digitaal

digitaal oP WEg

het digitaliseren van de samenleving is al lang aan de gang. maar de coronapandemie en de bijhorende lockdowns hebben ons duidelijk gemaakt hoe belangrijk digitalisering voor deze samenleving is. dit is echter niet voor iedereen zo vanzelfsprekend.

87% van de ouderen tussen 55 en 64 jaar en 73% van de ouderen tussen 65 en 74 in ons land hebben tijdens de laatste drie maanden van vorig jaar het internet gebruikt. Daartegenover staat dat 22% van de 65- tot 74-jarigen nog nooit actief was op internet. Dit blijkt uit de jaarlijkse enquête van Statbel, het Belgische statistiekbureau, naar het ICT-gebruik bij huishoudens. Gegevens voor ouderen boven 74 jaar zijn helaas niet beschikbaar.

digitaal alom

‘Ouderen in de digitale samenleving’ is een heel belangrijk aandachtspunt voor het BOp. Om deze opdracht zo goed mogelijk uit te kunnen voeren werken wij samen met het FWO (Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek)-project Digital Ageing van de VUB (zie pagina 30), dat onderzoek doet naar de barrières die er zijn voor oudere volwassenen voor het gebruik van digitale technologie en hoe we deze barrières kunnen wegnemen. Wat kunnen we doen om de digitale ongelijkheden te verminderen?

Online een afspraak maken voor een raadpleging bij de dokter, online winkelen, je bankverrichtingen uitvoeren, met je smartphone je stappen tellen, series bekijken op Netflix, met je kleinkinderen videobellen, je belastingen online invullen, online deelnemen aan sportprogramma’s, tentoonstellingen en concerten virtueel beleven … Het digitale maakt meer en meer deel uit van ons dagelijkse leven. Door de coronacrisis kwam dit in een versnelling. Bankkantoren, ziekenfondsen en andere openbare instellingen sloten de deuren, betalen met de bankkaart en dan liefst nog contactloos werd aanbevolen.

Alles gaat snel, heel snel. Voor ouderen is dit niet evident. Het is een heel nieuwe wereld die opengaat. Welke technologische ontwikkelingen ouderen meemaken grenst aan het onwaarschijnlijke. Eerst stap voor stap, maar sinds enkele jaren is dit in een heuse stroomversnelling geraakt waardoor het zeker niet abnormaal is dat ouderen nog moeilijk kunnen volgen. En jongeren luisteren met verbazing naar de verhalen over de technologie van nog niet zo lang geleden: de televisie, de radio, de vaste telefoon met draaischijf in de hal, de telefooncellen, de telegrammen, de fax …

Dat vele ouderen niet op de digitale trein stappen is dan ook goed te begrijpen. De angst voor het onbekende, het niet willen/kunnen volgen van de snelle evolutie of alles bij het oude laten … En dat is hun goed recht! Daarom kiezen wij als BOp ervoor om ook deze mensen te blijven betrekken en ondersteunen. Niettegenstaande het feit dat het BOp pleit voor een digitale inclusie van ouderen, willen wij ook dat de persoonlijke dienstverlening aan het loket blijft bestaan voor zij die niet mee zijn met het digitaal verhaal. Wij zullen er dan ook alles aan doen om het beleid erop te blijven wijzen dat deze groep het risico loopt om uitgesloten te worden in de maatschappij en daar verzetten wij ons tegen.

het Bop gaat digitaal

Tijdens de voorbije maanden heeft het BOp een technologische (r)evolutie meegemaakt, zowel intern als voor onze ouderen. Intern schakelden wij over naar Office 365 in de Cloud. Dit biedt ons de mogelijkheid om zowel thuis als op kantoor vlot te kunnen werken. Dit programma geeft ons ook de kans om via ‘teams’ met onze collega’s contact te houden en te vergaderen. En dat is handig tijdens deze lockdown, waarbij we zoveel mogelijk van thuis uit werken.

Voorzichtig aan zijn wij ook gestart met onlineactiviteiten voor ons publiek: Qigong, Yoga, Tai Chi, Poeziecafé, bezoek aan een tentoonstelling in Bozar met ‘guides on screen’, livestream van de operette Ba-Ta-Clan ook in Woonzorgcentra, Ne meneut vé Brussel, taallessen enz. Een boeiende ervaring voor ons, maar ook voor de ouderen.

Maar wij willen meer doen dan dat. We willen ouderen blijvend ondersteunen en begeleiden om ‘mee’ te zijn met het ‘digitale’. Wij doen dit niet alleen maar samen met partners zoals de Odisee Hogeschool en het onderzoeksteam naar digitale inclusie van de VUB. Zo zal er vanaf de maand mei zal er op onze website een ‘tool’ staan, een digitale gebruiksaanwijzing als het ware. Door gewoon te klikken krijg je door middel van een eenvoudig stappenplan een antwoord op mogelijke vragen en word je begeleid in het gebruik van zowel laptop, smartphone als tablet. Een ideale hulp voor wie graag wil leren hoe online te bankieren en te shoppen, of hoe WhatsApp, Instagram, Facebook, Messenger te gebruiken en hoe je hiervoor een account dient aan te maken en nog zoveel meer. Een aantal studenten toegepaste informatica van de Odisee Hogeschool is dit voor ons aan het uitwerken.

digitale permanentie: vrijwilligers gezocht

Op afspraak zal je met je smartphone of tablet naar het BOp kunnen komen om een antwoord te krijgen op jouw vragen of voor een oplossing te vinden voor je problemen. Hiervoor zijn wij op zoek naar vrijwilligers die een aantal uurtjes vrij kunnen maken om mensen te helpen die twijfelen of ze het wel goed doen, die bang zijn om een app te downloaden, die foto’ s willen opslaan of verwijderen ... allemaal kleine dagdagelijkse probleempjes. Ben jij zo iemand die wel goed met je smart-phone of tablet overweg kan en graag anderen wil helpen, laat het ons weten. Je hoeft helemaal geen IT-specialist te zijn, gewoon iemand die geduld heeft en graag anderen helpt.

stap voor stap

Verder maken wij werk van het aantrekkelijker en actueler maken van onze website en stimuleren wij iedereen om online in te schrijven voor onze activiteiten. En zo het onthaal te ontlasten van overbodig administratief werk. Hoe je dat stap voor stap doet, lees je op pagina 12 van dit magazine. Heb je hier hulp bij nodig, dan kan je terecht bij het onthaal. En als je een e-mailadres hebt, kan het nuttig zijn om dit aan ons door te geven, zodat we je nieuwsbrieven met weetjes en activiteiten kunnen bezorgen.

Als ouderenorganisatie omarmen wij de digitalisering en werken wij aan een online aanbod op maat van de ouderen waarbij we rekening houden met hun noden en vragen. Maar we houden ook terdege rekening met zij die niet digitaal mee zijn. Ook voor hen blijven wij werken aan een ‘klassiek’ aanbod om zo te kunnen participeren aan de maatschappij volgens hun eigen wensen en verlangens. Want voor het BOp telt iedereen mee!

digitalE hindErnissEn voor oudErEn

“We weten dat toegang tot en kennis van digitale technologie niet voor iedereen gelijk is.” aldus cora van leeuwen, die meewerkt aan het onderzoek van het FWO-project Digital Ageing van de vuB (gestart in oktober 2020).

Onderzoek naar hoe oudere volwassenen met digitale technologie omgaan heeft al een aantal knelpunten laten zien:

1. Knoppenangst: het drukken op een verkeerde knop waardoor je buiten het bekende pad terecht komt en niet meer duidelijk weet hoe je terug moet komen. 2. Veiligheid: is het gebruik van een digitale technologie veilig en met wie deel ik eigenlijk mijn gegevens? Het gevoel van onveiligheid kan ervoor zorgen dat mensen afhaken. 3. Ontwerp van digitale middelen: zoals het scherm en websites. Niet alleen is een website niet altijd even toegankelijk vanuit een fysiek oogpunt (letters te klein of erg druk), maar ook het ontwerp zelf kan heel erg gericht zijn op mensen die al een voorkennis hebben in de digitale wereld. De opbouw van een website kan bijvoorbeeld heel logisch zijn voor iemand die al honderden websites heeft bekeken, maar iemand die de eerste digitale stappen zet zal niet altijd de logica begrijpen. 4. “Ons Lien doet het wel.” Het inzetten van de sociale cirkel, met name van een jongere generatie om zaken te regelen, zorgt ervoor dat wanneer dat fysieke bezoek wegvalt mensen niet zelf gebruik kunnen maken van bijvoorbeeld een smartphone om Lien te bellen. Daarbij komt ook dat het kan zijn dat soms ouderen niet altijd weten wat er allemaal beschikbaar is aan digitale middelen en welke impact dit kan hebben op hun leven.

nieuwe knelpunten

Wat wij binnen het onderzoek nu bekijken is of we nog onbekende knelpunten ontdekken en hoe we deze én de bekende punten kunnen wegnemen.

Dit is zeker van belang omdat nieuwe digitale technologische oplossingen voor nog onbekende barrières kunnen zorgen. Dit betekent dat nieuwe knelpunten ontdekt zullen worden waarvoor ook nieuwe oplossingen bedacht moeten worden. Wat wij hebben gezien, is dat er zeker nood is aan meer digitale kennis nu omdat de coronacrisis de oude oplossingen heeft weggenomen – bijvoorbeeld wanneer “Lien” op dit moment niet op bezoek kan komen om te laten zien hoe de smartphone of tablet gebruikt kan worden. Het is dus belangrijk om te begrijpen wat de wensen en behoeftes van de ouderen zelf zijn als het gaat om training.

Een ander voorbeeld is dat Ina uit Brugge wil leren hoe zij een digitale koffieklets organiseert met Margeaux in Etterbeek. Daarnaast willen zij beiden in staat zijn om alle digitale reservaties te doen voor een museumuitstap volgende zaterdag in Antwerpen met de trein. Ina wil specifiek weten hoe zij van tevoren kan controleren op haar online bankrekening of ze op lunch kan trakteren.

Dit lijken kleine handelingen, maar alles bij elkaar vergt het behoorlijk veel digitale vaardigheden om dit allemaal te kunnen doen. Daarom is het belangrijk om te kijken wat de beweegredenen zijn voor ouderen om de vaardigheden al dan niet aan te leren en ook hoe we kunnen zorgen dat deze vaardigheden gebruikt worden in het dagelijks leven nadat de training voorbij is.