BOZAR Magazine September - October 2015

centre for fine arts brussels

NL

MAGAZINE SEPT. — OKT. ’15 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL

Tweemaandelijks N°2015/04 - Afgifte kantoor Brussel X - P202261

BMW. IN PERFECT HARMONY WITH BOZAR.

BMW

www.bmw.be

Sheer Driving Pleasure

Welkom

Jullie Hoe sterk is de cultuurbeleving in die anderhalve eeuw niet veranderd – het aanbod én de vraag? Wat heeft de muziek allemaal losgemaakt? Zijn de concertgangers er beter van geworden? Hoeveel koppeltjes heeft de muziek samengebracht? En op macroniveau, hoe sterk grepen maatschappelijke, politieke, economische en technologische (r)evoluties in sinds dat eerste concert in 1865?

We proberen jullie te tellen. Er bestaan allerlei onderzoeken die meer inzicht geven over jullie leeftijd, opleiding, afkomst en interesses én welke evoluties Met dit magazine snijden we het seizoen 2015-‘16 aan. zich allemaal aftekenen. We weten min of meer waar Onze artistieke programmatoren bepalen wie er op jullie vandaan komen. Maar wat zeggen al die gegevens het podium staat, wat er aan de wanden hangt en op werkelijk? BOZAR wil jullie nog beter leren kennen. de schermen verschijnt. Ze beogen kwaliteit en nemen Medewerkers spreken jullie aan. Geregeld laten jullie geregeld risico’s om verder te kijken dan de gevestigde ook zelf van zich horen, zeker als je vindt dat dingen waarden. beter kunnen. We stoppen elk jaar heel wat euro’s in de Of dat programma een succes wordt, daar hebben verbetering van het bezoekerscomfort, van akoestische jullie – het publiek – een grote inbreng in. Kunstwerken vragen om gezien te worden. Muziek wil gehoord worden. deuren en bezoekersgidsen tot onthaalpersoneel en Voorstellingen en tentoonstellingen zonder toeschouwers een uitgebreid team publiekswerking. We investeren in infrastructuur en vooral in mensen, voor en achter de stellen weinig voor... Artistieke chemie ontstaat in de zalen, in de wisselwerking tussen de scène en het publiek. scène.

Jullie maken mee het verschil.

Jullie maken het Paleis voor Schone Kunsten mee tot wat Jullie zijn kritischer dan jullie voorouders uit 1865. het vandaag is: een ontmoetingsplek, een stad in de stad, Begrijpelijk, het aanbod is gevoelig toegenomen. Het eerste seizoen van de Concerts populaires was goed in een complex land, in een veranderende wereld. voor twaalf concerten. Dit seizoen bieden we weer 340 concerten aan. Samen met het BOZAR-programma Wie zijn jullie? Die vraag houdt ons meer dan ooit bezig. en de samenleving zijn jullie heel wat diverser geworden.

We mogen jullie dag in dag uit ontvangen, nu al 150 Jullie vormen allerminst één geheel. Oog hebben voor jaar! In 1865 kwam Leopold II op de troon, werd de slavernij afgeschaft in Amerika en ontstond in Brussel de verscheidenheid en individualiteit, het is een opdracht concertvereniging Concerts populaires, de voorloper van die de culturele wereld zich elke dag opnieuw stelt. Je open opstellen en je door kunstenaars uit evenwicht onze muziekafdeling. laten brengen: ik zie het als een blijvende opdracht voor Het begint me toch even te duizelen. Wie kwam er door cultuurhuizen én voor ons – het publiek. al die jaren heen niet allemaal naar onze concerten luisteren? Probeer die massa mensen eens voor de geest Paul Dujardin, CEO & Artistic Director te halen en kijk tegelijk naar al die individuele gezichten.

3

COLLECT A RT S A N T I Q U E S AU C T I O N S

maakt u wegwijs in de wereld van kunst, antiek en design

Een jaar lang leesplezier voor slechts €45 U wilt een jaarabonnement (9 nummers): België € 45 - Europa € 65 - Airmail € 74.

www.collectaaa.be - 09/216.20.23 - abonnementen.collect@ips.be

Inhoud

3 Welkom 6

150 jaar klassiek voor iedereen in Brussel Een muzikaal jubileum

10

Interview met Jean-François Zygel Reizen doorheen het orkest

14

150 jaar Concerts populaires Verjaardagsfeest nieuwe stijl

14

Klinkende smaakmaker Muziek in al haar dimensies

17

Een greep uit onze agenda Culturele highlights

20

Were You @BOZAR Vernissage modetentoonstellingen

21

Verbinding met de Coudenberg Doorbraak naar de middeleeuwen

22

Europalia Turkije Een brug over de Bosporus

Dit is een publicatie van het communicatie- en marketingdepartement van BOZAR Director of Marketing, Communication & Sales: Filip Stuer Editorial Coordination: Frederic Eelbode Advisor Artistic Policy: Kurt De Boodt Contributors: Tarquin Billiet, Olivier Boruchowitch, Kurt De Boodt, Frederic Eelbode, Alexander Jocqué, Marianne Van Boxelaere, Xavier Verbeke en Luc Vermeulen Graphic Designers: Koenraad Impens, Olivier Rouxhet, Sophie Van den Berghe en Mariana Mejia Suarez Corporate Development: Katrien Desrumaux, Barbara Lefebure en Olivia van der Ghinst Marketing Assistants: Ine De Bock, Joëlle Massau en Muriel Vanderick Advertentieregie Charlie Mike - Managing Director: Serge De Schryver Waterloosesteenweg, 870 - 1180 Brussel - 02/241 55 55 info@charliemike.be - www.charliemike.be Afsluiting kopij : 01.08.2015 - Druk : Roularta Printing

5

25 Kunstenaars maken film Breedbeeldkunstenaars 26 Een Europees groothertogdom

Tina Gillen experimenteert 29

Finissage zomertentoonstellingen Een modieuze nazomer

31

Wedstrijden en Awards Het Paleis als prijzenkast

33

Onze partners

35

Praktische info

Verantwoordelijke uitgever : Paul Dujardin - Ravensteinstraat 23 1000 Brussel.

Retouradres : Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel.

Voor de plastische kunstenaars die lid zijn van de vereniging Cisac, en voor de fotografen die door SABAM worden vertegenwoordigd: © SABAM, Brussel 2005. Voor de fotografen en artiesten die door SOFAM worden vertegenwoordigd: © SOFAM, Brussel, 2005 Coverbeeld: © Sébastien Bonin Foto p.3: Paul Dujardin © Stephen Apandropoulos

150 jaar klassiek voor iedereen

Een muzikaal jubileum Hoezo het 150e concertseizoen? Het Paleis voor Schone Kunsten opende toch pas in 1928 zijn deuren?

Juist, maar het gebouw valt niet samen met het artistieke programma.

Onze concertwerking dateert van heel wat vroeger. In 1865 werden de Concerts populaires opgericht, de voorloper van de muziekafdeling van BOZAR. Deze verjaardag is een gelegenheid om te vieren en nog meer om naar de toekomst te kijken. Naar andere concertformules en naar het publiek van morgen. Het 150-label maakt je wegwijs in ons feestseizoen.

01

01 Een laatkomer in het seizoen 1994-1995 © BOZAR Archives 02 Adolphe Samuel, oprichter van de Concerts populaires in België © BOZAR Archives 03 Een tekening van Jean Cocteau op de cover van het programmaboekje van een dansvoorstelling van les Ballets de l’Etoile van Jean Laurent en Maurice Béjart op 12.02.1955 © BOZAR Archives

6

In 1865 richtte de componist-dirigent Adolphe Samuel, naar het voorbeeld van de gelijknamige vereniging in Parijs, de Concerts populaires de musique classique op.

Die vereniging kan je met recht en reden de grootmoeder noemen van de muziekafdeling van BOZAR. Onder impuls van de bankier Henry Le Boeuf, de melomaan die zijn naam gaf aan onze eivormige concertzaal, ging Concerts populaires in 1930 op in de Filharmonische Vereniging. In 2002 gaf de Filharmonische op haar beurt de fakkel en haar genen door aan het nieuwe overkoepelende project BOZAR. Concerts Populaires... ook in de negentiende eeuw was het al een wat vreemde naam. Het was veeleer

02

een sociologische opdracht dan een feit. Volks kon je de concerten moeilijk noemen. De concertvereniging huldigde een dubbel doel: “nieuwe onbekende stukken en vergeten oude werken” laten uitvoeren en “binnen het gehoor brengen van de bescheiden beurs”. Het ging met andere woorden om de verbreding van het repertoire en van het publiek. Er werd gesleuteld aan een goed symfonisch orkest dat geregeld een beroep deed op beroemde solisten, Clara Schumann bijvoorbeeld.

Op het repertoire stonden aanvankelijk de grote klassieken. Gaandeweg werd de keuze avontuurlijker met een voorliefde voor Duitse meesters als Richard Wagner, Belgische componisten als César Franck en na de Eerste Wereldoorlog de avant-garde: Igor Stravinski, Sergej Prokofjev, Maurice Ravel, Albert Roussel. De concerten vonden eerst plaats in het Théâtre du Cirque – het latere Alhambra – en vanaf 1873 in de Muntschouwburg.

Volksverheffing

03

7

De Concerts populaires huldigden nog het ideaal van de volksverheffing. Vandaag stellen we ons heel wat minder belerend op. Muzikale openheid komt langs twee kanten: van de organisator/muzikant en van het publiek. Kwaliteit brengen naar een zo breed mogelijk publiek: het is punt één in de culturele missie van BOZAR. In ons aanbod, onze aanpak en onze prijzenpolitiek zijn we voluit inclusief: we willen een breed en vooral divers publiek aanspreken.

En bij alles wat we op onze agenda plaatsen, hanteren we een hoge kwaliteitsnorm. Noem het ons exclusief kantje.

In 150 jaar concertleven is er heel wat gebeurd. Er kwamen in Brussel en elders in ons land heel wat zalen, organisatoren, orkesten en ensembles bij. Het publiek werd steeds meer verscheiden, in leeftijd, sociale afkomst en gelaagde identiteit. Populair associëren we sinds de sixties vooral met een ander muziekgenre: de popmuziek.

Het is zowat het enige genre dat BOZAR alleen bij wijze

01

02

Wilhelm Furtwängler sur la scène du Palais des Beaux-Arts en 1931 avec l'Orchestre Philharmonique de Berlin © BOZAR Archives L'Orchestre Philharmonique de New York sous la direction d'Arturo Toscanini © BOZAR Archives 01

van uitzondering op de affiche zet. Jazz, wereldmuziek of elektronische muziek maken al geruime tijd deel uit van ons muzikale DNA. Er kwam intussen anderhalve eeuw muziekcreatie bij en dankzij de authentieke beweging of Historically Informed Performance practice (HIP) die in de jaren zeventig onder andere door La Petite Bande, Collegium Vocale en Ricercar Concort op de kaart werd gezet, groeide ook het repertoire uit de barok, renaissance en middeleeuwen gevoelig aan. Alle muziek die vandaag klinkt, is van hier en van nu. Klassieke muziek is nog nooit zo actueel geweest.

Comfortzone

Toegegeven, de basissetting van een klassiek concert is de afgelopen 150 niet zo gek veel veranderd: orkest op de scène, op veilige afstand het publiek in rode pluche, gewijde stilte in de zaal en aan het slot van elke compositie applaus. Het kan ‘oningewijden’ bij een eerste concertbezoek wat afschrikken. Tegelijk is het een beproefd recept dat een groot deel van de charme van de concertbeleving uitmaakt.

Parallel beweegt er heel wat. Paul Van Nevel stelt zijn ensemble op in een gesloten kring om de polyfone muziek beter tot haar recht te laten komen. Ensembles hedendaagse muziek als Ictus en het Ensemble Musiques Nouvelles bespelen vaak heel de ruimte van een gebouw en besteden veel aandacht aan de enscenering. Ook klassieke symfonische orkesten treden geregeld uit hun comfortzone. Ze spelen tijdens een filmprojectie (zoals tijdens onze UFA film Nights) of verlaten de concertzaal.

Dit jaar stond het Concertgebouworkest op het rockfestival Lowlands en het Nationaal Orkest van België (NOB) op het dancefestival Tomorrowland. Je hebt 8

allerlei cross-overs (het NOB in combinatie met de popmuzikant Ozark Henry of de Libanese oedspeler Marcel Khalife) en dialogen met de andere disciplines, zoals bij onze mini-concerten in de tentoonstellingen Zurbarán, Watteau en Rubens. Sinds de jaren zeventig brachten elektronica en het digitale tijdperk nieuwe subgenres voor. Op ons jaarlijkse BOZAR Electronic Arts Festival (BEAF) laten we de pioniers en de nieuwe ontwikkelingen in de elektronische muziek horen in combinatie met installaties in heel het gebouw.

Eén constante tekent zich af: muziek zoekt het publiek actief op én het publiek wordt hoe langer hoe sterker betrokken partij.

Het podium en publieksruimte gaan onopgemerkt in elkaar over.

Benieuwd hoe het concertleven er binnen 150 jaar uitziet!

02

Enkele kernmoment uit de Brusselse cultuurgeschiedenis: 26.11.1865

1951

Eerste concert van de Concerts populaires

1876

Opening van het Conservatorium van Brussel

1962

1880

1968

Opening van het Palais des Beaux-Arts van architect Alphonse Balat in de Regentschapstraat

Bezetting van de centrale hal met Volksraadplegingen

1926

De oprichting van de Filmclub

04.05.1928

Opening van de tentoonstellingszalen van het Paleis voor Schone Kunsten

een gebouw van architect Victor Horta 18.11.1928

Inhuldiging van de Kamermuziekzaal

19.10.1929

Inhuldigingsconcert van de Henry Le Boeufzaal In de eerste jaren waren o.a. Sergej Prokofjev, Igor Stravinski, Paul Hindemith en Louis Armstrong te gast

Opening van het Filmmuseum

1969 Oprichting van Europalia

1972 > 1980

e centrale hal wordt omgebouwd tot D een Animatiehal met een eigen culturele programmatie

1975

‘24 uren communicatie’ elektronische live muziek, muziek uit India en Afrika 1981

I nternationaal Festival voor Elektronische Muziek, Video en Computer Art sinds 2012 BOZAR Electronic Arts Festival

1985

1929

1989

Het Ensorbanket tijdens de eerste retrospectieve James Ensor

1936

Oprichting Paleis vzw Ars Musica

Oprichting van het Nationaal Orkest van België

2003

1937

2006

Oprichting van de Eugène Ysaÿewedstrijd

Lancering van het cultuurmerk BOZAR Eerste Sufi Night

1941

2007

Oprichting Jeunesses Musicales

1947

9

E ugène Ysaÿewedstrijd wordt Koningin Elisabethwedstrijd

Oprichting Kunst- en Cultuurverbond

Eerste Balkan Trafik!-festival

Jean-François Zygel

Reizen doorheen het orkest Weinig artiesten kunnen tegelijk componeren, artistieke disciplines samenbrengen en hun werk uitleggen aan het grote publiek. Jean-François Zygel is er een meester in. De Franse muzikant is een ware vernieuwer en integreert improvisatie, jazz, wereldmuziek, theater en dans in de klassieke muziek. Hij kan niet ontbreken in dit 150e concertseizoen, waarin BOZAR nog meer de kaart van de vernieuwing trekt.

“Na mijn muziekstudies had ik het gevoel dat klassieke muziek als een heel bijzonder erfgoed wordt beschouwd, waar je alleen in een vastomlijnde context naar mag luisteren: de muzikant die een recital geeft. Daarom heb ik mijn leven gewijd aan het bedenken van andere, originelere vormen om concerten te geven”, geeft Zygel als verklaring mee voor zijn zoektocht naar originaliteit.

Als je bekijkt wat Zygel al allemaal heeft gedaan, sta je versteld van de omvang en de diversiteit. De Franse componist en pianist is zowel actief op het podium als voor televisie. Voor France 2 maakt hij het succesvolle cultuurprogramma La boîte à musique. Daarin belicht hij een bekende componist of een klassiek werk. Voorts is hij componist, hij improviseert en creëert producties waarbij hij muziek samenbrengt met andere disciplines. Hij geeft ook tekst en uitleg bij muziekstukken.

Een van zijn eerste experimenten voor de ontwikkeling van nieuwe concertconcepten was een ciné-concert.

Daarmee kon hij de samenwerking met artiesten uit andere artistieke disciplines flink opvoeren. Ondertussen is Zygel al bijna tien jaar artiest in residentie bij het Théâtre du Châtelet in Parijs. Hij programmeert er een reeks voorstellingen waarbij hij muziek, literatuur, film en dans in een bijzondere scenografie combineert.

01 & 02 Jean François Zygel © Frank Juery / Naïve

Doorgeefluik

Jean-François Zygel houdt zich niet alleen bezig met voorstellingen die ver afstaan van de traditionele klassieke concerten. Hij zoekt ook manieren om dat soort concerten een nieuwe dynamiek te geven. Hij laat muzikanten op het

10

podium aan het woord. De inspiratie voor dat idee komt van twee televisieprogramma’s die Leonard Bernstein in de jaren vijftig bedacht: Omnibus en Young People’s Concerts. Op het podium, zittend aan zijn piano, geeft Zygel het publiek uitleg over het werk dat een orkest uitvoert en hij gebruikt zijn instrument om zijn verhaal te illustreren. “We praten zoveel over het leven van de componisten en over hun historische context, maar zo weinig over de werken zelf”, zegt hij daarover.

De ene muzikale frase na de andere, de ene akkoordenreeks na de andere, de muzikant vertaalt de evolutie van het muzikale verhaal en maakt het tastbaar met behulp van het muzikale materiaal zelf, de dramatische effecten en de orkestkleuren die de componist in het stuk heeft verwerkt. “Die muziek klinkt niet noodzakelijk vertrouwd in de oren. Om haar te kunnen appreciëren, moet je er tijd laten overgaan.”

Daarom vindt Zygel het de taak van de muzikant om zijn kunst voor een groot publiek te brengen. “Creëren, overbrengen, delen: het vloeit allemaal voort uit hetzelfde gevoel. De muzikant is een creatieveling, maar hij is ook een doorgeefluik. Muzikanten moeten de media overstelpen om een levendige en vernieuwde vorm van klassieke muziek te verdedigen.”

02

Improvisatie

In de ogen van de muzikant Zygel bestaat er geen levendigere muziek dan die waarbij geïmproviseerd wordt. Improviseren neemt een belangrijke plaats in zijn artistieke activiteit in. Hij is docent improvisatie aan het conservatorium van Parijs en de oprichter van La nuit de l’improvisation, die sinds acht jaar elk jaar in het Théâtre du Châtelet wordt gehouden. Dat evenement berust op het idee dat ontmoetingen tussen kunstenaars uit diverse disciplines spontaan tot een unieke creatie kunnen leiden. Zo brengt hij een reeks instrumentale battles: een moderne versie van de beroemde pianoduels tussen grote namen uit de muziekgeschiedenis, zoals Liszt tegen Thalberg en Mozart tegen Clementi.

Bovendien voorziet Zygel in zijn eigen composities ruimte voor improvisatie. Zo combineert zijn Concerto voor piano partituurmuziek met stukken waarbij de solist improviseert; een aanpak die Beethoven in 1808 gebruikte tijdens het concert waarbij zowel zijn Symfonie nr. 5 als Symfonie nr. 6 in première gingen.

Bij BOZAR brengt de pianist, samen met het Nationaal Orkest van België onder leiding van Damian Iorio, Voyage au cœur de l’orchestre (Reis doorheen het orkest) en Symfonie nr. 40 van Mozart. “Ook dan zal ik improviseren.

Improvisatie is voor mij een van de meest directe manieren om me de muziek eigen te maken. Vroeger gebeurde het ook weleens dat componisten, nadat ze hun werken tijdens een concert hadden gespeeld, op hun eigen thema’s begonnen te improviseren.” Het wordt een concert met zowel geschreven muziek als improvisatie, waarbij muzikant en publiek samen optrekken om het muziekstuk te doorgronden. Iedereen is welkom op deze reis doorheen de muziek.

11

Dynamische omkadering Laat je nieuwsgierigheid de vrije loop en ontdek nieuwe artistieke perspectieven met de vele verdiepende projecten rondom de programmatie van BOZAR. In het jaar waarin we in Brussel 150 jaar klassieke muziek voor iedereen vieren, geven we een nieuwe dynamiek aan onze omkadering. De inleidingen voor onze concerten bouwen we op rond de thema’s en cyclussen in onze programmatie, bijvoorbeeld over Bach, Bruckner of de heel diverse muziekstijlen die je langs de zijderoute aantreft. Ook nieuw zijn de artiesten die zelf het woord nemen en uitleg geven bij hun concert, lezingen met muzikanten en andere initiatieven waarbij je de kunstenaars kan ontmoeten. Kunst en cultuur kan je bovendien niet vroeg genoeg ontdekken, we blijven activiteiten opzetten helemaal op maat voor kinderen en jongeren.

Meer info vind je op onze website.

04.02.2016 Voyage au cœur de l’orchestre Jean-François Zygel, componist en piano Damian Iorio, leiding

150 jaar Concerts populaires (aflevering I)

Verjaardagsfeest nieuwe stijl 01

Muzikale bijeenkomst in het conservatorium van Brussel © BOZAR Archives 02 Affiche van het concert van Ray Charles op 08.05.1963 voor de abonnees van de Filharmonische Vereniging met een ‘Jazz in het Paleis’abonnement © BOZAR Archives 03 Ravi Shankhar en Alla Rakha geven een concert met Indische muziek op 24.10.1968 in het Paleis voor Schone Kunsten © BOZAR Archives

01

Artistieke out-of-the-boxevenementen, die ben je gewoon in het Paleis voor Schone Kunsten. De oprichters beschouwden het Paleis als een laboratorium voor de kunsten.

Zeker in dit 150e muziekseizoen gaan we op dat elan voort. Je kan op het podium staan tussen de muzikanten, zelf muziek maken en al je zintuigen aanspreken. De BOZAR Opening Night zet de toon.

12

02

03

Het nieuwe muziekseizoen openen we op 19 september met een zinderend minifestival vol intrigerende, uitdagende en experimentele evenementen. We doorbreken de geijkte concertformules om je luisterervaring nog directer, intenser en completer te maken. Of je klassiekemuziekfanaat bent of houdt van elektro, je krijgt gegarandeerd een verdiepende en verruimende kijk op muziek.

Het evenement begint in de vooravond en loopt door tot in de vroege uurtjes. De centrale Hortahal is het kloppende hart. Zijn look verandert voortdurend. Eerst wordt de hal een lounge waar je met een drankje in de hand kan relaxen bij de muziek van dj Raphaël; hij gaat aan de slag met klassieke muziek. Nadien toveren we de ruimte om in een club. Dj Fady One bouwt een feestje met een clubbing-concept dat ze Zukunft noemt. Het Duitse woord voor toekomst inspireert haar en wordt weerspiegeld in de hoop en melancholie van de muziek.

In de zalen en gangen rond de Hortahal beleef je allerlei soorten muziek op een volledig nieuwe manier.

Van klassiek over jazz tot elektro. En ook andere kunstdisciplines komen aan bod.

Binnen en buiten

Letterlijk in het hart staan van de muziek, dat moet de droom zijn van menig muziekliefhebber. De rijke klanken hoor je dan overal om je heen en je gaat er volledig in op. Dit kan je ervaren in de Terarkenzaal dankzij een klankinstallatie met tientallen luidsprekers. Daaruit klinkt het indrukwekkende en tegelijk erg verinnerlijkte Via crucis van Liszt.

Een concert hoeft trouwens niet altijd twee uur te duren.

Tijdens de concerten van de BOZAR Opening Night verlies je de concentratie niet. De meeste duren slechts een halfuurtje. Met twee speciale composities bevragen we de tijdsdimensie in muziek, net door hun extreem lange duur.

Dertig pianisten wagen zich aan Vexations van Erik Satie.

De partituur bestaat maar uit één blaadje, die 840 keer wordt herhaald. De volledige uitvoering duurt minstens twintig uur. Bij ons hoor je een ‘korte’ versie, die een goeie zes uur duurt. De lengte van het Tweede strijkkwartet van Morton Feldman komt aardig in de buurt. Met zijn vijf uur worden de muzikanten van het Tanakwartet op de proef gesteld. Luister naar deze prachtige muziek die tegelijk een fascinerende meditatieoefening is. En wees gerust, je hoeft niet het hele concert uit te zitten.

In de Rotonde Bertouille spelen de strijkers van de BOHO Players en solisten van de Koningin Elisabethkapel onder andere Ich bin der Welt abhanden gekommen uit de Rückertliederen van Mahler en werk van Arvo Pärt. Het zijn spirituele composities, die peilen naar de essentie van het leven.

Concert in bed

Op deze overweldigende existentiële vragen is overgave misschien wel het beste antwoord. Die ingesteldheid wordt versterkt door al liggend de muziek te beluisteren.

Elders in het Paleis hoor je de muziek dan weer met een hoofdtelefoon. De livemuziek wordt vervormd door een sound engineer, voor een nog intensere en directere luisterervaring.

13

Ook met de installatie in de gaanderij van de Rotonde is overgave de houding die je letterlijk aanneemt.

Geblinddoekt neem je plaats in een rechtopstaand ‘bed’, dat achterover helt als reactie op de muziek.

Bovendien voel je fysiek de trillingen van het geluid, die versterkt door je lichaam worden geleid. Bij deze zintuiglijke ervaring blijf je sowieso niet onbewogen, in alle betekenissen van het woord.

Het opzet van een traditioneel concert is duidelijk: de muzikanten spelen op een podium, in de zaal zit een publiek. Wat gebeurt er als er geen publiek is of als de muzikanten geen rekening houden met een publiek?

Dat testen we uit met de sessies van jazzmuzikanten, geposteerd in de vitrines van de BOZAR-shop.

In de Horta-lounge kan je tussen de voorstellingen door bekomen met een drankje en je laten meedrijven op de beats van een dj. Die wordt af en toe onderbroken door interventies van muzikanten van het Secession Orchestra.

In plaats dat jij naar de muziek gaat, brengen zij de muziek naar jou. Zo is muziek luisteren veel spontaner en is de afstand tussen artiest en publiek kleiner. Aarzel niet om de muzikanten aan te spreken.

19.09.2015 BOZAR Opening Night

Een traditie van 150 jaar Een speciale verjaardag, zoals die van 150 jaar klassieke muziek voor iedereen in de hoofdstad, is een geschikte aanleiding om stil te staan en terug te blikken op een mooi verleden. In dit feuilleton bekijken we dit 150e seizoen telkens vanuit een andere invalshoek: de nieuwe kijk op concerten in dit nummer, de diversifiëring van het aanbod in november-december, muziek als spiegel van een stad in januari-februari, jong talent in maart-april en participatie in mei-juni.

Telkens halen we ook een foto uit de oude doos.

Meer dan concerten

Muziek in al haar dimensies In het Paleis voor Schone Kunsten versmelten artistieke disciplines. Het resultaat zijn kunstvormen waarbij je getrakteerd wordt op unieke ervaringen die intellectueel, emotioneel en soms zelfs spiritueel kunnen zijn.

01

In de film komen expressievormen samen: beeld en beweging ontmoeten elkaar. Al heel vlug vond de film in muziek een fantastische bondgenoot. Met muziek werd het verhaal van de film in de verf gezet, het werd een extra bron om emoties over te brengen. Al van bij het begin, toen de film nog ‘stom’ was.

In de begindagen van de zevende kunst brachten één of meer muzikanten de muziek – gecomponeerd of geïmproviseerd – in de bioscoopzaal zelf. Op die manier voegde de muziek een dimensie toe aan de filmervaring.

Het geluid ontsproot rechtstreeks op de plaats waar de film werd bekeken.

UFA Film Nights focust in zijn derde editie weer op de fysieke aanwezigheid van muzikanten op de plaats waar de film wordt afgespeeld. Drie avonden tonen we meesterwerken uit het gouden tijdperk van de stille film (Die Büchse der Pandora uit 1928, Berlin – Die Sinfonie der Großstadt uit 1927 en drie kortfilms van Charlie Chaplin).

De voorstellingen worden begeleid door het Brussels Philharmonic, het Belgische symfonieorkest dat hierin een grote reputatie opbouwde; dj Jeff Mills uit Detroit en het jazztrio Becker-Wölk-Macelli. We doen een beroep op drie muziekwerelden die stilistisch mijlenver van elkaar afstaan, een bewijs dat film een waaier van mogelijkheden biedt en probleemloos de tand des tijds en de opeenvolging van stijlen en modes doorstaat.

Doorheen het seizoen kan je van nog meer ciné-concerts genieten dankzij de reeksen Family-friendly Films en Visual 14

Voices. Ook die staan garant voor een unieke combinatie van klank en beeld, van muziek en film. De Family-friendly Films combineren parels van de stille en de komische film met muziekstukken van Franse componisten uit het begin van de twintigste eeuw zoals Claude Debussy, Camille Saint-Saëns en Gabriel Fauré. De muziek wordt live gebracht door een pianist en het Orchestre Philharmonique Royal de Liège van Luik. Visual Voices benadert beeld en klank aan de hand van experimentele kortfilms die zowel volwassenen als kinderen kunnen smaken.

Elektrofeest

Muziek kan beelden verrijken, maar ook het omgekeerde is waar. Het BOZAR Electronic Arts Festival is het levende bewijs van de vruchtbare kruisbestuiving tussen visuele kunst en geluidskunst. Ook tijdens de vierde editie zet dit festival zijn missie voort: het aanmoedigen van ontmoetingen tussen kunstvormen, in dit geval projecten waarbij beeld en geluid even belangrijk zijn.

Een prachtig voorbeeld van die aanpak is de samenwerking van ATOMTM, alias Uwe Schmidt, de Duitse producer van elektronische muziek, en visueel kunstenaar Robin Fox, een Australiër die met licht een heel persoonlijke kunsttaal heeft ontwikkeld. In hun project Double Vision volgen de bewegingen van de lasers en de geprojecteerde beelden de omzwervingen van stevig bewerkte, gedeconstrueerde popmuziek. Een versmelting…

02

Er zijn nog meer audiovisuele performances en installaties die je zintuigen prikkelen, bijvoorbeeld die van de artiesten van het label Subtext. James Ginzburg en Yair Glotman brengen live het auditieve deel van Blueprint, een audiovisuele installatie die mee tot stand werd gebracht door videokunstenares Joanie Lemercier. Zij brengt een beeldanimatie die bestaat uit reeksen lijnen en punten die veranderen op het ritme en de klanken van de muziek. En dan is er ook nog de muziek van Eric Holm.

Voor het project Andøya liet hij het visuele aspect over aan James Ginzburg en Holm zelf dompelt je onder in een desolate wereld waar de mens geconfronteerd wordt met zijn eigen ervaringen met geluid: een uitnodiging om na te denken, over de mens, de natuur en alleen zijn.

Ceremonieel

BOZAR is niet alleen een plek waar geëxperimenteerd wordt, het is ook een podium waar kunst een spirituele dimensie kan hebben. Tijdens de negende editie van de Sufi Night is de Hortahal in zacht licht gehuld: de ideale sfeer voor mystieke verheffing. Dat concert, dat wel iets weg heeft van een religieuze ceremonie, wordt geopend door zanger Ahmet Sahin, Özer Özel op tanboer en Ali Tan op ney.

Daarna krijgen Tunesische soefi-muzikanten het gezelschap van Nur Artiran van de Turkse Mevlevi-orde en Cheikh Bentounès van de Algerijnse Alawiyya-orde.

Ze zingen a capella en nodigen de aanwezige dansende derwisjen uit zich aan hun wervelende dansen over te geven als ze vinden dat het moment daarvoor is gekomen.

Al deze artiesten krijgen ruimte om zich te uiten zodat het onvoorspelbare kan gebeuren: het unieke moment waarop artistieke en spirituele uitingen in elkaar overvloeien en de kunst een maximum aan emoties losmaakt.

15

01

Bozar Electronic Arts Festival, 2014 © Caroline Lessire 02 UFA FILM NIGHTS, 2014 © www.didier-vandenbosch.be

Een literaire noot In The Space Between the Notes laten auteurs zich weer inspireren door het muziekseizoen van BOZAR met literaire hommages over hun geliefde muziek. Dit seizoen kruipen onder meer Yves Petry, Christophe Vekeman, Philippe Claudel en Ali Bader in hun pen. Ze vinden inspiratie bij grote componisten als Mozart, Bruckner of Fauré en ook bij sterren uit het recente verleden als Sufjan Stevens en Billie Holiday. Je leest de teksten in onze programmaboekjes en we bundelen ze in een speciale uitgave. Hou ook onze website in de gaten voor ontmoetingen tussen schrijvers en muzikanten die voorafgaand aan de concerten plaatsvinden.

• 24 — 26.09.2015 UFA Film Nights • 04.10.2015 Family-friendly Films: Le Voyage dans la Lune (6+) • 30.10.2015 Sufi Night • 08 — 11.10.2015 BOZAR ELECTRONIC ARTS FESTIVAL

Wil jij ook Piano Spelen ?

Piano’s Maene

helpt je bij het vinden van het voor jou best passende instrument, binnen het beschikbare budget.

Een piano huren kan al vanaf € 45,- per maand.

Bezoek één van onze 5 winkels :

Brussel - Antwerpen - Gent - Ruiselede Steinway Piano Gallery Belgium (Gent) www.maene.be

SEPTEMBERPROMOTIES & OPENDEUR In september zijn we ook open op zondag.

Kom langs en BELEEF PIANO’S !

Uit onze agenda

highlights

20.09.2015

Cafard van Jan Bultheel Première, in aanwezigheid van de regisseur

01.09.2015 — 20:00

Cafard © DR/GR

Galloping Mind van Wim Vandekeybus Première, Galloping Mind © Danny Willems

in aanwezigheid van de regisseur

Danser, choreograaf, fotograaf en filmmaker Wim Vandekeybus stelt een fictiefilm voor over de bijzondere band tussen tweelingen. De wegen van een broer en een zus kruisen elkaar weer nadat ze tien jaar van elkaar gescheiden waren.

Artavazd Pelechian 16.09.2015 — 19:00

Masterclass & screenings 17.09.2015 — 20:00

Pelechian Films In aanwezigheid van de filmmaker De Armeense cineast Artavazd Pelechian (°1938) is een genie aan de montagetafel.

Hij is voor het eerst in Brussel en stelt zijn

17

highlights

Ontdek tijdens de UFA FILM NIGHTS films uit het gouden tijdperk van de stille film, geprojecteerd in optimale technologische omstandigheden. Als kers op de taart begeleiden internationaal vermaarde muzikanten en gezelschappen de filmprojecties met live muziek.

CLASSICAL MUSIC 19.09.2015

1914. Nadat zijn dochter door Duitse soldaten is verkracht, neemt Jean Mordant, een wereldkampioen worstelen, dienst in een pantserdivisie. Dat is het begin van een dramatische odyssee die zijn wereldbeeld grondig verandert.

21.09.2015

Life van AntonPremière, Corbijn in aanwezigheid van de regisseur

De ontmoeting tussen fotograaf Dennis Stock en James Dean door de ogen van Anton Corbijn. De filmmaker is niet zozeer in het leven van de ster geïnteresseerd, maar wel in de rol die de beroemde foto’s van Stock speelden bij het ontstaan van de mythe James Dean.

24.09 > 26.09.2015

UFA FILM NIGHTS 24.09 Die Büchse der Pandora van G.W. Pabst (1928) 25.09 Berlin, Symphonie einer Grosstadt van W. Ruttmann (1927) 26.09 Behind the Screen (1916), The Rink (1916), The Adventurer (1917) van Charlie Chaplin

BOZAR Opening Night We starten ons 150e seizoen met een avond vol onverwachte muzikale optredens die met de grenzen van genres en disciplines flirten. Een unieke ervaring in de vele zalen en ruimten van het Paleis voor Schone Kunsten, waar experimenten met elektronische en klassieke muziek zonder schroom hand in hand gaan met installaties, video’s, enzovoort. Als afsluiter is er elektro tot in de vroege uurtjes.

22.09.2015

Quatuor Ébène & Stacey Kent Copyright photo : © Julien Mignot

CINEMA

regisseur

Jeff Mills © GR/DR

meeste typische films voor. Hij combineert archiefmateriaal, documentaires, geluidsdecors en muziek en slaagt erin films te maken die zowel poëtisch, menselijk als experimenteel zijn.

De jonge muzikanten van Quatuor Ébène kunnen even goed overweg met Haydn en Schumann als met Sting en The Beatles. Nu hebben ze samen met jazzzangers Stacey Kent een cd met sambamuziek opgenomen. De stem van de Amerikaanse zangeres gaat perfect samen met de warme klanken van de vier strijkinstrumenten.

Dit nieuwe festival, georganiseerd door Philippe Herreweghe, confronteert de muziek van Bach met die van romantische en moderne componisten die zich door de muzikale erfenis van die Duitse grootmeester lieten beïnvloeden. Naast de Gentse dirigent dragen ook andere grote muzikanten hun steentje bij, onder anderen Alexandre Tharaud, Bernard Foccroulle en Daniel Müller-Schott. Ze brengen meesterwerken van Bach en pareltjes van Schumann en Britten.

Anouar Brahem

Tot 13.09.2015

De Belgen. Een onverwacht modeverhaal

Apparat © Earth Agency

BEAF, editie 2015

Tekenkunst heeft in de hedendaagse kunstwereld een eigen plaats veroverd.

Figuratief, abstract, monumentaal, minimalistisch, boeiend, discreet, performatief of verhalend, alle mogelijkheden worden onophoudelijk nieuw ingevuld en getuigen van de rijkdom en het blijvende karakter van deze kunst. Op deze vijfde editie stelt Art on Paper een twintig soloshows voor uit Belgische en internationale galerieën.

Tot 20.09.2015

EXPO

08 — 11.10

18

Art on Paper

De Tunesische oed-speler en componist Anouar Brahem combineert jazz, folk en wereldmuziek. In zijn nieuwste project brengt hij de oed samen met piano, klarinet, bas en een strijkensemble. Hoe dat klinkt, hoor je bij BOZAR. Hij komt samen met zijn kwartet en speciaal voor deze gelegenheid ook met het Koninklijk kamerorkest van Wallonië onder leiding van Frank Braley.

JAZZ, ELECTRO & WORLD MUSIC

Het BOZAR Electronic Arts Festival nodigt je uit om het allerbeste uit de elektronische muziekwereld te ontdekken. In de grote zaal komen de allergrootste namen uit de elektro-scene, onder anderen Apparat uit Berlijn. De tentoonstelling ‘Digitale kunst’ vult verschillende zalen van het Paleis. In de Hortahal kan je een ‘groots kunstwerk’ bewonderen. De Zwitserse kunstenaar XXX vult de ruimte met een monumentaal kunstwerk dat de naam ‘64 ventilators, 98m² polyethylene foil 0.08mm’ meekreeg.

11.09 — 13.09.2015

Deze tentoonstelling biedt een unieke kijk op het DNA van de Belgische mode, van de legendarische Zes van Antwerpen tot originele creaties van Martin Margiela, A.F. Vandevorst, Jean-Paul Lespagnard, Christian Wijnants en Raf Simons. Ontdek bij BOZAR waarom de Belgische mode zoveel meer is dan de kledingstukken die ze oplevert.

Tot 13.09.2015

Young Belgian Art Prize 2015 Uit 250 dossiers heeft een internationale jury tien kunstenaars geselecteerd die jonger zijn dan 35 en in België werken.

In september komt de jury opnieuw samen om de laureaten van de Young Belgian Art Prize bekend te maken. Zolang de tentoonstelling loopt, kan je voor je favoriete kunstenaar stemmen op www. youngbelgianartprize.com.

BOOMERANG. Pascale Marthine Tayou Laat je meevoeren naar de wereld vol fabeldieren en mysterieuze verschijningen van de Belgisch-Kameroenese kunstenaar Pascale Marthine Tayou. De tentoonstelling BOOMERANG onthult het monumentale oeuvre van Tayou en zet je aan tot nadenken over de grote thema’s van vandaag.

07.10.2015 — 17.01.2016

EUROPALIA

Anatolia. Land van rituelen Silver Rhyton- Achaemenid period 5th/4th century BC –Sadberk Hanim Museum, Istanbul.

Alexandre Tharaud © Marco Borggreve - Virgin Classics

Bach Heritage Festival

21.10.2015

Veronique Branquinho AW 200607 © Alex Salinas 2006

21.10 — 25.10.2015

De tentoonstelling Anatolia. Land van rituelen gaat op zoek naar de gemeenschappelijke roots van Europa en Azië en geeft een beeld van het resultaat van de vruchtbare cultuuruitwisselingen doorheen de eeuwen. Voor het eerst zijn in Brussel 200 van de mooiste objecten uit 30 Turkse musea samengebracht en kan je kennismaken met het cultureel erfgoed van Turkije.

Al eeuwen oefent Istanboel een grote aantrekkingskracht op kunstenaars.

Die hebben, elk met hun eigen expressievormen, bijgedragen tot het ontstaan van een eeuwenoude, rijke cultuurtraditie. Dat uiterst waardevolle erfgoed is nu te bewonderen aan de hand van 19e-eeuwse afbeeldingen van Constantinopel, foto’s, filmfragmenten en bijzondere literaire en muzikale bijdragen.

THEATRE 07 > 09.09 — 20:00

Post van Solange Nebenzahl Post snijdt het delicate onderwerp aan van herinneringen aan de Holocaust. Het doet dat door verklikkers, slachtoffers en gewone getuigen via hun brieven aan het woord te laten. Die uitzonderlijke documenten, die door de auteur werden bewerkt, worden via het podium met de jonge generaties gedeeld om te vermijden dat we dezelfde fouten maken als in het verleden en om een samenleving op te bouwen die gebaseerd is op dialoog en solidariteit.

19

highlights

We trappen de reeks THEATER OP DE MIDDAG af met deze voorstelling van actrice en theatermaker Lies Pauwels. Ze zet dertien meisjes van dertien jaar op scène met een bodybuilder. Gaandeweg ontdek je dat hij symbool staat voor onze neiging om de werkelijkheid te controleren. Achter een levendige voorstelling vol beweging en dans schuilt een verhaal over identiteit, en hoe ze gevormd wordt..

Families & Kids 04.10.2015 — 11:00

Family-friendly Films: Ciné-concert Le Voyage dans la Lune Herontdek samen met het hele gezin op groot scherm enkele meesterwerken uit de begindagen van de film. De films worden live van muziek voorzien door het Orchestre Philharmonique Royal de Liège onder leiding van Mélanie Levy-Thiébaut.

Op het programma staat onder andere het feeërieke Le Voyage dans la Lune van Georges Méliès, met als begeleidende muziek Kinderspelen van Georges Bizet. Een poëtische en betoverende voorstelling voor groot en klein.

LITERATURE 18.10.2015 – 20:00

Jonathan Franzen Jonathan Franzen © Andy Ryan

Het Hamiltoncomplex

©Ali Taptik, from the series nothing surprising 2009

EUROPALIA Imagine Istanbul

06.10.2015 — 12:40

Het Hamiltoncomplex © Diego Franssens

16.10.2015 — 24.01.2016

De Amerikaanse schrijver Jonathan Franzen komt naar België voor de publicatie van zijn roman Zuiverheid. Na het wereldwijde succes van Vrijheid en De correcties, is Zuiverheid een nieuwe stap in het oeuvre van Franzen. De roman vertelt het verhaal van Pip-Purity-Tyler, die op zoek gaat naar haar ware identiteit.

Een schitterende odyssee over jeugdig idealisme, loyauteit en de dood. Franzen wordt geïnterviewd door de Vlaamse schrijfster Saskia De Coster, de curator van KultuurKaffee@Bozar Festival.

Een volledig overzicht van onze activiteiten vind je op www.bozar.be

Were You @ BOZAR De opening van De Belgen. Een onverwacht modeverhaal en de andere modetentoonstellingen bracht – hoe kan het ook anders – veel schoon volk naar het Paleis voor Schone Kunsten.

De fine fleur van de Belgische modewereld was aanwezig en liet zich fotograferen zoals het Hollywoodsterren betaamt. De eregast van de avond was Diane von Furstenberg, de modeontwerper uit New York heeft Brusselse roots. Zij vond de wrap dress of wikkeljurk uit, een tijdloos ontwerp. Minder tijdloos en vaak heel wat opvallender waren de vele hipsters die op de vernissage aanwezig waren. Zij genoten van mode, kunst en muziek.

Vernissage The Belgians.

An Unexpected Fasion Story ©Yannick Sas

20

Van Paleis naar Paleis

Doorbraak naar de middeleeuwen

Het Paleis op de Coudenberg was de Brusselse verblijfplaats van de hertogen van Brabant en groeide vanaf de twaalfde eeuw uit tot een van de mooiste paleizen van Europa. Het was een van de belangrijkste residenties van keizer Karel V en later van zijn kleindochter aartshertogin Isabella. Het gebouw brandde af in 1731.

Veertig jaar later werden de ruïnes gesloopt en erbovenop kwam het neoclassicistische Koningsplein.

De restanten van dat Coudenbergpaleis vormen een archeologische site die je kan bezoeken. Je loopt dan door de Isabellastraat, die de vorstelijke residentie met de collegiale Sint-Michiels- en Sint-Goedelekerk verbond.

Bij de aanleg van het Koningsplein werd de straat overwelfd en diende als kelder van een herenhuis (nu het BIP, Brussels infopoint).

Wachttorentje

“Op oude foto’s van de bouwput van het Paleis voor Schone Kunsten zie je niet alleen restanten van de dertiende-eeuwse stadsomwalling, maar ook van de achttiende-eeuwse overwelfde toegang tot de Isabellastraat”, vertelt Sam Deckmyn, adviseur investeringen van BOZAR. “Victor Horta bewaarde de restanten en bouwde ertegenaan.”

“In 2009 werd een stukje van de middeleeuwse stadsomwalling geïntegreerd in het interieur van CINEMATEK. In datzelfde jaar startten 21

Detail van stadsplan Brussel (Blaeu, 1649) met aanduiding van de Isabellastraat © Barbara Van Der Wee

Vanuit het Paleis voor Schone Kunsten kan je haast letterlijk een stap in het verleden zetten. Sinds de zomer is er een verbinding naar de archeologische site van de Coudenberg. Via die doorgang kom je in de historische Isabellastraat terecht.

archeologische opgravingen in de lichtschacht tussen het Paleis voor Schone Kunsten en de Coudenberg. De archeologen legden toen ook restanten van de hofkapel bloot.”

“Een van de drie booggewelven naar de archeologische site is nu open. Later brengen we glaspanelen voor de drie bogen aan zodat er weer volop daglicht in de site valt. Je proeft dan veel meer de sfeer van toen, want in de middeleeuwen was de Isabellastraat een gewone straat in de open lucht. We willen ook de dertiende-eeuwse stadsomwalling ter hoogte van de foyers blootleggen. Daar zit een kleine wachttoren verborgen die perfect bewaard bleef.”

Als je deze zomer de tentoonstelling The Elephants: Chinese Utopias Revisited bezocht, kon je al van het ene paleis naar het andere lopen. In de toekomst hoopt BOZAR op en onder de Kunstberg nog meer samenwerkingsverbanden aan te gaan.

Een filmpje en foto’s van de werkzaamheden vind je op www.bozar.be/nl/coudenberg

Europalia Turkije

Een brug over de Bosporus

01

Europalia brengt dit jaar Turkije dichter bij de Belgen, en de Turken dichter bij België. Naast de gebruikelijke erfgoedprojecten en hedendaagse evenementen focust het jarige festival op creatie en uitwisseling.

Een uitgebreid programma vindt traditiegetrouw plaats bij BOZAR. Europalia viert tegelijk zijn 45e verjaardag en de 25e editie. “In het begin kwamen vooral Europese landen aan bod”, vertelt Kristine De Mulder, directeur-generaal van Europalia. “De jongste jaren verruimden we onze horizon en kwamen culturen als Rusland, Brazilië, China en India aan bod. Turkije is een logische opvolger. Het is een van de snelst groeiende economieën van Europa en daarin speelt toerisme een belangrijke rol. Het land heeft dan 22

ook een gigantische culturele traditie.”

“Turkije staat bekend als een bakermat van culturen. Sinds de vroege prehistorie vervult Anatolië een belangrijke scharnierfunctie tussen Europa en Azië. Een groot aantal beschavingen volgde elkaar op of leefde naast elkaar met een boeiende interculturele kruisbestuiving tot gevolg.

Turkije als cultureel kruispunt en voedingsbodem van een bloeiende hedendaagse kunstscene was een ideale kandidaat voor onze jubileumeditie.”

Bron van inspiratie

“Erfgoed blijft belangrijk als je een inzicht in de kunsten van een gastland wil geven. Tegelijk wil Europalia evolueren naar een platform dat kunstenaars uit allerlei disciplines, curatoren, choreografen, enz. de kans geeft om nieuw werk te creëren en in dialoog te treden met de kunstscene in het gastland. De Europalia Residency Award is een tweejaarlijkse prijs die drie jonge kunstenaars een onderdompelingsresidentie aanbiedt en een tentoonstelling na hun verblijf, telkens samen met jonge curatoren”, zegt De Mulder.

02

Istanboel is de Turkse stad die het meeste tot de verbeelding spreekt. In de tentoonstelling Imagine Istanbul ontdek je de legendarische stad door het oog van fotografen. “De pioniers in de negentiende eeuw werden al aangetrokken door Constantinopel.

De stad blijft een bron van fascinatie en inspiratie, ook voor de grootste Turkse fotografen, met Ara Güler als allergrootste. Hij wordt niet voor niets ‘het oog van Istanboel’ genoemd.”

Het talent van Güler viel de Franse fotografen Henri Cartier-Bresson en Marc Riboud op. Zij overtuigden hem toe te treden tot het legendarische fotocollectief Magnum. Ook de jonge Vlaamse Bieke Depoorter is genomineerd om lid te worden, een van de stappen vóór het volwaardig lidmaatschap. “Zij is een van de drie kunstenaars die we naar Istanboel sturen om nieuw werk voor de tentoonstelling te maken, net als de geluidskunstenaar Débruit. Na zijn residentie stelt hij een nieuw album voor in de tentoonstelling.” Je hoort zijn Turks getinte elektro ook tijdens de BOZAR Night. Ook veeldend kunstenaar Kasper Bosmans maakt nieuw werk voor deze tentoonstelling.

Wetenschappelijk onderzoek

De aftrap van het festival vindt plaats begin oktober met de centrale erfgoedtentoonstelling Anatolië. Land van rituelen. “We hadden het ons gemakkelijk kunnen maken met een tentoonstelling over de schatten van een archeologische site of een museum, maar we willen meer”, zegt De Mulder. “We willen het gastland in al zijn diversiteit voorstellen en onderzoek stimuleren.

Daarom zoeken we telkens een originele invalshoek om de cultuur van het gastland te introduceren. Voor India was dat het belang van het lichaam in de Indiase kunst.

De tentoonstelling India Belichaamd bij BOZAR werd een mijlpaal voor de Indiase kunst. De catalogus groeide uit tot een referentiewerk. Dit jaar focussen we op het belang van het ritueel over 12.000 jaar, van de oudste beschavingen tot het Ottomaanse Rijk.”

23

“Via rituelen werd het weelderige en gevarieerde erfgoed doorheen de geschiedenis van de ene cultuur op de andere overgedragen. Archeologische schatten, sculpturen, miniaturen, textiel, porselein, enz. delen we in drie thema’s in die bij elke cultuur in de Turkse geschiedenis terugkeren: de kosmos en de wereld van de natuur, de wereld van het goddelijke en de interactie tussen de goden, heersers en het volk.”

Na de lentetentoonstelling Het rijk van de sultan.

De Ottomaanse wereld in de kunst van de renaissance krijg je bij BOZAR deze herfst weer de kans om je te verdiepen in het Turkse erfgoed.

Muzikale kruisbestuiving

Ook het Turkse muzikale erfgoed krijgt in het Paleis voor Schone Kunsten een podium. De Catalaanse specialist in oude muziek Jordi Savall brengt met zijn ensemble Hesperion XXI een hommage aan Dimitrie Cantemir (1673-1723). De aristocratische allroundwetenschapper, componist en tanboerspeler (luit met lange hals) uit het huidige Roemenië kwam aan het hof van de sultan terecht. Istanboel beleefde in zijn tijd een cultureel hoogtepunt als religieus en cultureel hart van de moslimwereld. Hij schreef het boek Over de wetenschap van de muziek en droeg het op aan de sultan. Savall en de zijnen confronteren Cantemirs hoofse repertoire met de volksmuziek van neergestreken sefardische Joden en Armeniërs in Istanboel uit die tijd.

Net als de tanboer is de ney een typisch Turks instrument.

Het blaasinstrument is een verre voorvader van de fluit, de klankkleur lijkt op die van de dwarsfluit, maar iets heser.

Kudsi Ergüner is een van de meest virtuoze uitvoerders en docent. Hij verdiept zich al jaren in de klassieke Ottomaanse muziek en de invloed van Turkse, Arabische, Perzische, Griekse, Joodse en Armeense cultuur. Samen met een groot aantal gastmuzikanten brengt hij een staalkaart aan traditionele muziekstijlen.

Ook de percussionist Burhan Öçal overbrugt muzikale culturen. Hij combineert traditie met jazz en

Europalia in de BOZAR STREET Europalia viert een dubbel jubileum – 45e verjaardag, 25e festival – met een blik op het verleden en een blik naar de toekomst. In de BOZAR STREET kan je gratis oude affiches, archiefbeelden en nooit geziene foto’s achter de schermen bekijken. De vernieuwde missie krijg je te zien in een interviewreeks over creatie en uitwisseling met curatoren en kunstenaars.

Marie-Françoise Plissart en Jacques André maken een film over het thema van ‘de brug’.

03

westerse klassieke muziek. In Trakya All Stars keert hij met gerenommeerde muzikanten terug naar zijn geboorteplaats Kirklareli in Thracië, een plek waar veel Roma leven. Het is geen toeval dat hij ook de Vlaamse blinde zigeunermuzikant Tcha Limberger uitnodigde.

• 07.10.2015 > 17.01.2016 Anatolia. Land van rituelen • 15.10.2015 > 24.01.2016 Imagine Istanbul • 24.10.2015 Istanbul. Dimitrie Cantemir Jordi Savall en Hespèrion XXI • 01.11.2015 Sezen ‘Li Yillar Sezen Aksu • 28.11.2015 Burhan Öcal & Trakya All Stars

Interculturele ontmoetingen

Van een heel ander kaliber is Sezen Aksu. De voorbije veertig jaar reeg ze de albums en hits aan elkaar.

Wereldwijd verkocht de singer-songwriter 40 miljoen albums. De popdiva maakt zwaar georkestreerde nummers, chanson en dance in het Turks. Ze put inspiratie uit haar eigen leven en schrijft teksten vanuit een maatschappelijke betrokkenheid. “Voor de Turken is ze erg belangrijk. Haar muziek beroert iedereen en heeft een grote sociale betekenis, bijvoorbeeld op trouw- en andere feesten. Onder meer met dit concert willen we de banden aanhalen met de Turkse gemeenschap in ons land”, zegt De Mulder.

“Europalia is telkens het resultaat van een hele reeks ontmoetingen. We dompelen ons volledig onder in de cultuur, de geschiedenis en de samenleving van een nieuw land en dat maakt ons ‘rijker’. Ook het gastland leert onze manier van werken, organiseren en kijken naar de maatschappij kennen. Dat vormt het unieke karakter van Europalia dat je met geen enkel ander festival kan vergelijken. Dat leert ons respect te hebben voor elkaar, zelfs als we het niet over alles eens zijn.”

De veelzijdigheid en de rijkdom van het Turkse erfgoed vereisen een nauwe samenwerking om alle betrokkenen op dezelfde lijn te krijgen. “De enige manier van samenwerken – bij elk festival – is voortdurend een open dialoog te hebben. De ene keer lukt dat al beter dan de andere keer. Zowel voor ons als voor het gastland kunnen er gevoelige thema’s zijn. Telkens blijven we doorgaan tot we een programma hebben waarachter we kunnen staan. Zo ook voor Turkije, waarbij we tot een programma gekomen zijn dat een divers beeld geeft van het land, waarbij alle gemeenschappen vertegenwoordigd zijn.

Daarom werken we samen met zowel de Turkse overheid als met onafhankelijke curatoren, van Turkse en van Europese kant”, besluit De Mulder.

24

04

01 02 03

Old Galata bridge and new mosque, Ara Güler Burhan Öcal & Trakay All Stars © DR/GR Expo Imagine Istanbul, Ahmet_Polat, Smoking girl, Osmanbey Istanbul 2014 04 Taksim Trio © Osman Ozel, design by Emre Erdel

Cinema in alle kunsten

Breedbeeld-kunstenaars

“Het idee voor de film Galloping Mind is het resultaat van een heel persoonlijke obsessie”, zegt de Vlaamse choreograaf Wim Vandekeybus. “Volgens een indiaanse volkswijsheid hebben tweelingen een ijzersterke band.

Dat is een onuitputtelijk thema. Ik heb jaren gewerkt aan dit scenario over een tweeling die bij de geboorte gescheiden wordt en die na een heleboel spannende belevenissen uiteindelijk herenigd wordt.” De oprichter van het dansgezelschap Ultima Vez heeft het niet over zijn volgende dansproductie, maar over zijn eerste langspeelfilm. Het visuele aspect van de film illustreert zijn talent om een eigen taal te ontwikkelen.

De wederzijdse verstrengeling van artistieke disciplines en media zorgt tegenwoordig voor een kruisbestuiving van de inventiviteit en verbeeldingskracht van creatieve geesten.

Dat bewijst ook het jongste werk van de Franstalige schrijver Jean-Philippe Toussaint. Met zijn film The Honey Dress geeft hij een visuele invulling aan de honingjurk die zijn hoofdpersonage, de modeontwerpster Marie de Montalte, creëert. Met die film geeft hij haar toegang tot de realiteit en komt ze aan de zijde te staan van andere ontwerpers, mensen van vlees en bloed, in onze tentoonstelling De Belgen. Een onverwacht modeverhaal.

Een andere kijk

Van Anton Corbijn toonden we in onze tentoonstelling Faces Now zijn fotoportretten van Luc Tuymans, Isabella Rossellini en Marianne Faithfull. In zijn film Life gaat de Nederlandse cineast in op de ontmoeting tussen de fotograaf van het tijdschrift Life, Dennis Stock, en de jonge James Dean in 1955. Corbijn vraagt zich af hoe belangrijk de beroemde foto’s van Stock waren voor de totstandkoming van de cultstatus van de Amerikaanse 25

Life, Anton Corbijn © DR/GR

Film is niet het alleenrecht van filmmakers. Kunstenaars uit andere disciplines wagen zich er ook aan en gebruiken film als een verlengstuk van hun traditionele kunstvorm.

acteur die op 24-jarige leeftijd tragisch overleed. Hij maakt bedenkingen bij de momentopname, vastgelegd in een beeld. Met zijn film kan hij het verhaal achter de foto vertellen.

Ook de Franse kunstenaar Daniel Buren hanteert die aanpak. Hij maakt een audiovisueel kunstwerk dat een beeld geeft van zijn loopbaan. Door zijn werken in de context van hun geschiedenis te plaatsen en van de plaats waar ze op een bepaald moment tot stand zijn gekomen, groeit zijn installatie uit tot een eerste synthese die een totaalbeeld van zijn werk probeert te geven. Die installatie maakt deel uit van Une fresque, zijn voorjaarstentoonstelling bij BOZAR.

• 01.09.2015 – 20:00 Galloping Mind van Wim Vandekeybus • Tot 13.09.2015 The Honey Dress van Jean-Philippe Toussaint • 21.09.2015 – 20:00 Life van Anton Corbijn In aanwezigheid van de regisseur

• 19.02.2016 > 22.05.2016 Une Fresque

Tentoonstelling over het oeuvre van Daniel Buren

Luxemburger en wereldburger

Tina Gillen experimenteert Hoe ver ze ook uitvliegen van het groothertogdom, er is iets dat Luxemburgers met elkaar verbindt tot ver voorbij de landsgrenzen.

Je kan er moeilijk de vinger opleggen maar je voelt het als je kijkt naar het nieuwe werk van kunstenaar Tina Gillen.

BOZAR richt zijn blik op het groothertogdom terwijl het de raad van de Europese Unie voorzit in deze tweede jaarhelft.

01

Met een Europese picknick op de Plëss d’Arem (Wapenplaats) ging het Luxemburgs voorzitterschap in juli officieel van start. De burgemeester van LuxemburgStad verraste de aanwezigen met opvallende cijfers.

“Luxemburg is een echte Europese stad, met 69 procent inwoners van niet-Luxemburgse afkomst.” Hoewel Europeanen en masse neerstrijken in Luxemburg, trekken de Luxemburgers in even groten getale naar Europa. Daar studeren ze of bouwen ze met bravoure een internationale carrière uit. Ook kunstenaar Tina Gillen.

Gillen werd geboren in Luxemburg en ging naar school in Wenen, Antwerpen en Amsterdam. Na haar masterjaren 26

ontmoette ze een stel Belgen in Boedapest die haar een postgraduaat aan het Hoger Intituut voor Schone Kunsten in Antwerpen aanprezen. Gillen verhuisde naar Antwerpen en later naar Brussel. Sinds 2009 woont ze in Alsemberg.

“Mijn kinderen gaan naar een Nederlandstalige school, thuis spreek ik Luxemburgs met hen. Zo geef ik ze een stukje van mezelf mee. Ikzelf ben drietalig opgevoed, net als de meeste Luxemburgers.”

Een open, Europese ingesteldheid wordt er bij de Luxemburgers van kleins af ingelepeld. Niet alleen thuis, ook op school. “Toen ik klein was, bestonden er geen studieboeken in het Luxemburgs. We leerden uit Franse,

Duitse en Belgische schoolboeken. Na het middelbaar gingen we studeren in België, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk of Engeland bij gebrek aan universiteiten en hogescholen in het groothertogdom.”

Luxemburgers kom je overal in Europa tegen op hooggeplaatste functies. Jean-Claude Juncker is voorzitter van de Europese Commissie. Het artistieke koppel Nadine Hilbert en Gast Bouschet nestelde zich in Brussel. Het vertegenwoordigde Luxemburg in 2009 op de Biënnale van Venetië en brengt in oktober een interactieve performance met muziek, fotografie en film in het Paleis voor Schone Kunsten. De componist Catherine Kontz woont in Londen, haar landgenote en Rising Star Cathy Krier speelt enkele dagen later een pianowerk van haar in onze grote zaal.

Nieuw werk

Tina Gillen maakt kunstwerken op doek, papier en muren die tot stand zijn gekomen rond een bepaald idee of thema. Ze vertrekt vanuit postkaarten, momentopnames uit films, foto’s die ze zelf maakt en het gevoel dat een bepaalde plek bij haar oproept. Dat kan ook een ingebeelde plaats of een droombeeld zijn. Uit deze verzameling selecteert ze fragmenten die ze isoleert tegen een uitdrukkingsloze achtergrond. Verlaten picknickplaatsen, een kabellift, een lege tennisbaan of een autosnelweg veranderen in raadselachtige beelden die zweven tussen realiteit en fictie. “Door beelden uit te puren tot abstracte, universele vormen, kan de toeschouwer in alle vrijheid associaties maken met het werk.”

“Het moment is aangebroken om mijn werk opnieuw uit te vinden. De tentoonstelling bij BOZAR komt als geroepen.

Ik denk eraan een mix van muurschilderingen te tonen, naast nieuw werk op doek en papier, voorwerpen, sculpturen, schilderijen die zonder kader of glas tegen de muur leunen en beelden op een houten achtergrond.”

“Deze keer wil ik meer experimenteren met de ruimte.

Architecturale vormen vind je terug in mijn oudere schilderijen, nu krijgen ze de kans om uit te breken. Een vorm die je ziet in het schilderij of de tekening wil ik bijvoorbeeld laten opduiken in de tentoonstellingsruimte.

Je kan er niet alleen naar kijken, maar er ook omheen wandelen. Op die manier hef ik de klassieke rol van de bezoeker op en verander ik hem van een passieve omstander in een actieve deelnemer.”

“De zaal die ik bij BOZAR ter beschikking krijg, nodigt uit om op grote schaal te denken en te werken. De hoge muren zijn aantrekkelijk, maar ook intimiderend. Het doet me denken aan de sacrale ruimtes van de renaissance, en hoe je daar als nietige mens in de immense leegte staat.

Een noemenswaardig verschil met een muurschildering van vroeger en is de tijdelijkheid. Vijftiende-eeuwse kunstenaars schilderden een fresco in een Italiaanse kapel voor de eeuwigheid. Mijn muurschildering verdwijnt na de tentoonstelling. Gek hoe in de loop der eeuwen een muurschildering van hoedanigheid kan veranderen. Van de eeuwigheid naar het kortstondige. Van het tijdloze naar het tijdelijke.”

02

York tot internationaal gevierde fotograaf, schilder, galeriehouder en museumcurator van het MOMA. BOZAR toont een bijzondere selectie prints, infopanelen, video’s en fotomateriaal als introductie op zijn oeuvre.

Acht laureaten van de Edward Steichen Award tonen hun werken deze herfst.

In het tweede halfjaar van 2015 staat ook een cinéconcert op het cultureel programma. Die Frau nach der man nicht sehnt (1929), een film van de Duitse filmregisseur Kurt Bernhardt met actrice Marlene Dietrich, maak je mee op muziek van de Luxemburgse jazzmuzikant Pascal Schumacher. Ten slotte kan je de Luxemburgse acteur Luc Schiltz aan het werk zien in het theaterstuk Monocle van Compagnie Ghislain Roussel. Het stuk is geïnspireerd op een portret van de journaliste Sylvia von Harden. Het is geschilderd door de Duitse kunstenaar Otto Dix en hangt in het Musée National d’Art Moderne in Parijs.

• 26.09.2015 > 03.01.2016 Tina Gillen • 10.10.2015 Tempestarii Bouschet & Nadine Hilbert + Stephen O’Malley • 29.09.2015 Die Frau nach der man nicht sehnt • 12.10.2015 Cathy Krier, piano Catherine Kontz, componist • 27.10.2015 Monocle, Portrait de S. von Harden

Focus on Luxemburg

Op achttienjarige leeftijd won Tina Gillen de Edward Steichen Award, een prijs vernoemd naar de LuxemburgsAmerikaanse fotograaf Edward Steichen (1879-1973).

Hij werd geboren in Luxemburg en schopte het in New 27

01 02

Tina Gillen, Rain Or Shine, 2013, Courtesy the artist Tina Gillen, courtesy Nosbaum Reding, Luxembourg

Van harte Brussel

In het weekoverzicht van tvbrussel geeft Yasmina je een hartelijke blik op Brussel. Met z’n grote en kleine verhalen, telkens vanop een bijzondere locatie.

De Week van tvbrussel, elke zaterdag op Elke zondag op

Culturele ontmoetingen

Modieus nazomeren

Lizard in a Woman’s Skin ©DR/GR

een laatavondbezoek aan de tentoonstellingen van Mekhitar Garabedian en Pascale Marthine Tayou.

Hans Ulrich Obrist

BOZAR blijft in zomermodus.

De tentoonstellingen over mode en hedendaagse kunst lopen nog even door. Als toetje organiseren we een tentoonstelling over draagbare hightech en een defilé met experimentele kortfilms. Ondertussen blijft de zomerbar de ideale plek om kunstenaars, curatoren en designers te ontmoeten.

BOZAR borduurt voort op het thema mode tijdens de Nordic Night. Negen Finse modeontwerpers steken zeven paspoppen in lichtgevende stoffen, draagbare materialen die van vorm veranderen, 3D-geprinte haute couture en een jurk die reageert op het lopen, springen en spelen van een kind.

Drie dagen voor het einde van de tentoonstelling De Belgen. Een onverwacht modeverhaal duiken we de nacht in met Fashion on Film: een reeks kortfilms, videoclips en experimentele cinema waarin film, mode en muziek elkaar bestuiven. Vóór deze filmvertoning onthult een internationale jury de winnaar van de Young Belgian Art Prize. De prijsuitreiking kan je vlotjes combineren met

29

“Tayou’s vindingrijke creaties zijn doordrenkt van een vreemde en verleidelijke magie die de kracht heeft om ons allen te verbinden”, zegt Hans Ulrich Obrist over het oeuvre van Pascale Marthine Tayou. Obrist is codirecteur van de Serpentine Galeries in Londen waar je eerder de BOOMERANG-tentoonstelling kon zien. Hij is een klinkende naam in de hedendaagsekunstscene, enkele jaren geleden verkoos het internationale kunstmagazine Art Review hem tot de machtigste man in de sector.

Bij BOZAR kan je het geanimeerde gesprek over kunst en maatschappij tussen Tayou en Obrist meevolgen.

Als je geregeld het Paleis voor Schone Kunsten passeert, heb je op zomerse donderdagen al de felgekleurde bankjes zien verschijnen in de Ravensteinstraat. Tussen de gemoedelijke sfeer en de ontspannende muziek door krijg je in de zomerbar de kans om ontmoetingen tussen kunstenaars en designers bij te wonen. De Franse kunstenaar Simon Boudvin bijvoorbeeld.

Hij praat over zijn samenwerking met het architectuurbureau V+. (…) Je kan de maquette zelf bekijken in de tentoonstelling over het Brusselse bureau in de vroegere BOZAR SHOP. Tijdens de nocturnes op donderdag organiseert BOZAR borrels, ontmoetingen en extra activiteiten. Meer details vind je op onze website en onze Facebook-pagina.

• 18.06 — 20.09.2015 V+ 2014-2015 • 28.08 Nordic Night • 05.09.2015 Hans Ulrich Obrist en Pascale Marthine Tayou • 10.09.2015 Fashion on Film

© J. La t t eu r

GRÂ DA N CE KZIJ U À VOUS

TO UTES E ST A LL IS PO S IBIJLK E MO GSEL BOZAR

D IPTROJET P R O J EEXIS CT T I SE EGR D A NÀK VOU ZIJ U CE RÂCE S..

Via Nationale Loterijjouer, steunt u onrechtstreeks Avec la de Loterie Nationale, c’est aussi soutenir tal van projecten waar iedereen iets aanàheeft. de nombreux projets qui profitent tous.

In 2014 ging manier meer ont danété 10 miljoen euro En 2014, plus de op 10 die millions d’euros redistribués culturele projecten dit. à desnaar projets culturels commezoals celui-ci.

Forum voor jong talent

Het Paleis als prijzenkast

Als grootste culturele instelling van het land laat BOZAR in de eerste plaats talentrijke artiesten uit België schitteren.

Het is gastheer van de Young Belgian Art Prize, de belangrijkste wedstrijd voor hedendaagse kunst in België.

Op 10 september wordt tijdens een slotevent de prijzen verdeeld.

Later dit najaar bekronen BOZAR en Nikon het werk van een fotograaf die in België woont met de Monography Series Award. Vorig jaar ging de prijs naar Titus Simoens voor Mount Song. Zijn serie over een kungfuschool in de Chinese provincie Henan kreeg heel wat weerklank, tot in het buitenland. De jonge Gentenaar krijgt binnenkort een solotentoonstelling in de Kunsthal in Rotterdam. Het werk van de winnaar van dit jaar zie je van half november tot half januari in het Paleis.

Victor Horta was architect en ook designer. Zijn meesterwerk in de Ravensteinstraat is de ideale setting voor de uitreiking van de prijzen, genoemd naar de andere grote art-nouveaukunstenaar, Henry van de Velde. Design Vlaanderen en BOZAR kennen de Henry van de Velde Awards & Labels toe aan de beste designobjecten van het afgelopen jaar. De uitreiking vindt al voor de 22e keer plaats.

Internationale uitstraling

De ontwerper van het Paleis waardig, heeft BOZAR uiteraard ook aandacht voor architectuur. Je kan de meest indrukwekkende schaalmodellen, schetsen, foto’s en video’s van architectuurprojecten in de islamitische bouwkunst en hedendaagse Europese architectuur bekijken. We stellen de ontwerpen tentoon van genomineerden en winnaars van twee prestigieuze architectuurprijzen, de Aga Khan Award for Architecture en de Mies Van der Rohe Award.

Buiten de landsgrenzen is er één concours waarvan de naam onlosmakelijk met het Paleis voor Schone Kunsten

31

Image: Ji Young Lim recevant son prix © CMREB

Prijsuitreikingen zijn glamoureuze feestjes en een tikje spannend, maar dat is niet de essentie. Voor jong talent zijn competities een springplank. Andere prijzen bekronen een levenswerk. BOZAR schaart zich achter vele concours in uiteenlopende disciplines.

In het Paleis voor Schone Kunsten worden prestigieuze nationale en internationale prijzen uitgereikt. Je kan ook het werk van gelauwerde kunstenaars bekijken.

verbonden is: de Koningin Elisabethwedstrijd. Na een prachteditie voor viool in 2015, zijn de pianisten volgend jaar weer aan zet. Als je niet kan wachten tot mei, kan je in oktober Ji Young Lim horen. Zij was de eerste laureaat van dit jaar en geeft een recital met onder meer Mozart en Brahms.

• 10.09.2015 Young Belgian Art Prize 2015 Slotevent • 16.09 > 01.11.2015 Mies Van der Rohe Award • 14.10.2015 Ji Young Lim, viool • 16.10.2015 > 17.01.2016 Aga Khan Award for Architecture • 13.11.2015 > 10.01.2016 Nikon Monography Series Award • 14.01 > 20.03.2016 Henry Van De Velde Awards & labels

Un cadeau original A unique gift

Le « Chèque Cadeau MUSIC & OPERA » Souple et personnalisé, vous choisissez le montant à offrir, sans imposer de lieu, de spectacle ou de date.

Le bénéficiaire profitera de la somme offerte et pourra choisir parmi tous les spectacles présentés sur le site www.music-opera.com

Offrez des places de spectacle en France ou à l’étranger !

Le cadeau idéal pour tout amateur d’opéra et de musique classique !

The « MUSIC & OPERA Gift Card » Easy and convenient for you, just choose the amount you want to give !

The recipient is then free to choose his perfect event on www.music-opera.com and pay online using the offered amount.

Offer Opera and Ballet Tickets around the world The perfect gift for all opera and classical music fan!

Merci de retourner le coupon à / To return to :

Music & Opera - 17 rue Cler - 75007 Paris - FRANCE

Tel : +33 (0)1 53 59 39 29 - Fax :+33 (0)1 47 05 74 61 - E-mail : contact@music-opera.com - www.music-opera.com

U Je souhaite acheter un Chèque Cadeau que je recevrai par courrier et par e-mail U I order a Gift Card and I will receive it by post and by e-mail Montant : Amount :

U 100 Euros U Euros 100

Nom / Name Société / Company Adresse / Address C.P / Zipcode Tél / Tel

U 200 Euros U Euros 200

Euros Euros

Prénom / First Name

Ville / City E-mail

Paiement / Please charge my Credit Card : U AMEX N° :

Montant libre U Amount of your choice U

Pays / Country

U MASTERCARD

U VISA

Date expiration / Exp. date :

CVC Number: * Conformément à la loi n° 78-17 du 6/01/78 relative à l’informatique, aux fichiers et aux libertés, modifiée par la loi du 06/08/2004, vous disposez d’un droit d’accès, de rectification et de suppression des informations vous concernant. Sauf opposition écrite de votre part, ces informations pourront être utilisées par des tiers. * In accordance with the law of January 6, 1978, the right of access and amendment to this information is guaranteed. You can change them and oppose to their communication by writting.

Without notice from you, this information might be used by other companies.

Overheidssteun

Federale Regering Diensten van de Eerste Minister, Cel algemene beleidscoördinatie · Diensten van de vice-eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Buitenlandse Handel · Diensten van de vice-eersteminister en minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken, belast met Grote Steden en de Regie der gebouwen Diensten van de viceeersteminister en minister van Ontwikkelingssamenwerking, Digitale Agenda, Telecommunicatie en Post · Diensten van de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen · Diensten van de Minister van Begroting, belast met de Nationale Loterij · Diensten van de minister van Financiën Communauté Française Cabinet du Ministre-Président · Cabinet de la Vice-Présidente et Ministre de l’Education, de la Petite enfance, des Crèches et de la Culture · Cabinet du Ministre de l’Aide à la jeunesse, des Maisons de justice et de la Promotion de Bruxelles Vlaamse Gemeenschap Kabinet van de minister-president en minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed · Kabinet van de minister van Cultuur, Media, Jeugd en Brussel Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens Kabinett des Ministerpräsidenten Brussels Hoofdstedelijk Gewest Kabinet van de minister-president Kabinet van de minister van Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen en Ontwikkelingssamenwerking

33

onze partners

Commission Communautaire Française Vlaamse Gemeenschapscommissie Ville de Bruxelles . Stad Brussel Internationale partners European Concert Hall Organisation: Concertgebouw Amsterdam · Gesellschaft der Musikfreunde in Wien · Wiener Konzerthausgesellschaft · Cité de la Musique Paris · Barbican Centre London · Town Hall & Symphony Hall Birmingham · Kölner Philharmonie · The Athens Concert Hall Organization · Konserthuset Stockholm · Festspielhaus Baden-Baden · Théâtre des Champsélysées Paris · Salle de concerts Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte de Luxembourg · The Sage Gateshead · Palace of Art Budapest · L’Auditori Barcelona · Elbphilharmonie Hamburg · Casa da Música Porto · Calouste Gulbenkian Foundation Lisboa · Palau de la Música Catalana Barcelona · Konzerthaus Dortmund

Institutionele partners

Bevoorrechte partners BOZAR

BOZAR EXPO PHOTO

BOZAR MUSIC

Stichtingen

BOZAR corporate patrons ABN AMRO · Bank of New York Mellon · Edmond de Rothschild (Europe) · Bird & Bird · BKCP · EDF Luminus · KBC Bank · Lhoist · Linklaters · Lombard Odier · NH Hoteles · Puilaetco Dewaay Private Bankers · Société Fédérale de Participations et d’Investissement – Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij Promotiepartners

Structurele partners

Officiële leveranciers Mediapartners

BOZARTICKETS Ravensteinstraat 18, 1000 Brussel Din > Vrij 13:00 > 17:00 Het bespreekbureau is bovendien 1 uur vóór elke voorstelling open Tentoonstellingen Din > Zon 10:00 > 18:0 - Don : 10:00 > 21:00 De kassa is open tot een half uur voor sluiting.

Callcenter: +32 (0)2 507 82 00 (Din > VriJ 13:00 > 17:00) Groepen Maa > Vrij 9:00 > 17:00 + 32 (0)70 344 577 groups@bozar.be Andere verkoopunten • FNAC Winkels – www.fnac.be • T oeristische Dienst van het Europees Parlement +32 (0)2 284 20 80 •D ienst culturele voorstellingen van de NATO +32 (0)2 707 49 83 Bereikbaarheid •M etro 1 en 5 Centraal Station & Park •B us: 27, 29, 38, 63, 65, 66, 71, 71N, 95 • T ram: 92, 94 • Trein Centraal Station

Laat je leiden door je nieuwsgierigheid

Parkings •P 1 - PARKING Grote Markt Keizerinlaan | Agoraplein, 1000 Brussel •P 2 - PARKING Albertina 16 Justitieplein - Stuiversstraat - 1000 Brussel •P 3 - PARKING Poelaert-Zavel Poelaertplein - 1000 Brussel Personen met een handicap • Zaal M, de Studio en de Grote Zaal “Henry Le Bœuf” bereikbaar via de Terarkenstraat 2. Tentoonstellingen, voor afspraken: + 32 (0) 479 98 66 12 - fieldcoordination@bozar.be. Parkeerplaatsen op het einde van de Terarkenstraat en in de Hofbergstraat, ter hoogte van huisnummer 2

Director of Artistic Policy: Adinda Van Geystelen Director of Operations: Albert Wastiaux Director of Finances: Jérémie Leroy Head of Music: Ulrich Hauschild Head of Exhibitions: Sophie Lauwers Head of Cinema: Juliette Duret Director of Technics, IT, Investments, Safety & Security: Stéphane Vanreppelen Director of Production & Planning: Jean-François D’hondt Director of Marketing, Communication & Sales: Filip Stuer Director of Human Resources: Marleen Spileers Director of General Administration: Didier Verboomen

34

praktische info

Join BOZAR-friends Season ’15 — ’16

The seasonal BOZAR-friends card is only valid for the individual named. It is valid for almost all BOZAR productions; there are certain clearly marked coproductions and events organised by third parties for which it is not valid. For details of the benefits, see www.bozar.be/friends.

Palais des Beaux-Arts Bruxelles PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL Photo © M.B.- S.K.-14 - 2014 © Dirk Braeckman - Courtesy of Zeno X Gallery, Antwerpen

centre for fine arts brussels

MANAGEMENT Chief Executive Officer – Artistic Director: Paul Dujardin

Portret van Michaël Borremans door Dirk Braeckman voor BOZAR-friends

Always close

Would you like to receive music news?

Watch the most prestigious operas again?

Win tickets to fantastic concerts?

Join us on proximusklassiek.be or proximusclassique.be

close partner of

DE JUISTE MUZIEKNOTEN BEROEREN GEVOELIGE SNAREN. BNP Paribas Fortis, partner van intense cultuurmomenten.