UTRECHT
STADS WONEN IN HET MIDDEN VAN GROEN EN GROEI WONEN OP BRUGLOOPAFSTAND VAN DE HISTORISCHE BINNENSTAD VAN UTRECHT, IN EEN GROENE OASE AAN HET MERWEDEKANAAL: DÁT IS DE NIEUWE DEFENSIE.
2
ODE AAN UTRECHT Hier in het midden van nergens Ligt de kleinste grote stad Of eigenlijk, het grootste kleine dorp Een wereldstad, een gat Claudia de Breij
3
06
12
EEN DAG IN DE NIEUWE DEFENSIE Welkom in de Domstad. Geniet van een goede koffie terwijl je uitkijkt over het ontwakende Utrecht. Een stad van groei, van verbinding, van bruggen slaan. Waar je ’s ochtends over de grachten wandelt langs de Utrechtse ondernemers. Waar je in het historische centrum naar de bioscoop of het theater kunt gaan, een dagje shoppen, struinen over de streekmarkt en genieten van het bruisende, culinaire stadsleven.
4
Of ga om de hoek op ontdekkingstocht. Bewandel de groene loper die de binnenstad met de nieuwe woonwijk De Nieuwe Defensie verbindt. Ga op zwoele zomeravonden borrelen met vrienden aan het Merwedekanaal of laat je energie stromen tijdens het roeien en hardlopen in het groen. Dompel je onder in rust en reuring.
30
Stads wonen in het midden van groen en groei: het beste van twee werelden. Ga mee met een dag in De Nieuwe Defensie.
40
34
16
INHOUDS OPGAVE
22
02 Ode aan Utrecht 04 Een dag in De Nieuwe Defensie 06 De droom van de Domstad
5
08 Utrecht in volle vaart 12 Cultuur snuiven 14 Groei en verbinding 16 H ier smelt de binnenstad samen met de butenwijken 18 Het kanaal kleurt de wijk 22 Merwedekanaalzone 26 Een prachtige parel aan het kanaal 30 De Nieuwe Defensie 32 Stads allee 34 Groenblauwe oase in de stad 40 Werken aan de stad van morgen 44 Het ontwerp als teamprestatie 58 Wonen in het midden van alles 62 Colofon
58
26
6
DE DROOM VAN DE DOMSTAD In de Domstad vind je gezonde groei, met ruimte voor iedereen om te wonen, werken, studeren, ondernemen en creëren. Ruimte om te zijn. Ruimte voor een nieuwe loot aan de boom van wat we soms fier de nieuwe hoofdstad van Nederland noemen. Daar waar het nu gebeurt. Met de levendigheid, afstanden en bereikbaarheid van een historische provinciestad, dat dan weer wel.
7
8
9
UTRECHT IN VOLLE VAART Utrecht groeit. Steeds meer mensen kiezen voor Utrecht, waar het fijn wonen, werken en recreëren is. De stad bruist, leeft en breidt uit. Ambitie zit in de lucht. Healthy urban living inspireert de stad. Tegelijkertijd blijft Utrecht een gewoon gezellig ‘stadsie’ waar ruimte is voor iedereen. Wonen in Utrecht is wonen in het midden van alles. In het midden van het land, in het midden van groen en in een centrale hub. Wonen en genieten, daar waar het allemaal gebeurt.
08.00
10
BRUGLOOP AFSTAND VAN DOM EN STATION
11
TIPS VAN LOCAL IRENE
CULTUUR SNUIVEN Utrecht heeft een rijke geschiedenis en een bruisende cultuur. Er zijn meerdere interessante musea, podia en bioscopen. Mijn persoonlijke museumfavoriet is het Centraal Museum met een enorme kunstcollectie. Van ’s werelds grootste Rietveldcollectie tot Dick Bruna. In hetzelfde museumkwartier zit, in een voormalig politiebureau, het Louis Hartlooper complex. Met een fijn grand café en 4 bioscoopzalen waar je goede films kunt bekijken. Bijzonder is dat, voordat de film begint, een van de medewerkers iets komt vertellen over de film. Echt om de hoek van De Nieuwe Defensie liggen het Beatrix Theater en de megabioscoop Kinepolis Jaarbeurs. In het Beatrix Theater worden bekende musicals, concerten en andere theatervoorstellingen opgevoerd. Kinepolis Jaarbeurs heeft maar liefst 14 zalen en 3200 stoelen. Een fantastische locatie voor concerten is natuurlijk TivoliVredenburg in het centrum van de stad, op een kleine 10 fietsminuten van De Nieuwe Defensie.
12
DE NATUUR IN De reuring in de stad vind ik heerlijk, maar op adem komen in de rustige natuur is voor mij onmisbaar. Een kwartier fietsen richting Bunnik en je bent al op de landgoederen Rhijnauwen en Amelisweerd waar je heerlijk kunt wandelen. Ik wandel meestal zonder vooraf bedachte route, maar er zijn ook 6 rondwandelingen die gratis af te halen zijn bij theehuis Rhijnauwen of te downloaden via hun website. Ook heerlijk is het om te varen over de Utrechtse grachten en singels of over de Kromme Rijn naar de buitengebieden. Het is misschien een cliché, maar de wereld ziet er echt anders uit vanaf het water. En sinds september 2020 kun je in ongeveer anderhalf uur weer een rondje om de binnenstad varen over de singel. Na 60 jaar is deze weer in ere hersteld!
Irene Crone woont al zo’n 25 jaar in Utrecht, waarvan alweer 17 jaar in Parkhaven, vlak bij De Nieuwe Defensie. Ze kent de wijk, met alle voorzieningen, dus als geen ander en weet ook de allerleukste plekjes te vinden!
‘ Het bruist aan alle kant in het hartsie van het land!’
Foto: Juri Hiensch
13 MEER NIET TE MISSEN Een laatste ‘must go’-tip aan deze kant van de stad is de Twijnstraat. Dit is de leukste én oudste winkelstraat van de stad en ligt aan het einde van de Oudegracht. Ook weer op korte afstand van De Nieuwe Defensie. Je vindt hier meerdere leuke winkeltjes, zoals de woonwinkel Mooi en Belle en de boetiek Vollers 386. Maar ook voor een goede bakker, slager, kaasboer en viswinkel moet je hier zijn. Lekker lunchen kun je in de Twijnstraat onder andere bij KEEK, een biologische lunchroom.
UTEREG M’N STADSIE DAAR GEBEURT VAN ALLE HAND Zoals je ziet is er veel te beleven rondom de aanstaande woonwijk De Nieuwe Defensie. Het bekendste lied van Utrecht begint met de zinnen ‘Utereg m’n stadsie daar gebeurt van alle hand. Het bruist aan alle kant in het hartsie van het land!’. Daar is wat mij betreft geen woord aan gelogen!
14
13.00
15
GROEI EN VERBINDING Je kent Utrecht van de oude binnenstad, de meanderende straatjes. Zonder dat de menselijke maat verdwijnt, transformeert de stad naar een plek die wedijvert met bekende grote broer Amsterdam. Utrecht groeit. Zowel als stad als in haar rol als centrale hub die heel Nederland verbindt.
Wie aan de westkant van het Centraal Station richting het Merwedekanaal loopt, komt na het hoofdkantoor van de Rabobank – liefkozend de ‘verrekijker’ genoemd – terecht op het terrein van de Jaarbeurs. Hier gaat de komende jaren veel veranderen met de ontwikkeling van het ‘Jaarbeursdistrict’. Een voorheen vrij gesloten gebied dat alleen door beursgangers werd bezocht en weinig uitstraling had, opent zich nu veel meer naar de stad – naar een ontwerp van het vermaarde architectenbureau MVRDV.
HIER SMELT DE BINNENSTAD SAMEN MET DE BUITENWIJKEN
16
17
Aan het Merwedekanaal hervind je jezelf Het Merwedekanaal verbindt de binnenstad met de buitenwijken. Vroeger als levensader voor Utrechtse nijverheid, inmiddels als uitgestrekte kabbelende vrijetijdsader. Ga op groene ontdekkingstocht in je eigen buurt, bewandel de groene loper die je naar het stadscentrum brengt of voel de nieuwe energie door je lijf stromen terwijl je je passen versnelt tijdens een rondje hardlopen of roeien. Laat je gedachten de vrije loop. Daar is immers alle ruimte.
18
HET KANAAL KLEURT DE WIJK Waar eerst de boerderijen langs het kanaal stonden en later de bedrijfsgebouwen, gaat het gebied langs het Merwedekanaal in Utrecht nu wederom een nieuwe fase in: als sprankelend stedelijk woongebied. Op een rij vinden we hier straks de nieuwe Jaarbeurs, De Nieuwe Defensie, de Wilhelminawerf en Merwede. Verbonden met aangename routes voor fietsers en wandelaars en volop profiterend van elkaars voorzieningen. Een bruisend stuk stad met een geheel eigen karakter.
Het gebied vormt straks de verbinding tussen de binnenstad en de Merwedekanaalzone. Logistiek en grootschalig parkeren verdwijnen uit het zicht. In plaats daarvan komt er ruimte voor horeca, wonen en allerlei andere stedelijke functies. Met het nieuwe beurs-, event- en congrescentrum in het hart van het gebied: hier wordt bovenop een prachtig groen dak gerealiseerd. Duurzaamheid staat dus voorop, evenals het maken van aantrekkelijke routes voor wandelaars en fietsers.
19
20
16.00
POORTWACHTER OP DE GRENS VAN RUMOER EN LUWTE
21
TIPS VAN LOCAL IRENE
wittevrouwen
janskerkhof
vleutens
eweg
stadsschouwburg neude
domkerk
lombok west
centrum
rug
mor
acht
oude gr
seb eel
jaarbeursplein
oog in al
2 10 3
A2
we g ist
s natie
ze
igde
eren
der v
wate rl
weg
4
va n
22
iniew
eg
1
5
kanaleneiland
in koning alaan in wilhelm
8
aan
n oudenl
overste de
rivierenwijk
9
6 xla elu
ben
PARK TRANSWIJK
BEATRIX PARK
an
papendorp ‘t goy
laan
lunetten
transwijk
7
A12
1 De Pomp
5
Polpette
9 Op Roose
2 Miyagi & Jones
6
Cafe Keet
10 Kantien
3 Fico 4 De Pizzabakkers
7
Op Zuid
8
De Klub
14 min tot utrecht CS 11 min tot centrum 7 min tot A2 Amsterdam
MERWEDEKANAALZONE In Utrecht vind je niet alleen de beroemde Domtoren, mooie grachten en middeleeuwse straatjes, maar je kunt er ook terecht voor leuke restaurantjes, bijzondere bioscopen of een rondje varen over de singels. Utrecht is écht een unieke stad die volop in ontwikkeling is. Vooral in Utrecht Zuidwest, waar de stadswijk De Nieuwe Defensie komt, gebeurt van alles. Tips voor de beste hotspots van ‘local’ Irene! rijnsweerd noord
Persoonlijk kan ik enorm genieten van een heerlijk ontbijt, lunch, borrel of diner op een mooie plek. Ik ben dan ook heel blij dat er meer dan genoeg toffe plekken te vinden zijn bij ons om de hoek. Er valt veel te kiezen! Dit is mijn top 10: 1 - DE POMP Dit restaurant zit in een oud voormalig benzinestation aan de Croeselaan. Je kunt er terecht van ontbijt tot diner. Alle gerechten zijn van voorgerecht-formaat en ze maken alles zelf. Binnen ademt het interieur nog de sfeer van het tankstation. Buiten op het grote, zonnige terras kun je ook goed bijtanken. Mijn absolute nummer 1!
1
2 - MIYAGI & JONES Naast de Jaarbeurs, bioscoop Kinepolis en het Centraal Station kun je genieten van Aziatische streetfood met een westerse twist. De keuze is reuze, want er staan 65 gerechten op de kaart. De pekingeend is mijn favoriet, naast de overheerlijke sushi, dumplings en gin-tonics!
2
3 - FICO Een luxe ‘fine dining’ restaurant in de Veilinghaven met een geweldig uitzicht over het water. Het interieur met roze fluwelen stoelen, donkere botanische behangetjes en prachtig servies spreekt mij heel erg aan. Je kunt hier een 4, 5 of 6 gangenmenu eten. Fico is een aanrader als je iets te vieren hebt of een avondje in de watten wilt worden gelegd.
3
A27
4
4 - DE PIZZABAKKERS Eén van de 4 vestigingen in Utrecht zit op de Croeselaan en je kunt wel raden wat je hier kunt eten. Houtovenpizza’s dus met een dunne bodem en goede verse ingrediënten. Het restaurant heeft een fijn, klein terrasje waar je tot zonsondergang van de zon kunt genieten. Wij halen hier regelmatig pizza’s.
23
5 - WILHEMINAWERF Het naburige terrein is inmiddels al behoorlijk ver in de ontwikkeling: de Wilhelminawerf. Het horecapaviljoen aan de binnenhaven geeft het plan straks extra aantrekkingskracht en levendigheid- voor omwonende en bezoekers.
6 - CAFÉ KEET Dit leuke tentje ligt aan het Merwedekanaal op de Kanaalweg. Aan de kant van De Nieuwe Defensie dus. Het zit in Kanaal30, een verzamelplek voor creatieve ondernemers. Je kunt bij Keet koffie drinken, lunchen, borrelen en een simpel hapje eten. Binnen staan zogenoemde ‘bunks’, een soort stapelbedden, waar je zowel onder- als bovenin kunt zitten. En niet onbelangrijk: de zonligging van het ruime terras is perfect!
5
24
6
HIER SMELT DE BINNENSTAD 7 SAMEN MET DE BUITENWIJKEN 7 - OP ZUID Aan de andere kant van het Merwedekanaal en op 10 minuutjes fietsen van De Nieuwe Defensie ligt deze hotspot. Het zit in een prachtige, voormalige fabriek. Qua eten kun je hier terecht voor een lekkere salade of een juicy burger. Wat ik super vind, is dat je hier met een bootje kunt komen. Afgelopen zomer heb ik dat een keer op een mooie zomeravond gedaan met vrienden.
8
8 - DE KLUB Deze bistro voor lunch en diner zit in een andere creatieve broedplaats, Vechtclub XL aan de Europalaan. Elke 2 weken is er een nieuw 3- 4of 5-gangenmenu met seizoensgebonden en duurzame producten. Superlekker eten zonder poespas!
9 - OP ROOSE Op de Rooseveltlaan met uitzicht op het AmsterdamRijnkanaal ligt deze laatste hotspot. Hier staan de 2 oudste huisjes van Kanaleneiland. Deze pandjes zijn omgebouwd tot dit unieke en hippe restaurant. Op het terras met uitzicht op enorme voorbijvarende schepen is het goed toeven. Wij gingen voor de borrelplank!
9
10 - KANTIEN Ook deze topper ligt vlakbij De Nieuwe Defensie op slechts 5 minuten fietsen. Het zit in de oude kantine van de gemeente Utrecht aan de Ravellaan. Je kunt hier lunchen, borrelen en dineren. Er wordt met een Hollands tintje gekookt met biologische producten uit de directe omgeving. Zowel het restaurant als het zonnige terras zijn super ruim!
10
3
FICO
25
26
EEN PRACHTIGE PAREL AAN HET KANAAL DE FAMILIE JONGERIUS AAN HET WOORD Ze maken deel uit van de derde generatie Jongerius: Bernadette Jongerius en Willem ter Steege. Nicht en neef, beiden nauw betrokken bij de markante Villa Jongerius. Zij als general manager, hij als directeur van de stichting ‘Vrienden van het Jongerius Complex’. Kennis van exploitatie en historie komt hier bij elkaar. Een gesprek over een bijzondere man - Jan Jongerius die een bijzonder monument naliet aan de stad Utrecht.
Van tuinder tot de beste Ford-verkoper van Nederland, carrosseriebouwer en uitbater van Texaco-tankstations: de carrière van ondernemer Jan Jongerius is met recht uitzonderlijk te noemen. En dat geldt ook voor het kantorencomplex en de villa die hij – destijds nog in de gemeente Jutphaas – aan het Merwedekanaal liet bouwen. Geheel naar eigen ontwerp en met tal van moderne snufjes, allemaal zelf bedacht en toegepast. Een homo universalis, zijn tijd ver vooruit. Een gelovig man ook die 10 kinderen naliet. Inmiddels is de familie Jongerius zo’n tachtig zielen groot. Hun gemeenschappelijk kenmerk: de passie die ze hebben voor het instandhouden van Villa Jongerius, de onderneming die ‘inspirerende meetings bij een gastvrij familiebedrijf organiseert’. De bijzondere omgeving waarin ze dat doen, ligt straks op de rand van De Nieuwe Defensie. Vanuit de rol als belangstellende buren kijken Bernadette Jongerius en Willem ter Steege naar wat er de komende jaren op de zandvlakte naast hen gebouwd gaat worden. IN ACTIE De planontwikkeling voor het voormalige defensieterrein volgen ze al vanaf 2005, zo maakt Willem ter Steeg bij het begin van het gesprek duidelijk. Ze hebben al heel wat plannen en projectleiders de revue zien passeren. Vanaf dat jaartal begon de familie Jongerius zich in te spannen om de verloederde villa en het daarachter gelegen kantorencomplex te restaureren. ‘Toen defensie weg ging, werd ons duidelijk: we moeten nu in actie komen!’ En zo gebeurde het. Uit alle zes takken van de familie werden neven en nichten gerecruteerd, de stichting ‘Vrienden van’ werd opgericht en het doel werd bepaald: beschermen, verkrijgen, restaureren en herbestemmen van het gehele complex. Daarbij werd vakkundig de publiciteit gezocht om steun voor het langjarige proces te verkrijgen. ‘TV-uitzendingen in 2008 en 2013 hebben veel goed gedaan. Villa Jongerius is echt op de kaart gezet. In 2013 kon de villa worden geopend, in 2018 gevolgd door het kantorengedeelte. Inmiddels hebben alle onderdelen een monumentale status, tot en met de tuin aan toe.’
27
SPECIAAL VERHAAL De zakelijke markt waar Villa Jongerius zich primair op richt, heeft het onderscheidende concept uitstekend opgepakt, zo maakt Bernadette Jongerius duidelijk. ‘In 2013 is in de villa gestart met onze formule van bijzondere bijeenkomsten. Kennisoverdracht in kleine gezelschappen stond daarbij voorop. Deze omgeving – met haar eigen speciale verhaal – leent zich daar perfect voor. Iedereen die hier komt, proeft de authenticiteit en wordt geïnspireerd. Het zet mensen aan het denken.’ Willem ter Steege: ‘Het is het gevoel: je komt thuis bij oma. Mensen zijn geboeid en stellen veel vragen. Dat leidt tot mooie gesprekken.’ In de jaren die volgden, werden met grote regelmaat ook rondleidingen georganiseerd. Het huis met 101 verhalen en tal van aparte details. Van de twaalf familieportretten in de hal van de villa tot en de kleine (en gewijde) kapel waar de katholieke Jan Jongerius missen liet opdragen. Bernadette Jongerius: ‘Die liefde voor het detail komt terug in alles dat we aanbieden.’
28
ELKAAR VERRIJKEN Het in 2018 gereedgekomen kantoorcomplex biedt inmiddels de mogelijkheid om ook grotere zakelijke gezelschappen te accommoderen. Het mooie is dat de familie Jongerius daar ook nadrukkelijk in meedoet. Bernadette legt uit: ‘Wij zijn dan de derde generatie maar ook de generaties vier en zelfs vijf doen en denken al volop mee. Ze zijn betrokken en bevlogen en dat zien onze bezoekers ook.’ Het geeft een geweldige basis voor de toekomst. In dat verband wordt ook nadrukkelijk de samenwerking met de ontwikkelaars van De Nieuwe Defensie gezocht. ‘We denken op dit moment volop na hoe we op deze nieuwe woonbuurt in kunnen spelen. Hoewel ons concept en zeker de villa niet echt geschikt is voor bezoek door consumenten, kunnen we mogelijk toch gezamenlijke initiatieven en arrangementen ontwikkelen. We maken nu eenmaal straks onderdeel uit van het nieuwe woongebied en daar willen we ook zeker bijhoren. Hoe kunnen we elkaar verrijken?’ De bijzondere ligging van Villa Jongerius biedt daarbij tal van kansen, is ook de overtuiging van Willem ter Steege: ‘We worden al betiteld als de parel van de Merwedekanaalzone. En dat klopt ook wel. Straks ontstaat een prachtige route vanaf het station, via de Nieuwe Jaarbeurs en dan verder langs het kanaal. Het gaat hier bruisen, het wordt echt een onderdeel van de stad. Fascinerend om daar getuige van te zijn én zelf een bijdrage aan te mogen leveren.’
‘ Liefde voor het detail komt terug in alles dat we doen’
LEVEND GROENE DEKEN IN DE STADSE DRUKTE Meer weten over wonen in De Nieuwe Defensie? Ga naar nieuwbouw-denieuwedefensie.nl of scan de QR code.
29
2.03
2.04 1.01 2.02
2.05
2.01 2.07 2.06 2.08
2.12
2.11
2.10 2.09
30
DE NIEUWE DEFENSIE Comfortabele woningen voor ultiem leefplezier. Niet alleen de omgeving van De Nieuwe Defensie nodigt uit om te genieten en heerlijk te leven, dat doen ook de woningen zelf. Onderstaand een overzicht van de woningtypes in de diverse gebouwen.
GEBOUW 1.01 Appartement - Appartement XL GEBOUW 2.01 Appartement - Tuinwoning - Dubbellaags bovenwoning GEBOUW 2.02 Appartement XL - Appartement XXL - Tuinwoning GEBOUW 2.03 Appartement L - Appartement XL - Tuinwoning - Dubbellaags benedenwoning GEBOUW 2.04 ppartement - Appartement L - Tuinwoning A Dubbellaags bovenwoning GEBOUW 2.05 Eengezinswoning XL GEBOUW 2.06 Eengezinswoning L GEBOUW 2.07 Appartement L - Appartement XL - Tuinwoning GEBOUW 2.08 Appartement XXL - Dubbellaags benedenwoning - Penthouse GEBOUW 2.09 Woon-werkwoning - Penthouse GEBOUW 2.10 Appartement XXL - Dubbellaags benedenwoning GEBOUW 2.11 Appartement XXL - Tuinwoning GEBOUW 2.12 Eengezinswoning L
31
STADS ALLEE 32
De Nieuwe Defensie is de nieuwste Utrechtse gebiedsontwikkeling van BPD. De komende jaren worden hier tussen de 800 en 950 woningen aan de Utrechtse woningvoorraad toegevoegd. In verschillende soorten, maten en prijzen, in de koopen huursector en bestemd voor allerlei doelgroepen. Jongeren, gezinnen, senioren: ze vinden hier allemaal hun plek. Zes woonblokken worden hier gecompleteerd met twee bijzondere woontorens. Omdat het parkeren grotendeels onder de grond wordt opgelost, is er volop ruimte voor groen en spelen. Dat geldt voor de binnentuinen van de woonblokken maar ook voor het royale park dat langs de oevers van het Merwedekanaal straks wordt aangelegd. Het is hier straks rustig wonen maar toch midden in de stad, met alle voorzieningen onder handbereik.
33
ZICHT OP DE STRAAT TUSSEN BLOK 1 EN 2 (LINKS BLOK 2.08 EN 2.07)
HET LANDSCHAP VAN DE NIEUWE DEFENSIE
34 Hoe ben je bij de ontwikkeling van De Nieuwe Defensie betrokken geraakt? Dat was een bijzondere ervaring. We werkten met het bureau al aan het ontwerp van de openbare ruimte voor het volgende gebied langs het Merwedekanaal; Merwede. Niet lang daarna werden we gevraagd om ook mee te denken over De Nieuwe Defensie. Het zijn uiteraard twee unieke projecten maar ze hebben door hun ligging – het zijn bijna buren van elkaar – ook veel gemeenschappelijk. Hoe zorgen we voor continuïteit in de uitstraling en beleving? Daar komt nog bij dat OKRA door de gemeente is gevraagd de route langs het water voor het hele Stadseiland te ontwerpen. Daarin komen ook de verschillende deelplannen weer bij elkaar’
Wat waren de uitgangspunten waarmee jullie zijn gaan ontwerpen aan het plan voor De Nieuwe Defensie? ‘De ambitie voor een gezonde leefomgeving sprak enorm aan. We wilden een rijke groene omgeving maken waar mensen zich in thuis voelen, anderen kunnen ontmoeten en zich vrij kunnen bewegen. In een nauwe samenwerking met BPD, gemeente en andere betrokken partijen hebben we de uitdaging opgepakt. Het stedenbouwkundig plan maakte al heel veel mogelijk. Er was bijvoorbeeld gekozen voor woonblokken met grote binnentuinen en ondergronds parkeren. Wij haakten daarop aan met een ontwerp voor groene daken die hier bovenop worden aangelegd. Met prachtige grote bomen. Dat was mogelijk omdat de ontwerpers van de parkeervoorziening hier direct over mee dachten. Met elkaar hebben we zo een ontwerp met meerwaarde kunnen realiseren.’
Het groen is dus vanaf het begin direct meegenomen in de planontwikkeling? ‘Zeker! Het staat letterlijk en figuurlijk centraal in het hele plan. Niet als sluitpost maar als richtinggevende kwaliteit, waar anderen ook weer op konden aanhaken. Van het park dat we in opdracht van de gemeente langs het kanaal ontwerpen tot en met de inrichting van de binnenen daktuinen. Op die manier draagt de leefomgeving bij aan het wellbeing van mensen, geestelijk en lichamelijk. We verleiden om te gaan wandelen, fietsen, sporten. De auto is te gast in het gebied. Kinderen voelen zich veilig om heerlijk buiten te spelen en kunnen de omgeving verkennen. En de rijke, gevarieerde beplanting die we toepassen, draagt bij aan de gezonde stad: betere luchtkwaliteit, lagere temperaturen in de zomer, goed voor het vasthouden van water. En het is ook goed voor de flora en de fauna. Biodiversiteit en duurzaamheid worden steeds belangrijkere thema’s. En terecht. Ook bij gebieden als deze moeten we het voortbestaan van de aarde voor ogen houden.’
De ruimte om de nieuwe woningen van De Nieuwe Defensie wordt ingericht door OKRA Landschapsarchitecten. Verantwoordelijk voor het ontwerp is Nefeli Kalantzi: geboren en opgeleid in Athene, verder gestudeerd en werkzaam geweest in New York en sinds vijf jaar wonend en werkend in Utrecht. Het ontwerpen aan dit gebied is voor haar een bijzondere uitdaging – in haar nieuwe thuisstad.
‘ Ik zou me hier zeker met mijn gezin op mijn plaats voelen’
35
De Nieuwe Defensie krijgt een waardevolle groene inrichting, geldt dat ook voor de andere gebieden langs het Merwedekanaal? ‘De ambitie voor een gezonde stad komt ook daar volop terug. Fiets- en wandelroutes worden doorgetrokken, ook richting de binnenstad via het terrein van de Nieuwe Jaarbeurs. En ook in de andere plannen is er volop aandacht voor de inrichting van de openbare ruimte. Ieder deelplan heeft zoals gezegd een eigen kwaliteit maar op deze manier zorgen het groen en het water voor de gebiedskwaliteit als geheel.’
36
GEBOUW 2.10
GEBOUW 2.08 EN 2.09
Je woont nu zelf vijf jaar in Utrecht, hoe kijk je met die bril tegen De Nieuwe Defensie aan? Zou je hier bijvoorbeeld zelf willen wonen? ‘Ik zou me hier zeker met mijn gezin op mijn plaats voelen. De locatie, de architectuur, de openbare ruimte: ze leiden gecombineerd tot een zeer aantrekkelijk woongebied. Het wordt een nieuw en uniek gebied in de stad. Het verenigt de voordelen van het wonen op een centrale stedelijke plek met de groene atmosfeer van het platteland. Zeker in deze bijzondere tijden waarderen we nog eens extra het belang van fijne en goede buitenruimte om ons heen. Van de privé buitenruimte bij de woning, via de entrees en de voortuinen naar de binnentuinen en de woonstraten en tenslotte naar het park aan water. Dit is bij De Nieuwe Defensie één vloeiende lijn, een groene gradiënt. Ik heb in New York gewoond en gewerkt en ook daar ervaren hoe belangrijk het is om plekken aan het water op een uitnodigende en openbare manier vorm te geven. Zodat ze voor iedereen toegankelijk zijn. Daar wordt ook de stad als geheel beter van. Ook voor mensen die hier niet wonen, wordt dit straks een heel prettige bestemming. Een groenblauwe oase midden in de stad. Waar het heerlijk verblijven en ontspannen is.’
37
38
17.00
EEN RUSTPUNT MIDDENIN DE STADSE DRUKTE
39
Meer weten over wonen in De Nieuwe Defensie? Ga naar nieuwbouw-denieuwedefensie.nl of scan de QR code.
ZICHT OP HARTJE CENTRUM UTRECHT VANAF GEBOUW 2.10
40
ZICHT OP STADS ALLEE TUSSEN GEBOUW 2.05 EN 2.07
DE VISIE VAN SVP EN BPD
WERKEN AAN DE STAD VAN MORGEN Stedenbouw en gebiedsontwikkeling hebben van alles met elkaar te maken. Het gaat om de grote structuren in de stad, die uiteindelijk leiden tot plekken waar mensen prettig kunnen wonen, werken en leven. Maartje Luisman (stedenbouwkundige SVP) en Eveline Keizer (ontwikkelingsmanager BPD) lichten het ontstaan van De Nieuwe Defensie toe. En de onderscheidende kenmerken van dit nieuwe stukje Utrecht.
Wat maakt het voor jullie beiden bijzonder om aan dit plan te werken?
Eveline Keizer
Maartje: ‘Toen ik hoorde dat we mogelijk in beeld waren om met SVP aan deze locatie te gaan werken, was ik direct enthousiast. Het toeval wil dat ik als stedenbouwkundige een aantal jaar geleden bij de gemeente Utrecht heb gewerkt. Toen dachten we al na over de vraag: waar kan in de stad gebouwd worden? Dit was van een van de plekken die in beeld kwam. En nu dus weer. Ik heb direct binnen het bureau gezegd: wij gaan deze opdracht binnenhalen! We hebben onder meer een filmpje gemaakt over de mensen die hier zouden kunnen gaan wonen. En het is gelukt. We werken al weer enige tijd in een heel fijn team met andere bureaus en partijen aan De Nieuwe Defensie. Iedereen brengt de eigen kennis en ervaring in waardoor een sterk concept ontstaat.’ Eveline: ‘Mij spreekt aan dat dit een unieke plek is in de stad. Zo dichtbij het station en de binnenstad, met Parkhaven als een geliefde wijk ernaast waar BPD ook aan gewerkt heeft. Aan de overzijde van het kanaal mogen we nu opnieuw woningen aan de stad toevoegen. In een omgeving waar het straks zeer aangenaam verblijven is – van jong tot oud. Wie houdt van de stad en waarde hecht aan veel groen om zich heen, die is hier aan het goede adres.’
41
Maartje Luisman
Wat maakt De Nieuwe Defensie onderscheidend ten opzichte van andere plannen? Eveline: ‘Het combineert het beste van allerlei werelden. Wandelen en fietsen is uitstekend mogelijk maar de eigen auto is ook dichtbij. De binnenstad ligt om de hoek, hier leef je in de luwte. Met toch alle voorzieningen straks in Merwede onder handbereik cq op loopafstand. En met een prachtig gevarieerd aanbod aan woningen die alle ruimte bieden, allemaal zicht hebben op het groen en direct zonlicht binnen krijgen. Allemaal aanleidingen voor dagelijkse geluksmomentjes.’ Maartje: ‘Helemaal mee eens. Ik zie al
Zoals de industriële sfeer van het project Wilhelminawerf, met het binnenhaventje en het horecapaviljoen. En uiteraard Villa Jongerius, op weg naar de binnenstad. Flaneren langs het kanaal, de bootjes langs zien varen: een bijzondere sfeer.’ Eveline: ‘Alles nodigt uit tot een actieve levenswijze en veel buiten zijn. Met veel aandacht daarbij voor duurzaamheid. Zie bijvoorbeeld de elektrische deelauto’s die we hier gaan aanbieden en de duurzame materialen zoals bamboe in de
voor me hoe kinderen hier straks veilig spelen in de binnentuinen, de met groen omzoomde straten en het park. In de zomer wordt hier al gezwommen! De sfeer is zeker stedelijk maar wordt nooit massaal door de afwisseling van allerlei woongebouwen met een eigen architectuur. Wat mij ook enorm zou aanspreken als aspirant-bewoner: de bijzondere plekken in de directe omgeving.
gevel en groen in de daken.’ Maartje: ‘De ambitie van de gemeente Utrecht om te werken aan een gezonde stad komt nadrukkelijk naar voren in De Nieuwe Defensie. Het is mooi om te zien hoe we dat hebben kunnen vertalen in het stedenbouwkundig plan en vervolgens de architecten dit hebben vertaald. In de gebouwen en in de ruimte daaromheen.’
42
Hoe gaan de inwoners straks jullie plan leven inblazen, welke beelden hebben jullie daarbij?
GEBOUW 2.09
Eveline: ‘Ik zie voor me dat de bewoners samen een bankje neerzetten in het openbaar gebied en daar een glas wijn drinken op een mooie avond. De spontaniteit die zich naar buiten verplaatst, dat maakt dit buurtje heel prettig. Daarbij gaat de variatie in woningen ervoor zorgen dat De Nieuwe Defensie een afspiegeling wordt van de samenleving. Tweeverdieners met kinderen die groter willen gaan wonen in de stad kunnen hier uitstekend terecht. Maar dat geldt ook voor vitale ouderen die hun woning gebruiken als uitvalsbasis om volop te genieten van alle voorzieningen die de stad te bieden heeft.’ Maartje: ‘Door de grote afwisseling aan woongebouwen, elk met een eigen karakter maar toch familie van elkaar, ontstaat ook een grote variatie in verblijfsplekken in het gebied. Die kunnen de bewoners zich inderdaad straks toe-eigenen. Dat geldt ook voor de ruimtes in de gebouwen zelf. Entrees, trappen, galerijen, de gemeenschappelijke daktuinen: ze zijn allemaal ruim opgezet en nodigen uit tot ontmoeting, bewegen en samenkomen.’ Eveline: ‘Dit plan wordt daardoor echt van de bewoners zelf.’
43
‘ Dit plan wordt echt van de bewoners zelf’
ZICHT OP BINNENTUIN, KIJKEND NAAR GEBOUW 2.06 (EENGEZINSWONINGEN) EN AAN DE RECHTERZIJDE GEBOUW 2.01
44
HET ONTWERP ALS TEAMPRESTATIE DE ARCHITECTEN AAN HET WOORD
Aan het ontwerp van de woningen van De Nieuwe Defensie werken meerdere architectenbureaus mee. Niet ieder voor zich maar in een sterk team waarin volop afstemming plaatsvindt. Het geheel wordt daardoor meer dan de som der delen. We spreken met de architecten van MLA+ (Sarah Wolff en Evert Dorresteijn) en ANA Architecten (Marcel van der Lubbe en Bas Hoevenaars), die de woningen in de eerste fase hebben ontworpen. Ze zijn enthousiast over het architectonisch ontwerp van De Nieuwe Defensie én de bijzondere samenwerking.
GEBOUW 2.08
45
BPD heeft als ontwikkelaar van De Nieuwe Defensie een aantal architectenbureaus geselecteerd; naast jullie doen ook CROSS Architects en Inbo mee. Hoe ging dat in zijn werk? Evert: ‘Het was een alternatieve aanpak; wij hebben die als heel prettig ervaren. Iedereen gaf een presentatie, op locatie in Villa Jongerius. Daar waren ook de stedenbouwkundige en de landschapsarchitect bij aanwezig. We gaven onze visie op het plan maar werden ook gevraagd: hoe zie je de samenwerking met de anderen? Een terechte vraag omdat je een samenhangende woonbuurt juist met elkaar ontwerpt.’
Marcel: ‘Vervolgens zijn we samen aan het werk gegaan. Bijzonder: we opereren eigenlijk als één bureau. We delen allemaal onze kennis en bedenken ook echt dingen samen. Daardoor wordt het plan alleen maar sterker en rijker. En uniek, durf ik wel te zeggen.’ Bas: ‘We presenteren het plan bijvoorbeeld ook samen bij de gemeente. Dat is heel waardevol. Plus dat het leuk is om bij andere bureaus mee te kunnen kijken hoe zij dingen aanpakken.’ Sarah: ‘Op deze manier hebben we ook echt vertrouwen opgebouwd. Dat geldt ook voor de kant van de opdrachtgever: vanuit BPD waren ook allerlei disciplines vanaf het begin erbij betrokken. Dat bracht het project zeker ook verder.’
46
GEBOUW 2.09
Toen jullie begonnen lag er al een stedenbouwkundig plan. Met daarin de gewenste kwaliteiten van De Nieuwe Defensie, zoals veel groen en ruimte voor langzaam verkeer. Hoe hebben jullie die ambitie opgepakt? Evert: ‘Ook daar heeft de samenwerking goed bij geholpen. In het masterplan zaten veel interessante ingrediënten en daar konden wij op voortbouwen. In het ontwerp van de diverse woningtypes, maar ook bijvoorbeeld in hoe de woningen aansluiten op de woonomgeving.’ Sarah: ‘Gezond leven is een van de belangrijke waarden voor De Nieuwe Defensie. Er zitten veel aspecten aan vast die wij hebben uitgewerkt in het ontwerp. Door bijvoorbeeld mensen te verleiden eerst de trap te nemen in plaats van de lift.’
Bas: ‘Het grote voordeel van het stedenbouwkundig plan was dat het veel vrijheid voor ons liet als ontwerpers. We konden daardoor onder meer voorstellen doen voor heel bijzondere woningen met aparte plattegronden. Die zich soms ook op onverwachte plekken bevinden, zoals eengezinswoningen hoger in de woongebouwen. Ook dat is een grote kwaliteit van De Nieuwe Defensie. Er mocht geëxperimenteerd worden.’ Marcel: ‘Het wordt een buurt voor iedereen. Met goedkopere en duurdere woningen. En die interessant zijn voor allerlei doelgroepen. Dat maakt De Nieuwe Defensie heel “inclusief”.’
Hoe zijn jullie omgegaan met de Marcel: ‘Het plan is uniek omdat we grotere woongebouwen verdeeld zijn in kleinere panden, die vervolgens verdeeld zijn over de architecten en weer naast elkaar zijn geplaatst. Dat geeft veel variatie maar vraagt ook om een goede afstemming.’ Sarah: ‘De buurt krijgt heel veel groen en plekken voor de bewoners om elkaar te ontmoeten. Daarbij krijgen alle woningen ook fijne buitenruimtes, tot en met collectieve daktuinen aan toe. Zo ontstaat echt een community-gevoel: je woont hier met elkaar. Met de architectuur hebben we daar ook op aangesloten. We hebben heel goed gekeken: hoe staan de woningen straks naast elkaar,
architectonische uitstraling van de verschillende woongebouwen? Evert: ‘Daarbij gingen we niet over een nacht ijs. Alle architecten namen materialen mee die ze voor ogen hadden en die legden we dan letterlijk naast elkaar. Iedereen dacht daarin mee, ook de andere ontwerpers en het bouwbedrijf dat de woningen gaat realiseren. Zo is een totaalontwerp ontstaan.’ Bas: ‘Het plan krijgt bijzondere en rijke details. Tot en met de hekjes en de privacyschermen die worden gebruikt. Alles is op elkaar afgestemd.’
hoe verlopen de overgangen? Met de keuze voor de materialen speelden we daarop in. Het heeft een bijna on-Nederlandse uitstraling: met veel reliëf en diepte.’
Tot slot: voor wie is het wonen in De Nieuwe Defensie straks interessant? Marcel: ‘Ik denk voor heel veel mensen. We hebben er ook op gelet dat de plattegronden flexibel in te vullen zijn. Bewoners kunnen daar eigen keuzes in maken en de woning naar hun eigen hand zetten.’ Evert: ‘Er zitten bijvoorbeeld woonwerkwoningen in. Maar ook woningen voor jonge starters die hier prima kunnen blijven wonen als zich kinderen aandienen.’
Sarah: ‘De variatie is groot. Van dubbele penthouses aan het park tot en met compacte woningen die aan een brede leefgalerij zijn gesitueerd.’ Bas: ‘Juist die variatie geeft het plan een grote rijkdom. Ook in maatschappelijk opzicht. Dit is echt een nieuw stuk stad waar iedereen welkom is.’
WONINGTYPE EENGEZINSWONING XL GEBOUW 2.05
47
48
19.00
GROEN LEVEN IN DE LUWTE MIDDENIN DE STADSE DRUKTE
49
Meer weten over wonen in De Nieuwe Defensie? Ga naar nieuwbouw-denieuwedefensie.nl of scan de QR code.
IN DE TUIN VAN EEN EENGEZINSWONING IN GEBOUW 2.06
50
IN DE KEUKEN VAN DE WOON-WERKWONING GEBOUW 2.09
51
52
53
IN DE SLAAPKAMER OP DE 2e VERDIEPING VAN DE DUBBELLAAGSE WONING IN GEBOUW 2.09
54
55
IN DE WOONKAMER VAN DE TUINWONING IN GEBOUW 2.07
IN DE WOONKAMER VAN DE DUBBELLAAGS BOVENWONING IN GEBOUW 2.01
58
wasrek
onbenoemde ruimte
5755
vv
10690
mk
wm wd
2529
5150
glazen vouwscherm
10550
4550
N
WONINGTYPE: DUBBELLAAGS BENEDENWONING IN GEBOUW 2.03 DND - bnr 37 - bg - 1/100
WONEN IN HET MIDDEN VAN ALLES
59
Meer weten over wonen in De Nieuwe Defensie? Ga naar nieuwbouw-denieuwedefensie.nl of scan de QR code.
60
22.00
MORGEN WEER EEN NIEUWE DAG
61
Meer weten over wonen in De Nieuwe Defensie? Ga naar nieuwbouw-denieuwedefensie.nl of scan de QR code.
TERRAS PENTHOUSES IN GEBOUW 2.09
COLOFON CONCEPT EN VORMGEVING blijfmaarkleppe Scrambled Ads TEKST Irene Crone Studio Platz Susan Blanken FOTOGRAFIE Gosse Bouma ARTIST IMPRESSIONS De Beeldenfabriek
62
MAKELAARS Brecheisen Woningmakelaars Utrecht 030 - 20 03 600 nieuwbouw@brecheisen.nl Movesby 030 - 79 97 173 mar@movesby.nl DISCLAIMER Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. © Copyright 2021 De Nieuwe Defensie is een ontwikkeling van:
Voor meer informatie: www.nieuwbouw-denieuwedefensie.nl
63
SLAAPKAMER WOON-WERKWONINGEN 2e VERDIEPING MET ZICHT OP BINNENTUIN IN GEBOUW 2.09
BRUGLOOP AFSTAND VAN DOM EN STATION
