Poczytajmy. Jak rozwijać w dziecku pasję czytania by Wydawnictwo Franciszkanów Bratni Zew

poczytajmy jak rozwijać w dziecku pasję czytania

Mariella Lunardi

POR ADNIK

P OCZYTAJMY

Mariella Lunardi

POC Z Y T A J M Y Jak rozwijać w dziecku pasję czytania

A R O

I N D

Tłumaczenie Stefan Tuszyński OFMConv

Bratni Zew Wydawnictwo Franciszkanów

Copyright wydania polskiego © 2011 by Wydawnictwo OO. Franciszkanów „Bratni Zew” spółka z o.o. ISBN 978-83-7485-161-9 Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana, ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. W sprawie zezwoleń należy się zwracać do wydawnictwa: „Bratni Zew” sp. z o.o., ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków.

Zamówienia na książki można składać: Wydawnictwo OO. Franciszkanów „Bratni Zew” ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków tel. 12 428 32 40, fax 12 428 32 41 www.bratnizew.pl

Adiustacja polonistyczna: Jolanta Kunowska

WYDAWNICTWO OO. FRANCISZKANÓW „Bratni Zew” spółka z o.o. ul. Grodzka 54, 31-044 Kraków tel. 12 428 32 40, fax 12 428 32 41 www.bratnizew.pl

Spis treści

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. Porozmawiajmy o wspólnym czytaniu książek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Dlaczego tak ważne jest wspólne czytanie książek z dziećmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2. Stan emocjonalny

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Tworzenie komfortowych warunków . . . 15 Stosowanie gestów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Odpowiednio przygotowany głos . . . . . . 16 3. Techniki i strategie czytania

. . . . . . . . . 19

Tonacja głosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ekspresyjne czytanie . . . . . . . . . . . . . . . . Głosy bohaterów historii . . . . . . . . . . . . . Naśladowanie dźwięków . . . . . . . . . . . . . Uzupełnianie zdań . . . . . . . . . . . . . . . . . . Emfaza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

20 21 22 23 24 24

4. Tworzenie zwyczaju . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Tworzenie oczekiwań odnośnie książek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 5. Wspólne czytanie i dialog . . . . . . . . . . . . 33 Podział na role czytanej historii . . . . . . . 35

6. Wybór opowiadań . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 7. Kształtowanie dorosłego czytelnika . . . . 41 8. Efekty wychowawcze . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Opanowanie techniki czytania . . . . . . . . Intonacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zrozumienie tekstu . . . . . . . . . . . . . . . . . Wzbogacenie języka . . . . . . . . . . . . . . . . . Twórczość pisana . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45 46 46 47 47

9. Konsekwencje w sferze emocjonalnej . . . 49 Spostrzeżenia końcowe

. . . . . . . . . . . . . . . . 51

Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Wprowadzenie

Napisałam ten przewodnik o wspólnym czytaniu książek przede wszystkim dla tych rodziców, którzy mają dzieci jeszcze małe i pragną czytać na głos książki dla swoich pociech. Przewodnik jest przeznaczony również dla tych dorosłych osób (nauczyciele, dziadkowie, ciocie…), które chcą opowiadać i czytać różne opowieści, tworząc w ten sposób wartościowe więzi z nieco starszymi dziećmi. Chciałam nadać możliwie jak najszerszy charakter koncepcji czytania książek, która przewiduje serie strategii ożywiających ich lekturę, aby była ona przyjemna i wciągająca. Uważam, że relacje rodzinne i społeczne są bardzo ważne w naszym życiu, dlatego zwróciłam uwagę na afektywne współuczestnictwo, które może być tworzone przez wspólne czytanie książek. W naszych społecznościach ludzie czują brak relacji, które są przyczyną naszego dobrego samopoczucia i sprawiają, że czujemy się akceptowani i kochani. Pomagają również w pokonywaniu trudności. Inaczej mówiąc sprawiają, że rozwijamy się pod każdym względem.

Tak oto rodzi się koncepcja wspólnego czytania książek. Dzielę swój czas z tobą, aby nawiązać więzi poprzez wspólną lekturę. W ostatnich latach mojej aktywności zawodowej jako nauczycielki zauważyłam, że w wielu rodzinach wzrasta zainteresowanie czytaniem książek dla własnych dzieci. Wzrasta świadomość znaczenia lektury w rozwoju osobistym. Równocześnie spotkałam rodziców, którzy mają trudności w odnalezieniu właściwego sposobu realizacji powyższego wymogu. Przede wszystkim, aby było to upragnione i kochane przez dzieci, oraz żeby harmonizowało z programem nauczania szkolnego, gdzie przede wszystkim jest realizowany program nauczania czytania. Prawdą jest, że w środowisku szkolnym od dawna podejmuje się różne działania, aby lektura książek była przyjemna. Również prawdą jest, że wszelkie dydaktyczne wysiłki szkoły wsparte działaniami rodziny uzyskają lepsze efekty. Dlatego też rodzice powinni opanować pewne techniki wychowawcze, które będą mogły ukierunkować dziecko na uczenie się czytania książek, co powinno stać się codzienną praktyką, nie tylko oczekiwaną, ale i ukochaną. W niniejszej książce zostaną przedstawione niektóre z tych technik. Kolejnym motywem, dla którego czułam chęć napisania dla wychowujących dzieci książkę o wspólnym czytaniu, jest przekonanie, że czyta-

nie na głos może stać się jedną z przyczyn dialogu i rozmów w rodzinie oraz może tworzyć warunki do powstawania wyżej wymienionych postaw. Często powtarzam, że rodzice są tak pochłonięci różnymi zajęciami, że nie są przygotowani, nie są wspierani, a nawet nie pomaga się im, by mogli znaleźć chwile, aby wspólnie z dziećmi prowadzić, jak to lubię nazywać, „rozmowy od serca”. Przeżywają „samotność wychowawczą”, ponieważ często są otaczani różnymi „sposobami wychowawczymi” proponowanymi przez mass media. Owe „metody” bez wątpienia są mało wiarygodne, ale trudno jest powstrzymać ich wpływ na życie dzieci. Niniejszy przewodnik zawiera dobre rady, aby można było przekształcić czytanie książek na głos w lekturę wspólnotową, która tworzy warunki sprzyjające rozwijaniu dialogu w rodzinie. Nie mogłam pominąć nadzwyczajnych konsekwencji dydaktycznych, które zachodzą wtedy, kiedy dziecko staje się czytelnikiem z pasją, dzięki nieopisanej miłości do lektury na głos lub innych doświadczeń płynących przy okazji takiego sposobu czytania.

Czytelnik jest wielkim skarbem dla wszystkich. Czytanie to otworzenie oczu na świat, nie tylko ten realny, który nas otacza, ale też na ten osobisty lub wyimaginowany. 9

Czytelnik zawsze chce coś wiedzieć. Czytelnik łatwo może o coś zapytać. Dziecko, które czyta, jest potencjalnym dorosłym czytelnikiem, a więc to bardzo dobra inwestycja dla naszego społeczeństwa. Wspólne czytanie książek powoduje, że czytelnicy potrafią rozmawiać i stają się bardziej myślący. Jest to bardzo dobrze zainwestowany czas każdego rodzica. To dobrze spędzony czas. Niniejszy przewodnik jest bardzo prosty i szybki w zastosowaniu. Przewidziany czas przeczytania go to tylko 20 minut.

1 Porozmawiajmy o wspólnym czytaniu książek

Nie jest moją intencją, aby na najbliższych stronicach jedynie przedstawić i wyjaśnić, jak wprowadzić w życie wspólnotową lekturę książek, tak aby stała się ona przyjemnością. Przede wszystkich chcę ukazać to w nowym świetle, w szerszym kontekście, tak aby można było zrozumieć aspekty relacji, które powstają między tym, kto czyta i tym, kto słucha. Tym, który czyta jest rodzic, który ofiarowuje rodzinie nową okazję, aby uzyskać osobisty czas poświęcony własnemu dziecku; czas, kiedy wzmacnia się relacje rodzinne przez wspólne doświadczenia, które są wspólnym czytaniem, dzięki czemu uzyskuje się wzmocnienie więzi uczuciowych i dialogu w rodzinie. Wspólne czytanie nie staje się tylko czytaniem na głos, ale jest warunkiem do tworzenia relacji, które mają oddźwięk nie tylko w procesie uczenia się, ale również w obszarze relacji afektywnych. Krok po kroku wyjaśnię na następnych stronicach moją koncepcję wspólnotowego czytania.

Dlaczego tak ważne jest wspólne czytanie książek z dziećmi

Należy przyjąć, że jeśli w rodzinie sytuacja relacji uczuciowych jest dobra, wpływa pozytywnie na harmonijny rozwój osoby i tworzy optymalne warunki uczenia się1. Teraz zatrzymajmy się na chwilę, aby zastanowić się, jakie to mogą być chwile, dzisiaj w naszych rodzinach, kiedy możemy przebywać spokojnie z naszymi dziećmi, bez bycia dręczonym przez sprawy, które mamy do załatwienia. Szczerze mówiąc, niewiele. Dlatego też wspólne czytanie książek tworzy potrzebne warunki, aby zatrzymać się i poświęcić czas dziecku, nawet jeśli to tylko niewiele minut, i wejść w jego świat, na teren, który możemy przygotować. Maluchy doskonale wiedzą, jak cenny jest czas dorosłych! Zobaczenie, że mama lub ojciec poświęcają swój czas, aby być z nimi, jest dla nich źródłem bezdyskusyjnej radości dowartościowania. Staje się to w ich oczach gestem miłości i jest uznawane za taki gest. Wszyscy doskonale rozumiemy znaczenie poczucia, że jest się kochanym2. Tak więc lektura książek staje się środkiem do tworzenia relacji, więzi, do ożywiania sytuacji, w których naszym dzieciom mówimy:

„Jestem tutaj. Mam bardzo dużo do zrobienia, ale ty jesteś najważniejszy i ciebie wybieram”. Wspaniałe! Czyż tak nie jest? Na dalszych stronicach książki wyliczę motywy dydaktyczne, dla których warto przyzwyczajać dzieci do czytania i w tym kontekście opowiem o nadzwyczajnych konsekwencjach czytania, wpływających na ubogacenie zdolności językowych. Teraz natomiast, chcę zastanowić się razem z wami nad nową perspektywą analizującą życie uczuciowe człowieka, bowiem jestem przekonana, że uczuciowość i dobry rozwój człowieka idą razem pod rękę3.

Krótki i praktyczny poradnik o wspólnym czytaniu książek z dziećmi. Dobre rady, które przeczytasz w dwadzieścia minut i natychmiast możesz zastosować w praktyce. Zajmijmy wygodne miejsce i bądźmy po prostu przez jakiś czas razem. Okazja, aby się lepiej poznawać. Czytanie książek z dziećmi jest kluczem do wejścia w ich świat.

Bratni Zew Wydawnictwo Franciszkanów

Zapraszamy do księgarni internetowej: www.bratnizew.pl Patron medialny:

ISBN 978-83-7485-161-9 ewangelizacja.org.pl