Stedenbouwkundig- en beeldkwaliteitsplan Westflank Zuid

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan Westflank Zuid; CU 2030

GROUP A, juni 2013 - versie definitief

2

Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 opgave en achtergrond 1.2 status 1.3 leeswijzer

5 6 8 9

2 Kaders 2.1 schakelen op verschillende schaalniveau’s 2.2 beleidsmatige kaders 2.3 raakvlakken: ontwikkelingen in de omgeving 2.4 programmatische en functionele kaders

11 12 14 18 22

3 Stedenbouwkundig Plan 3.1 de Westflank: ruimtelijke kwaliteit en samenhang 3.2 openbare ruimte Westflank Zuid 3.3 bouwmassa 3.4 fietsenstalling & parkeergarage 3.5 fasering

27 28 34 54 68 74

4 Beeldkwaliteit Plan 4.1 kaders en algemene kwaliteitscriteria Westflank 4.2 het zuidelijke Forum 4.3 het Knoopplein 4.4 Croeselaan en Montageweg 4.5 gebouwen aan het Forum & Knoopcomplex 4.6 fietsenstalling & parkeergarage

81 82 84 88 92 96 104

5 Vervolg 5.1 vervolg en vervolgopgaven

109 110

Samenvatting randvoorwaardenkaarten

113

Colofon

118

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

3

4

1 Inleiding

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

5

1.1 Opgave en achtergrond Het westelijke Stationsgebied van Utrecht maakt een enorme transfomatie door. Een vernieuwing die een positieve bijdrage zal leveren aan het functioneren van het grootste station van Nederland en daarmee de reizigerskwaliteit. En een vernieuwing die een impuls geeft aan het functioneren en de leefkwaliteit van de Utrechtse binnenstad. Deze vernieuwingsslag is een uitdagende en complexe opgave welke zich uitstrekt over vele jaren. De contouren liggen vast in het Masterplan uit 2004. Op basis van dit plan worden deelgebieden uitgewerkt en gerealiseerd.

De eerste projecten krijgen vorm, zoals de OV Terminal, het Stadskantoor Utrecht en het Stationsplein West. Aan andere deelgebieden wordt nog gewerkt, waaronder Westflank Zuid.

De Gemeente, Rijksgebouwendienst en NS Stations hebben de handen ineengeslagen om te komen tot een integrale gebiedsontwikkeling van de Westflank Zuid. Het gebied omvat in hoofdlijnen de volgende onderdelen: de herontwikkeling van de bestaande Knoopkazerne tot een modern Rijkskantoor, de ontwikkeling van twee kantoorgebouwen aan de spoorzijde, de ontwikkeling van een gecombineerd kantoor-woongebouw langs de Croeselaan en de realisatie van een openbare fietsenstalling. De samenwerking van de drie partijen is vastgelegd in een overeenkomst welke op 17 mei 2013 is ondertekend.

luchtfoto Westflank gebied in huidige situatie

In opdracht van, en in co-creatie met de drie samenwerkende partijen heeft GROUP A het voorliggende Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan gemaakt. Het doel hiervan is het vastleggen van de ruimtelijke randvoorwaarden en de beeldkwaliteit van de bebouwing en de buitenruimten van de Westflank Zuid.

impressie Westflank uit het Masterplan IP vE/FO Stationsgebied Westzijde

6

3

luchtfoto met aanduiding projectgebied, periode 2011 Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

7

1.2 Status

Stedenbouwkundig Plan Het opstellen van dit Stedenbouwkundig Plan (hierna te noemen SP) in opdracht van de gemeente Utrecht, de Rijksgebouwendienst en NS Stations komt voort uit de samenwerkingsovereenkomsten die op 17 mei 2013 door partijen zijn gesloten. De gezamenlijke uitgangspunten voor de Westflank Zuid inclusief Knoopkazerne, waaronder de uitgangspuntenkaart, zijn onderdeel van deze samenwerkingsovereenkomsten. Alle partijen hebben ten behoeve van dit SP hun input vooraf geleverd en ook door middel van eigen specialisten en ingeschakelde adviseurs hun bijdrage tussentijds geleverd in de diverse overleggen. Dit SP wordt dus gezien als uitgebalanceerd product van de 3 partijen en krijgt als zodanig status, ook in de contractvorming. Alle eerdere (deel-)producten van partijen, ongeacht eventuele eerdere besluitvorming hierover, waaronder het Werkboek Randvoorwaarden hebben die status expliciet niet (meer). Dit geldt dus zowel voor de individuele inbreng van een partij als voor eerdere gezamenlijke studies. Op bestaande lopende contracten tussen partijen heeft dit SP geen invloed.

het beschreven beeld moet gemotiveerd worden.

Het beeldkwaliteitplan gaat in op de onderlinge relatie tussen stedenbouwkundig plan, bebouwing en de inrichting van de openbare ruimte. Daarnaast stelt het criteria vast voor de thema’s stedenbouw, architectuur, erf en openbare ruimte.

Het beeldkwaliteitplan is een onderdeel van dit SP, opgesteld in opdracht van de Rijksgebouwendienst, NS Stations en de gemeente Utrecht. Het beeldkwaliteitplan heeft tot doel de betrokken partijen een richtlijn te bieden en het nagestreefde architectonisch taalgebruik en beoogde stedenbouwkundig en landschappelijk ontwerp uit te dragen. Hierbij gaat het niet om het dirigeren en opleggen van vormentaal, maar om het sturen en inspireren tot creativiteit in de juiste richting. Het beeldkwaliteitplan is als zodanig ook de richtlijn voor het Atelier Stedenbouw en de Welstand bij de latere toetsing van de verder uitgewerkte plannen.

Beeldkwaliteit Plan Een beeldkwaliteitsplan is een document dat dient ter inspiratie en toetsing. Door het vastleggen van beeldkwaliteitscriteria wordt bereikt dat het ruimtelijk beeld vanuit één integrale visie ontstaat.

Architecten, ontwerpers, bewoners en andere betrokkenen kunnen in het beeldkwaliteitplan lezen wat het beoogde ruimtelijk beeld is. Zowel de richtlijnen met betrekking tot de inrichting van de openbare ruimte als de architectuur worden vastgelegd. Het beeldkwaliteitplan is geen keurslijf.

Er is ruimte voor interpretatie, maar afwijken van luchtfoto met zicht op Beatrixtheater, Knoopkazerne en Rabobank vanuit het noorden

8

1.3 Leeswijzer

De opbouw van het onderliggende SP is als volgt: Hoofdstuk 2 geeft een overzicht van de belangrijkste kaders voor de ontwikkeling van Westflank Zuid. Het gaat daarbij om zowel beleidsmatige, programmatische en omgeving kaders. De inhoud van het Werkboek Randvoorwaarden van 5 april opgesteld door de gemeente is opgenomen in dit hoofdstuk. Dit SP is het nieuwe vertrekpunt voor alle toekomstige ontwikkelingen binnen het plangebied.

Hoofdstuk 3 is de eigenlijke beschrijving van het Stedenbouwkundig Plan. Het vormt de uitkomsten uit het ontwerpend onderzoek dat is uitgevoerd in overleg en samenwerking met de opdrachtgevende partijen. In dit hoofdstuk zijn een drietal randvoorwaarde kaarten opgenomen. Deze kaarten vormen de verplichte regels waarbinnen de bebouwing kan worden ontwikkeld.

Hoofdstuk 4 schetst de beeldkwaliteit van zowel de openbare- en collectief private buitenruimte als ook die van de architectuur.

Ter ondersteuning van en naar aanleiding van de totstandkoming van dit SP zijn verschillende deelonderzoeken verricht of opgestart: • ontwerponderzoek indeling parkeergarage ”130603-P13195-bundel”, 3 juni 2013 van MoederscheimMoonen Architects • loopstromenonderzoek Forum (lopend onderzoek) • windhinder onderzoek van TNO “Adviezen ter verbetering van het lokale windklimaat” 13-62013 (in de afrondende fase) • geluidsonderzoek “conceptversie geluidsrapport 14 juni 2013- versie 0.1 van Movares Adviseurs & Ingenieurs impressie Westflank Noord, uit Definitief Stedenbouwkundig Plan De resultaten van het ontwerponderzoek inpassing parkeergarage en het windhinderonderzoek zijn in dit SP verwerkt tot randvoorwaarden of aanbevelingen. De rapportages van elk van de bovenstaande onderzoeken zijn niet in dit document opgenomen.

Hoofstuk 5 gaat in op de vervolgstappen in het proces.

Tot slot is een samenvatting van de drie randvoorwaardenkaarten opgenomen.

luchtfoto met zicht op Knoopkazerne vanuit het zuiden Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

9

10

2 Kaders

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

11

2.1 Schakelen op verschillende schaalniveau’s De ontwikkeling van de Westflank Zuid zal plaats vinden binnen het project CU2030, dat betrekking heeft op de ontwikkeling van het totale stationsgebied Utrecht. Dit betekent een onderlinge afstemming op de verschillende schaalniveau’s: de Westflank, de omgeving en het gebied.

Op het eerste schaalniveau met het creëren van marktconforme voorwaarden waardoor de toekomstige vastgoedontwikkeling van kantoren, wonen en parkeren voor auto’s en fietsen kan plaatsvinden en de samenhang met de in voorbereiding en ontwikkeling zijnde OV Terminal, busstation en Rabobrug.

Het SP definieert de oplossingen voor openstaande vraagstukken in het gebied, waaronder het kunnen inpassen van grote volumes aan nieuw vastgoed en de verbindingen met de omgeving.

Op het tweede schaalniveau speelt de aansluiting met de directe omgeving. Zo wordt een verhoogde verbinding gerealiseerd (+ 7.80 meter boven straatniveau) tussen de Rabobrug via de OV Terminal naar de Westflank Noord. Toekomstige ontwikkelingen dienen hierbij aan te sluiten.

Daarbij zullen straten rondom het ontwikkelingsgebied heringericht worden: • de Mineurslaan om ruimte te creëren voor de toekomstige Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)-baan en om te kunnen functioneren als toekomstige exclusieve expeditiestraat; • de Montageweg als onderdeel van de nieuwe Stadsas die over de Rabobrug beide zijden van het emplacement gaat verbinden voor fietsers en voetgangers; • de Croeselaan als toekomstig stedelijke boulevard, waartoe voor de hoofdingang van de Rabobank reeds een aanzet is gemaakt.

12

Het derde schaalniveau is de inpassing in het gebied.

Hierbij dient afstemming plaats te vinden met andere plannen binnen het stationsgebied zoals bijvoorbeeld het eerder genoemde busstation, de Rabobrug en een toekomstige ontwikkeling van het Beatrixgebouw. Kortom, het SP voor de Westflank Zuid is ingebed in een veelheid van kaders zoals deze zijn vastgelegd in diverse overeenkomsten en beleidsdocumenten.

Dit hoofdstuk geeft een beknopte weergave van de belangrijkste kaders die bij de planvorming zijn gehanteerd. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling een complete samenvatting te geven van al het relevante beleid op de verschillende niveaus. Uitsluitend de meest relevante of nieuwe beleidskaders zijn in dit hoofdstuk in samengevatte vorm weergegeven.

zicht vanaf Mineurslaan op OV Terminal en SKU

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

13

2.2 Beleidsmatige kaders Masterplan Stationsgebied Op 15 mei 2002 sprak de bevolking van Utrecht zich uit over de toekomst van het Stationsgebied.

De Utrechters kozen voor Visie A: Stadshart verruimd. De uitwerking van deze visie vormt het Masterplan Stationsgebied, vastgesteld in 2003.

De geactualiseerde versie van het Masterplan is vastgesteld in 2004. Dit document is de basis van de verdere planvorming. Over de Westflank Zuid staat in het geactualiseerde Masterplan dat NS Vastgoed hier (deels over en langszij het perron) vastgoed wil realiseren. Direct hiernaast gelegen is de ontwikkeling van de Rabobank.

Bovendien heeft het Rijk (De Raad van Vastgoed) aangegeven de locatie van de Knoopkazerne te zien als een belangrijke strategische locatie voor haar huisvestingsbeleid (concentratie van rijksdiensten). Bij elkaar kansrijke ontwikkelingen die de mogelijkheid bieden de kwaliteit te verbeteren in lijn met de gedachte van de Rijksbouwmeester.

Structuurplan Op 14 december 2006 is het Structuurplan Stationsgebied Utrecht vastgesteld. Dit document is de juridisch-planologische vertaling van het Masterplan voor het Stationsgebied uit 2004. Daarmee vormt het Structuurplan het kader voor toekomstige ruimtelijke ordeningsprocedures.

In het Structuurplan zijn de geaccordeerde plannen vastgelegd om de openbare ruimte duidelijk herkenbaar vorm te geven en in te richten, zodanig dat: • overgangen tussen gebieden en hoogteniveaus worden verbeterd; • begrijpelijke situaties ontstaan; • een betere verhouding ontstaat tussen vervoer en verblijf; • de kwaliteit van de publieke ruimte verbetert.

Schalenkaart Middels de schalenkaart is bepaald wat de maximale bouwhoogte is in verschillende delen van het stationsgebied. In bepaalde gevallen worden aanvullende voorwaarden gesteld aan de maximale bouwhoogte.

Het plangebied valt gedeeltelijk in het gebied waar een XL-regime geldt, en deels in het L-regime.

Beide regimes laten basishoogte van 45 meter toe, waarbij onder bepaalde voorwaarden tot 90 meter mag worden gebouwd. De voorwaarden hebben onder andere betrekking op de wijze waarop wordt omgegaan met de entrees en functiemenging.

In de in 2005 vastgestelde hoogbouwvisie zijn de voorwaarden verbonden aan het maximum van 90 meter bij ‘schaal’ L komen te vervallen.

▼ Raster, het nieuwe raamwerk van het Stationsgebied

W

Masterplan Stationsgebied (addendum 2005)

N Z

O

A D D E N D U M / M A ST E R P L A N

14

Structuurplan

schalenkaart

5 Referentiekader openbare ruimte Met het oog op het ontwerpen en inrichten van de openbare ruimte in het Stationsgebied dienen de begrippen “verbinden”, “herstellen” en “betekenis geven” nader te worden ingevuld en verbeeld. In het Referentiekader Openbare Ruimte (2005) zijn hiervoor de ambities uit het Masterplan vertaald in trefwoorden. Deze geven weer op welke kwaliteiten het ontwerp en de inrichting van de openbare ruimte zich primair richt.

Verbinden: de inrichting van de openbare ruimte is samenhangend.

Herstellen: de inrichting van de openbare ruimte is verfijnd en robuust.

Betekenis geven: de inrichting van de openbare ruimte is overwegend ingetogen en soms uitgesproken.

In het IPvE/FO Stationsgebied West worden uitspraken gedaan over de inrichting van de Croeselaan. Het profiel wordt aan de oostzijde verbijzonderd door de esplanade, een brede natuurstenen voorzone voor de nieuwe en bestaande gebouwen langs de Croeselaan.

Deze inrichting is al te zien ter hoogte van het bestuurscentrum van de Rabobank. De esplanade zal in deze vorm als één rechte lijn worden doorgetrokken voor de Knoopkazerne en Beatrixgebouw langs tot aan het Jaarbeursplein.

De kruisingen met de Croeselaan worden door de gemeente ontworpen (rode kaders in de kaart). Bij de ontwikkeling van de Knoopkazerne zal hierover overleg moeten plaatsvinden.

Op basis van deze trefwoorden zijn in het Referentiekader Openbare Ruimte beelden verzameld en korte toelichtingen opgesteld. Deze vormen samen de visie op de openbare ruimte in het Stationsgebied.

IPvE/FO Stationsgebied West Voor het Stationsgebied West is een integraal Programma van Eisen en een Functioneel Ontwerp (IPvE/FO) gemaakt voor de openbare ruimte in dit gebied. Ook de Knoopkazerne valt in dit gebied.

Deelgebied Croeselaan van/ plankaart FO Stationsgebied Croeselaan in IPvE FO Openbare Ruimte West Stationsgebied 104

West

IP vE/FO Stationsgebied Westzijde

Het gebied ten zuiden van het Jaarbeurspleingebied is bereikbaar vanuit de Croeselaan. Zij ontsluit de kantoren grenzend aan de Croeselaan (Knoopkazerne) en ontsluit de Kiss & Ride aan de kop Jaanbeurs en de parkeergarage onder het Jaarbeursplein. De entree van de expeditiestraat Mineurslaan is gekoppeld aan de Croeselaan.

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

15

Ontwikkelkader Mineurslaan Voor het expeditieverkeer is een exclusieve expeditieroute (in één richting) door het Stationsgebied West opgenomen. Deze route begint ter hoogte van de aansluiting Mineurslaan op de Croeselaan tussen het Beatrixgebouw en de Knoopkazerne en sluit aan de andere zijde van het Stationsgebied West aan op de Jaarbeurspleinstraat. De Mineurslaan biedt ook toegang aan de expeditie- en parkeervoorzieningen van de Knoopkazerne.

Het Ontwikkelkader Mineurslaan is de basis voor verdere uitwerking van deze openbare ruimte en de omliggende vastgoedprojecten en geeft de technische randvoorwaarden weer. Het document is vastgesteld door de APS partners in maart 2012. Voor de Mineurslaan Noord (vanaf het Beatrixgebouw) is inmiddels een Definitief Ontwerp (DO). Het DO voor het gedeelte tussen de Knoopkazerne en het Beatrixgebouw zal in nauw overleg met de ontwikkelingen van de Knoopkazerne moeten worden gemaakt.

In principe is de Mineurslaan alleen toegankelijk voor expeditieverkeer en de HOV baan. Zij moet een passende kwaliteit krijgen. Gebruikers van het openbaar vervoer en bestuurders begeven zich namelijk wel degelijk door dit afgescheiden gebied. Het Forumniveau (op 10,30 m boven NAP) ligt als een ‘gatenkaas’ op 7,80 m boven het maaiveld van de Mineurslaan. Afwerking van de wanden, zichtbare relaties met het Forumniveau, de afscherming voor publiek, daglichttoetreding en luchtkwaliteit dienen van een goede kwaliteit te zijn. Voor de ontwerpprincipes van het Forum wordt verwezen naar het (nog vast te stellen) Afstemmingskader Forum.

16

Aan de Croeselaan bevindt zich de ingang tot de Mineurslaan. Al het expeditieverkeer van de Mineurslaan zal van deze straat gebruik maken.

Voor een overzicht van de verkeerstromen rondom de Knoopkazerne wordt verwezen naar de kaarten over auto- en fietsbereikbaarheid op pagina 33 en 35.

Expeditie Langs het Beatrixgebouw is in de huidige (tijdelijke) inrichting een opstelstrook voor vrachtwagens gereserveerd. In de definitieve inrichting zal deze gehandhaafd moeten worden. Deze strook is vergelijkbaar met een stoep. Het dek ligt iets hoger dan de rijbaan in de Mineurslaan.

Halverwege het Beatrixgebouw bevindt zich een vuilcontainer. Deze is via de gevel bereikbaar vanuit de Mineurslaan. Hierdoor is het noodzakelijk dat een vrachtwagen op deze plek kan insteken.

Rondom het Beatrixgebouw zijn meerdere nooduitgangen en brandweer opstelplaatsen gesitueerd. Aan de zijde van de Mineurslaan zijn daar laad- en loszones geprojecteerd. Het Beatrixgebouw moet voor deze locaties goede afspraken maken met hun expeditieverkeer om het geheel veilig te laten functioneren.

Het expeditieverkeer voor de Knoopkazerne is in het ontwikkelkader Mineurslaan voorzien aan het eind van de ‘Mineurslaan Zuid’. In de huidige planvorming van de ontwikkeling van de Knoopkazerne is op deze plek nu een fietsenstalling voorzien.

Expeditie zal dus elders aan de Mineurslaan moeten plaatsvinden. Wanneer tot op de erfgrens wordt gebouwd, zal rekening moeten worden gehouden met ruimte voor bebording, lichtmasten e.d. aan de bebouwing.

Volgens het Ontwikkelkader Mineurslaan bevindt zich in de eindsituatie aan het eind van de Mineurslaan Zuid een keerlus. Vrachtverkeer dat geëxpedieerd heeft, zou hier kunnen keren en de Mineurslaan weer via de Croeselaan verlaten.

Daarmee wordt de verkeersdruk op de Mineurslaan Noord verminderd. In de plannen voor de Knoopkazerne is op de plek van de keerlus echter de fietsenstalling voorzien. Wanneer deze plannen op deze manier zouden worden uitgewerkt, is de keerlus op deze plek dus niet mogelijk. Binnen het DO Mineurslaan Zuid wordt gezocht naar een andere oplossing. Over deze wijziging moet afstemming komen binnen de APS partners.

Constructie Forum Mocht in de toekomst een gedeelte van dit deel Mineurslaan worden overbouwd dan dienen er nog constructies voor dit niveau in het voorgestelde profiel van de Mineurslaan te worden opgenomen.

Autoverkeer Het autoverkeer mag van deelgebied Mineurslaan Zuid gebruik maken om naar de parkeergarage en het parkeerterrein in het plangebied te rijden. Verkeer komende uit de garage en van het parkeerterrein zulllen deze weer verlaten via de Mineurslaan Zuid naar de Croeselaan.

De slagbomen voor de parkeergarage liggen binnen het volume van de parkeergarage zodat een eventuele wachtrij zich op het terrein van het ‘Knoopcomplex’ bevindt en dit wachtend verkeer niet het expeditieverkeer in de Mineurslaan ophoudt.

Voorbij de entree van de parkeervoorziening is een knip voor autoverkeer. Vanaf hier geldt een nieuw beheersregime en mag de auto niet verder rijden.

Fietsverkeer Vanuit verkeersveiligheid is het ongewenst om fietsverkeer toe te laten op de Mineurslaan; conflicten tussen langzaam verkeer en expediërend verkeer moeten worden vermeden. De Mineurslaan is dan ook niet toegankelijk voor fietsers. De entree van de te realiseren openbare fietsenstalling wordt aan de zijde van de Rabobrug gesitueerd.

Fasering De definitieve inrichting van het deel van de Mineurslaan tussen Beatrixgebouw en Knoopkazerne, is mogelijk vanaf 2016. In het voorkeursscenario heeft vanaf eind 2012 tot eind 2013 de Mineurslaan hier een tijdelijk profiel, vanwege het gebruik in twee richtingen door bussen. Vanaf eind 2013 wordt in het voorkeursscenario een noordelijke ontsluiting van het tijdelijk busstation in gebruik genomen en kan op dit deel wellicht een enkele busbaan volstaan. Vanaf eind 2015 functioneert ook het HOV viaduct, waardoor vanaf 2016 op dit deel van de Mineurslaan geen bussen meer zullen rijden en een definitieve inrichting gerealiseerd kan worden. In principe lijkt een definitieve inrichting van dit deel van de Mineurslaan echter pas logisch ná de herontwikkeling van de Knoopkazerne.

De definiteve inrichting en ontwikkeling van de Knoopkazerne zullen op elkaar moeten worden afgestemd.

B'

peditielift

Calamiteitenverkeer Rabobank

Verboden voor onbevoegden

3

constructiezone

Gesuggereerde zone ten behoeve van toegang interne expeditie Knoopkazerne

B

3

4,9 3,5

keerlus autoverkeer

20 NU

A

7

0,5 zone ten behoeve van situering ingang parkeergarage

5,42 0,5

Laad-/losstrook

NU

A'

P

Mineurslaan ter hoogte van de Knoopkazerne (ontwikkelkader Mineurslaan, HKB (2011)

Nota Stallen en parkeren Utrecht werkt aan een aantrekkelijke, bereikbare en gezonde stad. Een belangrijk instrument hierbij is het beleid voor het stallen van fietsen en parkeren van auto’s in de stad. Het college zet dit instrument in om de leefbaarheid van de wijken te verbeteren en een kwaliteitsslag in de openbare ruimte te maken. Parkeermaatregelen dragen bij aan het goed bereikbaar houden van de vitale economische functies in de stad. Uitgangspunt hierbij is een financieel gezonde exploitatie van het parkeren in Utrecht. In het stationsgebied zal de komende jaren een groot aantal functies worden toegevoegd. Het gaat hierbij om kantoren, wonen, voorzieningen en natuurlijk de uitbreiding en vernieuwing van de OV Terminal. Bij een dergelijk knooppunt van nationale betekenis dient de auto -en fietsbereikbaarheid van het gebied ook gewaarborgd te blijven.

Daarvoor is het tevens noodzakelijk dat voorzien wordt in voldoende parkeer- en stallingsplaatsen.

In het plangebied zal voor de toe te voegen functies voorzien moeten worden in voldoende parkeerplaatsen. Een grote openbare fietsenstalling, ten behoeve van de reizigers van het Station, is onderdeel van het programma in het SP. Duurzaamheid De gemeente Utrecht heeft in haar milieubeleidsplan (MBP) op energiegebied een duidelijke ambitie vastgelegd. In het MBP en in het Programma Utrechtse Energie is opgenomen dat Utrecht in 2030 klimaatneutraal is. Ontwikkel -en herstructureringslocaties bieden kansen om een bijdrage te leveren aan de realisatie van deze ambitie. De inzet van maatregelen om de CO2uitstoot vergaand te verminderen gaat in de volgorde: energiebehoefte verminderen, inzet van duurzame bronnen en, tenslotte, een zo efficiënt

mogelijke omzetting van primaire energie in warmte en kracht. Die klimaatambities betekenen een fors lagere energieprestatie. Onder duurzame ontwikkeling wordt een ontwikkeling verstaan die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor de toekomstige generaties de mogelijkheid in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. Dit houdt in dat het streven is naar een evenwicht tussen de 3 P’s: People (sociale component), Planet (ecologie en milieu) en Profit (economie). Voor gebruikers levert duurzaamheid een hoog kwalitatieve leefomgeving door verhoging comfort, veiligheid en gezondheid.

Het levert tevens kostenbesparing op én het is goed voor het milieu. De duurzaamheidsambities zijn onder andere beschreven in de Intentieverklaring “Het Utrechtse Stationsgebied geeft duurzame energie” en de Intentieverklaring bodem, WKO en biowasmachine (beide 13 mei 2009). Duurzaamheid is daarin, naast economie, bereikbaarheid en leefbaarheid, een doelstelling van het Utrechtse Stationsgebied geworden. Met deze algemene intentieverklaring is getekend voor een duurzame ontwikkeling van het Stationsgebied.

Agenda 22 In Utrecht wordt sinds 2007 met Agenda 22 gewerkt. Een methode om met belangenbehartigers samen beleid te maken. Beleid waarin rekening gehouden wordt met de belangen van mensen met een beperking. In Utrecht werkt het. Niet omdat het een tovermiddel is, maar omdat iedereen dezelfde visie deelt: burgers zijn gelijkwaardig en moeten gelijkwaardig mee kunnen doen en toegang hebben tot de samenleving. Bij (bouw-)planontwikkeling dient vroegtijdig rekening gehouden te worden met de belangen van mensen met een beperking.

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A Mineurslaan Schetsontwerp Utrecht

1 : 500

in samenwerking met

Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie (BLVC) Bij de ontwikkeling van de Knoopkazerne moet een BLVC-plan worden opgesteld. Het doel van een BLVC-plan is het onderzoeken, beschrijven en in kaart brengen van de maatregelen die nodig zijn om een goede balans te creëren tussen veilig efficiënt bouwen en het handhaven van de bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid van de omgeving.

Het BLVC-plan is een instrument gericht op het vroegtijdig informeren, meedenken, en adviseren van alle betrokken partijen, bij de ontwikkeling van de bouwplannen. Hiermee wordt getracht vanaf de aanvang van het project in een vroeg stadium rekening te houden met het bouwproces en het beheersen van de impact die het project kan hebben op de omgeving.

Actuele raadsmoties m.b.t. Knoop In een raadsmotie ingediend op 10 januari 2008 (2008/M001) vraagt de gemeenteraad om de herontwikkeling van de Knoopkazerne en omgeving als voorbeeldproject te stellen voor CO2 reductie.

Daarbij wordt gevraagd om te streven naar een zo hoog mogelijke CO2 reductie.

In een raadsmotie ingediend op 10 januari 2008 (2008/M002) vraagt de gemeenteraad om bij de herontwikkeling van de Knoopkazerne en omgeving te zorgen voor een levendige openbare ruimte rondom de Knoopkazerne.

Aanleiding voor de motie was een modellenstudie gebaseerd op een configuratie waarin sprake zou zijn van sloop-nieuwbouw. Daarbij zou een openbare pleinachtige ruimte ontstaan, gelegen aan het Forum en de Rabobrug. Doel van de motie is het verkrijgen van een levendige openbare ruimte rondom de Knoopkazerne.

17

2.3 Raakvlakken: ontwikkelingen in de omgeving Fietsenstalling In het stationsgebied worden de komende jaren 22.000 inpandige, aantrekkelijke en sociaal veilige parkeerplaatsen voor fietsen gerealiseerd (notitie fietsparkeren Stationsgebied, 2 november 2010).

Minimaal 3.500 van deze plaatsen dienen binnen de ontwikkeling van de Knoopkazerne te worden gesitueerd. Op dit moment is het nog niet duidelijk of deze stalling betaald of onbetaald zal worden. In 2014 start een een pilot waaruit meer duidelijkheid zal moeten komen over al dan niet betaalde stallingen in het stationsgebied.

De geschiktheid van de Knoop als stallingslocatie is in grote mate afhankelijk van de ontsluiting van deze stalling. Voor de gebruiker moet het mogelijk zijn om snel en eenvoudig op de perrons van de OV Terminal en busstation te kunnen komen. Vanuit de stalling zal een directe verbinding met het Forum moeten komen, waar vandaan de OV Terminal en het busstation zijn te bereiken. Deze verbinding zou gecombineerd kunnen worden met het stijgpunt in de fietsenstalling.

De ligging langs de Rabobrug is gunstig, en om goed te kunnen functioneren, zal de stalling direct vanaf de fietsroute bereikbaar moeten zijn. De entree zal dan ook aan de fietsroute die leidt naar de Raboburg moeten komen. De Mineurslaan wordt als expeditiestraat ingericht en is derhalve niet geschikt voor fietsers. Een entree van de stalling aan de Mineurslaan is dan ook uitgesloten.

Voor een uitgebreid overzicht van alle uitgangspunten van de stalling wordt verwezen naar de memo ‘uitgangspunten fietsenstalling terrein Knoopkazerne’, dd.10-10-2012.

18

De huidige (tijdelijke) inrichting van de Mineurslaan Zuid, waarin ook de ontsluiting van het tijdelijke busstation is opgenomen, doorsnijdt voor een deel de plek waar de fietsenstalling is gepland (zie kaart). Zoals het er nu naar uitziet, zal het definitieve busstation eind 2015 gaan functioneren en zal de tijdelijke ontsluiting van het busstation via dit gedeelte van de Mineurslaan vanaf dat moment niet meer nodig zijn. De bouw van de fietsenstalling zal derhalve pas kunnen plaatsvinden vanaf het moment dat deze tijdelijke ontsluiting vervalt.

Busstation ( in ontwikkeling) Achter de Knoopkavel ligt het tijdelijke busstation.

Dit zal in deze hoedanigheid functioneren tot eind 2015, daarna zal het definitieve busstation worden gerealiseerd.

Voor dit definitieve busstation is een Verzoek tot Wijziging (tekening dd 20 maart 2012) ingediend.

Daarin is op de kavel van de Knoopkazerne een zwenkkom ingetekend. Op dit moment worden de financiële en constructieve consequenties van de zwenkkom voor de beoogde kantoorontwikkeling van Westflank Zuid en voor de fietsenstalling onderzocht. Vooralsnog wordt bij de uitwerking van de plannen voor de Knoopkazerne rekening gehouden met een zwenkkom. Dit vereist wel overeenstemming over de financiële consequenties voor beide ontwikkelingen en het ondervangen van de gevolgen daarvan.

Eventuele schrikstroken e.d. ten behoeve van het busstation worden binnen het plangebied van het busstation gerealiseerd. Deze hebben dus geen invloed op het plangebied van de Knoopkazerne.

Forum Het Forum is een verhoogd maaiveld (+1 niveau) dat een adres biedt aan de vastgoedontwikkelingen rondom de Mineurslaan. Het Forumniveau ligt op 10.30 meter + NAP. Er is gekozen voor een scheiding in hoogtes tussen een parkeer- en expeditiegedeelte (de Mineurslaan) en een voetgangersgedeelte (het Forum). Het Forum sluit zowel in noordwestelijke als zuidoostelijke richting aan op het Stationsplein West.

Definitief Stedenbouwkundig Plan Westflank Noord (vastgesteld) Mede ten behoeve van openstaande vraagstukken rond het in aanbouw zijnde Stadskantoor en om realisatie van contractueel overeengekomen programma mogelijk te maken heeft NS Station een stedenbouwkundig plan opgesteld voor dit plangebied. Dit plan is in samenspraak met de gemeente tot stand gekomen en inmiddels goedgekeurd door het gemeentebestuur.

Bij de ontwikkeling van de Knoopkazerne wordt een deel van het Forum aangelegd, van Stationsplein West tot aan de entree van de Rabobank. Het dak van de door de gemeente te realiseren fietsenstalling zal op forumniveau komen liggen.

Stedenbouwkundig Plan Van Sijpesteijnkwartier (in ontwikkeling) Onder andere ten behoeve van de herontwikkeling van het bestaande kantoorgebouw Sijpesteijn tot WTC, de ontwikkeling van het Jaarbeurspleingebouw en de aanleg van het nieuwe Jaarbeursplein met ondergrondse parkeergarage heeft de gemeente het initiatief genomen tot het opstellen van een stedenbouwkundig plan om de onderlinge samenhang van de planonderdelen te waarborgen alsmede de samenhang met de omgeving. Na vaststelling van het plan zal dit de basis kunnen zijn voor het op te stellen bestemmingsplan.

Rabobrug Aan de zuidzijde van de Knoopkazerne wordt de Rabobrug gerealiseerd. Dit is een langzaamverkeersverbinding over het spoorwegemplacement.

Het wordt een belangrijke oost-west verbinding voor fietsers en voetgangers naar het stadscentrum aan de oostzijde van het spoor en vice versa. De route naar de Rabobrug zal worden aangesloten op de Croeselaan.

Bij de ontwikkeling van de Knoopkazerne wordt een gedeelte van het Forum gerealiseerd, waarop de Rabobrug zal worden aangesloten. Op Forumniveau zal er een goede directe verbinding voor voetgangers met de Rabobrug moeten komen.

Kolommen ter ondersteuning van eventuele overkragende bebouwing moeten buiten de directe looplijn komen.

Afstemmingskader Stadsas (in ontwikkeling) Door de Rabobrug gaat de westzijde van het spooremplacement verbonden worden met de oostzijde. Deze verbinding strekt echter verder dan alleen de brug zelf en toe- en afleidende routes.

Deze routes moeten in samenhang met elkaar en met de Rabobrug worden ingericht. Onderdeel van deze route is zeker ook de Montageweg en dit is dan ook van invloed op de ontwikkeling Westflank Zuid. De gemeente neemt het initiatief om hier een afstemmingskader voor op te gaan stellen.

Afstemmingskader Forum (in ontwikkeling) Langs, boven en in het verlengde van de Mineurslaan wordt in diverse plannen een verhoogd maaiveld gerealiseerd als onderdeel van een logische verbinding tussen de Rabobrug aan de zuidzijde en de wijk Lombok aan de noordzijde. In het Ontwikkelkader Mineurslaan zijn randvoorwaarden benoemd waarbinnen constructies ten behoeve van dit Forum kunnen worden gerealiseerd. Aangezien het Forum een verbindend element moet gaan worden, moet het Forum zelf ook herkenbaarheid en leesbaarheid uitstralen om deze verbinding te benadrukken. De gemeente stelt hiervoor een afstemmingskader op.

Smakkelaarsveld Van Sijpesteijntunnel

Lombokplein

2

OV- Terminal

7 13 Bebouw wing w g Mineurslaan Mineursla Bebouwing Noord Forum Noord

Busstation

Stad dskanto d Stadskantoor 8s oor

1

14

stati

Kan aals traa t

Leidsche Rijn

Verleng

de Dam

straat

Blok Leidsekade

Mineurslaan

Bebouw ng Bebouwing 11 rs Jaarbeu rsplein sp p Jaarbeursplein

3 Knoopkazern Knoopkazerne

4

5

Jaarbeursplein Jaarbeursp

Croeselaan

10 Casino

Hojel TNT gebouw complex

1. ontwerp busstation / zwenkkom 2. realisatie Rabobrug 3. inrichting Montageweg (afstemmingskader Stadsas) 4. bestaande Knoopkazerne 5. inrichting Croeselaan (IPvE/FO) 6. inrichting Mineurslaan Zuid 7. bouw OV Terminal 8. bouw Stadskantoor Utrecht (SKU) 9. realisatie Stationsplein West 10. ontwerp Jaarbeursplein (SP van Sijpesteijnkwartier) 11. ontwikkeling Jaarbeurspleingebouw (SP van Sijpesteijnkwartier) 12. ontwikkeling WTC (SP van Sijpesteijnkwartier) 13. ontwikkeling Westflank Noord (DSP) 14. toekomstig HOV tracĂŠ

Rabobank

Bebouwing Croeselaan

Amrath Hotel

Meg

Graadt van Roggenweg

Beatrixgebouw

N

p

scoo

abio

rs

beu Jaar

Bebouwing Leidschepoort

Forum Zuid

6

rd leva bou in re trum Cen eurster b Jaar

LLeidschepoortstraat Leidseweg

verlengde Graadt van Roggenweg g

Leidsekade

ew eg

Jaarbeurspleinstraat

Blok NH-Hotel

14

Kantoren Mineurslaan Zuid

Stationsplein LLeeuwensteijn n West 12 9

Sijpesteijn

Damst raat

Spooremplacement

Rabobrug

Van SSijpesteijn Sijpesteijnkade

Parkplazablok

Spooremplacement

Knoopstraat

Leidseveertunnel

Daalsetunnel

Hagelbuurt

Kano nstra at

Stationsplein Oost

kaart met projecten die van invloed zijn op de planvorming van Westflank Zuid

namen en voornaamste gebouwen sgebied Westzijde

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

19

Dit Stedenbouwkundig Plan Westflank Zuid (in ontwikkeling) De samenwerking tussen de Rijksgebouwendienst, de gemeente Utrecht en NS Stations, verankerd in de op 17 mei 2013 getekende samenwerkingsovereenkomsten, moet leiden tot de (her-)ontwikkeling van de Knoopkazerne en omliggend gebied tot passend onderdeel van het in Masterplan en Structuurplan beoogde hoogstedelijke en kwalitatief hoogwaardige vernieuwde Stationsgebied. Bepalend in de afspraken tussen partijen is de Uitgangspuntenkaart, onderdeel van de samenwerkingsovereenkomsten, als leidraad bij de uitwerking van dit SP.

Maatvoering

Fasering + parkeren Fase I

65 m

Fase II

Fase III

6m

16.50m 16.50 m 7m 16.50 m 16.50 m

min. 10 m

grens busstation 50 afgezonderde parkeerplaatsen Rgd permanente fietsenstalling (gerealiseerd in fase I) extra bouwzone fase III

permanente verbinding tijdelijke verbinding parkeren Rgd fase I permanente fietsenstalling (gerealiseerd in fase I)

Forum

Forum

parkeren Rgd + NS fase II permanente fietsenstalling (gerealiseerd in fase I) bouwterrein fase II

parkeren Rgd + NS fase II + III permanente fietsenstalling (gerealiseerd in fase I) projectgrenzen SPVE

referentiepunt maatvoering

De kavelafmetingen zijn bepaald door de maatsystematiek van het parkeren. Het stramien is uitgezet vanuit een referentiepunt. Dit punt is het snijpunt van grens busstation en rand rabobrug.

20

- totaal aantal parkeerplaatsen = 180 - 130 plaatsen op maaiveld - 50 plaatsen onder de uitbreiding Rgd - permanente fietsenstalling van 3500 fietsen, incl. Forum - tijdelijke verbinding vanaf Rabobrug naar Forum - tijdelijke verbinding vanaf Forum naar volume Rgd - permanente verbinding (=Forum) entree station tot dak fietsenstalling

- nieuwe parkeergarage fase II met 330 plaatsen - Rgd neemt 170 plaatsen af in deze garage - 160 plaatsen NS - 50 plaatsen onder uitbreiding Rgd - permanent Forum - bouwterrein tbv fase II gelegen op kavel Rgd, tussen Knoop en Rabobank

Uitgangspuntenkaarten behorende bij de samenwerkingsovereenkomsten 17 mei 2013

- woon/kantoor ontwikkeling Rgd hoek Croeselaan - parkeerbehoefte nieuwe ontwikkeling = 130 plaatsen - garages voorzien in totale parkeerbehoefte = 170 + 160 + 130 = 460 parkeerplaatsen

1

2

3. Projectgrenzen SPVE zoekgebieden

1. Nieuwe eigendomsgrenzen Rijksgebouwendienst

10.044 m2

NS Vastgoed

4.155 m2

Gemeente Utrecht

1) 1.080 m2

20

max. 40.000 m2 bvo

fase III (ontwikkeling Rgd)

max. 15.000 m2 bvo kantoor + ca. 7.000 m2 bvo woningen max. 20.000 m2 bvo

projectgrens SPVE zone forum 2) 769 m2

ďŹ etsenstalling fase I referentiepunt maatvoering

eigendomsgrenzen 10

ca. 30.000 m2 bvo

fase II (ontwikkeling NS-statios)

fase IV (ontwikkeling NS)

Rabobank

0

fase I (renovatie en uitbreiding Knoop)

0

50m

uitgangspuntenkaart samenwerkingsovereenkomst 17 mei 2013; nieuwe eigendomsgrenzen

10

20

50m

uitgangspuntenkaart samenwerkingsovereenkomst 17 mei 2013; projectgrenzen voor SPvE

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

21

2.4 Programmatische en functionele kaders:

Het totale programma voor de Westflank Zuid bestaat uit maximaal 92.000 m2 vloeroppervlak (exclusief parkeren) opgebouwd uit maximaal 85.000 m2 kantoren en minimaal 7.000 m2 wonen met bijbehorend parkeren. Het planologisch uitgangspunt voor de programmatische kaders binnen de Westflank Zuid is in lijn met het programma, zoals eerder vastgelegd in het Masterplan Stationsgebied 2004 en het Structuurplan Stationsgebied 2006.

Ambitie Het toekomstige vastgoedprogramma in de Westflank Zuid zal bijdragen aan de ambitie CU2030 van de stad Utrecht door middel van nieuwe inrichting, intensivering van de ruimte en menging van woon- en werkfuncties. Deze functiemenging heeft tot doel de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van het stationsgebied te vergroten. Intensivering en dubbel grondgebruik zijn daarbij noodzakelijk vanwege de schaarste aan ruimte. Dubbel grondgebruik vraagt veel medewerking en flexibiliteit van de verschillende partijen, zeker bij uiteenlopende momenten van realisatie en ingebruikname.

De in CU2030 geplande kantorentoevoeging vindt grotendeels plaats aan de westzijde van het station.

De nieuwe kantoren komen echter niet in een monofunctioneel gebied terecht, maar vormen samen met de OV Terminal en toevoeging van woningbouw een integraal onderdeel van het centrumgebied, met daarbij bijzondere aandacht voor de inrichting voor de kwaliteit van de (openbare) ruimten.

Kantoorlocatie van nationale allure CU2030 beoogt een kantoorlocatie van nationale allure. Het stationsgebied beschikt over alle

22

positieve eigenschappen om één van de beste vestigingsplekken van Nederland te worden: de aanwezigheid van een moderne OV Terminal, de nabijheid van de historische binnenstad met hotels, winkels en uitgaansgelegenheden op steenworp afstand en de directe aanwezigheid van de Jaarbeurs. De kantoren in het stationsgebied bedienen vooral veel kleine tot middelgrote gebruikers (<5.000 m2 ) en daarnaast een beperkt aantal grote tot zeer grote gebruikers. De Rabobank heeft met haar nieuwe hoofdkantoor de toon gezet. Het nieuwe Stadskantoor Utrecht zal met circa 67.000 m2 de toon zetten voor de Westflank Noord. Fase 1 van de Westflank Zuid zal met 30.000m2 voor de Rijksoverheid een volgende grote stap betekenen. In Fase 2 zal aan de zijde van het busstation een verdere 40.000 m2 kunnen worden gerealiseerd. Vooralsnog wordt hierbij ingestoken op de zakelijke markt. Dit vraagt hoogwaardige, moderne kantoorvolumes die qua opzet, uitstraling en duurzaamheid aansluiten bij die markt en geschikt zijn voor meerdere (typen) gebruikers. In Fase 3 kan een gebouw verrijzen van 22.000 m2, bestaande uit minimaal 7.000 m2 woningen en maximaal 15.000 m2 kantoren. Een dergelijk kantoor zal een uitbreiding kunnen zijn voor de Rijksoverheid.

Woningen in het Stationsgebied De combinatie van functies zorgt voor levendigheid gedurende een groot deel van de dag. Nadrukkelijke wens van de gemeente en RGD en uitgangspunt in dit SP is het toevoegen van woningen in het stationsgebied. Fase 3 van de Westflank Noord is één van de schaarse locaties waar inpassing van woningbouw ook milieutechnisch mogelijk lijkt. Fase 3 kent mede door haar ligging aan de Croeselaan en daarmee verdere ligging ten opzichte van het

spoor flexibelere mogelijkheden ten aanzien van het programma. Hier kan maximaal 22.000 m2 bvo aan woningen worden gerealiseerd. Vooralsnog wordt echter uitgegaan van circa 7.000 m2 bovenop de kantooruitbreiding voor Rijksoverheid. Omgerekend zijn dit circa 70 appartementen.

Parkeerprogramma De parkeergarage wordt in dit SP gedimensioneerd op de normen uit het Structuurplan.

Kantoren Woningen midden Woningen laag

1,0 pp per 250 m2 BVO 1,3 pp per woning 1,15 pp per woning

Dit resulteert in een parkeergarage van ruim 400 parkeerplaatsen voor het totale vastgoedprogramma in de Westflank Zuid. Naar huidig inzicht wordt de totale parkeergarage circa 460 plaatsen groot. De parkeergarage zal gefaseerd worden gerealiseerd.

Een eventuele daadwerkelijk overmaat in de parkeergarage kan worden benut voor het parkeren van mogelijke toekomstige ontwikkelingen.

Fietsen In het stationsgebied worden de komende jaren 22.000 inpandige, aantrekkelijke en sociaal veilige parkeerplaatsen voor fietsen gerealiseerd (notitie fietsparkeren Stationsgebied, 2 november 2010). Minimaal 3.500 van deze plaatsen zullen binnen de ontwikkeling van de Westflank Zuid worden gesitueerd, als onderdeel van Fase 1.

Het grote aantal stallingsplaatsen zal naar alle waarschijnlijkheid zorgen voor een stalling in meerdere lagen. Op dit moment is het nog niet duidelijk of deze stalling betaald of onbetaald zal worden.

(Openbare) ruimten In de Westflank Zuid zal een enorme verdichting aan vastgoed plaatsvinden met een enorme intensivering van het aantal gebruikers. Bovendien zal een aanzienlijke passantenstroom dagelijk over het Forum gaan lopen. Dit stelt hoge eisen aan de (openbare) ruimten, zoals de overgangen en interactie tussen het vastgoed en de (openbare) ruimten.

Voor het Forum, een secundaire verbindingsroute in het stationsgebied, wordt door de gemeente een afstemmingskader opgesteld om het element verbinden verder te versterken. Het Forum moet voldoen aan alle eisen van een openbaar gebied, inclusief de vereiste aandacht voor toegankelijkheid voor mensen met een beperking.

Het nieuwe Knoopplein ligt op het dak van de parkeergarage, omzoomd door de nieuwe vastgoedontwikkelingen. Dit plein zal een meer besloten karakter krijgen gericht op en onderdeel van de omliggende functies. Hier wordt een uitnodigende tertiaire route tussen het Forum en de Croeselaan gerealiseerd, die in ieder geval delen van de dag voor iedereen toegankelijk zal zijn. Deze ruimte zal ook meer gericht kunnen zijn op het verblijven.

Voor alle ruimten zal zorgvuldig nagedacht moeten worden over passende inrichting, levendigheid en (sociale) veiligheid. Daarbij is nadrukkelijk niet alleen de aanleg, maar zijn ook het gebruik en beheer van doorslaggevend belang.

minimaal 3.500 plaatsen

(indicatief)

Langzaam verkeersroutes en fietsenstalling

Autobereikbaarheid en parkeren hoofdontsluitingsroute (Croeselaan)

fietsverbinding

ontsluiting tbv parkeergarages kantoren

ontsluiting fietsenstalling Knoopkazerne (indicatief )

ontsluiting exclusief voor expeditieverkeer

voetgangersverbinding Rabobrug

zone voor expeditie ontwikkelingen Knoopkazerne

zoekgebied fietsenstalling

0

autobereikbaarheid en parkeren, Werkboek Randvoorwaarden De Knoopkazerne

10

50 m

0

10

50 m

langzaam verkeersroutes en fietsenstalling, Werkboek Randvoorwaarden De Knoopkazerne

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

23

Toegankelijkheid mensen met een beperking De Westflank Zuid wordt een moderne gebouwen gebiedsontwikkeling waarbij vroegtijdig in het ontwerpproces rekening gehouden wordt met de bereikbaarheid van de functies en gebieden.

Ook voor personen met minder of geen zicht of die afhankelijk zijn van een rolstoel. Ook de belangenorganisaties voor mensen met een beperking worden daarbij betrokken, zodat gewerkt wordt volgens Agenda 22. POS zal dit overleg ondersteunen en organiseren. De verschillende ontwerpen worden met elkaar afgestemd, zodat gewenste voorzieningen consistent door de verschillende projectgebieden worden toegepast.

Aan de Croeselaan (tbv Fase 1) en de Montageweg (tbv Fase 3) zullen op maaiveld entrees voor de aanliggende gebouwen gemaakt worden, die vanaf het openbaar gebied eenvoudig bereikbaar zijn voor personen met een beperking. Over de Montageweg loopt een primaire publieke hoofdroute, een zogenaamde Stadsas, die door middel van de Rabobrug beide zijden van het spooremplacement met elkaar verbindt. De Rabobrug wordt ook voorzien van liften om de hoogteverschillen te beslechten.

De Rabobrug wordt vervolgens aan de Westzijde op hoogte verbonden met de OV Terminal, Stationsplein West en de Westflank Noord door middel van een op hoogte gelegen secundaire, publieke, verbindingsroute. Aan deze route hebben de kantoren aan het busstationzijde hun entree (Fase 2). Deze route wordt ingericht conform de richtlijnen voor het openbaar gebied. Het hoogteverschil met het maaiveld kan worden overbrugd met behulp van de voorzieningen aan weerzijden van dit deel van het

24

Forum bij de Rabobrug en het Stationsplein West.

Vanaf het Forum en de Croeselaan heeft men toegang tot het dak van de parkeergarage, waardoor een informele, tertiare route ontstaat over privaat terrein. Ook bij de inrichting van dit semi-openbare gebied wordt rekening gehouden met mensen met een beperking.

Alle gebouwen staan door middel van liften in directe verbinding met de ondergelegen parkeergarage(s). De hoogteverschillen in de openbare ruimten kunnen door openbare liften worden beslecht. Eveneens kunnen door liften in de gebouwen de verschillende niveauâ&#x20AC;&#x2122;s in het semi-openbaar gebied worden bereikt. Deze voorzieningen in de gebouwen zijn echter niet altijd voor iedereen toegankelijk en staan vooral ten dienst aan de eigen gebruikers van het gebouw.

Kabels en Leidingen Het verdient de voorkeur om bij herontwikkeling van de Knoopkazerne voor zover mogelijk aan te sluiten op bestaande tracĂŠs van kabels en leidingen.

Stadsverwarming en glasvezel liggen in de Croeselaan. Aansluiten voor water, electra, telecom en eventueel gas zou in de Mineurslaan moeten gebeuren.

In de Mineurslaan is recent een nieuwe gasleiding gelegd, welke praktisch tegen de huidige keermuur van het water rondom de Knoopkazerne is gelegen.

Bij herontwikkeling is het dan ook uitgesloten om buiten deze bestaande keermuur te bouwen, ook wanneer het gaat om (tijdelijke) constructies zoals damwanden. Daarvoor is simpelweg geen ruimte.

Middenspanningsruimte Op de achterzijde van de plot is momenteel een middenspanningsruimte gelegen. Indien deze ruimte wordt verwijderd, zal deze een nieuwe plek moeten krijgen in de ontwikkkelingen rondom de Knoopkazerne. Daarbij geldt dat de middenspanningsruimte in verband met onderhoudswerkzaamheden bereikbaar moet zijn voor een bestelwagen met aanhangwagen.

Of de capaciteit van deze ruimte voldoende is wanneer extra m2 vloeroppervlak worden toegevoegd zal bij uitwerking nader moeten worden onderzocht in samenwerking met Stedin. Indien uitbreiding nodig is, kan mogelijk worden aangesloten op een nieuw te realiseren koppelstation ter hoogte van het Beatrixgebouw.

Dempen Kruisvaart Teneinde ontwikkeling op de plot van de Knoopkazerne mogelijk te maken, zal de Kruisvaart worden gedempt. Voor het dempen van de Kruisvaart wordt momenteel een ontwerp gemaakt van de waterhuishouding rondom de Knoopkazerne.

Deze wordt ook input voor de aan te vragen watervergunning. Een en ander zal in de komende periode worden uitgewerkt.

Vooralsnog is het uitgangspunt dat de Kruisvaart met een persleiding (rond 300 mm) wordt doorgekoppeld in combinatie met een pomp.

Het wordt niet uitgesloten dat ook andere opties mogelijk zijn, zoals een riool met grotere capaciteit onder het busstation. Voorwaarde is dat de gekozen oplossing de bluswatervoorziening niet beperkt.

WKO Indien in de omgeving overcapaciteit is bij bestaande warmte-koude-opslag (WKO)-installaties, kan daarop worden aangetakt. Daarvoor zal een overeenkomst moeten worden gesloten met de eigenaar van de betreffende installatie.

Er is in de omgeving nauwelijks ruimte voor uitbreiding met betrekking tot WKO-installaties.

Kabels en leidingen (situatie 15-04-2010)

0

kabels en leidingen, Werkboek Randvoorwaarden De Knoopkazerne

10

50 m

de Kruisvaart, gezien langs de Montageweg

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

25

26

3 Stedenbouwkundig Plan

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

27

3.1 De Westflank: ruimtelijke kwaliteit en samenhang

De gemeentelijke stedenbouwkundige visie voor het hele stationsgebied, zoals verwoord in het Masterplan, heeft drie kernopgaven in haar ambitie omschreven. Deze zijn Verbinden, Herstellen en Betekenis geven. Deze ambities vormen de basis voor een aantal ruimtelijke ingrepen die bepalend zijn voor de toekomst van het gebied. Met het verwezenlijken hiervan streeft de gemeente een aantal belangrijke doelen na, waaronder het versterken van de centrumfunctie, het verhogen van de leefbaarheid en veiligheid, het vergroten van toegankelijkheid en bereikbaarheid, maar vooral ook het versterken van haar positie als Railport van Nederland.

28

Binnenstad

Er zijn reeds diverse projecten in het stationsgebied in ontwikkeling of in aanbouw.

Dit Stedenbouwkundig Plan (SP) streeft naar een samenhang en verbinding tussen deze projecten.

De Knoopkazerne en het â&#x20AC;&#x2DC;Knoopcomplexâ&#x20AC;&#x2122; kan om die reden niet als een op zichzelfstaand project gezien worden, maar in de context van het westelijke stationsgebied. De toekomstige invulling van het plangebied is van groot belang voor de ruimtelijke kwaliteit van het gehele westelijke deel, en met name het zuidwestelijke deel, van het stationsgebied.

Het plangebied zal vanaf nu aangeduid worden als Westflank Zuid.

Stedelijke dichtheid van de Westflank De gehele Westflank vormt de schakel tussen Railport van Nederland en het westelijk gelegen Lombok, het Sijpesteijnkwartier, het jaarbeursterrein en de Dichterswijk. Het gebied kent een zeer hoge dichtheid door het omvangrijke programma en de stapeling van functies. De vele bronnen en bestemmingen in de Westflank zorgen voor grote voetgangersstromen. Om de gewenste toegankelijkheid en bereikbaarheid te kunnen realiseren is een heldere en herkenbare verbindingenstructuur noodzakelijk. Dit wordt bereikt door duidelijk onderscheid te maken in de functionaliteit en identiteit van de openbare ruimten.

UTRECHT CS Trein BUSSTATION

bron: station, HOVhalte, fietsenstalling

TRAMHALTE

fietsstromen loopstromen station loopstromen HOV

Jaarbeurs

bronnen en bestemmingen

kantoren vergadercentrum amusement wonen entree fietsenstalling OVT

functies aan het Forum

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

29

Stationsplein

Mineurslaan Zuid

Montageweg

West

Jaarbeursplein Croeselaan

â&#x20AC;&#x153;Verbindenâ&#x20AC;?: stedelijk netwerk met primaire, secundaire en tertiare verbindingen

30

Verbinden Het SP zal de primaire langzaamverkeersverbindingen in en om het plangebied zoveel mogelijk versterken. Voor het begrip en het optimaal functioneren van het stedelijk weefsel zijn deze primaire routes erg belangrijk. De oost-westroute via de Rabobrug over de sporen is een primaire verbinding van en naar de Utrechtse binnenstad en behoeft een functionaliteit en identiteit die past bij het verwerken van grote stromen voetgangers en fietsers. Deze route verbindt tevens het maaiveld met het hoger gelegen Forum, op het niveau van de OV Terminal. De route over het Forum tussen de Rabobrug en de OV Terminal is van secundaire aard. Deze route is meer gericht op ontsluiting en onderlinge verbinding van de terminal en andere aanliggende functies. Ook deze route is optimaal toegankelijk en ingericht op grote gebruikersstromen. Naast de primaire en secundaire routes zijn er de tertiaire verbindingen die de mogelijkheid bieden tot alternatieve routes door de stad, met kansen voor het creeëren van een aantrekkelijke verblijfskwaliteit.

Karakteristiek van de stedelijke ruimte Het Forum is het verhoogde maaiveld dat aansluit bij de passage over de sporen in de OV Terminal. Het ligt 7,80 meter hoger dan het omringende maaiveld.

Op verschillende plekken sluit het Forum aan op het maaiveld met trappen, roltrappen en liften.

Naast de OV Terminal is een groot aantal gebouwen binnen de Westflank ontsloten vanaf het Forum.

Een goede ruimtelijke kwaliteit en toegankelijkheid van verschillende plekken op het Forum zorgen voor comfortabel en aantrekkelijk gebruik. Op die manier wordt het Forum een wezenlijk onderdeel van het stedelijke netwerk van openbare ruimten. Er wordt onderscheid gemaakt in plekken met continue passantenstromen die te allen tijde openbaar

toegankelijk moeten zijn en plekken die meer gericht zijn op ontsluiting en verblijf, zoals de bewonershof in de Westflank Noord en het Knoopplein in Westflank Zuid. Het Knoopplein krijgt een (collectief) privaat karakter. Als privaat terrein kan het Knoopplein ‘s nachts worden afgesloten, waardoor er minder noodzaak is tot ‘hufterproof’ inrichten. Het inrichtingsniveau is hoog en een specifiek karakter wordt op deze manier mogelijk.

een plek voor: doorstroming

verschillende karakteristieke plekken op het Forum

doorstroming & oriëntatie verblijf

(collectief) privaat terrein openbaar gebied

toegankelijkheid en beheer van het Forum Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

31

Stedenbouwkundig ensemble In het plangebied staat de oude Knoopkazerne met een zeer karakteristiek voorkomen. In de toekomst zal de Knoopkazerne worden uitgebreid en onderdak verschaffen aan een overheidsdienst en een groot vergadercentrum. Van het huidige gebouw zullen in ieder geval de hoogbouw en middelhoogbouw worden behouden en gerenoveerd. Naast de uitbreiding van de Knoopkazerne zijn er twee kantoorgebouwen, een parkeergarage, een fietsenstalling en een gemengd gebouw met kantoren en wonen op de lokatie gepland.

Op dit moment is, aan de rand van het plangebied, de bouw van het nieuwe Stadskantoor Utrecht (SKU) in volle gang. Het is een hoog en imposant gebouw, dat nu nog als een eenling aan de passage van de OV Terminal staat. Een dergelijk gebouw heeft ‘broertjes’ en ‘zusjes’ in zijn omgeving nodig om een evenwichtig ensemble te vormen. In de toekomst zullen meer hoge volumes noodzakelijk zijn om een eenheid in het gebied tussen SKU, Jaarbeurspleingebouw en de Rabobank te creëren.

vogelvluchtperspectief met links Westflank Zuid en rechts Westflank Noord

aanzicht op de Westflank vanuit de zijde van de binnenstad

32

Plankaart van de Westflank Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

33

3.2 Openbare ruimte Westflank Zuid Het plangebied binnen de Westflank Zuid omvat het zuidwestelijke deel van het Forum en de huidige kavel van de Knoopkazerne. Aan de noordoostzijde ligt het grootste regionale busstation van Nederland met direct daarnaast de OV Terminal en de sporen.

Iets verder naar het zuiden is in het verlengde van de Montageweg, en aansluitend bij de Rabobank, de Rabobrug over de sporen gepland. Ten zuiden van de passage door de terminal is deze brug de belangrijkste verbinding voor fietsers en voetgangers tussen de binnenstad en de westelijk gelegen wijken. Aan de zuidwestzijde wordt het plangebied begrensd door het brede bomenrijke profiel van de Croeselaan. Als onderdeel van de hoofdstructuur van het Stationsgebied zorgt de Croeselaan voor de bereikbaarheid van het westelijke stationsgebied voor autoverkeer, logistiek verkeer en langzaam verkeer. Aan de noordwestzijde bevindt zich de Mineurslaan, de logistieke straat van het westelijke stationsgebied.

bereiken de stalling via Croeselaan en Montageweg.

Onder de kantoorgebouwen en het plein ligt de gemeenschappelijke parkeergarage. Deze is toegankelijk vanaf de Mineurslaan, onder de noordelijke toren. Alle logistiek voor de gebouwen binnen het plangebied wordt georganiseerd vanuit de Mineurslaan, ook voor de zuidelijke toren. Op het moment van schrijven is het nog onduidelijk of een brug over de busperronnen en naar het Forum nodig is. In dit document wordt deze verbinding steeds als optie meegenomen.

Programmering en bereikbaarheid De ontwikkeling van 40.000 m2 kantoren van NS Vastgoed ligt direct aan het Forum en busstation.

Het toekomstige Rijksgebouw zal zich vanuit de bestaande Knoopkazerne uitbreiden richting het Forum, met een totaal programma van 30.000 m2 kantoren en vergadercentrum. De gemengde ontwikkeling van 22.000 m2 wonen en kantoren is gepositioneerd aan de Croeselaan en de Montageweg.

In de afbeeldingen op pagina 35 is naast de programmering ook bijbehorende bereikbaarheid van alle verschillende gebruikers met een bestemming in de Westflank Zuid inzichtelijk gemaakt. De Fietsenstalling, die onder het Forum ligt, heeft de entree gekoppeld aan de Rabobrug.

Fietsers die niet vanuit de binnenstad komen,

34

vogelvluchtperspectief vanaf de zijde van de binnenstad

kantoren vergadercentrum amusement wonen entree fietsenstalling OVT

route voor fietsers voetgangerstromen route voor logistiek verkeer route naar parkeergarage route voor autoâ&#x20AC;&#x2122;s

OVT UTRECHT CS SKU 60.000 m2

BUSSTATION

TC

40.000 m2 kantoren NS

?

P

Rabobank

P

Beatrixtheater 30.000 m2 vergadercentrum + kantoren

Knoopkazerne

7.000 m2 wonen+ 15.000 m2 kantoren

laden & lossen

cultuur

programmatisch kader Westflank Zuid

wonen

bereikbaarheid Westflank Zuid voor voetgangers, fietsers, autoverkeer en logistiek verkeer

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

35

ruimtelijke opbouw van de Westflank Zuid Bijgaande afbeeldingen maken inzichtelijk hoe het plangebied tussen OV Terminal en Rabobank ruimtelijk wordt opgebouwd en op welke wijze de gebouwen gerelateerd zijn aan de openbare ruimte.

De functionaliteit, de mate van openbaarheid en de kwaliteit van elk van deze openbare ruimten heeft een reflexie op de de aangrenzende bebouwing.

In de nu volgende toelichtingen worden functionaliteit, openbaarheid en de gewenste kwaliteit van alle buitenruimte benoemd en vertaald naar randvoorwaarden voor de aangrenzende bebouwing.

bebouwing aan Forum en Knoopplein

Forum (7,80 m. boven maaiveld)

Forum en Knoopplein

Knoopplein (4,50 m. boven maaiveld) Rabobrug

bebouwing aan het maaiveld

C ro e s e

Mineurslaan Zuid

36

Knoopkazerne

Montageweg

laan

opbouw en gelaagdheid met gebouwen aan het maaiveld en gebouwen aan het Forum

Plankaart Westflank Zuid Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

37

de openbare ruimte op het Forum verbindt de Rabobrug met de OV Terminal

38

Toegankelijkheid; adressering en entrees De positionering van de gebouwentrees is belangrijk voor het realiseren van een duidelijke verbindingenstructuur die voor iedereen herkenbaar en begrijpelijk is. De gebouwen binnen de Westflank Zuid kunnen verschillende entrees hebben, maar de hoofdentree, het adres, wordt hierbij bepaald.

De beide kantoortorens, zijn geadresseerd aan het openbare Forum (+7.80 m boven maaiveld) met een ruime foyer of atrium. De ingangen ervan liggen net om de hoek, buiten de grote loopstromen en in de doorgang naar het zogenaamde Knoopplein (+4.50 m. boven maaiveld). Het Knoopplein is het deel van het Forum dat wordt omsloten door de bebouwing van Westflank Zuid. Het is de collectief private buitenruimte van de aangrenzende gebouwen die deels zal functioneren als de ‘tuin’ van het vergadercentrum. De toegankelijkheid van het Knoopplein dient te passen bij de mate van openbaarheid.

In de hoek van het Knoopplein ligt de hoofdentree van het nieuwe vergadercentrum en het rijkskantoor, in de oksel van het gehele ‘Knoopcomplex’.

De entree is op die manier goed zichtbaar vanaf de doorgang en het Forum. Het nieuwe ‘Knoopcomplex’ wordt in de beginfase, nog voor de komst van het Knoopplein, al gebouwd, en kan in een latere fase nog uitbreiden. De entrees dienen echter al vanaf de beginfase een duidelijke plek te krijgen.

In de beginfase moet de hoofdentree op deze plek bereikbaar gemaakt worden via een tijdelijke eigen brugverbinding vanaf het Forum. Deze foyer van de hoofdentree kan ook toegankelijk zijn vanaf de Croeselaan.

De Croeselaan maar ook de Montageweg zullen met de realisatie van de Rabobrug moeten gaan behoren tot de hoofdstructuur van openbare ruimten. In het nieuwe ‘Knoopcomplex’, langs de Croeselaan, moet minimaal één entree worden opgenomen om de relatie tussen gebouw en openbare ruimte

te versterken. Dit kan een extra entree naar de foyer van het rijkskantoor zijn of een entree van een publieke of commerciële functie in de plint. De Montageweg, een weg die nu slechts een functie heeft voor logistiek verkeer, zal omgetoverd worden tot een promenade voor duizenden voetgangers en fietsers. De ruimtelijke inpassing en de kwaliteit van de aansluitingen, op enerzijds de Rabobrug en anderzijds de Croeselaan, zijn bijzonder belangrijk voor het functioneren van het stedelijke netwerk voor langzaam verkeer. Het gemengde gebouw met zowel wonen als kantoren heeft de entrees op het maaiveld, met een foyer aan de Montageweg en/ of de Croeselaan. Verder kunnen eventueel kleinere kantoor -en/of bedrijfsruimtes hier op maaiveld hun ingangen hebben.

FORUM +7.80m mv

T1

T2

KNOOPPLEIN +4.50m mv

In deze paragraaf worden de functionaliteit en kwaliteit van de openbare ruimten nader gespecificeerd middels principeprofielen, rooilijnen, zichtlijnen, en plinthoogten.

B3

W atrium / foyer

MAAIVELD

binnen/buiten relatie positie entree kantoor schuifruimte entree positie entree wonen schuifruimte entree entree kantoren/ commerciel

voorkeursvariant positionering van de hoofdentrees Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

39

Forum

Het Forum Eén van de belangrijkste toevoerroutes naar de OV Terminal vanuit het zuidwesten gaat via het Forum. Het faciliteren van de doorstroming van grote aantallen voetgangers tussen Station, ‘Knoopcomplex’ en Rabobrug en Rabobank is de hoofdfunctie van het Forum. Over de totale lengte van het Forum in de Westflank Zuid geldt daarom een obstakelvrije zone van bij voorkeur 8 meter breed. Deze maat is ruimer dan minimale 4 meter die gehanteerd wordt bij toegang tot de OV Terminal, maar ook nodig om het openbare karakter van de route te benadrukken. De treinreiziger die de OV Terminal aan de zuidzijde verlaat, kan zowel toren 1 als toren 2 zien liggen en heeft bovendien zicht op het platform van de Rabobrug. Zowel de plint als de bovenbouw van toren 1 liggen in dezelfde lijn als de gevel van het Beatrixtheater. De plint van toren 2 ligt op 8 meter van de Forumrand (= de plangrens). De bovenbouw van deze toren mag oversteken, maar zonder kolommen op het Forum en pas op 20 meter hoogte boven Forumniveau. Dit om de doorstroming én het openbare karakter te versterken. Ter hoogte van toren 1 is het Forum breder dan 8 meter en biedt de voetganger zicht op de zijkant van toren 2 en de doorgang naar het Knoopplein. De plint van toren 1 is hier afgeschuind zodat er ruimte is voor directe loop -en zichtlijnen tussen Forum en Knoopplein.

verplichte rooilijnen aan het Forum; toren 1 staat in lijn met het Beatrixtheater en de onderbouw van toren 2 ligt op 8 meter vanaf de Forumrand

40

de openbare ruimte op het Forum verbindt de Rabobrug met de OV Terminal; links het deel boven de fietsenstalling, rechts het deel boven de Mineurslaan

vrij zicht tussen bron en bestemming

zicht vanaf de OV Terminal op toren 1, toren 2 en de Rabobrug

zicht vanaf de Rabobrug op toren 2, toren 1 en verderop het WTC

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

doorzicht vanaf de Rabobrug tot aan Westflank Noord

41

Knoopplein

Knoopplein Het Knoopplein is het deel van het Forum dat wordt omsloten door de bebouwing van Westflank Zuid. Het Knoopplein ligt 3.30 meter lager dan het Forum, gelijkvloers met de eerste laag van het vergadercentrum (ca.+ 4.50 meter boven maaiveld Croeselaan). Het binnenplein is collectief private buitenruimte die veel meer dan het Forum gericht is op bestemming en verblijf. Met een hoogwaardige inrichting krijgt het binnenplein een specifiek en aantrekkelijk karakter dat past bij het congrescentrum en de andere aangrenzende kantoren. De fysieke toegang naar het Knoopplein vanaf het openbare Forum ligt niet strak uitgelijnd met een van de kavelgrenzen van de beide torens maar zal worden vormgegeven als een dynamische overgang met ruime trappartijen en groen. In de 32 meter brede doorgang naar het Knoopplein bevinden zich ook de entrees van de beide torens.

Hier ontstaat een plek met veel dynamiek. De doorgang naar het Knoopplein vanaf de Croeselaan heeft een ruimte van 15 meter tussen de bestaande Knoopkazerne en het nieuwe hoekgebouw. Deze toegang vormt in de toekomst het adres van het complex Westflank Zuid vanaf de Croeselaan.

het Knoopplein als het â&#x20AC;&#x2DC;hartâ&#x20AC;&#x2122; van de Westflank Zuid

42

het Knoopplein verbindt de verschillende niveaus van de openbare ruimte met elkaar

zicht op het Knoopplein vanuit het Rijkskantoor

adressering van het vergadercentrum

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

43

Aansluitinging Rabobrug, busstation & Knoopplein

Aansluiting Rabobrug Met de ingepaste bomenrij in plantenbakken is de Rabobrug een bijzonder opvallende brugverbinding.

Zowel fietsers als voetgangers gaan de brug tussen de westelijke buurten en de binnenstad gebruiken.

Aan de zuidzijde van de brug ligt een fietspad, in het midden de bomen en aan de forumzijde het voetpad.

De Rabobrug ligt hoger dan het Forum maar heeft een platform in de trappartij van ca. 8 meter op dezelfde hoogte. Platform en Forum liggen ca. 2 meter verschoven ten opzichte van elkaar. In de hoek van het Forum, die daardoor ontstaat, is de uitgang van de fietsenstalling gepositioneerd.

zicht op de Rabobrug vanaf Stationsplein West

44

Aansluiting busstation & Knoopplein In de ruimtelijke randvoorwaarden voor het Forum is ook rekening gehouden met de eventuele komst van een brug over de busperronnen. Indien een dergelijke verbinding vanuit het functioneren van het busstation wenselijk is kan deze aangesloten worden op het Forum net naast toren 2, in het verlengde van de doorgang naar het Knooplein. Daar ontstaat een centrale plek met veel kruisende bewegingen en overzicht in alle richtingen. Wellicht ook een prima plek voor de busreiziger om met uitzicht op de stad de bus af te wachten.

de Rabobrug ligt hoger dan het Forum

overzicht over de verschillende aansluitingen op het Forum inclusief de voorkeurspositionering van een evt. aansluiting busperronnen

er ontstaat een centrale plek op het zuidelijke Forum t.p.v. de doorgang naar het Knoopplein; een evt. brug boven de busperronnen sluit hier op het Forum aan

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

45

Verbinding Forum WFZ - Terminal

het Forum boven de Mineurslaan De Mineurslaan is bestemd voor al het logistiek verkeer van de Westflank en heeft aan weerszijde laad -en loszones. Een zone voor constructie is slechts op één punt mogelijk. Het deel van het Forum tussen het Stationsplein West en toren 1 ligt recht boven de Mineurslaan en moet volgens de huidige uitgangspunten los blijven van de OV Terminal en het Beatrixtheater. Om de loopstromen van en naar de OV Terminal te verwerken is een minimale breedte van 4 meter het uitgangspunt. Deze breedte is gebaseerd op de fysieke toegang tot de OV Terminal. Echter vanuit de gewenste openbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit wordt deze maat als onvoldoende beschouwd. Een breedte van 8 meter is wenselijk om het belang en de betekenis van de route te benadrukken.

De constructiemogelijkheden om het Forum hier te ondersteunen zijn op basis van de uitgangspunten zeer beperkt. In de afbeeldingen op pagina 47 wordt een aantal opties getoond: • De eerste optie gaat uit van een Forum met de minimale breedte van 4 meter.

• De tweede optie toont het Forum zoals voorafgaand toegelicht, 8 meter breed en aanluitend aan de Forumrand van het meer zuidelijke deel. In deze situatie ligt het Forum zeer onvoordelig ten opzichte van de constructiezone en dat zal tot complexe en dure oplossingen leiden.

• In de derde optie heeft het Forum nog dezelfde breedte maar is verschoven, zodat een centrale ligging boven de constructiezone ontstaat.

Forum met minimale breedte van 4 meter

Deze en wellicht meer opties moeten nader onderzocht worden om tot een geïntegreerde oplossing te kunnen komen. In dit vervolgonderzoek dienen onder andere de volgende zaken (heroverwogen te worden: • aansluiting bij de OV Terminal • losstaand of aansluiting bij het Beatrixgebouw • positie goederen lift voor de OV Terminal t.o.v. het Forum • mogelijke constructiezones in de Mineurslaan invulling van de grens tussen Mineurslaan en busstation • beheersbaarheid en veiligheidsaspecten van de overkluizing Vooralsnog wordt in dit SP het Forum steeds volgens de tweede optie getoond.

Forum met wenselijke breedte van 8 meter

46

Busstation West

voorbeeld Forum met minimale breedte van 4 meter, gebaseerd op de breedte van de ingang OV Terminal

voorbeeld Forum met een breedte van 8 meter, gebaseerd op voetgangerstromen en aansluiting Rabobrug (ondersteuning daar waar mogelijk)

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

voorbeeld Forum met breedte van 8 meter, verschoven t.b.v. de constructie

47

Montageweg

de Montageweg In een straat die nu hoofdzakelijk gebruikt wordt voor zeer lokaal bestemmingsverkeer, moet in de toekomst de interwijkse verbinding voor grote aantallen fietsers en voetgangers een plaats krijgen.

Langs de Rabobank liggen 3 rijbanen bestemd voor logistiek en parkeren. Direct ernaast zal de nieuwe Rabobrug aanlanden met twee trappen, één die aansluit bij de fietsstrook en één die aansluit bij het voetpad. De hoogbouw aan de Montageweg ligt 6 meter terug ten opzichte van de aanlanding van de Rabobrug, waardoor deze ‘vrij’ komt te liggen en op die manier een belang krijgt toegekend passend bij zijn functie. Tussen brugaanlanding en bebouwing is voldoende ruimte voor fietsers om de ingang van de fietsenstalling in de onderbouw te bereiken. Het volume van de fietsenstallingentree markeert de fietsenstalling en moet zichtbaar zijn vanaf het begin van de Montageweg. Boven brugaanlanding en fietsenstallingentree is een overstek niet toegestaan.

Boven de plinthoogte van toren 2 is het wel toegestaan om van de rooilijn af te wijken voor een setback zodat er meer licht, lucht en ruimte ontstaat op deze strategische aansluiting van verbindingen.

Dichter bij de Croeselaan, in het gebouw op de hoek, is boven de plint een overstek van maximaal 6 meter toegestaan. De plint is hier minimaal 14 meter hoog zodat er zicht op de brug mogelijk blijft. Indien de maximale toegestane overstek benut wordt mag deze ondersteund worden met een beperkt aantal kolommen. Bij een kleinere overstek moet deze kolomvrij worden opgelost.

In het profiel van de Montageweg ontstaat met het overstek een natuurlijke opdeling in gebruikszones.

Het voetgangers gedeelte onder de overstek wordt als vanzelfsprekend de voorruimte van de plint van het gebouw. Het openbare karakter dat bij de nieuwe functie van de Montageweg hoort moet zoveel mogelijk versterkt worden met commerciële functies en levendigheid in de plint.

48

verplichte rooilijn aan de Montageweg ligt 6 meter terug t.o.v. de aanlanding van de Rabobrug alleen bij het gebouw aan de Croeselaan is op 14 meter hoogte een overstek van max. 6 meter toegestaan

6m

4m

profiel van de Montageweg; met de 6 meter overstek blok 3 en kolommen op maaiveld

6 meter overstek met kolommen

profiel van de Montageweg; met de 4 meter overstek blok 3

4 meter overstek zonder kolommen

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

overstek op 14 meter hoogte

49

Croeselaan

de Croeselaan De Croeselaan is een belangrijke toevoerweg naar het Stationsgebied. In de toekomst krijgt deze weg een knip ter plekke van de Jaarbeurspleingarage. Volgens de gemeentelijke plannen zal het brede profiel van de Croeselaan dan opnieuw ingericht worden. De middenberm wordt beplant met een driedubbele bomenrij en de stoep aan de Westflankzijde wordt heringericht tot de zogenaamde Esplanade. De Esplanade is een brede wandelboulevard vanaf de Tweede Asselijnstraat tot aan het Jaarbeursplein. Een deel ervan, ter hoogte van de Rabobank, is al ingericht.

De maatvoering van bebouwing en buitenruimte ter plekke van het ‘Knoopcomplex’ wordt zodanig aangepast dat de Esplanade kan worden ingepast.

De hoogbouw van de huidige Knoopkazerne zal behouden blijven en ook (delen van) de laagbouw moeten mogelijk behouden kunnen blijven. Maar de bestaande waterbak rondom het gebouw en de huidige kavel van de Knoopkazerne zal in zijn geheel verdwijnen. De rooilijn van het gebouw op de hoek met de Montageweg komt in één lijn te liggen met de bestaande hoogbouw van de Knoopkazerne.

Daardoor is het ‘Knoopcomplex’ al vanaf grote afstand op de Croeselaan, als geheel te overzien en krijgt de aansluiting met de Montageweg meer ruimte. Ook de opgang naar de Rabobrug ligt dan beter in het zicht. De plint van het hoekgebouw is bij voorkeur afgeschuind of transparant om de aansluiting met en het zicht op de Montageweg nog verder te versterken.

Tussen het hoekgebouw en het te behouden deel van de Knoopkazerne ligt de opgang naar het Knoopplein.

Eén van de huidige afschuiningen in plint van het bestaande gebouw wordt gehandhaafd om de opgang naar het plein aan de Croeselaan te adresseren. Bij voorkeur komt er langs het gehele ‘knoopcomplex’ tussen Montageweg en Mineurslaan Zuid, een luifel vergelijkbaar met die bij de Rabobank. Op die manier krijgt de Croeselaan een continu profiel en wordt de samenhang van het complex als geheel benadrukt.

50

de verplichte rooilijn van blok 3 ligt in één lijn met die van de hoogbouw van de Knoopkazerne

aanzicht Croeselaan; de hoogbouw van de Westflank Zuid ligt centraal tussen Rabotorens en Jaarbeurspleingebouw/ SKU

overzicht over alle hoogte accenten door een gelijke rooilijn voor de hoogbouw

overzicht over hoek Croeselaan / Montageweg

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

door een gelijke rooilijn voor de hoogbouw blijft het ‘Knoopcomplex’ in zicht

51

Mineurslaan Zuid

de Mineurslaan Zuid De Mineurslaan zal hoofdzakelijk bestemd zijn voor al het logistieke verkeer voor de hele Westflank en heeft geen openbaar karakter. De in -en uitrijdende bussen van en naar het tijdelijke busstation zullen uit het profiel van de Mineurslaan Zuid verdwijnen en alleen autoverkeer voor de parkeergarage en het parkeerterrein onder het ‘Knoopcomplex’ is toegestaan vanaf de Croeselaan in en uit te rijden.

Voorbij de ingang van de parkeergarage wordt de Mineurslaan Zuid eenrichtingsverkeer voor uitsluitend laad -en losverkeer voor de aangrenzende gebouwen. Het toekomstige profiel bestaat uit twee rijbanen met aan weerszijde stroken voor laad -en losplekken. Aan de zuidzijde is binnen deze strook een ruimte gereserveerd als opstelruimte voor wachtende auto’s voor de parkeergarage. Deze opstelruimte zou ook binnen het volume van de parkeergarage opgelost kunnen worden.

Nog voor deze zone voor laad -en losplekken, helemaal aan het begin van de Mineurslaan Zuid, is een klein gedeelte gereserveerd voor de bereikbaarheid van de fietsenkelder. Deze fietsenkelder wordt gerealiseerd in de bestaande atoomkelder onder de Knoopkazerne en is alleen bestemd voor gebruikers van de aangrenzende bebouwing. De entree naar de fietsenkelder moet zo dicht mogelijk bij de Croeselaan ingepast worden.

Daardoor kan in de uitwerking aansluiting gezocht worden bij de Esplanade langs de Croeselaan.

de maximale bebouwingsgrens aan de Mineurslaan ligt op de kavelgrens

52

openbare ruimte en verplichte rooilijnen Langs de belangrijkste openbare ruimten, aan de â&#x20AC;&#x2DC;buitenzijdeâ&#x20AC;&#x2122; van het gehele complex, gelden verplichte rooilijnen als randvoorwaarden voor verdere ontwikkeling. Ze zijn noodzakelijk om de functionaliteit en de ruimtelijke kwaliteit van de routes langs het Forum, de Montageweg en de Croeselaan te waarborgen. Sommige verplichte rooilijnen gelden ook of juist voor de bovenbouw omdat daarmee een dynamisch beeld en een ritmiek vanaf een grotere afstand bereikt kan worden of omdat daarmee meer licht,lucht en ruimte ontstaat in het voetgangersdomein. Aan de Mineurslaan geldt geen verplichte rooilijn, hier geldt een uiterste bebouwingsgrens die bepaald wordt door de kavelgrens. In de randvoorwaardenkaart staat eveneens toegelicht of de verplichte rooilijn geldt voor de plint of voor de bovenbouw of voor beide.

bovenbouw Beatrixtheater + toren 1

plint toren 2

8m

randvoorwaardenkaart rooilijnen

plint toren 2 + plint blok 3 6m

bovenbouw Knoopkazerne + bovenbouw blok 3

Knoopplein op 4,50 m. boven maaiveld zone voor overbrugging hoogteverschil Forum op 7,80 m. boven maaiveld openbare straat,maaiveldniveau (ca. 2,50 + NAP) verplichte rooilijn afwijking tbv zicht / route toegestaan

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

53

3.3 Bouwmassa Maximale bouwenveloppen In dit SP worden de uiterste bebouwingsgrenzen bepaald, waarbinnen programmatische ambities gerealiseerd kunnen worden. Eenvoudige voorwaarden met betrekking tot bouwhoogten, plinthoogten, rooilijnen en overstekken zijn concreet gemaakt in maximale bouwenveloppen. Deze zogenaamde bouwenveloppen zijn als een â&#x20AC;&#x2DC;ruime jasâ&#x20AC;&#x2122; voor de toekomstige ontwikkelingen, zodat te zijner tijd met behoud van ontwerpvrijheid, de gewenste metrages gerealiseerd kunnen worden. Door de uiterste bebouwingsgrenzen vast te leggen kunnen de functionaliteit en ruimtelijke kwaliteit van de eerder beschreven verbindingen langs en door de Westflank Zuid worden gegarandeerd.

Blok 3

Toren 2

90m

Maximale bouwhoogte Volgens het gemeentelijk beleid met betrekking tot hoogbouw zijn binnen de Westflank Zuid grote bouwhoogte toegestaan. Ten behoeve van een evenwichtig stedenbouwkundig ensemble is het zelfs wenselijk om op bepaalde plekken de 90-meterlijn te bereiken. Tenzij anders vermeld zijn alle bouwhoogtes gerelateerd aan maaiveldniveau (gemiddeld op 2,50 m. +NAP).

maximale bouwhoogte van toren 1 en toren 2 is 90 meter t.o.v. maaiveld

54

Toren 1

90m

Bebouwing aan het Forum Het maximaal te ontwikkelen programma direct aan het Forum is 40.000 m2 bvo. Er wordt vanuit gegaan dat dit programma in twee aparte torens (met elk marktconforme vloeren) gerealiseerd wordt.

Voor trein -en busreizigers vormen de beide torens aan het Forum samen met het SKU het adres van de Westflank. De strategische plek aldaar in het stedelijk netwerk, waar de Rabobrug en het Forum samenkomen dient al vanaf grote afstand herkenbaar te zijn. Voor toren 1 en 2 geldt een maximale bebouwingshoogte van 90 meter. Met het verschil in plinthoogten van de beide torens wordt het belang van deze plek benadrukt. Voor toren 2 geldt een plinthoogte van 20 meter boven het Forumniveau en een maximale overstek van 4 meter waardoor voldoende licht, lucht en ruimte ontstaat ter plekke van de aansluiting tussen Rabobrug en Forum.

De plinthoogte van toren 1 is 13 meter boven het Forumniveau. Deze hoogte staat beter in verhouding tot het aangelegen vergadercentrum en past bij de maat en schaal van het Knoopplein. Bij toren 1 zijn geen overstekken boven het Forum toegestaan om vanaf de OV Terminal overzicht te kunnen hebben op zowel toren 1 als 2 en de Rabobrug.

De afstand tussen de beide torens ter hoogte van de plintbebouwing bedraagt 32 meter om zo een voldoende ruime doorgang naar Knoopplein en vergadercentrum te garanderen. Boven de plintbebouwing is aan één van beide kanten een overstek van 4 meter toegestaan, zodat er een maat van minimaal 28 meter overblijft voor doorzicht vanuit het ‘Knoopcomplex’. In de randvoorwaardenkaart aan het einde van dit hoofdstuk is het (door)zicht vanuit het rijkskantoor nader gespecificeerd met zichtlijnen.

maximale bouwenveloppe van het gebouw hoek Montageweg/Croeselaan en toren 2

maximale bouwenveloppe van toren 1 en toren 2

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

55

Bebouwing hoek Croeselaan/Montageweg Ook het gebouw op de hoek Croeselaan/ Montageweg mag naar een hoogte van 90 meter. In de lange lijn van Jaarbeurspleingebouw naar de Rabotorens levert hoogbouw op deze plek een afwisselend en ritmisch beeld op. De plint bebouwing ligt in dezelfde lijn als toren 2 en de parkeergarage en heeft bij voorkeur een afgeschuinde hoek naar de Croeselaan. De plinthoogte is ruim 14 meter boven maaiveld, vergelijkbaar met de hoogte van de fietsenstallingentree tussen toren 2 en de Rabobrug. Daarboven is een overstek van 6 meter op een beperkt aantal kolommen toegestaan. De afstand van de bebouwing tot het â&#x20AC;&#x2DC;Knoopcomplexâ&#x20AC;&#x2122; bedraagt minimaal 15 meter. Aan deze zijde zijn geen overstekken toegestaan.

Het te ontwikkelen programma in het hoekgebouw bedraagt 22.000m2 bvo, waarvan maximaal 15.000 m2 kantoren en minimaal 7.000 m2 woningen. De bovenbouw is in principe bestemd voor woningen en heeft een kleinere footprint dan de onderbouw.

De grens aan het Knoopplein van de te behouden middenbouw van de huidige knoopkazerne is tevens de uiterste bebouwingsgrens van de bovenbouw van het hoofdgebouw. Het accent van het gebouw komt daarmee aan de Croeselaan te liggen.

maximale bouwenveloppe vernieuwde Knoopcomplex en toren 1

Geleding van de bouwmassa Het onderscheid tussen een kantoorgedeelte en een woongedeelte moet in de geleding van de bouwmassa geaccentueerd worden. Het woongedeelte moet als zodanig herkenbaar zijn vanaf de Croeselaan.

maximale bouwenveloppe van het gebouw hoek Montageweg/Croeselaan

56

Bebouwing ‘Knoopcomplex’ In de aanbesteding van het nieuwe ‘Knoopcomplex’ wordt behoud en herontwikkeling van de toren en de middenbouw van de huidige Knoopkazerne als randvoorwaarde meegegeven. Inclusief deze bestaande gebouwdelen bevat het maximaal te ontwikkelen programma voor het ‘Knoopcomplex’ 30.000 m2 bvo. Het nieuw te bouwen deel sluit aan bij het bestaande gebouw en loopt door tot aan toren 1. De onderbouw met het vergadercentrum ligt gelijk met de vloer van de eerste verdieping van het bestaande gebouw (ca.4,5 meter boven maaiveld Croeselaan). De bouwhoogte van de onderbouw is maximaal 19,5 meter boven maaiveld.

De nieuwe bovenbouw van het rijkskantoor staat op een minimum afstand van 25 meter van toren 1 en heeft een bouwhoogte van maximaal 70 meter boven maaiveld. Op die manier is een geleidelijke hoogteopbouw richting Forum mogelijk. Alle vloeren in de nieuwbouw liggen bij voorkeur gelijk met die in het bestaande gebouw en worden verbonden met een smaller gebouwdeel dat niet hoger is dan de bestaande bebouwing.

Voor de nieuwe delen van het ‘Knoopcomplex’ gelden geen rooilijnen, alleen maximale bouwgrenzen. De maximale bebouwingsgrens aan de Mineurslaan wordt bepaald door de kavelgrens.

En aan de Croeselaan wordt de maximale bebouwingsgrens gebaseerd op de bestaande gevellijn. Er geldt hier dus geen verplichte rooilijn.

De gevel van de onderbouw ligt in het verlengde van de terugliggende plint van het Beatrixtheater of volgt de contour van de huidige onderbouw.

90m

70m

90m

- maximale bouwhoogte op de hoek Montagweg / Croeselaan is 90 meter met een geleding op ca. 47,5 meter; de hoogte van de Knoopkazerne - de uitbreiding van het Knoopcomplex mag naar maximaal 70 meter

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

57

Inpassing programma

In te passen programma Het gewenste programma voor de duotorens aan het Forum bevat 40.000 m2 BVO kantoren. De omvang van de bouwenveloppe is zo bepaald dat dit programma met een ruime ‘ontwerpmarge’ (ca. 25 %) ingepast kan worden. In de plinten van de torens zouden kantoorgerelateerde semi-publieke functies toegevoegd kunnen worden. De verdeling van het programma over de beide torens ligt nog niet vast en zal afhankelijk zijn van de vraag vanuit de markt. Het totaal programma blijft echter beperkt tot 40.000 m2 BVO. Het uitgangspunt is dat binnen de grenzen van de bouwenveloppe twee afzonderlijke torens met markconforme vloeren gerealiseerd worden. Indien zich in de toekomst een afnemer aandient die meer oppervlaktemeters wenst dan in één toren passen, dan zal de bouwenveloppe in overleg met alle betrokken partijen aangepast moeten worden.

Het nieuwe ‘Knoopcomplex’ zal in de toekomst ruimte bieden aan maximaal 8.000 m2 BVO vergadercentrum en 22.000 m2 BVO kantoren. Beide programma onderdelen worden deels opgenomen in de bestaande knoopkazerne en deels in de uitbreiding ervan. Het vergadercentrum komt in de plint van het complex en sluit gelijkvloers aan bij de huidige congresvloer van de knoopkazerne. De kantoren in de nieuwbouw sluiten aan bij die van de oudbouw via een koppelstuk om een samenhangend complex te realiseren met vloeren van voldoende oppervlak.

58

inpassing van programma met de entree van de woningen aan de Croeselaan en extra commercieel programma in de plint van blok 3

kantoren atrium / foyer woningen entreezone woningen commerciële functies vergadercentrum fietsenstalling parkeergarage

In de laatste fase van de Westflank Zuid zal het gebouw op de hoek Croeselaan/Montageweg (blok3) gebouwd worden. De bouwenveloppe voor blok 3 biedt ruimte aan maximaal 15.000 m2 BVO kantoren en minimaal 7.000 m2 BVO woningbouw.

De ruimte voor dit kantoorprogramma wordt gewenst zodat het rijkskantoor hier in de toekomst eventueel uit zou kunnen breiden indien dat elders niet mogelijk is. In dat geval zouden, in overleg met betrokken partijen, aanvullende randvoorwaarden opgesteld moeten worden voor de tussenliggende verbinding. Deze toekomstige uitbreiding van het rijkskantoor zou ook plaats kunnen vinden in toren 1, aansluitend bij het vergadercentrum. In dat geval zou blok 3 minder of geen kantoorruimte kunnen bevatten.

De inpassing van woningen sluit aan bij het overige woonprogramma aan de Croeselaan. Het vereiste metrage is een ondergrens om een aantrekkelijk en functioneel woonblok op een kantoorblok te kunnen realiseren. Eventueel meer woonprogramma inpassen zal een gunstig effect hebben op de levendigheid van de plek.

inpassing van programma met 7000 m2 wonen op 15000 m2 kantoren in blok 3

voorbeelduitwerking voor uitbreiding van het Knoopcomplex in toren 1

voorbeelduitwerking voor uitbreiding van het Knoopcomplex in blok 3

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

59

Randvoorwaardekaart bovenbouw

ruimtelijke randvoorwaarden bebouwing De uiterste bebouwingsgrenzen, waarbinnen de toekomstige ontwikkelingen gerealiseerd moeten worden, zijn in de randvoorwaardenkaart gedimensioneerd. Alle voorwaarden met betrekking tot rooilijnen, bouwhoogten, plinthoogten en overstekken staan in deze kaart. Alleen de verplichte rooilijnen die gelden langs de belangrijkste openbare ruimten zijn niet in deze randvoorwaardenkaart opgenomen maar in de â&#x20AC;&#x153;randvoorwaardenkaart verplichte rooilijnenâ&#x20AC;? op pagina 53.

In deze randvoorwaardenkaart zijn zowel de maximale grenzen en bouwhoogten van de plinten als die van de bovenbouwdelen opgenomen. De uiterste grenzen van de bovenbouw van toren 1 en toren 2 worden mede bepaald door zichtlijnen vanuit de bovenbouw van het nieuwe rijkskantoor, zodat een groot deel van de toekomstige gebruikers van dit gebouw een doorzicht richting binnenstad heeft. Voor de mogelijke overstekken van de bovenbouw staan zones aangegeven waar neergaande constructie op het Forumniveau of maaiveldniveau is toegestaan. Verder staan in deze randvoorwaardenkaart de zones aangegeven waarbinnen zich de hoofdentree van het gebouw moet bevinden.

footprint bovenbouw overstek bovenbouw middenbouw (bestaand) laagbouw kolomvrij zone voor constructie zone met minimaal 1 entree rooilijn

60

MAXIMALE BOUWENVELOPPEN

met een overmaat voor voldoende ontwerpvrijheid bij uitwerking

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

61

Voorbeelduitwerkingen

De uiterste bebouwingsgrenzen, de maximale bouwenveloppen, bieden meer ruimte aan elk van de toekomstige ontwikkelingen dan strikt noodzakelijk waardoor er nog voldoende vrijheid is bij de uitwerking van de gebouwen. Binnen de randvoorwaarden voor de bebouwing zijn verschillende invullingen mogelijk. Hiernaast staat een aantal voorbeeldinvullingen. De voorbeeldinvullingen geven een realisticher beeld waarbij de verschillende ambities en wensen beter zichtbaar zijn.

Voor de meeste toelichtende beelden in dit SP en Beeldkwaliteit Plan wordt voorbeeldinvulling 1 gebruikt. Soms worden verschillende invullingen even naast elkaar getoond om op die manier een bepaalde opties, ambities of afwegingen nader toe te lichten.

VOORBEELDINVULLING 1

passend binnen de maximale bouwenveloppen

62

VOORBEELDINVULLING 2

passend binnen de maximale bouwenveloppen

VOORBEELDINVULLING 3

passend binnen de maximale bouwenveloppen

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

63

Bezonningsstudie

bezonningstudie Op basis van de voorbeelduitwerking is een eenvoudige bezonningsstudie verricht om de bezonning van het Knoopplein en de belangrijkste openbare routes inzichtelijk te maken. Op de afbeeldingen op de volgende pagina is de schaduwwerking van de bebouwing van Westflank Zuid op verschillende tijdstippen door het jaar heen te zien.

De versmalling van de bovenbouw van blok 3 heeft een positief effect op de bezonning van het Knoopplein en de geplande positie van het vergadercentrum. Met name de overgang naar het Forum heeft daardoor tot ver voorbij het middaguur meer zonuren. Verder is te zien dat de zone van de opgang aan de Croeselaan naar de opgang naar het Forum juist in de middagen in de zon liggen. En de zones tussen toren 2 en blok 3 en die in de â&#x20AC;&#x2DC;okselâ&#x20AC;&#x2122; van het Knoopcomplex zijn vooral in de ochtend bezond.

Het Forum ligt voor een groot deel in de schaduw van toren 1 en toren 2, maar juist de strategische plekken liggen wat vaker in de zon: het deel ter plekke van de overgang naar het Knoopplein en daar waar het Forum aansluit op de Rabobrug. De route naar de Rabobrug over de Montageweg ligt, behalve in de winter voor een groot deel van de dag in de zon. De hoek Montageweg /Croeselaan ligt bijzonder gunstig op de zon en zou een uitstekende plek voor een cafe/restaurant met terras kunnen zijn. inzichten uit deze bezonningstudie kunnen worden ingezet bij de verdere inrichting met groen en meubilair van het Knooplein en de Montageweg.

In bijgaande gevelaanzichten is te zien dat het vergadercentrum een gunstige ligging heeft ten opzichte van de zon. Dit zal een positieve bijdrage leveren aan de binnen -buiten-beleving van vergadercentrum en Knoopplein. Er zullen hier zonafschermende maatregelen toegepast moeten worden zonder dat die de binnen-buitenrelatie in de weg staan. Een uitwerking hiervoor moet onderdeel zijn van de ontwerpopgave voor het vergadercentrum.

21 Maart 11.00

21 Juni 11.00

21 December 11.00

64

21 Maart 11.00

21 Maart 15.00

21 Maart 13.00

21 Juni 11.00

21 Juni 15.00

21 December 11.00

21 December 15.00

21 Juni 13.00

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

65

Wind -en geluidsonderzoek

windonderzoek Op basis van de maximale bouwenveloppen heeft een onderzoek plaatsgevonden naar het te verwachten windklimaat in het plangebied. Hieruit is gebleken dat er zowel in de uiteindelijke als in de tijdelijke situatie tussen Fase 2 en Fase 3 twee lokaties zijn waarvoor windremmende maatregelen nodig zijn. In de tijdelijke situatie is er tussen toren 1 en toren 2 op één punt sprake van windgevaar. En ter plekke van de opgang naar de Rabobrug is er een beperkt risico op windgevaar. Het windklimaat op de opgang naar de Rabobrug is daarbij mede afhankelijk van omliggende bebouwing van de Rabobank. De bouw van fase 3, op de zuidwesthoek van het plangebied, leidt tot een behoorlijke verbetering van het windklimaat tussen toren 1 en toren 2. In de eindfase is de windhinder op weliswaar gereduceerd, maar nog niet voldoende voor een acceptabel windklimaat.

De volgende maatregelen kunnen getroffen worden om het windklimaat op de betreffende plekken te verbeteren en de classificatie ‘slecht windklimaat’ te voorkomen • vormgeving van de torens: zoals het reduceren van de gebouwhoogte of een setback van toren 2 aan de zijde van de Rabobrug.

• toevoegen van specifiek windschermende elementen: - een luifel langs toren 2 voor de windafscherming tussen toren 1 en toren 2; - windschermen op verschillende plaatsten langs de Forumrand en/of tussen toren 2 en blok 3; - lokale windschermende maatregelen bij de opgang naar de Rabobrug zoals een overkapping van de trap naar de entree van de fietsenstalling.

66

• realiseren van alternatieve routes looproutes over het Knoopplein kunnen worden gepositioneerd buiten het gebied van (risico op) windgevaar.

Windschermende elementen dienen integraal onderdeel te zijn van het gebouwontwerp danwel van het buitenruimte ontwerp. Binnen de uiterste bebouwingscontouren is voldoende ‘ontwerpruimte’ om dergelijke maatregelen aan de bouwmassa te kunnen treffen die nodig zijn om windklimaat daar waar nodig te verbeteren. En de toepassing van maatregelen als windremmende elementen en windschermen zijn wellicht goed te combineren met andere wensen ten aanzien van de inrichting van Knoopplein en Montageweg zoals bijvoorbeeld de inpassing van bladhoudende begroeiing.

Voor meer informatie over het windhinder-onderzoek wordt verwezen naar de notitie van TNO: Adviezen ter verbetering van het lokale windklimaat 13-6-2013. geluidsonderzoek Ten behoeve van de Westflank Zuid is een akoestisch onderzoek uitgevoerd. Deze spitst zich toe op geluidsgevoelige functies. Binnen dit plan zijn dit de woningen in blok 3. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat ten behoeve van deze woningen hogere waarden moeten worden aangevraagd en geluidsisolerende maatregelen aan de gevel moeten worden getroffen. Dit geldt voor zowel de situatie van alleen woningen in de bovenste lagen als voor woningen in het hele bouwblok.

Voor meer informatie over het geluidsonderzoek wordt verwezen naar “conceptversie geluidsrapport 14 juni 2013- versie 0.1” van Movares Adviseurs & Ingenieurs.

mogelijke windschermende maatregelen ter voorkoming van de classificatie â&#x20AC;&#x2DC;slecht windklimaatâ&#x20AC;&#x2122;: setback luifel groen bomen windscherm forumrand windscherm alternatieve loopstroom loopstroom

voorbeelden van windschermen

voorbeelden van luifels aan gebouwen

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

67

3.4 Fietsenstalling & parkeergarage Parkeernormen In het Structuurplan staan normen opgenomen voor het parkeren van autoâ&#x20AC;&#x2122;s en fietsen. Na vaststelling van het Structuurplan heeft de gemeente nieuw beleid vastgesteld waarbij terughoudendheid wordt betracht in het realiseren van aanvullende nieuwe parkeerplaatsen. Bij de planuitwerking geldt de autoparkeernorm uit het structuurplan als een maximale norm en die uit het nieuwe beleid als de ondergrens. Uitgangspunt in het nieuwe beleid is het maximaal benutten van de reeds aanwezige en het dus minimaal nieuw te bouwen aantal parkeerplaatsen conform dit nieuwe beleid. Dubbel gebruik wordt door dit beleid onderschreven.

Door toepassing van moderne informatie- en betaaltechniek kan dit gebruik verder worden geoptimaliseerd. Vanuit economisch perspectief is het verder vanzelfsprekend dat de logischerwijs voor het parkeren beschikbare ruimte optimaal wordt benut om het aantal plaatsen te maximaliseren en dus zoveel mogelijk gebruik te maken van gezamenlijke inritten en hellingbanen voor de verschillende functies en gebruikers. Verder moet rekening gehouden worden met de reeds in het gebied aanwezige parkeerplaatsen.

Voor fietsparkeernormen geldt min of meer het tegenovergestelde aangezien de bereikbaarheid per fiets juist gestimuleerd wordt. Daartoe introduceert het nieuwe beleid dus hogere normen. Deze normen gelden hier dus als maximum, de normen uit het structuurplan als minimum. Binnen deze kaders moet planuitwerking plaatsvinden.

Toetsing op de normen vindt plaats in het kader van de omgevingsvergunning bij de individuele bouwprojecten.

68

Parkeergarage In het SP wordt voorzien in de eindsituatie met maximaal 85.000m2 bvo kantoren, circa 70 woningen en circa 460 parkeerplaatsen, waarvan circa 50 bijzondere parkeerplaatsen met specifieke veiligheidsmaatregelen. Dit past binnen de gestelde bandbreedte. Het programma en het parkeren zal gefaseerd worden gerealiseerd. In Fase 1 zal maximaal 30.000m2 BVO rijkskantoor worden gerealiseerd met een beveiligde parkeergarage voor 50 voertuigen. Het parkeren vindt verder plaats op het bestaande parkeerterrein. Fase 2 wordt grotendeels op dit parkeerterrein gerealiseerd en zal bestaan uit maximaal 40.000m2 BVO kantoren en minimaal 330 parkeerplaatsen. Daarvan zijn 170 parkeerplaatsen bestemd voor het in fase 1 gerealiseerde rijkskantoor. In Fase 3 zal maximaal 15.000m2 BVO kantoren en circa 70 woningen worden gerealiseerd en zal voorzien worden in de dan nog resterende parkeerplaatsen. Eventuele restcapaciteit als gevolg van het uitvullen van volledige lagen in de parkeergarage wordt gereserveerd voor een eventueel toekomstige ontwikkeling.

Fietsenstalling In Fase 1 wordt een publieke fietsenstalling gerealiseerd met ca. 3.500 plekken ten behoeve van de reizigers van de OV Terminal. In Fase 1 wordt ook de bestaande Knoopkazerne herontwikkeld. Deze beschikt over een atoombunker die inzetbaar is als fietsenstalling. Hierin zullen de fietsparkeerplekken ten behoeve van de aangrenzende vastgoedontwikkelingen van Fase 1 (circa 500 fietsen) en Fase 3 (circa 300 fietsen) en mogelijk ook die van de ontwikkelingen in Fase

2 (circa 700 fietsen) kunnen worden ingepast. Bij een eventuele overcapaciteit van de publieke fietsenstalling kan deze eveneens worden aangewend voor het vastgoedprogramma in Fase 2.

Eventueel zal de fietsenstalling van Fase 2 moeten worden geĂŻntegreerd in de parkeergarage.

Fase 0 Totaal programma woningen kantoren Totaal parkeren parkeerterrein doelparkeren parkeergarage Totaal

20000 20000

Fase1

Fase 1 Totaal

Fase 2

10000 10000

30000 30000

40000 40000 -180

50

180 50

180

Fase 1+2 Totaal

70000 70000

Fase 3

Fase 1+2+3 Totaal

7000 15000 22000

7000 85000 92000

50 330 380

80 80

0 50 410 460

180

50

230

330 150

0 80 80

0 40 40

0 120 120

0 160 160

0 280 280

70 60 130

70 340 410

10

110

-10

100

-50

50

norm woningen kantoren Totaal

Delta parkeren Westflank 100 parkeerbalans Zuid

entree fietsenstalling aan de Montageweg

positie van de in -en uitgangen aan de uiteinden van de fietsenstalling

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

69

openbare fietsenstalling

Bijgaande tekeningen laten een voorbeelduitwerking van de parkeergarage en de fietsenstalling zien.

Deze voorbeelduitwerking is het resultaat van uitgebreid ontwerponderzoek naar de inpassing van aantallen parkeerplaatsen, de postionering en omvang van de entree, de inpassing van de hellingbanen, de mogelijkheden voor expeditie en de positionering van de kernen. De plattegronden dienen als voorbeeld om het functioneren van de onderbouw inzichtelijk te maken.

Implicatie zwenkkom Vanuit het busstation is het verzoek gedaan om binnen de grenzen van de Westflank Zuid een specifiek gedefinieerde “zwenkkom” in te passen, die noodzakelijk is voor het naar behoren kunnen laten functioneren van dit busstation (benodigde draaicirkels). In de samenwerkingsovereenkomst is met de inpassing van deze zwenkkom géén rekening gehouden. Desalnietemin is gezien het belang van het busstation bij het opstellen van dit SP gezocht naar mogelijkheden om rekening houdend met de gestelde kaders de impact van de zwenkkom te minimaliseren. Ten opzichte van voorgaande uitgangspunten is in dit SP ruimte gezocht tussen het vastgoedprogramma en het busstation ten behoeve van veiligheid tijdens realisatie en gebruik.

Ondanks de genoemde optimalisatie heeft de zwenkkom nog steeds direct grote invloed op de ontwikkelingen in de Westflank Zuid. Zo gaat de zwenkkom ten koste van oppervlak over 3 lagen in de onderbouw, die anders benut had kunnen worden voor het stallen van circa 700 fietsen of omgerekend circa 25 parkeerplaatsen. De normatief vereiste compensatie voor dit stallen of parkeren kan door de reeds bestaande ruimtedruk op de onderste lagen alleen gevonden worden in relatief kostbare ondergrondse oplossingen.

gezamelijke parkeergarage

parkeren op maaiveld_ vergadercentrum

bergingen en fietsenstalling_ blok 3

projectie van de bouwenveloppen op een voorbeelduitwerking van de entreelaag parkeergarage

70

Verder vereist de zwenkkom aanvullende constructieve maatregelen ten behoeve van het Forum en het gebruik van overstek(ken). Ten slotte kunnen gebruiksbeperking van het busstation inclusief zwenkkom noodzakelijk zijn tijdens realisatie van delen van het vastgoedprogramma. Over compensatie van deze consequenties moet tussen partijen (financiĂŤle) overeenstemming worden bereikt.

fase 3

De gemeente Utrecht en NS Stations zien verbetering in vastgoedontwikkelingen naast het busstation ten opzichte van vastgoedontwikkelingen boven het busstation, zoals voorgesteld in het oorspronkelijke plan. Uitgangspunt is dat de benodigde overeenstemming over compensatie wordt bereikt, anders zal er alsnog een planaanpassing op dit SP moeten volgen, waarbij de zwenkkom alsnog buiten beschouwing wordt gehouden.

fase 2

plattegrond niveau + 2

fase 1 plattegrond niveau + 1

+2 +1 entreelaag -1 plattegrond niveau - 1

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

71

Randvoorwaardekaart onderbouw

entree fietsenstalling max. bouwhoogte 7.80m tov. maaiveld

ontsluiting fietsenstalling

entree grens fase I

Ruimtelijke randvoorwaarden fietsenstalling & parkeergarage In de randvoorwaardenkaart onderbouw staan de verschillende voorwaarden voor de inpassing en functionaliteit van fietsenstalling en parkeergarage waar mogelijk globaal en waar noodzakelijk gedimensioneerd aangegeven. Als ondergrond voor de kaart is de voorbeeldinvulling voor de onderbouw gebruikt.

De fietsenstalling wordt in de beginfase van Westflank Zuid gebouwd. De daarvoor bestemde 12 meter brede zone, direct langs de plangrens van het busstation, ligt vast. In deze zone kunnen de ca. 3.500 fietsparkeerplekken in een dubbellaags stallingssysteem in drie bouwlagen gerealiseerd worden. In verband met functionaliteit ĂŠn fasering wordt interne verticale circulatie gepositioneerd in het zuidelijke deel, naast de zogenaamde zwenkkom van de bus. De in -en uitgangen bevinden zich aan de uiteinden zodat de langgerekte stalling zo optimaal mogelijk gebruikt kan worden. De entree voor fietsers is als een uitstekend volume tussen de onderbouw en de opgang naar de Rabobrug gepositioneerd. Het gebruik van de fietsenstalling is optimaal indien deze entree op het laagste niveau aansluit. Het hoogteverschil tussen het laagste niveau en het maaiveld wordt in een zone van 6 meter breed overbrugd. In het volume van de fietsenstallingsentree bevindt zich de ruimte voor de beheerder en eventueel aanvullend programma zoals een fietsenwerkplaats, oplaadpunt of een vip-stalling. Gezien de strategische plek van de fietsenstallingsentree zou er ruimte gereserveerd kunnen worden voor de inpassing van een extra lift tussen maaiveld en Forumniveau.

De in -en uitgang aan het ander uiteinde van de fietsenstalling is een langgerekte trappartij langs de gevel aan het busstation.

72

expeditie kern

kern

in/uit max. bouwhoogte 7.80m tov. maaiveld max. bouwhoogte 4.50m tov. maaiveld

zone trafo kern

grens fase II parkeren op maaiveld

in/uit kern

expeditie

entree fietsenstalling

parkeergarage fietsenstalling bergingen / fietsenstalling blok 3 beveiligd parkeren rijkskantoor

Op die manier ontstaat een overzichtelijke en comfortabele verbinding met het Forum die bovendien de loopstromen aldaar niet belemmert.

De entree van de parkeergarage, direct naast het vergadercentrum, ligt op die positie met een reservering voor drie in/uit rijbanen vast. In het verlengde van de entree ligt een zone waarbinnen de hellingbanen ten behoeve van de interne circulatie ingepast moeten worden. Tussen deze entree en de fietstenstalling ligt een ruimte reservering voor het laden en lossen van goederen bestemd voor toren 1 en toren 2 met voldoende manoeuvreerruimte voor vrachtverkeer in de Mineurslaan Zuid. De kernen van toren 1 en toren 2 liggen in de zone in het verlengde van de logistieke hof zodat deze ook centraal liggen ten opzichte van bovenliggende vloervelden.

Aan de andere zijde van de entree parkeergarage ligt een zone voor de nieuwe traforuimte. Naar deze plek kan de traforuimte al voor de bouw van de fietsenstalling verplaatst worden en is deze gelijkvloers toegankelijk vanaf de straat zonder grote beperkingen voor de functionaliteit van de onderbouw.

Onder de Knoopkazerne bevindt zich een atoomkelder die gebruikt gaat worden als fietsenstalling voor de gebruikers van de aangrenzende gebouwen. Deze fietsenstalling moet bereikbaar zijn vanuit de Mineurslaan. In de randvoorwaardenkaart is een zone gereserveerd waarin de entree vanaf maaiveldniveau moet worden ingepast. De overbrugging van het hoogteverschil naar het niveau van de atoomkelder moet zoveel mogelijk binnen het bouwvolume van de onderbouw van het nieuwe rijkskantoor worden opgelost.

doorsnede over de fietsenstalling en de parkeergarage

doorsnede over de 3 laagse parkeergarage onder het Knoopplein

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

73

3.5 Fasering

De ontwikkeling en daarmee de verdichting van het Stationsgebied in Utrecht is in volle gang.

Dat betekent ook dat de beschikbare ruimte om te bouwen en het bouwen te faciliteren steeds beperkter wordt. Bij nieuwe projecten zal ook steeds meer rekening gehouden moeten worden met de gebruikers van reeds gerealiseerde gebouwen en voorzieningen. Naast de afzetbaarheid in de vastgoedmarkten, die op dit moment zeker niet rooskleurig is, stelt de realiseerbaarheid aanvullende eisen ten aanzien van de fasering. Daar is in de planontwikkeling dus zo veel mogelijk al rekening mee gehouden, waardoor de impact op de omgeving beperkt kan blijven, maar er zal zeker sprake blijven van enige impact.

huidige situatie

74

Fase 1 In Fase 1 zal de bestaande Knoopkazerne worden herontwikkeld en uitgebreid. Bovendien zal aan de zijde van het busstation een fietsenstalling worden gerealiseerd. Ten tijde van de bouw van Fase 1 is in de Westflank Zuid nog relatief veel ruimte beschikbaar, aangezien er nog geen gebruikers in het gebied zijn en het bestaande parkeerterrein volledig kan worden gebruikt als bouwterrein.

Door het dempen van de Kruisvaart ontstaat zelfs nog meer ruimte. Door de geringe hoogte van de fietsenstalling is, tijdens de bouw, de benodigde veiligheidsafstand richting het busstation beperkt.

In het kader van Fase 1 zal het Forum worden aangelegd. Grotendeels ligt deze op het dak van de nieuwe fietsenstalling, met verbindingen naar de Rabobrug en de OV terminal. Er zal een tijdelijke verbinding worden gerealiseerd tussen dit Forum en de Knoopkazerne.

Maatregelen Ten behoeve van de bouw van Fase 1 zal in ieder geval uit veiligheidsoverwegingen de Mineurslaan tijdelijk moeten worden versmald. Dit kan mogelijk samenvallen met de herinrichting van de Mineurslaan die gepland staat zodra eenrichtingsverkeer hier kan worden ge誰ntroduceerd. De impact van de bouw van de fietsenstalling zal waarschijnlijk beperkt zijn, maar desondanks kan dit effect hebben, bijvoorbeeld ten aanzien van het kunnen gebruiken van de zwenkkom.

tijdelijke verbinding

FASE I

FASE I

fietsenstalling

tijdelijke verbinding Knoopkazerne - Forum

bomen beschermen

FASE I

FASE I

bouwterrein

Knoopkazerne

Optimalisatie Fase 1 t.b.v. Fase 2 Aangezien de tweede toren van Fase 2 deels over de fietsenstalling in Fase 1 is geprojecteerd zal in de uitwerking worden bestudeerd of het niet wenselijk is een gedeelte van de fietsenstalling inclusief dit deel van het Forum demontabel uit te voeren en deze pas als definitief uit te voeren als meer bekend is over de benodigde constructie van die toren.

Dit vraagt nader overleg tussen partijen omdat de fietsenstalling tijdens de bouw van Fase 2 wel redelijkerwijs bereikbaar en in gebruik moet kunnen blijven.

situatie bouw Fase 1

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

75

Fase 2a en 2b Grotendeels op het bestaande maaiveldparkeerterrein van Fase 1 zal Fase 2 gerealiseerd worden.

Deze bestaat uit een parkeergarage met daarboven 2 kantoortorens. Aangezien de parkeergarage volgens huidige inzichten ook uit een ondergrondse en met name onder het grondwaterpeil gelegen parkeerlaag bevat zal de gehele bak in een geheel worden gerealiseerd met de eerste toren. Idealiter worden de beide torens gelijktijdig of aansluitend ontwikkeld zodat de torens constructief en functioneel optimaal aansluiten bij de ondergelegen parkeergarage en de overlast voor de omgeving beperkt blijft. Anders zullen anticiperend op de tweede kantoortoren voorzieningen in de parkeergarage moeten worden opgenomen.

Gestudeerd wordt op het gelijktijdig meebouwen van een gedeelte van de parkeergarage van Fase 3, zodat als onderdeel van Fase 2 het nieuwe Knoopplein reeds, gelegen op het dak van de parkeergarages, volledig kan worden gerealiseerd.

Maatregelen Het parkeren ten behoeve van Fase 1 zal moeten worden verplaatst naar bijvoorbeeld het Jaarbeursterrein. Daarnaast zal de verbindingsroute tussen OV terminal en Rabobrug uit veiligheidsoverwegingen niet over het dak van de fietsenstalling kunnen lopen. Het dak zal tijdelijk verzwaard worden zodat de fietsenstalling wel in gebruik kan blijven. Aandachtspunt is dan wel de entree van de fietsenstalling die ook tijdens de bouw veilig bereikbaar moet zijn, waarbij hetzelfde zal gelden voor de Rabobrug en de toegang tot die brug.

76

FASE II

1e gedeelte

FASE IIa FASE II

FASE IIb

2e gedeelte

bouwterrein

bouwterrein

Knoopkazerne

situatie bouw Fase 2 parkeergarage en fietsenstalling

Knoopkazerne

situatie bouw Fase 2 bovenbouw; toren 2 gelijktijdig of na toren 1

Mogelijk kan een alternatieve verbindingsroute tijdelijk door de fietsenstalling beschikbaar gemaakt worden. De breedte van de fietsenstalling is gelijk ook de veiligheidsbuffer tussen de in aanbouw zijnde torens en het in gebruik zijnde busstation.

Desondanks kan dit beperkingen opleggen aan het gebruik van het busstation (inclusief de zwenkkom).

De overlast zal tot een acceptabel niveau moeten worden beperkt. Een en ander zal met betrokken partijen nader moeten worden uitgewerkt.

Fase 3 Fase 3 bestaat uit een gebouw met een parkeergarage. Mogelijk worden dit woningen en kantoren.

Door de realisatie van de eerste twee fasen is de beschikbare ruimte voor Fase 3 beperkt. Deze zal met een minimale bouwplaats moeten worden gerealiseerd. Voordeel is dat Fase 1 en Fase 2 zo zullen worden ontworpen dat deze functioneel weinig belemmering hoeven te ondervinden van de bouw van Fase 3 en zal ook het Forum en in grote delen ook het Knoopplein kunnen worden blijven gebruikt.

Maatregelen Ten behoeve van Fase 3 zal enig bouwruimte moeten worden gecreeerd op de Montageweg en langs de Croeselaan. Hiertoe zullen deze tijdelijk moeten worden versmald. Dit bouwterrein dient dan meteen als veiligheidsbuffer tussen het bouwwerk en het openbaar gebied. Mogelijkerwijs zal ook een deel van het Knoopplein moeten worden afgezet en ten behoeve van de veiligheid van de ondergelegen parkeergarage het dak deels tijdelijk moeten worden verzwaard.

zoekgebied FASE IV

zoekgebied FASE IV

FASE IIIa

FASE IIIb

Knoopkazerne

bouwterrein

Knoopkazerne

bouwterrein

situatie bouw Fase 3 parkeergarage

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

situatie bouw Fase 3 bovenbouw

77

Tijdelijke situatie na bouw Fase 1 De startdatum van Fase 2 is nog onduidelijk en mogelijk zit er geruime tijd tussen de oplevering van Fase 1 en de bouw van Fase 2. In deze tijdelijke situatie moet de fietsenstalling gebruikt kunnen worden en op een heldere en comfortabele manier bereikbaar zijn. De hellingbanen om de verschillende niveauâ&#x20AC;&#x2122;s van de fietsenstalling te bereiken liggen dan tijdelijk aan de buitenzijde. De fietsenstalling moet aan de kant van het Rijkskantoor ook in de tijdelijke situatie zijn afgeschermd met een gevel van voldoende kwaliteit, temeer daar nog niet zeker is hoe lang deze tijdelijke situatie zal voortbestaan. Het vergadercentrum moet van het begin af aan al een duidelijk adres hebben en goed bereikbaar zijn zowel vanaf het Forum als vanaf de Croeselaan. De tijdelijke

brugverbinding die daarvoor nodig is wordt dan al op de positie van de toekomstige loopstromen gelegd.

Het huidige, in onbruik geraakte, parkeerterrein kan in de tijdelijke situatie weer in gebruik genomen worden. De entree van het parkeerterrein komt aan de Mineurslaan Zuid te liggen, dezelfde locatie als de toekomstige entree van de parkeergarage. Een groot deel van het aantal bomen op het parkeerterrein kan behouden worden door ze af te schermen

tijdens de bouwactiviteiten van Fase 1. Het water rondom het huidige kavel van de Knoopkazerne moet al in een vroeg stadium verdwijnen om plaats te maken voor de fietsenstalling, de bereikbaarheid van de Rabobrug en de herontwikkeling van de Knoopkazerne. Op het lege terrein dat daardoor ontstaat op de hoek van de Montageweg en de Croeselaan kan tot aan de bouw van Fase 3 een (tijdelijke) invulling krijgen met bijvoorbeeld een informatiecentrum Westflank Zuid.

tijdelijke entree/ ontsluiting fietsparkeerlagen

maaiveld parkeren

Knoopkazerne

situatie na realisatie Fase 1

78

zone tijdelijke invulling

voorbeeld tijdelijke situatie na bouw Fase 1

Tijdelijke situatie na bouw Fase 2 Het is nu nog onduidelijk hoe Fase 1 en 2 zullen worden uitgewerkt en hoe lang de periode zal duren tussen het opleveren van Fase 2 en de start van Fase 3. Niet uitgesloten moet worden dat dit een langere periode zal zijn. Fase 2 zal dusdanig moeten worden uitgevoerd dat dit oogt en functioneert als een definitieve situatie. Op de locatie van Fase 3 kunnen ook dan (tijdelijke) voorzieningen worden gerealiseerd ten behoeve van de levendigheid en uitstraling.

tuin vergadercentrum

Knoopkazerne

zone tijdelijke invulling

situatie na realisatie Fase 2

voorbeeld tijdelijke situatie na bouw Fase 2 Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

79

80

4 Beeldkwaliteit plan

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

81

4.1 Kaders en algemene kwaliteitscriteria Westflank In volgende, reeds vastgestelde, documenten worden randvoorwaarden gesteld aan de beeldkwaliteit binnen het Westflankgebied.

Masterplan Stationsgebied 2004 Structuurplan Stationsgebied 2006 Referentiekader openbare ruimte 2005 Welstandsnota (2004) In de beheer -en veiligheidsrapportage van het Stationsplein West zijn randvoorwaarden opgenomen die van invloed zijn op de ruimtelijke kwaliteit en de materialisatie in de buitenruimte. Het openbare deel van het Forum Westflank Zuid zal hier naadloos op aan moeten sluiten.

Integraal Programma van Eisen Openbare Ruimte De gemeente Utrecht heeft in 2009 het Integraal Programma van Eisen Openbare Ruimten Stationsgebied West vastgesteld. Dit IPvE is de basis voor alle plannen in de openbare ruimte aan de Jaarbeurszijde, zoals de Croeselaan en het Jaarbeursplein. Het IPvE heeft als doel de metamorfosen van de openbare ruimte aan de westkant van het stationsgebied in goede banen te leiden. Het IPvE kent alleen status voor de openbare ruimten in het betreffende gebied. Het bijbehorende Functioneel Ontwerp toont een mogelijke uitwerkingsrichting, maar zonder formele status. In het document wordt nadrukkelijk gemeld dat het IPvE actueel gehouden zal moeten worden op basis van nieuwe inzichten.

functioneel ontwerp openbare ruimte , bron: IPvE & FO stationsgebied West, 12 november 2009

82

Algemene kwaliteitscriteria De kwaliteitscriteria in dit SP richten zich vooral op de kwaliteit van de inrichting van de openbare ruimte en het Forum als structurele ‘dragers’ van het plan.

De beeldkwaliteit van de bebouwing is hoofdzakelijk toegespitst op een goede aanhechting bij die openbare ruimten. De kwaliteitscriteria hiervoor zijn hoofdzakelijk gericht op de overgangen tussen gebouw en omgeving, de geleding in bovenbouw en plint en de entreegebieden.

Het Forum binnen de Westflank Zuid is slechts een deelgebied van het gehele Forum tussen Montageweg en de Van Sijpesteijnkade, dat bovendien via de OV Terminal ook nog met de Oostflank van het stationsgebied verbonden is.

Continuïteit en samenhang binnen het gehele Forum is uiterst belangrijk voor de toegankelijkheid en de doorstroming van het hele stationsgebied.

artist impression van Stationsplein West onder het SKU

artist impression het ontwerp van de Rabobrug Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

83

4.2 Het zuidelijke Forum

De plankaart Westflank Zuid laat een conceptuele voorbeeldinvulling zien voor het Forumniveau. In deze paragraaf worden kwaliteitsvoorwaarden benoemd die ten grondslag liggen aan deze voorbeeldinvulling en die de basis vormen voor een inrichtingsplan.

Delen van het Forum binnen de Westflank Zuid hebben een doorstroomfunctie en andere delen zijn meer gericht op verblijf (het Knoopplein). In de verder uitwerking van het Forum is het belangrijk dat de verschillen in functionaliteit in vormgeving geaccentueerd worden. Op basis van het gebruik en de mate van toegankelijkheid is het Forum op te delen in drie deelgebieden;

84

• de meest publieke ‘doorstroom-zone’ boven de Mineurslaan en de fietsenstalling, inclusief de aansluiting op de Rabobrug (openbaar gebied) • de overgang tussen Forum en Knoopplein • het omsloten Knoopplein (collectief privaat gebied) De inrichting van het openbare deel van het Forum komt zoveel mogelijk overeen met die van het Stationsplein West en is gericht op ‘doorstroming’ van grote aantallen voetgangers van en naar de OV Terminal. Een eventuele aansluiting van het Forum met de busperronen valt binnen dit deelgebied. De inrichting van de collectief private Knoopplein en de doorgang naar het Forum zijn meer gericht op

bestemming en verblijf en kunnen op verschillende onderdelen afwijken van de inrichting van de openbare omgeving.

Samenhang en overzicht Hoewel onderverdeeld in zones met specifieke karaktereigenschappen zijn het de samenhang en de overzichtelijkheid die het Forum haar kracht geven binnen het stationsgebied. De volgende inrichtingselementen zijn daarom voor het gehele Forum gelijk: • toepassing van een middengrijze natuursteen zoals bij het Stationsplein West • heldere zichtlijnen van het ene ‘deelgebied’ naar het andere

• de randen (borstweringen) van het Forum zijn overal gelijk of van eenzelfde “familie’ • inrichtingselementen als verlichting, prullenbakken en erfafscheidingen zijn gelijk of van eenzelfde ‘familie’.

deelgebieden op het Forum

publieke doorstroomzone overgang tussen Forum en Knoopplein Knoopplein

soepele overgang soepele overgang

combinatie natuursteen / hout

referenties voor de materialisering van Forum en overgangszone Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

granietsteen

85

Bestrating Als basis voor de bestrating van het Forum wordt een vergelijkbare middengrijze natuursteen gehanteerd als die van het Stationsplein West. Bij voorkeur wordt dezelfde granietsteen toegepast zodat de bestrating en bestratingspatronen van de beide publieke doorstroomzones naadloos op elkaar aansluiten. Er kan een tweede natuursteensoort gebruikt worden om bijvoorbeeld de randen van het Forum te benadrukken, een patroon te maken dat aansluit bij de aangrenzende deelgebieden of de aansluiting met de doorgang naar het Knooplein te verbijzonderen. Dergelijke verbijzonderingen kunnen ook bereikt worden door afwijkende formaten en/of oppervlaktebewerking van dezelfde natuursteensoort.

In de overgang tussen Forum en Knoopplein mogen verschillende natuursteensoorten in dezelfde middengrijze toon gebruikt worden. Afhankelijk van de functionaliteit van het Knooplein zijn er verschillende toevoegingen mogelijk, in een andere kleurstelling en/of een ander materiaal. Alle toegepaste materialen zijn duurzaam en kleurecht.

Extra niveauverschillen, als gevolg van de bestrating, in de meest publieke en openbare delen van het Forum zijn niet toegestaan. Elders zijn kleine hoogteverschillen toegestaan mits ze het overzicht en de toegankelijkheid niet belemmeren.

Forumranden De randen (borstweringen) van het Forum zijn overal van eenzelfde ‘familie’ en worden bovendien voortgezet in de onderliggende gevels van fietsenstalling en parkeergarage. Deze integrale uitwerking van de Forum-randen draagt in grote mate bij aan de ruimtelijke samenhang en herkenbaarheid van de gehele Westflank.

86

De uitwerking bestaat overal uit vertikale ‘lamellen’ die op verschillende onderlinge afstand geplaatst zijn. Er is dus altijd een bepaalde mate van transparantie. Daar waar doorzicht mogelijk en wenselijk is staan de lamellen op een grotere afstand dan elders. De uitwerking van de Forumranden behoeft onderlinge afstemming met de aangrenzende projecten (Stationsplein West en de Rabobrug).

Ter plekke van de meest publieke ‘doorstroom zone’ is het niet wenselijk om rechtstreeks op het expeditieverkeer van de Mineurslaan te kijken.

De Forumrand kan hier plaatselijk hoger zijn dan borstweringshoogte of er kunnen andere middelen worden ingezet om afstand tot de rand te creëren (bijv. een schuinte in de forumrand). Bovendien kan het plaatselijk verhogen van de Forumrand een verbetering van het windklimaat tussen toren 1 en toren 2 betekenen.

Inrichtingselementen Het Forum is een unieke plek binnen het stationsgebeid en de inrichtingselementen kunnen daarom afwijken van het standaard straatmeubilair (banken, prullenbakken en verlichting) voor het kern stationsgebied zoals dat benoemd wordt in de het ‘referentiekader openbare ruimte’.

In het doorstroomgebied van het Forum blijft het aantal inrichtingselementen zo beperkt mogelijk om rust en overzicht over het geheel te behouden.

Zitelementen concentreren zich in de directe omgeving van de doorgang naar het Knoopplein en de aansluiting met de brug boven de busperronnen.

Verlichtingselementen, prullenbakken, bewegwijzering en eventuele windgeleiders staan niet allemaal als zelfstandige elementen op het Forum. Daardoor zou een veelheid aan elementen

kunnen ontstaan die de doorstroming en het overzicht zouden kunnen belemmeren. Er moet gezocht worden naar geïntegreerde oplossingen. De afsluitbaarheid van de fietsenstalling moet zodanig geregeld worden dat hekken op het Forum niet nodig zullen zijn.

Meer specifieke inrichtingselementen kunnen worden ingezet om bij te dragen aan de kwaliteit van de buitenruimte en de herkenbaarheid en unieke sfeer van strategische plekken op het Forum te vergroten. Bij voorkeur wordt een inrichtingsplan gemaakt voor het gehele westelijk gelegen forumniveau.

Aansluiting met de Rabobrug De Rabobrug kent een opzichzelfstaand ontwerp met een heel eigen karakter. Het zal een specifieke ontwerpopgave zijn om het Forum en de Rabobrug qua materialisering en kleur op elkaar aan te laten sluiten. Ter plekke van deze aansluiting is ook de in/uitgang van de fietsenstalling gepositioneerd.

Door de samenkomst van Forum, Rabobrug en fietsenstalling is dit een heel strategische plek met voldoende aanleiding om uitwerking en inrichting te verbijzonderen.

materialisering van het Forum

middengrijze natuursteen/gietasfalt middengrijze natuursteen + toevoeging verschillende natuursteensoorten incl. steen doorstroomzone/middengrijs natuursteensoorten naast middengrijs ook andere kleur natuursteensoorten en ander materiaal andere kleurstelling

referenties voor de inrichting van Forum en overgangszone Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

87

4.3 Het Knoopplein

specifiek karakter Het Knoopplein is de collectieve buitenruimte van de omliggende gebouwen. Het congrescentrum en het rijkskantoor hebben er hun hoofdentree en de andere aangrenzende gebouwen kunnen er een extra entree postioneren. De gebruikers uit de omliggende gebouwen moeten zich kunnen identificeren met het specifieke karakter van de inrichting van het plein. De verblijfskwaliteit is hoog omdat, anders dan bij het Forum, het Knoopplein veel meer gericht is op bestemming. Groen en zitelementen zijn daarom substantiële onderdelen van de inrichting. Bij de verdere uitwerking van het plein moet onderscheid gemaakt worden in drie verschillende functionele zones die een danwel subtiele of opvallende vertaling krijgen in de inrichting.

• Er is een zone die direct aan het ‘Knoopcomplex’ grenst en deels zal functioneren als de ‘tuin’ van het congrescentrum. Hier is een heel directe relatie tussen binnen en buiten.

• Er is een zone tussen toren 2 en blok 3 die aan de rand van de onderbouw ligt. Vanaf hier is er uitzicht over de Rabobrug en de hoger gelegen entree van de Rabobank. Het is een rustige plek met een gunstige bezonning.

• Centraal op het Knooplein moet er naast verblijfsruimte ook voldoende ruimte geboden worden voor passanten van en naar busstation en OV Terminal.

Bij de exacte positionering van deze zones en de verdere inrichting van het Knoopplein moet rekening gehouden worden met bezonning en met het windklimaat. Door op de juiste plekken inrichtingselementen toe te passen die de wind afschermen wordt het comfort voor verblijf nog beter.

88

inrichtingszones op het Forum

continue Forumrand verbijzondering van de Forumrand dwarsrelatie sterke binnen /buiten relatie Forum samenhang Knoopplein zone voor passanten relaxzone / 'balcon' entreezone congres

referenties voor de inrichting van het Knoopplein

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

89

Bestrating Voor de bestrating op het Knoopplein mogen naast de granietsteen meerdere natuursteensoorten gebruikt worden om patronen te vormen en onderscheid in gebruik te benadrukken. De toegevoegde natuursteensoort mag een afwijkende kleurtint hebben. De granietsteensoort van het Stationsplein West hoeft hier alleen nog (gecombineerd) toegepast te worden ter plekken van de belangrijkste looplijnen voor publieke doorgang. Patronen in de bestrating kunnen verschillend zijn, maar ter plekke van de overgangen dienen ze op elkaar aan te sluiten.

Tussen de openbare ‘doorstroom-zone’ en het collectief private Knoopplein zal een fysieke scheiding liggen. Deze wordt volledig geïntegreerd in het inrichtingsplan en bestrating aan weerszijde dient op elkaar aan te sluiten.

Inrichting De inrichting benadrukt de functionele zones maar is bovenal samenhangend en overzichtelijk. Zowel de entrees van de aangrenzende gebouwen als ook de overgangen naar het Forum en de Croeselaan zijn in een keer te overzien. Eventuele opgaande elementen mogen het overzicht over de routes over het plein niet belemmeren.

In het algemeen dient de inrichting in samenhang met factoren als wind en bezonning nader beschouwd te worden. Opgaande groen en/of andere half-open structuren moeten zodanig worden ingezet dat ze een gunstig effect hebben op het windklimaat.

Groen Bij het creëren van verblijfskwalitieit in de stationsomgeving speelt groen een belangrijke en heel herkenbare rol. Op het Knoopplein kunnen verschillende soorten planten, struiken en bomen opgenomen worden in bakken en /of omkaderde grondlichamen. Bij voorkeur loopt de inrichting met groenelementen helemaal door tot in de overgangen naar het Forum en de Croeselaan. De uitwerking van de inrichting met groenelementen van de collectief private ruimte dient in samenhang met factoren als wind en bezonning nader beschouwd te worden.

De toegankelijkheid van de overgang naar het Knoopplein (+4.50 m. boven maaiveld) vanaf de Croeselaan dient te passen bij de mate van openbaarheid. Deze doorgang is in wezen het adres van de Westklank Zuid op de ‘mental map’ van de stad. De uitwerking van de opgang is een integrale ontwerpopgave die in samenhang met de aangrenzende gebouwen beschouwd moet worden.

Overgangen naar het Knoopplein De overgang naar het Knoopplein vanaf het openbare Forum ligt niet strak uitgelijnd met een van de kavelgrenzen van de beide torens maar zal worden vormgegeven als een dynamische overgang.

Om het Knoopplein mogelijk afsluitbaar te maken zal een fysieke scheiding ingepast moeten worden.

De uitwerking ervan is bijzonder belangrijk voor de beleving op het plein én Forum. De volgende uitgangspunten zijn kaderstellend: • geen onnatuurlijke rechte scheiding, maar een spannende lijn die onderdeel is van het inrichtingsplan • geen gewoon hek, maar een kunstwerk • geen defensieve uitstraling maar een uitnodigend gebaar • een overwegend transparant karakter, waardoor overzicht over het hele plein mogelijk is Een combinatie met andere vormen van een fysieke scheiding kan bijdragen aan de dynamiek van de overgang; bijvoorbeeld een vide of water mits deze geïntegreerd onderdeel uitmaken van het inrichtingsplan.

referenties geïntegreerde zitelementen

90

referenties hek met uitnodigende uitstraling

referenties voor de opgang naar Knoopplein

referenties voor de overgang tussen Knoopplein en Forum

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

91

4.4 Croeselaan & Montageweg

Croeselaan De Croeselaan is onderdeel van dé hoofdstructuur van het stationsgebied. Het is een brede allee met een enigszins formeel karakter die rechtstreeks aansluit op het Jaarbeursplein. Volgens de gemeentelijke plannen zal het brede profiel van de Croeselaan opnieuw ingericht worden. De middenberm wordt beplant met een driedubbele bomenrij en de stoep aan de Westflankzijde wordt heringericht tot de zogenaamde Esplanade. De Esplanade is een brede wandelboulevard vanaf de Tweede Asselijnstraat tot aan het Jaarbeursplein.

Een deel van de Esplanade, ter hoogte van de Rabobank, is al ingericht. Het profiel van de

92

Esplanade moet worden doorgezet langs blok 3 en het vernieuwde ‘Knoopcomplex’. De bestaande watergang voor de Knoopkazerne zal verdwijnen om plaats te maken voor de Esplanade en een directe interactie tussen openbare ruimte en gebouw mogelijk te maken.

Bestrating en inrichting De buitenruimte langs de Croeselaan krijgt dezelfde of vergelijkbare hoogwaardige inrichting als de Esplanade. Dat wil zeggen; een verharding van granieten tegels, banden en keiën gecombineerd met gebakken klinkers. Straatmeubilair, zoals fietsnietjes en verlichting, wordt uitgevoerd in RVS

of in antraciet grijs. Daarnaast worden granieten zitranden toegepast met een houten zitting in combinatie met groenblijvende buxusbeplanting.

De breedte van de buitenruimte in het profiel kan variëren van minimaal ter plekke van het ‘Knoopcomplex’ tot bijna twee keer de breedte van het reeds bestaande Esplanade profiel. Ook op de hoek met de Mineurslaan Zuid kan de bestrating van de Esplanade nog net even de hoek omgaan zodat de overgang van publieke openbare ruimte van Croeselaan naar de ontoegankelijke Mineurslaan Zuid aldaar vormgegeven kan worden.

In de aansluitingen met de doorgang naar het Knoopplein en de Montageweg kunnen bestrating en inrichting afwijken om de verschillende buitenruimten met elkaar te vervlechten. Inrichtingselementen zoals de buxusbeplanting met de zitranden en de fietsnietjes kunnen in ieder geval worden ‘doorgestempeld’ tot aan de mogelijke versmalling bij het ‘Knoopcomplex’.

Entree Knoopplein De trap naar het Knoopplein is het adres van de Westflank Zuid. Inrichtingselementen mogen in geen geval het zicht op de doorgang naar

het plein belemmeren. De entreefunctie kan verder benadrukt worden, bijvoorbeeld door een luifel. Een eventuele inpassing van een luifel zou tevens een logische voortzetting zijn van het profiel met luifel zoals bij de Rabobank en het zou de continuiteit van Croeselaan ten goede komen.

Indien een luifel wordt toegepast, sluit de hoogte en de rooilijn aan bij de luifels van Beatrixtheater en Rabobank. De luifel loopt dan voor de trap langs en niet erboven en dient als geĂŻntegreerd onderdeel van de bebouwing te worden mee-ontworpen.

profiel Esplanade ter hoogte van Rabobank, door te trekken voor de Knoopkazerne langs

detailfotoâ&#x20AC;&#x2122;s gerealiseerde deel Esplanade

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

93

Montageweg Met de komst van de Rabobrug zal de Montageweg een transformatie ondergaan van een zeer lokale bestemmingsstraat naar een levendige stadsstraat. Een deel van Montageweg is en blijft de bestemmingsroute voor de Rabobank parkeergarage en logistiek. In het andere deel worden de voetgangersstrook en het fietspad van de Rabobrug in een rechte lijn doorgezet.

Het is een specifieke vervolgopgave om de stijl en uitstraling van de rabobrug via de Montageweg te vervlechten met het formele karakter van de Croeselaan en Esplanade.

Bestrating en inrichting De bestrating en inrichting van de Montageweg moeten in het teken staan van de vervlechting van Rabobrug met Croeselaan. Fietspad en voetpad zullen in een rechte lijn de beide uiteinde verbinden. Er dient extra aandacht te zijn voor de plek waar de fietsers de voetgangers moeten kruisen om naar de ingang van de fietsenstalling te gaan. Naast het doorgaande voetpad is er nog een ruim 6 meter brede zone onder de overstek van blok 3 die direct aansluit bij de plint van dit gebouw. De levendigheid van de nieuwe stadsroute kan hier versterkt worden door de inpassing van een reisbureau, een buurtbibliotheek en/of een cafĂŠ met terras op de zon.

meerdere zaken afhankelijk. De Rabobrug en de routes ernaar toe zijn onderdeel van de zognaamde Stadsas.

De inrichting van de Stadsas dient over de totale lengte een samenhang te vertonen. De positionering en types bomen en groen moeten over de gehele lengte op elkaar afgestemd worden. Opgaand groen dat in de Montageweg ingepast wordt zou een gunstig effect kunnen hebben op het windklimaat bij de opgang naar de Rabobrug. Deze en andere afwegingen moeten onderdeel zijn van het afstemmingskader Stadsas.

Hoofdzaak is dat positionering en type bomen de overgang tussen Rabobrug en Croeselaan â&#x20AC;&#x2DC;begeleidenâ&#x20AC;&#x2122;.

tweedeling in het profiel van de Montageweg

Groen De twee verschillende delen in het profiel van de Montageweg zouden op een heel natuurlijke manier van elkaar gescheiden kunnen worden door het inpassen van een bomenrij tussen het fietspad en de rijbaan voor logistiek van de Rabobank. Dit zou betekenen dat de positie van de bomen dan zou verspringen ten opzichte van de situatie op de Rabobrug. Het groen tussen voetpad en fietspad zou dan in een andere (lagere) vorm gecontinueerd kunnen worden in de Montageweg. De positie die de bomen en ander opgaand groen uiteindelijk gaan krijgen is van zicht over de Montageweg vanaf het platform Rabobrug

94

Bomenrij in het verlengde van die op de Rabobrug

impressie van de aanlanding Rabobrug in de Montageweg

Bomenrij tussen fietspad en weg als natuurlijke begrenzing

Bomenrij tussen fietspad en weg met lager groen tussen fietspad en voetgangersdomein

referenties voor de inrichting van de Montageweg

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

95

4.5 Gebouwen aan het Forum & Knoopcomplex Algemene beeldkwaliteit van de hoogbouw De beeldkwaliteit van de bebouwing is hoofdzakelijk toegespitst op een goede aanhechting bij die openbare ruimten. De kwaliteitscriteria hiervoor zijn hoofdzakelijk gericht op de overgangen tussen gebouw en omgeving, de geleding in bovenbouw en plint en de entreegebieden.

De architectonische uitstraling van de beide torens aan het Forum is van eenzelfde ‘familie’ en de torens dienen in samenhang ontworpen te worden. In het aanzicht vanaf busstation en trein vormen de twee torens duidelijk een ensemble. Ze vormen een duo zoals je dat ook zou kunnen zeggen van de hoogbouw delen van het SKU en van de ‘verrekijker’ van de Rabobank. Er gelden geen specifieke beeldkwaliteitscriteria voor de bovenbouw van de torens 1 en 2 anders dan een uitstraling die aansluit bij die van het SKU en de Rabotorens. Dat betekent een eigentijdse uitstraling en een lichte kleurstelling.

Voor de bovenbouw van blok 3 geld een vergelijkbaar uitgangspunt, namelijk dat de uitstraling aansluit bij die van de Rabotorens, het Jaarbeurspleingebouw en het SKU.

96

setbacks als groene daken

terras of daktuin atrium Knoopplein

beelden van het Stadskantoor Utrecht

foto van de Rabotorens

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

97

Geleding

Geleding Bij de geleding van toren 1, toren 2 en blok 3 ligt de nadruk op het onderscheid tussen de bovenbouw en de plint. Eventuele extra geleding is ondergeschikt aan deze opdeling. In het geval dat er in blok 3 zowel kantoren als woningen gehuisvest zijn, zal deze opdeling zich ook manifesteren in een extra geleding van de gevel.

20m

13m

aanzicht vanaf het busstation; onderscheid tussen plint en bovenbouw

referenties voor onderscheid tussen plint en bovenbouw met een overstek of setback en/of transparantie van de plint

98

De geleding in plint en bovenbouw manifesteert zich middels overstekken of setbacks. Het plafond van een overstek moet worden mee ontworpen als ‘gevel’ van het betreffende gebouw. De uitwerking van een overstek is belangrijk voor de beleving van de openbare ruimte die er onderdoor gaat. Een groot deel van de daken en ook de setbacks bepalen gedeeltelijk de kwaliteit van het uitzicht vanuit de woningen en de kantoren. Dus ook de daken van de setbacks zouden als een ‘gevel’ beschouwd moeten worden. Het verdient de voorkeur deze uit te voeren als terrassen of daktuinen.

4m

20m 14m

aanzicht vanaf de Montageweg; geleding tussen woningbouw en kantoren

referenties voor geleding in de gevel

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

99

Renovatie Knoopkazerne

Vernieuwing van Knoopkazerne De hoogbouw en de middenhoogbouw van de huidige Knoopkazerne blijven behouden. Dat wil zeggen dat het casco van draagconstructie en vloeren hergebruikte zullen worden. Het bestaande specifieke karakter met de vele afgeschuinde hoeken en de horizontale banden van de balustrades blijven niet per definitie behouden. Uiteindelijk zullen het gerenoveerde deel en het nieuwe deel van het toekomstige â&#x20AC;&#x2DC;Knoopcomplexâ&#x20AC;&#x2122; een samenhangend geheel moeten vormen. De opgave is om het bestaande gebouw zo te transformeren dat er samen met de nieuwbouw langs het Knoopplein

beelden van de huidige Knoopkazerne

100

een coherent gebouw ontstaat met een eigentijdse uitstraling.

Ook voor dit complex geldt dat de plint aan de Croeselaan en de gevel van vergadercentrum aan het Knoopplein overwegend transparant zullen zijn, waardoor ze bijdragen aan de levendigheid van de aangrenzende buitenruimten. Op die manier sluit de gevel van het vergadercentrum ook aan bij het transparante atrium van toren 1.

referenties voor behoud en gevelrenovatie

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

101

Plinten en entrees

Plinten en entrees De plinten van de gebouwen zijn overwegend transparant. Niet alle lagen binnen de relatief hoge plinten hoeven een directe relatie met buiten aan te gaan en er kan dus een gradatie in de transparantie toegepast worden. De eerste twee lagen zijn voor minimaal 80% transparant. Zodat activiteit in het gebouw bij kan bijdragen aan de levendigheid in de aangrenzende buitenruimte. Om de relatie tussen binnen en buiten nog verder te versterken zou ook de bestrating van buiten naar binnen door kunnen lopen in de atria of foyers van de gebouwen.

102

Entrees van de gebouwen worden duidelijk zichtbaar gesitueerd en zijn goed toegankelijk.

De manier waarop gebouwen aansluiten op de buitenruimte staat in relatie tot de â&#x20AC;&#x2DC;schalenkaartâ&#x20AC;&#x2122; uit het structuurplan. Voor de bebouwing binnen de Westflank Zuid heeft elk gebouw een gemeenschappelijke foyer als overgang tussen de straat en gebouw en hebben de torens aan het Forum een atrium als tussenruimte tussen straat en gebouw.

posities en type van entree's

A A

atrium, veel gebruikers/functies foyer entreehal aan de straat

F

toegang tot collectief privaat terrein

F

referenties voor transparante en zeer toegankelijke atria en foyers

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

103

4.6 Fietsenstalling & parkeergarage

Transparantie, materialisering en kleurstelling gevels Langs het busstation en de Montageweg worden de gevels van fietsenstalling en parkeergarage op dezelfde manier uitgevoerd als de randen van het Forum. Er is gekozen voor een halfopen/half-gesloten gevel waardoor daglicht in de fietsenstalling en parkeergarage kan komen en waardoor visueel contact mogelijk is tussen busstation en fietsenstalling. De vertikale lamellen kunnen op wisselende afstanden van elkaar staan zodat verschillende transparantie-niveaus mogelijk zijn met hetzelfde materiaal. Afhankelijk van de

104

specifieke wensen met betrekking tot luchtkwaliteit en comfort kan de lamellenstructuur al dan niet gecombineerd worden met een klimatologische scheiding in glas. Het materiaal voor de lamellen heeft een warme en natuurlijke uitstraling en bij voorkeur een relatief donkere(aardse) kleurstelling.

De baksteen van onderbouw van de Rabobank aan de overzijde van de Montageweg heeft ook een donkere kleurstellling.

Ook aan de Mineurslaan Zuidzijde, daar waar de werknemers en bezoekers van het congrescentrum en de kantoren de Westflank Zuid binnengaan, manifesteert de parkeergarage zich met dezelfde

gevel. Dezelfde gevel met de verticale lamellen loopt bij voorkeur ook door langs het parkeerterrein onder het congrescentrum.

De continuiteit in de uitwerking van de gevels van de onderbouw en de randen van het Forum aan weerszijde van de OV Terminal, zorgen voor een duidelijke herkenbaarheid van de Westflank als samenhangend gebied.

Het gebouwtje van de fietsenstallingentree moet in zijn materialisering en uitstraling herkenbaar zijn als onderdeel van de onderbouw. Dit gebouwtje bevat onder andere de verticale circulatie tussen

fietsenstalling en Forum en er zou om die reden in de uitwerking een link gelegd kunnen worden met de verschijningsvorm van de nabijgelegen lift van de Rabobrug. Er kan ook voor gekozen worden dit gebouwtje bij uitwerking meer te integreren met de plint van toren 2. Wat in ieder geval voorkomen moet worden is dat er een veelheid aan materialen en kleuren op deze plek ontstaat.

referenties voor parkeergarage gevel; transparant met een warme uitstraling Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

105

Entree van de fietsenstalling De uitwerking van het entreegebouwtje voor van de fietsenstalling op de hoek van busstation en Montageweg is een verbijzondering in de gevels van de hele onderbouw. Dit deel is weliswaar onderdeel van de lamellenstructuur maar heeft een specifiek uitstraling is een hoge mate van transparantie. Een open visuele verbinding tussen fietsenstalling en de buitenruimte is belangrijk voor de sociale veiligheid rondom de lift naar de Rabobrug.

106

referenties voor de entrees fietsenstalling Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

107

108

5 vervolg

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

109

5.1 Vervolg en vervolgopgaven

Vervolg planproces Het SP inclusief Beeldkwaliteitsplan (SP) is in gezamenlijk opdrachtgeverschap door Rgd, NS en Gemeente Utrecht opgesteld. In een viertal ateliersessies zijn de stedenbouwkundige elementen besproken. In diverse planteams zijn de consequenties voor programmering en fasering besproken. Het SP is zowel besproken in het Kwaliteitoverleg als het Stedenbouwkundig Atelier van het Stationsgebied.

Het SP wordt begin juli aan het College van B&W voorgelegd ter besluitvorming.

Op basis van het SP wordt er hard gewerkt aan een contract met Rgd en NS waarin de proces- en financiĂŤle afspraken worden vastgelegd om deze gebiedsontwikkeling mogelijk te maken. Dit contract zal begin september aan het College van B&W, en via een voorhangprocedure ook aan de Raad worden voorgelegd.

De bestuurlijke besluitvorming over het SP en het daarbij behorende contract zal zowel binnen Rgd als binnen NS in augustus ter besluitvorming worden voorgelegd.

Op basis van een door de Utrechtse Raad goedgekeurd SP en contract zal de Rgd de aanbesteding voor de vastgoedontwikkeling van fase 1 starten. De vooraankondiging van de aanbestedingen heeft al plaats gevonden met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst, waarin de uitgangspunten van deze planonwikkeling al in zijn benoemd.

Het SP zal worden uitgewerkt in een bestemmingsplan. De voorbereidingen daarvan zijn al gestart.

In het kader daarvan zijn meerdere verkenningen al verricht, zoals vooronderzoeken naar wind, geluid en bezonning, om de haalbaarheid van het SP te toetsen.

Geen van deze verkenningen geeft onoverkomelijke planologische bezwaren voor uitwerking in een bestemmingsplan. Wel zijn aandachtspunten geformuleerd die verwerkt worden in de bestemmingsplanprocedure en/of de daaropvolgende omgevingsplanprocedures.

Het SP is nadrukkelijk een plan en geen architectonische gebouwontwerp. Er zijn nog verschillende vraagstukken die moeten worden opgelost in de ontwerpfase. Het SP zal daarbij als inhoudelijk kader worden gebruikt. De impressies in het SP zijn te beschouwen als een eerste

Realisatieplanning Doel van de opdrachtgevers Rgd, NS en Gemeente is op zo kort mogelijke termijn invulling te geven aan de stedelijke ambities van fase 1. Verdere ontwikkeling van fase 2 en fase 3 zullen dan binnen een periode van 10 jaar plaatsvinden. Voor de Voor de ambitie van het Forum zal op korte termijn eerste fase is de planning redelijk hard, het nieuwe een verdere visie worden ontwikkeld, waarin rijkskantoor met vergadercentrum zal volgens de delen van het Forum van Westflank Noord zoals planning 4de kw 2017 worden opgeleverd. Eind 2017 omschreven het Definitief Stedenbouwkundig Plan zal de nieuwe gebruiker voor dit kantoorvolume als Westflank Zuid zoals omschreven in dit SP, een moeten kunnen inhuizen. Voor fase 2 en 3 is de totaalbeeld geeft. planning nog indicatief. Gezien de vele raakvlakken die dit plangebied heeft met haar omgeving, is Realisatieplanning Westflank Zuiddaarvoor en herontwikkeling Knoopkazerne een realisatieplanning opgesteld. mogelijke vertaling van het SP en hebben geen formele status. Wel onderstrepen deze beelden de ambities van Rgd, NS en gemeente Utrecht. De randvoorwaardenkaart zal de basis voor de plankaart bij het bestemmingsplan zijn.

Deelfasering

Begin

Einde

Fase 0 Dempen Kruisvaart Bouwrijpmaken Doorkoppeling Kruisvaart (spuikoker)

Q3 2014 Q4 2014 Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 Q3 2015

Fase 1 Fietsenstalling Tijdelijke entree fietsenstalling Herontwikkeling Knoopkazerne Forum (deels tijdelijk, fundering in herinrichting MLN) Montageweg

Q2 2016 Q4 2016 Q4 2015 Q4 2016 Q4 2015

Q4 2016 Q4 2016 Q4 2017 Q1 2017 Q1 2016

Q3 2013 Q3 2015 Q1 2015 Q2 2014 Q1 2016 Q2 2016 Q2 2016

Q2 2014 Q1 2016 Q4 2015 Q4 2014 Q2 2016 Q2 2017 Q1 2017

Q1

2014 Q2 Q3 Q4 Q1

Fase 2 Fase 2a vastgoed NS Fase 2b vastgoed NS Fase 2b knoopplein Fase 3 Fase 3a parkeergarage + vastgoed Fase 3b vastgoed Omgeving Bestemmingsplan Knoop Rabobrug (incl. aanlanding) Definitief busstation Herinrichting Mineurslaan oost/Noord Herinrichting Mineurslaan Zuid Herinrichting Croeselaan In/uitrit parkeergarage Jaarbeursplein

realisatieplanning Westflank Zuid en herontwikkeling Knoopkazerne

110

2015 Q2 Q3 Q4 Q1

2016 Q2 Q3 Q4 Q1

2017 Q2 Q3 Q4 Q1

2018 Q2 Q3 Q4

Vervolgopgave beheer en veiligheid Partijen hebben de ambitie om een aantrekkelijk verblijfsgebied te realiseren. Van belang hierbij is dat vanaf het begin in het planproces voldoende aandacht wordt gegeven aan de aspecten veiligheid en leefbaarheid. Om dit te bewerkstelligen dient in de vervolgfase van de ontwikkeling een “Beheer- en veiligheidsparagraaf” te worden opgesteld. De “Beheer- en veiligheidsparagraaf” is een procesinstrument, gericht op het vroegtijdig informeren, meedenken en adviseren van de gemeente, bij de ontwikkeling van bouwplannen.

Het op te stellen document geeft daarbij per planfase inzicht in welke beheer- en veiligheidsrisico’s bestaan, wat dat betekent voor de (beleving van) veiligheid en leefbaarheid en welke maatregelen worden overwogen. Het geeft daarnaast aan welke (aanvullende) maatregelen in beheer en toezicht noodzakelijk zijn en op welke wijze dit wordt georganiseerd en gefinancierd.

Het College van B&W heeft per collegebesluit aangeven dat bij besluitvorming ieder plan moet zijn voorzien van zo’n beheer- en veiligheidsparagraaf.

De verplichting tot het opstellen van de paragraaf wordt derhalve dan ook in de contracten met de ontwikkelende partijen vastgelegd, waarbij de verantwoordelijkheid voor het opstellen daarvan formeel is gelegd bij de privaat dan wel publieke initiatiefnemer.

Vooruitlopend op het opstellen van de beheer- en veiligheidsparagraaf is door diverse veiligheidspartijen een toets uitgevoerd op het concept Stedenbouwkundige Plan. Met betrekking tot de sociale en fysieke veiligheid zijn enkele aandachtspunten benoemd die in het verdere proces verder moeten worden uitgewerkt:

• vanuit sociale veiligheid heeft het de voorkeur dat het collectief private terrein ‘s avonds wordt afgesloten om te voorkomen dat dit een hangplek wordt voor jongeren en of daklozen; • voorkomen dient te worden dat de trappartijen een aantrekkelijk gebied worden voor skaters etc. maatregelen dienen te worden genomen om deze risico’s te beperken / voorkomen; • in de openbare ruimte dienen geen donkere hoeken te zijn opgenomen; • in de doorkoppeling van de spuikoker dient een blusvoorziening (blusput) te worden opgenomen die als secundaire blusvoorziening van de OVT, busstation en om de omliggende bebouwing kan dienen; • bij de engineering en ontwerp van het forum (4 of 8 meter) dient aandacht te worden gegeven aan de gevolgen van brandveiligheid van het forum • vanwege de omvang van de parkeergarage dient bij de uitwerking hiervan expliciet rekening te worden gehouden met de brandcompartimentering; • in het ontwerp van het glazenscherm langs het busstation West (voor zover binnen de scope van het SP) moet het mogelijk zijn voor nooden hulpdiensten om vanaf de Mineurslaan en de Montageweg het busstation West en de OVT te bereiken (speed gate). Daarnaast dient aandacht te worden besteed aan de ontvluchtingsmogelijkheden; • de Mineurslaan moet te allen tijde minimaal 3,5 meter zijn, om als uitvalsroute voor de brandweer te kunnen functioneren.

• de opstelplaatsen dienen in een later stadium nader te worden geconcretiseerd in het ontwerp, als mede de beschikbaarheid van natte/droge blusleidingen vanaf deze opstelplaatsen.

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

111

112

randvoorwaardenkaarten

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

113

samenvatting randvoorwaardenkaarten 1. openbare ruimte + verplichte rooilijnen

pagina 115

Knoopplein op 4,50 m. boven maaiveld zone voor overbrugging hoogteverschil Forum op 7,80 m. boven maaiveld openbare straat,maaiveldniveau (ca. 2,50 + NAP) verplichte rooilijn afwijking tbv zicht/route toegestaan

2. randvoorwaarden bovenbouw pagina 116 footprint bovenbouw overstek bovenbouw middenbouw (bestaand) laagbouw kolomvrij zone voor constructie zone met minimaal 1 entree rooilijn

3. randvoorwaarden onderbouw pagina 117

114

plint toren 2

8m

bovenbouw Beatrixtheater + toren 1

plint toren 2 + plint blok 3 6m

bovenbouw Knoopkazerne + bovenbouw blok 3

1. openbare ruimte + verplichte rooilijnen, schaal 1 : 1000

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

115

2de CONCEPT Stedenbouwkundig Programma van Eisen Westflank Zuid mei 2013 | GROUP A

2: randvoorwaarden bovenbouw, schaal 1 : 500 116

max. bouwhoogte 4.50m tov. maaiveld

max. bouwhoogte 7.80m tov. maaiveld

kern

ontsluiting fietsenstalling

2de CONCEPT Stedenbouwkundig Programma van Eisen Westflank Zuid mei 2013 | GROUP A

entree

in/uit

kern

fietsenstalling max. bouwhoogte 7.80m tov. maaiveld

expeditie

zone trafo kern

parkeren op maaiveld

in/uit kern

expeditie

entree fietsenstalling

entree grens fase I

117 grens fase II

3: randvoorwaarden onderbouw, schaal 1 : 500

Colofon Dit Stedenbouwkundig Programma voor het deelgebied Westflank Zuid (conceptversie 3, juni 2013) is opgemaakt door:

Š 2013, GROUP A Uitgegeven in eigen beheer Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

GROUP A heeft ernaar gestreefd de rechten op de illustraties in dit boek te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Mocht u desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, dan kunt u zich wenden tot GROUP A.

GROUP A Pelgrimsstraat 3 3029BH Rotterdam T. 010-2440193 www.groupa.nl In opdracht van Gemeente Utrecht / POS

NS Stations

RijksGebouwenDienst

118

Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteit Plan, Westflank Zuid juni 2013, versie definitief | GROUP A

119