Voyager

რედაქციისაგან

იქ, სა­დაც ას­ფალ­ტი მთავ­რ­დე­ბა რო­ცა მუ­შა­ო­ბა და­ვას­რუ­ლეთ და მივ­ხ­ვ­დით, რომ ამ გა­მო­ცე­მის მიღ­მა დარ­ჩა უამ­რა­ ვი ჩვენ­თ­ვის­ვე ცნო­ბი­ლი თავ­გა­და­სა­ვა­ლი და პერ­სო­ნა­ჟი, ეს მხო­ლოდ გაგ­ვი­ხარ­და: ესე იგი, ძა­ლი­ან ბევ­რ­ნი ვართ თავ­ზე­ხე­ლა­ღე­ბუ­ლე­ბი. ჩვე­ნი ის­ტო­რი­ე­ბი კი მო­სა­ ყო­ლად, გა­სა­ზი­ა­რებ­ლად კი­დევ უამ­რავ სხვა არხს იპო­ვის, მით უმე­ტეს, რომ მო­ ყო­ლა­ზე დრო გვე­ნა­ნე­ბა. ამას გვირ­ჩევ­ნი­ა, ად­რე­ნა­ლი­ნის ახა­ლი წყა­რო ვე­ძე­ბოთ, ახალ თავ­გა­და­სა­ვალ­ში გა­და­ვეშ­ვათ. სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მი გლო­ბა­ლურ ტუ­რის­ტულ ბა­ზარ­ზე ცალ­კე მი­მარ­თუ­ ლე­ბას ქმნის. აქ ერ­თი­ან­დე­ბა უამ­რა­ვი სა­ხე­ო­ბა, რო­მელ­თა­გან ზოგს ად­ვი­ლად გა­იხ­სე­ნებთ, ზოგს კი ერ­თ­მ­ნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად ტუ­რიზმს ვერ და­უ­კავ­ში­რებთ, რად­გან ექ­ს­ტ­რე­მა­ლურ სპორ­ტ­საც ეკუთ­ვ­ნის. ჯო­მარ­დო­ბა, სპე­ლე­ო­ლო­გი­ა, ვია ფე­რა­ტა, ზღვის ფსკერ­ზე ყვინ­თ­ვა, და­ი­ვინ­გი, ყი­ნუ­ლი­ან ტბა­ზე ცი­გუ­რე­ბით თუ მან­ქა­ნით ქროლ­ვა, ვულ­კან­თან მი­ახ­ლო­ე­ბა, კლდის ვერ­ტი­კალ­თან შებ­მა, ვე­ლურ, მტა­ცე­ ბელ ცხო­ვე­ლებ­თან სივ­რ­ცის გა­ზი­ა­რე­ბა, ჰე­ლი სკი, ფრი­რა­ი­დი, პა­რაგ­ლა­ი­დინ­გი, მთამ­ს­ვ­ლე­ლო­ბა, აქ­ლე­მე­ბით უდაბ­ნო­ში, ჯი­პე­ბით ტა­ლა­ხი­ან აღ­მარ­თებ­ზე, ბა­ლან­ სი თოკ­ზე _ ასე­თი მოგ­ზა­უ­რო­ბე­ბის ფან­ტა­ზი­ა, ზოგ­ჯერ გვეჩ­ვე­ნე­ბა, რომ უსაზღ­ ვ­რო­ა. მი­ზა­ნი სა­კუ­თა­რი თა­ვის გა­მოწ­ვე­ვა, ძა­ლის და გა­ბე­დუ­ლე­ბის დამ­ტ­კი­ცე­ბა, სის­წ­რა­ფის სიყ­ვა­რუ­ლი, სა­ი­დუმ­ლოს ამოხ­ს­ნის ვნე­ბა, თვით­რეფ­ლექ­სია და უბ­რა­ ლოდ მხი­ა­რუ­ლე­ბა­ში თავ­და­ვიწყე­ბის პოვ­ნა _ ერ­თი სიტყ­ვით, ბევ­რი რამ არის. ვო­ი­ა­ჟე­რი თა­ვის სა­გა­ზაფხუ­ლო გა­მო­ცე­მა­ში სწო­რედ ასე­თი თავ­ზე­ხე­ლა­ღე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის მხო­ლოდ ნა­წილს და მათ ის­ტო­რი­ებს აერ­თი­ა­ნებს. თი­თო­ე­უ­ლი მა­ სა­ლა მომ­ზად­და იმ იმე­დით, რომ ამ მხა­რე­ებ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბა თქვენც მო­გინ­დეთ, ჩვენ კი თქვენს სან­დო მეგ­ზუ­რე­ბად ვიქ­ცეთ.

თამარ ბაბუაძე, მთავარი რედაქტორი

1 VOYAGER 25/2022

25, 2022

მთავარი რედაქტორი თამარ ბაბუაძე

ყდის ილუსტრაცია მარიამ ფირცხელანი დიზაინერი

აღმასრულებელი რედაქტორი

ნინო ყაველაშვილი

ნატა ძველიშვილი

ავტორები

პროექტის კურატორი თინა ოსეფაშვილი კორექტორი დალი კუპრავა

გურამ ღონღაძე ირინა ბაგაური ვერა ზარკოვსკა თამარ კვინიკაძე ნუცა ცქიმანაური გაგა ლომიძე

თენგიზ ჩანტლაძე თამარ ესაკია ნათია ახალაშვილი გვანცა ნადიბაიძე

სარეკლამო გაყიდვების ხელმძღვანელი ნაზი გოშაძე ფოტო თენგიზ ჩანტლაძე ალექს ტატევოსიანი Shutterstock

პროექტის ხელმძღვანელი ნინო ჩიქოვანი

გამომცემელი: შპს „სოლო“ ვებგვერდი: www.solo.ge ტელ.: +995 32 2 44 44 00

ISSN: 2346-8130

რეკლამა ჟურნალში: +995 599 330 364 ჟურნალში გამოქვეყნებული მასალა წარმოადგენს შპს „სოლოს“ საკუთრებას. ჟურნალში დაბეჭდილი ნებისმიერი მასალის გამოყენება კომპანიის წერი­ლობითი ნებართვის გარეშე აკრძალულია.

2 VOYAGER 25/2022

სარჩევი

4

სარჩ

ევი ­პვუ­ლმრ­ივ ევი ­პვ­ოვ­გვი­და ­ფმგ­ე ი ­ მგ

28

OFFნROAD.გვთვრეიადკ მგდვუომვ

36

ლხვდთიატვ ვრთაკდკპმვ

58

გვ-ვრმგ ცჩრმ

64

ყმუაემ

84

ხმუჩდმგ ოვ ზაზბდმგ ქბვრა

ოვ-დჩდმ სკრცაფმ ოვ პვუშმგ წჩუშჩდაფმ

ია­დჩ ­რმ გმქ­ტ­იმ­ოა ვ- ­რმ­წვ­ტმ

ათგცრაქვდჩრმ პვუზოაფმგ შმაფვტმ

94

გვევიპვოვგვიდკ ცჩრმძქმ გვებმდვქჩრკ ცჩრმ

|

წდოაძა ზკზივ

ყარუკფმდმ

ყრომ­­დაფ­­­ძა ქკ ­­უვ­­ომ­­რა­­ა ­­ფმ |

|

სვრვპდვმომუპმ

104

ქმ­ცკ ­ია­ფჩ­დმ ტა­უკ ­ფა­ფმგ ცჩ­რმძ­ქმ

წმუკ

12

დმცარვცჩრვ

16

ყაქმ ტიმომ ევიძაბადვჭაფჩდმ ევიპვოვგვივდმ

ევი ­პვ­ოვ­გვი­დმგ ომ­უვ­ქმ­წვ ლმპ ­უ­ტმ

მეკლდეური ანნა დულარიძე, თურქეთი, გეიკბაიირი. ფოტო: ჰანს რადეცკი, White Van Media

3 VOYAGER 25/2022

პერუ

თავ­გან­წირ­ვა თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის­თ­ვის მოგ­ზა­უ­რის ჩა­ნა­წე­რე­ბი პე­რუ­დან გა­გა ლ ო­მი­ძე

ამ­ბო­ბენ, პე­რუ ძვე­ლი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის აკ­ვა­ნი­ა. ლარს ფონ ტრი­ ე­რის ფილ­მ­ში „სიბნელეში მო­ცეკ­ვა­ვე“ ბი­ორ­კის და თომ იორ­ კის სიმ­ღე­რა­ში პე­რუ თა­ნა­მედ­რო­ვე სამ­ყა­როს სა­ოც­რე­ბებს შო­რი­საა და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლი _ ჩი­ნე­თის დიდ კე­დელ­თან, ემ­პა­ ირ სტე­იტ ბილ­დინ­გ­თან და ეიფე­ლის კოშ­კ­თან ერ­თად. მაგ­რამ მსოფ­ლი­ოს ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე მის­ტი­კუ­რი ქვეყ­ნის ხიბ­ლი მხო­ლოდ ამით არ მთავ­რ­დე­ბა _ ის და­უ­ვიწყარ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ ბებს ჰპირ­დე­ბა მათ, ვი­საც ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი გარ­თო­ბა და დას­ ვე­ნე­ბა მოს­წონს. პე­რუ კონ­ტ­რას­ტე­ბის ქვე­ყა­ნაა კლი­მა­ტის თვალ­საზ­რი­ სით _ შე­გიძ­ლი­ათ ერ­თი დღე ან­დე­ბის უმაღ­ლეს წერ­ ტილ­ში გა­ა­ტა­როთ ყი­ნუ­ლე­ბით მო­მი­ნან­ქ­რე­ბუ­ლი კლდე­ ე­ბის გა­რე­მოც­ვა­ში, მე­ო­რე დღეს _ ამა­ზო­ნის ტრო­პი­ კულ ტყე­ებ­ში შეხ­ვი­დეთ და თვა­ლი ადევ­ნოთ ფრთხილ მა­ი­მუ­ნებს, თუ ჭრელ მა­კა­უ­ებს, ან კი­დევ _ უ­ა­კა­ჩი­ნას ზღაპ­რულ ოაზის­ში გა­ვარ­ვა­რე­ბუ­ლი მზის გულ­ზე ოქ­ როს­ფერ ქვი­შა­ში თხი­ლა­მუ­რე­ბით ის­რი­ა­ლოთ.

თუ­კი პე­რუს შე­მოვ­ლი­სას დრო დაგ­რ­ჩე­ბათ, შე­გიძ­ლი­ათ სნო­ უ­ბორ­დით ან თხი­ლა­მუ­რე­ბით ის­რი­ა­ლოთ ლი­მას ჩრდი­ლო­ე­ თით _ კორ­დი­ლი­ე­რა ბლან­კას კალ­თებ­ზე, რომ­ლის ზო­გიერთი მწვერ­ვა­ლიც ზღვის დო­ნი­დან 6000 მეტ­რ­ზე­ა. თუმ­ცა, პე­რუს და, ზო­გა­დად, სამ­ხ­რეთ ამე­რი­კის (ან კი­დევ უფ­რო ზუს­ტად _ ლა­ თი­ნუ­რი ამე­რი­კის) ყვე­ლა­ზე დი­დი მის­ტე­რია ჩემ­თ­ვის, მა­ინც, ად­გი­ლობ­რი­ვი მო­სახ­ლე­ო­ბაა _ ისი­ნიც მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი _ აბო­რი­გე­ნი ინ­დი­ე­ლე­ბით დაწყე­ბუ­ლი, ევ­რო­პი­დან ოდეს­ღაც ემიგ­რი­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი, რომ­ლე­ბიც ძი­ რი­თა­დად სამ ოფი­ცი­ა­ლურ ენა­ზე მეტყ­ვე­ლე­ბენ _ ეს­პა­ნურ­ზე, კე­ჩუ­ა­სა და აიმა­რა­ზე. ყვე­ლა­ზე თვალ­ში­სა­ცე­მი, რაც ამ ადა­მი­ა­ ნებს გა­ნუ­მე­ო­რე­ბელ ხიბლს ანი­ჭებს, არის ის, რომ უკი­დუ­რე­სი გა­ჭირ­ვე­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­შიც კი (რაც ლა­თი­ნუ­რი ამე­რი­კის ქვეყ­ ნებ­ში არ­ც­თუ ისე იშ­ვი­ა­თი­ა), შე­უძ­ლი­ათ იყ­ვ­ნენ უკი­დე­გა­ნოდ ბედ­ნი­ე­რე­ბი და ამ­ქ­ვეყ­ნი­უ­რო­ბით ტკბო­ბის ერთ წამ­ში გაც­ვა­ ლონ მთე­ლი სი­ცოცხ­ლე. მსოფ­ლი­ოს არც ერთ წერ­ტილ­ში არ მი­ნა­ხავს მსგავ­სი ადა­მი­ა­ნე­ბი (ასოციაციურად, რა­ტომ­ღაც მახ­ სენ­დე­ბა დოს­ტო­ევ­ს­კის პერ­სო­ნა­ჟი ქა­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც სწო­რედ

4 VOYAGER 25/2022

ბედ­ნი­ე­რე­ბის წა­მის­თ­ვის მზად არი­ან გას­ცენ ყვე­ლა­ფე­რი). მათ­ თან ყვე­ლა­ზე ახ­ლოს, ალ­ბათ, აფ­რი­კე­ლე­ბი არი­ან. ევ­რო­პე­ლე­ ბი ხომ (მათ შო­რის სამ­ხ­რე­თე­ლე­ბიც), მათ­თან შე­და­რე­ბით, ცი­ ვი და უემო­ციო აის­ბერ­გე­ბი არი­ან. ამი­ტო­მაც არ გა­გიკ­ვირ­დეთ, თუ­კი ქუ­ჩა­ში ად­გი­ლობ­რი­ვებ­მა მო­გაყ­ვი­რეს „გრინგო ეურო­პე­ო­ო­ო­ო“ _ ამ გარ­კ­ვე­ულ­წი­ლად შე­უ­რაცხ­მ­ყო­ფე­ლი მი­მარ­თ­ ვით ისი­ნი ევ­რა­ზი­ის კონ­ტი­ნენ­ტ­ზე მცხოვ­რებ­თა­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ ბა­ზე და მათ­გან ერ­თ­გ­ვარ გა­უცხო­ე­ბა­ზეც მი­უ­თი­თე­ბენ. რა უც­ნა­ უ­რი­ა, რომ ევ­რა­ზი­ის კონ­ტი­ნენ­ტ­ზე მცხოვ­რე­ბი ადა­მი­ა­ნე­ბი ლა­ თი­ნო ამე­რი­კე­ლე­ბის დი­დი უმ­რავ­ლე­სო­ბის­თ­ვის ერ­თ­ნა­ი­რე­ბი არი­ან. ადა­მი­ა­ნე­ბის შემ­დეგ ყვე­ლა­ზე შთამ­ბეჭ­და­ვი ფლო­რა და ფა­უ­ნაა _ არ­სად ისე­თი მცე­ნა­რე­ე­ბი და მწე­რე­ბი არ მი­ნა­ხავს, რო­გო­რიც სამ­ხ­რეთ ამე­რი­კა­ში, კერ­ძოდ, პე­რუ­ში. და ფე­რე­ბი, ბუ­ნებ­რი­ვი ფე­რე­ბი, მწვა­ნის გრა­და­ცი­ე­ბი. პე­რუ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბის ოპ­ტი­მა­ლუ­რი ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა, ალ­ბათ, ერ­თი თვე მა­ინ­ცა­ა. ჩვენც სწო­რედ ერ­თი თვით ვი­მოგ­ზა­უ­ რეთ. აქ ყვე­ლა­ფე­რია _ სერ­ფინ­გის მოყ­ვა­რუ­ლებს შე­უძ­ლი­ათ

წყნა­რი ოკე­ა­ნის ტალ­ღებ­ზე ის­რი­ა­ლონ, უდაბ­ნოს მოყ­ვა­რუ­ლებს _ იკას უდაბ­ნო­ში, ქვი­შის გი­გან­ტურ დი­უ­ნებ­ზე ღია ჯი­პე­ბით ისე­ ირ­ნონ, ცი­ცა­ბო­კალ­თე­ბი­ა­ნი სი­ე­რა და­ლაშ­ქ­რონ, ჯუნ­გ­ლე­ბი მო­ ი­ნა­ხუ­ლონ და, პა­რა­ლე­ლუ­რად, ადა­მი­ა­ნუ­რი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის სა­ უ­კე­თე­სო ნი­მუ­შე­ბი და­ათ­ვა­ლი­ე­რონ. ჩვენ ამ­ს­ტერ­და­მი­დან გა­ვემ­გ­ზავ­რეთ ლი­მა­ში. ამი­ტო­მაც, და­ ვიწყოთ დე­და­ქა­ლა­ქი­თ.

ლი­მა ლი­მა ერ­თ­-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო დის­ლო­კა­ცი­ის ცენ­ტ­რია პე­რუ­ში, სა­ი­და­ნაც მარ­ტი­ვად შე­იძ­ლე­ბა წვდო­მა გქონ­დეთ სხვა­დას­ხ­ვა ექ­ს­ტ­რე­მა­ლურ გარ­თო­ბა­ზე. თან, პა­რა­ლე­ლუ­რად, ქვეყ­ნის კულ­ ტუ­რა­საც გა­ეც­ნოთ. რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა არ მო­ი­ნა­ხუ­ლოთ რო­ მან­ტი­კუ­ლი „ამოსუნთქვის ხი­დი“, რომ­ლის ლე­გენ­დაც ახალ­ გაზ­რ­და ქა­ლის და ქუ­ჩის დამ­ლა­გებ­ლის უიღ­ბ­ლო სიყ­ვა­რულ­ზე მოგ­ვითხ­რობს _ ქა­ლის, რო­მე­ლიც ამ ხიდ­თან ცხოვ­რობ­და და

5 VOYAGER 25/2022

პერუ

სახ­ლის ფან­ჯ­რი­დან დღე და ღა­მე ელო­დე­ბო­და, რო­დის გა­მოჩ­ ნ­დე­ბო­და მი­სი რჩე­უ­ლი ხის ულა­მა­ზეს ხიდ­ზე. ლე­გენ­დის თა­ნახ­ მად, თუ­კი სურ­ვილს ჩა­ი­ფიქ­რებ და ამ 44-მეტრიან ხიდს ამო­ სუნ­თ­ქ­ვის გა­რე­შე გა­დახ­ვალ, სურ­ვი­ლი აგის­რულ­დე­ბა; რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა არ გა­ი­სე­ირ­ნოთ ლი­მას ფე­რად, გრა­ფი­ტე­ბი­ან უბან ბა­რან­კო­ში, რო­მე­ლიც ქა­ლა­ქის ბო­ჰე­მუ­რი ცენ­ტ­რი­ა. სხვა­თა შო­ რის, გრა­ფი­ტის ხე­ლოვ­ნე­ბით პე­რუ შე­იძ­ლე­ბა მხო­ლოდ ჩი­ლეს ჩა­მო­უ­ვარ­დე­ბო­დეს. აქ ხა­დე რი­ვე­რას გა­მა­ოგ­ნე­ბე­ლი ფე­რა­დი გრა­ფი­ტი თი­თო­ე­ულ კე­დელს ამეტყ­ვე­ლებს. ბა­რან­კო არა­ერ­თი პე­რუ­ე­ლის თუ სტუმ­რის შთა­გო­ნე­ბის წყა­როდ ქცე­უ­ლა თა­ვი­სი კო­ლო­ნი­უ­რი არ­ქი­ტექ­ტუ­რით თუ დე­ტა­ლე­ბი­სად­მი გან­სა­კუთ­ რე­ბუ­ლად კრე­ა­ტი­უ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბით; ად­გი­ლი, სა­ი­და­ნაც ქუ­ჩებ­ში ხე­ტი­ა­ლი­სას, შე­გიძ­ლი­ათ პის­კო სა­უ­ე­რით ხელ­ში წყნა­ რი ოკე­ა­ნის ხე­დე­ბით დატ­კ­ბეთ. სხვა­თა შო­რის, პე­რუ ცნო­ბი­ლია სერ­ფინ­გის­თ­ვის სა­უ­კე­თე­სო ად­გი­ლე­ბი­თაც. სერ­ფინ­გის მოყ­ვა­რუ­ლებს აქ პე­რუს ერ­თ­-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო პლა­ჟი _ ბა­რან­კი­ტო დახ­ვ­დე­ბათ. გა­ით­ვა­ლის­წი­ ნეთ, რომ სერ­ფინ­გის­თ­ვის სა­უ­კე­თე­სო სე­ზო­ნია ოქ­ტომ­ბ­რი­დან მარ­ტამ­დე. ამ დროს გა­რე­თაც ცხე­ლა და წყა­ლიც თბი­ლი­ა. სა­ ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, დამ­წყე­ბე­ბის­თ­ვის ინ­ს­ტ­რუქ­ტო­რე­ბიც ად­გილ­ზე არი­ან. ასე რომ, თუ სერ­ფინგს აპი­რებთ, აჯო­ბებს ბა­ რან­კო­ში და­ბი­ნავ­დეთ.

6 VOYAGER 25/2022

CASA REPUBLICA BARRANCO BOUTIQUE HOTEL ეს შე­და­რე­ბით უფ­რო ბი­უ­ჯე­ტუ­რი სას­ტუმ­რო­ა. ღა­მე­ში და­ახ­ლო­ ე­ბით 80 აშშ დო­ლა­რი ღირს. სას­ტუმ­როს მე-19 სა­უ­კუ­ნის თეთ­რი შე­ნო­ბა სიმ­შ­ვი­დისა და კომ­ფორ­ტის გან­წყო­ბას ქმნის. აქ ვინ­ ტა­ჟურ ინ­ტე­რი­ერს თა­ნა­მედ­რო­ვე დე­ტა­ლე­ბი ავ­სებს. და თუ­კი სერ­ფინ­გის­გან გა­და­იღ­ლე­ბით, შე­გიძ­ლი­ათ, სა­ღა­მო სას­ტუმ­როს ბრწყინ­ვა­ლე ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში გა­ა­ტა­როთ. აქ­ვე შე­გიძ­ლი­ათ ვე­ ლო­სი­პე­დის და­ქი­რა­ვე­ბაც, რომ აუჩ­ქა­რებ­ლად და­ათ­ვა­ლი­ე­ როთ ბა­რან­კოს ვიწ­რო ქუ­ჩე­ბი და სა­ნა­პი­რო. https://casarepublica.com/

SECOND HOME PERU სას­ტუმ­რო Second Home Peru ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე კარ­გია ამ უბან­ში. თან, პირ­და­პირ საცხოვ­რებ­ლის აივ­ნი­დან ხე­დავთ პლაჟს. მით უმე­ტეს, აქ შე­გიძ­ლი­ათ ხე­ლოვ­ნე­ბის ნი­მუ­შე­ბი­თაც დატ­კ­ბეთ _ სას­ტუმ­რო­ში და მის ეზო­ში არა­ერ­თი ცნო­ბი­ლი მხატ­ვ­რისა და მო­ქან­და­კის ნა­მუ­შევ­რე­ბი ინა­ხე­ბა. აქ ერ­თი ღა­მის გა­ტა­რე­ბა დამ­ს­ვე­ნე­ბელს და­ახ­ლო­ე­ბით 100 აშშ დო­ლა­რი და­უჯ­დე­ბა. www.secondhomeperu.com

CALA RESTAURANT

ISOLINA TABERNA PERUANA

ბა­რან­კო­ში რეს­ტო­რა­ნი Cala ერ­თ­-ერთ სა­უ­კე­თე­სოდ ით­ვ­ლე­ ბა _ ალ­ბათ, წყნა­რი ოკე­ა­ნის სა­ნა­პი­როს­თან მი­სი მდე­ბა­რე­ ო­ბის გა­მო. აქა­უ­რო­ბა გან­სა­კუთ­რე­ბით მომ­ხიბ­ვ­ლე­ლი იქ­ნე­ბა ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლე­ბის­თ­ვის, რად­გან რეს­ტო­რა­ნი და ბა­რი Cala პე­რუს სა­მი გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი რე­გი­ო­ნი­დან სწო­ რედ ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბის­გან დამ­ზა­დე­ბულ კერ­ძებს სთა­ვა­ზობს სტუმ­რებს.

რეს­ტო­რა­ნი Isolina Taberna Peruana ცნო­ბი­ლია უგემ­რი­ე­ლე­სი ტრა­დი­ცი­უ­ლი პე­რუ­უ­ლი კერ­ძე­ბით _ რო­გორც თვი­თონ ამ­ბო­ ბენ ხოლ­მე, რო­გორ­საც ბე­ბი­ე­ბი ამ­ზა­დებ­დ­ნენ ხოლ­მე­ო. მა­გა­ ლი­თად, აუცი­ლებ­ლად და­სა­გე­მოვ­ნე­ბე­ლი კერ­ძე­ბი­დან აღ­სა­ ნიშ­ნა­ვია მო­შუ­შუ­ლი ფაშ­ვი პე­რუ­უ­ლად (cau cau con sangrecita) და ღო­რის ფე­ხე­ბი. აქ ცხიმ­ში შემ­წ­ვა­რი სა­ქონ­ლის ხორ­ცი პე­ რუ­უ­ლად და სან­კო­ჩოს წვნი­ა­ნი გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლი­ა. რეს­ტო­რა­ ნი ში­ნა­უ­რულ გან­წყო­ბას არა მხო­ლოდ კერ­ძე­ბით, არა­მედ ხის ავე­ჯით და ინ­ტე­რი­ე­რის ხის დე­ტა­ლე­ბი­თაც ქმნის.

რო­გორც ამ­ბო­ბენ, რეს­ტო­რა­ნი და ბა­რი დი­ლა­საც არა­ნაკ­ლებ მიმ­ზიდ­ვე­ლი­ა, მაგ­რამ მე მახ­სოვს სა­ღა­მოს Cala, რო­ცა ჩა­მა­ ვა­ლი მზის ფონ­ზე ოკე­ა­ნის, მუ­სი­კისა და ალ­კო­ჰოლ­გამ­ჯ­და­რი სტუმ­რე­ბის ხმე­ბი ერ­თ­მა­ნეთ­ში ირე­ო­და. https://calarestaurante.com/en/

დღეს­დღე­ო­ბით ის ერ­თ­-ერთ სა­უ­კე­თე­სო რეს­ტორ­ნად არის აღი­ა­რე­ბუ­ლი პე­რუ­ში. https://isolina.pe/

7 VOYAGER 25/2022

პერუ

პე­რუ სო­ლო­გა­დაფ­რე­ნით ოკე­ა­ნის თავ­ზე პა­რაპ­ლა­ნით ფრე­ნის მსურ­ვე­ლებს დედა­ქა­ ლაქის ერ­თ­-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო უბა­ნი, მი­რაფ­ლო­რე­სი, ოც­ნე­ ბების ახ­დე­ნას ჰპირ­დე­ბა. კოს­ტა ვერ­დეს ულა­მა­ზეს სა­ნა­პი­როს, სერ­ფე­რე­ბის გარ­და, პა­რაპ­ლა­ნის მოყ­ვა­რუ­ლე­ბიც ეტა­ნე­ბი­ან, რომ­ლე­ბიც მი­რაფ­ლო­რე­სის რა­ი­მონ­დის პარ­კ­ში იკ­რი­ბე­ბი­ან და აქე­დან იწყე­ბა საფ­რე­ნი მოწყო­ბი­ლო­ბით მა­თი და­უ­ვიწყა­რი თავ­გა­და­სა­ვა­ლი.

ARAWI MIRAFLORES PRIME

ახალ­ბე­და გა­ბე­დულ და ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე ადა­მი­ა­ნებს ინ­ს­ტ­რუქ­ ტო­რის თან­ხ­ლე­ბით შე­უძ­ლი­ათ პა­რაპ­ლა­ნით ფრე­ნა, რო­მე­ლიც და­ახ­ლო­ე­ბით 20-30 წუთს გრძელ­დე­ბა. სა­ღა­მო­ო­ბით სწო­რედ რა­ი­მონ­დის პარ­კ­ში იყ­რის თავს მი­რაფ­ლო­რე­სის მო­სახ­ლე­ო­ ბა, გა­მო­დი­ან ოჯა­ხე­ბით. ყვე­ლა ასა­კის ადა­მი­ანს ნა­ხავთ აქ და ყვე­ლა თა­ვი­სი საქ­მი­თაა და­კა­ვე­ბუ­ლი. პიკ­ნი­კის ინ­ვენ­ტარ­მო­მა­ რა­გე­ბუ­ლი მშობ­ლე­ბი პირ­და­პირ მწვა­ნე ბა­ლახ­ზე შლი­ან და­სა­ ფენს და საჭ­მელს და სას­მელს მი­ირ­თ­მე­ვენ ლა­თი­ნო ამე­რი­კუ­ ლი ტემ­პე­რა­მენ­ტით სა­უბ­რის თან­ხ­ლე­ბით. და მა­შინ ვხვდე­ბი, რომ მხო­ლოდ ლა­თი­ნო ამე­რი­კე­ლებს შე­უძ­ლი­ათ ასე უზ­რუნ­ვე­ ლად ტკბო­ბა ყო­ვე­ლ სა­ღა­მო­ს.

სას­ტუმ­რო Arawi Miraflores Prime ერ­თ­-ერთ ყვე­ლა­ზე კომ­ფორ­ტულ სას­ტუმ­როდ ით­ვ­ლე­ბა მი­რაფ­ლო­რეს­ში. აქე­ დან კოს­ტა ვერ­დეს პლა­ჟი 10 წუ­თის სა­ვალ­ზე­ა. აქე­დან 30 წუთ­ში შე­გიძ­ლი­ათ ბა­რან­კო­ში მის­ვ­ლა. სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ტრან­ს­პორ­ტიც 2-3 წუ­თის სა­ვალ­ზე­ა, რო­მე­ლიც ქა­ლა­ქის ის­ტო­რი­ულ ცენ­ტ­რამ­დე მი­გიყ­ვანთ. სას­ტუმ­როს ინ­ტე­რი­ე­რი პე­რუ­უ­ლი დე­კო­რი­თაა გა­ფორ­მე­ბუ­ლი. და­ჯავ­შ­ნა სა­სურ­ვე­ ლია ორი თვით ად­რე მა­ინც. ერ­თი ღა­მის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და­ ახ­ლო­ე­ბით 60 აშშ დო­ლა­რი­დან იწყე­ბა.

თი­ნე­ი­ჯე­რე­ბი ფლიპ­-­თ­რი­ქე­ბით (სპეციალური ტრი­უ­კი) და­ა­გო­ რე­ბენ სკე­იტ­ბორ­დებს და ერ­თ­მა­ნეთს ეჯიბ­რე­ბი­ან თა­ვი­ან­თი რჩე­უ­ლე­ბის გუ­ლის მო­გე­ბა­ში. ისი­ნიც იქ­ვე დგა­ნან და გა­მომ­წ­ვე­ ვად ადევ­ნე­ბენ თვალს თავ­ბ­რუ­დამ­ხ­ვევ, ენერ­გი­ულ ტრი­უ­კებს.

DEL PILAR MIRAFLORES HOTEL

მი­რაფ­ლო­რე­სი სიტყ­ვა­სიტყ­ვით ყვა­ვი­ლე­ბის ყუ­რე­ბას ნიშ­ნავს და მარ­თ­ლაც, ამ უბან­ში, სა­დაც ძი­რი­თა­დად სა­შუ­ა­ლო და მა­ღა­ ლი ფე­ნის ადა­მი­ა­ნე­ბი ცხოვ­რო­ბენ, მარ­თ­ლაც უხ­ვა­დაა ყვა­ვი­ ლე­ბითა და ჭრე­ლი ქან­და­კე­ბე­ბით მორ­თუ­ლი პარ­კე­ბი _ მა­გა­ ლი­თად, კე­ნე­დის პარ­კი (ალბათ, ამე­რი­კი­სად­მი პა­ტი­ვის­ცე­მის ნიშ­ნად), ან სიყ­ვა­რუ­ლის პარ­კი, სა­დაც ულა­მა­ზეს­მა ფე­რად­მა მო­ზა­ი­კამ შე­იძ­ლე­ბა გა­უ­დის ნა­მუ­შევ­რე­ბი მო­გა­გო­ნოთ.

https://arawihotels.com/en/hotels-miraflores-lima-arawi-prime

სას­ტუმ­რო დელ პი­ლა­რი ბულ­ვარ­თან ახ­ლოს მდე­ბა­რე­ობს. და­ახ­ლო­ე­ბით 5 წუ­თის სა­ვალ­ზეა ქა­ლა­ქის ბიზ­ნეს­-­ცენ­ტ­ რიც. სას­ტუმ­რო ყ­ველ­ანაირ პი­რო­ბას სთა­ვა­ზობს დამ­ს­ ვე­ნე­ბელს, რომ გა­დატ­ვირ­თუ­ლი და შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბით აღ­სავ­სე დღე მშვი­დად და­ას­რუ­ლოს სას­ტუმ­როს ბარ­ში, გემ­რი­ე­ლი კოქ­ტე­ი­ლის თან­ხ­ლე­ბით. აქე­დან კე­ნე­დის პარ­ კამ­დე 5 წუ­თის სა­ვა­ლი­ა. ერ­თი ღა­მის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და­ახ­ ლო­ე­ბით 70 აშშ დო­ლა­რი­დან იწყე­ბა. https://delpilarhotels.com/en

8 VOYAGER 25/2022

ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი გარ­თო­ბი­დან შეს­ვე­ნე­ბის მიზ­ნით, შე­გიძ­ლი­ ათ ერ­თი ან ორი დღე ის­ტო­რი­ულ ცენ­ტ­რ­თან არ­სე­ბულ ერ­თ­ერთ ყვე­ლა­ზე ცოცხალ უბანს, რი­მაკს და­უთ­მოთ, რომ­ლის სა­ ხე­ლიც _ „რიმაკი“ _ მდი­ნა­რის სა­ხელ­წო­დე­ბი­დან მო­დის. აქ ნა­ხავთ ყვე­ლა­ზე ავ­თენ­ტურ პე­რუ­ულ კულ­ტუ­რას. ერ­თ­-ერ­თი მთა­ვა­რი სა­ნა­ხა­ო­ბაა პლა­ზა დე აჩო, სა­დაც თა­ვის დრო­ზე მთელ ამე­რი­კა­ში უძ­ვე­ლე­სი ხა­რე­ბის ბრძო­ლა იმარ­თე­ბო­და. ლი­მა­ში ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი გარ­თო­ბის და კულ­ტუ­რუ­ლი სა­ნა­ხა­ო­ ბე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბის­თ­ვის ერ­თი კვი­რა საკ­მა­რი­სი იქ­ნე­ბა. ამის შემ­დეგ მო­ემ­ზა­დეთ ლი­მას­თან ახ­ლომ­დე­ბა­რე, აუცი­ლებ­ლად მო­სა­ნა­ხუ­ლე­ბე­ლი, ად­გი­ლე­ბის და­სათ­ვა­ლი­ე­რებ­ლად. თუ ცო­ტა დი­დი ხნით აპი­რებთ პე­რუ­ში დარ­ჩე­ნას, სა­ სურ­ვე­ლი იქ­ნე­ბა ად­გი­ლობ­რი­ვი სიმ­-­ბა­რა­თის შე­ ძე­ნა, რა­საც ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რ­ში შეძ­ლებთ. ძი­რი­თა­ დი პრო­ვა­იდ ­ ე­რე­ბი არი­ან CLARO და MOVISTAR. რე­ გის­ტ­რა­ცი­ი­სას პას­პორ­ტი უნ­და იქო­ნი­ოთ თან. სიმ­­ბა­რა­თი, და­ახ­ლო­ე­ბით, 5 აშშ დო­ლა­რი და­გიჯ­დე­ბათ, ხო­ლო 1,5გბ ინ­ტერ­ნეტ­-­პა­კე­ტი _ 8 აშშ დო­ლა­რი. პე­რუ­ ში ფუ­ლის ერ­თე­უ­ლია სო­ლი და 1 აშშ დო­ლა­რი და­ახ­ ლო­ე­ბით 3,5 სო­ლი­ა.

Plaza de Toros de Acho, San Cristobal, Lima

CENTRAL ამ რეს­ტო­რან­მა ლა­თი­ნუ­რი ამე­რი­კის 50 სა­უ­კე­თე­სო რეს­ ტო­რანს შო­რის მე­ო­რე ად­გი­ლი და­ი­კა­ვა. რეს­ტორ­ნის შეფ­­მ­ზა­რე­უ­ლი ვირ­ხი­ლიო მარ­ტი­ნე­სი მთე­ლი ქვეყ­ნი­დან აგ­ რო­ვებს ინ­გ­რე­დი­ენ­ტებს _ ან­დე­ბის მა­ღალ რე­გი­ო­ნებ­ში მო­წე­უ­ლი კარ­ტო­ფი­ლითა და წი­წა­კით დაწყე­ბუ­ლი, ოკე­ ა­ნის ფსკე­რი­დან მო­პო­ვე­ბუ­ლი ზღვის ეგ­ზო­ტი­კუ­რი პრო­ დუქ­ტე­ბით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი. პე­რუ ხომ ერ­თ­-ერ­თი უმ­ დიდ­რე­სია უამ­რა­ვი სა­ხე­ო­ბის ხი­ლითა და ბოს­ტ­ნე­უ­ლით, რო­მელ­თა სა­ხე­ლის და­მახ­სოვ­რე­ბაც კი ძა­ლი­ან რთუ­ლია უცხო­ე­ლის­თ­ვის. სა­სურ­ვე­ლია რეს­ტო­რა­ნი წი­ნას­წარ და­ ჯავ­შ­ნოთ, რად­გან, სხვა შემ­თხ­ვე­ვა­ში, დი­დი ალ­ბა­თო­ბით, თა­ვი­სუ­ფალ ად­გილს ვერ იპო­ვით. https://centralrestaurante.com.pe/en/

სა­ნამ ახ­ლომ­დე­ბა­რე ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი ად­გი­ლე­ბის მო­სა­ნა­ხუ­ ლებ­ლად გა­ემ­გ­ზავ­რე­ბით, აუცი­ლებ­ლად გა­მო­ცა­დეთ ქა­ლა­ ქის ღა­მის ცხოვ­რე­ბა. აქა­ურ კლუ­ბებ­ში, ძი­რი­თა­დად, სა­ცეკ­ვაო ელექ­ტ­რო­ნულ მუ­სი­კას ან ლა­თი­ნურ რე­გე­ტონს უკ­რა­ვენ, მაგ­ რამ ნაკ­ლე­ბად შეხ­ვ­დე­ბით ტექ­ნოს. კოქ­ტე­ი­ლის ფა­სი, და­ახ­ლო­ ე­ბით, 5 აშშ დო­ლა­რი­დან იწყე­ბა და უფ­რო ძვი­რადღი­რე­ბულ კლუ­ბებ­ში 15 აშშ დო­ლა­რამ­დე ღირს. ლა­პა­რა­კიც არ უნ­და, რომ პე­რუ­ში აუცი­ლებ­ლად უნ­და და­ა­გე­მოვ­ნოთ პის­კო სა­უ­ე­რი. ერ­თი ღა­მის სას­მე­ლის­თ­ვის მი­ნი­მუმ 50 აშშ დო­ლა­რი უნ­და გა­ით­ვა­ ლის­წი­ნოთ. ლი­მა­ში, დღეს­დღე­ო­ბით, ერ­თ­-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო კლუ­ბია LA TRIBU, რო­მე­ლიც მი­რაფ­ლო­რე­სის უბან­ში­ა. აქ ხში­რად უკ­რა­ვენ ხოლ­მე სა­ერ­თა­შო­რი­სო მას­შ­ტა­ბის დი­ჯე­ე­ბი. ცოცხა­ ლი მუ­სი­კის მოყ­ვა­რუ­ლებს შე­უძ­ლი­ათ ეს­ტუმ­რონ SARGENTO PIMIENTA-ს ბა­რან­კო­ში, სა­დაც, ძი­რი­თა­დად, ჰიპ­ს­ტე­რი აუდი­ ტო­რია დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ და დი­ლის 4 სა­ა­თამ­დე არ მო­იწყენთ. თუ ცოცხა­ლი მუ­სი­კა მოგ­ბეზ­რ­დე­ბათ, შე­გიძ­ლი­ათ ბა­რან­კო­ში­ვე, NOISE DISCOTECA-ში გა­და­ი­ნაც­ვ­ლოთ, სა­დაც ლა­თი­ნუ­ რი ჰიპ­-­ჰო­პის რიტ­მი ერთ ად­გილ­ზე დგო­მის სა­შუ­ა­ლე­ბას, უბ­ რა­ლოდ, არ მოგ­ცემთ. ღა­მის ცხოვ­რე­ბა ერ­თ­გ­ვა­რი მო­თელ­ვა იქ­ნე­ბა მომ­დევ­ნო დღის მგზავ­რო­ბის­თ­ვის. და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის მომ­ დევ­ნო პუნ­ქ­ტია ქა­ლა­ქი იკა, სა­დამ­დეც ავ­ტო­ბუ­სით და­ახ­ლო­ე­ ბით 5 სა­ა­თის გზა­ა. Cruz del Sur-ის ავ­ტო­ბუ­სით იქამ­დე მგზავ­ რო­ბა 18 აშშ დო­ლა­რი და­გიჯ­დე­ბათ. სა­მა­გი­ე­როდ, წინ სუნ­თ­ქ­ ვის­შემ­კ­ვ­რე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა გე­ლო­დე­ბათ. პალპას ცენტრალური პარკი და კათედრალი, იკა

EL SEÑORÍO DE SULCO რეს­ტო­რა­ნი პირ­და­პირ ბულ­ვარ­ზე მდე­ბა­რე­ობს, კლდის თავ­ზე, რო­მე­ლიც წყნარ ოკე­ა­ნეს გა­დაჰ­ყუ­რებს. ესეც ერ­ თი დი­დი უპი­რა­ტე­სო­ბაა. აქ შე­გიძ­ლი­ათ და­ა­გე­მოვ­ნოთ ქა­ლაქ­ში ყვე­ლა­ზე გემ­რი­ე­ლი ტრა­დი­ცი­უ­ლი კერ­ძე­ბი, რომ­ ლე­ბიც ზოგ­ჯერ ეს­პა­ნუ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლოს ელე­მენ­ტე­ბი­თაა შე­ზა­ვე­ბუ­ლი. აუცი­ლებ­ლად და­სა­გე­მოვ­ნე­ბელ კერ­ძებს შო­რი­საა ციტ­რუ­სე­ბის წვე­ნით გა­ჯე­რე­ბუ­ლი უმი თევ­ზის­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი სე­ვი­ჩე, რო­მე­ლიც ყვე­ლა­ზე პრე­ტენ­ზი­უ­ლი გურ­მა­ნის გე­მოვ­ნე­ბა­საც კი და­აკ­მა­ყო­ფი­ლებს. https://www.senoriodesulco.com/

9 VOYAGER 25/2022

პერუ

უაკა­ჩი­ნა უაკა­ჩი­ნა ქა­ლაქ იკი­დან 5 კი­ლო­მეტ­რ­ში არ­სე­ბუ­ლი ზღაპ­რუ­ ლი ოაზი­სია უდაბ­ნოს შუ­ა­გულ­ში. აქ დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ გამ­ჭ­ვირ­ვა­ ლე, ფი­რუ­ზის­ფე­რი ლა­გუ­ნა, რო­მელ­საც გარს აკ­რავს პალ­მე­ბი და გი­გან­ტუ­რი ოქ­როს­ფერ­ქ­ვი­ში­ა­ნი დი­უ­ნე­ბი. უაკა­ჩი­ნა ცნო­ ბი­ლია დი­უ­ნებ­ზე ყველ­გან­მავ­ლე­ბით და უკ­ვე მი­ახ­ლო­ე­ბი­სას გა­ი­გო­ნებთ სხვა­დას­ხ­ვა­გვა­რი მან­ქა­ნე­ბის მო­ტო­რე­ბის ხმა­ ურსა და ადა­მი­ა­ნე­ბის ეგ­ზალ­ტი­რე­ბულ შე­ძა­ხი­ლებს. მზით და­ ფე­რი­ლი ოქ­როს­ფე­რი დი­უ­ნე­ბი, ეს სა­ყო­ველ­თაო მხი­ა­რუ­ლე­ბა და ოაზი­სის კონ­ტუ­რე­ბი, უკ­ვე, თქვენც ამ სა­ერ­თო რი­ტუ­ა­ლურ ფერ­ხულ­ში ჩარ­თ­ვის­კენ გან­გაწყობთ. თა­ვი, შე­იძ­ლე­ბა, ფილ­მ­ ში გე­გო­ნოთ. რო­ცა ამ ყველ­გან­მავ­ლე­ბით დი­უ­ნი­დან დი­უ­ნა­ზე გა­და­დი­ხართ, პე­რი­ო­დუ­ლად მან­ქა­ნა ჰა­ერ­ში იწე­ვა და სუნ­თ­ქ­ვა გეკ­ვ­რით. ნამ­დ­ვი­ლი ბუ­ნებ­რი­ვი „ამერიკული გო­რა­კე­ბი­ა“, ულე­ ვი ად­რე­ნა­ლი­ნის წყა­რო. ყველ­გან­მავ­ლე­ბით სე­ირ­ნო­ბის­გან გულს რო­ცა იჯე­რებთ, შე­გიძ­ლი­ათ ქვი­შის ცი­ცა­ბო ფერ­დო­ბე­ბი­დან სნო­უ­ბორ­დე­ ბით ან თხი­ლა­მუ­რე­ბით და­ეშ­ვათ. ფერ­დო­ბებ­ზე მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხ­ვა წერ­ტი­ლი­დან ჩა­მო­სუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი არი­ან შე­ ფე­ნი­ლი. სპეც­ტან­საც­მელ­ში გა­მოწყო­ბი­ლე­ბი ეშ­ვე­ბი­ან ელე­ გან­ტუ­რად, ხა­ნაც გზად ეცე­მი­ან და ისევ აგ­რ­ძე­ლე­ბენ გზას. მე­რე ისევ აუყ­ვე­ბი­ან აღ­მარ­თებს. აქ ყვე­ლა ბედ­ნი­ე­რია და უცებ ამ სა­ყო­ველ­თაო ბედ­ნი­ე­რე­ბის ნა­წი­ლად აღიქ­ვამ თავს, სულ სხვა კონ­ტი­ნენ­ტ­ზე _ ეგ­ზო­ტი­კუ­რი მცე­ნა­რე­ე­ბის და ჩი­ ტე­ბის გა­რე­მოც­ვა­ში, რაც კი­დევ და­მა­ტე­ბით გახ­ვევს თავ­ბ­რუს და რა­ტომ­ღაც თავს აბ­სო­ლუ­ტუ­რად უსაფ­რ­თხოდ გრძნობ, ყვე­ლაფ­რის­გან და ყვე­ლას­გან შორს. და მად­ლი­ე­რი ხარ უაკა­ჩი­ნა­სი, მი­სი კლი­მა­ტის და პა­ჩა მა­მა­სი, ან დე­და­მი­წის _ რო­გორც მას უწო­დე­ბენ ხოლ­მე პე­რუ­ში. რო­ცა სრი­ა­ლით და­იღ­ლე­ბით, შე­გიძ­ლი­ათ რო­მე­ლი­მე ქვი­შის ფერ­დობ­ზე მზის ჩას­ვ­ლას მი­ა­დევ­ნოთ თვა­ლი.

10 VOYAGER 25/2022

აქ ჩა­მოს­ვ­ლი­სას არ და­გა­ვიწყ­დეთ ქუ­დი და მზის სათ­ვა­ლე­ებ ­ ი, რომ უდაბ­ნოს სიცხის­გან და­ცუ­ლი იყოთ. ზოგ­ჯერ უაკა­ჩი­ნა­ში სა­ღა­მო­ო­ბით გრი­ლა და ამი­ტო­ მაც, თან იქო­ნი­ეთ თბი­ლი მო­საც­მე­ლი. სა­სურ­ვე­ლი­ა, პე­რუ­უ­ლი სო­ლე­ბიც გქონ­დეთ, რად­გან, შე­იძ­ლე­ბა, ბა­ რა­თით გა­დახ­და ყველ­გან ვერ შეძ­ლოთ. ფეხ­ზე სპორ­ ტუ­ლი ფეხ­საც­მე­ლი დაგ­ჭირ­დე­ბათ, რად­გან დი­უ­ნებ­ზე სხვა ფეხ­საც­მელ­ში სი­ა­რუ­ლი გა­გი­ჭირ­დე­ბათ.

სა­ყო­ველ­თაო მხი­ა­რუ­ლე­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, უაკა­ჩი­ნას სევ­დი­ა­ნი ლე­გენ­და უკავ­შირ­დე­ბა _ ლე­გენ­და გო­გო­ზე, რო­მელ­საც ახალ­ გაზ­რ­და ინ­კა მე­ო­მა­რი შე­უყ­ვარ­და, რო­მე­ლიც ბრძო­ლა­ში და­ი­ ღუ­პა. ამის შემ­დეგ, გო­გო დღე და ღა­მე ტი­რო­და და მი­სი ცრემ­ ლე­ბის­გან გაჩ­ნ­და ლა­გუ­ნა, სა­ნამ ერთ დღეს ერ­თ­მა მე­ო­მარ­მა არ ჩა­მო­ი­ა­რა და არ და­ი­ნა­ხა ის. შე­ში­ნე­ბუ­ლი გო­გო წყალ­ში ჩახ­ ტა და მა­ნამ არ ამო­ვი­და, სა­ნამ მე­ო­მა­რი არ წა­ვი­და. წყლი­დან ამოს­ვ­ლი­სას მიხ­ვ­და, რომ სი­რი­ნო­ზად იქ­ცა. უაკა­ჩი­ნა სწო­რედ ამ გო­გოს სა­ხე­ლია და აქა­უ­რო­ბა­საც მის პა­ტივ­სა­ცე­მად და­არ­ ქ­ვეს ეს სა­ხე­ლი. ამ­ბო­ბენ, სავ­სემ­თ­ვა­რე­ო­ბი­სას გო­გო ამო­დის ლა­გუ­ნა­დან და შეყ­ვა­რე­ბუ­ლის გა­მო აგ­რ­ძე­ლებს ტი­რილს. უაკა­ჩი­ნა­ში ნამ­დ­ვი­ლი ჰი­პუ­რი სუ­ლი ტრი­ა­ლებს. ახალ­გაზ­რ­ დე­ბიც ჰი­პებს ჰგვა­ნან _ 1960-70-იანი წლე­ბის ამე­რი­კი­დან _ ისე­თი­ვე ლა­მა­ზე­ბი და ლა­ღე­ბი _ გრძე­ლი თმე­ბით, დრე­დე­ბით, და­ხე­უ­ლი ჯინ­სე­ბით, გი­ტა­რე­ბით. აქ ყვე­ლა­ფე­რი­ა, რომ ეს ასო­ ცი­ა­ცია გა­ამ­ძაფ­როს. მათ შო­რის, თუნ­დაც ის, რომ მსურ­ვე­ლებს ღა­მის გა­თე­ვა კარ­ვებ­შიც შე­უძ­ლი­ათ _ ცხა­დი­ა, ეს კარ­ვე­ბი ძა­ ლი­ან კომ­ფორ­ტუ­ლი­ა, ორ­მა­გი სა­წო­ლე­ბით და ჰა­ე­რო­ვა­ნი მატ­ რა­სე­ბით და ბევ­რი მსურ­ვე­ლის გა­მო, დრო­უ­ლად თუ არ და­ჯავ­ შ­ნეთ, არ შეგ­ხ­ვ­დე­ბათ. რო­გორც კი ბნელ­დე­ბა, ახალ­გაზ­რ­დე­ბი გი­ტა­რე­ბით გა­მო­დი­ან და ჯგუ­ფე­ბად და­ნა­წი­ლე­ბუ­ლე­ბი, კო­ლექ­ ტი­უ­რად მღე­რი­ან.

ვი­საც კა­რავ­ში ძი­ლი არ ხიბ­ლავს, მათ აქ სას­ტუმ­რო­ე­ბის თუ ჰოს­ტე­ლე­ბის ფარ­თო არ­ჩე­ვა­ნი აქვთ.

WILD OLIVE GUEST HOUSE ესაა ლა­გუ­ნის­პი­რა კო­ლო­ნი­უ­რი ხა­ნის სახ­ლი მა­ღა­ლი ჭე­ რითა და დახ­ვე­წი­ლი დე­კო­რით. გა­რე­მო და საჭ­მე­ლი აქ გულ­გ­რილს არა­ვის და­ტო­ვებს. ძი­რი­თა­დი დამ­ს­ვე­ნებ­ლე­ბი ახალ­გაზ­რ­დე­ბი არი­ან. http://wildolivehuacachina.com

უან­კაია უაკა­ჩი­ნას შემ­დეგ შე­გიძ­ლი­ათ გა­და­ი­ნაც­ვ­ლოთ უან­კა­ი­ას რა­ი­ ონ­ში, დედაქალაქის სამ­ხ­რეთ­-აღ­მო­სავ­ლე­თით, რომ­ლის გა­ ნუ­მე­ო­რე­ბელ წყალ­ვარ­დ­ნი­ლებ­სა და ჩან­ჩ­ქე­რებ­ში შე­გიძ­ლი­ათ კა­ი­ა­კი­თაც ისე­ირ­ნოთ და იჯო­მარ­დოთ კი­დეც, თან ზურ­მუხ­ტის­ ფე­რი რიო კა­ნი­ე­ტეს გა­მა­ოგ­ნე­ბე­ლი ხე­ო­ბით დატ­კ­ბეთ. იკი­დან უან­კა­ი­ა­ში შე­გიძ­ლი­ათ წახ­ვი­დეთ ავ­ტო­ბუ­სით. მარ­შ­რუ­ ტის ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა და­ახ­ლო­ე­ბით 13-14 სა­ა­თი­ა, ხო­ლო ღი­რე­ ბუ­ლე­ბა _ 18 აშშ დო­ლა­რი. დამ­ღ­ლე­ლი გზის შემ­დეგ უან­კა­ი­ ა­ში შე­გიძ­ლი­ათ ერ­თი ღა­მე და­ის­ვე­ნოთ, სა­ნამ ჯო­მარ­დო­ბას ან კა­ი­ა­კით სე­ირ­ნო­ბას შე­უდ­გე­ბო­დეთ. აქ სას­ტუმ­რო­ე­ბის არ­ც­თუ მცი­რე არ­ჩე­ვა­ნი­ა. შე­გიძ­ლი­ათ, მა­გა­ლი­თად, HOTEL GRAN PALMA-ში დარ­ჩეთ, რო­მე­ლიც ღა­მე­ში და­ახ­ლო­ე­ბით 60 აშშ დო­ლა­რი ღირს და სა­დაც მგზავ­რო­ბით დაღ­ლი­ლი ში­ნა­ურ, მშვიდ გა­რე­მო­ში იგ­რ­ძ­ნობთ თავს. გა­ცი­ლე­ბით იაფი, ოღონდ უფ­რო ხმა­უ­რი­ან ად­გი­ლა­საა CASA HOTEL HUANCAYO, რო­მე­ლიც ღა­მე­ში და­ახ­ლო­ე­ბით 30 აშშ დო­ლა­რი და­გიჯ­დე­ბათ.

11 VOYAGER 25/2022

პერუ

ნას­კას ხა­ზე­ბი იკიდან ისე არ უნ­და წახ­ვი­დეთ, რომ ნას­კას მის­ტი­კუ­რი ტე­რი­ ტო­რი­აც არ მო­ი­ნა­ხუ­ლოთ. იუნეს­კოს მსოფ­ლიო კულ­ტუ­რის მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის ძეგ­ლის წარ­მო­მავ­ლო­ბა დღემ­დე ამო­უხ­ს­ნე­ ლია და გან­ც­ვიფ­რე­ბას იწ­ვევს. საქ­მე ისა­ა, რომ ამ ტე­რი­ტო­რი­ ა­ზე და­ტა­ნი­ლია უზარ­მა­ზა­რი ზო­მის ნა­ხა­ტე­ბი _ ცხო­ვე­ლე­ბის, ყვა­ვი­ლე­ბის, მცე­ნა­რე­ე­ბის და ან­თ­რო­პო­მორ­ფუ­ლი ფი­გუ­რე­ბის გი­გან­ტუ­რი გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბე­ბი, რო­მელ­თა და­ნახ­ვაც მხო­ლოდ ფრე­ნის დროს არის შე­საძ­ლე­ბე­ლი. იკიდან ნას­კამ­დე ავ­ტო­ბუ­სით მგზავ­რო­ბას 3 სა­ა­ თამ­დე დას­ჭირ­დე­ბა, რაც 18 აშშ დო­ლა­რამ­დე და­გიჯ­ დე­ბათ. ამის შემ­დეგ შე­გიძ­ლი­ათ პირ­და­პირ ტურ­ზე მიხ­ვი­დეთ, თუმ­ცა აქ­ვე შე­გახ­სე­ნებთ, რომ სა­სურ­ვე­ ლია ტუ­რი ორი თვით ად­რე მა­ინც და­ჯავ­შნ ­ ოთ _ ად­გი­ ლე­ბის რა­ოდ ­ ე­ნო­ბა შეზღუ­დუ­ლი­ა. 35-წუთიანი ტუ­რი წარ­სუ­ლის მის­ტი­კურ სამ­ყა­რო­ში გა­და­გიყ­ვანთ და ეს ცოცხა­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა რამ­დე­ნი­მე დღე არ მო­გას­ ვე­ნებთ.

მარ­თ­ლაც, რო­გორ მო­ა­ხერ­ხეს უძ­ვე­ლე­სი კულ­ტუ­რის წარ­მო­ მად­გენ­ლებ­მა ასე­თი უზარ­მა­ზა­რი გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბე­ბის შექ­მ­ნა უდაბ­ნო­ში იმ პი­რო­ბებ­ში, თუ­კი არ ჰქონ­დათ საფ­რე­ნი აპა­რა­ტე­ ბი? ან რა მიზ­ნით მო­ხა­ტეს ეს ტე­რი­ტო­რი­ა? მეც­ნი­ე­რე­ბი ვა­რა­უ­ დო­ბენ, რომ ეს ნა­ხა­ტე­ბი ორი ათას­წ­ლე­უ­ლის წი­ნაა შექ­მ­ნი­ლი.

300 გე­ო­მეტ­რი­უ­ლი ფორ­მა და 70 გე­ოგ­ლი­ფი მარ­თ­ლაც და­გა­ ფიქ­რებთ უცხოპ­ლა­ნე­ტე­ლე­ბის დე­და­მი­წა­ზე ვი­ზი­ტის შე­სა­ხებ.

ე. წ. ნას­კას ხა­ზე­ბის და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის შე­სა­ხებ მეც­ნი­ე­რე­ბი იმა­საც ამ­ბო­ბენ, რომ აქა­უ­რო­ბას, შე­იძ­ლე­ბა, წყალ­სა და ნა­ყო­ფი­ე­რე­ ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი რი­ტუ­ა­ლე­ბის­თ­ვის იყე­ნებ­დ­ნენ. შე­უძ­ ლე­ბე­ლი­ა, სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის წინ შექ­მ­ნილ­მა ამ ერ­თ­გ­ვარ­მა ლენ­ დარ­ტ­მა ადა­მი­ა­ნი გულ­გ­რი­ლი და­ტო­ვოს. ეს და­უ­ვიწყა­რი სი­ა­ მოვ­ნე­ბა 125 აშშ დო­ლა­რი და­გიჯ­დე­ბათ. ამის შემ­დეგ, შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბით დატ­ვირ­თუ­ლი, ნას­კა­ დან­ვე შეძ­ლებთ კი­დევ ერთ მის­ტი­კურ ქა­ლაქ­ში, ინ­ კე­ბის იმ­პე­რი­ის უძ­ვე­ლეს დე­და­ქა­ლაქ კუს­კო­ში გამ­ გ­ზავ­რე­ბას და დრო­ში ტე­ლე­პორ­ტა­ცი­ას. ავ­ტო­ბუ­სით მგზავ­რო­ბის ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა და­ახ­ლო­ე­ბით 15 სა­ა­თი­ა, ღი­რე­ბუ­ლე­ბა _ 25-40 აშშ დო­ლა­რი.

12 VOYAGER 25/2022

კუს­კო არ ვი­ცი, წი­ნას­წა­რი გან­წყო­ბის ბრა­ლია თუ არა, მაგ­რამ კუს­ კო­ში სე­ირ­ნო­ბას გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლი მის­ტი­კუ­რი გან­წყო­ბა ახ­ლავს თან. ერთ დროს ინ­კე­ბის იმ­პე­რი­ის ულა­მა­ზე­სი და წმინ­და დე­ და­ქა­ლა­ქი, ლე­გენ­დის თა­ნახ­მად, მზის ღმერ­თის, ინ­ტის, შვი­ლე­ ბი­დან ერ­თ­-ერ­თ­მა და­ა­არ­სა. კუს­კო ერ­თ­-ერ­თი უძ­ვე­ლე­სი და უდი­დე­სი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის აკ­ვა­ნი­ა. ამ ქვე­ბით მო­პირ­კე­თე­ბულ, წი­თელ­სა­ხუ­რა­ვე­ბი­ან, ერთ დროს სა­რი­ტუ­ა­ლო ქა­ლაქ­ში სი­ა­რუ­ ლი­სას, ყო­ველ ნა­ბიჯ­ზე ის­ტო­რი­ის მრა­ვა­ლი შრე გე­სა­უბ­რე­ბათ. კუს­კო­ში უხ­ვად ნა­ხავთ ყუ­თის ფორ­მის ხის ორ­ნა­მენ­ტე­ბი­ან აივ­ ნებს, რო­გო­რე­ბიც ლი­მა­შიც არის. ეს ორ­ნა­მენ­ტე­ბი რა­ტომ­ღაც თბი­ლი­სის აივ­ნებს მა­გო­ნებს. მსგავ­სე­ბა არ არის შემ­თხ­ვე­ვი­თი: ისი­ნი ის­ლა­მუ­რი არ­ქი­ტექ­ტუ­რის გავ­ლე­ნით შე­იქ­მ­ნა. ზო­გა­დად, პე­რუს კო­ლო­ნი­უ­რი ხა­ნის არ­ქი­ტექ­ტუ­რა იქ­მ­ნე­ბო­და მე-­1­6­-­დან მე-19 სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში, რო­ცა ლა­თი­ნუ­რი ამე­რი­კა ეს­პა­ნე­ლებ­მა და­იპყ­რეს. ამი­ტო­მაც აივ­ნე­ბი რე­ნე­სან­სის, ბა­რო­კოს, ნე­ოკ­ლა­ სი­ციზ­მის და ნე­ო-­ბა­რო­კოს სტი­ლებს აერ­თი­ა­ნებს და ხმელ­თა­ შუა ზღვის ქვეყ­ნე­ბის, მავ­რი­ტა­ნუ­ლი და ან­და­ლუ­სი­უ­რი სტი­ლე­ ბის გავ­ლე­ნას გა­ნიც­დის. ამ აივ­ნე­ბის დი­დი ნა­წი­ლი იუნეს­კოს მსოფ­ლიო კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის სი­ა­შია შე­ტა­ნი­ლი. მათ „ჰაერში გა­მო­კი­დე­ბულ ქუ­ჩებს“ ეძახ­დ­ნენ. რო­გორც ამ­ბო­ბენ, თავ­და­პირ­ვე­ლად ეს აივ­ნე­ბი დი­დე­ბუ­ლი ქა­ლე­ბის უცხო მზე­ რის­გან და­სა­ცა­ვად გა­მო­ი­გო­ნეს, მაგ­რამ მე­რე, რო­გორც ხდე­ბა ხოლ­მე, ამ­გ­ვა­რი აივ­ნე­ბი ჭო­რე­ბის და სა­სიყ­ვა­რუ­ლო პა­ემ­ნე­ბის ად­გი­ლად იქ­ცა. აივ­ნის წყა­ლო­ბით, ქალს შე­ეძ­ლო ეკონ­ტ­რო­ ლე­ბი­ნა მთე­ლი ქუ­ჩა, მაგ­რამ თვი­თონ უხი­ლა­ვი დარ­ჩე­ნი­ლი­ყო.

13 VOYAGER 25/2022

პერუ

მარ­თა­ლი­ა, კუს­კოს ცენ­ტ­რა­ლურ მო­ე­დან­ზე _ პლა­სა დე არ­ მას­ზე ერთ დროს ინ­კე­ბის ტაძ­რე­ბი იდ­გა, ხო­ლო მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ეს­პა­ნელ­მა კონ­კის­ტა­დო­რებ­მა კა­თო­ლი­კუ­რი ტაძ­რე­ბი ააგეს, წარ­მარ­თუ­ლი სიძ­ვე­ლის და რი­ტუ­ა­ლე­ბის სუ­ლის­კ­ვე­თე­ბა ჯე­რაც იგ­რ­ძ­ნო­ბა. კონ­კის­ტა­დო­რე­ბის ასე­ვე ულა­მა­ზეს არ­ქი­ტექ­ტუ­რას­ თან ერ­თად, მო­ედ­ნი­დან პე­რუს გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლი მთე­ბიც მო­ ჩანს. აუცი­ლებ­ლად უნ­და მო­ი­ნა­ხუ­ლოთ ბა­რო­კოს ელე­მენ­ტე­ ბით გა­ჯე­რე­ბუ­ლი კუს­კოს სა­კა­თედ­რო ტა­ძა­რიც, სა­დაც ინა­ხე­ ბა ფერ­წე­რუ­ლი ნა­მუ­შე­ვა­რი „საიდუმლო სე­რო­ბა“, რო­მელ­ზეც სე­რო­ბის მო­ნა­წი­ლე­ებს მა­გი­დის შუ­ა­ში უდ­გათ თეფ­ში შემ­წ­ვა­რი ზღვის გო­ჭით. ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბის­თ­ვის ეს არც არის გა­საკ­ვი­რი, რად­გან ზღვის გო­ჭი აქა­უ­რი ტრა­დი­ცი­უ­ლი კერ­ძე­ბის ერ­თ­-ერ­თი მთა­ვა­რი ელე­მენ­ტი­ა. კუს­კო­ში და მის შე­მო­გა­რენ­ში ბევ­რი რამ არის სა­ნა­ხა­ვი და ექ­ ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი გარ­თო­ბის უამ­რა­ვი სა­შუ­ა­ლე­ბა­ა. ამი­ტო­მაც, მი­ ზან­შე­წო­ნი­ლი­ა, თუ აქ რამ­დე­ნი­მე დღე მა­ინც დარ­ჩე­ბით _ მათ შო­რის, ზღაპ­რუ­ლი მა­ჩუ პიქ­ჩუს სა­ნა­ხა­ვად. ფო­ტო­გა­და­ღე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლებს, შე­უძ­ლი­ათ, კუს­კოს ის­ტო­რი­ ულ უბან­ში ცნო­ბი­ლი თორ­მეტ­კუთხა ქვებ­თან გა­და­ი­ღოთ სუ­რა­ თი. ეს ქვე­ბი ოდეს­ღაც ინ­კე­ბის სა­სახ­ლის კედ­ლის ნა­წი­ლი იყო. ქვა­ფე­ნი­ლი­ან და თლი­ლი ქვის­გან აგე­ბუ­ლი დახ­ვე­წი­ლი შე­ნო­ ბე­ბით მო­ფე­ნილ ქუ­ჩებ­ში აუცი­ლებ­ლად თვალ­ში მოგ­ხ­ვ­დე­ბათ პე­რუ­უ­ლი ტრა­დი­ცი­უ­ლი სა­მო­სი _ ინ­კე­ბის ჭრელ­ზო­ლე­ბი­ა­ნი ტან­საც­მე­ლი, სა­დაც წი­თე­ლი ფე­რი დო­მი­ნი­რებს _ რო­გორც მზის ნი­შა­ნი. მზის ღმერ­თის ეს შთა­მო­მავ­ლე­ბი დღემ­დე სა­უბ­ რო­ბენ კე­ჩუ­ა­ზე _ პე­რუ­ე­ლი ინ­დი­ე­ლე­ბის ენა­ზე, რო­მელ­ზეც მა­ თი იმ­პე­რი­ის ლი­დე­რე­ბი უხ­სო­ვარ დროს, პლა­სა დე არ­მას მო­ ედ­ნი­დან მი­მარ­თავ­დ­ნენ ხოლ­მე მე­ომ­რებსა და მო­სახ­ლე­ო­ბას.

კუს­კო­ში ყო­ველ ფე­ხის ნა­ბიჯ­ზე შეხ­ვ­დე­ბით სუ­ვე­ნი­რე­ბის მა­ღა­ ზი­ებს _ გან­სა­კუთ­რე­ბით სან პედ­როს სა­ხელ­გან­თ­ქ­მულ ბაზ­ რო­ბა­ზე. აქ ღი­რე­ბულ ად­გი­ლობ­რივ ნივ­თებს _ ხელ­ნა­კეთ სამ­კა­უ­ლებს თუ ხე­ლით ნაქ­სოვ ხა­ლი­ჩებს, ტან­საც­მელს თუ აქ­ სე­სუ­ა­რებს სიმ­ბო­ლურ ფა­სად შე­ი­ძენთ. აქ შე­გიძ­ლი­ათ ნა­ხოთ ალ­პა­კას ან ლა­მას ბეწ­ვის­გან ნაქ­სო­ვი ულა­მა­ზე­სი ჭრე­ლი ხა­ ლი­ჩე­ბი, სვი­ტე­რე­ბი, პონ­ჩო­ე­ბი თუ ხე­ლით ნა­ქარ­გი ჰალ­ს­ტუ­ხე­ბი ინ­კუ­რი ორ­ნა­მენ­ტე­ბით. და თუ ამა­სო­ბა­ში მოგ­შივ­დათ, აუცი­ლებ­ლად და­ა­გე­მოვ­ნეთ უგემ­რი­ე­ლე­სი ად­გი­ლობ­რი­ვი წა­სა­ხემ­სე­ბე­ლი _ შე­ბო­ლი­ლი სი­ მინ­დი ან­დე­ბის ყვე­ლით. თუ ქა­ლაქ­ში ხე­ტი­ა­ლი მოგ­ბეზ­რ­დე­ბათ, შე­გიძ­ლი­ათ, ქა­ლა­ქი­ დან და­ახ­ლო­ე­ბით 30 წუ­თის სა­ვალ­ზე, ახ­ვი­დეთ მთა­ზე, სა­დაც იესოს თეთ­რი ქან­და­კე­ბა დგას, სა­ი­და­ნაც კუს­კო ლე­გოს ქა­ლა­ ქი­ვით მო­ჩანს. თუ უფ­რო შორ მან­ძილ­ზე მგზავ­რო­ბის გან­წყო­ ბა­ზე ხართ, შე­გიძ­ლი­ათ, დი­ლი­დან სა­ღა­მომ­დე გა­ემ­გ­ზავ­როთ კუს­კო­დან არ­ც­თუ ისე შორს, ცი­სარ­ტყე­ლის­ფე­რი მთისა და ჰუ­მან­ტა­ის ტბის სა­ნა­ხა­ვად. არ და­გა­ვიწყ­დეთ თბი­ლად ჩაც­ მა _ მა­ღალ­მ­თი­ან რე­გი­ონ­ში სი­ცი­ვეა და შე­იძ­ლე­ბა თოვ­ლიც დაგ­ხ­ვ­დეთ. მათ, ვი­საც ფე­ხით სი­ა­რუ­ლი უჭირს, ან ეზა­რე­ბა, შე­უძ­ლი­ათ და­ ი­ქი­რა­ონ ვი­რი და ასე გა­ი­ა­რონ ცი­სარ­ტყე­ლის­ფე­რი მთის­კენ მი­ მა­ვა­ლი ბი­ლი­კე­ბი. მთა, მარ­თ­ლაც, შვიდ­ფე­რი ზო­ლე­ბი­თაა და­ ფე­რი­ლი. გზად აუცი­ლებ­ლად შეგ­ხ­ვ­დე­ბათ ლა­მე­ბი და ალ­პა­კე­ბი ან, სუ­ლაც, ირ­მის­მაგ­ვა­რი ვი­კუ­ნი­ე­ბი. შე­გიძ­ლი­ათ, შე­ჩერ­დეთ და მო­ე­ფე­როთ ცხო­ვე­ლებს, გა­და­ი­ღოთ სუ­რა­თე­ბი ან, უბ­რა­ლოდ, ულა­მა­ზე­სი ბუ­ნე­ბით დატ­კ­ბეთ.

14 VOYAGER 25/2022

ჰუ­მან­ტა­ის ტბა

15 VOYAGER 25/2022

პერუ

ლაშ­ქ­რო­ბის მე­ო­რე დღეს, გან­სატ­ვირ­თად, დღე ტრა­დი­ცი­ ულ სპა­ში გა­ა­ტა­რეთ. სას­ტუმ­რო PALACIO DEL INKA-ში ან INCA SPA გა­მა­ჯან­სა­ღე­ბე­ლი მა­სა­ჟი სრუ­ლი­ად და­გა­ ვიწყებთ დატ­ვირ­თულ და დამ­ღ­ლელ დღეს. მით უმე­ტეს, რომ აქა­უ­რი პრო­ცე­დუ­რე­ბი გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა სხვა ქვეყ­ნებ­ში მი­ღე­ბუ­ლი მა­სა­ჟე­ბის­გან _ რო­გორც ჩანს, ან­დე­ბის რე­გი­ ონ­ში სხვა ტექ­ნი­კას ფლო­ბენ. მე­ო­რე დღეს გა­ნახ­ლე­ბუ­ლი ენერ­გი­ით შე­გიძ­ლი­ათ ან­დებ­ ში ცხე­ნით გა­სე­ირ­ნე­ბა. რამ­დე­ნი­მე­სა­ა­თი­ა­ნი ტუ­რი სრუ­ლი­ად საკ­მა­რი­სი­ა, რომ ეს შთა­ბეჭ­ დი­ლე­ბა დიდ­ხანს გაგ­ყ­ვეთ.

თუ გა­გი­მარ­თ­ლათ და კუს­კოს ივ­ნის­ში ეწ­ვი­ეთ, მა­შინ არ გა­მო­ ტო­ვოთ ინ­ტი რა­ი­მის ად­გი­ლობ­რი­ვი დღე­სას­წა­უ­ლი. ამ დღე­ ებ­ში ისე­დაც მხი­ა­რუ­ლი ად­გი­ლობ­რი­ვი მო­სახ­ლე­ო­ბა სრულ თავ­და­ვიწყე­ბას ეძ­ლე­ვა _ ქა­ლა­ქის ქუ­ჩე­ბი ყი­ჟი­ნის, ტრა­დი­ცი­ უ­ლი ცეკ­ვე­ბის და უძ­ვე­ლე­სი ინ­კე­ბის მის­ტი­კუ­რი რი­ტუ­ა­ლე­ბის გა­ცოცხ­ლე­ბის ას­პა­რე­ზად იქ­ცე­ვა. კუს­კო­დან შე­გიძ­ლი­ათ ან­დე­ბის სოფ­ლებ­ში ვე­ლო­სი­ პე­დით ან მო­ტო­ციკ­ლე­ტით გა­ი­სე­ირ­ნოთ, პე­რუს ულა­ მა­ზე­სი ხე­დე­ბით დატ­კ­ბეთ და დრო­ში იმოგ­ზა­უ­როთ. ამ ტურს 6 სა­ა­თი დას­ჭირ­დე­ბა და და­ახ­ლო­ე­ბით 60 აშშ დო­ლა­რამ­დე და­გიჯ­დე­ბათ. გექ­ნე­ბათ ორი ალ­ტერ­ნა­ ტი­ვა დი­ლას, 8 სა­ათ­ზე გას­ვ­ლა და ნა­შუ­ადღე­ვის 2 სა­ ათ­ზე დაწყე­ბა _ არ­ჩე­ვა­ნი თქვენ­ზე­ა.

ზო­გი­ერ­თი ტუ­რის­ტუ­ლი კომ­პა­ნია დამ­ს­ვე­ნებ­ლებს სთა­ვა­ზობს პე­რუს რო­მე­ლი­მე სო­ფელ­ში, ერ­თ­-ერთ ოჯახ­ში ღა­მის გა­თე­ვას. ამ გზით, უჩ­ვე­უ­ლო შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლი და ცნო­ბის­ მოყ­ვა­რე ტუ­რის­ტი უფ­რო მეტს შე­იტყობს ად­გი­ლობ­რი­ვი ადათ­-­ წე­სე­ბის შე­სა­ხებ. ასე­თი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა ადა­მი­ანს იშ­ვი­ა­თად ეძ­ ლე­ვა და ან­დე­ბის რე­გი­ო­ნის ტრა­დი­ცი­უ­ლი ცხოვ­რე­ბის სტი­ლის

16 VOYAGER 25/2022

გა­მოც­და ნამ­დ­ვი­ლად ღირს. ამას­თა­ნა­ვე, თი­თო­ე­უ­ლი ტუ­რის­ტის ასეთ ოჯახ­ში დარ­ჩე­ნა ად­გი­ლობ­რი­ვი გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლი ოჯა­ხე­ბის ეკო­ნო­მი­უ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა­ში წვლი­ლის შე­ ტა­ნას გუ­ლის­ხ­მობს. სტუმ­რე­ბის­თ­ვის გან­საზღ­ვ­რულ ოთა­ხებს სა­გან­გე­ბოდ ამ­ზა­დე­ბენ, თუმ­ცა მათ­ში არა­ვი­თა­რი გან­სა­კუთ­ რე­ბუ­ლი პი­რო­ბე­ბი არ დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ _ ისე­თი­ვე ოთა­ხი იქ­ნე­ბა, რო­გო­რიც სახ­ლის პატ­რო­ნე­ბის, უბ­რა­ლოდ, და­ლა­გე­ბუ­ლი და სუფ­თა. ესეც ერ­თ­გ­ვა­რი გა­მოწ­ვე­ვაა გა­მორ­ჩე­უ­ლი შეგ­რ­ძ­ნე­ბე­ ბის მოყ­ვა­რუ­ლე­ბის­თ­ვის. აქა­უ­რი სახ­ლე­ბი სი­მაღ­ლით ძა­ლი­ან და­ბა­ლია და ფან­ჯ­რე­ბი ან სა­ერ­თოდ არ აქვთ ან სარ­კ­მ­ლის ზო­მის. სამ­ზა­რე­უ­ლო შე­იძ­ლე­ ბა გა­ბო­ლი­ლი დაგ­ხ­ვ­დეთ, რად­გან კერ­ძებს პირ­და­პირ ცეცხ­ლ­ზე ამ­ზა­დე­ბენ და არც ვენ­ტი­ლა­ცია აქვთ. გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ, რომ ად­გი­ლობ­რივ ოჯა­ხებ­ში, ძი­რი­თა­დად, კე­ჩუ­ა­ზე ლა­პა­რა­კო­ბენ, ცო­ტა ეს­პა­ნუ­რი იცი­ან, მაგ­რამ ინ­გ­ლი­სუ­რად თით­ქ­მის არა­ფე­რი ეს­მით. მე­ო­რე დღეს, კუს­კო­ში დაბ­რუ­ნე­ბამ­დე, შე­გიძ­ლი­ათ ერ­თი მთი­დან მე­ო­რე­ზე ზიპ­ლა­ი­ნით და­ეშ­ვათ. ჯუნ­გ­ლებ­ში ხომ ეს გან­ სა­კუთ­რე­ბით სა­სი­ა­მოვ­ნო და გა­ცი­ლე­ბით უფ­რო მის­ტი­კუ­რი­ა, ვიდ­რე ნე­ბის­მი­ერ სხვა ად­გი­ლას. ვი­საც ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი გა­მოც­დი­ლე­ბა და ად­რე­ნა­ლი­ნის გა­მო­ ყო­ფის სურ­ვი­ლი აქვს, კუს­კო­დან 10 კი­ლო­მეტ­რ­ში, ასე­ვე, შე­უძ­ ლი­ათ მო­ი­ნა­ხუ­ლონ ბა­ლა­ხის­გან დაწ­ნუ­ლი და­კი­დე­ბუ­ლი ხი­დი _ ქე­სუ­ა­ჩა­კა, რო­მე­ლიც სიგ­რ­ძით 33 მეტ­რი­ა, ხო­ლო სი­გა­ნით 1,2 მეტ­რი. ეს ხი­დი იმი­თა­ცაა უნი­კა­ლუ­რი, რომ ინ­კის პე­რი­ო­დი­ დან შე­მორ­ჩე­ნი­ლი უკა­ნას­კ­ნე­ლი ხი­დი­ა. რო­ცა გუ­ლად­მა ეს­პა­ ნე­ლებ­მა აქა­უ­რო­ბა და­იპყ­რეს, ქე­სუ­ა­ჩა­კას წი­ნა­შე მა­ინც ში­ში იპყ­რობ­დათ და მას „ეშმაკის ხი­დი“ შე­არ­ქ­ვეს. ორ კლდეს შო­ რის გაბ­მუ­ლი ხი­დი, რომ­ლის ქვე­შაც მდი­ნა­რე გა­დის, შე­სა­ხე­და­ ვად, მარ­თ­ლაც, სა­ში­შად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბა, მაგ­რამ სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში ძა­ლი­ან მყა­რი მა­სა­ლის­გა­ნაა დამ­ზა­დე­ბუ­ლი და უსაფ­რ­თხო­ა.

ვე­ლო­სი­პე­დის შემ­დეგ ამა­ზო­ნის ჯუნ­გ­ლებ­ში მო­ტო­რი­ა­ნი კა­ნო­ე­ თი გა­სე­ირ­ნე­ბა შე­უ­და­რე­ბელ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას გან­გაც­დე­ვი­ნებთ. და­ბუ­რუ­ლი ტრო­პი­კუ­ლი ტყის­პი­რას, სა­დაც მა­ი­მუ­ნე­ბის კი­ვილს ბანს მა­კა­ო­ე­ბი აძ­ლე­ვენ, უცებ თა­ვი შე­იძ­ლე­ბა იუნი­ვერ­სალ სტუ­დი­ოს თე­მა­ტურ პარ­კ­ში ან დის­ნეი ლენ­დ­ში გე­გო­ნოთ. ალ­ ბათ, სიტყ­ვე­ბით ვერც აღი­წე­რე­ბა ის გა­ოგ­ნე­ბა, რაც ად­გი­ლობ­ რი­ვი ფლო­რისა და ფა­უ­ნის და­ნახ­ვი­სას გიჩ­ნ­დე­ბათ. მე­რე უკ­ვე აღარც გიკ­ვირს პე­რუ­ე­ლი ოს­ტა­ტე­ბის ან ხე­ლო­ვა­ნე­ბის ფე­რის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი შეგ­რ­ძ­ნე­ბა, ტან­საც­მელ­ზე, კედ­ლებ­ზე თუ ხა­ ლი­ჩებ­ზე და­ტა­ნი­ლი კონ­ტუ­რე­ბი და ფე­რე­ბი თუ ფი­გუ­რე­ბი _ ეს ყვე­ლა­ფე­რი მათ ბუ­ნე­ბა­ში­ა. თუ ად­გი­ლობ­რივ გიდ­თან ერ­თად მოხ­ვ­დე­ბით, ის სა­ინ­ტე­რე­სო ინ­ფორ­მა­ცი­ას გა­გი­ზი­ა­რებთ აქა­უ­ რი სამ­კურ­ნა­ლო მცე­ნა­რე­ე­ბის შე­სა­ხებ. პე­რუ ხომ უმ­დიდ­რე­სია ხი­ლით და ისე­თი მარ­ც­ვ­ლო­ვა­ნი კულ­ტუ­რე­ბით, რო­გო­რი­ცაა ქი­ ნო­ა. გი­დი ნაკ­ლე­ბად ცნო­ბი­ლი გზე­ბით მო­გა­ტა­რებთ აქა­უ­რო­ბას და თუ გა­გი­მარ­თ­ლათ, შე­იძ­ლე­ბა იშ­ვი­ა­თი ცხო­ვე­ლე­ბიც კი ნა­ ხოთ. მაგ­რამ გზად აუცი­ლებ­ლად ნა­ხავთ ტა­ა­ტით მი­მა­ვალ ტა­ რან­ტულს, ფხი­ზელ კა­ი­მა­ნებს, უჩ­ვე­უ­ლოდ ჭრელ და გი­გან­ტურ მწე­რებს თუ ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე გომ­ბე­შო­ებს.

17 VOYAGER 25/2022

პერუ

მა­ჩუ პიქ­ჩუ ცხა­დი­ა, პე­რუ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბა არა­ფე­რია მა­ჩუ პიქ­ჩუს მო­ნა­ხუ­ ლე­ბის გა­რე­შე. რო­გორც თა­ვის დრო­ზე პაბ­ლო ნე­რუ­დამ თქვა, მა­ჩუ პიქ­ჩუს ნახ­ვის შემ­დეგ ან­ტი­კუ­რი ხა­ნის კულ­ტუ­რის ნი­მუ­შე­ ბი მუ­ყა­ოს­გან გა­კე­თე­ბუ­ლი მო­გეჩ­ვე­ნე­ბათ. მა­ჩუ პიქ­ჩუ _ ღრუბ­ ლებ­ში ჩა­კარ­გუ­ლი ქა­ლა­ქი. მა­ნამ­დე ვი­ცო­დით, რომ მა­ჩუ პიქ­ჩუ ზღვის დო­ნი­დან და­ახ­ლო­ე­ბით 2500 მეტ­რ­ზე, მთის მწვერ­ვალ­ზე, ტრო­პი­კულ ტყე­ში მდე­ბა­რე­ობს, სა­დაც სა­ოც­რად მრა­ვალ­ფე­ რო­ვა­ნი ფლო­რა და ფა­უ­ნა­ა; ვი­ცო­დით, რომ ის ინ­კე­ბის იმ­პე­ რი­ის დრო­ის ერ­თ­-ერ­თი ულა­მა­ზე­სი ქმნი­ლე­ბაა და მსოფ­ლი­ოს კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის ძეგ­ლი­ა. რო­გორც გა­ვი­გეთ, მის თავ­ზე თვით­მ­ფ­რი­ნა­ვე­ბის გა­დაფ­რე­ნა აკ­რ­ძა­ლუ­ლი­ა. მის­ტი­კუ­რი მოგ­ზა­უ­რო­ბა კუს­კო­დან იწყე­ბა. კუს­კოს რკი­ნიგ­ზის სად­გუ­რი­დან მა­ჩუ პიქ­ჩუს მი­მარ­თუ­ლე­ბით დღე­ში რამ­დენ­ჯერ­ მე გა­დის მა­ტა­რე­ბე­ლი. ვინც მა­ტა­რე­ბელ­ში უსა­დე­ნო ინ­ტერ­ნეტს ელო­დე­ბა, მო­ლო­დი­ნი გა­უც­რუვ­დე­ბა. სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში არც გჭირ­ დე­ბათ ინ­ტერ­ნე­ტი _ ფან­ჯ­რი­დან ულა­მა­ზე­სი ხე­დე­ბი გე­ლო­ დე­ბათ ან­დე­ბის მა­სი­ვის გავ­ლით, სა­დაც თი­ხის­ფერ კლდე­ებს მთებ­ზე შე­ფე­ნი­ლი პა­ტა­რა სოფ­ლე­ბი თუ ოქ­როს­ფე­რი მინ­დ­ვ­ რე­ბი ცვლის. მა­ტა­რებ­ლით მგზავ­რო­ბა და­ახ­ლო­ე­ბით 68-დან 120 აშშ დო­ლა­რამ­დე და­გიჯ­დე­ბათ _ გა­აჩ­ნია რა პა­კეტს აიღებთ _ ძი­რი­თადს თუ ყო­ველ­გ­ვა­რი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ჩათ­ვ­ლით. მგზავ­ რო­ბას და­ახ­ლო­ე­ბით სამ­სა­ათ­ნა­ხე­ვა­რი დას­ჭირ­დე­ბა, მაგ­რამ გზა­ზე არ მო­იწყენთ _ სა­უზ­მეს­თან ერ­თად პიტ­ნის ფოთ­ლე­ბის ჩა­ის მო­გარ­თ­მე­ვენ. თუ ალ­კო­ჰოლს ანი­ჭებთ უპი­რა­ტე­სო­ბას, პის­კო სა­უ­ე­რით შე­გიძ­ლი­ათ დი­ლის დაწყე­ბა. მა­ტა­რებ­ლებს პა­ ტა­რა აივ­ნე­ბიც აქვთ, სა­ი­და­ნაც ღია ცის ქვეშ შე­გიძ­ლი­ათ ადევ­ ნოთ თვა­ლი ბუ­ნე­ბას. შუ­ა­ლედ­ში მა­ტა­რე­ბელ­ში ად­გი­ლობ­რი­ვი მუ­სი­კო­სე­ბი ცოცხალ მუ­სი­კა­საც შე­ას­რუ­ლე­ბენ.

18 VOYAGER 25/2022

19 VOYAGER 25/2022

პერუ

21 მარტს და 21 სექ­ტემ­ ბერს, ორი ბუ­ნი­ო­ბი­სას, რო­ცა დღის და ღა­მის ხან­ გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა თა­ნაბ­რ­დე­ბა, მზე პირ­და­პირ ამ ქვა­ზე ის­ვე­ნებს. მას ინ­კე­ბის­თ­ ვის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი სუ­ ლი­ე­რი და ას­ტ­რო­ნო­მი­უ­ ლი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა ჰქონ­და.

კუს­კო­დან სო­ფელ აგუ­ას კა­ლი­ენ­ტე­სამ­დე ჩახ­ვალთ, სა­ი­და­ ნაც უკ­ვე ინ­კე­ბის მის­ტი­კურ ცი­ტა­დე­ლამ­დე ფე­ხით სა­ვა­ლი მან­ძი­ლი­ა. გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ, რომ შე­იძ­ლე­ბა ნე­ბის­მი­ერ დროს გაწ­ვიმ­დეს, ამი­ტო­მაც, აგუ­ას კა­ლი­ენ­ტეს­ში ყო­ველ ნა­ბიჯ­ზე იყი­დე­ბა საწ­ვი­მა­რი და აუცი­ლებ­ლად მო­ ი­მა­რა­გეთ ის, კო­კას ან პიტ­ნის ფოთ­ლე­ბის ჩა­ის­თან ერ­თად. ამის შემ­დეგ შე­გიძ­ლი­ათ, გულ­დამ­შ­ვი­დე­ბით შე­უყ­ვეთ ბი­ლიკს.

ზო­გა­დად, მა­ჩუ პიქ­ჩუს მო­სა­ნა­ხუ­ლებ­ლად სა­უ­კე­თე­სო პე­რი­ო­ დია მა­ი­სი­დან ოქ­ტომ­ბ­რამ­დე. ჩვენ იან­ვარ­ში ვი­ყა­ვით და ამი­ ტო­მაც შუა სე­ირ­ნო­ბი­სას წვი­მაც წა­მო­ვი­და. მაგ­რამ საწ­ვიმ­რებ­ მა დაგ­ვიც­ვა და გულ­მოდ­გი­ნედ გა­ვაგ­რ­ძე­ლეთ გზა. ასე­ვე, გა­ სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლი­ა, რომ უმ­ჯო­ბე­სია დი­ლი­დან გახ­ვი­დეთ _ აქა­უ­რო­ბა დი­ლის 6 სა­ათ­ზე იღე­ბა და სა­ღა­მოს 6-ის ნა­ხე­ვარ­ზე იკე­ტე­ბა. თუ­კი მა­ჩუ პიქ­ჩუს შე­სა­ფე­რის დროს, მშრალ სე­ზონ­ზე ეს­ტუმ­რე­ბით, შე­გიძ­ლი­ათ ღა­მეც გა­ა­თი­ოთ და შემ­დეგ ცხოვ­რე­ ბა­ში ყვე­ლა­ზე რო­მან­ტი­კუ­ლი მზის ამოს­ვ­ლით დატ­კ­ბეთ.

მა­ჩუ პიქ­ჩუს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე ინ­ტი­უ­ა­ტა­ნის წმინ­და ქვა ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე საკ­რა­ლუ­რი­ა. ამი­ტო­მაც, შე­ე­ცა­დეთ იპო­ვოთ ეს შთამ­ ბეჭ­და­ვი გრა­ნი­ტის ქვა, რო­მე­ლიც ცი­ტა­დე­ლის უმაღ­ლეს წერ­ ტილ­ში­ა. სა­გუ­ლის­ხ­მო­ა, რომ 21 მარტს და 21 სექ­ტემ­ბერს, ორი ბუ­ნი­ო­ბი­სას, რო­ცა დღის და ღა­მის ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა თა­ნაბ­რ­დე­ბა, მზე პირ­და­პირ ამ ქვა­ზე ის­ვე­ნებს. მას ინ­კე­ბის­თ­ვის გან­სა­კუთ­რე­ ბუ­ლი სუ­ლი­ე­რი და ას­ტ­რო­ნო­მი­უ­ლი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა ჰქონ­და. მა­ჩუ პიქ­ჩუ­ში შე­სას­ვ­ლე­ლი ბი­ლე­თი 40-დან 80 აშშ დო­ლა­რამ­დე ღირს და თუ ტუ­რის­ტუ­ლი სე­ზო­ნის დროს აპი­რებთ მის მო­ნა­ხუ­ლე­ბას, უმ­ჯო­ბე­სი­ა, ოთხი თვით ად­რე და­იჭ ­ ი­როთ თა­და­რი­გი.

აუცი­ლებ­ლად მო­ი­ნა­ხუ­ლეთ მზის ტა­ძა­რი, რო­მე­ლიც იმი­თაა უნი­კა­ლუ­რი, რომ ერ­თა­დერ­თი მო­ღუ­ნუ­ლი სტრუქ­ტუ­რით გა­მო­ ირ­ჩე­ვა. ინ­კებ­მა ის მზის სა­დი­დებ­ლად ააგეს და თუ­კი გა­ვით­ვა­ ლის­წი­ნებთ, რომ მზე ინ­კე­ბის­თ­ვის უზე­ნა­ე­სი ღვთა­ე­ბა იყო, ამ­ დე­ნად ამ ტაძ­რის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა კი­დევ უფ­რო იზ­რ­დე­ბა.

20 VOYAGER 25/2022

ANTIGUA CASONA SAN BLAS Antigua Casona San Blas დამ­ს­ვე­ნე­ბელს 26 ნო­მერს სთა­ვა­ზობს ყო­ველ­გ­ვა­რი სა­ჭი­რო კომ­ფორ­ტით. სას­ტუმ­როს ტე­რი­ტო­რი­ა­ ზე­ვე არის პა­ტიო ბუხ­რით. ის კუს­კოს მთა­ვა­რი მო­ედ­ნი­დან 700 მეტ­რ­ში მდე­ბა­რე­ობს. ირ­გ­ვ­ლივ უამ­რა­ვი ბა­რი და რეს­ტო­რა­ნი­ა. https://www.antiguacusco.com

კუს­კო ან­დე­ბის რე­გი­ო­ნის კერ­ძე­ბისა და სას­მ­ლის მრა­ვალ­ფე­ რო­ვან არ­ჩე­ვანს გთა­ვა­ზობთ თა­ვის უამ­რავ რეს­ტო­რან­სა და ბარ­ში. პე­რუ მსოფ­ლი­ოს ერ­თ­-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო სამ­ზა­რე­უ­ლოს სამ­შობ­ლო­ა. ად­გი­ლობ­რი­ვი კალ­მა­ხის­გან დამ­ზა­დე­ბულ სე­ვი­ ჩეს ვე­რა­ფე­რი შე­ედ­რე­ბა. ეგ­ზო­ტი­კუ­რი კერ­ძე­ბის და­გე­მოვ­ნე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლებს შე­უძ­ლი­ათ ალ­პა­კას წვნი­ა­ნი სტე­ი­კი გა­სინ­ჯონ. ვი­საც ბო­ლომ­დე აინ­ტე­რე­სებს პე­რუ­უ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლოს თა­ვი­სე­ ბუ­რე­ბე­ბის გა­გე­ბა, შე­უძ­ლია მი­ირ­თ­ვას ღუ­მელ­ში გა­მომ­ცხ­ვა­რი ზღვის გო­ჭი. თით­ქ­მის ყვე­ლა ძი­რი­თად კერძს აქ კარ­ტო­ფი­ლის გარ­ნი­რი მოჰ­ყ­ვე­ბა და ეს არც არის გა­საკ­ვი­რი, რად­გან პე­რუ­ში კარ­ტო­ფი­ლის 3000-ზე მე­ტი სა­ხე­ო­ბაა _ ყვე­ლა­ნა­ი­რი არო­მა­ტით და გე­მო­თი, რო­მელ­საც ხან შემ­წ­ვარს მო­გარ­თ­მე­ვენ, ხა­ნაც _ გა­მომ­ცხ­ვარს ან მო­ხარ­შულს. სა­დილ­ზე და­სა­ყო­ლებ­ლად კი, რა თქმა უნ­და, ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბი პის­კო სა­უ­ერს გვირ­ჩე­ვენ.

NOVOTEL CUSCO სას­ტუმ­რო მე-16 სა­უ­კუ­ნის შე­ნო­ბა­ში მდე­ბა­რე­ობს, მაგ­რამ ნომ­ რე­ბი თა­ნა­მედ­რო­ვე და ყო­ველ­მ­ხ­რივ აღ­ჭურ­ვი­ლი­ა. პლა­სა დე არ­მა­სი­დან რამ­დე­ნი­მე ნა­ბიჯ­ში მდე­ბა­რე­ობს. სტუმ­რე­ბის­თ­ვის აქ ორი რეს­ტო­რა­ნი მუ­შა­ობს _ ერ­თია La Cave Restaurant _ გამ­ჭ­ ვირ­ვა­ლე­სა­ხუ­რა­ვი­ა­ნი პა­ტი­ო­თი, რო­მე­ლიც თბე­ბა, სა­დაც სტუმ­ რებს სა­ერ­თა­შო­რი­სო და ად­გი­ლობ­რივ კერ­ძებს სთა­ვა­ზო­ბენ. მე­ო­რეა _ Le Cote Jardin 365. https://novotel.cuzco-hotels.com/en

SEPIA CUSCO HILTON GARDEN INN CUSCO Hilton Garden Inn Cusco დამ­ს­ვე­ნე­ბელს ქა­ლა­ქის პა­ნო­რა­მუ­ ლი ხე­დით ტკბო­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს. ის კუს­კოს ის­ტო­რი­ ულ ცენ­ტ­რ­ში მდე­ბა­რე­ობს და კუს­კოს პლა­სა დე არ­მა­სი­დან 600 მეტ­რი­თაა და­შო­რე­ბუ­ლი. სას­ტუმ­როს აქვს თა­ვი­სი რეს­ტო­რა­ნი და სა­პარ­კინ­გე ად­გი­ლი.

პე­რუ­უ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლო­თი ცნო­ბი­ლი რეს­ტო­რა­ნი „სეპია კუს­კო“ სტუმ­რებს ად­გი­ლობ­რი­ვი ეს­თე­ტი­კით ინ­ს­პი­რი­რე­ბულ ინ­ტე­რი­ ერს სთა­ვა­ზობს. ში­ნა­უ­რუ­ლი წე­სით მომ­ზა­დე­ბულ კერ­ძებ­თან ერ­თად, „სეპიაში“ სას­მ­ლის არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი არ­ჩე­ვა­ნი­ა. რეს­ ტო­რა­ნი პა­ტა­რა, მაგ­რამ ძა­ლი­ან შთამ­ბეჭ­და­ვი და სუფ­თა­ა. გან­ სა­კუთ­რე­ბით გემ­რი­ე­ლია ხრა­შუ­ნა ქათ­მის ფი­ლე ქი­ნო­ა­თი. https://www.facebook.com/sepiacusco/

https://www.hilton.com/en/hotels/cuzgigi-hilton-garden-inn-cusco

KUSHKA RESTAURANT ეს ვე­გე­ტა­რი­ა­ნუ­ლი რეს­ტო­რა­ნი პლა­სა დე არ­მას­თან მდე­ბა­ რე­ობს, მაგ­რამ ძა­ლი­ან მყუდ­რო­ა. ინ­ტე­რი­ე­რი თა­ნა­მედ­რო­ვე­ა, ფა­სე­ბი არც ისე და­ბა­ლი, თუმ­ცა ძა­ლი­ან გუ­ლუხ­ვად მო­გარ­თ­მე­ ვენ გემ­რი­ელ კერ­ძებს. გან­სა­კუთ­რე­ბით გემ­რი­ე­ლია სა­ქონ­ლის ხორ­ცის­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი ტრა­დი­ცი­უ­ლი ლო­მო სალ­ტა­დო. აქ აუცი­ლებ­ლად და­ა­გე­მოვ­ნეთ ტრა­დი­ცი­უ­ლი სას­მე­ლი ჩი­ჩა მო­ რა­და, რო­მე­ლიც ან­დე­ბის რე­გი­ო­ნის შა­ვი სი­მინ­დის­გან მზად­დე­ ბა. შე­გიძ­ლი­ათ გა­სინ­ჯოთ გემ­რი­ე­ლად შე­ზა­ვე­ბუ­ლი ტრა­დი­ცი­უ­ ლი ზღვის გო­ჭის ან ალ­პა­კას კერ­ძე­ბიც. https://www.kushka.pe/ 21 VOYAGER 25/2022

პერუ

პუ­ნო და ტი­ტი­კა­კას ტბა ინ­კე­ბის იმ­პე­რი­ის მის­ტი­კუ­რი დე­და­ქა­ლა­ქის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბის შემ­დეგ თით­ქოს ძნე­ლია რა­ი­მემ გა­გაკ­ვირ­ვოთ, მაგ­რამ ყვე­ ლა­ფე­რი წინ გაქვთ, თუ­კი გა­დაწყ­ვეტთ, რომ მო­ი­ნა­ხუ­ლოთ ტი­ ტი­კა­კას მა­გი­უ­რი ტბის გამ­ჭ­ვირ­ვა­ლე ლურ­ჯი წყა­ლი, რომ­ლის ფსკერ­ზეც მწვა­ნე ხავ­ს­მო­დე­ბუ­ლი ქვე­ბი ჩანს, ხო­ლო წყალ­ზე ლერ­წ­მის­გან დაწ­ნუ­ლი გა­სა­ო­ცა­რი კუნ­ძუ­ლე­ბი ლივ­ლი­ვებს. კუს­კო­დან დღე­ში რამ­დენ­ჯერ­მე გა­დის ავ­ტო­ბუ­სე­ბი პუ­ნოს მი­მარ­თუ­ლე­ბით. მგზავ­რო­ბას 7 სა­ა­თი დას­ჭირ­ დე­ბა და 60 აშშ დო­ლა­რი და­გიჯ­დე­ბათ. ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვი მგზავ­რო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, აჯო­ბებს, თუ­კი სა­ ღა­მოს გა­ემ­გ­ზავ­რე­ბით და დი­ლას უკ­ვე პუ­ნო­ში იქ­ ნე­ბით. ავ­ტო­ბუ­სე­ბი ძა­ლი­ან კომ­ფორ­ტუ­ლი­ა, გა­და­სა­ წე­ვი სკა­მე­ბით, ისე, რომ შე­გიძ­ლი­ათ თა­ვი­სუფ­ლად და­ი­ძი­ნოთ.

პუ­ნო ზღვის დო­ნი­დან 3827 მეტ­რის სი­მაღ­ლე­ზეა და რაც უფ­ რო მაღ­ლა ავ­დი­ო­დით, მით უფ­რო გვიძ­ლი­ერ­დე­ბო­და ჰა­ე­რის უკ­მა­რი­სო­ბის შეგ­რ­ძ­ნე­ბა და ტა­ქი­კარ­დი­ა. თა­ვი­დან ვერ ვხვდე­ ბო­დით მი­ზეზს და შემ­დეგ გაგ­ვახ­სენ­და, რომ წა­მოს­ვ­ლამ­დე რამ­დენ­ჯერ­მე, სხვა­დას­ხ­ვა ქა­ლაქ­ში გვაფ­რ­თხი­ლებ­დ­ნენ, რომ პუ­ნო­ში აუცი­ლებ­ლად თან წაგ­ვე­ღო კო­კას ფოთ­ლე­ბის ჩაი _ პრო­დუქ­ტი, რო­მე­ლიც ბევრ ქვე­ყა­ნა­ში ალ­კა­ლო­ი­დე­ბის შემ­ც­ვე­ ლო­ბის გა­მო აკ­რ­ძა­ლუ­ლი­ა. რო­გორც აღ­მოჩ­ნ­და, კო­კას ფოთ­ ლე­ბის ჩაი ამ­შ­ვი­დებს ადა­მი­ანს და გულ­სის­ხ­ლ­ძარ­ღ­ვ­თა სის­ტე­ მის ნორ­მა­ლურ მუ­შა­ო­ბას უწყობს ხელს. პუ­ნო­ში თბი­ლი ტან­საც­მე­ლიც უნ­და იქო­ნი­ოთ, რომ ღა­მე სი­ცი­ვის­ გან არ გა­ი­ყი­ნოთ, თუმ­ცა დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში სიცხე­ა. გა­ნუ­მე­ ო­რე­ბე­ლი სი­ლა­მა­ზის გარ­და, აქა­უ­რო­ბა ად­გი­ლობ­რი­ვი ადა­მი­ა­ ნე­ბის _ ურო­სის ტო­მე­ბის ინ­დი­ე­ლე­ბის სტუ­მარ­თ­მოყ­ვა­რე­ო­ბით

22 VOYAGER 25/2022

და სი­ხა­ლა­სით გა­მო­ირ­ჩე­ვა. ან­დე­ბის რე­გი­ო­ნის გად­მო­ცე­მე­ბის თა­ნახ­მად, ტი­ტი­კა­კა მზის ღმერ­თის და­ბა­დე­ბის ად­გი­ლი­ა. შე­იძ­ ლე­ბა ამი­ტო­მა­ცაა სამ­ხ­რეთ ამე­რი­კის სა­ფი­რო­ნის­ფერ­წყ­ლი­ა­ნი ყვე­ლა­ზე დი­დი და ღრმაწყ­ლო­ვა­ნი ტბა ასე­თი მა­გი­უ­რი. აქა­უ­რო­ბის მთა­ვა­რი სა­ოც­რე­ბა კი სწო­რედ მო­ლივ­ლი­ვე კუნ­ძუ­ ლე­ბი­ა, რომ­ლე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა შე­გიძ­ლი­ათ მო­ტო­რი­ა­ნი კა­ტე­ რით, ლერ­წ­მის­გან დაწ­ნუ­ლი ე.წ. წყლის ტაქ­სით, ბალ­სა­თი, ან, თუ­კი უფ­რო ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი შეგ­რ­ძ­ნე­ბე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლი ხართ _ 55 აშშ დო­ლა­რად და­ი­ქი­რა­ვეთ კა­ი­ა­კი. ნე­ბის­მი­ერ შემ­თხ­ვე­ვა­ ში წყლის ტრან­ს­პორტს უძ­ვე­ლე­სი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ა­ში მიჰ­ყავ­ხართ, ასე გგო­ნი­ათ, თით­ქოს დრო გა­ჩერ­და, რად­გან აქ ადა­მი­ა­ნე­ბი ისევ უძ­ვე­ლეს ტრა­დი­ცი­ებს მის­დე­ვენ. მაგ­რამ უფ­რო სწო­რი იქ­ ნე­ბა, თუ ვიტყ­ვით, რომ ამ გა­რე­მო­ში დრო არ არ­სე­ბობს, რად­ გან სხვა რით უნ­და აიხ­ს­ნას დღე­ვან­დე­ლი პერ­ს­პექ­ტი­ვი­დან სამ­ ყა­როს მი­მართ უაღ­რე­სად ეკო­ე­თი­კუ­რი მიდ­გო­მა.

ურო­სის ტო­მე­ლე­ბის ეს საცხოვ­რე­ბე­ლი კუნ­ძუ­ლე­ბი ტო­ტო­რას ლერ­წ­მე­ბის­გა­ნაა დაწ­ნუ­ლი და აგე­ბუ­ლი. ტო­ტო­რას ლერ­წა­მი ტი­ტი­კა­კას ნა­პი­რებ­ზე იზ­რ­დე­ბა. თა­ნა­მედ­რო­ვე არ­ქი­ტექ­ტუ­რის­ თ­ვის გლო­ბა­ლუ­რი კა­ტაკ­ლიზ­მე­ბის პი­რო­ბებ­ში სა­ნატ­რე­ლია ურო­სე­ბის უძ­ვე­ლე­სი ტო­მე­ბის კრე­ა­ტი­უ­ლო­ბა, რო­მე­ლიც ერ­თი მხრივ, მი­წის­ძ­ვ­რა­მე­დე­გია და, იმავ­დ­რო­უ­ლად, ბუ­ნებ­რი­ვი ნარ­ ჩე­ნე­ბის ხე­ლახ­ლა გა­და­მუ­შა­ვე­ბას ით­ვა­ლის­წი­ნებს. მით უმე­ტეს, ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბი ტო­ტო­რას ლერ­წ­მით არა მხო­ლოდ კუნ­ძუ­ ლებს წნა­ვენ, არა­მედ მის­გან ჩა­ი­საც ამ­ზა­დე­ბენ და წვნი­ან კერ­ ძ­საც. რო­გორც ამ­ბო­ბენ, ამ­გ­ვა­რი კუნ­ძუ­ლე­ბის აგე­ბა ოდეს­ღაც თავ­დაც­ვის მიზ­ნით და­იწყეს, რად­გან მტრის თავ­დას­ხ­მის საფ­რ­ თხის შემ­თხ­ვე­ვა­ში ისი­ნი კუნ­ძუ­ლი­ა­ნად გა­ნე­რი­დე­ბოდ­ნენ აქა­ უ­რო­ბას. ამავ­დ­რო­უ­ლად, ამ კუნ­ძუ­ლე­ბის ყუ­რე­ბი­სას თა­ნა­მედ­ რო­ვე მსოფ­ლი­ო­ში ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის გა­და­ნა­წი­ლე­ბის და ზო­გი­ერ­ თი გა­ნუ­ვი­თა­რე­ბე­ლი სა­ხელ­მ­წი­ფოს იმ­პე­რი­უ­ლი სწრაფ­ვა სრუ­ ლი­ად აბ­სურ­დუ­ლად და სა­სა­ცი­ლოდ გეჩ­ვე­ნე­ბათ. სწო­რედ ამ გა­გე­ბით არ არ­სე­ბობს დრო ტი­ტი­კა­კას მო­ტივ­ტი­ვე კუნ­ძუ­ლებ­ზე.

23 VOYAGER 25/2022

პერუ

რო­დე­საც ტო­ტო­რას ლერ­წ­მის­გან დამ­ზა­დე­ბულ ზე­და­პირ­ზე და­ დი­ხართ, ასე გგო­ნი­ათ, მი­წა ფეხ­ქ­ვეშ გა­მო­გეც­ლე­ბათ და მთე­ლი კუნ­ძუ­ლიც ოდ­ნავ მოძ­რა­ობს. მაგ­რამ კუნ­ძუ­ლე­ბი ძა­ლი­ან მყა­რი და სან­დოა და სა­უ­კუ­ნე­ე­ბი­თაა გა­მოც­დი­ლი. აშ­კა­რა­ა, რომ ად­გი­ლობ­რი­ვი ურო­სის ტო­მე­ბი უმ­ცი­რე­სით კმა­ ყო­ფილ­დე­ბი­ან _ მათ­თ­ვის საკ­მა­რი­სია ჰქონ­დეთ სა­ხუ­რა­ვი და საჭ­მე­ლი. სა­მა­გი­ე­როდ, ისი­ნი იშ­ვი­ა­თი სი­ლა­მა­ზის ხელ­ნა­ კეთ ნივ­თებს ქმნი­ან, რომ­ლებ­საც აქაც და ქა­ლა­ქის ხელ­ნა­კე­ თი ნივ­თე­ბის მა­ღა­ზი­ებ­ში ყი­დი­ან. ხში­რად და­ი­ნა­ხავთ მა­თი­ვე დამ­ზა­დე­ბულ ტრა­დი­ცი­ულ ტან­საც­მელ­ში გა­მოწყო­ბი­ლებს _ რო­გორ და­ა­ტა­რე­ბენ შრე­ე­ბად მორ­გე­ბულ ფე­რად ტან­საც­მელ­ ში გა­მოწყო­ბი­ლი ქა­ლე­ბი ბავ­შ­ვებს ზურ­გით და რო­გორ ჰყავთ ისი­ნი ტან­ზე ნაჭ­რით და­მაგ­რე­ბუ­ლი, რომ ხე­ლე­ბით ტვირ­თი წა­მო­ი­ღონ. რო­გორც აღ­მოჩ­ნ­და, კონ­კ­რე­ტუ­ლი ფე­რის ტან­საც­ მელს კონ­კ­რე­ტუ­ლი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა აქვს. ეს ყვე­ლა­ფე­რი მა­თი გან­წყო­ბა­სა­ვით და ტი­ტი­კა­კას შე­მო­გა­რე­ნი­ვით ნა­თე­ლი და

ფე­რა­დი­ა. მა­თი შე­მო­სავ­ლის ძი­რი­თა­დი წყა­რო თევ­ზ­ჭე­რა და ხელ­ნა­კე­თი ნივ­თე­ბი­ა, რა­საც ტუ­რიზ­მიც ემა­ტე­ბა. აქ მო­სულ ტუ­რის­ტებს ურო­სე­ბი ად­გი­ლობ­რი­ვი კერ­ძე­ბით უმას­პინ­ძ­ლ­დე­ ბი­ან. ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე და გა­ბე­დულ სტუმ­რებს შე­უძ­ლი­ათ თო­ ლი­ე­ბის­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი კერ­ძიც და­ა­გე­მოვ­ნონ. უფ­რო ნაკ­ ლე­ბად ეგ­ზო­ტი­კუ­რის მოყ­ვა­რუ­ლე­ბი თევ­ზის კერ­ძ­საც დას­ჯერ­ დე­ბი­ან. საჭ­მ­ლის მო­სამ­ზა­დებ­ლად ცეცხლს ქვებ­ზე აჩა­ღე­ბენ, რომ კუნ­ძულ­ზე ხან­ძა­რი არ გაჩ­ნ­დეს, რა­მაც შე­იძ­ლე­ბა დი­დი გან­საც­დე­ლი მო­უ­ტა­ნოს მათ. ქა­ლე­ბი ალ­პა­კას და ლა­მას ბეწ­ ვის­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი ძა­ფე­ბის­გან კო­ნუ­სის ფორ­მის ქუ­დებს და პონ­ჩო­ებს ქსო­ვენ, ხა­ნაც ხა­ლი­ჩებ­ზე ქარ­გა­ვენ ინ­კე­ბის მი­ თო­ლო­გი­ი­დან ულა­მა­ზეს სცე­ნებს. მახ­სოვს ერ­თი ქა­ლი პა­ჩა მა­მას, ანუ უზე­ნა­ე­სი ქალ­ღ­მერ­თის გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბას ქარ­გავ­და ხა­ლი­ჩა­ზე. პა­ჩა მა­მა დე­და­მი­წა­ა, რო­მელ­საც აქ ძა­ლი­ან ხში­ რად ახ­სე­ნე­ბენ და თა­ვი­ან­თი საქ­მით პა­ტივ­საც მი­ა­გე­ბენ მას. სხვაგ­ვა­რად ხომ შე­უძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბო­და ასე­თი ეკო­ე­თი­კუ­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა გა­რე­მოს მი­მართ.

MOJSA რეს­ტო­რა­ნი სტუმ­რებს პე­რუ­უ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლოს ფარ­თო არ­ჩე­ვანს სთა­ვა­ზობს. მი­სი ად­გილ­მ­დე­ბა­რე­ო­ბაც შთამ­ბეჭ­ და­ვია _ ის მთა­ვარ მო­ე­დანს გად­მოჰ­ყუ­რებს. გან­სა­კუთ­ რე­ბით და­სა­გე­მოვ­ნე­ბე­ლია ად­გი­ლობ­რი­ვი ორა­გუ­ლის­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი კერ­ძე­ბი. სა­ლა­თე­ბის ინ­გ­რე­დი­ენ­ტე­ბის შერ­ ჩე­ვა თა­ვად შე­გიძ­ლი­ათ. კერ­ძე­ბამ­დე მო­გარ­თ­მე­ვენ ან­დე­ ბის რე­გი­ო­ნის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბელ უგემ­რი­ე­ლეს პურსა და ზე­თის­ხილს. https://www.facebook.com/mojsarestaurant/

LA TABLE DEL INCA

გემ­რი­ე­ლი სა­უზ­მე კერ­ძე­ბის გარ­და იშ­ვი­ა­თი ტრო­პი­კუ­ლი ხი­ ლის ფარ­თო არ­ჩე­ვან­საც გუ­ლის­ხ­მობს. ერ­თი ღა­მის ღი­რე­ ბუ­ლე­ბა 48 აშშ დო­ლა­რი­ა.

რეს­ტო­რა­ნი გა­მორ­ჩე­ულ ფი­უ­ჟენ­-­კერ­ძებს ამ­ზა­დებს. ის ქა­ ლა­ქის ცენ­ტ­რის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ხმა­უ­რის­გან მო­ შო­რე­ბით მდე­ბა­რე­ობს. სა­გუ­ლის­ხ­მო­ა, რომ მის ინ­ტე­რი­ერ­ ში ად­გი­ლობ­რი­ვი მხატ­ვ­რე­ბის ნა­მუ­შევ­რე­ბია გა­მო­ფე­ნი­ლი, რომ­ლე­ბიც შე­გიძ­ლი­ათ კერ­ძე­ბის მომ­ზა­დე­ბამ­დე და­ათ­ვა­ ლი­ე­როთ. ევ­რო­პუ­ლი გე­მო­თია გა­ზა­ვე­ბუ­ლი ტრა­დი­ცი­უ­ლი პე­რუ­უ­ლი კერ­ძი ლო­მო სალ­ტა­დო, რო­მე­ლიც შემ­წ­ვა­რი სა­ქონ­ლის ხორ­ცის­გან, კარ­ტო­ფი­ლი­სა და ჩი­ლის­გან მზად­ დე­ბა. ასე­ვე, გირ­ჩევთ, აუცი­ლებ­ლად გა­სინ­ჯოთ ქი­ნო­ას რი­ზო­ტო. ალ­პა­კას კარ­პა­ჩო უაკა­ტა­ით უფ­რო გა­ბე­დუ­ლი სტუმ­რე­ბის­თ­ვი­სა­ა, ვი­საც ეგ­ზო­ტი­კუ­რი კერ­ძე­ბი ხიბ­ლავს. ბო­ლოს კი შე­გიძ­ლი­ათ, უგემ­რი­ე­ლე­სი ფრან­გუ­ლი დე­სერ­ ტით და­ამ­თავ­როთ. მე ტარტ ტა­ტენს გირ­ჩევ­დით.

https://www.hhp.com.pe/en/hotel-hacienda-plaza-de-ar

https://www.facebook.com/latabledelinca

HOTEL HACIENDA PLAZA DE ARMAS სას­ტუმ­რო პუ­ნოს ის­ტო­რი­ულ ცენ­ტ­რ­ში, მთა­ვარ მო­ე­დან­ზე მდე­ბა­რე­ობს. სას­ტუმ­რო იმი­თა­ცაა გა­მორ­ჩე­უ­ლი, რომ ის ტი­ ტი­კა­კა­დან მან­ქა­ნით 5 წუ­თის სა­ვალ­ზე­ა. მის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე მან­ქა­ნე­ბის გა­სა­ჩე­რე­ბე­ლი ად­გი­ლი­ცა­ა. ნომ­რე­ბის იატა­კი მორ­თუ­ლია ად­გი­ლობ­რი­ვი ხე­ლით ნაქ­სო­ვი ხა­ლი­ჩე­ბით და ულა­მა­ზე­სი ხელ­ნა­კე­თი ხის ავე­ჯით.

SOL PLAZA HOTEL ეს სას­ტუმ­როც ქა­ლა­ქის მთა­ვარ მო­ე­დან­ზე, პუ­ნოს გუ­ლის­ გულ­ში­ა. ნომ­რე­ბის ინ­ტე­რი­ე­რი ად­გი­ლობ­რი­ვი ფოლ­კ­ლო­ რუ­ლი თე­მა­ტი­კი­თაა შთა­გო­ნე­ბუ­ლი. სტუმ­რე­ბის­თ­ვის აქ ჟან­გ­ბა­დის მა­რა­გიც აქვთ _ მათ­თ­ვის, ვის­თ­ვი­საც ამ­სი­მაღ­ ლე­ზე ყოფ­ნა ჰა­ე­რის უკ­მა­რი­სო­ბას გან­სა­კუთ­რე­ბით გა­უ­საძ­ ლისს ხდის. სა­ღა­მო­ო­ბით სას­ტუმ­როს რეს­ტო­რა­ნი ად­გი­ლობ­რივ და სა­ ერ­თა­შო­რი­სო კერ­ძებ­საც გთა­ვა­ზობთ. ოთა­ხებ­ში გათ­ბო­ბაც არის, რად­გან ღა­მით პუ­ნო­ში ხში­რად ცი­ვა. ერ­თი ღა­მის ფა­სი 50 აშშ დო­ლა­რი­ა. https://solplazahotel.com/en/home/

24 VOYAGER 25/2022

არეკიპას მთავარი მოედანი და საკათედრო ტაძარი

არე­კი­პა პე­რუს მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბის კი­დევ ერ­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი წახ­ ნა­გი არის არე­კი­პა _ მე-12 სა­უ­კუ­ნე­ში და­არ­სე­ბუ­ლი ქა­ლა­ქი. პუ­ ნო­დან არე­კი­პა­ში მოხ­ვედ­რის სა­უ­კე­თე­სო გზაა ავ­ტო­ბუ­სი, რო­ მე­ლიც 28 აშშ დო­ლა­რი და­გიჯ­დე­ბათ და გზა­ში 6 სა­ა­თის გა­ტა­რე­ ბა მო­გი­წევთ. მაგ­რამ ავ­ტო­ბუ­სე­ბი აქაც ძა­ლი­ან კომ­ფორ­ტუ­ლია და გზად უპ­რობ­ლე­მოდ მო­ა­ხერ­ხებთ სა­ვარ­ძ­ლებ­ზე და­ძი­ნე­ბას. ამ­ბო­ბენ, რო­ცა ინ­კე­ბის დი­დი არ­მია თა­ვი­ან­თი მხე­დარ­თ­მ­თავ­ რის მე­თა­უ­რო­ბით ახა­ლი მი­წე­ბის აღ­მო­სა­ჩე­ნად დღე­ვან­დე­ლი არე­კი­პას _ იმ დროს კი და­უ­სახ­ლე­ბელ ტე­რი­ტო­რი­ას მო­ად­გა, აქა­უ­რი ბუ­ნე­ბის სი­ლა­მა­ზემ იმ­დე­ნად მო­ხიბ­ლა, რომ თა­ვის ქვე­ შევ­რ­დო­მებს უთხ­რა _ „არე-კიპეი“, ანუ კე­ჩუ­ა­დან რომ ვთარ­გ­ მ­ნოთ, აქ დავ­რ­ჩე­თო. ქა­ლა­ქი თეთ­რი ვულ­კა­ნუ­რი ქვის­გა­ნაა ნა­ შე­ნე­ბი, რაც იმა­ზე მი­ა­ნიშ­ნებს, რომ აქ ბევ­რი ვულ­კა­ნი­ა. ალ­ბათ, ამი­ტო­მა­ცა­ა, რომ ქა­ლაქ­ში ორ­სარ­თუ­ლი­ან სახ­ლებ­ზე მა­ღალ შე­ნო­ბებს, პრაქ­ტი­კუ­ლად, ძნე­ლად თუ ნა­ხავთ. არე­კი­პას მეტ­სა­ ხე­ლიც აქვს _ თეთ­რი ქა­ლა­ქი. ვულ­კა­ნუ­რი ქვის­გან არის ნა­გე­ბი ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რა­ლუ­რი ნა­წი­ლი _ კო­ლო­ნი­უ­რი ხა­ნის არ­ქი­ტექ­ ტუ­რის ნი­მუ­შე­ბი. ქა­ლა­ქის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბის სა­უ­კე­თე­სო გზა მა­ ინც ფე­ხით სი­ა­რუ­ლი­ა, მით უმე­ტეს, თა­ვი­სუფ­ლად შე­გიძ­ლი­ათ ქა­ლა­ქის ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბის ფე­ხით შე­მოვ­ლა. შე­გიძ­ლი­ათ უმან­ქა­ნო, ოქ­როს­ფერ­ქ­ვა­ფე­ნი­ლი­ან ვიწ­რო ქუ­ჩებს გა­უყ­ვეთ და თვა­ლი ადევ­ნოთ ფე­რად სახ­ლებს. ულა­მა­ზე­სია არე­კი­პის მთა­ვა­რი მო­ე­და­ნი, რო­მე­ლიც იუნეს­კოს მსოფ­ლიო კულ­ტუ­რის მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის ძეგ­ლა­დაა აღი­ა­რე­ბუ­ ლი. არე­კი­პის ის­ტო­რი­ას გთა­ვა­ზობთ ან­დე­ბის რე­გი­ო­ნის სიწ­ მინ­დე­ე­ბის მუ­ზე­უ­მი, სა­დაც ინა­ხე­ბა ახალ­გაზ­რ­და ინ­კა გო­გო­ნას გაქ­ვა­ვე­ბუ­ლი სხე­უ­ლი, რო­მე­ლიც მე-15 სა­უ­კუ­ნე­ში ამ­პა­ტოს ჩამ­

წმინდა ავგუსტინეს ტაძრის ფასადი არეკიპაში

ქ­რალ ვულ­კანს შეს­წი­რეს მსხვერ­პ­ლად. გო­გო­ნას, პი­რო­ბი­თად, „ხუანიტა“ შე­არ­ქ­ვეს. ხუ­ა­ნი­ტამ­დე რამ­დე­ნი­მე მკრთა­ლად გა­ნა­ თე­ბუ­ლი ოთა­ხი უნ­და გა­ი­ა­როთ, რი­თაც თით­ქოს გამ­ზა­დე­ბენ იმის­თ­ვის, რი­სი ნახ­ვაც მო­გი­წევთ. მარ­თა­ლი გითხ­რათ, საკ­მა­ ოდ შემ­ზა­რა­ვი სა­ნა­ხა­ვია ეს ექ­ს­პო­ნა­ტი _ თუ­კი ასე შე­იძ­ლე­ბა ვუ­წო­დოთ და რა­ო­დენ ირო­ნი­უ­ლიც არ უნ­და იყოს, მი­სი ექ­ს­პო­ ნი­რე­ბის ფაქ­ტი სა­ერ­თოდ უგუ­ლე­ბელ­ყოფს ადა­მი­ა­ნის პრი­ვა­ ტუ­ლო­ბის უფ­ლე­ბას. უფ­რო დი­დი სი­ა­მოვ­ნე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მოგ­გ­ ვა­როთ ალ­პა­კე­ბის ზო­ო­პარ­კის მო­ნა­ხუ­ლე­ბამ, სა­დაც შე­გიძ­ლი­ ათ მო­ე­ფე­როთ და გა­მოკ­ვე­ბოთ ისი­ნი. ასე­ვე, და­ათ­ვა­ლი­ე­როთ და შე­ი­ძი­ნოთ ალ­პა­კას ბეწ­ვის­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი სა­მო­სი.

25 VOYAGER 25/2022

პერუ

ZIGZAG RESTAURANT

არე­კი­პა პე­რუ­უ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის კლა­სი­კო­სის, მა­ რიო ვარ­გას ლი­ო­სას და­ბა­დე­ბის ად­გი­ლი­ცაა _ აქ­ვეა მი­სი მუ­ზე­უ­მი და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მოყ­ვა­რუ­ლებს შე­ უძ­ლი­ათ მი­სი მო­ნა­ხუ­ლე­ბა. არე­კი­პის ქუ­ჩე­ბი, ლი­მას მსგავ­სად, მი­სი რო­მა­ნე­ბის მოქ­მე­დე­ბის ას­პა­რე­ზი­ა.

არე­კი­პიდან 20 წუ­თის სა­ვალ­ზე არის ად­გი­ლი, სა­დაც შე­გიძ­ლი­ ათ, მდი­ნა­რე­ზე ჯო­მარ­დო­ბით ისი­ა­მოვ­ნოთ. გირ­ჩევ­ნი­ათ, დი­ ლას გას­ვ­ლა, რომ გზად ვულ­კა­ნე­ბიც და­ათ­ვა­ლი­ე­როთ და თუ­კი გა­გი­მარ­თ­ლებთ, ელე­გან­ტუ­რი ვი­კუ­ნი­ე­ბიც ნა­ხოთ. თან იქო­ნი­ეთ თბი­ლი ტან­საც­მე­ლი, რად­გან დი­ლას აქაც ცი­ვა. ჯო­მარ­დო­ბი­სას მდი­ნა­რე ჩი­ლის ხე­ო­ბა­ში შე­გიძ­ლი­ათ ან­დე­ბის რე­გი­ო­ნის გა­ნუ­ მე­ო­რე­ბე­ლი ბუ­ნე­ბის სი­ლა­მა­ზით დატ­კ­ბეთ. ხელ­მი­საწ­ვ­დო­მია რამ­დე­ნი­მე პა­კე­ტი _ იმის მი­ხედ­ვით, თუ რამ­დე­ნად გრძე­ლი მან­ძი­ლის გავ­ლა გსურთ. სუნ­თ­ქ­ვის­შემ­კ­ვ­რელ ემო­ცი­ებს იწ­ვევს კოლ­კის კა­ნი­ონ­ზე ჯო­მარ­დო­ბა. ეს ტუ­რი იწყე­ბა მშვი­დად, რომ მო­ნა­წი­ლე­ე­ბი ნელ­-­ნე­ლა მი­ეჩ­ვი­ონ მდი­ნა­რეს და წო­ნას­წო­რო­ ბა შე­ი­ნარ­ჩუ­ნონ მცი­რე სიჩ­ქა­რით, მაგ­რამ სიჩ­ქა­რე თან­და­თან იმა­ტებს. თან ამ დროს ჩი­ლი­ნის ხე­ო­ბის სიმ­წ­ვა­ნით ტკბე­ბით და ამ მხრი­ვაც გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლია მდი­ნა­რე­ზე ჯო­მარ­დო­ბის გა­მოც­ დი­ლე­ბა. ტურ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა და­ახ­ლო­ე­ბით 60 აშშ დო­ლა­რი და­გიჯ­დე­ბათ და სრუ­ლი­ად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი პერ­ს­პექ­ტი­ვი­დან გა­ ეც­ნო­ბით არე­კი­პის ლან­დ­შაფტს.

პე­რუს სამ­ხ­რეთ ამე­რი­კის კუ­ლი­ნა­რი­ულ დე­და­ქა­ლაქს ეძა­ ხი­ან. ქვეყ­ნის სა­უ­კე­თე­სო რეს­ტორ­ნებს შო­რის ნამ­დ­ვი­ლად არის ეს ორ­სარ­თუ­ლი­ა­ნი რეს­ტო­რა­ნი „ზიგზაგი“. შე­ნო­ბა კო­ლო­ნი­უ­რი პე­რი­ო­დი­საა და მას ულა­მა­ზე­სი ვიტ­რა­ჟი ამ­ შ­ვე­ნებს. სა­გუ­ლის­ხ­მო­ა, რომ რეს­ტორ­ნის დახ­ვე­უ­ლი კი­ბე გუს­ტავ ეიფე­ლის დი­ზა­ი­ნი­თაა შექ­მ­ნი­ლი. აუცი­ლებ­ლად უნ­და გა­სინ­ჯოთ სა­მი ხორ­ცის და­ფა _ ცხვრის, სა­ქონ­ლის და ალ­პა­კას. ამ ყვე­ლა­ფერს მო­უხ­დე­ბა რა­ტა­ტუ­ის სა­ლა­თა. ცხი­მის გა­ნე­იტ­რა­ლე­ბის სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბად კი კო­კა-­ კო­ლას ად­გი­ლობ­რი­ვი ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა _ ინ­კა კო­ლა მო­გევ­ ლი­ნე­ბათ. https://zigzagrestaurant.com/en/zig-zag-en

26 VOYAGER 25/2022

CASA ANDINA სას­ტუმ­რო­ე­ბის ამ ქსელს სა­მი სას­ტუმ­რო აქვს არე­კი­პის სხვა­დას­ხ­ვა ად­გი­ლას და სტუმ­რებს მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის ნომ­რებსა და მომ­სა­ხუ­რე­ბას სთა­ვა­ზობს შე­და­რე­ბით ხელ­ საყ­რელ ფა­სად. სას­ტუმ­როს სა­მი­ვე ფი­ლი­ა­ლი ქა­ლა­ქის სა­ უ­კე­თე­სო ნა­წილ­ში­ა. ფა­სე­ბი 60-დან 110 აშშ დო­ლა­რამ­დე მერ­ყე­ობს. ამი­ტო­მაც, მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია წი­ნას­წარ, თუნ­დაც ორი თვით ად­რე და­ჯავ­შ­ნა. https://www.casa-andina.com/en/destinations/arequipa/hotels/casa-andina-standard-arequipa

არე­კი­პი­დან გარ­თო­ბის გა­რე­შე არ უნ­და წახ­ვი­დეთ, რად­ გან ამ ქა­ლაქ­ში მთელ პე­რუ­ში ყვე­ლა­ზე კარ­გი ღა­მის ცხოვ­ რე­ბა­ა. ღა­მე შე­გიძ­ლი­ათ, ად­გი­ლობ­რი­ვი­ვით, ბა­რე­ბით და­იწყოთ. შე­გიძ­ლი­ათ პე­რუს ტრა­დი­ცი­უ­ლი სას­მე­ლე­ბის უამ­რა­ვი ნა­ირ­სა­ხე­ო­ბი­დან სა­სურ­ვე­ლი შე­არ­ჩი­ოთ; ან თუ­კი ჯერ არ გა­გი­სინ­ჯავთ ად­გი­ლობ­რი­ვი ალ­კო­ჰო­ლი, შე­იძ­ლე­ბა აქ აღ­მო­ა­ჩი­ნოთ მო­მა­ვალ­ში რჩე­უ­ლი სას­მე­ლი. აქა­ურ ბა­ რებ­ში ხში­რად გა­და­აწყ­დე­ბით ცოცხა­ლი მუ­სი­კის კონ­ცერ­ ტებს, ხო­ლო მუ­სი­კა­ლუ­რი ჟან­რე­ბი­დან ყვე­ლა­ზე ხში­რია რო­კი და რე­გე­ი.

WILD ROVER გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მხი­ა­რუ­ლე­ბაა ჰოს­ტელ Wild Rover-ის ბარ­ში, სა­დაც მხი­ა­რუ­ლი და პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი ბარ­მე­ნე­ბი ლა­მა­ზად და სწრა­ფად ემ­სა­ხუ­რე­ბი­ან სტუმ­რებს. ეს არე­კი­ პის ხმა­უ­რითა და სი­ცოცხ­ლით სავ­სე ირ­ლან­დი­უ­რი პა­ბი­ა. აქა­უ­რო­ბის სტუმ­რე­ბი, ძი­რი­თა­დად, ახალ­გაზ­რ­დე­ბი არი­ან, რომ­ლე­ბიც აქ კლუბ­ში გარ­თო­ბამ­დე მო­დი­ან გან­წყო­ბის ასა­მაღ­ლებ­ლად.

LA HOSTERÍA ესაა ბუ­ტიკ­-­სას­ტუმ­რო, რო­მელ­საც კო­ლო­ნი­უ­რი პე­რი­ო­დის ულა­მა­ზე­სი ში­და ეზო აქვს. შე­ნო­ბის ფა­სადს ძვე­ლი თა­ღე­ბი და ყვა­ვი­ლე­ბით ლა­მა­ზად მორ­თუ­ლი კედ­ლე­ბი ამ­შ­ვე­ნებს. შე­იძ­ლე­ბა, უცებ გე­გო­ნოთ, რომ ძველ დრო­ში მოხ­ვ­დით. სტან­დარ­ტუ­ლი ნომ­რე­ბის ფა­სი აქ 75 აშშ დო­ლა­რი­დან იწყე­ბა. აქ­ვე შე­გიძ­ლი­ათ კოლ­კის კა­ნი­ონ­ზე ჯო­მარ­დო­ბის ტუ­რე­ბის შე­ძე­ნა. https://www.facebook.com/lahosteriaarequipa/

აქ ისე­თი მხი­ა­რუ­ლე­ბა­ა, რომ გვი­ან­ღა ვამ­ჩ­ნევ ბარ­მე­ნი გო­გოს მა­ი­სურ­ზე, ზურ­გ­ზე სა­ხა­ლი­სო წარ­წე­რას _ South American threesome _ სამ­ხ­რე­თა­მე­რი­კუ­ლი სექ­სი სამ­ ში. ალ­კო­ჰო­ლის ზე­მოქ­მე­დე­ბის­გან ცალ­თ­ვალ­მო­ჭუ­ტუ­ლი, ბარ­მენს ვთხოვ, რომ თუ შე­იძ­ლე­ბა, მობ­რუნ­დეს, რომ ფო­ ტო გა­და­ვუ­ღო. ისიც უპ­რობ­ლე­მოდ მთან­ხ­მ­დე­ბა და სწრა­ ფად გარ­ბის, რომ კლი­ენ­ტებს მო­ემ­სა­ხუ­როს. https://www.facebook.com/WildRoverArequipa

CHICHA რეს­ტორ­ნის დი­ზა­ი­ნი ინ­კე­ბისა და ეს­პა­ნუ­რი კულ­ტუ­რე­ბის ელე­მენ­ტე­ბის ნა­ზა­ვი­ა. ეს ტრა­დი­ცი­უ­ლი პე­რუ­უ­ლი სამ­ზა­ რე­უ­ლოს რეს­ტო­რა­ნი­ა, სა­დაც ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბის მოყ­ ვა­რუ­ლებს შე­უძ­ლი­ათ და­ა­გე­მოვ­ნონ მდი­ნა­რის კრე­ვე­ტე­ბი, ეგ­ზო­ტი­კუ­რი კერ­ძე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლე­ბი კი უპი­რა­ტე­სო­ბას, ალ­ბათ, ალ­პა­კას ხორ­ცის ბურ­გე­რებს მი­ა­ნი­ჭე­ბენ.

არე­კი­პის ღა­მის ცხოვ­რე­ბა შუა ღა­მეს იწყე­ბა და დი­ლამ­დე გრძელ­დე­ბა. აქ არას­დ­როს მო­იწყენთ, მით უმე­ტეს, თუ­კი მხი­ა­რუ­ლი გან­წყო­ბა უკ­ვე ბა­რე­ბი­დან გა­მოგ­ყ­ვათ.

DEJA VU

ლო­მო სალ­ტა­დო _ ორ­თ­ქ­ლ­ში შემ­წ­ვა­რი სა­ქონ­ლის ხორ­ ცი პო­მიდ­ვ­რე­ბით, ხახ­ვით, კარ­ტო­ფი­ლით და წი­წა­კით აქაც უზო­მოდ გემ­რი­ე­ლი­ა.

Deja Vu არე­კი­პის ერ­თ­-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო ღა­მის კლუ­ბი­ა. დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში აქ სტუმ­რებს სა­უზ­მით, ლან­ჩითა და სა­დი­ლით უმას­პინ­ძ­ლ­დე­ბი­ან, მაგ­რამ ღა­მით აქა­უ­რი ტე­რა­ სა ნე­ო­ნის ნა­თუ­რე­ბის ზღვად იქ­ცე­ვა, სა­დაც, ძი­რი­თა­დად, ელექ­ტ­რო­ნულ მუ­სი­კასა და პოპს უკ­რა­ვენ. ყვე­ლა­ზე გამ­ძ­ ლე სტუმ­რე­ბი სი­ა­მოვ­ნე­ბით ეგე­ბე­ბი­ან გან­თი­ადს.

https://chicha.com.pe/en/arequipa

https://www.facebook.com/DejavuAQP/

27 VOYAGER 25/2022

ჩერნობილი OFF-ROAD

რო­გორ ვი­მოგ­ზა­უ­როთ, რო­ცა გვი­ტა­ცებს უგ­ზო­ო­ბა OFF-ROAD ტუ­რე­ბი თბი­ლის­თან ახ­ლოს ნ ა­თ ია ა ხა­ლა შ­ვი­ლ ი

მოგ­ზა­უ­რო­ბის დროს ახა­ლი ად­გი­ლის ნახ­ვა ხში­რად ადა­ მი­ა­ნებს არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებთ. სა­ჭი­რო­ა, იქამ­დე მი­სას­ვ­ლე­ლი გზაც სირ­თუ­ლე­ე­ბით იყოს სავ­სე. ეტყო­ბა, ეს ძვე­ლი მოგ­ზა­უ­ რე­ბი­სა და დამ­პყ­რობ­ლე­ბის გე­ნე­ტი­კა­ა. ჟი­ნი, გა­მოწ­ვე­ვა და მო­პო­ვე­ბა ისა­ა, რაც ახალ, უც­ნობ ად­გილს კი­დევ უფ­რო სა­ სურ­ველს და სა­ინ­ტე­რე­სოს ხდის, პე­ი­ზაჟს _ კი­დევ უფ­რო და­უ­ვიწყარს. რო­ცა იმის ახ­ს­ნას ვცდი­ლობთ, თუ რა დგას ოფ­რო­უ­დე­რე­ ბის „რთული გზე­ბის ძი­ე­ბის“ უკან, ეს მო­ტი­ვე­ბი გვახ­სენ­დე­ ბა. თუმ­ცა, თვი­თონ, ბევრ დე­ტალს არც ხსნი­ან, სა­ჭი­როდ არ მი­იჩ­ნე­ვენ _ უბ­რა­ლოდ, და­დი­ან. მათ­თ­ვის მთე­ლი სი­ა­მოვ­ ნე­ბა, ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბის, ძვე­ლი ეკ­ლე­სი­ე­ბის, იდუ­მა­ლი, ხში­რი ტყე­ე­ბის თუ კლდო­ვა­ნი მა­სი­ვე­ბის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბი­სას, სწო­რედ სი­ა­რუ­ლის პრო­ცე­სი­ა; დაბ­რ­კო­ლე­ბე­ბის გა­და­ლახ­ვა და მე­რე _ გა­მო­ნა­თე­ბა.

Off-roader-ების ოჯა­ხი, რო­გორც წე­სი, საკ­მა­ოდ მე­გობ­რუ­ ლი­ა. ერ­თ­მა­ნე­თის­თ­ვის ოდეს­ღაც უცხო­ე­ბი, სა­ერ­თო ინ­ტე­ რეს­მა და­ა­ახ­ლო­ვა. ეს ის ხალ­ხი­ა, რო­მე­ლიც არც პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯის გა­დად­გ­მის სწავ­ლე­ბას დაგ­ზარ­დე­ბათ, არც სად­მე ტა­ლახ­ში ჩა­ვარ­დ­ნილს მი­გა­ტო­ვებთ და შეძ­ლე­ბის­დაგ­ვა­რად ყველ­გან მოგ­წ­ვ­დე­ბათ და­სახ­მა­რებ­ლად. მა­გა­ლი­თად, ერ­თი ასე­თი ჯგუ­ფია Facebook-ზე Xtreme Off-Road Club Georgia. პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯის თე­ო­რი­უ­ლად სწავ­ლა Off-roader-ების ფო­რუ­მებ­ზე და კლუ­ბებ­შია შე­საძ­ლე­ბე­ლი. საკ­მა­ოდ კარ­გი რე­სურ­სია და ბევრ კითხ­ვა­ზე იპო­ვით პა­სუხს. ად­გი­ლობ­რივ რო­მე­ლი­მე კლუბ­ში დამ­წყებ­მა, შე­იძ­ლე­ბა, ენ­თუ­ზი­ას­ტი მეგ­ ზუ­რიც კი იპო­ვოთ, რო­მე­ლიც პირ­ველ გას­ვ­ლებ­ზე გა­მოგ­ყ­ ვე­ბათ.

28 VOYAGER 25/2022

29 VOYAGER 25/2022

ჩერნობილი OFF-ROAD

Off-roading თვი­თონ გვე­უბ­ნე­ბა, რომ არის ყველ­გან, სა­დაც გზა არ არის _ ქვი­შა­ზე, უდაბ­ნო­ში, ტა­ლახ­ში, თოვ­ლ­ში, ტყე­ში. თი­ თო­ე­ულ სა­ხე­ო­ბას თა­ვი­სი სპე­ცი­ფი­კა აქვს, რა­საც ცოდ­ნაც სჭირ­ დე­ბა და სპე­ცი­ა­ლუ­რი მომ­ზა­დე­ბაც. ქვი­შის დი­უ­ნებ­ზე _ სა­ფა­რი ტუ­რის­თ­ვის დუ­ბა­ი­ში სპე­ცი­ა­ლუ­რი ლი­ცენ­ზი­აც კი გა­ი­ცე­მა. ზო­გან მძი­მე ავ­ტო­მო­ბი­ლია სა­ჭი­რო, ყვე­ლა ნა­ირ­სა­ხე­ო­ბას, ასე­ვე, შე­ სა­ბა­მი­სი სა­ბუ­რა­ვე­ბი აქვს.

Off-roading-ის ერ­თი მი­მარ­თუ­ლე­ბაა Green Laning, შე­და­რე­ბით მარ­ტი­ვი, და­სას­ვე­ნე­ბე­ლი სა­ხე­ო­ბა, რო­მელ­საც გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მო­დი­ფი­კა­ცი­ის ავ­ტო­მო­ბი­ლი არ სჭირ­დე­ბა, მხო­ლოდ 4WD საკ­ მა­რი­სი­ა. ეს მან­ქა­ნა ტყე­ში გაჭ­რილ ან გა­უქ­მე­ბულ, ძველ გზებ­ზე უპ­რობ­ლე­მოდ გა­და­ად­გილ­დე­ბა, მგზავ­რებ­სა და მძღო­ლებს კი ოფ­რო­უდ თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის აზარტს მა­ინც გა­ნაც­დე­ვი­ნებს. ბევრ ქვე­ყა­ნა­ში Off-road უკ­ვე მკაც­რად რე­გუ­ლირ­დე­ბა, ნი­ა­და­ გის სა­ფა­რის, ფეს­ვე­ბის, წყლის ეკო­სის­ტე­მის და­ზი­ა­ნე­ბის თა­ვი­ დან ასა­რი­დებ­ლად. ჩვენ­თან გარ­კ­ვე­უ­ლი შეზღუდ­ვე­ბი მხო­ლოდ და­ცულ ტე­რი­ტო­რი­ებს ეხე­ბა. ან­რი გა­ჩე­ჩი­ლა­ძე წლე­ბი­ა, ამ სპორ­ტ­ში­ა. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სხვა­ დას­ხ­ვა მხა­რე­ში ბევ­რი მარ­შ­რუ­ტი პი­რა­დად შეს­წავ­ლი­ლი და გა­მოც­დი­ლი აქვს. ამ­ბობს, რომ მარ­შ­რუ­ტის შედ­გე­ნა და გზის და­გეგ­მ­ვაც კი უკ­ვე სა­სი­ა­მოვ­ნო პრო­ცე­სი­ა. თვი­თონ მოგ­ზა­უ­რო­ ბა კი სუ­ლი­ე­რად, ემო­ცი­უ­რად დას­ვე­ნე­ბის გზა­ა. „თითქოს, თა­ ვი­დან და­ი­ბა­დე, ისე­თი შეგ­რ­ძ­ნე­ბით ბრუნ­დე­ბი“, _ გვე­უბ­ნე­ბა. ან­რი ოფ­რო­უდ ტუ­რებ­ზე გა­სარ­თო­ბა­დაც და­დის და ტუ­რის­ტე­ბიც დაჰ­ყავს. თით­ქ­მის ყო­ველ დღე გზა­ში­ა, მაგ­რამ ამ­ბობს, რომ ყო­ ვე­ლი წას­ვ­ლა მა­ინც ბავ­შ­ვი­ვით უხა­რი­ა. „სიცოცხლეს მმა­ტებს, ენერ­გი­ას. რო­გორც წყა­ლია სა­ჭი­რო ორ­გა­ნიზ­მის­თ­ვის, უკ­ვე ასე მჭირ­დე­ბა Off-road“. თუმ­ცა, ყვე­ლა საქ­მე მარ­ტი­ვი გზე­ბით იწყე­ბა. ან­რი გა­ჩე­ჩი­ლა­ძე თბი­ლის­თან ახ­ლოს რამ­დე­ნი­მე ტურს გვას­წავ­ლის. ჯერ იმ­გ­ვარ მარ­შ­რუ­ტებს გვაც­ნობს, რომ­ლებ­საც არც გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მომ­ზა­დე­ბა სჭირ­დე­ბა, არც გან­სა­კუთ­რე­ ბუ­ლად მო­დი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი ავ­ტო­მო­ბი­ლი და მეგ­ზუ­რის გა­რე­შეც მარ­ტი­ვად გა­უმ­კ­ლავ­დე­ბით, თუნ­დაც, ე.წ. „ქალაქის ქრო­სო­ვე­ რით“, და ბო­ლოს, გვაც­ნობს რამ­დე­ნი­მე რთულ გზა­საც.

მარ­შ­რუ­ტი #1 თბი­ლი­სი-­წ­ვე­რის წმინ­და გი­ორ­გის მო­ნას­ტე­რი-­თ­ბი­ლი­სი ზღვის დო­ნი­დან 1100 მ; მარ­ტი­ვი სირ­თუ­ლის; ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა _ 6-10 სა­ა­თი (დამოკიდებულია უკან წა­მო­სას­ვ­ ლელ მარ­შ­რუტ­ზე); მან­ძი­ლი ვა­კის პარ­კი­დან _ 28 კმ; ტუ­რის­თ­ვის რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი პე­რი­ო­დი _ მა­ი­სი­-ოქ­ტომ­ბე­რი ამ მარ­შ­რუტ­ზე წყნე­თი ან კო­ჯო­რი უნ­და ავი­ა­როთ, პან­ტი­ანს გავ­ ც­დეთ და შემ­დეგ მარ­ჯ­ვ­ნი­ვაა გა­და­სახ­ვე­ვი, ვიდ­რე სო­ფელ­ში შე­ ვალთ. მაქ­სი­მუმ ერ­თი სა­ა­თი დაგ­ვ­ჭირ­დეს ამ გა­და­სახ­ვე­ვამ­დე, თბი­ლი­სი­დან. შემ­დეგ, მთის ქედ­ზე, ძა­ლი­ან ლა­მა­ზი ეკ­ლე­სია შეგ­ვ­ხ­ვ­დე­ბა, გზაც ქედ­ზე გა­დის. ეკ­ლე­სი­ამ­დე ბო­ლო 300 მეტ­რი ტი­პუ­რი სოფ­ლის გზა­ა, შემ­დეგ ოდ­ნავ რთულ­დე­ბა, შევ­დი­ვართ ტყე­ში, ხე­ე­ბის­გან ბუ­ნებ­რი­ვად წარ­მოქ­მ­ნილ გვი­რაბს გავ­დი­ვართ. უს­წორ­მას­წო­რო გზა­ა, მხო­ლოდ ერ­თი ზო­ლი შე­დის ტყე­ში და ეს off-road გზა 40-45 წუთს გრძელ­დე­ბა. რო­ცა მოწ­მენ­დი­ლი ცა­ა, აქე­დან ყაზ­ბე­გის კავ­კა­სი­ო­ნიც ხე­ლის გულ­ზე ჩანს და მგზავ­რო­ბას თა­ვი­სე­ბურ ხიბლს სძენს. წვი­მი­ან ამინ­დ­ში ვფრთხი­ლობთ, ტა­ლა­ხი ამ მი­და­მო­ ებ­ში წე­ბო­ვა­ნი იცის და მან­ქა­ნა სრი­ა­ლებს. ყი­ნულ­ საც თა­ვი­სი სპე­ცი­ფი­კა აქვს. ზო­გან ისე­თი შეგ­ხ­ვ­დე­ ბა, ჩვე­უ­ლებ­რივ გა­გიშ­ვებს, ზო­გან კი სულ მოს­რი­ა­ ლე­ბის სა­შიშ­რო­ე­ბა­ა. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად მძლავ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბის მან­ქა­ნა ამ მარ­შრ ­ უტ­ზე სა­ჭი­რო არ არის, წვე­რის ეკ­ლე­სი­ამ­დე ნე­ბის­მი­ე­რი, ე.წ. „ქალაქის ქრო­ სო­ვე­რი“ ჯი­პი [TD1] მი­ვა.

უკან დაბ­რუ­ნე­ბის რამ­დე­ნი­მე ვა­რი­ან­ტი გვაქვს. სო­ფელ წვერ­ ში თუ ჩა­ვალთ, იქი­დან ერ­თი გზა დიდ­გორ­ზე მი­დის, ერ­თი სო­ ფელ ღვევ­ში და ღვე­ვი­დან შეგ­ვიძ­ლია დიდ­გო­რის მე­მო­რი­ალ­თან off-road-ით ას­ვ­ლა. ამას, და­ახ­ლო­ე­ბით, ერ­თი სა­ა­თი სჭირ­დე­ბა. მე­მო­რი­ა­ლი­დან ნიჩ­ბის­ში კი უკ­ვე 40 წუთ­ში ჩავ­დი­ვართ ჩვე­ უ­ლებ­რი­ვი გზით, რო­მე­ლიც ოფ­რო­უ­დე­რებს ამ ბო­ლო დროს „წაართვეს“, ანუ უკ­ვე ბე­ტო­ნი­თაა და­ფა­რუ­ლი.

30 VOYAGER 25/2022

სა­ერ­თოდ ასე­ა: მსუ­ბუქ მარ­შ­რუტ­ზე მარ­ტოც შე­იძ­ლე­ ბა წახ­ვი­დე, სა­შუ­ა­ლო სირ­თუ­ლის მარ­შ­რუტ­ზე კი უკ­ვე სა­სურ­ვე­ლია თან­მ­ხ­ლე­ბი ეკი­პა­ჟიც გყავ­დეს.

კარ­გი­ა, თუ ჯი­პი მომ­ზა­დე­ბუ­ლი­ა, აქვს ჯა­ლამ­ბა­რი (ე.წ. ლე­ბი­ ოტ­კა), მა­შინ მარ­ტოც გა­უმ­კ­ლავ­დე­ბა; ნე­ბის­მი­ე­რი „ლენდ რო­ ვერს“ აქვს უგ­ზო­ო­ბის­თ­ვის სა­ჭი­რო ფუნ­ქ­ცი­ე­ბი.

აქე­დან ვბრუნ­დე­ბით უკან ჯერ იმა­ვე გზით და შემ­დეგ _ ბევ­რე­ თის გავ­ლით. ბევ­რე­თამ­დე ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი გრუნ­ტის გზა­ა. შემ­დეგ კი­დევ ორი მო­ნას­ტე­რი გვხვდე­ბა _ ტა­ბა­რუ­კის და მაჩხა­ნის. ტა­ბა­რუ­კის გა­და­სახ­ვე­ვი­დან უკ­ვე სა­შუ­ა­ლო სირ­თუ­ლის Offroad-ი იწყე­ბა. თუ ტუ­რის გარ­თუ­ლე­ბა არ გვინ­და, ბევ­რე­თი­დან მსხალ­დი­დი­სა და ნა­ფეტ­ვ­რე­ბის გავ­ლით დავ­ბ­რუნ­დე­ბით თბი­ ლის­ში და ასე ჩვე­ნი მარ­შ­რუ­ტი წრი­უ­ლი გა­მო­ვა.

მარ­შ­რუ­ტი #2

მარ­შ­რუ­ტი #3

თბი­ლი­სი-­წო­დო­რე­თის წმ. ბა­სი­ლი დი­დის მა­მა­თა მო­ნას­ტე­რი-­თ­ბი­ლი­სი ზღვის დო­ნი­დან 1100 მ; მარ­ტი­ვი სირ­თუ­ლის; ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა _ 3-6 სა­ა­თი; მან­ძი­ლი ლი­სის ტბი­დან _ 15 კმ; ტუ­რის­თ­ვის რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი პე­რი­ო­დი _ მა­ი­სი­-ოქ­ტომ­ბე­რი

ჭი­ლის ტბა-­დიდ­გო­რი ზღვის დო­ნი­დან _ ჭი­ლის ტბა 1100 მ, დიდ­გო­რის მე­მო­რი­ა­ლი _ 1200 მ; რთუ­ლი; მან­ძი­ლი _ ჭი­ლის ტბა-­დიდ­გო­რის მე­მო­რი­ა­ ლი _ 2.7 კმ

წო­დო­რე­თი­დან მო­ას­ფალ­ტე­ბუ­ლი გზა სრულ­დე­ბა და შემ­ დეგ უკ­ვე წო­დო­რე­თის ტბა­ა. ავუვ­ლით გვერდს ტბას თუ არა, გა­ვივ­ლით ახ­ლად აგე­ბულ ეკ­ლე­სი­ას, რომ­ლის მი­და­მო­ე­ბი­და­ ნაც ძა­ლი­ან კარ­გი ხე­დი იშ­ლე­ბა. შემ­დეგ უკ­ვე ხევ­ში ვეშ­ვე­ბით სერ­პან­ტი­ნით და გა­დავ­დი­ვართ ბა­სი­ლი დი­დის წო­დო­რე­თის მა­მა­თა მო­ნას­ტერ­თან. გზის გაგ­რ­ძე­ლე­ბა შეგ­ვიძ­ლია ბევ­რე­თის დე­და­თა მო­ნას­ტ­რამ­დე. ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო და ლა­მა­ზი სა­მო­ ნას­ტ­რო კომ­პ­ლექ­სი­ა. ჯერ ჩვე­უ­ლებ­რივ გრუნ­ტის გზას მი­ვუყ­ვე­ ბით, ხე­ვი­დან კი ოდ­ნავ რთულ­დე­ბა. ხან­და­ხან „ქროსოვერის“ ჯი­პის­თ­ვი­საც მო­უ­ხერ­ხე­ბე­ლია აქ სი­ა­რუ­ლი ქვე­ბის გა­მო. არა­და, ულა­მა­ზეს ფოთ­ლო­ვან ტყე­ში მი­დი­ხარ. წვი­მის დროს ან ნაწ­ვი­მარ­ზე, ტა­ლა­ხის გა­მო, არც ამ მარ­შ­რუტ­ზე ღირს წას­ვ­ლა.

Off-roader-ების საყ­ვა­რე­ლი ად­გი­ლია ჭი­ლის ტბა. შე­სა­ბა­მი­სად, გზაც ძა­ლი­ან რთუ­ლი­ა. აქ მოხ­ვედ­რა დიღ­მი­და­ნაა შე­საძ­ლე­ბე­ ლი ან მუ­ხათ­გ­ვერ­დი­დან. ხე­ლის გულ­ზე ჩანს თბი­ლი­სიც და კავ­ კა­სი­ო­ნიც. ტბის უკა­ნა მხა­რე პრაქ­ტი­კუ­ლად გა­უ­ვა­ლი­ა, ძა­ლი­ან ღრმა ტა­ლა­ხი­ა. Off-roader-ების ჯგუფ­ში დახ­მა­რე­ბის თხოვ­ნის 90% ჭი­ლის ტბი­დან შე­მო­დის. ჭი­ლის ტბი­დან დიდ­გო­რის მე­მო­რი­ა­ლამ­დე რთუ­ლი Off-roadის მარ­შ­რუ­ტი­ა. გა­მოც­დი­ლი Off-roader-ები გუგ­ლის სა­ტე­ლიტს ენ­ დო­ბი­ან. პრაქ­ტი­კუ­ლად არ მო­გატყუ­ებს. სიგ­ნალს თუნ­დაც არ იჭერ­დეს, offline რუ­კით მა­ინც წა­გიყ­ვანს. openstreetmap.org კი მთლად ყოვ­ლის მომ­ც­ვე­ლი­ა. ამ რუ­კა­ზე თი­თო­ე­უ­ლი ბი­ლი­კიც კი და­ტა­ნი­ლი­ა. აქ შე­ გიძ­ლი­ა, ახა­ლი გზა თუ აღ­მო­ა­ჩი­ნე, და­ა­მა­ტო კი­დეც.

31 VOYAGER 25/2022

ჩერნობილი OFF-ROAD

მარ­შ­რუ­ტი #4

რამ­დე­ნი­მე რჩე­ვა

ნორიო-მარტყოფი-მამკოდა-საბადურის ტყე ზღვის დო­ნი­დან _ მარ­ტყო­ფის მო­ნას­ტე­რი _ 1100მ, სა­ბა­დუ­რის ტყე _ 1400მ; რთული; მანძილი _ ნო­რი­ო-­სა­ბა­დუ­რის ტყე _ 29კმ თბი­ლი­სის ზღვი­დან პა­ტა­რა ლი­ლოს და სო­ფელ ქვი­ში­ა­ნის გავ­ლით ტყით ჩავ­დი­ვართ ნო­რი­ო­ში. შემ­დეგ ავ­დი­ვართ მარ­ ტყო­ფის ღვთა­ე­ბის მო­ნას­ტერ­ში. მო­ნას­ტ­რი­დან კი ურ­თუ­ლე­სი მარ­შ­რუ­ტი იწყე­ბა _ მოკ­ლე გა­და­სას­ვ­ლე­ლი სა­ბა­დუ­რის ტყე­ში. აქა­უ­რი ტყე რომ ნე­ბის­მი­ერ სე­ზონ­ზე ულა­მა­ზე­სი და უჯა­დოს­ნუ­ რე­სი­ა, უკ­ვე გე­ცო­დი­ნე­ბათ. რთუ­ლი მო­ნაკ­ვე­თი სო­ფელ ლე­ლუ­ბან­თან მთავ­რ­დე­ბა და მთა­ვარ გზას უერ­თ­დე­ბა. ვიდ­რე აქ წას­ვ­ლას გა­დაწყ­ვეტთ, Youtube-ზე შე­გიძ­ლი­ათ ამ მარ­შ­რუ­ტის ვი­დე­ო­ე­ბიც ნა­ხოთ და სა­სურ­ვე­ლი მო­ნაკ­ვე­თი მამ­კო­და-­ნო­რი­ოს მარ­შ­რუ­ტი _ ამ სიტყ­ვე­ბით მო­ძებ­ნოთ. აქ სპე­ცი­ა­ლუ­რად მო­დი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი ავ­ტო­მო­ბი­ლით შე­იძ­ლე­ბა მხო­ლოდ წას­ვ­ლა. ოფ­რო­უ­დე­რე­ ბი გვე­უბ­ნე­ბი­ან, რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლო რთულ, უას­ფალ­ტო გზებ­ზე მოგ­ზა­უ­რო­ბის­თ­ვის ზედ­გა­მოჭ­რი­ლი ქვე­ყა­ნა­ა. ბევ­რია სოფ­ლი­ დან გა­და­სახ­ვე­ვი გა­უ­ვა­ლი გზე­ბი, ეს კი სულ ახალ­-ა­ხა­ლი მარ­შ­ რუ­ტე­ბის და­გეგ­მ­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბას გვაძ­ლევს. დღეს უკ­ვე თით­ქ­მის ყვე­ლა ავ­ტომ­წარ­მო­ებ­ლის კლუ­ბი არ­სე­ ბობს სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში. ზო­გი ჯგუ­ფუ­რად ეძებს თავ­გა­და­სავ­ლებს, ზო­გი _ ცალ­კე და­დის და ად­რე­ნა­ლინ­საც მარ­ტო იღებს.

OFF-ROADER-ები უვ­ლი­ან თა­ვი­ანთ ავ­ტო­მო­ბი­ლებს, ეძე­ბენ ახალ ტექ­ნი­კურ გზებს ახა­ლი გა­მოც­დი­ლე­ ბე­ბის მი­სა­ღე­ბად. ამ თემ­ში ბევ­რი ცოდ­ნა და პრაქ­ ტი­კუ­ლი რჩე­ვა აქვთ დამ­წყებ­თათ­ვის, მთა­ვა­რი­ა, მათ მი­აგ­ნოთ და გზი­დან გა­დახ­ვე­ვა, გა­უ­ვალ მარ­შ­რუ­ტებ­ ზე წას­ვ­ლა თა­ვა­დაც მო­ინ­დო­მოთ, ოფ­რო­უ­დე­რე­ბი უპ­ რობ­ლე­მოდ მი­გი­ღე­ბენ.

თუ ფიქ­რობთ, რომ ცი­ცა­ბო დაღ­მარ­თე­ბი და უს­წორ­მას­წო­ რო გზე­ბი მხო­ლოდ ექ­ს­პერ­ტე­ბის­თ­ვი­სა­ა, კი­დევ ერ­თხელ და­ფიქ­რ­დით, რად­გან შე­სა­ბა­მი­სი ავ­ტო­მო­ბი­ლი­თა და მომ­ ზა­დე­ბით, ყვე­ლას შე­უძ­ლია მი­უ­ვალ გზებ­ზე სი­ა­რუ­ლი. ლენდ რო­ვერს იმა­ზე მე­ტი შე­უძ­ლი­ა, ვიდ­რე წარ­მო­იდ­გენთ. ის გა­ტა­რებთ იმ­გ­ვარ მი­უ­ვალ ად­გი­ლებ­შიც კი რო­გო­რე­ბი­ცა­ა: ხში­რი ტყე, ცეცხ­ლო­ვა­ნი უდაბ­ნო, ცი­ცა­ბო მთის ფერ­დი ან გა­ ყი­ნუ­ლი მდი­ნა­რე. ნე­ბის­მი­ერ რე­ლი­ეფ­ზე უსაფ­რ­თხო მარ­თ­ვის ძი­რი­თა­დი წე­სი ესა­ა: იცო­დეთ, რა შე­უძ­ლია თქვენს ავ­ტო­მო­ბილს. რაც მე­ტი გე­ცო­დი­ნე­ბათ, მით მე­ტად გა­გი­მარ­ტივ­დე­ბათ დაბ­რ­კო­ლე­ბე­ ბის დაძ­ლე­ვა. გა­ი­გეთ თქვე­ნი მარ­თ­ვის სტი­ლით რამ­დენს გა­ტა­რებთ ერ­ თი სავ­სე საწ­ვა­ვის ავ­ზი. კარ­გად გა­ე­ცა­ნით და შე­იგ­რ­ძე­ნით თქვე­ნი ავ­ტო­მო­ბი­ლის გა­ბა­რი­ტე­ბი: სი­მაღ­ლე და სი­გა­ნე. იპო­ვეთ მი­სი ყვე­ლა­ზე და­ბა­ლი წერ­ტი­ლი და ტექ­ნო­ლო­გი­ უ­რი მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბი.

Off-Road-ის დროს თან გქონ­დეთ: 8 შე­სა­ფე­რი­სი ტან­საც­მე­ლი და ფეხ­საც­მე­ლი 8 წყა­ლი 8 სა­ნა­თი 8 მო­ბი­ლუ­რი ტე­ლე­ფო­ნი და დამ­ტე­ნი 8 ნი­ჩა­ბი 8 თოვ­ლი­ან ამინ­დ­ში ცხე­ლი სას­მე­ლი/­საჭ­მე­ლი შემ­დეგ და­იწყეთ თქვე­ნი მოგ­ზა­უ­რო­ბის და­გეგ­მ­ვა რე­ლი­ე­ფი­ სა და ტო­პოგ­რა­ფი­ის შეს­წავ­ლით, Ordnance Survey ან Google Maps-ის დახ­მა­რე­ბით. შე­ა­მოწ­მეთ ბო­ლო რამ­დე­ნი­მე დღის ამინ­დი, რად­გან ის დიდ გავ­ლე­ნას ახ­დენს მოგ­ზა­უ­რო­ბა­ზე. გამ­გ­ზავ­რე­ბამ­დე დარ­წ­მუნ­დით, რომ სა­ბუ­რა­ვე­ბი სა­თა­ნა­დო მდგო­მა­რე­ო­ბა­შია და პრობ­ლე­მას არ შე­გიქ­მ­ნით.

32 VOYAGER 25/2022

ლენდ რო­ვე­რის 5 ოქ­როს წე­სი OFF-ROAD-სთვის

ლენდ რო­ვე­რის მო­დე­ლე­ბი აღ­ჭურ­ვი­ლია OFF-ROADის უნი­კა­ლუ­რი ტექ­ნო­ლო­გი­ით, რაც გუ­ლის­ხ­მობს:

1. არ და­ა­ზი­ა­ნოთ­/­და­ა­ბინ­ძუ­როთ გა­რე­მო, დარ­ჩით არ­სე­ბუ­ ლი ტრა­სის საზღ­ვ­რებ­ში და გზა და­უთ­მეთ ვე­ლურ ბუ­ნე­ბას.

n

TERRAIN RESPONSE _ ლენდ რო­ვე­რის ექ­ს­კ­ლუ­ ზი­უ­რი ტექ­ნო­ლო­გი­ა, რო­მე­ლიც რე­ლი­ე­ფის მი­ხედ­ვით არე­გუ­ლი­რებს გა­წე­ვას, სიჩ­ქა­რე­ სა და მარ­თ­ვის სხვა პა­რა­მეტ­რებს. შე­გიძ­ლი­ ათ შე­არ­ჩი­ოთ შემ­დე­გი რე­ჟი­მე­ბი: სტან­დარ­ ტუ­ლი გზა; ბა­ლა­ხი/ხრე­ში/ თოვ­ლი; ტა­ლა­ხი; ქვი­შა; კლდო­ვა­ნი სა­ფა­რი;

n

TERRAIN RESPONSE _ ავ­ტო­მა­ტურ რე­ჟიმ­ში ავ­ ტო­მო­ბი­ლი თვი­თონ გან­საზღ­ვ­რავს გზის სა­ ფარს და ცვლის პა­რა­მეტ­რებს.

n

HILL DESCENT CONTROL _ ცი­ცა­ბო დაღ­მარ­თ­ზე დაშ­ვე­ბის უნი­კა­ლუ­რი ტექ­ნო­ლო­გი­ა, რომ­ლის დრო­საც ავ­ტო­მო­ბი­ლი არ იყე­ნებს მუხ­რუ­ჭებს და ავ­ტო­მა­ტურ რე­ჟიმ­ში ირ­ჩევს ოპ­ტი­მა­ლურ სიჩ­ქა­რეს.

2. წი­ნას­წარ და­ა­ზუს­ტეთ, სა­ჭი­როა თუ არა მო­ცე­მულ ლო­კა­ ცი­ა­ზე მგზავ­რო­ბის­თ­ვის ნე­ბარ­თ­ვა.

3. ყო­ველ­თ­ვის წი­ნას­წარ და­გეგ­მეთ მგზავ­რო­ბა. Off Roadსავსეა დაბ­რ­კო­ლე­ბე­ბი­თა და მო­უ­ლოდ­ნე­ლი სა­შიშ­რო­ე­ ბე­ბით, ამი­ტომ მზად უნ­და იყოთ.

4. გამ­გ­ზავ­რე­ბამ­დე აც­ნო­ბეთ ვინ­მეს ლო­კა­ცია და დაბ­რუ­ნე­ ბის სა­ვა­რა­უ­დო დროც. გა­უთ­ვა­ლის­წი­ნებ­ლო­ბის შემ­თხ­ ვე­ვა­ში ასე თქვენს დახ­მა­რე­ბას ად­ვი­ლად შეძ­ლე­ბენ.

5. დარ­წ­მუნ­დით, რომ გაქვთ საკ­მა­რის­ზე მე­ტი საწ­ვა­ვი.

warmatebebi rTul gzaze. სტა­ტია მომ­ზა­დე­ბუ­ლია „ლენდ რო­ვერ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­თან“ თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბით 33 VOYAGER 25/2022

გირ­ჩევთ

დაუსრულებელ მოგზაურობაში შ ა კო ციხელა შ ვილ ი ავტომრბოლელი

იყო დრო, რო­დე­საც „დასვენება“ და ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტი­ვო­ბა ჩემ­თ­ ვის ძა­ლი­ან შორს იყო ერ­თ­მა­ნე­თის­გან. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ 12 წლის ასა­კი­დან პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლურ ავ­ტოს­პორ­ტ­ში ვარ ჩარ­ თუ­ლი, არც უგ­ზო­ო­ბის­კენ - ოფროუდისკენ მაინც არ მიმიწევდა გული. მე­ტიც, ჩემს გარ­შე­მო რო­დე­საც ვხე­დავ­დი ტა­ლახ­ში ამოთხ­ვ­რილ ადა­მი­ა­ნე­ბის ფო­ტო­ებს, რომ­ლე­ბიც თა­ვი­ან­თი ასე­ ვე ტა­ლა­ხი­ა­ნი მან­ქა­ნის გვერ­დით დგა­ნან, ვე­რაფ­რით ამო­მეხ­ს­ ნა, რა­ტომ უღი­მო­დათ სა­ხე ამ გა­სა­ჭირ­ში. რო­დე­საც უკ­ვე ცნო­ბი­ერ ასაკ­ში სვა­ნეთ­ში პირ­ვე­ლად აღ­მოვ­ჩ­ ნ­დი, შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბი, ცხა­დი­ა, გზი­დან­ვე და­იწყო - ბო­ლო მო­ ნაკ­ვე­თი, რო­მე­ლიც, თით­ქოს, არ სრულ­დე­ბა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ზღვის დო­ნი­დან დაწყე­ბულ გი­გან­ტურ მთებს შო­რის მთავ­რ­დე­ ბა, მომ­ნუს­ხ­ვე­ლი იყო და ასე­ა, ალ­ბათ, ყვე­ლას­თ­ვის. ოღონდ, მთა­ვა­რი­ა, სვა­ნეთ­ში ას­ვ­ლის მე­რე, მეს­ტი­ას გას­ც­დე და არ გე­ გო­ნოს, რომ სვა­ნეთ­ში ას­ვ­ლა მხო­ლოდ მეს­ტი­ი­სა და უშ­გუ­ლის ნახ­ვა­ა. ჩვენ „დელიკით“ პირ­ვე­ლად ქო­რულ­დის ტბებ­ზე ავე­დით და იქ, რო­ცა უშ­ბის პლა­ტო­დან გაშ­ლილ ხე­დებს გავ­ხე­დე, დას­ვე­ ნე­ბის გა­გე­ბაც სრუ­ლი­ად შე­მეც­ვა­ლა, ჩე­მი სა­ექ­ს­პე­დი­ციო ავ­ტო­ მო­ბი­ლიც პირ­ვე­ლი გას­ვ­ლის­თ­ვის მა­ლე მო­ვამ­ზა­დე. ჩემ­თ­ვის 34 VOYAGER 25/2022

იმ სა­სი­ა­მოვ­ნო შეგ­რ­ძ­ნე­ბე­ბის გარ­და, რაც ახა­ლი ად­გი­ლე­ბის აღ­მო­ჩე­ნას ახ­ლავს თან, სა­ცი­ცოცხ­ლოდ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ად­ რე­ნა­ლი­ნიც, რო­მელ­საც ექ­ს­ტ­რე­მა­ლურ პი­რო­ბებ­ში გა­ნიც­დი, სწო­რედ ეს მო­აქვს ოფ­-­რო­უდს ჩემ­თ­ვის, თუმ­ცა, ვყო­ფილ­ ვარ ად­გი­ლებ­ში, მა­გა­ლი­თად, რო­გო­რიც იყო შდგრას ჩან­ჩ­ქე­ რი სვა­ნეთ­ში, სა­დამ­დეც მხო­ლოდ ფე­ხით მიხ­ვი­დო­დი. თუმ­ცა, იმ­დე­ნად მსი­ა­მოვ­ნებს ავ­ტო­მო­ბი­ლის მარ­თ­ვის პრო­ცე­სი, რომ ყვე­ლა­ზე და­სა­მახ­სოვ­რე­ბელ მოგ­ზა­უ­რო­ბებ­ში მა­ინც ოფ­რო­უ­დი მახ­სენ­დე­ბა ხოლ­მე - სპე­ცი­ა­ლუ­რად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი მან­ქა­ნით მის­ვ­ლა იქ, სა­დაც ადა­მი­ა­ნი იშ­ვი­ა­თად მი­სუ­ლა, ან­და სა­დაც ბუ­ ნე­ბაა აბ­სო­ლუ­ტუ­რად ხელ­შე­უ­ხე­ბე­ლი. ამ ვე­ლურ ელ­ფერს ძა­ ლი­ან ვა­ფა­სებ, რად­გან სამ­თო ტუ­რიზ­მით პო­პუ­ლა­რულ ევ­რო­ პულ ქვეყ­ნებ­ში, რო­გო­რი­ცა­ა, ვთქვათ, შვე­ი­ცა­რი­ა, თით­ქ­მის ყვე­ ლა ხე და­ნომ­რი­ლია ხოლ­მე, ად­გი­ლე­ბი კი - მო­წეს­რი­გე­ბუ­ლი და გა­ლა­მა­ზე­ბუ­ლი, რაც პირ­ველ­ყო­ფი­ლე­ბის ხიბლს უკარ­გავს ბუ­ნე­ბას - აუფე­რუ­ლებს ვე­ლუ­რი გა­რე­მოს ბუ­ნებ­რივ გე­ო­მეტ­რი­ ებს და ჰარ­მო­ნი­ას, რაც ჩვე­ნი ჩა­რე­ვის გა­რე­შეა შექ­მ­ნი­ლი. ამ­გ­ვარ უკაც­რი­ელ და მი­უ­ვალ ად­გი­ლებ­ში სი­ა­რულს კარ­გი და­ გეგ­მ­ვა სჭირ­დე­ბა. გან­სა­კუთ­რე­ბულ ყუ­რადღე­ბას ვაქ­ცევთ ტექ­ ნი­კას და ავ­ტო­მო­ბილს, რო­მე­ლიც ყვე­ლა­ნა­ი­რი დაბ­რ­კო­ლე­ ბის­თ­ვის მზად უნ­და იყოს: შე­სა­ბა­მი­სი სა­ბუ­რა­ვე­ბი, ჯა­ლამ­ბა­რი, არა­ერ­თი სა­თა­და­რი­გო სა­ბუ­რა­ვი და სხვა ბევ­რი დე­ტა­ლი მაქ­ სი­მა­ლუ­რად ამ­ცი­რებს გა­უთ­ვა­ლის­წი­ნელ შემ­თხ­ვე­ვებს, თუმ­ცა ცხა­დია არ გა­მო­რიცხავს.

ჩემ­თ­ვის, ყო­ვე­ლი მოგ­ზა­უ­რო­ბა მა­გა­ლი­თია იმი­სა, რომ კი­დევ უფ­რო მე­ტი შე­მიძ­ლი­ა. სა­ერ­თოდ, მგო­ნი­ა, რომ მოგ­ზა­უ­რო­ ბა და­ნინ­გ­-­კ­რუ­გე­რის ეფექ­ტით ყვე­ლა­ზე კარ­გად გა­ნი­მარ­ტე­ბა: რაც უფ­რო ბევრ ახალ ად­გილს აღ­მო­ვა­ჩენთ, მით მე­ტად გა­ვი­ აზ­რებთ, რომ ჯერ კი­დევ ძა­ლი­ან ცო­ტა გვი­ნა­ხავს. ამი­ტომ, ვფიქ­ რობ, ეს პრო­ცე­სი და­უს­რუ­ლებ­ლად გაგ­რ­ძელ­დე­ბა. ჩე­მი შემ­დე­გი მი­ზა­ნი მა­ღალ­მ­თი­ა­ნი აჭა­რის და­ლაშ­ქ­ვ­რა­ა. თან ახ­ლა მან­ქა­ნაც გან­ვა­ახ­ლე. სა­ერ­თოდ, ორ გრძელ მოგ­ზა­უ­რო­ბას შო­რის, რა­საც ზამ­თ­რის და ზაფხუ­ლის შვე­ბუ­ლე­ბე­ბის დროს ვაწყობ ხოლ­მე, აუცი­ლე­ ბე­ლია მოკ­ლე, სამ­დღი­ა­ნი გას­ვ­ლე­ბი ორ თვე­ში ერ­თხელ მა­ინც - ეს მივ­სებს წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ენერ­გი­ას, რა­საც, მხო­ლოდ და მხო­ლოდ, ბუ­ნე­ბა­ში ყოფ­ნით ვი­ღებ. მგო­ნი­ა, რომ ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი თავ­სა­ტე­ხი, რაც ოფ­­ -­რო­უდ მოგ­ზა­უ­რო­ბებ­ში ამოვ­ხ­სე­ნი, არის ის, თუ რა აღი­მებთ და რა სი­ა­მოვ­ნებთ ასე ტა­ლა­ხი­ა­ნი მან­ქა­ნე­ბის მდგომ და თვი­ თო­ნაც ტა­ლახ­ში ამოთხ­ვ­რილ ადა­მი­ა­ნებს, რომ­ლე­ბიც, წე­სით, შვე­ლას უნ­და ითხოვ­დ­ნენ.

და­გეგ­მ­ვა მეხ­მა­რე­ბა იმა­ში, რომ მო­უ­ლოდ­ნე­ლო­ბებს, უსი­ა­მოვ­ ნე­ბის ნაც­ვ­ლად, სი­ა­მოვ­ნე­ბა მოჰ­ქონ­დეს. შე­იძ­ლე­ბა გზად შეგ­ვ­ ხ­ვ­დეს მეწყე­რი, ჩან­გ­რე­უ­ლი გზა, ადი­დე­ბუ­ლი მდი­ნა­რე და ა.შ. ამას ვერ და­გეგ­მავ, მაგ­რამ შე­გიძ­ლი­ა, სა­თა­ნა­დო აღ­ჭურ­ვი­ლო­ ბით, მეტ­-­ნაკ­ლე­ბად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი შეხ­ვ­დე. რო­გორც თუ­შეთ­ში დაგ­ვე­მარ­თა: და­გეგ­მი­ლი მარ­შ­რუ­ტის - დიკ­ლო, შე­ნა­ქო, ბო­ ჭორ­ნა - გავ­ლის შემ­დეგ, წო­ვა­თუ­შე­თის­კენ ავი­ღეთ გე­ზი. აბა­ ნოს უღელ­ტე­ხი­ლი ხომ ცნო­ბი­ლი­ა, რო­გორც მსოფ­ლი­ო­ში ერ­თ­ერ­თი ყვე­ლა­ზე სა­ში­ში გზა, რამ­დენ­ჯერ­მე უფ­რო დი­დი ხი­ფა­თით იყო სავ­სე გზა წო­ვა­თუ­შე­თამ­დე. შეგ­ვ­ხ­ვ­და მეწყე­რიც, რო­მე­ლიც მთლი­ა­ნად ფა­რავ­და გზას, ერ­თა­დერ­თი გა­მო­სა­ვა­ლი იყო ის, რომ და­მეწყ­რილ ად­გი­ლებს ზე­მო­დან მოვ­ქ­ცე­ო­დით და გა­დაგ­ ვე­ლა­ხა. არ მყოფ­ნის ამ­ბი­ცია იმის აღ­სა­წე­რად, რა მას­შ­ტა­ბე­ბიც, რო­გო­რი თვა­ლუწ­ვ­დე­ნე­ლი სივ­რ­ცე­ე­ბიც და რო­გო­რი ფე­რე­ბიც იქ დაგ­ვ­ხ­ვ­და.

35 VOYAGER 25/2022

ისლანდია

ყინულის და ცეცხლის მხარე ვე­რ ა ზარ­კ ოვ­ს­კ ა 2017 წელს სე­ლი­ა­ლან­დ­ს­ფო­სის ჩან­ჩ­ქე­რის გვერ­დით ვი­ზი­ ტორ­თა ცენ­ტ­რის აშე­ნე­ბა გა­დაწყ­და. პრო­ექ­ტის მი­ხედ­ვით, 2000 კვ. მეტ­რის ფარ­თო­ბის შე­ნო­ბის სი­მაღ­ლე 7 მეტ­რი უნ­და ყო­ ფი­ლი­ყო _ რო­გორც ჩანს, 2 სარ­თუ­ლი. ცენ­ტ­რის აშე­ნე­ბის კონ­ კ­რე­ტუ­ლი მი­ზა­ნი მი­თი­თე­ბუ­ლი არ იყო, მაგ­რამ, ჩე­მი ერ­თა­დერ­ თი ვერ­სი­ით, მას ვი­ზი­ტო­რე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა და შე­სა­ბა­მი­სად შე­ მო­სა­ვა­ლი უნ­და გა­ე­ზარ­და. ად­გი­ლობ­რი­ვი მი­წათ­მე­სა­კუთ­რე­ე­ბი _ ანუ, სა­ვა­რა­უ­დოდ, ისი­ნი, ვის სარ­გე­ბელ­საც ცენ­ტ­რის გახ­ს­ნა ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და, ჩან­ჩ­ქე­რის­თ­ვის ბუ­ნებ­რი­ვი იერის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ ბის მოთხოვ­ნით ამ იდე­ას კა­ტე­გო­რი­უ­ლად და­უ­პი­რის­პირ­დ­ნენ. ეს დე­ტა­ლი მთელ ამ საქ­მე­ში საკ­მა­რი­სი გახ­და ჩემ­თ­ვის, რომ მეთ­ქ­ვა, ის ქვე­ყა­ნა, სა­დაც მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბი ასე აზ­როვ­ნე­ბენ, ჩემ­თ­ ვის იდე­ა­ლუ­რი ქვე­ყა­ნა. სე­ლი­ა­ლან­დ­ს­ფო­სი _ სიტყ­ვის ჟღე­რა­დო­ბას და ჩემს გუ­მანს სადღაც სკან­დი­ნა­ვი­ის­კენ მივ­ყავ­დი. და ის­ლან­დია აღ­მოჩ­ნ­და. ჩან­ჩ­ქე­რი კი _ მარ­თ­ლაც გა­სა­ო­ცა­რი: 60 მეტ­რის სი­მაღ­ლის წყალ­ვარ­დ­ნი­ლი, უკან კლდე­ში შეჭ­რი­ლი და­ბა­ლი და გა­ნი­ე­რი მღვი­მე, რომ­ლის ფორ­მაც ისე­თი­ა, შე­გიძ­ლი­ათ ჩან­ჩ­ქერს გარს მთლი­ა­ნად შე­მო­უ­ა­როთ. ცო­ტა მე­ტად რომ ჩავ­ყე­ვი, აღ­მოჩ­ნ­ და, რომ ჩან­ჩ­ქე­რი სა­თა­ვეს მყინ­ვარ ეიაფი­ად­ლა­ი­ე­კუდ­ლი­დან იღებს. ამ სა­ხელ­წო­დე­ბის თქმა კი არა, ბო­ლომ­დე წა­კითხ­ვაც

მი­ჭირს, ამი­ტომ ალ­ბათ გა­მოვ­ტო­ვებ­დი, იქ­ვე რომ არ მი­ე­თი­ თე­ბი­ნათ, რომ მყინ­ვა­რის ქვეშ მდე­ბა­რე ამა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის ვულ­კა­ნი სწო­რედ ისა­ა, 2010 წელს რომ გა­აქ­ტი­ურ­და და რამ­ დე­ნი­მე დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩრდი­ლო-­და­სავ­ლეთ ევ­რო­პა­ში ასე­უ­ლო­ბით ავი­ა­რე­ი­სის გა­უქ­მე­ბის მი­ზე­ზი გახ­და. ჩემს მახ­სოვ­რო­ბა­ში ეს ის­ლან­დი­ის ერ­თა­დერ­თი ხსე­ნე­ბაა სა­ინ­ ფორ­მა­ციო გა­მოშ­ვე­ბებ­ში და, ალ­ბათ, ამი­ტომ და­ვას­კ­ვე­ნი, რომ ის ძა­ლი­ან წყნა­რი და მო­წეს­რი­გე­ბუ­ლი ქვე­ყა­ნაა. კი­დევ რა ვი­ ცი და ის, რომ აქ გვა­რე­ბი არ აქვთ. ის­ლან­დი­ე­ლე­ბი უბ­რა­ლოდ თა­ვი­ან­თი მა­მის შვი­ლე­ბად მო­იხ­სე­ნი­ე­ბი­ან. აი, ბი­ორ­კი გვა­რად გუდ­მუნ­დ­ს­დო­ტი­რი­ა, რაც ნიშ­ნავს, რომ ის გუდ­მუნ­დის ქა­ლიშ­ ვი­ლი­ა. თუ ძმა ჰყავს, მი­სი გვა­რი, ამა­ვე პრინ­ცი­პით, გუდ­მუნ­დ­ სო­ნი უნ­და იყოს, ანუ გუდ­მუნ­დის ვა­ჟი. ზაფხულ­ში აქ დღე ოც­და­ოთხ­სა­ა­თი­ა­ნი­ა, ეროვ­ნუ­ლი კერ­ ძი კი ფერ­მენ­ტი­რე­ბუ­ლი ზვი­გე­ნის ხორ­ცია _ ამ ყვე­ლაფ­ რის გა­მო აქ უბ­რა­ლოდ ყოფ­ნაც უკ­ვე თავ­გა­და­სა­ვა­ლი­ა. ის­ლან­დია უც­ნა­უ­რი, ბუ­ნებ­რი­ვი კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის ქვე­ყა­ ნა­ა, თუ პი­რი­ქით _ ბა­ლან­სის? უკი­დუ­რე­სი ჩრდი­ლო­ეთ წერ­ტი­ლით არ­ქ­ტი­კულ წრეს ემიჯ­ნე­ბა და გოლ­ფ­ს­ტ­რი­მის დი­ნე­ბით თბე­ბა, აქ მყინ­ვა­რე­ბის ქვეშ ვულ­კა­ნე­ბი­ა.

36 VOYAGER 25/2022

სე­ლი­ა­ლან­დ­ს­ფო­სის ხე­დი მოს­ვე­ნე­ბას მი­კარ­გავს და ის­ლან­ დი­ის ტუ­რის­ტუ­ლი მარ­შ­რუ­ტე­ბის ძებ­ნას ვიწყებ. ალალ­ბედ­ზე შერ­ჩე­უ­ლი პირ­ვე­ლი­ვე სა­ი­ტი უგ­რ­ძეს ჩა­მო­ნათ­ვალს მთა­ვა­ ზობს: თხი­ლა­მუ­რე­ბითა და სნო­უ­ბორ­დით სრი­ა­ლი, რაფ­ტინ­გი, კა­ი­ა­კით ან კა­ნო­ე­თი გა­სე­ირ­ნე­ბა, თევ­ზა­ო­ბა, ჯი­პე­ბის სა­ფა­რი, ცხე­ნე­ბით ჯი­რი­თი, მყინ­ვა­რის და­ლაშ­ქ­ვ­რა, ყი­ნულ­ზე ცოც­ვა, ვე­შა­პე­ბის ცქე­რა, შა­ვი ქვი­შის პლაჟ­ზე სე­ირ­ნო­ბა, ჩან­ჩ­ქე­რე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა, მაგ­მურ მღვი­მე­ში ხე­ტი­ა­ლი, ვულ­კა­ნის კრა­ტერ­ში დაშ­ვე­ბა, და­ი­ვინ­გი, კა­ნი­ო­ნე­ბი, თოვ­ლ­მა­ვა­ლით სე­ირ­ნო­ბა, გე­ ი­ზე­რე­ბის ყუ­რე­ბა, ნაპ­რალ­ში ცურ­ვა, სა­ფეხ­მავ­ლო მარ­შ­რუ­ტი, ტუ­რე­ბი _ რამ­დე­ნიც გინ­დათ, იმ­დენ­დღი­ა­ნი... სა­ხელ­წო­დე­ბე­ ბი და მდე­ბა­რე­ო­ბე­ბი ლურ­ჯა­დაა მო­ნიშ­ნუ­ლი და გა­აქ­ტი­უ­რე­ ბუ­ლი, რაც ნიშ­ნავს, რომ „უკან“ ტექ­ს­ტე­ბი შრე­ე­ბა­დაა ჩა­ლა­ გე­ბუ­ლი. ტუ­რებ­ში აღ­ნიშ­ნულ ლო­კა­ცი­ებს მივ­ყ­ვე­ბი. ვცდი­ლობ ინ­ფორ­მა­ცი­ას თა­ვი მო­ვუ­ყა­რო და და­ვა­ხა­რის­ხო _ ტბე­ბი, მყინ­ვა­რე­ბი, ჩან­ჩ­ქე­რე­ბი, ვულ­კა­ნუ­რი მთე­ბი, გე­ი­ზე­რე­ბი, გა­ მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბი, მღვი­მე­ე­ბი... ის­ლან­დია, მარ­თ­ლაც, სა­ოც­ნე­ბო ქვე­ყა­ნაა აქ­ტი­უ­რი დას­ვე­ნე­ ბისა და ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი ტუ­რიზ­მის მოყ­ვა­რუ­ლე­ბის­თ­ვის. ბუ­ნე­ბა აქ ისე­თი­ა, რო­გორიც თავ­და­პირ­ვე­ლად შე­იქ­მ­ნა და რო­გორიც თა­ვი­სი ში­ნა­გა­ნი კა­ნონ­ზო­მი­ე­რე­ბით ვი­თარ­დე­ბა, ის­ლან­დი­ ე­ლებს ის უყ­ვართ და უფ­რ­თხილ­დე­ბი­ან: აქ სა­მი ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი­ა. მათ­გან ყვე­ლა­ზე დი­დია VATNAJÖKULL, რო­მელ­საც ქვეყ­ნის ტე­რი­ტო­რი­ის 14% უკა­ვი­ა, სა­ერ­თო ფარ­თო­ბით 14 141კმ2. ტუ­რიზ­მი აქ ბუ­ნე­ბის ექ­ს­პ­ლუ­ა­ტა­ცია არა­ა, არც მოთ­ვი­ნი­ე­რე­ბა. ტუ­რიზ­მი აქ სა­შუ­ა­ლე­ბაა პირ­ველ­ქ­მ­ნი­ლი ბუ­ნე­ბის ნა­წი­ლად იგ­ რ­ძ­ნო თა­ვი და მიხ­ვ­დე, რომ სამ­ყა­როს მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბა საკ­ მა­რი­სია ბედ­ნი­ე­რე­ბის­თ­ვის. ის­ლან­დი­ა­ში არა­სო­დეს ვყო­ფილ­ვარ. არც ვა­პი­რებ­დი _ ყვე­ ლა­ფე­რი ალ­გო­რით­მით ამოგ­დე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ით და­იწყო. თუმ­ცა, მერ­წ­მუ­ნეთ _ სა­ი­ტი­დან სა­იტ­ზე ძებ­ნა, ად­გი­ლე­ბისა და სა­ხელ­წო­დე­ბე­ბის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა, Google Map-ში ლო­კა­ცი­

ებს შო­რის მა­ნძი­ლე­ბის ზომ­ვა და თქვენ­თ­ვის არ­ჩე­უ­ლი სას­ტუმ­ როს 3D ფორ­მატ­ში წი­ნას­წარ ნახ­ვა, ცალ­კე თავ­გა­და­სა­ვა­ლია მკვლევ­რის­თ­ვის. საწყი­სი პუნ­ქ­ტი, რა თქმა უნ­და, რე­ი­კი­ა­ვი­კი­ა. პირ­ვე­ლი, რა­საც გა­ვა­კე­თებ _ ვე­შა­პე­ბის სა­ნა­ხა­ვად წა­ვალ. ლო­კა­ცი­ას მა­ნძი­ლის მი­ხედ­ვით ვირ­ჩევ _ ფაქ­საფ­ლო­უ­ის ყუ­რე ჩემ­თ­ვის იდე­ა­ლუ­რი­ა. მე­რე უკ­ვე გას­ვ­ლა მოკ­ლე მან­ძი­ლებ­ზე: ორი „ვულკანური“ პუნ­ქ­ ტი მაქვს და წრი­უ­ლი მარ­შ­რუ­ტი _ ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­ რუ­ლი ის­ლან­დი­ა­ში. ცნო­ბის­თ­ვის _ უამ­რა­ვი ტუ­რის­ტუ­ლი შე­მო­ თა­ვა­ზე­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, გა­დავ­წყ­ვი­ტე სა­მი­ვე მარ­შ­რუ­ტი ოფი­ცი­ა­ ლურ სა­იტ­თან შე­თან­ხ­მე­ბით დავ­გეგ­მო.

სე­ლი­ა­ლან­დ­ს­ფო­სის ჩან­ჩ­ქე­რი

37 VOYAGER 25/2022

ისლანდია

RÍHNÚKAGÍGUR

რე­ი­კი­ა­ვი­კი­დან 34 კმ.

ინ­გ­ლი­სუ­რად _ Thrihnukagigur (Three Peaks Crater) ქარ­თუ­ლად სიტყ­ვა­სიტყ­ვით _ სა­მი მწვერ­ვა­ლის კრა­ტე­რი.

ეს ის ად­გი­ლი­ა, სა­ი­და­ნაც ის­ლან­დი­ა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბის დაწყე­ბა ჯობს _ სხვა­გან არ­სად გექ­ნე­ბათ სა­შუ­ა­ლე­ბა, კრა­ტე­რის გავ­ ლით მი­ძი­ნე­ბუ­ლი ვულ­კა­ნის სიღ­რ­მე­ში და­ეშ­ვათ. თუმ­ცა იქამ­დე მი­სას­ვ­ლე­ლად ჯერ გაქ­ვა­ვე­ბუ­ლი ლა­ვის მდე­ლო უნ­და გა­და­ლა­ ხოთ. კლდე­ზე ცოც­ვის ან ჰა­ი­კინ­გის უნარ­-­ჩ­ვე­ვე­ბი არ დაგ­ჭირ­ დე­ბათ _ და­ახ­ლო­ე­ბით 3.5 კი­ლო­მეტ­რი­ა­ნი მან­ძი­ლის და­ფარ­ ვას 45-50 წუთს მო­ან­დო­მებთ. ორი­ენ­ტი­რი შო­რი­დან­ვე შე­გიძ­ ლი­ათ აიღოთ _ ჰო­რი­ზონ­ტის ხაზ­ზე შე­მაღ­ლე­ბუ­ლი სა­მი ბორ­ ც­ვი­დან მარ­ჯ­ვე­ნა გა­ნა­პი­რაა თქვე­ნი სა­ბო­ლოო და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ად­გი­ლი. ბო­ლო 10 წუ­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში შე­და­რე­ბით რთუ­ლი ას­ვ­ლა მო­გი­წევთ 50 მეტ­რის სი­მაღ­ლის ფერ­დობ­ზე _ არა­ფე­რი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი, თუ გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნებთ, რომ ტურ­ში ბავ­შ­ვე­ ბი 8 წლის ასა­კი­დან და­იშ­ვე­ბი­ან. კრა­ტე­რის ძირ­ში გან­თავ­სე­ბულ სა­ბა­ზო ბა­ნაკ­ში მი­ ი­ღებთ ინ­ფორ­მა­ცი­ას უსაფ­რ­თხო­ე­ბის ნორ­მე­ბისა და ქცე­ვის წე­სე­ბის შე­სა­ხებ. გი­დე­ბი და­გეხ­მა­რე­ბი­ან ეკი­ პი­რე­ბა­ში, რის შემ­დე­გაც ღია ლიფ­ტით ბოთ­ლი­სე­ბუ­რი მოყ­ვა­ნი­ლო­ბის ვულ­კა­ნურ თაღ­ში ეშ­ვე­ბით.

ეს გა­სა­ო­ცა­რი გა­რე­მო 4000 წლის წი­ნან­დე­ლი ამოფ­რ­ქ­ვე­ვის შე­დე­გია _ მა­ღალ­მა ტემ­პე­რა­ტუ­რამ და წნე­ვამ ქა­ნე­ბის გა­სა­ ო­ცა­რი შე­ფე­რი­ლო­ბა და ტექ­ს­ტუ­რა გა­ნა­პი­რო­ბა _ აქ ყვით­ლის, ცის­ფ­რის, წით­ლის, იის­ფ­რი­სა და ნა­რინ­ჯის­ფ­რის ყვე­ლა ელ­ფე­ რი­ა. მას­შ­ტა­ბი არა­ნაკ­ლებ გან­საც­ვიფ­რე­ბე­ლი _ კრა­ტე­რის ქვეშ უპ­რობ­ლე­მოდ და­ე­ტე­ვა თა­ვი­სუფ­ლე­ბის ქან­და­კე­ბა და რე­ი­კი­ ა­ვი­კის ცნო­ბი­ლი ლუ­თე­რა­ნუ­ლი ეკ­ლე­სია ჰათ­ლ­გ­რიმ­ს­კირ­კი­ა, რო­მე­ლიც თა­ვის მხრივ მე­ოთხეა სი­მაღ­ლით მთელს ის­ლან­ დი­ა­ში.

120 მეტ­რის სიღ­რ­მე­ზე დაშ­ვე­ბას 6 წუთს ან­დო­მებთ. ვიწ­რო ვულ­კა­ნუ­რი გა­სას­ვ­ლე­ლე­ბი უფ­რო ქვე­ვი­თაც ჩა­დის _ 200 მეტ­ რამ­დე. სად გაქ­რა მაგ­მა, რო­ცა, რო­გორც წე­სი, ის მი­ძი­ნე­ბუ­ლი ვულ­კა­ნის მაგ­მურ კე­რა­ში რჩე­ბა და გა­ცი­ვე­ბის შემ­დეგ ქვავ­ დე­ბა? თა­ნა­მედ­რო­ვე გე­ო­ლო­გი­ას ამ კითხ­ვა­ზე ისე­ვე არ აქვს პა­სუ­ხი, რო­გორც ამ სივ­რ­ცეს _ ანა­ლო­გი. ნა­ხე­ვარი სა­ა­თის შემ­დეგ ლიფ­ტით ისევ სა­ბა­ზო ბა­ნაკ­ში დაბ­რუნ­დე­ბით. სა­ნამ თქვე­ნი ჯგუ­ფის სხვა წევ­რე­ბი კრა­ტერ­ში ეშ­ვე­ბი­ან, შე­გიძ­ლი­ ათ ტრა­დი­ცი­უ­ლი ის­ლან­დი­უ­რი ხორ­ცის სუ­პი, ცხე­ლი სას­მე­ლი და ტკბი­ლე­უ­ლი მი­ირ­თ­ვათ, რომ უკან და­საბ­რუ­ნებ­ლად ძა­ლა აღიდ­გი­ნოთ. თან იქო­ნი­ეთ: შე­სა­ფე­რი­სი ფეხ­საც­მე­ლი _ ბი­ლი­კი კლდო­ვა­ნი და ქვი­ა­ნი­ა. თბი­ლი, წყალ­გა­უმ­ტა­რი სა­მო­სი _ იმ შემ­თხ­ვე­ვა­შიც კი თუ რე­ი­ კი­ა­ვიკ­ში შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ამინ­დია და პროგ­ნო­ზიც და­მა­ი­მე­დე­ბე­ლი. მი­თ უ­მე­ტეს, რომ კრა­ტე­რის შიგ­ნით ტემ­პე­რა­ტუ­რა მუდ­მი­ვად და­ახ­ლო­ე­ბით 3°C გრა­დუ­სი­ა. ტუ­რის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში შე­დის: გი­დის მომ­სა­ხუ­რე­ბა _ სა­ფეხ­მავ­ლო ტურ­ში, სა­ბა­ზო ბა­ნაკ­ში, ლიფ­ტ­ში და ვულ­კა­ნის შიგ­ნით; კვე­ბა სა­ბა­ზო ბა­ნაკ­ში; სრუ­ლი ეკი­პი­რე­ბა დამ­ცა­ვი აღ­ჭურ­ვი­ლო­ბის ჩათ­ვ­ლით; ტრან­ს­პორ­ტი­რე­ბა რე­ი­კი­ა­ვი­კი­დან და უკან. ვულ­კა­ნი­დან ქა­ნე­ბის წა­მო­ღე­ბა არ არის ნე­ბა­დარ­თუ­ლი; ტუ­რე­ბი ეწყო­ბა 10 მა­ი­სი­დან 31 ოქ­ტომ­ბ­რამ­დე. https://insidethevolcano.com

38 VOYAGER 25/2022

RAUFARHÓLSHELLIR

რე­ი­კი­ა­ვი­კი­დან 38 კმ.

ეს 1360-მეტრიანი ლა­ვის გვი­რა­ბი, გნე­ბავთ გა­მოქ­ვა­ბუ­ლი, სიგ­ რ­ძით მე­ოთხეა ის­ლან­დი­ა­ში. მი­სი სი­მაღ­ლე 10, მაქ­სი­მა­ლუ­რი სი­გა­ნე კი 30 მეტ­რი­ა. ამ გვი­რა­ბით და­ახ­ლო­ე­ბით იმ გზას გა­ დი­ხართ, რა გზი­თაც ვულ­კა­ნის გა­აქ­ტი­უ­რე­ბის შე­დე­გად ამოფ­ რ­ქ­ვე­უ­ლი გა­ვარ­ვა­რე­ბუ­ლი ლა­ვა მოძ­რა­ობ­და და­ახ­ლო­ე­ბით 5200 წლის წინ. შე­სას­ვ­ლელ­ში, ჭე­რის ჩა­მონ­გ­რე­ვის შე­დე­გად წარ­მოქ­მ­ნი­ლი ბუ­ნებ­რი­ვი ჭრი­ლე­ბი­დან გა­მოქ­ვა­ბულ­ში სი­ნათ­ ლის სქე­ლი სვე­ტე­ბი ეშ­ვე­ბა და გა­რე­მოს კი­დევ უფ­რო იდუ­მალს ხდის. გვი­რა­ბის სიღ­რ­მე­ებ­ში თოვლს ზაფხულ­შიც გა­და­აწყ­დე­ ბით, ზამ­თარ­ში კი თქვენს ჩაფხუტ­ზე და­მაგ­რე­ბუ­ლი ფარ­ნის შუქ­ზე სტა­ლაგ­მი­ტე­ბი­ვით ამოზ­რ­დი­ლი ყი­ნუ­ლის ათა­სო­ბით ქან­ და­კე­ბა ჯა­დოს­ნუ­რად აციმ­ციმ­დე­ბა.

აქა­უ­რო­ბის ერ­თ­-ერ­თი მთა­ვა­რი ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბა გა­სა­ო­ცა­რი სიმ­დიდ­რის ფე­რა­დო­ვა­ნი გა­მა­ა, რო­მელ­შიც სა­სარ­გებ­ლო წი­ა­ღი­ სე­უ­ლის ამოც­ნო­ბაც შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ა: მო­წი­თა­ლო რკი­ნა­ა, ყვი­თე­ ლი _ გო­გირ­დი­ა. გი­დი გა­მოქ­ვა­ბუ­ლის გე­ო­ლო­გი­ა­ზე და ის­ლან­ დი­ა­ში ვულ­კა­ნურ აქ­ტი­ვო­ბებ­ზე მო­გიყ­ვე­ბათ. სტან­დარ­ტუ­ლი ტუ­რი 1 სა­ათს გრძელ­დე­ბა და 1/5 სირ­თუ­ლი­სა­ა. რთუ­ლად გა­სავ­ლელ ად­ გი­ლებ­ში და­მონ­ტა­ჟე­ბუ­ლი ხი­დე­ბის, გა­ნა­თე­ბის და ბი­ლი­კის მეშ­ვე­ ო­ბით გა­მოქ­ვა­ბულ­ში გა­და­ად­გი­ლე­ბა არ უნ­და გა­გი­ჭირ­დეთ. სხვა შე­თა­ვა­ზე­ბაა თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის მა­ძი­ებ­ლე­ბის­თ­ ვის _ მარ­შ­რუ­ტი გვი­რა­ბის ბო­ლომ­დე _ იქ სა­დაც, გა­ნა­ თე­ბა არ აღ­წევს და გაქ­ვა­ვე­ბუ­ლი ლა­ვის ჩან­ჩქ ­ ე­რე­ბი­ა. გზად რთუ­ლი რე­ლი­ე­ფის დაძ­ლე­ვაც მო­გი­წევთ _ კლდე­ ე­ბი, ქვის დი­დი ლო­დე­ბი... ტუ­რი 3-4 სა­ათს გრძელ­დე­ბა, თუმ­ცა რე­ა­ლუ­რად მი­სი ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბა ჯგუ­ფის წევ­რე­ ბის ფი­ზი­კურ მომ­ზა­დე­ბა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი.

https://thelavatunnel.is 39 VOYAGER 25/2022

ისლანდია

Haukadalur

Gullfoss

GOLDEN CIRCLE ოქ­როს რკა­ლი _ რე­ი­კი­ა­ვი­კი­დან იწყე­ბა და ქვეყ­ნის სამ­ხ­რეთ­­და­სავ­ლეთ რე­გი­ონს მო­ი­ცავს. სა­მას­კი­ლო­მეტ­რი­ა­ნი ტუ­რი სამ ბუ­ნებ­რივ ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბას აერ­თი­ა­ნებს. პირ­­­ვე­­ლი გა­­ჩე­­რე­­ბაა გე­­ო­­თერ­­­მუ­­ლი ზო­­ნა _ ჰა­­უ­­კა­­და­­ლუ­­რის ვე­­ლი (HAUKADALUR), სა­­დაც გა­­ყო­­ლე­­ბა­­ზე 10-ზე მე­­ტი ცხე­­ლი წყა­­რო­­ა. აქ მი­­წის­­­ძ­­­ვ­­­რის შე­­დე­­გად გა­­აქ­­­ტი­­უ­­რე­­ბუ­­ლი გე­­ი­­ზე­­რე­­ბის მოქ­­­მე­­დე­­ბის პირ­­­ვე­­ლი წე­­რი­­ლო­­ბი­­თი აღ­­­წე­­რა 1294 წლით თა­­რიღ­­­ დე­­ბა. მთე­­ლი XX სა­­უ­­კუ­­ნის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­ში ის­­­ლან­­­დი­­ის სიმ­­­ბო­­ლო ამოფ­­­რ­­­ქ­­­ვე­­უ­­ლი დი­­დი გე­­ი­­ზე­­რი იყო _ პრე­სა­ში აღ­წე­რი­ლი და ევ­ რო­პე­ლე­ბის­თ­ვის ცნო­ბი­ლი პირ­ვე­ლი ცხე­ლი წყა­რო, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც და­ერ­ქ­ვა სა­ხე­ლი ყვე­ლა სხვა გე­ი­ზერს. ზოგჯერ მას წყლის ჭავლი 70 მეტრის სიმაღლეზეც აუტყორცნია. თუმ­ცა ახ­ლა პა­სი­ურ ფა­ზა­შია და დამ­თ­ვა­ლი­ე­რებ­ლე­ბი ძი­რი­თა­დად სტრო­კი­ უ­რის უფ­რო მოკ­რ­ძა­ლე­ბუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის იმე­დად არი­ან _ აქე­დან ამო­სუ­ლი წყლის სვე­ტის სი­მაღ­ლე 20-40 მეტ­რი­ა, სა­ მა­გი­ე­როდ ყო­ველ 5-10 წუთ­ში იფ­რ­ქ­ვე­ვა და დიდ­ხანს არ გა­ლო­ დი­ნებთ.

ოქ­­­როს რკა­­ლის ყვე­­ლა­­ზე მას­­­შ­­­ტა­­ბუ­­რი სა­­ნა­­ხა­­ო­­ბა თინ­­­გვ ­­­ ე­­ლი­­რის ეროვ­­­ნუ­­ლი პარ­­­კი­­ა. აქა­უ­რო­ბა დი­დი ის­ტო­რი­უ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის ეპი­ცენ­ტ­რი იყო: ად­გი­ ლი, სა­დაც 930 წელს პირ­ვე­ლი პარ­ლა­მენ­ტი _ სა­კა­ ნონ­მ­დებ­ლო და სა­სა­მარ­თ­ლო ფუნ­ქ­ცი­ე­ბის მქო­ნე სა­ხალ­ხო საბ­ჭო შე­იკ­რი­ბა, დღემ­დე შე­­მორ­­­ჩე­­ნი­­ ლი­­ა. 1000 წელს ის­­­ლან­­­დი­­ე­­ლებ­­­მა აქ­­­ვე გა­­მო­­აცხა­­ დეს ქრის­­­ტი­­ა­­ნო­­ბის მი­­ღე­­ბის გა­­დაწყ­­­ვე­­ტი­­ლე­­ბა და წარ­­­მარ­­­თუ­­ლი ღმერ­­­თე­­ბის გა­­მო­­სა­­ხუ­­ლე­­ბე­­ბი ჩან­­­ჩ­­­ ქერ­­­ში გა­­და­­ყა­­რეს. ამ ჩან­­­ჩ­­­ქერს ახ­­­ლა გო­­და­­ფო­­სი ანუ ღმერ­­­თე­­ბის ჩან­­­ჩქ ­­­ ე­­რი ჰქვი­­ა.

მე­ო­რე გა­ჩე­რე­ბაა GULLFOSS _ ანუ ოქ­როს ჩან­ჩ­ქე­რი. ორი გა­ნი­ე­რი იარუ­სის სა­ერ­თო სი­მაღ­ლე 32 მეტ­რი­ა. ეს ძა­ლი­ან წყა­ ლუხ­ვი ჩან­ჩ­ქე­რი­ა, სა­დაც ზაფხუ­ლო­ბით 1 წამ­ში 140კმ2 წყა­ლი ჩა­მო­ე­დი­ნე­ბა. წი­ნა სა­უ­კუ­ნის და­საწყის­ში, ინ­გ­ლი­სელ­მა ბიზ­ნეს­ მენ­მა _ ვინ­მე ჰო­ულ­მა გა­დაწყ­ვი­ტა, ჩან­ჩ­ქე­რის წყა­ლი ელექ­ტ­ რო­ე­ნერ­გი­ის წარ­მო­ე­ბის­თ­ვის გა­მო­ე­ყე­ნე­ბი­ნა. ამ იდე­ას სას­ტი­კი მო­წი­ნა­აღ­მ­დე­გე გა­მო­უჩ­ნ­და ად­გი­ლობ­რი­ვი ფერ­მე­რის ქა­ლიშ­ ვი­ლის სა­ხით _ სიგ­რი­დურ თო­მას­დო­ტი­რი (Sigríður Tómasdót­ tir) ინ­გ­ლი­სელ­თან ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის გა­უქ­მე­ბის მოთხოვ­ნით, რამ­დენ­ჯერ­მე ფე­ხით წა­ვი­და რე­ი­კი­ა­ვიკ­ში, ბო­ლოს კი, სა­სო­ წარ­კ­ვე­თი­ლი, ჩან­ჩ­ქერ­ში თა­ვის დახ­რ­ჩო­ბით და­ი­მუქ­რა. ამა­ სო­ბა­ში ბიზ­ნეს­მენ­მა გა­დაწყ­ვი­ტა, რომ ეს პრო­ექ­ტი არც ამ­დენ დროდ და არც ამ­დენ თან­ხად უღირ­და და გა­რი­გე­ბა ჩა­შა­ლა. ასე გა­და­არ­ჩი­ნა სიგ­რი­დურ თო­მას­დო­ტირ­მა გაქ­რო­ბას ულა­მა­ ზე­სი ჩან­ჩ­ქე­რი და პირ­ვე­ლი ის­ლან­დი­ე­ლი გა­რე­მოს­დამ­ც­ვე­ლის სა­ხე­ლიც მო­იხ­ვე­ჭა. ამ ის­ტო­რი­ას კი­დევ ერ­თი სა­ინ­ტე­რე­სო დე­ ტა­ლი აქვს _ გო­გო­ნას ად­ვო­კა­ტი სვე­ინ ბი­ერ­ნ­სო­ნი 1944 წელს და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი ის­ლან­დი­ის პირ­ვე­ლი პრე­ზი­დენ­ტი გახ­და.

40 VOYAGER 25/2022

სილფას ნაპრალი

პარ­კის ერ­თ­-ერ­თი ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბა ჩრდი­ლო­ეთ ამე­რი­კისა და ევ­რა­ზი­ის ტექ­ტო­ნი­კუ­რი ფი­ლე­ბია _ გე­ო­ლო­გი­უ­რი თვალ­საზ­ რი­სით, აქ შე­გიძ­ლი­ათ ევ­რო­პა­სა და ამე­რი­კას შო­რის გა­ი­ა­როთ. თუ ოქ­როს რკა­ლის ეს კლა­სი­კუ­რი ტუ­რი თა­ვი­სი „დიდი სა­ მე­უ­ლით“ თქვენ­თ­ვის მე­ტის­მე­ტად მარ­ტი­ვი­ა, აქ­ცი­ეთ ის ექ­ს­ტრ ­ ე­მა­ლურ მარ­შ­რუ­ტად _ და­ა­მა­ტეთ ვულ­კა­ნუ­რი წარ­ მო­შო­ბის ტბა­ზე ლაშ­ქ­რო­ბა, ან მყინ­ვარ­ზე თოვ­ლ­მა­ვა­ლით გა­სე­ირ­ნე­ბა, ყი­ნულ­ზე ცოც­ვა, გა­მოქ­ვა­ბუ­ლის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა _ არ­ჩე­ვა­ნი დი­დი­ა. მე სილ­ფ­რას ნაპ­რალ­ში სნორ­კე­ლინგს ვირ­ჩევ _ ცუ­რა­ო­ბას ლას­ტე­ბითა და სა­ჰა­ე­რო მი­ლით.

სილ­ფ­რას ნაპ­რა­ლი 1798 წელს, ევ­რა­ზი­ისა და ჩრდი­ლოეთ ამე­რი­ კის ტექ­ტო­ნი­კუ­რი ფი­ლე­ბის დაძ­ვ­რის შე­დე­გად გაჩ­ნ­და. მათ შო­რის მან­ძი­ლი ყო­ველ­წ­ლი­უ­რად და­ახ­ლო­ე­ბით ორი სან­ტი­მეტ­რით იზ­რ­ დე­ბა. ნაპ­რალს 60 კი­ლო­მეტ­რით და­შო­რე­ბუ­ლი მყინ­ვა­რი კვე­ბავს. ნად­ნო­ბი წყა­ლი გაქ­ვა­ვე­ბუ­ლი, ფო­რე­ბი­ა­ნი ლა­ვის გავ­ლით აქამ­დე მოს­ვ­ლას ათ­წ­ლე­უ­ლებს ან­დო­მებს. ბუ­ნებ­რი­ვი ფილ­ტ­რა­ცი­ის ამ ხან­ გ­რ­ძ­ლი­ვი პრო­ცე­სის შე­დე­გად ის კრის­ტა­ლუ­რად სუფ­თა და გამ­ჭ­ ვირ­ვა­ლეა _ თან მტკნა­რი. ხილ­ვა­დო­ბა 100 მეტ­რია _ ცურ­ვი­სას 63 მეტ­რის სიღ­რ­მის ფსკერ­ზე კენ­ჭე­ბის და­ნახ­ვაც კი შე­გი­ძლი­ათ. https://www.thingvellir.is/en

Godafoss 41 VOYAGER 25/2022

ისლანდია

კი­დევ ერ­თი პუნ­ქ­ტია Fagradalsfjall, რო­მელ­საც მარ­შ­რუტ­ში კითხ­ვის ნიშ­ნით ვსვამ. ამ ვულ­კა­ნურ მთა­ზე 2021 წელს ნაპ­რა­ ლი გა­იხ­ს­ნა და გა­ვარ­ვა­რე­ბულ­მა მაგ­მამ ამოს­ვ­ლა და­იწყო. თუ ჩე­მი ჩას­ვ­ლა ვულ­კა­ნის მი­ძი­ნე­ბას და­ემ­თხ­ვე­ვა, მა­შინ ეს მი­მარ­ თუ­ლე­ბა ჩე­მი ტუ­რი­დან ავ­ტო­მა­ტუ­რად ამო­ვარ­დე­ბა.

მო­ცუ­ლო­ბით ის უდი­დე­სია ევ­რო­პა­ში და მარ­თ­ლაც უამ­რავ მდი­ ნა­რესა და ტბას კვე­ბავს. 8 100კმ2 ყი­ნუ­ლის სა­ფარ­ქ­ვეშ, რომ­ლის სიღ­რ­მეც ზო­გან კი­ლო­მეტრს აღე­მა­ტე­ბა, მოქ­ცე­უ­ლია ის­ლან­დი­ის ხმე­ლე­თის 8 %, ქვეყ­ნის უმაღ­ლე­სი _ 2200-მეტ­რი­ა­ნი მწვერ­ვა­ლი Hvannadalshnjúkur, რამ­დე­ნი­მე ტბა და აქ­ტი­უ­რი ვულ­კა­ნე­ბი.

ჩავ­თ­ვა­ლოთ ეს მო­თელ­ვა იყო _ სუნ­თ­ქ­ვის­შემ­კ­ვ­რე­ლი თავ­ გა­და­სავ­ლე­ბის­თ­ვის გე­ზი ახ­ლა ქვეყ­ნის სამ­ხ­რეთ­-აღ­მო­სავ­ლე­ თით გვი­ჭი­რავს. მყინ­ვა­რე­ბის და მყინ­ვა­რუ­ლი გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბის სა­ნა­ხა­ვად ის­ლან­დი­ის ყვე­ლა­ზე დი­დი მყინ­ვარს და ეროვ­ნულ პარკს ვირ­ჩევთ.

VATNAJÖKULL

ის­ლან­დი­ის სამ­ხ­რეთ­-აღ­მო­სავ­ლეთ ნა­წილ­ში მდე­ბა­რე ეს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი სი­დი­დით მე­ო­რეა ევ­რო­პა­ში. ვულ­კა­ნუ­რი მთე­ბი, მყინ­ვა­რუ­ლი წყალ­დი­დო­ბე­ბის შე­დე­გად გაჭ­რი­ლი კა­ ნი­ო­ნე­ბი, ჩან­ჩ­ქე­რე­ბი, შა­ვი ქვი­შის ვრცე­ლი ვა­კე და ყი­ნუ­ლის ლა­გუ­ნა, რო­მელ­შიც მყინ­ვა­რის­გან მოწყ­ვე­ტი­ლი აის­ბერ­გე­ბი და­ცუ­რავს, სა­ნამ დი­ნე­ბა მათ ატ­ლან­ტი­კის ოკე­ა­ნის­კენ წა­ი­ღებს ან ბრი­ლი­ან­ტის სა­ნა­პი­რო­ზე გა­მო­რი­ყავს _ აქა­უ­რი ზღაპ­რუ­ლი გა­რე­მო ათას­წ­ლე­უ­ლე­ბის მან­ძილ­ზე ვულ­კა­ნუ­რი ცეცხ­ლის, ყი­ ნუ­ლისა და წყლის ზე­მოქ­მე­დე­ბით ფორ­მირ­დე­ბო­და _ ზუს­ტად ისე, რო­გორც სამ­ყა­როს საწყი­სია აღ­წე­რი­ლი სკან­დი­ნა­ვი­ურ მი­თო­ლო­გი­ა­ში, რო­ცა ელი­ვა­გა­რის უცი­ვე­სი მდი­ნა­რე­ე­ბის ცეცხ­ ლო­ვან სა­მე­ფოს­თან ურ­თი­ერ­თ­ქ­მე­დე­ბით გა­ჩე­ნი­ლი თრთვი­ ლის­გან პირ­ვე­ლი გო­ლი­ა­თი წარ­მო­იშ­ვა. პარ­კის მთა­ვა­რი ღირ­ ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბა ამა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის მყინ­ვა­რია _ vatnajökull ანუ „მყინვარი, რო­მე­ლიც იძ­ლე­ვა წყალს“.

პარ­კის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში შე­დის SKAFTAFELL _ ბუ­ნებ­რი­ ვი ნაკ­რ­ძა­ლი, რო­მე­ლიც ლან­დ­შაფ­ტე­ბის მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ ბით და კონ­ტ­რას­ტუ­ლი პე­ი­ზა­ჟე­ბით ნამ­დ­ვი­ლი აღ­მო­ჩე­ნაა სა­ფეხ­მავ­ლო ტუ­რე­ბის მოყ­ვა­რულ­თათ­ვის. მი­თ უ­მე­ტეს, რომ კლი­მა­ტი აქ კე­თილ­გან­წყო­ბი­ლი, რბი­ლი და სა­სი­ა­მოვ­ნო­ა. ზაფხულ­ში ხში­რია ის­ლან­დი­ის­თ­ვის არა­და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი მზი­ა­ნი დღე­ე­ბი. https://www.vatnajokulsthjodgardur.is

ცნო­ბის­თ­ვის, მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მე­ე­ბისა და მყინ­ვა­რე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი გი­დის გა­რე­შე კა­ტე­გო­რი­უ­ ლად და­უშ­ვე­ბე­ლი­ა. მე ამ კომ­პა­ნი­ის მომ­სა­ხუ­რე­ბას ვარ­ჩევ: https://www.mountainguides.is/ მარ­შ­რუ­ტე­ბი მათ­თან წი­ნას­წარ თან­ხ­მ­დე­ბა და დათ­ქ­მულ დროს ნაკ­ძ­რა­ლის ტუ­რის­ტულ ცენ­ტ­ რ­ში იგეგ­მე­ბა შეხ­ვედ­რა. რე­ი­კი­ა­ვი­კი­დან აქამ­დე და­ახ­ლო­ე­ბით ოთხსაათიანი სა­მან­ქა­ნო გზაა სამ­ხ­რეთ სა­ნა­პი­როს გა­ყო­ლე­ბა­ ზე. დრო ისე გავ­თ­ვა­ლე, რომ და­ახ­ლო­ე­ბით ნა­ხე­ვარ გზა­ზე მდე­ ბა­რე პა­ტა­რა ქა­ლაქ­ში გავ­ჩერ­დე.

VIK _ კონ­ტი­ნენ­ტუ­რი ის­ლან­დი­ის ყვე­ლა­ზე სამ­ხ­რე­თით მდე­ ბა­რე სო­ფე­ლი, სულ 300 მო­სახ­ლით. ეს შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ად­გი­ლია მოგ­ზა­უ­რე­ბის­თ­ვის და­სას­ვე­ნებ­ლად და ღა­მის გა­სა­თე­ვად. აქ რამ­დე­ნი­მე სა­ინ­ტე­რე­სო პუნ­ქ­ტი­ა, მათ შო­რის ის ჩან­ჩ­ქე­რიც, რომ­ლის სი­ლა­მა­ზის დამ­ც­ვე­ლებ­მაც ის­ლან­დი­ა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ ბა გა­და­მაწყ­ვე­ტი­ნეს _ Seljalandsfoss! მის­გან კი­ლო­მეტ­რი­თაც არაა და­შო­რე­ბუ­ლი Gljúfrabúi, თუმ­ცა, იმის გა­მო, რომ კლდე­ ებ­შია ჩა­მა­ლუ­ლი, გა­ცი­ლე­ბით ნაკ­ლე­ბი დამ­თ­ვა­ლი­ე­რე­ბე­ლი ჰყავს. მას, ხში­რად, სა­ი­დუმ­ლო ჩან­ჩ­ქერ­საც უწო­დე­ბენ _ სა­ნამ კლდე­ებს შო­რის გა­ჩე­ნილ ნაპ­რალ­ში არ შეხ­ვალთ _ ვერ და­ი­ ნა­ხავთ. Skógafoss ამ სამიდან ყვე­ლა­ზე მძლავ­რი _ 25 მეტ­რის სი­გა­ნის ჩან­ჩ­ქე­რი­ა. ბრტყე­ლი რე­ლი­ე­ფი სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა მი­სი დაშ­ვე­ბის ად­გილს მაქ­სი­მა­ლუ­რად მი­უ­ახ­ლოვ­დეთ.

42 VOYAGER 25/2022

Reynisdrangar

REYNISDRANGAR _ მსოფ­ლი­ოს ულა­მა­ზეს არატ­რო­პი­კულ სა­ნა­პი­რო­ებს შო­რი­საა და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლი და ის­ლან­დი­ის ერ­თ­ერ­თი მთა­ვა­რი ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბაა (ბანაობა კა­ტე­გო­რი­უ­ლად არაა რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი).

Gljúfrabúi

DYRHÓLAEY _ კლდო­ვა­ნი სა­ნა­პი­როა ოკე­ა­ნე­ში შეჭ­რი­ლი ქვის თა­ღითა და ის­ტო­რი­უ­ლი შუ­ქუ­რით. ეს სა­უ­კე­თე­სო ად­გი­ ლია პო­ლა­რულ ცულ­თა­ვებ­ზე და­საკ­ვირ­ვებ­ლად, რომლებიც მაისიდან აგვისტოს ჩათვლით ათა­ სობით ბუდობენ ამ მხარეში. მარ­ თა­ლი გითხ­რათ, ჩი­ტე­ბი დი­დად არ მა­ინ­ტე­რე­სებს, მაგ­რამ რო­ გორც კი ინ­ტერ­ნეტ­ში ამ სა­სა­ ცი­ლო, ყვი­თელ­ნის­კარ­ტა ჩი­­ტის ფო­ტოს წავაწყ­დი _ გა­და­ წყ­ვე­ტი­ლე­ბა შევც­ვა­ლე.

შეგიძლიათ აირჩიოთ კა­ი­ა­კის ტუ­რი მდი­ნა­რე სვარ­ტა­ზე ან ახ­ ლომ­დე­ბა­რე ქა­ლაქ სტი­კის­ჰო­ულ­მუ­რი­ში. კა­ი­ა­კის ტუ­რის და­ გეგ­მ­ვა­ში ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბის რჩე­ვე­ბია გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლი, და­ნარ­ჩე­ნი ლო­კა­ცი­ე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა კი და­მო­უ­კი­დებ­ლა­დაც შე­იძ­ლე­ბა.

SKAFTAFELL აქე­დან 2 სა­ა­თის სა­მან­ქა­ნო გზა­ზე­ა. ვი­ზი­ტორ­თა ცენ­ტ­რ­ში გაწვდიან ინ­ფორ­მა­ცი­ას ახ­ლომ­დე­ბა­რე სა­ფეხ­მავ­ლო ბი­ლი­კებ­ზე და ღა­მის გა­სა­თევ­ზე. აქ­ვეა სას­ტუმ­როც, რო­მე­ლიც, რო­გორც წე­სი, გამ­გ­ზავ­რე­ბამ­დე უნ­და და­ი­ჯავ­შ­ნოს.

Dyrhólaey 43 VOYAGER 25/2022

სტი­კის­ჰო­ულ­მუ­რი­

ისლანდია

რა უნ­და ვი­ცო­დეთ: მყინ­ვარ­ზე და გა­მოქ­ვა­ბულ­ში _ მხო­ლოდ გიდ­თან ერ­თად! ეს პირ­ვე­ლი და უმ­თავ­რე­სი წე­სი­ა.

წარ­მო­გიდ­გენთ რამ­დე­ნი­მე წი­ნას­წარ შერ­ჩე­ულ მარ­შ­რუტ­საც.

1. მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მე _ უპი­რო­ბო ფა­ვო­რი­ტი მყინ­ვა­რულ მღვი­მეს ზოგ­ჯერ უბ­რა­ლოდ ყი­ნუ­ლის მღვი­მეს უწო­დე­ბენ _ Ice Cave. აქ შე­იძ­ლე­ბა იგუ­ლის­ხ­მე­ბო­დეს კლდე­ში ნაკ­ვე­თი მღვი­მე, რო­მე­ლიც მთე­ლი წე­ლი ინარ­ჩუ­ნებს ყი­ნუ­ლის სა­ფარს ან ყი­ნუ­ლის გა­მოქ­ვა­ბუ­ლი მყინ­ვა­რის სიღ­რ­მე­ში _ ეს ორი სხვა­დას­ხ­ვა რა­მა­ა. ამი­ტომ, დაწ­ვ­რი­ლე­ბით წა­ი­კითხეთ ტუ­ რის აღ­წე­რა, დას­ვით კითხ­ვე­ბი და და­ათ­ვა­ლი­ე­რეთ ფო­ტო­ე­ბი _ იმის­თ­ვის, რომ მი­ი­ღოთ ის, რაც გსურთ. თუ ჩემ­სა­ვით მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მის ნახ­ვა გსურთ, იცო­დეთ: მყინ­ვა­რის გა­მუდ­მე­ბუ­ლი მოძ­რა­ო­ბის გა­მო, მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­ მე ფორ­მას და ზო­მას იც­ვ­ლის და ის, რა­საც ფო­ტო­ზე ნა­ხავთ, შე­ იძ­ლე­ბა გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბო­დეს იმის­გან, რაც ად­გილ­ზე დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ. სე­ზო­ნი სა­გან­გე­ბოდ უნ­და შე­არ­ჩი­ოთ: ოქ­ტომ­ბ­რის შუა რიცხ­ ვე­ბი­დან მარ­ტის ბო­ლომ­დე. თუმ­ცა ზოგ­ჯერ ტუ­რე­ბი ნო­ემ­ბ­რამ­ დეც არ იწყე­ბა. მი­ზე­ზი უსაფ­რ­თხო­ე­ბაა _ რო­გორც კი ტემ­პე­ რა­ტუ­რა 0°-ს ას­ც­დე­ბა, ყი­ნუ­ლის ჩა­მოშ­ლის საფ­რ­თხე ჩნდე­ბა. გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ში­შია მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მე­ე­ბი წვი­მის დროს ან შემ­დეგ. თუმ­ცა არის ალ­ტერ­ნა­ტი­ვაც _ ლა­უნ­გი­ე­კუდ­ლის მყინ­ვარ­ში გაჭ­რი­ლი ხე­ლოვ­ნუ­რი გვი­რა­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა წე­ლი­ წა­დის ნე­ბის­მი­ერ დრო­საა შე­საძ­ლე­ბე­ლი. ყვე­ლა­ზე შთამ­ბეჭ­და­ვი სწო­რედ მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მე­ე­ბი­ა. აქ ყი­ ნულს სა­ოც­რად ღრმა, ლურ­ჯი შე­ფე­რი­ლო­ბა აქვს. გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბა ფო­ტო­ებ­შიც კი იგ­რ­ძ­ნო­ბა. თუ სა­ხა­ლი­სო ფი­ზი­კის გაკ­ვე­თი­ლი არ გე­ზა­რე­ბათ მი­ზეზ­საც გეტყ­ვით: მყინ­ვა­რუ­ლი ყი­ნუ­ლი უფ­რო ძვე­ლი­ა, სქე­ლი და ისე­თი მკვრი­ვი, რომ სპექ­ტ­რის ყვე­ლა ფერს

შთან­თ­ქავს, გარ­და ლურ­ჯი­სა _ ამი­ტომ ვხე­დავთ ჩვენ მა­ინ­ც­და­ მა­ინც ამ ფერს. რაც უფ­რო ნაკ­ლე­ბი ჰა­ე­რის თეთ­რი ბუშ­ტუ­კე­ბია ყი­ნულ­ში, მით უფ­რო ლურ­ჯია ის, რად­გან ბუშ­ტე­ბი ირეკ­ლავს და ფან­ტავს სი­ნათ­ლეს, შე­სა­ბა­მი­სად მა­თი სიმ­ცი­რე ნაკ­ლებ წი­ ნა­ღო­ბას ქმნის და სი­ნათ­ლეც უფ­რო ღრმად აღ­წევს ყი­ნულ­ში. ოპ­ტი­კუ­რი სპექ­ტ­რის ფე­რე­ბის რი­გი­თო­ბა გახ­სოვთ? ლურ­ჯი­დან წით­ლამ­დე. წით­ლის მხა­რეს ყი­ნუ­ლი 6-ჯერ უფ­რო მეტ სი­ნათ­ ლეს შთან­თ­ქავს, ამი­ტომ რო­ცა უფ­რო ღრმად აღ­წევს სი­ნათ­ ლე ყი­ნულ­ში, მით უფ­რო მდი­დარ ლურჯ შე­ფე­რი­ლო­ბას იღებს ის. სა­ინ­ტე­რე­სოა არა? გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბი შე­იძ­ლე­ბა იყოს თეთ­რი, ფი­რუ­ზის­ფე­რი, ნაც­რის­ფე­რი, ყა­ვის­ფე­რი და შა­ვიც კი. ყი­ნულ­მა, რო­გორც წყალ­მა შე­იძ­ლე­ბა მი­ი­ღოს სხვა­დას­ხ­ვა შე­ფე­რი­ლო­ბა გა­ნა­თე­ბის და სიღ­რ­მის მი­ხედ­ვით. მე მო­სა­ნა­ხუ­ლებ­ლად ლურჯ გა­მოქ­ვა­ბულს ავირ­ჩევ. მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მე­ე­ბი ბუ­ნებ­რი­ვად წარ­მო­იქ­მ­ნე­ბა ზაფხუ­ლო­ ბით, რო­ცა გამ­დ­ნა­რი წყა­ლი ყი­ნუ­ლის სქელ ფე­ნებ­ში გრძელ არ­ხებს ჭრის. მე­რე ეს ბუ­ნებ­რი­ვი გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბი დნე­ბა, იშ­ ლე­ბა, წლი­დან­-­წ­ლამ­დე იც­ვ­ლის მდე­ბა­რე­ო­ბას, ფორ­მას და მას­შ­ტაბს. შარ­შან­დე­ლი მღვი­მე, შე­იძ­ლე­ბა, წელს აღარ არ­სე­ ბობ­დეს. ამი­ტომ სრუ­ლად ვენ­დო­ბი გი­დის არ­ჩე­ვანს, თუმ­ცა, თუ სა­შუ­ა­ლე­ბაა, „ბროლის მღვი­მეს“ ვნა­ხავ­დი _ ის 2011-2012 წლი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი მყინ­ვა­რუ­ლი მდი­ნა­რის სა­შუ­ა­ლე­ბით ერ­თი და იმა­ვე ად­გი­ლას იჭ­რე­ბა და ერ­თ­-ერ­თი უდი­დე­სია ვატ­ ნა­ი­ე­კუდ­ლის მყინ­ვარ­ში, ან მყინ­ვა­რუ­ლ მღვი­მეს კატ­ლას­თან _ ის­ლან­დი­ის ერ­თ­-ერთ ყვე­ლა­ზე სა­შიშ ვულ­კან­თან. აქ რამ­დე­ ნი­მე მუ­ქი ფე­რის მღვი­მე მოკ­ლე გვი­რა­ბით უკავ­შირ­დე­ბა ერ­ თ­მა­ნეთს. ჭე­რი იმ­დე­ნად და­ბა­ლი­ა, რომ შე­სას­ვ­ლე­ლად ოთხ­ზე უნ­და დად­გეთ და შე­ხოხ­დეთ. მე მგო­ნი ღირს, მი­თ უ­მე­ტეს, რომ მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მე­ე­ბის­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით მი­სი მო­ნა­ხუ­ლე­ბა ზაფხულ­შიც შე­იძ­ლე­ბა.

44 VOYAGER 25/2022

2. მყინ­ვა­რის და­ლაშ­ქ­ვ­რა _ მარ­შ­რუტის გი­დი უნარ­­ჩ­ვე­ვე­ბისა და ფი­ზი­კუ­რი მომ­ზა­დე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად გვირ­ ჩევს, თუმ­ცა Svínafellsjökull ჩე­მი ფა­ვო­რი­ტი­ა; ყი­ნულ­ზე ცოც­ვა და უმაღ­ლე­სი მწვერ­ვა­ლის და­ლაშ­ქ­ვ­რა?! შე­იძ­ლე­ ბა, თუ თავ­ზე­ხე­ლა­ღე­ბუ­ლი ხართ.

3. SVARTIFOSS ანუ შა­ვი ჩან­ჩ­ქე­რი _ მი­უ­ხე­და­ ვად იმი­სა, რომ მი­სი სი­მაღ­ლე სულ 20 მეტ­რია და არც წყა­ ლუხ­ვო­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ვა, სა­ხე­ლი თა­ვი­სი ექ­ვ­ს­კუთხა, თით­ ქოს სა­გან­გე­ბოდ გათ­ლი­ლი კო­ლო­ნე­ბით გა­ით­ქ­ვა.

45 VOYAGER 25/2022

ისლანდია

4. JOKULSARLON _ ის­ლან­დი­ის ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლი ყი­ნუ­ ლის ლა­გუ­ნა. ის მყინ­ვა­რის ნად­ნო­ბი წყლით იკ­ვე­ბე­ბა. მყინ­ვა­ რის­გან მოწყ­ვე­ტი­ლი მო­ცის­ფ­რო აის­ბერ­გე­ბი, რომ­ლებ­საც შა­ ვად ატყ­ვი­ათ ამოფ­რ­ქ­ვე­ვის კვა­ლი ღია ზღვა­ში გას­ვ­ლამ­დე ლა­ გუ­ნა­ში და­ცუ­რა­ვენ. ზოგ­ჯერ დი­ნე­ბა მათ ახ­ლომ­დე­ბა­რე ნა­პირ­ზე გა­მო­რი­ყავს. ალ­მა­სის სა­ნა­პი­რო _ ასე და­არ­ქ­ვეს აქა­უ­რო­ბას შავი ქვი­სა და აის­ბერ­გის მსხვი­ლი ნა­ტე­ხე­ბის მო­ნოქ­რო­მუ­ლი კონ­ტ­რას­ტის გა­მო (Diamond Beach). სა­ინ­ტე­რე­სო­ა, რომ ჯერ კი­ დევ სა­უ­კუ­ნის წინ ეს ლა­გუ­ნა არ არ­სე­ბობ­და. 1935 წელს მი­სი ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის მი­ზე­ზი ტემ­პე­რა­ტუ­რის მკვეთ­რი მა­ტე­ბა გახ­და და მი­ზე­ზი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, რო­გორც ჩანს, მი­სი ზრდა კვლა­ ვაც მო­სა­ლოდ­ნე­ლი­ა. ლა­გუ­ნა­ში თევ­ზის სი­უხ­ვე აქ სე­ლა­პებ­საც იზი­დავს. მა­თი ნახ­ვა წე­ლი­წა­დის ნე­ბის­მი­ერ დრო­საა შე­საძ­ ლე­ბე­ლი _ მი­თუ­მე­ტეს, რომ აქა­უ­რო­ბა მათ­თ­ვის ვე­შა­პე­ბის­გან მყუდ­რო თავ­შე­სა­ფა­რი­ა.

5. LANDMANNALAUGAR _ სა­უცხოო სა­ფეხ­მავ­ლო ტუ­რი ცხე­ლი წყა­რო­ე­ბი­დან პარ­კის მა­ღალ­მ­თი­ან ნა­წილ­ში. National Geographic მას მსოფ­ლი­ოს სა­უ­კე­თე­სო სა­ფეხ­მავ­ლო მარ­შ­რუ­ ტე­ბის ოცე­ულ­ში ასა­ხე­ლებს. მოგ­ზა­უ­რო­ბას აქ და­ვას­რუ­ლებ­დი, მაგ­რამ კი­დევ ერთ პუნქტს ვა­მა­ტებ: ცის­ფე­რი ლა­გუ­ნა რე­ი­კი­ა­ვიკ­ში _ არა­ვი­ თა­რი ექ­ს­ტ­რი­მი. ეს გე­ო­თერ­მუ­ლი კუ­რორ­ტია რე­ი­კი­ა­ვიკ­ თან ახ­ლოს და ვფიქ­რობ, ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი ტუ­რი სწო­რედ ასე _ გან­ცხ­რო­მით დას­ვე­ნე­ბით უნ­და დამ­თავ­რ­დეს.

P.S. ჩრდი­ლო­ე­თის ცი­ალს ამ მარ­შ­რუტ­ში ცალ­კე პუნ­ქ­ტად არ გან­ ვი­ხი­ლავ _ მას შემ­დეგ, რაც გა­ვარ­კ­ვი­ე, რომ სა­უ­კე­თე­სო დრო მის სა­ნა­ხა­ვად სექ­ტემ­ბ­რი­დან აპ­რი­ლამ­დეა _ რო­ცა დღე 2-4 სა­ ათს გრძელ­დე­ბა და ღა­მე­ე­ბი ძა­ლი­ან შა­ვი­ა. ეს და­ახ­ლო­ე­ბით ის დრო­ა, რო­ცა მყინ­ვა­რუ­ლი მღვი­მე­ე­ბის და­ლაშ­ქ­ვ­რა შე­იძ­ლე­ბა _ მე კი მათ­ზე მე­ტად ის­ლან­დი­ა­ში არა­ფე­რი მა­ინ­ტე­რე­სებს. ასე რომ, უკ­ვე ვი­ცი, რო­დის წა­ვალ და რე­ი­კი­ა­ვი­კის სას­ტუმ­რო­შიც ალ­ბათ მან­სარ­დულ ოთახს ავი­ღებ, რომ ჩრდი­ლო­ე­თის ცი­ა­ლი თვალ­და­ ხუ­ჭულ­მაც ვიგ­რ­ძ­ნო.

გე­ო­თერ­მუ­ლი კუ­რორ­ტი

46 VOYAGER 25/2022

რეიკიავიკი რესტორნები

ჭა­მა-­ს­მა, რო­გორც დას­ვე­ნე­ბა თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის შემ­დეგ ტექ­ს­ტ ი: ვე­რ ა

ზარ­კ ოვ­ს­კ ა

MATUR OG DRYKKUR GRANDI ასე ეძა­ხი­ან ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბი რე­ი­კი­ა­ვი­კის ძველ ნავ­სად­გურს, რო­მე­ლიც ბო­ლო წლებ­ში ქა­ლა­ქის კულ­ტუ­რულ ცენ­ტ­რად იქ­ცა. ერთ დროს მე­თევ­ზე­თა რა­ი­ონ­ში ახ­ლა სულ სხვა ცხოვ­რე­ბაა _ რეს­ტორ­ნე­ბი, კა­ფე­ე­ბი, მუ­ზე­უ­მე­ბი... 1924 წელს აშე­ნე­ბუ­ლი თევ­ ზის კომ­ბი­ნა­ტი აქ გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის 60-იან წლე­ბამ­დე ფუნ­ქ­ცი­ ო­ნი­რებ­და. ახ­ლა და­მა­რი­ლე­ბუ­ლი თევ­ზის და­მამ­ზა­დე­ბე­ლი ძვე­ ლი ფაბ­რი­კის შე­ნო­ბა­ში სა­ო­ჯა­ხო რეს­ტო­რა­ნი­ა.

MATUR OG DRYKKUR უკ­ვე ზე­დი­ზედ რამ­დე­ნი­მე წე­ლია მიშ­ლე­ ნის კუ­ლი­ნა­რი­ულ გზამ­კ­ვ­ლევ­ში ხვდე­ბა და ნურც თქვენ აუქ­ ცევთ გვერდს. ტრა­დი­ცი­უ­ლი ის­ლან­დი­უ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლოს წარ­ დ­გე­ნა თა­ნა­მედ­რო­ვე ინ­ტერ­პ­რე­ტა­ცი­ით _ ესაა ამ რეს­ტორ­ნის მი­ზა­ნი. აქა­უ­რე­ბიც ძი­ე­ბის მუდ­მივ პრო­ცეს­ში არი­ან, რომ ბე­ბი­ე­ ბის სამ­ზა­რე­უ­ლოს წიგ­ნებ­ში ძვე­ლი რე­ცეპ­ტე­ბი აღ­მო­ა­ჩი­ნონ და თა­ნა­მედ­რო­ვე კუ­ლი­ნა­რი­ულ სტან­დარ­ტებ­თან შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ში ახ­ლე­ბუ­რად გა­და­ა­თა­მა­შონ. მე­ნი­უ­ში მუდ­მი­ვად არის ექ­ვ­სი თა­ ვი კერ­ძის­გან შემ­დ­გა­რი სე­ზო­ნუ­რი ვახ­შა­მი ისე, რომ წე­ლი­წა­ დის ნე­ბის­მი­ერ დროს სა­უ­კე­თე­სო და ახა­ლი ინ­გ­რე­დი­ენ­ტე­ბი იქნეს გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი. რეს­ტო­რა­ნი ღიაა ხუთ­შა­ბა­თი­დან კვი­რის ჩათ­ვ­ლით, 18:00 – 22:00. და­ჯავ­შ­ნა შე­საძ­ლე­ბე­ლია თქვენ­თ­ვის მო­სა­ხერ­ხე­ბე­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი გზით: ტე­ლე­ფო­ნის, სა­ი­ტის ან მე­ი­ლის მეშ­ვე­ო­ბით.

Grandagarður 2, 101 Reykjavík https://en.maturogdrykkur.is/

47 VOYAGER 25/2022

რეიკიავიკი რესტორნები

გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ _ პა­რას­კე­ვო­ბით შამ­პა­ ნურ­სა და შუშ­ხუ­ნა ღვი­ნო­ზე ფას­დაკ­ლე­ბა­ა. წი­ნას­წარ და­ჯავ­შ­ნა რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი­ა.

FISKMARKAÐURINN FISKMARKAÐURINN _ ანუ თევ­ზის ბა­ზა­რი გა­მორ­ჩე­უ­ლი და ამ­ბი­ცი­უ­რი რეს­ტო­რა­ნი­ა, რო­მე­ლიც დი­დი პო­პუ­ლა­რო­ბით სარ­ გებ­ლობს ად­გი­ლობ­რი­ვებ­სა და ტუ­რის­ტებ­ში. რეს­ტორ­ნის სპე­ ცი­ფი­კა სა­ხელ­წო­დე­ბა­ში­ვე ჩანს: ყო­ველ­დღი­უ­რად ახალ­თა­ხა­ ლი პრო­დუქ­ტის მომ­წო­დებ­ლე­ბი ად­გი­ლობ­რი­ვი ფერ­მე­რე­ბი და მე­თევ­ზე­ე­ბი არი­ან _ ზუს­ტად ისე, რო­გორც ბა­ზარ­შია. მე­ნი­უ­ში პრი­ო­რი­ტე­ტი ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბია ხაზ­გას­მუ­ლი ის­ ლან­დი­უ­რი და აზი­უ­რი გავ­ლე­ნით _ კი­ბორ­ჩხა­ლა, ზღვის სა­ ვარ­ცხე­ლა, კრე­ვე­ტე­ბი, ლობ­ს­ტე­რი და თევ­ზის ნა­ირ­სა­ხე­ო­ბა.

უხ­ვა­დაა იაპო­ნუ­რი დე­ლი­კა­ტე­სე­ბი _ სა­ში­მი, მა­კი, ნი­გი­რი, სუ­ ში, ტა­ტა­კი... არის ვე­გე­ტა­რი­ა­ნუ­ლი და ხორ­ცის კერ­ძე­ბიც, დე­ სერ­ტე­ბი... კერ­ძე­ბის გრძელ და მა­დი­საღ­მ­ძ­ვ­რელ ჩა­მო­ნათ­ვალს შე­გიძ­ლი­ათ წი­ნას­წარ გა­ეც­ნოთ _ სა­დი­ლისა და ლან­ჩის მე­ნიუ სა­იტ­ზე დე­ტა­ლუ­რა­დაა მო­ცე­მუ­ლი _ ინ­გ­რე­დი­ენ­ტე­ბის, მომ­ზა­ დე­ბის ტექ­ნი­კისა და ფა­სის ჩათ­ვ­ლით. აქ­ვეა ღვი­ნის ჩა­მო­ნათ­ ვა­ლიც.

Aðalstræti 12. 101, Reykjavík www.fiskmarkadurinn.is

THE COOCOO'S NEST ეს არის ის­ტო­რია კა­ლი­ფორ­ნი­ელ ბიჭ­ზე, რო­მელ­საც გე­მოს რე­ ცეპ­ტო­რე­ბი არ ას­ვე­ნებ­დ­ნენ, რო­მელ­მაც კუ­ლი­ნა­რია იტა­ლი­ა­ში შე­ის­წავ­ლა, მე­რე კი რე­ი­კი­ა­ვიკ­ში და­სახ­ლ­და და თა­ვი­სი გა­ტა­ცე­ ბა და გა­მოც­დი­ლე­ბა ოჯა­ხურ ბიზ­ნე­სად აქ­ცი­ა. მე­ნიუ მრავალფეროვანია და კვი­რის დღე­ე­ბისა და დღის მო­ ნაკ­ვე­თის მი­ხედ­ვით იც­ვ­ლე­ბა: ად­გილ­ზე გა­მომ­ცხ­ვა­რი პუ­რის ბუ­ტერ­ბ­რო­დე­ბი, ცხა­რე ბუ­რი­ტო, მექ­სი­კუ­რი ტა­კო, იტა­ლი­უ­რი ვახ­შა­მი ში­ნა­უ­რუ­ლად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი რა­ვი­ო­ლით და ტა­ლი­ა­ტე­ ლე­თი, სენ­დ­ვი­ჩი ჰუ­მუ­სით, ფა­ლა­ფე­ლით და ხა­ლა­პე­ნი­ო­თი... ეს მსოფ­ლიო გე­მო­ე­ბისა და არო­მა­ტე­ბის თავ­ბ­რუ­დამ­ხ­ვე­ვი სი­უხ­ვე და მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბა­ა.

სა­იტ­ზე მო­ცე­მუ­ლი მე­ნი­უ­ე­ბის გა­რე­შე კერ­ძე­ბის რი­გი­თო­ბა­ ში გარ­კ­ვე­ვა გა­გი­ჭირ­დე­ბათ. თუმ­ცა, ვფიქ­რობთ, ერ­თა­დერ­თი, რაც უნ­და გა­ით­ვა­ლის­წი­ნოთ, სა­მუ­შაო სა­ათ ­ ე­ბია _ და­ნარ­ ჩენს მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა არ აქვს _ აქ ყო­ველ­თ­ვის ხელ­გაშ­ლი­ლად დაგ­ხ­ვ­დე­ბი­ან და გემ­რი­ე­ლად გა­გი­მას­პინ­ძ­ლ­დე­ბი­ან.

Grandagarður 23. 101, Reykjavík https://www.coocoosnest.is/ 48 VOYAGER 25/2022

ყუ­რადღე­ბით თუ არ იქ­ნე­ბით, რეს­ ტო­რან SUMAC-ის სიღ­რ­მე­ში, პა­ტა­ რა ოთა­ხის ფი­ გუ­რულ­შუ­ში­ა­ნი კა­რის ჩარ­ჩო­ზე, შე­იძ­ლე­ბა, ვერც კი შე­ამ­ჩნ ­ ი­ოთ მოკ­რ­ძა­ლე­ბუ­ლი წარ­წე­რა OX Restaurant

OX ეს რე­ი­კი­ა­ვი­კის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ჯა­დოს­ნუ­რი, ექ­ს­კ­ლუ­ზი­უ­რი და ძვი­რადღი­რე­ბუ­ლი რეს­ტო­რა­ნი­ა. ღია სამ­ზა­რე­უ­ლოს გარ­შე­ მო სულ 11 ად­გი­ლი­ა. არა­ვი­თა­რი მე­ნიუ _ ბრმად ენ­დო­ბით ორ მზა­რე­ულს, რო­მ­ლებიც თქვენ თვალ­წინ ნამ­დ­ვილ ჯა­დოქ­რო­ბას ახდენენ. ვახ­შა­მი 16 კერ­ძის­გან შედ­გე­ბა. სო­მე­ლიე სა­ხელ­და­ხე­ ლოდ გირ­ჩევთ კერ­ძე­ბის შე­სა­ფე­რის ღვი­ნოს. ესაა სამ­სა­ა­თი­ა­ნი შო­უ, რომ­ლის მი­ზა­ნიც შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ის­ლან­დი­ა­ში მოგ­ზა­უ­ რო­ბა­ა.

SUMAC რა შე­იძ­ლე­ბა ერ­ქ­ვას რეს­ტო­რანს, რომ­ლის მე­ნი­უც ლი­ბა­ნისა და სამ­ხ­რეთ აფ­რი­კის მო­მა­ჯა­დო­ე­ბე­ლი ატ­მოს­ფე­რო­თია ნა­საზ­რ­ დო­ე­ბი? სა­დაც ად­გი­ლობ­რი­ვი ინ­გ­რე­დი­ენ­ტე­ბი, გრილ­ზე მომ­ზა­ დე­ბის უზა­დო ტექ­ნი­კისა და ახ­ლო აღ­მო­სავ­ლე­თის ეგ­ზო­ტი­კუ­რი სა­ნე­ლებ­ლე­ბის წყა­ლო­ბით, სრუ­ლი­ად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბულ გე­მო­ებს და არო­მა­ტებს იძენს? _ რა თქმა უნ­და, სუ­მა­ხი _ ხმელ­თა­შუ­ აზღ­ვის­პი­რეთ­ში გან­თ­ქ­მუ­ლი მუ­ქი მო­წი­თა­ლო ფე­რის ვე­ლუ­რი, მზე­ზე გა­მომ­შ­რა­ლი კენ­კ­რის სა­ხე­ლი, რომ­ლის გა­რე­შეც წარ­მო­ უდ­გე­ნე­ლია ახ­ლო აღ­მო­სავ­ლე­თის სამ­ზა­რე­უ­ლო.

შე­გიძ­ლი­ათ კერ­ძე­ბის მომ­ზა­დე­ბის პრო­ცესს ღია სამ­ზა­რე­უ­ლო­ ში ადევ­ნოთ თვა­ლი. გაშ­ლი­ლი სივ­რ­ცე ბა­რის მა­ღა­ლი დახ­ლის გარ­შე­მოა ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი, რომ­ლის მე­ნი­უ­შიც მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ ნი კოქ­ტე­ი­ლე­ბი და ევ­რო­პის, მა­რო­კოსა და ლი­ბა­ნის შთა­გო­ნე­ ბით შედ­გე­ნი­ლი ღვი­ნის გრძე­ლი სე­ტი­ა.

ამ­ბო­ბენ, რომ OX ყვე­ლა­ზე რა­დი­კა­ლუ­რი შე­ხე­დუ­ლე­ბაა ად­გი­ ლობ­რივ კუ­ლი­ნა­რი­ულ ტრა­დი­ცი­ებ­ზე. კერ­ძე­ბის შე­ფუთ­ვა ორი­ გი­ნა­ლუ­რი­ა. პრე­ზენ­ტა­ცი­ა­ში გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ქვა, ლა­ვა, ნი­ჟა­რა, ხე, ხორ­ბა­ლი თით­ქოს მი­ნიშ­ნე­ბაა ბუ­ნე­ბის როლ­სა და მნიშ­ვ­ ნე­ლო­ბა­ზე.

Laugavegur 28, 101 Reykjavík https://sumac.is/

Laugavegur 28, 101 Reykjavík https://sumac.is/ რეს­ტორ­ნისა და ბა­რის მე­ნი­უ, აგ­რეთ­ვე, სა­მუ­შაო გან­რი­გი გთხოვთ, იხი­ლოთ ონ­ლა­ინ.

49 VOYAGER 25/2022

რეიკიავიკი რესტორნები

MATARKJALLARINN _ Food Cellar რო­ცა ვახ­შ­მო­ბის დრო მო­ვა, რე­ი­კი­ა­ვი­კის ცენ­ტ­რ­ში, 160 წლის წინ აგე­ბუ­ლი ის­ტო­რი­უ­ლი შე­ნო­ბი­დან წი­თე­ლი ხის­გან დამ­ზა­ დე­ბუ­ლი ძვე­ლი ვე­ნუ­რი რო­ი­ა­ლის ხმა ის­მის. ესა Matarkjallar­ inn ანუ Food Cellar _ კვე­ბის მა­რა­ნი, რო­მე­ლიც ლა­უნ­ჯის ტი­პის კოქ­ტე­ილ­-­ბარსა და სა­სა­დი­ლო სივ­რ­ცეს აერ­თი­ა­ნებს. ის­ლან­ დი­ურ ინ­გ­რე­დი­ენ­ტებ­ზე ფო­კუ­სი­რე­ბუ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლო ზღვის პრო­დუქ­ტებს, სტე­იკ მე­ნი­უსა და ვე­გე­ტა­რი­ა­ნულ კერ­ძებს გთა­ ვა­ზობთ. უფ­რო დაწ­ვ­რი­ლე­ბით რეს­ტორ­ნის შე­მო­თა­ვა­ზე­ბებს სა­ი­ტის მეშ­ვე­ო­ბით გა­ეც­ნო­ბით.

DILL ზაფხუ­ლო­ბით სოფ­ლის ფერ­მა­ში მუ­შა­ო­ბა­ზე შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი პა­ ტა­რა ბი­ჭი მზად იყო თა­ვის უკა­ნას­კ­ნელ დო­ლარს ჩა­მო­სუ­ლი­ ყო იმა­ზე, რომ მო­მა­ვალ­ში აუცი­ლებ­ლად ფერ­მე­რი გახ­დე­ბო­და. თა­ვის გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა­ში პირ­ვე­ლად ეჭ­ვი მა­შინ შე­ე­პა­რა, რო­ ცა თექ­ვ­ს­მე­ტის წლის ასაკ­ში პრო­ფე­სი­ულ სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში ჭურ­ ჭ­ლის მრეცხა­ვად და­იწყო მუ­შა­ო­ბა. დღეს გუნ­ნარ კარლ გის­ლა­სო­ნი მიშ­ლე­ნის ვარ­ს­კ­ვ­ ლა­ვით აღ­ნიშ­ნუ­ლი რეს­ტორ­ნის მფლო­ბე­ლი და შეფ­­ -­მ­ზა­რე­უ­ლი­ა.

Dill სკან­დი­ნა­ვი­ის კუ­ლი­ნა­რი­ულ იდე­ო­ლო­გი­ას ეფუძ­ნე­ბა და ის­ ლან­დი­ურ ინ­გ­რე­დი­ენ­ტებ­სა და ტრა­დი­ცი­ებ­ზე აკე­თებს აქ­ცენტს. აქა­უ­რი საკ­ვე­ბი ქვეყ­ნისა და იმ ფერ­მე­რე­ბის ის­ტო­რი­ას ჰყვე­ბა, რომ­ლე­ბიც თა­ო­ბი­დან თა­ო­ბამ­დე ამუ­შა­ვე­ბენ მი­წას. გის­ლა­სონს ფერ­მე­ბი­სად­მი ბავ­შ­ვო­ბის­დ­რო­ინ­დე­ლი სიყ­ვა­რუ­ ლიც არ გა­ნე­ლე­ბი­ა. ის მთელ ქვე­ყა­ნა­ში მოგ­ზა­უ­რობს, რომ თეფ­შ­ზე თა­ვი მო­უ­ყა­როს გე­მო­ებსა და არო­მა­ტებს _ ისე­ვე მრა­ ვალ­ფე­რო­ვანს, რო­გო­რიც ის­ლან­დი­ის ბუ­ნე­ბა­ა.

თუ სი­ურ­პრ ­ ი­ზე­ბი გიყ­ვართ, შე­გიძ­ლი­ათ, სა­ი­დუმ­ლო მე­ნიუ შე­უკ­ვე­თოთ _ ოღონდ, იცო­დეთ _ ამ შემ­თხ­ვე­ ვა­ში არ­ჩე­ვა­ნის უფ­ლე­ბას მთლი­ა­ნად შეფ­-­მ­ზა­რე­ ულს ანი­ჭებთ და ბრმად ენ­დო­ბით მის გე­მოვ­ნე­ბას.

Laugavegur 59. 101, Reykjavík https://www.dillrestaurant.is/

Aðalstræti 2. 101, Reykjavik https://matarkjallarinn.is/en

SNAPS BISTRO უცხო ქა­ლაქ­ში სა­ვახ­შ­მოდ თქვენც იმ ად­გილს არ­ჩევთ, სა­დაც ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბი ხში­რად და­დი­ან? მა­შინ ეს ხმა­უ­რი­ა­ნი ფრან­ გუ­ლი ბის­ტ­რო და ბა­რი არ უნ­და გა­მო­ტო­ვოთ. მე­გობ­რებ­თან შე­ სახ­ვედ­რად, პირ­ვე­ლი პა­ემ­ნის­თ­ვის თუ სა­ო­ჯა­ხო ვახ­შ­მის­თ­ვის _ ის იდე­ა­ლუ­რია ნე­ბის­მი­ერ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში. ასე რომ, თუ გა­გი­მარ­თ­ ლებთ და აქ მოხ­ვ­დე­ბით, იცო­დეთ _ მა­ღალ ტო­ნებ­ში სა­უ­ბა­რი გვერ­დით მა­გი­დას­თან და ხალ­ხ­მ­რა­ვა­ლი, ხმა­უ­რი­ა­ნი ატ­მოს­ფე­ რო გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი გაქვთ ისე­ვე, რო­გორც _ მე­გობ­რუ­ლი და ყუ­რადღე­ბი­ა­ნი მომ­სა­ხუ­რე­ბა, დი­დი ულუ­ფე­ბი და ფრან­გუ­ლი, და­ნი­უ­რი და სკან­დი­ნა­ვი­უ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლოს გემ­რი­ე­ლი კერ­ძე­ ბი, კოქ­ტე­ი­ლე­ბის გრძე­ლი სია და შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ღვი­ნო. Þórsgata 1. 101, Reykjavík https://snaps.is/ 50 VOYAGER 25/2022

FISKFÉLAGIÐ _ Fish Company ეს ეკ­ლექ­ტუ­რი რეს­ტო­რა­ნი რე­ი­კი­ა­ვი­კის ცენ­ტ­რ­ში, 1884 წელს და­თა­რი­ღე­ბუ­ლი შე­ნო­ბის ძველ სარ­დაფ­შია გახ­ს­ნი­ლი. ექ­ს­პე­ რი­მენ­ტი და კონ­ტ­რას­ტი _ ასე შე­იძ­ლე­ბა და­ვა­ხა­სი­ა­თოთ მე­ნი­ უცა და ინ­ტე­რი­ე­რის ცო­ტა ავან­ტი­უ­რუ­ლი დი­ზა­ი­ნიც. პირ­ვე­ლი, რაც თვალ­ში გე­ცე­მათ ბა­რის გა­ფორ­მე­ბა­ში გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი მა­ ღა­ლი, თა­ღო­ვა­ნი მოყ­ვა­ნი­ლო­ბის ფან­ჯ­რის ჩარ­ჩო­ე­ბია _ ძვე­ ლი ლუ­თე­რა­ნუ­ლი ეკ­ლე­სი­ის ნაშ­თე­ბი. ქვის კედ­ლე­ბი, უხე­შად გა­რან­დუ­ლი ხის სვე­ტე­ბი და სპი­ლენ­ძის გა­ნა­თე­ბა ინ­ტე­რი­ერს სიმ­ყუდ­რო­ვეს ანი­ჭებს. რა მი­ირ­თ­ვათ? მე­ნიუ აქ ორი­გი­ნა­ლუ­რი­ა, მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი, მხი­ა­რუ­ლიც კი. გან­სა­კუთ­რე­ბით პო­პუ­ლა­რუ­ლი ის­ლან­დი­უ­რი სე­ტი­ა, რო­მელ­საც არც შვი­დი კერ­ძის­გან შემ­დ­გა­რი სა­დე­გუს­ტა­ ციო მე­ნიუ ჩა­მო­უ­ვარ­დე­ბა _ ის­ლან­დი­უ­რი ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბი, რო­მელ­თაც მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხ­ვა ქვეყ­ნის სპე­ცი­ფი­კუ­რი სა­ ნე­ლებ­ლე­ბი და სუ­ნე­ლე­ბი ეგ­ზო­ტი­კურ კერ­ძე­ბად აქ­ცევს. ცალ­ კეა თევ­ზის მე­ნი­უც. სა­იტ­ზე დაწ­ვ­რი­ლე­ბი­თაა მო­ცე­მუ­ლი რეს­ტორ­ნის შე­მო­­თა­ვა­ზე­ბა ღვი­ნის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლის ჩათ­ვ­ლით. ყუ­რადღე­ბა მი­აქ­ცი­ეთ _ სა­მუ­შაო სა­ა­თე­ბი კვი­რის დღე­ე­ბის მი­ხედ­ვით იც­ვ­ლე­ბა.

Vesturgata 2a, Grófartorg. 101, Reykjavík https://www.fiskfelagid.is/

GRILLMARKAÐURINN – The Grill market ხმა­უ­რი­ა­ნი გა­რე­მოს­გან მო­შო­რე­ბით, ერთ დროს ღა­მის კლუ­ ბად გა­და­კე­თე­ბუ­ლი ძვე­ლი კი­ნო­თე­ატ­რის ად­გილ­ზე მდგარ ახალ შე­ნო­ბა­ში ის­ლან­დი­უ­რი რეს­ტო­რა­ნია _ თა­ვი­სი დი­ზა­ი­ ნით, სტი­ლითა და სამ­ზა­რე­უ­ლო­თი. რო­გორც სა­ხელ­წო­დე­ბი­დან ჩანს, გრი­ლი აქ მთა­ვა­რი ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტი­ა. მე­ნიუ გრძე­ლია და მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი. აქ ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი ულუ­ფე­ბის ნაც­ვ­ლად სუფ­რის გაშ­ლა სა­ზი­ა­ რო კერ­ძე­ბით უყ­ვართ _ ჩად­გ­მითა და შე­მო­მა­ტე­ბით, რო­გორც ჩვენ­თან იტყ­ვი­ან. სა­იტ­ზე, მე­ნი­უს­თან ერ­თად, კოქ­ტე­ი­ლე­ბის სია და თეთ­რი და წი­თე­ლი ღვი­ნის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლია მო­ცე­მუ­ლი. თა­ ვი­სი მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბით რეს­ტო­რა­ნი ნე­ბის­მი­ე­რი _ ყვე­ლა­ზე აღი­ა­რე­ბუ­ლი გურ­მა­ნის გულ­საც მო­ი­გებს, თუმ­ცა გან­სა­კუთ­რე­ ბით გვირ­ჩე­ვენ რვა კერ­ძის­გან შემ­დ­გარ სა­დე­გუს­ტა­ციო მე­ნი­უსა და სა­გან­გე­ბოდ მის­თ­ვის შერ­ჩე­ულ ღვი­ნოს. სპე­ცი­ა­ლუ­რი შე­თა­ვა­ზე­ბე­ბისა და ფას­დაკ­ლე­ბის შე­ სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცი­ის­თ­ვის, შე­გიძ­ლი­ათ, რეს­ტორ­ნის ფბ გვერდს ეწ­ვი­ოთ.

Lækjargata 2a, 101 Reykjavík https://www.grillmarkadurinn.is/

51 VOYAGER 25/2022

რეიკიავიკი რესტორნები

KOL

რე­კო­მენ­და­ცი­ა

ეს ორ­სარ­თუ­ლი­ა­ნი რეს­ტო­რა­ნია რე­ი­კი­ა­ვი­კის ცენ­ტ­რ­ში ღია სამ­ზა­რე­უ­ლო­თი, დი­დი ბა­რითა და თა­ნა­მედ­რო­ვე ის­ლან­დი­ურ სტილ­ში შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი მყუდ­რო ინ­ტე­რი­ე­რით. აქ არ მიჰყ­ვე­ბი­ ან საკ­ვე­ბის მომ­ზა­დე­ბის კონ­კ­რე­ტულ პო­ლი­ტი­კას _ შთა­გო­ნე­ბა ყვე­ლა­ფერ­ში შე­იძ­ლე­ბა იპო­ვო, მთა­ვა­რია უმაღ­ლე­სი ხა­რის­ხის ინ­გ­რე­დი­ენ­ტე­ბი სი­ა­მოვ­ნე­ბით იყოს მომ­ზა­დე­ბუ­ლი. რაც გან­სა­ კუთ­რე­ბით გა­მო­არ­ჩევს აქა­უ­რო­ბას _ ბა­რი­ა, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი კოქ­ ტე­ი­ლე­ბით, რო­მელ­თა ხა­რისხს და ორი­გი­ნა­ლურ სერ­ვი­რე­ბას დი­დი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა ენი­ჭე­ბა _ აქ უარს ამ­ბო­ბენ ხე­ლოვ­ნურ არო­მა­ტი­ზა­ტო­რებ­სა და სა­ღე­ბა­ვებ­ზე. სა­მა­გი­ე­როდ, აქ­ტი­უ­რად იყე­ნე­ბენ სა­კუ­თა­რი წარ­მო­ე­ბის სი­რო­ფებსა და ნა­ყე­ნებს და ალ­კო­ჰო­ლუ­რი სას­მე­ლე­ბის თა­ვი­ანთ ვერ­სი­ებ­საც ამუ­შა­ვე­ბენ. https://kolrestaurant.is/ Skólavörðustíg 40

BÆJARINS BEZTU PYLSUR – ეს ჰოთ­-­დო­გე­ბის გან­თ­ქ­მუ­ლი ჯი­ხუ­რი­ა, რო­მე­ლიც 1937 წლი­დან მუ­შა­ობს. სა­ ხელ­წო­დე­ბა ასეც ითარ­გ­მ­ნე­ბა _ სა­უ­კე­თე­სო ჰოთ­-­დო­გი ქა­ლაქ­ში... და ბილ კლინ­ტო­ნია აქ ნამ­ყო­ფი.

LA PRIMAVERA _ დახ­ვე­წი­ლი რეს­ტო­რა­ნია ორი ფი­ლი­ა­ლით, რო­მე­ლიც ჩრდი­ლო­ეთ იტა­ლი­ის კუ­ლი­ნა­რი­ ულ ტრა­დი­ცი­ებს ის­ლან­დი­ურ ინ­გ­რე­დი­ენ­ტებს უთავ­სებს, HVERFISGATA 12 _ ამ პა­ტა­რა სა­ო­ჯა­ხო რეს­ტო­რანს აბ­რაც კი აქვს, მაგ­რამ წარ­მო­შო­ბით ნე­ა­პო­ლე­ლი შე­ფი უძღ­ვე­ბა _ უც­ნა­უ­რი­ა, მაგ­რამ სხვა­დას­ხ­ვა გზამ­კ­ვ­ლე­ვი ორი­­ვეს ქა­ლა­ქის სა­უ­კე­თე­სო იტა­ლი­ურ რეს­ტორ­ნად ასა­ხე­ ლებს.

SJAVARGRILLID SEAFOOD GRILL _ ამ რეს­ ტორ­ნის მთა­ვა­რი უპი­რა­ტე­სო­ბა გრი­ლია და ის ცოდ­ნა, რო­მე­ლიც შეფ­-­მ­ზა­რე­ულ­მა ის­ლან­დი­უ­რი ბარ­ბე­ქი­უს კულ­ ტუ­რის შე­სას­წავ­ლად მთელ ქვე­ყა­ნა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სას და­ აგ­რო­ვა.

GLÓ ხე­ლი შე­ვუწყოთ ადა­მი­ა­ნებს სწორ კვე­ბა­ში, გა­ვავ­რ­ცე­ლოთ სიყ­ ვა­რუ­ლი და ამით და­დე­ბი­თი გავ­ლე­ნა მო­ვახ­დი­ნოთ ფი­ზი­კურ და ფსი­ქო­ლო­გი­ურ ჯან­მ­რ­თე­ლო­ბა­ზე _ ერთ დროს ქა­ლა­ქის ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლი ვე­გე­ტა­რი­ა­ნუ­ლი რეს­ტო­რა­ნი ახ­ლა ქსე­ლია _ ოთხი ფი­ლი­ა­ლითა და უც­ვ­ლე­ლი მიზ­ნით, რომ­ლის მი­საღ­წე­ ვა­დაც მე­ნი­უ­ში ორ­გა­ნუ­ლი პრო­დუქ­ტე­ბი და ვე­გა­ნუ­რი და ვე­გე­ ტა­რი­ა­ნუ­ლი კერ­ძე­ბის დი­დი და გემ­რი­ე­ლი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი­ა. https://www.glo.is/

KOPAR – თევ­ზის რეს­ტო­რა­ნი ძველ ნავ­სად­გურ­ში, სამ­ზა­ რე­უ­ლოს ძა­ლი­ან აქე­ბენ და იახ­ტით გა­სე­ირ­ნე­ბა­საც შე­მოგ­ თა­ვა­ზე­ბენ, თუმ­ცა, მე აქ მარ­ტო ხე­დის­თ­ვი­საც წა­ვი­დო­დი.

Brauð & Co _ საცხო­ბე­ბის ქსე­ლი 6 ფი­ლი­ა­ლით _ გემ­რი­ე­ლი პუ­რი და ცო­მე­უ­ლი. მუ­შა­ო­ბის გან­რი­გი და პან­დე­მი­ურ ­ ი რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბი გთხოვთ, გა­და­ამ ­ ოწ­მოთ რეს­ტორ­ნის სა­იტ­ზე.

52 VOYAGER 25/2022

რეიკიავიკი სასტუმროები

ღა­მისთე­ვა უკი­დუ­რეს ჩრდი­ლო­ეთ­ში ტექ­ს­ტ ი: ვე­რ ა

ზარ­კ ოვ­ს­კ ა სტუმ­რე­ბის გან­კარ­გუ­ლე­ბა­ში­ა: ბა­რი კრაფტ ლუ­დის, ღვი­ნის, ელის და კოქ­ტე­ი­ლე­ბის გრძე­ლი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლით, რეს­ტო­რა­ნი, ლა­უნ­ჯი, ბიბ­ლი­ო­თე­კის კუთხე, Gym & Tonic _ მრა­ვალ­ფუნ­ქ­ცი­უ­რი სივ­რ­ცე _ სტი­ლი­ზე­ბუ­ლი კრი­ვის დარ­ბა­ზი, სა­დაც დიდ ეკ­რან­ზე სპორ­ტუ­ ლი ტრან­ს­ლა­ცი­ა, ან ფილ­მი შე­გიძ­ლი­ათ ნა­ხოთ, Viðarsstofa – 14 პერ­სო­ნა­ზე გათ­ვ­ლი­ლი პა­ტა­რა სა­სა­დი­ლო ოთა­ხი მე­გობ­რუ­ლი ან საქ­მი­ა­ნი შეხ­ვედ­რის­თ­ვის და ღია სივ­რ­ცე _ პა­ტი­ო. დი­ლა რეს­ტორ­ნის სა­სა­დი­ლო ზო­ნა­ში გაშ­ლი­ლი შვე­დუ­რი მა­ გი­დით და­იწყეთ. სა­დი­ლად და ვახ­შ­მად რეს­ტო­რანს ეწ­ვი­ეთ _ სა­იტ­ზე პი­ცის მე­ნი­უ­საც წი­ნას­წარ ნა­ხავთ. რა­მე გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი გნე­ბავთ? _ სტუმ­რებ­ზე გათ­ვ­ლი­ლი ორი სამ­ზა­რე­უ­ლო სწო­რედ ასე­თი შემ­თხ­ვე­ვის­თ­ვი­სა­ა. ნომ­რის გა­სა­ღებს და პა­სუხს ყვე­ლა კითხ­ვა­ზე სა­რე­გის­ტ­რა­ციო დახ­ლ­თან მი­ი­ღებთ. იდე­ა­ლუ­რი მდე­ ბა­რე­ო­ბის წყა­ლო­ბით ქა­ლა­ქის ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბი, მუ­ზე­უ­მე­ბი, მა­ღა­ზი­ე­ბი, ბა­რე­ბი, სა­ვაჭ­რო ქუ­ჩა, ავ­ტო­სად­გუ­რი, აუზი _ სულ რამ­­დე­ნი­მე წუ­თის სა­ვალ­ზე გექ­ნე­ბათ. უფ­რო შო­რე­უ­ლი ვო­ი­ა­ჟის და­გეგ­მ­ვა­ში ჰოს­ტე­ლის სერ­ვი­სი _ KEXLAND და­გეხ­მა­რე­ბათ.

Skúlagata 28. 101, Reykjavík https://www.kexhostel.is

KEX რე­ი­კი­ა­ვი­კის ცენ­ტ­რ­ში მდე­ბა­რე ბის­კ­ვი­ტე­ბის ძველ ფაბ­რი­კა­ში სო­ცი­ა­ლუ­რი ჰოს­ტე­ლია მოწყო­ბი­ლი. სა­ხელ­წო­დე­ბაც აქე­დან მო­დის _ KEX ანუ კექ­სი. გა­რე­მო ჭრე­ლია და სა­ინ­ტე­რე­სო. ეს ერ­თ­გ­ვა­რი თა­ნა­მედ­რო­ვე ეკ­ლექ­ტი­კა­ა, რო­ცა ინ­დუს­ტ­რი­უ­ლი სტი­ლისა და მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი ვინ­ტა­ჟუ­რი მა­სა­ლის, მათ შო­ რის, ფაბ­რი­კის უტი­ლი­ზე­ბუ­ლი ნივ­თე­ბის ერ­თობ­ლი­ო­ბით სა­ო­ ცა­რი სიმ­ყუდ­რო­ვე იქ­მ­ნე­ბა. ღა­მის გა­სა­თე­ვად დი­დი არ­ჩე­ვა­ნი­ა: ნა­თე­ლი, ვრცე­ლი და კომ­ფორ­ტუ­ლი სა­ერ­თო სა­ძი­ნებ­ლე­ბი, გეს­თ­ჰა­უ­ზის ტი­პის ერთ ან ორ ად­გი­ლი­ა­ნი ოთა­ხე­ბი შე­სა­ნიშ­ ნა­ვი ხე­დით ყუ­რე­ზე და სვე­ლი წერ­ტი­ლით ოთა­ხის გვერ­დით, სას­ტუმ­როს ტი­პის ნომ­რე­ბი სა­უზ­მით, ოთხ ან ექვს პერ­სო­ნა­ზე გათ­ვ­ლი­ლი სა­ო­ჯა­ხო ნო­მე­რი და პა­ტა­რა, მყუდ­რო ოთა­ხი _ იდე­ა­ლუ­რი ბედ­ნი­ე­რი წყვი­ლის­თ­ვის.

53 VOYAGER 25/2022

რეიკიავიკი სასტუმროები

EDITION _ სახ­ლი სახ­ლის­გან მო­შო­რე­ბით სა­ერ­თა­შო­რი­სო ბრენ­დის ეს მა­ღა­ლი კლა­სის სას­ტუმ­რო პირ­ ვე­ლი ხუთ­ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვი­ა­ნი აპარ­ტა­მენ­ტია რე­ი­კი­ა­ვიკ­ში. აქე­დან ლა­უ­გა­ვე­გუ­რი _ ქა­ლა­ქის მთა­ვა­რი სა­ვაჭ­რო ქუ­ჩა სულ რამ­დე­ ნი­მე ნა­ბი­ჯის მო­შო­რე­ბი­თა­ა. სას­ტუმ­რო­ში 253 ნო­მე­რია და პენ­ ტ­ჰა­უ­სი _ პა­ნო­რა­მუ­ლი ხე­დით. თუ რა­ი­მე გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლის და­გე­მოვ­ნე­ბა გსურთ, შორს წას­ვ­ლა არ მო­გი­წევთ: რეს­ტო­რა­ნი TIDES _ აქ ნავ­სად­გუ­რის მხრი­დან და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი შე­სას­ვ­ლე­ ლით მოხ­ვ­დე­ბით.

ზღვის პრო­დუქ­ტებ­ზე და ად­გი­ლობ­რივ სე­ზო­ნურ ინ­გ­რე­დი­ენ­ ტებ­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი კერ­ძე­ბი და მომ­ზა­დე­ბის ტრა­დი­ცი­უ­ლი მე­თო­დე­ბი _ ასე­თია მიშ­ლე­ნის ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვით აღ­ნიშ­ნუ­ლი პირ­ ვე­ლი ის­ლან­დი­ე­ლი შეფ­-­მ­ზა­რე­უ­ლის _ გუნ­ნარ კარლ გის­ლა­ სო­ნის თა­ნა­მედ­რო­ვე ის­ლან­დი­უ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლო (გვ. 92). თუ ჩქა­რობთ, გვერ­დით მდე­ბა­რე კა­ფე­დან შე­გიძ­ლი­ათ ყა­ვა ან სმუ­ზი და ღუმ­ლი­დან ახალ­გა­მო­ღე­ბუ­ლი, თბი­ლი ფუნ­თუ­შა გა­ი­ ყო­ლოთ. ვახ­შ­მის შემ­დეგ კოქ­ტე­ი­ლით გსურთ თა­ვი შე­იქ­ცი­ოთ? _ ბა­რი Tölt თქვენს გან­კარ­გუ­ლე­ბა­ში­ა.

ლო­ბი-­ბა­რი ბუხ­რით. აქ ად­გი­ლობ­რი­ვი წარ­მო­ე­ბის კრაფტ ლუდს, ის­ლან­დი­უ­რი გე­მოს სა­ფირ­მო კოქ­ტე­ი­ლებს, ღვი­ნოს და ხემსს მო­გარ­თ­მე­ვენ. თუ სას­ტუმ­როს შერ­ჩე­ვი­სას კვე­ბა თქვენ­თვ ­ ის პრი­ო­ რი­ტე­ტი­ა, სა­იტ­ზე ყვე­ლა მე­ნი­უს წი­ნას­წარ შე­გი­ძლი­ ათ გა­ეც­ნოთ.

Austurbakki 2. 101, Reykjavík https://www.editionhotels.com/reykjav

CANOPY by Hilton Reykjavik City Center ერთ დროს რე­ი­კი­ა­ვი­კის ცენ­ტ­რ­ში მდე­ბა­რე ავე­ჯის ფაბ­რი­კა, სა­ კონ­ცერ­ტო დარ­ბა­ზი და არ­ტის­ტუ­ლი ჰა­ბი დღეს სას­ტუმ­რო­ა, რო­ მე­ლიც ერ­თ­მა­ნეთ­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ექვს შე­ნო­ბას აერ­თი­ა­ნებს და სრუ­ლად ასა­ხავს თა­ვის ეკ­ლექ­ტურ წარ­სულს: ავე­ჯის ფაბ­რი­ კის მფლო­ბე­ლის 1950-იანი წლე­ბის რე­ზი­დენ­ცი­ით ნა­კარ­ნა­ხე­ვი დი­ზა­ი­ნი, გრა­ფი­ტის მხატ­ვარ­თა ნა­მუ­შევ­რე­ბი, პო­ე­ტუ­რი კუთხე მა­ღა­ლი თა­რო­ე­ბით, ინ­ს­ტა­ლა­ცი­ე­ბი, მუ­სი­კა­ლუ­რი ზარ­დახ­შა, რო­მე­ლიც ის­ლან­დი­ურ ეროვ­ნულ სიმ­ღე­რებს და­გიკ­რავთ, ფერ­ წე­რუ­ლი ტი­ლო­ე­ბი, ხის ვინ­ტა­ჟუ­რი ავე­ჯი... აქ­ვეა ფირ­ფი­ტე­ბის უნი­კა­ლუ­რი კო­ლექ­ცი­ა, რო­მე­ლიც 1000-ე მეტ ერ­თე­ულსა და მრა­ ვალ­ფე­რო­ვან მუ­სი­კა­ლურ მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბას მო­ი­ცავს. მა­თი წყა­ლო­ბით Canopy Central _ მე­ლო­მა­ნე­ბის შეკ­რე­ბის საყ­ვა­რელ ად­გი­ლად იქ­ცა. თქვენც შე­გიძ­ლი­ათ გე­მოვ­ნე­ბის ან გან­წყო­ბის შე­სა­ბა­მი­სად რა­მე შე­არ­ჩი­ოთ, პორ­ტა­ბე­ლურ ფირ­ საკ­რავ­თან ერ­თად ნო­მერ­ში აიტა­ნოთ და მუ­სი­კა­ლუ­რი სა­ღა­მო მო­იწყოთ. დი­ლა აქ 6:30-ზე _ ად­გი­ლობ­რი­ვი პრო­დუქ­ტე­ბით გაწყო­ბი­ლი შვე­დურ მა­გი­დის გაშ­ლით იწყე­ბა. სა­უზ­მე ნო­მერ­შიც შე­გიძ­ლი­ათ შე­უკ­ვე­თოთ, ან თან წა­ი­ღოთ, თუ ად­რე გა­დი­ხართ. აქ­ვეა რე­ი­კი­ა­ვი­კის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ექ­ს­კ­ლუ­ზი­უ­რი რეს­ტო­ რა­ნი Geiri Smart და­უ­ვიწყარ გას­ტ­რო­ნო­მი­ულ თავ­გა­და­სა­ვალს გპირ­დე­ბათ: არა­ვი­თა­რი წე­სი _ შე­ფე­ბი მზად არი­ან და­ამ­ზა­დონ ის, რა­საც ად­გი­ლობ­რი­ვი ფერ­მე­რე­ბი ან მე­თევ­ზე­ე­ბი ნე­ბის­მი­ ერ წამს შეს­თა­ვა­ზე­ბენ. ცივ კლი­მატ­ზე გათ­ვ­ლი­ლი ღვი­ნის სე­ტი

იდე­ა­ლუ­რა­დაა მორ­გე­ბუ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლო­ზე, ბარ­ში კი შე­სა­ნიშ­ ნავ კოქ­ტე­ი­ლებს შე­მოგ­თა­ვა­ზე­ბენ. ლა­უნჯ ბა­რი დღის მე­ო­რე ნა­ხე­ვარ­ში იღე­ბა. ეს შე­სა­ფე­რი­სი ად­გი­ლია თუ სა­სა­უბ­როდ და ახა­ლი ნაც­ნო­ბო­ბის­თ­ვის ხართ გან­წყო­ბი­ლი. თუ არა, მყუდ­რო ად­გი­ლის მო­ძებ­ნაც არ გა­გი­ჭირ­დე­ბათ, რომ ეგ­ზო­ტი­კუ­რი სას­მ­ ლით ან კრაფტ ლუ­დით გან­მარ­ტოვ­დეთ.

Smidjustigur 4, Reykjavik, 101, Iceland https://www.canopyreykjavik.com

54 VOYAGER 25/2022

RADISSON BLU 1919 გზაჯ­ვა­რე­დინ­ზე მდე­ბა­რე თეთრ, ოთხ­სარ­თუ­ლი­ან შე­ნო­ბას შო­ რი­დან­ვე შე­ამ­ჩ­ნევთ _ ესაა სკან­დი­ნა­ვი­უ­რი სი­მარ­ტი­ვი­სა და მი­ნი­მა­ლიზ­მის სტილ­ში გა­დაწყ­ვე­ტი­ლი 88-ნომრიანი სას­ტუმ­რო, რო­მე­ლიც სრულ კომ­ფორტს სთა­ვა­ზობს ბიზ­ნეს მოგ­ზა­უ­რებ­სა და ტუ­რის­ტებს. მდე­ბა­რე­ო­ბა იდე­ა­ლუ­რია _ ქა­ლა­ქის ის­ტო­რი­ უ­ლი ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბის ცენ­ტ­რ­ში რეს­ტორ­ნე­ბი, მუ­ზე­უ­მე­ბი და თა­ნა­მედ­რო­ვე მა­ღა­ზი­ე­ბი პრაქ­ტი­კუ­ლად თქვენს ზღურ­ბ­ლ­ თა­ნა­ა. თუმ­ცა, თუ გემ­რი­ე­ლად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი ზღვის პრო­დუქ­ ტე­ბი გიყ­ვართ, სა­დი­ლად სას­ტუმ­რო­დან გას­ვ­ლაც არ მო­გი­წევთ.

BRUT _ 2021 წლის შე­მოდ­გო­მა­ზე აქ­ვე გახ­ს­ნი­ლი მა­ღა­ლი კლა­ სის რეს­ტო­რა­ნი­ა, რომ­ლის მე­ნი­უ­შიც ოკე­ა­ნის მრა­ვალ­ფე­რო­ ვა­ნი პრო­დუქ­ტე­ბი და მათ­თან მი­სა­და­გე­ბუ­ლი ღვი­ნის გრძე­ლი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი­ა. რეს­ტო­რან­ში არის 12 პერ­სო­ნა­ზე გათ­ვ­ლი­ლი ცალ­კე დარ­ბა­ზი საქ­მი­ა­ნი და მე­გობ­რუ­ლი შეხ­ვედ­რე­ბის­თ­ვის.

Kaffi Ó-le _ ყა­ვა­ხა­ნაა სას­ტუმ­როს ვეს­ტი­ბი­ულ­ში, რო­მე­ლიც, ყა­ ვის დიდ არ­ჩე­ვან­თან ერ­თად, ბუ­ტერ­ბ­რო­დებ­სა და ახალ­გა­მომ­ ცხ­ვარ ცო­მე­ულს გთა­ვა­ზობთ.

Pósthússtræti 2, Reykjavik, 101, Iceland www.radissonhotels.com/en-us/hotels/radisson-blu-reykjavik-1919

101 HOTEL რე­ი­კი­ა­ვი­კის ხმა­უ­რი­ან კუთხე­ში, 1930-იანი წლე­ბის სა­ო­ფი­სე ცენ­ტ­რის ის­ტო­რი­ულ შე­ნო­ბა­ში მდე­ბა­რე სას­ტუმ­რომ სა­ხელ­წო­ დე­ბა ქა­ლა­ქის უძ­ვე­ლე­სი სა­ფოს­ტო ინ­დექ­სის მი­ხედ­ვით მი­ი­ღო. მი­ნი­მა­ლის­ტუ­რი დი­ზა­ი­ნი შავ­-­თეთრ ფე­რებ­ში, სა­ერ­თო სივ­რ­ ცე­ში გა­ფან­ტუ­ლი თა­ნა­მედ­რო­ვე მხატ­ვ­რე­ბის უჩ­ვე­უ­ლო ნა­მუ­ შევ­რე­ბი, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ხე­დი ნავ­სად­გურ­ზე, რეს­ტო­რა­ნი მო­დერ­ ნი­ზე­ბუ­ლი ის­ლან­დი­უ­რი და ინ­ტერ­ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლო­ თი, ლა­უნ­ჯ­-­ბა­რი ღვი­ნის, კოქ­ტე­ი­ლე­ბისა და სპირ­ტი­ა­ნი სას­მე­ ლე­ბის გრძე­ლი მე­ნი­უ­თი და სპა-­ცენ­ტ­რი ორ­თ­ქ­ლის აბა­ზა­ნე­ბით, ჯა­კუ­ზითა და ნო­მერ­ში სა­რე­ლაქ­სა­ციო მა­სა­ჟის სერ­ვი­სით _ ამ მდიდ­რულ და გე­მოვ­ნე­ბი­ან გა­რე­მო­ში ყვე­ლა პი­რო­ბაა შექ­მ­ნი­ ლი იდე­ა­ლუ­რი დას­ვე­ნე­ბის­თ­ვის.

გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ: ნომ­რებს ხში­რად ღია გეგ­მა­რე­ბა აქვს _ სა­ძი­ნე­ბე­ლი და სა­ა­ბა­ზა­ნო ზო­ნა ერ­თ­მა­ნე­ თის­გან გა­მიჯ­ნუ­ლი არა­ა. სას­ტუმ­როს სა­ერ­თო მო­ ნოქ­რო­მულ გა­მა­ში გა­მო­ირ­ჩე­ვა მყუდ­რო და მდიდ­ რუ­ლი წი­თე­ლი ოთა­ხი _ აუდიო სის­ტე­მით, პრო­ექ­ტო­ რითა და ეკ­რა­ნით აღ­ჭურ­ვი­ლი სივ­რ­ცე, ცალ­კე გა­მო­ ყო­ფი­ლი სას­ტუმ­რო ზო­ნითა და ბა­რით.

Hverfisgata 10. 101, Reykjavik https://101hotel.is/ 55 VOYAGER 25/2022

რეიკიავიკი სასტუმროები

VINTAGE HOTEL

REYKJAVIK KONSULAT Curio Collection by Hilton

ლა­უ­გა­ვე­გუ­რი #41 _ ქა­ლა­ქის მთა­ვარ სა­ვაჭ­რო ქუ­ჩა­ზე მდე­ ბა­რე ვინ­ტა­ჟუ­რი სტი­ლის პა­ტა­რა თა­ნა­მედ­რო­ვე სას­ტუმ­როს იდე­ა­ლუ­რი მდე­ბა­რე­ო­ბა აქვს და ისე­თი სიმ­ყუდ­რო­ვე, თით­ქოს სახ­ლი­დან არ­სად წა­სულ­ხართ. მი­ნი სამ­ზა­რე­უ­ლო ღუ­მე­ლით და ჭურ­ჭ­ლის სა­რეცხი მან­ქა­ნით ყვე­ლა ნო­მერ­ში­ა. თქვენ უბ­ რა­ლოდ არ­ჩი­ეთ მან­სარ­დუ­ლი ტი­პის სტუ­დიო გირ­ჩევ­ნი­ათ თუ ორ­სა­ძი­ნებ­ლი­ა­ნი აპარ­ტა­მენ­ტე­ბი.

რე­ი­კი­ა­ვი­კის უძ­ვე­ლეს ნა­წილ­ში უნი­ვერ­მა­ღის ყო­ფი­ლი შე­ნო­ბის რე­კონ­ს­ტ­რუქ­ცია 2018 წელს დას­რულ­და. აქა­უ­რო­ბამ ფუნ­ქ­ცი­უ­ რად ახა­ლი დატ­ვირ­თ­ვა შე­ი­ძი­ნა, თუმ­ცა, ის­ტო­რია და ტრა­დი­ცია ყვე­ლა­ფერ­ში იკითხე­ბა: ვინ­ტა­ჟურ სტილ­ში, ძველ ფო­ტო­ებსა და, რაც მთა­ვა­რი­ა, საქ­მი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ში.

Laugavegur 41, 101 Reykjavík, Iceland https://vintagehotel.is/

XIX- XX სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში უნი­ვერ­მაღს კონ­სულ ტომ­სე­ნის ოჯა­ხი მარ­თავ­და. დიტ­ლევ ტომ­სე­ნი _ მე­წარ­მე და გერ­მა­ნი­ის კონ­ სუ­ლი რე­ი­კი­ა­ვიკ­ში, გა­მორ­ჩე­უ­ლი ფი­გუ­რა იყო და, რო­გორც ამ­ ბო­ბენ, დი­დი რო­ლი ითა­მა­შა თა­ნა­მედ­რო­ვე ქა­ლა­ქის ჩა­მო­ყა­ ლი­ბე­ბა­ში _ ღო­ნის­ძი­ე­ბა­თა ხელ­გაშ­ლი­ლი მას­პინ­ძე­ლი, პრო­ ფე­სი­უ­ლი ასო­ცი­ა­ცი­ე­ბის დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი, კო­ლექ­ცი­ო­ნე­რი და მხატ­ვარ­თა დამ­ფი­ნან­სე­ბე­ლი, პირ­ვე­ლი კო­მერ­ცი­უ­ლი კო­ლე­ჯის და­მა­არ­სე­ბე­ლიც იყო და ქა­ლა­ქის დღე­ვან­დე­ლი გამ­წ­ვა­ნე­ბის დი­დი წი­ლიც მის ჩა­მო­ტა­ნილ ხე­ებ­ზე მო­დის. სას­ტუმ­როს ოთა­ხე­ბი მყუდ­როა და კომ­ფორ­ტუ­ლი. ზო­გან დე­ კორ­ში ჩარ­თუ­ლი XIX სა­უ­კუ­ნის კე­დე­ლიც შეგ­ხ­ვ­დე­ბათ. სახ­ლუ­ რი რეს­ტო­რა­ნი სა­ერ­თა­შო­რი­სო კლა­სი­კას და ად­გი­ლობ­რი­ვი დე­ლი­კა­ტე­სე­ბის მე­ნი­უს გთა­ვა­ზობთ. შვე­დუ­რი მა­გი­და 7:00 სა­ ათ­ზე იშ­ლე­ბა, მაგ­რამ თუ ად­რი­ა­ნად გა­დი­ხართ, შეკ­ვე­თი­ლი სა­ უზ­მე შე­გი­ძლი­ათ 4 სა­ა­თი­დან გა­ი­ყო­ლოთ. ბა­რი ტრა­დი­ცი­უ­ლად ღვი­ნის, კოქ­ტე­ი­ლე­ბის, სპირ­ტი­ა­ნი სას­მე­ ლისა და ლუ­დის არ­ჩე­ვანს გთა­ვა­ზობთ წა­სა­ხემ­სებ­ლებ­თან ერ­ თად. თქვენს გან­კარ­გუ­ლე­ბა­ში იქ­ნე­ბა, აგ­რეთ­ვე, აბა­ზა­ნა ჰიდ­ რო­მა­სა­ჟით, სა­უ­ნა და 24 სა­ა­თი­ა­ნი ფიტ­ნეს დარ­ბა­ზი.

Hafnarstræti 17-19 101 Reykjavík, Ísland https://www.reykjavikkonsulathotel.is/

GRANDI HOTEL მე­ტა­ლურ­გი­უ­ლი ქარ­ხ­ნის ყო­ფი­ლი შე­ნო­ბა რე­კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­ ის შემ­დეგ სკან­დი­ნა­ვი­უ­რი სი­მარ­ტი­ვითა და მი­ნი­მა­ლიზ­მით მოწყო­ბილ 195-ნომრიან სას­ტუმ­როს და­ეთ­მო. ყვე­ლა­ფე­რი ინ­ დუს­ტ­რი­ულ სტილ­შია გა­დაწყ­ვე­ტი­ლი _ ბევ­რი სივ­რ­ცე, დი­დი ფან­ჯ­რე­ბი, სა­და ავე­ჯი და ნა­თე­ლი, პას­ტე­ლუ­რი ტო­ნე­ბი. აქ­ვეა რეს­ტო­რა­ნი HÉÐINN სე­ზო­ნუ­რი მე­ნი­უ­თი და კარ­გი ღვი­ნით. დი­ ლა შვე­დუ­რი მა­გი­დით იწყე­ბა. სა­დი­ლის, ვახ­შ­მის, ღვი­ნისა და კოქ­ტე­ილ მე­ნი­უ­ებს წინ­და­წინ შე­გიძ­ლი­ათ ონ­ლა­ინ გა­ეც­ნოთ.

Address: Seljavegur 2, 101 Reykjavík https://www.centerhotels.com/en/hotel-grandi-reykjavik 56 VOYAGER 25/2022

SAND HOTEL ეს მდიდ­რუ­ლი ბუ­ტიკ სას­ტუმ­როა რე­ი­კი­ა­ვი­კის კულ­ტუ­რულ და კო­მერ­ცი­ულ ცენ­ტ­რ­ში, რო­მე­ლიც სამ ის­ტო­რი­ულ შე­ნო­ბას აერ­ თი­ა­ნებს: პირ­ველ სარ­თულ­ზე საცხო­ბია _ Sandholt _ მრა­ვალ­ წ­ლი­ან ტრა­დი­ცი­ა­ზე დამ­ყა­რე­ბუ­ლი სა­ო­ჯა­ხო ბიზ­ნე­სი, რო­მელ­ საც მცხო­ბელ­თა ოთხი თა­ო­ბა მიყ­ვე­ბა. ის 1920 წელს გა­იხ­ს­ნა და მას მე­რე ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რა­ლუ­რი უბ­ნის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ნა­წი­ ლი­ა. აქ­ვეა სა­გა­ლან­ტე­რეო მა­ღა­ზია Guðsteinn Eyjólfsson, რო­ მე­ლიც თით­ქ­მის სა­უ­კუ­ნეა ის­ლან­დი­ე­ლი ჯენ­ტ­ლ­მე­ნე­ბის მო­დურ ჩაც­მუ­ლო­ბა­ზე ზრუ­ნავს. სას­ტუმ­როს წინ, ტრო­ტუ­არ­ზე გან­თავ­ სე­ბუ­ლი ფი­ლა გა­უწყებთ, რომ უკა­ნა ეზოს ერ­თ­-ერთ შე­ნო­ბა­ში ნო­ბე­ლის პრე­მი­ის ლა­უ­რე­ა­ტი ჰალ­დორ ლაქ­ს­ნე­სი ცხოვ­რობ­და _ ის­ლან­დი­ე­ლი პო­ე­ტი, მწე­რა­ლი და დრა­მა­ტურ­გი.

Laugavegur 34. 101, Reykjavík https://www.keahotels.is/en/hotels/sand-hotel

BORG თუ ორი­ენ­ტი­რად პარ­ლა­მენ­ტის შე­ნო­ბას აიღებთ, მიგ­ნე­ბა არ გა­გი­ჭირ­დე­ბათ, აქე­დან სას­ტუმ­რო სულ ერ­თი წუ­თის სა­ვალ­ზეა _ დიდ და შთამ­ბეჭ­დავ შე­ნო­ბას შო­რი­დან­ვე იც­ნობთ. არ­ტ­-­დე­ კოს სტილ­ში გა­ფორ­მე­ბუ­ლი და უმ­ცი­რეს დე­ტა­ლე­ბამ­დე გათ­ვ­ ლი­ლი 99 კომ­ფორ­ტუ­ლი და მყუდ­რო ოთა­ხი თქვენს გან­კარ­გუ­ ლე­ბა­ში­ა. სა­უზ­მე დი­ლა­ად­რი­ან შვე­დუ­რი მა­გი­დით იწყე­ბა. სას­ ტუმ­როს ემ­სა­ხუ­რე­ბა რეს­ტო­რა­ნი და სპა-­ცენ­ტ­რი სატ­რე­ნა­ჟო­რო დარ­ბა­ზით, სა­უ­ნითა და ორ­თ­ქ­ლის აბა­ნო­თი. თუ მოგ­ზა­უ­რო­ბას გა­დაწყ­ვეტთ, სას­ტუმ­როს ყუ­რადღე­ბი­ა­ნი პერ­სო­ნა­ლი ტუ­რე­ბის და­გეგ­მ­ვა­სა და ავ­ტო­მო­ბი­ლის და­ჯავ­შ­ნა­შიც და­გეხ­მა­რე­ბათ.

Posthusstraeti 11. 101, Reykjavik https://www.keahotels.is/en/hotels/hotel-borg

57 VOYAGER 25/2022

წყალქვეშა არქეოლოგია

დაფლული პორტები და განძის კუნძულები ხმელთაშუაზღვისპირეთის მემკვიდრეობა

ირინა ბაგაური 1916 წელს იტა­ლი­ა­ში იმ დრო­ის­თ­ვის ახალ­გაზ­რ­და პო­ე­ტის, ჯუ­ზე­პე უნ­გა­რე­ტის, კრე­ბუ­ლი გა­მო­ი­ცა უჩ­ვე­უ­ლო სა­თა­უ­რით „დაფლული პორ­ტი“. ეს იყო კი­დევ უფ­რო უჩ­ვე­უ­ლო და მოკ­ლე _ ხში­რად ერ­თ­სიტყ­ვი­ა­ნი სტრი­ქო­ნე­ბის­გან შემ­დ­გა­რი, რით­მუ­ ლი სქე­მე­ბის­გან დაც­ლი­ლი ლექ­სე­ბი, რომ­ლე­ბიც ლა­კო­ნუ­რად, ზედ­მე­ტი ენაწყ­ლი­ა­ნო­ბის გა­რე­შე ამ­ბო­ბენ უაღ­რე­სად პო­ე­ტურ სათ­ქ­მელს. დი­დი იტა­ლი­ე­ლი პო­ე­ტი 1988 წელს ეგ­ვიპ­ტის ალექ­სან­დ­რი­ა­ ში და­ი­ბა­და და კრე­ბუ­ლის სა­თა­უ­რიც მი­სი მშობ­ლი­უ­რი ქა­ლა­ქის ერთ მო­გო­ნე­ბას უკავ­შირ­დე­ბა: უნ­გა­რე­ტიმ მე­ო­ცე სა­უ­კუ­ნის 10-იან

წლებ­ში ალექ­სან­დ­რი­ა­ში ორი ფრან­გი ინ­ჟი­ნე­რი გა­იც­ნო, ძმე­ბი ჟან და ან­რი ტუ­ი­ლე­ბი, ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლე­ბი, რომ­ლებ­მაც პო­ეტს ალექ­სან­დ­რი­ის ჩა­ძი­რუ­ლი პორ­ტის შე­სა­ხებ მო­უთხ­რეს: „ისინი მიყ­ვე­ბოდ­ნენ პორ­ტის შე­სა­ხებ, დაფ­ლუ­ლი პორ­ტის, რო­ მე­ლიც, სა­ვა­რა­უ­დოდ, პტო­ლო­მე­ო­სე­ბის ეპო­ქამ­დე აშენ­და, რაც ამ­ტ­კი­ცებ­და, რომ ალექ­სან­დ­რია სა­პორ­ტო ქა­ლა­ქი იყო ალექ­ სან­დ­რემ­დე, რომ ალექ­სან­დ­რემ­დე აქ უკ­ვე ქა­ლა­ქი იყო გა­შე­ ნე­ბუ­ლი. ამის შე­სა­ხებ არა­ფე­რია ცნო­ბი­ლი. ის ჩე­მი ქა­ლა­ქი ყო­ველწა­მი­ე­რად ილე­ვა და იკარ­გე­ბა. რა უნ­და ვი­ცო­დეთ მი­სი წარ­მო­შო­ბის შე­სა­ხებ, თუ­კი წა­მის წინ მომ­ხ­და­რის შე­სა­ხე­ბაც კი არა­ფე­რი ვი­ცით. არა­ვინ არა­ფე­რი იცის, სხვა არა­ვი­თა­რი ნი­შა­ნი

58 VOYAGER 25/2022

შე­მოგ­ვ­რ­ჩა გარ­და პორ­ტი­სა, რო­მე­ლიც ზღვის ფსკერ­ზეა დაფ­ ლუ­ლი. ერ­თა­დერ­თი სა­ბუ­თი, რო­მელ­მაც ჩვე­ნამ­დე მო­აღ­წია — ალექ­სან­დ­რი­ის რო­მე­ლი­ღა­ცა ეპო­ქი­დან“. ზღვის ფსკერ­ზე და­მარ­ხულ­ი პორ­ტის ამ­ბავ­მა უნ­გა­რე­ტი შე­იპყ­ რო იმ­დე­ნად, რომ თა­ვად იქ­ცა პო­ე­ზი­ის არ­ქე­ო­ლო­გად. პო­ე­ტად, რო­მელ­საც ნა­მარ­ხი არ­ტე­ფაქ­ტის მსგავ­სად, ლექ­სიც უნ­და გა­ ე­თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­ნა ყო­ველ­გ­ვა­რი ზედ­მე­ტო­ბის­გან და და­ეყ­ვა­ ნა სიწ­მინ­დემ­დე, მთა­ვარ სიტყ­ვე­ბამ­დე, ფორ­მამ­დე, რო­მე­ლიც სრუ­ლად წარ­მო­ა­ჩენ­და სუ­ლის ფსკერ­ზე ნა­პოვ­ნი, ნა­მარ­ხი ნიშ­ ნე­ბის მშვე­ნი­ე­რე­ბას.

ასე­თი იყო „რიაჩეს მე­ომ­რე­ბი“, ბრინ­ჯა­ოს ქან­და­კე­ბე­ბი, რომ­ ლე­ბიც დღეს რე­ჯო-­კა­ლაბ­რი­ის ეროვ­ნულ მუ­ზე­უმ­შია და­ცუ­ლი. აღ­ნიშ­ნუ­ლი სკულ­პ­ტუ­რე­ბი სულ რა­ღაც 25 წლის წინ, 1997 წელს, მოყ­ვა­რულ­მა მყვინ­თავ­მა აღ­მო­ა­ჩი­ნა სამ­ხ­რეთ იტა­ლი­ა­ში, რი­ა­ ჩეს სა­ნა­პი­როს­თან. ათ­ლე­ტუ­რი აღ­ნა­გო­ბის ორი მა­მა­კა­ცის ფი­ გუ­რა სკულ­პ­ტუ­რუ­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბის ოქ­როს ხა­ნას უკავ­შირ­დე­ბა და ძვე­ლი წელ­თაღ­რიცხ­ვით V სა­უ­კუ­ნით თა­რიღ­დე­ბა. გა­სა­ო­ ცა­რი ტექ­ნი­კუ­რი შეს­რუ­ლე­ბი­სა და დახ­ვე­წი­ლი პრო­პორ­ცი­ე­ბის წყა­ლო­ბით, ქან­და­კე­ბე­ბი აღ­მო­ჩე­ნის­თა­ნა­ვე აღი­ა­რეს ან­ტი­კუ­რი ხე­ლოვ­ნე­ბის გა­მორ­ჩე­ულ შე­დევ­რე­ბად და მე­ო­ცე სა­უ­კუ­ნის ერ­თ­ერთ უმ­თავ­რეს არ­ქე­ო­ლო­გი­ურ აღ­მო­ჩე­ნად.

კრე­ბუ­ლის გა­მო­ცე­მი­დან სა­უ­კუ­ნის თავ­ზე, უნ­გა­რე­ტის აკ­ვი­ა­ტე­ ბამ წყალ­ში და­მარ­ხუ­ლი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ე­ბი­სა და და­კარ­გუ­ლი სა­ მოთხე­ე­ბის აღ­მო­ჩე­ნის შე­სა­ხებ გა­ცოცხ­ლე­ბა და გავ­რ­ცე­ლე­ბა და­იწყო: დღეს, რო­ცა კოს­მო­სუ­რი ხო­მალ­დე­ბით მოგ­ზა­უ­რო­ბა რე­ა­ლო­ბად იქ­ცა, ევ­რო­პუ­ლი კულ­ტუ­რის მეს­ვე­უ­რე­ბი იმა­ზე ალა­ პა­რაკ­დ­ნენ, რომ ან­ტი­კუ­რი ის­ტო­რი­ის კვლე­ვი­სა და ტუ­რიზ­მის მო­მა­ვა­ლი სწო­რედ წყალ­ქ­ვე­შა მარ­შ­რუ­ტე­ბი­სა და არ­ქე­ო­ლო­ გი­უ­რი ნაკ­რ­ძა­ლე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­შია და ცო­ტა რა­მეს თუ შე­უძ­ ლია ჩვე­ნი წარ­მოდ­გე­ნის შეც­ვ­ლა კა­ცობ­რი­ო­ბის ის­ტო­რი­ა­ზე იმა­ ზე უკეთ, ვიდ­რე წყალ­ქ­ვე­შა ნა­მარხ და­სახ­ლე­ბებს და სა­გან­ძურს, რო­მე­ლიც დრო­დად­რო თავს იჩენს და გან­ც­ვიფ­რე­ბის, ხში­რად კი, ის­ტო­რი­ის ახ­ლე­ბუ­რად გა­და­წე­რის სა­ფუძ­ვე­ლი ხდე­ბა.

კი­დევ ერ­თი ასე­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი აღ­მო­ჩე­ნა იყო თურ­ქეთ­ში, ბოდ­რუ­მის მახ­ლობ­ლად, 1982 წელს მიკ­ვ­ლე­უ­ლი ულუ­ბუ­რუ­ნის ხო­მალ­დი, რო­მე­ლიც ძვე­ლი წელ­თაღ­რიცხ­ვით XIV სა­უ­კუ­ნე­ში და­ი­ღუ­პა და უთ­ვა­ლავ ცნო­ბას გვაძ­ლევს იმ დრო­ის ხმელ­თა­შუ­ აზღ­ვის­პი­რე­თის ქვეყ­ნე­ბის ცხოვ­რე­ბის, სა­ვაჭ­რო და დიპ­ლო­მა­ ტი­უ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის შე­სა­ხებ.

60 მეტ­რამ­დე სიღ­რ­მე­ში ჩა­ძი­რუ­ლი გე­მის ნარ­ჩე­ნე­ბის ნა­პირ­ზე ამო­ტა­ნის სა­მუ­შა­ო­ებ­მა 11 წელს გას­ტა­ნა, ამე­რი­კე­ლი არ­ქე­ო­ ლო­გის _ ჯონ ბა­სის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბით. ამ ექ­ს­პე­დი­ცი­ას ად­ გილ­ზე კი­დევ ხუ­თი: ბი­ზან­ტი­უ­რი, რო­მა­უ­ლი, შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის, ის­ლა­მუ­რი და კი­დევ ერ­თი ბრინ­ჯა­ოს ხა­ნის ხო­მალ­დის აღ­მო­ ჩე­ნა მოჰ­ყ­ვა, რაც დღეს ბოდ­რუ­მის საზღ­ვაო მუ­ზე­უმ­შია და­ცუ­ლი და ფას­და­უ­დე­ბე­ლი მა­სა­ლაა ის­ტო­რი­ის მკვლევ­რე­ბის­თ­ვის. www.bodrum-museum.com/uluburun-ship-wreck-hall 59 VOYAGER 25/2022

წყალქვეშა არქეოლოგია პავ­ლო­პეტ­რი, სა­ბერ­ძ­ნე­თი პე­ლო­პო­ნე­სის ნა­ხე­ვარ­კუნ­ძულ­ზე, ლა­კო­ნი­ის ნა­პი­რებ­თან მდე­ ბა­რე ჩა­ძი­რული ან­ტი­კური ქა­ლა­ქი პავ­ლო­პეტ­რი ძვე­ლი წ. აღ­ რიცხ­ვით 2800-1000 წლებ­შია გა­შე­ნე­ბუ­ლი და ხმელ­თა­შუ­აზღ­ ვის ფსკერ­ზე მოქ­ცე­ულ უძ­ვე­ლეს და­სახ­ლე­ბად მი­იჩ­ნე­ვა. ასე­ვე ფარ­თოდ გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი მო­საზ­რე­ბით, სწო­რედ პავ­ლო­პეტ­ რი უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო პლა­ტო­ნის „ატლანტიდების თქმუ­ლე­ბის“ შთა­გო­ნე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლი, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ პე­ი­ზა­ჟი და წყალ­ქ­ვე­შა სამ­ყა­როს აღ­წე­რა არ ემ­თხ­ვე­ვა რე­ა­ლო­ბას. ქა­ლა­ ქის და­არ­სე­ბის თა­რი­ღი იმ­დე­ნად უხ­სო­ვა­რი­ა, რომ ჰო­მე­რო­სის ეპო­ქა­ში ეს და­სახ­ლე­ბა უკ­ვე უძ­ვე­ლე­სად მი­იჩ­ნე­ო­და. მი­უ­ხე­და­ ვად იმი­სა, რომ მი­სი არ­სე­ბო­ბის შე­სა­ხებ დი­დი ხა­ნი­ა, ცნო­ბი­ლი­ა. პირ­ვე­ლი სე­რი­ო­ზუ­ლი არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი სა­მუ­შა­ო­ე­ბი ად­გილ­ზე 2009 წელს და­იწყო: შეს­წავ­ლილ იქ­ნა და­ახ­ლო­ე­ბით 9 ჰექ­ტა­რი ტე­რი­ტო­რი­ა, რო­მელ­ზეც გა­შე­ნე­ბუ­ლია ქუ­ჩე­ბი, ორ სარ­თუ­ლი­ა­ნი სახ­ლე­ბი, ტაძ­რე­ბი, სა­საფ­ლაო და წყალ­გაყ­ვა­ნი­ლო­ბის სის­ტე­ მა. მშე­ნებ­ლო­ბის და­უ­ჯე­რე­ბელ­მა ხა­რის­ხ­მა და ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­მა არა მხო­ლოდ ამ დრომ­დე შე­მო­ი­ნა­ხა ქა­ლა­ქი, არა­მედ დღემ­დე აოცებს დარ­გის სპე­ცი­ა­ლის­ტებს თა­ვი­სი თა­ნა­მედ­რო­ვე­ო­ბით.

კე­სა­რი­ა, ის­რა­ე­ლი 2000 ათა­სი წლის წი­ნათ, იუდე­ის მე­ფის _ ჰე­რო­დეს მი­ერ აგე­ ბუ­ლი კე­სა­რი­ა, თა­ვი­სი დრო­ის უდი­დეს და ყვე­ლა­ზე თა­ნა­მედ­ რო­ვე სა­პორ­ტო ქა­ლა­ქად მი­იჩ­ნე­ო­და. და­სახ­ლე­ბამ და­არ­სე­ბი­ დან სულ რა­ღაც ერთ სა­უ­კუ­ნე­ში და­იწყო და­ძირ­ვა, შე­სა­ბა­მი­სად, მი­სი წყალ­ქ­ვე­შა არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი ნაკ­რ­ძა­ლი ფას­და­უ­დე­ბელ ინ­ფორ­მა­ცი­ას გვაწ­ვ­დის იმდრო­ინ­დე­ლი ქა­ლაქ­და­გეგ­მა­რე­ბის, სამ­ხედ­რო გე­მე­ბის თუ ყო­ფა-­ცხოვ­რე­ბის შე­სა­ხებ. მრა­ვალწ­ლი­ა­ნი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შემ­დეგ, 2006 წელს აქ წყალ­ქ­ვე­ შა მუ­ზე­უ­მი გა­იხ­ს­ნა მყვინ­თა­ვე­ბის­თ­ვის: არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი პარ­ კის ტე­რი­ტო­რია 25000 მ2-ზეა გან­ლა­გე­ბუ­ლი და ოთხ მარ­შ­რუტს მო­ი­ცავს, რო­მელ­თა ფარ­გ­ლებ­შიც მყვინ­თა­ვებს შე­საძ­ლებ­ლო­ბა აქვთ, მო­ი­ნა­ხუ­ლონ უძ­ვე­ლე­სი კა­რიბ­ჭე, შუ­ქუ­რის ნან­გ­რე­ვე­ბი, ნა­გე­ბო­ბე­ბის ბურ­ჯე­ბი, აბა­ნო­ე­ბის ნან­გ­რე­ვე­ბი, ნავ­სად­გო­მე­ბი. ზღვის ფსკერ­ზე ნა­პოვ­ნი იმდრო­ინ­დე­ლი ქან­და­კე­ბე­ბის, სხვა­ დას­ხ­ვა დრო­ის მო­ნე­ტე­ბის უმ­დიდ­რე­სი კო­ლექ­ცი­ისა და ჩა­ძი­ რუ­ლი გე­მე­ბის ნარ­ჩე­ნე­ბის ნახ­ვა კი კე­სა­რი­ის საზღ­ვაო მუ­ზე­უმ­ შია შე­საძ­ლე­ბე­ლი. www.caesarea-diving.com/en

60 VOYAGER 25/2022

ალექ­სან­დ­რი­ა, ეგ­ვიპ­ტე ან­ტი­კუ­რო­ბის ლე­გენ­და­რუ­ლი სა­პორ­ტო ქა­ლა­ქის ზღვის­ქ­ვე­შე­ თი არა­ერ­თი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის ნაკ­ვა­ლევს ინა­ხავს: ქა­ლაქს უკავ­ შირ­დე­ბა ალექ­სან­დ­რე მა­კე­დო­ნე­ლის სა­ხე­ლი, პტო­ლე­მე­უ­სე­ ბის დი­ნას­ტი­ა, კლე­ო­პატ­რა თუ ნა­პო­ლე­ო­ნის ბრძო­ლე­ბი. მის ფსკერ­ზე კი დღემ­დე შე­მორ­ჩე­ნი­ლია უძ­ვე­ლე­სი ნა­ქა­ლა­ქა­რი, რომ­ლის ნა­პირ­ზეც მსოფ­ლი­ოს შვი­დი სა­ოც­რე­ბა­თა­გან ერ­თ­ერ­თი — ალექ­სან­დ­რი­ის შუ­ქუ­რა იყო აღ­მარ­თუ­ლი. ჩა­ძი­რუ­ლი ქა­ლა­ქის შე­სა­ხებ ლე­გენ­დებს არ­ქე­ო­ლო­გე­ბი დიდ­ხანს არ აქ­ ცევ­დ­ნენ ყუ­რადღე­ბას. ქა­ლა­ქის წყალ­ქ­ვე­შა მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბით და­ინ­ტე­რე­სე­ბა მხო­ლოდ 20-ე სა­უ­კუ­ნის და­საწყის­ში და­იწყო.

1961 წელს ეგ­ვიპ­ტელ­მა მყვინ­თავ­მა და მოყ­ვა­რულ­მა არ­ქე­ო­ ლოგ­მა ქე­მელ აბულ­-­სა­ა­დათ­მა ფსკერ­ზე რამ­დე­ნი­მე სკულ­პუ­ რა­სა და ძვე­ლი ნა­გე­ბო­ბის სვე­ტებს მი­აგ­ნო. 1968 წლის ექ­ს­პე­ დი­ცი­ა­ში კი არ­ქე­ო­ლო­გებ­მა ფროს­ტ­მა და ნეს­ტე­როფ­მა ძვე­ლი ქა­ლა­ქის ნან­გ­რე­ვებ­ში ალექ­სან­დ­რი­ის შუ­ქუ­რა­სა და პტო­ლე­ მე­ოს­თა სა­სახ­ლის ნან­გ­რე­ვებს მი­აკ­ვ­ლი­ეს. სა­ერ­თა­შო­რი­სო ინ­ტე­რე­სი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ეგ­ვიპ­ტის მთავ­რო­ბამ 1996 წელს პირ­ვე­ლი წყალ­ქ­ვე­შა მუ­ზე­უ­მის პრო­ექ­ტი შე­ი­მუ­შა­ვა, წყალ­ქ­ვე­ შა უზარ­მა­ზა­რი მი­ნის აკ­ვა­რი­უ­მით, რო­მე­ლიც რი­გით დამ­თ­ვა­ ლი­ე­რე­ბელს სა­შუ­ა­ლე­ბას მის­ცემს ჩაყ­ვინ­თ­ვის გა­რე­შე გა­ეც­ნოს ალექ­სან­დ­რი­ის ზღვის­ქ­ვე­შა ქა­ლაქს. მთე­ლი რი­გი მი­ზე­ზე­ბის გა­მო, რო­მ­ლებიც გა­რე­მო­სა და ნაკ­რ­ძა­ლის დაც­ვას, ასე­ვე ფი­ ნან­სებს უკავ­შირ­დე­ბა, პრო­ექ­ტი ამ ეტა­პის­თ­ვის შე­ჩე­რე­ბუ­ლი­ა.

ხმელ­თა­შუ­აზ­რ­ვის­პი­რე­თის წყალ­ქ­ვე­შა ნაკ­რ­ძა­ლებს არა მხო­ ლოდ ის­ტო­რი­ულ­-არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა, არა­მედ უდი­დე­სი ტუ­რის­ტუ­ლი და ეკო­ნო­მი­კუ­რი პო­ტენ­ცი­ა­ლიც აქვს, მი­თუ­მე­ტეს, იმ ფონ­ზე, რო­ცა მსოფ­ლი­ო­ში მხო­ლოდ რე­გის­ტ­რი­ რე­ბუ­ლი მყვინ­თა­ვე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა 30 მი­ლი­ონს აღ­წევს. უსაფ­რ­თხო­ე­ბის ნორ­მე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ყვე­ლა ამ ნაკ­რ­ ძალ­ში სრულ­ფა­სო­ვა­ნი ტუ­რის­ტუ­ლი პა­კე­ტის შე­თა­ვა­ზე­ბა ჯე­რაც შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ა. რად­გან მათ გან­ვი­თა­რე­ბას მთე­ლი რი­გი პრო­ცე­ დუ­რე­ბი სჭირ­დე­ბა რო­გო­რები­ცა­ა: ნაკ­რ­ძა­ლე­ბისა და არ­ტე­ფაქ­ ტე­ბის დაც­ვა, კონ­სერ­ვა­ცი­ა, სა­მეც­ნი­ე­რო კვლე­ვა, ტექ­ნო­ლო­გი­ უ­რი აღ­ჭურ­ვა და პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლე­ბის გა­დამ­ზა­დე­ბა, რომ­ლე­ბიც შეძ­ლე­ბენ აღ­ნიშ­ნუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის მოვ­ლასა და მე­ურ­ვე­ო­ბას. თუმ­ცა, მუ­შა­ო­ბა დაწყე­ბუ­ლია და სა­მო­მავ­ლოდ, ამ დი­დე­ბულ სა­ ნა­ხა­ო­ბებ­ზე კი­დევ უფ­რო მეტ მოყ­ვა­რულს მი­უწ­ვ­დე­ბა ხე­ლი. თა­ვის მხრივ, წყალ­ქ­ვე­შა არ­ქე­ო­ლო­გი­ა, რო­გორც ვხე­დავთ, შე­და­რე­ბით ახა­ლი და ტრა­დი­ცი­ულ­ზე არა­ნაკ­ლებ სა­ინ­ტე­რე­ სო დარ­გი­ა. ბო­ლოდ­რო­ინ­დე­ლი აღ­მო­ჩე­ნე­ბი კი გვარ­წ­მუ­ნებს დი­დი პო­ე­ტის ნათ­ქ­ვა­მის სი­მარ­თ­ლე­ში: რო­გორც სა­უ­კუ­ნის წი­ნათ, ისე ამ დრომ­დე თით­ქ­მის არა­ფე­რი ვი­ცით ჩვე­ნი პლა­ ნე­ტის ის­ტო­რი­ის შე­სა­ხებ, რომ­ლის არა­ერ­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ფურ­ცე­ლიც მის ფსკერ­ზეა დაფ­ლუ­ლი და ბევრ დღემ­დე უც­ნობ ამ­ბავს ინა­ხავს.

61 VOYAGER 25/2022

გირ­ჩევთ

წყალ­ქ­ვე­შა მდი­ნა­რე­ე­ბი ილ ია ინ­ჯია ყვე­ლაფ­რის სა­ფუძ­ვე­ლი ახ­ლის შეს­წავ­ლის სურ­ვი­ლი­ა. ახალ ხალხს ვიც­ნობ, ახალ ქვე­ყა­ნას. ესაა ჩე­მი ინ­ტე­რე­სის სფე­რო ზო­ გა­დად. რო­გორც ბავ­შ­ვო­ბა­ში — ჯერ ეზო­თი იწყებ, მე­რე უბა­ნი და ქა­ლა­ქი­ა. შე­დი­ხარ ასაკ­ში და სა­თა­მა­შო­ე­ბი, რაც გა­სარ­თო­ბად გჭირ­დე­ბა — რთულ­დე­ბა, მან­ძი­ლე­ბი იზ­რ­დე­ბა. რაც უც­ვ­ლე­ლი რჩე­ბა მიდ­გო­მაა — სი­ახ­ლის ძებ­ნა. წყალ­ში კი­დევ არა­ვინ არ იცის, წი­ნას­წარ, რა მოხ­დე­ბა — ყვე­ლა ჩაყ­ვინ­თ­ვა­ზე რა­ღაც გან­ სა­კუთ­რე­ბუ­ლი და და­უ­გეგ­მა­ვი ხდე­ბა. ვე­რას­დ­როს გა­ი­მე­ო­რებ იმას, რაც ერ­თხელ უკ­ვე ნა­ხე. და ვერც ბო­ლომ­დე და­გეგ­მავ.

2003 წელს რამ­დე­ნი­მე მე­გო­ბარ­თან ერ­თად ავი­ღე წყალ­ში ყვინ­თ­ვის ლი­ცენ­ზი­ა. ნელ­-­ნე­ლა ჩვენს გარ­შე­მო ამ საქ­მით გა­ ტა­ცე­ბუ­ლე­ბის წრე გაჩ­ნ­და. ამით პრო­ცე­სი კი­დევ მხი­ა­რუ­ლი და სა­ინ­ტე­რე­სო გახ­და — გარ­შე­მო შე­მო­ვიკ­რი­ბეთ ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლებ­თა­ნაც უპირ­ვე­ლე­სი, რაც გვა­კავ­ში­რებ­და, ყვინ­თ­ვის სიყ­ვა­რუ­ლი იყო. თო­რემ გეგ­მა­ში არ მქონ­და, რომ პრო­ფე­სი­ ო­ნა­ლი მყვინ­თა­ვი გა­მოვ­სუ­ლი­ყა­ვი, ეს იყო ჰო­ბი, რო­მელ­საც და­ერ­თო ჩე­მი მე­ო­რე გა­ტა­ცე­ბა — ფო­ტოგ­რა­ფია და ფაზ­ლი­ვით აეწყო ერ­თად. და­ვა­ფუძ­ნეთ კლუ­ბი Georgian Diving Club და ყო­ველ წელს წე­ ლი­წად­ში ორ­-­სამ მოგ­ზა­უ­რო­ბას ვგეგ­მავთ. ყვე­ლა სხვა­დას­ხ­ვა პრო­ფე­სი­ის ხალ­ხი­ა, გა­დაკ­ვე­თის წერ­ტი­ლი გვაქვს მხო­ლოდ მოგ­ზა­უ­რო­ბა. ემო­ცი­ე­ბის გა­ზი­ა­რე­ბა, ამ ყვე­ლა­ფერ­ზე ერ­თ­მა­ნეთ­ ში ლა­პა­რა­კი, ალ­ბათ, ყვე­ლა­ზე დი­დი ბო­ნუ­სი­ა, რაც ყვინ­თ­ვას თან მოჰ­ყ­ვე­ბა. არაპ­რო­ფე­სი­ო­ნა­ლუ­რი ფილ­მე­ბის გა­და­ღე­ბაც და­ ვიწყეთ ჩვენს მოგ­ზა­უ­რო­ბებ­ზე, არა­ვის­თ­ვის, მხო­ლოდ ჩვენ­თ­ვის ვა­კე­თებთ ამა­საც. ღია ზღვა­ში პირ­ვე­ლად ყვე­ლა­ზე შორს 2007 წელს წა­ვე­დი - კუ­ ბა­ში მი­დი­ოდ­ნენ — ჯგუ­ფი უკ­ვე არ­სე­ბობ­და და მეც ჩა­ვე­წე­რე. უკ­ვე ყვე­ლა გა­მოც­დი­ლი მყვინ­თა­ვი იყო, მე ვი­ყა­ვი ყვე­ლა­ზე უმ­ც­რო­სი. მას მე­რე ბევ­რ­გან ვი­ყა­ვით ჩა­საყ­ვინ­თად. მსოფ­ლი­ ო­ში ხუ­თე­უ­ლია სა­უ­კე­თე­სო ად­გი­ლე­ბის - გა­ლა­პა­გო­სი, ავ­ს­ტ­ რა­ლი­ის რი­ფი, სი­პა­და­ნი, მა­ლა­ი­ზი­ა­ში და თუ თეთ­რი ზვი­გე­ნის

ნახ­ვა გინ­და, ვერ­სად ვერ ნა­ხავ აფ­რი­კის კონ­კ­რე­ტუ­ლი წერ­ ტი­ლის გარ­და. ჩვენც ამ რე­ი­ტინ­გებს ვუ­ყუ­რებთ, ან­და უსაფ­რ­ თხო­ე­ბის ნორ­მებს, ასე­ვე ფრთხი­ლად ვარ­ჩევთ სე­ზონს, რად­ გან მოგ­ვ­წონს, რო­ცა შუა ზამ­თარ­ში თბილ ქვეყ­ნებ­ში ამოვ­ ყოფთ ხოლ­მე თავს. მა­ლა­ი­ზი­ა­ში არის კუნ­ძუ­ლი სი­პა­და­ნი, რო­მე­ლიც სწო­რედ ამ ხუ­თე­ულ­ში შე­დის, წყალ­ქ­ვე­შა ბუ­ნე­ბის სი­ლა­მა­ზით და თევ­ზე­ბის მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ვა. იქ ცხოვ­რე­ბა აკ­ძ­რა­ლუ­ლია ჩვე­ნამ­დე რამ­დე­ნი­მე ხნით ად­რე, ტუ­რის­ტე­ბი გა­უ­ტა­ცი­ათ და მას მე­რე ყვე­ლას­თ­ვის წე­სი ერ­თია — სხვა­გან დარ­ჩე­ნა. ჩვენც სა­ათ­ ნა­ხევ­რის სა­ვალ­ზე დავ­სახ­ლ­დით. ავ­დე­ქით დი­ლის ოთხის ნა­ხე­ ვარ­ზე, გე­მით ვი­ცუ­რეთ სა­ათ­ნა­ხე­ვარს და ზუს­ტად მა­შინ, რო­ცა ინა­თა, ჩავ­ყ­ვინ­თეთ წყალ­ში. ეს იყო სა­უ­კე­თე­სო დრო ჩა­საყ­ვინ­ თად, რად­გან გა­თე­ნე­ბის დროს, თურ­მე, ის ად­გი­ლე­ბი ყვე­ლა­ზე ლა­მა­ზი და ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო­ა. მხო­ლოდ მა­შინ შეგ­ვეძ­ლო გვე­ნა­ხა დი­ლა­ად­რი­ან გა­მო­სუ­ლი თევ­ზე­ბი, რო­მელ­თა ნახ­ვა ღა­ მით შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ა. ღა­მე ყვინ­თ­ვი­სას, თა­ვის მხრივ, იმ­გ­ვარ რა­მე­ებს ნა­ხუ­ლობ, რაც დღე არ ჩანს. ღა­მე გა­მო­დი­ან რვა­ფე­ხე­ბი, მო­ნა­დი­რე თევ­ზე­ბი და იჭე­რენ მსხვერპლს. უყუ­რებ ფან­რით, რო­გორ ეპა­რე­ბი­ან, რო­გორ ეს­ხ­მი­ან თავს. დი­ლას, ალ­ბათ, ეს დაღ­ლი­ლი რვა­ფე­ხე­ ბი ბრუნ­დე­ბი­ან თა­ვი­ანთ შვი­ლებ­თან და ჩვენ­ზე უყ­ვე­ბი­ან, რომ უც­ნა­უ­რი არ­სე­ბე­ბი ნა­ხეს — ბა­ლო­ნე­ბით და ფან­რე­ბით ხელ­ში. ზოგს ურ­ჩევ­ნი­ა, ეს ყვე­ლა­ფე­რი National Geographic-ზე ნა­ხოს. მე ის მომ­წონს, ჩემს თვალ­წინ, უშუ­ა­ლოდ იმ გა­რე­მო­ში, რომ ხდე­ბა. ძა­ლი­ან მა­ინ­ტე­რე­სებ­და ზვი­გე­ნის ნახ­ვაც და ბო­ლოს ისე ვქე­ნი, რომ თეთ­რის გარ­და, ყვე­ლა მყავს ნა­ნა­ხი. სა­ერ­თოდ, ზვი­გე­ნი ერი­დე­ბა ადა­მი­ანს. უნ­და ეძე­ბო, აედევ­ნო, მე­რე არის ხოლ­მე ერ­თი გარ­ჩე­ვე­ბი, აბა, ყვე­ლა­ზე ახ­ლოს ვინ მი­ცუ­რა, ვინ გა­და­უ­ღო სა­უ­კე­თე­სო ფო­ტო. ერ­თა­დერ­თი ად­გი­ლია ბა­ჰა­ მებ­ზე, სა­დაც ძა­ლი­ან ახ­ლოს შე­გიძ­ლია მის­ვ­ლა bull shark-თან (Carcharhinus leucas), ფო­ტო­ებ­საც უღებ და ხე­ლი­თაც ეხე­ბი, ეფე­რე­ბი, თან ძა­ლი­ან დი­დე­ბი­ა.

62 VOYAGER 25/2022

ერ­თხელ მთამ­ს­ვ­ლე­ლებ­ზე ვუ­ყუ­რე ფილმს, ერ­თი ცნო­ბილ მთა­ ზე ყვე­ბოდ­ნენ, სა­დაც ბო­ლო ათ მეტ­რ­ზე ყვე­ლას აფ­რ­თხი­ლე­ ბენ — თუ იქ წახ­ვალ, მე ვერ გიშ­ვე­ლი, მარ­ტო უნ­და ახ­ვი­დე და ჩა­მოხ­ვი­დე, არა­ვინ მო­ვა შენს წა­მო­სა­ყე­ნებ­ლად, ჩა­მო­საყ­ვა­ნად. წყალ­ქ­ვე­შაც ყო­ფი­ლა ეგე­თი ად­გი­ლე­ბი, უთ­ქ­ვამთ, ამ ად­გილ­ ზე შენ ხარ პა­სუ­ხის­მ­გე­ბე­ლი, რო­გორ მიხ­ვალ ა წერ­ტი­ლი­დან ბ წერ­ტი­ლამ­დე, თუ არა და ვე­რა­ვინ გიშ­ვე­ლის, ამა­საც თა­ვი­სი ექ­ს­ტ­რი­მი აქვს. სა­ერ­თოდ, ყვინ­თ­ვის დროს ორ­მოც მეტ­რ­ზე ქვე­ვით ჩას­ვ­ლა აკ­ რ­ძა­ლუ­ლი­ა, ვიც­ნობ ადა­მი­ა­ნებს, ვინც არ­ღ­ვევს ამ წე­სებს და მა­ინც ჩა­დი­ან. მეც და­მირ­ღ­ვე­ვი­ა, მაგ­რამ აქ მხო­ლოდ შენ­ზეა პა­ სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა. გა­აჩ­ნი­ა, რა ტი­პის ლი­ცენ­ზია გაქვს. უნ­და იცო­ დე, წნე­ვის ქვეშ რა და­გე­მარ­თე­ბა. თუ ხელ­-­ფე­ხი და­გი­ბუჟ­და, ან შეგ­ცივ­და, რა უნ­და ქნა. სის­ხ­ლ­ში რა პრო­ცე­სე­ბი მიმ­დი­ნა­რე­ობს, ფილ­ტ­ვე­ბი რო­გორ მუ­შა­ობს, ამოს­ვ­ლის სიჩ­ქა­რეს აქვს დი­დი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა, სა­ჭი­როა თა­ვი­სე­ბუ­რად გა­ი­ა­რო აკ­ლი­მა­ტი­ზა­ცია ამოს­ვ­ლის და ჩას­ვ­ლის დრო­საც. აი, ეს ყვე­ლა­ფე­რი ავ­ტო­მა­ტურ მოძ­რა­ო­ბებ­ში რომ გა­და­დის, რო­გორც მან­ქა­ნის მარ­თ­ვი­სას ხდე­ბა, მა­შინ იღებ სი­ა­მოვ­ნე­ბას. თო­რემ თა­ვი­დან ძა­ლი­ან სწრა­ფად ხარ­ჯავ ჰა­ერს და მე­რე წე­სი ასე­თი­ა: რად­გან ჯგუ­ფუ­რად ჩა­დი­ხართ, ერ­თ­საც რომ გა­უ­თავ­ დეს ჰა­ე­რი, ყვე­ლა­ნი ამო­დი­ხართ. და ეს უხერ­ხუ­ლი­ა. სა­ერ­თოდ, წყალ­ქ­ვეშ ყო­ველ­თ­ვის გყავს მეწყ­ვი­ლე - ის შენ­ ზეა პა­სუ­ხის­მ­გე­ბე­ლი, შენ მას­ზე. ეს ერ­თ­მა­ნეთ­ზე ზრუნ­ვა აუცი­ ლე­ბე­ლია თუნ­დაც ერ­თი სპე­ცი­ფი­კუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბის გა­მო: წყალ­ქ­ვეშ რო­ცა ხარ, სის­ხ­ლ­ში იხ­ს­ნე­ბა აზო­ტი და ე.წ. აზო­ტის სიმ­თ­ვ­რა­ლე იწყე­ბა — ანუ კარგ ხა­სი­ა­თზე ხარ და რო­გორც სპირ­ტის­გან თრო­ბის დროს შე­იძ­ლე­ბა არა­ა­დეკ­ვა­ტუ­რი იდე­ე­ბი მო­გი­ვი­დეს თავ­ში, ისე — წყალ­ქ­ვე­შაც. ამას ბევ­რი სა­სა­ცი­ლო და ბევ­რიც სა­ხი­ფა­თო შემ­თხ­ვე­ვე­ბი მოჰ­ყო­ლი­ა. რაც უფ­რო ქვე­ვით ჩა­დი­ხარ, თრო­ბა მა­ტუ­ლობს, გი­ჭირს უკ­ვე აზ­როვ­ნე­ბა, ზე­ვით, წყლის პირ­ზე ყვე­ლა­ფე­რი ლაგ­დე­ბა. ყო­ფი­ლა ისე, რომ ჩე­მი

მეწყ­ვი­ლე ზვი­გე­ნე­ბის ფო­ტო­ე­ბის გა­და­ღე­ბას შეჰ­ყ­ვა, და­ა­ვიწყ­ და, ჰა­ე­რი შე­ე­მოწ­მე­ბი­ნა და და­ე­ცა­ლა ბა­ლო­ნი, ჩე­მი სა­თა­და­რი­ გო ჰა­ე­რით გა­და­მირ­ჩე­ნი­ა. წყალ­ქ­ვე­შა დი­ნე­ბე­ბია ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო კი­დევ. პირ­ვე­ლად რომ ვნა­ხე, გა­ო­ცე­ბუ­ლი ვუ­ყუ­რებ­დი — მდი­ნა­რე­სა­ვით მი­დის წყალ­ქ­ვეშ დი­ნე­ბა. სა­ნამ სა­კუ­თა­რი თვა­ლით არ ნა­ხავ, ვერ წარ­ მო­გიდ­გე­ნი­ა. და თუ ისე­თი მი­მარ­თუ­ლე­ბით მი­დის, შენც რომ გაწყობს, ესე იგი, ძა­ლი­ან გა­გი­მარ­თ­ლა — შეხ­ვალ ამ მდი­ნა­რე­ში და ავ­ტო­ბუ­სი­ვით მი­ყავ­ხარ, შენც აქეთ­-ი­ქით, ნელ­-­ნე­ლა ათ­ვა­ ლი­ე­რებ ყვე­ლა­ფერს, რაც სა­ინ­ტე­რე­სო­ა. გა­ი­ხე­დავ და გვერ­დით რა­ღაც თევ­ზე­ბი მოგ­ყ­ვე­ბი­ან, თით­ქოს, და­გემ­გ­ზავ­რ­ნენ, სადღაც გა­უ­წე­ვი­ათ. სად წა­ი­ღო ამ­დე­ნი ემო­ცი­ა, არ იცი. ამი­ტომ ყვე­ლა­ზე მა­გა­რი­ა, წყლი­დან რომ ამო­დი­ხარ, სა­ღა­მოს ერ­თად იკ­რი­ბე­ ბით ყვე­ლა­ნი, მყვინ­თა­ვე­ბი და ემო­ცი­ებს უზი­ა­რებთ ერ­თ­მა­ნეთს — კუ­რი­ო­ზებს, სა­ხი­ფა­თო მო­მენ­ტებს, აბა, ქვე­ვით, ხომ გა­ზი­ა­რე­ ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ა. ასე, თით­ქოს, თავ­გა­და­სავ­ლიც გრძელ­დე­ბა.

63 VOYAGER 25/2022

საფარის ტური

ვე­ლუ­რი სიმ­შ­ვი­დე აფ­რი­კა­ში

64 VOYAGER 25/2022

თენ­გ იზ ჩან­ტ­ლ ა­ძ ე ტექ­ს­ტი, ფო­ტო

პრო­ლო­გი ჰე­მინ­გუ­ე­ის „კილიმანჯაროს თოვ­ლი­ა­ნი მთა“; უძ­ვე­ლე­სი ეგ­ ვიპ­ტუ­რი ცი­ვი­ლი­ზა­ცია და მი­თე­ბით მო­ცუ­ლი პი­რა­მი­დე­ბი; ეგ­ ზო­ტი­კურ სა­მო­სელ­ში გა­მოწყო­ბი­ლი ტო­მის ბე­ლა­დე­ბი და ვუ­ დუს კულ­ტი; ბრი­ტა­ნე­ლი კო­ლო­ნი­ზა­ტო­რე­ბი და მა­სა­ის ტო­მის მე­ომ­რე­ბი; სა­ჰა­რი­სა და კა­ლა­ჰა­რის უდაბ­ნო­ე­ბი და სა­ვა­ნე­ბი; ქვეყ­ნე­ბი ყვე­ლა­ზე ჭრე­ლი დრო­შე­ბით; ვიქ­ტო­რი­ას ჩან­ჩ­ქე­რი, მდი­ნა­რე ნი­ლო­სი და თვა­ლუწ­ვ­დე­ნე­ლი ეროვ­ნუ­ლი პარ­კე­ბი, სა­დაც ვე­ლუ­რი მტა­ცებ­ლე­ბი ბი­ნად­რო­ბენ; ნელ­სონ მან­დე­ლას ბი­ოგ­რა­ფი­ა, აპარ­ტე­ი­დი და ალ­მა­სე­ბის სა­ბა­დო­ე­ბი; კე­იპ­-­ტა­უ­ნი და მა­და­გას­კა­რის კუნ­ძუ­ლი; ჰო­მო სა­პი­ენ­სი და ქვის პრი­მი­ტი­ უ­ლი იარა­ღე­ბი; მდი­ნა­რე ლიმ­პო­პო და ყა­ჩა­ღი „ბარმალეი“ _ და­ახ­ლო­ე­ბით ასე­თი იყო ჩე­მი ბავ­შ­ვო­ბი­დან დარ­ჩე­ნი­ლი წარ­ მოდ­გე­ნე­ბი კონ­ტი­ნენ­ტის შე­სა­ხებ, რო­მელ­საც კა­ცობ­რი­ო­ბის აკ­ვანს უწო­დე­ბენ. ამ ცოდ­ნის დი­დი ნა­წი­ლი მა­მა­ჩე­მის წიგ­ნე­ბის თა­რო­ზე სლი­პი­ ნაყ­დი­ან ტო­მე­ულ­ში იყო თავ­მოყ­რი­ლი. ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და ამ ტო­მე­ბის გად­მო­ღე­ბა. ერ­თი ცხო­ველ­თა სამ­ყა­როს ეძღ­ვ­ნე­ბო­და, ხო­ლო მე­ო­რე პირ­ველ­ყო­ფი­ლი ადა­მი­ა­ნის ის­ტო­რი­ას. ორი­ვე უხ­ვად და­ე­სუ­რა­თე­ბი­ნათ და ეს ილუს­ტ­რა­ცი­ე­ბი უცხო და შო­ რე­უ­ლი სამ­ყა­როს შე­სა­ხებ ყო­ველ დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბა­ზე სხვა­დას­ ხ­ვაგ­ვარ აღ­ფ­რ­თო­ვა­ნე­ბას ტო­ვებ­და მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში. ვუ­ყუ­რებ­დი ნა­მუ­შევ­რებს უზარ­მა­ზა­რი სპი­ლო­ე­ბით, შემ­ზა­რა­ვი, ხა­ხა­დაფ­ჩე­ ნი­ლი ლო­მე­ბით და სწრა­ფად მორ­ბე­ნა­ლი ზებ­რე­ბით და, თით­ ქოს, ვგრძნობ­დი უდაბ­ნოს სიცხეს, მეს­მო­და ხორ­თუმ­მო­ღე­რე­ ბუ­ლი სპი­ლო­ე­ბის კი­ჟი­ნი. მე­გო­ნა, ეს წარ­მო­სახ­ვე­ბი ბავ­შ­ვო­ბის ფე­რად და ძვირ­ფას შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბად დამ­რ­ჩე­ბო­და, სა­ნამ არ მივ­ხ­ვ­დე­ბო­დი, რომ შო­რე­უ­ლი, სა­ნუკ­ვა­რი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის რე­ა­ლო­ბა­ში გად­მო­ტა­ნა არაა ძა­ლი­ან რთუ­ლი.

მოგ­ზა­უ­რის ჩა­ნა­წე­რე­ბი _ სამ­ხ­რე­თი აფ­რი­კა, ზამ­ბი­ა, ზიმ­ბაბ­ვე, ბოტსვანა

თუმ­ცა, ისიც ცხა­დი­ა, რომ აფ­რი­კულ სა­ფა­რი­ში ტუ­რი (რაც სა­ვა­ ნის ბი­ნად­რებ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბას გუ­ლის­ხ­მობს მათ ბუ­ნებ­რივ გა­ რე­მო­ში) ადა­მი­ა­ნის ცხოვ­რე­ბა­ში რი­გითი მოვ­ლე­ნა ვერ იქ­ნე­ბა. ეს არ არის რო­მე­ლი­მე ის­ტო­რი­უ­ლი ძეგ­ლის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა, არ­ ქი­ტექ­ტუ­რუ­ლი ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბის ფონ­ზე სუ­რა­თის გა­და­ღე­ბა, და არც რო­მე­ლი­მე ეგ­ზო­ტი­კურ ჩან­ჩ­ქერ­ში თა­ვით გა­დაშ­ვე­ბა. საქ­მე არც მხო­ლოდ ძლი­ერ ემო­ცი­ებ­შია და არც იმა­ში, რომ შე­საძ­ლოა პირ­ვე­ლად ცხოვ­რე­ბა­ში აკ­ვირ­დე­ბით ვე­ლურ ცხო­ ვე­ლებს ასე ახ­ლო მან­ძილ­ზე. უმ­თავ­რე­სია ის, რომ ზო­გა­დად ადა­მი­ა­ნის­თ­ვის უჩ­ვე­უ­ლო გა­რე­მო­ში ხვდე­ბით და და­ვიწყე­ბულ ჭეშ­მა­რი­ტე­ბას იხ­სე­ნებთ ბუ­ნე­ბის მბრძა­ნებ­ლო­ბის შე­სა­ხებ: სა­ ფა­რი ტურ­ში მყო­ფი ადა­მი­ა­ნი თა­ვად გა­და­დის იმ ამ­პ­ლუ­ა­ში, რომელსაც ანი­ჭებს ცხო­ვე­ლებს, რო­დე­საც ზო­ო­პარ­კ­ში და­დის მათ და­სათ­ვა­ლი­ე­რებ­ლად. სა­ფა­რი-­ტუ­რის დროს ფი­ზი­კუ­რად საგ­რ­ძ­ნო­ბი ხდე­ბა უსუ­სუ­რო­ბის შეგ­რ­ძ­ნე­ბა ვე­ლუ­რი ბუ­ნე­ბის წი­ნა­შე. ამი­ტო­მაც სა­ფა­რი-­ტურ­ში წას­ვ­ლა თით­ქოს პა­რა­ლე­ ლურ გან­ზო­მი­ლე­ბა­ში შე­ბი­ჯე­ბაა და რომ არა პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი რე­ინ­ჯე­რე­ბი, შე­იძ­ლე­ბა, ათი წუ­თიც ვერ გავ­ძ­ლოთ მარ­ტო­ებ­მა სა­ვა­ნა­ში. სა­ფა­რი-­ტურ­ში თქვენ იმ­ყო­ფე­ბით სტუმ­რად სა­ვა­ნის ბი­ნად­რებ­თან. აქ ცხო­ვე­ლე­ბი გრძნო­ბენ თავს სახ­ლ­ში, სა­კუ­თარ სამ­ფ­ლო­ბე­ლო­ში.

65 VOYAGER 25/2022

საფარის ტური კლა­სი­კუ­რი აფ­რი­კუ­ლი სა­ფა­რი-­ტუ­რე­ბი კონ­ტი­ნენ­ ტის რამ­დე­ნი­მე ქვე­ყა­ნა­ში ტარ­დე­ბა _ კე­ნი­ა, ტან­ზა­ ნი­ა, სამ­ხ­რეთ აფ­რი­კა, ზამ­ბი­ა, ზიმ­ბაბ­ვე, ბოტსვა­ნა, ნა­მი­ბი­ა, მა­ლა­ვი, მო­ზამ­ბი­კი. ყო­ვე­ლი მათ­გა­ნი თა­ ვი­სე­ბუ­რად ლა­მა­ზი და სა­ინ­ტე­რე­სოა _ თა­ვი­სი სპე­ ცი­ფი­კი­თა და ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბით. ხში­რად, ისე იგეგ­მე­ბა ტუ­რე­ბი, რომ რამ­დე­ნი­მე ქვე­ყა­ნა­ში ვი­ზი­ტი ერ­თ­მა­ნეთს გა­და­ებ­მე­ბა ხოლ­მე და სწო­რედ ერ­თ­-ერ­ თი ასე­თი კლა­სი­კუ­რი სა­ფა­რი-­ტუ­რის წრე­დი მო­ი­ცავს ოთხ ქვე­ყა­ნას _ სამ­ხ­რეთ აფ­რი­კა, ზამ­ბი­ა, ზიმ­ბაბ­ვე და ბოტს­ვა­ნა. ზუს­ტად ამ ქვეყ­ნე­ბის სა­ფა­რის რკალ­ ზე აღ­მოვ­ჩნ ­ ­დით 2017 წლის ზაფხულ­ში.

სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა აფ­­­რი­­კის კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტის სამ­­­ხ­­­რეთ ნა­­წილ­­­ში სა­­მოგ­­­ზა­­უ­­როდ, სამ­­­ ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კის რეს­­­პუბ­­­ლი­­კა ყვე­­ლა­­ზე კარ­­­გი სას­­­ტარ­­­ტო წერ­­­ ტი­­ლი­­ა, თუნ­­­დაც იმი­­ტომ, რომ უმე­­ტეს შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში ძი­­რი­­თა­­დი ფრე­­ნე­­ბი ამ სექ­­­ტორ­­­ში, კე­­იპ ტა­­უ­­ნის გავ­­­ლით ხორ­­­ცი­­ელ­­­დე­­ბა. ჩვე­­ნი აფ­­­რი­­კუ­­ლი სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რე­­ბის ეპო­­პე­­აც სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კის რეს­­­პუბ­­­ლი­­კი­­დან და­­იწყო. სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი ყვე­­ლა­­ზე დი­­დი ქვე­­ყა­­ნაა მთელ კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტ­­­ზე (მეცხრეა ტე­­რი­­ტო­­რი­­ის და მე­­ხუ­­თეა მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ ბის სი­­დი­­დით). სამ­­­ხ­­­რე­­თით მას ოკე­­ა­­ნე ესაზღ­­­ვ­­­რე­­ბა (ატლანტიკა და ინ­­­დო­­ე­­თი), ხო­­ლო ჩრდი­­ლო­­ე­­თით ნა­­მი­­ბი­­ა, ბოტსვანა, ზიმ­­­

ბაბ­­­ვე, მო­­ზამ­­­ბი­­კი, სვა­­ზი­­ლენ­­­დი და ლე­­სო­­ტო (ეს უკა­­ნას­­­კ­­­ნე­­ლი ჩა­­ბეჭ­­­დი­­ლია შიგ სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა­­ში, ანუ ყვე­­ლა მხრი­­დან გარ­­­ შე­­მორ­­­ტყ­­­მუ­­ლია მე­­ო­­რე ქვეყ­­­ნით). თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­ რი­­კის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ას პირ­­­ვე­­ლე­­ბი ევ­­­რო­­პე­­ლე­­ბი­­დან პორ­­­ტუ­­გა­­ლი­­ ე­­ლე­­ბი მი­­ად­­­გ­­­ნენ XV სა­­უ­­კუ­­ნე­­ში, თუმ­­­ცა მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნი ის­­­ტო­­ რი­­ულ­­­-­­­კულ­­­ტუ­­რუ­­ლი ზე­­გავ­­­ლე­­ნა ჰო­­ლან­­­დი­­ელ­­­მა და ბრი­­ტა­­ნელ­­­ მა კო­­ლო­­ნი­­ზა­­ტო­­რებ­­­მა და­­ტო­­ვეს. ქვე­­ყა­­ნა სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კის რეს­­­პუბ­­­ლი­­კად XX სა­­უ­­კუ­­ნის 60-იან წლებ­­­ში ჩა­­მო­­ყა­­ლიბ­­­და და მთელ მსოფ­­­ლი­­ო­­ში ცნო­­ბი­­ლია თა­­ვი­­სი ალ­­­მა­­სე­­ბის სა­­ბა­­დო­­ე­­ბით; აგ­­­რეთ­­­ვე, რო­­გორც ოქ­­­როს ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი მსხვი­­ლი ექ­­­ს­­­პორ­­­ტი­­ო­­რი და რო­­გორც ღვი­­ნის მსოფ­­­ლიო ინ­­­დუს­­­ტ­­­რი­­ის სე­­რი­­ო­­ზუ­­ლი მო­­ნა­­ წი­­ლე. ქვეყ­­­ნის ეკო­­ნო­­მი­­კა, ყვე­­ლა სირ­­­თუ­­ლის მი­­უ­­ხე­­და­­ვად, ერ­­­თ­­­ერ­­­თი ყვე­­ლა­­ზე ძლი­­ე­­რია მთელ კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტ­­­ზე. შე­­იძ­­­ლე­­ბა ით­­­ქ­­­ვას, რომ სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა ძალ­­­ზე კონ­­­ტ­­­რას­­­ტუ­­ლი ქვე­­ყა­­ნაა და ორი ერ­­­თ­­­მა­­ნე­­თის­­­გან კარ­­­დი­­ნა­­ლუ­­რად გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბუ­­ლი სამ­­­ყა­­როს­­­ გან შედ­­­გე­­ბა _ პირ­­­ვე­­ლი, მდი­­და­­რი, გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბუ­­ლი, მა­­ღა­­ლი კლა­­სი­­ს და დო­­ნის სერ­­­ვი­­სე­­ბითა და ლო­­კა­­ცი­­ე­­ბით (მაგალითად, ქა­­ლა­­ქი კე­­იპ ტა­­უ­­ნი) და მე­­ო­­რე, უაღ­­­რე­­სად ღა­­რი­­ბი და გან­­­ვი­­თა­­ რე­­ბა­­დი (განსაკუთრებით არა­­ურ­­­ბა­­ნუ­­ლი რე­­გი­­ო­­ნე­­ბი). ოქ­­­როს, ალ­­­მა­­სე­­ბი­­სა და ღვი­­ნის გარ­­­და, სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა მთელს მსოფ­­­ლი­­ო­­შია ცნო­­ბი­­ლი თა­­ვი­­სი ეროვ­­­ნუ­­ლი პარ­­­კე­­ბითა და ფლო­­რა-­­­ფა­­უ­­ნით. ისე­­თი პარ­­­კე­­ბი, რო­­გო­­რები­­ცაა კრუ­­გე­­რი (Kruger National Park) და სა­­ბი სენ­­­დი (Sabi Sand) მე­­ქაა სა­­ფა­­ რი-­­­ტუ­­რის­­­ტე­­ბის­­­თ­­­ვის. აქ თქვენ შეხ­­­ვ­­­დე­­ბით უამ­­­რავ ცხო­­ველ­­­სა და ფრინ­­­ველს, მათ შო­­რის ისე­­თებს, რო­­გო­­რე­­ბი­­ცაა ლო­­მი, ლე­­ ო­­პარ­­­დი, ავა­­ზა, სპი­­ლო, მარ­­­ტორ­­­ქა, ან­­­ტი­­ლო­­პა, დი­­დი კუ­­დუ, იმ­­­ პა­­ლა, აფ­­­თა­­რი, ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მი, ჟი­­რა­­ფი, ზებ­­­რა და მრა­­ვა­­ლი სხვა.

კეიპ ტაუნი 66 VOYAGER 25/2022

იოჰა­­ნეს­­­ბურ­­­გი

არ­­­სე­­ბობს ორი გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბუ­­ლი მიდ­­­გო­­მა ეროვ­­­ნუ­­ლი პარ­­­კე­­ ბის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე ტუ­­რის­­­ტულ ცენ­­­ტ­­­რე­­ბის მოწყო­­ბის შე­­სა­­ხებ _ ლო­­კა­­ცი­­ე­­ბის სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო სა­­კუთ­­­რე­­ბა­­ში და­­ტო­­ვე­­ბა და კერ­­­ძო სა­­კუთ­­­რე­­ბა­­ში გა­­ცე­­მა. პირ­­­ველ შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში, სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რე­­ბი მკაც­­­რად გან­­­საზღ­­­ვ­­­რუ­­ლი მარ­­­შ­­­რუ­­ტე­­ბით ტარ­­­დე­­ბა და აკ­­­რ­­­ძა­­ ლუ­­ლია კონ­­­კ­­­რე­­ტუ­­ლად მარ­­­კი­­რე­­ბუ­­ლი გზე­­ბი­­დან მან­­­ქა­­ნით გა­­ დახ­­­ვე­­ვა. მე­­ო­­რე შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში, რე­­ინ­­­ჯე­­რებს თა­­ვი­­სუფ­­­ლად შე­­უძ­­­ ლი­­ათ მთე­­ლი სა­­ვა­­ნა მო­­ი­­ა­­რონ მან­­­ქა­­ნით, რაც გა­­ცი­­ლე­­ბით მეტ შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბას გაძ­­­ლევთ ახ­­­ლო­­დან გა­­ეც­­­ნოთ მტა­­ცე­­ბელ­­­თა ქცე­­ვას ვე­­ლურ ბუ­­ნე­­ბა­­ში.

სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა უნი­­კა­­ლუ­­რი ქვე­­ყა­­ნაა იმი­­თაც, რომ სა­­მი მოქ­­­მე­­დი დე­­და­­ქა­­ლა­­ქი აქვს: პრე­­ტო­­რია (ადმი­ნისტრაციული დე­­და­­ქა­­ლა­­ქი), კე­­იპ ტა­­უ­­ნი (საკანონმ­ დებლო დე­­და­­ქა­­ლა­­ქი, სა­­დაც პარ­­­ლა­­მენ­­­ტი მუ­­შა­­ობს) და ბლუმ­­­ფონ­­­ტე­­ინ ­­ ი (BLOEMFONTEIN _ სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო დე­­და­­ ქა­­ლა­­ქი, სა­­დაც უზე­­ნა­­ე­­სი სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო­­ა). მე ამას მე­­ ოთხე დე­­და­­ქა­­ლაქ­­­საც და­­ვა­­მა­­ტებ­­­დი _ იოჰა­­ნეს­­­ბურ­­­გი (ეკონომიკური აქ­­­ტი­­ვო­­ბის დე­­და­­ქა­­ლა­­ქი).

კე­­იპ ტა­­უ­­ნი სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კის ყვე­­ლა­­ზე ძვე­­ლი და სი­­დი­­ დით მე­­ო­­რე (იოჰანესბურგის მე­­რე) ქა­­ლა­­ქი­­ა. ჩვე­­ნი მოგ­­­ზა­­უ­­ რო­­ბა აფ­­­რი­­კის კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტ­­­ზე ზუს­­­ტად ამ არაჩ­­­ვე­­უ­­ლებ­­­რი­­ვი ქა­­ ლა­­ქით და­­იწყო. კე­­იპ ტა­­უ­­ნი იზი­­დავს ტუ­­რის­­­ტებს არა მხო­­ლოდ მთე­­ლი მსოფ­­­ ლი­­ო­­დან, არა­­მედ პო­­პუ­­ლა­­რუ­­ლი ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი ლო­­კა­­ციაა თა­­ ვად აფ­­­რი­­კე­­ლე­­ბის­­­თ­­­ვის. ულა­­მა­­ზე­­სი სა­­ნა­­პი­­რო ზო­­ლი; ლე­­გენ­­­ და­­რუ­­ლი „მაგიდის მთა“ (Table Mountain); ყუ­­რეს­­­თან მდე­­ ბა­­რე კა­­ფე-­­­რეს­­­ტორ­­­ნე­­ბი უგემ­­­რი­­ე­­ლე­­სი ზღვის პრო­­დუქ­­­ტე­­ბის კერ­­­ძე­­ბი­­თა და მსოფ­­­ლი­­ო­­ში სა­­ხელ­­­გან­­­თ­­­ქ­­­მუ­­ლი ღვი­­ნით; პა­­ ტა­­რა და­­სახ­­­ლე­­ბე­­ბი გა­­რე­­უბ­­­ნებ­­­ში კო­­ლო­­ნი­­ა­­ლუ­­რი არ­­­ქი­­ტექ­­­ ტუ­­რით; პინ­­­გ­­­ვინ­­­თა კო­­ლო­­ნი­­ე­­ბი; ზღვის ლო­­მე­­ბის კო­­ლო­­ნი­­ე­­ბი კუნ­­­ძუ­­ლებ­­­ზე; ბო­­ტა­­ნი­­კუ­­რი ბა­­ღე­­ბი; ვე­­ნა­­ხე­­ბი და მარ­­­ნე­­ბი და კი­­დევ ბევ­­­რი სხვა რამ, რაც ერ­­­თობ­­­ლი­­ო­­ბა­­ში წა­­რუშ­­­ლელ და და­­უ­­ვიწყარ შთა­­ბეჭ­­­დი­­ლე­­ბას ტო­­ვებს სტუ­­მარ­­­ზე.

პრე­­ტო­­რია

რო­­დე­­საც პირ­­­ვე­­ლად ჩა­­ვე­­დით კე­­იპ ტა­­უნ­­­ში და სას­­­ტუმ­­­რო­­ში დავ­­­ბა­­ნაკ­­­დით, ფან­­­ჯა­­რას­­­თან მი­­ვე­­დი, ფარ­­­და გა­­დავ­­­წიე და ეგ­­­ რე­­ვე მივ­­­ხ­­­ვ­­­დი, რომ აფ­­­რი­­კუ­­ლი ვო­­ი­­ა­­ჟი ზღაპ­­­რუ­­ლი იქ­­­ნე­­ბო­­და, ისე­­თი პე­­ი­­ზა­­ჟი გა­­და­­მე­­შა­­ლა თვალ­­­წინ _ ხას­­­ხა­­სა ცის­­­ფე­­რი ცა და კამ­­­კა­­მა ოკე­­ა­­ნე, რომ­­­ლის ტალ­­­ღებ­­­შიც წი­­თე­­ლაფ­­­რი­­ა­­ნი ნა­­ვი მო­­ცუ­­რავ­­­და.

67 VOYAGER 25/2022

საფარის ტური

კე­­იპ ტა­­უნ­­­სა და მის გა­­რე­­უბ­­­ნებ­­­ში ორი დღის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­შიც კი ბევ­­­რი ად­­­გი­­ლის მო­­ნა­­ხუ­­ლე­­ბაა შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლი. პირ­­­ველ რიგ­­­ ში, ჩვენ სა­­ნა­­პი­­რო ზოლს (Clamps Bay) ვეს­­­ტუმ­­­რეთ, სა­­ი­­და­­ნაც თვალ­­­წარ­­­მ­­­ტა­­ცი ხე­­დე­­ბი იშ­­­ლე­­ბა, რო­­გორც ოკე­­ა­­ნე­­ზე, ასე­­ვე სა­­ ნა­­პი­­რო­­ზე, მთებ­­­ზე შე­­ფე­­ნილ საცხოვ­­­რე­­ბელ სახ­­­ლებ­­­ზე. შემ­­­დე­­გი გა­­ჩე­­რე­­ბა Hout Bay იყო, სა­­ი­­და­­ნაც გე­­მით ზღვის ლო­­ მე­­ბის კუნ­­­ძუ­­ლის­­­კენ გა­­ვე­­შუ­­რეთ. სა­­ხე­­ლი­­დან გა­­მომ­­­დი­­ნა­­რე მიხ­­­ვ­­­დე­­ბით, რომ კუნ­­­ძუ­­ლი იმი­­თაა ცნო­­ბი­­ლი, რომ ზღვის ლო­­ მე­­ბის კო­­ლო­­ნი­­ას მას­­­პინ­­­ძ­­­ლობს. იმ დღეს ამინ­­­დი ცო­­ტა­­თი მკაც­­­ რი აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­და და მღელ­­­ვა­­რე წყლებ­­­ში მოვ­­­ხ­­­ვ­­­დით. ტალ­­­ღე­­ბი იმ სი­­მაღ­­­ლე­­ზე იზ­­­ვირ­­­თე­­ბო­­და, რომ რო­­დე­­საც გე­­მი ტალ­­­ღას ზე­­ მოთ­­­კენ აუყ­­­ვე­­ბო­­და, შემ­­­დეგ მთე­­ლი სიძ­­­ლი­­ე­­რით ენარ­­­ცხე­­ბო­­და წყალ­­­ზე. მგზავ­­­რე­­ბის ნა­­წილს ისე ეში­­ნო­­და, ერთ ძალ­­­ზედ სა­­ჭი­­ რო ოთახ­­­თან დი­­დი რი­­გი ჩამ­­­წ­­­კ­­­რივ­­­და და­­ფე­­თე­­ბუ­­ლი ადა­­მი­­ა­­ ნე­­ბის. ამ დროს წი­­ნა რი­­გებ­­­ში ვი­­ჯე­­ქი და ყო­­ველ და­­ნარ­­­ცხე­­ბა­­ზე სი­­ა­­მოვ­­­ნე­­ბით მახ­­­სენ­­­დე­­ბო­­და, რომ სა­­ფა­­რი ტურ­­­ში წინ კი­­დევ უფ­­­რო ექ­­­ს­­­ტ­­­რე­­მა­­ლუ­­რი თავ­­­გა­­და­­სავ­­­ლე­­ბი მე­­ლის. ტალ­­­ღებ­­­ზე რყე­­ვით და წი­­ვილ­­­-­­­კი­­ვი­­ლით გუ­­ლი რომ ვი­­ჯე­­რეთ, კე­­იპ ტა­­უ­­ნის მო­­რიგ სა­­ოც­­­რე­­ბას ვეს­­­ტუმ­­­რეთ _ ქა­­ლა­­ქის ბო­­ ტა­­ნი­­კურ ბაღს (Kirstenbosch National Botanical Gardens). გარ­­­და იმი­­სა, რომ ბა­­ღი უმ­­­ნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნეს როლს ას­­­რუ­­ლებს ენ­­­დე­­მუ­­რი ფლო­­რის სა­­ხე­­ო­­ბე­­ბის შე­­ნარ­­­ჩუ­­ნე­­ბა­­ში, ის ულა­­მა­­ზე­­ სი ხე­­დე­­ბი­­თაა გა­­მორ­­­ჩე­­უ­­ლი _ კლდე­­ე­­ბი და ხას­­­ხა­­სა მწვა­­ნე მდე­­ლო­­ე­­ბი; უთ­­­ვა­­ლა­­ვი ფე­­რის ყვა­­ვი­­ლე­­ბი და ბუჩ­­­ქ­­­ნა­­რე­­ბი. ყვე­­ ლა­­ზე შთამ­­­ბეჭ­­­და­­ვი კი­­დევ ხის ტო­­ტებ­­­ში გაყ­­­ვა­­ნი­­ლი ხი­­დი­­ა, ანუ ბო­­ტა­­ნი­­კუ­­რი ბა­­ღის დათ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბა ხის კენ­­­წე­­რო­­ე­­ბი­­დან არის შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლი.

68 VOYAGER 25/2022

კეთილი იმედის კონცხი

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

Cape Point-ის შუ­­ქუ­­რა

ამ ბუ­­ნე­­ბის სა­­ოც­­­რე­­ბის მო­­ნა­­ხუ­­ლე­­ბის შემ­­­დ­­­გომ, პა­­ტა­­რა და­­სახ­­­ლე­­ ბუ­­ლი პუნ­­­ქ­­­ტის­­­კენ (Simon’s Town) გა­­ვე­­შუ­­რეთ, რო­­მე­­ლიც თა­­ვი­­სი კო­­ლო­­ნი­­ა­­ლუ­­რი არ­­­ქი­­ტექ­­­ტუ­­რით და პინ­­­გ­­­ვი­­ნე­­ბის კო­­ლო­­ნი­­ი­­თა ცნო­­ბი­­ლი Boulder’s Beach-ზე. სი­­მარ­­­თ­­­ლე გითხ­­­რათ, პინ­­­გ­­­ვი­­ნე­­ბის კო­­ლო­­ნი­­ის ნახ­­­ვას ყვე­­ლა­­ზე ნაკ­­­ლე­­ბად მო­­ვე­­ლო­­დი აფ­­­რი­­კა­­ში. დღის კულ­­­მი­­ნა­­ცი­­ას კეთილი იმედის კონცხი (Cape of Good Hope) და Cape Point-ის შუ­­ქუ­­რის მო­­ნა­­ხუ­­ლე­­ბა წარ­­­მო­­ად­­­გენ­­­და. ეს ის უკი­­დუ­­რე­­სი ლო­­კა­­ცი­­ე­­ბია კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტ­­­ზე (ოღონდ „ყვე­­ლა­­ზე“ უკი­­ დუ­­რე­­სი _ არა), სა­­ი­­და­­ნაც მხო­­ლოდ უკი­­დე­­გა­­ნო ოკე­­ა­­ნე მო­­ჩანს _ თუ კარ­­­გი მხედ­­­ვე­­ლო­­ბა გაქვთ, შე­­იძ­­­ლე­­ბა ან­­­ტარ­­­ქ­­­ტი­­და­­საც მოჰ­­­კ­­­რათ თვა­­ლი.

69 VOYAGER 25/2022

საფარის ტური დღის და­­მაგ­­­ვირ­­­გ­­­ვი­­ნე­­ბე­­ლი აქ­­­ტი­­ვო­­ბა „მაგიდის მთის“ და­­ლაშ­­­ ქ­­­ვ­­­რა იყო. და­­ლაშ­­­ქ­­­ვ­­­რა, რა თქმა უნ­­­და, ხმა­­მა­­ღა­­ლი ნათ­­­ქ­­­ვა­­მი­­ა, რად­­­გან სა­­კა­­ბე­­ლო ვა­­გო­­ნით ავ­­­ხოხ­­­დით წვერ­­­ზე მზის ჩას­­­ვ­­­ლის სა­­ნა­­ხა­­ვად. მთელ აფ­­­რი­­კის კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტ­­­ზე მზის ჩას­­­ვ­­­ლას გან­­­ სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი სი­­ლა­­მა­­ზე და ფერ­­­თა გა­­მა ახა­­სი­­ა­­თებს. თვალს ადევ­­­ნებთ მზის ოკე­­ა­­ნის ჰო­­რი­­ზონ­­­ტ­­­ზე ჩაშ­­­ვე­­ბას, თუ რო­­გორ იმო­­სე­­ბა ცა ნა­­რინ­­­ჯის­­­ფ­­­რად და ნელ­­­-­­­ნე­­ლა რო­­გორ ეპა­­რე­­ბა ჩრდი­­ლი ქა­­ლა­­ქის არ­­­ქი­­ტექ­­­ტუ­­რას.

მე­­ორ ­­ ე დღის­­­თვ ­­­ ის არა­­ნაკ­­­ლებ სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო აქ­­­ტი­­ვო­­ბე­­ ბი და­­ვი­­ტო­­ვეთ. გა­­დავ­­­წყ­­­ვი­­ტეთ, დი­­ლი­­დან ვერ­­­ტ­­­მ­­­ფ­­­რე­­ ნით შე­­მოგ­­­ვეფ­­­რი­­ნა ქა­­ლა­­ქის­­­თვ ­­­ ის და სხვა რა­­კურ­­­სით დაგ­­­ვეთ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბი­­ნა. შემ­­­დეგ ღვი­­ნის სახ­­­მე­­ლე­­თო ტურ­­­ში გა­­ვემ­­­გ­­­ზავ­­­რეთ. ღვი­­ნო სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კის­­­თ­­­ვის ისე­­თი­­ვე მსხვი­­ლი და თვალ­­­სა­­ჩი­­ნო თე­­მა­­ა, რო­­გორიც ჩვენ­­­თ­­­ვის. ვე­­ნა­­ხე­­ბი უზარ­­­მა­­ზარ ტე­­რი­­ტო­­რი­­ებ­­­ზეა გა­­ და­­ჭი­­მუ­­ლი (თავის დრო­­ზე, მსოფ­­­ლიო ვე­­ნა­­ხე­­ბის და­­ახ­­­ ლო­­ებ ­­ ით 2 პრო­­ცენ­­­ტი სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა­­ზე მო­­დი­­ო­­და). რო­­გორც ჩვენ გვაქვს სა­­ქარ­­­თ­­­ვე­­ლო­­ში „ღვინის გზა“, ისე­­ვე არ­­­სე­­ბობს კე­­იპ ტა­­უ­­ნის შე­­მო­­გა­­რენ­­­ში ღვი­­ნის ტუ­­რე­­ბი, შე­­გიძ­­­ლი­­ათ სხვა­­დას­­­ხვ ­­­ ა ვე­­ნა­­ხსა და მარ­ა­­ნს ეს­­­ტუმ­­­როთ გემ­­­რი­­ელ ­­ ი ღვი­­ნო­­ე­­ბის სინ­­­ჯ­­­ვით.

70 VOYAGER 25/2022

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

სა­­ნამ სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რებ­­­ში გა­­და­­ვი­­ნაც­­­ვ­­­ლებ­­­დით, კი­­დევ ერთ თავ­­­ გა­­და­­სა­­ვალ­­­ში გავ­­­ყა­­ვით თა­­ვი _ გა­­დავ­­­წყ­­­ვი­­ტეთ კე­­იპ ტა­­უ­­ნი­­დან პრე­­ტო­­რი­­ამ­­­დე მა­­ტა­­რებ­­­ლით ჩავ­­­სუ­­ლი­­ყა­­ვით. ეს ჩვე­­უ­­ლებ­­­რი­­ვი სა­­მარ­­­შ­­­რუ­­ტო მა­­ტა­­რე­­ბე­­ლი არ გე­­გო­­ნოთ, სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რი სამ­­­დღი­­ ა­­ნი ტუ­­რია მათ­­­თ­­­ვის, ვი­­საც კე­­იპ ტა­­უ­­ნი­­დან პრე­­ტო­­რი­­ამ­­­დე გა­­და­­ ად­­­გი­­ლე­­ბი­­სას არაფ­­­რის კე­­თე­­ბა არ უნ­­­და, ღვი­­ნო­­ე­­ბის და­­გე­­მოვ­­­ ნე­­ბი­­სა და უკი­­დე­­გა­­ნო ყვი­­თე­­ლი სა­­ვა­­ნის ცქე­­რის გარ­­­და.

პრე­­ტო­­რი­­ა­­ში მა­­ტა­­რე­­ბელ­­­თან მძღო­­ლი დაგ­­­ვ­­­ხ­­­ვ­­­და, რო­­მელ­­­მაც იოჰა­­ნეს­­­ბურ­­­გ­­­ში ჩაგ­­­ვიყ­­­ვა­­ნა, სა­­ი­­და­­ნაც უკ­­­ვე სა­­ბი სენ­­­დის ეროვ­­­ ნულ პარ­­­კ­­­ში უნ­­­და გა­­დავ­­­ფ­­­რე­­ნი­­ლი­­ყა­­ვით.

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

კრუ­­გე­­რი და სა­­ბი სენ­­­დი ერ­­­თი და იგი­­ვე ეროვ­­­ნუ­­ლი პარ­­­კის ორი გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბუ­­ლი კომ­­­პ­­­ლექ­­­სი­­ა. სა­­ბი სენ­­­დ­­­ში მდე­­ბა­­რე ტუ­­რის­­­ტულ კომ­­­პ­­­ლექ­­­სებ­­­ში რე­­ინ­­­ჯე­­რებს სა­­ვა­­ნა­­ში მან­­­ქა­­ნით თა­­ვი­­სუფ­­­ლად მი­­მოს­­­ვ­­­ლის უფ­­­ლე­­ბა აქვთ. ეროვ­­­ნულ პარ­­­კებ­­­ში შე­­სას­­­ვ­­­ლე­­ლი პუნ­­­ქ­­­ტე­­ბი ძალ­­­ზე მკაც­­­რი კონ­­­ტ­­­რო­­ლის ქვე­­შა­­ა. ამის მი­­ზეზს აფ­­­ რი­­კის გა­­ნუ­­კურ­­­ნე­­ბე­­ლი სე­­ნი _ ბრა­­კო­­ნი­­ე­­რო­­ბა წარ­­­მო­­ად­­­გენს. მარ­­­ტო ეშ­­­ვე­­ბის, რქე­­ბის და ტყა­­ვის არა­­ლე­­გა­­ლუ­­რი ბიზ­­­ნე­­სი ათა­­ სო­­ბით ვე­­ლუ­­რი ცხო­­ვე­­ლის სი­­ცოცხ­­­ლეს იწი­­რავს ყო­­ველ­­­წ­­­ლი­­უ­­ რად. ეროვ­­­ნულ პარ­­­კებ­­­ში პე­­რი­­მეტ­­­რის მუდ­­­მი­­ვი პატ­­­რუ­­ლი­­რე­­ბა მიმ­­­დი­­ნა­­რე­­ობს. დრო­­ნე­­ბის ფრე­­ნაც კი აკ­­­რ­­­ძა­­ლუ­­ლია პარ­­­კის ტე­­ რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე და რე­­ინ­­­ჯე­­რებს უფ­­­ლე­­ბა აქვთ მა­­თი მო­­მენ­­­ტა­­ლუ­­რი ჩა­­მოგ­­­დე­­ბის. ესეც ბრა­­კო­­ნი­­ე­­რე­­ბის მო­­გე­­რი­­ე­­ბის სქე­­მის ნა­­წი­­ლია _ მათ რომ დრო­­ნე­­ბით სა­­სურ­­­ვე­­ლი ცხო­­ვე­­ლის ად­­­გილ­­­სამ­­­ყო­­ ფელს ად­­­ვი­­ლად ვერ მი­­აგ­­­ნონ.

ეროვ­­­ნუ­­ლი პარ­­­კე­­ბის კონ­­­ცეფ­­­ცია გუ­­ლის­­­ხ­­­მობს იმას, რომ პარ­­­ კის ში­­და ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე სა­­ვა­­ნის ბი­­ნად­­­რე­­ბი აბ­­­სო­­ლუ­­ტუ­­რად თა­­ ვი­­სუ­­ფლად მოძ­­­რა­­ო­­ბენ, ტუ­­რის­­­ტულ კომ­­­პ­­­ლექ­­­სებს კი ღო­­ბე არ იცავს. ერ­­­თა­­დერ­­­თი დაც­­­ვა ვე­­ლუ­­რი მტა­­ცებ­­­ლე­­ბის­­­გან ბუნ­­­გა­­ლოს ჩა­­კე­­ტი­­ლი კა­­რი და გა­­მოც­­­დი­­ლი რე­­ინ­­­ჯე­­რი­­ა. მზის ამოს­­­ვ­­­ლამ­­­დე და მზის ჩას­­­ვ­­­ლის შემ­­­დეგ აკ­­­რ­­­ძა­­ლუ­­ლია ბუნ­­­გა­­ლო­­დან გა­­მოს­­­ვ­­­ ლა, ხო­­ლო თუ, მა­­ინ­­­ც­­­და­­მა­­ინც, რა­­ი­­მე მი­­ზე­­ზით უნ­­­და გა­­მოხ­­­ვი­­ დეთ, რე­­ინ­­­ჯერ­­­თან შე­­თან­­­ხ­­­მე­­ბაა აუცი­­ლე­­ბე­­ლი. და­­ბინ­­­დე­­ბი­­სას ბუნ­­­გა­­ლომ­­­დე და დი­­ლა­­უ­­თე­­ნია სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რის მან­­­ქა­­ნამ­­­დეც კი რე­­ინ­­­ჯე­­რი გა­­ცი­­ლებთ. წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დეგ შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში, შე­­იძ­­­ლე­­ბა გა­­ და­­ე­­ყა­­როთ ახ­­­ლო­­მახ­­­ლო მო­­სე­­ირ­­­ნე ჰი­­პო­­პო­­ტამს, ან ბუჩ­­­ქებ­­­ში ჩა­­საფ­­­რე­­ბულ ლე­­ო­­პარდს და უნე­­ბუ­­რად მის ლუკ­­­მად იქ­­­ცეთ. პარ­­­კის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე ცხო­­ველ­­­თა თა­­ვი­­სუ­­ფალ გა­­და­­ად­­­გი­­ლე­­ ბას, თა­­ვი­­სი სა­­სი­­ა­­მოვ­­­ნო და სა­­ხა­­ლი­­სო მხა­­რეც აქვს, კერ­­­ძოდ ან­­­ტი­­ლო­­პებ­­­მა ისე უეც­­­რად და თა­­ვი­­სუფ­­­ლად შე­­იძ­­­ლე­­ბა ჩა­­გი­­ა­­ როთ გვერ­­­დით, გა­­ოგ­­­ნე­­ბუ­­ლე­­ბი ვერც კი მიხ­­­ვ­­­დე­­ბით, უც­­­ბად რა მოხ­­­და. ვე­­ლუ­­რი ცხო­­ვე­­ლე­­ბის გარ­­­და, აბ­­­სო­­ლუ­­ტუ­­რად არა­­ვე­­ ლურ მა­­ი­­მუ­­ნებ­­­საც კარ­­­გად უნ­­­და ადევ­­­ნოთ თვა­­ლი, რა­­ი­­მე არ მოგ­­­პა­­რონ. ბუნ­­­გა­­ლოს კა­­რში არა­­ვი­­თარ შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში არ უნ­­­და ჩაგ­­­რ­­­ჩეთ გა­­სა­­ღე­­ბი, თო­­რემ მა­­ი­­მუ­­ნებ­­­მა უკ­­­ვე ის­­­წავ­­­ლეს გა­­სა­­ ღე­­ბის ხმა­­რე­­ბა და თა­­ვი­­სუფ­­­ლად შე­­უძ­­­ლი­­ათ კა­­რის გა­­ღე­­ბა და ოთა­­ხი­­დან იმ ნივ­­­თის აწაპ­­­ნა, რაც მათ ყუ­­რადღე­­ბას მი­­იქ­­­ცევს.

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

მგზავ­­­რო­­ბას რო­­მან­­­ტი­­კას ის გა­­რე­­მო­­ე­­ბაც მა­­ტებს, რომ მა­­ტა­­რე­­ ბე­­ლი უმე­­ტეს­­­წი­­ლად აბ­­­სო­­ლუ­­ტუ­­რად და­­უ­­სახ­­­ლე­­ბელ სა­­ვა­­ნა­­ში მი­­ი­­წევს წინ და გა­­დაყ­­­ვით­­­ლე­­ბუ­­ლი პე­­ი­­ზა­­ჟე­­ბის გარ­­­და არა­­ფე­­რი არ­­­სე­­ბობს ირ­­­გ­­­ვ­­­ლივ _ თით­­­ქოს ვან გო­­გის ნა­­ხატ­­­ში მოგ­­­ზა­­უ­­რობ­­­ დეთ. რო­­მან­­­ტი­­კუ­­ლ გან­­­წყო­­ბე­­ბს ლი­­ან­­­და­­გის და­­ზი­­ა­­ნე­­ბის გა­­მო „და­­ვაღ­­­წი­­ეთ“ თა­­ვი. შუა სა­­ვა­­ნა­­ში რვა სა­­ათს მოგ­­­ვი­­წია ყურ­­­ყუ­­ ტი, ამის გა­­მო ვე­­ღარ მო­­ვას­­­წა­­რით „დე ბირ­­­სის“ ცნო­­ბი­­ლი ალ­­­მა­­ სის სა­­ბა­­დო­­ე­­ბის მო­­ნა­­ხუ­­ლე­­ბა, მაგ­­­რამ ვეს­­­ტუმ­­­რეთ ერთ ძალ­­­ზე პა­­ტა­­რა და სა­­ხა­­ლი­­სო ქა­­ლაქს (Matjiesfontein), რო­­მელ­­­საც მსოფ­­­ლი­­ო­­ში ყვე­­ლა­­ზე მოკ­­­ლე ტუ­­რი აქვს _ ქა­­ლაქ­­­ში 300 ადა­­მი­­ ა­­ნი ცხოვ­­­რობს და მხო­­ლოდ ერ­­­თი ქუ­­ჩის­­­გან შედ­­­გე­­ბა. ტუ­­რის­­­ტუ­­ ლი ავ­­­ტო­­ბუ­­სის მარ­­­შ­­­რუტს ზუს­­­ტად ეს ერ­­­თი ქუ­­ჩა წარ­­­მო­­ად­­­გენს, რომ­­­ლის ავ­­­ლაც 5 წუთ­­­შია შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლი, ოღონდ ძა­­ლი­­ან ნე­­ლი სიჩ­­­ქა­­რით.

71 VOYAGER 25/2022

საფარის ტური უსაფ­­­რ­­­თხო­­ე­­ბის ზო­­მე­­ბი სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რის დრო­­საც გა­­სათ­­­ვა­­ლის­­­ წი­­ნე­­ბე­­ლი­­ა. მან­­­ქა­­ნა რომ­­­ლი­­თაც სა­­ვა­­ნა­­ში გა­­და­­ად­­­გილ­­­დე­­ბით, ღია ტი­­პი­­საა და სა­­ერ­­­თოდ არ გა­­აჩ­­­ნია დამ­­­ცა­­ვი ბა­­დე, ან გა­­ლი­­ა. თქვე­­ნი ერ­­­თა­­დერ­­­თი დაც­­­ვა რე­­ინ­­­ჯე­­რია თა­­ვი­­სი იარა­­ღით. სამ­­­ ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კის პარ­­­კებ­­­ში რე­­ინ­­­ჯე­­რებს აქვთ უფ­­­ლე­­ბა, ატა­­რონ იარა­­ღი და გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბულ სა­­ხი­­ფა­­თო შემ­­­თხ­­­ვე­­ვებ­­­ში გა­­მო­­ი­­ ყე­­ნონ კი­­დეც ის ვე­­ლუ­­რი მტა­­ცებ­­­ლის წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დეგ. ოღონდ ეს გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა, მარ­­­თ­­­ლაც, და გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი უნ­­­და იყოს, თო­­რემ სკრუ­­პუ­­ლო­­ზუ­­რი გა­­მო­­ძი­­ე­­ბის შე­­დე­­გად, რე­­ ინ­­­ჯერ­­­მა შე­­იძ­­­ლე­­ბა სა­­მუ­­და­­მოდ და­­კარ­­­გოს ლი­­ცენ­­­ზი­­ა.

სა­­ვა­­ნის ბუჩ­­­ქ­­­ნარ­­­ში სა­­ფეხ­­­მავ­­­ლო სა­­სე­­ირ­­­ნო ტურ­­­საც თა­­ვი­­სი წე­­სე­­ბი აქვს. პირ­­­ვე­­ლი მი­­დი­­ო­­და რე­­ინ­­­ჯე­­რი, რო­­მელ­­­საც მხარ­­­ზე უკ­­­ვე გა­­და­­ტე­­ნი­­ლი თო­­ფი ჰქონ­­­და გა­­და­­დე­­ბუ­­ლი, ხო­­ლო ჩვენ, აკან­­­კა­­ლე­­ბუ­­ლი ტუ­­რის­­­ტე­­ბი, ერ­­­თ­­­მა­­ნე­­თის ზურგს უკან ამო­­ ფა­­რე­­ბუ­­ლე­­ბი მივ­­­ყ­­­ვე­­ბო­­დით. რო­­გორც რე­­ინ­­­ჯერ­­­მა აგ­­­ვიხ­­­ს­­­ნა, ყვე­­ლა­­ზე სა­­ში­­ში ცხო­­ვე­­ლი ბუჩ­­­ქ­­­ნარ­­­ში სე­­ირ­­­ნო­­ბი­­სას ვე­­ლუ­­რი კა­­მე­­ჩია (Buffalo). გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბით სხვა ცხო­­ვე­­ლის­­­გან, თუნ­­­დაც მტა­­ცებ­­­ლის­­­გან, რო­­მელ­­­იც, შემ­­­თხ­­­ვე­­ვით თუ გა­­და­­ე­­ყა­­რეთ ბუჩ­­­ ქებ­­­ში, გა­­მაფ­­­რ­­­თხი­­ლე­­ბელ სიგ­­­ნა­­ლებს გაძ­­­ლევთ, კა­­მე­­ჩი ეგ­­­რე­­ ვე, და­­უ­­ფიქ­­­რებ­­­ლად გა­­მო­­ე­­ქა­­ნე­­ბა თქვენ­­­კენ და ერ­­­თა­­დერ­­­თი გა­­დარ­­­ჩე­­ნის შან­­­სი, ზუს­­­ტი გას­­­რო­­ლა­­ა, სირ­­­ბილ­­­ში, უბ­­­რა­­ლოდ, ვერ აჯო­­ბებთ. აუცი­­ლებ­­­ლად უნ­­­და აღ­­­ვ­­­ნიშ­­­ნო, რომ რე­­ინ­­­ჯე­­რე­­ბი, რომ­­­ლე­­ბიც ჩვენს ტუ­­რის­­­ტულ კომ­­­პ­­­ლექ­­­ს­­­ში გა­­ვი­­ცა­­ნით, უაღ­­­რე­­სად პრო­­ ფე­­სი­­ო­­ნა­­ლე­­ბი და თა­­ვის საქ­­­მე­­ში შეყ­­­ვა­­რე­­ბუ­­ლი ადა­­მი­­ა­­ნე­­ბი იყ­­­ვ­­­ნენ. ისი­­ნი და­­უ­­ღა­­ლა­­ვად გვიყ­­­ვე­­ბოდ­­­ნენ ცხო­­ვე­­ლე­­ბის ქცე­­ ვებ­­­ზე; კვა­­ლის მი­­ხედ­­­ვით მათ ამოც­­­ნო­­ბა­­ზე; სპი­­ლო­­ე­­ბის გამ­­­ ჭ­­­რი­­ა­­ხო­­ბა­­ზე (ჩვენი რე­­ინ­­­ჯე­­რი გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლად იყო შეყ­­­ვა­­ რე­­ბუ­­ლი სპი­­ლო­­ებ­­­ზე და აღ­­­ფ­­­რ­­­თო­­ვა­­ნე­­ბუ­­ლი იყო მა­­თი ქცე­­ვით. წიგ­­­ნე­­ბიც კი გვირ­­­ჩია ლო­­მებ­­­ზე და სპი­­ლო­­ებ­­­ზე წა­­სა­­კითხად); მა­­მა­­ლი ლო­­მე­­ბის სი­­ზარ­­­მა­­ცე­­ზე და სი­­სას­­­ტი­­კე­­ზე; აფ­­­თ­­­რე­­ბის გამ­­­ჭ­­­რი­­ა­­ხო­­ბა­­ზე და უბე­­დურ ემ­­­პა­­ლებ­­­ზე, რო­­მელ­­­თაც, ვი­­საც კი არ ეზა­­რე­­ბა, ყვე­­ლა ჭამს სა­­ვა­­ნა­­ში. ჩვე­­ნი რე­­ინ­­­ჯე­­რე­­ბის ასე­­თი

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რის დროს ქცე­­ვის წე­­სე­­ბი მარ­­­ტი­­ვია _ და­­ უ­­ჯე­­რე რე­­ინ­­­ჯერს! არ შე­­იძ­­­ლე­­ბა მოძ­­­რავ მან­­­ქა­­ნა­­ში ფეხ­­­ზე დად­­­გო­­მა; არ შე­­იძ­­­ლე­­ბა გა­­ჩე­­რე­­ბულ მან­­­ქა­­ნა­­ ში ფეხ­­­ზე წა­­მოდ­­­გო­­მა, თუ ამის უფ­­­ლე­­ბას რე­­ინ­­­ჯე­­რი არ გაძ­­­ლევთ; არ შე­­იძ­­­ლე­­ბა მან­­­ქა­­ნი­­დან გა­­დას­­­ვ­­­ლა, თუ რე­­ ინ­­­ჯე­­რი გვერ­­­დ­­­ში არ გიდ­­­გათ და წი­­ნას­­­წარ არ აქვს შე­­ მოწ­­­მე­­ბუ­­ლი ბუჩ­­­ქნ ­­­ ა­­რი; იმა­­ზე ხომ ლა­­პა­­რა­­კი ზედ­­­მე­­ტი­­ა, რომ რე­­ინ­­­ჯე­­რის გა­­რე­­შე, და­­მო­­უ­­კი­­დებ­­­ლად გა­­ი­­სე­­ირ­­­ნოთ სა­­ვა­­ნა­­ში. რო­­გორც აგ­­­ვიხ­­­ს­­­ნეს, მტა­­ცე­­ბე­­ლი ცხო­­ვე­­ლე­­ბი მან­­­ქა­­ნას, შიგ მყოფ ადა­­მი­­ან ­­ ებ­­­თან ერ­­­თად, ერთ მთლი­­ ან და დიდ ორ­­­გა­­ნიზ­­­მად აღიქ­­­ვა­­მენ და ამი­­ტომ არ ეს­­­ხ­­­ მი­­ან თავს (თუ ძა­­ლი­­ან არ შე­­ა­­წუ­­ხეთ), ხო­­ლო რო­­გორც კი მან­­­ქა­­ნი­­დან გად­­­მო­­დი­­ხართ, ეგ­­­რე­­ვე ნა­­დავ­­­ლი ხდე­­ბით.

72 VOYAGER 25/2022

პრო­­ფე­­სი­­ო­­ნა­­ლიზ­­­მის და ცხო­­ველ­­­თა სამ­­­ყა­­როს თავ­­­გა­­და­­დე­­ ბუ­­ლი სიყ­­­ვა­­რუ­­ლის შე­­დე­­გი იყო, რომ და­­უ­­ვიწყა­­რი შთა­­ბეჭ­­­დი­­ ლე­­ბე­­ბი მი­­ვი­­ღეთ სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რე­­ბის­­­გან. ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად ყვე­­ლა ბი­­ნა­­დარს მი­­ვაკ­­­ვ­­­ლი­­ეთ და ბევრ სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო სცე­­ნას შე­­ვეს­­­წა­­ რით. ბუ­­ნებ­­­რივ, ვე­­ლურ გა­­რე­­მო­­ში ვაკ­­­ვირ­­­დე­­ბო­­დით სპი­­ლო­­ ებს, ჟი­­რა­­ფებს, ზებ­­­რებს, ლე­­ო­­პარ­­­დებს, ლო­­მებს, ვე­­ლურ კა­­მე­­ ჩებს, მარ­­­ტორ­­­ქებს.

სა­­ბი სენ­­­დ­­­ში ჩვე­­ნი ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი კომ­­­პ­­­ლექ­­­სის ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­ნე­­ ლებს ერ­­­თი გუ­­ლი­­სა­­მა­­ჩუ­­ყე­­ბე­­ლი ტრა­­დი­­ცია ჰქონ­­­დათ _ რად­­­ გან იცოდ­­­ნენ, რომ ვი­­ზი­­ტო­­რე­­ბი არ არი­­ან მიჩ­­­ვე­­უ­­ლი ღა­­მით მტა­­ცე­­ბელ­­­თა ბღა­­ვილს, გმინ­­­ვასა და სხვა სა­­შიშ ხმებს, ყო­­ველ სა­­ღა­­მოს, ძი­­ლის წინ, ლო­­გინ­­­ზე თი­­თო ზღა­­პარს გვი­­ტო­­ვებ­­­დ­­­ნენ წე­­რი­­ლის სა­­ხით. ჩვენც მივ­­­ყ­­­ვე­­ბო­­დით ჩვე­­უ­­ლე­­ბას _ ზღა­­პარს წა­­ვი­­კითხავ­­­დით ხოლ­­­მე და ტკბი­­ლად ჩა­­ვი­­ძი­­ნებ­­­დით სა­­ფა­­რი­­­ ტუ­­რე­­ბის­­­გან გა­­დაღ­­­ლი­­ლე­­ბი ისე, რომ ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მე­­ბის გმინ­­­ვაც ვე­­ღარ გვი­­რევ­­­და ძილს.

ენით აღუ­­წე­­რე­­ლი შთა­­ბეჭ­­­დი­­ლე­­ბა­­ა, რო­­დე­­საც მან­­­ქა­­ნით მი­­ე­­ქა­­ ნე­­ბი სა­­ვა­­ნა­­ში და გვერ­­­დით ზებ­­­რე­­ბის ჯო­­გი გარ­­­ბის; რო­­დე­­საც ლე­­ო­­პარ­­­დი ჩა­­გივ­­­ლის და იქ­­­ვე, წყლის რე­­ზერ­­­ვუ­­არ­­­თან ჩა­­ი­­ცუც­­­ ქებს წყურ­­­ვი­­ლის მო­­საკ­­­ლა­­ვად; რო­­დე­­საც სპი­­ლო­­ე­­ბის ვე­­ე­­ბერ­­­ თე­­ლა ჯგუფს მი­­ად­­­გე­­ბი მან­­­ქა­­ნით, რომ­­­ლე­­ბიც დინ­­­ჯად ამ­­­ტ­­­ვ­­­რე­­ ვენ ხორ­­­თუ­­მით ტო­­ტებს და მე­­რე გემ­­­რი­­ე­­ლად მი­­ირ­­­თ­­­მე­­ვენ; რო­­ დე­­საც შე­­ეს­­­წ­­­რე­­ბი ლო­­მე­­ბის ემ­­­პა­­ლებ­­­ზე ნა­­დი­­რო­­ბის სცე­­ნას და უყუ­­რებ, თუ რო­­გორ ეპა­­რე­­ბა რამ­­­დე­­ნი­­მე მტა­­ცე­­ბე­­ლი მდე­­ლო­­ზე უდარ­­­დე­­ლად მო­­ბა­­ლა­­ხე ჯგუფს და რო­­გორ იქ­­­ცე­­ვი­­ან ამ დროს ემ­­­პა­­ლე­­ბი _ რო­­დე­­საც იგ­­­რ­­­ძ­­­ნო­­ბენ მათ მო­­ახ­­­ლო­­ე­­ბას, ყუ­­რებს დაც­­­ქ­­­ვე­­ტენ და უეც­­­რად მოსწყ­­­დე­­ბი­­ან ად­­­გილს; რო­­დე­­საც შე­­ეს­­­ წ­­­რე­­ბი ლე­­ო­­პარ­­­დი­­სა და აფ­­­თ­­­რის პა­­ექ­­­რო­­ბას და ლე­­ო­­პარ­­­დი, მო­­ნა­­დი­­რე­­ბუ­­ლი ან­­­ტი­­ლო­­პი­­თ ხა­­ხა­­ში, ხე­­ზე აას­­­წ­­­რებს აფ­­­თ­­­რე­­ბის ადევ­­­ნე­­ბულ ჯგროს. ამ და სხვა მრა­­ვალ სცე­­ნას, რო­­მელ­­­საც უშუ­­ ა­­ლოდ ვე­­ლურ ბუ­­ნე­­ბა­­ში გა­­და­­აწყ­­­დე­­ბით, ვე­­ღა­­რას­­­დ­­­როს ამოშ­­­ ლით მეხ­­­სი­­ე­­რე­­ბი­­დან.

ზამ­­­ბია ზამ­­­ბია ტე­­რი­­ტო­­რი­­ით მეჩ­­­ვიდ­­­მე­­ტე ად­­­გილ­­­ზეა აფ­­­რი­­კა­­ში, მო­­სახ­­­ ლე­­ო­­ბით ოცდამეხუთეზე. თა­­ვის დრო­­ზე თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე ზამ­­­ბი­­ ის ტე­­რი­­ტო­­რი­­აც ვერ გა­­და­­ურ­­­ჩა კო­­ლო­­ნი­­ზა­­ცი­­ის ძა­­ლას, რად­­­გან ბრი­­ტა­­ნე­­ლე­­ბი და­­ინ­­­ტე­­რე­­სე­­ბულ­­­ნი იყ­­­ვ­­­ნენ სპი­­ლენ­­­ძის მდი­­და­­რი სა­­ბა­­დო­­ე­­ბით. XX სა­­უ­­კუ­­ნის 60-იანი წლე­­ბის ბო­­ლოს, და­­მო­­უ­­კი­­ დებ­­­ლო­­ბის მო­­პო­­ვე­­ბის შემ­­­დეგ და დღემ­­­დე, ზამ­­­ბი­­ის ეკო­­ნო­­მი­­ კა კვლა­­ვ სპი­­ლენ­­­ძის მო­­პო­­ვე­­ბა­­ზე დგას. თუმ­­­ცა, ბო­­ლო დროს, ცოცხ­­­ლ­­­დე­­ბა ტუ­­რიზ­­­მის სფე­­როც. სტუ­­მარ­­­ ­­­მას­­­პინ­­­ძ­­­ლო­­ბის სექ­­­ ტორ­­­ში ამ ქვე­­ყა­­ნას პო­­ტენ­­­ცი­­ა­­ლი მარ­­­თ­­­ლაც აქვს. ზამ­­­ბია ერ­­­თ­­­ერ­­­თი ყვე­­ლა­­ზე მდი­­და­­რი ქვე­­ყა­­ნაა აფ­­­რი­­კა­­ში წყლის რე­­სურ­­­სე­­ ბით; მდი­­ნა­­რე ზამ­­­ბე­­ზი; ვიქ­­­ტო­­რი­­ას ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რი და უზარ­­­მა­­ზა­­რი ტე­­რი­­ტო­­რი­­ე­­ბი, რომ­­­ლე­­ბიც ბუ­­ნებ­­­რივ რე­­ზერ­­­ვა­­ცი­­ე­­ბა­­დაა ქცე­­უ­­ლი.

კი­­დევ ერ­­­თი მოვ­­­ლე­­ნა, რომელ­მაც გა­­მა­­ოგ­­­ნე­­ბე­­ლი შთა­­ბეჭ­­­დი­­ ლე­­ბა და­­ტო­­ვა ჩვენ­­­ზე, ერ­­­თ­­­-ერთ სა­­ღა­­მოს მოხ­­­და. მზე უკ­­­ვე ჩა­­ სუ­­ლი იყო და უკუ­­ნი სიბ­­­ნე­­ლე იწ­­­ვა მთელ სა­­ვა­­ნა­­ში. ამ დროს ბუნ­­­გა­­ლო­­ე­­ბის­­­კენ მი­­ვე­­შუ­­რე­­ბო­­დით მან­­­ქა­­ნით.

ორი ძი­­რი­­თა­­დი მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბა შე­­იძ­­­ლე­­ბა გა­­მო­­იყ ­­ ოს ზამ­­­ბი­­ა­­ში მოგ­­­ზა­­უ­­რო­­ბის მო­­ტი­­ვად _ სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რე­­ბი და ვიქ­­­ტო­­რი­­ას ჩან­­­ჩქ ­­­ ე­­რი.

ვიქ­­­ტო­­რი­­ას ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რი ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი ყვე­­ლა­­ზე დი­­დი ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რია მსოფ­­­ლი­­ო­­ში _ სიგ­­­რ­­­ძე ორ კი­­ლო­­მეტ­­­რამ­­­დე (დაახლოებით 1,700 მეტ­­­რი) და სი­­მაღ­­­ლე 108 მეტ­­­რია. მი­­უ­­ხე­­და­­ვად იმი­­სა, რომ არც ყვე­­ლა­­ზე მა­­ღალ და არც ყვე­­ლა­­ზე გრძელ ჩან­­­ჩ­­­ქერს არ წარ­­­მო­­ ად­­­გენს, მა­­ინც უაღ­­­რე­­სად შთამ­­­ბეჭ­­­და­­ვი სა­­ნა­­ხა­­ვია ორ კი­­ლო­­ მეტ­­­რ­­­ზე გა­­და­­ჭი­­მუ­­ლი წყლის ფარ­­­და და ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა წყლის მა­­ სა, რო­­მე­­ლიც ყო­­ველ წამს ინ­­­თ­­­ქ­­­მე­­ბა უფ­­­ს­­­კ­­­რულ­­­ში. ის­­­ტო­­რი­­უ­­ლი წყა­­რო­­ე­­ბის მი­­ხედ­­­ვით, პირ­­­ვე­­ლი ევ­­­რო­­პე­­ლი, რო­­მელ­­­მაც ეს სა­­ ო­­ცა­­რი სა­­ნა­­ხა­­ო­­ბა იხი­­ლა, შოტ­­­ლან­­­დი­­ე­­ლი ექი­­მი, მკვლე­­ვა­­რი და მი­­სი­­ო­­ნე­­რი დე­­ვიდ ლი­­ვინ­­­გ­­­ს­­­ტო­­ნი იყო (XIX სა­­უ­­კუ­­ნის მე­­ო­­რე ნა­­ ხე­­ვარ­­­ში). მან ჩან­­­ჩ­­­ქერს დი­­დი ბრი­­ტა­­ნე­­თის დე­­დოფ­­­ლის პა­­ტივ­­­ სა­­ცე­­მად უწო­­და ვიქ­­­ტო­­რი­­ა, თუმ­­­ცა შე­­მო­­ი­­ნა­­ხა მი­­სი ძვე­­ლი და­­ სა­­ხე­­ლე­­ბაც ერ­­­თ­­­-ერთ ად­­­გი­­ლობ­­­რივ ენა­­ზე, რაც „ცისარტყელას ად­­­გილს“ ნიშ­­­ნავს. ვიქ­­­ტო­­რი­­ას ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რი ორი სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფოს ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე გა­­დის _ ზამ­­­ბი­­ი­­სა და ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს მი­­წებ­­­ზე. და­­ ახ­­­ლო­­ე­­ბით ისე­­თი­­ვე მდგო­­მა­­რე­­ო­­ბა დაგ­­­ხ­­­ვ­­­დე­­ბათ ამ ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის მი­­სად­­­გო­­მებ­­­თან, რო­­გო­­რიც მე­­ო­­რე, აგ­­­რეთ­­­ვე სა­­ყო­­ველ­­­თა­­ოდ ცნო­­ბი­­ლი ჩან­­­ჩ­­­ქერ იგუ­­ა­­სუს სი­­ახ­­­ლო­­ვეს არის. იგუ­­ა­­სუც ხომ ორი ქვეყ­­­ნის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე მდე­­ბა­­რე­­ობს (ბრაზილია და არ­­­გენ­­­ტი­­ნა) და თუ გსურთ, რომ სრუ­­ლი შთა­­ბეჭ­­­დი­­ლე­­ბე­­ბი მი­­ი­­ღოთ ამ ჩან­­­ ჩ­­­ქე­­რის დათ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბის­­­გან, აუცი­­ლებ­­­ლად ორი­­ვე ქვეყ­­­ნის ტე­­ რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე უნ­­­და ეს­­­ტუმ­­­როთ მას. ჩვენც ზამ­­­ბია ჩვენს აფ­­­რი­­კულ ვო­­ი­­აჟ­­­ში ძი­­რი­­თა­­დად ამ მო­­საზ­­­რე­­ბის გა­­მო ჩავ­­­რ­­­თეთ _ გვინ­­­დო­­ და ზამ­­­ბი­­ის მი­­წა­­ზე დარ­­­ჩე­­ნი­­ლი ვიქ­­­ტო­­რი­­ის ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის 25 პრო­­ ცენ­­­ტი უყუ­­რადღე­­ბოდ არ დაგ­­­ვე­­ტო­­ვე­­ბი­­ნა.

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

გარ­­­შე­­მო სი­­ნათ­­­ლის არა­­ნა­­ი­­რი წყა­­რო არ იყო, გარ­­­და მან­­­ქა­­ნის ფა­­რე­­ბი­­სა. რო­­დე­­საც ცას ავ­­­ხე­­დე, ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა, თეთ­­­რი ღრუ­­ ბე­­ლი შე­­ვამ­­­ჩ­­­ნი­­ე. ძა­­ლი­­ან გა­­მიკ­­­ვირ­­­და, რად­­­გან ცა სა­­ერ­­­თოდ მოწ­­­მენ­­­დი­­ლი იყო დღის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­ში და მე­­რე, უეც­­­რად მივ­­­ ხ­­­ვ­­­დი, რომ ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა ღრუ­­ბელს კი არა, ჩვენს სა­­კუ­­თარ გა­­ ლაქ­­­ტი­­კას ვუ­­ყუ­­რებ­­­დი, პირ­­­ვე­­ლად ცხოვ­­­რე­­ბა­­ში. იმის გა­­მო, რომ „სინათლით და­­ჭუჭყი­­ა­­ნე­­ბა“, ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად, ნუ­­ლის ტო­­ლი იყო, ძალ­­­ზე ნათ­­­ლად აღ­­­ბეჭ­­­დი­­ლი­­ყო ცა­­ზე ჩვე­­ნი „ირმის ნახ­­­ტო­­მი“.

ზამ­­­ბი­­ა­­ში ჩვე­­ნი ვი­­ზი­­ტი ბლიც­­­კ­­­რიგს წა­­ა­­გავ­­­და, ვი­­ნა­­ი­­დან ამ დღეს სამი აფ­­­რი­­კუ­­ლი ქვეყ­­­ნის საზღ­­­ვა­­რი გა­­დავ­­­კ­­­ვე­­თეთ. დი­­ლით მან­­­ ქა­­ნით, აწ უკ­­­ვე, ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად, მშობ­­­ლი­­უ­­რი სა­­ბი სენ­­­დი­­დან უახ­­­ლო­­ე­­სი აერო­­პორ­­­ტის­­­კენ გა­­ვე­­შუ­­რეთ, სა­­ი­­და­­ნაც მცი­­რე ზო­­ მის თვით­­­მ­­­ფ­­­რი­­ნა­­ვით ზამ­­­ბი­­ა­­ში გა­­დავ­­­ფ­­­რინ­­­დით. იმის გა­­მო, რომ თვით­­­მ­­­ფ­­­რი­­ნა­­ვი საკ­­­მა­­ოდ მცი­­რე­­გა­­ბა­­რი­­ტი­­ა­­ნი იყო, საკ­­­მა­­ოდ და­­ ბალ სი­­მაღ­­­ლე­­ზე დაფ­­­რი­­ნავ­­­და და ჩვენც სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბა მოგ­­­ვე­­ცა, ზე­­მო­­დან დაგ­­­ვეთ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბი­­ნა სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კისა და ზამ­­­ბი­­ის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ე­­ბის გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი ნა­­წი­­ლი.

73 VOYAGER 25/2022

საფარის ტური

ყვე­­ლა­­ზე შთამ­­­ბეჭ­­­და­­ვი ამ ფრე­­ნა­­ში, რა­­ღა თქმა უნ­­­და, თა­­ვად ვიქ­­­ტო­­რი­­ის ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის გა­­მო­­ჩე­­ნა იყო. უზარ­­­მა­­ზა­­რი, წყლის მა­­ სა და ცი­­სარ­­­ტყე­­ლა, რო­­მე­­ლიც თვით­­­მ­­­ფ­­­რი­­ნა­­ვი­­და­­ნაც კი ჩან­­­და. ზამ­­­ბი­­ა­­ში, ლი­­ვინ­­­გ­­­ს­­­ტო­­ნის სა­­ხე­­ლო­­ბის აერო­­პორ­­­ტ­­­ში, ად­­­გი­­ლობ­­­ რი­­ვი გი­­დი შე­­მოგ­­­ვე­­გე­­ბა და ეგ­­­რე­­ვე ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის­­­კენ გა­­ვე­­შუ­­რეთ. ერ­­­თი რამ არის ნი­­შან­­­დობ­­­ლი­­ვი, ვიქ­­­ტო­­რი­­ას ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის შე­­მო­­ გა­­რენ­­­ში, გინდ ზამ­­­ბია იყოს და გინდაც _ ზიმ­­­ბაბ­­­ვე, ყვე­­ლა­­ფერს ან „ლი­­ვინ­­­გ­­­ს­­­ტო­­ნი“ ჰქვი­­ა, ან „ვიქ­­­ტო­­რი­­ა“. დე­­ვიდ ლი­­ვინ­­­გ­­­ს­­­ტო­­ნის ძეგ­­­ლიც კი ორი­­ვე ქვე­­ყა­­ნა­­შია აღ­­­მარ­­­თუ­­ლი, ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის ტე­­რი­­ტო­­ რი­­ა­­ზე. გზა ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რამ­­­დე არც ისე ხან­­­გ­­­რ­­­ძ­­­ლი­­ვი იყო და ქა­­ლა­­ ქის ქუ­­ჩე­­ბის დათ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბაც კი მო­­ვას­­­წა­­რით ვიდრე, ზამ­­­ბე­­ზის მდი­­ნა­­რის გვერ­­­დ­­­ზე აღ­­­მოვ­­­ჩ­­­ნ­­­დე­­ბო­­დით და მო­­შო­­რე­­ბით აზ­­­ვირ­­­ თე­­ბუ­­ლი წყლის შხე­­ფებს და­­ვი­­ნა­­ხავ­­­დით.

რთუ­­ლია იმ ემო­­ცი­­ის გად­­­მო­­ცე­­მა, რო­­დე­­საც შეს­­­ც­­­ქე­­რი უზარ­­­მა­­ზარ წყლის ნა­­კადს, რო­­მე­­ლიც ასი მეტ­­­რის სი­­მაღ­­­ლი­­დან ქვე­­მოთ­­­ მო­­ ე­­ქა­­ნე­­ბა. ნა­­კა­­დე­­ბი ისე­­თი ძლი­­ე­­რი და ინ­­­ტენ­­­სი­­უ­­რი­­ა, რომ წყლის შხე­­ფე­­ბი ბუ­­რუ­­სის სვე­­ტე­­ბად აღი­­მარ­­­თე­­ბა ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის წინ. ბი­­ ლი­­კის ერთ მო­­ნაკ­­­ვეთ­­­ში, სა­­დაც ხიდ­­­ზე გი­­წევთ გა­­დას­­­ვ­­­ლა გზის გა­­საგ­­­რ­­­ძე­­ლებ­­­ლად, შხე­­ფე­­ბი ქარ­­­თან ერ­­­თად უწყ­­­ვე­­ტი წვი­­მის ეფექტს ქმნის. ასე, რომ, ამ ხიდ­­­ზე გავ­­­ლი­­სას, გინდ გცმი­­ათ ეს საწ­­­ვი­­მა­­რი და გინდ _ არა, შხე­­ფე­­ბი ყვე­­ლა მხრი­­დან მო­­ე­­ქა­­ნე­­ბა თქვენ­­­კენ, ქვე­­მო­­და­­ნაც კი. ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის გა­­მა­­ოგ­­­ნე­­ბელ მას­­­შ­­­ტა­­ბებს და ძა­­ლას კი­­დევ ერ­­­თი სა­­ოც­­­რე­­ბა ემა­­ტე­­ბა _ მუდ­­­მი­­ვი მზი­­სა და უწყ­­­ვე­­ტი წვე­­თე­­ბის ფონ­­­ზე ცი­­სარ­­­ტყე­­ლე­­ბის კო­­რი­­ან­­­ტე­­ლი დგას მთე­­ლი ბი­­ლი­­კის გას­­­წ­­­ვ­­­რივ _ ტყუ­­ი­­ლად კი არ ეძა­­ხი­­ან ად­­­გი­­ლობ­­­ რი­­ვე­­ბი ვიქ­­­ტო­­რი­­ას ჩან­­­ჩ­­­ქერს „ცისარტყელას ად­­­გილს“. გა­­ლუმ­­­პუ­­ლე­­ბი, მაგ­­­რამ ბედ­­­ნი­­ე­­რე­­ბი სა­­ფეხ­­­მავ­­­ლო ტუ­­რის ბო­­ლო მო­­ნაკ­­­ვე­­თის­­­კენ გა­­ვე­­შუ­­რეთ. სადღაც მო­­შო­­რე­­ბით, ხე­­ებს შო­­რის, ზამ­­­ბი­­ა­­სა და ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს და­­მა­­კავ­­­ში­­რე­­ბე­­ლი ხი­­დი მო­­ჩან­­­და, ხი­­დი, რო­­მე­­ლიც იმა­­ვე დღეს, ოღონდ, ცო­­ტა­­თი მოგ­­­ვი­­ა­­ნე­­ბით უნ­­­და გა­­ დაგ­­­ვეკ­­­ვე­­თა მოგ­­­ზა­­უ­­რო­­ბის გა­­საგ­­­რ­­­ძე­­ლებ­­­ლად, მას შემ­­­დეგ, რაც მზე­­ზე ოდ­­­ნავ მა­­ინც შევ­­­შ­­­რე­­ბო­­დით.

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის სა­­ფეხ­­­მავ­­­ლო ტუ­­რის დაწყე­­ბამ­­­დე გა­­მოგ­­­ვაწყ­­­ვეს წყალ­­­გა­­უმ­­­ტარ მო­­სას­­­ხა­­მებ­­­ში, რაც თა­­ვი­­დან ფე­­ხე­­ბამ­­­დე გვფა­­ რავ­­­და და გაგ­­­ვაფ­­­რ­­­თხი­­ლეს, რომ რაც არ უნ­­­და „ღო­­ნე გვეხ­­­მა­­ რა“, მა­­ინც გა­­ვი­­წუ­­წე­­ბო­­დით. ასეც მოხ­­­და, საწ­­­ვიმ­­­რებ­­­მა სა­­ერ­­­ თოდ არ გვიშ­­­ვე­­ლა და აბ­­­სო­­ლი­­ტუ­­რად გა­­ლუმ­­­პუ­­ლებ­­­მა მი­­ვაღ­­­ წი­­ეთ ბი­­ლი­­კის მე­­ო­­რე ბო­­ლოს.

ვიქტორიას ჩანჩქერი ვერტმფრენიდან _ ზამბია და ზიმბაბვე

74 VOYAGER 25/2022

75 VOYAGER 25/2022

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

საფარის ტური

მზის ჩასვლა მდინარე ზამბეზიზე

ზიმ­­­ბაბ­­­ვე ზიმ­­­ბაბ­­­ვე მო­­ნა­­ცე­­მე­­ბით შე­­და­­რე­­ბით ჩა­­მო­­უ­­ვარ­­­დე­­ბა მის მე­­ზო­­ ბელ ზამ­­­ბი­­ას (ტერიტორიით 26-ე ად­­­გილ­­­ზეა აფ­­­რი­­კის კონ­­­ტი­­ ნენ­­­ტ­­­ზე), თუმ­­­ცა­­, მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბით, ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად, ერ­­­თ­­­მა­­ნეთს უტოლ­­­დე­­ბი­­ან (ზამბია 24-ე ად­­­გილ­­­ზეა აფ­­­რი­­კის კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტ­­­ზე). ძვირ­­­ფა­­სი მე­­ტა­­ლე­­ბი­­თა და სხვა მი­­ნე­­რა­­ლე­­ბით მდი­­და­­რი მხა­­ რე კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტის სამ­­­ხ­­­რეთ ნა­­წილ­­­ში არ გა­­მო­­პარ­­­ვი­­ათ ევ­­­რო­­პელ კო­­ლო­­ნი­­ზა­­ტო­­რებს და თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს ტე­­რი­­ტო­­რია არა­­ერ­­­თი ინ­­­ტე­­რეს­­­თა კონ­­­ფ­­­ლიქ­­­ტი­­სა და შე­­ტა­­კე­­ბის მომ­­­ს­­­წ­­­რე გამ­­­ხ­­­და­­რა. ზიმ­­­ბაბ­­­ვემ მხო­­ლოდ XX სა­­უ­­კუ­­ნის ბო­­ლოს­­­კენ (1980) მო­­ი­­პო­­ვა და­­მო­­უ­­კი­­დებ­­­ლო­­ბა და შემ­­­დ­­­გო­­მი 37 წლის გან­­­მავ­­­ლო­­ ბა­­ში ერ­­­თი პი­­როვ­­­ნე­­ბის, კარ­­­გად ცნო­­ბი­­ლი პრე­­ზი­­დენტი მუ­­გა­­ ბეს მმარ­­­თ­­­ვე­­ლო­­ბის ქვეშ იმ­­­ყო­­ფე­­ბო­­და. სხვა­­თა შო­­რის, მუ­­გა­­ბე ზუს­­­ტად იმ წელს ჩა­­მო­­ა­­ცი­­ლეს პრე­­ზი­­დენ­­­ტო­­ბას, რო­­დე­­საც ჩვენ ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს ვსტუმ­­­რობ­­­დით (2017). ქვეყ­­­ნის ეკო­­ნო­­მი­­კის მა­­მოძ­­­რა­­ ვე­­ბელ ძა­­ლას მი­­ნე­­რა­­ლე­­ბი, ოქ­­­რო და სოფ­­­ლის მე­­ურ­­­ნე­­ო­­ბა წარ­­­ მო­­ად­­­გენს (ეს უკა­­ნას­­­კ­­­ნე­­ლი მო­­ი­­კოჭ­­­ლებ­­­და ბო­­ლო პე­­რი­­ოდ­­­ში), თუმ­­­ცა­­ღა ტუ­­რიზ­­­მ­­­საც მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნი რო­­ლი უკა­­ვი­­ა. ზიმ­­­ბაბ­­­ვე გარ­­­შე­­მორ­­­ტყ­­­მუ­­ლია სხვა აფ­­­რი­­კუ­­ლი ქვეყ­­­ნე­­ბით; კერ­­­ძოდ, ზამ­­­ბიით, ბოტსვანით, სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კით და მო­­ზამ­­­ ბი­­კით. ქვეყ­­­ნის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ის უმე­­ტეს ნა­­წილს სა­­ვა­­ნა წარ­­­მო­­ ად­­­გენს, რო­­მე­­ლიც ბევრ ბუ­­ნებ­­­რივ რე­­ზერ­­­ვა­­ცი­­ას (ეროვნულ პარკს) მო­­ი­­ცავს, შექ­­­მ­­­ნილს მდი­­და­­რი ცხო­­ველ­­­თა სამ­­­ყა­­როს­­­თ­­­ ვის. ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი ყვე­­ლა­­ზე თვალ­­­წარ­­­მ­­­ტა­­ცი სა­­ნა­­ხა­­ო­­ბა ვიქ­­­ტო­­რი­­ ას ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რი­­ა. ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის დათ­­­ვა­­ლი­­ ე­­რე­­ბა გა­­ცი­­ლე­­ბით უფ­­­რო შთამ­­­ბეჭ­­­და­­ვია (მაგრამ არას­­­რუ­­ლია ზამ­­­ბი­­ის ნა­­წი­­ლის დათ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბის გა­­რე­­შე), ვიდ­­­რე მის მე­­ ზო­­ბელ ზამ­­­ბი­­ა­­ში და ამას ორი მი­­ზე­­ზი აქვს. უპირ­­­ვე­­ლეს ყოვ­­­ ლი­­სა, ვიქ­­­ტო­­რი­­ას 75 პრო­­ცენ­­­ტი ზუს­­­ტა­­დაც რომ ზიმ­­­ბაბ­­­ვე­­შია და, შე­­სა­­ბა­­მი­­სად, გა­­ცი­­ლე­­ბით უფ­­­რო გრძე­­ლი და სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო სა­­ფეხ­­­მავ­­­ლო მარ­­­შ­­­რუ­­ტე­­ბი აქვს. მე­­ო­­რე მი­­ზე­­ზია მდი­­ნა­­რე ზამ­­­ ბე­­ზი, რო­­მე­­ლიც ბუ­­ნებ­­­რი­­ვი საზღ­­­ვა­­რია ორ ქვე­­ყა­­ნას შო­­რის

(ზამბია და ზიმ­­­ბაბ­­­ვე) და რო­­დე­­საც სრუ­­ლი დატ­­­ვირ­­­თ­­­ვით მო­­ ე­­დი­­ნე­­ბა, წარ­­­მო­­უდ­­­გენ­­­ლად ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა ნა­­კა­­დებს ქმნის ჩან­­­ ჩ­­­ქერ­­­ში. სხვა­­თა შო­­რის, მდი­­ნა­­რე ზამ­­­ბე­­ზი სი­­დი­­დით მე­­ოთხეა (დაახლოებით 2,5 ათა­­სი კი­­ლო­­მეტრი სიგ­­­რ­­­ძის) აფ­­­რი­­კის კონ­­­ ტი­­ნენ­­­ტის მდი­­ნა­­რე­­ებს შო­­რის და ექ­­­ვ­­­სი ქვეყ­­­ნის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე გა­­დის (ზამბია, ან­­­გო­­ლა, ნა­­მი­­ბი­­ა, ბოტსვანა, ზიმ­­­ბაბ­­­ვე და მო­­ ზამ­­­ბი­­კი). მდი­­ნა­­რე ფლო­­რი­­სა და ფა­­უ­­ნის მრა­­ვალ­­­ფე­­როვ­­­ნე­­ბით გა­­მო­­ირ­­­ჩე­­ვა და გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბით ცნო­­ბი­­ლია მას­­­ში მო­­ბი­­ნად­­­რე ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მე­­ბი­­სა და ნი­­ან­­­გე­­ბის დი­­დი რა­­ო­­დე­­ნო­­ბით. სა­­ვა­­რა­­უ­­დოდ, არ გა­­გიკ­­­ვირ­­­დე­­ბათ, რო­­დე­­საც გეტყ­­­ვით, რომ ტუ­­რის­­­ტულ ქა­­ლაქს ზიმ­­­ბაბ­­­ვე­­ში, სა­­დაც ხი­­დის გა­­დაკ­­­ვე­­თის შემ­­­ დ­­­გომ აღ­­­მოვ­­­ჩ­­­ნ­­­დით (ზამბიის ლი­­ვინ­­­გ­­­ს­­­ტო­­ნი­­დან), ვიქ­­­ტო­­რია ფოლ­­­ს­­­ი ერ­­­ქ­­­ვა. პა­­ტა­­რა, კოხ­­­ტა, ქუ­­ჩის მუ­­სი­­კო­­სე­­ბით, ად­­­გი­­ლობ­­­ რივი ხელ­­­ნა­­კე­­თო­­ბა­­თა მა­­ღა­­ზი­­ე­­ბითა და ჭრე­­ლი ვა­­გო­­ნე­­ბით მი­­ ტო­­ვე­­ბულ სარ­­­კი­­ნიგ­­­ზო ხაზ­­­ზე. ეს პა­­ტა­­რა და­­სახ­­­ლე­­ბუ­­ლი პუნ­­­ქ­­­ტი მი­­ნი-­­­ჰაბს წარ­­­მო­­ად­­­გენს, სა­­ი­­და­­ნაც ტუ­­რის­­­ტე­­ბი ჩან­­­ჩ­­­ქერ­­­ზე და ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა ეროვ­­­ნულ პარ­­­კ­­­ში მი­­ე­­მარ­­­თე­­ბი­­ან. ჩვე­­ ნი და­­ნიშ­­­ნუ­­ლე­­ბის ად­­­გი­­ლი ერ­­­თ­­­-ერთ ასეთ რე­­ზერ­­­ვა­­ცი­­ა­­ში, შიგ შუ­­ა­­გულ სა­­ვა­­ნა­­ში მდე­­ბა­­რე­­ობ­­­და. შე­­იძ­­­ლე­­ბა ით­­­ქ­­­ვას, რომ ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რე­­ბი ნომ­­­რი­­დან გა­­უს­­­ვ­­­ლე­­ლად გვქონ­­­და. ჩვე­­ნი ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი ბუნ­­­გა­­ლო­­ე­­ბი შე­­მაღ­­­ლე­­ბულ ად­­­გილ­­­ზე მდე­­ ბა­­რე­­ობ­­­და და მთა­­ვარი თავ­­­შეყ­­­რის ად­­­გი­­ლად ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა აივა­­ნი გვქონ­­­და. აქა­­უ­­რო­­ბის მთა­­ვა­­რი ღირ­­­ს­­­შე­­სა­­ნიშ­­­ნა­­ო­­ბა წყალ­­­სა­­ცა­­ვი იყო, რაც აფ­­­რი­­კის სა­­ვა­­ნა­­ში ყვე­­ლა­­ზე მიმ­­­ზიდ­­­ვე­­ლი ად­­­გი­­ლია იქ მო­­ბი­­ ნად­­­რე ცხო­­ველ­­­თა სამ­­­ყა­­როს­­­თ­­­ვის. ყო­­ველ დი­­ლით და სა­­ღა­­ მოს, ერ­­­თა­­დერ­­­თი, რაც გვჭირ­­­დე­­ბო­­და, ჭოგ­­­რი­­ტი და მოთ­­­მი­­ნე­­ბა იყო _ ვე­­ლუ­­რი ბუ­­ნე­­ბა თა­­ვი­­სი ფე­­ხით მო­­ვი­­დო­­და წყურ­­­ვი­­ლის მო­­საკ­­­ლა­­ვად პირ­­­და­­პირ „ცხვირ­­­წინ“. სპი­­ლო­­ე­­ბი, ან­­­ტი­­ლო­­პე­­ ბი, სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა სა­­ხე­­ო­­ბის ფრინ­­­ვე­­ლე­­ბი, ყვე­­ლას თა­­ვი­­სი დრო

76 VOYAGER 25/2022

ჰქონ­­­და წყალ­­­სა­­ცავ­­­თან მის­­­ვ­­­ლის, თა­­ვი­­სი რი­­გი­­თო­­ბა და თა­­ვი­­ სი _ ად­­­გი­­ლი. პირ­­­ვე­­ლი­­ვე სა­­ღა­­მოს მზის ჩას­­­ვ­­­ლის ფონ­­­ზე დინ­­­ ჯი სპი­­ლო­­ე­­ბის ჯგუ­­ფი გა­­მოჩ­­­ნ­­­და წყალ­­­სა­­ცავ­­­თან. ცა ამ დროს იასამ­­­ნის­­­ფერ, შინ­­­დის­­­ფერ, ნა­­რინ­­­ჯის­­­ფერ და წი­­თელ ფე­­რებ­­­ში იყო გა­­ნა­­თე­­ბუ­­ლი, ხო­­ლო სპი­­ლო­­ე­­ბის შა­­ვი სი­­ლუ­­ე­­ტე­­ბი კამ­­­კა­­ მა წყალ­­­ზე ირეკ­­­ლე­­ბო­­და. აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­და, რომ ჩვე­­ნი ბუნ­­­გა­­ლო­­ე­­ბის კომ­­­პ­­­ლექ­­­სი, არა მარ­­­ტო ცხო­­ვე­­ლებ­­­ზე და­­საკ­­­ვირ­­­ვებ­­­ლად იყო ძალ­­­ზე პო­­პუ­­ლა­­რუ­­ლი ლო­­კა­­ცი­­ა, არა­­მედ ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი სა­­უ­­კე­­ თე­­სო ად­­­გი­­ლად მი­­იჩ­­­ნე­­ო­­და სვა­­ვებ­­­ზე ფო­­ტო­­მო­­ნა­­დი­­რე­­თა შო­­ რის. კომ­­­პ­­­ლექ­­­სის რე­­ინ­­­ჯე­­რე­­ბი პე­­რი­­ო­­დუ­­ლად, დღის კონ­­­კ­­­რე­­ ტულ სა­­ათ­­­ზე, სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რად ყრიდ­­­ნენ ხორ­­­ცის ნაჭ­­­რებს ერ­­­თი და იმა­­ვე მდე­­ლო­­ზე (ზემოთ ხსე­­ნე­­ბუ­­ლი, ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა აივ­­­ნის პირ­­­და­­პირ). რამ­­­დე­­ნი­­მე წამ­­­ში, თით­­­ქოს, ჩა­­მობ­­­ნელ­­­დე­­ბო­­და, იმ­­­დე­­ნი მუ­­ქი წერ­­­ტი­­ლი ჩნდე­­ბო­­და ცა­­ზე. ნელ­­­-­­­ნე­­ლა, ეს მუ­­ქი ღრუ­­ბე­­ლი, რო­­მე­­ლიც ჯერ მწე­­რე­­ბის კო­­რი­­ან­­­ტე­­ლი გე­­გო­­ნე­­ბო­­ დათ, გი­­ახ­­­ლოვ­­­დე­­ბო­­დათ და თი­­თო­­ე­­უ­­ლი წერ­­­ტი­­ლი ფრინ­­­ვე­­ ლის ფორ­­­მას იღებ­­­და. სულ მა­­ლე ხორ­­­ცის ნაგ­­­ლე­­ჯე­­ბით გა­­ჯე­­ რე­­ბუ­­ლი მო­­ე­­და­­ნი სვა­­ვე­­ბით გა­­და­­ივ­­­სე­­ბო­­და და და­­იწყებ­­­დ­­­ნენ ამ ნა­­კუ­­წე­­ბის ჯიჯ­­­გ­­­ნას და ფრთე­­ბის ერ­­­თ­­­მა­­ნეთ­­­ში ფარ­­­თხუნს. ერ­­­თი­­-ო­­რი სხვა სა­­ხე­­ო­­ბის ფრინ­­­ვე­­ლიც კი გა­­მო­­ე­­რე­­ო­­და ამ ნა­­ დიმ­­­ზე, მაგ­­­რამ სვა­­ვე­­ბი დი­­დად არ აქ­­­ცევ­­­დ­­­ნენ მათ ყუ­­რადღე­­ ბას. რო­­გორც, კი ხორ­­­ცის მა­­რა­­გე­­ბი ამო­­ი­­წუ­­რე­­ბო­­და, სუფ­­­რაც მო­­მენ­­­ტა­­ლუ­­რად იშ­­­ლე­­ბო­­და.

ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს სა­­ვა­­ნა­­ში პირ­­­ვე­­ლი მზის ჩას­­­ვ­­­ლის ემო­­ცი­­ას გას­­­ტ­­­რო­­ ნო­­მი­­ულ­­­-­­­ფოლ­­­კ­­­ლო­­რუ­­ლი სა­­ღა­­მოს შთა­­ბეჭ­­­დი­­ლე­­ბაც და­­ე­­მა­­ტა. არა­­ფე­­რი არ აკ­­­ლ­­­და ამ ძალ­­­ზედ სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო და ად­­­გი­­ლობ­­­ რი­­ვი ტრა­­დი­­ცი­­ე­­ბით გაჟ­­­ღენ­­­თილ წარ­­­მოდ­­­გე­­ნას _ ეროვ­­­ნულ სა­­მოს­­­ლებ­­­ში გა­­მოწყო­­ბა; აფ­­­რი­­კულ ტამ­­­ტა­­მებ­­­ზე დაკ­­­ვ­­­რა; ად­­­ გი­­ლობ­­­რი­­ვი ხალ­­­ხუ­­რი სიმ­­­ღე­­რე­­ბი; რიტ­­­მუ­­ლი ცეკ­­­ვე­­ბი ფე­­ხებ­­­ზე მი­­მაგ­­­რე­­ბუ­­ლი ჩხა­­რუ­­ნა ინ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­მენ­­­ტე­­ბით და რა­­ღა თქმა უნ­­­და ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი კერ­­­ძე­­ბი და სას­­­მე­­ლე­­ბი. ისე­­თი დამ­­­შე­­უ­­ლე­­ბი ვი­­ ყა­­ვით, რომ ზე­­მოთ ხსე­­ნე­­ბუ­­ლი სვა­­ვე­­ბი­­ვით და­­ვაცხ­­­რით თეფ­­­ შებს. წარ­­­მოდ­­­გე­­ნა არ მაქვს, რას მი­­ვირ­­­თ­­­მევ­­­დი, სა­­ვა­­რა­­უ­­დოდ ყვე­­ლა­­ფერს იმას, რაც ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს სა­­ვა­­ნა­­ში დარ­­­ბის და გა­­და­­ად­­­ გილ­­­დე­­ბა, მაგ­­­რამ ერ­­­თ­­­მა კუ­­ლი­­ნა­­რულ­­­მა გა­­მოწ­­­ვე­­ვამ ჩე­­მი გან­­­ სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი ყუ­­რადღე­­ბა მი­­იპყ­­­რო. ჩვე­­ნი მა­­გი­­დი­­დან მო­­შო­­ რე­­ბით პა­­ტა­­რა დახ­­­ლი იდ­­­გა, სა­­დაც გო­­გო­­ნა ნე­­ბის­­­მი­­ერ მსურ­­­ ველს, უფ­­­რო სწო­­რად, ნე­­ბის­­­მი­­ერ მა­­მაც მსურ­­­ველს, სპე­­ცი­­ა­­ლურ ხელ­­­მო­­წე­­რილ და ბე­­ჭედ­­­დარ­­­ტყ­­­მულ სი­­გელს სთა­­ვა­­ზობ­­­და, თუ ეს მსურ­­­ვე­­ლი ჭი­­ა­­ყე­­ლას (Mopane Worm) გა­­და­­სან­­­ს­­­ლავ­­­და (ცოცხალს არა, მო­­თუ­­შულს). ერ­­­თი შე­­ხედ­­­ვით დი­­დი არა­­ფე­­რი ვაჟ­­­კა­­ცო­­ბა იყო ჭი­­ა­­ყე­­ლას და­­გე­­მოვ­­­ნე­­ბა, მაგ­­­რამ ისე­­თი დი­­დი, შა­­ვი და არა­­მიმ­­­ზიდ­­­ვე­­ლი იყო, რომ დიდ­­­ხანს ვყოყ­­­მა­­ნობ­­­დი. ბო­­ ლოს და ბო­­ლოს, მო­­ვი­­მარ­­­ჯ­­­ვე ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი წარ­­­მო­­ე­­ბის ლუ­­ დის ბრენ­­­დი „ზამბეზი“ და სი­­გე­­ლის მო­­სა­­პო­­ვებ­­­ლად გა­­ვე­­შუ­­რე. მა­­გი­­დას გა­­მარ­­­ჯ­­­ვე­­ბუ­­ლი, სი­­გე­­ლით ხელ­­­ში და­­ვუბ­­­რუნ­­­დი.

ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს სა­­ვა­­ნა­­ში პირ­­­ვე­­ლი მზის ჩას­­­ვ­­­ლის ემო­­ცი­­ას გას­­­ტ­­­რო­­ ნო­­მი­­ულ­­­-­­­ფოლ­­­კ­­­ლო­­რუ­­ლი სა­­ღა­­ მოს შთა­­ბეჭ­­­დი­­ლე­­ბაც და­­ე­­მა­­ტა. არა­­ფე­­რი აკ­­­ლ­­­და ამ ძალ­­­ზე სა­­ ინ­­­ტე­­რე­­სო და ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი ტრა­­დი­­ცი­­ე­­ბით გაჟ­­­ღენ­­­თილ წარ­­­ მოდ­­­გე­­ნას _ ეროვ­­­ნულ სა­­მოს­­­ელ­­­ ში გა­­მოწყო­­ბა; აფ­­­რი­­კულ ტამ­­­ ტა­­მებ­­­ზე დაკ­­­ვ­­­რა; ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი ხალ­­­ხუ­­რი სიმ­­­ღე­­რე­­ბი; რიტ­­­მუ­­ლი ცეკ­­­ვე­­ბი ფე­­ხებ­­­ზე მი­­მაგ­­­რე­­ბუ­­ლი ჩხა­­რუ­­ნა ინ­­­ს­­­ტრ ­­­ უ­­მენ­­­ტე­­ბით და, რა­­ღა თქმა უნ­­­და, ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი კერ­­­ძე­­ბი და სას­­­მე­­ლე­­ბი.

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

გასტრონომიულ-ფოლკლორული საღამო

77 VOYAGER 25/2022

საფარის ტური ზიმ­­­ბაბ­­­ვე­­ში ვი­­ზი­­ტის პროგ­­­რა­­მა, ცხა­­დი­­ა, მო­­ი­­ცავ­­­და ვიქ­­­ტო­­რი­­ის ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის დათ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბას ხი­­დის მე­­ო­­რე მხრი­­დან. ზამ­­­ბი­­ის სა­­ფეხ­­­მავ­­­ლო მარ­­­შ­­­რუ­­ტის­­­გან გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბით, სა­­დაც ბი­­ლი­­კი ჩან­­­ ჩ­­­ქე­­რის პა­­რა­­ლე­­ლუ­­რად არის გან­­­ლა­­გე­­ბუ­­ლი და მი­­სი მწვერ­­­ ვა­­ლი­­დან გა­­ცი­­ლე­­ბით ქვე­­მოთ მდე­­ბა­­რე­­ობს, ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს მო­­ნაკ­­­ ვეთ­­­ზე შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლია ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის ყვე­­ლა­­ზე მა­­ღალ წერ­­­ტილ­­­ზე (108 მეტ­­­რის სი­­მაღ­­­ლე) მოხ­­­ვედ­­­რა. გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბით მა­­მა­­ცებსა და ად­­­რე­­ნა­­ლი­­ნის მოყ­­­ვა­­რუ­­ლებს შე­­უძ­­­ლი­­ათ ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის კი­­დეს მი­­უ­­ახ­­­ლოვ­­­დ­­­ნენ, თუმ­­­ცა­­, ეს არც ისე აზ­­­რი­­ა­­ნი გა­­დაწყ­­­ვე­­ტი­­ლე­­ბა­­ა, რად­­­გან 108 მეტ­­­რის სი­­მაღ­­­ლე­­ზე, ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის პი­­რას გან­­­ლა­­გე­­ბუ­­ ლი ქვე­­ბი სვე­­ლი და სლი­­პი­­ნა­­ა. სა­­მა­­გი­­ე­­როდ, უარი ვერ ვთქვით ვიქ­­­ტო­­რი­­ის ჩან­­­ჩ­­­ქერს თავ­­­ზე ვერ­­­ტ­­­მ­­­ფ­­­რე­­ნით გა­­დაფ­­­რე­­ნა­­ზე. სი­­ მაღ­­­ლი­­დან და­­ნა­­ხუ­­ლი მთლი­­ა­­ნი კომ­­­პ­­­ლექ­­­სი, სულ სხვა შთა­­ბეჭ­­­ დი­­ლე­­ბას ტო­­ვებს და უკე­­თე­­სად აღ­­­გაქ­­­მე­­ვი­­ნებს ამ გე­­ო­­ლო­­გი­­უ­­რი სა­­ოც­­­რე­­ბის სი­­ლა­­მა­­ზეს. ძა­­ლი­­ან რო­­მან­­­ტი­­კუ­­ლი გა­­მო­­ვი­­და ზამ­­­ბე­­ზის მდი­­ნა­­რე­­ზე გე­­მით გა­­სე­­ირ­­­ნე­­ბა და მზის ჰო­­რი­­ზონტს მიღ­­­მა გა­­ცი­­ლე­­ბა. ევ­­­რო­­პე­­ ლი პი­­ო­­ნე­­რე­­ბი გვე­­გო­­ნა თა­­ვი, რომ­­­ლე­­ბიც პირ­­­ვე­­ლად იკ­­­ვ­­­ლე­­ ვენ ზამ­­­ბე­­ზის მდი­­ნა­­რეს, თა­­ვი­­სი ფარ­­­თო კა­­ლა­­პო­­ტით, ლა­­მა­­ზი და გა­­და­­ბი­­ბი­­ნე­­ბუ­­ლი სა­­ნა­­პი­­რო­­ე­­ბით, ბა­­ლა­­ხებ­­­ში გაშ­­­ხ­­­ლარ­­­თუ­­ ლი ნი­­ან­­­გე­­ბითა და ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მე­­ბით, რომ­­­ლე­­ბიც შო­­რი­­ახ­­­ლოს, შუ­­ა­­გულ მდი­­ნა­­რე­­ში ნე­­ბივ­­­რობ­­­დ­­­ნენ. ვერც კი შე­­ვამ­­­ჩ­­­ნი­­ეთ, ისე მოგ­­­ვი­­ახ­­­ლოვ­­­და მზის ჩას­­­ვ­­­ლის დრო. აფ­­­რი­­კა­­ში რა­­ღაც გან­­­სა­­ კუთ­­­რე­­ბუ­­ლად სა­­ო­­ცა­­რი ფე­­რე­­ბის ფე­­ი­­ერ­­­ვერ­­­კი ახ­­­ლავს თან ამ ყო­­ველ­­­დღი­­ურ მოვ­­­ლე­­ნას _ ერ­­­თ­­­მა­­ნეთ­­­შია გა­­დათ­­­ქ­­­ვე­­ფი­­ლი ნა­­ რინ­­­ჯის­­­ფე­­რი, ყვი­­თე­­ლი, წი­­თე­­ლი, იასამ­­­ნის­­­ფე­­რი. ზიმ­­­ბაბ­­­ვე­­ში ტა­­შის ორ­­­ჯერ შე­­მოკ­­­ვ­­­რა ორი­­ვე ხე­­ლით მად­­­ლო­­ბის და პა­­ტი­­ვის­­­ცე­­მის ნი­­შა­­ნი­­ა. ზუს­­­ტად ასე და­­ვემ­­­შ­­­ვი­­დო­­ბეთ ბო­­ლო დღეს ჩვენს მას­­­პინ­­­ძ­­­ლებს და ბოტს­­­ვა­­ნის­­­კენ გა­­ვე­­შუ­­რეთ.

ბოტს­­­ვა­­ნა ბოტს­­­ვა­­ნა ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი მცი­­რე­­რიცხო­­ვა­­ნი მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბის მქო­­ნე ქვე­­ ყა­­ნაა აფ­­­რი­­კა­­ში. ესაზღ­­­ვ­­­რე­­ბა ნა­­მი­­ბი­­ა, სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა, ზამ­­­ბია და ზიმ­­­ბაბ­­­ვე. მის ალ­­­მა­­სე­­ბის სა­­ბა­­დო­­ე­­ბით მდი­­დარ ტე­­რი­­ტო­­რი­­ას თა­­ვის დრო­­ზე გერ­­­მა­­ნი­­ის და ბრი­­ტა­­ნე­­თის იმ­­­პე­­რი­­ებ­­­მა და­­ა­­დგეს თვა­­ლი (საბოლოოდ ბრი­­ტა­­ნეთ­­­მა იყო­­ჩა­­ღა). თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე და და­­მო­­უ­­კი­­დე­­ბე­­ლი ბოტსვანა XX სა­­უ­­კუ­­ნის 60-იანი წლე­­ბის ბო­­ლოს ჩა­­მო­­ყა­­ლიბ­­­და. ქვეყ­­­ნის ეკო­­ნო­­მი­­კა ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი ყვე­­ლა­­ზე სტა­­ბი­­ ლუ­­რია აფ­­­რი­­კის კონ­­­ტი­­ნენ­­­ტ­­­ზე და მის ორ წამ­­­ყ­­­ვან ძა­­ლას მად­­­ ნე­­უ­­ლი და ტუ­­რიზ­­­მი წარ­­­მო­­ად­­­გენს. ტუ­­რიზ­­­მის კუთხით, ბოტსვანა მარ­­­თ­­­ლაც რომ სა­­მოთხე­­ა. ქვეყ­­­ნის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ის თით­­­ქ­­­მის ერ­­­თი მე­­ხუ­­თე­­დი ეროვ­­­ნულ პარ­­­კებს უკა­­ვი­­ა. აქ ვხვდე­­ბით სპი­­ლო­­ებს, ავა­­ზებს, ნი­­ან­­­გებს, ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მებს, ლო­­მებს, ან­­­ტი­­ლო­­პებს, ვე­­ლურ ტა­­ხებსა და ფრინ­­­ვე­­ლის ასო­­ბით სა­­ხე­­ო­­ბას. ბოტსვანას გან­­­სა­­კუთ­­­ რე­­ბულს მი­­სი ბუ­­ნე­­ბა და გე­­ო­­ლო­­გი­­აც ხდის _ ოკა­­ვან­­­გოს დელ­­­ტა მსოფ­­­ლი­­ო­­ში ყვე­­ლა­­ზე დი­­დი დელ­­­ტა­­ა, რო­­მე­­ლიც ხმე­­ლეთ­­­შია შეჭ­­­ რი­­ლი. მდი­­ნა­­რე ოკა­­ვან­­­გო, რო­­მე­­ლიც გა­­დახ­­­რუ­­კულ კა­­ლა­­ჰა­­რის უდაბ­­­ნო­­ში მო­­ე­­დი­­ნე­­ბა, ბოტსვანას ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე და­­ჭა­­ო­­ბე­­ბულ და წყლის არ­­­ხე­­ბით დაქ­­­საქ­­­სულ ლან­­­დ­­­შაფ­­­ტებს ქმნის. ეს კი ძა­­ ლი­­ან დი­­დი რა­­ო­­დე­­ნო­­ბის ცხო­­ვე­­ლს იზი­­დავს და, შე­­სა­­ბა­­მი­­სად, ერ­­­თ­­­-ერთ ყვე­­ლა­­ზე თვალ­­­წარ­­­მ­­­ტაც ტუ­­რის­­­ტულ ად­­­გი­­ლად აქ­­­ცევს ბოტსვანა­­სა და კონ­­­კ­­­რე­­ტუ­­ლად ოკა­­ვან­­­გოს მი­­და­­მო­­ებს. ბოტსვანა ჩვე­­ნი აფ­­­რი­­კუ­­ლი ვო­­ი­­ა­­ჟის და­­მაგ­­­ვირ­­­გ­­­ვი­­ნე­­ბე­­ლი ეპი­­ ზო­­დი და და­­უ­­ვიწყა­­რი შთა­­ბეჭ­­­დი­­ლე­­ბე­­ბის მომ­­­ტა­­ნი აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­ და. მას შემ­­­დეგ, რაც ზიმ­­­ბაბ­­­ვეს გა­­მო­­ვემ­­­შ­­­ვი­­დო­­ბეთ, მან­­­ქა­­ნით ბოტსვანას საზღ­­­ვ­­­რის­­­კენ გა­­ვე­­შუ­­რეთ, სა­­დაც ერ­­­თ­­­სა­­ა­­თი­­ა­­ნი ბი­­ უ­­როკ­­­რა­­ტი­­უ­­ლი ორომ­­­ტ­­­რი­­ა­­ლის შემ­­­დეგ, ჩაგ­­­ვირ­­­ტყეს წი­­თე­­ლი ლა­­ქა _ ვი­­ზის აღ­­­სა­­ნიშ­­­ნად _ პას­­­პორ­­­ტებ­­­ში და გა­­ვე­­მარ­­­თეთ უახ­­­ ლო­­ე­­სი აერო­­პორ­­­ტის­­­კენ _ ახ­­­ლა უკ­­­ვე ოკა­­ვან­­­გოს დელ­­­ტას­­­კენ

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

სვავების კვება

78 VOYAGER 25/2022

ტურისტული კომპლქსი ოკავანგოს დელტაზე

ოკავანგოს დელტა თვითმფრინავიდან

79 VOYAGER 25/2022

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

ოკავანგოს დელტის არხები წყლის შროშანებით

საფარის ტური

მივ­­­ფ­­­რი­­ნავ­­­დით. რად­­­გან ამ ჭა­­ო­­ბე­­ბი­­თა და არ­­­ხე­­ბით და­­ფა­­რულ ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე სა­­მან­­­ქა­­ნო გზე­­ბი, ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად, არ არ­­­სე­­ბობს, იქა­­ურ ტუ­­რის­­­ტულ კომ­­­პ­­­ლექ­­­სებ­­­ში მხო­­ლოდ სა­­ჰა­­ე­­რო გზით ვხვდე­­ბით. ყვე­­ლა კომ­­­პ­­­ლექსს თა­­ვი­­სი მი­­ნი ასაფ­­­რენ­­­-­­­და­­საფ­­­ რე­­ნი ბი­­ლი­­კი აქვს, რად­­­გან, არა მხო­­ლოდ და­­სახ­­­ლე­­ბუ­­ლი პუნ­­­ქ­­­ ტე­­ბის­­­გან, არა­­მედ ერ­­­თ­­­მა­­ნე­­თის­­­გა­­ნაც ათე­­უ­­ლო­­ბით კი­­ლო­­მეტ­­­რი აშო­­რებს. კა­­სა­­ნეს აერო­­პორ­­­ტი სა­­ერ­­­თოდ ახა­­ლი აშე­­ნე­­ბუ­­ლი და ახა­­ლი გახ­­­ს­­­ნი­­ლი დაგ­­­ვ­­­ხ­­­ვ­­­და _ პირ­­­ვე­­ლი სა­­მუ­­შაო დღე ჰქონ­­­დათ და ჩვენც აერო­­პორ­­­ტის პირ­­­ვე­­ლი მგზავ­­­რე­­ბი გამოვდექით. თვით­­­ მ­­­ფ­­­რი­­ნა­­ვი რი­­თაც ჩვენს ბუნ­­­გა­­ლო­­ებ­­­ში უნ­­­და გა­­დავ­­­ფ­­­რე­­ნი­­ლი­­ ყა­­ვით, იმ­­­დე­­ნად პა­­ტა­­რა იყო, რომ მხო­­ლოდ პი­­ლო­­ტი და ოთხი მგზავ­­­რი ეტე­­ო­­და (ბარგს თუ არ ჩავ­­­თ­­­ვ­­­ლით). ბარ­­­გ­­­ზეც წი­­ნას­­­წარ გაგ­­­ვაფ­­­რ­­­თხი­­ლეს, რომ მხო­­ლოდ რბი­­ლი სპორ­­­ტუ­­ლი ჩან­­­თე­­ბით გვემ­­­გ­­­ზავ­­­რა (მაქსიმუმ 20 კგ-ის მო­­ცუ­­ლო­­ბის) და არ წაგ­­­ვე­­ღო ჩე­­ მოდ­­­ნე­­ბი და, მი­­თუ­­მე­­ტეს, ბორ­­­ბ­­­ლე­­ბი­­ა­­ნი ჩან­­­თე­­ბი. თვით­­­მ­­­ფ­­­რი­­ნა­­ ვის მცი­­რე­­გა­­ბა­­რი­­ტი­­ა­­ნო­­ბის გა­­მო, საკ­­­მა­­ოდ და­­ბალ სი­­მაღ­­­ლე­­ზე ვიფ­­­რი­­ნეთ და სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბა მოგ­­­ვე­­ცა, ზე­­მო­­დან დავ­­­მ­­­ტ­­­კ­­­ბა­­რი­­ყა­­ვით ოკა­­ვან­­­გოს დელ­­­ტის უჩ­­­ვე­­უ­­ლო რე­­ლი­­ე­­ფითა და არ­­­ხე­­ბით. და­­ახ­­­ლო­­ე­­ბით სა­­ათ­­­ნა­­ხე­­ვარ­­­ში ჩვე­­ნი ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი კომ­­­პ­­­ლექ­­­ სის მი­­ნი­­-ა­­ე­­როდ­­­რომ­­­ზე და­­ვეშ­­­ვით, სა­­დაც ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა, სა­­ფა­­ რი-­­­ტუ­­რის­­­თ­­­ვის გან­­­კუთ­­­ვ­­­ნი­­ლი მან­­­ქა­­ნით უკ­­­ვე გვე­­ლო­­დე­­ბო­­და ჩვე­­ნი გი­­დი მორემის ეროვ­­­ნუ­­ლი პარ­­­კი­­დან (Moremi Wildlife Reserve). ბუნ­­­გა­­ლო­­ე­­ბამ­­­დე კი­­დევ გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი მან­­­ძი­­ლი იყო გა­­ სავ­­­ლე­­ლი, ამი­­ტომ ჩან­­­თე­­ბი თვით­­­მ­­­ფ­­­რი­­ნა­­ვი­­დან მან­­­ქა­­ნა­­ში გა­­ დავ­­­ტ­­­ვირ­­­თეთ და გზა გა­­ვაგ­­­რ­­­ძე­­ლეთ. ზუს­­­ტად 5 წუთ­­­ში პირ­­­ვე­­ლი თავ­­­გა­­და­­სა­­ვა­­ლი გა­­დაგ­­­ვ­­­ხ­­­და _ ძა­­ლი­­ან ლა­­მა­­ზად და ოპე­­რა­­ტი­­უ­­ ლად ჩა­­ვე­­ფა­­ლით ოკა­­ვან­­­გოს ჭა­­ო­­ბი­­ან გზა­­ზე ტა­­ლახ­­­ში. გი­­დი და რე­­ინ­­­ჯე­­რი ძა­­ლი­­ან ანერ­­­ვი­­ულ­­­დ­­­ნენ, ეგო­­ნათ რომ აღ­­­ვ­­­შ­­­ფოთ­­­დე­­ ბო­­დით ამ ამ­­­ბით, არა და ჩვენ, პი­­რი­­ქით, გაგ­­­ვი­­ხარ­­­და, თან თავ­­­ გა­­და­­სა­­ვა­­ლი იყო და თან და­­მა­­ტე­­ბი­­თი დრო მოგ­­­ვე­­ცა, რომ გა­­რე­­ მო დაგ­­­ვეთ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბი­­ნა და დავ­­­მ­­­ტ­­­კ­­­ბა­­რი­­ყა­­ვით აბ­­­სო­­ლუ­­ტუ­­რად გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბუ­­ლი ბუ­­ნე­­ბის ხე­­დე­­ბით. ბუნ­­­გა­­ლო­­ე­­ბამ­­­დე მშვი­­დო­­ბი­­ ა­­ნად მი­­ვაღ­­­წი­­ეთ, სა­­დაც ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი პერ­­­სო­­ნა­­ლი ეროვ­­­ნუ­­ლი სიმ­­­ღე­­რე­­ბით შე­­მოგ­­­ვე­­გე­­ბა და დაგ­­­ვა­­ბი­­ნა­­ვა.

აუცი­­ლებ­­­ლად უნ­­­და შევ­­­ჩერ­­­დე, ერ­­­თი­­-ო­­რი სიტყ­­­ვით, თა­­ვად მორემის ტუ­­რის­­­ტულ კომ­­­პ­­­ლექ­­­ს­­­ზე, რა­­თა შე­­სა­­ფე­­რი­­სი ატ­­­მოს­­­ ფე­­რო შე­­იგ­­­რ­­­ძ­­­ნოთ, თუ სად ამოვ­­­ყა­­ვით თა­­ვი. ოკა­­ვან­­­გოს დელ­­­ ტა­­ში არ­­­სე­­ბულ ტუ­­რის­­­ტულ კომ­­­პ­­­ლექ­­­სებს, ხშირ შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში გა­­და­­ნა­­წი­­ლე­­ბუ­­ლი აქვთ ეროვ­­­ნუ­­ლი პარ­­­კე­­ბის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ე­­ბი სტუმ­­­რე­­ბის სა­­ტა­­რებ­­­ლად და ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად არ იკ­­­ვე­­თე­­ბი­­ან ერ­­­ თ­­­მა­­ნეთ­­­ში. ეს გე­­ოგ­­­რა­­ფი­­უ­­ლი თა­­ვი­­სე­­ბუ­­რე­­ბე­­ბის გა­­მოც რთუ­­ლია _ ჭა­­ო­­ბი, წყლის არ­­­ხე­­ბი, დი­­დი დის­­­ტან­­­ცი­­ე­­ბი. ჩვე­­ნი ბუნ­­­გა­­ლო­­ე­­ ბის კომ­­­პ­­­ლექ­­­სიც ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი ასე­­თი, სამ­­­ყა­­როს­­­გან მოწყ­­­ვე­­ტი­­ლი ად­­­გი­­ლი იყო. ათე­­უ­­ლი კი­­ლო­­მეტ­­­რე­­ბი აშო­­რებ­­­და უახ­­­ლო­­ეს და­­ სახ­­­ლე­­ბულ პუნქტს, ან სხვა ტუ­­რის­­­ტულ კომ­­­პ­­­ლექსს; არა­­ნა­­ი­­რი ფი­­ჭუ­­რი კავ­­­ში­­რი; არა­­ნა­­ი­­რი სა­­ტე­­ლე­­ფო­­ნო კავ­­­ში­­რი; არც ელექ­­­ ტ­­­რო­­ე­­ნერ­­­გია (განსაკუთრებულ შემ­­­თხ­­­ვე­­ვებ­­­ში გე­­ნე­­რა­­ტო­­რი) და არც ინ­­­ტერ­­­ნე­­ტი. მე­­ო­­რე მხრივ, უაღ­­­რე­­სად გაგ­­­ვი­­მარ­­­თ­­­ლა _ აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­და, რომ ერ­­­თა­­დერ­­­თი სტუმ­­­რე­­ბი ჩვენ ვი­­ყა­­ვით ამ კომ­­­პ­­­ ლექ­­­ს­­­ში და მთე­­ლი პერ­­­სო­­ნა­­ლი _ გი­­დე­­ბი, მზა­­რე­­უ­­ლე­­ბი, მე­­ნე­­ ჯე­­რე­­ბი თა­­ვი­­ან­­­თი ნა­­ვე­­ბით, მან­­­ქა­­ნე­­ბითა და თვით­­­მ­­­ფ­­­რი­­ნა­­ვე­­ბით ჩვენ გვემ­­­სა­­ხუ­­რე­­ბოდ­­­ნენ. ბუნ­­­გა­­ლო იყო ხის სახ­­­ლი, რო­­მე­­ლიც სა­­გან­­­გე­­ბოდ ისე იყო ამაღ­­­ ლე­­ბუ­­ლი, რომ იატაკ­­­სა და მი­­წას შო­­რის ვე­­ლურ ტახს გა­­ერ­­­ბი­­ ნა შე­­ფერ­­­ხე­­ბის გა­­რე­­შე (როგორც მოგ­­­ვი­­ა­­ნე­­ბით აგ­­­ვიხ­­­ს­­­ნეს). სახ­­­ლი რამ­­­დე­­ნი­­მე ოთა­­ხის­­­გან შედ­­­გე­­ბო­­და და ულა­­მა­­ზე­­სი ხე­­დი იშ­­­ლე­­ბო­­და თა­­ვად დელ­­­ტა­­ზე, მაგ­­­რამ ხე­­დი იშ­­­ლე­­ბო­­და არა

80 VOYAGER 25/2022

ფან­­­ჯ­­­რი­­დან, არა­­მედ მთლი­­ა­­ნი კედ­­­ლი­­დან, რო­­მე­­ლიც ბუნ­­­გა­­ლოს ერ­­­თი მხრი­­დან სა­­ერ­­­თოდ არ ჰქონ­­­და და მას ლი­­თო­­ნის ბა­­დე ანაც­­­ვ­­­ლებ­­­და. პირ­­­ველ ღა­­მეს თვა­­ლი არ მო­­მი­­ხუ­­ჭავს ში­­შის­­­გან _ იატა­­კის ქვე­­მოთ სულ ხმა­­უ­­რი ის­­­მო­­და (სავარაუდოდ, ვე­­ლუ­­ რი ტა­­ხე­­ბი დარ­­­ბოდ­­­ნენ); ბა­­დის მე­­ო­­რე მხა­­რეს ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მე­­ბის და ლო­­მის გმინ­­­ვა არ წყდე­­ბო­­და (ლომის ხმის გარ­­­ჩე­­ვა სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კა­­ში მას­­­წავ­­­ლეს); თან სა­­ღა­­მოს რე­­ინ­­­ჯერ­­­მა გაგ­­­ვაფ­­­რ­­­თხი­­ ლა, რომ მზის ჩას­­­ვ­­­ლის მე­­რე და მზის ამოს­­­ვ­­­ლამ­­­დე ფე­­ხი არ გაგ­­­ ვედ­­­გა გა­­რეთ კი არა, კა­­რიც არ გაგ­­­ვე­­ღო არც გა­­რეთ გა­­სას­­­ვ­­­ლე­­ ლი და არც გა­­რეთ მდე­­ბა­­რე საშ­­­ხა­­პეს­­­თან მი­­სას­­­ვ­­­ლე­­ლი, რად­­­გან ლე­­ო­­პარ­­­დებს თურ­­­მე ჩვენ­­­ნა­­ი­­რი Fast Food-ი უყ­­­ვართ. იმაზეც გაგ­­­ვაფ­­­რ­­­თხი­­ლეს, რომ კომ­­­პ­­­ლექ­­­ს­­­ში იარა­­ღი არ მო­­ი­­პო­­ვე­­ბო­­და, რად­­­გან სამ­­­ხ­­­რეთ აფ­­­რი­­კის პარ­­­კე­­ბის­­­გან გან­­­ს­­­ხვ ­­­ ა­­ვე­­ბით, ბოტსვანა­­ში რე­­ინ­­­ჯე­­რებს აკ­­­რ­­­ძა­­ლუ­­ლი აქვთ იარა­­ღის ტა­­რე­­ბა.

ვე­­ლუ­­რი ტა­­ხი (Wild Hog) ეს ის პერ­­­სო­­ნა­­ჟია დის­­­ნე­­ის ანი­­მა­­ცი­­ ი­­დან, პუმ­­­ბას რომ ეძა­­ხი­­ან. ბოტსვანა­­ში მათ გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი ზედ­­­მეტ­­­სა­­ხე­­ლი აქვთ _ „რადიო ბოტსვანა“. პუმ­­­ბე­­ბი რო­­დე­­საც გარ­­­ბი­­ან, კუდს ან­­­ტე­­ნა­­სა­­ვით ზე­­მოთ აპ­­­რე­­ხენ ხოლ­­­მე და ამი­­ტო­­ მაც ასე­­თი მეტ­­­სა­­ხე­­ლი და­­იმ­­­სა­­ხუ­­რეს. რაც შე­­ე­­ხე­­ბა ლო­­მებს, მი­­ იჩ­­­ნე­­ვა, რომ გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი გა­­მარ­­­თ­­­ლე­­ბაა სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რის დროს ლო­­მის ნახ­­­ვა, ამი­­ტომ ყვე­­ლა რე­­ინ­­­ჯე­­რი, ყვე­­ლა პარ­­­კ­­­ში ცდი­­ლობს ლო­­მის ად­­­გილ­­­სამ­­­ყო­­ფელს მი­­აგ­­­ნოს. ჩვენ მე­­სა­­მე დი­­ლას გაგ­­­ვი­­მარ­­­თ­­­ლა. რე­­ინ­­­ჯერ­­­მა ძა­­ლი­­ან ად­­­რე წა­­მოგ­­­ვ­­­ყა­­რა ლო­­გი­­ნე­­ბი­­დან და გვითხ­­­რა, რომ სას­­­წ­­­რა­­ფოდ მოვ­­­მ­­­ზა­­დე­­ბუ­­ ლი­­ყა­­ვით სა­­ფა­­რის­­­თ­­­ვის, რად­­­გან ლო­­მის ღრი­­ა­­ლის ხმა გა­­ი­­გეს და, შე­­სა­­ბა­­მი­­სად, იყო ალ­­­ბა­­თო­­ბა, მას გა­­და­­ეკ­­­ვე­­თა ჩვე­­ნი პარ­­­კი.

პირ­­­ვე­­ლი ღა­­მე რო­­გორ­­­ღაც გა­­და­­ვა­­გო­­რეთ და სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რე­­ბის დროც დად­­­გა. ზო­­გა­­დად, ეროვ­­­ნულ პარ­­­კებ­­­ში სა­­ფა­­რი ტუ­­რე­­ბის სტან­­­დარ­­­ტუ­­ლი სის­­­ტე­­მა აქვთ _ ტარ­­­დე­­ბა ორ­­­ჯერ დღე­­ში, დი­­ ლით და სა­­ღა­­მოს­­­კენ. ამ დროს ყვე­­ლა­­ზე მა­­ღა­­ლია ცხო­­ველ­­­თა და ფრინ­­­ველ­­­თა სამ­­­ყა­­როს წარ­­­მო­­მად­­­გენ­­­ლებ­­­თან შეხ­­­ვედ­­­რის შან­­­სი და, ამავ­­­დ­­­რო­­უ­­ლად, შუ­­ადღის პა­­პა­­ნა­­ქე­­ბა სიცხე­­ში არ ვიღ­­­ლე­­ბით.

მოკოროს ნავები

81 VOYAGER 25/2022

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

კი­­დევ ერ­­­თი სა­­ერ­­­თო მა­­ხა­­სი­­ა­­თე­­ბე­­ლი, რაც თით­­­ქ­­­მის ყვე­­ლა სა­­ ფა­­რი-­­­ტურს აქვს, დრო­­ის შეზღუდ­­­ვა­­ა, ანუ მხო­­ლოდ რამ­­­დე­­ნი­­მე სა­­ათს გრძელ­­­დე­­ბა. ჩვენ კი ბოტსვანა­­ში გაგ­­­ვი­­მარ­­­თ­­­ლა, რად­­­გან ექ­­­ს­­­კ­­­ლუ­­ზი­­ვი სტუმ­­­რე­­ბი აღ­­­მოვ­­­ჩ­­­ნ­­­დით, რე­­ინ­­­ჯე­­რებ­­­მა გან­­­გ­­­ვიცხა­­ დეს, რომ შეზღუდ­­­ვა არ გვე­­ხე­­ბო­­და და ჩვენც რე­­გი­­ონ­­­ში მო­­ბი­­ ნად­­­რე ფა­­უ­­ნის, თით­­­ქ­­­მის ყვე­­ლა წარ­­­მო­­მად­­­გე­­ნე­­ლი ვნა­­ხეთ _ სპი­­ლო­­ე­­ბი, ჟი­­რა­­ფე­­ბი, ზებ­­­რე­­ბი, ან­­­ტი­­ლო­­პე­­ბი, ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მე­­ბი, სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა ფრინ­­­ვე­­ლე­­ბი, სი­­რაქ­­­ლე­­მე­­ბი, ვე­­ლუ­­რი ტა­­ხე­­ბი და ლო­­მიც კი.

საფარის ტური

82 VOYAGER 25/2022

მარ­­­თ­­­ლაც, დი­­დი ხა­­ნი არ დაგ­­­ვ­­­ჭირ­­­და, სა­­ნამ მათ გა­­და­­ად­­­გი­­ლე­­ბას შე­­ვამ­­­ჩ­­­ ნევ­­­დით. ძა­­ლი­­ან შთამ­­­ბეჭ­­­და­­ვი იყო იმის გან­­­ც­­­და, რომ აფ­­­რი­­კუ­­ლი სა­­ვა­­ნის ხელ­­­მ­­­წი­­ფემ, უზარ­­­მა­­ზა­­რი ფაფ­­­რი­­თა და დინ­­­ჯი ნა­­ბი­­ჯე­­ბით, ერ­­­თი­­-ო­­რი მეტ­­­ რის და­­შო­­რე­­ბით ჩაგ­­­ვი­­ა­­რა (მანქანაში ვის­­­ხე­­დით ამ დროს, რა თქმა უნ­­­და). ცალ­­­კე აღ­­­სა­­ნიშ­­­ნა­­ვია თა­­ვად ოკა­­ვან­­­გოს დელ­­­ტის ლა­­მა­­ზი პე­­ი­­ზა­­ჟე­­ბი _ სა­­ფა­­ რი ტუ­­რის დროს ხომ მხო­­ლოდ ცხო­­ველ­­­თა და ფრინ­­­ველ­­­თა სამ­­­ყა­­როს წარ­­­ მო­­მად­­­გენ­­­ლებს არ აკ­­­ვირ­­­დე­­ბით, არა­­მედ იმ გა­­რე­­მო­­თი, იმ ბუ­­ნე­­ბით ტკბე­­ბით სა­­დაც რე­­ინ­­­ჯე­­რის მან­­­ქა­­ნით და­­სე­­ირ­­­ნობთ. მარ­­­თ­­­ლაც რომ თვალ­­­წარ­­­მ­­­ტა­­ცი პე­­ი­­ზა­­ჟე­­ბია _ სა­­ვა­­ნას­­­თ­­­ვის და­­მა­­ხა­­სი­­ა­­თე­­ბე­­ლი, ერ­­­თ­­­მა­­ნეთ­­­ში გარ­­­და­­მა­­ვა­­ლი ბა­­ლა­­ხის მწვა­­ნე-­­­ყ­­­ვი­­თე­­ლი ფე­­რე­­ბი; და­­ბა­­ლი ბუჩ­­­ქე­­ბი და ხე­­ე­­ბი; ტბე­­ბი; დელ­­­ ტის არ­­­ხე­­ბი, რო­­მლებ­­­საც წყლის შროშანე­­ბი ხა­­ლი­­ჩად აქვთ გა­­და­­ფე­­ნი­­ლი. ოკა­­ვან­­­გო­­ში მზის სა­­მი­­ვე ჩას­­­ვ­­­ლას სამ გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბულ ად­­­გი­­ლაზე შევ­­­ხ­­­ვ­­­ დით _ შუ­­ა­­გულ სა­­ვა­­ნა­­ში, ტბის პი­­რას და დელ­­­ტის არ­­­ხ­­­ზე და, სა­­ბო­­ლო­­ოდ, ბოტსვანას ეს ად­­­გი­­ლე­­ბი აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­და მხა­­რე, სა­­დაც მიმ­­­დი­­ნა­­რე მო­­მენ­­­ტის და­­ ფა­­სე­­ბა და ამ მო­­მენ­­­ტით ტკბო­­ბა ვის­­­წავ­­­ლე. ყო­­ვე­­ლი სა­­ფა­­რი-­­­ტუ­­რის შუ­­ა­­ში და ბო­­ლოს­­­კენ, რე­­ინ­­­ჯე­­რე­­ბი აჩე­­რებ­­­დ­­­ნენ მან­­­ქა­­ნას თუ ნავს და პა­­ტა­­რა სუფ­­­ რას შლიდ­­­ნენ; გად­­­მო­­ი­­ღებ­­­დ­­­ნენ და­­სა­­კეც სკა­­მებს; ჩა­­მო­­ას­­­ხამ­­­დ­­­ნენ ღვი­­ნოს და გთხოვ­­­დ­­­ნენ, რომ ცო­­ტა ხნით დამ­­­ჯ­­­და­­რი­­ყა­­ვი, და­­გე­­გე­­მოვ­­­ნე­­ბი­­ნა ღვი­­ნო და დამ­­­ტ­­­კ­­­ბა­­რი­­ყა­­ვი გარ­­­შე­­მო ბუ­­ნე­­ბით, მზის ჩას­­­ვ­­­ლითა თუ უბ­­­რა­­ლოდ, ვე­­ ლუ­­რი სიმ­­­შ­­­ვი­­დით. ჩვე­­ნი ბო­­ლო დღე მო­­რე­­მის რე­­ზერ­­­ვა­­ცი­­ა­­ში მშვი­­დი და ლა­­მა­­ზი იყო. დი­­ლით აივან­­­ზე, კო­­ცონ­­­თან ცხე­­ლი ყა­­ვა მი­­ვირ­­­თ­­­ვით და გა­­ვე­­მარ­­­თეთ წყლის არ­­­ხებ­­­ ზე სა­­სე­­ირ­­­ნოდ, ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი ხის ნა­­ვით, რო­­მელ­­­საც მო­­კო­­როს (Mokoro) უწო­­დე­­ბენ. ეს ხის ნა­­ვი კა­­ნო­­ესმაგ­­­ვა­­რია ფორ­­­მით და იმარ­­­თე­­ბა ხის გრძე­­ლი ჯო­­ხით, რო­­მელ­­­საც წყალ­­­ზე კი არ უს­­­ვამთ, არა­­მედ, რიგ­­­რი­­გო­­ბით, ხან ერ­­­ თი და ხან მე­­ო­­რე მხრი­­დან, ფსკერს გა­­მო­­დებთ და ჰკრავთ ხოლ­­­მე ხელს (არხები ხომ საკ­­­მა­­ოდ მეჩხე­­რი­­ა). მეც ვცა­­დე მო­­კო­­როს ამ მე­­თო­­დით მარ­­­თ­­­ვა და არც ისე ად­­­ვი­­ლი აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­და. მზი­­ან, კამ­­­კა­­მა, წყლის შროშანე­­ბით მო­­ფე­­ნილ, მშვიდ გა­­რე­­მო­­ში ნა­­ვით სე­­ ირ­­­ნო­­ბის შემ­­­დეგ, უკან დაბ­­­რუ­­ნე­­ბა აღარც კი გვინ­­­დო­­და, მაგ­­­რამ ჩვე­­ნი მცი­­ რე­­გა­­ბა­­რი­­ტე­­ბი­­ა­­ნი საფ­­­რე­­ნი აპა­­რა­­ტი და პი­­ლო­­ტი უკ­­­ვე ასაფ­­­რენ ბი­­ლიკ­­­ზე გვე­­ლო­­დე­­ბო­­დნენ. მივ­­­დი­­ო­­დით და გულ­­­ში ჩუ­­მად ვფიქ­­­რობ­­­დით, რომ აუცი­­ ლებ­­­ლად დავ­­­ბ­­­რუნ­­­დე­­ბო­­დით კი­­დევ ერ­­­თხელ აფ­­­რი­­კა­­ში.

ეპი­­ლო­­გი აფ­­­რი­­კაა ულა­­მა­­ზე­­სი გა­­რიჟ­­­რა­­ჟე­­ბი და მზის ჩას­­­ვ­­­ლე­­ბი; მდი­­ნა­­რე ზამ­­­ბე­­ზი, რომელშიც ჰი­­პო­­პო­­ტა­­მე­­ბი ზან­­­ტად ამ­­­თ­­­ქ­­­ნა­­რე­­ბენ; ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა და ბრძე­­ნი სპი­­ლო­­ე­­ბი, რო­­მელ­­­თაც ყვე­­ლა გზას უთ­­­მობს სა­­ვა­­ნა­­ში; ოკა­­ვან­­­გოს ულა­­მა­­ზე­­სი დელ­­­ტის არ­­­ხე­­ბი და წყლის მცე­­ნა­­რე­­ე­­ბი, რომ­­­ლე­­ბიც იმ­­­პ­­­რე­­სი­­ო­­ნის­­­ტ­­­თა ნა­­ხა­­ ტებს მო­­გა­­გო­­ნებთ; ვიქ­­­ტო­­რი­­ას ჩან­­­ჩ­­­ქე­­რის ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა კომ­­­პ­­­ლექ­­­სი, სა­­დაც ყო­­ველ­­­თ­­­ვის შე­­ამ­­­ჩ­­­ნევთ ერ­­­თი ბო­­ლო­­დან მე­­ო­­რემ­­­დე გა­­და­­ჭი­­მულ ცი­­სარ­­­ტყე­­ ლას; წყლის რე­­ზერ­­­ვუ­­ა­­რე­­ბი, სა­­დაც სა­­ღა­­მო­­ო­­ბით სა­­ვა­­ნას ბი­­ნა­­დარ­­­ნი იკ­­­რი­­ბე­­ ბი­­ან და წყურ­­­ვილს რიგ­­­რი­­გო­­ბით იკ­­­ლა­­ვენ.

© ფოტო: თენგიზ ჩანტლაძე

აფ­­­რი­­კაა უგემ­­­რი­­ე­­ლე­­სი ღვი­­ნო და ეგ­­­ზო­­ტი­­კუ­­რი კერ­­­ძე­­ბი; კი­­ლო­­მეტ­­­რებ­­­ზე გა­­და­­ჭი­­მუ­­ლი ვე­­ნა­­ხე­­ბი და კო­­ლო­­ნი­­ა­­ლუ­­რი ეპო­­ქის ფა­­ზენ­­­დე­­ბი მარ­­­ნე­­ბით; რიტ­­­მულ ჰან­­­გებ­­­თან შერ­­­წყ­­­მუ­­ლი მო­­ცეკ­­­ვა­­ვე­­ე­­ბი; გა­­მოც­­­დი­­ლი, მო­­ღი­­მა­­რი და სა­­კუ­­თარ საქ­­­მე­­ში შეყ­­­ვა­­რე­­ბუ­­ლი რე­­ინ­­­ჯე­­რე­­ბი; აფ­­­რი­­კაა ქა­­ლა­­ქი კე­­იპ­­­-­­­ტა­­უ­­ნი; ვე­­ე­­ბერ­­­თე­­ლა ნავ­­­სა­­ყუდ­­­ლე­­ბი და კომ­­­ფორ­­­ ტუ­­ლი სა­­ნა­­პი­­რო ზო­­ლი კა­­ფე-­­­რეს­­­ტორ­­­ნე­­ბით; „მაგიდის მთი­­დან“ (Table Mountain) და­­ნა­­ხუ­­ლი მზის ჩას­­­ვ­­­ლა, რო­­მე­­ლიც მთელს ქა­­ლაქს ალის­­­ფ­­­რად აფე­­რა­­დებს; ბო­­ტა­­ნი­­კუ­­რი ბა­­ღე­­ბი, სა­­დაც შე­­გიძ­­­ლი­­ათ ხე­­ე­­ბის ტო­­ტებს შო­­რის გა­­მო­­კი­­დე­­ბულ ხიდ­­­ზე ისე­­ირ­­­ნო. აფ­­­რი­­კაა სა­­ვა­­ნა­­ში ლომ­­­თან პირ­­­ვე­­ლი შეხ­­­ვედ­­­რის­­­გან მი­­ღე­­ბუ­­ლი შო­­კი; უძი­­ ლო ღა­­მე ვე­­ლურ ბუ­­ნე­­ბა­­ში, უც­­­ნა­­უ­­რი და შე­­მაძ­­­რ­­­წუ­­ნე­­ბე­­ლი ხმე­­ბის ფონ­­­ზე. აფ­­­რი­­კა, სა­­ბო­­ლო­­ოდ, არის უამ­­­რა­­ვი ემო­­ცია და შთა­­ბეჭ­­­დი­­ლე­­ბა, სა­­დაც ვე­­ ლუ­­რი ბუ­­ნე­­ბაა მას­­­პინ­­­ძე­­ლი და შენ _ სტუ­­მა­­რი; სა­­დაც აუცი­­ლებ­­­ლად დაბ­­­ რუნ­­­დე­­ბი.

83 VOYAGER 25/2022

ჩინეთი

ჩი­ნუ­რი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბი მოგ­ზა­უ­რის ჩა­ნა­წე­რე­ბი _ ექსტრემალური განცდების ძიებაში

84 VOYAGER 25/2022

შა­კ ო ჩიხ­ლ ა­ძ ე

გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი სი­შო­რის გა­მო, ჩვენ ჯერ კი­დევ ნაკ­ლე­ბი ვი­ცით შო­რე­ულ აღ­მო­სავ­ლეთ­ზე. არ აქვს მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა, სა­უ­ბა­რი ჩი­ ნეთ­ზე იქ­ნე­ბა, იაპო­ნი­ა­სა თუ რო­მე­ლი­მე სხვა ქვე­ყა­ნა­ზე. კონ­ კ­რე­ტუ­ლად, ჩი­ნეთ­თან მი­მარ­თე­ბით, სტე­რე­ო­ტი­პუ­ლი ტუ­რის­ ტუ­ლი წარ­მოდ­გე­ნა არ­სე­ბობს, რო­მე­ლიც გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლად და კულ­ტუ­რუ­ლად უზარ­მა­ზარ სივ­რ­ცეს მხო­ლოდ დი­დი კედ­ლით, პე­კი­ნი­თა და კი­დევ რამ­დე­ნი­მე ტუ­რის­ტუ­ლი ატ­რაქ­ცი­ით საზღ­ ვ­რავს. არა­და, ციმ­ბი­რის ტა­ი­გი­დან ვი­ეტ­ნა­მის ჯუნ­გ­ლე­ბამ­დე და ცენ­ტ­რა­ლუ­რი აზი­ის მთის­წი­ნე­თი­დან იაპო­ნი­ის ზღვამ­დე გა­და­ ჭი­მულ ქვე­ყა­ნა­ში, არა­ერ­თი ტუ­რის­ტუ­ლი ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბა­ა, მათ შო­რის მრავ­ლა­დაა სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლო­კა­ცი­ე­ბიც. შე­სა­ ბა­მი­სად პოს­ტ­პან­დე­მი­ურ სამ­ყა­რო­ში, ყვე­ლას ვურ­ჩევ­დი, ეცა­ და სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მი, სა­დაც ად­რე­ნა­ლინ­თან ერ­თად თავს იყ­რის ეგ­ზო­ტი­კა, ეთ­ნოგ­რა­ფი­უ­ლი ელე­მენ­ტე­ბი და აზი­ის­ თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი უნი­კა­ლუ­რო­ბა.

თა­ვი 1.

ჭან­გ­ძი­ა­ძი­ეს (ZHANGJIAJIE) ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი, პლა­ნე­ტა პან­დო­რას მი­წი­ე­რი ანა­ლო­გი და­ვიწყოთ სამ­ხ­რე­თი­დან. ჩი­ნეთ­ში ჩაფ­რე­ნი­დან პირ­ვე­ლი­ვე დღეს ვი­ცო­დი, რომ იქი­დან ჭან­გ­ძი­ა­ძი­ეს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კის უნა­ხა­ვად არ წა­მო­ვი­დო­დი. შეგ­რ­ძ­ნე­ბებს ამ­ძაფ­რებ­და ის ფაქ­ ტიც რომ ჯე­იმს კე­მე­რო­ნის შე­სა­ნიშ­ნავ ეკ­რა­ნი­ზა­ცი­ა­ში, გრა­ფი­ კო­სებ­მა პლა­ნე­ტა პან­დო­რას კონ­ცეპტარ­ტი სწო­რედ ჭან­გ­ძი­ა­ძი­ ეს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი­დან აიღეს, რის მე­რეც ად­გილს „ავატარის“ მთე­ბის მეტ­სა­ხე­ლიც შე­მორ­ჩა. ჭან­გ­ძი­ა­ძი­ეს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი ცენ­ტ­რა­ლურ ჩი­ნეთ­ში, ხუ­ნა­ნის პრო­ვინ­ცი­ა­ში მდე­ბა­რე­ობს. ეროვ­ნულ პარ­კ­თან იმა­ვე სა­ხელ­ წო­დე­ბის ქა­ლა­ქი­ა, სა­დაც რე­გი­ო­ნუ­ლი აერო­პორ­ტი და რკი­ნიგ­ ზის სად­გუ­რი მოქ­მე­დებს. ეროვ­ნუ­ლი პარ­კის სტა­ტუ­სი ჭან­გ­ძი­ა­ ძი­ემ 1982 წელს მი­ი­ღო, ის 4800 ჰექ­ტარ­ზეა გა­და­ჭი­მუ­ლი და მი­სი მთა­ვა­რი სა­ნა­ხა­ო­ბე­ბი­ა: ული­ან­კუ­ა­ნის არე _ კვარ­ცე­ბი­სა და ქვი­შა-­ქ­ვე­ბის მას­შ­ტა­ბუ­ რი სვე­ტე­ბი, რო­მე­ლიც ერ­თი­-ერ­თ­ში ჰგავს პლა­ნე­ტა პან­დო­რას პე­ი­ზაჟს. პა­ი­ლონ­გის ლიფ­ტი _ ლიფ­ტის სიგ­რ­ძე 1000 ფუტ­ზე მე­ტი­ა, მას ერ­თ­დ­რო­უ­ლად 50 ადა­მი­ა­ნის გა­დაყ­ვა­ნა შე­უძ­ლი­ა. თი­ენ მენ შან ქოუ _ სა­მოთხის კა­რიბ­ჭე. ჭან­გ­ძი­ა­ძი­ეს დი­დი კა­ნი­ო­ნის მი­ნის ხი­დი _ ხი­დი 400 მეტ­რი სიგ­რ­ძი­საა და ამ დრო­ის­თ­ვის წარ­მო­ად­გენს ყვე­ლა­ზე დიდ მი­ ნის სა­ფეხ­მავ­ლო ხიდს. ტრან­ს­პორ­ტი­რე­ბა „ავატარის მთებ­ში“ ისე­ვე, რო­გორც ჩი­ნე­თის ბევრ ად­გი­ლას ტრან­ს­პორ­ტი­რე­ბა პრობ­ლე­მა არ არის. პირ­ვე­ლი დის­კომ­ფორ­ ტი, რაც მოგ­ზა­ურს შე­იძ­ლე­ბა შე­ექ­მ­ნას, ენის ბა­რი­ე­რი­ა, რად­გან ჩი­ნე­თის მას­შ­ტა­ბის­თ­ვის პა­ტა­რა ქა­ლაქ­ში არც თუ ისე ბევრ ადა­ მი­ანს შეხ­ვ­დე­ბით, ვინც ინ­გ­ლი­სუ­რად სა­უბ­რობს. მა­ტა­რებ­ლით მგზავ­რო­ბა პლა­ნე­ტის ნე­ბის­მი­ერ წერ­ტილ­ში სა­ ინ­ტე­რე­სო და თავ­გა­და­სავ­ლე­ბით არის სავ­სე. მით უფ­რო მა­შინ, რო­ცა ტრან­ს­პორ­ტ­ში სა­შუ­ა­ლო და და­ბალ ფე­ნას­თან აქ­ტი­უ­რი კო­მუ­ნი­კა­ცია გი­წევს, უფ­რო მე­ტად ითა­ვი­სებ ეთ­ნოგ­რა­ფი­ულ ნი­უ­ან­სებს, კულ­ტუ­რულ ას­პექ­ტებს, სა­ყო­ფაცხოვ­რე­ბო ელე­მენ­ ტებსა და მათ ყო­ფას. ად­გი­ლობ­რი­ვებ­თან კო­მუ­ნი­კა­ცია ფილ­მის 85 VOYAGER 25/2022

ჩინეთი

გა­და­სა­ღებ მო­ე­დანს ჰგავს. მათ­სა­ვე ენა­ზე მო­სა­უბ­რე ორი თეთ­ რი ახალ­გაზ­რ­და, რო­მე­ლიც გარ­შე­მორ­ტყ­მუ­ლია ბავ­შ­ვე­ბი­თა და დი­დე­ბით. კითხ­ვე­ბი — ყვე­ლა­ფერ­ზე, სი­გა­რე­ტის, ალ­კო­ჰო­ლი­სა და საკ­ვე­ბის გა­ზი­ა­რე­ბა. ბავ­შ­ვებ­თან ფო­ტო­ე­ბის გა­და­ღე­ბა, სა­ ხელ­და­ხე­ლო სა­ჩუქ­რე­ბის გაც­ვ­ლა და ა. შ. ნე­ბის­მი­ე­რი ბა­რი­ე­რი, რო­მე­ლიც თე­ო­რი­უ­ლად არ­სე­ბობს, ადა­მი­ა­ნუ­რი კო­მუ­ნი­კა­ცი­ ი­სას უკა­ნა პლან­ზე იწევს. შე­სა­ბა­მი­სად, 18-საათიანი მა­ტა­რებ­ ლით მგზავ­რო­ბაც ისე გა­ვი­და, ბევ­რი არა­ფე­რი გაგ­ვი­გი­ა. ჩას­ვ­ლა მრა­ვალ­სა­ა­თი­ა­ნი მგზავ­რო­ბის შემ­დეგ ხუ­ნა­ნის პრო­ვინ­ცი­ის პა­ ტა­რა ქა­ლაქს (ჩინური მას­შ­ტა­ბე­ბით) ჭან­გ­ძი­ა­ძი­ეს მი­ვა­დე­ქით. მა­ტა­რებ­ლის სად­გუ­რი­დან ტაქ­სით სას­ტუმ­რო­ში მი­ვე­დით. გაფ­რ­თხი­ლე­ბა: ჩი­ნეთ­ში ყვე­ლა ჰოს­ტელ­სა და თუ სას­ ტუმ­როს არ აქვს ლი­ცენ­ზია უმას­პინ­ძ­ლოს უცხო­ე­ლებს, შე­სა­ბა­მი­სად კარ­გი იქ­ნე­ბა თუ და­ბი­ნა­ვე­ბის სა­კითხს თა­ვი­დან­ვე მო­აგ­ვა­რებთ.

მოგ­ზა­უ­რო­ბა შერ­ჩე­უ­ლი ად­გი­ლე­ბის­კენ სა­მოთხის მთის კა­ რიბ­ჭით (Tianmen shan kou) და­ვიწყეთ. პირ­ვე­ლი შთა­ბეჭ­ დი­ლე­ბა იყო ის, რომ დე­და­მი­წა­ზე თა­ვი აღარ გვე­გო­ნა. მთის წვერ­ზე მსოფ­ლი­ო­ში ერ­თ­-ერთ უგ­რ­ძეს სა­ბა­გი­როს აჰ­ყავ­ხართ, ხო­ლო სა­ბა­გი­როს სა­დე­ნე­ბის გას­წ­ვ­რივ კუნ­ძუ­ლე­ბი­ვით ამოწ­ ვე­რი­ლია კვარ­ცი­სა და ქვი­შა-­ქ­ვე­ბის უზარ­მა­ზა­რი სვე­ტე­ბი. იქ­ მ­ნე­ბა წა­მი­ე­რი მო­ლო­დი­ნი, რომ გვერ­დით უნ­და ჩა­გიფ­რი­ნოს გაწ­ვ­რ­თ­ნილ­მა პტე­რო­დაქ­ტილ­მა, რო­მელ­ზეც პან­დო­რე­ლი ზის.

86 VOYAGER 25/2022

სა­ბა­გი­რო­თი ზე­მო სვლა ნა­ხე­ვარ სა­ათ­ზე მეტ­ხანს გრძელ­დე­ბა, რაც ბევ­რი­ცაა ად­რე­ნა­ლი­ნის მი­სა­ღე­ბად. არც თუ ისე იშ­ვი­ა­თია ნის­ლი და ქა­რი, რაც შეგ­რ­ძ­ნე­ბებს კი­დევ უფ­რო ამ­ძაფ­რებს. ნის­ ლის გა­მო რამ­დე­ნი­მე ასე­უ­ლი მეტ­რის იქით ხილ­ვა­დო­ბა წყდე­ბა და აბ­სო­ლუ­ტურ მის­ტი­კა­ში შე­დი­ხარ. სა­ბა­გი­რო გზის დას­რუ­ლე­ ბის შემ­დეგ სა­მოთხის კა­რიბ­ჭის (tianmen shan kou) თავ­ზე ექ­ ცე­ვით. მთებ­ზე ჩი­ტის ბუ­დე­სა­ვით შე­ფე­ნი­ლია მი­ნი­სა და რკი­ნის კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­ე­ბით შექ­მ­ნი­ლი ბი­ლი­კი. თუ სი­მაღ­ლის გე­ში­ნი­ათ, ად­რე­ნა­ლი­ნი არც აქ მო­გაკ­ლ­დე­ბათ. რამ­დე­ნი­მე კი­ლო­მეტ­რი­ ა­ნი ბი­ლი­კის გავ­ლის შემ­დეგ მი­წის­ქ­ვე­შა ეს­კა­ლა­ტო­რით სა­ მოთხის კა­რიბ­ჭის ძირ­ში გა­მო­დი­ხართ. სა­მოთხის კა­რიბ­ჭე ტუ­რის­ტე­ბის შე­საქ­მ­ნე­ლად მო­გო­ნი­ლი სა­ ხელ­წო­დე­ბა არ არის. წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, მთებ­ში სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ძლი­ერ­მა ქარ­მა გა­ა­ჩი­ნა უზარ­მა­ზა­რი პორ­ტა­ლი, ისე­თი დი­დი, სამ­ხედ­რო სა­ვარ­ჯი­შო თვით­მ­ფ­რი­ნა­ვე­ბიც კი ეტე­ ვა შიგ­ნით. შეგ­რ­ძ­ნე­ბებს ამ­ძაფ­რებს ნის­ლიც, რო­მე­ლიც გაგ­რ­ძ­ ნო­ბი­ნებთ, რომ თუ სა­მოთხის კა­რიბ­ჭე­ში გა­ივ­ლი, სადღაც სხვა გა­ლაქ­ტი­კა­ში მოხ­ვ­დე­ბი.

87 VOYAGER 25/2022

ჩინეთი

WULINGUAN SCENIC AREA ულინ­კუ­ა­ნის ხე­დე­ბი

შემ­დე­გი გა­ჩე­რე­ბა პლა­ნე­ტა პან­დო­რა. ქა­ლა­ქი­დან ეროვ­ნუ­ ლი პარ­კის შე­სას­ვ­ლე­ლამ­დე ავ­ტო­ბუ­სე­ბი და­დი­ან, ყვე­ლა­ფე­რი და­სუ­რა­თე­ბუ­ლი­ა. პარკს რამ­დე­ნი­მე შე­სას­ვ­ლე­ლი აქვს, დი­დი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა არ აქვს, რო­მელს აირ­ჩევთ. პირ­ვე­ლი გა­მოწ­ვე­ვა ად­გი­ლობ­რივ მა­ი­მუ­ნებ­თან შეხ­ვედ­რა­ა, ისი­ნი ისე და­ა­ბი­ჯე­ბენ პარ­კის შე­სას­ვ­ლელ­თან, ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ის თა­ნამ­შ­რომ­ლე­ბი გე­გო­ნე­ბათ. ზო­გა­დად, მა­ი­მუ­ნე­ბი აგ­რე­სი­უ­ლე­ ბი არ არი­ან, თუმ­ცა არც თუ იშ­ვი­ა­თად, ქურ­დ­ბა­ცა­ცო­ბენ, ამი­ტომ ტე­ლე­ფონს, ქუდს, სათ­ვა­ლე­სა და სა­ფუ­ლეს ყუ­რადღე­ბით უნ­და მო­ექ­ცეთ. ულინ­კუ­ა­ნის ხე­დე­ბის სა­ნა­ხა­ვად რამ­დე­ნი­მე კი­ლო­მეტ­რის გავ­ ლა გი­წევთ, ამი­ტომ სპორ­ტუ­ლად ჩაც­მა სა­სურ­ვე­ლი­ა. ამას­თან ერ­თად კარ­გი იქ­ნე­ბა საწ­ვი­მარს ან ქოლ­გა­საც თუ იქო­ნი­ებთ, რად­გან დღე­ში რამ­დენ­ჯერ­მე წა­მოწ­ვიმს ხოლ­მე. ულინ­კუ­ა­ნის ხე­დე­ბი სავ­სეა ათე­უ­ლო­ბით სხვა­დას­ხ­ვა ზო­მის სვე­ტით, რო­ მ­ლებიც ქვი­შა-­ქ­ვე­ბის ტყე­ებს მო­გა­გო­ნებთ. ძა­ლი­ან რთუ­ლია ვერ­ბა­ლუ­რად იმ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბის აღ­წე­რა, რა­საც ად­გილ­ზე იღებ, ამი­ტომ და­ე­ლო­დეთ პან­დე­მი­ის შემ­სუ­ბუ­ქე­ბას და აუცი­ ლებ­ლად მო­ი­ნა­ხუ­ლეთ ეს ად­გი­ლე­ბი.

88 VOYAGER 25/2022

89 VOYAGER 25/2022

ჩინეთი

პა­ი­ლონ­გის ლიფ­ტი ლიფ­ტის სიგ­რ­ძე 1000 ფუტ­ზე მე­ტი­ა, მას ერ­თ­დ­რო­უ­ლად 50 ადა­მი­ა­ნის გა­დაყ­ვა­ნა შე­უძ­ლი­ა.

ZHANGJIAJIE GRAND CANYON GLASS BRIDGE

მსოფ­ლი­ო­ში ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე დი­დი მი­ნის ხი­დი

დი­დი კა­ნი­ო­ნის მი­ნის ხი­დი სიგ­რ­ძე­ში 400 მეტ­რამ­დე­ა, ხო­ლო სი­გა­ნე­ში 6 მეტ­რამ­დე. მი­ნის ხი­დის ქვეშ ასე­უ­ლო­ბით მეტ­რი იშ­ ლე­ბა და სივ­რ­ცის მოყ­ვა­რულ­თათ­ვის მძაფ­რი შეგ­რ­ძ­ნე­ბე­ბის უშ­ რე­ტი წყა­რო­ა.

90 VOYAGER 25/2022

თა­ვი 2.

ში­და მონ­ღო­ლე­თის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი ოლ­ქი (INNERMONGOLIA) მონ­ღო­ლე­თის ხსე­ნე­ბი­სას ყვე­ლას მონ­ღო­ლე­თის რეს­პუბ­ლი­ კა ახ­სენ­დე­ბა, თუმ­ცა, არ­სე­ბობს მე­ო­რე მონ­ღო­ლე­თიც, რო­ მე­ლიც ჩი­ნე­თის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე მდე­ბა­რე­ობს და ავ­ტო­ნო­მი­ის სტა­ტუ­სი აქვს. ში­და მონ­ღო­ლე­თის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი ოლ­ქი არც ისე გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი პრო­ვინ­ცი­ა­ა, ამას­თან ერ­თად უდაბ­ნო­სა და თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის მოყ­ვა­რულ­თათ­ვის მშვე­ნი­ე­რი ად­გი­ლია სა­მოგ­ზა­უ­როდ. ჩი­ნეთ­ში ყოფ­ნი­სას, რო­გორც წე­სი, არას­დ­როს ვირ­ჩევ­დი ად­გი­ლობ­რივ ტუ­რებს, ენის ცოდ­ნის გა­მო და­მო­უ­კი­ დებ­ლად მოგ­ზა­უ­რო­ბას ვარ­ჩევ­დი, თუმ­ცა, ში­და მონ­ღო­ლე­თი სპე­ცი­ფი­კუ­რი­ა. ათე­უ­ლო­ბით კი­ლო­მეტ­რ­ზე უნ­და შეხ­ვი­დე კუ­ბუ­ ცის უდაბ­ნო­სა და სტე­პებ­ში, ამი­ტომ სჯობს ტუ­რის­ტულ ჯგუფ­თან ერ­თად წახ­ვი­დე, და­მო­უ­კი­დებ­ლად გაც­ლე­ბით ძვი­რი ჯდე­ბა. კუ­ბუ­ცის უდაბ­ნოს­კენ (KUBUQI DESERT) კუ­ბუ­ცის უდაბ­ნო ჩი­ნე­თის ორ უდი­დეს უდაბ­ნოს­თან (გობისა და ტაკ­ლა-­მა­კა­ნის) შე­და­რე­ბით მცი­რე­ა, თუმ­ცა საკ­მა­რი­სია იმ შეგ­ რ­ძ­ნე­ბე­ბის მი­სა­ღე­ბად, რაც უდაბ­ნოს მო­აქვს. კუ­ბუ­ცი ორ­დო­სის ქვა­ბულ­ში მდე­ბა­რე­ობს და ში­და მონ­ღო­ლე­ თის ავ­ტო­ნო­მი­ურ ოლქს ეკუთ­ვ­ნის. ჩვენ პე­კი­ნი­დან წა­ვე­დით, მგზავ­რო­ბას ჩქა­როს­ნულ მა­გის­ტ­რალ­ზე და­ახ­ლო­ე­ბით 7-8 სა­ ათს მო­ვუნ­დით. თუ შო­რე­უ­ლი რე­გი­ო­ნი­დან მო­დი­ხართ, მა­ტა­ რე­ბე­ლი ან თვით­მ­ფ­რი­ნა­ვი სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბა­ა. პირ­ვე­ლი გა­ჩე­რე­ბა ოლ­ქის ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ულ ნა­წილში, „ხო­ ხოტში“ (Hohhot) გვქონ­და. ქა­ლა­ქი ტი­პურ ჩი­ნურ და­სახ­ლე­ბას მო­გა­გო­ნებთ, რამ­დე­ნი­მე გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით.

91 VOYAGER 25/2022

ჩინეთი

ხალ­ხი შე­და­რე­ბით ხალ­ვა­თა­დაა ქუ­ჩებ­ში (რაც ჩი­ნეთ­ში არც თუ ისე ხში­რად ხდე­ბა) და ქუ­ჩებ­ში იეროგ­ლი­ფებ­თან ერ­თად ტრა­დი­ცი­უ­ლი მონ­ღო­ლუ­რი დამ­წერ­ლო­ბაც გვხდე­ბა. ქა­ლაქ­ში საკ­ვე­ბად შევ­ჩერ­დით, აზი­უ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლო საკ­მა­ოდ გემ­რი­ ე­ლი­ა, თუმ­ცა, ხო­ხოტ­ში უც­ნა­ურ მიქსს გა­და­ვაწყ­დით მონ­ღო­ ლუ­რი­სა და ჩი­ნუ­რის. კა­ხუ­რი ხაშ­ლა­მის მსგავ­სი ხორ­ცე­უ­ლო­ ბა, ძი­რი­თა­დად ცი­ვი კერ­ძე­ბი. სამ­ზა­რე­უ­ლომ არ მოგ­ვ­ხიბ­ლა, ამი­ტომ შე­ვე­ცა­დეთ, სწრა­ფი კვე­ბის ობი­ექ­ტის მსგავ­სი ად­გი­ ლე­ბი მოგ­ვე­ძებ­ნა და სუ­ლი მოგ­ვეთ­ქ­ვა. ხო­ხო­ტი­დან გე­ზი კუ­ბუ­ცის უდაბ­ნოს­კენ ავი­ღეთ. უდაბ­ნო მრა­ ვალ­ფე­რო­ვა­ნი­ა, იქ გვხვდე­ბა, რო­გორც სტე­პე­ბი, ასე­ვე, ქვი­ში­ა­ ნი გო­რე­ბი. ჩვე­ნი პირ­ვე­ლი გა­ჩე­რე­ბა სტე­პე­ბი და იურ­ტე­ბი იყო. იურ­ტე­ბი, რა თქმა უნ­და, გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლია ტრა­დი­ცი­უ­ლი მე­თო­ დით შექ­მ­ნი­ლის­გან. სტეპ­ში სა­ღა­მო­ო­ბით ტემ­პე­რა­ტუ­რა ძა­ლი­ ან ეცე­მა, შე­სა­ბა­მი­სად, იურ­ტა­ში გათ­ბო­ბაც არის, ოღონდ გვი­ან ღა­მით ეკო­ნო­მი­ის­თ­ვის შუ­ქი ირ­თ­ვე­ბა.

ქვი­შის გო­რა­კე­ბის­კენ სტე­პე­ბის შემ­დეგ კუ­ბუ­ცის უდაბ­ნო­ში უფ­რო ღრმად შე­ვე­დით, ინ­ფ­რას­ტ­რუქ­ტუ­რა საკ­მა­ოდ კარ­გია და ას­ფალ­ტის გზა­ზე გა­ და­ად­გი­ლე­ბის პრობ­ლე­მა არ შეგ­ვ­ქ­მ­ნი­ა. და­ახ­ლო­ე­ბით ორ­სა­ ა­თი­ა­ნი მგზავ­რო­ბის შემ­დეგ მი­ვა­დე­ქით ქვი­ში­ან გო­რებს, სა­დაც გზის გაგ­რ­ძე­ლე­ბის რამ­დე­ნი­მე ვერ­სია არ­სე­ბობ­და: აქ­ლე­მე­ბით, კვად­რო­ციკ­ლე­ბით, ფე­ხით ან ქვი­შა­მავ­ლე­ბით. ეს ტუ­რის­ტუ­ლი ხა­ფან­გე­ბი­ა, თუმ­ცა — სა­სი­ა­მოვ­ნო ხა­ფან­გე­ბი. აზი­უ­რი აქ­ლე­მე­ბი, ორ­კუ­ზი­ა­ნე­ბი, საკ­მა­ოდ თვი­ნი­ე­რი და ფა­ფუ­კი არ­სე­ბე­ბი არი­ან. ყვე­ლამ ჩვე­ნი აქ­ლე­მი ავირ­ჩი­ეთ და ჩა­ვე­ბით ქა­რა­ვან­ში. ქა­რა­ ვა­ნი დინ­ჯად მი­ა­ბი­ჯებ­და უდაბ­ნო­ში, სა­დაც ჩა­მა­ვა­ლი მზე გან­ სა­კუთ­რე­ბუ­ლად ლა­მაზ პე­ი­ზაჟს ქმნი­და. აქ­ლე­მე­ბის მო­ნაკ­ვე­ თე­ბის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ კვად­რო­ციკ­ლებ­ზე გადავედით და ტემ­პ­მაც და აზარ­ტ­მაც იმა­ტა. ბო­ლოს­კენ კი გა­დავ­ს­ხე­დით რა­ღაც უც­ნა­ურ ქვი­შა­მა­ვალ­ზე, რო­მე­ლიც წი­ნა ცხოვ­რე­ბა­ში სამ­ხედ­რო მან­ქა­ნა უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო, თუმ­ცა, ახ­ლა ტუ­რის­ტებს ემ­სა­ხუ­რე­ ბო­და. უკა­ნა გზა­ზე ისევ ხო­ხოტ­ში გავ­ჩერ­დით, სა­დაც უზარ­მა­ზა­რი მუ­ ზე­უ­მი მო­ვი­ნა­ხუ­ლეთ. მუ­ზე­უმ­ში ის­ტო­რი­ულ არ­ტე­ფაქ­ტებ­თან ერ­თად იყო პა­ლე­ონ­ტო­ლო­გი­უ­რი მა­სა­ლე­ბი და იურუ­ლი პე­რი­ ო­დის პარ­კის ექ­ს­პო­ზი­ცი­ე­ბი. ში­და მონ­ღო­ლეთ­მა თა­ვი კარ­გად დაგ­ვა­მახ­სოვ­რა, ერ­თა­დერ­თი პრობ­ლე­მა სამ­ზა­რე­უ­ლო იყო _ იქა­ურ საჭ­მელს ვე­რაფ­რით მი­ვეჩ­ვი­ეთ.

© ფოტო: შაკო ჩიხლაძე

სტეპ­ში და­ბა­ნა­კე­ბის შემ­დეგ ჯი­პე­ბით ცხე­ნე­ბის რე­მამ­დე ავე­ დით, მონ­ღო­ლუ­რი ცხე­ნი ტა­ნად ძა­ლი­ან პა­ტა­რა და ბალ­ნი­ა­ ნი­ა. თუმ­ცა ამ სა­ოც­რად ღო­ნი­ერ­მა არ­სე­ბებ­მა თით­ქ­მის მთლი­ ა­ნი ევ­რა­ზია გა­და­ი­ა­რეს და და­იპყ­რეს. ვი­საც ის­ტო­რია უყ­ვარს, მის­თ­ვის მონ­ღო­ლურ ცხე­ნებ­ზე ჯი­რი­თი ერ­თი სი­ა­მოვ­ნე­ბა­ა, მით უფ­რო, რომ რე­მა­ში რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი ცხე­ნი შე­დის. უცებ ცხე­ნე­ბი­ა­ნად მხედ­რე­ბით და უმ­ხედ­როდ სტეპ­ში იჭ­რე­ბი, შენ­თან ერ­თად 40-50 ცხე­ნი მო­გე­ლავს, მო­მენ­ტებ­ში თა­ვი ჩინ­ გიზ ხა­ნის თა­ნა­მებ­რ­ძო­ლი გგო­ნია და სადღაც მდი­ნა­რე ონო­ რის ნა­პი­რებ­თან მო­წი­ნა­აღ­მ­დე­გე ტო­მებს ებ­რ­ძ­ვი. ცხე­ნე­ბის ტუ­რის შემ­დეგ ბა­ნაკ­ში დავ­ბ­რუნ­დით. მას­პინ­ძ­ლებს უზარ­მა­ზა­ რი კო­ცო­ნი და­ენ­თოთ და ირ­გ­ვ­ლივ წარ­მოდ­გე­ნა იმარ­თე­ბო­ და, ძა­ლი­ან ვე­ლო­დი მონ­ღო­ლუ­რი ხორ­ხის სიმ­ღე­რე­ბის მოს­ მე­ნას, თუმ­ცა, ამ მხრივ გაწ­ბი­ლე­ბუ­ლი დავ­რ­ჩი. სა­მა­გი­ე­როდ,

სტეპ­ში ვნა­ხე ცა, რო­გო­რიც პლა­ნე­ტის არც ერთ ნა­წილ­ში არ მი­ნა­ხავს. ასე გარ­კ­ვე­ვით თა­ნა­ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვე­დე­ბი სხვა­გან არ­ სად ჩან­და. სტე­პის ქა­რი, სიმ­შ­ვი­დე, ცხე­ნე­ბის ფრუ­ტუ­ნი, ჩი­ნე­ თის­თ­ვის უჩ­ვე­უ­ლო სიწყ­ნა­რე, ერ­თი სიტყ­ვით სტე­პის პირ­ვე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბი მომ­ნუს­ხ­ვე­ლი იყო.

92 VOYAGER 25/2022

ჩრდი­ლო აღ­მო­სავ­ლე­თის­კენ _ ციმ­ბი­რულ ვეფხ­ვებ­თან და ყი­ნუ­ლის სა­სახ­ლე­ებ­ში ჩვე­ნი შემ­დე­გი გა­ჩე­რე­ბა ხე­ი­ლონ­გ­ძი­ან­გის (Heilongjiang) პრო­ ვინ­ცი­ა­ში იყო. პრო­ვინ­ცია ჩი­ნე­თის უკი­დუ­რეს ჩრდი­ლო­-აღ­ მო­სავ­ლე­თით მდე­ბა­რე­ობს. შე­სა­ბა­მი­სად დამ­სა­ხუ­რე­ბუ­ლად ატა­რებს ჩი­ნე­თის ციმ­ბი­რის სტა­ტუსს. მან­ძი­ლის სი­შო­რის გა­მო, ტრან­ს­პორ­ტი­რე­ბის­თ­ვის თვით­მ­ფ­რი­ნა­ვი ავირ­ჩი­ეთ. ხარ­პი­ნი (Harbin) სა­ინ­ტე­რე­სო ის­ტო­რი­ის მქო­ნე ქა­ლა­ქი­ა, მის შე­სა­ხებ წი­ ნა ნო­მერ­ში გი­ამ­ბობ­დით. ის რუ­სე­თის იმ­პე­რი­ა­ში მცხოვ­რებ­მა ვაჭ­რებ­მა, კო­მერ­სან­ტებ­მა, პა­ტიმ­რებ­მა და კი­დევ ათა­სი ჯუ­რის ხალ­ხ­მა და­ა­არ­სა და ცნო­ბი­ლია ჰექ­ტ­რებ­ზე გა­და­ჭი­მუ­ლი ყი­ნუ­ ლის სა­სახ­ლე­ე­ბით. და­ბა­ლი ტემ­პე­რა­ტუ­რის გა­მო, ქა­ლაქ­თან არ­სე­ბუ­ლი მდი­ნა­რე­ე­ბი თვეობით იყი­ნე­ბა. ამი­ტომ ზამ­თარ­ში მდი­ნა­რეც თავ­შექ­ცე­ვი­სა და თავ­ზე­ხე­ლა­ღე­ბუ­ლი გარ­თო­ბის არე­ა­ლი ხდე­ბა. აქ შე­იძ­ლე­ბა გა­ ყი­ნულ წყლებ­ზე თხი­ლა­მუ­რე­ბით კი­ლო­მეტ­რებ­ზე ის­რი­ა­ლო, ჯი­ პებ­ზე გა­მობ­მულ­მა გა­ყი­ნუ­ლი ტბე­ბი და მდი­ნა­რე­ე­ბი გა­და­სე­რო. ზამ­თ­რის სპორ­ტუ­ლი აქ­ტი­ვო­ბე­ბის შემ­დეგ კი ერ­თ­-ერთ უდი­დეს ნაკ­რ­ძალ­ში შე­ა­ბი­ჯოთ ციმ­ბი­რულ ვეფხ­ვებ­თან ახ­ლოს ჩავ­ლის იმე­დით. ციმ­ბი­რუ­ლი ვეფხ­ვე­ბი რუ­სეთ­სა და ჩი­ნეთ­ში გა­და­შე­ნე­ ბის პი­რა­სა­ა. ხარ­პინ­ში კი მათ­თ­ვის უზარ­მა­ზა­რი სივ­რ­ცეა შექ­მ­ნი­ ლი, რო­მე­ლიც ჰექ­ტ­რებ­ზეა გა­და­ჭი­მუ­ლი და ვეფხ­ვებს მეტ­ნაკ­ლე­ ბად უქ­მ­ნის ბუ­ნებ­რი­ვი გა­რე­მოს პი­რო­ბებს.

მორ­ტყ­მულ­მა გა­ვა­ტა­რეთ. ცუდ ხა­სი­ათ­ზე მყო­ფი ვეფხ­ვე­ბი არც მან­ქა­ნე­ბის და­კაწ­ვ­რას ერი­დე­ბი­ან და არც ბორ­ბ­ლე­ბის ღრღნას. სუს­ტი გუ­ლის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნე­ბის­თ­ვის ეს მთლად სა­სი­ა­მოვ­ნო გა­მოც­დი­ლე­ბა არ არის. სურ­ვი­ლი­სა­მებრ შე­გიძ­ლი­ათ საკ­ვე­ ბი შე­ი­ძი­ნოთ და შო­რი მან­ძი­ლი­დან გა­მოკ­ვე­ბოთ მტა­ცებ­ლე­ბი. ერ­თი სიტყ­ვით, თუ ზამ­თ­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩი­ნეთ­ში მოხ­ვ­დე­ ბით, 2-3 დღე სრუ­ლე­ბით საკ­მა­რი­სია ჩრდი­ლო ჩი­ნე­თის მო­სა­ ნა­ხუ­ლებ­ლად და იმ შეგ­რ­ძ­ნე­ბე­ბის მი­სა­ღე­ბად, რა­საც, ალ­ბათ, სხვა­გან ვერ მი­ი­ღებთ. მოგ­ზა­უ­რო­ბა შე­იძ­ლე­ბა ვი­ეტ­ნა­მის საზღ­ ვ­რი­დან ციმ­ბი­რის საზღ­ვ­რამ­დეც და­გეგ­მოთ, შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ ნა­ხა­ო­ბა­თა სპექ­ტ­რიც გა­ა­ფარ­თო­ოთ და ეგ­ზო­ტი­კას და მძაფრ სი­უ­ჟე­ტებს ერ­თ­დ­რო­უ­ლად ეზი­ა­როთ.

ნაკ­რ­ძალ­ში მან­ქა­ნა-­გა­ლი­ე­ბით შე­დი­ხართ, შე­სა­ბა­მი­სად კონ­ ტაქ­ტი ამ უზარ­მა­ზარ კა­ტებ­თან მაქ­სი­მა­ლუ­რად ახ­ლო­ა. ჩვენს შემ­თხ­ვე­ვა­ში ვეფხ­ვე­ბის თა­მა­შე­ბის გა­მო, მან­ქა­ნა რამ­დენ­ჯერ­მე გა­ვა­ჩე­რეთ და 20 წუ­თი 10 უზარ­მა­ზა­რი ვეფხ­ვის მი­ერ ალ­ყა­შე­ 93 VOYAGER 25/2022

სათავგადასავლო ტურიზმი

ვინ არის სამ­თო გამ­ყო­ლი? თ ა­მ არ კ ვი­ნ ი­კ ა­ძ ე

ყვე­ლა­ზე მთა­ვა­რი ამ ეტაპ­ზე არის ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სი — სა­თავ­გა­და­ სავ­ლო ტუ­რიზ­მ­ში კარ­გი გა­ნათ­ლე­ბი­ თა და გა­მოც­დი­ლე­ბით გა­მორ­ჩე­ულ პრო­ფე­სი­ო­ნალ­თა რიცხ­ვის გაზ­რ­და.

მომ­ზა­დე­ბუ­ლია ტუ­რიზ­მის ანა­ლი­ტი­კოს­თან და მკვლე­ვარ­-ეთ­ნო­ლოგ­თან, ია თა­ბა­გარ­თან და სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის სკო­ლის დამ­ფუძ­ნე­ ბელ­თან, და­თო რაქ­ვი­აშ­ვილ­თან სა­უბ­რის მი­ხედ­ვით

და­თო რაქ­ვი­აშ­ვი­ლი: სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მი ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე დი­ნა­მი­კუ­რი ინ­დუს­ტ­რი­ა­ა. მით უმე­ტეს იზ­რ­დე­ბა მი­ სი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა კო­ვი­დის ფონ­ზე, რო­ცა უფ­რო და უფ­რო მე­ტი ადა­მი­ა­ნი მოგ­ზა­უ­რობს მცი­რე ჯგუ­ფებ­ში, ბუ­ნე­ბა­ში. უკ­ვე წლე­ბი­ა, ჩვენ ვცდი­ლობთ, სა­ქარ­თ­ვე­ლო სა­ერ­თა­შო­რი­სო არე­ნა­ზე წარ­ ვად­გი­ნოთ, რო­გორც სა­ო­ცა­რი ბუ­ნე­ბის მქო­ნე ქვე­ყა­ნა, სა­დაც და­უ­ვიწყა­რი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის მოწყო­ბაა შე­საძ­ლე­ბე­ლი. ასე ქვეყ­ნის პო­ზი­ცი­ო­ნი­რე­ბა­ში ბუ­ნე­ბა ხელს ნამ­დ­ვი­ლად გვიწყობს — გვაქვს სხვა­დას­ხ­ვა სირ­თუ­ლის მწვერ­ვა­ლე­ბიც, სწრა­ფი მდი­ ნა­რე­ე­ბიც, ვრცე­ლი და ღრმა ქვა­ბუ­ლე­ბიც… თუმ­ცა, კარ­გი სი­ახ­ლე ისა­ა, რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ასე პო­ზი­ცი­ო­ნი­რე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლი კი­ დევ უფ­რო გამ­ყარ­და — სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სამ­თო გამ­ყოლ­თა ასო­ ცი­ა­ცია (GMGA) სამ­თო გამ­ყოლ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ე­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ფე­დე­რა­ცი­ის (IFMGA) წევ­რი გახ­და და ბუ­ნებ­რი­ვი პო­ტენ­ცი­ა­ლი ახ­ლა უკ­ვე გამ­ყარ­და მე­ო­რე საკ­ვან­ძო კომ­პო­ნენ­ტით, რის გა­რე­ შეც წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია ხა­რის­ხი­ა­ნი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მი. ესაა პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი გამ­ყო­ლი, რო­მელ­საც, სა­ერ­თა­შო­რი­სო ფე­ დე­რა­ცი­ა­ში გა­წევ­რი­ა­ნე­ბის შემ­დეგ, უკ­ვე „საერთაშორისო სამ­თო გამ­ყო­ლის“ სტა­ტუ­სი ენი­ჭე­ბა. სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის სკო­ ლას, რო­მე­ლიც გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს, მთის კუ­რორ­ტე­ბის კომ­პა­ნი­ის და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სამ­თო გამ­ყოლ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის და­ ფუძ­ნე­ბუ­ლი­ა, უკ­ვე ოც­და­ა­თი სა­ერ­თა­შო­რი­სო სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­

ლი კურ­ს­დამ­თავ­რე­ბუ­ლი ჰყავს. უკ­ვე ოც­და­ა­თი­ვე მათ­განს შე­უძ­ ლია ქსელ­ში გა­წევ­რი­ა­ნე­ბულ ნე­ბის­მი­ერ ქვე­ყა­ნა­ში იმოგ­ზა­უ­როს თა­ვის ქარ­თ­ველ ჯგუფ­თან ერ­თად, ასე­ვე, მი­ი­ღოს მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა სა­ერ­თა­შო­რი­სო სე­მი­ნა­რებ­ში, აიმაღ­ლოს კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ა, უკან სულ სხვა პრო­ფე­სი­უ­ლი მიღ­წე­ვე­ბი­თა და გა­მოც­დი­ლე­ბით დაბ­ რუნ­დეს. ია თა­ბა­გა­რი: ეს ახა­ლი მო­ცე­მუ­ლო­ბა საქ­მეს უად­ვი­ლებს ბიზ­ნეს­ საც. დი­დი კომ­პა­ნი­ე­ბი ნელ­-­ნე­ლა აღარ იგ­რ­ძ­ნო­ბენ იმის სა­ჭი­ რო­ე­ბას, რომ თა­ვი­ან­თი მი­ნი-­ს­კო­ლე­ბი­ვით სას­წავ­ლო ცენ­ტ­რე­ბი მო­აწყონ კომ­პა­ნი­ის შიგ­ნით. ამა­ზე უკ­ვე ჩვე­ნი სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტა­ტუ­სის მქო­ნე სკო­ლა ზრუ­ნავს და ზრუ­ნავს ხა­რის­ხი­ა­ნად. ამი­ ტომ თვი­თონ ბიზ­ნე­სის­თ­ვი­საც ყვე­ლა­ზე მთა­ვა­რი ამ ეტაპ­ზე არის ზუს­ტად ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სი — სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მ­ში კარ­გი გა­ნათ­ლე­ბი­თა და გა­მოც­დი­ლე­ბით გა­მორ­ჩე­ულ პრო­ფე­სი­ ო­ნალ­თა რიცხ­ვის გაზ­რ­და. და­ვით რაქ­ვი­აშ­ვი­ლი: სკო­ლა­ში უკ­ვე გა­ვა­ერ­თი­ა­ნეთ სა­მი მსხვი­ ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბა: სა­დიპ­ლო­მო პროგ­რა­მე­ბი, მოკ­ლე­ვა­დი­ა­ნი სა­სერ­ტი­ფი­კა­ტო პროგ­რა­მე­ბი და სკო­ლის ასა­კის მოს­წავ­ლე­ე­ბის­ თ­ვის პრო­ფე­სი­ულ გა­ნათ­ლე­ბა­ში შე­სას­ვ­ლე­ლი მო­სამ­ზა­დე­ბე­ლი კურ­სე­ბი. თი­თო­ე­ულ ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბას სჭირ­დე­ბა ძლი­ე­რი ენერ­ გე­ტი­კი­სა და მო­ტი­ვა­ცი­ის მქო­ნე, მცოდ­ნე და უში­შა­რი ლი­დე­რე­ბი, ვინც პი­რა­დი მა­გა­ლი­თით და სწო­რი კო­მუ­ნი­კა­ცი­ით და­ა­ინ­ტე­რე­ სებს და მო­ი­ზი­დავს ახალ­გაზ­რ­და თა­ო­ბას ამ აქ­ტი­ვო­ბე­ბის­თ­ვის. სა­ჭი­როა რე­გი­ო­ნებ­ში სი­ა­რუ­ლი, ახ­ს­ნა იმი­სა, თუ რას ნიშ­ნავს სამ­თო გამ­ყო­ლი, რას ნიშ­ნავს სა­ერ­თა­შო­რი­სო სერ­ტი­ფი­კა­ტი და

94 VOYAGER 25/2022

ხა­რის­ხი­ა­ნი გა­ნათ­ლე­ბით მი­ღე­ბუ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის პო­ტენ­ცი­ა­ ლი; და­ინ­ტე­რე­სე­ბა ისე, რომ თა­ვად გა­უჩ­ნ­დეთ ამ საქ­მის სიყ­ვა­ რუ­ლი — და­ი­ნა­ხონ, რომ შე­უძ­ლი­ათ, საყ­ვა­რე­ლი საქ­მე თა­ვი­ანთ სოფ­ლებ­ში, და­ბებ­ში და ქა­ლა­ქებ­შიც ჰქონ­დეთ. გამ­ყო­ლის საქ­ მი­ა­ნო­ბა, მა­ღა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გარ­და, კულ­ტუ­რულ და სო­ცი­ა­ლურ ინ­ტეგ­რა­ცი­ა­საც უწყობს ხელს. სხვა­დას­ხ­ვა ქვეყ­ ნის, ერის, კულ­ტუ­რის, ტრა­დი­ცი­ის ადა­მი­ა­ნებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა ამ­დიდ­რებს და აფარ­თო­ებს ახალ­გაზ­რ­და ადა­მი­ა­ნე­ბის მსოფ­ლ­ ხედ­ვას. გამ­ყო­ლო­ბა პი­როვ­ნუ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, უაღ­რე­სად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან უნა­რებს სძენს ადა­მი­ანს — რის­კე­ბის მარ­თ­ვას, ლო­ჯის­ტი­კას, სხვა ადა­მი­ა­ნებ­ზე და ბუ­ნე­ბა­ზე ზრუნ­ვას ას­წავ­ლის მას. ას­წავ­ლის, რომ უსაფ­რ­თხო­ე­ბაა უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ ვა­ნე­სი. ეს უნარ­-­ჩ­ვე­ვე­ბი ადა­მი­ანს გა­მო­ად­გე­ბა ყვე­ლა­ფერ­ში — ბიზ­ნეს­ში, სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ თუ პო­ლი­ტი­კურ აქ­ტი­ვო­ბებ­ში და ა.შ. ამ სფე­როს 30-წლიანი ის­ტო­რია გვაძ­ლევს იმის ფუ­ფუ­ნე­ბას, რომ თვალ­ნათ­ლივ და­ვი­ნა­ხოთ, რო­გო­რი ზე­გავ­ლე­ნა აქვს ადა­მი­ა­ნებ­ ზე სა­თავ­გა­და­სავ­ლო აქ­ტი­ვო­ბებ­ში ჩარ­თ­ვას — ათო­ბით წარ­მა­ ტე­ბუ­ლი ახალ­გაზ­რ­და უდი­დე­სი მო­ტი­ვა­ტო­რი­ა. სხვა­თა შო­რის, ამ მხრივ, ძა­ლი­ან კარ­გად მი­დის საქ­მე სვა­ნეთ­ში. ცოტ­-­ცო­ტა ინ­ვეს­ ტი­ცი­ას თა­ვად­ვე დე­ბენ თა­ვი­ანთ კუთხე­ში, შე­სა­ბა­მი­სად, ახა­ლი თა­ო­ბის ახალ­გაზ­რ­დე­ბიც უკ­ვე ჩვე­უ­ლებ­რივ ხდე­ბი­ან თხი­ლა­მუ­ რე­ბის ინ­ს­ტ­რუქ­ტო­რე­ბი, მაშ­ვე­ლე­ბი, სამ­თო გამ­ყო­ლე­ბი, მუ­შა­ო­ ბენ სა­ბა­გი­რო­ებ­ზე. ეს პრო­ცე­სი უნ­და გახ­დეს მა­სობ­რი­ვად გა­დამ­ დე­ბი რე­გი­ო­ნე­ბის­თ­ვის. ია თა­ბა­გა­რი: ჩვენ ვე­ლო­დე­ბით პოს­ტ­კო­ვი­დურ ტუ­რიზმს, რო­ მე­ლიც, სა­ვა­რა­უ­დოდ, მყა­რად დად­გე­ბა ფეხ­ზე და ეს ნა­კა­დი, რო­მე­ლიც სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის სკო­ლამ აღ­ზარ­და, სულ და­კა­ვე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა. ამი­ტომ მგო­ნი­ა, რომ ჩვენ უფ­რო სხვა რე­ ა­ლო­ბით შე­ვალთ 2022-23 წლე­ბის სე­ზონ­ში. უნ­და ვთქვათ ისიც, რომ თვი­თონ ტუ­რის­ტუ­ლი პრო­დუქ­ტიც შე­იც­ვა­ლა — იმ­გ­ვარ რა­

ეს პრო­ექ­ტი უნი­კა­ლუ­რი შე­საძ­ლებ­ ლო­ბა იქ­ნე­ბა იმ ახალ­გაზ­რდ ­ ა თა­ო­ბის პრო­ფე­სი­უ­ლი და პი­როვ­ნუ­ლი გან­ვი­თა­ რე­ბის­თ­ვის, რო­მე­ლიც სა­თავ­გა­და­სავ­ ლო ტუ­რიზ­მ­ში ჩარ­თულ რე­გი­ო­ნებ­ში ცხოვ­რო­ბენ.

ღა­ცებს ეძე­ბენ და ათ­ვა­ლი­ე­რე­ბენ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, რა­ზეც მა­ნამ­ დე არ იყო მოთხოვ­ნა — უნი­კა­ლუ­რი შე­ნო­ბა თბი­ლი­სის ზღვა­ზე, ძვე­ლი მო­ზა­ი­კე­ბი, სა­ბა­გი­რო­თი ას­ვ­ლა რო­მე­ლი­ღაც ნაკ­ლე­ბად ცნო­ბილ მთა­ზე და თვალ­წარ­მ­ტა­ცი ხე­დით ტკბო­ბა. უკ­ვე იზ­რ­დე­ბა მოთხოვ­ნა რე­გი­ო­ნებ­ზე, სა­დაც ეგუ­ლე­ბათ კა­ნი­ო­ნე­ბი, სა­ლაშ­ქ­რო ბი­ლი­კე­ბი, სათხი­ლა­მუ­რო ტრა­სე­ბი, არა მხო­ლოდ დი­დი, არა­ მედ პა­ტა­რა, კომ­ფორ­ტუ­ლი ეთ­ნო-­სას­ტუმ­რო­ე­ბი. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მთე­ბის ფო­ტო­ე­ბი, ბლოგ­-­პოს­ტე­ბი მათ­ზე, რაც ბო­ლო პე­რი­ოდ­ში ჩნდე­ბა სხვა­დას­ხ­ვა სო­ცი­ა­ლურ ქსელ­ში, ამ მას­შ­ტა­ბით მა­ნამ­დე არ ყო­ფი­ლა. თეთ­ნულ­დ­ზე ამ­დენ ხალხს არას­დ­როს უვ­ლი­ა, ოქ­ ტომ­ბერ­ში, ნო­ემ­ბერ­შიც და­დი­ან თრე­ქინგ ტუ­რებ­ზე, სათხი­ლა­მუ­ რო სე­ზონ­სა და თავ­გა­და­სავ­ლებს არ აც­დე­ნენ. თვი­თონ ქარ­თ­ვე­ ლებ­მაც და­იწყეს მოგ­ზა­უ­რო­ბა და ეს ძა­ლი­ან დი­დი ცვლი­ლე­ბე­ბი ჩვენს თვალ­წინ ხდე­ბა. რე­გი­ო­ნებ­ში მცხოვ­რე­ბი ახალ­გაზ­რ­დე­ბის და­ინ­ტე­რე­სე­ბა იყო ჩვე­ნი მი­ზა­ნი, რო­ცა კამ­პა­ნია წა­მო­ვიწყეთ და მო­ვუ­წო­დეთ — „გახდი გამ­ყო­ლი“. და­ვით რაქ­ვი­აშ­ვი­ლი: ამ პრო­ექ­ტის კულ­მი­ნა­ცია იქ­ნე­ბა გამ­ ყოლ­თა მა­რა­თო­ნი — სა­თავ­გა­და­სავ­ლო უნა­რე­ბის დე­მონ­ს­ტ­რი­ რე­ბა გო­გო­ნე­ბი­სა და ბი­ჭე­ბის­გან შემ­დ­გა­რი გუნ­დე­ბის მი­ერ. ეს მა­რა­თო­ნი, დე­ვი­ზით „მთა-მთა“, ქარ­თუ­ლი ნო­უ-­ჰაუ გახ­ლავთ. მო­მა­ვალ­ში მსოფ­ლიო უნა­რე­ბის კონ­კურ­ს­ში გვინ­და მი­სი შე­ტა­ნა ცალ­კე დის­ციპ­ლი­ნად. თა­ვად ღო­ნის­ძი­ე­ბა კი ქვე­ყა­ნა­ში სა­თავ­გა­ და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის და პრო­ფე­სი­უ­ლი გა­ნათ­ლე­ბის წარ­მო­სა­ჩე­ ნად ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი მოვ­ლე­ნა იქ­ნე­ბა. ორ­-­სამ წე­ლი­წად­ში ამოქ­მედ­დე­ბა დუ­შე­თის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ტუ­რიზ­მის სკო­ლა-­კამ­პუ­სიც, სა­დაც მეცხ­რე კლა­სის დამ­თავ­რე­ ბის შემ­დეგ სა­მა­სამ­დე ბავშვს ვუ­მას­პინ­ძ­ლებთ რე­გი­ო­ნე­ბი­დან და ინ­ტეგ­რი­რე­ბულ მო­დუ­ლებ­თან ერ­თად შე­ვას­წავ­ლით სა­ თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის და სტუ­მარ­მას­პინ­ძ­ლო­ბის ყვე­ლა­ზე მოთხოვ­ნად პრო­ფე­სი­ულ უნა­რებს. ეს პრო­ექ­ტი უნი­კა­ლუ­რი შე­ საძ­ლებ­ლო­ბა იქ­ნე­ბა იმ ახალ­გაზ­რ­და თა­ო­ბის პრო­ფე­სი­უ­ლი და პი­როვ­ნუ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის­თ­ვის, რო­მე­ლიც სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მ­ში ჩარ­თულ რე­გი­ო­ნებ­ში ცხოვ­რო­ბენ. დღეს ახალ­გაზ­რ­ დე­ბის უმე­ტე­სო­ბას ჯერ კი­დევ ობი­ექ­ტუ­რად არ გა­აჩ­ნია იმ უპერ­ს­ პექ­ტი­ვო­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა, რაც მათ და­სახ­ლე­ბებ­ში იგ­რ­ძ­ნო­ბა — უმუ­შევ­რო­ბა, არაკ­ვა­ლი­ფი­ცი­უ­რი სა­მუ­შა­ოს სა­ძი­ებ­ლად ქა­ლაქ­ში წას­ვ­ლა, და ა.შ. ამ სკო­ლას ექ­ნე­ბა მი­სი­ა, ბავ­შ­ვებს ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა მის­ცეს, გან­ვი­თა­რე­ბის, რე­ა­ლი­ზე­ბის გზა და­ა­ნა­ხოს. წე­ლი­წად­ში სა­მა­სი ბავ­შ­ვის ამ გზა­ზე და­ყე­ნე­ბა, მგო­ნი­ა, რომ უკ­ვე ეროვ­ნუ­ლი მას­შ­ტა­ბის ზე­გავ­ლე­ნას მო­ახ­დენს. სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის სივ­რ­ცე ე. წ. უშენ ზო­ნაა — თავ­გა­ და­სა­ვა­ლი იწყე­ბა იქ, სა­დაც დამ­თავ­რ­და ას­ფალ­ტი­სა თუ ბე­ტო­ნის გზა, სა­ბა­გი­რო, ყვე­ლა­ნა­ი­რი ინ­ფ­რას­ტ­რუქ­ტუ­რა. იქ იწყე­ბა სულ სხვა სამ­ყა­რო, სხვა მას­შ­ტა­ბის, სხვა ეს­თე­ტი­კის, სხვა წე­სე­ბი­თა და პრინ­ცი­პე­ბით. ამ სამ­ყა­როს თა­ვი­სი მას­პინ­ძ­ლე­ბი, მეგ­ზუ­რე­ბი ჰყავს, ისი­ნი გა­ტა­რე­ბენ ბი­ლი­კე­ბით, ვე­ლო­სი­პე­დე­ბით, თო­კე­ბით, ღა­მეს გა­თე­ვი­ნე­ბენ ქო­ხებ­ში, კარ­ვებ­ში, გიყ­ვე­ბი­ან ამ­ბებს და გაც­ ნო­ბენ კულ­ტუ­რულ კონ­ტექსტს. ზრუ­ნა­ვენ საფ­რ­თხის მი­ნი­მი­ზა­ ცი­ა­ზე, სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში უძღ­ვე­ბი­ან სა­მაშ­ვე­ლო ოპე­რა­ ცი­ებს. სა­თავ­გა­და­სავ­ლო სივ­რ­ცე­ში ტუ­რის­ტუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხა­რის­ხი და უსაფ­რ­თხო­ე­ბა სწო­რედ გამ­ყო­ლე­ბის კვა­ლი­ფი­კა­ ცი­ას ეფუძ­ნე­ბა. ქვე­ყა­ნა, რო­მელ­საც სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის გან­ვი­თა­რე­ბის­კენ აქვს სწო­რე­ბა, დგას ამ კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ის მქო­ნე ახალ­გაზ­რ­დებ­ზე — სამ­თო, სა­ფეხ­მავ­ლო, სათხი­ლა­მუ­რო გამ­ ყო­ლებ­ზე, ჯო­მარ­დო­ბის, საცხე­ნოს­ნო და სხვა სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის სპე­ცი­ა­ლის­ტებ­ზე — ყვე­ლა ერ­თად ძა­ლი­ან დი­დი და პერ­ს­პექ­ტი­უ­ლი ძა­ლა­ა.

95 VOYAGER 25/2022

სათხილამურო ტური

96 VOYAGER 25/2022

ჩა­ხედ­ვა თოვ­ლის პრო­ფილ­ში გვან­ც ა ნა­დ ი­ბ ა­ი­ძ ე ნი­კო­ლოზ ფა­ლი­ა­ნი, IFMGA სამ­თო გამ­ყო­ლი: რო­ცა კავ­კა­სი­ო­ ნის შუ­ა­გულ­ში და­ი­ბა­დე­ბი, სხვა­ნა­ი­რად არ გა­მო­ვა, მწვერ­ვალ­ზე უნ­და ახ­ვი­დე. ჯერ პა­ტა­რა მთე­ბით იწყებ და მე­რე დი­დი მწვერ­ ვა­ლე­ბის დაპყ­რო­ბა გინ­დე­ბა. ჩემ­თ­ვი­საც ეს ყვე­ლა­ფე­რი მთა­ში სი­ა­რუ­ლით და­იწყო. სულ პირ­ვე­ლი მწვერ­ვა­ლი ლა­ი­ლა იყო. მა­შინ 14 წლის ვი­ყა­ ვი. მეს­ტი­ა­ში ალ­პი­ნი­ა­და ჩა­ტარ­და. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ცნო­ბი­ლი მთამ­ს­ვ­ლე­ლე­ბი ჩა­მო­ვიდ­ნენ და ახალ­გაზ­რ­დე­ბი მთა­ში მიჰ­ყავ­ დათ. სულ ორ­მოც­და­ა­თი მო­ნა­წი­ლე ვი­ყა­ვით და მათ შო­რის _ მეც, ყვე­ლა­ზე პა­ტა­რა. სახ­ლ­შიც არ მით­ქ­ვამს, სად მივ­დი­ო­დი და მთე­ლი სა­მი დღე იმა­ზე ვფიქ­რობ­დი, რა უნ­და მეთ­ქ­ვა მშობ­ლე­ ბის­თ­ვის უკან დაბ­რუ­ნე­ბი­სას. თუმ­ცა, იმ მთა­ზე ორ­მოც­და­ა­თი მო­ნა­წი­ლი­დან მხო­ლოდ ოცი ავე­დით და მათ შო­რის ერ­თ­-ერ­ თი მეც ვი­ყა­ვი. ღირ­და. ამის მე­რე, ყო­ველ ზაფხულს, რო­ცა სკო­ლი­დან ვთა­ვი­სუფ­ლ­დე­ ბო­დი, ტუ­რის­ტე­ბი მეს­ტი­ის ირ­გ­ვ­ლივ მარ­ტივ მარ­შ­რუ­ტებ­ზე დამ­ ყავ­და. შემ­დეგ უკ­ვე ტუ­რის­ტუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბი მთა­ვა­ზობ­დ­ნენ თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბას. თუმ­ცა, ამ დროს ერ­თი კითხ­ვა ყო­ველ­თ­ვის მა­წუ­ხებ­და _ მომ­წონ­და თუ არა სხვე­ბის და­გეგ­მი­ლი ტუ­რე­ბი?! მე მა­ინც არა­კომ­ფორ­ტუ­ლად ვგრძნობ­დი თავს და რა­ხან ეს რე­ გი­ო­ნი ძა­ლი­ან კარ­გად ვი­ცო­დი, გა­დავ­წყ­ვი­ტე ისე­თი პროგ­რა­მე­ბი შე­მედ­გი­ნა, როგორიც ჩემს ხედ­ვას შე­ე­სა­ბა­მე­ბო­და. ასე დავ­წე­რე პროგ­რა­მე­ბი ზაფხუ­ლის სა­ლაშ­ქ­რო და ზამ­თ­რის გა­უკ­ვა­ლავ­ში სრი­ა­ლის ტუ­რე­ბის­თ­ვის. ამ­დე­ნი წლის შემ­დეგ ეს პროგ­რა­მე­ბი, თით­ქ­მის, უც­ვ­ლე­ლია და დღე­საც ევ­რო­პის რამ­დე­ნი­მე წამ­ყ­ვა­ნი ტუ­რის­ტუ­ლი კომ­პა­ნია თა­ვი­ს მომ­ხ­მა­რებ­ლებ­ზე ჰყი­დის. შემ­დეგ სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის სკო­ლა­ ში სამ­თო გამ­ყო­ლის პრო­ფე­სი­ა­ზე ჩა­ვა­ბა­რე და ახ­ლა უკ­ვე სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­ სო სამ­თო გამ­ყო­ლი ვარ. ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ სტუმ­რე­ბის წაყ­ვა­ნა ნე­ბის­მი­ე­რი სირ­თუ­ლის რე­ ლი­ეფ­ზე შე­მიძ­ლია _ კლდე­ზე, ყი­ნულ­ზე, თოვ­ ლ­ში, თხი­ლა­მუ­რე­ბით სრი­ა­ლი­სას. ბო­ლო წლე­ბია, სტუმ­რე­ბი სულ მთა­ში დამ­ყავს Ski ტუ­რებ­ზე, Heli-Ski ტუ­რებ­ზე. ასე­ვე მწვერ­ ვა­ლებ­ზე _ უშ­ბაზე, თეთ­ნულ­დზე, მყინ­ვარ­წ­ ვე­რზე. პირ­ვე­ლად უშ­ბა­ზე ჩემ მე­გო­ბარ­თან, გი­ორ­გი ნა­ვე­რი­ან­თან ერ­თად წა­ვე­დი. არც ერ­თი არ ვი­ყა­ვით ნამ­ყო­ფი. ერ­თ­-ერ­თი მარ­ შ­რუ­ტი ჩრდი­ლო­ეთ უშ­ბა­ზე გა­დის, რო­მე­ლიც შე­და­რე­ბით იოლი­ა, თუმ­ცა, სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში ისიც ძა­ლი­ან რთუ­ლი­ა. ჩვენ კი გა­დავ­წყ­ვი­ტეთ ხერ­გი­ა­ნის გავ­ლი­ლი გზა აგ­ვერ­ჩი­ა, რომელიც სამ­ხ­რეთ მწვერ­ვალ­ზე გა­დის. თით­ქ­მის სულ კლდო­ვა­ნი რე­ლი­ე­ფი იყო და თო­კე­ბის და­კი­დე­ ბა და ცოც­ვა გვი­წევ­და. ქვა­თაც­ვე­ნა­შიც მოვ­ხ­ვ­ დით და სას­წა­უ­ლებ­რი­ვად გა­დავ­რ­ჩით. უშ­ბი­დან სა­მი­-ოთხი დღის ჩა­მო­სუ­ლი ვი­ყა­ვი, რო­ცა ჩემს ძმას­თან ერ­თად თეთ­ნულ­დ­ზე წა­ვე­დი. მე­რე იყო 97 VOYAGER 25/2022

სათხილამურო ტური

მე­გობ­რებ­თან ერ­თად უშ­ბის მე­ო­რე წვე­რის და­ლაშ­ქ­ვ­რა და ამის შემ­დეგ უკ­ვე უშ­ბა­ზე სტუმ­რე­ბის წაყ­ვა­ნაც და­ვიწყე. ახ­ლა სტუმ­ რებ­თან ერ­თად მყინ­ვარ­წ­ვერ­ზე 13-ჯერ ვარ ასუ­ლი, თეთ­ნულ­დ­ზე 7-ჯერ და უშ­ბა­ზე 5-ჯერ. ევ­რო­პე­ლი სტუმ­რე­ბის­თ­ვის, ვი­საც მთა უყ­ვარს, სვა­ნე­თი და კავ­ კა­სი­ო­ნის მწვერ­ვა­ლე­ბის დაპყ­რო­ბა ოც­ნე­ბის ახ­დე­ნას ჰგავს. და რო­ცა ამ ოც­ნე­ბის ას­რუ­ლე­ბა­ში ვეხ­მა­რე­ბი, მარ­თ­ლა, სა­ო­ცა­რი შეგ­რ­ძ­ნე­ბა მე­უფ­ლე­ბა მეც. მო­დი­ან, გე­ხუ­ტე­ბი­ან და მად­ლო­ბას გიხ­დი­ან, რომ მშვი­დო­ბით ამო­იყ­ვა­ნე. ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო ამ საქ­მე­ში, ალ­ბათ, მა­ინც ის არის ის, რომ აკე­თებ იმას, რაც გიყ­ ვარს და თან სხვა­საც სი­ა­მოვ­ნე­ბას ანი­ჭებ. ამ პრო­ფე­სი­ა­ში ყვე­ ლა­ზე რთუ­ლი უსაფ­რ­თხო­ე­ბა­ა. მთა­ზე, სა­დაც მხო­ლოდ შენ და შე­ნი სტუმ­რე­ბი ხართ, აუცი­ლე­ბე­ლია ყვე­ლა გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა თა­ვის დრო­ზე მი­ი­ღო. თუნ­დაც, სა­ჭი­რო დროს მოტ­რი­ალ­დე და ადა­მი­ა­ნე­ბი სახ­ლ­ში მშვი­დო­ბით და­აბ­რუ­ნო. ამის სწავ­ლა არას­ დ­როს მთავ­რ­დე­ბა იმი­ტომ, რომ მთა­ში ყო­ვე­ლი წას­ვ­ლა ახა­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბა და სირ­თუ­ლე­ა. უსაფ­რ­თხო­ე­ბის­თ­ვი­საა სა­ჭი­რო ის რამ­დე­ნი­მე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი წე­სიც, რო­მე­ლიც ყვე­ლა სამ­თო გამ­ყოლ­მა უნ­და და­იც­ვას. პირ­ ვე­ლი თოვ­ლის მოს­ვ­ლის შემ­დეგ, თოვლს ვჭრი და ვი­ხე­დე­ბი თოვ­ლის პრო­ფილ­ში, თუ რამ­დე­ნი ფე­ნა მო­ვი­და და რო­გო­რაა ეს ფე­ნე­ბი ერ­თ­მა­ნეთ­თან შე­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. ვალ­დე­ბუ­ლი ვარ, ყო­ვე­ლი ახა­ლი თოვ­ლის შემ­დეგ ეს გა­ვა­კე­თო, რად­გან ამით ვხვდე­ბი, მთა­ში რო­გო­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა­ა, რამ­დე­ნად უსაფ­რ­ თხოა წას­ვ­ლა და რა რის­კე­ბი შე­იძ­ლე­ბა იყოს. ესაა მთა­ვა­რი გა­ უკ­ვა­ლავ­ში სრი­ა­ლის დროს. ადა­მი­ა­ნი თუ ზვავ­ში მოჰყ­ვა, მი­სი გა­დარ­ჩე­ნის შან­სი მცი­რე­ა. ისიც ვი­ცით, რო­გორ უნ­და ვი­პო­ვოთ და გა­და­ვარ­ჩი­ნოთ, მაგ­რამ აქამ­დე რომ არ მი­ვი­დეს საქ­მე, სწო­ რედ, ამი­ტო­მაა მსგავ­სი შე­მოწ­მე­ბე­ბი სა­ჭი­რო.

ასე­ვე, ძა­ლი­ან პო­პუ­ლა­რუ­ლია სკი ალ­პი­ნიზ­მი. ეს ჩვე­უ­ლებ­რი­ ვი ალ­პი­ნიზ­მი­ა, იმ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით, რომ მთი­დან თხი­ლა­მუ­რე­ბით ეშ­ვე­ბი. ყვე­ლა­ზე კარ­გი სე­ზო­ნი ამის­თ­ვის გა­ზაფხუ­ლი და ად­ რე ზაფხუ­ლი­ა, მა­ი­სი­-ივ­ნი­სი, რო­ცა მა­ღალ, 4000-5000 მეტ­რი­ან მთებ­ზე ისევ თოვს. ზამ­თარ­ში რო­ცა თოვს, ეს ქე­დე­ბი და მწვერ­ ვა­ლე­ბი გა­­ყი­ნუ­ლი­ა, რად­გან ტემ­პე­რა­ტუ­რა იმ­დე­ნად და­ბა­ლი­ა, რომ თოვ­ლი ზე­და­პირს არ ეკა­რე­ბა. რო­ცა გა­თ­ბე­ბა, თოვ­ლის ფე­ნე­ბი ერ­თ­მა­ნეთს კარ­გად ეწე­ბე­ბა და თოვ­ლიც ჩერ­დე­ბა, რომ ის­რი­ა­ლო. ასე­ვე არის Heli-ski-ც. ამ დროს ვერ­ტ­მ­ფ­რენს ავ­ყა­ვართ ისეთ ად­ გი­ლებ­ში, სა­დაც ფე­ხით ას­ვ­ლა ძნე­ლია და შე­საძ­ლო­ა, იქ არც არა­ ვინ იყოს ნამ­ყო­ფი და შემ­დეგ იქი­დან თხი­ლა­მუ­რე­ბით ვეშ­ვე­ბით. თუმ­ცა, Ski ტურს ყო­ველ­თ­ვის კუ­რორ­ტ­ზე სრი­ა­ლით ვიწყებ, რომ ვნა­ხო, ვინ რო­გორ სრი­ა­ლებს და ვის რა შე­უძ­ლი­ა. იქ თუ და­ვი­ნა­ ხავ, რომ არ შე­უძ­ლი­ათ, აუცი­ლებ­ლად ვცვლი გეგ­მას და მათ შე­ საძ­ლებ­ლო­ბას ვარ­გებ პროგ­რა­მას.

ამ­ჟა­მად სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ოც­და­ა­თი სა­ერ­თა­შო­რი­სო სამ­თო გამ­ყო­ლი ჰყავს და აუცი­ლე­ბე­ლი­ა, რომ ეს რიცხ­ვი გა­ი­ზარ­დოს. ეს ქვეყ­ნის მი­მართ ნდო­ბას ზრდის. ევ­რო­პა­ში არა­ვინ გაჰ­ყ­ვე­ბა არა­სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბულ სამ­თო გამ­ყოლს, რად­გან ის, ვინც მათ გვერ­დით იქ­ნე­ბა, პრო­ფე­სი­ ო­ნა­ლი უნ­და იყოს.

98 VOYAGER 25/2022

კლდეზე ცოცვა

განტოლება კლდეზე თ ა მ არ კ ვინ იკ ა ძე

ტექ­ს­ტი მომ­ზა­დე­ბუ­ლია ან­ნა დუ­ლა­რი­ძეს­თან ინ­ტერ­ვი­უ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით

ცოც­ვა­ში ჩემ­თ­ვის ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ფსი­ქო­ლო­გი­უ­ რი ფაქ­ტო­რი. დღეს უფ­რო სა­უბ­რო­ბენ ამა­ზე პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი მეკ­ლ­დე­უ­რე­ბი, თო­რემ აქამ­დე წი­ნა პლან­ზე გა­მოჰ­ქონ­დათ მხო­ლოდ ფი­ზი­კუ­რი ძა­ლის კომ­პო­ნენ­ტი. სა­ერ­თოდ, რო­გორც სპორ­ტი, ძა­ლი­ან ახალ­გაზ­რ­დაა _ რო­გორც ფეხ­ბურ­თ­ში იცი­ან ათას­გ­ვა­რი თე­ო­რია და, ვთქვათ, ვარ­ჯი­შე­ბი კონ­კ­რე­ტუ­ლი კუნ­ თის გა­სა­აქ­ტი­უ­რებ­ლად, და­სა­მუ­შა­ვებ­ლად, ასე ჩვენ­თან ჯერ არ არის. კლდე­ზე ცოც­ვა სულ რა­ღაც შარ­შან გახ­და ოლიმ­პი­უ­რი სპორ­ტის სა­ხე­ო­ბა და ეს მი­ხა­რი­ა, რად­გან ნიშ­ნავს იმას, რომ უფ­რო მე­ტი სწავ­ლე­ბა და დაკ­ვირ­ვე­ბა ახ­ლა იწყე­ბა; უფ­რო მეტს გა­ვი­გებთ მო­მა­ვალ­ში, რო­გორ დავ­ხ­ვე­წოთ ის.

ლა და აწყო­ბაც ხში­რად გვი­წევს. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში კი, ინ­ფ­რას­ ტ­რუქ­ტუ­რის უქონ­ლო­ბის გა­მო, ასე­თი სის­ტე­მა არ გვაქვს. თუ დატ­ვირ­თუ­ლი ვარ­ჯი­ში გინ­და და გსურს, რთუ­ლი მოძ­რა­ო­ბე­ბი მო­სინ­ჯო, ძი­რი­თა­დად, შენ იგო­ნებ მარ­შ­რუტს, მოძ­რა­ო­ბებს, უკ­ ვე არ­სე­ბულ მარ­შ­რუტ­ზე ხე­ლის სა­ჭი­დე­ბის გა­მო­რიცხ­ვით. აქ კი ასე­თი მარ­შ­რუ­ტე­ბი უკ­ვე მზა­დაა ფე­რე­ბი­სა და სირ­თუ­ლის მი­ ხედ­ვით. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, გა­მე­ო­რე­ბა მო­მი­წევს, არ არ­სე­ბობს მეკ­ლ­დე­უ­რი, რო­მე­ლიც ამით ცხოვ­რობს, არ გვყავს ნაკ­რე­ბი გუნ­დი, რო­მე­ლიც რე­გუ­ლა­რუ­ლად ვარ­ჯი­შობს, აქვს ჯან­მ­რ­თე­ ლო­ბის დაზღ­ვე­ვა და სხვა აუცი­ლე­ბე­ლი დე­ტა­ლე­ბი.

ვცო­ცავ 15 წე­ლი­ა. კაცხის მიმ­დე­ბა­რე კლდე­ებ­ზე და­ვიწყე. თა­ვი­ დან, ცხა­დი­ა, მოყ­ვა­რუ­ლი ვი­ყა­ვი, სხვა სფე­რო _ არ­ქე­ო­ლო­ გია მქონ­და არ­ჩე­უ­ლი და მა­გის­ტ­რა­ტუ­რის დო­ნის ჩათ­ვ­ლით მას მივ­ყ­ვე­ბო­დი. პა­რა­ლე­ლუ­რად ვის­წავ­ლე სამ­თო გამ­ყოლ­თა სკო­ლა­ში. სერ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი ალ­პუ­რი გამ­ყო­ლი გავ­ხ­დი და კავ­კა­სი­ის მთებ­ში და­ვიწყე მოგ­ზა­უ­რე­ბის ტა­რე­ბა. დღეს ათ­ლე­ ტი ვარ, მეკ­ლ­დე­უ­რი. ცოც­ვას კი­დევ რამ­დე­ნი­მე­ნა­ი­რი სა­ხე­ო­ბა აქვს, მაგ­რამ სა­მია სა­შე­ჯიბ­რო დის­ციპ­ლი­ნე­ბი. ოლიმ­პი­ა­და­ ზეც ეს სა­მი სა­ხე­ო­ბა გა­ვი­და: სპორ­ტუ­ლი ცოც­ვა, ბოლ­დე­რინ­ გი, სწრა­ფი ცოც­ვა. მე ვმუ­შა­ობ სა­ცოც დარ­ბა­ზებ­ში, სპორ­ტუ­ლი ცოც­ვი­სა და ძი­რი­თა­დად ბოლ­დე­რინ­გის. ბოლ­დე­რინგს თო­კი არ სჭირ­დე­ბა, რად­გან დიდ სი­მაღ­ლე­ზე არ ცო­ცავ, ოთხი-­ხუთ მეტ­რამ­დე ადი­ხარ და და­ცუ­ლი ხარ ლე­ი­ბე­ბით _ ანუ, უბ­რა­ ლოდ, ლე­იბ­ზე ხტე­ბი.

ცოც­ვა უსაზღ­ვ­როდ კომ­პ­ლექ­სუ­რი სპორ­ტი­ა. ძა­ლი­ან უც­ნა­ურ ­ ი კომ­ბი­ნა­ ციაა პრობ­ლე­მე­ბის ინ­ტუ­ი­ცი­უ­რი და ანა­ლი­ტი­კუ­რი გა­დაჭ­რის. ამ საქ­მე­ში სწო­რედ ეს მი­ზი­დავს. ცხა­დი­ა, პრობ­ ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რის გა­მოც­დი­ლე­ბას ბევრ სხვა სფე­რო­შიც იგ­რო­ვებს ადა­მი­ა­ნი, მაგ­რამ თუ პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაწყ­ვე­ტაა შე­ნი აზარ­ტი, მეკ­ლ­დე­უ­ რო­ბა­ში ეს სა­ოც­რად გა­მო­დის.

ჩვენ­თან მეკ­ლ­დე­უ­რე­ბი პა­ტა­რა, მაგ­რამ მზარ­დი თე­მი­ა, ჯერ ისე გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი არ არის, რო­გორც ვი­სურ­ვებ­დი. დარ­ბა­ზე­ ბიც არ გვაქვს სა­თა­ნა­დოდ აღ­ჭურ­ვი­ლი. ჩვენ თვი­თონ­ვე ვამ­ ჩ­ნევთ ცოდ­ნის და სიღ­რ­მი­სე­უ­ლი გა­ნათ­ლე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბა­საც. პრობ­ლე­მა ისა­ა, რომ ამ პრო­ფე­სი­ით თა­ვის რჩე­ნა თით­ქ­მის არ გა­მო­დის, ამი­ტომ დარ­გი ვერ ვი­თარ­დე­ბა. ახ­ლა სა­დაც ვცხოვ­ რობ, გერ­მა­ნი­ა­ში, უამ­რა­ვი მოყ­ვა­რუ­ლი მის­დევს ამ სპორტს, შა­ბათ­-­კ­ვი­რას დას­ვე­ნე­ბის, ძა­ლე­ბის აღ­დ­გე­ნის თუ თავ­გა­და­ სავ­ლის მოწყო­ბის ნა­ცა­დი ხერ­ხია ბევ­რის­თ­ვის _ და არა მხო­ ლოდ პა­ტა­რე­ბის­თ­ვის. ამი­ტომ დარ­ბა­ზიც ბევ­რია _ სი­მარ­თ­ლე რომ ვთქვათ, დარ­ბაზ­მა გარ­კ­ვე­ულ­წი­ლად ჩა­ა­ნაც­ვ­ლა კი­დეც ბუ­ნე­ბა­ში ცოც­ვა, რად­გან დარ­ბა­ზის ბევ­რი მომ­ხ­მა­რე­ბე­ლი არც კი ცო­ცავს ბუ­ნებ­რივ კლდე­ზე. ეს, ერ­თი მხრივ, სამ­წუ­ხა­როა _ რად­გან ბუ­ნე­ბის მი­ერ შექ­მ­ნილ ფორ­მებ­ზე ცოც­ვა სულ სხვა­ა; მაგ­რამ, მე­ო­რე მხრივ, სა­სი­ხა­რუ­ლოც კია _ რად­გან ადა­მი­ან­თა დი­დი ნა­კა­დის ბუ­ნე­ბა­ში გას­ვ­ლამ, თუ ყვე­ლა ზედ­მი­წევ­ნით არ და­ი­ცავს ბუ­ნე­ბა­ში მოქ­ცე­ვის წე­სებს, შე­საძ­ლოა ძა­ლი­ან და­ა­ზი­ ა­ნოს გა­რე­მო. ასე რომ, პრო­ფე­სი­ო­ნალ მეკ­ლ­დე­ურ­საც მომ­რავ­ლე­ბუ­ლი დარ­ ბა­ზე­ბის გა­მო შე­უძ­ლია იყოს ინ­ს­ტ­რუქ­ტო­რი, პერ­სო­ნა­ლუ­რი მწვრთნე­ლი, გამ­ყო­ლი _ სრულ­ფა­სოვ­ნად იყოს რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი თა­ვის საქ­მე­ში. ამი­ტომ აქ ახ­ლა ზუს­ტად ის მომ­წონს, რომ ჩე­მი ძი­რი­თა­დი საქ­მე მეკ­ლ­დე­უ­რო­ბაა _ მარ­შ­რუ­ტებს ვაწყობ სა­ცოც დარ­ბა­ზებ­ში, რაც კი­დევ ცალ­კე ქვეპ­რო­ფე­სი­ა­ა. მარ­შ­რუ­ტებს ხში­რად ვცვლით, რად­გან მოთხოვ­ნა დი­დია და გზე­ბის დაშ­

რთულ მო­ნაკ­ვეთს, რაც მარ­შ­რუტ­ზე გვაქვს მო­ცე­მუ­ლი, ასეც ჰქვია _ პრობ­ლე­მა, რო­მე­ლიც უნ­და ამო­იხ­ს­ნას. და ამის მო­ ფიქ­რე­ბა, თუ რო­გორ უნ­და გა­ა­კე­თო ეს _ რო­გორ დაძ­ლიო და გა­და­ლა­ხო მოძ­რა­ო­ბის გა­საგ­რ­ძე­ლებ­ლად, ძა­ლი­ან კომ­ პ­ლექ­სურ ჩარ­თუ­ლო­ბას მო­ითხოვს. გო­ნე­ბაც და სხე­უ­ლიც მო­ნა­წი­ლე­ობს. მარ­ტო ის არ გიშ­ვე­ლის, რომ ხე­ლე­ბი გაქვს ძლი­ე­რი და მძლავ­რად ეჭი­დე­ბი კლდეს. ან­და თი­თე­ბი გაქვს მოქ­ნი­ლი. ფე­ხის ერ­თი გა­დად­გ­მა ან მოტ­რი­ა­ლე­ბა მთლი­ან სუ­რათს ცვლის. გან­ტო­ლე­ბა­სა­ვით არის, რო­ცა ცვლა­დე­ბი შენ და კლდე ხართ და ყვე­ლა­ფე­რი იც­ვ­ლე­ბა იმ ერ­თი პა­ტა­რა მოძ­რა­ო­ბით. ვი­საც ეს გა­მოწ­ვე­ვა მოს­წონს, მის­თ­ვის ცოც­ვა, უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ ლი­სა, წყა­როა სი­ა­მოვ­ნე­ბის. მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი­ა, რომ სი­ა­მოვ­ნე­ ბას იღებ­დე მის­გან. არა­და, ვი­ცი, რომ ადა­მი­ა­ნე­ბი ხში­რად იღე­ ბენ ფსი­ქო­ლო­გი­ურ ტრავ­მას, რას ვი­ზამთ, ასეა _ ჩვე­ნი გო­ნე­ბა ძა­ლი­ან მარ­ტი­ვად ზი­ან­დე­ბა, ზოგ­ჯერ ისე, რომ ვერც ვაც­ნო­ბი­ე­ რებთ და მე­რე იმის გა­კე­თე­ბა, რა დრო­საც ეს ზი­ა­ნი გან­ვი­ცა­დეთ, ძა­ლი­ან უსი­ა­მოვ­ნო ხდე­ბა და ვერც კი ვხსნით. მე­ო­რე მხრივ, თუ შენს ლი­მიტ­თან ახ­ლოს არ ცო­ცავ, სტრესს თუ არ აყე­ნებ სა­კუ­თარ თავს, ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი ას­პექტს კლდე­ ზე ცოც­ვა­ში ვერ გა­ა­აქ­ტი­უ­რებ. სა­მა­გი­ე­როდ, თუ ისეთ მარ­შ­რუტ­ ზე ცო­ცავ, რო­მე­ლიც შენს ფი­ზი­კურ ლი­მიტ­თან ახ­ლოს არის, ამ დროს იმ­ხე­ლა კონ­ცენ­ტ­რა­ცი­ას გა­ნიც­დის მთე­ლი შე­ნი არ­სე­ბა, რომ თუ ამ დროს თვით­დაკ­ვირ­ვე­ბი­თაც ხარ გა­ტა­ცე­ბუ­ლი, გიჩ­ნ­ დე­ბა სურ­ვი­ლი ეს ყო­ვე­ლი­ვე ცხოვ­რე­ბა­ში გა­და­ი­ტა­ნო.

99 VOYAGER 25/2022

კლდეზე ცოცვა

სა­ერ­თოდ, კლდე­ზე ცოც­ვას მე ვი­ყე­ნებ, რო­გორც მო­დელს _ ცხოვ­რე­ბის. ძა­ლი­ან კარ­გი სა­შუ­ა­ლე­ბაა თვი­თა­ნა­ლი­ზის. მარ­შ­ რუტს რო­გორ მი­უდ­გე­ბი, რო­გორ მო­ემ­ზა­დე­ბი და ცოც­ვას რო­ გორ იწყებ _ შე­იძ­ლე­ბა ეს ტაქ­ტი­კე­ბი იყოს მო­დე­ლი იმი­სა, თუ რო­გორ ჭრი პრობ­ლე­მებს ყო­ველ­დღი­ურ ცხოვ­რე­ბა­ში. ნამ­დ­ ვი­ლად შე­საძ­ლე­ბე­ლია კლდე­ზე ცოც­ვა გა­მო­ვი­ყე­ნოთ გო­ნე­ბის სა­ვარ­ჯი­შოდ. ყვე­ლა­ზე მკა­ფი­ოდ რაც ჩანს, ისა­ა, რომ რის­კის მე­ნეჯ­მენტს, უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, სწავ­ლობ ამ სფე­რო­ში _ ეს სულ გჭირ­დე­ბა. თუ უსაფ­რ­თხო­ე­ბის წე­სებს იცავ, სა­კუ­თარ უნა­რებს ობი­ექ­ტუ­რად აფა­სებ, არც ეგე­თი ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რია ეს სპორ­ტი. ხო­ლო თუ არ და­ი­ცავ წე­სებს და უცო­დი­ნა­რი ხარ, შე­ იძ­ლე­ბა ყვე­ლა­ფე­რი ფა­ტა­ლუ­რა­დაც დას­რულ­დეს _ ის ხა­ზი, რა­საც ეთა­მა­შე­ბი ცოც­ვი­სას, ძა­ლი­ან წვრი­ლი­ა. ხში­რად ვამ­ბობთ ჩვენც კი, მეკ­ლ­დე­უ­რე­ბი და მთამ­ს­ვ­ლე­ლე­ბი, რომ ჩვე­ნი სპორ­ტის სა­ხე­ო­ბე­ბი ორი­ვე ძა­ლი­ან ეგო­ის­ტუ­რია _ არა­ვის­თ­ვის სხვის­თ­ვის, მხო­ლოდ შე­ნი თა­ვის­თ­ვის არის _ შე­ნი ზრდის­თ­ვის, შე­ნი სი­ა­მოვ­ნე­ბის­თ­ვის. რა­ღაც მხრივ მარ­თ­ ლაც ასე­ა. მაგ­რამ მე ოდ­ნავ უფ­რო ფარ­თოდ და სხვა კუთხით ვა­ფა­სებ და ვამ­ბობ ხოლ­მე, რომ მეკ­ლ­დე­უ­რო­ბა იმ­დე­ნად დი­ დი ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტია შე­ნი თვით­გან­ვი­თა­რე­ბი­სა და კარ­გად ყოფ­ ნის­თ­ვის, რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლია შემ­დეგ გარ­შე­მომ­ყო­ფებ­საც არ გა­დას­დო ეს.

მეკლდეური ანნა დულარიძე, თურქეთი, გეიკბაიირი. ფოტო: Tieme van Veen 100 VOYAGER 25/2022

სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ხომ ეს არის: რა გა­რე­მო იქ­მ­ ნე­ბა შე­ნი გავ­ლე­ნით, შე­ნი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით, ერ­თ­მა­ნეთ­თან ურ­ თი­ერ­თო­ბით რა გა­მოგ­ვ­დის _ სა­ბო­ლო­ოდ ხომ ამა­ზეა ყვე­ლა­ ფე­რი და თუ შენ ამ ინ­ტე­რაქ­ცი­ა­ში ზრდი­თა და გან­ვი­თა­რე­ბით შე­დი­ხარ, გა­რე­მო­საც ცვლი, მჯე­რა ამის. აი, ახ­ლაც ვამ­ტ­კი­ცებ ამას და თან ვხვდე­ბი, რომ გა­მარ­თ­ლე­ბას ვცდი­ლობ ამ ჩვე­ნი საქ­მის. ხში­რად და­მი­ჭე­რია თა­ვი ამა­ში. რო­ცა მე­კითხე­ბი­ან, რას აკე­თე­ბო და მე ვპა­სუ­ხობ, ვცო­ცავ­-­მეთ­ქი, სულ ჩნდე­ბა მრა­ვალ­მ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი პა­უ­ზა, უსიტყ­ვოდ, ზოგ­ჯერ ვერ­ ბა­ლუ­რა­დაც გა­მო­ხა­ტუ­ლი მო­ლო­დი­ნი _ რომ კი­დევ? კი­დევ რას აკე­თებ? სულ ეგ არის? ყო­ფი­ლა მო­მენ­ტე­ბი, რო­ცა სწრა­ფად და­ მი­მა­ტე­ბი­ა, რომ არ­ქე­ო­ლო­გი ვარ, მა­გის­ტ­რის ხა­რის­ხით. და მე­რე ვფიქ­რობ, რა­ტომ გვჭირ­დე­ბა სულ ჩვე­ნი თა­ვის კარ­გად წარ­მო­ ჩე­ნა. რო­გორ უნ­და მი­ვი­ღოთ ის, რი­თაც რე­ა­ლუ­რად გან­ვი­საზღ­ ვ­რე­ბით. იქ­ნებ, მე მხო­ლოდ ცოც­ვა მყოფ­ნის ამის­თ­ვის? ახ­ლა გავ­დი­ვარ სწო­რედ ამ პრო­ცესს, ვცდი­ლობ, რომ არ მა­ინ­ტე­რე­ სებ­დეს, ვარ თუ არა მო­სა­წო­ნი ყვე­ლას­თ­ვის ჩე­მი არ­ჩე­ვა­ნით. მე მინ­და, რომ ჩე­მი გან­ვი­თა­რე­ბის გზა გაც­ნო­ბი­ე­რე­ბუ­ლი მქონ­ დეს. კლდე­ზე ცოც­ვა კი ძა­ლი­ან მეხ­მა­რე­ბა ამა­ში. გა­სა­ღე­ბია ის, თუ რამ­დე­ნად ობი­ექ­ტუ­რი ხარ შე­ნი თა­ვის მი­მართ. ახ­ლა, მა­გა­ ლი­თად, ვმუ­შა­ობ იმა­ზე, თუ რო­გორ მო­ვიხ­ს­ნა თვით­ლი­მი­ტი­რე­ ბის, თვით­ბ­ლო­კი­რე­ბის მო­მენ­ტი. ცოც­ვამ აღ­მო­მა­ჩე­ნი­ნა, რომ ეს მაქვს ყვე­ლა­ფერ­ში. ეს მთლად ში­ში არა­ა, უფ­რო მოკ­რ­ძა­ლე­ბა და გა­ჩე­რე­ბა წი­ნას­წარ გან­წყო­ბის გა­მო, რომ რა­ღაც შე­ნი საქ­მე არ არის; რა­ღაც შენ არ გა­მო­გი­ვა. მეკ­ლ­დე­უ­რე­ბის თემ­ში ხში­რად გვაქვს ეგოს პრობ­ლე­მა, ბრა­ ზი და ში­შიც ხში­რი­ა. გან­სა­კუთ­რე­ბით, მოწყ­ვე­ტის ში­ში, ასე­ვე, მარ­ცხის. ბევ­რი რამ ჰკი­დია იმა­ზე, რო­გო­რი თვით­შე­ფა­სე­ბა გაქვს და რა­ღაც მარ­შ­რუ­ტის ვერ­გავ­ლის შემ­თხ­ვე­ვა­ში რო­გორ აღიქ­ვამ შენს თავს. სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში, რომ და­ფიქ­რ­დე, წა­გე­ბა არ არ­სე­ბობს იმი­ტომ, რომ არც შე­ჯიბ­რია _ რაც ხდე­ბა, მხო­ლოდ შენს თავ­თან ხდე­ბა და ყვე­ლა­ზე დი­დი მტე­რიც შე­ნი თა­ვი­ა. არც ბრა­ზი, არც მო­მე­ტე­ბუ­ლი ში­ში (სიფრთხილეს არ ვგუ­ლის­ხ­მობ) არ გეხ­მა­რე­ბა მარ­შ­რუ­ტის გავ­ლა­ში. თუ ამ პრო­ცესს მი­უდ­გე­ბი, რო­გორც სწავ­ლის პრო­ცესს _ თუ ობი­ექ­ტუ­რი დარ­ჩე­ბი იმ მო­ მენ­ტ­ში, მოწყ­ვე­ტას, ჩა­მო­ვარ­დ­ნას, ვერ­მიღ­წე­ვას გა­მო­ი­ყე­ნებ თვი­თა­ნა­ლი­ზის­თ­ვის და ცვლი­ლე­ბის­თ­ვის, ესე იგი, გა­მოგ­დის და მეკ­ლ­დე­უ­რო­ბის­გან ყვე­ლა­ზე მთა­ვარ მო­ნა­პო­ვარს იღებ. ამი­ტომ ვი­ცი შფოთ­ვის მარ­თ­ვის ტექ­ნი­კე­ბი. რე­აქ­ტი­უ­ლი გო­ნე­ ბა რომ და­ამ­შ­ვი­დო, უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სია ცოც­ვა­ში. ზოგ­ჯერ არ სჯე­რათ, მაგ­რამ ეს ტექ­ნი­კე­ბი ამარ­თ­ლებს. მენ­ტა­ლუ­რად ძა­ლი­ ან რთუ­ლი ასა­ტა­ნი­ა, არა­ვის ვუ­მარ­ტი­ვებ. წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, შე­ იძ­ლე­ბა მარ­შ­რუ­ტი ნა­ცო­ცი გქონ­დეს, მაგ­რამ გავ­ლი­ლად რომ ჩა­გეთ­ვა­ლოს, მო­უწყ­ვეტ­ლად უნ­და გა­ი­ა­რო, თო­კი არ უნ­და დატ­ვირ­თო _ red point ჰქვია ამ მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბას ცოც­ვა­ში. ამუ­ შა­ვებ მარ­შ­რუტს, იმახ­სოვ­რებ მოძ­რა­ო­ბებს და ზოგ ადა­მი­ანს წლე­ბი სჭირ­დე­ბა პრო­ექ­ტის სა­ბო­ლო­ოდ გა­სავ­ლე­ლად. ცხა­დი­ა, მენ­ტა­ლუ­რად რთუ­ლი ასა­ტა­ნია და ამი­ტო­მაა ობი­ექ­ტუ­რო­ბა ძა­ ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი: რა მოხ­და იმ მო­მენ­ტ­ში, რო­ცა შეც­დო­ მა და­ვუშ­ვი? შე­იძ­ლე­ბა გო­ნე­ბა გა­გე­ფან­ტა. უცებ აღელ­დი. რამ აგა­ღელ­ვა? იქ­ნებ სულ სხვა რა­მემ, რაც ცოც­ვას სულ არ უკავ­ შირ­დე­ბა? გო­ნე­ბა წინ გახ­ტა? _ ვა­პა­უ­ზებ გა­დამ­წყ­ვეტ მო­მენტს და ვაკ­ვირ­დე­ბი ჩემს გან­ც­დებს იმ მო­მენ­ტ­ში, ამის ანა­ლიზ­ში ვარ სულ ჩარ­თუ­ლი. ვერ გეტყ­ვით, რომ თვი­თა­ნა­ლი­ზის ეს უნა­რე­ბი, რა­საც კლდეს­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა­ში გა­მო­ვი­მუ­შა­ვებთ მეკ­ლ­დე­ უ­რე­ბი, თა­ვი­სით გად­მო­დის ცხოვ­რე­ბა­ში. მაგ­რამ თუ აქ­ტი­უ­რი დამ­კ­ვირ­ვე­ბე­ლი ხარ შენს თავ­ზე, თუ აც­ნო­ბი­ე­რებ ცვლი­ლე­ბებს, სა­ხე­ლის დარ­ქ­მე­ვა შე­გიძ­ლი­ა, მა­შინ გა­მოგ­დის. მშვი­დი გო­ნე­ბა გა­მო­სა­ვა­ლი­ა, მაგ­რამ რო­გორ მიხ­ვი­დე გო­ნე­ბის სიმ­შ­ვი­დემ­დე, რო­გორ და­ა­მაგ­რო გო­ნე­ბა აწ­მ­ყო­ში _ ამი­სი ტექ­ნი­კე­ბიც არ­სე­ ბობს. ამი­ტომ გან­ვიც­დით მო­მენ­ტებს, რო­ცა აღა­რა­ფე­რი აღარ

არ­სე­ბობს, ხარ შენ და ის მო­მენ­ტი. ეს იგი­ვე­ა, რაც ემარ­თე­ბა მხატ­ვარს ხატ­ვი­სას, მუ­სი­კოსს მუ­სი­კის წე­რი­სას და სხვა _ რო­ ცა დრო გარ­ბის შე­უმ­ჩ­ნევ­ლად შენ­თ­ვის ყვე­ლა­ზე სა­სი­ა­მოვ­ნო საქ­მის კე­თე­ბა­ში. ჩვენ კითხ­ვას ვე­ძა­ხით, კლდის წა­კითხ­ვას ვე­ძა­ხით პრო­ცესს, რო­ცა ახალ მარ­შ­რუტს პირ­ვე­ლად ვაკ­ვირ­დე­ბით, ვა­მუ­შა­ვებთ გო­ნე­ბა­ში. ამ დროს უყუ­რებ კლდეს _ მის ფორ­მებს, კრის­ტა­ ლებს, ფე­რებს და ცდი­ლობ, მო­ი­ფიქ­რო, რა მოძ­რა­ო­ბას სად გა­ა­კე­თებ. გა­მოც­დი­ლე­ბას მო­აქვს ის, რომ თან­და­თან ეს შე­ნი წი­ნას­წა­რი გათ­ვ­ლე­ბი ზუს­ტად ემ­თხ­ვე­ვა რე­ა­ლო­ბას, მაგ­რამ რაც უფ­რო მაღ­ლა ადის, მით მე­ტად გი­ჭირს კლდის ფორ­მე­ბის წა­კითხ­ვა. სა­ერ­თოდ, სა­მი ეთი­კუ­რი ას­ვ­ლაა მეკ­ლ­დე­უ­რო­ბა­ში. ქარ­თუ­ლი შე­სატყ­ვი­სე­ბი არ გვაქვს, ამი­ტომ ინ­გ­ლი­სუ­რად ვიტყ­ვი: On Site; Flash; Red Point.

On Site _ არას­დ­როს გი­ცო­ცი­ა, არც ინ­ფორ­მა­ცია გაქვს და პირ­ და­პირ ცდი _ მთა­ვა­რი­ა, მო­უწყ­ვეტ­ლად გა­ი­ა­რო გზა მი­წი­დან ბო­ლომ­დე _ დახ­მა­რე­ბის და აღ­ჭურ­ვი­ლო­ბის გა­რე­შე.

Flash _ არას­დ­როს გი­ცო­ცი­ა, მაგ­რამ ინ­ფორ­მა­ცია გაქვს, ან ად­ გილ­ზეა ვი­ღაც, ვინც რჩე­ვებს გაძ­ლევს. სა­ერ­თოდ, ამ რჩე­ვე­ბის გა­ცე­მაც და მა­თი მი­ღე­ბაც მთე­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბაა _ რად­გან ყვე­ ლა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად ცო­ცავს და სხვი­სი გა­მოც­დი­ლე­ბის წარ­ მოდ­გე­ნა სხვაგ­ვარ წარ­მო­სახ­ვის უნარს სა­ჭი­რო­ებს.

Red Point _ რა­ზეც უკ­ვე გი­ამ­ბეთ, რო­ცა პრო­ექ­ტი გაქვს, დიდ­ ხანს ამუ­შა­ვებ და ადი­ხარ. გა­მორ­ჩე­უ­ლად რთუ­ლი მარ­შ­რუ­ტე­ბი­დან ერ­თ­ზე გი­ამ­ბობთ. თურ­ქეთ­ში იყო, რო­ცა 35-მეტრიან კლდე­ზე რთულ მარ­შ­რუტ­ ზე ვი­ცო­ცე. ეს ძა­ლი­ან ბევრ, გა­დაბ­მუ­ლად რთულ მოძ­რა­ო­ბას მო­ითხოვ­და ჩემ­გან. რთუ­ლი­ა, რო­ცა არ არ­სე­ბობს ხე­ლის და­ სას­ვე­ნე­ბე­ლი ად­გი­ლე­ბი და გა­უ­ჩე­რებ­ლად გი­წევს მოძ­რა­ო­ბა _ თოკ­ზე ვერ დაჯ­დე­ბი. შეს­ვე­ნე­ბად ით­ვ­ლე­ბა ის, რო­ცა ერ­თი ხე­ლით ეჭი­დე­ბი, მე­ო­რეს ას­ვე­ნებ, ან ფეხს გა­ჭე­დავ ისე, რომ ხელს უშ­ვებ და ას­ვე­ნებ. ამ 20-25 რთუ­ლი მოძ­რა­ო­ბი­დან, რაც მა­ღალ და რთულ მარ­შ­რუტ­ზე ცოც­ვი­სას გჭირ­დე­ბა, პირ­ველ­სა და მე­ო­რეს, ცხა­დი­ა, უფ­რო მარ­ტი­ვად აკე­თებ, ვიდ­რე მე­ო­ცეს და გა­მოწ­ვე­ვაც ეს არის. სა­ერ­თოდ, სი­ა­რუ­ლამ­დე ხომ ცოც­ვას სწავ­ლობს ადა­მი­ა­ნი. სხე­ უ­ლის მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში ეს ზის. ჩვენ­მა ტან­მა იცის. მეკ­ლ­დე­უ­რე­ბი ამ ინ­ტუ­ი­ცი­ურ ცოდ­ნა­საც ვეყ­რ­დ­ნო­ბით. მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი­ა, რამ­დე­ ნად გრძნობ მას და რამ­დე­ნად შე­გიძ­ლია ამ ცოდ­ნა­ზე „გახვიდე“. n 2009-2014 წლებ­ში ან­ნა დუ­ლა­რი­ძე იყო სა­ქარ­თ­ვე­ ლოს მეკ­ლ­დე­ურ­თა ფე­დე­რა­ცი­ის ეროვ­ნუ­ლი გუნ­დის წევ­რი. ამ დროს მო­ნა­წი­ლე­ობ­და კავ­კა­სი­ის მთებ­ში მოწყო­ბილ ექ­სტ ­ ­რე­მა­ლურ ექ­ს­პე­დი­ცი­ებ­ში. 2016 წელს ან­ნა დუ­ლა­რი­ძე გახ­და პირ­ვე­ლი ქა­ლი, რო­მელ­მაც პირ­ვე­ლად თურ­ქეთ­ში ფრან­გუ­ლი სკა­ლით მერ­ვე დო­ ნე­ზე იცო­ცა. ის დღემ­დე რჩე­ბა ერ­თა­დერთ ქარ­თ­ველ ქა­ლად, რო­მელ­საც ამ სირ­თუ­ლის მარ­შ­რუ­ტი აქვს ბუ­ნებ­რივ კლდე­ზე გავ­ლი­ლი. 2014 წლი­დან ან­ნა დუ­ ლა­რი­ძე სამ­თო გამ­ყოლ და მეკ­ლ­დე­ურ გი­დად, ინ­ს­ტ­ რუქ­ტო­რად მუ­შა­ობს. ის ას­პი­რანტ სამ­თო გამ­ყო­ლებს ას­წავ­ლის ცოც­ვის მე­თო­დი­კა­სა და ტექ­ნი­კას სა­თავ­ გა­და­სავ­ლო ტუ­რიზ­მის სკო­ლა­ში. ამ­ჟა­მად ან­ნა გერ­ მა­ნი­ა­ში ცხოვ­რობს, სა­დაც ბოლ­დე­რინ­გის­თ­ვის გან­ კუთ­ვ­ნილ დარ­ბა­ზებ­ში მარ­შ­რუ­ტებს აწყობს.

www.annadularidze.com

101 VOYAGER 25/2022

პარაგლაიდერი

ცხოვ­რე­ბა­ში ერ­თხელ მა­ინც ყვე­ლა უნ­და გაფ­რინ­დეს გვან­ც ა ნა­დ ი­ბ ა­ი­ძ ე ანა­ნო ფილ­ფა­ნი: მახ­სოვს, ჩე­მი პირ­ვე­ლი ფრე­ნის დროს, რო­ ცა უკ­ვე ვეშ­ვე­ბო­დი, ერ­თი პა­ტა­რა გო­გო კლა­სე­ლე­ბის ჯგუფს გა­მო­ე­ყო ხე­ლის და­საქ­ნე­ვად. მეც იგი­ვე ჟეს­ტით ვუ­პა­სუ­ხე. ეს მო­მენ­ტი ძა­ლი­ან ჩამ­რ­ჩა გო­ნე­ბა­ში. ალ­ბათ, იმი­ტომ, რომ პა­ტა­ რა­ო­ბა­ში რო­ცა ცა­ში გა­მო­კი­დე­ბულ ადა­მი­ა­ნებს ვუ­ყუ­რებ­დი, მეც ვფიქ­რობ­დი, რო­დის შევ­ძ­ლებ­დი იმა­ვეს გა­მე­ო­რე­ბას. ზე­მო სვა­ნე­თის ად­გი­ლობ­რი­ვი გან­ვი­თა­რე­ბის ჯგუ­ფის (LAG) პრო­ექ­ტის ფარ­გ­ლებ­ში მსურ­ვე­ლებს პა­რაპ­ლა­ნით ფრე­ნას ას­ წავ­ლიდ­ნენ. რა თქმა უნ­და, მათ რი­გებ­ში და­უ­ფიქ­რებ­ლად ჩა­ ვე­წე­რე. შარ­შან 8 ივ­ნისს ქო­რულ­დის ტბის­კენ წა­ვე­დით, ჯვარ­ზე და პირ­ვე­ლი ფრე­ნაც მა­შინ მქონ­და პრო­ფე­სი­ო­ნალ მფრი­ნავ­ თან ერ­თად. იმ დროს, რო­ცა საფ­რე­ნად სხვას­თან ერ­თად მივ­ დი­ო­დი, უკ­ვე ზუს­ტად ვი­ცო­დი, რომ ამას აუცი­ლებ­ლად მარ­ტოც გა­ვა­კე­თებ­დი. ფრე­ნის შემ­დეგ კი, უბ­რა­ლოდ, კი­დევ უფ­რო დავ­ რ­წ­მუნ­დი, რომ ასეც იყო. ჩე­მი მის­წ­რა­ფე­ბა ფრე­ნის­კენ, ალ­ბათ, სი­მაღ­ლის სიყ­ვა­რულ­მაც გა­მო­იწ­ვი­ა. რაც უფ­რო დი­დი სი­მაღ­ ლი­დან ვი­ხე­დე­ბი, მით უფ­რო სა­სი­ა­მოვ­ნოა შეგ­რ­ძ­ნე­ბა. პირ­ ვე­ლი და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი ფრე­ნის­თ­ვის მზა­დე­ბა Xcaucasus-ში და­ვიწყე და შემ­დეგ, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პა­რაგ­ლა­ი­დინ­გის ფე­დე­

რა­ცი­ა­ში გა­ვაგ­რ­ძე­ლე. დღემ­დე აქ ვსწავ­ლობ ფრე­ნას. პირ­ველ სო­ლო ფრე­ნამ­დე მი­წა­ზე ფრთის წა­მო­წე­ვას ვსწავ­ლობ­დი. არც თუ ისე მარ­ტი­ვი პრო­ცე­სია ფრთის კონ­ტ­რო­ლი. არის რა­ ღაც ნი­უ­ან­სე­ბი, რაც სულ უნ­და გა­ით­ვა­ლის­წი­ნო, მათ შო­რი­საა _ ქა­რის მი­მარ­თუ­ლე­ბა, ფრთის მდგო­მა­რე­ო­ბა. ძლი­ე­რი ქა­რის დროს ბევ­რი სირ­ბი­ლი არ გჭირ­დე­ბა, რომ ფრთა გა­ი­ბე­როს და ჰა­ერ­ში აღ­მოჩ­ნ­დე. მაგ­რამ ხში­რად არის შემ­თხ­ვე­ვე­ბი, როცა სუს­ტი ქა­რის გა­მო დი­დი სიჩ­ქა­რით სირ­ბი­ლი გჭირ­დე­ბა ფრთის წა­მო­სა­წე­ვად. ცა­ში ას­ვ­ლამ­დე მთა­ვა­რი პირ­ვე­ლი სა­მი ნა­ბი­ჯის გა­დად­გ­მა­ა. ძა­ლი­ან შემ­ზა­რა­ვია და გგო­ნი­ა, რომ შე­იძ­ლე­ბა რა­ ღაც და­გე­მარ­თოს. მაგ­რამ აფ­რე­ნის შემ­დეგ გრძნობ, რომ კი­დევ გინ­და ეს მო­მენ­ტი გან­მე­ორ­დეს. ხში­რად მე­კითხე­ბი­ან ტექ­ნი­კუ­რად რთუ­ლია თუ არა პა­რაპ­ლა­ ნის მარ­თ­ვა, მაგ­რამ რე­ა­ლუ­რად ყვე­ლა­ზე რთუ­ლი საკუთარსა და სხვის სი­ცოცხ­ლე­ზე პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბის აღე­ბა­ა. ყო­ფი­ლა შემ­თხ­ ვე­ვა, რომ უამინ­დო­ბის გა­მო ფრე­ნა­ზე უარის თქმა გი­წევს. სა­კუ­ თა­რი თა­ვის­თ­ვის უარის თქმა კი საკ­მა­ოდ რთუ­ლი­ა. მაგ­რამ ეს ის სპორ­ტი­ა, სა­დაც შეც­დო­მე­ბი არ გე­პა­ტი­ე­ბა. შე­სა­ბა­მი­სად, მნიშ­ვ­ ნე­ლო­ვა­ნია, რის­კე­ბის გათ­ვ­ლა იცო­დე _ რო­დის უნ­და გა­რის­

102 VOYAGER 25/2022

კო, რო­დის უნ­და გა­ჩერ­დე და და­ე­ლო­დო მო­მენტს. ნდო­ბა უნ­და მო­ი­პო­ვო იმ ადა­მი­ა­ნე­ბის­გან, რომ­ლებ­საც ჯერ არ უფ­რე­ნი­ათ. არ არის მარ­ტი­ვი ენ­დო მას, ვინც შენ სი­ცოცხ­ლეს ძა­ფე­ბით მარ­თავს. რა თქმა უნ­და, პა­რაპ­ლა­ნის მარ­თ­ვაც მო­ითხოვს გარ­კ­ვე­ულ უნა­რებს, მაგ­რამ თუ გაქვს სურ­ვი­ლი და საკ­მა­რი­სი მო­ტი­ვა­ცი­ა, ჩე­მი აზ­რით, ყვე­ლას შე­უძ­ლია იფ­რი­ნოს. პირ­ვე­ლი და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი ფრე­ნა 2021 წლის 1 ივ­ლისს გო­ნი­ო­ ში მქონ­და. ამ დროს ფრთა პირ­ვე­ლად და­ვი­მორ­ჩი­ლე და რი­სი გა­კე­თე­ბაც მინ­დო­და, ზუს­ტად იმას აკე­თებ­და. თან ერ­თი უც­ნა­უ­ რო­ბა მჭირს. რო­ცა, რა­ღაც მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ხდე­ბა ჩემს ცხოვ­ რე­ბა­ში, ყო­ველ­თ­ვის იმა­ზე ვნერ­ვი­უ­ლობ, რომ არ ვნერ­ვი­უ­ლობ. ასე იყო პირ­ვე­ლი ფრე­ნის დრო­საც. ძა­ლი­ან მამ­შ­ვი­დებს ჰა­ერ­ში ყოფ­ნა. ჩემ­თ­ვის ეს ემო­ცია იმ­დე­ნად დი­დი­ა, რომ ვერც კი გა­ მოვ­ხა­ტავ, ამი­ტომ სა­ხე­ზე რე­აქ­ცია თით­ქ­მის არ მაქვს ხოლ­მე, მაგ­რამ, რა თქმა უნ­და, ეს ძა­ლი­ან მა­ბედ­ნი­ე­რებს. ახ­ლა ჯერ კი­დევ სწავ­ლე­ბის პრო­ცეს­ში ვარ და ამ დრომ­დე 40-ჯერ მა­ინც და­მო­უ­კი­დებ­ლად ვიფ­რი­ნე. წი­ნას­წარ ვე­რას­დ­ როს იტყ­ვი, სწავ­ლას რო­დის მორ­ჩე­ბი. უბ­რა­ლოდ, არის რა­ ღაც კრი­ტე­რი­უ­მე­ბი, რაც უნ­და და­აკ­მა­ყო­ფი­ლო და ამის შემ­დეგ შე­გიძ­ლია შენს თავს მფრი­ნა­ვი უწო­დო. ვფიქ­რობ, გა­მი­მარ­ თ­ლა, სვა­ნეთ­ში რომ ვცხოვ­რობ. ძა­ლი­ან ბევრ შე­საძ­ლებ­ლო­ ბას მაძ­ლევს აქა­უ­რო­ბა და გა­მო­ნაკ­ლი­სი არც ფრე­ნა ყო­ფი­ლა. თხი­ლა­მუ­რებ­ზე სრი­ა­ლი და ფრე­ნა ერ­თად ჩე­მი დი­დი ოც­ნე­ბა იყო და მი­ხა­რი­ა, რომ წელს ეს სურ­ვი­ლიც ავის­რუ­ლე. სა­ო­ცა­ რი შეგ­რ­ძ­ნე­ბა­ა, რო­ცა შე­გიძ­ლია მთე­ლი დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჯერ ის­რი­ა­ლო და შემ­დეგ სახ­ლ­ში ჩაფ­რინ­დე. ახ­ლა ერ­თ­-ერ­ თი მთა­ვა­რი მი­ზა­ნი პა­რაპ­ლა­ნით უშ­ბას­თან ახ­ლოს მის­ვ­ლა­ა. ისე­დაც, ამ მთას გარ­შე­მო ფე­ხით სულ ვუვლი და ახ­ლა მინ­და, რომ ფრთით მი­ვუ­ახ­ლოვ­დე.

ნელ­-­ნე­ლა თვა­ლიც ეჩ­ვე­ვა პა­რაპ­ლა­ნის ცა­ში ყოფ­ნას. ად­რე თუ ძა­ლი­ან ყუ­რადღე­ბა­მი­საქ­ცე­ვი იყო, ახ­ლა თით­ქოს აღარ არის ასე, მი­თუ­მე­ტეს, რომ გა­რე­მოც გიწყობს ხელს. ძა­ლი­ან გვინ­და, რომ პა­რაგ­ლა­ი­დინ­გის ფე­დე­რა­ცი­ას­თან ერ­თად ამას მუდ­მი­ ვი სა­ხე მი­ე­ცეს. რაც შე­იძ­ლე­ბა მე­ტი პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი მფრი­ ნა­ვი გვყავ­დეს, რომ­ლე­ბიც სტუმ­რებს სურ­ვი­ლე­ბის ახ­დე­ნა­ში და­ეხ­მა­რე­ბი­ან. მა­გა­ლი­თად, რო­გორც ბა­კუ­რი­ან­ში ჩახ­ვალ და იცი, რომ იქ შე­გიძ­ლია ის­რი­ა­ლო, ასე­ვე გვინ­და ხალ­ხ­მა იცო­დეს, რომ სვა­ნეთ­ში თუ ჩა­მოვ­ლენ, აქ აუცი­ლებ­ლად იფ­ რე­ნენ. ყვე­ლა­ზე სტა­ბი­ლუ­რი სე­ზო­ნი ფრე­ნის­თ­ვის ზამ­თა­რი­ა. გა­ზაფხულ­ზე გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად აგ­რე­სი­უ­ლია ჰა­ე­რის ნა­კა­დე­ბი და შე­სა­ბა­მი­სად, ნაკ­ლე­ბად უსაფ­რ­თხო­ა. ზაფხუ­ლიც სტა­ბი­ლუ­ რი­ა, მაგ­რამ იდე­ა­ლუ­რი დრო შე­მოდ­გო­მა­ა, რო­ცა ჰა­ე­რის რბი­ ლი ნა­კა­დე­ბია და ისე­დაც მგო­ნი­ა, რომ ყვე­ლა­ზე ლა­მა­ზი ფრე­ნა სვა­ნეთ­ში წე­ლი­წა­დის ამ დრო­სა­ა.

ვფიქ­რობ, ერ­თხელ მა­ინც ყვე­ლა უნ­და გაფ­რინ­დეს. გან­სა­კუთ­რე­ბით ისინი, ვი­საც სი­მაღ­ლის ში­ში აქვს, რად­გან რო­ცა გე­ში­ნი­ა, ად­რე­ნა­ლი­ ნიც უფ­რო მე­ტი­ა, ვიდ­რე მა­შინ, რო­ცა სა­ერ­თოდ არ გე­ში­ნი­ა. ცო­ტა არ იყოს, მშურს კი­დეც ასე­თი ადა­მი­ა­ნე­ბის. თუმ­ცა, ისიც ვი­ცი, რომ მე­ში­ნო­დეს კიდეც, მა­ინც გა­ვა­კე­თებ­დი იმას, რა­საც დღეს ვა­კე­თებ.

103 VOYAGER 25/2022

ჩერნობილი

104 VOYAGER 25/2022

ჩრდი­­ლებ­­­ზე მო­­ნა­­დი­­რე­­ე­­ბი ნ უ­­ც ა ცქი­­მ ა­­ნ ა­­უ­­რ ი

არ­სე­ბო­ბენ თავ­­­ზე­­ხე­­ლა­­ღე­­ბუ­­ლი ადა­­მი­­ა­­ნე­­ბი, ვინც თავ­­­გა­­და­­სა­­ ვალს სტან­­­დარ­­­ტუ­­ლი არ­­­ჩე­­ვა­­ნის _ მთი­­სა და ზღვის _ მიღ­­­მა ეძებს და სა­­მოგ­­­ზა­­უ­­როდ ჩერ­­­ნო­­ბილ­­­ში მი­­დის. ანუ იმ მხა­­რე­­ში, რომ­­­ლის გახ­­­სე­­ნე­­ბა­­ზეც ერთ თა­­ო­­ბას, ჯერ კი­­დევ, უსი­ა­მოვ­ნო ჟრუ­­ან­­­ტე­­ლი უვ­­­ლის, შე­­და­­რე­­ბით უმ­­­ც­­­რო­­სი თა­­ო­­ბა კი, უკ­­­ვე თა­­ვი­­სუ­­ფალ ქვე­­ყა­­ ნა­­ში და­­ბა­­დე­­ბუ­­ლი, მის შე­­სა­­ხებ ის­­­ტო­­რი­­ებს სვეტ­­­ლა­­ნა ალექ­­­სი­­ე­­ ვი­­ჩის წიგ­­­ნი­­თა თუ HBO-ს ცნო­­ბი­­ლი სე­­რი­­ა­­ლით აგ­­­რო­­ვებს.

nnn

2019 წელს, „ჩერნობილის“ ეკ­­­რა­­ნებ­­­ზე გა­­მო­­ჩე­­ნამ ბევ­­­რი ვნე­­ბა­­თა­­ ღელ­­­ვა გა­­მო­­იწ­­­ვი­­ა. ფილ­­­მის ატ­­­მოს­­­ფე­­რო ისე­­თია თა­­ვი­­სი უმ­­­ცი­­რე­­სი დე­­ტა­­ლე­­ბით, კარ­­­გად შერ­­­ჩე­­უ­­ლი მსა­­ხი­­ო­­ბე­­ბი­­თა და კოს­­­ტი­­უ­­მე­­ბით, რომ მყი­­სი­­ე­­რად გა­­დაჰ­­­ყავ­­­ხარ წარ­­­სულ­­­ში. ჩერ­­­ნო­­ბილ­­­ში მომ­­­ხ­­­და­­ რი კა­­ტას­­­ტ­­­რო­­ფა იმა­­ზე მე­­ტი იყო, ვიდ­­­რე 5 სე­­რი­­ას შე­­უძ­­­ლია და­­ი­­ ტი­­ოს და გად­­­მოს­­­ცეს, თუმ­­­ცა, საკ­­­მა­­რი­­სი აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­და, თით­­­ქ­­­მის მი­­ ვიწყე­­ბუ­­ლი ამ­­­ბა­­ვი ხე­­ლახ­­­ლა, ახა­­ლი ძა­­ლით ამო­­ე­­ტივ­­­ტი­­ვე­­ბი­­ნა. მან ბევრ ადა­­მი­­ანს აუშა­­ლა წარ­­­სუ­­ლი შფოთ­­­ვე­­ბი, ცხა­­დი და სიზ­­­მა­­რი გა­­ახ­­­სე­­ნა და გუ­­ლი გა­­ნუ­­ზო­­მე­­ლი სევ­­­დით აუვ­­­სო.

„ჩერნობილის შემ­­­დეგ სხვა სამ­­­ყა­­რო­­ში ვცხოვ­­­რობთ“, _ წერს სვეტ­­­ლა­­ნა ალექ­­­სი­­ე­­ვი­­ჩი და სჯე­­რა, რომ ამ ტექ­­­ნო­­გე­­ნურ­­­მა კა­­ტას­­­ ტ­­­რო­­ფამ ადა­­მი­­ა­­ნე­­ბის ფა­­სე­­უ­­ლო­­ბე­­ბი შეც­­­ვა­­ლა და ახა­­ლი ფი­­ლო­­ სო­­ფია გა­­ა­­ჩი­­ნა. თუმ­­­ცა, სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო­­ა, რა არის ცოდ­­­ნა, რაც ჩერ­­­ ნო­­ბი­­ლის­­­გან დაგ­­­ვ­­­რ­­­ჩა, გარ­­­და იმი­­სა, რომ უკ­­­ვე და­­ვი­­ნა­­ხეთ, თუ რო­­გორ შე­­იძ­­­ლე­­ბა მსოფ­­­ლი­­ოს უდი­­დე­­სი ატო­­მუ­­რი კა­­ტას­­­ტ­­­რო­­ფის ად­­­გი­­ლი რა­­დი­­ო­­ქა­­ტი­­ურ „დის­­­ნე­­ი­­ლენ­­­დად“ იქ­­­ცეს.

კა­­ტას­­­ტ­­­რო­­ფა

ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ზო­­ნას ტუ­­რის­­­ტე­­ბი არა­­სო­­დეს აკ­­­ლ­­­და, თუმ­­­ცა, რო­­გორც რო­­ი­­ტერ­­­სი წერს, სე­­რი­­ა­­ლის შემ­­­დეგ, ტუ­­რის­­­ტე­­ ბის რა­­ო­­დე­­ნო­­ბა ჩერ­­­ნო­­ბილ­­­ში 30 პრო­­ცენ­­­ტით გა­­ი­­ზარ­­­და და მომ­­­ დევ­­­ნო წელს ამ მი­­და­­მო­­ებს 124 ათა­­სი ვი­­ზი­­ტო­­რი მი­­აწყ­­­და. ჩერ­­­ ნო­­ბი­­ლი იმი­­თა­­ცაა სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო, რომ აქ მოგ­­­ზა­­უ­­რო­­ბით მათ­­­თ­­­ვის უცხო კულ­­­ტუ­­რა­­სა და საბ­­­ჭო­­თა სა­­ყო­­ფაცხოვ­­­რე­­ბო გა­­რე­­მოს ეც­­­ ნო­­ბი­­ან, აწ­­­მ­­­ყო­­ში ათ­­­ვა­­ლი­­ე­­რე­­ბენ იმ ქვეყ­­­ნის წარ­­­სულს, რო­­მე­­ლიც პო­­ლი­­ტი­­კუ­­რი რუ­­კი­­დან გამ­­­ქ­­­რა­­ლი­­ა.

ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის ატო­­მუ­­რი ელექ­­­ტ­­­რო­­სად­­­გუ­­რის აფეთ­­­ქე­­ბა სულ სამ წამს გაგ­­­რ­­­ძელ­­­და, მაგ­­­რამ მის შე­­დეგს კა­­ცობ­­­რი­­ო­­ბა კი­­დევ 20 ათა­­ სი წლის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­ში მო­­იმ­­­კის. ეს დრო სჭირ­­­დე­­ბა გა­­რე­­მოს, რომ პირ­­­ვან­­­დე­­ლი სა­­ხე და­­იბ­­­რუ­­ნოს და საცხოვ­­­რებ­­­ლად კვლავ უსაფ­­­რ­­­თხო ად­­­გი­­ლად იქ­­­ცეს. ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის ატო­­მუ­­რი ელექ­­­ტ­­­რო­­სად­­­გუ­­რის მე­­ოთხე ბლო­­კის ავა­­რი­­ა, ბირ­­­თ­­­ვულ მოვ­­­ლე­­ნა­­თა სა­­ერ­­­თა­­შო­­რი­­სო შკა­­ლით მეშ­­­ ვი­­დე დო­­ნის ერ­­­თა­­დერ­­­თი შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ა. აფეთ­­­ქე­­ბამ რე­­აქ­­­ტო­­რი მთლი­­ა­­ნად და­­ან­­­გ­­­რი­­ა, მიმ­­­დე­­ბა­­რე ტე­­რი­­ტო­­რია კი უკი­­დუ­­რე­­სად და­­ა­­ბინ­­­ძუ­­რა. ეს ავა­­რი­­ა შე­­ფა­­სე­­ბუ­­ლი­­ა, რო­­გორც უდი­­დე­­სი ავა­­ რი­­ა ატო­­მუ­­რი ენერ­­­გე­­ტი­­კის ის­­­ტო­­რი­­ა­­ში. ქა­­ლა­­ქი-­­­მოჩ­­­ვე­­ნე­­ბა, მკვდა­­რი ქა­­ლა­­ქი, დრო­­ის მან­­­ქა­­ნა _ ამ­­­გ­­­ვარ შე­­ფა­­სე­­ბებ­­­საც ხში­­რად ნა­­ხავთ სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა სტა­­ტი­­ა­­სა, თუ სა­­ექ­­­ს­­­კურ­­­სიო შე­­თა­­ვა­­ზე­­ბებ­­­ში. სა­­ბე­­დის­­­წე­­ რო ავა­­რია აქ 1986 წლის 26 აპ­­­რილს, შუ­­ა­­ღა­­ მი­­სას მოხ­­­და. აფეთ­­­ქე­­ბის შე­­დე­­გად, რა­­დი­­ო­­აქ­­­ ტი­­უ­­რი ნივ­­­თი­­ე­­რე­­ბე­­ბით და­­ბინ­­­ძურ­­­და 200,000 კმ2-ზე მე­­ტი ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა, წარ­­­მოქ­­­მ­­­ნილ­­­მა რა­­დი­­ო­­აქ­­­ტი­­ ურ­­­მა ღრუ­­ბელ­­­მა კი მო­­იც­­­ვა სსრკ-ის ევ­­­რო­­პუ­­ლი ნა­­წი­­ლი, აღ­­­მო­­სავ­­­ლე­­თი ევ­­­რო­­პა, სკან­­­დი­­ნა­­ვი­­ა, დი­­დი ბრი­­ტა­­ნე­­თი და აშშ-ს აღ­­­მო­­სავ­­­ლე­­თი ნა­­ წი­­ლამ­­­დეც კი მი­­აღ­­­წი­­ა. რა­­დი­­ო­­აქ­­­ტი­­უ­­რი ნა­­ლე­­ქის ნა­­ხე­­ვარ­­­ზე მე­­ტი მე­­ზო­­ბე­­ლი ბე­­ლო­­რუ­­სის ტე­­რი­­ტო­­ რი­­ა­­ზე და­­ი­­ლე­­ქა. და­­ბინ­­­ძუ­­რე­­ბუ­­ლი ზო­­ნი­­დან გა­­იყ­­­ვა­­ნეს 300,000 ადა­­მი­­ა­­ნი. ამის შემ­­­დეგ კი ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლი მა­­ლე­­ვე და­­ხუ­­რულ და აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ზო­­ნად გა­­მოცხად­­­და.

სვეტ­­­ლა­­ნა ალექ­­­სი­­ე­­ვი­­ჩი ბე­­ლა­­რუ­­სი მწე­­რა­­ლი­­ა, რო­­მე­­ლიც დი­­დი ხნის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­ში ეძებ­­­და ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის კა­­ტას­­­ტ­­­რო­­ფის უშუ­­ ა­­ლო მოწ­­­მე­­ებს და მათ მო­­ნა­­ყოლს მთე­­ლი სი­­ზუს­­­ტით იწერ­­­და. ჩა­­ნა­­წე­­რე­­ბი წიგ­­­ნად გა­­მოს­­­ცა და ის, რა­­საც „ჩერნობილის ლოც­­­ ვა­­ში“ მო­­უ­­ყა­­რა თა­­ვი, უნი­­კა­­ლუ­­რი, შე­­მაძ­­­რ­­­წუ­­ნე­­ბე­­ლი ამ­­­ბე­­ბია მომ­­­ ნუს­­­ხ­­­ვე­­ლი დი­­ა­­ლო­­გე­­ბით, სა­­ხა­­სი­­ა­­თოდ მშრა­­ლი, სა­­და თხრო­­ბით.

რა­­დი­­ო­­აქ­­­ტი­­უ­­რი დას­­­ვე­­ნე­­ბა

ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ზო­­ნა­­ში მოხ­­­ვედ­­­რის ორი გზა არ­­­სე­­ ბობს: ლე­­გა­­ლუ­­რი და არა­­ლე­­გა­­ლუ­­რი. ლე­­გა­­ლუ­­რი გზა გუ­­ლის­­­ხ­­­მობს ყვე­­ლა ბი­­უ­­როკ­­­რა­­ტი­­უ­­ლი პრო­­ცე­­სის გავ­­­ლით შეზღუ­­დულ პე­­რი­­მეტ­­­რ­­­ზე გა­­და­­ად­­­გი­­ლე­­ბას თან­­­მ­­­ხ­­­ლებ პირ­­­ თან ანუ გიდ­­­თან ერ­­­თად. არა­­ლე­­გა­­ლუ­­რი ტუ­­რი კი, ყვე­­ლა ამ პრო­­ ცე­­სის გვერ­­­დის ავ­­­ლით ანუ — „სტალკერულად“ შეღ­­­წე­­ვას და­­ხუ­­რულ ზო­­ნა­­ში და იმ ად­­­გი­­ლე­­ბის მო­­ნა­­ხუ­­ლე­­ ბას, რომლებსაც ოფი­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ექ­­­ს­­­კურ­­­სი­­ის დროს არ აჩ­­­ვე­­ნე­­ბენ ტუ­­რის­­­ტებს.

105 VOYAGER 25/2022

ჩერნობილი

ოფი­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ექ­­­ს­­­კურ­­­სია ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლში, რად­­­გან არაა ჩვე­­უ­­ლებ­­­რი­­ვი სა­­ექ­­­ს­­­კურ­­­სიო ად­­­გი­­ ლი, ქცე­­ვის წე­­სე­­ბიც სხვა­­ნა­­ი­­რი­­ა. ექ­­­ს­­­კურ­­­სი­­ის მსვლე­­ლო­­ბი­­სა­­ს არ შე­­იძ­­­ლე­­ბა მარ­­­შ­­­რუ­­ტი­­დან გა­­დახ­­­ვე­­ვა, რად­­­გან ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე რა­­დი­­ა­­ცი­­ის ფო­­ნი ად­­­გილ­­­-ად­­­გილ ისევ მა­­ღა­­ლი­­ა. ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი ბი­­ლი­­კე­­ბი კი ხან­­­გ­­­რ­­­ძ­­­ლი­­ვი კვლე­­ვი­­სა და დაკ­­­ვირ­­­ვე­­ბე­­ბის შე­­ დე­­გად გა­­კეთ­­­და ისე, რომ გა­­და­­ად­­­გი­­ლე­­ბა ჯან­­­მ­­­რ­­­თე­­ლო­­ბის­­­თ­­­ ვის უსაფ­­­რ­­­თხო იყოს. ასე, მა­­გა­­ლი­­თად რა­­დი­­ა­­ცი­­ის ფო­­ნი თუ­­კი მარ­­­შ­­­რუტ­­­ზე ზო­­მი­­ე­­რი ან და­­ბა­­ლი­­ა, მის­­­გან 4 ნა­­ბიჯ­­­ში შე­­იძ­­­ლე­­ ბა უსაფ­­­რ­­­თხო ზო­­მას ხუთ­­­ჯერ ან ათ­­­ჯე­­რაც კი აღე­­მა­­ტე­­ბო­­დეს. გი­­დე­­ბი ამას რა­­დი­­ა­­ცი­­ულ ლა­­ქებს ეძა­­ხი­­ან. რა­­დი­­ო­­აქ­­­ტი­­უ­­რი მტვე­­რი არა­­მარ­­­ტო ზე­­და­­პირ­­­ზე­­ა, არა­­მედ ჰა­­ერ­­­ში­­ცაა კონ­­­ცენ­­­ტ­­­ რი­­რე­­ბუ­­ლი 30 სმ-დე სი­­მაღ­­­ლე­­ზე მი­­წის დო­­ნი­­დან. ჩერ­­­ნო­­ბილ­­­ში მოგ­­­ზა­­უ­­რო­­ბა უსაფ­­­რ­­­თხო და კომ­­­ფორ­­­ტუ­­ლი რომ იყოს, მარ­­­ტი­­ვი წე­­სე­­ბის დაც­­­ვაა სა­­ჭი­­რო: ექ­­­ს­­­კურ­­­სი­­ის მო­­ნა­­წი­­ლე აუცი­­ლებ­­­ლად უნ­­­და იყოს 18 წელს გა­­და­­ცი­­ლე­­ბუ­­ ლი; არ და­­იშ­­­ვე­­ბი­­ან ორ­­­სუ­­ლე­­ბი და მშობ­­­ლე­­ბი ჩვი­­ლი ბავ­­­შ­­­ ვე­­ბით. დაუშვებელია: მი­­წა­­ზე ჩა­­მოჯ­­­დო­­მა; ჩან­­­თის ზურ­­­გი­­დან მოხ­­­ ს­­­ნა და ზე­­და­­პირ­­­ზე და­­დე­­ბა, ასე­­ვე შტა­­ტი­­ვის დად­­­გ­­­მა, რად­­­გან მი­­წა რა­­დი­­ა­­ცი­­ი­­თაა და­­ბინ­­­ძუ­­რე­­ბუ­­ლი; ღია სივ­­­რ­­­ცე­­ში ჭა­­მა; წყლის და­­ლე­­ვა/­­­ხე­­ლის ჩა­­ყო­­ფა, ბა­­ნა­­ო­­ბა მდი­­ნა­­რე­­ებ­­­სა და ტბებ­­­ში, თევ­­­ზა­­ო­­ბა; აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე სო­­კოს, კენ­­­კ­­­ რი­­სა და ხი­­ლის შეგ­­­რო­­ვე­­ბა და ჭა­­მა. აგ­­­რეთ­­­ვე ტე­­რი­­ტო­­რი­­ი­­ დან გა­­ტა­­ნა; აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე ნა­­პოვ­­­ნი ნე­­ბის­­­მი­­ე­­რი ნივ­­­თის გა­­ტა­­ნა უკ­­­რა­­ი­­ნის კა­­ნონ­­­მ­­­დებ­­­ლო­­ბით სის­­­ხ­­­ლის სა­­ მარ­­­თ­­­ლის და­­ნა­­შა­­უ­­ლია და პა­­ტიმ­­­რო­­ბით ის­­­ჯე­­ბა. ასე­­ვე, არ ღირს ძვე­­ლი ნივ­­­თე­­ბის შე­­ხე­­ბა. ისი­­ნი ჯერ კი­­დევ და­­ბინ­­­ ძუ­­რე­­ბუ­­ლია რა­­დი­­ა­­ცი­­ით. რა თქმა უნ­­­და, რა­­დი­­ა­­ცი­­ის დღე­­ვან­­­დე­­ ლი დო­­ნე, გა­­ცი­­ლე­­ბით და­­ბა­­ლია იმას­­­თან შედარებით, რაც აფეთ­­­ ქე­­ბის დროს იყო. თუმ­­­ცა, ეს იმას არ ნიშ­­­ნავს, რომ აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე გა­­ნუ­­საზღ­­­ვ­­­რე­­ლი დრო­­ი­­თაა შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლი ყოფ­­­ნა. ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის ტუ­­რებ­­­ზე მო­­მუ­­შა­­ვე გი­­დებს აქვთ სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რი მოწყო­­ბი­­ლო­­ბა, ე. წ. რა­­დი­­ა­­ცი­­ის მთვლე­­ლი, რო­­მე­­ლიც ტე­­რი­­ტო­­ რი­­ა­­ზე ყო­­ვე­­ლი ვი­­ზი­­ტი­­სას საზღ­­­ვ­­­რავს რა­­დი­­ა­­ცი­­ის დო­­ნეს. გა­­და­­ ჭარ­­­ბე­­ბის შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში, გიდს გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი დრო­­ით ეკ­­­რ­­­ძა­­ლე­­ბა აკ­­­ რ­­­ძა­­ლულ ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე მუ­­შა­­ო­­ბა. ასე­­ვე, ტუ­­რის დას­­­რუ­­ლე­­ბი­­სას, ყვე­­ლა ტუ­­რის­­­ტი ვალ­­­დე­­ბუ­­ლია გა­­ი­­ა­­როს სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რი შე­­მოწ­­­მე­­ბა ლა­­ბო­­რა­­ტო­­რი­­ა­­ში, სა­­დაც მი­­სი დას­­­ხი­­ვე­­ბის ინ­­­დექსს გან­­­საზღ­­­ვ­­­ რა­­ვენ. ქა­­ლა­­ქის ევა­­კუ­­ა­­ცი­­ის შემ­­­დეგ, და­­უ­­ყოვ­­­ნებ­­­ლივ და­­იწყეს ქუ­­ჩე­­ბის ხსნა­­რე­­ბით მო­­რეცხ­­­ვა, გა­­დახ­­­ნეს მი­­წა დიდ ფარ­­­თობ­­­ზე, რამ­­­დე­­ნი­­მე ათე­­უ­­ლი სო­­ფე­­ლი მი­­წას­­­თან გა­­ას­­­წო­­რეს და ჩა­­მარ­­­ხეს, დან­­­გ­­­რე­­უ­­ლი რე­­აქ­­­ტო­­რი კი სარ­­­კო­­ფაგ­­­ში მო­­აქ­­­ცი­­ეს. ამ ზო­­მე­­ბის გა­­ ტა­­რე­­ბამ მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლოვ­­­ნად შე­­უწყო ხე­­ლი რე­­გი­­ონ­­­ში რა­­დი­­ა­­ცი­­უ­­ლი ფო­­ნის კლე­­ბას. ოფი­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ექ­­­ს­­­კურ­­­სი­­ის­­­თ­­­ვის სა­­ჭი­­როა და­­უ­­კავ­­­შირ­­­დეთ ად­­­ გი­­ლობ­­­რივ ტუ­­რო­­პე­­რა­­ტორს, რო­­მე­­ლიც ყვე­­ლა ბი­­უ­­როკ­­­რა­­ტი­­ ულ პრო­­ცესს თქვენს ნაც­­­ვ­­­ლად მო­­აგ­­­ვა­­რებს. თუ­­კი დრო­­ნით ფო­­ტო­­გა­­და­­ღე­­ბას გეგ­­­მავთ, აუცი­­ლე­­ბე­­ლია ტუ­­რო­­პე­­რა­­ტორ­­­თან ამის წი­­ნას­­­წარ შე­­თან­­­ხ­­­მე­­ბა, რა­­თა შე­­სა­­ბა­­მი­­სი დო­­კუ­­მენ­­­ტი მო­­ ამ­­­ზა­­დოს. შე­­და­­რე­­ბით ბი­­უ­­ჯე­­ტუ­­რი ჯგუ­­ფუ­­რი ტუ­­რე­­ბი­­ა. ფა­­სე­­ბი და­­ახ­­­ ლო­­ე­­ბით 100 დო­­ლა­­რი­­დან იწყე­­ბა და მო­­ი­­ცავს ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ ა­­ლურ დო­­ზო­­მეტ­­­რ­­­/­­­რა­­დი­­ო­­მეტრს, რა­­დი­­ა­­ცი­­ის „მთვლელ“ მოწყო­­ბი­­ლო­­ბას, გიდს, კომ­­­ფორ­­­ტულ ტრან­­­ს­­­პორ­­­ტ­­­სა და კვე­­ბას. ჯგუ­­ფუ­­რი ტუ­­რე­­ბი უმე­­ტე­­სად კი­­ე­­ვი­­დან იწყე­­ბა. აქე­­დან ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის და­­ხუ­­რულ ზო­­ნამ­­­დე 130კმ-ია და გზას და­­ახ­­­ლო­­ე­­ბით სა­­ათ­­­ნა­­ხე­­ვა­­რი სჭირ­­­დე­­ბა.

პირ­­­ვე­­ლი გა­­ჩე­­რე­­ბა სა­­კონ­­­ტ­­­რო­­ლო გამ­­­შ­­­ვე­­ბი პუნ­­­ქ­­­ტი „დეტი­ ატკია“, ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის ზო­­ნა. აქ­ვეა სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო და­­ფე­­ბი რუ­­კე­­ ბით, ფო­­ტო­­ე­­ბი­­თა და მოკ­­­ლე ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ით ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის აკ­­­რ­­­ ძა­­ლულ ზო­­ნა­­ზე. პო­­ლი­­ცია უფ­­­ლე­­ბამო­­­სი­­ლია ყვე­­ლა სა­­ეჭ­­­ვო პი­­რი შე­­ა­­მოწ­­­მოს შეს­­­ვ­­­ლი­­სას და გას­­­ვ­­­ლი­­სას. უნ­­­დობ­­­ლო­­ბის შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ ში კი ახ­­­ს­­­ნა-­­­გან­­­მარ­­­ტე­­ბის გა­­რე­­შე შე­­უძ­­­ლი­­ათ, სა­­ეჭ­­­ვო პი­­რი ტე­­რი­­ ტო­­რი­­ა­­ზე არც კი და­­უშ­­­ვან. დე­­ტი­­ატ­­­კის შემ­­­დეგ იწყე­­ბა ექ­­­ს­­­კუ­­რი­­ა. პირ­­­ვე­­ლი სო­­ფე­­ლი ზა­­ლი­­­სი­­ა­­ა, რო­­მე­­ლიც მი­­ტო­­ვე­­ბუ­­ლი­­ა. აქ ყვე­­ლა­­ფე­­რი ისე­­ვე­­ა, რო­­გორც ევა­­კუ­­ა­­ცი­­ის დღეს. მა­­გი­­დებ­­­ზე თეფ­­­შე­­ბი, თა­­რო­­ებ­­­ზე წიგ­­­ნე­­ბი. ყვე­­ ლა­­ზე პო­­პუ­­ლა­­რულ ტუ­­რის­­­ტულ ად­­­გი­­ლას, ყო­­ფილ მა­­ღა­­ზი­­ა­­ში კი, პრო­­დუქ­­­ტე­­ბიც ისე აწყ­­­ვი­­ა, რო­­გორც _ ბო­­ლო დღეს. აქ ყვე­­ლა­­ფე­­რი ისევ ისე­­ა, იმ გან­­­ს­­­ხ­­­ვა­­ვე­­ბით, რომ ერთ დროს ცოცხა­­ლი სო­­ფე­­ლი ახ­­­ლა მკვდა­­რია და უღ­­­რან ტყე­­შია ჩაფ­­­ლუ­­ლი. აქე­­დან გზა მომ­­­დევ­­­ ნო პუნ­­­ქ­­­ტამ­­­დე ავ­­­ტო­­ბუ­­სით გრძელ­­­დე­­ბა. მან­­­ძი­­ლი და­­ხუ­­რულ ზო­­ ნამ­­­დე უფ­­­რო და უფ­­­რო მოკ­­­ლ­­­დე­­ბა. შე­­იძ­­­ლე­­ბა, თქვენც ჩემ­­­სა­­ვით გა­­გიკ­­­ვირ­­­დეთ, მაგ­­­რამ ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლი სუ­­ლაც არაა არც მკვდა­­რი ქა­­ ლა­­ქი და მი­­თ უ­­მე­­ტეს არც მოჩ­­­ვე­­ნე­­ბა. აქ და­­ახ­­­ლო­­ე­­ბით 3 ათა­­სამ­­­დე ადა­­მი­­ა­­ნი ცხოვ­­­რობს _ ძი­­რი­­თა­­დად ა.ე.­­­ს­­­-­­­ზე მო­­მუ­­შა­­ვე პერ­­­სო­­ნა­­ ლი. ქა­­ლაქს ყო­­ველ­­­დღი­­უ­­რი კომ­­­ფორ­­­ტუ­­ლი ყო­­ფი­­სათ­­­ვის და­­მა­­ხა­­ სი­­ა­­თებ­­­ლი ყვე­­ლა ელე­­მენ­­­ტი გა­­აჩ­­­ნია _ სუ­­პერ­­­მარ­­­კე­­ტე­­ბი, აფ­­­თი­­ა­­ ქე­­ბი, ფოს­­­ტა, კა­­ფე. აქ­­­ვეა 2 სას­­­ტუმ­­­რო და ჰოს­­­ტე­­ლიც. მზის ჩას­­­ვ­­­ლის შემ­­­დეგ კორ­­­პუ­­სე­­ბის ფან­­­ჯ­­­რე­­ბი­­დან თბი­­ლი სი­­ნათ­­­ლე იღ­­­ვ­­­რე­­ბა. ერ­­­თა­­დერ­­­თი, რი­­თაც პრი­­პი­­ა­­ტი სხვა ქა­­ლა­­ქე­­ბის­­­გან გან­­­ს­­­ხ­­­ვავ­­­დე­­ ბა, აქ არაა სამ­­­შო­­ბი­­ა­­რო სახ­­­ლე­­ბი, ბა­­ღე­­ბი და სკო­­ლე­­ბი, რად­­­გან ქა­­ლაქ­­­ში ვერც ერთ მცი­­რეწ­­­ლო­­ვანს ვერ იპო­­ვით. ქუ­­ჩებ­­­ში გა­­მე­­ფე­­ ბულ სიმ­­­შ­­­ვი­­დეს ტუ­­რის­­­ტე­­ბის შე­­ძა­­ხი­­ლე­­ბი და მა­­თი­­ვე ტრან­­­ს­­­პორ­­­ტი არ­­­ღ­­­ვევს. თუმ­­­ცა, ტუ­­რის­­­ტე­­ბის გარ­­­და, ქუ­­ჩებ­­­ში ზოგ­­­ჯერ გა­­რე­­უ­­ლი ცხო­­ვე­­ლე­­ბიც და­­სე­­ირ­­­ნო­­ბენ. რო­­გორც ჩემ­­­მა ნაც­­­ნობ­­­მა კი­­ე­­ველ­­­მა გიდ­­­მა მითხ­­­რა, 2018 წელს აქ დათ­­­ვე­­ბის ოჯა­­ხი გა­­მოჩ­­­ნ­­­და. ზო­­ნამ­­­დე სულ რამ­­­დე­­ნი­­მე კი­­ლო­­მეტ­­­რი­­ღა დარ­­­ჩა, მა­­ნამ­­­დე კი ნა­­ სოფ­­­ლარ კა­­პაჩ­­­ში, მი­­ტო­­ვე­­ბუ­­ლი სა­­ბავ­­­შ­­­ვო ბა­­ღი უნ­­­და მო­­ვი­­ნა­­ხუ­­ ლოთ. ეს ერ­­­თა­­დერ­­­თი შე­­ნო­­ბა­­ა, რო­­მე­­ლიც ყო­­ფი­­ლი სოფ­­­ლი­­დან შე­­მორ­­­ჩა. აფეთ­­­ქე­­ბის შემ­­­დეგ, სხვა სოფ­­­ლებ­­­თან ერ­­­თად, კა­­პა­­ჩიც ბულ­­­დო­­ზე­­რებ­­­მა გა­­და­­ას­­­წო­­რეს და სო­­ფელ­­­მაც სა­­მუ­­და­­მოდ, ღრმა ძი­­ლით და­­ი­­ძი­­ნა. მი­­ტო­­ვე­­ბულ სა­­წოლ­­­ზე მი­­წო­­ლი­­ლი და­­თუ­­ნი­­ა, სა­­თა­­მა­­შო­­ე­­ბი, პა­­ტა­­რა პირ­­­სა­­ბა­­ნე­­ბი, ფე­­რად­­­-­­­ფე­­რა­­დი კა­­რა­­დე­­ბი. მო­­მენ­­­ტა­­ლუ­­რად თვალს ხუ­­ჭავ და წარ­­­სულ­­­ში ბრუნ­­­დე­­ბი. ყვე­­ლა­­ ფე­­რი ისე­­თი რე­­ა­­ლუ­­რი­­ა, რომ ხმე­­ბიც ჩა­­გეს­­­მის, პა­­ტა­­რა, კი­­კი­­ნე­­ბი­­ ა­­ნი გო­­გო დე­­დას ეძა­­ხის, კუთხე­­ში ორი ბავ­­­შ­­­ვი ძიძ­­­გი­­ლა­­ობს, აღ­­­ მ­­­ზ­­­რ­­­დე­­ლის ხმაც ის­­­მის, პი­­ა­­ნი­­ნოს­­­თან რომ მიმ­­­ჯ­­­და­­რა და იხ­­­ვებ­­­ზე მხი­­ა­­რულ სიმ­­­ღე­­რას უკ­­­რავს. ალ­­­ბათ ყვე­­ლა­­ფე­­რი ასე იყო. მე­­რე კი სამ­­­მა წამ­­­მა შეც­­­ვა­­ლა მა­­თი ცხოვ­­­რე­­ბა და სამ­­­ყა­­რო ამო­­ა­­ყი­­რა­­ვა. გი­­დე­­ბი ამ­­­ბო­­ბენ, რომ 2004 წელს, რო­­დე­­საც ჩერ­­­ნო­­ბილ­­­ში პირ­­­ვე­­ ლი ტუ­­რის­­­ტე­­ბი გა­­მოჩ­­­ნ­­­დ­­­ნენ, ყვე­­ლა­­ფე­­რი სხვა­­ნა­­ი­­რად იყო. ნივ­­­ თე­­ბი კა­­რა­­დებ­­­ში შე­­ლა­­გე­­ბუ­­ლი, რად­­­გან ევა­­კუ­­ა­­ცი­­ის დღე კვი­­რა იყო და ბავ­­­შ­­­ვე­­ბი შინ იყ­­­ვ­­­ნენ. მე­­რე, რო­­დე­­საც ტუ­­რის­­­ტე­­ბის ნა­­კა­­დი გა­­ი­­ზარ­­­და და ფო­­ტო და ვი­­დე­­ო­­გა­­და­­ღე­­ბის მოყ­­­ვა­­რუ­­ლე­­ბიც მომ­­­ რავ­­­ლ­­­დ­­­ნენ, კა­­რა­­დე­­ბი­­დან სა­­თა­­მა­­შო­­ე­­ბის და სხვა ნივ­­­თე­­ბი გად­­­ მო­­ყა­­რეს, რა­­თა უფ­­­რო მძაფ­­­რი და სას­­­ტი­­კი ატ­­­მოს­­­ფე­­რო შე­­ექ­­­მ­­­ ნათ. მა­­ლე ავ­­­ტო­­ბუ­­სი ქა­­ლაქ პრი­­პი­­ატ­­­ში შე­­ვა. ქა­­ლა­­ქი, რო­­მე­­ლიც მუ­­დამ 16 წლის დარ­­­ჩე­­ბა, რო­­მელ­­­საც დი­­დი მო­­მა­­ვა­­ლი ჰქონ­­­და, მაგ­­­რამ წარ­­­სულ­­­ში დარ­­­ჩა. ერთ დროს ყვე­­ლა­­ზე პროგ­­­რე­­სუ­­ლი და თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე ქა­­ლა­­ქის­­­ გან, რო­მე­ლიც 1970 წელს და­არ­ს­და, აჩ­­­რ­­­დი­­ლი და გა­­უ­­და­­ბუ­­რე­­ბუ­­ ლი სახ­­­ლე­­ბი­­ღაა შე­­მორ­­­ჩე­­ნი­­ლი. უდი­­დე­­სი სუ­­პერ­­­მარ­­­კე­­ტი, რომ­­­ ლის მსგავ­­­სი არც მოს­­­კოვ­­­სა და არც პე­­ტერ­­­ბურ­­­გ­­­ში არ ყო­­ფი­­ლა; თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე კი­­ნო­­თე­­ატ­­­რე­­ბი, გა­­სარ­­­თო­­ბი კლუ­­ბე­­ბი, რეს­­­ტორ­­­ნე­­ ბი, სკო­­ლე­­ბი და სა­­ბავ­­­შ­­­ვო ბა­­ღე­­ბი, სრუ­­ლად აღ­­­ჭურ­­­ვი­­ლი სა­­ცუ­­რაო აუზი, რეკ­­­რე­­ა­­ცი­­უ­­ლი ზო­­ნე­­ბი და ატ­­­რაქ­­­ცი­­ო­­ნე­­ბის პარ­­­კი _ ასე­­თი იყო პრი­­პი­­ა­­ტი, საბ­­­ჭო­­თა მო­­მავ­­­ლის ქა­­ლა­­ქი. უფ­­­რო სწო­­რად, ასე­­

106 VOYAGER 25/2022

თად იყო ჩა­­ფიქ­­­რე­­ბუ­­ლი. დღეს ამ შე­­ნო­­ბებ­­­ში ფე­­ხის შედ­­­გ­­­მაც აკ­­­რ­­­ ძა­­ლუ­­ლი­­ა. ისი­­ნი ნელ­­­-­­­ნე­­ლა ინ­­­გ­­­რე­­ვა, კედ­­­ლებს ბზა­­რე­­ბი უჩ­­­ნ­­­დე­­ბა და ალ­­­ბათ აკ­­­რ­­­ძა­­ლუ­­ლი ზო­­ნაც და პრი­­პი­­ა­­ტიც მა­­ლე მხო­­ლოდ ფო­­ ტო­­ებ­­­სა და მეხ­­­სი­­ე­­რე­­ბას შე­­მორ­­­ჩე­­ბა. 1985 წლის ნო­­ემ­­­ბ­­­რის მო­­ნა­­ცე­­ მე­­ბით, ქა­­ლაქ­­­ში 47 500 მო­­სახ­­­ლე იყო. ამ­­­დე­­ნი ადა­­მი­­ა­­ნი გა­­ა­­სახ­­­ლეს 1986 წლის 27 აპ­­­რილს 2,5 სა­­ათ­­­ში. მათ უთხ­­­რეს, რომ საცხოვ­­­რე­­ ბელს დრო­­ე­­ბით ტო­­ვებ­­­დ­­­ნენ და მხო­­ლოდ დო­­კუ­­მენ­­­ტე­­ბი და პი­­რა­­ დი სა­­ჭი­­რო­­ე­­ბის ნივ­­­თე­­ბი უნ­­­და წა­­ე­­ღოთ. ქა­­ლა­­ქის შე­­სას­­­ვ­­­ლელ­­­ში თვალ­­­საც მოჰ­­­კ­­­რავთ ყვი­­თელ იკა­­რუსს. ამ ტი­­პის ავ­­­ტო­­ბუ­­სე­­ბით გა­­ იყ­­­ვა­­ნეს მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბა და­­ბინ­­­ძუ­­რე­­ბუ­­ლი არე­­დან. აქ­­­ვეა გა­­მო­­ფე­­ნი­­ლი ის სპეც­­­ტექ­­­ნი­­კა, რო­­მე­­ლიც ჩარ­­­თუ­­ლი იყო სა­­ ლიკ­­­ვი­­და­­ციო სა­­მუ­­შა­­ო­­ებ­­­ში. აქ ნა­­ხავთ 30-ზე მეტ სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა ტი­­ პის მან­­­ქა­­ნა­­სა და ტანკს. სა­­ლიკ­­­ვი­­და­­ციო სა­­მუ­­შა­­ო­­ე­­ბის შე­­დე­­გად ტექ­­­ნი­­კა ძლი­­ე­­რად და­­ბინ­­­ძურ­­­და რა­­დი­­ა­­ცი­­ით, რის გა­­მოც ამ მონ­­­ ს­­­ტ­­­რებ­­­მა სა­­ბო­­ლოო გან­­­სას­­­ვე­­ნე­­ბე­­ლი აქ, ტექ­­­ნი­­კის სა­­საფ­­­ლა­­ო­­ზე პო­­ვეს. ასე­­ვე და­­ტო­­ვეს მდი­­ნა­­რის პი­­რას ბორ­­­ნე­­ბი, ხო­­მალ­­­დე­­ბი და ნა­­ვე­­ბი. მი­­უ­­ხე­­და­­ვად იმი­­სა, რომ ეს ტექ­­­ნი­­კა ჯერ კი­­დევ რა­­დი­­აქ­­­ტი­­ უ­­რი­­ა, ჯარ­­­თ­­­ზე მო­­ნა­­დი­­რე­­ე­­ბი არ უშინ­­­დე­­ბი­­ან და სის­­­ტე­­მა­­ტუ­­რად ეზი­­დე­­ბი­­ან ზო­­ნის გა­­რეთ. რო­­გორც გი­­დე­­ბი ამ­­­ბო­­ბენ, ეს არა­­ლე­­გა­­ ლუ­­რი საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბაა და კა­­ნონ­­­მ­­­დებ­­­ლო­­ბით ის­­­ჯე­­ბა, თუმ­­­ცა, მა­­ინც გრძელ­­­დე­­ბა. ქა­­ლაქ­­­ში ტექ­­­ნი­­კის მე­­ო­­რე გა­­მო­­ფე­­ნა­­ცა­­ა. აქ ის რო­­ ბო­­ტე­­ბია გა­­მო­­ფე­­ნი­­ლი, რომ­­­ლე­­ბიც უშუ­­ა­­ლოდ რე­­აქ­­­ტო­­რის სა­­ხუ­­ რავ­­­სა და მის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე მუ­­შა­­ობ­­­დ­­­ნენ. მათ შო­­რის ყვე­­ლა­­ზე ცნო­­ბი­­ლი იაპო­­ნუ­­რი მთვა­­რე­­მა­­ვა­­ლი­­ა.

სიკ­­­ვ­­­დი­­ლის ხი­­დი

ფე­­რის „ეშმაკის ბორ­­­ბა­­ლი“, ტი­­რი, ავ­­­ტოდ­­­რო­­მი, ნამ­­­დ­­­ვი­­ლი ზომ­­­ ბი აპო­­კა­­ლიფ­­­სის სცე­­ნა­­რი­­ვი­­თა­­ა. ქა­­რი­­ან დღეს ჟან­­­გ­­­მო­­კი­­დე­­ბუ­­ლი სა­­ქა­­ნე­­ლე­­ბი ჭრი­­ა­­ლე­­ბენ და შე­­უძ­­­ლე­­ბე­­ლია ამ სა­­ნა­­ხა­­ო­­ბამ ჟრჟო­­ ლა არ მოგ­­­გ­­­ვა­­როთ. პარ­­­კის მშე­­ნებ­­­ლო­­ბა 1986 წლის მარ­­­ტ­­­ში დას­­­ რულ­­­და, თუმ­­­ცა აქ ერ­­­თი ბავ­­­შ­­­ვიც კი არ მჯდა­­რა. საქ­­­მე ისა­­ა, რომ ქა­­ლა­­ქის მეს­­­ვე­­უ­­რე­­ბი საბ­­­ჭო­­თა მო­­ქა­­ლა­­ქის­­­თ­­­ვის ყვე­­ლა­­ზე დი­­ად დღე­­სას­­­წა­­ულს _ პირ­­­ველ მა­­ისს ელო­­დე­­ბოდ­­­ნენ, რა­­თა სა­­ზე­­ი­­ მოდ გა­­ეხ­­­ს­­­ნათ. დღეს აქ გავ­­­ლა უსაფ­­­რ­­­თხო­­ა, რად­­­გან რა­­დი­­ა­­ცი­­უ­­ლი ფო­­ნი და­­ბა­­ ლი­­ა. თუმ­­­ცა გი­­დი აუცი­­ლებ­­­ლად გა­­გაფ­­­რ­­­თხი­­ლებთ, რომ მო­­ე­­რი­­ დოთ ხავსს. ხავ­­­სი, რო­­გორც ღრუ­­ბე­­ლი, ის­­­რუ­­ტავს იზო­­ტო­­პებს და სწო­­რედ ამი­­ტო­­მა­­ა, რომ მი­­ტო­­ვე­­ბულ ად­­­გი­­ლებ­­­სა და გზის პი­­რებ­­­ში გა­­დას­­­ვ­­­ლის­­­გან თა­­ვის შე­­კა­­ვე­­ბას გვირ­­­ჩე­­ვენ. თა­­ვად ოფი­­ცი­­ა­­ლურ ტუ­­რებ­­­ზე მო­­მუ­­შა­­ვე გი­­დე­­ბი აღი­­ა­­რე­­ბენ, რომ ლე­­გა­­ლუ­­რი ტუ­­რე­­ბი ცო­­ტა­­თი მო­­საწყე­­ნი­­ცა­­ა, რად­­­გან ძა­­ლი­­ან ბევ­­­რი შე­­ნო­­ბა რჩე­­ბა ექ­­­ს­­­ კურ­­­სი­­ის მიღ­­­მა. ასე­­თია ნა­­ხევ­­­რად დან­­­გ­­­რე­­უ­­ლი №1 სკო­­ლა, კი­­ნო­­ თე­­ატ­­­რი „პრომეთე“, №126 სა­­მე­­დი­­ცი­­ნო პუნ­­­ქ­­­ტი. ეს შეზღუდ­­­ვე­­ბი 2011 წლი­­დან მოქ­­­მე­­დებს, მი­­ზე­­ზი კი ექ­­­ს­­­კურ­­­სი­­ის მსვლე­­ლო­­ბი­­სას სკო­­ლის შე­­ნო­­ბის კედ­­­ლის ჩა­­მოშ­­­ლა გახ­­­და. ქა­­ლა­­ქის №1. სკო­­ლა თით­­­ქ­­­მის უკ­­­ვე ნან­­­გ­­­რე­­ვე­­ბა­­დაა ქცე­­უ­­ლი. ბუ­­ ნე­­ბას თა­­ვი­­სი მი­­აქვს და დე­­რეფ­­­ნებ­­­ში ამო­­სუ­­ლი ხე, რო­­მელ­­­საც სივ­­­რ­­­ცე აღარ ჰყოფ­­­ნის, თით­­­ქოს ფან­­­ჯ­­­რე­­ბი­­დან უქ­­­ნევს ტუ­­რის­­­ ტებს ტო­­ტებს. ღია კა­­რი­­დან კარ­­­გად ჩანს ძირს დაყ­­­რი­­ლი აირ­­­ წი­­ნა­­ღე­­ბი. ზო­­გი პა­­ტა­­რა ზო­­მი­­სა­­ა. ეს ალ­­­ბათ ბავ­­­შ­­­ვე­­ბი­­სა­­ა. მი­­ზე­­ზი ამე­­რი­­კის ატო­­მუ­­რი თავ­­­დას­­­ხ­­­მის შესაძლებლობა იყო. სა­­კუ­­თა­­რი რე­­აქ­­­ტო­­რის აფეთ­­­ქე­­ბას საბ­­­ჭო­­თა კავ­­­შირ­­­ში ხომ ვე­­რა­­ვინ წარ­­­მო­­ იდ­­­გენ­­­და.

ად­­­გი­­ლობ­­­რი­­ვი მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბა ამ ხიდს უბ­­­რა­­ლოდ კუ­­ზი­­ან ხიდს ეძახ­­­და და ბა­­ნა­­ლუ­­რი სა­­ყო­­ფაცხოვ­­­რე­­ბო და­­ნიშ­­­ნუ­­ლე­­ბა ჰქონ­­­და: ქა­­ლა­­ქის პირ­­­ველ და მე­­ო­­რე მიკ­­­რო­­რა­­ი­­ო­­ნებს აკავ­­­ში­­რებ­­­და ერ­­­ თ­­­მა­­ნეთს. სწო­­რედ ეს პუნ­­­ქ­­­ტე­­ბია მე­­ოთხე რე­­აქ­­­ტორ­­­თან ყვე­­ლა­­ზე ახ­­­ლოს. ღა­­მით, რო­­დე­­საც აფეთ­­­ქე­­ბის ხმამ ქა­­ლა­­ქი შე­­ა­­ზან­­­ზა­­რა და ბუ­­ნებ­­­რი­­ვი­­ა, რომ მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბა და­­ინ­­­ტე­­რეს­­­და, რა ხდე­­ბო­­და, ხალ­­­ხი ხიდ­­­ზე გა­­მო­­ე­­ფი­­ნა. აქე­­დან ყვე­­ლა­­ზე უკეთ ჩან­­­და აალე­­ბუ­­ ლი რე­­აქ­­­ტო­­რი. ადა­­მი­­ა­­ნე­­ბი, რომ­­­ლებ­­­საც წარ­­­მოდ­­­გე­­ნაც არ ჰქონ­­­ დათ, რომ სიკ­­­ვ­­­დილს ჩა­­ხე­­დეს თვა­­ლებ­­­ში, აღ­­­ტა­­ცე­­ბით შეს­­­ც­­­ქე­­ როდ­­­ნენ ფე­­რად ალს.

© ფოტო: ალექს ტატევოსიანი

თუმ­­­ცა, პრი­­პი­­ა­­ტის ყვე­­ლა­­ზე ცნო­­ბი­­ლი ად­­­გი­­ლი მა­­ინც ატ­­­რაქ­­­ცი­­ო­­ ნე­­ბის პარ­­­კი მგო­­ნი­­ა. მი­­ტო­­ვე­­ბულ­­­მა ატ­­­რაქ­­­ცი­­ონ­­­მა ონ­­­ლა­­ინ გად­­­ მო­­ი­­ნაც­­­ვ­­­ლა და მთე­­ლი ინ­­­ს­­­ტაგ­­­რა­­მი მო­­იც­­­ვა. მკვეთ­­­რი ყვი­­თე­­ლი

107 VOYAGER 25/2022

ჩერნობილი

უ­­ლებ­­­რივ­­­ზე დი­­დე­­ბი გა­­ი­­ზარ­­­დ­­­ნენ. ის ხე­­ე­­ბი, რომ­­­ლე­­ბიც ახ­­­ლა ჟღა­­ლი ტყის ად­­­გი­­ლას დგას, მწვა­­ნეა და ყვე­­ლა 35 წელ­­­ზე ბევ­­­ რად ახალ­­­გაზ­­­რ­­­და. ნამ­­­დ­­­ვი­­ლი ჟღა­­ლი ტყე რამ­­­დე­­ნი­­მე წლის წინ გა­­კა­­ფეს და ჩა­­მარ­­­ხეს, თუმ­­­ცა, ეს ალ­­­ბათ მთელს ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე ყვე­­ლა­­ზე იდუ­­მალ ად­­­გი­­ლად რჩე­­ბა. აქ ყვე­­ლა­­ზე მა­­ღა­­ლი რა­­დი­­ ა­­ცი­­უ­­ლი ფო­­ნია და არა­­თუ ტყე­­ში შეს­­­ვ­­­ლა, გზი­­დან გა­­დას­­­ვ­­­ლაც კი სას­­­ტი­­კად აკ­­­რ­­­ძა­­ლუ­­ლი­­ა. მი­­წა და­­ბინ­­­ძუ­­რე­­ბუ­­ლია სტრონ­­­ცი­­უ­­მი­­თა და ცე­­ზი­­უ­­მით და კი­­დევ რამ­­­დე­­ნი­­მე ათა­­სი წლის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­ში აქ ცხოვ­­­რე­­ბა შე­­უძ­­­ლე­­ბე­­ლი იქ­­­ნე­­ბა. სწო­­რედ ამან წარ­­­მოშ­­­ვა ათა­­ სი ლე­­გენ­­­და და ტყუ­­ილ­­­-­­­მარ­­­თა­­ლი ტყე­­ში მო­­ბი­­ნად­­­რე მუ­­ტან­­­ტებ­­­ზე. ოფი­­ცი­­ა­­ლურ ტუ­­რებ­­­ში კვე­­ბაც გათ­­­ვა­­ლის­­­წი­­ნე­­ბუ­­ლი­­ა. შუ­­ადღეს, წა­­ სა­­ხემ­­­სებ­­­ლად ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი ჯგუ­­ფე­­ბი უმე­­ტე­­სად ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის ატო­­ მუ­­რი ელექ­­­ტ­­­რო­­სად­­­გუ­­რის „სარკოფაგის“ სი­­ახ­­­ლო­­ვეს მდე­­ბა­­რე სა­­ სა­­დი­­ლო­­ში მიჰ­­­ყავთ. ეს სა­­სა­­დი­­ლო ძი­­რი­­თა­­დად ა.ე.­­­ს­­­.­­­ზე მო­­მუ­­შა­­ვე პერ­­­სო­­ნა­­ლის­­­თ­­­ვი­­სა­­ა, თუმ­­­ცა ტუ­­რის­­­ტებ­­­საც ხში­­რად ნა­­ხავთ. შე­­ნო­­ბა ახა­­ლი და თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე­­ა. შეს­­­ვ­­­ლა მხო­­ლოდ სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ტურ­­­ ნი­­კე­­ტის გავ­­­ლი­­თაა შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლი, სა­­დაც ყვე­­ლა ვალ­­­დე­­ბუ­­ლი­­ა, რა­­დი­­ა­­ცი­­უ­­ლი შე­­მოწ­­­მე­­ბა გა­­ი­­ა­­როს. პრო­­ცე­­სი საკ­­­მა­­ოდ მარ­­­ტი­­ვი­­ა: სენ­­­სო­­რებ­­­თან ახ­­­ლოს მი­­გაქვთ ხე­­ლის­­­გუ­­ლი, ით­­­ვ­­­ლით სამ წამს და თუ­­კი აპა­­რა­­ტი არ აყ­­­ვირ­­­და, შე­­გიძ­­­ლი­­ათ შეხ­­­ვი­­დეთ. კულ­­­ტუ­­რის სახ­­­ლი „ენერგეტიკი“, საბ­­­ჭო­­თა არ­­­ქი­­ტექ­­­ტუ­­რი­­სა და ყო­­ფის ტი­­პი­­უ­­რი მა­­გა­­ლი­­თი­­ა. აქ იყო გან­­­თავ­­­სე­­ბუ­­ლი კი­­ნო­­ თე­­ატ­­­რი, სა­­კონ­­­ცერ­­­ტო დარ­­­ბა­­ზი, სას­­­ტუმ­­­რო, სა­­ცეკ­­­ვაო კლუ­­ბი. ქა­­ლა­­ქის სტუმ­­­რე­­ბი მზის ჩას­­­ვ­­­ლის შემ­­­დეგ სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რად გა­­მო­­ დი­­ოდ­­­ნენ სა­­სე­­ირ­­­ნოდ მთა­­ვარ მო­­ე­­დან­­­ზე, მსგავ­­­სი სა­­ნა­­ხა­­ო­­ბა და გარ­­­თო­­ბა ხომ მხო­­ლოდ მოს­­­კოვ­­­სა ან პე­­ტერ­­­ბურ­­­გ­­­ში შე­­იძ­­­ლე­­ბო­­ და ეხი­­ლათ.

2021 წლის აგ­­­ვის­­­ტო­­ში, უკ­­­რა­­ი­­ნის გა­­რე­­მოს დაც­­­ვი­­სა და ბუ­­ნებ­­­რი­­ ვი რე­­სურ­­­სე­­ბის სა­­მი­­ნის­­­ტ­­­რომ, და­­იწყო ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის ზო­­ნა­­ში სა­­მი ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი ლო­­კა­­ცი­­ის აღ­­­დ­­­გე­­ნა. ესაა კა­­ფე „პრიპიატი“, ავ­­­ტო­­ სად­­­გუ­­რი და 16-სართულიანი საცხოვ­­­რე­­ბე­­ლი კორ­­­პუ­­სი. პირ­­­ ველ ეტაპ­­­ზე მიმ­­­დი­­ნა­­რე­­ობს და­­გეგ­­­მ­­­ვი­­თი სა­­მუ­­შა­­ო­­ე­­ბი, რა­­საც უკ­­­ვე მოჰ­­­ყ­­­ვე­­ბა აღ­­­დ­­­გე­­ნა. ვი­­ზი­­ტო­­რებს სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბა აქვთ, სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რი პლატ­­­ფორ­­­მი­­დან იმ საკ­­­რა­­ლუ­­რი მე­­ოთხე რე­­აქ­­­ტო­­რის ად­­­გი­­ლი და­­ათ­­­ვა­­ლი­­ე­­რონ. დღეს, ის რაც რე­­აქ­­­ტო­­რის­­­გან დარ­­­ჩა, სპე­­ცი­­ ა­­ლურ სარ­­­კო­­ფაგ­­­შია მო­­თავ­­­სე­­ბუ­­ლი, რო­­მე­­ლიც მომ­­­დევ­­­ნო 100 წლის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­ში კი­­დევ და­­ი­­ცავს მსოფ­­­ლი­­ოს რა­­დი­­ა­­ცი­­ის­­­გან. პრი­­პი­­ატ­­­ში ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი მთა­­ვა­­რი სა­­ნა­­ხა­­ო­­ბა, რაც ყვე­­ლა ტუ­­ რისტს მაგ­­­ნი­­ტი­­ვით იზი­­დავს, „დუგაა“ _ ბა­­ლის­­­ტი­­კუ­­რი რა­­კე­­ტე­­ბის სტარ­­­ტის ად­­­რე­­უ­­ლი აღ­­­მო­­ჩე­­ნის ჰო­­რი­­ზონ­­­ტის­­­მიღ­­­მა მოქ­­­მე­­დე­­ბის მძლავ­­­რი რა­­დი­­ო­­ლო­­კა­­ცი­­უ­­რი სად­­­გუ­­რი. „დუგას“ შე­­ეძ­­­ლო 3 ათას კმ-ის სი­­შო­­რე­­ზე და­­ე­­ფიქ­­­სი­­რე­­ბი­­ნა ამე­­რი­­კუ­­ლი ბა­­ლის­­­ტი­­კუ­­რი რა­­ კე­­ტე­­ბი. მას „რუსულ კო­­და­­ლა­­საც“ ეძახ­­­დ­­­ნენ, რად­­­გან მუ­­შა­­ო­­ბის პე­­რი­­ოდ­­­ში კა­­კუ­­ნის მსგავს ხმებს გა­­მოს­­­ცემ­­­და. დღეს დუ­­გა აღარ მუ­­შა­­ობს, მაგ­­­რამ მი­­სი კონ­­­ს­­­ტ­­­რუქ­­­ცია ქა­­რი­­ან ამინ­­­დ­­­ში ჭრი­­ა­­ლის და ზუ­­ზუ­­ნის მსგავს ხმებს გა­­მოს­­­ცემს, რა­­საც სტალ­­­კე­­რე­­ბი „დუგას სიმ­­­ღე­­რას“ ეძა­­ხი­­ან.

წა­­ხემ­­­სე­­ბა და­­ახ­­­ლო­­ებ ­­ ით 8$ ეკ­­­ვი­­ვა­­ლენ­­­ტი და­­გიჯ­­­დე­­ ბათ. რო­­გორც ჩე­­მი ნაც­­­ნო­­ბი გი­­დი ამ­­­ბობს, უცხო­­ელ ტუ­­ რის­­­ტებ­­­ში ყვე­­ლა­­ზე დი­­დი პო­­პუ­­ლა­­რო­­ბით უკ­­­რა­­ი­­ნუ­­ლი ბორ­­­შ­­­ჩი, ვი­­ნეგ­­­რე­­ტის სა­­ლა­­თი და კი­­სე­­ლი სარ­­­გებ­­­ლობს.

ბე­­დის ირო­­ნი­­ით, პრი­­პი­­ა­­ტი დღეს პლა­­ნე­­ტის ყვე­­ლა­­ზე მწვა­­ნე ქა­­ ლა­­ქი­­ა. ნელ­­­-­­­ნე­­ლა აქ გა­­რე­­უ­­ლი ცხო­­ვე­­ლე­­ბიც გა­­მოჩ­­­ნ­­­დ­­­ნენ. მგლე­­ ბი და გა­­რე­­უ­­ლი ტა­­ხე­­ბი აქ ჩვე­­უ­­ლებ­­­რი­­ვი ამ­­­ბა­­ვი­­ა. რამ­­­დე­­ნი­­მე წლის წინ, ექ­­­ს­­­პე­­რი­­მენ­­­ტის ფარ­­­გ­­­ლებ­­­ში პრჟე­­ვალ­­­ს­­­კის ცხე­­ნე­­ბის არ­­­ვე გა­­უშ­­­ვეს, რომ­­­ლე­­ბიც ბუ­­ნებ­­­რივ პი­­რო­­ბებ­­­ში საკ­­­მა­­ოდ სწრა­­ ფად გამ­­­რავ­­­ლ­­­დ­­­ნენ და დღეს, პრი­­პი­­ა­­ტის გარ­­­შე­­მო, მინ­­­დ­­­ვ­­­რებ­­­ში მორ­­­ბე­­ნა­­ლი ეს ვე­­ლუ­­რი ცხო­­ვე­­ლე­­ბი ნამ­­­დ­­­ვილ ეგ­­­ზო­­ტი­­კურ სა­­ ნა­­ხა­­ო­­ბას ქმნი­­ან. ასე­­თია ლე­­გა­­ლუ­­რი გა­­სერ­­­ნე­­ბა ჩერ­­­ნო­­ბილ­­­ში. აჩ­­­რ­­­დი­­ლე­­ბის ქა­­ლაქ­­­ში გა­­ტა­­რე­­ბუ­­ლი ერ­­­თი დღე იმ­­­დე­­ნად ემო­­ ცი­­უ­­რი­­ა, რომ, რო­­გორც გი­­დე­­ბი ამ­­­ბო­­ბენ, ტრან­­­ს­­­პორ­­­ტ­­­ში, უკა­­ნა გზა­­ზე, ყვე­­ლა მგზავ­­­რი დუმს, ყვე­­ლა თა­­ვის ფიქ­­­რ­­­შია ჩა­­ძი­­რუ­­ლი, იმ­­­დე­­ნად თავ­­­ზარ­­­დამ­­­ცე­­მია წარ­­­სულ­­­ში ჩარ­­­ჩე­­ნი­­ლი, ადა­­მი­­ა­­ნის ხე­­ ლით გა­­ნად­­­გუ­­რე­­ბუ­­ლი ქა­­ლა­­ქის ხილ­­­ვა, რომ ოდეს­­­მე თუ ემო­­ცი­­ ე­­ბის დო­­ზი­­მეტ­­­რი გა­­მო­­ი­­გო­­ნეს, ალ­­­ბათ ვერ­­­ცერ­­­თი ვერ გა­­უძ­­­ლებს და ტუ­­რის ბო­­ლოს გა­­და­­იწ­­­ვე­­ბა. რო­­გორც აღ­­­მოჩ­­­ნდ ­­­ ა, რა­­დი­­ა­­ცი­­ის დო­­ნე გვი­­ანი შე­­მოდ­­­ გო­­მი­­დან ად­­­რე გა­­ზაფხუ­­ლამ­­­დე ბევ­­­რად და­­ბა­­ლი­­ა, ვიდ­­­ რე ზაფხულ­­­ში. ამი­­ტომ სჯობს, „რა­­დი­­ო­­აქ­­­ტი­­უ­­რი დას­­­ვე­­ ნე­­ბის­­­თ­­­ვის“ ზამ­­­თა­­რი გა­­მო­­ი­­ყე­­ნოთ.

ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის კი­­დევ ერ­­­თი სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო ად­­­გი­­ლი ღია ცის ქვეშ მდე­­ბა­­რე სა­­მუ­­ზე­­უ­­მო სივ­­­რ­­­ცე­­ა. სპე­­ცი­­ა­­ლუ­­რად მოწყო­­ბილ ხე­­ი­­ ვან­­­ში იმ გამ­­­ქ­­­რა­­ლი სოფ­­­ლე­­ბის აბ­­­რე­­ბია ჩამ­­­წ­­­კ­­­რი­­ვე­­ბუ­­ლი, რომ­­­ ლე­­ბიც კა­­ტას­­­ტ­­­რო­­ფის შემ­­­დეგ მი­­წას­­­თან გა­­ას­­­წო­­რეს და ჩა­­მარ­­­ხეს. აქ­­­ვე დგას მე­­ტა­­ლის მო­­ნუ­­მენ­­­ტი „ანგელოზი საყ­­­ვი­­რით“: ფრთა­­ გაშ­­­ლილ ან­­­გე­­ლოზს საყ­­­ვი­­რი ტუ­­ჩებ­­­თან მი­­უ­­ტა­­ნი­­ა. უყუ­­რებ ამ ან­­­გე­­ლოზს და და­­ძა­­ბუ­­ლო­­ბის­­­გან, თით­­­ქოს, ლო­­ყე­­ბი გე­­ბე­­რე­­ბა, თით­­­ქოს, ეს­­­-ე­­სა­­ა, უნ­­­და ჩაჰ­­­ყ­­­ვი­­როს და ხალ­­­ხი გა­­აფ­­­რ­­­თხი­­ლოს, გა­­მო­­აფხიზ­­­ლოს. ავ­­­ტორ­­­საც ხომ მსგავ­­­სი ჩა­­ნა­­ფიქ­­­რი ჰქონ­­­და. მი­­ სი შთა­­გო­­ნე­­ბა „იოანეს გა­­მოცხა­­დე­­ბა“ იყო „ახალი აღ­­­თ­­­ქ­­­მი­­დან“. ქა­­ლა­­ქის გა­­ნა­­პი­­რას „ჟღალი ტყე­­ა“ (Рыжий лес). უფ­­­რო სწო­­რად, ის რაც მის­­­გან დარ­­­ჩა. მა­­ღა­­ლი დას­­­ხი­­ვე­­ბის გა­­მო, ხე­­ებ­­­მა მო­­მენ­­­ ტა­­ლუ­­რად იც­­­ვა­­ლეს ფე­­რი, გა­­წით­­­ლ­­­დ­­­ნენ და სი­­მაღ­­­ლე­­შიც ჩვე­­ 108 VOYAGER 25/2022

კი­­დევ ერ­­­თი სა­­ი­­დუმ­­­ლო ობი­­ექ­­­ტი, რო­­მე­­ლიც სტალ­­­კე­­რებს მაგ­­­ ნი­­ტი­­ვით იზი­­დავს, ქარ­­­ხა­­ნა „იუპიტერია“. ეს იყო უზარ­­­მა­­ზა­­რი სა­­ წარ­­­მო, სა­­დაც ოფი­­ცი­­ა­­ლუ­­რად მაგ­­­ნი­­ტო­­ფო­­ნებს აწარ­­­მო­­ებ­­­დ­­­ნენ. არა­­ო­­ფი­­ცი­­ა­­ლუ­­რად კი სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა სა­­ხის სამ­­­ხედ­­­რო ტექ­­­ნი­­კა­­სა და ბორ­­­ტ­­­კომ­­­პი­­უ­­ტე­­რებს _ კოს­­­მო­­სუ­­რი ხო­­მალ­­­დე­­ბის­­­თ­­­ვის. რე­­აქ­­­ტო­­ რის აფეთ­­­ქე­­ბის შემ­­­დეგ, ქარ­­­ხა­­ნა კი­­დევ გა­­ნაგ­­­რ­­­ძობ­­­და მუ­­შა­­ო­­ბას, სა­­ბო­­ლო­­ოდ კი მხო­­ლოდ 2000-იანების და­­საწყის­­­ში და­­ი­­ცა­­ლა. სტალ­­­კე­­რებ­­­მა ეს და კი­­დევ სხვა ბევ­­­რი შე­­ნო­­ბა სა­­კუ­­თა­­რი ხუ­­თი თი­­თი­­ვით იცი­­ან. ჩე­­მი კი­­დევ ერ­­­თი ნაც­­­ნო­­ბი სტალ­­­კე­­რი, რო­­მე­­ ლიც ანო­­ნი­­მად დარ­­­ჩე­­ნას ამ­­­ჯო­­ბი­­ნებს, გა­­მოტყ­­­და, რომ მის­­­თ­­­ვის ყვე­­ლა­­ზე ემო­­ცი­­უ­­რი ად­­­გი­­ლი კო­­ნო­­თე­­ატ­­­რი „პრომეთეა“, სა­­დაც ჯერ კი­­დევ დგას სცე­­ნა­­ზე უზარ­­­მა­­ზა­­რი რო­­ი­­ა­­ლი, კი­­ნო­­მე­­ქა­­ნი­­კო­­სის ოთახ­­­ში ყვე­­ლა­­ფე­­რი ძვე­­ლე­­ბუ­­რა­­და­­ა, უბ­­­რა­­ლოდ მტვრის სქე­­ლი ფე­­ნი­­თაა და­­ფა­­რუ­­ლი და ტექ­­­ნი­­კას ჟან­­­გი მოჰ­­­კი­­დე­­ბი­­ა.

სტალ­­­კე­­რე­­ბის მე­­ქა — ოც­­­ნე­­ბის კვალ­­­დაკ­­­ვალ აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ზო­­ნა­­ში

სტალ­­­კე­­რე­­ბის კი­დევ ერ­თი საყ­­­ვა­­რე­­ლი ად­­­გი­­ლი ზე­­მოთ ნახ­­­სე­­ნე­­ ბი „დუგაა“. ამ უზარ­­­მა­­ზარ ან­­­ტე­­ნას და­­ახ­­­ლო­­ე­­ბით 7 სა­­ფეხ­­­ბურ­­­თო მო­­ედ­­­ნის­­­ხე­­ლა ტე­­რი­­ტო­­რია უკა­­ვი­­ა. 150 მეტ­­­რის სი­­მაღ­­­ლის ნა­­გე­­ ბო­­ბა რკი­­ნის ბაქ­­­ნით ბო­­ლოვ­­­დე­­ბა, სა­­დაც მოხ­­­ვედ­­­რა სა­­ხან­­­ძ­­­რო კი­­ბი­­თაა შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლი. ალექ­­­სი ამ­­­ბობს, რომ მსგავ­­­სი ექ­­­ს­­­ტ­­­რი­­მი და სი­­ა­­მოვ­­­ნე­­ბა არა­­სო­­დეს გა­­ნუც­­­დი­­ა. აქე­­დან უზარ­­­მა­­ზარ სივ­­­რ­­­ ცე­­ზე იშ­­­ლე­­ბა პა­­ნო­­რა­­მე­­ბი და ჰო­­რი­­ზონტს არა­­ფე­­რი ჩრდი­­ლავს. არა­­ნა­­ი­­რი ურ­­­ბა­­ნუ­­ლი ნა­­თე­­ბა. მი­­უ­­ხე­­და­­ვად იმი­­სა, რომ აქე­­დან ქა­­ ლა­­ქი პრი­­პი­­ა­­ტი სულ ახ­­­ლო­­სა­­ა, სიბ­­­ნე­­ლე­­ში მი­­სი თვა­­ლით მო­­ძებ­­­ ნა რთულ­­­დე­­ბა _ ეს ხომ აჩ­­­რ­­­დი­­ლე­­ბის ქა­­ლა­­ქი­­ა, სა­­დაც ფან­­­ჯ­­­რებ­­­ ში სი­­ნათ­­­ლე 1986 წლის 27 აპ­­­რილს სა­­მუ­­და­­მოდ ჩაქ­­­რა.

ვი­­დე­­ო­­თა­­მაშ­­­მა S.T.A.L.K.E.R ჩერ­­­ნო­­ბილ­­­ში ტუ­­რიზ­­­მი ახალ დო­­ნე­­ ზე გა­­და­­იყ­­­ვა­­ნა და ბევ­­­რი ახალ­­­გაზ­­­რ­­­დის­­­თ­­­ვის, მი­­ტო­­ვე­­ბუ­­ლი ზო­­ნა ად­­­რე­­ნა­­ლი­­ნის ნამ­­­დ­­­ვილ პო­­ლი­­გო­­ნად იქ­­­ცა. თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სამ­­­ყა­­ რო­­ში სტალ­­­კე­­რე­­ბი გი­­დე­­ბი არი­­ან, რომ­­­ლე­­ბიც აკ­­­რ­­­ძა­­ლულ ზო­­ნა­­ ში შე­­დი­­ან და ტუ­­რის­­­ტე­­ბიც დაჰ­­­ყავთ.

ქა­­ლაქ­­­ში სტალ­­­კე­­რე­­ბის ჯგუ­­ფი გამ­­­თე­­ნი­­ას ჩა­­დის და აქაც „სტალკერულ ბი­­ნებ­­­ში“ ბა­­ნაკ­­­დე­­ბი­­ან. შე­­ნო­­ბე­­ბის უმე­­ტე­­სო­­ბა ავა­­ რი­­უ­­ლი­­ა, თუმ­­­ცა სტალ­­­კე­­რებს შე­­გუ­­ლე­­ბუ­­ლი აქვთ რამ­­­დე­­ნი­­მე ბი­­ ნა, რო­­მ­­ლებიც სა­­კუ­­თა­­რი ძა­­ლე­­ბით და­­ა­­სუფ­­­თა­­ვეს, მო­­აწყ­­­ვეს და ღა­­მის გა­­სა­­თე­­ვად კომ­­­ფორ­­­ტუ­­ლი გა­­ხა­­დეს. ალექ­­­სის თქმით, ქა­­ლაქ­­­ში გახ­­­ში­­რე­­ბუ­­ლია მა­­რო­­დი­­ო­­რო­­ბა და სტალ­­­კე­­რე­­ბი ცდი­­ლო­­ბენ მათ­­­გან, ისე­­ვე, რო­­გორც არა­­ლე­­გა­­ლი ტყის მკა­­ფა­­ვე­­ბის­­­გან, თა­­ვი შორს და­­ი­­ჭი­­რონ. ქა­­ლაქ­­­ში სე­­ირ­­­ნო­­ბა უსაფ­­­რ­­­თხო არც დღი­­სით არის, რად­­­გან ტუ­­რის­­­ტუ­­ლი ჯგუ­­ფე­­ბის გი­­დე­­ბი სტალ­­­კე­­რებს დი­­დად არ სწყა­­ლო­­ბენ და შე­­იძ­­­ლე­­ბა და­­ ას­­­მი­­ნონ. ასე­­ვე, ქუ­­ჩებ­­­ში პო­­ლი­­ცი­­ე­­ლე­­ბი პატ­­­რუ­­ლი­­რე­­ბენ. მათ­­­თან საქ­­­მის და­­ჭე­­რას კი სტალ­­­კე­­რე­­ბი ერი­­დე­­ბი­­ან.

109 VOYAGER 25/2022

© ფოტო: ალექს ტატევოსიანი

ალექ­­­ს ტატევოსიანი პირ­­­ვე­­ლი ქარ­­­თ­­­ვე­­ლი სტალ­­­კე­­რი­­ა, ვინც ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის და­­ხუ­­რულ ზო­­ნა­­ში არა­­ლე­­გა­­ლუ­­რად შე­­ვი­­და ად­­­გი­­ ლობ­­­რი­­ვი სტალ­­­კე­­რე­­ბის ჯგუფ­­­თან ერ­­­თად. ჩერ­­­ნო­­ბი­­ლის და­­ხუ­­ რულ ზო­­ნა­­ში შეღ­­­წე­­ვა საკ­­­მა­­ოდ რთუ­­ლი და რის­­­კის შემ­­­ც­­­ვე­­ლი­­ა. უკ­­­რა­­ი­­ნის მო­­ქა­­ლა­­ქე­­ე­­ბის­­­თ­­­ვის მხო­­ლოდ მსუ­­ყე ჯა­­რი­­მაა გათ­­­ვა­­ ლის­­­წი­­ნე­­ბუ­­ლი, უცხო­­ე­­ლებს კი ჯა­­რი­­მას­­­თან ერ­­­თად დე­­პორ­­­ტიც ემუქ­­­რე­­ბათ. ამი­­ტო­­მაც სიფ­­­რ­­­თხი­­ლე აუცი­­ლე­­ბე­­ლი­­ა. გარ­­­და ბი­­უ­­ როკ­­­რა­­ტი­­უ­­ლი მხა­­რი­­სა, რის­­­კე­­ბი აქ სხვა მხრი­­ვა­­ცა­­ა. სტალ­­­კე­­რე­­ბი არა­­სო­­დეს და­­დი­­ან მარ­­­ტო, ისი­­ნი მცი­­რე ჯგუ­­ფე­­ბად გა­­და­­ად­­­გილ­­­ დე­­ბი­­ან და ერ­­­თ­­­მა­­ნეთ­­­თან სწრა­­ფი და უხარ­­­ვე­­ზო კო­­მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ის­­­ თ­­­ვის რა­­ცი­­ებს ხმა­­რო­­ბენ. დო­­ზი­­მეტ­­­რის გა­­რე­­შე არ­­­ცერ­­­თი სტალ­­­ კე­­რი არ შე­­ვა და­­ხუ­­რულ ზო­­ნა­­ში, რო­­გორც ამ­­­ბო­­ბენ, ეს იგი­­ვე­­ა, ამა­­ზო­­ნის ჯუნ­­­გ­­­ლებ­­­ში წახ­­­ვი­­დე თვა­­ლე­­ბახ­­­ვე­­უ­­ლი. სტალ­­­კე­­რე­­ბი ისეთ ად­­­გი­­ლებს ნა­­ხუ­­ლო­­ბენ, რომ­­­ლე­­ბიც ლე­­გა­­ლურ ტუ­­რებ­­­ში არ შე­­დის. მი­­ტო­­ვე­­ბუ­­ლი სოფ­­­ლე­­ბი, ან­­­ტი­­სა­­ჰა­­ე­­რო თავ­­­დას­­­ხ­­­მის ნა­­წი­­ ლი „ვოლხოვი“, ქარ­­­ხა­­ნა „იუპიტერი“, მი­­ტო­­ვე­­ბუ­­ლი ტექ­­­ნი­­კის სა­­ ცა­­ვი _ ეს ამ ობი­­ექ­­­ტე­­ბის მწი­­რი ჩა­­მო­­ნათ­­­ვა­­ლი­­ა.

ურბექსი

მი­ტო­ვე­ბუ­ლი შე­ნო­ბე­ბის ტუ­რიზ­მი

თრელიგორას წყლის რეზერვუარი

გ ვან­ც ა ნ ა­დი­ბა­ი­ძ ე

ტექ­სტ ­ ი მომ­ზა­დე­ბუ­ლია ალექს ტა­ტე­ვო­სი­ან­თან ინ­ტერ­ვი­უ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით

თავ­და­პირ­ვე­ლად, რე­გი­ო­ნებ­ში მი­ტო­ვე­ბულ ად­გი­ლებს, ძველ ქარ­ხ­ნებს ან ბუნ­კე­რებს რომ ვე­ძებ­დი, ხალხს უკ­ვირ­და და მე­ უბ­ნე­ბოდ­ნენ, რას დაძ­ვ­რე­ბი ტა­ლახ­ში, იქ არა­ფე­რია სა­ნა­ხა­ვი, წა­მო­დი, ეკ­ლე­სი­ებს და­გათ­ვა­ლი­ე­რე­ბი­ნებ­თო. ახ­ლა რომ ვუკ­ ვირ­დე­ბი, ბავ­შ­ვო­ბი­დან მიყ­ვარ­და მი­ტო­ვე­ბულ ად­გი­ლებ­ში თა­ მა­ში და ყო­ველ­თ­ვის მათ ძებ­ნა­ში ვი­ყა­ვი. შემ­დეგ, რო­ცა წა­მო­ ვი­ზარ­დე, ფე­ის­ბუქ­ზე, შემ­თხ­ვე­ვით, ურ­ბექ­სის რეკ­ლა­მა შემ­ხ­ვ­და. ეს იყო ადა­მი­ა­ნე­ბის ჯგუ­ფი, რო­მელ­საც მსგავ­სი ინ­ტე­რე­სე­ბი ჰქონ­და და გა­მიკ­ვირ­და, თურ­მე, ჩემ გარ­და, კი­დევ ყო­ფი­ლან სხვე­ბიც, ვინც უცხო და მი­ტო­ვე­ბულ ად­გი­ლებს გან­ზ­რახ ეძე­ბენ. ასე ვი­პო­ვე ურ­ბექ­სი. ამ მი­წის­ქ­ვე­შა ხე­ტი­ა­ლის ტრენ­დი და­ახ­ლო­ე­ბით ათი წლის წინ რუ­სე­თი­დან გა­ფარ­თოვ­და. საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დან­გ­რე­ვის შემ­დეგ, ქვე­ყა­ნა­ში ბევ­რი მი­ტო­ვე­ბუ­ლი და უფუნ­ქ­ციო ად­გი­ლი დარ­ჩა. შემ­დეგ გა­მოჩ­ნ­დ­ნენ ის ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლებ­საც ამ ად­ გი­ლე­ბის ის­ტო­რია აინ­ტე­რე­სებ­დათ და და­იწყეს მა­თი მო­ძებ­ნა, თვა­ლი­ე­რე­ბა. შემ­დეგ დი­გე­რე­ბი გაჩ­ნ­დ­ნენ უკ­რა­ი­ნა­შიც, ბე­ლო­ რუს­შიც და ნელ­-­ნე­ლა მთე­ლი ევ­რო­პა მო­იც­ვეს. ურ­ბექ­სის­თ­ვის სა­ინ­ტე­რე­სო მეცხ­რა­მე­ტე ან მე­ო­ცე სა­უ­კუ­ნის მი­ ტო­ვე­ბუ­ლი შე­ნო­ბე­ბი­ა, სა­დაც ჯერ კი­დევ შეგ­ვიძ­ლია ად­გი­ლის ის­ტო­რი­ის ამოც­ნო­ბა. ასე­თი შე­იძ­ლე­ბა იყოს მი­წის­ქ­ვე­შა ბუნ­კე­ რი, რო­მე­ლი­მე ძვე­ლი ქარ­ხა­ნა, ტექ­ნი­კუ­რი ნა­გე­ბო­ბა ან თუნ­დაც მა­ღა­ლი შე­ნო­ბის სა­ხუ­რა­ვი. იქ და­ტო­ვე­ბუ­ლი ძვე­ლი დო­კუ­მენ­

ტა­ცი­ა, სხვა­დას­ხ­ვა და­ნად­გა­რი ან აპა­რა­ტუ­რა ბევრს გვიყ­ვე­ბა შე­ ნო­ბის ის­ტო­რი­ა­ზე. ერ­თხელ, მახ­სოვს, ძვე­ლი გა­უხ­ს­ნე­ლი კო­ნი­ა­ კის ბოთ­ლე­ბიც დაგ­ვ­ხ­ვ­და, კა­რებ­ზე აბ­რე­ბი ისევ ეკი­და და ძვე­ლი ფო­ტო­სუ­რა­თე­ბიც ად­გილ­ზე იყო. ზო­გიერთი ად­გი­ლი ისე­თი­ა, რომ უბ­რა­ლოდ გინ­და, მა­ლე და­ათ­ვა­ლი­ე­რო და იქი­დან გაქ­რე. უცებ წა­მოს­ვ­ლის სურ­ვი­ლი გამ­ჩე­ნია მა­გა­ლი­თად ძველ სა­ა­ვად­მ­ ყო­ფო­ებ­ში, სა­დაც ბავ­შ­ვის აკ­ვ­ნე­ბიც კი ვნა­ხე. ის­ტო­რი­ის ეს ნა­წი­ ლი გზაფ­რავს და უბ­რა­ლოდ გინ­და, გა­ე­ცა­ლო იქა­უ­რო­ბას. დი­გე­რე­ბი მსგავ­სი ად­გი­ლე­ბის ზუსტ ლო­კა­ცი­ას არას­დ­როს ამ­ ხე­ლენ. ამით ვცდი­ლობთ, ეს შე­ნო­ბე­ბი ვან­და­ლიზ­მის­გან და­ვიც­ ვათ. ურ­ბექ­სის ხიბ­ლი, ალ­ბათ, იმა­ში­ა, რომ მსგავს ად­გი­ლებ­ში მხო­ლოდ ის ადა­მი­ა­ნე­ბი და­დი­ან, ვი­საც ეს მარ­თ­ლა აინ­ტე­რე­ სებთ, ანაღ­ვ­ლებთ და იცი­ან, რო­გორ უნ­და მო­იქ­ც­ნენ. თუმ­ცა, ამ ყვე­ლა­ფერს თა­ვი­სი სირ­თუ­ლე­ე­ბიც აქვს. ხში­რად, რთუ­ლია იქ მოხ­ვედ­რა, რად­გან შე­ნო­ბას ან ვინ­მე იცავს, ან კერ­ძო სა­კუთ­ რე­ბა­ში­ა. ამ დროს ყვე­ლა­ნა­ირ გზას ვე­ძებთ ხოლ­მე შიგ­ნით შე­ საღ­წე­ვად. ეს შე­იძ­ლე­ბა იყოს არა­ლე­გა­ლუ­რი გზე­ბიც, თუ არა და სა­ერ­თო ნაც­ნო­ბე­ბის გა­მო­ნახ­ვა ან ად­გილ­ზე ადა­მი­ა­ნებ­თან გა­სა­უბ­რე­ბა. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ურ­ბექ­სი 2009 წლი­დან გაჩ­ნ­და. დი­გე­რე­ბის პირ­ვე­ლი თა­ო­ბაც აქე­დან მო­დის და მეც მათ კვალს მივ­ყ­ვე­ბი. მახ­სოვს, რამ­დე­ნი­მე წლის წინ დი­გე­რე­ბის ერ­თ­-ერთ ჯგუფს ვთხო­ვე, თან წა­ვეყ­ვა­ნე ექ­ს­პე­დი­ცი­ა­ში, მაგ­რამ არ წა­მიყ­ვა­ნეს, გა­მო­უც­დე­ლი ხა­რო. შემ­დეგ მათ­თან სა­ერ­თო ნაც­ნო­ბე­ბი გა­ მოვ­ნა­ხე და პირ­ვე­ლად გავ­ყე­ვი დი­გე­რებს სო­ფელ ლა­მის­ყა­ნა­ში რა­დი­ო­ლო­კა­ცი­ურ ბუნ­კერ­ში. პირ­ველ­მა მცდე­ლო­ბამ ისე გა­მიმ­ ძაფ­რა ინ­ტე­რე­სი, რომ მას შემ­დეგ ჩე­მით და­ვიწყე ად­გი­ლე­ბის მო­ძი­ე­ბა. რამ­დე­ნი­მე ისე­თი სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო და სამ­ხედ­რო ნა­წი­ ლი იყო, სა­დაც ჩე­მამ­დე ფე­ხი არა­ვის და­უდ­გამს.

110 VOYAGER 25/2022

სამოქალაქო თავდაცვის ცენტრალური შტაბი

წყალტუბოს მე-8 აბანო

სამოქალაქო თავდაცვის ცენტრალური შტაბი

მეცნიერებათა აკადემიის კოშკურა

ხალხს იქ გა­და­ღე­ბულ ფო­ტო­ებს რომ ვაჩ­ვე­ნებ­დი, ყვე­ლა მთხოვ­და წაყ­ვა­ნას, მაგ­რამ ეს ძა­ლი­ან სა­ხი­ფა­თო ჰო­ბი­ა. პირ­ ვე­ლად, მეც უარი იმი­ტომ მითხ­რეს, რომ გა­მო­უც­დე­ლი ვი­ყა­ვი. შე­იძ­ლე­ბა ძა­ლი­ან ვიწ­რო მილ­ში გაძ­რო­მა ან არამ­ყარ კონ­ს­ტ­ რუქ­ცი­ა­ზე სი­ა­რუ­ლი დაგ­ჭირ­დეს ან იური­დი­უ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი შე­გექ­მ­ნას. ახა­ლი ად­გი­ლე­ბის აღ­მო­სა­ჩე­ნად მარ­ტო, თით­ქ­მის, არას­დ­როს დავ­დი­ვარ. ყო­ველ­თ­ვის მყავს ერ­თო­-ო­რი მეწყ­ვი­ლე. შიგ­ნით რომ რა­მე მოხ­დეს და და­შავ­დე, შე­იძ­ლე­ბა იმ ად­გი­ლი­ დან ვე­რა­ვის და­უ­კავ­შირ­დე, ამი­ტომ დახ­მა­რე­ბა­ზე ნა­ფიქ­რი უნ­და გქონ­დეს. ყო­ველ­თ­ვის თან გვაქვს რა­ცი­ე­ბი ერ­თ­მა­ნეთ­თან და­სა­ კავ­ში­რებ­ლად, რამ­დე­ნი­მე ფა­რა­ნი და ად­გი­ლის შე­სა­ბა­მი­სი აღ­ ჭურ­ვი­ლო­ბა. წას­ვ­ლამ­დე კი ყო­ველ­თ­ვის ვე­უბ­ნე­ბით ვინ­მეს, სად მივ­დი­ვართ და და­ახ­ლო­ე­ბით რამ­დე­ნ ხანს ვა­პი­რებთ დარ­ჩე­ნას. ამ დრო­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში თუ არ და­ვუ­კავ­შირ­დით, მა­შინ იცი­ან, რომ, ესე იგი, რა­ღაც მოხ­და და დახ­მა­რე­ბა გვჭირ­დე­ბა.

ტ­რა­ლუ­რი სა­მო­ქა­ლა­ქო თავ­დაც­ვის შტა­ბი _ ეს მი­წის­ქ­ვე­შა ბუნ­ კე­რი იყო, სა­ი­და­ნაც საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დროს ყვე­ლა სხვა ბუნ­ კე­რი იმარ­თე­ბო­და. ზო­გი­ერ­თი ბუნ­კე­რი იმ­დე­ნად კარ­გად იყო შე­ნა­ხუ­ლი, რომ შუ­ქიც კი ირ­თ­ვე­ბო­და. ასე­ვე, სა­ინ­ტე­რე­სო იყო რეს­პუბ­ლი­კუ­რი სა­ა­ვად­მ­ყო­ფოს ბუნ­კე­რიც, სა­დაც ძვე­ლი და­ ნად­გა­რე­ბიც იყო შე­მორ­ჩე­ნი­ლი. თუმ­ცა, 2017 წლის შემ­დეგ თბი­ ლი­სი დი­გე­რე­ბის­თ­ვის ნაკ­ლე­ბად სა­ინ­ტე­რე­სო გახ­და. ქა­ლა­ქის გა­ფარ­თო­ე­ბას­თან ერ­თად, ობი­ექ­ტე­ბის უმე­ტე­სო­ბა ჩა­კე­ტეს, გა­ყი­დეს ან და­ან­გ­რი­ეს. იქ შეღ­წე­ვა, თით­ქ­მის, შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ა. მხო­ლოდ ერ­თი­-ო­რი ობი­ექ­ტი დარ­ჩა, სა­დაც შე­და­რე­ბით მარ­ ტი­ვად შე­გიძ­ლი­ათ შეს­ვ­ლა. ამი­ტომ მეც ბო­ლო დროს თით­ქ­მის სულ რე­გი­ო­ნებ­ში დავ­დი­ვარ ხოლ­მე.

თა­ვი­დან ახალ ად­გი­ლებს ინ­ტერ­ნეტ­ში ვი­კი­მა­პი­ა­ზე ვპო­უ­ლობ­ დი და ვი­ნიშ­ნავ­დი. მე­რე ნელ­-­ნე­ლა ადა­მი­ა­ნებ­მა თვი­თონ და­ იწყეს ჩემ­თ­ვის ინ­ფორ­მა­ცი­ის მო­წო­დე­ბა. უკ­ვე ად­გილ­ზე ჩა­სუ­ ლი ად­გი­ლობ­რი­ვებ­საც ბევრს ვე­ლა­პა­რა­კე­ბი და მათ­გან ვი­გებ ის­ტო­რი­ებს. ხში­რად წი­ნას­წარ, ჩას­ვ­ლამ­დე ვცდი­ლობ ინ­ფორ­ მა­ცი­ის მო­პო­ვე­ბას, მაგ­რამ ძა­ლი­ან იშ­ვი­ა­თია სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ ში მსგავს მი­ტო­ვე­ბულ ად­გი­ლებ­ზე ოფი­ცი­ა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცია ნა­ხო. ამი­ტომ ისევ ხალ­ხის­გან ვი­გებ ცნო­ბებს, შემ­დეგ უცხო­ურ ფო­რუ­მებ­ზე ვა­მოწ­მებ და მე­რე უკ­ვე სა­ჯა­როდ ვაქ­ვეყ­ნებ. რო­ცა დი­გე­რო­ბა და­ვიწყე, მა­შინ თბი­ლი­სი ამ მხრივ ნამ­დ­ვი­ ლად სა­ნა­ხა­ობ­რი­ვი იყო. და­ახ­ლო­ე­ბით ოცამდე ად­გი­ლი მახ­ სოვს, რომ­ლებ­მაც გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა ჩემ­ზე და მარ­ტი­ვა­დაც შე­იძ­ლე­ბო­და შეს­ვ­ლა. მათ შო­რი­სა­ა, ცენ­

ტუ­რის­ტუ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბით ურ­ბექ­სი სა­ინ­ტე­რე­სო 2017 წლი­ დან გახ­და. ათო­ბით ათა­სი ადა­მი­ა­ნი ჩა­მო­დი­ო­და სა­ქარ­თ­ვე­ ლო­ში ამ მი­ტო­ვე­ბუ­ლი ად­გი­ლე­ბის სა­ნა­ხა­ვად. მეც ხში­რად ვუ­ წევ­დი მათ გი­დო­ბას. ამ დროს ჩვე­უ­ლებ­რივ­თან შე­და­რე­ბით გი­დის ანაზღა­უ­რე­ბაც უფ­რო მე­ტი­ა, რად­გან მსგავ­სი ად­გი­ლე­ ბის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბა მეტ რის­კებ­თა­ნაა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. სა­ ქარ­თ­ვე­ლო­ში ამ მხრივ ტუ­რის­ტე­ბის­თ­ვის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი ად­გი­ლი წყალ­ტუ­ბო და მი­სი სა­ნა­ტო­რი­უ­მე­ბი­ა. ყვე­ლა იქ მთხოვ­და წაყ­ვა­ნას. თუმ­ცა, წი­ნას­წარ ტუ­რის­ტე­ბის­თ­ ვის ად­გი­ლე­ბის შერ­ჩე­ვა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია ლო­კა­ცი­ე­ბის მდგო­ მა­რე­ო­ბა­ზეც და ტუ­რის­ტე­ბის მზა­ო­ბა­ზეც. ყველ­გან ვერ წა­იყ­ვან ტუ­რისტს. ახ­ლა და­ახ­ლო­ე­ბით 400-მდე მი­ტო­ვე­ბულ ობი­ექ­ტ­ზე ვარ ნამ­ყო­ფი, აქე­დან ნა­ხე­ვა­რი სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში­ა, ნა­წი­ლი კი საზღ­ვ­რებს გა­რეთ. ისევ ვაგ­რ­ძე­ლებ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს რე­გი­ო­ნებ­ ში მოგ­ზა­უ­რო­ბას და ვფიქ­რობ, ალ­ბათ, ერთ წე­ლი­წად­ში უკ­ვე ყვე­ლა ლო­კა­ცი­ას ამოვ­წუ­რავ, ამის შემ­დეგ უკ­ვე სრუ­ლად გა­ და­ვალ ევ­რო­პა­ზე.

111 VOYAGER 25/2022

კინო

ჩემი შვიდი თავზეხელაღებული თავგადასავალი გუ­რამ ღონ­ღა­ძე

უც­ნა­უ­რი­ა, რო­გო­რი ფრთხი­ლი და თავ­შე­კა­ვე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი ვარ იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რო­გორ სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ფილ­ მებ­ზეც გა­ვი­ზარ­დე. 90-იანი წლე­ბის ყვე­ლა ფილ­მი იყო ვა­რი­ა­ ცია ნაც­ნობ თე­მა­ზე: უჩ­ვე­უ­ლო ლო­კა­ცი­ე­ბი, თვა­ლის­მომ­ჭ­რე­ლი პე­ი­ზა­ჟე­ბი, და­უ­ვიწყა­რი მუ­სი­კა თუ ქა­რიზ­მა­ტუ­ლი მსა­ხი­ო­ბე­ბით და გრან­დი­ო­ზუ­ლად დრა­მა­ტუ­ლი სცე­ნე­ბით. დე­და­მი­წის ყვე­ ლა კუთხე-­კუნ­ჭუ­ლი რომ მო­ი­ა­რეს, რე­ჟი­სო­რებ­მა გა­ლაქ­ტი­კის დაპყ­რო­ბა და­იწყეს _ სწო­რედ მა­შინ გაჩ­ნ­და უამ­რა­ვი მა­ღალ­ ბი­უ­ჯე­ტი­ა­ნი თუ და­ბალ­ხა­რის­ხი­ა­ნი ფილ­მი, ტე­ლე­სე­რი­ა­ლი, დო­ კუ­მენ­ტუ­რი ნა­მუ­შე­ვა­რი უცხოპ­ლა­ნე­ტე­ლე­ბის სტუმ­რო­ბის, მარ­ სის კო­ლო­ნი­ზა­ცი­ის, მთვა­რე­ზე გა­და­ბარ­გე­ბი­სა და სხვა თავ­გა­ და­სავ­ლე­ბის შე­სა­ხებ. თუმ­ცა, მე ყო­ველ­თ­ვის დე­და­მი­წის უჩ­ვე­უ­ლო ად­გი­ლე­ბის აღ­ მო­ჩე­ნა მი­ტა­ცებ­და და რად­გან თა­ვი­სუფ­ლად გა­და­ად­გი­ლე­ბის დი­დი არ­ჩე­ვა­ნი არ მქონ­და, ეკ­რა­ნი გახ­და ტე­ლე­პორ­ტა­ცი­ის ჩე­მი საყ­ვა­რე­ლი იარა­ღი. კი­ნოს­კო­ლა­ში სწავ­ლის დროს, ზედ­ მეტ­სა­ხე­ლად „ჩუსტი“ შე­მარ­ქ­ვეს, იმ­დე­ნად ინერ­ტუ­ლი და შინ­ გა­მო­კე­ტი­ლი ახალ­გაზ­რ­და ვი­ყა­ვი. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, თა­მა­მად შე­მიძ­ლია ვთქვა, რომ სწო­რედ მე და ჩემ­ნა­ირ „მუდოებს“ გვეს­ მის ყვე­ლა­ზე უკე­თე­სად, რას ნიშ­ნავს კარ­გი მძაფ­რ­სი­უ­ჟე­ტი­ა­ნი, სრულ­ყო­ფი­ლი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ფილ­მი, რომ­ლის პირ­ვე­ლად ნახ­ვა ან მე­ა­სედ გა­მე­ო­რე­ბა ორ­გა­ნიზ­მ­ში ყვე­ლა­ზე მე­ტი ად­რე­ ნა­ლი­ნის გა­მო­ყო­ფას იწ­ვევს.

127 საათი

რეჟ: დე­ნი ბო­ი­ლი, 2010 ასე­თი ჟან­რის ფილ­მებ­ზე ფიქ­რი­სას, პირ­ვე­ლი, რა თქმა უნ­და, „127 სა­ა­თი“ გა­გახ­სენ­დე­ბა. მხო­ლოდ ფილ­მი არა, ერ­თი კად­რი, ან იქ­ნებ იდეა _ იუტას შტა­ტის კა­ნი­ო­ნებ­ში გაჩხე­რი­ლი მთა­ვა­ რი პერ­სო­ნა­ჟი თა­ვის ხელს მო­იკ­ვეთს, რომ კლდის პა­ტიმ­რო­ ბას თა­ვი და­აღ­წი­ოს და შინ დაბ­რუნ­დეს. ჩე­მი აზ­რით, ეს გა­სუ­ლი ათ­წ­ლე­უ­ლის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე შთამ­ბეჭ­და­ვი და მნიშ­ვ­ნე­ ლო­ვა­ნი ნა­მუ­შე­ვა­რი­ა, რო­მე­ლიც სი­ცოცხ­ლის წყურ­ვი­ლით გავ­ სებს მა­ყუ­რე­ბელს; რო­გორც კარ­გი ფილ­მი სპორ­ტის შე­სა­ხებ. უჩ­ვე­უ­ლო ხომ არ არის, ადა­მი­ა­ნებს გვიყ­ვარს წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ათ­ლე­ტე­ბის ამ­ბე­ბის მოს­მე­ნა, რო­გორ მო­ი­შუ­შე­ბენ ჭრი­ლო­ბებს, გა­და­ი­ტა­ნენ ჩაგ­ვ­რას და ბო­ლოს, აუცი­ლებ­ლად გა­ი­მარ­ჯ­ვე­ბენ. არც ერ­თი ფილ­მი სპორ­ტის შე­სა­ხებ იმ­გ­ვა­რი ჰუ­მა­ნუ­რო­ბით არ გა­მო­ირ­ჩე­ვა, რო­გორც დე­ნი ბო­ი­ლის „127 სა­ა­თი“; დე­ნი ბო­ი­ლი ხომ ის რე­ჟი­სო­რი­ა, რომ­ლის სხვა ფილ­მ­შიც, ას­ტ­რო­ნავ­ტი მზეს 112 VOYAGER 25/2022

ეფე­რე­ბა. კა­ცი ას­კ­დე­ბა კლდეს! კა­ცის ცხოვ­რე­ბა, მი­სი და­ბა­დე­ ბის დღის წვე­უ­ლე­ბე­ბი, მე­გობ­რე­ბი, გუ­ლის­ტ­კი­ვი­ლე­ბი, სი­ნა­ნუ­ ლი _ ამ შეხ­ვედ­რას­თან შემ­ზა­დე­ბა იყო მხო­ლოდ. უზარ­მა­ზა­რი კლდის ლო­დი კაცს გა­მო­ამ­წყ­ვ­დევს და იმ ბუ­ნე­ბის ტუ­სა­ღად აქ­ცევს, რო­მელ­საც მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა ეტ­რ­ფო­და. თუ ნა­ნა­ხი არ გაქვთ, ბევრს არა­ფერს გეტყ­ვით, წინ დი­დი აღ­მო­ჩე­ ნა გე­ლო­დე­ბათ. და, ვი­ცი, ფილ­მის ყუ­რე­ბის დროს, გა­უ­თა­ვებ­ ლად ჰკითხავთ სა­კუ­თარ თავს: ნე­ტავ, მის ად­გი­ლას, მე რას ვი­ზამ­დი?!

უფსკრულთან შე­ხე­ბა

რეჟ: კე­ვინ მაკ­დო­ნალ­დი, 2003 რო­გორც წე­სი, ამ­გ­ვარ ფილ­მებს ჩე­მი სურ­ვი­ლით არას­დ­ როს, არას­დ­როს ვარ­ჩევ. დო­კუ­მენ­ტუ­რი ფილ­მე­ბი არ მიყ­ვარს. „უფსკრულთან შე­ხე­ბა“ ვი­ღა­ცამ ძა­ლით ჩა­მირ­თო, ან ტე­ლე­ ვი­ზორ­ში შემ­ხ­ვ­და და პულ­ტის მო­ძებ­ნის თა­ვი არ მქონ­და; არ ვი­ცი, არ მახ­სოვს. თუმ­ცა, მი­ხა­რი­ა, რომ ვნა­ხე; მარ­თა­ლი გითხ­ რათ, სა­სი­ა­მოვ­ნოდ გა­ო­ცე­ბუ­ლი დავ­რ­ჩი. პირ­ველ რიგ­ში, ფრი­ ად გა­სარ­თო­ბი სა­ნა­ხა­ვი­ა, წა­მით არ მო­იწყენთ. ჩვენ თვალ­წინ, ნამ­დ­ვი­ლი ფაქ­ტე­ბი დამ­ზაფ­რა­ვი სიცხა­დით გა­ ცოცხ­ლ­დე­ბა: ხან მოქ­მე­დე­ბას ვაკ­ვირ­დე­ბით, ხან ინ­ტერ­ვი­უს სა­ვარ­ძ­ლე­ბი­დან, რო­ცა ადა­მი­ა­ნე­ბი იმის ახ­ს­ნას ცდი­ლო­ბენ, რა მოხ­და, ან რას ვუ­ყუ­რეთ. და­უ­ვიწყა­რია სცე­ნა, რო­მელ­შიც მონ­ ტა­ჟუ­რი ჭრა ორ მთა­ვარ პერ­სო­ნაჟს შო­რის _ ჯო­სა და სა­ი­მონს შო­რის _ დახ­ტის. ისე­თი და­ძა­ბუ­ლო­ბა იქ­მ­ნე­ბა, თით­ქოს ევე­ რეს­ტ­ზე თა­ვად მიძ­ვ­რე­ბი და თუ ფე­ხი და­გიც­და, გა­თავ­და, უფ­ს­კ­ რუ­ლის ხა­ხა­ში გა­და­ეშ­ვე­ბი. ჯო და სა­ი­მო­ნი სა­ინ­ტე­რე­სო მო­სა­უბ­რე­ე­ბი არი­ან და დამ­თ­რ­გუნ­ ველ ამ­ბავს გემ­რი­ე­ლად იხ­სე­ნე­ბენ. მა­ყუ­რე­ბელს, რო­მელ­საც მთამ­ს­ვ­ლე­ლო­ბის არა­ფე­რი გა­ე­გე­ბა, ყვე­ლა­ფერს ადა­მი­ა­ნურ ენა­ზე გა­ნუ­მარ­ტა­ვენ და ყო­ველ­თ­ვის ზუს­ტად გე­ცო­დი­ნე­ბათ, რა გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბებს იღე­ბენ; ან რა­ტომ. ფილ­მის ვი­ზუ­ა­ლუ­რი მხა­რე დიდ ეკ­რანს მო­ითხოვს, თუმ­ცა, იმ­დე­ნად ცოცხა­ლი ამ­ბის მო­ნა­წი­ლე­ე­ბი ვხდე­ბით, რთუ­ლი­ა, ფილ­მის შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბი­ დან მარ­ტი­ვად გა­მოხ­ვი­დეთ.

ევერესტი

რეჟ: ბალ­თა­ზარ კორ­მა­კუ­რ, 2015 ფილ­მი მოგ­ვითხ­რობს რამ­დე­ნი­მე ნამ­დ­ვი­ლი ამ­ბის შე­სა­ხებ, რო­ დე­საც გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი ჯგუ­ფე­ბი დე­და­მი­წის ყვე­ლა­ზე მა­ღა­ლი მწვერ­ვა­ლის, ევე­რეს­ტის, დაპყ­რო­ბას ცდი­ლობ­დ­ნენ. ფილ­მ­ში კა­ ცობ­რი­ო­ბის ორი გა­მა­ოგ­ნე­ბე­ლი ექ­ს­პე­დი­ცია თით­ქ­მის დო­კუ­მენ­ ტუ­რი სი­ზუს­ტით არის აღ­წე­რი­ლი. და­უ­ვიწყარ თავ­გა­და­სა­ვალ­სა და ბუ­ნე­ბას­თან შერ­კი­ნე­ბულ მთამ­ს­ვ­ლე­ლებს სი­ცოცხ­ლის­თ­ვის ბრძო­ლა მო­უ­წევთ. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, ზედ­მი­წევ­ნით კარ­გად იცით თუ არა ამ­ბის და­სას­რუ­ლი, ფილ­მის ნახ­ვის ყო­ველ წუთს იმას ნატ­რობთ, ნე­ტავ, ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გად დას­რულ­დეს! ფილმს ჩი­ნე­ბულ სამ­სა­ხი­ო­ბო ან­სამ­ბ­ლ­თან ერ­თად, დი­დე­ბუ­ლი ვი­ზუ­ა­ლი და ხმის რი­გიც გა­მო­არ­ჩევს; ეს არის ერ­თ­-ერ­თი გა­ მორ­ჩე­უ­ლი ფილ­მი ექ­ს­ტ­რე­მა­ლურ თავ­გა­და­სა­ვალ­ზე, რომ­ლის ნახ­ვი­სას ცრემლს ვერ შე­ი­კა­ვებთ.

113 VOYAGER 25/2022

კინო

თავისუფალი ას­ვ­ლა რეჟ. ტიმ ბარ­ტო­ნი, 2015

ფილ­მი ალექს ჰო­ნოლ­დის თავ­გა­და­სა­ვალს გვიყ­ვე­ბა, რო­მე­ ლიც პირ­ვე­ლი ადა­მი­ა­ნი­ა, ვინც იოსე­მი­ტის პარ­კ­ში დი­დე­ბულ, 900-მეტრიან კე­დელ­ზე _ ელ­-­კა­პი­ტა­ნო _ თო­კე­ბი­სა და უსაფ­რ­ თხო­ე­ბის ზო­მე­ბის გა­რე­შე, სრუ­ლი­ად მარ­ტო ავი­და. ეს, უდა­ვოდ, ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე გა­ბე­დუ­ლი და დი­დე­ბუ­ლი ამ­ბა­ვია კლდე­ზე ცოც­ვის ის­ტო­რი­ა­ში, ალექს ჰო­ნოლ­დი _ ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო ადა­მი­ა­ნია დე­და­მი­წის ზურ­გ­ზე. თუმ­ცა, ფილ­მი მხო­ ლოდ მის უჩ­ვე­უ­ლო ახი­რე­ბა­სა და სტრე­სულ თავ­გა­და­სა­ვალს კი არ აღ­წერს, არა­მედ ადა­მი­ა­ნის ღრმა ფსი­ქო­ლო­გი­ურ პორ­ტ­ რეტს გვი­ხა­ტავს. „რატომ უნ­და მო­გინ­დეს ასე­თი ნა­ბი­ჯის გა­დად­ გ­მა?“ _ კითხ­ვა გა­უჩ­ნ­დე­ბა მა­ყუ­რე­ბელს. „ადამიანი შე­იძ­ლე­ბა ნე­ბის­მი­ერ წამს მოკ­ვ­დეს“, _ გვპა­სუ­ხობს ალექ­სი ფილ­მი­დან, თუმ­ცა ამ მარ­ტი­ვი პა­სუ­ხის მიღ­მა, რა­ღაც ძა­ლი­ან ღრმა და ადა­მი­ა­ნუ­რიც ჩანს: სურ­ვი­ლი, შე­ერ­კი­ნო სამ­ ყა­როს, მი­ი­ღო დი­დე­ბუ­ლი გა­მოწ­ვე­ვა და ბუ­ნე­ბა­ზე გა­მარ­ჯ­ვე­ბა იზე­ი­მო: სწო­რედ ამ სურ­ვი­ლის ამოხ­ს­ნას ცდი­ლობ­დ­ნენ ძვე­ლი ბერ­ძ­ნე­ბი იკა­რო­სის მით­ში და თა­ნა­მედ­რო­ვე რე­ჟი­სო­რი ვერ­ ნერ ჰერ­ცო­გი თა­ვის დო­კუ­მენ­ტურ ნა­მუ­შევ­რებ­ში. „თავისუფალი ას­ვ­ლა“ ბო­ლო ათ­წ­ლე­უ­ლის გა­მორ­ჩე­უ­ლი და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი დო­კუ­მენ­ტუ­რი ფილ­მი­ა.

ველური

რეჟ: ჟან-მარკ ვალე, 2104 ტრა­გი­კუ­ლი წარ­სუ­ლის მქო­ნე ქა­ლი ახა­ლი ცხოვ­რე­ბის დაწყე­ ბას გა­დაწყ­ვეტს; მი­სი სურ­ვი­ლი­ა, ფე­ხით გა­ი­ა­როს ათა­სი მი­ლი და წყნა­რი ოკე­ა­ნის ნა­პი­რას, მწვერ­ვალ­ზე ავი­დეს. ფილ­მის რე­ჟი­სო­რი ჟან­-­მარკ ვა­ლე ცნო­ბი­ლი სა­ტე­ლე­ვი­ზიო შო­უ­ე­ბის _ „დიდი პა­ტა­რა ტყუ­ი­ლე­ბი“ და „ბასრი ნივ­თე­ბი“ _ ავ­ტო­რი­ა; ამ ნა­მუ­შევ­რე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლე­ბი ფილ­მ­შიც იმ ხიბლს აღ­მო­ა­ჩე­ ნენ, რომ­ლი­თაც სე­რი­ა­ლე­ბი წლის მოვ­ლე­ნად იქ­ც­ნენ: გლო­ვის, ტრავ­მი­სა და მო­გო­ნე­ბე­ბის მომ­ხიბ­ვ­ლე­ლი მო­ზა­ი­კა. ვა­ლე ახ­ლო კად­რით აკ­ვირ­დე­ბა ფილ­მის მთა­ვარ პერ­სო­ნაჟს, უზა­დო მონ­ტა­ჟი­თა და ხმის რე­ჟი­სუ­რის დახ­მა­რე­ბით აღ­წერს, რო­გორ აწყობს ადა­მი­ა­ნის გო­ნე­ბა წარ­სუ­ლის ნა­კუ­წებს და რა რთუ­ლია უბ­რა­ლო მოკ­ვ­და­ვის­თ­ვის ბუ­ნე­ბას­თან, ჩვენ­გან უკონ­ ტ­რო­ლო, მო­მაკ­ვ­დი­ნე­ბელ ძა­ლას­თან გამ­კ­ლა­ვე­ბა. ეს უჩ­ვე­უ­ლო და მომ­ნუს­ხ­ვე­ლი სუ­რა­თი­ა, რო­მელ­შიც გა­რე­მო და ადა­მი­ა­ნის ფსი­ქო­ლო­გია ერ­თ­მა­ნეთს უპი­რის­პირ­დე­ბა, თუმ­ცა უერ­თ­მა­ნე­ თოდ ვერ გაძ­ლებს.

ინდიანა ჯოუნსი

რეჟ: სტივენ სპილბერგი არ­სე­ბობს სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ჟან­რის კი­ნო „ინდიანა ჯო­უნ­სამ­ დე“ და მას მე­რე. პერ­სო­ნა­ჟი იმ­დე­ნად ასო­ცი­რე­ბუ­ლია ამ სტი­ ლის ფილ­მებ­თან, დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, თა­ვი­დან ბო­ლომ­დე თუ არა, ნა­წი­ლობ­რივ ყვე­ლა ადა­მი­ანს აქვს ნა­ნა­ხი; მი­სი და­უ­ვიწყა­ რი მუ­სი­კა­ლუ­რი თე­მა მა­ინც გექ­ნე­ბათ მოს­მე­ნი­ლი. ამი­ტომ, გა­მიზ­ნუ­ლად არ ვახ­სე­ნებ ცნო­ბი­ლი „ფრენჩაიზის“ პირ­ველ ფილმს, 1981 წელს გა­მო­სულ სუ­რათს „დაკარგული კი­დობ­ნის 114 VOYAGER 25/2022

მა­ძი­ე­ბელ­ნი“, რად­გან ინ­დი­ა­ნა ჯო­უნ­სი არა მხო­ლოდ ამ ფილ­ მის პერ­სო­ნა­ჟი, არა­მედ მი­თო­ლო­გი­ა­ა: მის შე­სა­ხებ არ­სე­ბობს ფილ­მე­ბი, რო­მა­ნე­ბი, კო­მიქ­სე­ბი, კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი თა­მა­შე­ბი და გა­სარ­თო­ბი პარ­კის ატ­რაქ­ცი­ო­ნე­ბი. ინ­დი­ა­ნა ჯო­უნ­სი ერ­თი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი არ­ქე­ო­ლო­გი­ა, რო­მე­ლიც 30-იან წლებ­ში კო­ლეჯ­ში ას­წავ­ლის. სტი­ვენ სპილ­ბერ­გ­მა, ფაქ­ ტობ­რი­ვად, შექ­მ­ნა თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ჟან­რი. ამა­ში და­სარ­წ­მუ­ნებ­ლად პირ­ვე­ლი ფილ­მის გამ­ხ­ს­ნე­ლი ეპი­ზო­ დის ნახ­ვაც საკ­მა­რი­სი­ა: მა­ყუ­რე­ბელ­მა ჯერ არა­ფე­რი იცის მთა­ ვა­რი პერ­სო­ნა­ჟის შე­სა­ხებ, მაგ­რამ რამ­დე­ნი­მე წუთ­ში, ზედ­მე­ტი დი­ა­ლო­გის გა­რე­შე დარ­წ­მუნ­დე­ბა _ ინ­დი­ა­ნა ჯო­უნ­სი არა მხო­ ლოდ არ­ქე­ო­ლო­გი­ა, არა­მედ სუ­პერ­მე­ნი. და­უ­ჯე­რე­ბე­ლი კი­ნო­ხა­ტი, რომ­ლის თავ­გა­და­სავ­ლე­ბი არას­დ­როს ძველ­დე­ბა და ყო­ვე­ლი გა­და­მე­ო­რე­ბის შემ­დეგ, უკე­თე­სიც ხდე­ბა

გატაცებულები

რეჟ: ჯო­ნა­თან ლე­ვი­ნი, 2017 და ბო­ლოს, სრუ­ლი­ად უკუღ­მარ­თუ­ლი, სუ­ლე­ლუ­რი და გა­სარ­ თო­ბი კო­მე­დია გი­ჟურ თავ­გა­და­სა­ვალ­ზე. ფილ­მი, გა­ბუ­ქე­ბულ ექ­ს­ტ­რე­მა­ლურ თავ­გა­და­სა­ვალ­ზე­ა, თუმ­ცა მის ბრწყინ­ვა­ლე პე­ ი­ზა­ჟებ­სა და და­ძა­ბულ სი­უ­ჟეტ­ზე მე­ტად, ფილ­მის ორი მთა­ვა­რი პერ­სო­ნა­ჟის რო­ლის შემ­ს­რუ­ლე­ბე­ლი, ორი ლე­გენ­და­რუ­ლი კო­ მი­კო­სი _ ემი შუ­მე­რი და გოლ­დი ჰო­უ­ნი _ კაშ­კა­შებს. ამ­ბა­ვი საყ­ვა­რე­ლი კა­ცის­გან მი­ტო­ვე­ბულ 30 წლის ქალ­ზე, რო­მე­ლიც ზედ­მე­ტად ფრთხილ­სა და წინ­და­ხე­დულ დე­დას და­ი­თან­ხ­მებს ეკ­ვა­დორ­ში არ­და­დე­გე­ბის ერ­თად გა­ტა­რე­ბა­ზე. ვე­ლურ ბუ­ნე­ბა­ ში გა­მომ­წყ­ვ­დე­უ­ლი ორი სრუ­ლი­ად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის ურ­თი­ერ­თო­ბას ჯუნ­გ­ლე­ბის კა­ნო­ნი და თვით­გა­დარ­ჩე­ნის ინ­ს­ ტინ­ქ­ტი გა­მოც­დის. თუმ­ცა, ამ ფილ­მ­ზე სე­რი­ო­ზუ­ლად მსჯე­ლო­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ა. ეს არის ყვე­ლა­ზე ქა­რაფ­შუ­ტუ­ლი, სუ­ლე­ლუ­რი და ამავ­დ­რო­უ­ლად უტყუ­ა­რი პორ­ტ­რე­ტი ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი დას­ ვე­ნე­ბის შე­სა­ხებ; რომ­ლის გახ­სე­ნე­ბაც, ერ­თ­დ­რო­უ­ლად, იწ­ვევს სირ­ცხ­ვი­ლი­სა და დი­დი გა­მარ­ჯ­ვე­ბის შეგ­რ­ძ­ნე­ბას.

n

n

n

მი­ხა­რი­ა, რომ ბო­ლო წლებ­ში კი­ნომ და­იბ­რუ­ნა თა­ვი­სი პირ­ვე­ ლი და უმ­თავ­რე­სი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა: გა­დაგ­ვის­რო­ლოს იმ ად­გი­ ლებ­ში, სა­დაც არა ვართ. დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, ცო­ტა ხან­ში, ძა­ ლი­ან ბევ­რი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო, მხატ­ვ­რუ­ლი თუ დო­კუ­მენ­ტუ­რი, სა­ზე­ი­მო თუ ტრა­გი­კუ­ლი ფილ­მის მნახ­ვე­ლე­ბი გავ­ხ­დე­ბით. მე გან­სა­კუთ­რე­ბით ვე­ლო­დე­ბი ერთ ფილმს, რომ­ლის პრე­მი­ე­რაც რამ­დე­ნი­მე თვე­ში, 2022 წლის მარ­ტ­ში შედ­გე­ბა. „დაკარგული ქა­ლა­ქი“ (რეჟისორი: აარონ და ადამ ნი) იაფ­ფა­ სი­ა­ნი რო­მა­ნე­ბის „მუდო“ და კარ­ჩა­კე­ტი­ლი ავ­ტო­რი ქა­ლის შე­ სა­ხებ მოგ­ვითხ­რობს, რო­მე­ლიც მო­უ­ლოდ­ნე­ლად, გი­ჟურ თავ­ გა­და­სა­ვალ­ში ამო­ყოფს თავს. სუ­რა­თის არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი სამ­ სა­ხი­ო­ბო ან­სამ­ბ­ლი (სანდრა ბა­ლო­კი, ჩე­ნინგ ტა­ტუ­მი, დე­ნი­ელ რედ­კ­ლი­ფი, ბრეტ პი­ტი, და სხვ.) და­უ­ვიწყარ ამ­ბავს გვპირ­დე­ბა, ბევ­რი მშვე­ნი­ე­რი პე­ი­ზა­ჟით, და­ძა­ბუ­ლი სცე­ნით, სა­სიყ­ვა­რუ­ლო ქვა­კუთხე­დე­ბით, ლა­ღი დი­ა­ლო­გე­ბი­თა და, რაც მთა­ვა­რი­ა, მოგ­ ზა­უ­რო­ბით.

115 VOYAGER 25/2022

ლიტერატურა

თავ­გა­და­სავ­ლის დი­ნა­მი­კა წიგ­ნ­ში

ჟიულ ვერნის „დედამიწიდან მთვარემდე“, ხეზე შესრულე­ ბული გრავიურა, ჩიკაგო 116 VOYAGER 25/2022

გა­გა ლ ო­მი­ძე

სა­­თავ­­­გა­­და­­სავ­­­ლო ლი­­ტე­­რა­­ტუ­­რის თით­­­ქ­­­მის ყვე­­ლა ნი­­მუშს აერ­­­ თი­­ა­­ნებს ერ­­­თი სა­­ერ­­­თო ელე­­მენ­­­ტი _ მშობ­­­ლი­­უ­­რი გა­­რე­­მო­­დან გას­­­ვ­­­ლა, რომ­­­ლის გა­­რე­­შეც სა­­თავ­­­გა­­და­­სავ­­­ლო ამ­­­ბე­­ბის­­­თ­­­ვის აუცი­­ლე­­ბე­­ლი ელე­­მენ­­­ტი _ მოქ­­­მე­­დე­­ბა, წარ­­­მო­­უდ­­­გე­­ნე­­ლი­­ა. ვინ იყო პირ­­­ვე­­ლი ადა­­მი­­ა­­ნი, რო­­მე­­ლიც სა­­ჭი­­რო­­ე­­ბამ სა­­კუ­­თა­­რი ტე­­ რი­­ტო­­რი­­ის გა­­რეთ გას­­­ვ­­­ლა აიძუ­­ლა?! რა მოხ­­­დე­­ბო­­და, თუ პირ­­­ ვე­­ლი მო­­ნა­­დი­­რე თა­­ვი­­სი ჩვე­­უ­­ლი სივ­­­რ­­­ცი­­დან არ გა­­ვი­­დო­­და ან პირ­­­ვე­­ლი მოგ­­­ზა­­უ­­რი შინ დარ­­­ჩე­­ბო­­და?! სწო­­რედ სა­­ჭი­­რო­­ე­­ბა, ინ­­­ ტე­­რე­­სი ან ინ­­­ტ­­­რი­­გა გა­­ნა­­პი­­რო­­ბებს იმას, რომ ადა­­მი­­ა­­ნე­­ბი თა­­ ვი­­ანთ ჩვე­­ულ გა­­რე­­მოს ტო­­ვე­­ბენ და, რო­­გორც იტყ­­­ვი­­ან, ბე­­დის სა­­ძებ­­­ნე­­ლად გზას და­­ად­­­გე­­ბი­­ან. ეს არ­­­ქე­­ტი­­პი ისე­­თი­­ვე ძვე­­ლი­­ა, რო­­გორც კა­­ცობ­­­რი­­ო­­ბა. სხვაგ­­­ვა­­რად კა­­ცობ­­­რი­­ო­­ბა ვერც გან­­­ვი­­ თარ­­­დე­­ბო­­და. პრაქ­ტი­კუ­ლად, სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რის ყვე­ლა სი­უ­ ჟეტს სა­ფუძ­ვ­ლად უდევს სა­კუ­თა­რი სივ­რ­ცი­დან გას­ვ­ლის ელე­ მენ­ტი, უბ­რა­ლოდ, მო­ტი­ვი გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა ხოლ­მე. ასეა ჯა­დოს­ ნუ­რი ხალ­ხუ­რი ზღაპ­რე­ბი­დან თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­თავ­გა­და­სავ­ლო რო­მა­ნე­ბამ­დე. საბ­ჭო­თა ფოლ­კ­ლო­რის­ტ­მა ვლა­დი­მირ პროპ­მა, რო­მელ­მაც ფორ­მა­ლის­ტუ­რი მე­თო­დი ჯა­დოს­ნუ­რი ზღაპ­რე­ბის კვლე­ვას მი­უ­სა­და­გა, ზღა­პარ­ში გა­მო­ყო სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ელე­ მენ­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რა­საც ახა­სი­ ა­თებს: პრო­ტა­გო­ნის­ტის სახ­ლი­დან წას­ვ­ლა, სა­დაც მო­ტი­ვა­ცია არის რა­ი­მეს პოვ­ნა. გზად მას ხვდე­ბა ან­ტა­გო­ნის­ტი _ ნე­გა­ტი­ უ­რი პერ­სო­ნა­ჟი, რო­მე­ლიც მის ზრახ­ვებს ხელს უშ­ლის, თუმ­ცა ას­პა­რეზ­ზე გა­მო­დის დამ­ხ­მა­რე, შემ­წე _ კე­თი­ლი პერ­სო­ნა­ჟი, რო­მე­ლიც ეხ­მა­რე­ბა მას. ბო­ლოს ის შინ ახა­ლი სო­ცი­ა­ლუ­რი სტა­ტუ­სით (ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში _ გა­მე­ფე­ბუ­ლი), სა­ცო­ლით ან გან­ძით, ან სა­მი­ვე­თი ერ­თად ბრუნ­დე­ბა. პრო­პის წიგ­ნ­ში „ჯადოსნური ზღაპ­რის მორ­ფო­ლო­გი­ა“ აღ­წე­რი­ლია პერ­სო­ნა­ჟე­ბი (როგორც გარ­კ­ვე­უ­ლი ფუნ­ქ­ცი­ის მა­ტა­რებ­ ლე­ბი, რო­მელ­თა გა­რე­შეც თხრო­ბა ვერ გან­ვი­თარ­დე­ბო­და): 1. გმი­რი/­სუ­ბი­ექ­ტი, რომ­ლის ფუნ­ქ­ციაა ძებ­ნა, ძი­ე­ბა, პოვ­ნა, მო­პო­ვე­ბა; 2. ობი­ექ­ტი, რო­მელ­საც ეძე­ბენ და მო­ი­პო­ვე­ბენ; 3. ობი­ექ­ტის დო­ნო­რი; 4. მიმ­ღე­ბი, რო­მელ­თა­ნაც გმირს აგ­ზავ­ნი­ან; 5. მშვე­ლე­ლი, მხსნე­ლი, რო­მე­ლიც ეხ­მა­რე­ბა მოქ­მე­დე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში, და 6. არამ­ზა­და, რო­მე­ლიც აფერ­ხებს, ბლო­კავს მოქ­მე­დე­ბას. ყვე­ლას გვახ­სოვს ზღაპ­რე­ბი, სა­დაც ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში სა­მი ძმა „ბედის სა­ძებ­ნე­ლად“ გზას და­ად­გე­ბა და გზა­გა­სა­ყარ­თან აღ­მოჩ­ნ­დე­ბი­ან, სა­დაც სა­მი­ვე გზა მათ ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი სცე­ნა­ რის სხვა­დას­ხ­ვაგ­ვარ გან­ვი­თა­რე­ბას ჰპირ­დე­ბა. რო­გორც წე­სი, მე­სა­მე გზა, რო­მე­ლიც უმ­ც­როს, ჭკუ­ით ან სხვა და­დე­ბი­თი თუ ზე­ბუ­ნებ­რი­ვი თვი­სე­ბე­ბით გა­მორ­ჩე­ულ ძმას ერ­გე­ბა ხოლ­მე, არის სა­პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო მი­სია და ყვე­ლა­ზე რთუ­ლად შეს­ასრუ­ ლე­ბელი­ა. ამ მე­სა­მე გზას, რო­გორც ზღაპ­რებ­შია ხოლ­მე, „ბევრი დას­დ­გო­მი­ა, მაგ­რამ ცო­ტა დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლა“. ამ­გ­ვა­რი სა­მი გზა სა­ თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში არ გვხვდე­ბა, მაგ­რამ დაბ­რ­კო­ ლე­ბე­ბის გა­და­ლახ­ვა პერ­სო­ნაჟს მა­ინც უწევს.

სა­თავ­გა­და­სავ­ლო რო­მა­ნე­ბის სივ­რ­ცე, რო­მელ­შიც პერ­სო­ნა­ ჟე­ბი მოქ­მე­დე­ბენ, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, გა­მო­გო­ნი­ლი სამ­ყა­ როა („ვეფხისტყაოსნით“ დაწყე­ბუ­ლი, გუ­რამ დო­ჩა­ნაშ­ვი­ლის „სამოსელი პირ­ვე­ლით“ დამ­თავ­რე­ბუ­ლი). ჯა­დოს­ნუ­რი ზღაპ­რე­ ბის მთა­ვა­რი პერ­სო­ნა­ჟი სამ სივ­რ­ცე­ში გა­და­ად­გილ­დე­ბა ხოლ­მე _ ქვეს­კ­ნელ­ში, შუ­ას­კ­ნელ­სა და ზეს­კ­ნელ­ში _ და სა­ბო­ლო­ოდ გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლი ბრუნ­დე­ბა შინ. ჯა­დოს­ნუ­რი ზღაპ­რის ამ სტრუქ­ ტუ­რის ხსე­ნე­ბი­სას შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ა, არ გაგ­ვახ­სენ­დეს ამი­რა­ნის მი­თი, რო­მე­ლიც სწო­რედ ამ სამ სკნელ­ში გა­და­ად­გილ­დე­ბა, მოჰ­ყავს მზე­თუ­ნა­ხა­ვი ყა­მა­რი და ჩა­მო­აქვს სამ­ყა­როს სა­მი­ვე სკნე­ლის გა­მა­ერ­თი­ა­ნე­ბე­ლი სიმ­ბო­ლოს _ „ცხოვრების ხის“ ნა­ ყო­ფი, ყურ­ძე­ნი. ინ­გ­ლი­სელ­მა ის­ტო­რი­ის ფი­ლო­სო­ფოს­მა არ­ნოლდ ტო­ინ­ბიმ მშობ­ლი­უ­რი სივ­რ­ცი­დან გას­ვ­ლის და უკან დაბ­რუ­ნე­ბის პა­რა­ დიგ­მის ჭრილ­ში წა­ი­კითხა „შემოქმედებითი უმ­ცი­რე­სო­ბის“ და გმი­რის ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლი გა­რე­მო­დან გას­ვ­ლი­სა და სამ­შობ­ლო­ში დაბ­რუ­ნე­ბის კო­დი. ტო­ინ­ბის თქმით: „შემოქმედებითი ბუ­ნე­ბის მქო­ნე პი­როვ­ნე­ბა, რო­მე­ლიც თა­ვი­სი სო­ცი­ა­ლუ­რი გა­რე­მო­დან გა­დის, გარ­დაქ­მ­ნი­ლი ბრუნ­დე­ბა თა­ვის­სა­ვე გა­რე­მო­ში: ახა­ ლი უნა­რე­ბი­თა და ძა­ლე­ბით ბრუნ­დე­ბა იმა­ვე სივ­რ­ცე­ში. გას­ვ­ ლა პი­როვ­ნე­ბას სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს, გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლოს თა­ვი­სი ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი. ის სუ­ლი­ე­რი გარ­დაქ­მ­ნის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას აძ­ლევს მას, მაგ­რამ იმავ­დ­რო­უ­ლად, გარ­დაქ­ მ­ნას მი­ზა­ნი და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა ეკარ­გე­ბა, თუ­კი ეს არ იქ­ცე­ვა გარ­ დაქ­მ­ნი­ლი პი­როვ­ნე­ბის დაბ­რუ­ნე­ბის პრე­ლუ­დი­ად იმ სა­ზო­გა­ დო­ე­ბა­ში, რომ­ლი­და­ნაც ის გა­ვი­და“. ტო­ინ­ბის ამ თე­ო­რი­ის მეშ­ ვე­ო­ბით ლი­ტე­რა­ტუ­რათ­მ­ცოდ­ნე გი­ორ­გი გა­ჩე­ჩი­ლა­ძე ქარ­თულ კულ­ტუ­რას კითხუ­ლობ­და და წერ­და: „სამშობლოდან ილი­ას და „თერგდალეულთა“ „გასვლისა და დაბ­რუ­ნე­ბის“ სი­უ­ჟეტ­ში პირ­ და­პი­რაა დუბ­ლი­რე­ბუ­ლი მით­ში და­ცუ­ლი „გასვლისა და დაბ­ რუ­ნე­ბის“ ალ­გო­რით­მი“. თუმ­ცა, იქ­ვე მი­უ­თი­თებს, რომ ამ­გ­ვა­რი გას­ვ­ლა და დაბ­რუ­ნე­ბა ყო­ველ­თ­ვის და­დე­ბი­თი არ არის, რო­ გორც, მა­გა­ლი­თად, სტა­ლი­ნის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, რო­მე­ლიც სა­ქარ­ თ­ვე­ლო­ში მე-11 არ­მი­ით დაბ­რუნ­და. მაგ­რამ ეს უკ­ვე ის­ტო­რი­ა­ა. სა­კუ­თა­რი ტე­რი­ტო­რი­ი­დან გას­ვ­ლას და დაბ­რუ­ნე­ბას უკავ­შირ­ დე­ბა მთა­ვა­რი ქარ­თუ­ლი ტექ­ს­ტი _ „ვეფხისტყაოსანიც“, სა­ დაც ტა­რი­ე­ლი და ავ­თან­დი­ლი გა­დი­ან თა­ვი­ან­თი მშობ­ლი­უ­რი გა­რე­მო­დან და დაბ­რ­კო­ლე­ბე­ბის გა­და­ლახ­ვის შემ­დეგ, ახა­ლი ცოდ­ნით და გა­მოც­დი­ლე­ბით გამ­დიდ­რე­ბუ­ლი უკან ბრუნ­დე­ბი­ ან. ამ­გ­ვა­რი მო­დე­ლი და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი იყო შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის სა­რა­ინ­დო რო­მა­ნის­თ­ვი­საც, სა­დაც სა­მა­გა­ლი­თო ძა­ლის და სი­ მა­მა­ცის მქო­ნე პერ­სო­ნა­ჟე­ბი სხვა­დას­ხ­ვა მიზ­ნით ტო­ვე­ბენ მშობ­ ლი­ურ გა­რე­მოს და შემ­დეგ ტრი­უმ­ფით ბრუნ­დე­ბი­ან უკან, რომ აღა­რა­ფე­რი ვთქვათ ოდი­სევ­ს­ზე, რო­მე­ლიც, უდა­ვოდ, პირ­ვე­ლი მოგ­ზა­უ­რე­ბის უშ­რე­ტი წარ­მო­სახ­ვის და შთა­გო­ნე­ბის წყა­რო იქ­ ნე­ბო­და. გვი­ან­დე­ლი რე­ნე­სან­სის დროს მა­ღა­ლი იდე­ა­ლე­ბის მიმ­დე­ვა­ რი, საკ­რა­ლუ­რი ნივ­თე­ბის მა­ძი­ე­ბე­ლი იდე­ა­ლის­ტი გმი­რე­ბი უკ­ვე პი­კა­რომ _ თაღ­ლით­მა, ავან­ტი­უ­რის­ტ­მა პერ­სო­ნაჟ­მა ჩა­ა­ნაც­ ვ­ლა. პი­კა­რეს­კუ­ლი რო­მა­ნი მე-16 სა­უ­კუ­ნის ეს­პა­ნურ ლი­ტე­ რა­ტუ­რა­ში ჩა­მო­ყა­ლიბ­და და მას­ში სა­ზო­გა­დო­ე­ბის და­ბა­ლი ან გა­ღა­რი­ბე­ბუ­ლი თა­ვა­დაზ­ნა­უ­რო­ბის წრი­დან გა­მო­სუ­ლი ბე­დის მა­ძი­ე­ბე­ლი თაღ­ლი­თი ავან­ტი­უ­რის­ტის თავ­გა­და­სა­ვა­ლი იყო მოთხ­რო­ბი­ლი.

117 VOYAGER 25/2022

ლიტერატურა

ამა­ზე­ვე მი­უ­თი­თებს სერ­ვან­ტე­სის რო­მა­ნის ორი პერ­სო­ნა­ჟიც _ ერ­თი მხრივ, დონ კი­ხო­ტე თა­ვი­სი აბ­ს­ტ­რაქ­ტუ­ლი იდე­ა­ლიზ­ მით და, მე­ო­რე მხრივ, სან­ჩო პან­სა, თა­ვი­სი მა­ტე­რი­ა­ლიზ­მით, რომ­ლე­ბიც თით­ქოს მა­ტე­რი­ი­სა და სუ­ლის ერ­თი­ა­ნო­ბის რე­ნე­ სან­სუ­ლი იდე­ა­ლის რღვე­ვას გა­ნა­სა­ხი­ე­რე­ბენ; ისე­ვე, რო­გორც აღორ­ძი­ნე­ბის ხა­ნის რუს­თა­ვე­ლი­სე­უ­ლი კონ­ცეპ­ტი _ „სიცრუე და ორ­პი­რო­ბა ავ­ნებს ხორ­ც­სა, მერ­მე სულ­სა“ _ სულ­ხან­-­სა­ ბა ორ­ბე­ლი­ან­თან უკ­ვე შეც­ვ­ლი­ლი­ა: სიც­რუე შე­იძ­ლე­ბა სო­ცი­ა­ ლუ­რი თვით­დამ­კ­ვიდ­რე­ბის ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტად იქ­ცეს და ამ თვალ­ საზ­რი­სით, ის ზოგ­ჯერ სიბ­რ­ძ­ნის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა­საც იძენს, რაც „სიბრძნე-სიცრუისას“ სა­თა­ურ­ში­ვე ვლინ­დე­ბა. სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რის თა­ვი­სე­ბუ­რი ინ­ვა­რი­ან­ტი ჩნდე­ბა გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბის ხა­ნა­ში. ინ­გ­ლი­სე­ლი ქი­მი­კო­სი და ფი­ზი­კო­სი რო­ბერტ ბო­ი­ლი წერ­და, რომ სა­ჭი­როა შე­იქ­მ­ნას ისე­ თი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო ტი­პის ნა­წარ­მო­ე­ბი, რო­მელ­შიც მოქ­მე­ დე­ბა გან­ვი­თარ­დე­ბო­და რო­მე­ლი­მე კუნ­ძულ­ზე, რომ­ლის ერ­თ­ერ­თი დაკ­ვირ­ვე­ბუ­ლი მცხოვ­რე­ბიც მოყ­ვე­ბო­და თა­ვი­სი მოგ­ზა­უ­ რო­ბისა და ჩვე­ნი უჩ­ვე­უ­ლო ადათ­-­წე­სე­ბის შე­სა­ხებ, რომ­ლე­ბიც მი­სი ქვეყ­ნის ადა­თე­ბის­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბო­და. ჩვე­ნი მკითხ­ვე­ლი კი ზო­გი გა­კიცხავ­და მათ, ზო­გიც იცი­ნებ­და მათ­ზე, სხვე­ბი მიხ­ვ­დე­ბოდ­ნენ, რომ სხვებს ისე­ვე უჩ­ვე­უ­ლოდ ეჩ­ვე­ნე­ ბათ ჩვე­ნი ადა­თე­ბი, რო­გორც ჩვენ _ სხვე­ბის. ამ დროს იქ­მ­ნე­ბა და­ნი­ელ დე­ფოს რო­მა­ნი „რობინზონ კრუ­ზო“ _ გან­მა­ნათ­ლებ­

დონ კიხოტი და სანჩო გზაში, სცენა ლა მანჩას დონ კიხოტიდან.

Engraving by Gustave Dore, 1870, Photo by D Walker.

მსგავ­სი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი ის­ტო­რი­ულ­მა სი­ნამ­დ­ვი­ლემ წარ­მოშ­ვა, რო­ცა აღორ­ძი­ნე­ბის ხა­ნის ევ­რო­პა­ში ეკო­ნო­მი­კურ პროგ­რესს, ქა­ლა­ქე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა მოჰ­ყ­ვა და ამან მო­სახ­ლე­ო­ბის დი­დი ნა­წი­ლის სოფ­ლი­დან ქა­ლა­ქებ­ში მიგ­რა­ცია გა­ნა­პი­რო­ბა. პი­კა­ რეს­კულ რო­მან­ში ავან­ტი­უ­რის­ტი და თაღ­ლი­თი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი, რო­გორც წე­სი, არ­ღ­ვე­ვენ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მი­ერ და­წე­რილ თუ და­უ­წე­რელ კა­ნო­ნებს. ეს უკ­ვე კლა­სი­კუ­რი რა­ცი­ო­ნა­ლიზ­მის ხა­ნა­ა. მი­შელ ფუ­კო თა­ ვის ფუნ­და­მენ­ტურ კვლე­ვა­ში „სიტყვები და საგ­ნე­ბი“ სიტყ­ვე­ბისა და საგ­ნე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის ტი­პებს გა­ნი­ხი­ლავს ეპო­ქის­ თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი აზ­როვ­ნე­ბის სხვა­დას­ხ­ვა ტი­პის, შე­ ხე­დუ­ლე­ბა­თა სხვა­დას­ხ­ვა სის­ტე­მის პი­რო­ბებ­ში, რო­მელ­საც ის „ეპისტემეს“ უწო­დებს. აღორ­ძი­ნე­ბის ხა­ნა­ში ენა და სა­გან­თა სამ­ყა­რო იგი­ვე­ობ­რი­ვი­ა, მსგავ­სე­ბა­ზეა აგე­ბუ­ლი, სა­დაც საგ­ნე­ ბის და მოვ­ლე­ნე­ბის სა­ხელ­დე­ბის მი­მართ და­ეჭ­ვე­ბა არ ჩნდე­ ბა. ამ დროს მა­გი­ას გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა ენი­ჭე­ბა და სამ­ყა­როს სა­ი­დუმ­ლო­ე­ბე­ბის ამოც­ნო­ბას მსგავ­სე­ბის და ნიშ­ნებს მიღ­მა და­ფა­რუ­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბით ცდი­ლო­ბენ. მე-­1­7­-­მე-18 სა­უ­კუ­ ნე­ში _ კლა­სი­კუ­რი რა­ცი­ო­ნა­ლიზ­მის ხა­ნა­ში ენა სა­გან­თა სამ­ ყა­როს გამეორება აღარ არის, თვა­ლით და­ნა­ხუ­ლი შე­იძ­ლე­ბა სი­ნამ­დ­ვი­ლის ვე­რი­ფი­კა­ცი­ის უტყუ­ა­რი ნი­შა­ნი სუ­ლაც არ იყოს და წი­ნა პლან­ზე გად­მო­დის და­ეჭ­ვე­ბა. სერ­ვან­ტე­სის „დონ კი­ხო­ ტეს“ ერ­თ­-ერ­თი მთა­ვა­რი პრობ­ლე­მა სწო­რედ ესა­ა. ახ­ლა უკ­ვე სა­სა­ცი­ლოდ ქცე­უ­ლა მა­გი­ა, რომ­ლი­თაც სამ­ყა­როს ამოც­ნო­ბას მსგავ­სე­ბისა და ნიშ­ნებს მიღ­მა და­ფა­რუ­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბით ცდი­ ლობ­დ­ნენ _ ყვე­ლა ანა­ლო­გია მცდა­რი­ა. სა­რა­ინ­დო რო­მა­ნე­ბით გა­ტა­ცე­ბუ­ლი დონ კი­ხო­ტეს ამაღ­ლე­ბუ­ლი სწრაფ­ვა იდე­ა­ლე­ბის­ გან დაც­ლილ სამ­ყა­რო­ში და­ცინ­ვის ობი­ექ­ტად იქ­ცე­ვა. თით­ქოს

„რობინზონ კრუზოს“ პირველი გამოცემის თავფურცელი, 1719

118 VOYAGER 25/2022

ლო­ბის მთა­ვა­რი წიგ­ნი. ამ რო­მან­ში დე­ფომ შექ­მ­ნა უტო­პი­ა. თა­ ვი­სი გმი­რის, რო­ბინ­ზო­ნის წყა­ლო­ბით, რომ­ლის გე­მიც და­ი­ღუ­პა და ის უკაც­რი­ელ კუნ­ძულ­ზე აღ­მოჩ­ნ­და, მწე­რალ­მა წარ­მოგ­ვიდ­ გი­ნა, თუ რო­გო­რია ადა­მი­ა­ნის ცხოვ­რე­ბა სო­ცი­უ­მის გა­რე­შე ყო­ ფა­ში. უკაც­რი­ელ კუნ­ძულ­ზე რო­ბინ­ზო­ნის მცდე­ლო­ბე­ბი და მი­სი ყო­ველ­დღი­უ­რი სა­ყო­ფაცხოვ­რე­ბო საქ­მი­ა­ნო­ბა დე­ფომ უმაღ­ ლეს იდე­ა­ლად და­სა­ხა. გან­მა­ნათ­ლებ­ლუ­რი იდე­ა­ლის შე­სა­ბა­მი­ სად, მი­სი მოღ­ვა­წე­ო­ბის შე­დე­გად მთე­ლი და­სახ­ლე­ბა შე­იქ­მ­ნე­ ბო­და, რაც სა­თა­ვეს და­უ­დებ­და ახალ სა­ზო­გა­დო­ე­ბას. ეს იდე­ა­ლი გა­სა­გე­ბი­ცა­ა, რად­გან ახალ ეპო­ქა­ში ადა­მი­ა­ნი უნ­და და­ერ­წ­მუ­ ნე­ბი­ნათ, რომ მი­სი საქ­მი­ა­ნო­ბა სა­სარ­გებ­ლო იყო და თი­თო­ე­ულ მათ­განს გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა ჰქონ­და.

„ოცი ათასი კილომეტრი წყალქვეშ“, Paris: J. Hetzel, 1871.

„გულივერი ლილიპუტების ქვეყანაში“. 1882 წელს გამოცემული „გულივერის მოგზაურობისთვის“ შექმნილი ლითოგრაფია.

ამა­ვე დროს, პრო­ტეს­ტან­ტუ­ლი ეთი­კის თა­ნახ­მად, ქო­ნე­ბის დაგ­რო­ვე­ბა სრუ­ლი­ად გა­მარ­თ­ლე­ბუ­ლი იყო, რო­გორც რო­ბინ­ ზონ კრუ­ზოს შემ­თხ­ვე­ვა­ში. მაგ­რამ რო­ბინ­ზონ კრუ­ზოს მო­დე­ლი იდე­ა­ლურ შემ­თხ­ვე­ვა­ში მხო­ლოდ უკაც­რი­ელ კუნ­ძულ­ზეა შე­საძ­ ლე­ბე­ლი. რე­ა­ლურ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში ეს ყვე­ლა­ფე­რი უბ­რა­ლო ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბად და სა­ზო­გა­დო­ე­ბის წევ­რებს შო­რის ზოგ­ჯერ გარ­და­უ­ვალ და­პი­რის­პი­რე­ბად იქ­ცე­ვა. დე­ფოს რო­მა­ნის გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბი­სე­უ­ლი იდე­ა­ლუ­ რი მო­დე­ლის წი­ნა­აღ­მ­დეგ მი­მარ­თუ­ლი ერ­თ­გ­ვა­რი პა­სუ­ხია ე.წ. თრე­ვე­ლო­გი _ ჯო­ნა­თან სვიფ­ტის რო­მა­ნი-­პამ­ფ­ლე­ტი „გულივერის მოგ­ზა­უ­რო­ბა“, სა­დაც ლე­მუ­ელ გუ­ლი­ვე­რი თა­ ვი­სი მოგ­ზა­უ­რო­ბის, მათ შო­რის ლი­ლი­პუ­ტე­ბის და გო­ლი­ა­თე­ ბის ქვეყ­ნებ­ში თა­ვი­სი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის შე­სა­ხებ გვი­ამ­ბობს. თა­ვი­სი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბის მკითხ­ვე­ლის­თ­ვის გა­ზი­ა­რე­ბამ­დე,

და­საწყის­ში წერს, რომ მის მო­ნათხ­რობ­ში ვე­რა­ვი­თარ უჩ­ ვე­უ­ლო ამ­ბავს ან აღ­წე­რას ვერ შევ­ხ­ვ­დე­ბით. ერ­თა­დერ­თი უჩ­ვე­უ­ლო­ბა ამ ნა­წარ­მო­ებ­ში არის ის, რომ გუ­ლი­ვე­რი ადა­ მი­ა­ნებს ხან თით­ქოს გა­მა­დი­დე­ბე­ლი შუ­შით უყუ­რებს, ხან _ და­პა­ტა­რა­ვე­ბულ მას­შ­ტაბ­ში. რო­მა­ნის მსვლე­ლო­ბი­სას, თუ­კი და­საწყის­ში, გუ­ლი­ვე­რი ლი­ლი­პუ­ტე­ბის ქვე­ყა­ნა­ში მიკ­რო­არ­ სე­ბებს დი­დი სიფ­რ­თხი­ლით ექ­ცე­ვა, რომ არ და­ა­ზი­ა­ნოს ისი­ ნი და არა­ფე­რი და­უ­შა­ვოს, მოგ­ზა­უ­რო­ბის ბო­ლოს, რო­დე­საც გუ­ლი­ვე­რი ინ­გ­ლის­ში ბრუნ­დე­ბა, მი­ზან­თ­რო­პი ხდე­ბა, ვე­ღარ იტანს ადა­მი­ა­ნის სუნს. რო­დე­საც ახალ­ჩა­მო­სულს ცო­ლი და შვი­ლე­ბი ხვდე­ბა, ეუბ­ნე­ბა, რომ მათ­თან ერ­თად ვე­ღა­რა­სო­ დეს ვერ დაჯ­დე­ბა ერთ მა­გი­დას­თან. სვიფ­ტი თა­ვი­სი რო­მა­ნით მთელ რე­ნე­სან­სულ იდე­ა­ლებს ანად­გუ­რებს, სა­დაც ადა­მი­ა­ნი ღვთის ხა­ტად იყო გა­მოცხა­დე­ბუ­ლი. დღე­ვან­დე­ლი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რის პრი­ო­რი­ტე­ტე­ბი შე­იც­ვა­ლა. უფ­რო მე­ტად ფან­ტას­ტი­კის ელე­მენ­ტი გაჩ­ნ­და. თუ­ კი ჩემს ბავ­შ­ვო­ბა­ში უპი­რა­ტე­სო­ბას ვა­ნი­ჭებ­დით დი­უ­მას „სამ მუშ­კე­ტერს“, მარკ ტვე­ნის „ტომ სო­ი­ე­რის თავ­გა­და­სა­ვალს“ ან ჟი­ულ ვერ­ნის „ოცი ათა­სი კი­ლო­მეტ­რი წყალ­ქ­ვეშ“, დღე­ვან­ დე­ლი ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის თით­ქოს უფ­რო გა­სა­გე­ბი გახ­და სი­ნამ­ დ­ვი­ლი­დან გაქ­ცე­ვის მო­დე­ლი, რაც არც რო­მან­ტიზ­მის ლი­ტე­ რა­ტუ­რის­თ­ვის იყო უცხო. რო­გორც ამე­რი­კე­ლი პო­ე­ტი და კრი­ ტი­კო­სი ელაი სი­გე­ლი ამ­ბობ­და: „რომანტიზმი დღეს ისე­თი­ვე ძლი­ე­რი­ა, რო­გორც ოდეს­ღაც“.

119 VOYAGER 25/2022

ლიტერატურა

თა­ნა­მედ­რო­ვე­ო­ბა­ში რე­ლი­გი­უ­რი თუ სხვა სა­ხის კრი­ზი­სის პა­სუ­ხად, თით­ქოს რო­მან­ ტიზ­მის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ხი­ლუ­ლი და უხი­ლა­ვი სამ­ყა­რო­ე­ბის თა­ნა­არ­სე­ბო­ბა მოქ­მე­დე­ბის ერ­თ­გ­ვარ ას­პა­რე­ზად იქ­ცა ჯო­ან რო­უ­ლინ­გის „ჰარი პო­ტე­რის“ სე­რი­ ა­ში, სა­დაც, ერ­თი მხრივ, სი­ნამ­დვ ­ ი­ლის შეზღუ­დულ შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს მთა­ვა­რი პერ­სო­ნა­ჟის ჯა­დოქ­რო­ბა უპი­რის­პირ­დე­ბა, ხო­ლო, მე­ო­რე მხრივ, ყო­ველ­დღი­ურ ­ ო­ბა­ში და­ნა­ხუ­ლია მის­ტი­კა და მის­ტი­კურ­შიც არის ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბის ელე­მენ­ტე­ბი. სა­გუ­ლის­ხ­მოა ისიც, რომ თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ ტე­რა­ტუ­რის თით­ქ­მის უკ­ლებ­ლივ ყვე­ლა პერ­სო­ნა­ჟი სუ­პერ­გ­მი­ რი­ა, რომ­ლე­ბიც ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის სა­მა­გა­ლი­თოდ იქ­ცე­ვა და თვი­ თი­დენ­ტი­ფი­კა­ცი­ის პრო­ცეს­ში ხში­რად ისი­ნი ასეთ გმი­რებ­თან აიგი­ვე­ბენ თავს. ფსი­ქო­ა­ნა­ლი­ზის მა­მამ­თა­ვა­რი ზიგ­მუნდ ფრო­ი­დი ამ ფე­ნო­მენს „მე-იდეალის“ სა­ხე­ლით მო­იხ­სე­ნი­ებს. მე­-ი­დე­ა­ლი გუ­ლის­ხ­მობს მუდ­მივ სწრაფ­ვას სხვა პერ­სო­ნაჟ­თან (ამ სიტყ­ვის ფარ­თო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბით), სრულ­ყო­ფილ „მე“-სთან მსგავ­სე­ბის­ კენ. ამ­გ­ვა­რი სწრაფ­ვა ხში­რად გა­რეგ­ნულ დო­ნე­ზეც კი გა­მო­ი­ ხა­ტე­ბა. ცხოვ­რე­ბის სხვა­დას­ხ­ვა ეტაპ­ზე, მი­სა­ბა­ძი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი შე­იძ­ლე­ბა შე­იც­ვა­ლონ. პი­როვ­ნე­ბის ამ კუთხით ანა­ლიზს იმი­ჯო­ ლო­გი­ა­შიც იყე­ნე­ბენ, რაც პირ­და­პირ უკავ­შირ­დე­ბა ამა თუ იმ სა­ ზო­გა­დო მოღ­ვა­წისა თუ პო­ლი­ტი­კო­სის იმი­ჯის ფორ­მი­რე­ბას და უკ­ვე არ­სე­ბუ­ლი რამ­დე­ნი­მე თარ­გის სა­შუ­ა­ლე­ბით ქმნი­ან სა­ხე­ებს. ასე­თი ერ­თ­გ­ვა­რი „როლური თა­მა­შე­ბი“ სა­სარ­გებ­ლოა მხო­ლოდ იმ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, რო­ცა ეს ადა­მი­ა­ნის თვით­გან­ვი­თა­რე­ბა­ზეა ორი­ ენ­ტი­რე­ბუ­ლი. თუმ­ცა სხვა პი­როვ­ნე­ბად გარ­და­სახ­ვის საზღ­ვ­რე­ბი მერ­ყე­ვია და შე­იძ­ლე­ბა ადა­მი­ა­ნი სა­ბო­ლო­ოდ წარ­მო­სახ­ვი­თი რე­ა­ლო­ბის ტყვე­ო­ბა­ში დარ­ჩეს, რაც, ალ­ბათ, დღე­ვან­დე­ლო­ბის ერ­თ­-ერ­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი პრობ­ლე­მა­ცა­ა.

გო­რი­ცაა სტი­ვენ ჩბოს­კის „მარტოსულობის უპი­რა­ტე­სო­ბა­ნი“, თა­ვი­სი ზრდას­რუ­ლო­ბის ასაკ­ში შეს­ვ­ლის პრობ­ლე­მე­ბით, პირ­ ვე­ლი პა­ემ­ნით, სექ­სით და ნარ­კო­ტი­კე­ბით. რო­გორც სპე­ცი­ა­ ლის­ტე­ბი ამ­ბო­ბენ, კო­რო­ნა­ვი­რუს­მა გარ­კ­ვე­ულ­წი­ლად შეც­ვა­ლა წიგ­ნი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა და დღეს­დღე­ო­ბით თა­ო­ბა Y და Z გა­ცი­ლე­ბით მეტს კითხუ­ლობს, ვიდ­რე აქამ­დე კითხუ­ლობ­დ­ნენ მო­ზარ­დე­ბი უკა­ნას­კ­ნელ ათ­წ­ლე­უ­ლებ­ში. თუმ­ცა, წიგ­ნე­ბი­სად­მი ინ­ტე­რე­სი მა­ინც კრი­ზის­ში რჩე­ბა. მე-20 სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს და 21-ე სა­უ­კუ­ნის და­საწყის­ში წიგ­ნი თუ­კი არ ჩა­ა­ნაც­ვ­ლა, ყო­ველ შემ­თხ­ ვე­ვა­ში, მას სე­რი­ო­ზუ­ლი კონ­კუ­რენ­ცია გა­უ­წია კი­ნომ და ანი­მემ. ამას ემა­ტე­ბა გა­ჯე­ტებ­ზე და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც უზარ­მა­ზარ ინ­ფორ­მა­ცი­ას­თან ერ­თად, ახალ­გაზ­რ­და მკითხ­ვე­ლებს წიგ­ნებს სხვა­დას­ხ­ვა ფორ­მატ­ში სთა­ვა­ზობს _ ციფ­რუ­ლით დაწყე­ბუ­ლი აუდი­ო­თი დამ­თავ­რე­ბუ­ლი. კონ­კუ­რენ­ცი­ის თვალ­საზ­რი­სით, ამ ეტაპ­ზე აღორ­ძი­ნე­ბის ფა­ზა­ში მა­ინც თა­მა­შე­ბი­ა, რომ­ლე­ბიც დღეს­ დღე­ო­ბით უკ­ვე წიგ­ნ­საც აერ­თი­ა­ნებს, კი­ნოს ელე­მენ­ტებ­საც და თა­მაშ­საც და სა­მო­მავ­ლოდ უდი­დე­სი პო­ტენ­ცი­ა­ლი აქვს _ მათ შო­რის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სფე­რო­შიც, რად­გან უკ­ვე დი­დი ხნის წინ თქვეს, რომ თა­მა­ში ადა­მი­ა­ნის თან­და­ყო­ლი­ლი თვი­სე­ბა­ა. ვირ­ტუ­ა­ლუ­რი თა­მა­შის, ერ­თი შე­ხედ­ვით, ული­მი­ტო არე­ა­ლი და გან­ც­და­თა ინ­ტენ­სი­უ­რო­ბა კი წიგ­ნ­ში წა­კითხუ­ლი თავ­გა­და­სავ­ლე­ ბის სიმ­ძაფ­რეს, გარ­კ­ვე­ულ­წი­ლად, ახუ­ნებს კი­დეც. კლა­სი­კუ­რი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რის კითხ­ვაც ამ გა­და­ სა­ხე­დი­დან წარ­სუ­ლი­სა და ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბამ­დე მცხოვ­რე­ბი ადა­მი­ა­ნე­ბის ჩვე­ვე­ბის კვლე­ვას უფ­რო ჰგავს. ალ­ბათ, მთა­ვა­რი მა­ინც ისა­ა, ჩვენს ახალ დრო­ში მცხოვ­რებ­მა ადა­მი­ან­ მა რე­ა­ლუ­რი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის გან­ც­დის სურ­ვი­ლი არ და­კარ­ გოს. რად­გან ეს დღეს უფ­რო რთუ­ლი­ა, ვიდ­რე _ არას­დ­როს. ის „საკუთარი გა­რე­მო“, სა­ი­და­ნაც ოდით­გან­ვე გა­დი­ოდ­ნენ და თავ­ გა­და­სავ­ლებს ეძებ­დ­ნენ გმი­რე­ბი, დღეს ხომ სა­ოც­რად ფარ­თო­ა, მი­სი საზღ­ვ­რე­ბი _ ვირ­ტუ­ა­ლუ­რი.

რო­მან­ტიზ­მის ხა­ნა­ში პერ­სო­ნა­ჟის ძი­ე­ბა­ზე ჰერ­მან მელ­ვი­ლის მრა­ვალ­შ­რი­ა­ნი რო­მა­ნი, „მობი დი­კი“ მოგ­ვითხ­რობს, სა­დაც ჯერ მთხრო­ბე­ლი ის­მა­ე­ლი ბე­დის ძი­ე­ბას ზღვის უკი­დე­გა­ნო სივ­რ­ცე­ში მიჰ­ყავს. მას­თან ერ­თად, გე­მის კა­პი­ტა­ნი აჰა­ბიც ტი­პუ­რი რო­მან­ტი­ კუ­ლი პერ­სო­ნა­ჟი­ა, რო­მელ­საც თეთრ ვე­შაპ­თან _ მო­ბი დიკ­თან პი­რის­პირ შეხ­ვედ­რა და ან­გა­რიშ­ს­წო­რე­ბა და­უ­სა­ხავს მიზ­ნად, რაც, პრაქ­ტი­კუ­ლად, შე­უს­რუ­ლე­ბე­ლი მი­სი­ა­ა. ამით აჰა­ბი პრო­მე­თეს ან ბიბ­ლი­ურ იაკობს ემ­ს­გავ­სე­ბა და ისე­თი რო­მან­ტი­კუ­ლი პერ­სო­ნა­ ჟე­ბის იგი­ვე­ობ­რი­ვი­ა, რო­გო­რი­ცაა გო­ე­თეს ფა­უს­ტი და ბა­ი­რო­ნის კა­ე­ნი, რომ­ლე­ბიც ცდი­ლო­ბენ ნე­ბის­მი­ე­რი სა­შუ­ა­ლე­ბით გა­არ­კ­ვი­ ონ, რა არის ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა, ხო­ლო მო­ბი დი­კის მრა­ვალ­სიმ­ბო­ლურ სა­ხე­ში შეგ­ვიძ­ლია ადა­მი­ა­ნუ­რი ბუ­ნე­ბის­თ­ვის მი­უწ­ვ­დო­მე­ლი, გა­ უ­გე­ბა­რი და მრა­ვალ­წახ­ნა­გო­ვა­ნი ბუ­ნე­ბის ძა­ლა თუ ღმერ­თი და­ ვი­ნა­ხოთ. რო­მან­ტი­კულ სა­თავ­გა­და­სავ­ლო რო­მან­ში, ბუ­ნებ­რი­ვი­ა, გმი­რი მარ­ცხის­თ­ვი­საა გან­წი­რუ­ლი, მაგ­რამ ის­მა­ე­ლი რჩე­ბა, რო­ მელ­მაც ეს ამ­ბა­ვი ადა­მი­ა­ნებს უნ­და მო­უყ­ვეს. დღე­ვან­დე­ლი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რის თე­მა­ტი­კა თა­ ნა­მედ­რო­ვე­ო­ბის­თ­ვის აქ­ტუ­ა­ლურ­მა სა­კითხებ­მა და­ი­კა­ვა. მა­ გა­ლი­თად, თუ­კი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო წიგ­ნე­ბის პერ­სო­ნა­ჟე­ბი სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ძი­რი­თა­დად, მამ­რო­ბი­თი სქე­სის ადა­მი­ა­ნე­ბი იყ­ვ­ნენ, ახ­ლა უკ­ვე გენ­დე­რუ­ლი ბა­ლან­სის დაც­ვის სა­კითხი დღის წეს­რიგ­ში დად­გა. ამის დას­ტუ­რია ვე­რო­ნი­კა რო­თის რო­მა­ნი „დივერგენტი“, რომ­ლის მოქ­მე­დე­ბაც ფუ­ტუ­ რის­ტულ სამ­ყა­რო­ში ხდე­ბა და რომ­ლის მთა­ვა­რი პერ­სო­ნა­ჟი ქა­ლი­ა. ეს სუ­პერ­გ­მი­რი ქა­ლი ბო­რო­ტე­ბას პოს­ტა­პო­კა­ლიფ­სურ ჩი­კა­გო­ში უპი­რის­პირ­დე­ბა. ამა­ვე დროს, ბო­ლოდ­რო­ინ­დელ­მა კვლე­ვებ­მა აჩ­ვე­ნა, რომ თი­ნე­ი­ჯე­რე­ბის­თ­ვის გან­სა­კუთ­რე­ბით მიმ­ზიდ­ვე­ლია ლი­ტე­რა­ტუ­რა, რო­მელ­შიც მათ­თ­ვის აქ­ტუ­ა­ლუ­რი პრობ­ლე­მე­ბია გან­ხი­ლუ­ლი _ მა­გა­ლი­თად, ისე­თი წიგ­ნი, რო­

სტივენ ჩბოსკის „მარტოსულობის უპირატესობანი“ Image source: Pinterest

120 VOYAGER 25/2022