column
F**k the system Het zal weinigen ontgaan zijn dat schrijver Martin Bril onlangs is overleden. De column die mij persoonlijk het meest is bijgebleven gaat de geschiedenis in onder de titel ‘Rotonde’. In zijn herkenbare stijl beschrijft Bril hierin de dagelijkse belevenissen rondom het ‘shared space’-experiment van de gemeente Drachten. In het kader van dit experiment is een kruispunt vervangen door een rotonde. Het brein achter het experiment is ingenieur Monderman. Volgens deze verkeersdeskundige geldt het principe: hoe minder regels, hoe meer de weggebruiker geneigd is rekening te houden met de medeweggebruiker. Geef de weggebruiker verantwoordelijkheid, en hij gebruikt die. Zoals het Bril betaamt neemt hij het experiment ink op de korrel: geef iemand de ruimte en hij misbruikt die. Zo neemt Bril op een rustig moment de rotonde tegen de richting in. Tsja, wie herkent zich niet in deze neiging? Als het kan, waarom niet? Want hoe doordacht het idee achter de rotonde ook is, het nodigt onherroepelijk uit tot het opzoeken van de grenzen van de vrijheid die aan de bestuurder wordt gegeven. Zit er niet in ons allen een ‘kleine Bril’ verscholen? Een inhaalactie op een rotonde op z’n tijd kan mij een heerlijk voldaan gevoel geven. Een typisch gevalletje van ‘F**k the system’. Geen richting aangeven is trouwens ook leuk, je kunt dan vaak nog even nagenieten van de stress bij je medeweggebruiker. Ondanks deze kleine momenten van burgerlijke ongehoorzaamheid hebben rotondes hun succes bewezen. Ze dragen bij aan een betere doorstroming van het verkeer en aan een drastische reductie van het aantal verkeersslachtoffers. Interessant is om de parallel te trekken naar organisaties. Veel organisaties zijn ingericht als kruising met stoplichten en verkeersborden. Dichtgetimmerde regelgeving en voorgekookte processen bepalen wanneer medewerkers door mogen rijden of moeten stoppen. Het zelfdenkend vermogen wordt uitgeschakeld. Zou een organisatie niet veel beter werken als het als rotonde wordt ingericht? Laat mensen zelf maar bepalen wat goed is. In het verkeer kunnen mensen het blijkbaar ook. Niemand wil een ďŹ etser aanrijden. Ook zijn er maar weinig mensen die graag onder een bus komen‌ Ik ben ervan overtuigd dat organisaties waarin vaste structuren worden vervangen door ‘loosely connected systems’ waar regelgeving wordt vervangen door zelfregulatie en waarin van tevoren bedachte oplossingen worden vervangen door zelfbedachte oplossingen door medewerkers veel effectiever en aantrekkelijker zijn. Het leidt tot een betere doorstroming van ideeĂŤn, kennis en creativiteit op de werkvloer. En het helpt uiteindelijk ook bij het verminderen van het aantal ‘organisatieslachtoffers’‌De natuurlijke drang die we allemaal wel eens hebben om de grenzen van het systeem op te zoeken, nemen we dan graag op de koop toe. Ruurd Baane ruurd.baane@brightcompany.nl Ruurd Baane is senior consultant en partner bij Bright & Company | HR Strategy, een adviesbureau gespecialiseerd in de vertaling van business strategie naar HRM.
31
31_HRs03_CLM_v3.indd 31
04-06-2009 13:34:33