zuid WTC moeten fietsers na 2 dagen betalen. In Leiden moeten fietsers vanaf een bepaalde stallingsduur betalen, maar dan ook met terugwerkende kracht voor de eerste dagen. Kosten en opbrengsten - Relatief weinig kosten voor handhaving. - Extra kansen voor inkomsten
Model 3c
Nadelen
Nadelen Klantvriendelijkheid en kwaliteit - De fietser kan niet meer onbeperkt gratis stallen. - Mogelijk moet de fietser een extra handeling verrichten.
Ons kenmerk
Pagina 14/15 NSP_UT/MK
Aantallen - Door luxere inrichting, automatisch systeem en afgesloten gedeelte passen er minder fietsen in de stallingen. Organisatie - Afhankelijk van werking nieuw registratie- en betaalsysteem, risico van kinderziektes. - Waarschijnlijk zal een dergelijk systeem nog niet operationeel zijn op het moment waarop nu oplevering van stallingen wordt voorzien. Registreren en betalen moet dan tijdelijk met menskracht worden uitgevoerd. Kosten en opbrengsten - Het automatisch systeem kost veel geld, zowel in de bouw, als in het beheer. Dit zit niet in het OVT budget en is ook niet elders voorzien. - Het eventueel tijdelijk registreren en betalen met menskracht, zal prijzig zijn vanwege de schaalgrootte, en omdat o.a. de fietsflat meerdere in- en uitgangen voor de fiets heeft. Model 3c
Voorwaarden
Voorwaarden Wijzigingen Programma van Eisen - Het PvE OVT moet worden aangepast op de inrichtingeisen “de luxe” en met valet parking. Ontwerpen stallingen - De onbetaalde stallingen moeten als “betaald” worden ontworpen. - De valet parking moet worden vormgegeven. Beleid en organisatie fietsparkeren - Nieuw soort regime, vergt politiek-bestuurlijke besluitvorming en heroverweging van posities van ProRail, NS Fiets en gemeente. - Voor het registratie- en betaalsysteem moet er budget komen. - Er moet worden besloten wat het fallback scenario is, indien het automatisch systeem nog niet voorhanden is bij oplevering van de stallingen. - Er moet worden besloten vanaf welk moment betaald moet worden, en hoeveel. - Er moet besloten worden wat de openingstijden worden (bv. afgestemd op eerste en laatste trein, maar aan oost- en westzijde één stalling langer open).
Ons kenmerk
Pagina 15/15 NSP_UT/MK
Opzet beheerorganisatie fietsparkeervoorzieningen stationsgebied
Aanleiding Het bestaande stallingtekort, de verwachte groei van het fietsgebruik en het toenemende aandeel van treinreizigers die de fiets als vervoermiddel in het voor- en natransport gebruiken, leiden tot een steeds grotere opgave. Niet in de minste plaats in de gemeente Utrecht. De totale opgave voor openbaar fietsparkeren voor de nieuwe OV-Terminal betreft 22.000 fietsstallingplekken. Tegelijkertijd heeft Utrecht een hoge ambitie met de inrichting van het maaiveld rondom het station, zoals vastgelegd in het Masterplan van het Stationsgebied. Alle stallingplekken worden daarom waar mogelijk inpandig gerealiseerd. Utrecht ziet zich daarmee geplaatst voor een enorme opgave. Deze opgave biedt een unieke kans voor de stad. Fietsen is duurzaam en gezond en levert een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid en bereikbaarheid van de stad. Bovendien draagt fietsen op een positieve manier bij aan het milieu en de verkeersveiligheid. De fiets als vervoermiddel in het voor- en natransport van het reizen per trein is een duurzame schakel in de mobiliteitsketen. De populariteit van de fiets leidt echter ook tot problemen. Overvolle stallingen zorgen voor een rommelig beeld, uitpuilende fietsenrekken belemmeren de doorgang en het wordt voor fietsende treinreizigers steeds moeilijker een plek te vinden in de stalling. Lange loopafstanden van stalling naar perron, rekken waar de moderne fiets niet in past en een gevoel van sociale onveiligheid in de stallingen, zijn de meest ervaren problemen van fietsers. Daarnaast vormt fietsendiefstal een groot probleem. Het vinden van oplossingen voor het fietsparkeerprobleem in Utrecht, maar ook in andere gemeenten, wordt steeds moeilijker. Dit is voor een groot deel te wijten aan: •
De schaarste aan ruimte bij stations waardoor steeds meer gekozen moet worden voor bebouwde (ondergrondse) voorzieningen met als gevolg dat de kosten voor de fietsvoorzieningen steeds hoger worden
•
De verschillende facetten van het fietsparkeerproduct, waarbij inpandig stallen, parkeren in de openbare ruimte en handhaving communicerende vaten zijn. Hierdoor lopen publieke en private verantwoordelijkheden door elkaar heen.
•
De grondeigendomsrechten in het stationsgebied die bij verschillende partijen ligt. Hierdoor is de aanleg of uitbreiding van fietsenstallingen een complexe opgave en verschilt de taak- en rolverdeling tussen partijen per gemeente;
•
Het ontbreken van een compleet en breed inzicht in de kosten en baten van het fietsparkeren bij stations. Voor de betrokken partijen is het inzicht hoofdzakelijk beperkt tot de eigen kosten en baten en partijen richten zich hoofdzakelijk op het ‘sluitend’ krijgen van de eigen business case.
•
De versnipperde en complexe organisatie van het fietsparkeren bij stations als gevolg van de vele betrokken partijen in het stationsgebied die allemaal een deeltaak hebben, maar waarbij niemand verantwoordelijk is voor het totaal.
•
Contractueel is eerder overeengekomen dat NS, Prorail en Gemeente gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de businesscase die ontstaat. Deze gezamenlijke verantwoordelijkheid is lastig uit te voeren op moment dat alle partijen juridisch en beleidsmatig gebonden blijven aan hun eigen organisatie en de daarbij behorende kaders.
Om de belemmering van een versnipperde en complexe organisatie weg te nemen is het van belang om een integrale benadering te hanteren in organisatie en financiering van het fietsparkeren. Dat wil zeggen dat financiering en rolverdeling niet alleen op één onderdeel gericht is, maar dat het fietsparkeervraagstuk als een integraal vraagstuk wordt benaderd. In deze integrale benadering wordt vanuit het ontwerp ook het toekomstig beheer al meegenomen. Dat betekent dat niet alleen gekeken wordt naar de initiële investeringslasten van de verschillende stallingen, maar ook naar de toekomstige exploitatielasten daarvan. Daarom zal één partij moeten worden aangewezen als (eind-) verantwoordelijke voor het fietsparkeren in het stationsgebied. Vanuit dat oogpunt is het wenselijk dat de gemeente Utrecht een organisatie voor het fietsparkeren opricht die integraal verantwoordelijk is voor de aanleg, het beheer van de fietsenstallingen in het Stationsgebied én de handhaving op maaiveld. Deze organisatie voor het fietsparkeren – met onderliggend een samenwerkingsconvenant of -overeenkomst – zal in samenwerking met ProRail, NS en de Gemeente Utrecht tot stand moeten komen. Hierin neemt de gemeente Utrecht een regierol. Deze partijen gaan tevens op zoek naar andere en vernieuwende partijen die een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van het fietsparkeren in het stationsgebied, zoals winkeliers, scholen, verenigingen, maatschappelijke organisaties enzovoort. Partijen die een relevante bijdrage kunnen leveren, zullen deel gaan uitmaken van de organisatie voor het fietsparkeren. Het project moet leiden tot een operationele organisatie bestaande uit diverse partijen die in het stationsgebied Utrecht integraal verantwoordelijk is voor het fietsparkeren en dat zorgt voor een sociaal veilig en overzichtelijk stationsgebied dat aantrekkelijk is voor treinreizigers om met de fiets naar het station te komen. Zij voorziet in voldoende en kwalitatief goede stallingvoorzieningen waarbij er een compleet beeld bestaat van de kosten en baten van aanleg tot en met beheer en onderhoud. Samengevat; Het beoogde resultaat van het project is, dat bij voltooiing ervan een organisatie voor het Fietsparkeren bij het Centraalstation in Utrecht volledig operationeel is, waarin in ieder geval de gemeente Utrecht, de NS, ProRail, maar zo mogelijk ook andere stakeholders (organisaties in de buurt van het station) zitting hebben. De huidige aanpak en daarop gebaseerde regelgeving en taakverdeling bij grote steden niet meer tot een goede oplossing van het fietsparkeren kan leiden. De huidige aanpak is voor grote steden failliet. Het nieuwe concept streeft een integrale benadering na in organisatie, financiering en grondeigendom. Bestaande bij het fietsparkeren betrokken partijen gaan in de organisatie voor het Fietsparkeren waar dat meerwaarde biedt samenwerken met nieuwe partners.
Een integrale business case Het werken vanuit een integrale business case benadering staat hierbij centraal. In de integrale business case zullen de jaarlijkse kosten en baten van het fietsparkeren voor het stationsgebied voor en in samenwerking met alle belanghebbende partijen inzichtelijk worden gemaakt. Dat geldt voor zowel de investeringen in fietsparkeervoorzieningen, als voor de beheer- en onderhoudsfase. Op deze wijze is er bij de aanleg al aandacht voor goed beheerbare fietsparkeervoorzieningen en sluiten ontwerp en beheer goed op elkaar aan. De gedachte achter de business case benadering is dat de kosten voor elke geparkeerde fiets in het stationsgebied gedekt zijn. Het verhogen van de kostendekkingsgraad van het fietsparkeren is te bereiken door het verhogen van en/of zorgen voor aanvullende inkomstenbronnen en/of kostenreductie. In een onderzoek van VenW, NS, ProRail en de Stedenbaan Gemeenten Delft, Den Haag en Leiden en lokale partners, zijn hiervoor verschillende vernieuwende ideeen aangedragen, die
voor de situatie in Utrecht met lokale partners op haalbaarheid worden getoetst en als inspiratie zullen dienen om te komen tot vernieuwende financieringscontructies. In het stappenplan is voorzien dat een verkenning zal plaatsvinden welke andere dan de huidige partijen een structurele bijdrage kunnen leveren aan de oplossing van het fietsparkeerproblematiek. Gezocht wordt naar het aanbod van zowel publieke als private partijen in het stationsgebied, maar ook partijen buiten het stationsgebied die baat hebben bij goede fietsparkeervoorzieningen in het stationsgebied worden hierbij betrokken. Indien gezamenlijk wordt vastgesteld dat een partij een structurele bijdrage kan leveren, worden afspraken hierover gemaakt en zal de partij deel uit gaan maken van de ‘Organisatie Fietsparkeren stationsgebied Utrecht’.
Aanpak en resultaten Het beoogde resultaat van deze aanpak is, dat bij voltooiing ervan een organisatie voor het Fietsparkeren bij het Centraalstation in Utrecht volledig operationeel is, waarin in ieder geval de gemeente Utrecht, de NS, Pro Rail, maar zo mogelijk ook andere stakeholders (organisaties in de buurt van het station) zitting hebben. De beheersorganisatie is ten aanzien van fietsenstallingen verantwoordelijk voor:
onderhoud;
schoonmaak;
bewaking;
toezicht;
handhaving en;
exploitatie.
De oprichting van de beheersorganisatie geschiedt middels een gefaseerde aanpak, die begint met een verkenning en eindigt met een volledig operationele organisatie. In elke fase zijn vier – onderling samenhangende – elementen aan de orde: proces:
hoe wordt het proces in deze fase aangepakt?
doel:
wat willen partijen in deze fase bereiken?
resultaat:
welke concrete producten moeten er aan het einde van de fase liggen?
haalbaarheid:
kán worden gerealiseerd wat men wil en willen alle betrokkenen dit inderdaad?
Belangrijk is dat alle deelnemers per fase dezelfde beelden hebben bij het doel en het resultaat van die fase. De overgang naar elke volgende fase wordt dus gemarkeerd met een expliciet besluit op bestuurlijk niveau ter afronding van die fase en als opmaat naar de volgende fase. Dit is een cruciaal aspect. Visueel ziet dit er uit als volgt
1. Intentionele fase
2. Strategiefase
Proces
Proces
Doel
Resultaat
Haalbaarheid
Doel
Resultaat
Haalbaarheid
3. Plan- en Ontwerpfase
4. Implementatiefase
Proces
Proces
Doel
Resultaat
Haalbaarheid
Doel
Resultaat
Haalbaarheid
In de intentionele fase wordt verkend welke (overige) partijen aan de samenwerking zouden willen deelnemen en wat de scope, reikwijdte, en (werk-) terreinen van de samenwerking zouden moeten zijn. Resultaat van deze fase is een startnotitie die tevens als besluitdocument fungeert.
In de strategiefase wordt een businesscase opgesteld met inbegrip van een organisatiemodel en keuze van de rechtsvorm. Resultaat van die fase is dan ook een businesscase met inbegrip van een keuze van organisatiemodel en rechtsvorm, die tevens als besluitdocument fungeert.
In de plan- en ontwerpfase worden de statuten van de rechtspersoon opgesteld en wordt de businesscase uitgewerkt in een implementatieplan, dat tevens als besluitdocument fungeert. Resultaat van deze fase zijn conceptstatuten en het implementatieplan.
In de implementatiefase worden alle handelingen verricht ten behoeve van het feitelijk (turn key) en juridische oprichten (passeren notariële akte, inschrijving bij de KvK) van de organisatie. Resultaat is dan ook een nieuwe organisatie.
Per fase worden één of meerdere stappen gezet: Intentionele fase Stap 1: Kick-off In de kick-off stap wordt het stappenplan definitief gemaakt, en wordt afgesproken welke andere partijen, naast gemeenten ProRail en NS in de verkenning moeten worden betrokken. Stap 2: Verkenning mogelijke andere partijen De verkenning van mogelijke andere partijen geschiedt middels een of meerdere alliantiefabriek sessie(s). Daarbij wordt ook gekeken naar mogelijk rollen, belangen, bijdragen en verantwoordelijkheden van deze partijen ten aanzien van een organisatie voor het Fietsparkeren. Stap 3: Opstellen en vaststellen startnotitie In de startnotitie wordt vastgelegd welke partijen samen willen overgaan tot het oprichten van de organisatie voor het Fietsparkeren, welke uitgangspunten en voorwaarden hiervoor gelden, en aan welke aspecten in de volgende fase in het bijzonder aandacht moet worden besteed. In de startnotitie zijn tevens definitieve afspraken ten aanzien van belangen, bijdragen, verantwoordelijkheden en sturingsinstrumenten opgenomen. Strategiefase Stap 4a: Opstellen businesscase De businesscase moet een haalbare, uitvoerbare en betaalbare case schetsen voor de organisatie voor het Fietsparkeren. Hierbij wordt aandacht besteed aan de taken
onderhoud;
schoonmaak;
bewaking;
toezicht; en
handhaving.
Exploitatie (inkomsten)
Ook wordt aandacht besteed aan het benodigde investeringsvolume. Stap 4b: Onderzoek en afweging organisatiemodel en rechtsvorm In deze stap worden verschillende organisatiemodellen en bijbehorende rechtsvormen (denk o.a. aan stichting, coöperatie en BV) afgewogen om tot een keuze te komen voor een organisatiemodel en rechtsvorm die past bij de afspraken omtrent belangen, bijdragen, verantwoordelijkheden en sturingsinstrumenten Plan-en Ontwerpfase Stap 5a t/m 5x: Opstellen implementatieplan Hoeveel stappen gezet moeten worden om het stappenplan op te stellen is nu nog niet met zekerheid te zeggen omdat sterk afhankelijk is van de businesscase. Te denken valt in ieder geval aan aspecten als:
passiva en activa;
financiering;
personeel; en
bedrijfsvoering.
Stap 6a t/m 6x: Opstellen conceptstatuten en overige juridische brondocumenten Het aantal stappen dat gezet moet worden om tot opstellen van de conceptstatuten te komen is mede afhankelijk van de complexiteit van het gekozen organisatiemodel en het aantal partijen die betrokken zijn. Te denken valt aan aspecten als
doelen van de organisatie;
samenstelling van organen;
onderlinge verhouding van organen;
rechten en plichten van de organisatie en de betrokken partijen; en
controle en sturing.
Implementatiefase Stap 7a t/m 7x: Uitvoeren implementatieplan De uitvoering van het implementatieplan volgt de stappen die daarvoor in het implementatieplan zijn opgenomen. Stap 8a t/m 8x: Juridische oprichting De stappen die nodig zijn voor juridische oprichting zijn mede afhankelijk van de gekozen rechtsvorm en organisatiemodel. In ieder geval worden de statuten in een notariële akte gepasseerd en ingeschreven bij de KvK.
De gefaseerde aanpak borgt als zodanig ook dat planning kan worden gehaald. Na het motto ‘first things first’ wordt gewerkt met een steeds groter wordende mate aan detaillering. Dit voorkomt dat bijvoorbeeld bij de uitwerking van een bepaald aspect opeens discussie over uitgangspunten wordt gevoerd. Per fase wordt nauwkeurig gekeken naar de bijbehorende activiteiten en planning. Dit betekent dat effecten voor de totale planning (tijdsverlies) aan het begin van een fase kunnen worden geanticipeerd, in plaats dat zij aan het eind van de fase ‘ontdekt’ worden.
De Gemeente Utrecht zal hierbij gebruik maken van de Alliantiefabriek methodiek. De Alliantiefabriek is een werkwijze die positieve energie voortbrengt en partijen stimuleert om op een andere wijze na te denken over hun eigen rol. Veel bedrijven, organisaties en individuen zijn zich goed bewust van hun vraag maar veel minder van wat ze te bieden hebben. Daardoor ligt veel potentieel aanbod ongebruikt op de plank en worden mogelijke synergievoordelen onvoldoende benut. De Alliantiefabriek is een sessie van drie uur waarin we het aanbod van partijen zichtbaar maken en matchen waardoor nieuwe samenwerkingsrelaties, oplossingsrichtingen en innovatieve productmarktcombinaties ontstaan. Door niet alleen de gebruikelijke partijen uit te nodigen, krijgt het vernieuwende karakter van de oplossingenrichtingen een extra impuls. We zijn op zoek naar partijen die mogelijk iets te bieden hebben waar het gaat om een nieuwe oplossing voor het fietsparkeervraagstuk. De Alliantiefabriek gaat uitdrukkelijk niet over belangenbehartiging maar is bedoeld om tot creatieve nieuwe inzichten te komen. De bijeenkomst heeft daarmee uitsluitend een verkennend karakter. De ideeën en allianties die uit de Alliantiefabriek voortkomen, worden nader uitgewerkt en krijgen een plek in de Organisatie voor het Fietsparkeren stationsgebied Utrecht. Bereikt tussenresultaat
Zichtbaar
startnotitie
Eind 2010
businesscase met inbegrip van een organisatiemodel en keuze van de rechtsvorm
Eind eerste kwartaal 2011
implementatieplan
Begin derde kwartaal 2011
Organisatie opgericht
Januari 2012 (op dat tijdstip is de organisatie juridisch en feitelijk opgericht, de implementatie van verschillende deeltrajecten loopt daarna zo nodig door)
Utrecht als proeftuin Zoals eerder aangegeven is het opzetten van een ‘Organisatie Fietsparkeren stationsgebied Utrecht’ een innovatief concept dat een systeemsprong betekent voor het fietsparkeren bij stations in Nederland. De nieuwe organisatie is een proeftuin voor het eenduidig beheren van de openbare ruimte. Wanneer dit concept goed werkt, dan kan dit voor meer stationsgebieden en andere openbare gebieden worden toegepast. Welke rechtsvorm gekozen wordt is afhankelijk van de lokale situatie, maar dit kan bijvoorbeeld een ‘Stichting Fietsparkeren Stationsgebied Utrecht’ worden. De organisatie dwingt samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen af. Innovatief is daarbij ook dat niet alleen bestaande partijen zoals de gemeente, ProRail en NS deel zullen uitmaken van deze organisatie, maar dat tevens lokale partijen vanuit het stationsgebied of andere
belanghebbenden deel uit kunnen gaan maken van de organisatie en een taak krijgen in het beheer en onderhoud van de fietsenstallingen bij het station. Daarnaast betekent de integrale business case benadering waarbij samen met publiek en private partners in de organisatie voor het fietsparkeren wordt gekeken naar aanvullende inkomstenbronnen en mogelijkheden voor kostenreductie een innovatie.
Planning en doorlooptijd Bereikt tussenresultaat
Begindatum
Einddatum
Intentionele fase: startnotitie
Najaar 2010
Eind 2010
Strategiefase: businesscase met inbegrip van een organisatiemodel en keuze van de rechtsvorm
Eind 2010
Eind eerste kwartaal 2011
Plan en ontwerpfase: implementatieplan
Begin tweede kwartaal 2011
Begin derde kwartaal 2011
Implementatiefase: Organisatie opgericht
Begin tweede kwartaal 2011
Januari 2012 (op dat tijdstip is de organisatie juridisch en feitelijk opgericht, de implementatie van verschillende deeltrajecten loopt daarna zo nodig door)
Besluitenhistorie Projectorganisatie Stationsgebied P o s t a d r e s Postbus 1273, 3500 BG Utrecht B e z o e k a d r e s Vredenburg 40, Utrecht T e l e f o o n 030 - 286 96 00 F a x 030 - 286 96 01
Betreft Datum
E - m a i l stationsgebied@utrecht.nl
Besluitenhistorie fietsparkeren (excl. tijdelijk fietsparkeren) 30-08-2010
Deze besluitenhistorie bevat de openbare besluiten van college en gemeenteraad die over dit onderwerp genomen zijn. 2 2 j a n u a r i 2 0 0 2 eindrapportage planontwikkeling Stationsgebied (1 en A)
-
8 f e b r u a r i 2 0 0 2 Raadsvoorstel (Eindrapportage Stationsgebied, Revitalisering Stationsgebied), nr 28. Aan beide zijden van het station is plaats voor Kiss en Ride, taxi, fietsstallingen en parkeervoorzieningen. Deze principes zijn nu verwerkt, als niet-referendabel onderdeel, van beide referendum plannen (p.14). 2 4 j u n i 2 0 0 3 Raadsbrief (over het concept Masterplan Stationsgebied en toelichting), kenmerk
03.730.264. -
A u g u s t u s 2 0 0 3 Masterplan (Stationsgebied) De routes in het Stationsgebied zijn onderdeel van de hoofdfietsstructuur of sluiten daarop aan. Op cruciale plaatsen, zoals het Westplein, kruisen fietsroutes het openbaar vervoer ongelijkvloers. In het gebied komen voldoende stallingplaatsen in de openbare ruimte. De totale behoefte aan fietsparkeerplaatsen is circa 33.000 plaatsen. Het merendeel wordt gerealiseerd bij de OV-Terminal, waar het aantal plaatsen groeit van 10.000 naar 17.500. Het aantal plaatsen voor de kantoren in het gebied groeit van 8.000 naar 11.500. Het is de verantwoordelijkheid van de bouwers van de kantoren deze plaatsen te realiseren. Voor de overige functies komen er nog eens circa 4.000 fietsparkeerplaatsen. Het is onvermijdelijk dat op maaiveld in de openbare ruimte goede voorzieningen voor onbetaald fietsparkeren worden gerealiseerd. In de uitwerking van de deelplannen zal dit de nodige aandacht krijgen. Aspecten die een rol spelen zijn: betaald/onbetaald, bebouwd/onbebouwd, beheerd/onbeheerd en de wijze van handhaving (p. 22).
2 8 n o v e m b e r 2 0 0 3 Raadsvoorstel (Vaststelling Masterplan Stationsgebied) nr. 277. 6 o k t o b e r 2 0 0 4 Raadsvoorstel (Actualisatie Masterplan Stationsgebied) nr. 190. j u n i 2 0 0 5 Addendum Masterplan 2 0 s e p t e m b e r 2 0 0 5 Bilaterale ontwikkelovereenkomst (BOO Hoog Catharijne / Gemeente Utrecht),
05730267 Winkelgebouw Winkelcentrum Vredenburg-noord
Dit blok is ingetogen en sluit daarmee aan bij de architectuur en materialisering van de bestaande bebouwing. Het Winkelgebouw Vredenburg Noord geeft het Vredenburg een pleinwand waar deze nu ontbreekt. Het stratenpatroon van de historische binnenstad wordt hersteld. Dit blok voorziet in een
ondergrondse fietsenstalling, twee lagen winkels en daarboven woningen die ontsloten worden aan het Vredenburgplein (p. 6). 1 4 d e c e m b e r 2 0 0 6 Raadsbesluit (Vaststelling structuurplan Stationsgebied), raadsvoorstel 2006/238
Verkeer
Er wordt infrastructuur aangelegd voor zowel snelverkeer (autoverkeer en openbaar vervoer) als langzaam verkeer (fietsers en voetgangers). Kaart met aangegeven hoofdfietsroute, lokale fietsverbinding en fietsenstalling (p. 23, 24). De routes in het Stationsgebied zijn onderdeel van de hoofd fietsstructuur of sluiten daarop aan. Op cruciale plaatsen, zoals het Smakkelaarsveld en het Westplein, wordt het openbaar vervoer ongelijkvloers gekruist. In het gebied komen voldoende parkeervoorzieningen in de openbare ruimte. De totale behoefte is circa 33.000 stallingplaatsen. Het merendeel van de toevoeging wordt gerealiseerd bij de OV-Terminal, waar het aantal plaatsen kan groeien van 8.800 naar 22.000. Het aantal plaatsen voor kantoren in het gebied groeit van 8.000 naar 11.500. Het is de verantwoordelijkheid van de bouwers van de kantoren deze plaatsen te realiseren. Voor de overige functies zullen minstens 4.000 stallingplaatsen nodig zijn. Voor het benodigde aantal stallingplaatsen wordt, analoog aan de parkeerbalans, ook een fietsparkeerbalans bijgehouden. Op maaiveldniveau worden goede voorzieningen voor onbetaald fietsparkeren in de openbare ruimte gerealiseerd. Aspecten die daarbij een rol spelen zijn betaald/onbetaald, bebouwd/onbebouwd, beheerd/onbeheerd en de wijze van handhaving (p. 35). 2 4 a p r i l 2 0 0 7 Projectovereenkomst ProRail en gemeente Utrecht (Scope OVT) Voorafgaande aan de subsidiebeschikking, heeft de gemeente met het Ministerie van Verkeer & Waterstaat over drie nog resterende onderwerpen afspraken gemaakt. Onder andere dat de extra kosten van de grotere fietsenstalling (22.000 in plaats van 17.500 fietsparkeerplaatsen); de extra kosten van 8 miljoen euro worden verwerkt in de beschikkingsverlening van V & W. Om de overeenkomst is af is afgesproken dat in de gemeentelijke scope de projecten zijn opgenomen waarvan de uitvoeringsverantwoordelijkheid bij de gemeente ligt, dit geldt onder andere voor de fietsenstallingen aan de westzijde. De gemeente zal deze aanbesteden. 1 1 j u l i 2 0 0 7 Intentieovereenkomst Beheer OVT Intentieovereenkomst tussen gemeente Utrecht, NS Stations BV en ProRail BV. De overeenkomst gaat in op integraal beheer in en rond de OV-terminal. De gemeenschappelijke visie en uitgangspunten zijn vastgelegd, dit heeft ook betrekking op de exploitatie en het beheer van de 22.000 OV-gerelateerde fietsenstallingen die in het kader van de OV-terminal gerealiseerd worden. 2 4 j a n u a r i 2 0 0 8 Bilaterale ontwikkelings- en projectovereenkomst (deelgebieden Koppen OV-T/Radboud
C.A.) Op het Erfpachtrecht Voorzetgebouw zijn de Erfpachtvoorwaarden HC van toepassing, alsmede de navolgende bijzondere voorwaarden: Relatie met OV-T:
e. Indien de realisatie van de OV-T doorgang vindt, staat de Gemeente er jegens de erfpachter voor in dat het SO de enige ontsluiting vormt van de OV-T aan de Oostzijden van de OV-T, behoudens twee aanvullende ontsluitingen aan de Oost-zijde ten behoeve van twee fietsenstallingen (p. 53).
2
S e p t e m b e r 2 0 0 8 Bestuursrapportage Stationsgebied 08.010466 ProRail zal de het fietsgebouw versneld realiseren (p. 11).
Onder stationsplein west komt een fietsenstalling van 5.000 fietsparkeerplaatsen (p. 12). Opvallende trend is de toename in het gebruik van de fiets. De fiets is een factor van belang in het herontwikkelingsproces van het Stationsgebied. Meer dan wij in de fase van de totstandkoming van het Masterplan Stationsgebied hadden gedacht, is de fietser – met de voetganger – de voornaamste weggebruiker in het Stationsgebied. Iedere dag bewegen zich een groot aantal fietsers door het gebied. Het aantal geparkeerde fietsen neemt nog steeds toe. De hoeveelheden geparkeerde fietsers in het Stationsgebied maakt het nodig beleid te ontwikkelen. Het "deur tot deur" gedrag is vanwege de grote aantallen niet meer mogelijk. In het stationsgebied en in de oude binnenstad zal er – net als bij de auto – een verbod op het parkeren van fietsen moeten komen. Daar moeten wel gebouwde stallingvoorzieningen tegenover staan. Er moeten dus middelen worden vrijgemaakt om in het centrum gebouwde fietsenstallingen te realiseren (p. 18, 19). Voor het project Stationsplein West is een administratieve technische wijziging doorgevoerd. Zowel de kosten voor de aanleg van de fietsenstalling onder het plein als de 100% bijdrage van ProRail zijn nu in de grondexploitatie opgenomen. Voorheen was alleen de aanleg van het plein als kostenpost opgenomen (p. 26). De overlast van wild geparkeerde fietsen is, met name op en rond het Vredenburgplein, een probleem. De gemeente heeft inmiddels meer fietsparkeerplekken teruggeplaatst dan er voor de bouw waren en blijft zoeken naar alternatieven. Daarnaast wordt, conform de aanbevelingen uit de evaluatie tijdelijke maatregelen Vredenburg, gestart met een bewustwordingscampagne onder fietsers. Met ingang van september kunnen wild geparkeerde fietsen op en rond het kruispunt C&A/Bijenkorf/Vredenburgplein worden verwijderd (p. 30). 6 n o v e m b e r 2 0 0 8 Motie (Realiseer in 2009 extra fietsparkeerplekken in de binnenstad), M061
Overgenomen Om naast de structurele plannen voor de lange termijn, ook op korte termijn winst te pakken die mogelijk is. Dit door te onderzoeken op welke plekken in de binnenstad in 2009 nieuwe fietsparkeerplekken gemaakt kunnen worden, structureel of tijdelijk; Waarbij de aangedragen opties (Catharijnebak, Mariaplaats, Neude, onder Stadhuis, Janskerkhof, pand Paardenveld, postkantoor Neude) worden meegenomen en tevens wordt gekeken naar de bewegwijzering van de fietsparkeerplaatsen. Om in 2009 daadwerkelijk een substantieel aantal nieuwe plaatsen te realiseren, naast de winst die al geboekt wordt op het Smakkelaarsveld. Deze extra fietsparkeerplaatsen te bekostigen uit de middelen voor voldoende stallingvoorzieningen en zonodig een aanspraak te doen op de reserve fietsparkeren. Reactie: Wij geven aan de motie wat betreft het Stationsgebied op verschillende manieren invulling. Naast de tijdelijke fietsenstalling op het Smakkelaarsveld, is er inmiddels onder Van Haren aan het Vredenburg (ingang Lange Koestraat) een bewaakte fietsenstalling gerealiseerd. 2 4 S e p t e m b e r 2 0 0 9 Stuurgroep uitvoeringsovereenkomst Utrecht Stationsgebied (OV-terminal, b.
fietsparkeren)
Stuurgroep stemt in met: De scopewijziging ten opzichte van het PvE op de volgende punten:
3
1. In plaats van het onderscheid tussen betaalde en onbetaalde stallingen, het realiseren van alle fietsenstallingen inpandig en met hetzelfde kwaliteitsniveau. 2. een beheerdersruimte en een fietspoint in alle stallingen en niet uitsluitend in de betaalde stallingen; 3. beperkte (2%) stallingfaciliteiten opnemen voor brommers en fietsen met afwijkende maten (bakfietsen, kinderkar etc.); 4. uitgaan van specifieke eisen voor beheer en sociale veiligheid (zoals bijv. overzicht creĂŤren door gedeeltelijke toepassing van enkellaags-rekken); Ten aanzien van de voorgestelde technische wijzigingen van het programma van eisen, stelt de stuurgroep dat als aanvullende financiering voor het hogere kwaliteitsniveau niet wordt gevonden, de oude kwaliteitsnorm wordt gehandhaafd. De technische wijzigingen zijn: a. als plafondhoogte 3.00 meter aanhouden in plaats van 2.70 meter; b. in plaats van rekken met 37,5 cm hart-op-hart afstand, kiezen voor rekken met 40 cm hart-op-hart afstand; c. kiezen voor andere maatvoering van de gangpaden (cf. PvE 2.10 en om de 15 meter doorsteken). Het organiseren van dekking voor de benodigde extra investeringskosten ter hoogte van circa 16 miljoen euro is te beschouwen als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de betrokken partijen (namelijk: gemeente, Rijk, NS en ProRail). M e i 2 0 1 0 Bestuursrapportage Stationsgebied Met betrekking tot het kwaliteitsniveau van de te realiseren OV-gerelateerde fietsenstalling in het Stationsgebied heeft de Stuurgroep Rijk-gemeente in september 2009 besloten in eerste instantie in te zetten op het realiseren van ruim 17.000 fietsenstallingen in 2015 met een hoger kwaliteitsniveau dan oorspronkelijk gepland. Het bestaande standaard programma van eisen (PvE) voor fietsenstallingen bij stations bleek namelijk ongeschikt doordat dit PvE volledig gebaseerd is op maaiveldstallingen terwijl in Utrecht alle in de eindsituatie (2025) te realiseren 22.000 stallingen in gebouwde voorzieningen worden gerealiseerd. De extra kwaliteitseisen worden gesteld om de functionaliteit en de sociale veiligheid van de stallingen te kunnen garanderen. De financiĂŤle dekking voor deze extra kwaliteit ontbreekt op dit moment nog voor een belangrijk deel. Afgesproken is dat de betrokken partijen (ProRail, V&W, NS en gemeente) zich gezamenlijk zullen inspannen om de aanvullende financiĂŤle middelen te genereren. Wanneer dat niet of onvoldoende lukt, wordt op het oude kwaliteitsniveau teruggevallen (p. 14). De update van de fietsparkeerbalans is na de zomer 2010 gereed en wordt opgenomen in de voortgangsrapportage in december 2010. Deze balans brengt de ontwikkelingen rond het fietsparkeren tijdens de uitvoering in beeld (p. 22).
Raadsbrief: brief van het college van B&W aan de raad.
Commissiebrief: brief van het college van B&W aan een commissie. Disclaimer De gemeente Utrecht heeft deze besluitenhistorie met zorgvuldigheid samengesteld, maar sluit fouten niet uit. Aan deze besluitenhistorie kunnen geen rechten worden ontleend en de gemeente aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele omissies. Suggesties en opmerkingen zijn van harte welkom.
4