Milieurapport 2018 by Brussels Airport

Milieurapport 2018

MILIEURAPPORT

Voorwoord

Brussels Airport wil op een duurzame en evenwichtige manier groeien. Zoals gedefinieerd in onze Strategische Visie 2040, bestuderen we voor elk project de potentiële impact op onze omgeving. Daarnaast proberen we ook te luisteren naar de noden en bezorgdheden van onze buren. Het Forum 2040 – een overlegplatform waaraan een 80-tal belanghebbenden deelnamen – leverde alvast een resem interessante inzichten op. Op basis van die input, zijn we momenteel aan het werken aan een aantal bijkomende studies. Eén van onze belangrijkste doelen blijft het reduceren van onze CO2-uitstoot. Met grote trots kan ik u melden dat Brussels Airport tijdens het jaarlijkse congres van ACI World en ACI Europe uitgeroepen is tot CO2-neutrale luchthaven. Die status hebben we bereikt dankzij investeringen in energie-efficiëntie- en hernieuwbare energieprojecten, de aankoop van exclusief groene stroom en innovatieve CO2-compensatie projecten. We werken ook meer en meer samen met onze externe partners om emissies, die buiten onze controle vallen, te verminderen. Beste lezer,

Brussels Airport Company Communicatiedienst Brussels Airport | Satelliet | 1930 Zaventem Verantwoordelijke uitgever: Florence Muls www.brusselsairport.be/milieu2018 Volg ons op Vragen of opmerkingen: comments@brusselsairport.be

Met veel plezier stel ik u het milieurapport 2018 voor. U merkte het misschien al toen u dit boekje vastnam: dit jaar is anders dan anders. Om onze verhalen de ruimte te geven die ze verdienen – en om papier te besparen – is dit rapport dunner dan ooit tevoren. Al onze extra artikels, interviews en video’s vindt u op: www.brusselsairport.be/milieu2018. We kijken alvast uit naar uw reactie! De voorbije jaren slaagden we er bij Brussels Airport telkens in om onze belangrijkste milieudoelstellingen te realiseren. Ook in 2017 beantwoordden we ambitieuze voornemens met doeltreffende acties. Die succesformule blijven we elk jaar verder uitbouwen.

In 2018 zullen we verder werk maken van een geïntegreerd en ambitieus duurzaamheidsbeleid. Meer daarover vindt u terug in dit rapport. Aan alle collega’s die elke dag de handen uit de mouwen steken voor ons milieu: hartelijk bedankt!

Arnaud Feist CEO Brussels Airport Company

MILIEURAPPORT

Duurzaam groeien

Wat zijn duurzame ontwikkelingsdoelstellingen?

Met 24,8 miljoen passagiers was 2017 een recordjaar voor Brussels Airport. Maar die groei gaat ook gepaard met een belangrijke opdracht: nóg zorgzamer omgaan met onze omgeving. Daarom werken we samen met alle belanghebbenden aan een eenduidige duurzaamheidsaanpak.

In 2016 lanceerden de Verenigde Naties hun 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen. Elke duurzame ontwikkelingsdoelstelling is gekoppeld aan een reeks concrete prestatie-indicatoren die tegen 2030 behaald moeten worden. Alle leden van de VN hebben de globale duurzaamheidsdoelstellingen goedgekeurd en hebben zich zo geëngageerd om actief mee te werken aan een betere wereld. Een wereld zonder armoede, vervuiling of ongelijkheid – daar gaan we voor. Ons duurzaamheidsteam

Wij bieden uitgebreide trainingsmogelijkheden voor personeel aan en werken samen met scholen voor onder meer stageplaatsen.

Brussels Airport werkt nauw samen met verschillende partijen om deze doelstellingen te bereiken.

Brussels Airport plant de komende jaren investeringen in duurzame kantoren en logistieke gebouwen. Brussels Airport garandeert een gezonde en veilige werkomgeving voor alle medewerkers.

Het loon- en promotiebeleid van Brussels Airport garandeert gelijke kansen voor iedereen.

De luchthaven koopt groene stroom aan. Bovendien wekken onze twee zonnepanelenparken elk jaar ook eigen zonnestroom op.

Een recordaantal reizigers én een recordaantal jobs – de luchthaven is een economische draaischijf voor de hele regio.

Duurzaamheid is meer dan milieu alleen De ontwikkeling van de luchthaven garanderen en onze impact beperken – dat is het doel van Brussels Airport. En om die ambitie waar te maken, startten we in 2017 aan een integrale duurzaamheidsstrategie. Een strategie die veel verder gaat dan het huidige milieubeleid.

Een bredere kijk op de wereld Een eigen waterzuiveringsinstallatie. Hernieuwbare energiebronnen. 400 Hz en Pre-Conditioned Air. Overleg met de omliggende gemeenten. Het zouden stuk voor stuk wettelijk verplichte maatregelen kunnen zijn, maar dat zijn ze niet. Om in de toekomst onze vooruitstrevende aanpak verder te zetten en duidelijke doelen te bepalen, zal Brussels Airport in 2018 een geïntegreerde

Intensief overleg en samenwerking met de omliggende gemeenten vormt een belangrijke basis van onze nieuwe duurzaamheidsstrategie.

duurzaamheidsaanpak verder ontwikkelen en implementeren, gebaseerd op onze noden en die van alle belanghebbenden.

Expertise verzamelen op de luchthaven Een duurzaamheidsstrategie opstellen kan niet zonder intensief overleg met alle betrokken partijen. En bij Brussels Airport zijn er heel wat mensen en organisaties betrokken – zowel binnen als buiten het bedrijf. Om het overleg zo constructief mogelijk te starten, hebben we twee externe partners ingeschakeld: • CIFAL, het Training en Research Institute van de Verenigde Naties, maakte ons wegwijs in de internationale Sustainable Development Goals (duurzame ontwikkelingsdoelstellingen). Meer informatie over die duurzame ontwikkelingsdoelstellingen leest u hierboven.

De CO2-uitstoot van Brussels Airport met 40% verlagen tegen 2030 – dat blijft ons ultieme doel.

• Sustenuto is een Belgisch bedrijf dat organisaties begeleidt bij de ontwikkeling van een overkoepelende duurzaamheidsstrategie. Dankzij hun uitgebreide ervaring kunnen wij rekenen op relevante expertise.

Theorie in praktijk omzetten De duurzame filosofie van Brussels Airport zit ondertussen stevig verankerd in al onze afdelingen. Dat wijdverspreide enthousiasme konden we goed gebruiken voor een cross-departementaal duurzaamheidsteam. Het duurzaamheidsteam heeft als opdracht om een duurzaamheidsstrategie voor het bedrijf en een reeks concrete werkpunten op te stellen. Ten slotte toetsten we onze duurzaamheidsprestaties aan die van andere luchthavens en die van grote bedrijven

uit andere sectoren. Het resultaat? Een selectie van 9 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen waar de luchthaven vol voor gaat. Het zijn dan ook deze duurzame ontwikkelingsdoelstellingen die het toekomstige duurzaamheidsbeleid van Brussels Airport verder vorm zullen geven.

Wat is de volgende stap? In de tweede helft van 2018 zullen we de nodige acties voor elke duurzame ontwikkelingsdoelstelling voorbereiden en afstemmen met alle partijen. We kijken ernaar uit u in 2019 verslag te kunnen doen van de bereikte resultaten. In de tussentijd werken wij verder aan de realisatie van onze strategie: samen voor een duurzame luchthaven, vandaag en morgen.

MILIEURAPPORT

Internationaal erkende normen en waarden

Doelstellingen en prestaties In 2017 werd Brussels Airport gehercertificeerd voor ISO 14001 en ISO 50001. De ISO 14001-norm definieert een reeks vereisten op vlak van milieu, terwijl de ISO 50001-norm zich specifiek richt op energiebeheer. De ISO-hercertificatie bevestigt onze continue verbetering inzake milieuen energiezorg.

CO2

Energie

Water

Afval

resultaat in 2017:

-34%

-11% /m2

-6% /

-1% /

doel tegen 2030:

doel tegen 2021:

-40%

-25% /m2

-10% /

Wij gaan sowieso voor ISO

Het schoolrapport van Brussels Airport

Elke 3 jaar doet de certificatie-organisatie Vinçotte een hercertificatieaudit van de managementsystemen van Brussels Airport. Hoewel de standaarden van de Internationale Organisatie voor Normalisatie (ISO) steeds strenger worden, was ook de audit van 2017 een succes – zowel op vlak van milieu als van energie.

Dankzij de inspanningen van al onze collega’s en departementen, slaagden we voor de audit van Vinçotte en kregen we opnieuw onze ISO-certificaten voor een periode van 3 jaar. Hoewel er geen tekortkomingen waren, noteerde Vinçotte een aantal positieve factoren maar ook enkele aandachtspunten:

Milieumaatregelen op maat

Wat we goed doen:

Wat we beter kunnen:

ISO 14001 is de internationaal geaccepteerde standaard voor milieumanagement. De standaard wordt gebruikt om de kwaliteit en uitvoering van een milieubeleid te toetsen. De vernieuwde ISO 14001norm beoordeelt nu ook in welke mate milieuzorg leeft bij medewerkers in de hele organisatie en doorheen alle bedrijfsprocessen.

+ Duurzame ontwikkeling integreren in onze overkoepelende strategie. + De ISO-normen respecteren in de dagelijkse bedrijfsvoering. + Een ambitieuze aanpak voor duurzame ontwikkeling definiëren. + Onze nieuwe Green ICT-strategie uitrollen.

- Milieuvergunningen van externe partners nog nauwer opvolgen. - Consistent levenscyclusanalyses uitvoeren bij aankopen. - De energiemonitoring verder uitbouwen. - Preventief onderhoud verder systematiseren en documenteren.

Net energiebeheer ISO 50001 specificeert de vereisten voor een duurzaam energie management. Het doel van de ISO-norm? Organisaties helpen om hun energieprestaties te verbeteren, en dus ook hun emissies te verminderen. Meer informatie over onze maatregelen voor energiebesparing leest u op p. 16.

De ISO 14001 en ISO 50001 certificaten uitgereikt door Vinçotte erkennen dat duurzame ontwikkeling tot de kernwaarden van Brussels Airport behoort.

Eric Mees Lead-Auditor van Vinçotte

Boarding pass voor de toekomst Geholpen door de doorlichting van Vinçotte kan Brussels Airport nog gerichter werken aan de duurzame ontwikkeling van de luchthaven. Ook aan onze communicatie blijven we werken. Alle omwonenden informeren over geluidsoverlast en infrastructuurwerken is een cruciaal aspect van onze Strategische Visie 2040. Daar proberen we, onder andere met dit milieurapport en de digitale uitbreiding ervan, een doeltreffend antwoord op te bieden. Neem zeker eens een kijkje op www.brusselsairport.be/milieu2018.

MILIEURAPPORT

Meten is weten: geluidsoverlast in kaart

Stiller vliegverkeer laat van zich horen

Brussels Airport ondersteunt het geluidsbeleid van de federale overheid en Belgocontrol met metingen en rapporteringen. Sinds 1996 brengen we jaarlijks de geluidsoverlast rond de luchthaven in kaart. In 2017 meten we opnieuw een daling van het aantal potentieel sterk gehinderden.

Geen vliegtuig zonder geluid, helaas. Al wordt de overlast steeds beperkter. In 2017 daalde het aantal potentieel sterk gehinderden terwijl het aantal passagiers net steeg. Die positieve evolutie is het gevolg van een resem maatregelen. En vooral van … steeds stillere vliegtuigen.

Meer maatregelen, minder geluid Brussels Airport blijft investeren in maatregelen om de geluidsoverlast van de luchthaven te beperken.

Wetenschappelijk onderzoek Om de geluidsoverlast te kennen, hebben we 21 meetposten opgesteld langs de meest gebruikte vliegroutes. Vernuftige software – Airport Noise and Operation Management System – koppelt de meetgegevens aan operationele vluchtdata. Maar hoe weten we nu hoeveel omwonenden geluidsoverlast ervaren en dus ‘potentieel sterk gehinderden’ zijn? Door geluidscontouren te berekenen. Dat zijn lijnen die punten met dezelfde gemiddelde geluidsbelasting verbinden. Daarvoor deden we een beroep op het team van Dick Botteldooren, professor Akoestiek aan de Universiteit Gent.

Geluidscontouren als maatstaf Dankzij de geluidscontouren kunnen we bepalen hoeveel omwonenden geluidsoverlast ervaren. We maken hierbij een onderscheid tussen dag-, avond- en nachtcontouren. Lden contour 55 dB

Te land …

… en in de lucht

Grondgeluid is het geluid op het tarmac – veroorzaakt door bijvoorbeeld vliegtuigen die taxiën en afhandelaars die bagage lossen. Brussels Airport neemt initiatieven om dat geluid te beperken. Onze maatregelen?

Luchtgeluid is afkomstig van opstijgende en landende vlieg tuigen. De federale overheid en Belgocontrol, het bedrijf dat het luchtverkeer boven België regelt, zijn verantwoordelijk voor het beperken ervan. Brussels Airport werkt mee waar mogelijk.

Aanwezigheid van elektriciteit (400 Hz) en geconditioneerde lucht (PCA) Heel wat stands zijn ondertussen uitgerust met nuts voorzieningen, specifiek nodig voor het afhandelen van een vlucht. Daardoor hoeft de hulpmotor in de staart van het vliegtuig niet langer te draaien na de landing. In 2017 kregen verschillende stands oin de cargo-zone al een 400 Hz-aansluiting en bij de renovatie van standplaats 9 zullen alle stands volledig uitgerust worden.

Beperkt aantal nachtslots Een ‘slot’ is een toelating om te landen of te vertrekken op de luchthaven. De overheid beperkt het aantal nachtslots tot 16.000 per jaar – waarvan maximaal 5.000 voor vertrekkende vliegtuigen. In het weekend gaan we voor stílle nachten. Er worden geen slots toegekend aan vertrekkende vliegtuigen op vrijdag tussen 01.00 en 06.00 uur. Op zaterdag en zondag is dat zelfs tussen 24.00 en 06.00 uur.

Proefdraaien vliegtuigen Eén van de eerste studies die we met betrekking tot de impact van grondgeluid zullen uitvoeren betreft het proefdraaien van motoren. Dergelijke proefdraaibeurten zijn in sommige gevallen nodig nadat een onderhoudsbeurt werd uitgevoerd aan de motoren van een toestel. We bestuderen en evalueren de huidige en de toekomstige impact van het proefdraaien en koppelen hieraan mogelijke maatregelen om de grondgeluidshinder te beperken. De studie start in 2018 en zal in de loop van 2019 voltooid zijn.

Verbod op luidruchtige vliegtuigen Elk vliegtuig moet een geluidscertificaat voorleggen. De meer lawaaierige types laat de wetgeving enkel toe op bepaalde momenten van de dag. En de luidruchtigste toestellen worden zelfs volledig geband. Continuous Descent Operation Benaderen vliegtuigen de luchthaven in één glijdende beweging – in plaats van trapsgewijs te zakken, dan moeten de motoren minder hard draaien. Het resultaat: minder luchtgeluid én minder CO2-uitstoot. Geluidsgebonden vergoedingen Luchtvaartmaatschappijen betalen voor het gebruik van onze starten landingsbanen. Luide vliegtuigen betalen meer dan stille en nachtvluchten zijn duurder dan dagvluchten.

2017 2016 2000

Deze drie geluidscontouren worden vervolgens gecombineerd tot één contour (Lden). Hierbij geven we meer gewicht aan de avondperiode (+5 dB) en de nachtperiode (+10 dB).

Kleinere geluidscontouren Voor omgevingsgeluid geldt de maateenheid Lden, uitgedrukt in decibel (dB). Wat blijkt nu voor de oppervlakte binnen de Lden-contour van 55 dB? Dat die in 2017 lichtjes daalde met 0,3% tegenover 2016, en met 49% tegenover 2000. Dat is opmerkelijk, omdat het aantal bewegingen én het aantal passagiers net steeg tegenover 2016 – respectievelijk met 6,3% en 13,6%. Verklaring voor deze positieve wending? De hiernaast vermelde maatregelen. We merken ook dat de vloot van luchtvaartmaatschappijen steeds stiller wordt. Lees hierover meer op de volgende pagina ‘In volle vaart naar een stillere vloot’.

MILIEURAPPORT

Aantal potentieel sterk gehinderden 35.000

We stellen dus tevreden vast dat de oudere vliegtuigen meer en meer plaatsmaken voor hun moderne broers op Brussels Airport.

30.000 25.000

Minder potentieel sterk gehinderden

20.000

Dankzij een verschuiving van de geluidscontouren zijn er minder potentieel sterk gehinderden. In 2017 ligt dat aantal op 13.575, tegenover nog 14.226 in 2016 en 33.889 in 2000. Voor 2017 punten we trouwens af op het laagste aantal sinds 2000 – alleen 2013 deed beter door het uitzonderlijk vaak voorkomen van oostenwind waardoor er over minder bevolkte regio’s werd gevlogen.

15.000 10.000 5.000

Data niet beschikbaar*

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Bron: Onafhankelijke studie onder leiding van Dick Botteldooren, professor Akoestiek aan de Universiteit Gent. * Berekening uitgevoerd met een andere versie van het INM rekenmodel.

in 2005 in 2017

oud

modern

ultramodern

21% 2%

68% 77%

11% 21%

In volle vaart naar een stillere vloot Een van de sleutels tot minder geluidsoverlast? Dat zijn stillere vliegtuigen. Vandaag zijn er al heel wat toestellen die minder geluid maken en minder brandstof verbruiken. En het allerbeste nieuws: die geavanceerde exemplaren zijn steeds vaker te zien op onze luchthaven.

Geluidsimpact met 10 decibel gedaald

Verdeling per geluidscategorie 40%

2015 35%

2016 30%

2017 25%

Stille vliegtuigen betalen minder taksen voor het gebruik van starten landingsbanen. Ze verbruiken ook minder brandstof. Voor de luchtvaartmaatschappijen is dat dus dúbbel gewonnen. Geen wonder dat vliegtuigbouwers al meer dan vijftig jaar onderzoeken hoe ze de geluidsprestaties van de gevleugelde machines kunnen laten dalen. Vandaag staan ze al ver. De geluidsimpact van vliegtuigen is gemiddeld met tien decibel gedaald. Concreet horen we vliegtuigen maar half zoveel meer. Dat is vooral te danken aan aerodynamische vleugels en stillere motoren.

20%

Meer en meer stille vliegtuigen

15%

10%

0% Cat R1

Cat R2

Cat R3

Cat R4

Cat R5

Cat R6

Cat R7

Cat R8

Vliegtuigen worden ingedeeld in acht geluidscategorieën. Tot categorie R1 behoren de luidruchtigste exemplaren, tot categorie R8 de stilste. We zien op Brussels Airport dat het aandeel stille vliegtuigen steeds groter wordt. Kijk maar naar de grafiek hiernaast.

Graag geziene gasten op Brussels Airport Welke geluids- en milieuvriendelijke vliegtuigen zien we regelmatig op Brussels Airport? Een van de toppers voor langeafstandsvluchten is de Boeing 787 Dreamliner, ingezet door onder meer TUI Fly, Ethiopian Airlines, Hainan Airlines, All Nippon Airways en Air Canada. Het toestel zweeft tussen geluidscategorieën R7 en R8 (afhankelijk van het concrete type) en verbruikt liefst 22% minder kerosine dan zijn voorganger Boeing 767. Ook de A350 (Airbus) is sinds 2017 steeds vaker te zien op Brussels Airport.

Wat met de korteafstandsvluchten? Daarvoor worden de 737MAX (Boeing), A320neo (Airbus) en CS300 (Bombardier) steeds vaker ingeschakeld. TUI Fly breidde zijn vloot uit met vier Boeing 737 MAX-toestellen. Deze stoten 14% minder CO2 uit en is 4 decibel stiller dan zijn voorganger. En sinds kort schakelt airBaltic de CS300 in. Met de helft minder stikstofoxiden, 20% minder CO2 en geluidscategorie R7 wordt dat het milieuvriendelijkste commerciële toestel ter wereld genoemd.

MILIEURAPPORT

Doelstelling in 2030

-40% CO2

Streven naar C02neutraliteit Airport Carbon Accreditation niveau 3+ bereikt

CO2-uitstoot verminderen is ons doel, ook in 2018. Dankzij investeringen in ons energiebeleid en de opstart van projecten met externe partners, zal Brussels Airport de emissies waarover hij controle heeft neutraliseren.

40% minder CO2-uitstoot tegen 2030

In 2030 zullen maar liefst 50 Europese luchthavens CO2-neutraal zijn. Dat kondigde de Europese luchthavensector aan tijdens de klimaatconferentie van Parijs. In juni 2017 behaalden al 27 van de 113 deelnemende luchthavens volledige CO2-neutraliteit. Om de verschillende emissiebronnen efficiënt aan te pakken, worden ze systematisch opgedeeld in 3 categorieën:

• Scope 3: mobiliteit van de medewerkers, aangekochte materialen en emissies van externe partners. De overkoepelende organisatie Airports Council International moedigt luchthavens aan om mee te doen met het Airport Carbon Accreditation-programma.

Het Airport Carbon Accreditation-programma steunt op twee strategische pijlers: de leden helpen om hun klimaatimpact te verminderen en om zich aan te passen aan klimaatveranderingen. Brussels Airport behaalde al 6 jaar op rij Airport Carbon Accreditation niveau 3, en heeft in 2018 het hoogst haalbare bereikt: niveau 3+, of volledige CO2-neutraliteit van zijn eigen emissies (scope 1 en 2).

De 4 niveaus van het Airport Carbon Accreditation-programma

CO2-balans opmaken Om niveau 1 te behalen, moeten luchthavens de CO2-voetafdruk van de activiteiten die ze zelf onder controle hebben (scope 1 en 2) berekenen en laten verifiëren door een externe auditeur.

2 CO -uitstoot verlagen

3 Partners betrekken

Na het berekenen van de CO2-afdruk, moeten lucht havens ook lokale, effectieve reductiemaatregelen imple menteren – dat is de enige manier om Airport Carbon Accreditation niveau 2 te behalen.

Niveau 3 verplicht luchthavens om ook de emissies die ze niet onder controle hebben (scope 3) te meten en een gemeenschappelijk beleid op te stellen. In de praktijk betekent dat nauw samenwerken met externe partners.

In 2010 stelde Brussels Airport een ambitieus doel: zijn CO2-uitstoot met 20% verlagen tegen 2020. Omdat onze CO2-uitstoot al met 34% gedaald was in 2017, besloten we een nieuw streefdoel op te stellen: tegen 2030 de CO2-voetafdruk met 40% verkleinen in vergelijking met 2010. Hoe we dat aanpakken? Door het verbruik van fossiele brandstoffen zo veel mogelijk te beperken. We stimuleren ook de luchtvaartmaatschappijen die actief zijn op Brussels Airport om hun CO2-uitstoot te verlagen. En die maatregelen lonen, want in 2017 produceerden we maar liefst 8% minder CO2 dan in 2016.

-34% ten opzichte van 2010

Antoine Geerinckx en Eric Dierckx van CO2logic

Samen CO2 compenseren in Afrika

• Scope 1: bedrijfsvoertuigen, energieopwekking, afval en waterzuiveringsinstallaties. • Scope 2: aangekochte energie.

Emissiebeleid met impact

Resultaat in 2017

CO2-neutraliteit bereiken Om het begeerde certificaatniveau 3+ te behalen, moeten lucht havens hun uitstoot verder verlagen en de restuitstoot van scope 1 en 2 compenseren, zodat ze binnen die scopes CO2neutraal zijn.

We spraken over CO2-compensatie en Saving Trees met de oprichter en CEO van CO2logic, Antoine Geerinckx, en de Managing Director van zusterfirma Naturalogic, Eric Dierckx.

Ons doel om CO2-neutraal te werken is bereikt. Om de restuitstoot van onze scope 1 en 2 emissies te compenseren – en het begeerde Airport Carbon Accreditation niveau 3+ te behalen – steunt Brussels Airport het klimaatproject Saving Trees in Oeganda.

Wat is de kernactiviteit van CO2logic? Antoine: “Wij helpen bedrijven hun ecologische impact te verkleinen. Dat doen we altijd in 4 stappen: eerst berekenen we de huidige CO2-voetafdruk, daarna proberen we lokaal de uitstoot te verminderen, dan helpen we bedrijven hun restuitstoot elders te compenseren en, ten slotte, helpen wij onze klanten hierrond correct te communiceren.”

MILIEURAPPORT

Hoe berekenen jullie de CO2-voetafdruk van een onderneming? Eric: “We gebruiken conversiefactoren die in lijn zijn met de laatste ISO-standaarden en het Greenhouse Gas Protocol. Zo zetten we alle broeikasgassen die een bedrijf uitstoot om naar CO2-equivalenten. Op die manier krijg je de klimaatimpact van alle mogelijke CO2-bronnen (o.a. elektriciteitsgebruik en de verbranding van fossiele brandstoffen) in één vergelijkbaar cijfer.” Antoine: “Dat laatste is tegenwoordig heel belangrijk. Omdat je alles in één eenheid kan samenvatten is ons werk toegankelijk en kan je eenvoudiger met teams van verschillende afdelingen samenwerken. Bovendien kunnen we aan een hoeveelheid CO2 ook een kostprijs verbinden. Op die manier helpen we ondernemingen snel en efficiënt prioriteiten stellen. Duurzaam is duur? Nu niet meer, want als je op de juiste plaats acties onderneemt kan energie besparen zelfs veel opbrengen.”

Duurzaam is niet meer duur. Energie besparen kan zelfs veel opbrengen. Wat doen jullie concreet voor Brussels Airport? Antoine: “Brussels Airport berekende al vóór onze samenwerking zijn CO2-uitstoot en deed ook inspanningen om dat cijfer elk jaar te verlagen. De luchthaven contacteerde ons specifiek om te helpen bij de transitie van niveau 3 naar niveau 3+ binnen het Airport Carbon Accreditationprogramma. Die stap houdt in dat Brussels Airport zijn restuitstoot moet compenseren door elders klimaatprojecten te steunen. CO2-compensatie noemen we dat. In het geval van Brussels Airport gaat het om zo’n 18.174 ton CO2 voor het jaar 2016 – het equivalent van ruwweg 102 miljoen kilometer met de auto rijden.”

Wat voor klimaatprojecten leiden jullie? Antoine: “De meeste van onze klimaatprojecten bevinden zich in ontwikkelingslanden omdat investeringen daar een groter effect hebben dan in Europa. In ontwikkelingslanden koken zo’n 3 miljard mensen nog op hout en houtskool. Dat verbruik werkt ontbossing in de hand.” Eric: “Het regenwoud is cruciaal voor ons klimaat en de effecten van ontbossing merk je nu al bij lange droogtes in ZuidAmerika en Afrika. Wij proberen die problemen te voorkomen.” Antoine: “Wij verdelen energie-efficiënte oventjes en helpen

de lokale bevolking 40 tot 50% hout en houtskool te besparen. Bovendien komt er bij het koken ook minder rook vrij – goed voor ieders gezondheid. Als je alleen bomen plant zonder het probleem aan de bron aan te pakken, gaan de mensen gewoon ergens anders kappen …”

Waarom zijn jullie vooral actief in Afrika? Antoine: “In Afrika vind je helaas de minst ontwikkelde landen. De ontbossing ligt daar trouwens niet aan politieke onwil, maar aan armoede en een demografische groeispurt. De bevolking moet massaal hout verbranden om veilig voedsel te kunnen bereiden.” Eric: “Het potentieel voor Afrika is gigantisch. In Europa zitten veel bedrijven al aan een soort plafond. Ze moeten duizenden euro’s betalen om één ton CO2 te kunnen besparen. In Afrika kan je voor datzelfde geld honderden tonnen CO2 besparen. Voor de natuur is een ton CO2 in Europa of in Afrika hetzelfde waard, want het heeft dezelfde impact op onze atmosfeer.”

Bomen redden in Oeganda CO2 kost geld en iedereen betaalt mee.

95% van de Oegandese bevolking gebruikt elke dag hout en houtskool om te koken. Het gevolg? De systematische ontbossing van het regenwoud. Het project Saving Trees gaat die ontbossing tegen door de afhankelijkheid van hout en houtskool te doorbreken. CO2logic produceert met de steun van Brussels Airport elk jaar duizenden energie-efficiënte bakovens in Oeganda om de lokale bevolking hout te helpen besparen. De kachels zijn 40 tot 50% efficiënter en besparen een gezin tot 75 euro per jaar – zo’n kwart van een gemiddeld jaarinkomen. Goed voor het milieu én de lokale economie, dus.

De impact van Saving Trees in Oeganda

+5 miljoen bomen gered

+450.000 kachels in gebruik

+166.000 ton houtskool bespaard

+1.000.000 ton CO2 gereduceerd

Hoe managen jullie projecten op een ander continent? Antoine: “Alles begint bij onze lokale contactpersonen. Voordat we een project opstarten, gaan we ter plaatse op zoek naar betrouwbare partners. Of zij vinden ons, want we hebben ondertussen al een stevige reputatie opgebouwd. Zij zijn vaak al bezig met kleinschalige klimaatprojecten. Wij helpen hen met de certificatie. Zo worden hun CO2-reducties officieel erkend en kunnen we betrouwbare garanties geven aan bedrijven. Meetbaar en controleerbaar – dat zijn onze basisprincipes.” Eric: “We hebben twee collega’s die elk jaar zo’n drie keer naar Afrika reizen om lokaal projecten op te volgen. Je moet onze projecten in het echt zien om de volledige context te kunnen vatten.” Antoine: “Voor onze oventjes werken we ook zo veel mogelijk samen met lokale ateliers en gebruiken we enkel lokale grondstoffen. Samen bouwen we aan een korte, sterke keten.”

Onze ovens verbruiken tot 50% minder hout. Wat brengt de toekomst voor CO2logic? Antoine: “Ons werk is nooit gedaan, want er zal altijd CO2-uitstoot zijn. CO2 kost geld voor de maatschappij en is een gevaar voor toekomstige generaties. Wij willen bedrijven helpen om die kost op zich te nemen, net zoals ze met hun winst of verlies doen. Logisch, toch?”

Vrouwen krijgen meer vrije tijd

Een gezin bespaart tot € 75 per jaar, een kwart van een gemiddeld jaarinkomen

Een hele reeks co-benefits Brussels Airport koos bewust voor een project dat meer doet dan CO2 besparen en bomen beschermen. Saving Trees verlaagt gevoelig de druk op vrouwen in Oeganda. Zij zijn vaak verantwoordelijk om hout te sprokkelen en eten te koken. Dankzij de efficiënte oventjes houden ze meer tijd en geld over voor de opvoeding en scholing van hun kinderen en andere verrijkende projecten. De moderne apparaten veroorzaken ook minder schadelijke gassen binnen de huizen en beschermen zo de gezondheid van het hele gezin. Op die manier helpen onze inspanningen een heleboel duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (VN-doelstellingen): van armoedebestrijding en sociale gelijkheid tot de bescherming van biodiversiteit.

MILIEURAPPORT

Pijler

Ons energiebeleid bruist van de energie

Brussels Airport kreeg in 2012 als eerste luchthaven ter wereld het ISO 50001-certificaat: dat beloont ons energiemanagement. We leveren dan ook grote inspanningen om energiezuinig te handelen. Check de drie pijlers van ons energiebeleid.

Meer hernieuwbare energie opwekken Zonnestralen laten renderen

In 2017 leverden de parken samen 2.791.588 kWh energie op. Dat is goed voor het gemiddelde jaarverbruik van maar liefst 800 gezinnen.

De luchthaven koopt enkel 100% groene stroom. Dat is zo vastgelegd in het contract met onze leverancier. Wist u dat wij ook eigen energie opwekken met zonnepanelen? Brussels Airport heeft momenteel twee parken:

Plan voor de toekomst? Nog meer zonnepanelen plaatsen. Bedoelding is dat we 13% van ons energieverbruik dekken tegen 2020 met onze eigen energie. In 2017 maakten we alvast een vlekkenplan. Daarop staan 10 plaatsen die ‘zonnepaneelgeschikt’ zijn. Dat wil zeggen: waar ze voldoende instraling van de zon krijgen én waar ze het vliegverkeer en de veiligheid niet hinderen.

• Op het dak van een cargo-vrachtgebouw: 7.200 panelen • Op de grond vlak bij baan 07R/25L: 5.760 panelen.

Pijler

Minder energie verbruiken een jaarverbruik van zo’n

800

gezinnen in 2017

Zonnepanelen op de grond vlak bij baan 07R/25L

Green ICT We doen er alles aan om onze ICT-infrastructuur energiezuinig te houden. Een greep uit onze inspanningen:

Led-verlichting zal ons verbruik met 35% doen dalen

Zuinig verlichten met leds De klassieke verlichting is een echte energieverslinder op de luchthaven. Daarom vervangen we die stap voor stap door led-lampen. • De lichtbakens langs de starten landingsbanen moeten tegen 2020 allemaal volgens de led-technologie werken. Dat zal ons verbruik met 35% doen dalen. Banen 07R/25L en 01/19 zijn alvast overgeschakeld. • Ook de lampen in de tunnel onder baan 25R/07L werden vervangen door led-verlichting. Het verbruik daalt daarmee van 213.500 kWh naar 73.000 kWh per jaar. • Vernieuwen we een plafond? Dan maken we van de gelegenheid gebruik om led-verlichting te plaatsen. Eind 2017 zijn we hiermee gestart in de aankomsthal.

• Virtualiseren van servers – Het aantal fysieke servers daalde van 280 naar 72. We bewaren nu meer data in the cloud. Daardoor is er minder voedingscapaciteit en koeling nodig. • Beperken van afval – Heel wat hardware krijgt een tweede leven in de derde wereld. Wat niet meer bruikbaar is, wordt gerecycleerd door Recupel. • Opstellen van aankoopcriteria – Bestellen we nieuwe ICT-producten? Dan moeten die voldoen aan strenge eisen zoals een laag energieverbruik.

Isoleren maar! In panden ontsnapt warmte langs spleten, kieren en de bouwschil. Daarom willen we die bouwschil extra goed isoleren. Al onze nieuwe gebouwen overschrijden het K-peil 40, zoals de Vlaamse EPB-wetgeving (Energieprestatie en Binnenklimaat) voorschrijft. Renoveren we bestaande gebouwen? Dan checken we hoe de isolatie van de bouwschil geoptimaliseerd kan worden.

Pijler

Fossiele brandstoffen efficiënt inzetten Méér uit Moeder Aarde halen De luchthaven zet in op geothermie, dat is het gebruik van aardwarmte. Wat vandaag al gebeurt? Koude-Warmteopslag (KWO) – slaat energie in de vorm van warmte of koude op in het grondwater. In de zomer gebruikt de KWO koel grondwater om het gebouw te koelen. Het gebruikte grondwater warmt op en wordt opnieuw opgeslagen in de grond. In de winter wordt dat water opnieuw gebruikt om het gebouw te verwarmen. Langs weerszijden van het Connectorgebouw bevinden zich vijf bronparen, die grondwater oppompen, en daarmee energie in de vorm van koude en warmte opslaan in het grondwater.

Wat op de planning staat voor 2018? Kansenkaart voor geothermie – Tegen eind 2018 brengen we in beeld waar geothermie mogelijk is, zowel land- als airside. Naast KWO bekijken we ook de mogelijkheid voor Boorgat Energie-Opslag (BEO): beide technieken maken gebruik van aardwarmte om gebouwen te koelen en verwarmen.

Energie én warmte uit 1 bron Warmte Krachtkoppeling (WKK) – In onze stookplaats komt een WKK-installatie op aardgas. Met die brandstof zullen we vanaf 2019 zowel elektriciteit als warmte opwekken. De opgewekte elektriciteit injecteren we op ons eigen gesloten elektriciteitsnet en verbruiken we zelf. Met de warmte die vrijkomt, zullen we de terminalgebouwen verwarmen.

MILIEURAPPORT

Gediplomeerde imkers in eigen personeelsrangen

Wat vliegt, loopt en groeit

Op het luchthavendomein staan 3 bijenkasten. Goed voor 3 koninginnen, 15.000 mannetjesbijen en 150.000 werkbijen. 7 medewerkers van Brussels Airport behaalden een imkerdiploma om samen met een aantal helpende collega’s de waardevolle insecten te verzorgen.

De luchthaven is méér dan tarmac en vliegtuigen. Wist je dat ons domein 515 hectare graslanden en 9 hectare bos telt? Veilig vliegverkeer blijft onze topprioriteit, maar we doen er alles aan om mensen, dieren en planten hier in harmonie te laten leven.

Wereldwijd is de bijenpopulatie in vrije val, met drastische gevolgen voor de natuur en de voedselproductie. Om de natuur een handje te helpen, hebben wij in 2014 al twee bijenkasten geplaatst en in 2017 een derde. Tijdens het bijenseizoen (van februari tot oktober) vragen de insecten extra aandacht. Die krijgen ze voortaan van 7 Brussels Airport Company-collega’s. In 2015 begonnen zij hun imkeropleiding om die in 2017 af te ronden. Theorie én praktijk kwamen aan bod, gedoceerd door koninginnekweker Corneel Dewindt van NEMEC. Wie bijen zegt, denkt … honing! Onze zoemers produceerden vorig jaar 30 kilogram. De heerlijke honing werd verdeeld onder onze collega’s.

413 ha

grasland aan luchtzijde

102 ha

grasland aan landzijde waarvan 10 hectare begroeid met heesters en coniferen

Vliegbos

Van links naar rechts: Caroline Bossuyt, Frank Tuerlinckx, Dirk Hanson en Liesbeth De Schouwer

9 ha

De totale oppervlakte van het Vliegbos waarvoor een toegankelijkheids regeling is opgemaakt, bedraagt 9 hectare, waarvan 2 hectare speelbos

Minder knaagdieren, minder roofvogels Onze graslanden zijn een paradijs voor konijnen en muizen. Die beestjes doen op zich niets verkeerd, maar zijn levend lokaas voor roofvogels die wél een gevaar vormen voor vliegtuigen. Samen met Universiteit Gent bekijken we hoe we onze graslanden minder aantrekkelijk kunnen maken voor knaagdieren. Professor Reheul is een expert in graslandonderzoek. Samen met zijn team bestudeert hij het gebruik van endofyten op de luchthaven. Endofyten zijn symbiotische schimmels die onschadelijk zijn voor planten, maar onsmakelijk voor de dieren die ze willen opeten. De universiteit zette in Gent tien testweides op met lokale grassoorten. Dit jaar worden daarop konijnen uitgezet om na te gaan welke grassen minder in de smaak vallen. Het onderzoek loopt tot eind 2019.

Brussels Airport legde een bloemen weide aan in onze gemeente. Die verhoogt de biodiversiteit en ondersteunt de lokale bijenpopulatie. De weide met wandelstroken en zitbanken is een groot succes. In 2017 kwamen er al heel wat natuurliefhebbers op af. Jerry Cassier Schepen van Milieu, Openbaar Groen, Landbouw en Dierenwelzijn in Steenokkerzeel

Fit-o-meter op kindermaat Aan de rand van de luchthaven prijkt een stukje groen: het Vliegbos. Een privaat bos dat nu toegankelijk is voor het grote publiek dankzij een samenwerkingsovereenkomst tussen de provincie Vlaams-Brabant, de gemeente Zaventem en Brussels Airport. Samen met Natuurpunt plaatsten we er tien fit-o-meter-toestellen: gemaakt met natuurlijke materialen én speciaal voor kinderen. Die fit-o-meter is zowaar Belgisch erfgoed, want al in de jaren zeventig vormden de openbare sporttoestellen een laagdrempelig alternatief voor de fitness. Elk sporttuig is gelinkt aan een dier of plant uit het Vliegbos, zoals de bramensprinkhaan en de gele hersentrilzwam. Een bord geeft uitleg over de fauna en flora én zet de kinderen in beweging met een doe-opdracht. Benieuwd? Rep je naar het Vliegbos. Je vindt er ook een evenwichtsparcours, wandellus, fietsroute, spottersplatform en zoveel meer. Ideaal voor jonge gezinnen, jeugdbewegingen, natuurliefhebbers en vliegtuigspotters. Adres: Melsbroekstraat in Nossegem.

Meeuwen spotten Vogels op de luchthaven vormen een gevaar voor vliegtuigen, bijvoorbeeld als ze in de motor terechtkomen. Daarom kijken we uit naar alle vogels op onze terreinen en vooral ook naar meeuwen. De Bird Control Unit patrouilleert van zonsopgang tot -ondergang op de luchthaven. Hun taak? Vogels uit gevarenzones houden. Uit een externe audit volgde de aanbeveling om specifiek de meeuwenpopulatie in kaart te brengen. Voor dit onderzoek werd samengewerkt met Natuurpunt Studie. Zij schakelden vrijwillige vogelspotters in die constateerden dat verschillende meeuwensoorten het hele jaar door boven Zaventem en dus ook de luchthaven cirkelen (zoals de kokmeeuw, zilvermeeuw en kleine burgemeester). Hun belangrijkste pendelroutes en verzamelplaatsen zijn min of meer duidelijk, maar welke factoren hun komst en gedrag beïnvloeden, blijft een raadsel. Toekomstige tellingen zullen zich dan ook toespitsen op de invloed van landbouwactiviteiten rond de luchthaven en op mogelijke aantrekkingsfactoren tot op 13 kilometer rond de gehanteerde risicoperimeter van de luchthaven.

MILIEURAPPORT

Hoofd koel houden met de-icingwater

Elke druppel telt

Bij vriesweer ontijzelen we vliegtuigen voor het opstijgen. Zo garanderen we dat mechanische delen als vleugelkleppen niet vastvriezen. Dat de-icingproces gaat gepaard met het gebruik van chemische producten en water. Waar stroomt dat heen?

Water is schaars. Daarom springen we er op de luchthaven graag verstandig mee om. We zuiveren het in onze eigen installatie én laten het hergebruiken op de Brabantse Golf in Steenokkerzeel.

Waterzuiveringsinstallatie in Steenokkerzeel

Van opslagtank naar zuiveringsinstallatie De-icen gebeurt met een mix van water en glycol (anti-vries). Het product wordt verwarmd en verneveld over het vliegtuig. Het afvalwater van het de-icen stroomt van de riolering langs de pieren naar de waterzuiveringsinstallatie. En het afvalwater van het centrale de-icing-platform? Dat gaat eerst naar ondergrondse opslagtanks en wordt dan overgebracht naar onze zuiveringsinstallatie. Het hoog geconcentreerde de-icingwater doet er ‘s zomers dienst als voedingsbron voor de micro-organismen. Zitten de opslagtanks voor 60% vol? Dan brengen we het de-icingwater al eerder naar de zuiveringsinstallatie. Zo vermijden we dat het ongezuiverde water overloopt en in de beken rond de luchthaven terechtkomt.

Barebeek

De-icing

Eigen waterzuiveringsinstallatie Wist je dat de luchthaven haar eigen waterzuiveringsinstallatie heeft? Al sinds 2010 draait ze op volle toeren: dagelijks zuivert de installatie tot 2,4 miljoen liter water.

Water komt van sanitair en de-icing … Je vindt onze waterzuiveringsinstallatie vlakbij de nieuwe DHLsite in Steenokkerzeel. Dagelijks vloeit hier tot 2,4 miljoen liter water. Waar komt dat vandaan? Uit de toiletten en de keukens van onze Terminal, kantoren en het Sheraton-hotel. Én uit de toiletten van gemiddeld 350 vliegtuigen die hier elke dag neerstrijken. ‘s Winters komt daar nog het de-icingwater van ontijzelde vliegtuigen bij. Al het afvalwater wordt biologisch gezuiverd door micro-organismen. Ze voeden zich met vuil en dikken aan tot slibvlokken die op de bodem zinken. Overtollig slib wordt afgevoerd en verbrand met warmterecuperatie. Milieutechnologiebedrijf TREVI baat de installatie uit.

… en gaat naar de Barebeek Het gezuiverde water belandt via een wachtbekken in de Barebeek. De Vlaamse Milieumaatschappij kijkt toe op de kwaliteit ervan. Goed nieuws: in 2008 was de quotering van de biotische kwaliteit nog ‘slecht’ terwijl ze in 2015 al steeg naar ‘matig’. Omdat het zuurstofgehalte in de beek is gestegen, herleven waterplanten en vissen er zoals de stekelbaars en de zeelt.

Beluchtingsbekken Influent

Nabezinker Effluent

Slibrecirculatie Zuiverende micro-organismen breken de organische vervuiling in het afvalwater af.

De-icingwater één keer foutief geloosd Ondanks strenge voorzorgsmaatregelen belandde wat de-icingwater in 2017 in de waterlopen van Steenokkerzeel. Dat mag niet, want de-icingwater wordt beschouwd als bedrijfsafvalwater. Het lozen zonder voorbehandeling is dus uit den boze. Brussels Airport was niet op de hoogte van deze lozing, tot de melding binnenkwam van de gemeente Steenokkerzeel. Wat bleek? Door een samenloop van omstandigheden werd het de-icingwater per ongeluk in de regenwatercollector geloosd, een spijtig incident. Uiteraard doen wij er alles aan om zo’n voorval te vermijden. Onze communicatieprocedure is verder op punt gesteld. We hebben dit incident dan ook grondig besproken met de lokale besturen, Milieu-Inspectie en de Vlaamse Milieumaatschappij. Ook deden we alvast operationele aanpassingen om de-icingwater in grotere volumes te kunnen opvangen. We investeren in één centraal de-icingplatform dat tegen 2020 rechtstreeks zal worden aangesloten op onze waterzuiveringsinstallatie.

Brabantse Golf

In 2017 besproeiden we onze terreinen met 9.200 m3 gezuiverd regenwater van de luchthaven. Philippe Mallaerts Brabantse Golf

Waardevol water voor grasgroene golfterreinen Op een boogscheut van de luchthaven blinken de terreinen van de Brabantse Golf. Grásgroen zijn ze. Het geheim? Regenwater van Brussels Airport. Greenkeeper Philippe Mallaerts legt uit: “Onze club beslaat 45 hectare. Al dat gras in topconditie houden, vraagt om veel water. Vroeger gebruikten we uitsluitend grondwater, maar het peil in onze boorput zakte drastisch. Gelukkig kunnen we sinds 2014 ook sproeien met water van de luchthaven.” Het

gaat om gezuiverd sanitair water en regenwater dat wordt opgevangen in wachtbekkens. De kwaliteit is onberispelijk, daar waakt de Vlaamse Milieumaatschappij mee over. Hoeveel water de golfclub door haar sprinklers stuwt? “In 2017 sproeiden we van mei tot september zo’n 12.000 m3. Daarvan kwam 9.200 m3 van de luchthaven. In de toekomst mikken we op 15.000 tot 20.000 m3 hergebruikt water per jaar.”

MILIEURAPPORT

4 grote saneringsprojecten op de luchthaven

Bodem- verontreiniging actief aanpakken

Sanering verontreiniging met chroom

Brussels Airport zet zwaar in op de sanering van vervuilde terreinen. Ook in 2017 hebben we verschillende saneringsprojecten op touw gezet. Verder doet Brussels Airport zo veel mogelijk om nieuwe bodemverontreiniging te vermijden.

2 3

Reagens wordt klaargemaakt voor injectie in de bodem

Ozon wordt in de grond geblazen. De ozon reageert met de verontreiniging in de bodem en breekt ze af zuurstoftank

Hoe werkt chemische oxidatie? • Een oxidant, bestaande uit ozon en peroxide, wordt tot diep in de verontreinigde zone geblazen. • De oxidant verspreidt zich en breekt de lange koolstofketens af tot onschadelijke producten die reeds van nature in de bodem voorkomen.

pomp

niet-afgebroken verontreiniging

afgebroken verontreiniging

oxidant

injectieput

Chroom uit de grond halen

Ter hoogte van het voormalige gebouw van Sabena Technics hebben we een grondwaterverontreiniging van hexavalent chroom vastgesteld. Het chroom is gelekt bij het galvaniseren van vliegtuigonderdelen. Om het giftige chroom om te zetten naar een vaste vorm, plaatsten we 71 injectiefilters gevuld met een chemische samenstelling in een rooster op het terrein. Door hexavalent chroom om te zetten naar trivalent chroom, kan het zich niet meer ondergronds verspreiden.

Na 18 maanden bleek het geïnjecteerde reagens onvoldoende gewerkt te hebben. Daarom hebben we een nieuwe piloottest met een aangepaste dosering gelanceerd tijdens de krokusen paasvakantie van 2018. Als het project succesvol is, zullen we deze methode in de hele zone toepassen.

Preventieve bodembescherming In 2017 won Cecoforma een openbare aanbesteding voor de uitbating van twee mobiele tankstations airside. Bij het einde van elk contract, wordt een bodemonderzoek uitgevoerd. Wanneer een bodemverontreiniging wordt gevonden, moet deze gesaneerd worden door de veroorzaker. Ook hier werd een bodemonderzoek uitgevoerd. Tijdens die test kwam er een duidelijke brandstofgeur vrij. Ongeveer 30 m³ bodem bevat minerale olie en verhoogde concentraties ethylbenzeen en xyleen tot op een diepte van 1,5 meter. De sanering zal uitgevoerd worden samen met de infrastructuurwerken in deze zone. We nemen ook preventiemaatregelen om de bodem in de toekomst beter te beschermen.

Chemische oxidatie als redmiddel

Op het terrein rond gebouw 212 bevindt zich een historische verontreiniging met o.a. minerale olie in de bodem en in het grondwater. In 2016 werd de kern van de verontreiniging al integraal uitgegraven. Voor de behandeling van de resterende vervuiling, hebben we een pilootproject opgestart dat werkt op basis van biologische afbraak. Die methode bleek echter onvoldoende gechloreerde koolwaterstoffen af te breken. Een tweede piloottest, op basis van chemische oxidatie, was wel succesvol. De concentraties van de verontreinigingen namen dan ook gevoelig af. Daarom besliste Brussels Airport deze techniek in te zetten voor de sanering van de resterende verontreiniging.

grondwaterniveau

monitoring putten

Nieuw grondafhandelingsgebied reinigen Het braakliggende terrein naast standplaats 9 wordt binnenkort ingezet als zone voor grondafhandelingsmateriaal. Tijdens het afgraven van het terrein vonden we een historische stortplaats. Het afval bestaat uit kalkslib, gemengd met resten gevaarlijk afval. Het kalkslib is vermoedelijk een bijproduct van de chemische fabriek die in deze zone stond in de jaren 60. De werken werden meteen stilgelegd om de verontreiniging in kaart te brengen. Zodra we een correcte afvoer vinden voor het afval, en het bodemonderzoek klaar is, hervatten de werken. Omdat de verontreiniging verder gaat dan de actuele projectzone, starten we bovendien een nieuw bodemsaneringsproject op. Het afval zal afgevoerd worden naar een stortplaats van Indaver.

MILIEURAPPORT

Sorteren: twee nieuwe containerparken op airside Onze partners sorteren zorgvuldig al het afval dat ze in de terminal en pieren ophalen. Want wie goed sorteert en weinig restafval produceert, betaalt minder. Die stimulans werkt zó goed dat we het systeem in 2018 airside implementeren.

Afval voorkomen, sorteren én recycleren

Voorkomen, sorteren, recycleren – zo probeert Brussels Airport de afvalstroom op de luchthaven te reduceren. En om dat zo goed mogelijk te doen, blijven we investeren in preventiecampagnes en helpen we onze partners beter sorteren.

Wegens acuut plaatsgebrek is het helaas niet altijd mogelijk voor afhandelaars en schoonmaakfirma’s om het afval uit vliegtuigen en vanop het tarmac correct te sorteren en op te slaan. Daarom wil Brussels Airport in 2018 beginnen met een voorstudie voor de constructie van twee nieuwe containerparken. Zo zullen onze partners eenvoudiger kunnen sorteren en meer afvalstromen scheiden. Ze zullen hun afval ook laten wegen en registreren, want goed sorteren wordt steevast beloond op Brussels Airport. Eens het concept voor de containerparken voldoet aan de wensen van de luchtvaartmaatschappijen en afhandelaars, vatten we de bouw aan.

Recycleren: afbraakwerken DHL-gebouw De ontmanteling van het oude DHL-gebouw vlakbij de drop-off zone is één van de grootste afbraakprojecten op de luchthaven in 2018. Dat brengt ettelijke tonnen afval met zich mee. Gelukkig gaat ons sloopafval niet verloren.

Passagiers brengen allerlei lekkernijen mee uit Afrika in hun bagage.

Lokaal voedsel delen met vrienden en familie om onze cultuur te bewaren.

Voorkomen: sensibiliseringscampagne Afrikapassagiers De import van verboden voedsel uit Afrika blijft toenemen – sneller zelfs dan het aantal passagiers. In 2017 werd zo’n 31 ton dierlijk afval en lekkende bagage in beslag genomen en vernietigd. De oorzaak van deze toename? Verwarring over de wetgeving en culturele verschillen. Tijd voor actie: Brussels Airport organiseerde in 2017 een studie om in 2018 een impactvolle sensibiliseringscampagne te lanceren.

De oorzaak vaststellen Om een succesvolle sensibiliseringscampagne op te zetten, heb je diepgaand inzicht nodig in je doelgroep – dat lijkt logisch. Maar het is niet altijd even eenvoudig om die doelgroep te doorgronden. Waarom brengen Afrikapassagiers verboden voedsel mee naar België? Om een volledig antwoord te kunnen bieden op de onderzoeksvraag, deden we een literatuurstudie en een enquête op de luchthaven, in de Matongéwijk en in het Museum voor Natuurwetenschappen. Daarnaast organiseerden we twee focusgroepen met Afrikareizigers om

dieper in te gaan op de motivatie om voedsel mee te brengen en om te onderzoeken welke communicatiemiddelen het beste zouden werken.

Economische en culturele drijfveer Onderzoek wijst uit dat verwarring en misinformatie aan de basis liggen van de groeiende import van verboden voedingswaren. Een reden daarvoor is het verschil in wetgeving tussen Afrika en Europa. Daarnaast wordt de bagage ook niet altijd even streng gecontroleerd in Afrikaanse landen. De reizigers die wel op de hoogte zijn van de wetgeving, nemen vaak tóch het risico omdat de douane maar een beperkt aantal passagiers kan controleren. Toch is de import niet altijd economisch gemotiveerd. Veel Afrikareizigers voelen een sterke emotionele band met hun land van herkomst en willen die culturele beleving delen met hun vrienden en familie door voedsel uit te delen. Uit het onderzoek blijkt dat die wens leeft bij reizigers van alle geslachten, leeftijden, opleidingsniveaus en nationaliteiten.

Potentieel schadelijke gevolgen Waarom is het zo cruciaal om de import van verboden voedsel aan banden te leggen? Eerst en vooral is er een gevaar op besmetting met ziektes. Ook de bescherming van bedreigde diersoorten is een motivatie om de vleeshandel strenger te controleren. Daarnaast kunnen ook medepassagiers hun bagage verliezen als lekken van andere bagage op hun koffer terechtkomen. Om al die redenen, en meer, verbiedt de Europese wetgeving het invoeren van bepaalde vis- en vleessoorten. Als de douane toch verboden voedselwaar ontdekt, worden deze producten afgenomen en vernietigd.

Lancering campagne: 2018 Het onderzoek naar het gedrag van de Afrikapassagiers zal dienen als basis voor een uitvoerige sensibiliseringscampagne in 2018. Reizigers van en naar Afrika zullen zowel op de luchthaven als online gesensibiliseerd worden over wat ze al dan niet mogen meebrengen naar België. Bovendien zullen de douane en het personeel van Brussels Airlines opleidingen krijgen om sneller en efficiënter te kunnen ingrijpen.

De Vlaamse wetgeving verplicht organisaties voor de aanvang van ontmantelingswerken om een sloopinventaris op te maken van alle aanwezige afvalstoffen. Onze inventaris voor het DHL-gebouw kan je hieronder raadplegen. Brussels Airport heeft tijdens de afbraakwerken ook het type en de hoeveelheden sloopafval geregistreerd op officiële afvoerbonnen. Onze partner voor de recyclage van het gesorteerde bouwafval was Star Stallaert Recycling uit Vilvoorde.

99,6% recycleerbaar sloopafval

5.000 ton betonpuin

2.200 ton baksteenpuin

1.200 ton ijzer

120 ton

restafval: isolatie, roofing, ...

MILIEURAPPORT

MILIEUKERNCIJFERS 2017

Emissies

Mobiliteit

Evolutie CO2-uitstoot stationaire bronnen (verbranding gas, stookolie, diesel)

in 2010

CO2

25.000

22.668 ton werkelijke CO2-uitstoot

20.000

15.000

in 2017

10.000

5.000

2010

2011

2012

2013

Werkelijke CO2-uitstoot (ton)

2014

2015

2016

2017

ton werkelijke CO2-uitstoot

Genormaliseerde CO2-uitstoot* (ton)

* Bij de genormaliseerde CO2-uitstoot wordt deze gecorrigeerd op basis van de buitentemperatuur (correctie naar graaddagen).

Water

20.000

200

1.000

500

reizigers

werknemers

autoâ&#x20AC;&#x2122;s

treinen

autobussen

vrachtwagens

15.027

CO2

65.000

Aantallen per dag

Passagiers en vluchten

Afval

2000

Bodem

1,2%

2017

Leidingwaterverbruik (in m3)

326.000

280.000

is beperkt verontreinigd. Er is geen sanering nodig.

270.000 260.000

24.800.000

21.600.000

250.000

4,0% is verontreinigd. Verdere aanpak is nodig.

238.000

240.000 230.000 220.000 210.000 200.000 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2.391

23%

ton restafval

gerecycleerd niet gevaarlijk afval

2017

+15%

-27%

passagiers

Energie

94,8%

vluchten

is proper.

Geluid

-11%

Elektriciteitsverbruik (in GJPRIM/m2)

Evolutie totale opbrengst groene stroom (in MWh)

t.o.v. 2010

Nachtslots en nachtbewegingen

Aantal potentieel sterk gehinderden

26.000

35.000

3.000

1,55

2.500

1,50

2.000

1,45

18.000

1.500

1,40

16.000

1.000

1,35

500

1,30

24.000 20.000

2010**

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

25.000 20.000

14.000 12.000

15.000

10.000 8.000

1,25

30.000

22.000

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

10.000

6.000

2017

4.000

** Plaatsing eerste zonnepanelen in 2011

5.000

Data niet beschikbaar*

2.000

In 2017 was er minder zon dan in 2016, 2015 was een topjaar zonneschijn.

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Data niet beschikbaar***

van ons elektriciteitsverbruik in 2017 door zonnepanelen

2.792 = MWh

800 gezinnen

Nachtslots aankomsten

Nachtslots vertrekken

Nachtbewegingen **

Geen monitoring cijfers bij Belgian Slot Coordination beschikbaar.

** Aantal nachtbewegingen = incl. helikoptervluchten en vluchten vrijgesteld van slotcoĂśrdinatie (bv. militaire vluchten, staatsvluchten, medische vluchten, humanitaire missies, ...).

*** Berekening uitgevoerd met een andere versie van het INM rekenmodel.