37 minute read
De brandweer van de Stad van de Dogen - Venetië
De monding van het Canal Grande in het centrum van Venetië
Een stad met opvallende contrasten
Advertisement
Venetië is een kuststad in het noordoosten van Italië, aan de kust van de Adriatische Zee. De stad strekt zich uit over een groep van 121 kleine eilanden, gescheiden door een netwerk van kanalen en verbonden door 435 bruggen. Venetië ligt in het midden van de Venetiaanse lagune, tussen de mondingen van de Po en de Piave en staat bekend om zijn uitzonderlijke ligging, om zijn architectuur en om het cultureel erfgoed, die het gezamenlijk tot UNESCO-werelderfgoed hebben gemaakt.
Venetië is de hoofdstad van de regio Veneto. In 2012 telde de gemeente 269.810 inwoners, waarvan er 58.666 binnen de stadsgrenzen wonen. Er zijn 176.000 inwoners aan de kust, meestal in de “frazioni” van Mestre en Marghera, en de overige 31.000 inwoners wonen op andere eilanden in de lagune. Samen met Padua en Treviso vormt Venetië de agglomeratie Padua-Treviso-Venetië (PATREVE), een geografisch gebied met in totaal 1.600.000 inwoners. Venetië werd kort na het jaar 528 gesticht door vluchtelingen die de Lombardische invasie ontvluchtten en was elf eeuwen lang, van 697-1797, de hoofdstad van de Republiek Venetië. Tijdens de middeleeuwen en de renaissance was de stad een grote zeemacht, de initiatiefnemer van de Vierde Kruistocht en de grote overwinnaar in de Slag bij Lepanto in
1571 tegen het Ottomaanse Rijk. Dankzij de banden met Azië en het Nabije Oosten, tot stand gebracht door de koopman en ontdekkingsreiziger Marco Polo, werd het ook een van de belangrijkste handelscentra van Europa, met name voor zijde, graan en specerijen. Ten slotte was het een belangrijk cultureel centrum van de 13e tot het einde van de 17e eeuw, waarvan de schilders van de Venetiaanse School (waaronder Titiaan, Veronese en Tintoretto), de toneelschrijver Carlo Goldoni en de componist Antonio Vivaldi de belangrijkste vertegenwoordigers zijn.
De naam is afkomstig van de mensen die het gebied voor de 10e eeuw bewoonden, de Venetianen. In het Latijn Venetiae, maar in de praktijk ook wel de Stad van de Dogen, de Serenissima (de serene), de koningin van de Adriatische Zee, de stad van het Water, de stad van de Maskers, de stad van de Bruggen of de Drijvende Stad. Vandaag is de stad beroemd om zijn grachten - vooral het Canal Grande - en zijn gondels, zijn talrijke kerken, het San Marcoplein, het Dogenpaleis, de Brug der Zuchten, zijn Biënnale en zijn Carnaval.
DE STAD VENETIË
De stad wordt doorkruist door 177 kanalen (waarvan de belangrijkste het Canal Grande = Grote Kanaal is) met maar liefst 455 bruggen die meestal gebogen zijn om boten te laten passeren. De stad telt 123 kerken en ligt verspreid over 118 eilanden tussen de mondingen van de Adige (zuid) en de Piave (noord). De stad is verdeeld in zes historische wijken die “sestieri” worden genoemd: San Marco, Castello en Cannaregio op de linkeroever van het Canal Grande en Santa Croce, San Polo en Dorsoduro op de andere oever. • De wijk San Marco met de gelijknamige basiliek vormt het hart van de stad. • De wijk Castello beslaat het hele zuidoostelijke deel van
Venetië. • De wijk Cannaregio beslaat het gedeelte van de stad tussen de Rialto en het station. Het wordt zo genoemd vanwege het rechtlijnige karakter van de kanalen die erdoorheen lopen (canal reggio). • Op de andere oever situeren zich Santa Croce en San Polo die hun naam te danken hebben aan twee kerken (de eerste daarvan is lang geleden verwoest).1 • San Polo is het dichtstbevolkte gebied en omvat het winkelgebied Rialto. San Croce is de meest recente wijk met grotere gebouwen uit de 19e en 20e eeuw. • Dorsoduro (harde rug) wordt zo genoemd vanwege het meer rotsachtige karakter van de bodem en de grotere hoogte waarop de sestiere gelegen is. Als gevolg daarvan wordt het bij “acqua alta” (hoogwater) minder vaak overstroomd. Dit gebied omvat ook het eiland Giudecca.
Het historische centrum is volledig autovrij; de grachten vormen de wegen, en de verschillende boten, die alleen het Grote Kanaal, het Giudeccakanaal en de lagune rond de stad oversteken, zijn het middelpunt van het openbaar vervoer. Venetië is een unieke stad waar je je bijna uitsluitend te voet kunt verplaatsen. Er zijn ook watertaxi’s, van die kleine gemotoriseerde boten die acht tot tien personen kunnen vervoeren. En uiteraard zijn er de “gondels”, dat zijn kleine, zeer lichte roeiboten. Het privévervoer van Venetianen met gemotoriseerde boten of roeiboten is beperkt tot zondagse uitstapjes. Andere modellen van boten van verschillende grootte zijn bedoeld voor commercieel vervoer. De Franse schrijver Chateaubriand merkte op dat Venetië een onnatuurlijke stad was, terwijl de Venetianen de stad beschouwen als de enige natuurlijke stad in een wereld waar men tegen de natuur gewapend moet zijn. Een millennium lang stond Venetië met al zijn instellingen in het teken van de kooplieden. De handel droeg bij aan de macht en was afhankelijk van de zee. Na een decadente 19e eeuw zag de stad in de loop van de 20e eeuw hoe de toeristische industrie zich ontwikkelde, goed voor 1,5 miljard euro per jaar. Daarnaast was er ook de opkomst van de chemische industrie. De belangrijkste sector van de Venetiaanse economie is de dienstensector (toerisme, vervoer, financiële en vastgoedactiviteiten): 44% van de bedrijven en 40% van de banen behoren daartoe. De op één na grootste sector is de handel (28% van de bedrijven en 20% van de banen), gevolgd door de bouwsector (14% van de bedrijven en 10% van de banen). Deze laatste activiteit is de afgelopen decennia afgenomen (gegevens over 2001). In 2007 verwelkomde Venetië 21 miljoen toeristen. Het toerisme zorgt voor een omzet van ongeveer 1,5 miljard euro per jaar. Dit bedrag wordt waarschijnlijk onderschat, omdat veel transacties op de zwarte markt worden uitgevoerd. De haven van Venetië is een van de belangrijkste in Italië met meer dan 30 miljoen ton goederenomslag per jaar. De cruisehaven is een van de belangrijkste in Europa en het Middellandse Zeegebied, met in 2014 meer dan 1.700.000 passagiers.
1 Een sestiere (meervoud: sestieri) is een onderverdeling van bepaalde Italiaanse steden en dorpen.
Het woord komt van sesto (zesde) en wordt alleen gebruikt voor steden die verdeeld zijn in zes delen.
De Rialtobrug over het Canal Grande, gebouwd tussen 1588 en 1591 Venetië aan het Canal Grande Een paar gondels afgemeerd langs de grachten van de stad
De gebouwen in Venetië zijn gebouwd op houten palen (zie hieronder). Ze worden bedreigd door de getijden, vooral tussen de herfst en het vroege voorjaar. De stad heeft periodiek te maken met overstromingen. Dit is wat de Venetianen het acqua alta noemen. Dit fenomeen kan worden verklaard door de combinatie van verschillende natuurlijke factoren: de aantrekkingskracht van de maan, en vooral de sirocco, een warme wind uit Afrika die voorkomt dat de lagune leegloopt, omdat meerdere fasen van hoogwater elkaar opvolgen. Dit fenomeen heeft altijd bestaan, maar is de laatste decennia sterk toegenomen door verschillende factoren die allemaal verband houden met het klimaat en de menselijke activiteit: • De algemene stijging van de zeespiegel. • Grondverzakkingen: in de 20e eeuw werden belangrijke putten gegraven om grondwater op te pompen, waardoor de toch al instabiele grond werd verzwakt. • Hydrografische storingen: de modernisering van de haven heeft geleid tot het graven van diepe kanalen om de doorvaart van grote schepen mogelijk te maken. Hun drukke verkeer op die vaarwegen vormt een dreiging voor Venetië en is gemeld door de UNESCO. Dit maakt het veel gemakkelijker voor de zee om de lagune in te stromen. Naast het fenomeen van acqua alta is er ook de wijziging van het ecologische systeem, het verdwijnen van de biodiversiteit in en rond de zee. • Met de val van de republiek in 1797 is ook de gewoonte voor de Venetianen verloren gegaan om de grachten te reinigen en ze te ontdoen van zand, waardoor de grachten in het historische centrum een stuk minder diep zijn geworden. De afgelopen jaren heeft de gemeente dit baggerwerk weer opgenomen, wat nu al bijdraagt aan de verlaging van het waterpeil in sommige wijken. De kanalen, die hun volledige capaciteit hebben teruggewonnen, zijn beter in staat om bij te dragen aan de natuurlijke verspreiding van water. De gevolgen zijn goed merkbaar in het dagelijkse leven van de bewoners. Zij moeten immers de lagere verdiepingen van hun huizen verlaten en zich verplaatsen via de brugsystemen. Maar de belangrijkste gevolgen zijn de onverbiddelijke aantasting van historische monumenten en woningen als gevolg van het stijgende waterpeil en de daaruit voortvloeiende toestroom van producten die schadelijk zijn voor steen en baksteen.
De verzakking van Venetië is niet precies te meten en de verdere ontwikkeling ervan is een onderwerp van controverse. Een recent project, voorgesteld door een consortium van Italiaanse industriëlen, omvat de installatie van 78 beweegbare poorten in de drie kanalen van de lagune om de stad te beschermen. Onder normale omstandigheden zouden deze poorten, een soort ophaalbruggen, met water worden gevuld en zo onder water komen te staan.
Wanneer het water meer dan een meter stijgt zal het, door middel van het inspuiten van perslucht worden afgevoerd uit die kunstwerken, waardoor de poorten omhoogkomen en de doorgang afsluiten om de lagune volledig te scheiden van de zee.
Dit project, MOSE genaamd, ging in 2003 van start. De werken zouden aanvankelijk afgerond zijn tegen 2011, maar door herhaaldelijk uitstel is dat tot op heden nog niet het geval. Vandaag de dag veroorzaakt het project veel controverse, met name vanwege de gigantische kosten en de steeds sterkere twijfels onder wetenschappers en getijdespecialisten over de effectiviteit van dit systeem. Het zou alleen echt nuttig zijn voor zeer grote vloeden en zou het andere grote probleem van de stad, met name dat van de golven in de lagune, niet oplossen. • Het probleem van de lagunegolven (moto ondoso) houdt verband met de toename van het motorbootverkeer in de kanalen van de stad en in de lagune. Het verzwakt de fundamenten van de constructies, kalft de oevers af en verzwakt de kades. In de lagune leidt het tot het verdwijnen van zandbanken die essentieel zijn voor het evenwicht. De toename van het verkeer in de kanalen is te wijten aan het groeiend aantal toeristen maar daarnaast zijn er ook de koopvaardijschepen die de in Marghera gevestigde industrieën bedienen. De Venetiaanse autoriteiten houden geen rekening met de ecologische gevolgen van dit verschijn-
sel. Een bijkomend probleem is dat de boten, als gevolg van de verbetering van de motoren, steeds sneller gaan, waardoor er een steeds sterkere golfslag ontstaat. Toch worden er wel snelheidscontroles uitgevoerd: de snelheid is beperkt tot 5 km/u in de stadskanalen en tot 15 km/u in de lagune. • De wereldwijde klimaatverandering: de stijging van de zeespiegel met 60 centimeter in 2050 en mogelijk met 150 centimeter tot 10 meter tegen het einde van de 21e eeuw zou dan leiden tot de totale vernietiging van de stad [14].
Deze visie wordt ondersteund door talrijke wetenschappelijke publicaties, hoewel er binnen de wetenschappelijke gemeenschap toch ook andere stemmen opgaan.
Na enige tijd van blootstelling in de lagune bracht het project MOSE project verschillende technische fouten aan het licht. Ten eerste: wanneer de barrières worden opgeworpen, hoopt zich een aanzienlijke hoeveelheid zand op in de oorspronkelijke locaties waar de barrières zich normaal bevinden. Bovendien gaat het zeeleven door en hebben zeedieren zoals mosselen zich op dezelfde plaats gevestigd, waardoor het ook onmogelijk is om de barrières bij eb weer goed terug te plaatsen. Een ander groot probleem was de aantasting van de barrières door zout water uit de Adriatische Zee. Men merkte zelfs dat vervangende barrières ook in de open lucht aan het desintegreren waren. De eilanden in de lagune van Venetië met hun oorspronkelijke en aangeslibde grondsoorten, lieten geen traditionele bouwwijze toe, omdat de vochtige en instabiele grond het gewicht van de gebouwen niet kon dragen. De oplossing was het gebruik van palen, waardoor er boven water kon worden gebouwd. De techniek bestaat erin om ze in de grond te drijven zodat ze een platform van eiken- en lariksplanken dragen die stevig aan elkaar vastzitten, waardoor de grond wordt verstevigd en geëgaliseerd. Voor de bouw van de Basiliek van Santa Maria della Salute gebruikten de Venetianen bijvoorbeeld 1.006.657 palen van vier meter lang, vervaardigd uit eikenhout, elzenhout en lariks. De beperkingen die verbonden zijn aan het bouwen in het water met palen als fundering maken dat de paleizen werden ontworpen in strijd met de traditionele regels van de architectuur. Terwijl in paleizen op het vaste land het de gewoonte is om te beginnen met de funderingen, waarop de infrastructuur wordt gelegd om het gewicht van het gebouwengeheel te ondersteunen, werd in Venetië de methode volledig omgekeerd: eerst werd als het ware een grote doos op zuilen geplaatst om het gewicht rechtstreeks op de funderingspalen over te brengen via een systeem van bogen en aangepaste gewelven.
DE ITALIAANSE NATIONALE BRANDWEER
Het korps Brandweer, Redding en Civiele Bescherming bestaat uit 8 centrale hoofdafdelingen, 18 regionale kantoren en 100 provinciale commando’s (hoofdreddingscentra) met zo’n 800 brandweerkazernes verspreid over het gehele Italiaanse grondgebied. De leiding van de brandweer staat onder toezicht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. De Nationale Brandweer (C.N.V.V.F - Corpo Nazionale dei Vigili del Fuoco) is verantwoordelijk voor de brandbestrijding, dringende technische hulpverlening - ook met niet-conventionele gevaarlijke stoffen -, alsook voor de brandpreventie in nieuwe gebouwen en voor het behoud van het historisch erfgoed. Het Nationaal Korps is bevoegd voor het hele Italiaanse grondgebied en telt meer dan 35.000 beroepsbrandweerlieden en verschillende eenheden die uit vrijwilligers bestaan. De provincies Bolzano, Trento en Valle d’Aosta hebben allemaal een andere brandweerorganisatie en zijn zowel in financieel als in organisatorisch opzicht zelfstandig.
De Italiaanse nationale brandweer is een essentiële en operationele component binnen het nationale systeem voor civiele bescherming. Bovendien kan het CNVVF bij internationale noodsituaties, bij grote calamiteiten en om de bescherming van de integriteit van personen en eigendommen in het buitenland te waarborgen, ingrijpen om hulp te bieden aan mensen in het buitenland die door grote rampen (aardbevingen, overstromingen, enz.) worden getroffen, uiteraard steeds met inachtneming van de geldende internationale verdragen en voorschriften. Het Nationaal Korps beschikt over een eigen radionetwerk en zendersysteem, die worden gebruikt voor de communicatie bij grote natuurrampen, grote hulpacties of ernstige en urgente situaties. Het korps zorgt rechtstreeks voor het onderhoud en het beheer van alle apparatuur van het radiocommunicatienetwerk, dat verspreid is over het nationale grondgebied.
In het verleden was de Italiaanse brandweer verdeeld in verschillende gemeentelijke korpsen, allemaal onder het directe gezag van de burgemeester van de gemeente en onder toezicht van de gouverneur van de provincie waarvan zij deel uitmaakten. Pas bij het begin van de Tweede Wereldoorlog werd het Italiaanse nationale brandweerkorps officieel opgericht, na de afkondiging van het koninklijk besluit van 27 februari 1939 en omgezet in wet op 27 december 1941. Het doel werd vervolgens omschreven als een instelling om mensen en eigendommen te beschermen, branden te voorkomen en te blussen, terwijl ook de algemene technische reddingsdiensten, waaronder die met betrekking tot luchtaf-
1. Het onderhoud en de reparatie van de brandweerboten behoren tot de taken die zijn toegewezen aan de dienstdoende brandweerploegen in de brandweerkazerne; 2. Lagunemotorspuitvaartuig (auto-pompa lagunare - APL) ontwikkeld voor de brandweer van Venetië i.s.m. de
LAZZIO-scheepswerf in de stad van de Dogen. Deze speedboot is volledig uit hout gebouwd en heeft een zeer goede bestuurbaarheid. Met een totale lengte van 10,00 m en een breedte van 2,8 m wordt deze boot aangedreven door een krachtige 6-cilinder “Volvo Penta” motor. Drie van deze schepen zijn nog steeds in dienst en ze zijn momenteel ongeveer 50 jaar oud 3. De nieuwe versie van de Venetiaanse varende motorspuit, geleverd in 2015. Deze versie heeft een Volvo Penta hydraulische transmissie die de riemaandrijving van oudere versies vervangt. Een krachtige radar is nu in alle boten ingebouwd voor een veilige navigatie ‘s nachts. De pomp levert 3500 l/min bij 8 bar. 4. Commandoboot van de Venetiaanse brandweer.
Deze boot bevat een vergaderruimte en een kleine telecommunicatieafdeling voor crisismanagement 5. Varende motorspuit VF 1171, gebouwd in 2000 door de F.lli Giacalone scheepswerf, gestationeerd bij de brandweerkazerne van de zeehaven. Dit schip wordt bemand door 5 personen, heeft een totale lengte van 28,12 m, een diepgang van 1,85 m, en verplaatst 128 ton, is uitgerust met twee MAN D2842LE408 motoren en heeft twee brandbluspompen van 10.000 l/min elk en een 4000 liter AFFF-schuimtank. Momenteel wordt deze boot vervangen door twee kleinere schepen, maar met vrijwel identieke capaciteiten. 6. Varende motorspuit VF 441, van een meer bescheiden omvang, maar uitgerust met 2 Fiat 6-cilinder 280 PK motoren met een totale lengte van 18 m en een diepgang van 1,30 m. Er zijn ook twee 10.000 l/min brandbluspompen en een 4.000 liter AFFF-schuimtank aan boord. 7. SAR-varende motorspuit, VF R 08, voornamelijk bedoeld voor opsporing en redding op zee. Gebouwd in 2008 door de scheepswerven van Vittoria, wordt dit met 4 manschappen bemand. Het heeft twee MAN D2866LE405 motoren en een totale lengte van 13,30 m, een diepgang van 0,80 m en een totaal gewicht van 25 ton. Deze unit is uitgerust met een 4500 l/min brandbluspomp en een 500 liter schuimtank. 8. Mitsubishi Canter BAI-minipomp voor de bescherming van het eiland Lido. Dit voertuig is uitgerust met een Magirus hoge- en lagedruk pomp met een capaciteit van 2000 l/m bij 10 bar en 250 l/min bij 42 bar. Tevens heeft het voertuig een 1500 liter bluswatertank en een cabine voor drie brandweerlieden. 9. De lagune van Venetië wordt ook beschermd vanaf een helikopterbasis op de luchthaven “Marco Polo”, niet ver van de kust. Twee helikopters worden daar dagelijks ingezet.
De eerste is een Agusta-Bell AB412EP uit 2004 uitgerust met een medisch compartiment voor het vervoer van slachtoffers en een lier voor redding op zee. 10. De tweede helikopter in dienst op de helihavenbasis in
Venetië is een Agusta AW 109 uit 2003, die ook gebruikt wordt voor waterredding in de lagune en voor het vervoer van mensen tijdens de evacuatie bij eventuele overstromingen. Verschillende helikopters van dit type zijn op verschillende bases in heel Italië aanwezig.
1
3
5
7
9 2
4
6
8
10
weer (passieve luchtverdediging), gericht op het verminderen van de gevolgen van vijandelijke luchtbombardementen.
Als gevolg van de verdere ontwikkeling van het land zijn de bevoegdheden van het Nationaal Korps steeds technischer en complexer geworden en zijn ze beter gedefinieerd in de wet 139 van 8 maart 2006. Dit decreet behandelt de nieuwe bepalingen over de organisatie van het Nationaal Korps en legt de organisatie, de financiering, de structuur en de territoriale bevoegdheden van het Korps vast. Het Nationaal Korps is een staatsorgaan met een burgerlijke status dat onder het gezag staat van het Departement van Brandweer, Openbare Hulp en Civiele Defensie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. De minister van Binnenlandse Zaken is namelijk verantwoordelijk voor het garanderen van hulpverlening aan de bevolking, brandpreventie en het blussen van branden op het gehele nationale grondgebied, alsmede voor het uitvoeren van alle activiteiten die verband houden met de operationele, tactische en organisatorische werking van de Italiaanse brandweer. Daarom staan de “Vigili del fueco” elke dag en elke nacht klaar om in te grijpen om hun medemensen, eigendommen en het milieu te redden.
De competentie, de strategie en de tactische organisatie die het resultaat zijn van de ervaringen uit het verleden en de snelheid van de hulpverlening zijn de beste antwoorden die kunnen worden gegeven aan de bevolking, wanneer die wordt getroffen door rampen of aan slachtoffers van spelingen van het lot.
De openbare reddingsactiviteiten van het Italiaanse nationale brandweerkorps vereisen te allen tijde de onmiddellijke tussenkomst van zeer gespecialiseerde technici. Of het nu gaat om jonge of meer ervaren brandweermannen, altijd zijn een goede fysieke bekwaamheid en veel vaardigheden vereist. Zij moeten dan ook een technische studie hebben afgerond en met succes vele tests hebben doorstaan, die specifiek zijn voor de functie waarvoor zij worden aangesteld.
De technische operaties in het kader van de overheidsbijstand zijn met name: • Hulp bij brand, ongecontroleerde lekkage van energie en gevaarlijke stoffen, plotselinge instorting, aardverschuivingen, aardbevingen, ongelukken, overstromingen, calamiteiten en alle andere mogelijke noodsituaties op het nationale grondgebied; • Bestrijding van de risico’s die voortvloeien uit het gebruik van nucleair, chemisch, biologisch en radioactief materiaal. • Daarnaast geeft het Nationaal Brandweerkorps de technische leiding aan de hulpverlening in het kader van Civiele
Defensieoperaties, namelijk: - Het aanpakken, zelfs in een internationale context, van risico’s die voortvloeien uit niet-conventionele misdrijven tegen personen en eigendommen door het gebruik van nucleair, chemisch, biologisch en radioactief materiaal; - Draagt bij aan de opleiding van eenheden van de strijdkrachten; Neemt deel aan de voorbereiding van regionale en nationale rampenplannen voor civiele bescherming; - Verleent diensten en garandeert de opleiding van eenheden die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de burgerbevolking in tijden van vrede en activiteiten die in tijden van oorlog worden uitgevoerd; - Maakt met zijn vertegenwoordigers deel uit van het Nationaal Comité voor Civiele Defensie. • Verleent diensten en garandeert de opleiding van eenheden die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de burgerbevolking in tijden van vrede en activiteiten die in tijden van oorlog worden uitgevoerd; • Met betrekking tot het blussen van bosbranden verlenen de centrale en perifere structuren van de brandweer technische bijstand voor de bescherming van personen en het waarborgen van de integriteit van territoriale eigendommen. • In overeenstemming met eerdere overeenkomsten stelt het CNVVF zijn middelen, uitrusting en personeel ter beschikking van de regio’s om zijn activiteiten tijdens bosbranden uit te voeren. Bovendien zorgt het boswachterskorps (Corpo Forestale) van het ministerie van Landbouw, dat verantwoordelijk is voor het beheer van de over het grondgebied verspreide natuurgebieden, ervoor dat de
11
12
13
14
15 11. De luchthaven “Marco Polo”, niet ver van de Venetiaanse lagune, heeft ook een goed uitgeruste brandweer.
Twee MAN 6x6 Poseidon, BAI Crash-tenders zijn daar al ongeveer tien jaar in bedrijf. Deze voertuigen hebben elk een tank met 9.000 liter water en 500 liter AFFF-schuim aan boord. 12. Drie IVECO Magirus 8x8 Super Dragon, Mezzi Speciali crash-tenders uitgerust met een 6500 l/min Magirus pomp en een 10.000 liter tank werden in 2010 aan de luchthavenautoriteiten geleverd. 13. Om een adequate watervoorziening te waarborgen, beschikt de luchthavenbrandweer over deze zware watertanker voor 40.000 liter met een pomp die door de provincie aan de luchthavenbrandweer werd geleverd.
Deze unit wordt gesleept door een Mercedes Actros 2244 4x2 uit 2008. 14. Twee RIV’s worden ook gebruikt voor de eerste inzet op de locatie van de luchthaven. Het zijn twee Sirmac 524D 4x4 chassis die door de firma Rampini zijn uitgerust met een drievoudige blusinstallatie: water (1500 L), BC-poeder (500 kg) en AFFF-schuim (400 L). 15. Telescopische sanitaire reddingseenheid, gemonteerd door de firma BAI, op een Mercedes Actros 1844 4x4.
brandweer van het nationale korps in geval van grote bosbranden hulp kan bieden. Beide werken in perfecte harmonie tijdens dit soort interventies.
De bescherming tegen alle soorten en vormen van brand is een prioriteit onder de taakstelling van algemeen belang voor de veiligheid van mensenlevens, de bescherming van eigendommen en het milieu. Dit is alleen mogelijk gebleken door middel van promotie en voorlichting, studie, voorbereiding en anticipatie, tests, risicoanalyses, maatregelen, normen en de steun aan instellingen die door de overheid zijn ingesteld om branden en de gevolgen daarvan te voorkomen.
Op basis van eenduidige criteria biedt de nationale brandweer op het nationale grondgebied de mogelijkheid om technische regels voor brandpreventie op te stellen. Deze regels zijn van toepassing op elke omgeving die wordt gekenmerkt door een hoog brandrisico, met inbegrip van werkplekken, en op gebouwen en installaties die zijn geclassificeerd als een hoog risico op ongevallen ten gevolge van het gebruik van gevaarlijke stoffen. Daarom richten de leden van het Nationaal Brandweerkorps ook kazernes in op luchthavens en havens, alsook in grote chemische en petrochemische industrieën en olieraffinaderijen.
Criteria die specifiek zijn voor het type terrein dat moet worden beschermd, maken ook deel uit van de structuren die de regering heeft opgezet om de veiligheid van de burgers
van het land te waarborgen. Daarom wordt in de bergen, in de lucht of op zee in kaart gebracht hoe een snelle en doeltreffende inzet door de brandweer gegarandeerd kan worden. Venetië blijft ook niet gespaard van rampen en er is daar dan ook een zeer speciale brandweer operationeel. De organisatie is uniek in de wereld en is volledig geïntegreerd in de structuur van de Italiaanse Nationale Brandweer als een uitzonderlijk interventiecentrum. Laten we even een kijkje gaan nemen!
LAGUNEBOTEN OM BRANDEN TE BESTRIJDEN
Zo’n 60.000 inwoners en drie keer zoveel in het hoogseizoen, een doolhof van grachten en smalle straatjes, veel oude gebouwen en een ongelooflijk rijk architectonisch en historisch erfgoed. Dat is de context waarbinnen de beroepsbrandweer van de stad Venetië moet werken.
De brandweerkazerne van de “Vigili del Fuoco” van de stad Venetië ligt in de wijk Dorsoduro, recht tegenover de universiteit en ziet eruit als een historisch paleis. Ontworpen in de jaren veertig van de vorige eeuw, herbergde het gebouw destijds ongeveer honderd brandweerlieden. Sindsdien is het totale aantal brandweerlieden teruggebracht tot ongeveer zestig, allemaal professionals, om ingezet te worden in de hele stad. In het hoogseizoen is er ook een vooruitgeschoven post op het eiland Lido met een klein team van drie personen, vrijgesteld vanuit de nabijgelegen stad Mestré, om de enige kleine autospuit die in dienst staat van Venetië te bemensen. Het eiland Lido wordt alleen bediend via kleine steegjes en niet door kanalen. Een derde brandweerkazerne bevindt zich in de zeehaven en herbergt twee blusboten van een groter type, die klaar liggen om ingezet te worden in het ruime havengebied en om de twee olieraffinaderijen te beschermen die zich bevinden op de weg naar Mira, aan de waterkant in “Porto Marghera”.
Sinds enkele tientallen jaren is het materiaal daar erg verouderd, het aantal personeelsleden neemt voortdurend af en de eisen worden steeds zwaarder: de Venetiaanse brandweer kampt al lange tijd met problemen en rekent nog steeds op de tussenkomst van de politiek om hun voortbestaan veilig te stellen en op de regelmatige vervanging van voldoende materiële middelen om hun missies naar behoren te kunnen uitvoeren.
Een van de vele ambulancediensten in het centrum van Venetië. Deze eenheid van de “Misericordia” zorgt voor redding en dringende medische hulp en voor spoedeisend vervoer van slachtoffers van ongevallen en ziekten. Dit ambulancestation is het centrale vertrekpunt bij calamiteiten en crises, terwijl verschillende ambulances over de hele stad zijn verspreid om een zo snel mogelijke interventie te garanderen.
HET REGIONALE HOOFDKWARTIER
De kazerne van de stad Venetië ressorteert onder het provinciale commando van Veneto in Mestré, “op het vasteland”, zoals lokaal gezegd wordt, waar het echte zenuwcentrum van de hulpdiensten van de provincie zich bevindt. Daar zijn de administratie, het kantoor van de commandant, de hoofdzetel en de laboratoria van de “Nucleo NBCR”, (nucleaire, bacteriologische, chemische en radiologische groep) gevestigd, evenals het telecommunicatiecentrum, de reparatiewerkplaatsen, de technische teams (voor de bezetting van kranen, zware reddingsvoertuigen, enz …) en de duikers.
Een helikopterbasis staat in voor de redding vanuit de lucht en voor ondersteuning in geval van brand of grote calamiteiten. Deze eenheid is gestationeerd in ruime hangars op de luchthaven “Marco Polo”, gelegen aan de kust, niet ver van de Venetiaanse lagune.
Alle operaties in de regio Veneto worden gecoördineerd vanuit het hoofdkwartier van Mestré, dat ook een speciale crisisruimte heeft voor het coördineren van grote evenementen.
De alarmcentrale van Mestré met alarmnummer 115 is ook uitgerust voor communicatie met doofstomme mensen (internetchatsysteem) en met het Rialto-systeem, een geïntegreerd alarmsysteem genoemd naar de beroemdste brug in het centrum van Venetië (zie kader in dit artikel, hieronder), waardoor met name alle sirenes van de Civiele Bescherming kunnen worden geactiveerd, SMS-berichten naar personen kunnen worden gestuurd of televisie- en radio-uitzendingen kunnen worden onderbroken om de bevolking te waarschuwen in geval van dreigende overstromingen, rampen of zoals bij ernstige ongevallen op het industrieterrein “Porto Marghera”, dat zich met alle daaraan verbonden risico’s in de buurt van Venetië bevindt.
In de provincie zijn er permanent bemande brandweerkazernes in Venetië, Mestré, Marghera, San Donà, Portogruaro, Mira, Chioggia, Cavarzere, Jesolo en Lido, evenals in de twee olieraffinaderijen van “Porto Marghera” en de luchthaven “Marco Polo”. In de dorpen Caorle en Mirano zin er twee vrijwillige brandweerkazernes.
De brandweerkazerne van de stad Venetië heeft een reparatiewerkplaats voor reddingsboten, onderhoudswerkplaatsen voor adembeschermingsapparatuur, slangen en houten ladders (bekend als Italiaanse ladders), waarvan er verschillende in het interieur van de boten zijn aangebracht.
VIER UITRUKKEN PER DAG
In Venetië staan zestien brandweerlieden klaar om op elk moment van de dag in te grijpen. Dit aantal maakt het mogelijk om twee gelijktijdige uitrukken te kunnen behappen, waarna het nodig is om versterking op te roepen vanaf het “vasteland”. De wachtdienst bestaat uit 12 uur dienst, gevolgd door 24 uur vrij, vervolgens 12 uur in de brandweerkazerne, gevolgd door 48 uur vrij. De brandweer van Venetië voert gemiddeld 1200 inzetten per jaar uit. Daaronder valt niet de bezetting van ambulances en evenmin bepaalde specifieke technische hulpverlening. Elke interventie wordt uitgevoerd door middel van APL speedboten (Autopompa Lagunare = varende motorspuit). De lokale uitrukeenheden zijn uitgerust met 5 LPA-speedboten met pompen (twee werden in de afgelopen 5 jaar geleverd), een ambulanceboot, een duikboot en een commandoboot. Ze zijn allemaal ongeveer 40 jaar oud. In dit verband moet worden opgemerkt dat de reparatie van apparatuur een groot deel van de tijd die in de kazerne wordt doorgebracht in beslag neemt. Er worden geen voertuigen op wielen gestationeerd in de kazerne van de binnenstad, terwijl er wel een klein blusvoertuig staat in de kleine post op het Eiland Lido, dat tegenover de lagune ligt. Twee brandweerboten van de brandweer van Venetië en liggen bij de brandweerkazerne in de haven.
Omdat er druk verkeer heerst op de grachten van de stad, moeten de brandweerlieden bijzondere aandacht besteden aan de navigatie. In feite moeten de APL en de zes mannen die daarop vervoerd worden zich vanaf het begin met sirene en blauwe lichten een weg banen tussen de watertaxi’s, “Vaporetti”, gondels en andere boten. In Venetië wordt alles over water getransporteerd, wat voor veel verkeer op de grachten zorgt. Zo kan een dubbele rij afgemeerde boten, een voor werkzaamheden drooggelegd kanaal of een boot die vastzit in smal water ervoor zorgen dat de brandweer niet kan passeren. En dan hebben we het nog niet eens over de ontelbare houten palen die langs alle kanalen staan of over golfslag of het risico om bij eb vast te komen zitten. “Het is niet ongewoon voor ons om alternatieve routes te moeten vinden. Het is daarom essentieel om het totaalbeeld van de stad te kennen”, benadrukt een van de Venetiaanse sprekers. Het grondgebied van het “Commando Provinciale di Venezia” is zeer uitgestrekt: van Murano in het noorden van de stad tot San Clemente in het zuiden omvat het, naast de stad, een honderdtal eilanden, een honderd zesenzestigtal kanalen en een vierhonderdtal bruggen. Alleen de sector van het Lido di Venezia maakt er geen deel van uit, omdat deze wordt gedekt door een eigen kazerne.
ALLES GEBEURT MANUEEL
Naast het zich verschaffen van toegang tot de plaats van de uitruk in geval van brand, is een van de grootste problemen van de Venetiaanse brandweerlieden de samenstelling van de gebouwen. Ze zijn bijna allemaal ingebouwd en hoog (tot 5 of 6 verdiepingen). Geraamtes, vloeren, scheidingswanden, alles is gemaakt van hout en is soms honderden jaren oud. De vuurbelasting is daarom extreem hoog en de risico’s op verspreiding en uitbreiding zijn enorm. Zodra het alarm afgaat, verlaat een APL-boot met motorspuit de kazerne. Uitgerust met een krachtige centrifugaalpomp van het type “Antonicelli”, model 210 (als hij d.m.v. een riem aangedreven is), en model 216 (als hij hydraulisch is), levert die tot 2500 l/min bij 8 bar en 500 l/min bij 25 bar. De APL wordt aangedreven door een 6-cilinder “Volvo Penta” motor van 3590 cm³ voor 175 PK en heeft een “Volvo Penta” transmissie type 280 T, waardoor hij een maximale snelheid van 27 nautische knopen kan bereiken, dus ± 50 km/u.
De pomp heeft 4 persuitgangen van 70 mm, terwijl in de bergruimten nog het volgende wordt meegevoerd: 2 ademluchttoestellen, 8 x 70 mm, 8 x 45 mm en 3 x 25 mm slangen, diverse straalpijpen (waaronder AVG-straalpijpen), 70x45 en 70x70 mm verdeelstukken, een keldervacuümpomp met verbrandingsmotor + 2 beademingstoestellen, een complete uitrusting voor het maken van schuim met een reserve van 50 liter AFFF-schuim, 4 ademluchttoestellen met reservecilinders, twee zogenaamde Italiaanse ladders (elk bestaande uit 3 elementen en met een totale hoogte van 10,33 m), evenals meetapparatuur (voor gas, CO, Cl, enz.) en bevrijdingsapparatuur ook op batterijen. Kortom, een echte drijvende autospuit. Om ruimte te besparen hebben de boten geen zitplaatsen of hutten, waardoor de bemanning zich staand en in de open lucht moet verplaatsen
Aangekomen op het kanaal dat het dichtst bij de plaats van het onheil ligt, moeten de brandweerlieden vanaf de pomp van de boot aanvoerslangleidingen leggen en pas daarna kan de eigenlijke inzet beginnen. Bovendien, “omdat we geen zware redvoertuigen beschikbaar hebben, zijn we gedwongen om Italiaanse ladders te gebruiken, die vaak vereisen dat we via de verdiepingen de plaats van de brand gaan benaderen of vanaf de daken, omdat we de ladder niet direct vanaf de afgemeerde boot of vanuit het water tegen een gebouw kunnen laten leunen.” aldus onze Venetiaanse zegsman.
BRANDPREVENTIE LOONT
Gelukkig is het aantal inzetten voor brand aanzienlijk gedaald ten gevolge van talrijke preventiecampagnes. Elk gebouw wordt om de vijf jaar bezocht door de dienst preventie, die van de inwoners van de stad eist dat men zich altijd houdt aan de geldende regels ter voorkoming van brand en vooral dat men alle in de gebouwen aanwezige beschermingsmiddelen op orde houdt. Elke restauratie van een oud gebouw wordt nauwlettend opgevolgd, terwijl renovaties en nieuwe constructies onderworpen worden aan zeer grondige studies en vooraf ter goedkeuring worden voorgelegd aan de dienst brandpreventie. Aangezien Italië bekend staat
om zijn maffia en/of corruptie, zijn er door de nationale en provinciale overheden zeer strenge regels opgesteld, zodat er niets wordt getolereerd als het gaat om de naleving van de brandveiligheidsregels.
Ook de wijze van verwarmen is ingrijpend gewijzigd. In de hele stad geldt nu een algemeen verbod op houtverwarming, wat ook heeft geleid tot een aanzienlijke vermindering van het aantal branden in de Dogenstad. Als gevolg daarvan is het onderhoud van schoorstenen vereenvoudigd en is de opslag van brandhout verboden. Dit om de vuurbelasting van de betreffende, talrijke en vaak illegale opslagplaatsen niet te verhogen. De vele verwoestende branden die de stad in het verleden heeft gekend, zitten evenwel in het collectief geheugen van de Venetianen gegrift. In 1103 verwoestte een brand de hele wijk “Dorsoduro”. Veertig jaar later gingen vele andere districten in vlammen op. In 1509 werden bijna honderd huizen verwoest, in 1789 dreigde het centrum van de stad door brand te worden verwoest. Recenter ligt de brand in het La Fenice Theater in 1996 nog vers in het geheugen. Sinds die gebeurtenis zijn er hydranten geïnstalleerd in de moeilijkst bereikbare wijken en er zijn plannen om hun aantal in de toekomst uit te breiden en het waterleidingnet uit te breiden. Er zijn ook risicoanalyses opgesteld door de autoriteiten in het kader van een gemeenschappelijk rampenplan. Tegelijkertijd wordt in vele kanalen gewerkt om ook bij eb het varen met hulpdienstboten mogelijk te maken. Er dient te worden opgemerkt dat de huidige patrouilleboten nog maar 25 cm diepgang hebben. “Elke keer als we vertrekken voor een brandalarm, vrezen we het ergste. We hebben vaak de hulp van een goede beschermengel nodig …“ verklaart een Venetiaanse brandweerman.
TE VEEL WATER OF NIET GENOEG … EEN LUXEPROBLEEM
De Serenissima staat bekend om zijn hoogwater en raakt regelmatig overstroomd. Een gebeurtenis waar de brandweer niet echt bij betrokken is. Hier zijn de bewoners dit fenomeen gewend en ze bellen dan ook niet naar de hulpdiensten voor dit soort ongemakken. Iedereen weet precies wat hij of zij moet doen om zichzelf te beschermen en de brandweer wordt slechts in zeer zeldzame gevallen opgeroepen.
Tot een paar jaar geleden werd de brandweer in Venetië soms geconfronteerd met problemen met de watervoorziening! Wanneer er zich een brand voordeed bij eb, dan was het relatief standaard dat de vaste zuigkorf die zich onder de interventieboot bevindt, dichtslibde, waardoor de watertoevoer onderbroken werd. Water om je heen hebben is dus niet altijd synoniem met comfort. Het netwerk van brandkranen in de stad lost dit probleem nu gedeeltelijk op.
Anderzijds kan, ook wanneer aan de ideale voorwaarden wordt voldaan, een ander probleem ontstaan: het overmatig gebruik van water voor de inzet. Zoals deze oude Venetiaanse brandweerman zegt: “Als alles goed gaat, leven we de droom van elke brandweerman die reageert op een brand: water tot in het oneindige. We moeten vaak jongere collega’s - die zich vaak laten meeslepen door hun enthousiasme - uitleggen dat het niet is omdat we een hele lagune hebben,
dat we de huizen moeten verdrinken en zo onbeschrijflijke en zeer dure waterschade toevoegen aan de schade die de brand al heeft aangericht!”. Het erfgoed van de Stad van de Dogen is immers grotendeels historisch en vertegenwoordigt een onvervangbaar cultureel erfgoed; de gebouwen zitten boordevol geschiedenis en het behoud ervan is vaak het resultaat van een zeer moeizame strijd voor de mensen in Venetië. Dit erfgoed verzekeren is alleen aan de grootste gefortuneerden besteed; premies worden voor een groot deel door de bewoners zelf afgedragen. Het is dan ook duidelijk dat de gevolgen van een brand in principe verwoestend zijn, zonder dat de schade die door het bluswater wordt veroorzaakt, nog eens extra in rekening wordt gebracht, hoewel een deel van deze schade maanden of zelfs jaren later kan ontstaan.
© Tekst en foto’s: Serge Amores Y Martinez Amoré, Coordinator/Expert - Preventieadviseur (Niv 1) - Technicus brandvoorkoming (CFPA) - Fire Marshall
(Lid: TKIB - SABAM - CPI/CBV - FAJ USA - ARFF Working Group USA - Nat.Heli.Medevac Statia - ESPFM Malta - VBB Nederland. - Fire Brigade Society UK)
HET RIALTO-COMMUNICATIESYSTEEM
Communicatie speelt een fundamentele rol in crisissituaties en massacommunicatie op zichzelf is een bijzonder probleem. Elke fout op dit gebied kan leiden tot collectieve panieksituaties. Dit probleem is vooral acuut in de industriezone van Venetië. Porto Marghera heeft meer dan 20 industrieën met een hoog risico, het vervoer van gevaarlijke goederen (fosgeen, chloor, cyanidezuur en andere) gebruikt in de fabrieken die deel uitmaken van dit industriële gebied niet meegerekend. Het feit dat dit industriegebied zo dicht bij de stad Venetië is gelegen, betekent bijvoorbeeld dat een giftige wolk de bewoonde gebieden in ongeveer tien minuten kan bereiken. Italië werd reeds met dit soort problemen geconfronteerd tijdens de ramp in de ICMESA-fabriek in het dorp Meda (Lombardije), in de buurt van de stad SEVESO, op 10 juli 1976 (368 hectare verontreinigd, 77.000 stuks vee en 198 mensen besmet met 2,3,7,8-tetrachloorodibenzol, ook bekend als Seveso dioxine of TCDD, die allemaal te kampen hebben gehad met “chlooracne”).
Om het alarm adequaat in werking te stellen, hebben de autoriteiten van Venetië, naast de sirenes die over de daken van de hele stad zijn verspreid, een geïntegreerd communicatiesysteem met de naam Rialto opgezet. Dit systeem maakt het mogelijk om selectief en in real time berichten uit te zenden op verschillende private of publieke kanalen: telefoonnetwerk (spraak of fax), mobiele telefonie, vaste en mobiele, publieke of private commerciële geluidsinstallaties (in bijvoorbeeld treinen, stations, winkelcentra, kerken, stadions en scholen.), verkeersmatrixborden met variabele boodschappen en via de publieke en private radio en televisie.
Het systeem is autonoom en werkt ook in het geval van een algemene stroomstoring. Meer dan 260 vooraf opgenomen alarmberichten, afhankelijk van de gebeurtenis (gifwolk, overstroming, brand, waterhozen, onweer, insluiting, Covid-19, enz.) kunnen dus onmiddellijk worden uitgezonden vanuit de alarmcentrale van de brandweerkazerne van Mestré. Deze berichten gaan vergezeld van instructies over hoe men zich moet gedragen. Er kunnen ook directe of geïndividualiseerde berichten worden verzonden alsmede situatierapporten.
Het Venetiaanse Rialto-systeem, dat in veel gevallen al betrouwbaar en flexibel is gebleken, zou in feite een voorbeeld in zijn soort kunnen zijn op Italiaans nationaal niveau en waarom zou men het ook niet ook naar een Europees niveau tillen , naar het voorbeeld van het Amerikaanse EBS (Emergency Broadcast System).
Brandt het vuur nog bij jou?
Het bedrijfsleven zoals we dat kenden is verleden tijd. Gezellige babbels aan het koffieapparaat werden virtuele koffiekletsen, vurige brainstormsessies werden vermoeiende Zoom-calls en persoonlijk contact met je collega’s werd gereduceerd tot videobellen in Microsoft Teams. Hallo, horen jullie mij?
Huidhonger, disconnectie, afstand… allemaal woorden die momenteel onze band met de collega’s beschrijven. Digitaal werken maakt het niet makkelijker om de sociale contacten te onderhouden. Iets dat vaak ook voor frustraties zorgt, want boodschappen komen nu eenmaal anders over online. Bij Sigmund beschouwen we de mens als de grootste waarde van een organisatie, daarom zijn we vanaf dag 1 op zoek gegaan naar oplossingen. Nu, toegegeven, we hadden al een lichte voorsprong. Al jaren investeren we in digitale technieken die we gebruiken boven op onze fysieke workshops, coachings en projecten. Daardoor konden we heel snel schakelen in een wereld die plots volledig digitaal was. Hoe dat in zijn werk gaat? Hetzelfde als voorheen. We nemen (jouw) mensen mee naar een gemeenschappelijk doel. Daarbovenop passen wij ons heel gemakkelijk aan de omstandigheden aan. Volledig digitaal, volledig (coronaproof) fysiek of een combinatie van beide? Samen gaan we op zoek naar de juiste oplossing.
CHANGE OF PLANS
Verandering, een eeuwenoud fenomeen waarmee ook jij te maken kan krijgen binnen je bedrijf. Met change of plans gidst Sigmund jou en je mensen stapsgewijs doorheen een veranderingstraject. Op jullie tempo. Samen zorgen we ervoor dat je veranderingsverhaal wordt omgetoverd in een inspirerend wij-verhaal.
HYBRID SCAN
Zijn je mensen wendbaar in een wereld die in sneltempo verandert? Snelheid, bereikbaarheid en efficiëntie. Slechts drie van de eindeloze voordelen die de digitale wereld ons biedt. De hybride manier van denken leeft meer dan ooit, maar bedrijven zijn vaak nog niet klaar voor de uitdagingen van morgen. Met de Hybrid Scan zoekt Sigmund binnen de twee weken uit hoe ook jouw organisatie future-proof wordt.
SURVIVAL GUIDE
Je bedrijf staat op z’n kop; een crisis hindert de dagelijkse werking van je organisatie. Wat nu? Wel, met de Survival Guide tonen we jou de kneepjes van het vak, zodat blinde paniek ruimte maakt voor een gecoördineerd verhaal. En dat volledig op maat, want elke crisissituatie is anders. Enkel door duidelijke communicatie en voldoende scenario-testing haalt jouw organisatie het beste uit een crisis. Een beetje zoals de brandweer, maar dat is dan weer jouw vak. Wij weten hoe we jouw organisatie kunnen helpen om het vuur weer aan te wakkeren. Het interne vuur uiteraard, ah ja.
MEER WETEN? Ga snel naar sigmund.be/solutions voor meer oplossingen of contacteer ons en we denken met veel plezier samen na over wat we voor jou kunnen betekenen.
www.sigmund.be hallo@sigmund.be +32 (0) 3 685 28 87