GEZONDSTADSSAMEN E-MAGAZINE NAJAAR 2021
PROEFTUIN ERASMUSVELD
STADS LEVEN IN DE NATUUR DEELECONOMIE:
VAN MIJ, OF TOCH NIET? ZO KOM JE ER. SAMEN!
DE VELDEN
125 ENERGIEZUINIGE EENGEZINSWONINGEN
2
GEZOND STADS SAMEN
DROMEN VAN EEN STADS LEVEN IN DE NATUUR Een nieuwe stadswijk waarin niet alleen de energietransitie centraal staat, maar dieren én natuur meer ruimte krijgen, bewoners veel met elkaar kunnen delen en er volop ruimte is voor ontmoeting. Het sociale aspect krijgt bijzondere aandacht in Proeftuin Erasmusveld.
Wil jij leven met meer oog voor de natuur en spreekt de gedachte van ruimte en spullen delen met je
buren je aan? Dan zou je zomaar heel blij kunnen worden van Bewust Anders Wonen in Proeftuin
Erasmusveld. Zeker als je ook niets wilt missen van het bruisende stadse leven.
In deelplan De Velden ontpopt zich een geheel nieuw stads leven midden in de natuur. Wat je je daarbij voor moet stellen? In De Velden woon je lekker
ontspannen in een duurzaam nieuw huis, met de
stad en het strand op 25 minuten fietsafstand. Je kinderen spelen vrij en veilig voor de deur, omdat er geen auto’s rijden. Samen met je buren en de
gemeente geef je invulling aan het hof voor de deur.
En hoe lekker is het dat je die tweede auto weg kunt doen? Want ach, als je een auto nodig hebt, leen je
gewoon een elektrische deelauto of deel je een auto met de buren.
3
Dit e-magazine is een uitgave van BPD Ontwikkeling gemaakt voor Proeftuin Erasmusveld in Den Haag.
4
GEZOND STADS SAMEN
INHOUD 6
Bewust Anders Wonen
8 P roeven van een gezonder leven 10 W ij zijn Proeftuinproof 14 S amen aan de voordeur, de natuur in je achtertuin 16 Wonen in De Velden 18 I nterview Sladjana Mijatovic, manager duurzaamheid bij BPD 20 Een duurzaam huis 22 Deeleconomie 24 I nterview Renzo Veenstra, landschapsarchitect 26 Ecologische privétuin 28 D e Proeftuinpioniers die je voorgingen
30 I nterview Suzanne Monnier, stadsboerin 32 B en jij een duurzame stadspionier? 34 B ewoners aan het woord 36 Kenmerken De Velden 38 I nterview Merijn de Jong, architect 40 D e natuurpromenade 42 Ecologische structuur 44 W at je van dichtbij haalt, is gezond en lekker 46 Wist je dat... 48 Denkend aan Holland...
5
BPD
BEWUST ANDERS WONEN Proeftuin Erasmusveld won dit jaar de SKG Award. Tr o t s e n b l i j z i j n w e . W a n t BPD Gebiedsontwikkeling heeft dit nieuwbouwplan in Erasmusveld bewust anders aangevlogen.
Vanuit de ambitie van de gemeente Den Haag,
waarbij het maken van een duurzaam woongebied aan de stadsrand centraal staat. Gevoed vanuit
de behoefte om natuurlijk en landschappelijk te
ontwikkelen en daarmee een bijdrage te leveren aan de circulaire stad. En geïnspireerd door de
tijdelijke gebruikers die in tiny houses zo duurzaam
mogelijk samenleefden, met onder andere een eigen stadsakker.
Van inspiratie...
6
GEZOND STADS SAMEN
SKG prijst Proeftuin Erasmusveld
Bewust anders is gezonder en leuker
van duurzaamheid ook daadwerkelijk worden
is dan anders. Door bewoners, planten en dieren
De jury van SKG prijst dit project, omdat alle vinkjes aangevinkt. De lat om een steentje bij te dragen
aan klimaatverandering is hoog gelegd. Niet alleen in de woning, maar ook in het gebied en de wijk.
Zo is duurzaamheid op lange termijn geborgd. De jury ziet Proeftuin Erasmusveld als de aanzet tot
een nieuwe standaard op het gebied van duurzame gebiedsontwikkeling, omdat het format ook op andere gebieden toepasbaar is.
De ambities van de gemeente Den Haag:
LEES MEER
Proeftuin Erasmusveld wordt een wijk die anders een hoofdrol te geven in Proeftuin Erasmusveld
woon je hier gezonder en leuker! Er is veel plek voor openbaar groen en daardoor vinden ook allerlei soorten vogels, reptielen en kleine dieren hier
een thuis. Verder staan auto’s aan de buitenrand geparkeerd, zodat je in de hoven veilig kunt
spelen en je buren kunt ontmoeten. Gezellig even een praatje maken en misschien op zijn tijd een
buurtbarbecue. Samen delen de bewoners hun liefde voor duurzaamheid, natuur en elkaar. Hoe ver dat
reikt? Dat laten we aan de mensen die hier straks
wonen. Jouw ideeën en wensen kun je straks met je buren en wijkgenoten delen.
SKG staat voor Stichting Kennis Gebieds ontwikkeling. Elk jaar reikt de stichting een award uit aan de meest duurzame
gebiedsontwikkeling. Wil je meer weten over
de stichting en waarom Proeftuin Erasmusveld heeft gewonnen?
LEES MEER
...naar bewust anders wonen
7
‘ Is vrijheid ervaren voor jou ook zo belangrijk? De Velden gaat je dat gevoel zeker geven door de natuur grenzend aan je tuin, het groene woonhof voor de deur en het vele groen in de wijk.’ 8
GEZOND STADS SAMEN
PROEVEN VAN EEN
GEZONDER LEVEN De plek waar Proeftuin Erasmusveld gebouwd
wordt, was voorheen de stadsrand van Den Haag
met volkstuinen. Vanwege de woningbehoefte in de stad, het ontstaan van nieuwe woongebieden zoals
Wateringse Veld en de wens om duurzaam te bouwen is deze locatie door de gemeente aangewezen voor
permanente woningbouw.
Het groene karakter en de ligging van de oude
volkstuinen zijn een inspiratiebron geweest bij het
ontwerp van de wijk. Daarbij is de kans aangegrepen
om de ecologische zone langs het gebied te verbinden met de wijk én omliggende wijken. Zo ontstaat een
plek waar mensen, planten en dieren gezond leven en
gelukkig zijn. Je leeft en laat leven, maar kunt wel op
elkaar terugvallen of samen dingen ondernemen als je er zin in hebt. De autovrije opzet van deelplan De
Velden in hofjesvorm leent zich daar perfect voor. In Proeftuin Erasmusveld komen woningen
voor iedereen: appartementen,
Gebouw Leyhof met 108 woningen is verkocht en wordt in 2022 opgeleverd. In deelplan De Velden komen in totaal 125 energiezuinige eengezins woningen. Om te zorgen dat je in een prettige
omgeving leeft, streven we ernaar iedereen zoveel mogelijk vrij zicht te geven op groen en water.
Zo ervaar je bescherming en privacy, én openheid en gezamenlijkheid.
In gebouw Leyhof is het collectieve dek het sociale
hart. In De Velden zijn het de groene hoven tussen de woningen waar buren elkaar ontmoeten. Daarnaast
zorgen een ecologisch lint, een natuurpromenade en
de groene openbare zones dat je volop van de natuur
kunt genieten. De openbare ruimte is zo ingericht dat deze uitnodigt om te bewegen: je kunt op de fiets naar de supermarkt, vindt bus- en tramhaltes op loop- en fietsafstand en er zijn voldoende buitenspeelplekken en wandel- en hardlooproutes in de omgeving.
stadswoningen en
eengezinswoningen in allerlei soorten
en maten.
9
WIJ ZIJN
PROEFTUINPROOF “ We leven natuurlijk en landschappelijk”
“ W ij zijn anders, vernieuwend!”
“ We dragen bij aan een circulaire stad”
“ W ij wonen gezonder”
“ I n onze buurt vangen we regenwater zelf op” 10
GEZOND STADS SAMEN
“ O nze mobiliteit is duurzaam”
Wij delen!
“ Z o stom toen mijn
moeder zei dat we gingen verhuizen. Ik wilde
helemaal niet weg uit mijn oude buurtje. Maar nu ben ik gewend en speel ik veel buiten. Eigenlijk had ik
de eerste week al nieuwe
“ W e koesteren diversiteit”
vrienden. Weet je wat gaaf is… we verzinnen echt
heel toffe spellen. Laatst
speelden we ‘Freek Vonkje’ in het binnenhof.”
Casper
“ We ontmoeten elkaar in de groene hoven” 11
SEDUMDAKEN LEES MEER
GEZOND WONEN LEES MEER
12
GEZOND STADS SAMEN
ZONNEPANELEN LEES MEER
AUTOLUW LEES MEER
13
14
GEZOND STADS SAMEN
SAMEN AAN DE VOORDEUR
DE NATUUR IN JE ACHTERTUIN I n D e Ve l d e n w o o n j e s t r a k s m i d d e n i n d e n a t u u r. J e z i e t er geen aangeharkte tuinen, maar een natuurlandschap waar bewoners én planten en dieren centraal staan. De essentie van het ontwerp i s ‘ s a m e n a a n d e v o o r d e u r, d e n a t u u r i n d e a c h t e r t u i n ’. En dan zal je denken: Wat b e t e k e n t d i t d a n?
Iedereen is anders en zelfs per dag kunnen je
behoeften verschillen. De ene keer wil je lekker rustig in je eigen tuin zitten met een boek of
gewoon lekker in stilte voor je uitstaren naar de
mooie natuur. De andere keer heb je behoefte aan
gezelligheid. Dat vinden van twee werelden op een woonlocatie is niet gemakkelijk. Of toch wel? Beter een goede buur dan een verre vriend
De Velden is zo opgezet dat je het voor het kiezen
hebt. De meeste voordeuren grenzen aan een groen woonhof. Via de privé veranda is er een sfeervolle verbinding gemaakt tussen jouw woning en het
openbare gebied. De woonhofjes worden autoluw,
langzaam verkeer is alleen toegankelijk voor laden en lossen. Uiteraard is er ook een toegang voor nood-
en hulpdiensten en voor technische dienstverleners.
Doordat er bijna geen auto’s in het hof rijden, kunnen kinderen hier superfijn buiten spelen en opgroeien. Niet alleen zij maken snel nieuwe vrienden, jij hebt ook in no time contact met je buren.
“In De Velden leef je op jezelf, maar niet alleen.
Je valt op elkaar terug als je dat nodig hebt of als iemand anders daar behoefte aan heeft.”
15
WONEN IN DE VELDEN
WONINGAANBOD KLIK HIER
De 125 energiezuinige gezinswoningen van De Velden liggen in een oase van groen dat wordt doorkruist door een p r a c h t i g e n a t u u rpromenade, die aansluit op het Haagse ecologische lint.
De natuurpromenade is voorzien van wadi’s, die
zorgen voor natuurlijke wateropvang. Hier kun je
ook wandelen, fietsen en spelen. Het uitzicht op het groen vanuit je huis, vanaf de veranda en vanuit je achtertuin zorgt voor een gezonde leefomgeving.
De Velden is een stadswijk, ingebed in het groen.
Heel bewust hebben we ervoor gekozen de tuinen niet dieper dan nodig te maken. Dan blijft er meer
ruimte over voor gezamenlijk groen. Je hebt een tuin van zo’n 5 meter diep, maar je buitenruimte voelt
velen malen groter. De Velden is zo ingericht dat je de openbare ruimte samen met je buren gebruikt,
maar dat het ook voelt als je eigen plek. De overgang
16
GEZOND STADS SAMEN
van openbaar naar privé is niet strak gekaderd,
je voordeur vanzelfs prekend aan een groen hof, bij
je buren ben je deelgenoot van de natuur.
groen en/of aan water.
waardoor het ruimtelijk en prettig voelt. Samen met
alle woningtypen grenst je achtertuin aan openbaar
“ H et openbaar gebied is minder strak aangelegd dan je wellicht gewend bent. Speels, uitdagend en avontuurlijk.”
Duurzaamheid is het uitgangspunt
In De Velden heb je keuze uit een Hofwoning, een
sedum, dat bestendig is tegen de hitte en voor
Laanwoning, een Promenadew oning of een
Singel- of Hofvijverwoning met vlonderterras
aan het water. Woon jij straks aan een van de vijf
natuurrijke woonhofjes? Bij de Hofwoningen heb je
De Neolife houtcomposiet gevelbekleding is
onderhoudsa rm. Een warmtepomp zorgt voor warmte in huis en zonnepanelen op de daken
leveren stroom. De daken worden bekleed met
buffering zorgt bij neerslag. Uiteraard worden de woningen gasloos en geniet je straks van fijne
vloerverwarming, die ook enkele graden kan koelen.
17
“ DUURZAAM IS VOORAL HEEL GEZOND”
S L A DJ A N A M I J ATO V I C MANAGER DUURZAAMHEID 18
GEZOND STADS SAMEN
Sladjana Mijatovic is Manager Duurzaamheid binnen het Expertteam Duurzaamheid van BPD Gebiedsontwikkeling. Met plezier legt ze uit hoe samenhangende oplossingen op het gebied van Klimaat & Landschap, Energie, Circulariteit en Mobiliteit Proeftuin Erasmusveld duurzaam maken.
Zo kom je er. Samen!
“Wat op de locatie van Proeftuin Erasmusveld gedaan is, is wel heel bijzonder. Vanuit een
gelijkwaardige samenwerking met de gemeente Den Haag hebben we vanaf het eerste moment
Een verschuiving
betrokken. We vroegen belangstellenden niet alleen
meer mensen zagen ook het nut
toekomstige bewoners bij de ontwikkeling
naar hun woonwensen, maar ook naar manieren
om duurzaamheid te integreren in hun leven. Mooi
om te zien dat er veel wensen zijn ten aanzien van
sociale duurzaamheid. De behoefte gaat veel verder dan de verduurzamingsmaatregelen rondom water, afval en energie. De toekomstige bewoners willen
buren ontmoeten, samen initiatieven oppakken en
spullen delen. De ultieme manier om een duurzame, gezonde leefomgeving te ontwikkelen. Bewust Anders Wonen!” Groot compliment
In Proeftuin Erasmusveld is duurzaam gedacht en
ontwikkeld. Van de bouwtechniek tot de inrichting
van de openbare ruimte en de sociale duurzaamheid. Dat is ook de reden dat we in 2021 een SKG Award voor de duurzaamste gebiedsontwikkeling van
Nederland wonnen. SKG staat voor Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling. “Een mooi compliment.
Maar misschien is het feit dat de gemeente deze
vond plaats en steeds
en de fun van een duurzamer leven.
Inmiddels zijn we weer een stap verder; er is
een kritische blik en behoefte om mee te denken én te mee te doen. Met name jongeren zijn zich meer bewust van hoe ze de aarde in de toekomst willen verduurzamen. En dan is de cirkel rond! We doen met elkaar Bewust Anders.”
Klein gebaar met veel impact
“Ik word heel blij als ik zie dat bewoners op eigen
initiatief hun woonplek verduurzamen. Laatst liep ik door een straat en zag dat bewoners tegels
gewipt hadden om groen toe te voegen. De reden? Groen oogt gezelliger, samen tuinieren is leuk
en in de zomer blijft het huis koeler. Dat is voor mij een ultiem voorbeeld van waar het begrip
‘duurzaamheid’ voor moet staan. Een middel om de
wereld een beetje fijner, mooier, gezonder en leuker te maken.”
ontwikkeling als unieke leerschool heeft gezien
Kansen blijven zien tot verbetering
en de duurzame oplossingen die zijn bedacht voor
Bijna energie neutraal, dus heel duurzaam. De
wel iets waar we nog trotser op zijn. Het ontwerp
Proeftuin Erasmusveld, worden nu ook toegepast op andere nieuwbouwontwikkelingen.” Wat kan ik zelf doen om de
energietransitie te versnellen?
De blik die bewoners op duurzaamheid hebben,
is de afgelopen jaren enorm veranderd volgens Sladjana: “Eerst was het vooral een wens vanuit de overheid om te verduurzamen.
“We bouwen volgens de wettelijke BENG-eisen. kansen voor verbetering liggen vooral in het
realiseren van gebieden waar we het met aandacht het landschap ontwikkelen, zodat de biodiversiteit verrijkt wordt en we zelf regenwater opvangen, afvoeren en benutten. Daarbij wil BPD nieuwe,
duurzame woonconcepten bedenken met een sterk sociaal karakter. Proeftuin Erasmusveld is op het
gebied van duurzaamheid een schoolvoorbeeld voor andere gebiedsontwikkelingen.”
19
EEN DUURZAAM HUIS E I N D E L I J K ! M A A R WAT M E R K I K D A A R VA N ?
BENG-EISEN LEES MEER
20
GEZOND STADS SAMEN
Natuurlijk zijn ook de huizen duurzaam, zoals de BENG-eisen verlangen. Jouw privéplek maakt straks deel uit van een gezonde, duurzame leefomgeving.
Alle woningen in De Velden krijgen naast
een warmtepomp en vloerverwarming ook
zonnepanelen. Het sedum op de daken van je huis
en de berging gaan opwarming door de zon tegen en zijn tevens een fijn huis voor insecten. De woningen
zijn vanzelfsprekend gasloos en optimaal geïsoleerd en er wordt een uitgebalanceerd ventilatiesysteem aangebracht. Daardoor is het binnenklimaat heel
comfortabel én gezond. Hier woon je duurzaam op elk mogelijk niveau.
Zo’n bodemwarmtepomp is niet geheel nieuw
meer, maar goede kans dat jij het nog niet kent. Geen zorgen. Als we je de sleutel van je nieuwe huis hebben gegeven, word je niet aan je lot overgelaten. Bij het nieuwe huis krijg je een
duurzaamheidgebruiksaanwijzing waarin staat hoe
de bodemwarmtepomp en vloerverwarming werken en hoe je deze het beste kunt gebruiken. Zo haal je er qua comfort het maximale uit.
WONINGAANBOD KLIK HIER
21
DEELECONOMIE
VAN MIJ! …OF TOCH NIET? Waarom zou je alles moeten bezitten? Heb jij jezelf deze vraag weleens gesteld. Je bent niet de enige. We ‘consumeren’ maar met elkaar en ondertussen staan er kasten, bergingen en garages vol met spullen die we maar één keer per jaar gebruiken of waar helemaal niet naar omgekeken wordt. Zonde toch!
En nu jij
In Proeftuin Erasmusveld kun jij als bewoner de
deeleconomie stimuleren. Gaan we dan een heel
arsenaal aan tuingereedschap beschikbaar stellen?
Om maar een voorbeeld te noemen. Nee! We maken bewust, enthousiasmeren en geven je ruimte.
De uitrol van een deeleconomie laten we aan de
bewoners zelf. Simpelweg omdat zij precies weten waar ze behoefte aan hebben. Er zijn plannen om
naast gebouw Leyhof een buurtkas en buurttuin te
maken, waar bewoners elkaar ontmoeten en samen tuinieren.
Laat je inspireren
Samen met je buren kun je kijken of je een auto of fiets kunt delen, maar ook heel dicht bij huis zijn
er volop mogelijkheden. Een mini(buiten)bieb voor het delen van boeken, een ladder die reikt tot aan
het dak en een goede elektrische heggenschaar of
kruiwagen bijvoorbeeld. Ook (buiten) speelgoed kun je prima uitwisselen. Kinderen hebben steeds iets
nieuws om mee te spelen en het speelgoed groeit mee met de kinderen. Je kunt ook de zorg voor
elkaar delen. Bijvoorbeeld door voor elkaar op te
passen, de kinderen uit school op te halen of door eens een keer boodschappen mee te nemen voor je (oudere) buuf.
22
GEZOND STADS SAMEN
Hoe ziet jouw ideale deelwereld eruit?
Nog gezellig ook
Naast het gegeven dat delen zorgt voor meer ruimte en meer geld, draagt het ook bij aan interactie met de mensen om je heen. Je leert buren kennen en voor je het weet ben je samen aan het klussen,
sporten, koken, spelen of tuinieren. Er is dus volop ruimte voor ontmoeting, wanneer jij dat wilt.
23
“ GROEN VERBINDT”
RENZO VEENSTRA LANDSCHAPSARCHITECT 24
GEZOND STADS SAMEN
Hoe mooi zou het zijn als de vijf woonhoven van De Velden autovrij zouden blijven en daar meer
groene ruimte voor ontmoeting komt? Dat was het
eerste dat landschapsarchitect Renzo Veenstra van
Ook voor dieren
ontwerpteam deelde zijn mening en het parkeren
“Ik had intensief contact
RRog dacht toen hij het ontwikkelgebied zag. Het werd naar de rand van de wijk verhuisd.
Renzo licht enthousiast toe: “Daarmee is De Velden
autoluw. Natuurlijk kun je gewoon met je auto bij je huis komen om zware boodschappen uit te laden,
maar daarna zet je de auto weg op nog geen minuut loopafstand. Het beste van twee werelden! Nu kijk je vanaf je veranda voor je huis uit op groen, zie
je kinderen lekker spelen en zie je buren gezellig
kletsen. En dat is precies wat Proeftuin Erasmusveld zo ‘anders’ maakt.”
“ I n de woonhoven kun je spelen, buren ontmoeten en struinen door het groen. Een sociaal en duurzaam verlengstuk van je eigen huis. En als je even privacy wilt, ga je naar de achtertuin.” Op natuur-avontuur
“De robuuste groenstructuur rondom de hoven
sluit naadloos aan op de natuurpromenade en het
een nieuw ‘huis’
met de ecoloog over hoe je
het landschappelijke karakter en
de biodiversiteit van deze bijzondere plek
verrijkt. Daar heb je gelaagdheid voor nodig in je
beplanting. Dus laag, hoog en alles daar tussenin. Daarbij trek je met diversiteit in beplanting,
nieuwe en bestaande dieren aan die hier net als de bewoners een fijn thuis vinden.”
Geen aangeharkt groen, maar echte natuur De bomen, struiken en heesters die in de
groenstructuren terugkomen zijn inheems en
hebben een robuust karakter. Renzo legt uit: “Ze zijn zorgvuldig uitgekozen en worden door ons
aangelegd. Maar daar zie je straks niets van. Als het
groen volwassen is, lijkt het alsof de natuur daar vrij zijn gang heeft kunnen gaan. En het mooie is, daar
kijk je vanuit je stadstuin op uit! Ik zeg heel bewust ‘stadstuin’, want de tuinen van De Velden hebben
dat formaat. Bijzonder genoeg heb je hier wel het gevoel veel meer ‘buiten’ te wonen.”
ecolint. Het ecolint is een groene verbinding tussen
“Je kunt alles bedenken, maar wij proberen
loopt zelfs door tot in recreatiegebied De Uithof.
te bewegen, zowel voor mens als dier!” En met deze
verschillenden wijken in Den Haag Zuid-West en De natuurpromenade is een prachtige 25 meter
brede groenzone met wandelpaden en delen, die soms onder water staan (zogenaamde wadi’s).
Daar vangen we regenwater op en dat voeren we langzaam af. Deze doorgaande groenstructuur is voor bewoners van De Velden een
fantastische plek om te wandelen en op
natuur-avontuur te gaan.”
leefomgevingen te creëren waarin ruimte is om mee mooie woorden sluiten we het gesprek af. Benieuwd wat je zelf kunt doen om een steentje bij te dragen? We geven op de volgende pagina’s alvast wat tips.
Meer over de visie van Renzo
LEES OOK
25
26
GEZOND STADS SAMEN
ECOLOGISCHE PRIVÉTUIN
DE KRACHT VAN SAMEN ÉN HET KLEINE GEBAAR Je achtertuin grenst straks aan een groenzone
composthoop achter in de tuin. Dat kan, maar hoeft
lijkt het straks of de natuur in alle vrijheid zijn
bloemen die heel aantrekkelijk zijn voor bijen, vlinders
die bewust robuust wordt aangelegd. Daardoor gang heeft kunnen gaan. In het groen komt een
diversiteit aan beplanting, hoog en laag, dicht en
open. Dat maakt dat veel diersoorten hier een fijn
zeker niet. Er zijn genoeg gecultiveerde planten en
en vogels. Het belangrijkste is vooral dat je kiest voor
gevarieerd groen. Als je dat doet, ben je al een heel eind.
thuis vinden. Een grote diversiteit in planten en
Extraatje
leuk om op jouw manier een steentje bij te dragen?
alleen leuk zijn, ze passen ook nog eens heel goed
dieren betekent een rijke biodiversiteit. Vind je het Dan geven we je graag wat tips voor de aanleg van jouw natuurlijke paradijs achter je huis.
We gaan je niet vertellen wat wel en niet mag. Maar
eerlijk is eerlijk, je tuin bestraten is een no-go als je de ecologie en biodiversiteit wilt versterken. Tegels laten
geen water door en worden heel warm als de zon erop
schijnt. Voor niemand goed. Als je een lekker zitplekje in
Daarnaast zijn er nog een aantal extra’s die niet
bij het concept van Proeftuin Erasmusveld. Plaats een regenton en vang water op dat je later weer
gebruikt voor het bewateren van je planten. Denk eens aan een insectenhotel en laat de gevallen
bladeren onder de struiken lekker liggen, dat vinden
egeltjes fantastisch. En met je buren kun je vast ook nog wel wat bedenken.
je tuin wilt, zijn er legio andere mogelijkheden. Wat dacht
Tips voor duurzame trendsetters
rasterwerk, waardoor je prima je tuinmeubels erop kwijt
dat wordt vaak vergeten in de begroting. Zonde. Je
je van grind of split? Je kunt stabiliteit krijgen met een
kunt zonder weg te zakken. Laat stroken aan de zijkant
van je tuin open voor groen. Dat helpt tegen hittestress en bevordert de natuurlijke afvoer van hevige regenval. Ecologisch verantwoord
Veel mensen denken bij een ecologische tuin aan een
wildgroei van planten, paden van boomschors en een
Een compleet nieuwe tuin aanleggen kost geld. En
huis is toch pas ‘af’ als je tuin er helemaal bij hoort.
Zet wat geld opzij en denk tijdens de bouw alvast na over hoe je je tuin wilt inrichten. Struin Pinterest af
en laat je inspireren. Trends… die zullen er altijd zijn, maar als Proeftuinbewoner ben je al een duurzame trendsetter, dus kies vooral voor wat bij jouw leven past.
27
ZIJ GINGEN JE VOOR
PROEVEN, PIONIEREN EN DAAR WEER VAN LEREN We wilden samen met bewoners de identiteit van het gebied ontdekken en vormgeven. Om lessen te leren die ons zouden helpen bij de verdere ontwikkeling van het gebied kwamen er vijf tiny houses waarin zich in 2017 Proeftuinpioniers vestigden. Ze woonden er twee jaar lang en ‘proefden’ van duurzaam wonen door het leven in eigen gebouwde tiny houses en het verbouwen van eigen g r o e n t e n o p d e s t a d s a k k e r.
Hoe leuk was dat, want hier leerden we met z’n
allen veel van. Bezoekers van het gebied konden proeven aan urban farming en praten met de
tijdelijke bewoners over deze off-grid manier van
wonen, duurzaamheid en de kracht van ruimte en spullen delen.
Via de pioniers kwam de feedback van bezoekers weer bij BPD. De input gebruikten we bij de uitwerking van het Bewust Anders Wonen-
concept en de verdere ontwikkeling van Proeftuin Erasmusveld. Ook gingen we in gesprek met belangstellenden. In co-creatie werden de
onderwerpen Gezond, Stads en Samen in workshops besproken. Collectiviteit en Sociale Duurzaamheid
waren thema’s die de deelnemers belangrijk vonden. Deze twee thema’s hebben in de definitieve plannen hun plek gevonden.
Wil je meer weten over deze tiny houses?
LEES DIT ARTIKEL Wil je meer weten over deze tiny house bewoners?
LEES DIT ARTIKEL
28
GEZOND STADS SAMEN
Bekijk hier het videoverslag van het energie-event:
Bekijk hier het videoverslag van het afval-event:
29
“ DE KRINGLOOP VAN GEZOND LEVEN BEGINT BIJ DE AARDE” SUZANNE MONNIER, S TA D S B O E R I N Fotograaf: Gijs Versteeg
30
GEZOND STADS SAMEN
Nog voor er ook maar een paal de grond in ging, maakte Suzanne samen met een groep vrijwilligers uit de buurt een stuk van de grond in Proeftuin Erasmusveld op haar manier bouwrijp.
“Het terrein was overwoekerd, maar voor mij was
Suzanne tipt: “Ik zou vooral terug naar de basis
voormalige volkstuinen tegen. Van fruitbomen tot een
grond, wat willen jullie er verbouwen?’ Als mensen
het geweldig. Ik kwam allerlei restanten van de
rabarberplant. Vlak bij de tiny houses verbouwden
we groenten, waardoor er langzaam een stadsakker
ontstond. Verder maakten we twee composttoiletten en via een helofytenfilter zuiverden we water. Het
was zo leuk om belangstellenden rond te leiden en te
laten zien hoe je permacultuur onderdeel van je leven maakt.”
gaan en zo min mogelijk sturen. ‘We hebben dit stuk zich mede-eigenaar voelen, ontstaat vanzelf het
verantwoordelijkheidsgevoel. Eén persoon kan geen
project doen slagen, daar heb je een bevlogen kernteam voor nodig. Het is goed om de opstart door een
professional te laten begeleiden. Voor een stadsakker
kan ik wel 100 tips geven, maar in de basis is het altijd goed om organisch materiaal toe te voegen.”
Wat is permacultuur?
Aarden en ontladen
permacultuur. Een gezonde bodem zorgt voor gezonde
en groenten verbouwen, raakt ze niet uitgepraat. En
Zorgdragen voor alle levensvormen is de ethiek van
voeding en dus een gezond mens, en vervolgens voor gezond afval. Deze gezonde kringloop kun je creëren
aan de hand van 10 ontwerpprincipes. Ze staan op de website van Suzanne.
LEES MEER Loslaten en vooruitkijken
De invulling van de stadsakker was tijdelijk. Toen Suzanne vertrok, heeft ze eerst een nieuw thuis gezocht voor veel vaste planten.
“Dat gaf een goed gevoel en maakte het makkelijk om deze plek weer los te laten. Je gaat je toch hechten.
Maar er staat een mooie nieuwe toekomst te wachten, want straks krijgen de bewoners de kans om in mijn
Als Suzanne eenmaal begint te praten over tuinieren eerlijk gezegd, je krijgt er gelijk zelf zin in.
“Wist je dat er letterlijk iets met je gebeurt als je je
vingers in de aarde steekt? Uit onderzoek blijkt dat de zaligmakende microben in de bodem ervoor zorgen
dat het cytokinegehalte stijgt, wat weer leidt tot de
productie van meer serotonine. Dus handschoenen uit en wroeten maar! Daarnaast is het net als op je blote
voeten rondlopen op een grasveld of zandstrand. Je bent in contact met de aarde en ontlaadt. Tot slot hebben wieden, snoeien en verzorgen een ontspannende
werking doordat je mindful met één taakje bezig bent. Gedachten laten dwalen, je hoofd leeg maken en
ontladen. En dat allemaal terwijl je ondertussen iets
moois of lekkers aan het creëren bent. Win-win toch!”
voetsporen te treden. Vooropgesteld dat dat zeker
“Als ik hier over drie jaar rondloop, hoop ik te zien
bewoners van De Velden te enthousiasmeren voor
samen iets moois te creëren met de ruimte, die ze
niet hoeft, maar via dit artikel vind ik het wel leuk om tuinieren en het verbouwen van groenten.” Kansen op gezond leven
Proeftuin biedt volop kansen om gezond samen te
leven in de breedste zin van het woord. De woonhoven
worden samen met de bewoners door het groenbedrijf van de gemeente ingericht. Naast gebouw Leyhof
zijn plannen om een buurtkas en buurttuin te maken.
dat bewoners de handen ineen hebben geslagen om geboden is. Verder hoop ik met liefde verzorgde tuinen te zien en misschien zelfs wel moestuinen aan te treffen. Dat zou mooi zijn!”
Info over de voormalige stadsakker in Proeftuin Erasmusveld
LEES MEER
31
TEST JEZELF
BEN JIJ EEN DUURZAME WOONPIONIER?
ELK PUNT IS 10% DUURZAAMHEID. HEB JE 10 PUNTEN? DAN BEN JE EEN 100% DUURZAME WOONPIONIER!
Ga jij voor duurzame kwaliteit of maakt het jou niet veel uit?
Gebruik jij wel eens een doggybag, of eet je weleens ‘kliekjes’?
0 maakt niet uit
0 nee
1 kwaliteit natuurlijk
1 ja
Maak jij in het dagelijks leven gebruik van biologische en/of Fairtrade producten? 0 nee 1 ja
Afval scheiden of alles bij elkaar? 0 alles bij elkaar 1 afval scheiden
Ben jij bereid meer te betalen voor je eten in een restaurant, cafetaria of snackbar als dit duurzaam geproduceerd is? 0 nee 1 ja
32
GEZOND STADS SAMEN
T E R V E R M A A K É N I N S P I R AT I E Heb je de test gedaan? We zijn benieuwd hoe je
In De Velden is alles gericht op een duurzaam leven.
om nog duurzamer om te gaan met energie, spullen
groene opzet van de wijk. En het leuke is dat je
gescoord hebt. En of de vragen je wellicht inspireren en ruimte. Het kan zijn dat je wel dromen of
ambities hebt om duurzamer te leven, maar dat dit door je woonsituatie lastig is.
Lopen, fietsen of met de auto? (korte afstand) 0 auto 1 lopen 1 fietsen
Zowel bij de bouw van de woningen als de robuuste hierdoor als vanzelf sneller buren ontmoet en meer gaat delen. Win-win!
Kook jij op maat, of gooi je wel eens eten weg?
Bezig met eigen leven of grotere omgeving (denk aan milieu en toekomst)?
0 ik gooi soms eten weg
0 eigen leven
1 ik kook op maat
1 grotere omgeving
Maak jij gebruik van duurzame energie (LED-lampen of spaarlampen) of ben je duurzaam met waterverbruik? 0 nee 1 ja
Als de houdbaarheidsdatum van een product is verlopen, wat doet je dan? 0 weggooien 1 proeven, kijken, ruiken
33
BUREN ONTMOETEN ELKAAR NU AL
Laurens en Rosan kochten een Tuinwoning in
Gebouw Leyhof, het woongebouw dat nu in aanbouw is met 75 appartementen, 33 stadswoningen én gemeenschappelijke ruimtes. Het is alweer een
tijdje geleden, maar dat maakt het enthousiasme niet minder groot. Integendeel, het stel kan niet
wachten om te verhuizen. Ze kijken vooral uit naar
een groter, nieuw, milieubewust, zuinig en bovenal mooier huis, zonder al te veel onderhoud.
“We hebben ook veel zin om ons nieuwe huis in te richten én zien uit naar de gezelligheid met onze
BEWONERS LAURENS EN ROSAN
buren en hun kinderen, zodat onze zoon straks op het
collectieve dek lekker met nieuwe vriendjes kan spelen.” Even voorstellen
De eerste contacten met de nieuwe buren zijn al
34
GEZOND STADS SAMEN
Nog duurzamer?
“Er zijn nog geen concrete plannen voor verdere
verduurzaming van Leyhof, maar ik denk dat dat komt omdat het gebouw simpelweg al enorm duurzaam is! Wat wel een bijkomend voordeel is van contact met
de medebewoners, is dat we zaken zoals stucwerk en vloeren bijvoorbeeld groter kunnen inkopen, en dat is niet alleen leuk en slim, maar ook duurzamer. Blij verrast
“Toen wij onze stadswoning bijna twee jaar geleden kochten, was er nog niets bekend over De Velden. Wij hadden geen idee wat er in dit gebied zou
komen. We zijn erg blij dat het zo'n mooie groene
wijk wordt! Ook de andere wijken eromheen, zoals
de buurt met de waterwoningen, vinden wij erg mooi geworden en goed passen binnen het plangebied.
Verder zijn we inmiddels te weten gekomen dat we
allemaal leuke buren krijgen en dat maakt uiteraard ook veel uit voor je woonplezier! Je leeft hier echt samen en daar kies je heel bewust voor.” gelegd. “Wij vonden twee jaar wachten op ons huis
De toekomst
zochten we een manier om in contact te komen. We
stellen zich voor hoe ze in de zomer lekker in het gras aan
én het ontmoeten van bewoners best lang, dus
richtten een Facebookgroep op in de hoop dat onze
buren de pagina zouden vinden. Dat lukte. Via een van de leden kwamen we erachter dat er al een Leyhof
WhatsApp groep was. We sloten ons gelijk aan. In de
app stelde iedereen zich voor en hielden we elkaar op
Rosan en Laurens zijn enthousiast over de toekomst. Ze
de waterkant kunnen zitten in een van de groenzones aan het ecologische lint. Maar ook dat er bomen en planten
komen die beschutting geven op het collectieve dek en de gevel aan de straatzijde vergroenen.
de hoogte van de ontwikkelingen met foto's van de
“En natuurlijk is er een goed gevulde moestuin!”,
in de WhatsApp-groep zaten, spraken we af niet gelijk
gebouw Leyhof ons gelukkig nog steeds het meeste
bouwplaats. Omdat nog lang niet alle medebewoners
allerlei plannen te maken over de gemeenschappelijke ruimtes bijvoorbeeld. Want in ons enthousiasme
kwamen er natuurlijk al meteen allerlei ideeën hoe
we hier straks met alle bewoners gebruik van kunnen maken. Met gezellige of praktische functies die we
thuis niet hebben, maar juist samen kunnen delen.’’
zegt het stel lachend. “Hoewel een woning in
aanspreekt, vinden we De Velden een mooi project en zijn we blij dat er zo'n groene natuurrijke
buurt naast ons komt. We zien dit zeker als het
verlengstuk van onze leefomgeving. Een plek om
lekker te wandelen en waar onze kinderen later ook veilig kunnen spelen!”
35
KENMERKEN
DEELPLAN DE VELDEN
Samen met de gemeente en buren bedenken hoe je het hof in wilt richten
Hofvijverwoningen van 6,90 meter breed met vlonderterras aan het water
Parkeren aan de rand van de wijk op maar 1 minuut loopafstand van je huis
Singelwoningen van 6,00 meter breed met vlonderterras aan het water
36
GEZOND STADS SAMEN
Een achtertuin van circa 5,00 meter diep grenzend aan royaal groengebied
Vijf intieme hofjes waar ruimte is voor ontmoeting
Laanwoningen van 5,10 meter breed
Promenadewoningen van 5,40 en 6,00 meter breed
Luifel/veranda voor het huis, aan een groen hof
In totaal 125 energiezuinige eengezinswoningen
De bodemwarmtep omp zorgt voor warm water en verwarming
Vloerverwarming en vloerkoeling
Zonnepanelen op de daken en waterbesparende kranen in huis
Sedum op de daken van de woningen en bergingen
Lees meer over de duur
Hofwoningen van 5,10 en 5,40 en 6,00 meter breed
zaamste wijk van Den Haag! LEES MEER
Duurzaam, gasloos en energiezuinig gebouwd
37
“ WIJ ONTWERPEN VOOR MENSEN MET DROMEN EN VERLANGENS, BEHOEFTEN EN EISEN’’
MERIJN DE JONG ARCHITECT 38
GEZOND STADS SAMEN
Heren 5 architecten is verantwoordelijk voor het ontwerp van de woningen in De Velden.
Gevoelsmatig een thuiswedstrijd, want de visie
van het bureau op ontwerpen sluit naadloos aan bij het concept van Proeftuin Erasmusveld. Het
resultaat is een ontwerp dat deze buurt mooier,
beter en gezonder maakt. Een fijne leefomgeving waarmee bewoners zich identificeren.
Architect Merijn de Jong vertelt er met plezier over: “Ons doel was om de woningen harmonieus samen te laten gaan met het landschap. Gezinswoningen
die te gast zijn in het groen. Geen verzameling van
woningen, maar een sociale duurzame leefomgeving met woningen die te gast zijn in het landschap.” Voordeuren aan het hof
“De woningen staan rond vijf intieme, groene
woonhoven. Dat is waar ontmoeting plaatsvindt tussen bewoners of met familie en vrienden die
op bezoek komen. Om deze kwaliteit kracht bij te
zetten, zitten de voordeuren aan de hofjes en zijn er
op allerlei manieren overgangen gemaakt tussen het huis en het hof.”
dan de kozijnen,
waardoor er voldoende licht
de woning in kan komen. Optioneel
kan de luifel worden voorzien van een daklicht of koepel. “
Kiezen voor variatie, kwaliteit en duurzaamheid De architect zorgde voor meer variatie in het
woningaanbod door te ‘spelen’ met verschillende breedtematen. Merijn: “Er ontstaat nog meer
eenheid in verscheidenheid door de gevels op te
splitsen in twee delen. Een deel wordt uitgevoerd in bakstenen die mooi verouderen. Klei is bij de
steenfabriek lokaal volop aanwezig en daarmee is deze steen een duurzame keuze. De ‘top’ van de
woning wordt uitgevoerd in Neolife-gevelbekleding: een biobased natuurzuiver houtcomposiet. We
hebben hiervoor gekozen vanwege de biobased basis en de onderhoudsarme kwaliteit en kleurvastheid.”
Sfeervolle overgang tussen het huis en het hof
“Aan de zijde van het hof heeft de woning een luifel die de overgang markeert van privé naar collectief en openbaar. Hier heb je je eigen plek en zit je in de luwte of uit de zon. Met de luifel worden de
seizoenen verlengd en kun je met je buren terloops contact maken en een wijntje drinken, terwijl
de kinderen veilig buitenspelen. De luifels worden hoger uitgevoerd
Omarmd door levend groen
“De woonkamer grenst aan een privéachtertuin. Deze is anders en mogelijk kleiner dan in de
meeste woonwijken, maar ook hier kun je je even terugtrekken. De tuinkast bij de achtergevel is
handig voor de tuinspullen. Het royale openbare
groen vormt een landschappelijke buffer tussen je
tuin en de groene omgeving. Aan de zijkant van het
hof zijn de privébergingen, bijvoorbeeld voor je fiets. De keuken is hofgericht. Als je staat te koken, kijk je er gezellig op uit en houd je ondertussen een oogje in het zeil op de spelende kinderen.”
39
DE NATUURPROMENADE ONTMOETINGSPLEK VOOR DE BUURT
Neolife composiet gevels
Natuurlijke greppels voor hemelwateropvang
Kruidenrijke grasvegetatie
Nestkasten
40
GEZOND STADS SAMEN
Deelauto’s en deelfietsen
VISIE BPD LEES MEER
Sedumdaken
Struiken en hagen als overgang openbaar/prive Ruimte voor ontmoeting
Doorgaande vleermuisroute
Bewegen in de natuur
Diversiteit in boomsoorten
41
Libellen zijn vaak bij water te vinden waar hun larven in leven. Ze zijn een uitstekende indicator voor de kwaliteit van de natuurlijke omgeving!
LEES MEER
42
GEZOND STADS SAMEN
OPENBARE RUIMTE UITGELICHT
ECOLOGISCHE STRUCTUUR WAAR PLANTEN EN DIEREN I N R E L AT I E S TA A N TOT E L K A A R In Den Haag zijn tien ecologische verbindings
Kies je voor een eengezinswoning in De Velden,
ecologische zones en linten met elkaar en
gezonde omgeving waar ruimte is om te bewegen.
zones. De Haagse groengebieden zijn via deze het buitengebied verbonden. Het groen krijgt
hier(door) de ruimte om zoveel mogelijk natuurlijk te groeien. Via de ecologische verbindingszones
verplaatsen planten en dieren zich gemakkelijk van het ene naar het andere gebied.
De openbare ruimte van De Velden is ontworpen als geheel met de omliggende natuur, waardoor planten en dieren gemakkelijk hun weg naar de
nieuwbouwlocatie vinden. Je ziet hier straks bomen die zorgen voor hoogte, en heesters die bijdragen
aan privacy. Lage heesters bieden dieren leefruimte. De grondbeplanting zorgt ervoor dat alles er netjes
dan woon je straks in een natuurlandschap, een
Er is een verbinding gemaakt tussen de woningen en de natuur. Alle voorzieningen zijn om de hoek. Water is tof, nuttig en mooi
Water is leven en is nodig om groenstructuren te
laten groeien. We hebben tegenwoordig te maken
met extreem droge en natte perioden. Via greppels laten we het water naar de grotere watergangen lopen. Door verschillende hoogtes (terpjes) in
het landschap kan het water zich verplaatsen.
Er worden natuurlijke goten, wadi’s en wiggen gecreëerd tussen De Velden.
uitziet en geeft het extra groene gevoel. Er ontstaat
En het toffe is dat dit niet alleen goed is voor de
relatie tot elkaar staan. De gemeente onderhoudt
spelen. Want de hoeveelheid regen bepaalt de staat
een ecologische structuur waar dieren en planten in het openbaar groen en jij mag er, zonder er ook maar iets aan te doen, elke dag van genieten.
natuur, maar ook heel leuk om te zien én om in te van je speelveld. Roets je van de heuvels door de plassen of verstop je je in de droge greppels?
43
44
GEZOND STADS SAMEN
W A T J E V A N D I C H T B I J H A A LT
IS GEZOND EN LEKKER Er zijn plannen om naast gebouw Leyhof een
buurttuin en een buurtkas te maken. Een plek waar je met elkaar als Proeftuinbewoner gezond en
puur eten kunt kweken, oogsten en delen. Zoals
stadsboerin Suzanne vertelt (zie ook pagina 30-31), is dat niet alleen heel lekker en leuk,
maar ook gezond.
Suzanne: “Met een moestuin heb je altijd verse
groenten binnen handbereik. En die zijn ook nog
eens onbespoten. Alleen al het idee dat je een komkommer eet die je van zaadje tot eetbare
groente hebt gekweekt, maakt je al blij. En de smaak is ook nog eens veel voller.
Eten uit eigen moestuin is goedkoper. Ervaren
tuinders beweren zo’n 30% op hun boodschappen te
besparen door zelf te kweken en oogsten. Als je dan samen met buren het tuingereedschap aanschaft
en op social media zaadjes deelt, ben je helemaal spekkoper.
En het leuke is, je leest het vast al tussen de regels door, een moestuin verbindt! Zeker in Proeftuin
Erasmusveld. Want hier kweek je samen, en waarom zou je dan vervolgens ook niet samen koken en
genieten van de oogst. Het is maar een idee. Je kunt de geoogste groenten ook met buren delen. Laat ze proeven en ook de smaak te pakken krijgen.”
45
KENNIS DELEN
WIST JE DAT...
Elektriciteit goedkoper, gas duurder
Wat? 120 liter water per dag? Ja, echt!
Door het klimaatakkoord dat in 2019 getekend is,
Wist je dat een persoon gemiddeld zo’n 120 liter
met € 100 per huishouden. Na deze eenmalige
dit verminderen. Tijdens een douchebeurt verbruik
is er veel veranderd. In 2020 daalde de energieprijs daling is de prijs van gas flink gestegen. Het doel: mensen van het gas af krijgen. De belasting op
elektriciteit wordt verlaagd. Dit moet ons stimuleren om over te stappen op een warmtepomp of andere
duurzame, energiebesparende middelen. Zo kunnen we bijdragen aan een beter milieu en helpen
klimaatverandering tegen te gaan. Goed nieuws!
Proeftuin Erasmusveld is gasloos. Alle woningen worden via bodemwarmtepompen voorzien van warm water en (vloer)verwarming.
46
GEZOND STADS SAMEN
water per dag verbruikt? Veel, hè! Gelukkig kun je je ongeveer 8 liter drinkwater per minuut. Dat is ruim 2.200 liter per jaar! Een waterbesparende
douchekop scheelt 8.500 liter per jaar. In De Velden
worden waterbesparende kranen toegepast! Andere manieren om water te besparen zijn een regenton
in de tuin, een spoelonderbreker op het toilet en de
kraan dichtdraaien tijdens het tandenpoetsen. Als je
twee minuten je tanden poetst, spoel je al snel meer dan 4 liter water weg!
34 kilo eten. Help! In Nederland gooien we gemiddeld 34 kilo eten per persoon per jaar weg. Daarnaast gieten we
ook nog eens 45 liter drinken door de gootsteen. Te veel gekookt? Vries het in of bewaar het in
vershouddoosjes voor de lunch van de volgende dag. En koop wat meer op maat in. En als iets over de
datum is, is het dan ook echt niet meer goed? Deel
wat je overhebt met je buren! Dan verspil je minder én maak je mensen blij. Win-win.
Auto’s staan maar stil Wist je dat een auto 95% van de tijd stilstaat? Dat heeft Milieudefensie eens onderzocht.
Best een schokkend getal als je bedenkt hoe
erg het straatbeeld wordt bepaald door ‘blik’. Gelukkig staan de auto’s in deelplan De Velden aan de buitenr and. Als nieuwe bewoner kun je er over nadenken hoe
je in de toekomst terug kunt naar één
auto per huishouden. Of dat je met de
buren afspreekt om samen een auto te delen.
47
48
GEZOND STADS SAMEN
Denkend aan Holland zie ik duurzame wijken klaar voor de toekomst als bloemen ontstaan Huizen voorzien van bloemen en planten natuurlijke dingen in groen opgegaan Mensen die delen mensen die zorgen kinderen die spelen en buiten opengaan De proeftuin bewonen een nieuw avontuur de aarde belonen de toekomst aangaan
Geschreven door Jan Paul Lagendijk van CROB.nl
Geïnspireerd op het gedicht Herinnering aan Holland van de dichter Hendrik Marsman
49
Het maken van duurzame, gezonde leefomgevingen staat bij ons voorop! BPD realiseert al 75 jaar gebieden waar mensen gezond en prettig kunnen wonen en leven. Altijd met aandacht voor duurzaamheid.
Een duurzame woonomgeving draagt immers bij aan een gezonde leefstijl. Ook voor toekomstige generaties willen we dat mogelijk maken. In al onze gebiedsontwikkelingen bieden we daarom samenhangende oplossingen op het gebied van Klimaat &
Landschap, Energie, Circulariteit en Mobiliteit. Om te laten zien
hoe gebiedsontwikkeling een grote bijdrage kan leveren aan het
versnellen van de transitie (Nederland heeft besloten tot 95% minder CO2-uitstoot in 2050) naar een duurzame samenleving
heeft BPD een visie op duurzaamheid. Vanuit deze visie en ambitie is ook Proeftuin Erasmusveld bedacht.
BEWUSTANDERSWONEN.NL Dit e-magazine is ter inspiratie. Aan de beelden en teksten kunnen geen rechten worden ontleend.
