Dlaczego Pan Bóg mówi do nas przez Maryję. Znaczenie objawień Maryjnych w naszych czasach by Wydawnictwo Franciszkanów Bratni Zew

Dlaczego Pan Bóg mówi do nas przez Maryję Znaczenie objawień Maryjnych w naszych czasach Stefano De Fiores

Dlaczego Bรณg mรณwi do nas przez Maryjฤ

Stefano De Fiores

Dlaczego Bóg mówi do nas przez Maryję Znaczenie objawień Maryjnych w naszych czasach

Bratni Zew Wydawnictwo Franciszkanów

Tytuł oryginału: PERCHÉ DIO CI PARLA MEDIANTE MARIA Significato delle apparizioni mariane nel nostro tempo ISBN 978-88-215-7162-6 Copyright © 2011 by EDIZIONI SAN PAOLO Piazza Soncino, 5 – 20092 Cinisello Balsamo (Milano)

Copyright wydania polskiego © 2013 by Wydawnictwo OO. Franciszkanów „Bratni Zew” spółka z o.o. ISBN 978-83-7485-219-7 Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana, ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. W sprawie zezwoleń należy się zwracać do wydawnictwa: „Bratni Zew” sp. z o.o., ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków.

Zamówienia na książki można składać: Wydawnictwo OO. Franciszkanów „Bratni Zew” ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków tel. 12 428 32 40, fax 12 428 32 41 www.bratnizew.pl

Adiustacja polonistyczna: Jolanta Kunowska

Imprimi potest: L.dz. 76/2012, Kraków, dnia 20.02.2012 Jarosław Zachariasz OFMConv minister prowincjalny WYDAWNICTWO OO. FRANCISZKANÓW „Bratni Zew” spółka z o.o. ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków tel. 12 428 32 40, fax 12 428 32 41 www.bratnizew.pl

Spis treści

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Niezwykłość objawień Maryjnych . . . . . . I

Bóg mówi przez Maryję, osobę odpowiednią do przekazywania Jego woli . . . . . . . . . . . 1. Maryja, „Służebnica Pańska”, jest odpowiednią osobą do przekazywania woli Bożej . . . . . . . 2. Maryja, nasza Matka litościwa, towarzyszy nam w naszej drodze ku rzeczom ostatecznym . . . . . . . . . . . 3. Maryja wniebowzięta staje się „żywą obecnością” w Kościele . . . . . . . Aneks: Obecność Maryj w objawieniach według Paolo M. Hnilica i Joseph’a Ratzinger’a . . . . . . . . . . . . .

II Bóg poprzez Maryję wkracza, aby prorokować o przyszłości Kościoła i aby objawić, że nie chce działać sam . . . 1. Objawienia przygotowują duchowo Kościół na przyszłość . . . . . . . . . . . . . . 2. Objawienia ukazują sposób działania Boga w historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 7

20 25 36 53

67 69 72

III Poprzez wysłanie Matki Swego Syna, Bóg objawiając swoją rzeczywistość macierzyńską i miłosierną, litość i współczucie odpowiada na ludzkie potrzeby czułości . . . . . . . . . . . 79 1. Macierzyńskie oblicze Boga . . . . . . . . 81 2. Litościwe oblicze Ojca . . . . . . . . . . . . . 86 Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Skróty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

101

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

103

Wprowadzenie

Niezwykłość objawień Maryjnych W dziewięćdziesiątym roku swojego życia René Laurentin, we współpracy z Patrykiem Sbalchiero, ofiarował Kościołowi Dictionnaire des «apparitions» de la Vierge Marie (Fayard, Paryż 2007), z którego wypływała potrzeba zwrócenia się w sposób krytyczny na ten bezkresny obszar. Określa on objawienia Maryjne jako „zagadnienie teologiczne mniej poddane studiom teologicznym, ale będące bardziej tajemnicze i wzbudzające kontrowersje”1, przy tym należy zwrócić uwagę, że powyższe stwierdzenie jest bardzo 1

R. Laurentin, Dictionnaire des «apparitions» de la Vierge Marie, Paryż 2007, Introduction, 16. 7

nieprecyzyjne2. Laurentin podjął wyzwanie i opracował dane i bibliografię o ponad 2400 objawień Maryjnych, prawdziwych lub przypuszczalnych, o których pojawiają się wzmianki w historii Kościoła. Należy zaznaczyć w tym miejscu, że w roku 2010 ukazała się wersja włoska3 wzmiankowanego słownika, która nie jest – jak pisze we wstępie P. Sbalchiero – zwykłym tłumaczeniem, ale „jest to wydanie poszerzone i krytycznie opracowane”, oferujące nowe hasła i uzupełnienia. Dzieło Laurentin’a jawi się jako drogocenne wobec eksplozji w naszych czasach fenomenu rozprzestrzeniania się objawień Maryjnych, których zanotowano ponad 3004. Jednakże z tych wszystkich zdarzeń Kościół, poprzez uprawnionych biskupów, ordyna2

Odsyłam do zamieszczonej w niniejszej książce bibliografii, gdzie podaję jedynie główne i ostatnio opublikowane dzieła. R. Laurentin, P. Sbalchiero, Dizionario delle «apparizioni» della Vergine Maria, Rzym 2010. Od 1900 do 1990 roku zanotowano 295 (według Billet’a) albo 288 (według M. Gamba) objawień lub zdarzeń cudownych.

riuszy diecezjalnych, uznał tylko 17, z których 12 – jako objawienia5. Przypomnijmy je w telegraficznym skrócie, odsyłając do obszernej literatury powstałej wokół każdego z nich: 1. Rzym 1842, dla Alfonsa Ratisbonne’a; 2. La Salette (Francja) 1846, dla Maksymina i Melanii; 3. Rimini (Włochy) 1850, wizerunek Mater misericordiae porusza oczami przez wiele dni; 4. Taggia (Liguria, Włochy) 1855, figurka Matki Boskiej wielokrotnie porusza oczami; 5. Lourdes 1858, dla Bernadetty Soubirous; 6. Pontmain (Francja) 1871, dla Eugenia Berbette i kilkorga dzieci; 7. Gietrzwałd 1877, dla dwóch dziewczynek i wielu innych osób; 8. Quito 1906, wizerunek Matki Bożej Bolesnej porusza oczami; 5

Nie biorę pod uwagę uznanego w 2008 roku objawienia w Laus (południowo wschodnia Francja), ponieważ miało miejsce przez 54 lata od 1664 roku. 9

9. Fatima 1917, dla Łucji, Hiacynty i Franciszka (6 objawień); 10. Beauraing 1932, dla pięciorga dzieci (33 objawienia); 11. Banneux 1933, dla dwunastoletniej Marietty Beco (8 objawień); 12. Syrakuzy 1953, na obrazie Niepokalanego Serca Maryi pojawiają się łzy (29 sierpnia – 1 września); 13. Amsterdam 1945-1959, dla Idy Peerdeman, 56 objawień Pani wszystkich narodów zostało uznanych przez bpa Josepha Punta (ordynariusza Haarlem) jako pochodzenia nadprzyrodzonego (w 2002 roku); 14. Zâitun (Egipt) 1968, Matka światła kilkakrotnie ukazuje się nad kopułą kościoła koptyjskiego; 15. Akita (Japonia) 1973, 101 razy figurka Matki Bożej płacze; 16. Finca Betania (Wenezuela) 1976-1988, Niepokalana ukazuje się kilkakrotnie Marii Esperanzie i grupie ludzi (500-1000 osób) jako Pocieszycielka narodów. 10

Zatwierdzone w 1980 roku przez bpa Pio Bello Ricardo; 17. Kibeho (Ruanda) 1981 – 1986 Matka Boża ukazuje się Alphonsine Mumureke i czterem uczennicom oraz jednej siostrze zakonnej. W 2001 roku episkopat rwandyjski na czele ze swoim przewodniczącym abp. Augustinem Misago uznał nadprzyrodzony charakter objawień. Zastanawiając się nad objawieniami zatwierdzonymi przez Kościół katolicki (La Salette, Lurdes, Pontmain, Gietrzwałd, Fatima, Beauraing, Banneux, Finca Betania i Kibeho) stawiamy sobie pytanie, czy jest jakaś zbieżność między orędziami Maryi w owych objawieniach i jakiej domagają się od nas odpowiedzi.

Nawrócenie

Modlitwa

La Salette Jeśli ludzie się nawrócą… Lourdes Całuj ziemię pokutując za grzeszników. Pokuta, pokuta, pokuta!

Czy odmawiacie waszą modlitwę dzieci moje? Módl się o nawrócenie grzeszników. Niech przyjdą tutaj w procesji i niech wybudują kaplicę.

Pontmain

Módlcie się, dzieci moje, Bóg was wysłucha. Mój Syn zlituje się Pragnę, abyście odmawiali różaniec przez wszystkie dni. Módlcie się, módlcie się bardzo… za grzeszników. Jestem Matką różańca. Pragnę, aby tutaj wybudowano kaplicę dla mnie. Nie ustawajcie nigdy w odmawianiu różańca przez wszystkie dni.

Gietrzwałd Fatima

Składajcie ofiary za grzeszników. Niech nie obrażają więcej naszego Pana, który jest już bardzo obrażony.

Beauraing Niech się nawrócą grzesznicy. Banneux

Finca Betania

Kibeho

Jeśli człowiek nie zmieni i nie poprawi swojego życia, to ulegnie ogniowi, wojnom i śmierci. Jeśłi nie będziecie żałować za swoje grzechy i nie nawróćcie serc swoich, to wpadniecie w otchłań.

Módlcie się! Chcę, aby przychodzono tutaj w procesji. Moja droga córko, często módl się (trzykrotnie). Pragnę małej kapliczki.

Często módlcie się, aby została powstrzymana okropna plaga, która zbliża się… Córko moja, zwiększajcie swoją gorliwość do modlitwy w intencji świata, aż będzie mniej grzechów i zostaną przebaczone tym, którzy tego pragną.

Cierpienie

Identyfikacja

Tajemnice Dwie tajemnice dla Melani i Maksymina

Nie obiecuję ci, że uczynię cię szczęśliwą na tym świecie lecz w przyszłym.

Jestem Niepokalanie Poczęta!

Jestem Najświętszą Dziewicą Niepokalaną. Aby was wybawić [od piekła] Pan chce ustanowić na świecie nabożeństwo do mojego Serca Niepokalanego. Przyjdę prosić o poświęcenie Rosji do mojego Serca Niepokalanego.

Tajemnica w trzech częściach: 1. Wizja piekła. 2. Prośba o poświęcenie Rosji Sercu Niepokalanej. 3. Przepowiednia o męczeństwie Kościoła i papieża; anioł podpala świat ale jest neutralizowany przez Maryję.

To źródło jest Jestem Dziewicą ubogich. przeznaczone dla Jestem Matką Zbawiciela, wszystkich narodów, Matką Bożą. aby ulżyć chorym. Przychodzę ulżyć cierpiącym. Nadchodzi Wielki Dzień, kiedy przybędzie mój Syn. Jakże jest możliwe, że ktoś może mówić, że kocha Jezusa i czcić Go, jeśli żyje z dala od Serca Niepokalanego Jego Matki? Moja Matka jest Matką świata.

Mówiła często o bliskim powrocie Jezusa i wzywała ludzi, aby przygotowali się na to wydarzenie.

Nie chcąc uczynić z Matki Bożej przywódczyni opracowującej w Niebie pewną strategię, ważną dla wszystkich czasów Kościoła, nie możemy jednocześnie poddać się interpretacji Jej interwencji w historię jako swego rodzaju „rozdrobnienia mariofonicznego”, ale jako „jednej epifanii” składającej się z wielu faktów powiązanych między sobą (V. Messori). Każda inna interpretacja zapomina, że Maryja jest Stolicą Mądrości i istotą mądrą, która rozważa w swoim sercu wydarzenia z historii, aby zrozumieć ich głębokie i życiodajne znaczenie (por. Łk 2,19.51). Czyniąc syntezę orędzi Maryjnych z różnych objawień łatwo można zauważyć zbieżności i usilne prośby zawarte w Jej orędziach skierowanych do naszych czasów, jak również istniejące między nimi6 różnice. Jeśli zastanowimy się nad zestawieniem (patrz strony 12 i 13) różnych orędzi Maryi, to zawsze znajdziemy jedną rzecz, na którą kładzie nacisk, a mianowicie jest 6

Por. Ph. Séveau, Correspondance évangelique du message de Marie dans les grandes apparitions, Rzym 1970.

to modlitwa, która powraca we wszystkich rozważanych objawieniach (dziewięciokrotnie). Wskazywana jest w sposób ogólny lub konkretnie, w różańcu, i domyślnie, jako udział w Eucharystii, na co wskazuje fakt, że w Lourdes, Fatimie, Beauraing, Banneux, Finca Betania oraz w Kibeho, Niepokalana pragnie, aby w miejscach tych postawiono kaplice, do których będą mogły pielgrzymować procesje. W Lourdes, Fatimie, Finca Betania i w Kibeho żąda modlitwy o nawrócenie grzeszników. Drugim wspólnym elementem jest nawrócenie się od grzechów i pokuta (sześciokrotnie), aby nie kontynuować obrażania Boga. To wyjaśnia, dlaczego Maryja ukazuje się w Lourdes i w Pontmain smutna, a w La Salette i w Kibeho nawet płacze. Następnym wspólnym motywem przewodnim jest odniesienie się do Niepokalanego Poczęcia (Lourdes, Gietrzwałd) lub do Niepokalanego Serca Maryi (Fatima, Kibeho i Syrakuzy). W Fatimie ma miejsce zwrot, kiedy od wiary w tę prawdę, która jest elementem 15

tworzącym tożsamość Maryi, przechodzi się do pobożnego poświęcenia się Niepokalanemu Sercu Maryi. Czwartym elementem jest cierpienie objawione Bernadecie Soubirous w Lourdes, a więc cierpienie możliwe do zaakceptowania, które będzie złagodzone przez źródło z Banneux, aby ulżyć chorym (takie źródło już wytrysnęło w Lourdes i przyczynia się do uzdrawiania chorych). Kolejnym wspólnym elementem łączącym La Salette z Lourdes i z Fatimą, jest to, iż we wszystkich trzech przypadkach mówi się o tajemnicach, które – z wyjątkiem Lourdes – charakteryzują się znaczącym otwarciem się na historię i przyszłość Kościoła i świata. Na zakończenie obszernego i kunsztownego wstępu Laurentin stawia pytanie o sens i znaczenie objawień, „ponieważ sens jest najważniejszy we wszystkich rzeczach”, lecz kończąc tym stwierdzeniem, stawia następujące pytanie: „Maryja objawia się, jakby to określić, na granicy czasu i wieczności Boga oraz ludzi, 16

jako pewna, matczyna pośredniczka, ponieważ ta najbardziej pokorna niewiasta między kobietami wydała na światło Boga pomiędzy ludźmi, aby oni z kolei narodzili się do życia boskiego. I czy to jest przyczyna, dla której Jej objawienia są tak częste i wymowne?”7. Właśnie do tego pytania nawiązuję, aby zapytać, wobec Maryjnych interwencji w wieku dwudziestym: „Dlaczego zawsze Maryja? Nie ma innych świętych? Nie mógłby sam Pan Kościoła objawić Swojej woli?”. Na powyższe pytania teologia albo nie odpowiada, okopując się w „nieprzenikniętą politykę Nieba” (J.-B. Bossuet), albo próbuje dawać odpowiedzi, które można zebrać w trzech grupach. Pierwsza odnosi się do tożsamości Maryi, jako osoby odpowiedniej do przekazywania istotom ludzkim Bożej woli dla konkretnych epok historycznych; druga ma charakter eklezjologiczny, ponieważ w Maryi ujawnia się w sposób szczególny to, czego Bóg w Trójcy Jedyny oczekuje od Swojego Kościoła (Bóg nie chce niczego czynić 7

R. Laurentin, P. Sbalchiero, op. cit., 46. 17

sam, lecz wybiera sobie współpracowników); trzecia grupa odsyła do potrzeb czasów, którym Maryja odpowiada, objawiając macierzyńskie oblicze Boga.

I Bóg mówi przez Maryję, osobę odpowiednią do przekazywania Jego woli Tożsamość historyczno-zbawcza i teologiczna Maryi pozostaje tą, która określana jest mianem Służebnicy Pańskiej, zawsze gotowej do wypełnienia i przekazywania woli Boga, jak również Matki uczniów, których nie może pozostawić samych na ziemskiej drodze, zanim nie osiągną ojczyzny niebieskiej. Ponadto stan chwalebny Maryi, jedynego stworzenia, które uczestniczy w rzeczywistości duchowej Chrystusa zmartwychwstałego, daje Jej możliwość obecności w przestrzeni i w czasie bez bycia szczegółowo przedstawioną. 19

1. Maryja, „Służebnica Pańska”, jest odpowiednią osobą do przekazywania woli Bożej Dla teologa Hansa Ursa von Balthasara pytania odnoszące się do „dlaczego Maryja?” tracą jakiekolwiek znaczenie: „Kto dziwi się w ten sposób, ten nie zrozumiał naprawdę Maryi. Ona jest figurą Kościoła w Jego najczystszej postaci, Kościoła, jaki powinien być, albo (ponieważ jesteśmy wszyscy grzesznikami) jakim powinien starać się być. Maryja nie jest osobą prywatną. Ona jest, jak można by rzec, osobą uniwersalną […], jako Służebnica Pańska, która może wszystko czynić. Ona jest również gotowa, za sprawą swojego Syna, pokazać chrześcijanom, czym jest w rzeczywistości Kościół, i czym powinien być. Ponieważ właśnie Ona jest doskonale pokorna, nie obawia się tego, że ciągle odwołują się do Niej ludzie, ukazywania się z różańcem, pełnienia roli pośredniczki wobec swego Syna. Wszystko w Niej jest łaską, czyż nie powinna nieustannie ukazy20

wać światu cud Boga, sprawiać, aby już nie Ją podziwiano, lecz ukazywać potęgę Boga i własnego Syna?”8. Objaśnienie właściwe Balthasarowi przedstawia Maryję jako „Służebnicę Pańską” (por. Łk 1,38), a więc najwłaściwszą istotę, która wiernie przekazuje orędzie Boga. Oznacza to, że stan służebny, jakim Maryja się określa, sprawia, że jest pośredniczką doskonałą, przekazicielką idealną tego, co otrzymała od Boga. „W każdym przekazie komunikacyjnym zawsze istnieje ten, kto przekazuje, oraz ten, kto otrzymuje informację, orędzie, które jest przekazywane przez pierwszego drugiemu”9. 8

H.U. von Balthasar, „Otwórzcie serca przed Niepokalaną, oto bowiem Matka Boga”, w Il Sabato 3-9 XII 1983, 19. Tam dodaje: „Określenie «objawienie prywatne» nie jest zbyt szczęśliwe. Jest ono usprawiedliwione, jeśli uznaje się, że poza Słowem Bożym w Nowym Testamencie nie można się już spodziewać żadnego objawienia Boga Jedynego w Trójcy. Ale czy zrozumieliśmy je w jego głębi i pełni? Czyż nie potrzebujemy ciągle nowych objaśnień, aby zrozumieć treść objawienia w głębi łaski, lecz także w prośbie łaski? W jakim stopniu je rozumiemy i uznajemy? I kto byłby bardziej kompetentny, aby dać nam pełne wyjaśnienie, jeśli nie Ecclesia immaculata?”. C. Cibien, „Comunicazione” w: S. De Fiores, V. Ferrari Schiefer, S. M. Perrella (ed.), Mariologia, Cinisello Balsamo 2009. 21

Służebnica Pańska określana jest przez ogromną zdolność do przyswajania tego, czego żarliwie „słucha” i co „przyjmuje” – Słowa Bożego, aby „być posłuszną” Jego woli. Forma optatywna „niech mi się stanie” (Łk 1,38: génoitó moi) trafnie ujmuje wewnętrzną dyspozycję świętej Dziewicy: Ona pragnie całkowicie wyrzec się siebie, aby bezgranicznie poświęcić się przebywaniu na ścieżkach Pana Boga Przymierza, który wejrzał na Nią10. Następnie otrzymująca przekształca się w przekazującą, proklamując kantyk Magnifikat, w którym potwierdza swoją misję Służebnicy (por. Łk 1,48) i głosi wielkie cuda dokonane w Niej przez Wszechmogącego. W tym oddaniu się Bogu dwóch wielkich francuskich mistrzów duchowości, Pierre de Bérulle († 1633) i Ludwik Maria de Montfort († 1715) widzi określenie człowieczeństwa Maryi, przede wszystkim jako relacji, w których Bérulle szczególnie akcentuje obraz Trójcy Świętej w Maryi, w którym 10

Por. A. Serra, „Serva del Sgnore”, w: S. De Fiores, V. Ferrari Schiefer, S. M. Perrella (ed.), ibidem, 1081.

istota i więź są sobie odpowiednie, do tego stopnia, że Maryja określana jest jako wieź: „Tak Święta Dziewica nie była tylko związana z Ojcem przedwiecznym, który uczynił Ją Matką swego Syna, ale jako Matka Jego jedynego Syna. Cała istota i stan Dziewicy został określony i zrealizowany w tej dyspozycji relacji, związku, więzi”11. Ludwik M. de Montfort, używając języka prostszego i bardziej zrozumiałego, określa definicję istoty Maryi wyłącznie w aspekcie relacyjności: Ona „jest odbiciem Boga, które istnieje tylko w związku z Bogiem”12. Bez odniesienia się do Boga albo relacji z Nim Maryja nie istnieje, ponieważ Jej związek z Bogiem określa Jej istnienie: „W Maryi wszystko odnosi się do Boga, jest Ona odbiciem Boga, które istnieje tylko w związku z Bogiem, echem Bożym, mówiącym głosem

Bérulle, Oeuvres de piété, 119, w: Oeuvres du card. de Bérulle, Migne 1856,1144. L.M. de Montfort, Traktat o prawdziwym nabożeństwie do Najświętsze Maryi Panny, tłum. J. Rybałt, Warszawa 1986, n. 225. 23

Boga i powtarzającym Jego słowa. Jeśli powiesz «Maryja», Ona powie «Bóg»”13. Twierdzenie to zostało przytoczone przez Pawła VI w przemówieniu zamykającym III sesję Soboru Watykańskiego II, w komentarzu do konstytucji Lumen gentium14, i powtórzone w 1974 roku w Marialis cultus, gdzie napisano „W Maryi Pannie wszystko odnosi się do Chrystusa i wszystko od Niego zależy” (MC 25)15. Reasumując należy stwierdzić, że Bóg nie mógł wybrać osoby odpowiedniejszej niż Maryja do przekazywania ludzkości swoich orędzi, ponieważ Ona jest Jego Służebnicą, która całkowicie poświęca się przyjmowaniu 13 14

Ibidem. „Przede wszystkim pragniemy, aby było stwierdzone jasno, że Maryja, pokorna Służebnica Pańska, cała jest relacją do Boga i Chrystusa [ad Deum et ad Cristum Iesum… totam spectare], jedynego Pośrednika i Zbawiciela naszego” (Paweł VI, Discorso a chiusura del terzo periodo del Concilio, 21.11.1964, EV 315*). Por. dwa zbiory monograficzne Theotokos 15 (2007) i 18 (2010) na temat „Maria persona in relazione”, które zawierają opinie naukowców ze spotkań w 2007 r. i 2010 r. w ramach Associazione Mariologica Interdisciplinare Italiana (AMI).

i rozpowszechnianiu, z pełną odpowiedzialnością, przesłania Boga do Jego dzieci.

2. Maryja, nasza Matka litościwa, towarzyszy nam w naszej drodze ku rzeczom ostatecznym Maryja nie jest tylko Służebnicą Pańską, całkowicie dyspozycyjną do wypełniania Jego zbawczej woli i gotową do każdej misji w Kościele wszystkich czasów, ale jest również Matką Jezusa, która pod krzyżem na Kalwarii stała się Matką Jego ukochanych uczniów. To stanowi o tożsamości historyczno-zbawczej i teologicznej Maryi i wyjaśnia Jej obecność w życiu Kościoła, tak w Jego rozwoju od chrztu do chwały, jak w nadzwyczajnych znakach, którymi są objawienia. Należy stwierdzić, że pierwsze tysiąclecie zna niewiele tekstów poświęconych duchowemu macierzyństwu Maryi, między którymi najwspanialszymi są te autorstwa 25

Orygenesa i Augustyna16. Jeśli można mówić o „odkryciu” macierzyństwa Maryjnego, to należy zwrócić uwagę na początek drugiego tysiąclecia i dzieło św. Anzelma z Aosty († 1109), który wyraża w słowach wiernej miłości wiarę w pierwszeństwo Maryi Matki naszej: „O błogosławiona ufności, o pewna ucieczko nasza! Matka Boża jest matką naszą. Matka tego, który jest Jednym, w którym pokładamy nadzieję i którego tylko lękamy się, jest naszą Matką. Powtarzam: Matka tego, który jedynie zbawia i jedynie karci, jest naszą Matką. […] Dlatego też, o Synu dobry, ze względu na miłość, którą darzysz swoją Matkę, dopomóż mi kochać Ją prawdziwie, jak Ty Ją prawdziwie kochasz i chcesz, aby była kochana. O dobra 16

Orygenes stwierdza: „Jeśli faktycznie nie istnieje żaden syn Maryi poza Jezusem […] i pomimo to Jezus mówi do swojej Matki «Oto syn twój», a nie «Oto także syn twój», to znaczy: «Ten jest Jezusem, którego porodziłaś»” (Orygenes, Commento a Giovanni, 1,4, PG 11, 1408). Św. Augustyn dodaje ze swej strony, że Maryja aktywnie współpracuje przy narodzinach nowych wierzących, których Kościół zradza przez chrzest, jako członków Ciała Chrystusa (Św. Augustyn, Sermo 25,7, PL 46, 937; Sermo 213,7, PL 38,1064).

Matko, błagam Cię, ze względu na miłość, którą kochasz swego Syna, spraw, abym miłował Go prawdziwie, jak Ty Go kochasz prawdziwie i chcesz, aby był kochany”17. Należy zauważyć, że założenia egzegetyczne macierzyństwa Maryi w porządku łaski i jego dowartościowanie są faktem XX wieku. Rzeczywiście, dzisiaj w słowach Ukrzyżowanego do Matki i do umiłowanego ucznia (por. J 19,25-27) nie odczytuje się jedynie gestu synowskiego miłosierdzia. Epizod ten „znajduje się w kontekście (J 19,17-37), w którym wszystko mówi o realizacji planu zbawczego ogłoszonego w Piśmie Świętym”18. Św. Jan Ewangelista, teolog w najwyższym tego słowa znaczeniu, nie zadowala się jedynie referowaniem zaistniałych faktów, lecz przedstawia ich znaczenie teologiczne

Anzelm z Canterbury, A santa Maria, per impetrare il suo amore e quello di Cristo, w: L. Gambero, Testi mariani del secondo millenio, II, Rzym 1996, 88-93. J.-P. Michaud, Marie des évangiles, Cahiers évangile, Paryż 1991, 67. 27

i duchowe, które pojawia się dzięki egzegezie danego fragmentu. Tradycyjna interpretacja, która widzi w geście Chrystusa Jego testament w odniesieniu do Matki, zachowuje swoją wartość i znaczenie, ponieważ nie można zaprzeczyć, że ukrzyżowany Syn troszczy się o powierzenie swojej Matki ukochanemu uczniowi, aby opiekował się Nią zgodnie z czwartym przykazaniem jednoznacznie wyrażonym w Ewangelii (por. Mk 7,10-11; Mt 15,4-6)19. Ale pozostaje ona niedostateczna w przekazywaniu prawdziwego znaczenia owego wydarzenia ewangelicznego, które jest związane z epizodem nie podzielenia tuniki (poprzez greckie partykuły mén…dé), a więc utwierdza perspektywę jedności, jak również przez kontekst wypełnienia się Pisma Świętego (J 19,30: „Wykonało się”). Ponadto 19

Jezus protestuje przeciw aprobowanemu przez rabinów praktykowaniu składania darów Bogu i deklaracji Korbàn (=święty dar), oraz temu, aby dzieci pozostały zwolnione z obowiązku opiekowania się rodzicami. Taki zwyczaj, który prowadzi dzieci do tego, że „nic nie czynią dla ojca i matki”, anuluje Słowo Boże, tzn. przykazanie Boga: „Czcij ojca i matkę” (por. Mk 7,10-11; Mt 15,4-6).

należy pamiętać, że testament jako gatunek literacki zakłada trzy elementy, które tutaj nie występują: zebranie się krewnych, wezwanie do pełnienia dobrych uczynków, ogłoszenie przyszłości wspólnoty20. Już wśród komentatorów Ewangelii wg św. Jana21 dominuje interpretacja o znaczeniu bardziej duchowym, która widzi w krótkim, lecz podniosłym epizodzie słów skierowanych przez Jezusa do Matki i do ukochanego ucznia schemat objawienia, odkryty przez M. de Goedta22. 20

Trzy dane stylistyczne znajdujemy w Transitus, apokryfie o Zaśnięciu: Maryja mówi do niewolnicy: „Idź i zawołaj krewnych i znajomych; powiedz im, że Maryja ich wzywa” (n.13); kiedy przybywają, Maryja mówi: „Ojcowie i bracia, pomagajmy sobie wzajemnie poprzez sprawowanie dobrych dzieł i wiarę w Boga żywego” (n.13); wreszcie przekazuje Janowi „księgę, w której jest zawarte misterium” (n. 20) dotyczące przyszłości. Tak twierdzi F. Manns, „Esegesi di Gv 19,25-27” w: Theotokos 7 (1999) 31. Autor cytuje Iz 49,18; 60,4; Ba 4,36-37; 5,5; nawet jeśli w tych fragmentach znajdują się słowa: „Popatrz… Oto”, to schemat objawienia nie jest jednoznaczny ani kompletny. M. de Goedt, „Un schéma de révélation dans le quatrième évangile”, w: New Testament Studies 8 (1962) 142-150; Id., „La mère de Jésus en Jean 19,25-27” w: Κεχαριτωμενη. Mélanges René Laurentin, Paryż 1990, 207-216; Id., „En Marie, Sion devient 29

Wobec licznych objawień Maryjnych w XX wieku rodzą się pytania: „Dlaczego zawsze Maryja? Nie ma innych świętych? Nie mógłby sam Pan Bóg objawiać Swojej woli?”. Na powyższe pytania teologia daje odpowiedzi, które można zebrać w trzech grupach: – pierwsza odnosi się do tożsamości Maryi, jako osoby odpowiedniej do przekazywania ludziom Bożej woli dla konkretnych epok historycznych; – druga ma charakter eklezjologiczny, ponieważ w Maryi ujawnia się w sposób szczególny to, czego Bóg w Trójcy Jedyny oczekuje od Swojego Kościoła (Bóg nie chce niczego czynić sam, lecz wybiera sobie współpracowników); – trzecia grupa odsyła do potrzeb czasów, którym Maryja odpowiada, objawiając macierzyńskie oblicze Boga.

Bratni Zew Wydawnictwo Franciszkanów

Zapraszamy do księgarni internetowej: www.bratnizew.pl

Patronat medialny: ISBN 978-83-7485-219-7