Sample Nota Geografi SPM

1

A

Bearing

67

U

Sek.

-Bearing ialah arah sesuatu tempat yang dinyatakan dalam unit darjah (° ).

Petunjuk Jalan raya

66

Sek.

Sekolah

B.P.

Balai polis

-Bearing dapat diukur dengan guna kompas magnetik di kawasan lapangan dan menggunakan jangka sudut pada peta topografi.

B.P.

Skala :

-Bearing sudutan juga sebagai bearing azimut.

1 : 50 000

65 23

24

25

26

dikenali

27

1. Bearing balai polis (RG 250656) dari sekolah (RG244667) ialah 150°

 Langkah Mengukur Bearing Yang Kurang Daripada 180° 1) Lukiskan garisan lurus untuk menghubungan sekolah dan balai polis dengan pembaris.

2) Lukiskan garisan lurus melintang dan menegak pada titik rujukan iaitu sekolah. (dari sekolah) 3) Letakkan jangka sudut pada garisan lurus utara-selatan di sebelah kanan. Pastikan titik tengah jangka sudut bertindih dengan ffffftitik rujukan iaitu sekolah.

4) Ukur sudut mengikut arah pusingan jam dari utara. Baca nilai sudut pada garisan yang menghubungkan sekolah—balai polis.

Utara

Utara

Sek.

Sudut yang hendak diukur

Sek. 150°

B.P.

B.P.

2. Bearing sekolah (RG244667) dari balai polis (RG 250656) ialah 330°

 Langkah Mengukur Bearing Yang Melebihi 180° 1) Lukiskan garisan lurus untuk menghubungan titik sekolah dan balai polis dengan pembaris.

2) Lukiskan garisan lurus melintang dan menegak pada titik rujukan iaitu balai polis. (dari balai polis) 3) Letakkan jangka sudut pada garisan lurus utara-selatan di sebelah kiri. Pastikan titik tengah jangka sudut bertindih dengan titik rujukan iaitu balai polis.

4) Ukur sudut mengikut arah pusingan jam dari utara. Sudut garisan yang menghubungkan balai polis—sekolah ialah 150° . ffffffJadi 150° tambah 180° , bearing sekolah dari balai polis ialah 330°

Sek.

Sek.

Utara

Utara

150°

Sudut yang hendak diukur

B.P.

180°

B.P.

+ 180° 2

B

Jarak dan Panjang

67

Petunjuk

U B.P.

Jalan raya

66

Sek.

Sekolah

B.P.

Balai polis

Skala :

65

1 : 50 000 Sek.

Tips: -Mesti merujuk skala yang ada pada peta.

-1:50 000 bermaksud 1 cm mewakili 0.5 km.

-Jika 1 cm mewakili 0.5 km, jangan lupa nilai ukuran daripada peta dibahagikan dua (÷ 2).

64 23

24

25

26

27

1. Panjang jalan raya dari RG 258668 ke RG 236641 ialah 3.5 kilometer.

 Langkah Mengukur Panjang / Jarak Melengkung 1) Pastikan jarak yang hendak diukur pada peta berdasarkan Rujukan Grid yang diberikan.

2) Panjang jalan raya (RG 258668 — RG 236641) pada peta ialah 7 cm.

3) Merujuk skala peta, 1 cm mewakili 0.5 km, maka 7 cm ÷ 2 = 3.5 kilometer.

2. Jarak lurus balai polis RG 245666 ke sekolah RG 238643 ialah 2.25 kilometer.

 Langkah Mengukur Panjang / Jarak Lurus 1) Pastikan jarak yang hendak diukur pada peta berdasarkan Rujukan Grid yang diberikan.

2) Guna pembaris ukur jarak lurus (RG 245666 — RG 238643) pada peta ialah 4.5 cm.

3) Merujuk skala peta, 1 cm mewakili 0.5 km, maka 4.5 cm ÷ 2 = 2.25 kilometer.

C

Keluasan Petunjuk

Tips:

Sawah padi

-Keluasan = Lebar X Panjang

Paya

-Jika skala peta ialah 1:50 000, maka keluasan bagi setiap segi empat grid yang penuh ialah 1 kilometer persegi.

Skala : 1: 50 000

1. Keluasan sawah padi ialah 1 kilometer persegi.

 Langkah Mengira Keluasan Sawah Padi 1) Kenalpasti bilangan petak segi empat grid sawah padi pada peta, iaitu 1 petak penuh.

2) Keluasan sawah padi ialah 1 km X 1 km = 1 kilometer persegi.

2. Keluasan kawasan paya dalam peta ialah 1.25 kilometer persegi.

 Langkah Mengira Keluasan Kawasan Paya

Satu Petak Penuh (4/4) = 1 km2, maka: 2 1) Kenalpasti bilangan petak segi empat grid kawasan paya pada peta, iaitu 1 1/4 petak. 1/4 = 0.25 km2 2/4 = 0.5 km 2) Keluasan kawasan paya ialah 1 km2 + 0.25 km2 = 1.25 kilometer persegi.

3/4 = 0.75 km2 3

D

Padang Darat Fizikal

-Pandang darat fizikal merujuk kepada ciri-ciri semula jadi seperti bentuk muka bumi, saliran, dan tumbuhan semula jadi.

67

Petunjuk

Pekan Jaya

Jalan raya Ladang Mutiara

66

Petempatan 23

Utara Magnet

Utara Grid

Utara Benar

Getah Kelapa sawit Sungai

65

20’18’’

15’20’’

Paya Hutan rimba Kontur

64

358 150

63

23

24

25

26

Bt. 300 Muda

27

28

Tanda tinggi Stesen trigonometri

Skala

1 : 50 000

 Bukti Kawasan Tanah Pamah Dalam Peta Topografi a) Mempunyai jaringan jalan raya yang pesat b) Mempunyai banyak petempatan c) Tiada garisan kontur / Sungai berliku-liku  Bukti Kawasan Tanah Beralun Dalam Peta Topografi a) Mempunyai ladang kelapa sawit dan ladang getah b) Terdapat garisan kontur c) Terdapat tanda tinggi  Bukti Kawasan Tanah Tinggi Dalam Peta Topografi a) Terdapat garisan kontur b) Terdapat stesen trigonometri / Tiada petempatan c) Sungai yang sempit menunjukkan peringkat hulu  Bukti Sungai Peringkat Hilir a) Sungai berliku-liku b) Terdapat tasik ladam c) Terdapat likuan terpenggal / Berhampiran dengan muara sungai, laut  Ciri-Ciri Fizikal Dalam Peta Topografi a) Sungai b) Tasik ladam c) Hutan rimba / Bukit / Muara sungai

4

E

Padang Darat Budaya

-Pandang darat budaya merujuk kepada ciri-ciri buatan manusia seperti petempatan, pengangkutan dan perhubungan, kegiatan ekonomi dan kemudahan sosial.

67

P.D.

Petunjuk

Bandar Jaya Sek.

Jalan raya

B.P. Bandar Mutiara

66 Pekan Jaya

Sek.

Petempatan

Ladang Mutiara

B.P. Hosp.

Balai polis Hospital

Getah Tasik Mutiara

Kelapa sawit Sungai

65

Sawah padi

a Sg. Mud

Hutan rimba

Utara Magnet

Utara Grid

Utara Benar

Kontur

64

Lorong

Kg. Ceria

Bt. Muda

Kg. Muda

63

23

24

25

26

27

28

Paya

20’18’’

Sek.

Sekolah

P.P.T

Pejabat Pos dan Telegraf

Skala

15’20’’ 1 : 50 000

 Pola Petempatan 1) Pola petempatan berjajar terdapat di Kampung Ceria dan Pekan Jaya. Faktor yang mempengaruhi pola petempatan ini adalah: a) Faktor darjah ketersampaian seperti berhampiran dengan jalan raya b) Faktor bentuk muka bumi seperti berhampiran dengan sungai c) Kegiatan ekonomi yang dijalankan seperti di kawasan sawah padi 2) Pola petempatan berselerak terdapat di Kampung Muda. Pola petempatan berselerak dipengaruhi oleh faktor seperti: a) Faktor darjah ketersampaian yang rendah, jaringan pengangkutan yang terhad b) Faktor bentuk muka bumi yang beralun dan tanah tinggi / Kegiatan ekonomi terhad c) Faktor bentuk muka bumi berhampiran dengan hutan kawasan berpaya 3) Pola petempatan berpusat terdapat di Bandar Jaya. Pola petempatan berpusat dipengaruhi oleh faktor seperti: a) Faktor darjah ketersampaian yang tinggi, jaringan pengangkutan yang padat b) Faktor bentuk muka bumi yang pamah memudahkan pembinaan bangunan c) Kegiatan ekonomi yang pesat / Jumlah penduduk ramai 4) Pola petempatan terancang terdapat di Bandar Mutiara. Pola petempatan terancang dipengaruhi oleh faktor seperti: a) Faktor darjah ketersampaian, jaringan pengangkutan yang terancang b) Faktor bentuk muka bumi yang pamah memudahkan susun atur bangunan c) Kegiatan ekonomi yang dijalankan seperti kegiatan pertanian / Dasar kerajaan

Berselerak

Berjajar

-Terdapat di kebun & kampung.

-Di tepi jalan, sungai, tali air, terusan, pantai.

Berpusat -Di simpang jalan & muara sungai.

Terancang -Di ladang & tanah rancangan.

5

 Pengangkutan Dan Perhubungan 1) Faktor yang mempengaruhi kepesatan dan perkembangan jaringan pengangkutan di Bandar Jaya: a) Faktor bentuk muka bumi yang pamah, memudahkan pembinaan, kos pembinaan rendah b) Jumlah penduduk yang ramai / Kegiatan ekonomi pesat c) Permintaan terhadap infrastruktur seperti jalan raya yang tinggi 2) Sebab dan faktor jaringan pengangkutan di bahagian tenggara dan timur laut peta adalah jarang: a) Faktor bentuk muka bumi yang tinggi, kerja pembinaan yang sukar, kos pembinaan tinggi b) Jumlah penduduk sedikit, kepadatan penduduk yang jarang c) Kegiatan ekonomi yang terhad, pembangunan yang terbatas  Kegiatan Ekonomi 1) Jenis tanaman kontan (tanaman jualan / komersial) dalam peta. a) Kelapa sawit b) Getah 2) Faktor yang mempengaruhi kegiatan dan penanaman tanaman kontan a) Faktor bentuk muka bumi yang pamah / Mudah memperoleh sumber air b) Tenaga buruh mencukupi / Ada permintaan c) Jaringan pengangkutan yang baik untuk mengangkut hasil 3) Faktor yang mempengaruhi kegiatan pertanian di kawasan barat (tanaman padi) dalam peta. a) Faktor bentuk muka bumi yang pamah / Mudah memperoleh sumber air b) Tenaga buruh mencukupi / Ada permintaan c) Jaringan pengangkutan yang baik untuk mengangkut hasil  Fungsi Petempatan Dan Potensi Kawasan 1) Fungsi dan peranan di Bandar Jaya dan Pekan Jaya: a) Pusat perkhidmatan adanya pejabat pos b) Pusat pendidikan adanya sekolah / Pusat perubatan adanya hospital c) Pusat pengangkutan adanya jaringan pengangkutan yang baik d) Pusat keselamatan adanya balai polis mengawal keselamatan 2) Fungsi, peranan dan kepentingan di Ladang Mutiara: a) Menghasilkan hasil pertanian b) Menghasilkan bahan mentah kepada industri c) Menyediakan peluang pekerjaan 3) Potensi, kegunaan dan kepentingan Sungai Muda dan Tasik Mutiara: a) Membekalkan sumber air kepada penduduk b) Mengairi kawasan pertanian / Sebagai pusat rekreasi dan pelancongan c) Sebagai pusat perikanan, membekalkan sumber ikan dan sumber protein 4) Potensi, kegunaan dan kepentingan hutan rimba di Bukit Muda: a) Sebagai kawasan tadahan / Sebagai pusat rekreasi dan pelancongan b) Membekalkan sumber hutan dan kayu balak / Sebagai habitat flora dan fauna c) Mengurangkan hakisan tanih / Membina empangan untuk membekalkan air

Tips Menjawab Soalan Peta Topografi: -Soalan kiraan (bearing, jarak, panjang dan keluasan) dan Soalan ―Namakan‖ hanya terima SATU jawapan saja. Beri lebih jawapan dikira SALAH. -Berusaha beri jawapan yang lebih untuk soalan ―Faktor‖, ―Fungsi‖, ―Potensi‖, ―Kepentingan‖, ―Bukti‖, ―Kesan‖ dan Langkah.

6

Graf

F

 Baca soalan dengan teliti untuk mengenalpasti jenis graf yang perlu dilukis.  Tajuk graf boleh didapati dalam soalan iaitu daripada tajuk jadual yang disediakan atau dalam ayat selepas perkataan “menunjukkan”. Pastikan tajuk ditulis dengan lengkap meliputi perkara, tarikh dan tempat.

Pengeluaran kelapa sawit dari tahun 1990 hingga tahun 1994 di Negara Y Tahun

Perkara

Tempat

 Mengenalpasti skala yang diberi dalam soalan graf bar dan graf garisan, melukis paksi menegak berdasarkan skala dan nilai maksimum dalam data jadual.

Pengeluaran kelapa sawit dari tahun 1990 hingga tahun 1994 di Negara Y

Contoh Skala : 1 cm mewakili 50 ribu tan metrik Tahun

Pengeluaran (ribu tan metrik)

1990

250

1991

300

1992

500

1993

550

1994

520

Perkara seperti dalam jadual

Nilai Maksimum

2 cm

1 cm

550 ÷ 50 (skala) = 11 cm

imum gian min *Keting enegak m garisan

l dan labe tinggian *Ukur ke n teliti mengikut ga nilai den m secara tepat. c ukuran 1

Pengeluaran (ribu tan metrik) 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

Tahun Skala : 1 cm mewakili 50 ribu tan metrik

Elakkan ubah nilai sendiri, paling selamat ikut nilai seperti skala dalam soalan.

Tuliskan skala

Perkara seperti dalam jadual

 Pastikan perkara yang ada dalam jadual dilabelkan pada paksi menegak dan paksi melintang, serta tuliskan skala di bahagian bawah graf.  Pastikan label perkara yang ada pada jadual dalam paksi menegak dan paksi melintang, serta tuliskan skala di bahagian bawah graf.  Bagi soalan carta pai, jika nilai yang diberikan dalam bentuk peratus (%), maka untuk mendapatkan nilai saiz sudut (° ), calon darab dengan 3.6.

Contoh Jejari : 5 cm Negara

Peratus

Saiz Sudut

Indonesia

43

43 X 3.6 = 155

Singapura

25

25 X 3.6 = 90

Thailand

19

19 X 3.6 = 68

Negara ASEAN Lain

13

13 X 3.6 = 47

100

360

Jumlah

Peratus pelancong dari negara ASEAN ke Malaysia pada tahun 2010 Lukis mengikut ukuran jejari yang ditetapkan

13 % 43 %

19 % 25 %

Contoh soalan tidak memberi peratus Negara

Jumlah Pelancong

Peratus (%)

Saiz Sudut (° )

Indonesia

4300

(4300÷ 6800) X 100 = 63

63 X 3.6 = 227

Singapura

2500

(2500÷ 6800) X 100 = 37

37 X 3.6 = 133

Jumlah

6800

100

360

Tuliskan nilai peratus (%) dalam carta pai.

Petunjuk Indonesia Singapura Thailand

Buat petunjuk

Negara ASEAN Lain

7

1.1

Sistem Bumi

Biosfera

Atmosfera

Benda-benda Hidup (Manusia, Binatang, Tumbuhan, Serangga)

Udara / Gas

Empat Kompenan Sistem Bumi

Hidrosfera

Litosfera

Air (Sungai, Tasik, Laut, Bawah Tanah)

Daratan / Kerak Bumi

 Kepentingan dan kegunaan hidrosfera ialah: a) Sumber minuman untuk hidup / Sumber air untuk kegiatan pertanian b) Membekalkan sumber makanan / sumber protein / ikan  Kepentingan dan sumbangan litosfera ialah: a) Menjalankan kegiatan pertanian / Kaya dengan sumber tanih yang subur b) Menjalankan kegiatan perlombongan / Kaya dengan sumber galian / Habitat hidupan  Kepentingan dan sumbangan biosfera ialah: a) Membekalkan sumber makanan / Membekalkan sumber perubatan b) Tumbuhan membekalkan oksigen / Menjamin keseimbangan ekosistem  Kepentingan dan sumbangan atmosfera ialah: a) Membekalkan gas oksigen kepada / Karbon dioksida kepada tumbuhan b) Kejadian pelbagai unsur cuaca seperti hujan / Menapis sinaran ultraungu Kandungan Gas Atmosfera

Lapisan Atmosfera Eksosfera

Nitrogen Oksigen Lain-lain

Sebahagian besar terdiri daripada gas helium dan hidrogen

78 % 21 % 0.1 %

400 KM

Termosfera

Aurora (jalur cahaya berwarna-warni akibat tindakan zarah bercas dengan magnet bumi dan gas-gas atmosfera)

Membalikkan gelombang radio

Zarah gas bercas 80 KM

50 KM

Mesosfera

(Penting untuk telekomunikasi) Meteorit terbakar dan hancur Lapisan Ozon (Ozonsfera)

Stratosfera Troposfera

Menapis sinaran ultraungu

Kapal terbang supersonik

Unsur cuaca tidak stabil 8

1.2

Struktur Bumi Sial (batuan granit)

Sima (batuan basalt)

Kerak Bumi (Litosfera) -Bahagian atas ialah sial.

-Bahagian bawah lautan ialah sima.

Kerak Bumi Mantel

Ketakselanjaran Mohorovicic

Teras Dalam

Mantel -82% daripada Isipadu bumi.

-Arus perolakan menyebabkan gempa bumi, gunung berapi, hanyutan benua.

-Astenosfera dalam bentuk spara cecair.

Astenosfera

Teras Luar

Bahagian Atas Mantel Bahagian Bawah Mantel Ketakselanjaran Gutenberg Teras Luar

Teras Dalam

Sial

Sima Rajah : Kerak Bumi

1.3

Teras Bumi -Dikenali sebagai barisfera.

-Terbahagi kepada Teras Luar dan Teras Dalam.

-Kaya dengan logam seperti nikel dan besi.

-Teras Luar (Batuan bentuk cecair) -Teras Dalam (Batuan bentuk pepejal)

ďƒœ Kepentingan lapisan kerak bumi kepada manusia: a) Tapak pertanian / Tapak perindustrian b) Membekalkan sumber mineral / Tapak petempatan ďƒœ Kesan arus perolakan di bahagian mantel: a) Gempa bumi / Letusan gunung berapi b) Hanyutan benua / Pergerakan plat

Jenis Batuan Dan Kepentingan

*Batuan ialah bahan pepejal yang terdiri daripada himpunan atau campuran pelbagai jenis mineral.

3 Jenis Batuan Batuan Igneus -Terbahagi kepada dua jenis : a) Igneus Rejahan (dalam) b) Igneus Terobosan (luaran)

Batuan Enapan -Terbahagi kepada tiga jenis : a) Batuan Klastik b) Batuan Kimia c) batuan Organik

Batuan Metamorfosis -Terbahagi kepada dua jenis : a) Batuan Berjalur b) Batuan Tidak Berjalur

-Perubahan tekanan dan suhu yang tinggi terhadap -Terbentuk daripada -Terbentuk daripada mendapan batuan igneus dan batuan enapan menyebabkan penyejukan dan pemejalan dan mampatan serpihan batuan, batuan bertukar warna, bentuk dan mineral. magma & lava. sisa tumbuhan dan haiwan.

-Ciri-ciri : -Ciri-ciri : -Dua proses pembentukan: a) Bersinar-sinar. b) Cantik dan menarik. a) Pemadatan a) Sangat keras.

Batuan Asal Batuan Baru b) Berbentuk Hablur. b) Penyimenan.

(Batuan Metamorfosis) c) Tidak berlapis-lapis.

-Ciri-ciri : Batu Kapur MARMAR d) Tidak mengandungi fosil. a) Rapuh.

Batu Pasir KUARZIT b) Berlapis-lapis.

Granit GNEIS c) Mengandungi fosil.

Slat, Basalt, Granit

SYIS

9

1) Pembentukan Batuan Igneus

2) Pembentukan Batuan Enapan 2 a (Proses Pemadatan)

Lava Kelodak

Batuan Igneus Terobosan

Kelodak Baru

Tekanan

Lempung Lempung

Kelodak

Kelodak

Lempung

Lempung

Kelodak

Batuan Enapan

Kelodak

2 b (Proses Penyimenan) Batuan Igneus Rejahan

Magma Air dikeluarkan daripada cerah bahan enapan akibat tekanan lapisan atas

3) Pembentukan Batuan Metamorfosis

Contohnya, konglomerat mengandungi pelbagai bahan enapan

Kepentingan Batuan :

Tekanan

-Batu granit membina jalan raya, jambatan, bangunan.

-Batu kapur membuat simen.

-Batu pasir membuat kaca.

-Batu marmar membuat barang hiasan seperti pasu dan meja.

-Batu permata membuat barang kemas seperti rantai dan cincin.

Haba dan Tekanan

1.4

Penghabluran mineral berlaku.

Mineral yang mengeras akan menyimen bahan enapan

Pergerakan Plat Tektonik

Plat Eurasia

Plat Amerika Utara

Plat Pasifik Plat Nazca

-Mengikut Teori Tektonik Plat, kerak bumi berpecah kepada banyak kepingan yang disebut plat.

Plat Amerika Selatan

Plat Pasifik

Plat Afrika Plat Indo-Australia

Plat Antartika

Pertembungan Plat -Disebabkan oleh: Daya mampatan

-Bentuk Muka Bumi Yang Terbentuk : Jurang lautan, arka pulau, banjaran gunung lipat.

-Kesan: Gempa bumi, gunung lipat, gelinciran dan plat lautan termusnah.

Plat Australia

-Plat dibahagikan kepada dua bahagian iaitu plat benua dan plat lautan. Contoh plat lautan ialah Plat Pasifik dan Plat Antartika.

-Pergerakan plat disebabkan oleh pergerakan arus perolakan magma dalam mantel.

-Plat tektonik boleh bergerak secara pertembungan dan pencapahan (pemisahan).

Pencapahan Plat -Disebabkan oleh: Daya tegangan

-Bentuk Muka Bumi Yang Terbentuk: Lurah gelinciran, permatang tengah lautan, gunung bongkah.

-Kesan: Hanyutan benua, plat baru terbentuk, daratan terangkat.

10

Pertembungan Plat Arka pulau

Jurang lautan

Plat Lautan

Pla baw t laut ah an te rjun am ke

Astenosfera

Pertembungan Plat Lautan Dengan Plat Lautan

Litosfera Lautan

Pentas benua

Magma

-Plat lautan yang lebih tumpat akan terjunam ke bawah disebut zon subduksi dan membentuk jurang lautan.

-Plat lautan yang terjunam mengalami suhu dan tekanan tinggi menjadi magma.

-Magma yang mengalir keluar ke permukaan plat membentuk arka pulau.

-Zon pertemuan (subduksi) ini merupakan zon aktif gunung berapi dan gempa bumi.

-Contoh arkah pulau: Kepulauan Jepun dan Kepulauan Hawaii.

Pertembungan Plat Lautan Dengan Plat Benua -Plat lautan lebih tumpat akan terjunam ke bawah disebut zon subduksi dan membentuk jurang lautan. Plat lautan yang terjunam mengalami suhu dan tekanan tinggi menjadi magma.

-Plat benua mengalami mampatan dan membentuk gunung lipat yang selari dengan jurang lautan.

-Magma yang mengalir keluar akan membentuk gunung berapi dan banjaran gunung.

-Contoh: Pertembungan Plat Nazca (lautan) dan Plat Amerika Selatan (benua) menghasilkan Jurang Peru Chile dan Banjaran Andes.

Pertembungan Plat Benua Dengan Plat Benua -Pertembungan ini akan menyebabkan kedua-dua plat benua dimampatkan dan dilipatkan.

-Bahagian lipatan membentuk banjaran gunung lipat.

-Tidak ada sempadan plat yang terjunam ke bawah kerak bumi.

-Contohnya: Pertembungan Plat Indo-Autralia dengan Plat Eurasia menghasilkan banjaran lipat Himalaya..

Jenis-Jenis Lipatan Gunung Lipat paksi

Paksi Cerun curam

Cerun landai

Paksi

Lipatan Monoklin

Lipatan Asimetri

Lipatan Simetri

Lipatan Rebah

Sesar

Lipatan Lampau

Pencapahan Plat Pencapahan Dua Plat Lautan -Apabila dua plat lautan mencapah, magma akan mengalir keluar melalui rekahan dan membentuk permatang tengah lautan.

-Contoh: Permatang Tengah Lautan Atlantik.

-Bahagian permatang yang tinggi muncul sebagai pulau-pulau, seperti Iceland dan Azores.

Pencapahan Dua Plat Benua -Kuasa tegangan menyebabkan kepingan kerak bumi antara dua sesar jatuh ke bawah dan membentuk lurah gelinciran.

-Laut Merah terletak di lurah gelinciran yang terbentuk akibat pencapahan Plat Afrika dan Plat Arab.

-Magma mengalir ke dasar laut apabila kerak bumi berpisah dan tergelincir ke bawah.

-Laut Merah masih melebar pada kadar 2 cm setahun.

-Lurah Gelinciran Afrika Timur yang berhampiran dengan Laut Merah merupakan lurah gelinciran terpanjang di dunia.

-Terdapat gunung-gunung bongkah di kedua-dua belah lurah gelinciran.

-Lurah-lurah gelinciran menunjukkan benua sedang berpecah dan berpisah.

Hanyutan Benua

225 juta tahun dahulu

-Hanyutan benua telah menyebabkan benua-benua berpisah.

-Hanyutan benua disebabkan oleh pecapahan plat.

-Bukti hanyutan benua: 1) Struktur sempadan kedua-dua benua adalah sepadan.

2) Jenis batuan yang sama terdapat di kedua-dua benua ini.

3) Ciri fosil dan tumbuhan yang sama terdapat di benua-benua ini.

Kedudukan benua sekarang

11

Gunung Berapi

-Tiga jenis gunung berapi : a) Gunung Berapi Hidup

b) Gunung Berapi Pendam

-Faktor/ Sebab / Punca berlaku gunung berapi: a) Pencapahan plat

-Kesan gunung berapi: a) Kemusnahan harta b) Kebakaran hutan

b) Pertembungan plat

c) Arus perolakan di mantel

c) Nyawa terkorban d) Kemusnahan tanaman

e) Jerebu

-Potensi / Kepentingan gunung berapi: a) Lava bes yang subur untuk pertanian b) Kawasan pelancongan

Lakolit

Daik

Sil Lopolit Batolit

c) Kegiatan perlombongan sulfur d) Sumber tenaga geoterma Perbezaan Lava Asid & Lava Bes

Bentuk Muka Bumi Jalar Dalam (Rejahan) Gunung Berapi Pakolit

c) Gunung Berapi Mati

Lava Asid

Lava Bes

-Sangat pekat.

-Mengalir dengan perlahan.

-Cepat membeku.

-Kandungan silika yang tinggi.

-Takat lebur yang tinggi.

-Membentuk kon gunung berapi yang curam.

-Bentuk cair.

-Mengalir dengan laju.

-Lambat membeku.

-Kandungan silika sedikit -Takat lebur yang rendah.

-Membentuk kon gunung berapi yang landai.

Bentuk Muka Bumi Jalar Luar (Terobosan) Gunung Berapi Kon Lava Asid

Kon Komposit

Magma keluar melalui rekahan dari cabang induk dan membentuk beberapa kon kecil atau parasit.

Penara Basalt Dataran lava yang luas dan tinggi.

Kon Lava Bes

Krater Kon Abu

Kaldera

Letusan gunung berapi memecahkan bahagian mulut lohong gunung berapi membentuk kawah yang disebut krater. Krater boleh membentuk tasik.

Pengaliran keluar magma yang terlalu banyak menyebabkan berlaku runtuhan dan membentuk kawah yang besar.

12

Gempa Bumi

-Maksud : Gegaran kerak bumi akibat pelepasan tenaga dalaman bumi dengan tiba-tiba.

-Faktor/ Sebab berlaku gempa bumi : a) Pertembungan plat

-Kesan/ Akibat :

a) Kemusnahan bangunan b) Kejadian tsunami

b) Kegiatan gunung berapi

c) Gelinciran

c) Nyawa terkorban d) Kebakaran berlaku

e) Kerosakan infrastruktur

-Langkah/ Cadangan/ Usaha mengurangkan kesan negatif : a) b) c) d) e)

Menguatkuasakan undang-undang Mengadakan kempen kesedaran menghadapi kecemasan gempa bumi.

Meningkatkan teknologi mengesan gempa bumi.

Memperketatkan kawalan pembinaan bangunan yang kukuh.

Meningkatkan kepakaran pasukan penyelamat.

Tsunami

-Faktor/ Sebab berlaku tsunami : a) Pertembungan plat

b) Gempa bumi dasar laut

c) Letupan gunung berapi dasar laut

-Kesan/ Akibat : a) Kemusnahan bangunan b) Nyawa terkorban

c) Kemusnahan tanaman d) Kematian haiwan ternakan

e) Kerosakan infrastruktur

-Langkah/ Cadangan/ Usaha mengurangkan kesan negatif : a) b) c) d)

Menguatkuasakan undang-undang Mengadakan kempen kesedaran menghadapi kecemasan.

Meningkatkan teknologi mengesan tsunami.

Membina tembok konkrit di pinggir laut.

Tips: -Nama negara dan kawasan yang berlaku letusan gunung berapi, gempa bumi dan tsunami: Indonesia, China, Jepun, Amerika Syarikat, Chile, Filipina

Petunjuk Kawasan gempa bumi dan gunung berapi Gunung berapi aktif

13

1.5

Luluhawa

-Maksud: Proses pemecahan dan penguraian batuan kepada serpihan yang lebih kecil.

-Fakor yang mempengaruhi luluhawa: a) Jenis Batuan

b) Kekerasan Batuan

c) Iklim

d) Bentuk Muka Bumi

Tiga Jenis Luluhawa

Luluhawa Mekanika (Fizikal)

Luluhawa Kimia

-Proses pemecahan & penguraian -Proses penguraian mineral batuan secara fizikal tanpa dalam batuan dengan air, karbon perubahan sifat kimia batuan. dioksida atau oksigen yang menyebabkan perubahan struktur -Punca luluhawa mekanikal berlaku: mineral asal. a) Perubahan suhu ekstrem b) Basah-kering batuan -Jenis luluhawa kimia: c) Tindakan ibun (fros) a) Hidrolis d) Penghabluran garam b) Penghidratan e) Pelepasan tekanan c) Larutan d) Pengoksidaan e) Pengkarbonan

Luluhawa Organik (Biologi) -Proses pemecahan & penguraian batuan oleh manusia, tumbuhtumbuhan, hidupan liar dan bakteria.

-Contoh: a) Akar pokok memecah batuan. b) Transpirasi tumbuhan mewujudkan kelembapan. c) Bakteria mengeluarkan cecair asid akan menguraikan mineral dalam batuan.

Luluhawa Mekanika (Fizikal) Perubahan Suhu Ekstrem -Mineral batuan mengembang apabila panas dan mengecut apabila sejuk, proses kembang-kecut menyebabkan batu retak dan pecah.

-Berlaku di gurun panas yang mempunyai julat suhu harian yang besar.

-Proses kembang-kecut akan menyebabkan pengelupasan, pemecahan bongkah dan penyepaian berbutir.

Pengelupasan

Pemecahan bongkah

Penyepaian berbutir

Basah-Kering Batuan -Berlaku di kawasan tropika yang mengalami musim hujan dan musim kering yang nyata.

-Berlaku di pinggir laut Malaysia yang akibat pasang surut air laut.

Tindakan Ibun (Fros) -Pemecahan batuan akibat proses beku-cair air dalam batuan berulang kali.

-Banyak di kawasan beriklim sederhana sejuk dan kawasan pergunungan.

-Terdapat cerun gunung yang dilitupi serpihan batuan akibat tindakan ibun yang dikenali sebagai talus atau skri.

Penghabluran Garam -Hablur garam tertinggal di dalam rongga-rongga batuan selepas air tersejat, hablur garam semakin besar akan memberi tekanan terhadap batuan di sekelilingnya. Terdapat di kawasan gurun panas yang terdapat air bawah tanah mengalir ke permukaan bumi.

Pelepasan Tekanan Tekanan daripada batuan di atas

Batuan igneus

Tekanan daripada batuan di atas

Batuan terdedah selepas bahagian atas terhakis

Tekanan daripada Rekahan batuan di atas

Batuan merekah secara Tekanan daripada batuan di berlapis-lapis atas

Pelepasan tekanan menyebabkan batuan merekah

14

Luluhawa Kimia Hidrolisis -Proses tindak balas kimia antara mineral batuan dengan air menyebabkan mineral asas menjadi lemah.

-Banyak berlaku di kawasan iklim tropika lembap seperti Malaysia.

Batu Granit (Feldspar, Mika)

+

Air



Kaolin

Penghidratan -Proses mineral batuan menyerap air, mengembang dan menjadi mineral baru.

Anhidrit

+

Air



Gipsum

Larutan -Proses mineral menjadi cair apabila bercampur dengan air. Air dapat melarutkan mineral seperti gipsum dan kalsium.

-Berkesan di sekitar batuan yang mengandungi sedikit asid dan keadaan suhu yang tinggi. Contoh mineral yang mudah larut di dalam air ialah batu garam.

Pengoksidaan -Proses tindak balas antara mineral batuan dengan oksigen di udara menghasilkan oksida yang berstruktur lemah.

-Pengoksidaan besi menghasilkan oksida besi dan pengoksidaan aluminium menghasilkan oksida aluminium.

-Di kawasan tropika, batuan yang mengandungi besi terluluhawa dan menghasilkan tanih laterit.

Pengkarbonan -Proses tindak balas antara batu kapur (kalsium karbonat) dengan asid karbonik.

-Air hujan bercampur dengan karbon dioksida dalam udara membentuk asid karbonik yang lemah.

-Berlaku di kawasan batu kapur, tindak balas seperti : Asid Karbonik (Air + Karbon Dioksida)

+

Batu Kapur

Bentuk Muka Bumi Gua Batu Kapur Tindakan Pengkarbonan Dolin Lohong Batu Kapur

Lubang Langgah

Stalaktit

Tiang Batu Kapur

Stalagmit



Kalsium Bikarbonat

Potensi / Kepentingan Gua Batu Kapur :

-Kawasan pelancongan.

-Menambahkan pendapatan negara.

-Bahan mentah membuat simen.

-Kegiatan perlombongan batu kapur.

-Pusat ibadat seperti Batu Caves.

-Tapak arkeologi.

Contoh Gua Batu Kapur :

-Gua Niah -Gua Mulu -Batu Caves

Luluhawa Kimia / Biologi -Maksud: Proses pemecahan dan penguraian batuan oleh manusia, tumbuhan, hidupan liar dan bakteria.

-Egen Tindakan: a) Manusia

b) Tumbuh-tumbuhan c) Hidupan liar

d) Bakteria

-Kegiatan Manusia Menyebabkan Luluhawa Kimia: a) Kegiatan perlombongan seperti perlombongan arang batu dan batu kapur b) Pembinaan jalan raya / Pembinaan terowong / Kegiatan pertanian -Cara Tumbuhan Menyebabkan Luluhawa Kimia: a) Akar tumbuh-tumbuhan menyebabkan batuan pecah b) Transpirasi tumbuhan mewujudkan kelembapan dan mempercepatkan luluhawa kimia -Tindakan Bakteria Dalam Luluhawa Kimia: Bakteria mengeluarkan cecair asid akan menguraikan mineral dalam batuan.

15

1.6

Gerakan Jisim

-Maksud : Pergerakan tanih, bongkah tanah, bahan regolit dan batu menuruni cerun.

-Faktor/ Sebab berlaku gerakan jisim : a) Daya graviti b) Air hujan

c) Kecerunan cerun

d) Kegiatan Manusia

Kesotan Tanih (Pergerakan Paling Perlahan) -Tindakan air mengalir menyebabkan tanih mengembang dan mengecut apabila kering.

-Punca/ Sebab Kesotan Tanih: a) Tindakan ibun c) Kegiatan binatang ternakan

c) Tindakan air mengalir

-Kesan/ Akibat Kesotan Tanih : a) Objek di atas cerun condong ke bawah cerun. b) Membentuk cerun-cerun berteres di bahagian kaki cerun.

Gelangsar Tanah (Pergerakan Perlahan) -Berlaku di pinggir praglasier (kawasan yang ada musim sejuk bersalji).

-Punca/ Sebab Gelangsar Tanah: a) Tindakan fros b) Proses panas-sejuk berselang-seli -Kesan/ Akibat Gelangsar Tanah: a) Cerun menjadi lekuk b) Cerun menjadi berteres

c) Aktiviti salji

c) Membentuk permatang

Gelongsoran Tanah (Pergerakan Pantas) -Punca / Sebab / Faktor Gelongsoran Tanah: a) Kegiatan pembalakan di cerun bukit c) Hujan lebat b) Pembinaan jalan raya di lereng bukit d) Kegiatan pertanian di kawasan tinggi -Kesan/ Akibat Gelongsoran Tanah: a) Kerosakan infrastruktur b) Kemusnahan harta benda c) Pencemaran air

d) Nyawa terkorban dan kecederaan e) Kesesakan lalu lintas f) Memusnahkan tanaman

Aliran Lumpur (Pergerakan Sangat Pantas) -Punca/ Sebab Aliran Lumpur: a) Hujan lebat b) Kegiatan pertanian di cerun bukit -Kesan/ Akibat Aliran Lumpur: a) Kerosakan infrastruktur b) Kemusnahan harta benda c) Nyawa terkorban

c) Kegiatan pembalakan di cerun bukit d) Pembinaan jalan raya di kawasan tinggi d) Pembentukan lurah bentuk “v� e) Pembentukan kipas aluvium

Langkah Mengatasi / Mengurangkan Kesan Pergerakan Jisim (Gelongsoran Tanah / Tanah Runtuh) :

-Membina teres -Membina tembok -Guna sangkar berdawai -Menanam tutup bumi -Menguatkuasakan undang-undang -Bina perparitan, groin

16

1.7

Tindakan Air Mengalir Dan Tindakan Ombak Bentuk Muka Bumi Tiga Peringkat Sungai

Peringkat Hulu (Muda)

Lurah bentuk “V”

Peringkat Tengah (Dewasa)

Peringkat Hilir (Tua)

Lurah bentuk “U”

Likuan Terpenggal

Lurah sungai yang luas

Jeram Cerun yang batu keras dan lembut berselang-seli

Tebing Sungai

Tasik ladam Tetambak Sungai

Mendapan

Air terjun Susuh bukit berpanca Lubuk Sungai / Lubang periuk

Delta Likuan sungai

Tindakan Sungai Pada Peringkat Hulu: Proses Hakisan Sungai

Tindakan Sungai Pada Peringkat Tengah: Proses Pengangkutan Sungai

Tindakan Sungai Pada Peringkat hilir: Proses Pemendapan Sungai

Empat Cara Hakisan Sungai: a) Tindakan hidraul b) Geseran c) Lagaan d) Larutan

Empat Cara Pengangkutan Sungai: a) Larutan b) Apungan c) Lompatan d) Seretan

Faktor / Sebab Wujud Delta: a) Aliran sungai perlahan. b) Beban mendapan berat.

Bukti Peringkat Hulu: a) Bentuk muka bumi tinggi. b) Sungai sempit. c) Sungai Lurus. d) Terdapat garisan kontur.

Bukti Peringkat Tengah: a) Bentuk muka bumi pamah. b) Sungai berliku-liku. c) Banyak petempatan. d) Jalan raya pesat.

Potensi / Kepentingan Delta: a) Tanih subur menanam padi. b) Tapak perikanan. c) Pusat pelancongan. d) Bina pelabuhan.

Bukti Peringkat Hilir: a) Bentuk muka bumi pamah. b) Sungai berliku-liku. c) Terdapat likuan terpenggal. d) Sungai lebar e) Banyak petempatan 17

Bentuk Muka Bumi Hasil Hakisan Ombak Batuan keras

Batuan lembut

Gerbang laut

Cenuram

Teluk

Aras air pasang Aras air surut

Teres hakisan ombak LAUT

Tanjung

Gua Lohong Ombak / Gloup

Batu tunggul Tunggul sisa

LAUT

Geo

Gua

LAUT

LAUT

Empat Cara Hakisan Ombak: a) Larutan b) Tindakan hidraul

c) Lagaan

d) Kikisan

Pengangkutan Ombak Arah Hanyutan susur pesisir

Pantai

-Pengangkutan ombak berlaku melalui pergerakan damparan dan basuhan balik ombak mengangkut dan memindahkan beban ombak secara zig-zag.

Laut

Arah tiupan angin Damparan Ombak

Basuhan Balik

-Dua proses pengangkutan litoral : a) Hanyutan susur pesisir b) Pengangkutan luar pesisir

Bentuk Muka Bumi Hasil Pemendapan Ombak

Beting pasir

Tetanjung / Anak Tanjung

LAUT

Tombolo Pantai Berpasir

DARATAN

-Faktor Yang Mempengaruhi Pemendapan Ombak: a) Jenis ombak

b) Tenaga ombak

DARATAN

LAUT

c)Bekalan sedimen

Pulau

d) Sifat garis pesisir

-Terdapat dua jenis pantai, iaitu pantai gersik dan pantai berpasir. Pantai gersik mempunyai cerun yang lebih curam dan pantai berpasir bercerun landai.

Potensi / Kepentingan Bentuk Muka Bumi Pinggir Laut: -Pusat Pelancongan -Pusat perikanan -Pusat perdagangan dengan membina pelabuhan -Pusat sukan air Contoh Pinggir Laut Yang Indah Di Malaysia: a) Pantai Batu Ferringhi b) Pantai Cahaya Bulan

c) Pantai Rantau Abang 18

Laut Dan Lautan

1.8

Profile Bentuk Muka Bumi Dasar Lautan

Kedalaman laut (meter)

Pinggir laut Pentas benua

Cerun benua

Cangkat benua

Permatang tengah laut

0

5000

Jurang lautan (zon pemisahan plat)

10 000

Pentas Benua -Dasar laut cetek kurang daripada 180 meter dan bercerun landai.

-Suhu sederhana panas kerana cahaya matahari menembusi air laut.

-Contoh: Pentas Sunda, Pentas Sahul.

-Kepentingan Pentas Benua : a) Kawasan pembiakan ikan, kerana pertumbuhan plankton. b) Kawasan pembentukan terumbu karang. c) Kawasan perlombongan gas asli dan petroleum.

Jurang Lautan -Bahagian lautan yang paling dalam antara 7000 meter hingga 11 000 meter.

-Terbentuk akibat daripada pergerakan bumi dasar lautan oleh gerakan tektonik.

-Berkaitan dengan gempa bumi dan gunung berapi.

-Contoh: Jurang Mariana dan Jurang Mindanao yang berhampiran dengan perairan Filipina.

Petunjuk:

Permatang tengah lautan

Pentas benua

Jurang lautan

Pentas Sunda 19

1.9

Terumbu Karang

-Terumbu karang ialah sejenis organisma laut yang terdapat di kawasan lautan yang cetek.

Tiga JenisTerumbu Karang

Terumbu Pinggir

Terumbu Sawar / Penghalang

Atol / Pulau Cincin

Lagun Lagun

Faktor Mempengaruhi Pembentukan Terumbu Karang

-Suhu laut antara 23째 C hingga 25째 C -Kedalaman air laut kurang daripada 55 meter -Air laut yang jernih -Kemasinan air laut 30% hingga 40%.

-Terdapat tindakan ombak, arus laut dan pasang surut.

Kepentingan / Potensi Terumbu Karang -Menjadi pusat pelancongan -Kawasan pembiakan ikan -Sumber perubatan -Mengurangkan halaju ombak besar -Menyerap karbo dioksida -Habitat hidupan akuatik

Contoh Kawasan Terumbu Karang Di Malaysia -Pulau Langkawi -Pulau Perhentian -Pulau Tioman -Pulau Redang -Pulau Sipadan

Proses Pembentukan Terumbu Karang a) Terbentuk daripada kulit karang, polip-polip, kerang dan tiram yang mati. b) Mendapan tulang dan kulit ini dimendapkan bersama mendapan lain di dasar laut. c) Polip-polip baru akan tumbuh pada bahan-bahan mendapan yang lama dan membentuk terumbu karang.

Teori Darwin (Teori Ataman Bumi) Terumbu karang pada asalnya sudah tumbuh di pinggir pulau yang kedudukannya lebih tinggi berbanding dengan aras laut pada masa itu. Apabila pulau tersebut mengalami pertambahan berat beban, maka ia akan tenggelam (ataman) bersama-sama dengan terumbu pinggirnya. Pada masa ini, aras laut telah meningkat dan terumbu pinggir beransur-ansur berkembang menjadi terumbu penghalang. Terumbu penghalang seterusnya berkembang sehingga menutup seluruh bahagian atas pulau yang tenggelam lalu membentuk pulau cincin atau atol.

Teori Daly (Teori Kawalan Glasier) Pembentukan terumbu karang berkait rapat dengan kenaikan aras laut akibat cairan glasier pada zaman Pleistosen. Sebelum zaman glasier, sudah terdapat terumbu pinggir atau terumbu penghalang yang tumbuh pada pinggir daratan atau pulau, tetapi terumbu karang tersebut tidak boleh membesar kerana ais yang membeku. Selepas zaman glasier, suhu mula meningkat dan litupan ais mencair lalu menenggelamkan terumbu karang yang terdapat di pulau atau pinggir daratan tersebut. Kenaikan suhu laut akan menyebabkan karang tumbuh dan membesar semula di atas pulau yang telah tenggelam tadi dan seterusnya beransur-ansur membentuk atol atau pulau cincin.

20

1.10

Kepentingan Dan Potensi Laut & Lautan (Sumber Marin)

-Membekalkan sumber makanan (sumber protein) seperti ikan, rumpai laut dan sumber iodin.

-Membekalkan sumber mineral, seperti petroleum dan gas asli diperoleh daripada pentas benua.

-Sebagai pusat pelancongan, contohnya pulau dan pantai berpasir yang bersih dan air jernih.

-Jalan pengangkutan. Contohnya, kapal kargo mengangkut barangan dengan kos yang murah.

-Menyediakan peluang pekerjaan, seperti nelayan.

-Ombak boleh menjana kuasa elektrik yang tidak mencemari alam.

1.11

Kesan Kegiatan Manusia Terhadap Laut & Lautan (Marin) Kegiatan Manusia Terhadap Sumber Pantai & Marin

-Pembuangan sisa kilang menyebabkan pencemaran air.

-Pembuangan sampah sarap seperti beg plastik.

-Penggunaan pukat tunda menyebabkan kepupusan ikan.

-Penggunaan pukat tunda merosakkan terumbu karang.

-Penggunaan racun rumpai dan baja kimia dalam pertanian.

-Tumpahan minyak kapal nelayan, kapal pelancong.

-Kegiatan tebus guna pinggir laut, pembinaan pelabuhan.

-Ujian senjata nuklear akan mengeluarkan bahan radioaktif.

-Perlombongan di laut menyebabkan tumpahan minyak.

-Penebangan hutan bakau.

Kesan-Kesan Kegiatan Manusia Terhadap Laut & Sumber Marin

-Pencemaran air.

-Mengancam habitat akuatik.

-Menjejaskan ekosistem lautan.

-Menjejaskan rantaian makanan lautan.

-Menyebabkan kepupusan hidupan akuatik.

-Pantai terhakis akibat penebangan pokok bakau.

-Menjejaskan kegiatan pelancongan dan pendapatan.

Langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Manusia Terhadap Laut & Sumber Marin

-Menguatkuasakan undang-undang.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Mewartakan taman laut (taman marin) -Mengadakan kerjasama antara negara-negara melalui PBB. -Menggalakkan aktiviti akuakultur, penternakan ikan dalam sangkar.

-Mengadakan projek tukun tiruan untuk pembiakan ikan dan terumbu karang.

-Mengadakan projek penanaman pokok bakau.

-Membina benteng konkrit untuk mengatasi hakisan ombak.

21

2.1

Sistem Suria

-Sistem suria terdiri daripada Matahari dan sembilan buah planet yang utama.

-Satelit-satelit semula jadi dan jasad -jasad lain seperti komet, metroroid dan asteroid juga terdapat dalam sistem suria ini.

2.2

Pergerakan Bumi Dalam Sistem Suria

Putaran Bumi Barat

Peredaran Bumi

23 1/2 ﾂｰ

Bumi

Matahari

Timur

Kesan窶適esan Putaran Bumi: 1) Siang dan Malam 2) Pasang Surut 3) Pembiasan Angin Lazim

Kesan窶適esan Peredaran Bumi: 1) Kejadian Empat Musim (Ekuinoks & Solstis) 2) Gerhana Bulan & Gerhana Matahari 3) Siang dan Malam Tidak Sama Panjang

Ciri-Ciri Peredaran Bumi: Ciri-Ciri Putaran Bumi: -Bumi mengelilingi matahari dalam orbitnya.

-Berputar dari arah barat ke timur.

-Mengikut arah lawan pusingan jam.

-Berputar pada paksi bumi yang condong -Satu peredaran yang lengkap selama 3651/4 hari. iaitu 23 1/2 ﾂｰ pada satah tegak.

-Setiap empat tahun, satu hari ditambahkan dalam -Satu putaran mengambil masa 24 jam atau fbulan Februari.

1 hari.

-Tahun yang mempunyai 366 hari disebut sebagai ftahun lompat.

22

Kejadian Pasang Surut Air Pasang Perbani

Air Pasang Anak

-Pasang surut ialah kejadian aras air tinggi dan aras air rendah di laut.

-Punca dan faktor berlaku pasang surut adalah disebabkan oleh tarikan graviti bulan dan matahari.

-Kejadian ini berlaku sebanyak dua kali air pasang dan dua kali air surut dalam tempoh 24 jam.

-Kejadian pasang surut yang berlaku di sebelah barat dan timur bumi dikenali air pasang perbani.

-Kejadian pasang surut yang berlaku di sebelah utara dan selatan dikenali air pasang anak.

Peredaran Bumi & Kejadian Empat Musim GS GK GJ

Ekuinoks Musim Bunga

Sudut Tegak Pancaran Matahari 24 Jam Siang Di Kutub

21 Mac

Soltis Musim Panas

24 Jam Malam Di Kutub

Soltis Musim Sejuk

GS GK GJ

21 Jun

PETUNJUK :

GS GK GJ

GS GK

Ekuinoks Musim Luruh 22 Disember

GS

Garisan Sartan

GK

Garisan Khatulistiwa

GJ

Garisan Jadi

GJ

23 September 1) Pada Bulan Mac dan September, matahari tegak pada Garisan Khatulistiwa, oleh itu, semua negara di hemisfera utara dan hemisfera selatan mengalami siang dan malam yang sama panjang.

2) Pada Bulan Jun, matahari tegak pada Garisan Sartan, iaitu matahari lebih tumpu di bahagian utara bumi. Maka Kutub Utara mengalami 24 jam siang. Waktu siang di negara-negara hemisfera utara lebih panjang. Kutub Selatan mengalami 24 jam malam.

Waktu malam di negara-negara hemisfera selatan lebih panjang.

3) Pada Bulan Disember, matahari tegak pada Garisan Jadi, iaitu matahari lebih tumpu di bahagian selatan bumi. Maka Kutub Selatan mengalami 24 jam siang . Waktu siang di negara-negara hemisfera selatan lebih panjang. Kutub Utara mengalami 24 jam malam kerana terlindung daripada pancaran matahari dan waktu malam di negara-negara hemisfera utara lebih panjang.

KU

-Matahari tegak pada Garisan Sartan.

-24 jam siang di Kutub Utara.

-24 jam malam di Kutub Selatan.

-Siang lebih panjang di hemisfera utara.

-Malam lebih panjang di hemisfera selatan.

-Hemisfera utara mengalami musim panas.

-Hemisfera selatan mengalami musim sejuk.

Tips: Memerhati Kedudukan Anak Panah Pada Garisan Sartan atau Garisan Jadi

KS KU

KS

-Matahari tegak pada Garisan Jadi.

-24 jam siang di Kutub Selatan.

-24 jam malam di Kutub Utara.

-Siang lebih panjang di hemisfera selatan.

-Malam lebih panjang di hemisfera utara.

-Hemisfera utara mengalami musim sejuk.

-Hemisfera selatan mengalami musim panas.

23

Gerhana -Gerhana merupakan keadaan apabila kedudukan Bulan, Bumi dan Matahari berada dalam satah mendatar yang sama.

Gerhana Bulan

-Gerhana bulan berlaku apabila bumi berada di antara Matahari dengan Bulan, cahaya Matahari dihalang oleh Bumi. Bayang Bumi jatuh ke atas permukaan Bulan.

-Penumbra merujuk kepada kawasan bayang gelap separa.

-Umbra merujuk kepada kawasan bayang gelap penuh.

Gerhana Matahari

-Gerhana matahari berlaku apabila Bulan berada di antara Matahari dengan Bumi, cahaya Matahari terlindung oleh Bulan dan bayang Bulan jatuh pada permukaan Bumi.

-Penumbra merujuk kepada kawasan bayang gelap separa.

-Umbra merujuk kepada kawasan bayang gelap penuh.

Ma-

Zon Waktu

2.3

-Zon waktu adalah bahagian waktu yang diwakili oleh setiap 5° longitud. Bumi dibahagikan kepada 24 zon waktu.

-Setiap 15° longtitud bersamaan dengan 1 jam atau 60 minit.

-Waktu piawai merupakan waktu yang sama di semua tempat yang terletak dalam satu-satu zon waktu.

-Waktu Min Greenwich, iaitu waktu di Greenwich, London (0° ) digunakan untuk mengira waktu di seluruh dunia.

-Disebabkan bumi berputar dari barat ke timur, maka waktu di zon barat lebih awal dan waktu di zon timur lebih lewat.

-Garisan Tarikh Antarabangsa (GTA), merupakan dua garisan longitud 180° T/B yang bertindih. GTA menandakan pertukaran tarikh antara Zon Barat dan Zon Timur.

0°

15° B

30ºT

Soalan: Waktu tempatan di Q ialah...

Langkah pengiraan Waktu Q:

P

Q

R

12pm

b) 15° X 4 minit = 60 minit (1 jam) 15 °

c) Waktu Q lebih lewat, maka waktu di Q ialah: 12 pm + 1 jam = 1 pm

45°

Awal

a) Cari jumlah perbezaan darjah longitud P hingga Q iaitu: 15° — 0° = 15°

Waktu semakin

Lewat

Perbezaan darjah longitud dan perbezaan masa

1° = 4 minit 15° = (60 minit/ 1 jam) 30° = 2 jam 45° = 3 jam 60° = 4 jam 75° = 5 jam

Jawapan: 1 pm Soalan: Waktu tempatan di R ialah...

Langkah pengiraan Waktu R: a) Jumlah perbezaan darjah longitud P hingga R ialah 45° (15 + 30). b) 45° X 4 minit = 180 minit c) 180 minit ÷ 60 minit = 3 Jam (beza 3 jam) d) Waktu R lebih lewat 3 jam, maka waktu di R ialah: 12 pm + 3 jam = 3 pm

Jawapan: 3 pm 24

2.4

Unsur-Unsur Cuaca Dan Iklim

-Cuaca merujuk kepada keadaan atmosfera di sesuatu kawasan bagi tempoh satu hari.

-Unsur-unsur cuaca seperti suhu, hujan, angin, kelembapan, awan, tekanan udara dan pancaran matahari.

-Iklim merujuk kepada purata unsur-unsur cuaca di sesuatu kawasan bagi tempoh yang panjang sekurangkurangnya 30 tahun, -Iklim merangkumi kawasan yang luas pada latitud yang sama.

Suhu

-Merujuk kepada darjah kepanasan udara.

-Suhu disukat dalam darjah Celsius (° C).

-Alat untuk mengukur suhu ialah termometer.

-Termometer minimum digunakan untuk mengukur suhu terendah.

-Termometer maksimum untuk mengukur suhu tertinggi dalam satu hari.

-Termometer disimpan di dalam Pelindung Stevenson yang diletakkan di kawasan lapang.

-Isoterma merujuk kepada garisan-garisan yang menyambung nilai min suhu yang sama.

-Julat suhu merujuk kepada perbezaan suhu tertinggi dengan suhu terendah.

-Min suhu merujuk kepada purata suhu.

Contoh Soalan Dalam SPM : Bulan

Jan

Feb

Mac

Apr

Mei

Jun

Jul

Ogos

Sept

Okt

Nov

Dis

Kuala Lumpur

27

28

28

29

28

28

28

27

27

27

27

27

Tanah Tinggi Cameron

16

17

18

19

19

19

19

19

18

17

17

16

Jadual: Min Suhu Bulanan di Kuala Lumpur dan Tanah Tinggi Cameron 2012

a) Julat suhu Kuala Lumpur 2012 = 29° C (suhu paling tinggi) — 27° C (suhu paling rendah) = 2° C b) Julat suhu Tanah Tinggi Cameron = 19° C (suhu paling tinggi) — 16° C (suhu paling rendah) = 3° C c) Min suhu tahunan Kuala Lumpur = 27+28+28+29+28+28+28+27+27+27+27+27 12 bulan = 27.6° C d) Min suhu tahunan Tanah Tinggi Cameron = 16+17+18+19+19+19+19+19+18+17+17+16 12 bulan = 17.8° C e) Faktor perbezaan min suhu tahunan di Kuala Lumpur dan Tanah Tinggi Cameron ialah : Faktor ketinggian

* Suhu akan menurun 1° C dengan kenaikan setiap 165 meter. f) Punca / Faktor peningkatan suhu : Pembalakan, asap kenderaan, asap perkilangan , banyak jalan raya berturap g) Langkah menyederhanakan suhu : Mewujudkan kawasan hijau, menggalakkan pengangkutan awam, mengadakan kempen kongsi kenderaan, mengamalkan kitar semula kilang memasang alat penapis asap, penguatkusaan undang-undang

25

Hujan

-Sebahagian daripada kerpasan yang turun dalam bentuk titisan air.

-Kerpasan merujuk kepada segala lembapan yang turun ke bumi seperti hujan dan salji.

-Hujan berlaku dalam kitaran hidrologi.

Matahari

Pemeluwapan

Awan

Sejatan dari tasik dan sungai

Kerpasan

Sejatpeluhan tumbuh-tumbuhan

Sejatan dari laut

Aliran permukaan

Air kembali ke laut

Air bawah tanah

Rajah : Kitaran Hidrologi

Proses Pembentukan Hujan : -Melalui proses sejatan.

-Air di permukaan bumi disejat oleh cahaya matahari.

-Wap air naik ke udara dan disejukkan menjadi titisan air.

-Proses pemeluwapan berlaku, apabila titisan air membentuk awan.

-Titisan air yang berat turun sebagai hujan.

-Tolok hujan digunakan untuk menyukat hujan.

-Isohiet merujuk kepada garisan-garisan yang menyambung tempattempat yang mempunyai nilai jumlah hujan yang sama.

-Jumlah hujan Malaysia adalah lebat melebihi 2000 mm.

-Taburan hujan di negara Malaysia adalah tidak sekata.

Rajah : Tolok hujan

Tips: -Kawasan paling banyak menerima hujan dan paling lembap ialah Bukit Larut.

Bukit Larut (Hujan lebat)

-Kuala Pilah dan Jelebu merupakan kawasan paling kering kerana menerima jumlah hujan yang sedikit disebabkan kawasan tersebut merupakan kawasan lindungan hujan. Ini adalah kerana terlindung daripada angin lembap oleh tanah tinggi.

Kuala Pilah / Jelebu (Hujan sedikit)

26

Angin

-Angin ialah udara yang bergerak. Udara bergerak kerana perbezaan tekanan udara antara kawasan yang berlainan.

-Angin bertiup dari kawasan (sejuk) tekanan tinggi ke kawasan tekanan rendah (panas).

-Alat untuk menunjukkan arah tiupan angin ialah penunjuk arah angin. Kelajuan angin disukat dengan anemometer.

-Halaju angin dicatatkan dalam meter per saat.

-Mawar angin mudah dibuat untuk menunjukkan arah tiupan angin mengikut bulan tertentu.

-Skala Angin Beaufort menunjukkan simbol halaju angin, sifat cuaca dan kesanya.

Penerangan Mawar Angin Mudah : -Jumlah hari yang merupakan hari yang tenang.

24

21

-5 dalam bahagian tengah-tengah bermaksud sebanyak 5 hari dalam bulan tersebut tidak ada catatan arah tiupan angin kerana hari yang tenang.

20

13

17

2

9

4

1 22 8

-Tarikh dicatat mengikut arah tiupan angin pada hari tersebut.

7

5

3

16 25 26

-Tafsiran Mawar Angin Mudah Bulan Ogos:

15 19

6

27

-Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Utara : 3 hari -Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Timur laut : 2 hari Berdasarkan -Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Tmur : 4 hari bilangan petak -Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Tenggara : 3 hari mengikut arah mata -Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Selatan : 4 hari angin -Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Barat Daya : 3 hari -Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Barat : 3 hari -Jumlah Hari Tiupan Angin Arah Laut : 4 hari *Jumlah Hari Ada Catatan Arah Tiupan Angin = 26 hari *Jumlah Hari Tenang = 5 (31 hari dalam bulan Ogos — 26 hari )

10

11 12

5

-26 pada petak bermaksud, arah tiupan angin pada 26 hari bulan ialah Timur.

28 31 Rajah: Mawar Angin Mudah Bulan Ogos

No Skala

Simbol

Kelajuan (km/ jam)

Keadaan Cuaca

Kesan

0

Kurang 1

Tenang

Asap naik tegak ke atas

6

39 — 49

Bayu kencang

Dahan pokok bergoyang, wayar telefon berbunyi

12

Lebih 117

Ribut taufan

Bencana alam

Rajah: Contoh Skala Angin Beaufort

Kepentingan / Potensi Angin : -Menjana kuasa elektrik.

-Penting dalam pengangkutan kapal laut.

-Memajukan sektor pelancongan, aktiviti memain -Membawa hujan

Petunjuk : P

Tiupan Angin Monsun Timur Laut (Nov—Mac) Tiupan Angin Monsun Barat Daya (Mei —September) Kawasan berlaku banjir pada musim tengkujuh

L

P

Se lat

M

ela ka

P

Ombak bergelora semasa tiupan Angin Monsun Timur Laut

L

Kawasan laut yang tenang kerana terlindung daripada tiupan Angin Monsun Barat Daya oleh Pulau Sumatera.

Pulau Sumatera

27

2.5

Fenomena Cuaca Dan Iklim

Banjir / Banjir Kilat

1) Punca / Faktor / Sebab Banjir dan Banjir Kilat: a) Tiupan angin monsun membawa hujan lebat b) Parit dan longkang tersumbat dengan sampah sarap c) Jalan raya berturap d) Sungai menjadi cetek akibat pembalakan 2) Kesan Fenomena Banjir: a) Kerosakan harta benda / Kemusnahan tanaman b) Nyawa terkorban / Kesesakan lalu lintas c) Aktiviti ekonomi seperti pelancongan terjejas d) Sungai menjadi cetek akibat pembalakan

3) Langkah / Usaha Mengurangkan Kesan Banjir: a) Mendalamkan sungai b) Memperbaiki sistem peparitan c) Penguatkuasaan undang-undang bagi mengawal kegiatan pembuangan sampah ke parit. d) Mengadakan kempen kesedaran / Mengurangkan kegiatan pembalakan

Kemarau

1) Punca / Faktor / Sebab Kemarau: a) Kegiatan pembalakan menjejaskan kawasan tadahan b) Kesan rumah hijau c) Pemanasan global d) Fenomena El-Nino 2) Kesan Femonena Kemarau: a) Kemusnahan tanaman b) Kebuluran, kekurangan sumber makanan c) Kematian hidupan liar / Nyawa terkorban

3) Langkah / Usaha Mengurangkan Kesan Kemarau: a) Penguatkuasaan undang-undang mengawal kegiatan pembalakan b) Mewartakan taman negara untuk melindungi kawasan tadahan / Kitar semula air hujan c) Mengadakan kempen kesedaran jimat air / Membina kolam takungan air hujan d) Menggalakkan kenderaan berkuasa elektrik untuk mengurangkan gas rumah hijau.

Taufan

1) Punca / Faktor / Sebab Taufan: a) Wujud kawasan tekanan tinggi b) Wujud kawasan tekanan rendah c) Fenomena El-Nino 2) Kesan Fenomena Ribut Taufan: a) Kemusnahan tanaman b) Kemusnahan harta benda c) Kematian hidupan liar / Nyawa terkorban d) Wabak penyakit

3) Langkah / Usaha Mengurangkan Kesan Taufan: a) Penguatkuasaan undang-undang mengawal kegiatan pembalakan hutan bakau b) Mewartakan taman negara hutan bakau c) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam d) Membina benteng di pantai / Meningkatkan sistem ramalan cuaca 28

2.6

40° U

Pengaruh Cuaca & Iklim Terhadap Kegiatan Manusia

Sekitar Laut Mediterranean

California

Lembangan Amazon

0°

40° S

Malaysia Di Asia Tenggara

Lembangan Congo

Garisan Khatulistiwa

Afrika Selatan

Chile

Petunjuk:

Iklim Khatulistiwa

Australia Selatan

Iklim Mediterranean

Peta: Kawasan Iklim Khatulistiwa & Mediterranean Di Dunia

Ciri-Ciri Iklim Khatulistiwa: -Panas dan lembap sepanjang tahun.

-Min suhu tahunan tinggi, kira-kira 27° C. -Julat suhu tahunan kecil, kurang daripada 2° C -Hujan tahunan lebat lebih kurang 2600 mm.

-Tiada musim kemarau yang nyata.

-Contoh negara : Malaysia, Indonesia, Singapura, Brunei -Terdapat hutan hujan tropika yang malar hijau.

Ciri-Ciri Iklim Mediterrance: -Suhu pada musim panas sederhana panas. (20° C —24° C) -Pada musim sejuk adalah sederhana sejuk. (6° C — 10° C) -Hujan tahunan antara 275 mm hingga 900 mm.

-Hujan maksimum pada musim sejuk.

-Hujan minimum pada musim panas keadaan amat kering.

-Angin lembap bertiup pada musim sejuk dari arah laut ke daratan.

-Angin kering bertiup pada musim panas dari arah daratan ke laut.

-Contoh: Sepanyol, Turki, Afrika Selatan, California.

Pengaruh Iklim Khatulistiwa Terhadap Kegiatan Manusia Di Negara Malaysia: -Pertanian dapat dijalankan sepanjang tahun, seperti kelapa sawit dan getah.

-Perikanan dapat dijalankan sepanjang tahun di pantai barat Semenanjung Malaysia.

-Perikanan tidak dapat dijalankan pada musim tengkujuh di pantai timur Semananjung Malaysia kerana tiupan Angin Monsun Timur Laut.

-Banyak pelancong dapat menikmati cuaca yang panas dan cerah di Malaysia.

-Pembalakan dapat dijalankan kerana mempunyai hutan hujan tropika yang luas.

-Kegiatan seperti menuai padi dan menoreh getah tidak dapat dijalankan semasa musim hujan.

Pengaruh Iklim Mediterrance Terhadap Kegiatan Manusia : -Musim panas yang panjang dan musim sejuk yang pendek mewujudkan musim penanaman yang panjang.

-Hujan turun pada musim sejuk membolehkan penanaman dimulakan pada musim sejuk.

-Kegiatan menuai dijalankan pada musim panas.

-Tanaman utama seperti anggur, tomato, zaitun dan sebagainya.

-Kegiatan perikanan dapat dijalankan tanpa gangguan cuaca, kerana tiada hujan lebat dan angin kencang.

-Pelancongan dapat berkembang kerana keadaan cuaca yang sederhana panas dan sejuk.

-Pokok-pokok malar hijau seperti pokok pain mengalakkan kegiatan pembalakan.

29

2.7

Pengaruh Kegiatan Manusia Terhadap Cuaca & Iklim

Kesan Rumah Hijau

1) Definisi / Maksud / Konsep Kesan Rumah Hijau: Peningkatan suhu akibat haba dari permukaan bumi fffffffffffterperangkap di atmosfera 2) Punca / Sebab / Faktor Fenomena Kesan Rumah Hijau: a) Asap dan gas pencemaran dari kilang b) Asap dari kenderaan bermotor c) Pembebasan CFC oleh peti sejuk dan aerosol d) Pembakaran api fosil

3) Contoh Gas Rumah Hijau: a) Karbon dioksida / Metana

b) Nitrus oksida / CFC (Kloroflourokarbon)

4) Kesan Negatif Kesan Rumah Hijau: a) Pencairan ais di kutub / Kenaikan suhu menyebabkan kemarau b) Kenaikan aras laut akibat pencairan ais di kutub c) Kawasan yang rendah ditenggalami air / Banjir berlaku d) Kenaikan suhu menjejaskan kesihatan manusia 5) Langkah Untuk Mengatasi / Mengurangkan Kesan Rumah Hijau: a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Menambah kawasan hijau / Menggunakan sumber tenaga suria, angin e) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

Pulau Haba

1) Definisi / Maksud / Konsep Pulau Haba: Suhu di pusat bandar lebih panas daripada kawasan di fffffffffffpinggir bandar 2) Punca / Sebab / Faktor Fenomena Pulau Haba: a) Bangunan tinggi dibina rapat-rapat b) Jalan berturap c) Kekurangan tumbuhan hijau d) Banyak asap kenderaan / Banyak asap kilang

3) Contoh Lokasi Mengalami Pulau Haba: a) Kuala Lumpur / Bayan Lepas

b) Shah Alam / Petaling Jaya

4) Kesan-Kesan Pulau Haba: a) Keselesaan penduduk terjejas b) Menjejaskan kesihatan manusia c) Menjejaskan kegiatan ekonomi 5) Langkah Untuk Mengatasi / Mengurangkan Kesan Pulau Haba: a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Menambah kawasan hijau / Menggunakan sumber tenaga suria, angin e) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

30

Hujan Asid

1) Definisi / Maksud / Konsep Hujan Asid: Air hujan yang bergabung dengan karbon dioksida dan fffffffffffgas-gas berasid di atmosfera 2) Punca / Sebab / Faktor Fenomena Hujan Asid: a) Asap dan gas pencemaran dari kilang b) Asap dari kenderaan bermotor c) Pembakaran api fosil d) Pembebasan gas metana oleh haiwan ternakan

3) Contoh Gas Pencemaran Menyebabkan Hujan Asid: a) Karbon monoksida / Metana b) Sulfur dioksida / Nitrogen oksida 4) Contoh Lokasi Mengalami Hujan Asid: a) Kuala Lumpur / Bayan Lepas

b) Shah Alam / Petaling Jaya

5) Kesan-Kesan Hujan Asid Terhadap Manusia Dan Alam Sekitar: a) Memusnahkan tanaman, tumbuhan b) Mengancam hidupan akuatik c) Merosakkan harta benda / Melunturkan cat bangunan / Barangan besi berkarat d) Menjejaskan kesihatan manusia 6) Langkah Mengatasi / Mengurangkan Kesan Hujan Asid: a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

Jerebu

1) Definisi / Maksud / Konsep Jerebu: Keadaan atmosfera dipenuhi oleh bahan pencemaran fffffffffffseperti debu, habuk, asap dan gas.

2) Punca / Sebab / Faktor Jerebu: a) Asap dan gas pencemaran dari kilang b) Asap dari kenderaan bermotor c) Pembakaran api fosil d) Kebakaran hutan

3) Kesan-Kesan Jerebu Terhadap Manusia Dan Alam Sekitar: a) Jarak penglihatan terhad b) Menjejaskan kesihatan manusia / Membawa penyakit c) Membahayakan perjalanan pengangkutan seperti kapal terbang d) Menjejeskan kegiatan ekonomi seperti menjejaskan pelancongan 4) Langkah Mengurangkan Kesan / Masalah Jerebu: a) Penguatkuasaan undang-undang melarang pembakaran terbuka b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

31

Hutan Hujan Tropika

3.1

Lembangan Amazon

Garisan Khatulistiwa

Malaysia Di Asia Tenggara

Lembangan Congo

Peta: Taburan hutan hujan tropika di dunia

Renjong/ Emergen

Lapisan Kanopi

Lapisan Tengah Lantai Hutan

1) Ciri-Ciri Tumbuhan Semula Jadi Hutan Hujan Tropika: a) Malar hijau / Mempunyai empat lapisan b) Berakar banir / Terdapat tumbuhan menjalar c) Berkayu keras / Pokok tinggi, lurus dan padat d) Tumbuhan lantai hutan kurang padat kerana lapisan kanopi menghalang cahaya matahari 2) Contoh Kawasan Hutan Hujan Tropika Di Malaysia: a) Banjaran Titiwangsa / Banjaran Tahan b) Pedalaman Sarawak / Pedalaman Sabah

3) Contoh Tumbuhan Semula Jadi Di Hutan Hujan Tropika: Meranti / Cengal / Seraya / Keruing / Paku-pakis (saprofit) / Tanduk rusa (epifik) / Rafflesia (parasit) / Rotan / Liana (tumbuhan menjalar) 4) Contoh Hidupan Liar Di Hutan Hujan Tropika: Harimau / Tapir / Tupai / Monyet / Lotong / Ular / Musang 5) Faktor Mempengaruhi Taburan Hutan Hujan Tropika: a) Iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun b) Suhu tinggi dan sekata sepanjang tahun / Faktor saliran yang baik c) Julat suhu tahunan kecil, kurang 2째 C / Faktor tanih aluvium dan laterit d) Hujan turun sepanjang tahun 6) Kepentingan Tumbuhan Hutan Hujan Tropika Kepada Ekosistem Dan Alam Sekitar: a) Menyerap karbon dioksida c) Mencegah hakisan tanih / Kawasan tadahan air b) Mengeluarkan oksigen d) Habitat flora dan fauna / Mengekalkan kelembapan 7) Kepentingan / Sumbangan / Hutan Hujan Tropika Kepada Pembangunan Negara: a) Menambahkan pendapatan negara c) Membekalkan bahan mentah kepada industri b) Menyediakan peluang pekerjaan d) Kawasan ekopelancongan 8) Cadangan / Langkah Pemeliharaan Dan Pemuliharaan Tumbuhan Hutan Hujan Tropika: a) Penguatkuasaan undang-undang c) Mewartakan taman negara b) Penanaman semula d) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam 32

3.2

Hutan Monsun Tropika

Thailand, Vietnam, Myanmar

Garisan Khatulistiwa

India, Bangladesh

Peta: Taburan hutan monsun tropika di dunia

1) Ciri-Ciri Tumbuhan Hutan Monsun Tropika: a) Daun gugur pada musim kemarau b) Kebanyakan pokok berakar tunjang c) Terdiri daripada tiga lapisan / Terdapat hutan buluh d) Tumbuhan lantai hutan padat e) Terdapat pokok berkayu keras 2) Contoh Lokasi / Kawasan Hutan Monsun Tropika: a) Thailand / India / Vietnam / Bangladesh / Myanmar 3) Nama / Contoh Tumbuhan Semula Jadi Hutan Monsun Tropika: Buluh / Jati / Cendana 4) Contoh Hidupan Liar Di Hutan Monsun Tropika: Harimau / Gajah / Badak air / Monyet / Ular / Musang 5) Faktor Mempengaruhi Taburan Hutan Monsun Tropika: a) Iklim Monsun Tropika mempunyai musim kemarau yang nyata b) Jumlah hujan tahunan tidak melebihi 2000 mm / Hujan turun pada musim panas c) Min suhu tahunan 24째 C / Kelembapan bandingan pada musim hujan 85% d) Julat suhu tahunan 5째 C / Kelembapan bandingan pada musim kemarau 6% 6) Perbezaan / Pembandingan Hutan Monsun Tropika Dengan Hutan Hujan Tropika: a) Hutan hujan tropika malar hijau, hutan monsun tropika gugur daun pada musim kemarau b) Tumbuhan lantai hutan di hutan hujan tropika lebih jarang c) Hutan hujan tropika terdapat empat lapisan, hutan monsun tropika terdapat tiga lapisan 7) Sebab / Faktor Tumbuhan Di Lantai Hutan Monsun Tropika Lebih Padat Kanopi kurang lebat membolehkan cahaya matahari yang cukup sampai ke lantai hutan 8) Kepentingan / Potensi / Fungsi / Peranan / Sumbangan Tumbuhan Hutan Monsun Tropika: Membekalkan bahan mentah / Menyediakan peluang pekerjaan / Menambahkan pendapatan negara / Membekalkan oksigen / Menyerap karbon dioksida / Habitat flora dan fauna

33

3.3

Padang Rumput Sederhana

Siberia

Garisan Khatulistiwa

Peta: Taburan padang rumput sederhana di dunia

1) Ciri-Ciri Padang Rumput Sederhana: a) Tidak ada pokok kerana kurang hujan b) Rumput berwarna hijau pada musim panas dan musim bunga c) Rumput berwarna kuning pada musim luruh 2) Lokasi Padang Rumput Sederhana: Bahagian tengah Asia / Argentina Bahagian tengah Amerika Utara

3) Contoh / Nama Hidupan Liar Di Padang Rumput Sederhana: Kuda liar / Serigala / Rubah / Arnab / Rusa 4) Faktor Mempengaruhi Taburan Padang Rumput Sederhana: a) Iklim Sederhana Sejuk Kebenuaan b) Min suhu musim panas 20째 C c) Min suhu musim sejuk di bawah takat beku d) Hujan tahunan 500 mm hingga 900 mm

3.4

Hutan Konifer / Hutan Taiga / Hutan Konifer

Siberia

Garisan Khatulistiwa

Peta: Taburan hutan konifer di dunia

1) Ciri-Ciri Hutan Konifer: a) Malar hijau b) Kebanyakan pokok berkayu lembut c) Kanopi berbentuk kon d) Batang berkulit tebal dan lurus e) Daun kecil dan bersalut lilin f) Dirian tulen 2) Lokasi / Kawasan Hutan Konifer: Siberia / Amerika Utara / Utara Eropah

3) Contoh / Nama Tumbuhan Hutan Konifer: Pain / Fir / Sprus / Cedar 4) Nama / Contoh Hidupan Liar Di Hutan Konifer: Karibu / Burung hantu / Tupai / Rusa musk Foto: Pokok-pokok konifer

5) Faktor-Faktor Mempengaruhi Taburan Hutan Konifer: a) Iklim Siberia yang melampau sejuk b) Musim sejuk sangat sejuk dan panjang di bawah takat beku c) Musim panas singkat dan sederhana sejuk kira-kira 10째 C d) Hujan tahunan (kerpasan) kira-kira 500 mm / Julat suhu tahunan besar lebih 30째 C 6) Persamaan Hutan Konifer Dengan Hutan Hujan Tropika: Malar hijau / Pokok tinggi dan lurus 7) Kepentingan Hutan Konifer: Menyediakan peluang pekerjaan dalam sektor pembalakan / Bahan mentah membuat kertas / Membekalkan gas oksigen / Menyerap karbon dioksida / Habitat hidupan liar 34

3.5

Ekosistem

Maksud/ Konsep/ Definisi : -Komuniti organisma hidup yang mempunyai saling kaitan dan antara organisma hidup dengan alam fizikal.

Dua Komponen Dalam Ekosistem : -Biotik (benda-benda hidup, seperti manusia, tumbuhan, binatang, burung, serangga) -Abiotik (benda bukan hidup, seperti cahaya matahari, hujan, udara, tanih, mineral) Komponen-Komponen Biotik : 1) Pengeluar : Organisma yang dapat menghasilkan makanan sendiri. Tumbuhan menghasilkan makanan melalui proses fotosintesis.

2) Pengguna : Organisma yang tidak dapat menghasilkan makanan sendiri. : Terbahagi kepada Pengguna Primer, Pengguna Sekunder dan Pengguna Tertier. : Pengguna Primer memakan tumbuhan (pengeluar) digelar herbivor, seperti arnab. : Pengguna Sekunder memakan Pengguna Sekunder digelar karnivor seperti ular. : Pengguna Tertier memakan haiwan lain juga digelar karnovor seperti harimau.

3) Pengurai : Organisma seperti bakteria dan kulat. : Menguraikan tumbuhan, bangkai dan najis haiwan. : Nutrien dibekalkan kepada tumbuhan melalui proses penguraian. *Omnivor ialah pengguna yang memakan tumbuhan (pengeluar) dan haiwan (pengguna), seperti manusia.

Rantaian Makanan

Siratan Makanan

-Setiap organisma merupakan makanan bagi organisma -Rantaian makanan yang lebih kompleks dan bertindih yang berikutnya. lapis dalam ekosistem.

Aras trofik keempat Aras trofik ketinga Aras trofik kedua Aras trofik pertama

Aras Trofik : -Setiap aras trofik mengandungi organisma yang berkongsi makanan yang sama.

-Aras trofik pertama terdiri daripada pengeluar.

-Aras trofik kedua terdiri daripada pengguna primer.

-Aras trofik ketiga dan keempat terdiri daripada pengguna sekunder dan pengguna tertier.

-Aras trofik semakin tinggi, bilangan organisma semakin kurang.

35

3.6

Kepentingan Tumbuhan Semula Jadi Dalam Ekosistem

Kepentingan Tumbuhan Semula Jadi Dalam Ekosistem Hutan Hujan Tropika

-Membekalkan oksigen.

-Menyerap karbon dioksida.

-Merupakan kawasan tadahan air.

-Membekalkan sumber makanan dalam rantaian makanan.

-Mengekalkan kelembapan udara.

-Mencegah hakisan tanih, mengekalkan nutrien tanih.

-Sebagai habitat hidupan liar.

Kepentingan Tumbuhan Semula Jadi Dalam Ekosistem Hutan Paya Bakau

-Membekalkan oksigen.

-Menyerap karbon dioksida.

-Membekalkan sumber makanan dalam rantaian makanan.

-Sebagai habitat hidupan akuatik.

-Menapis pencemar, seperti menyerap nitrogen.

-Sebagai zon penampan kepada ribut.

-Sebagai benteng semula jadi bagi mengurangkan hakisan ombak.

Perbezaan Antara Hutan Hujan Tropika Dengan Hutan Paya Bakau

Hutan Hujan Tropika

Hutan Paya Bakau

Terdapat di kaki bukit atau cerun gunung di bahagian tengah Terdapat di Pantai Barat Semenanjung Malaysia, iaitu di sekitar Semenanjung Malaysia dan pedalaman Sabah dan Sarawak. muara Sungai Perak dan Sungai Bernam.

Berakar banir untuk menyokong pokok yang tinggi.

Akar Ceracak

Akar Jangkang

Akar jangkang untuk menyokong pokok tidak tumbang dan akar ceracak untuk bernafas.

Di kawasan tanih aluvium dan tanih laterit

Di kawasan tanih lumpur

Di kawasan tanah pamah dan bersaliran baik

Di pinggir laut dan bersaliran buruk

Mempunyai paling banyak spesies tumbuhan

Spesies tumbuhan paling sedikit kerana kemasinan tinggi

Terdapat empat lapisan tumbuhan

Terdapat satu lapisan tumbuhan sahaja

Terdapat hidupan daratan sahaja

Terdapat hidupan daratan dan hidupan akuatik

Tips: Baca soalan dengan teliti untuk mengenalpasti kepentingan terhadap ekosistem (alam sekitar) ataupun kepentingan kepada manusia dan pembangunan negara (ekonomi).

Kepentingan Hutan/ Tumbuhan Kepada Manusia & Pembangunan Negara :

-Membekalkan bahan mentah kepada industri perabot dan pembinaan.

-Menyediakan peluang pekerjaan.

-Hutan sebagai pusat pelancongan menarik pelancong asing.

-Menambahkan pendapatan negara dengan eksport kayu balak.

-Menghasilkan sumber perubatan dan herba seperti tongkat ali.

36

3.7

Kesan Kegiatan Manusia Terhadap Tumbuh-Tumbuhan Semula Jadi Dan Hidupan Liar Kesan Pembinaan Jaringan Pengangkutan Terhadap Alam Sekitar (Ekosistem)

-Pembinaan sistem pengangkutan seperti jalan raya menyebabkan hakisan tanih.

-Berlaku tanah runtuh di kawasan tanah tinggi.

-Hutan ditebang untuk membina jalan menyebabkan habitat flora dan fauna musnah.

-Rantaian makanan terjejas, ekosistem hutan terjejas.

-Kepupusan flora dan fauna.

-Peningkatan suhu setempat.

Kesan Pembinaan Empangan Terhadap Alam Sekitar (Ekosistem)

-Pembinaan empangan menyebabkan hutan tenggelam oleh air.

-Habitat flora dan fauna musnah.

-Rantaian makanan terjejas.

-Ekosistem hutan terjejas.

-Kepupusan flora dan fauna.

-Bahan mendak terperangkap dalam empangan.

-Bahan mendak untuk membentuk delta berkurangan.

-Peningkatan suhu setempat.

Kesan Kegiatan Perlombongan Terhadap Alam Sekitar (Ekosistem)

-Kegiatan perlombongan bijih timah menyebabkan pencemaran air.

-Air menjadi berasid.

-Perlombongan petroleum menyebabkan tumpahan minyak.

-Hidupan akuatik terancam.

-Habitat terancam, ekosistem terjejas, rantaian makanan terjejas.

-Kepupusan flora dan fauna.

-Hakisan tanih dan tanah runtuh berlaku.

-Penggunaan jentera berenjin menyebabkan pencemaran udara.

3.8

Pemeliharaan & Pemuliharaan Tumbuh-Tumbuhan Semula Jadi Dan Hidupan Liar Langkah Pemeliharaan

Maksud: Usaha untuk melindung dan mengurus sumber semula jadi supaya sumber dapat diperoleh secara beterusan.

-Penguatkuasaan undang-undang untuk mengawal pembalakan haram.

-Mewartakan taman negara dan hutan simpan.

-Mengadakan Estet Hutan Kekal oleh Jabatan Perhutanan.

-Mengadakan Sistem Pengurusan Terpilih, tebang pokok yang matang.

-Mengadakan penyelidikan oleh FRIM. -Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam di sekolah.

-Mengadakan kempen kitar semula. Contoh kitar semula surat khabar.

-Gunakan bahan alternatif.

-PERHILITAN melindungi hidupan liar yang hampir pupus.

Langkah Pemuliharaan Maksud: Usaha untuk membaik pulih sumber yang telah diganggu supaya kembali kepada keadaan yang asal.

-Penghutanan semula.

-Mengadakan ladang hutan.

-Mengadakan rawatan silvikultur.

-Menubuh pusat pemuliharaan hidupan liar.

-Mengadakan projek pembiakan ternakan.

Penebangan Terpilih

-Ukur pokok dahulu. -Menebang pokok yang matang.

Rawatan Sivikultur

-Menebas tumbuhan di sekeliling anak pokok yang berharga memastikan pokok bermutu hidup sihat.

Ladang Hutan

-Pokok ditebang mengikut giliran tahun. -Membekal kayu balak kepada pasaran tempatan.

Penghutanan Semula

-Pokok ditebang, pokok baru bermutu ditanam.

Penyelidikan oleh FRIM -Menghasil baka pokok bermutu.

37

Taburan Taman Negara, Hutan Simpan & Pusat Perlindungan Hidupan Liar PETUNJUK: Taman Negara/ Hutan Simpan

2

Pusat Perlindungan Hidupan Taman Laut

7

2

1

3

1

5

6

4

4

4

3

5 6

2

No

Gua Mulu

Gua Niah

7

Nama Taman Negara/ Hutan Simpan

1

Taman Negara

2

Hutan Belum

3

Taman Negara Kinabalu

4

Taman Negara Mulu

5

Taman Negara Niah

6

Taman Negara Similanjau

7

Taman Negara Bako

No

1 3

Nama Pusat Perlindungan Hidupan Liar

Jenis Hidupan Liar

1

Sepilok

Orang Utan

2

Semenggoh

Orang Utan

3

Hutan Simpan Endau-Rompin

Badak Sumbu

4

Hutan Simpan Krau

Seladang

5

Kuala Gandah

Gajah

6

Sungai Dusun

Tapir

7

Kuala Gula

Burung

No

Nama Taman Laut

1

Taman Pulau Penyu

2

Taman Tunku Abdul Rahman

3

Taman Pulau Tiga

4

Pulau Tioman Pelancongan ke taman negara, hutan simpan, taman marin merupakan ekopelancongan 38

4.1

Taburan Penduduk Dan Kepadatan Penduduk

Faktor Mempengaruhi Kawasan Berpenduduk Padat (Melebihi 200 Orang Per Kilometer)

-Faktor bentuk muka bumi yang pamah dan rata, seperti Dataran Kedah-Perlis.

-Faktor dasar kerajaan, seperti mewujudkan kawasan perindustrian dan bandar baru.

-Faktor peluang pekerjaan yang banyak, seperti sektor perindustrian di Shah Alam.

-Faktor kemudahan infrastruktur yang baik, seperti lebuh raya.

-Kemudahan pengangkutan yang baik memudahkan mobiliti penduduk.

-Kaya dengan sumber mineral seperti di kegiatan perlombongan bijih timah di Lembah Kinta.

-Kegiatan perlombongan petroleum di Kerteh dan Miri.

Kawasan Ibu Negeri (Bandar Utama/ Pusat Pentadbiran Utama)

Kota Bharu

Georgetown Ipoh Kuala Lumpur (Ibu Negara)

Kota Kinabalu

Kuantan Johor Bahru Kuching

Seremban

Kawasan Bandar Perindustrian (Perkilangan/ Pembuatan)

1.

6. Miri (industri menapis petroleum)

Bayan Lepas

4. Kerteh (industri menapis petroleum)

Shah Alam 3. Petaling Jaya 2.

5. Bintulu (industri berasaskan gas asli )

Kawasan Bandar Perlombongan (Kaya dengan sumber mineral) Perlombongan Bijih Timah di kawasan Lembah Kinta : 1. Ipoh 2. Taiping

Perlombongan Bijih Timah di Selangor:

5. Kerteh

7. Miri

6. Bintulu

Lembah Klang 4. Kuala Lumpur 3.

39

Faktor Mempengaruhi Kawasan Berpenduduk Sederhana Padat (50—200 Orang Per Kilometer)

-Faktor bentuk muka bumi yang beralun, sesuai menjalankan kegiatan pertanian.

-Faktor tanih laterit, kawasan ini sesuai menanam getah dan kelapa sawit.

-Faktor dasar kerajaan, seperti mengadakan rancangan kemajuan tanah.

-Contoh dasar kerajaan seperti FELDA, KETENGAH, KESEDAR, DARA -Faktor bentuk muka bumi di pinggir laut, sesuai menjalankan aktiviti perikanan.

-Contoh kawasan pendaratan ikan ialah Bachok dan Kuala Besut.

Kawasan Penanaman Kelapa Sawit & Getah Tanah Rancangan

Kawasan Pendaratan Ikan Kudat Kuala Besut

Kuala Kedah

Dungun Kemaman

Pulau Pangkor

Semporna Mukah

Tawau

Mersing Dataran Johor

Faktor Mempengaruhi Kawasan Berpenduduk Jarang (Kurang 50 Orang Per Kilometer)

-Faktor bentuk muka bumi yang tinggi, bergunung-ganang.

-Kawasan bergunung-ganang seperti di Banjaran Titiwangsa, Banjaran Crocker.

-Kawasan berpaya, berhutan tebal. Kegiatan ekonomi terhad.

-Faktor peluang pekerjaan yang kurang.

-Faktor kemudahan pengangkutan yang kurang.

-Faktor darjah ketersampaian yang rendah di kawasan pedalaman.

Kawasan Bergunung-Ganang Banjaran Crocker

Banjaran Tahan

Banjaran Titiwangsa

Tips:

Banjaran Tama Abu

Taburan penduduk di Malaysia adalah tidak sekata.

Kepadatan penduduk =

Jumlah Penduduk ________________________ Keluasan 40

4.2

Taburan Penduduk Dunia Faktor Mempengaruhi Kawasan Berpenduduk Padat Di Dunia

-Faktor bentuk muka bumi yang rata, memudahkan kegiatan ekonomi dijalankan.

-Faktor tanih aluvium yang subur, seperti di lembah sungai.

-Contohnya, Lembangan St. Lawrence, Beijing, Tokyo, London.

-Faktor kemajuan kawasan perindustrian, menyediakan peluang pekerjaan yang banyak.

-Faktor sistem pengangkutan yang baik, memudahkan mobiliti penduduk.

-Faktor proses pembandaran menyebabkan pertambahan penduduk.

-Faktor kemudahan sosial yang baik, seperti terdapat hospital dan universiti.

London Beijing Lembangan St. Lawrence

Tokyo

Peta :Kawasan berpenduduk padat di dunia

Faktor Mempengaruhi Kawasan Berpenduduk Sederhana Padat Di Dunia

-Faktor bentuk muka bumi yang rata, seperti di kawasan padang rumput hawa sederhana.

-Kawasan padang rumput untuk menjalankan kegiatan pertanian.

-Contohnya, padang rumput Steppe.

-Di kawasan perikanan.

-Di kawasan perlombongan.

-Faktor bentuk muka bumi yang beralun untuk pertanian.

Peta :Kawasan padang rumput sederhana dunia

41

Faktor Mempengaruhi Kawasan Berpenduduk Jarang Di Dunia

-Faktor bentuk muka bumi yang bergunung-ganang, seperti Banjaran Himalaya.

-Kawasan beriklim melampau sejuk seperti di Greenland.

-Kawasan beriklim melampau panas seperti Gurun Thar.

-Faktor darjah ketersampaian yang rendah di kawasan pedalaman.

-Faktor tanih yang tidak subur, seperti ti Siberia tanihnya berasid tidak sesuai untuk pertanian.

Greenland

Gurun Sahara

Peta :Kawasan beriklim tundra (sejuk)

Gurun Thar

Peta :Kawasan gurun panas

Faktor Mempengaruhi Kepadatan Penduduk Di Lembangan St. Lawrence, Kanada

Lembangan St. Lawrence

Peta : Kedudukan Lembangan St. Lawrence, Kanada

-Faktor bentuk muka bumi yang pamah memudahkan kegiatan ekonomi dijalankan.

-Faktor sejarah, diterokai oleh pendatang Eropah.

-Faktor tanih aluvium yang subur, memajukan pertanian.

-Faktor perindustrian yang pesat, seperti industri kertas.

-Faktor peluang pekerjaan yang banyak, menggalakkan migrasi penduduk ke bandar.

-Faktor kemudahan sosial yang lengkap seperti hospital.

-Faktor jaringan pengangkutan yang baik, seperti Jalan Air St. Lawrence.

42

4.3

Pertumbuhan Penduduk

Maksud Perubahan jumlah penduduk mengikut masa di sesebuah kawasan atau negara Pertumbuhan Penduduk Sebab / Faktor 1) Kelahiran Pertumbuhan Penduduk

2) Kematian

3) Migrasi Bersih

Pertumbuhan Positif

Pertambahan penduduk berlaku apabila bilangan kelahiran dan migrasi bersih melebihi kematian.

Pertumbuhan Negatif

Pengurangan penduduk berlaku apabila bilangan kematian melebihi kelahiran dan migrasi bersih

Pertumbuhan Penduduk Semula Jadi Formula Pengiraan:

Pertumbuhan Penduduk Formula Pengiraan:

Kadar Kelahiran — Kadar Kematian

(Kelahiran — Kematian) + (Imigrasi — Emigrasi) X 100 __________________________________ Jumlah Penduduk

Tips: Imigrasi = kemasukan penduduk asing

4.4

Emigrasi = Penduduk tempatan keluar negara lain

Kadar Kelahiran

Maksud Kadar Kelahiran Formula Pengiraan Kadar Kelahiran Contoh Pengiraan Kadar Kelahiran

Bilangan bayi yang lahir hidup bagi setiap 1000 orang penduduk pada sesuatu tahun.

Jumlah bayi Yang Lahir Pada Sesuatu Tahun _____________________________________________ X 1000 Jumlah Penduduk Pada Pertengahan Tahun Pada tahun 2000, jumlah penduduk Malaysia ialah 23 270 000. Jumlah bayi yang dilahirkan pada tahun berkenaan ialah 569 500 orang.

569 500

Kadar Kelahiran = tahun 2000

X 1000

23 270 000

*Maka kadar kelahiran pada tahun 2000 ialah 24.47 bagi setiap 1000 orang.

Kadar kelahiran dalam bentuk peratus: 24.47 ________ X 100 % = 2.45 % 1000

Faktor Mempengaruhi Kadar Kelahiran Menurun 

-Mengamalkan perancangan keluarga.

-Taraf pendidikan tinggi.

-Wanita mengutamakan kerjaya.

-Umur kahwin lewat.

-Kos hidup yang tinggi.

-Dasar kerajaan mengehadkan kelahiran bayi.

Faktor Mempengaruhi Kadar Kelahiran Meningkat 

-Taraf pendidikan rendah.

-Kadar buta huruf tinggi maka tidak mengamalkan fperancangan keluarga.

-Umur kahwin awal.

-Kos hidup yang rendah.

-Dasar kependudukan yang memberi galakan seperti pengecualian cukai pendapatan.

43

4.5

Kadar Kematian

Maksud Kadar Kematian

Bilangan kematian bagi setiap 1000 orang penduduk pada sesuatu tahun.

Formula Pengiraan Kadar Kematian

Jumlah Kematian Penduduk Pada Sesuatu Tahun _____________________________________________

X 1000

Jumlah Penduduk Pada Pertengahan Tahun Contoh Pengiraan Kadar Kematian

Pada tahun 2000, jumlah penduduk Malaysia ialah 23 270 000. Jumlah kematian penduduk pada tahun berkenaan ialah 102 200 orang.

102 200

Kadar Kematian = tahun 2000

23 270 000

X 1000

*Maka kadar kematian pada tahun 2000 ialah 4.39 bagi setiap 1000 orang.

Kadar kematian dalam bentuk peratus: 4.39 ________ 1000

X 100 % = 0.44 %

Faktor Mempengaruhi Kadar Kematian Menurun 

-Kemudahan perubatan yang lengkap.

-Taraf hidup penduduk tinggi, perumahan selesa.

-Taraf pendidikan tinggi.

-Amalan pemakanan yang seimbang.

-Gaya hidup yang sihat.

-Tahap kebersihan tinggi.

-Program pencegahan penyakit oleh kerajaan.

4.6

Faktor Mempengaruhi Kadar Kematian Meningkat 

-Kemudahan perubatan yang kurang.

-Kemiskinan, taraf hidup yang rendah.

-Taraf pendidikan rendah.

-Amalan pemakanan tidak seimbang.

-Gaya hidup tidak sihat.

-Tahap kebersihan rendah.

-Bencana alam.

Migrasi

-Migrasi ialah proses perpindahan atau penghijrahan penduduk dari satu tempat ke tempat yang lain.

-Orang yang berpindah dari satu tempat ke tempat lain dikenali sebagai migran.

-Migrasi dibahagikan kepada dua jenis, iaitu: Migrasi Migrasi Dalaman

Migrasi Antarabangsa

-Migrasi dalaman merupakan perpindahan penduduk dalam negara seperti antara daerah atau antara negeri.

-Empat Pola Migrasi Dalaman: a) perpindahan dari luar bandar ke bandar b) perpindahan dari luar bandar ke luar bandar c) perpindahan dari bandar ke luar bandar d) perpindahan dari bandar ke bandar -Migrasi antarabangsa merupakan perpindahan penduduk dari sebuah negara ke negara yang lain.

-Perpindahan penduduk Malaysia ke luar negara dikenali sebagai emigrasi.

-Perpindahan penduduk asing ke Malaysia dikenali sebagai imigrasi.

44

Faktor Mempengaruhi Migrasi Dari Luar Bandar Ke Bandar Faktor Tarikan Di Bandar: -Kadar upah yang tinggi di bandar.

-Kepesatan perindustrian di bandar.

-Peluang pekerjaan di bandar yang banyak.

-Peluang pendidikan tinggi yang banyak di bandar.

-Kemudahan sosial yang lengkap di bandar.

-Taraf hidup yang tinggi di bandar.

-Kemudahan perkhidmatan yang lengkap di bandar.

Bandaraya Kuala Lumpur

Faktor Tolakan Di Luar Bandar: -Kadar upah yang rendah di luar bandar -Peluang pekerjaan yang terhad di luar bandar.

-Peluang pendidikan yang rendah di luar bandar.

-Kemudahan sosial yang kurang lengkap di luar bandar.

-Taraf hidup yang rendah di luar bandar.

-Kemudahan perkhidmatan yang kurang lengkap di luar bandar.

Faktor Mempengaruhi Migrasi Dari Luar Bandar Ke Luar Bandar -Dasar kerajaan mengadakan rancangan tanah baru.

-Kerajaan membuka kawasan ladang baru.

-Peluang pekerjaan, iaitu pertanian kelapa sawit dan getah.

-Kemudahan asas yang lengkap di petempatan terancang.

-Penduduk luar bandar tidak memiliki tanah di tempat asal.

-Pengangguran di tempat asal.

Faktor Mempengaruhi Migrasi Dari Bandar Ke Bandar -Jaringan pengangkutan yang baik seperti lebuhraya.

-Jaringan pengangkutan yang baik memendekkan masa perjalanan.

-Perkembangan bandar baru di sekitar bandar utama.

-Wujud bandar satelit seperti Sunway dan Senawang.

-Kos rumah di bandar baru lebih murah.

-Dasar kerajaan membina bandar pentadbiran seperti Putrajaya.

-Arahan majikan perpindahan ke bandar yang lain.

-Tujuan meluaskan perniagaan ke bandar yang lain.

Kesan-Kesan Migrasi Dalaman:

-Kesesakan lalu lintas di kawasan yang ditujukan.

-Kesesakan petempatan di kawasan yang ditujukan.

-Jumlah penduduk bertambah di kawasan yang ditujukan.

-Masalah setinggan di kawasan yang ditujukan.

-Persaingan peluang pekerjaan berlaku di kawasan yang ditujukan.

-Masalah sosial timbul di kawasan yang ditujukan.

-Jumlah penduduk berkurangan di tempat asal.

-Kekurangan buruh di tempat asal.

-Tanah pertanian terbiar tanpa pembangunan di tempat asal.

-Pasaran menjadi kecil di tempat asal.

45

Faktor Mempengaruhi Migrasi Antarabangsa Faktor Tarikan:

-Peluang pekerjaan yang banyak di negara ditujukan.

-Kadar upah yang tinggi di negara ditujukan.

-Peluang pendidikan tinggi yang banyak di negara ditujukan.

-Keadaan politik yang stabil di negara ditujukan.

-Kemudahan sosial yang lengkap di negara ditujukan.

-Taraf hidup yang tinggi di negara ditujukan.

-Dasar kerajaan menawarkan pemastautin tetap.

Faktor Penolak: Peta: Aliran migrasi antarabangsa

-Peluang pekerjaan yang terhad di negara asal.

-Kadar pengangguran tinggi di negara asal.

-Kadar upah yang rendah di negara asal.

-Peluang pendidikan terhad di negara asal.

-Kadar upah yang rendah di negara asal.

-Keadaan politik tidak stabil di negara asal.

-Taraf hidup yang rendah di negara asal.

-Bencana alam dan kemiskinan di negara asal.

Kesan-Kesan Migrasi Antarabangsa: Kesan Negatif: -Kesesakan lalu lintas.

-Kesesakan petempatan.

-Masalah setinggan berlaku.

-Jumlah penduduk bertambah.

-Masalah sosial timbul seperti perompakan.

-Persaingan peluang pekerjaan dengan pekerja asing.

Kesan Positif: -Pasaran menjadi luas.

-Kemasukan buruh mahir.

-Bekalan buruh bertambah.

-Pemindahan teknologi dari negara maju.

-Kemasukan modal asing dalam pelaburan.

-Menambahkan pendapatan negara melalui aliran masuk wang asing.

46

4.7

Piramid Penduduk

Piramid Penduduk Di Negara Maju & Kaya Piramid Peralihan

Piramid Stabil

Perempuan

Lelaki

Lelaki

Perempuan Golongan Tua

Golongan Tua

Golongan Dewasa

Golongan Dewasa

Golongan Muda

Contoh Negara Kurang Penduduk:

Kanada, Australia, Amerika Syarikat

Golongan Muda

Contoh Negara Penduduk Optimum:

Sweden, Belanda, Norway

Ciri-Ciri Kependudukan & Demografi -Berbentuk botol bagi piramid peralihan. Berbentuk silinder bagi piramid stabil.

-Tapak dan puncak piramid yang kecil. Bahagian tengah yang besar.

-Kadar kelahiran rendah.

-Kadar kematian rendah.

-Kadar pertumbuhan penduduk rendah.

-Jangka hayat penduduk tinggi.

-Golongan umur muda sedikit.

-Golongan umur dewasa paling banyak.

-Golongan umur tua banyak.

Kesan Kependudukan Negara Kurang Penduduk Kesan Positif: -Taraf hidup tinggi.

-Perumahan yang selesa.

Tahap pendidikan tinggi.

-Kadar celik huruf tinggi.

-Tahap teknologi tinggi.

-Kemudahan sosial yang baik.

-Tahap kesihatan yang tinggi.

Masalah / Kesan Negatif: -Kekurangan tenaga kerja.

-Penerokaan sumber terhad.

-Pasaran tempatan menjadi kecil.

-Orang tua kurang produktif bertambah.

-Kerajaan terpaksa bayar pencen tinggi.

-Kerajaan terpaksa menyediakan banyak kemudahan sosial kepada orang tua seperti hospital.

Langkah / Usaha Mengatasi Kesan & Masalah -Dasar kerajaan membawa masuk pekerja asing.

-Guna teknologi tinggi dan jentera untuk mengganti tenaga kerja.

-Menggalakkan golongan wanita untuk bekerja.

-Melanjutkan umur bersara.

-Kerajaan memberi insentif untuk meningkatkan kadar kelahiran.

-Contoh insentif seperti pemotongan cukai.

47

Piramid Penduduk Di Negara Penduduk Berlebihan (Negara Miskin) Piramid Progresif Perempuan

Lelaki

Golongan Tua

Golongan Dewasa

Golongan Muda

Ciri-Ciri Kependudukan / Demografi : -Berbentuk segi tiga.

-Tapak yang lebar dan puncak yang tajam.

-Kadar kelahiran tinggi.

-Kadar kematian tinggi.

-Kadar pertumbuhan penduduk tinggi.

-Golongan umur muda paling ramai.

-Golongan umur dewasa sederhana ramai.

-Golongan umur tua paling sedikit.

-Jangka hayat penduduk pendek.

Kesan-Kesan / Masalah Di Negara Penduduk Berlebihan:

Langkah / Usaha Mengatasi Kesan / Masalah Di Negara Penduduk Berlebihan:

-Contoh negara seperti India, Filipina dan Kenya.

-Kadar kematian tinggi -kadar kelahiran tinggi.

-Kadar buta huruf tinggi.

-Kadar pengangguran tinggi, lebihan tenaga kerja.

-Tahap teknologi rendah.

-Taraf hidup rendah, masalah perumahan.

-Kemudahan sosial tidak lengkap.

-Dasar kerajaan meningkatkan taraf pendidikan.

-Pendidikan tentang kaedah mengawal kelahiran.

-Pendidikan tinggi menggalakkan umur kahwin lewat.

-Mengadakan kempen kesedaran perancangan keluarga.

-Dasar kerajaan mengehadkan bilangan anak dilahirkan.

-Mengadakan pemodenan pertanian seperti guna jentera.

-Pemodenan pertanian bagi meningkatkan hasil makanan.

-Galakan pelaburan asing menyediakan peluang pekerjaan.

Piramid Terganggu Lelaki

Perempuan

Golongan Tua

Golongan Dewasa

Golongan Muda

Ciri-Ciri Piramid Tenganggu: -Tidak mempunyai bentuk yang tertentu.

-Golongan dewasa umur 45-an ke atas amat kurang.

-Jumlah penduduk perempuan lebih ramai berbanding dengan penduduk lelaki.

Faktor Yang Mempengaruhi: -Faktor peperangan.

-Faktor wabak penyakit seperti AIDS. -Polisi kerajaan.

Contoh Negara: -Rusia.

-Botswana.

Tips: Menulis Ciri-Ciri Kependudukan & Demografi Berdasarkan Rajah Piramid Penduduk

-Memerhati bentuk piramid, sama ada bentuk botol, silinder, sigi tiga atau tidak menentu.

-Memerhati tapak piramid dan puncak piramid sama ada besar atau kecil.

-Tuliskan ciri-ciri dari segi : *Kadar kelahiran ___________ -Nyatakan kadar tinggi atau rendah. *Kadar kematian ___________ -Bilangan golongan penduduk mengikut umur *Kadar pertumbuhan penduduk ___________ ramai, sederhana atau sedikit. *Golongan umur muda ___________ *Golongan umur dewasa ___________ -Jangka hayat penduduk panjang atau pendek. *Golongan umur tua ___________ *Jangka hayat penduduk ___________ 48

5.1

Jenis Petempatan 2 Jenis Petempatan

5.2

Petempatan Kekal Petempatan Sementara

Petempatan Luar Bandar

Fungsi Petempatan Luar Bandar -Pusat pengeluaran hasil pertanian, pusat pengumpulan hasil pertanian.

-Pusat pemprosesan hasil pertanian.

-Pusat membekalkan sumber makanan seperti padi.

-Membekalkan bahan mentah kepada industri di bandar.

-Pusat industri desa seperti industri tembikar dan batik.

-Pusat pelancongan, mempunyai pemandangan yang indah seperti di pinggir laut.

Faktor Mempengaruhi Perletakan / Taburan Petempatan Luar Bandar -Bentuk muka bumi yang pamah, sesuai kegiatan pertanian.

-Kawasan tanah beralun sesuai penanaman kelapa sawit.

-Di kawasan tepi sungai mudah memperoleh air.

-Kawasan tanih aluvium wujud petempatan tanam padi.

-Dasar kerajaan, seperti kewujudan kampung baru. Pembukaan tanah rancangan oleh kerajaan.

-Faktor darjah ketersampaian, petempatan luar bandar yang berhampiran dengan jalan raya.

-Faktor keselamatan, contohnya petempatan di kawasan tinggi mengelakkan banjir.

5.3

Petempatan Bandar

Fungsi Petempatan Bandar -Sebagai pusat pentadbiran, terdapat banyak jabatan kerajaan.

-Sebagai pusat perkhidmatan seperti kewangan, jabatan kerajaan.

-Sebagai pusat pendidikan, terdapat universiti seperti Bandar Baru Bangi.

-Sebagai pusat perniagaan dan perdagangan, terdapat bank dan tempat membeli-belah.

-Sebagai bandar pelabuhan seperti di Pulau Pinang dan Klang.

-Sebagai bandar diraja seperti Kuala Kangsar, Pekan, Seri Menanti, Arau.

-Sebagai bandar pertahanan seperti Port Dickson, Lumut dan Butterworth.

-Sebagai bandar satelit untuk mengurangkan kesesakan bandar.

-Sebagai bandar ICT seperti Cyber Jaya.

Faktor Mempengaruhi Perletakan / Taburan Petempatan Bandar -Bentuk muka bumi yang rata dan luas. Ini memudahkan kegiatan ekonomi dijalankan.

-Di lokasi berhampiran dengan sungai seperti Bandar Melaka.

-Di lokasi berhampiran dengan pinggir laut, contohnya Kota Kinabalu sebagai bandar pelabuhan.

-Faktor dasar kerajaan. Contohnya, Putrajaya dijadikan sebagai bandar pentadbiran.

-Faktor sumber mineral. Contohnya, Miri menjadi bandar kerana perlombongan petroleum.

-Faktor sejarah. Contohnya, Pulau Pinang dan Melaka dijajah oleh British.

-Dasar ketersampaian tinggi. Contohnya Gemas merupakan pusat pengangkutan keretapi.

49

5.4

Hubungan Saling Bergantung Antara Petempatan

Hubungan Saling Bergantung Antara Bandar Dengan Luar Bandar -Bandar menyediakan peluang pekerjaan kepada penduduk luar bandar.

-Bandar menyediakan peluang pendidikan tinggi kepada penduduk luar bandar.

-Bandar menyediakan perkhidmatan kewangan kepada penduduk luar bandar.

-Bandar menyediakan perkhidmatan awam kepada penduduk luar bandar.

-Bandar menyediakan kemudahan infrastruktur yang lengkap kepada penduduk luar bandar.

-Luar bandar membekalkan sumber makanan kepada penduduk bandar.

-Luar bandar membekalkan hasil pertanian kepada penduduk di bandar.

-Luar bandar membekalkan bahan mentah kepada industri di bandar.

-Luar bandar membekalkan tenaga kerja kepada bandar.

-Luar bandar menyediakan pasaran kepada barangan keluaran kilang di bandar.

Hubungan Saling Bergantung Antara Bandar Dengan Bandar -Bandar besar menjadi pasaran barangan yang dikeluarkan oleh bandar kecil.

-Bandar besar menyediakan peluang perkejaan yang banyak kepada penduduk di bandar kecil.

-Bandar besar menyediakan peluang pendidikan yang banyak kepada penduduk di bandar kecil.

-Bandar satelit menyediakan perumahan kepada penduduk bandar utama.

-Bandar kecil membekalkan tenaga kerja kepada bandar besar.

-Bandar-bandar di sekitar mewujudkan rangkaian pasaran lebih besar.

Tips: -Elak menulis ayat yang tidak lengkap bagi menerangkan hubungan dua petempatan.

-Contoh:

ď ?

Menyediakan sumber makanan.

-Menulis ayat lengkap bagi menerangkan hubungan dua petempatan.

-Contoh:

Luar bandar menyediakan sumber makanan kepada penduduk di bandar.

5.4

ďƒź

Pembandaran

-Pembandaran atau urbanisasi bermaksud proses pertambahan penduduk dan perubahan corak ekonomi yang lebih pesat di suatu petempatan.

-Pertambahan penduduk di bandar adalah kesan daripada migrasi masuk penduduk.

-Ekonomi di bandar berasaskan perindustrian, perkhidmatan, perniagaan dan perdagangan.

Konurbasi = Rebakan bandar dengan gabungan dan cantuman bandar membentuk bandar yang lebih luas.

Megalopolis Metropolis Bandar raya Rajah : Hierarki bandar

Bandar

10000000 orang 1000000 orang 100000 orang 10000 orang 50

Bandar Terancang = Pembangunan bandar dirancang dari segi lokasi, fungsi dan fizikalnya oleh kerajaan.

= Terbahagi kepada:

Bandar Satelit & Bandar Baru

Bandar Satelit

Bandar Baru

-Dibina berhampiran dengan bandar induk atau pinggir bandar.

-Bertujuan untuk mengatasi kesesakan penduduk dan kesesakan tempat tinggal di bandar induk.

-Menyediakan kawasan perumahan yang terancang.

-Menyediakan kemudahan sosial yang baik, seperti jalan raya dan bekalan elektrik.

-Mempunyai fungsi tertentu seperti perindustrian, perniagaan, pentadbiran dan perkhidmatan.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan.

-Contoh bandar satelit : Petaling Jaya, Bandar Sunway, Senawang, Tampoi.

-Dibina di lokasi yang baru dengan perancangan yang khusus.

-Membangunkan kawasan luar bandar, seperti Bandar Penawar di Johor.

-Membangunkan industri, seperti Bintulu dan Nilai.

-Pusat pendidikan tinggi, seperti Bandar Baru Bangi, Sintok.

-Pusat perniagaan, seperti Bandar Baru Perda.

-Sebagai pusat pentadbiran, seperti Putrajaya.

-Membangunkan telekomunikasi, seperti Cyberjaya.

Faktor Mempengaruhi Pembandaran / Urbanisasi -Faktor sumber mineral, seperti Kuala Lumpur berkembang pesat kerana perlombongan bijih timah.

-Perkembangan sektor perindustrian, menyediakan peluang pekerjaan yang banyak.

-Peluang pekerjaan yang banyak menyebabkan pertambahan migrasi penduduk ke bandar.

-Dasar kerajaan menyediakan infrastruktur yang baik.

-Dasar kerajaan mengadakan bandar baru.

-Faktor sejarah, seperti penjajahan British di Pulau Pinang.

-Faktor bentuk muka bumi yang rata, memudahkan kerja pembinaan.

Kesan / Akibat / Masalah Pembandaran -Pencemaran udara, pencemaran air, pencemaran bunyi.

-Peningkatan suhu, pulau haba, kesan rumah hijau.

-Hujan asid merosakkan cat dan kenderaan, mengancam akuatik.

-Jerebu akibat asap daripada kenderaan dan kilang.

-Banjir kilat akibat pembinaan jalan raya dan pembungan sampah-sarap di parit.

-Tanah runtuh akibat pembinaan jalan raya.

-Masalah sosial seperti jenayah, kemiskinan dan pengangguran.

-Masalah setinggan.

-Kesesakan lalu lintas.

Langkah Mengurangkan Kesan / Masalah Pembandaran -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kegiatan manusia.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Mengadakan kempen berkongsi kereta.

-Mewujudkan kawasan hijau untuk menyerap gas pencemaran.

-Memajukan pengangkutan awam, seperti LRT. -Memperbaiki sistem perparitan untuk mengelakkan banjir kilat.

-Mengadakan kempen kitar semula.

-Membina rumah kos rendah dan rumah pangsa untuk mengatasi masalah setinggan.

51

Tips Topik Popular SPM Sebenar -Dasar kerajaan (Governan).

-Tanah Rancangan FELDA, Jengka.

-Kegiatan pertanian (kelapa sawit dan getah).

-Perpindahan penduduk luar bandar ke luar bandar.

-Penduduk sederhana padat.

-Bentuk muka bumi beralun, bersaliran baik.

-Tanih laterit untuk menanam kelapa sawit dan getah.

-Agensi Kerajaan Lain : DARA, KETENGAH, KEJORA, KESEDAR

FUNGSI PETEMPATAN Bandar Sempadan

Tebedu, Padang Besar, Rantau Panjang

Pusat Pendidikan Pusat Perindustrian/ Perkilangan/ Pembuatan Industri Automotif/ Otomobil Bandar Diraja Pusat Pengangkutan

Sintok, Bandar Baru Bangi, Skudai, Serdang, Tanjung Malim Prai, Bayan Lepas, Shah Alam, Ayer Keroh, Bintulu, Kerteh, Petaling Jaya, Kamunting, Tasek, Mak Mandin Gurun, Kulim, Shah Alam, Tanjung Malim, Pekan, Serendah Arau, Kuala Kangsar, Klang, Pekan, Seri Menanti Gemas (Persimpangan jalan kereta)

Pangkalan

Tentera

NAMA TEMPAT

Laut Lumut (Perak)

(Pertahanan Negara)

Pangkalan

Tentera

Udara Butterworth, Sungai Besi, Kuantan

(Pertahanan Negara)

Perikanan Pusat pentadbiran

Mersing, Tawau, kemaman, Tumpat Putrajaya (kerajaan elektronik), Ipoh, Kota Bharu, Kota Kinabalu, Kuching, Kangar, Kuantan

Peta: Taburan bandar utama di Malaysia Padang Besar (bandar sempadan, terminal keretapi) Tumpat (bandar sempadan, terminal keretapi)

Kota Kinabalu (bandar pelabuhan)

Kota Bharu (ibu negeri)

Georgetown (ibu negeri)

Kerteh (industri petrokimia) Kuantan (ibu negeri)

Kuala Kangsar (bandar diraja) Ipoh (ibu negeri) Putrajaya (bandar pentadbiran) Cyberjaya (bandar telekomunikasi)

Miri (industri petrokimia)

Pekan (bandar diraja / Industri automotif) Seri Menanti (bandar diraja)

Kuching (ibu negeri)

Bintulu (gas asli/ industri)

Johor Bahru (ibu negeri)

52

6.1

Jaringan Pengangkutan Di Malaysia

Lebuh Raya Utama Malaysia Lebuh Raya Timur Barat

Bukit Kayu Hitam Jeli

Lebuh Raya Kuala Krai—Gua Musang

Kuala Krai

Grik Gua Musang

Miri

Lebuh Raya Persekutuan

Karak KL Klang

Lebuh Raya Utara—Selatan

Lebuh Raya Pan Borneo Sri Aman Johor Bahru

Lapangan Terbang Utama Malaysia Kota Bahru



Kota Kinabalu



Pulau Langkawi



 

Bayan Lepas

Bintulu

KLIA (Sepang)

Kuching



Senai

Tawau 





Pelabuhan Utama Malaysia Pulau Langkawi (bebas cukai)

Kota Kinabalu Kuantan

Butterworth

Pelabuhan Klang

Bintulu (Gas asli) Kuching

Pasir Gudang (Minyak Sawit) 53

Kepentingan Jaringan Pengangkutan Di Malaysia .Kepentingan Ekonomi:

-Penghantaran hasil pertanian dengan segera ke pasaran.

-Mengelakkan kerosakan barangan tidak tahan lama seperti sayur-sayuran dipasarkan segera.

-Mempercepatkan penghantaran bahan mentah ke kilang.

-Memajukan sektor pelancongan dengan kemudahan pengangkutan yang baik.

-Mempercepatkan proses pembandaran. Menggalakkan pembukaan petempatan baru.

Kepentingan Sosial:

-Meningkatkan mobiliti penduduk -Meningkatkan integrasi antara penduduk -Memendekkan masa perjalanan semasa berlaku kecemasan seperti bomba ke tempat kebakaran.

Kepentinga Pengangkutan Moden Berkuasa Elektrik: -Mengurangkan kesesakan lalu lintas.

-Mengurangkan pencemaran udara.

-Meningkatkan mobiliti penduduk bandar.

-Perkhidmatan yang selesa, tetap pada masa, tambang berpatutan.

Kepentingan Kapal Kargo:

-Membawa barangan secara pukal.

-Kos pengangkutan yang rendah. Menjimatkan kos pengangkutan.

-Memajukan perdagangan antarabangsa.

Kepentingan Kapal Terbang / Kargo Udara:

-Mengalakkan sektor pelancongan.

-Memendekkan masa perjalanan.Meningkatkan darjah ketersampaian.

-Meningkatkan mobiliti penduduk, meningkatkan integrasi penduduk.

-Menghantar barang dagang dengan pantas.

Kepentingan Pengangkutan Udara / Helikopter:

-Mengawal alam sekitar seperti pembalakan haram dan kebakaran hutan.

-Meningkatkan darjah ketersampaian di kawasan pedalaman.

-Memendekkan masa perjalanan. Meningkatkan darjah ketersampaian.

Kepentingan Pengangkutan Air/ Persisiran Pantai / Sungai

-Meningkatkan darjah ketersampaian.

-Membawa barangan pukal, seperti hasil pertanian.

-Membawa penumpang. Tambang yang murah.

-Mengalakkan pelancongan kapal. Menambahkan pendapatan negara.

-Menyediakan peluang pekerjaan seperti nelayan, industri bina kapal.

Faktor Mempengaruhi Jaringan Pengangkutan Di Malaysia -Bentuk muka bumi yang pamah dah rata memudahkan kerja pembinaan.

-Bentuk muka bumi yang bergunung-ganang menyukarkan kerja pembinaan.

-Tenaga buruh yang mencukupi mempercepatkan proses pembinaan.

-Buruh yang mahir membolehkan pembinaan yang berkualiti.

-Tahap teknologi tinggi membolehkan pembinaan seperti Jambatan Pulau Pinang.

-Dasar kerajaan yang menggalakkan seperti mewujudkan dasar penswastaan.

-Permintaan yang tinggi terhadap jaringan pengangkutan.

-Faktor sumber mineral, jaringan pengangkutan dibina untuk mengangkut hasil mineral.

54

Kesan Perkembangan Sistem Pengangkutan Di Malaysia -Pencemaran udara kerana asap kenderaan.

-Asap daripada kenderaan menyebabkan hujan asid, pulau haba, jerebu.

-Pengangkutan air menyebabkan pencemaran air, seperti tumpahan minyak kapal.

-Pembinaan jalan raya menyebabkan tanah runtuh dan hakisan tanih.

-Pembinaan jalan menyebabkan hutan ditebang, habitat hidupan dimusnahkan.

-Pembinaan jalan berturap menyebabkan banjir kilat.

-Kesesakan lalu lintas.

Langkah Mengurangkan Kesan Perkembangan Sistem Pengangkutan Di Malaysia -Menguatkuasakan undang-undang mengawal asap kenderaan tidak berlebihan.

-Menggunakan petro tanpa plumbum.

-Memasang penapis asap kenderaan.

-Memajukan pengangkutan awam berkuasa elektrik, seperti LRT, Komuter.

-Membina teres, tembok dan menanam tutup bumi untuk mengatasi tanah runtuh.

-Mengadakan kempen berkongsi kereta.

Tips Topik Popular SPM Sebenar Pantai Timur Faktor Mempengaruhi Jaringan Semenanjung Pengangkutan Di Pantai Timur Malaysia Semenanjung Malaysia Tidak Pesat

Faktor Mempengaruhi Jaringan Pengangkutan Di Pantai Barat Semenanjung Malaysia Pesat -Bentuk muka bumi pamah dan rata.

-Kos pembinaan rendah.

-Kegiatan ekonomi pesat.

-Jumlah penduduk ramai.

-Banyak bandar utama dan ibu negeri.

-Permintaan tinggi.

-Kegiatan perlombongan bijih timah.

Gemas

Pantai Barat Semenanjung

-Bentuk muka bumi bergunung-ganang.

-Kos pembinaan tinggi.

-Kegiatan ekonomi kurang pesat.

-Jumlah penduduk tidak ramai.

-Taburan bandar utama jarang.

-Permintaan kurang.

-Kerap berlaku banjir.

Gemas = Persimpangan Jalan Keretapi (Pusat Pengangkutan) Pembinaan Jalan Keretapi = Untuk mengangkut bijih timah (Kegiatan Perlombongan / Sumber Mineral) Sistem Pengangkutan Pintar = 1) Meningkatkan keselamatan pengangkutan 2) Gabungan penggunaan alat elektronik & ICT

Tips Soalan Mungkin Keluar Dalam SPM: Usaha / Langkah Untuk Memajukan Sistem Pengangkutan Di Malaysia: -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Membawa masuk buruh mahir dari negara maju.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Mengadakan penyelenggaraan dan pemeriksaan secara kerap.

Faktor Mempengaruhi Sistem Pengangkutan Di Jepun: -Bentuk muka bumi bergunung-ganang menyukarkan pembinaan.

-Terpaksa membina banyak terowong menebusi kawasan bergunung-ganang.

-Bencana alam seperti gempa bumi meningkatkan kos penyelenggaraan.

-Permintaan yang tinggi, kerana kepesatan perindustrian.

-Tahap teknologi tinggi, kaedah pembinaan yang moden.

-Mempunyai banyak pusat penyelidikan dan pembangunan.

55

6.2

Perhubungan Di Malaysia

Kepentingan Telekomunikasi / Perhubungan: -Menggalakkan integrasi nasional dan perpaduan rakyat.

-Meningkatkan perdagangan antarabangsa melalui e-dagang.

-Meluaskan pasaran, perniagaan online tanpa sempadan.

-Memudahkan urusan kewangan melalui ATM. -Meningkatkan mutu pendidikan melalui e-learning.

-Melicinkan urusan pentadbiran melalui e-kerajaan.

-Meningkatkan mutu perubatan melalui teleperubatan.

-Penyebaran maklumat dengan pantas dan menjimatkan kos.

Kepentingan / Fungsi / Peranan Satelit: -Membolehkan siaran langsung.

-Perkhidmatan telefon terus ke seluruh dunia.

-Memantau alam seperti kebakaran hutan dan tumpahan minyak.

-Meramal dan mengkaji cuaca.

-Memajukan sistem pengangkutan seperti penggunaan GPS. -Meluaskan pasaran ekonomi.

-Penyebaran maklumat dengan pantas dan menjimatkan kos.

Faktor Mempengaruhi Perkembangan Perhubungan / Telekomunikasi: -Dasar kerajaan memberi galakan seperti mengadakan projek MSC. -Dasar kerajaan mewujudkan bandar telekomunikasi iaitu Cyberjaya.

-Penyelidikan dan pembangunan (R&D).

-Buruh mahir yang mencukupi.

-Tahap teknologi yang tinggi.

-Faktor modal yang tinggi.

-Permintaan yang tinggi.

Taburan Stesen Satelit Bumi Di Malaysia P.Langkawi

Kuanta

Labuan

Usaha Memajukan Perkembangan Perhubungan / Telekomunikasi: -Meningkatkan tahap teknologi.

-Pemindahan teknologi dari negara maju.

-Bawa masuk buruh mahir dari negara maju.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Kerjasama antarabangsa dengan negara maju.

Melak Sematan

Tips Soalan Mungkin Keluar Dalam SPM: Faktor Yang Mempengaruhi Sistem Telekomunikasi / Perhubungan Di Amerika Syarikat: -Kemajuan sistem telekomunikasi sebagai alternatif di kawasan bergunung-ganang.

-Permintaan yang tinggi kerana kepesatan perindustrian dan perniagaan.

-Dasar kerajaan memberi galakan.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan oleh kerajaan.

-Pengenalan e-kerajaan meningkatkan jaringan telekomunikasi.

-Tahap teknologi yang tinggi, terdapat buruh mahir yang tinggi, taraf pendidikan tinggi.

56

7.1

Kepentingan Pelbagai Sumber

Kepentingan Sumber Mineral -Menghasilkan pelbagai peralatan logam seperti cangkul, sabit.

-Sebagai sumber tenaga seperti petroleum dan arang batu.

-Menghasilkan barangan yang kukuh dan tahan lama, seperti kenderaan besi.

-Menyediakan peluang pekerjaan dalam sektor perlombongan, seperti perlombongan petroleum.

-Menambahkan pendapatan negara dengan eksport sumber mineral.

-Menyediakan bahan mentah kepada industri. Memajukan industri tempatan.

-Kegiatan perlombongan sumber mineral membangunkan petempatan luar bandar.

-Mempercepatkan proses pembandaran, seperti Kerteh dan Miri.

Kepentingan Sumber Air -Membolehkan kegiatan pertanian dijalankan.

-Air di sungai dan laut menjadi jalan pengangkutan air.

-Air di sungai digunakan untuk menghanyut kayu balak, seperti Sungai Kinabatangan.

-Sumber air di kawasan tanah tinggi dapat menjana hidroelektrik dengan membina empangan.

-Menggalakkan pembinaan tempat rekreasi seperti Sunway Lagoon.

-Kawasan berair yang indah seperti pantai dan air terjun dijadikan sebagai kawasan pelancongan.

Kepentingan Kepelbagaian Biologi -Kepelbagaian biologi merujuk kepada pelbagai spesies haiwan dan tumbuhan.

-Hutan hujan tropika mempunyai pelbagai flora dan fauna yang unik.

-Keunikan flora dan fauna menjadi tarikan pelancongan.

-Tumbuh-tumbuhan semula jadi membekalkan sumber perubatan dan herba.

-Tumbuhan dan haiwan menjadi sumber makanan kepada manusia.

-Haiwan seperti gajah, kuda dan lembu boleh dijadikan untuk tujuan pengangkutan.

-Haiwan seperti lembu menghasilkan pelbagai bahan mentah seperti kulit dan susu.

Kepentingan Sumber Tanih -Tanih membekalkan nutrien kepada tumbuhan.

-Tanih membekalkan tanah liat untuk membuat bata, tembikar.

-Tanih boleh menyerap dan menyimpan air.

-Tanih merupakan media penting dalam kegiatan pertanian. Tanih mudah diperolehi.

-Tanih laterit sesuai menanam kelapa sawit dan getah.

-Tanih gambut sesuai menanam nanas.

-Tanih aluvium sesuai menanam padi.

Kepentingan Tenaga Suria (Cahaya Matahari) -Mengeringkan kain dan pakaian.

-Mengeringkan barangan industri seperti ikan masin dan udang kering.

-Menjanakan elektrik. Merupakan sumber tenaga yang bersih, tidak mencemari alam.

-Sebagai tenaga dalam peralatan seperti jam tangan, mesin kira-kira dan rumah api.

-Merupakan sumber tenaga yang bersih, tidak mencemari alam, menjimatkan kos.

Kepentingan Sumber Biojisim -Penghasilan tenaga melalui proses pereputan sisa pertanian dan bahan buangan haiwan.

-Menghasilkan tenaga haba dalam bentuk gas metana, biogas dan etanol.

-Sumber biojisim dapat mengurakan pencemaran alam. Kos yang murah.

-Jepun dan Amerika Syarikat menjalankan penyelidikan menghasilkan tenaga daripada pembakaran sampah.

-Brazil menjalankan penyelidikan menghasilkan bahan api cecair dengan air tebu.

57

7.2

Kesan Penerokaan SUmber Terhadap Alam Sekitar

Kesan Penerokaan Sumber Mineral

-Kegiatan perlombongan dijalankan oleh manusia untuk mendapatkan sumber mineral.

-Perlombongan petroleum di laut menyebabkan pencemaran air laut, pecemaran udara, ekosistem lautan terjejas.

-Perlombongan bijih timah menyebabkan pencemaran air sungai, mengancam hidupan akuatik.

-Perlombongan batu kapur menyebabkan jerebu, pencemaran udara.

-Kegiatan perlombongan juga menyebabkan perubahan landskap.

Kesan Penerokaan Sumber Air

-Pembinaan empangan menyebabkan hutan tenggelam, sumber hutan musnah, habitat flora dan fauna musnah, ekosistem hutan terjejas.

-Penerokaan sumber air bawah tanah menyebabkan perubahan landskap dan tanah runtuh.

-Kegiatan pelancongan di sungai dan pantai menyebabkan pencemaran air.

Kesan Penerokaan Sumber Tanih

-Kegiatan pertanian secara giat mengurangkan nutrien dan kesuburan tanih.

-Penggunaan baja kimia dan racun rumpai menyebabkan keasidan tanih meningkat, pecemaran tanih, pencemaran air dan mengancam hidupan akuatik.

-Pertanian pindah akan menjejaskan nutrien tanih dan hakisan tanih.

Kesan Penerokaan Sumber Hutan

-Penerokaan sumber hutan untuk mendapatkan kayu balak, membina lebuh raya, membuka ladang.

-Penerokaan sumber hutan menyebabkan kemusnahan habitat flora dan fauna.

-Rrantaian makanan terjejas,ekosistem hutan terjejas, kepupusan flora dan fauna.

-Pembalakan menyebabkan kawasan tadahan terjejas, peningkatan suhu, hakisan tanih.

Kesan Penerokaan Pantai & Sumber Marin

-Penerokaan pantai untuk membina pelabuhan menyebabkan pencemaran air laut, mengancam hidupan akuatik.

-Penebangan pokok bakau menyebabkan pantai terhakis, habitat akuatik terjejas, ekosistem terjejas, rantaian makanan terjejas.

-Penggunaan pukat tunda oleh nelayan memusnahkan batu karang dan kepupusan akuatik.

-Kapal laut boleh menyebabkan pencemaran laut kerana tumpahan minyak.

Tips Rumusan Tentang Kesan Terhadap Alam Sekitar: -Pencemaran udara.

-Pencemaran air.

-Habitat flora dan fauna musnah.

-Ekosistem terjejas.

-Rangkaian makanan terjejas.

-Kepupusan flora dan fauna.

-Hakisan tanih, tanah runtuh.

-Peningkatan suhu.

-Jerebu.

-Hujan asid.

58

7.3

Pengurusan Sumber

Langkah Pengurusan Sumber Mineral

-Menguatkuasakan undang-undang.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Mencari gantian baru.

-Menjalankan kempen kitar semula.

-Menjalankan penyelidikan menghasilkan sumber mesra alam.

Langkah Pengurusan Sumber Air (Di Arab Saudi/ Malaysia) -Membina empangan.

-Membina loji penyahgaraman air laut.

-Menyimpan air hujan.

-Merawat semula air sisa.

-Menguatkuasakan undang-undang.

-Mengadakan kempen jimat air.

-Mengadakan kempen kesedaran.

Langkah Pengurusan Sumber Tanih

-Menggunakan baja organik.

-Pertanian rumah kaca.

-Pembinaan teres, menanam tanaman tutup bumi boleh mengurangkan hakisan tanih.

-Penanaman secara bergilir.

-Pembajakan mengikut kontur.

-Penggunaan sisa tanaman untuk mengekalkan kesuburan tanih. Guna kapur memulihkan tanih berasid.

Langkah Pengurusan Sumber Hutan (Di Kanada/ Malaysia) -Menguatkuasakan undang-undang mengawal pembalakan secara haram.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Mewartakan hutan simpan dan taman negara.

-Mengadakan penghutanan semula.

-Pengawalan eksport kayu.

-Mengadakan kitar semula kertas.

-Penubuhan Unit Pencegah Kebakaran Hutan.

-Menjalankan penyelidikan menghasilkan baka pokok bermutu.

-Mengehadkan lesen pembalakan.

Langkah Pengurusan Sumber Marin & Pantai

-Mewartakan taman laut.

-Kawasan paya bakau diwartakan sebagai hutan simpan.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Mengehadkan lesen pukat tunda.

-Menguatkuasakan undang-undang, dengan memberi hukuman yang berat.

-Mengadakan projek penanaman pokok bakau dapat mencegah hakisan ombak.

Tips Rumusan Tentang Langkah: -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kegiatan manusia.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam di peringkat sekolah.

-Mengadakan kitar semula.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

Tips Soalan Objektif: Sumber Boleh Diperolehi = Hutan (tumbuhan), Hujan (air), Cahaya Matahari (Suria), Tanih, Ombak, Geoterma, Biojisim Sumber Tidak Boleh Diperolehi = Mineral (seperti petroleum, bijih timah, batu kapur, arang batu, kaolin, gas asli) 59

8.1

Sektor Pembuatan / Perkilangan/ Perindustrian

Sektor Pembuatan/ Perindustrian / Perkilangan Industri Berasaskan Sumber 

Industri Bukan Berasaskan Sumber

Industri Berasaskan Getah



-Produk: tayar, kasut, sarung tangan getah. 

-Produk: kain, baju, seluar.

Industri Berasaskan Kayu



-Produk: perabot seperti meja, kerusi, venir, kertas. 

Industri Elektrik dan Elektronik

-Produk: mesin basuh, kipas, lampu, semikonduktor.

Industri Berasaskan Kelapa Sawit



-Produk: minyak masak, sabun, lilin, barang kosmetik. 

Industri Tekstil dan Pakaian

Industri Berasaskan Makanan dan Minuman

Industri Automotif (Kelengkapan Pengangkutan)

-Produk: kereta, motosikal, trak tentera.

-Produk: Nanas dalam tin, biskut, kek, jus buah-buahan.

Peta: Taburan Pusat Perindustrian Utama Di Malaysia

Petunjuk

Prai, Mak Mandin Bayan Lepas

Pusat Perindustrian Kamunting Kerteh Tasek

Lutong/ Miri

Bintulu

Petaling Jaya, Shah Alam, Sungai Way, Lembah Klang Nilai

Kidurong

Pasir Gudang Ayer Keroh

Larkin

Pending

Tips Lokasi Perindustrian Penting: Bintulu = Industri berasaskan gas asli (loji gas cecair), industri baja urea.

Lutong, Kerteh, Miri = Industri petrokimia, memproses petroleum.

Pekan, Gurun, Kulim, Shah Alam, Serendah = Industri automatif/ Otomobil

60

Faktor Mempengaruhi Sektor Pembuatan / Perkilangan / Perindustrian

-Bentuk muka bumi yang pamah dan rata, memudahkan kerja pembinaan.

-Berhampiran dengan pinggir laut yang terdapat pelabuhan.

-Bekalan bahan mentah yang banyak, seperti getah, sumber mineral.

-Bekalan tenaga kerja yang mencukupi, ramai buruh mahir.

-Permintaan yang tinggi, pasaran luas untuk dieksport.

-Kemudahan infrastruktur yang baik.

-Dasar kerajaan memberi insentif. Kerajaan menyediakan jaringan pengangkutan yang baik.

-Tahap teknologi yang tinggi, menjalankan penyelidikan dan mengadakan inovasi dalam industri.

Kepentingan Sektor Pembuatan / Industri Petrokimia / Industri Automotif

-Menambahkan pendapatan negara melalui eksport.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan.

-Memajukan infrastruktur negara, seperti pembinaan lebuh raya.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, penduduk menerima pendapatan yang tinggi.

-Mempercepatkan proses pembandaran seperti Miri dan Pekan.

-Membangunkan petempatan luar bandar.

-Menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

Kesan Sektor Pembuatan / Perkilangan / Perindustrian Terhadap Alam Sekitar

-Pencemaran air disebabkan pembuangan sisa tosik kilang.

-Pencemaran udara disebabkan asap kilang.

-Pencemaran tanah disebabkan pelupusan sisa industri.

-Pencemaran air mengancam hidupan akuatik, menjejaskan rantaian makanan.

-Peningkatan suhu disebabkan gas pencemaran kilang.

-Pembinaan kilang menyebabkan habitat flora dan fauna dimusnahkan.

-Hujan asid akibat gas pencemaran kilang.

-Pulau haba.

Langkah Mengurangkan Kesan Sektor Pembuatan / Perkilangan / Perindustrian

-Menguatkuasakan undang-undang seperti Akta Kualiti Alam Sekeliling.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar.

-Mengadakan sistem rawatan air sisa kilang.

-Memasang alat penapis asap.

-Meningkatkan teknologi yang kurang mengeluarkan asap.

-Mengadakan kitar semula bahan buangan kilang.

Usaha Memajukan Sektor Pembuatan / Perkilangan / Perindustrian -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Membawa masuk buruh mahir dari negara maju.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Dasar kerajaan mengadakan promosi.

-Kerajaan memberi bantuan modal, mewujudkan bandar perindustrian.

61

8.2

Sektor Perkhidmatan Pengangkutan, Penyimpanan & Telekomunikasi Perniagaan Borong & Runcit, Hotel, Restoren

6 Jenis Perkhidmatan Utama

Kewangan, Insurans, Hartanah & Perkhidmatan Perniagaan Perkhidmatan Kerajaan Utiliti: Elektrik, Gas & Air Perkhidmatan Lain

Faktor Mempengaruhi Sektor Perkhidmatan -Bentuk muka bumi yang pamah dan rata, memudahkan kerja pembinaan sistem pengangkutan.

-Kekayaan sumber semula jadi seperti petroleum membantu membekalkan tenaga elektrik.

-Pendapatan per kapita penduduk tinggi dan mempunyai kuasa beli yang tinggi.

-Buruh mahir yang ramai kerana taraf pendidikan tinggi.

-Permintaan yang tinggi, kerana penduduk ingin menikmati taraf hidup tinggi.

-Dasar kerajaan memberi galakan, melaksanakan dasar penswastaan.

-Tahap teknologi tinggi, seperti penggunaan komputer dan mesin yang canggih.

Kepentingan Sektor Perkhidmatan -Menambahkan pendapatan negara melalui cukai.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan.

-Memajukan infrastruktur negara, seperti pembinaan lebur raya.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, penduduk menerima pendapatan yang tinggi.

-Memajukan industri tempatan, merupakan sektor sokongan.

-Menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

8.3 

Sektor Pelancongan

Ekopelancongan

-Melawat ke kawasan semula jadi seperti pantai, pulau, gua, hutan, tanah tinggi, dan air terjun. 

Agropelancongan

-Pelancongan berasaskan pertanian seperti ke Tanah Tinggi Cameron, Kundasang, Taman Herba Pagoh, Tekam Plantation. 

Pelancongan Kesihatan

-Aktiviti pelancongan bagi mendapatkan rawatan penyakit atau penjagaan kesihatan. 

Pelancongan Pendidikan

-Pelajar asing belajar di pusat pengajian tinggi tempatan seperti di Universiti Islam Antarabangsa. 

Pelancongan Budaya & Warisan

-Melawat ke tempat seperti ke Balai Seni, Muzium Negara, Kota A’ Famosa dan menyertai program “home stay”. 

Pelancongan Sukan / Rekreasi

-Menyaksikan acara seperti Litar Lumba F1 Sepang, LIMA di Pulau Langkawi dan Pesta Layang-layang Antarabangsa. 

Pelancongan Kapal

-Melancong dengan menaiki kapal dan bot. 

Pelancongan MICE

-Peserta menghadiri mesyuarat, persidangan atau pameran antarabangsa seperti di Pusat Dagang Dunia Putra (PWTC). 

Pelancongan Acara Bertema

-Kunjungan acara tentang kebudayaan masyarakat seperti Pesta Gawai, Thaipusam, Perayaan Hari Kebangsaan.

62

Faktor Mempengaruhi Sektor Pelancongan Faktor Fizikal: -Bentuk muka bumi yang pamah dan rata, memudahkan kerja pembinaan sistem pengangkutan.

-Faktor iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun.

-Tanah tinggi mempunyai udara nyaman seperti Tanah Tinggi Cameron.

-Mempunyai Gua batu kapur yang menarik seperti Gua Niah.

-Mempunyai pulau dan pantai yang indah seperti Pulau Langkawi.

-Mempunyai hutan yang luas dengan flora dan fauna yang unik.

Faktor Kemanusiaan: -Masyarakat berbilang kaum kaya dengan pelbagai kebudayaan.

-Pelbagai hari perayaan seperti Hari Raya, Tahun Baru Cina, Hari Gawai.

-Jaringan pengangkutan yang lengkap seperti LRT, Komuter.

-Pusat membeli-belah, muzium, zoo yang banyak.

-Mempunyai banyak tempat bersejarah seperti Kota A Famosa.

-Dasar kerajaan menganjurkan Tahun Melawat.

-Dasar kerajaan mewujudkan pulau bebas cukai seperti Pulau Langkawi, Pulau Labuan, Pulau Tioman.

Kepentingan Sektor Pelancongan -Menambahkan pendapatan negara melalui tukaran wang asing.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan.

-Memajukan infrastruktur negara, seperti pembinaan lapangan terbang.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, penduduk berpeluang melawat ke tempat yang menarik.

-Memajukan industri pembinaan, seperti pembinaan hotel.

-Memajukan sektor perkhidmatan, seperti insurans dan perbankan.

-Menggalakkan perkembangan sukan antarabangsa seperti luma kereta F1.

-Meluaskan pasaran tempatan, pelancongan asing membeli-belah di Malaysia.

Kesan Sektor Pelancongan / Perkhidmatan Terhadap Alam Sekitar -Pencemaran udara akibat pertambahan kenderaan pelancong.

-Pencemaran air akibat tumpahan minyak kapal pelancong.

-Pencemaran tanah akibat pembuangan sampah-sarap oleh pelancong.

-Hakisan tanih dan tanah runtuh akibat pembinaan infrastruktur seperti lebuh raya.

-Peningkatan suhu akibat pembangunan pesat.

-Pulau haba, banjir kilat, hujan asid, kesan rumah hijau akibat perkembangan pengangkutan.

Langkah Mengurangkan Kesan Sektor Pelancongan / Perkhidmatan -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kegiatan pembuangan sampah oleh pelancong.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar.

-Kerajaan menyediakan sistem pembuangan sampah secara berjadual.

-Menjalankan pemeriksaan kerap terhadap kapal pelancong supaya tidak tumpahan minyak.

-Menanam tutup bumi, membina teres di pusat pelancongan kawasan tanah tinggi.

Faktor Yang Mempengaruhi Sektor Pelancongan di Switzerland: -Bentuk muka bumi bergunung-ganang yang bersalji.

-Iklim pergunungan yang sejuk menggalakkan aktiviti meluncur salji.

-Kemudahan yang menarik dan selesa seperti hotel.

-Kemudahan pengangkutan yang baik, seperti lapangan terbang antarabangsa.

-Dasar kerajaan mengadakan promosi pelancongan.

-Kedudukan Switzerland strategik di tengah-tengah Eropah.

63

Sektor Pertanian

8.4

Tanaman Makanan (Padi Sawah & Padi Huma) 2 Jenis Tanaman

Tanaman Kontan / Jualan / Komersial (Kelapa Sawit, Getah, Nanas, Tebu, Teh, Lada Hitam, Tembakau) Kota Marudu

Peta: Taburan tanaman makanan di Malaysia 7 1

Petunjuk

Padi sawah

Telupid

10

8

Padi huma 1 Dataran Kedah-Perlis

2

2 Utara Seberang Perai

3

3 Dataran Kerian

4

4 Dataran Trans-Perak

5

5 Changkat Jong

Bintulu

6

6 Tanjung Karang 9

7 Dataran Kelantan 8 Delta Rajang

Serian

9 Tuaran

Peta: Taburan tanaman kontan di Malaysia

Petunjuk

Kudat

Chuping T

Kelapa Sawit Getah

Kundasang

T

KK Tawau KK

KK

Lahad Datu

Nanas T Tebu Tanaman Hawa Sederhana

KK

Semporna Bagan Datoh

Tanah Rancangan FELDA Jengka K

TANAMAN

Getah Nanas Tebu Lada Hitam Tembakau Sagu Kelapa Kopi Koko Teh Tanaman Hawa Sederhana

K

Kopi

KK

Koko

S Mukah

Dataran Johor

Kelapa Sawit

Tembakau

Oya L

S

Kelapa

L Sibu

L

LOKASI Dataran Johor (Labis & Kluang), Jengka, Teluk Intan, Tawau Dataran Johor (Kluang & Batu Pahat) Dataran Johor (Yong Peng, Pontian, Pekan Nanas) Chuping (Perlis), Padang Terap (Kedah) Kuching, Sri Aman, Sarikei, Sibu Bachok, Tumpat, Pasir Puteh (Kelantan), Besut (Terengganu) Oya & Mukah (Sarawak) Rengit (Johor), Bagan Datoh (Perak), Sipitang & Kudat (Sabah) Kuala Langat & Kuala Selangor (Selangor), Rengit (Johor) Jerangau (Terengganu), Raub (Pahang), Tawau, Sandakan, Semporna (Sabah) Tanah Tinggi Cameron, Kundasang, Kahang (Johor), Lenggong (Perak) Tanah Tinggi Cameron dan Kundasang

S

Sagu

L

Lada Hitam

KETERANGAN -Tanih laterit & tanah beralun.

-Tanih laterit & tanah beralun.

-Tanih gambut.

-Ladang tebu yang terbesar Malaysia di Chuping.

-Tanah rendah, rata, dan bertanih aluvium.

-95 % pengeluaran negara ditanam di Sarawak -Tanaman sampingan di kawasan sawah selepas padi dituai pada musim kering.

-Sesuai tanam di tanah aluvium berpasir.

-Ditanam untuk mendapat sagu dan tepung sagu.

-Tanam dikawasan pantai berpasir.

-90% ditanam secara kebun kecil.

-Sesuai tanam dengan tanih gambut dan tanah rendah secara kecil-kecilan dan pasaran terhad.

-Malaysia pengeluar ketiga besar di dunia.

-Tanaman sampingan di ladang kelapa.

-Ditanam di kawasan tanah tinggi dan tanah rendah.

-Kawasan tinggi yang suhu sederhana 18째 C-21째 C. -Tanaman sayur-sayuran, buah-buahan dan teh.

64

Faktor Mempengaruhi Kegiatan Pertanian

Faktor Fizikal: -Bentuk muka bumi yang pamah dan rata, memudahkan kegiatan dijalankan.

-Kawasan tanah beralun dan bersaliran baik sesuai menanam kelapa sawit dan getah.

-Kawasan tanah tinggi mempunyai suhu sederhana sesuai menanam teh,sayur-sayuran.

-Iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun.

-Min suhu tahunan tinggi kira-kira 27째 C. -Jumlah hujan tahunan melebihi 2600 mm.

-Jenis tanih yang subur di kawasan lembah sungai seperti tanih aluvium sesuai menanam padi.

Faktor Kemanusiaan: -Dasar kerajaan memberi galakan seperti membina sistem pengairan.

-Tenaga buruh mencukupi, kos upah buruh yang rendah, terdapat buruh mahir.

-Jaringan pengangkutan yang baik membantu mengangkut hasil pertanian ke pasaran.

-Tahap teknologi yang tinggi, penggunaan jentera moden dapat meningkatkan hasil.

-Permintaan yang tinggi, pasaran luas, boleh dieksport.

-Agensi kerajaan menjalankan penyelidikan dan pembangunan, seperti MPOB untuk penyelidikan kelapa sawit.

Kepentingan Kegiatan Pertanian Terhadap Pembangunan Negara Malaysia -Menambahkan pendapatan negara, hasil boleh dieksport.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan, memerlukan ramai buruh.

-Memajukan infrastruktur negara seperti pembinaan jalan raya dan lebuh raya.

-Menyediakan bahan mentah kepada industri tempatan.

-Memajukan industri tempatan, seperti industri memproses makanan.

-Menyediakan sumber makanan kepada penduduk, seperti padi, sayur-sayuran.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

Kesan Kegiatan Pertanian Terhadap Alam Sekitar -Pembukaan ladang menyebabkan habitat flora dan fauna dimusnakan.

-Hakisan tanih dan tanah runtuh berlaku, seterusnya menyebabkan sungai menjadi cetek dan berlaku banjir.

-Penggunaan baja kimia menyebabkan keasidan tanih meningkat.

-Penggunaan racun serangga dan racun rumpai menyebabkan pencemaran air dan pencemaran tanah.

-Mengancam kehidupan akuatik, ekosistem terjejas, rantaian makanan terjejas.

Langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Pertanian Terhadap Alam Sekitar -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kegiatan pertanian.

-Menggalakkan penggunaan baja organik.

-Menggunakan racun serangan organik.

-Mengamalkan kaedah biologi untuk mengawal makhluk perosak.

-Membina teres di kawasan pertanian tinggi.

-Menanam tutup bumi seperti pokok kekacang untuk mengurangkan hakisan tanih.

-Menggalakkan pertanian rumah kaca. Mengalakkan pertanian hidroponik.

Usaha Memajukan Kegiatan Pertanian -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Dasar kerajaan mengadakan promosi untuk meluaskan pasaran.

-Kerajaan memberi bantuan seperti pinjaman modal.

-Mengadakan kursus meningkatkan kemahiran buruh.

-Memperkenalkan kaedah pertanian moden seperti pertanian rumah kaca dan pertanian hidroponik.

65

Tips Soalan KBAT: Kebaikan kaedah pertanian moden di rumah kaca dan hidroponik -Mudah mengawal makhluk perosak.

-Kegiatan tidak terpengaruh oleh unsur cuaca.

-Mudah mengawal suhu yang sesuai.

-Tanaman hidup subur tanpa gangguan unsur cuaca.

-Bersih dan tidak mencemari alam.

-Tidak memerlukan tenaga buruh yang ramai, -Menjimatkan kos.

8.5

Sektor Penternakan

Faktor Mempengaruhi Kegiatan Penternakan -Bentuk muka bumi yang pamah dan rata, memudahkan kegiatan dijalankan.

-Iklim Khatulistiwa panas dan lembap sepanjang tahun membolehkan kegiatan dijalankan sepanjang tahun.

-Dasar kerajaan memberi galakan seperti membina sistem pengangkutan yang baik.

-Tenaga buruh mencukupi, kos upah buruh yang rendah, terdapat buruh mahir.

-Jaringan pengangkutan yang baik membantu mengangkut hasil ternakan ke pasaran.

-Tahap teknologi yang tinggi, penggunaan jentera moden dapat meningkatkan hasil.

-Permintaan yang tinggi, pasaran luas, boleh dieksport.

Kepentingan Kegiatan Penternakan Terhadap Pembangunan Negara Malaysia -Menambahkan pendapatan negara, hasil boleh dieksport.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan, memerlukan ramai buruh.

-Memajukan infrastruktur negara seperti pembinaan jalan raya dan lebuh raya.

-Menyediakan bahan mentah kepada industri tempatan.

-Memajukan industri tempatan, seperti industri memproses makanan.

-Menyediakan sumber makanan kepada penduduk, seperti daging ayam.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

Kesan Kegiatan Penternakan Terhadap Alam Sekitar -Pembukaan ladang menyebabkan habitat flora dan fauna dimusnakan.

-Hakisan tanih dan tanah runtuh berlaku, seterusnya menyebabkan sungai menjadi cetek dan berlaku banjir.

-Pencemaran air berlaku disebabkan najis haiwan ternakan.

-Pencemaran bau menjejaskan kesihatan manusia.

-Mengancam kehidupan akuatik, ekosistem terjejas, rantaian makanan terjejas.

Langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Penternakan Terhadap Alam Sekitar -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kegiatan penternakan.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar.

-Membina loji memproses najis haiwan ternakan. Najis haiwan ternakan dikitar semula menjadi baja organik.

-Kawasan penternakan disembur racun pengawal kuman.

Usaha Memajukan Kegiatan Penternakan -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Dasar kerajaan mengadakan promosi untuk meluaskan pasaran.

-Kerajaan memberi bantuan seperti pinjaman modal.

-Memperkenalkan kaedah penternakan moden seperti penternakan secara fidlot (diternak secara ladang).

66

Sektor Perikanan

8.6

Jenis Peikanan

Lokasi

Kaedah

Hasil Tangkapan

Perikanan Laut Dalam -Di kawasan laut melebihi 30 km dari pantai.

-Pukat tunda -Kawasan tangkapan di Laut China Selatan dan -Pukat harimau Lautan Hindi.

-Bubu

-Ikan tongkol -Ikan tenggiri -Ikan merah -Ikan kembung -Udang kara

Perikanan Pinggir Laut -Di kawasan pinggir laut tidak melebihi 30 km dari pantai.

-Kasawan tangkapan di Selat Melaka, Selat Tebrau dan Laut China Selatan.

-Ikan tuna -Ikan bawal -Ikan kembung -Ikan tenggiri -Ketam

-Pukat tarik -Pukat hanyut -Jala -Kail

Perikanan Air Tawar

-Menangkap ikan di sungai, tasik, kolam, sawah -Sangkar padi.

-Kawasan tangkapan seperti di Tasik Chini, Tasek Bera dan sebagainya.

-Ikan keli -Ikan haruan -Ikan kelah -Ikan patin

Akuakultur

-Menternak ikan di kawasan air tawar, air payau -Sangkar dan air laut dengan sangkar.

-Contohnya, Batu Maung, Kuala Sungai Merbok (Kedah) dan Seberang Takir (Terengganu).

-Kerang -Udang galah -Udang harimau

Peta: Taburan pusat perikanan di Malaysia Kuala Perlis

Petunjuk Tumpat

Kuala Kedah

Pusat Pendaratan Ikan

Kuala Besut

Batu Maung

Kemaman

Sandakan Lahad Datu Tawau

Dungun

Pulau Pangkor

Pulau Ketam

Tumpat

Laut China Selatan

Semporna

Kuantan

Se lat

Mersing M

Tumpat

ela ka

Faktor Mempengaruhi Kegiatan Perikanan Di Malaysia

Faktor Fizikal: -Malaysia terletak di Pentas Sunda kaya dengan plankton mempunyai ikan yang banyak.

-Mempunyai pantai yang panjang.

-Mempunyai banyak tasik, sungai, sawah padi boleh menternak ikan.

-Laut di Selat Melaka yang tenang, sesuai untuk menangkap ikan.

Faktor Kemanusiaan: -Dasar kerajaan memberi galakan seperti membina pelabuhan perikanan.

-Tenaga buruh mencukupi, nelayan merupakan pekerjaan tradisional penduduk.

-Jaringan pengangkutan yang baik membantu mengangkut hasil ke pasaran.

-Tahap teknologi yang tinggi, penggunaan peralatan moden dapat meningkatkan hasil tangkapan.

-Teknologi GPS, echo sounder digunakan.

-Permintaan yang tinggi, pasaran luas, boleh dieksport.

-Agensi kerajaan memberi latihan perikanan seperti LKIM. -Kerajaan memberi bantuan pinjaman kewangan kepada nelayan.

67

Kepentingan Kegiatan Perikanan Terhadap Pembangunan Negara Malaysia -Menambahkan pendapatan negara, hasil boleh dieksport.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan, memerlukan ramai buruh.

-Memajukan infrastruktur negara seperti pembinaan pelabuhan.

-Menyediakan bahan mentah kepada industri tempatan.

-Memajukan industri tempatan, seperti industri memproses makanan, industri membuat bot.

-Menyediakan sumber makanan (sumber protein) kepada penduduk, seperti ikan dan udang.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

Kesan Kegiatan Perikanan Terhadap Alam Sekitar -Terumbu karang terancam akibat penggunaan pukat tunda.

-Anak-anak ikan berkurangan akibat penggunaan pukat tunda.

-Rantaian makanan terjejas.

-Habitat ikan termusnah.

-kepupusan ikan berlaku.

-Pencemaran air berlaku akibat tumpahan minyak.

-Ekosistem lautan terjejas.

Langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Perikanan Terhadap Alam Sekitar -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kapal nelayan tidak tumpah minyak.

-Mengehadkan pengeluaran lesen pukat tunda.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar.

-Mewartakan taman laut (taman marin).

-Menggalakkan perikanan akuakultur, perikanan dalam sangkar.

Usaha Memajukan Sektor Perikanan Di Malaysia -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Tahap teknologi yang tinggi, penggunaan peralatan moden dapat meningkatkan hasil tangkapan.

-Teknologi GPS, echo sounder digunakan.

-Agensi kerajaan memberi latihan perikanan seperti LKIM. -Kerajaan memberi bantuan pinjaman kewangan kepada nelayan.

shio

Faktor Yang Mempengaruhi Sektor Perikanan di Jepun: Oya

Hokkaido

ejuk

Hakodate

Tokyo

Ar us P

an as K

ur o

Osaka

sh io

Arus S

Aomori

-Bentuk muka bumi terdiri daripada banyak pulau.

-Pinggir pantai yang panjang.

-Pantai dan pulau mempunyai banyak teluk kecil.

-Permintaan yang tinggi, rakyat Jepun suka makan ikan.

-Tenaga kerja yang mencukupi, ramai buruh mahir.

-Kerajaan memberi galakan seperti membina pelabuhan.

-Tahap teknologi tinggi, peralatan yang canggih.

-Kapal nelayan mempunyai kemudahan yang lengkap.

-Pertemuan Arus Sejuk Oyashio dan Arus Panas Kuroshio menggalakkan pertumbuhan plankton.

Petunjuk

Pelabuhan Perikanan

68

8.7

Sektor Perhutanan / Pembalakan

Peta: Taburan hutan di Malaysia

PETUNJUK: Sandakan

Jerantut

Hutan hujan tropika Hutan gunung Hutan paya air masin Hutan paya air tawar Hutan pantai Pusat Pembalakan

Faktor Mempengaruhi Kegiatan Perhutanan / Pembalakan Di Malaysia -Faktor iklim khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun.

-Min suhu tahunan tinggi kira-kira 27째 C, jumlah hujan tahunan lebih 2600 mm.

-Permintaan yang tinggi, pasaran yang luas, hasil boleh dieksport.

-Tenaga kerja yang mencukupi.

-Tahap teknologi tinggi, penggunan jentera canggih memudahkan kegiatan.

-Dasar kerajaan memberi galakan seperti mengadakan program penghutanan semula.

-Jaringan pengangkutan yang baik memudahkan hasil hutan diangkut.

Kepentingan Kegiatan Perhutanan Terhadap Pembangunan Negara Malaysia -Menambahkan pendapatan negara, hasil boleh dieksport.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan, memerlukan ramai buruh.

-Memajukan infrastruktur negara seperti pembinaan lebuh raya.

-Menyediakan bahan mentah kepada industri tempatan.

-Memajukan industri tempatan, seperti industri membuat perabot.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

Kesan Kegiatan Perhutanan / Pembalakan Terhadap Alam Sekitar -Memusnahkan habitat flora dan fauna.

-Rantaian makanan terjejas, ekosistem hutan terjejas, kepupusan flora dan fauna.

-Hakisan tanih dan tanah runtuh berlaku. Sungai menjadi cetek dan berlaku banjir.

-Kawasan tadahan terjejas, peningkatan suhu.

Langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Perhutanan / Pembalakan -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal pembalakan haram.

-Mengehadkan pengeluaran lesen pembalakan.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar.

-Mengadakan program kitar semula.

-Mewartakan hutan simpan dan taman negara.

-Mengadakan penghutanan semula, mengadakan ladang hutan, mengadakan rawatan silvikultur.

Usaha Memajukan Kegiatan Perhutanan / Pembalakan -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan oleh FRIM. -FRIM menghasilkan baka dan benih pokok bermutu, cepat matang.

-Dasar kerajaan mengadakan ladang hutan.

-Memperkenalkan pembalakan secara bergilir, penebangan terpilih untuk mengelakkan kepupusan pokok.

69

Sektor Perlombongan

8.8

Peta: Kawasan perlombongan utama di Malaysia Petunjuk Bijih Timah Paka Kerteh

Lembah Kinta (Ipoh / Taiping)

Petroleum / Gas Asli Lutong

Penapisan Petroleum Pencairan Gas Asli

Miri

Bintulu

Kuala Lumpur & Lembah Klang Seremban & Lukut

Faktor Mempengaruhi Sektor Perlombongan Di Malaysia -Malaysia terletak di Pentas Sunda yang kaya dengan petroleum.

-Bijih timah banyak di kawasan dataran seperti di Lembah Kinta.

-Bekalan tenaga kerja yang mencukupi, buruh mahir ramai.

-Jaringan pengangkutan yang baik seperti lebuh raya dan pelabuhan.

-Tahap teknologi tinggi, penggunan jentera moden, teknologi satelit.

-Dasar kerajaan memberi galakan seperti menyediakan kemudahan infrastruktur yang baik.

-Permintaan yang tinggi, pasaran yang luas, boleh dieksport.

Kepentingan Sektor Perlombongan Terhadap Pembangunan Negara Malaysia -Menambahkan pendapatan negara, hasil boleh dieksport.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan, memerlukan ramai buruh.

-Memajukan infrastruktur negara seperti pembinaan lebuh raya.

-Menyediakan bahan mentah kepada industri tempatan, terutamanya industri petrokimia.

-Memajukan industri tempatan, seperti industri membuat plastik, cat, tekstil.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk, menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

Kesan Kegiatan Perlombongan Terhadap Alam Sekitar -Pencemaran laut akibat tumpahan minyak petroleum.

-Pencemaran udara oleh kilang penapisan petroleum.

-Pencemaran air, air sungai berasid akibat perlombongan bijih timah.

-Tanah runtuh, hakisan tanih berlaku, hidupan akuatik terancam, habitat flora dan fauna dimusnahkan.

Langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Perlombongan -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kegiatan perlombongan.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar.

-Meningkatkan tahap teknologi dan menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Memperkenalkan sumber alternatif yang mesra alam.

-Memajukan bekas lombong sebagai pusat rekreasi seperti Sunway Lagoon.

-Memajukan bekas lombong sebagai kawasan perumahan dan kawasan perindustrian.

Usaha Memajukan Kegiatan Perlombongan -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Dasar kerajaan memberi galakan, mengadakan promosi untuk meluaskan pasaran.

70

Peta: Perlombongan Bijih Timah

Peta: Perlombongan Petroleum

Lokasi : Lembah Kinta, Ipoh, Taiping, Lembah Klang, Kuala Lumpur.

Kegunaan: Membuat piuter, bateri, pateri, menyadur tin.

Lokasi : Erb West, Tapis, Bekok.

Kegunaan: Membuat plastik, tekstil, cat, bitumen.

Pembinaan jalan kererapi untuk mengangkut hasil bijih timah.

Industri penapisan: Kerteh, Miri, Lutong, Port Dickson.

Peta: Perlombongan Gas Asli

Lokasi : Pulai, Kinarut, Beryl, Jernih, Duyong.

Kegunaan: Gas dapur, baja urea

Peta: Perlombongan Bauksit

Lokasi : Teluk Ramunia Kegunaan: Membuat aluminium

Pencairan Gas Asli: Bintulu, Paka Peta: Perlombongan Arang Batu

Lokasi : Silimpopon, Merit-Pila, Kapit, Balingian, Silantek.

Kegunaan: Bahan api, dibakar untuk menghasilkan haba.

Peta: Perlombongan Batu Kapur

Lokasi : Pulau Langkawi, Tasek.

Kegunaan: Membuat simen.

Peta: Perlombongan Kaolin

Lokasi : Bidor, Tapah, Machap, Ayer Hitam Kegunaan: Membuat tembikar, seramik, jubin

Peta: Perlombongan Emas

Lokasi : Raub, Gua Musang, Rusila, Bau. Kegunaan: Membuat barang kemas seperti cincin, rantai.

Peta: Perlombongan Kuprum

Lokasi : Mamut Kegunaan: Membuat wayar elektrik, barangan tembaga.

Peta: Perlombongan Fosfat

Lokasi : Gua Niah Kegunaan: Membuat baja.

Tips: -Pasir membuat kaca.

-Batu marmar terdapat di Pulau Langkawi.

-Perlombongan biji besih terdapat di Kota Tinggi, Semeling, Kemaman 71

8.9

Sektor Pembinaan Pembinaan Umum: (Rumah Kediaman, Bangunan Bukan Kediaman, Pembinaan Infrastruktur)

2 Bahagian Sektor Pembinaan

Bidang Kerja Khusus: (Pemasangan logam, pendawaian elektrik, kerja perparitan, pemasangan penyaman udara, mengecat, kerja pertukangan)

Faktor Mempengaruhi Sektor Pembinaan Di Malaysia -Bentuk muka bumi yang pamah memudahkan kerja pembinaan dijalankan, kos pembinaan lebih rendah.

-Bentuk muka bumi yang tinggi menyukarkan kerja pembinaan, kos pembinaan lebih tinggi.

-Bekalan tenaga buruh yang mencukupi, terdapat ramai buruh asing, kos buruh yang rendah.

-Tahap teknologi tinggi, penggunaan jentera dan mesin moden.

-Permintaan yang tinggi, jumlah penduduk bertambah.

-Dasar kerajaan memberi galakan, seperti projek pembinaan infrastruktur.

Kepentingan Sektor Pembinaan Terhadap Pembangunan Negara Malaysia -Menambahkan pendapatan negara.

-Menyediakan banyak peluang pekerjaan, memerlukan ramai buruh.

-Memajukan infrastruktur negara seperti pembinaan lebuh raya.

-Memajukan industri tempatan, seperti industri membuat simen, batu bata.

-Meningkatkan taraf hidup penduduk.

-Menggalakkan pemindahan teknologi dari negara maju.

Kesan Kegiatan Pembinaan Terhadap Alam Sekitar -Pencemaran udara dan jerebu akibat kerja pembinaan.

-Pencemaran air akibat kerja pembinaan.

-Peningkatan suhu, bangunan dan jalan berturap menyerap haba. Pulau haba berlaku.

-Banjir kilat akibat banyak jalan berturap.

-Hakisan tanih dan tanah runtuh berlaku akibat pembinaan jalan raya.

-Memusnahkan habitat flora dan fauna, menjejaskan rantaian makanan, menjejaskan ekosistem.

Langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Pembinaan -Menguatkuasakan undang-undang untuk mengawal kegiatan pembinaan.

-Mengadakan kempen kesedaran cintai alam.

-Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar.

-Meningkatkan tahap teknologi dan menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Pengenalan Akta Perancangan Bandar dan Desa.

-Jabatan Alam Sekitar menjalankan pemantauan terhadap pemaju.

Usaha Memajukan Sektor Pembinaan -Meningkatkan tahap teknologi, guna jentera moden.

-Pemindahan teknologi dari negara maju seperti Jepun.

-Menggalakkan kemasukan buruh mahir yang pakar dalam pembinaan.

-Menjalankan penyelidikan dan pembangunan.

-Dasar kerajaan memberi galakan, memberi bantuan pinjaman kepada pemaju.

-Mengadakan program peningkatan kemahiran buruh.

72

8.10 Kepentingan Kerjasama Ekonomi Antarabangsa

WTO ASEAN APEC IMT-GT

1) Perdagangan meningkat.

2) Mengalakkan pelaburan asing.

3) Meluaskan pasaran.

4) Pemindahan teknologi.

5) Meningkatkan eksport.

6) Mengurangkan tarif (cukai) eksport.

7) Kemasukan buruh mahir.

Jenis Kerjasama

Contoh

Kerjasama Dua Hala -Perdagangan import dan eksport antara dua buah negara



Kerjasama Pelbagai Hala -Perdagangan antara banyak negara



Malaysia dengan ASEAN dan ASEAN dengan negara luar

Kerjasama Serantau -Perdagangan antara negara serantau



ASEAN APEC (Kerjasama Ekonomi Asia Pasifik)

Kerjasama Sedunia -Perdagangan antara negara di seluruh dunia



WTO (Pertubuhan Perdagangan Antarabangsa)

Kerjasama Segi Tiga Pertumbuhan -Kerjasama ekonomi antara tiga buah negara berjiran



IMT-GT (Kerjasama antara Indonesia, Malaysia dan Thailand) IMS-GT (Kerjasama antara Indonesia, Malaysia dan Singapura)







Malaysia dengan Amerika Syarikat Malaysia dengan Jepun

*Import meningkat bukan kepentingan.

73

1

Lapisan atmosfera yang penting dalam perkembangan telekomunikasi kerana dapat membalikkan gelombang radio

Termosfera

2

Lapisan atmosfera yang terdapat lapisan ozon penting untuk menapis sinaran ultra ungu

Stratosfera

3

Lapisan atmosfera paling berhampiran dengan permukaan bumi yang mempunyai unsur cuaca yang tidak stabil seperti hujan, ribut dan kilat

Troposfera

4

Lapisan bumi yang terdapat arus perolakan yang menyebabkan pergerakan bumi, gempa bumi, letusan gunung berapi.

Mantel

5

Batuan igneus dan enapan boleh bertukar kepada batuan metamorfosis disebabkan oleh perubahan

6

Jenis lava pekat, mengalir perlahan, cepat membeku dan membentuk kon yang curam

Lava asid

7

Jenis lava cecair, mengalir pantas, lambat membeku dan membentuk kon yang landai

Lava bes

8

Pergerakan jisim cepat dan tanah longgok di kaki cerun

9

Pergerakan jisim paling laju

Aliran lumpur

10 Pergerakan jisim paling perlahan

Kesotan tanih

11 Dasar laut yang cetek, kurang 180 meter, kawasan pembentukan terumbu karang, pertumbuhan plankton, kegiatan perlombongan petroleum

Pentas benua

12 Tebedu, Padang Besar, Rantau Panjang 13 Bayan Lepas, Shah Alam, Petaling Jaya, Ayer Keroh, Bintulu, Kerteh 14 Tanjung Malim, Sintok, Skudai, Bangi 15 KEJORA, FELDA, KESEDAR, DARA, Sahabat, Jengka 16 Tujuan pembinaan tukun tiruan

Tekanan tinggi Suhu tinggi

Gelongsoran tanah

Bandar sempadan Bandar perindustrian Bandar pendidikan Pertanian, Governan, Luar bandar ke luar bandar Tempat pembiakan ikan

17 Pemeliharaan tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar

Taman negara Undang-undang Pendidikan alam

18 Pemuliharaan tumbuh-tumbuhan semula jadi dan hidupan liar

Penanaman semula Penebangan terpilih Rawatan silvikultur

19 Tanih laterit, bentuk muka beralun, bersaliran baik

Kelapa sawit, Getah

20 Tanih gambut 21 Tanih aluvium, dataran pamah dan rata 22 Siang dan malam, pasang surut, pembiasan angin 23 Kejadian empat musim, siang dan malam tidak sama panjang, gerhana 24 Sisa pertanian (kelapa sawit, padi), Najis haiwan ternakan 25 Langkah pemeliharaan sumber marin, terumbu karang 26 Jalan berturap, bangunan konkrit, bangunan tinggi berkaca 27 LRT, Monorel, Komuter 28 Peningkatan suhu, hakisan tanih, tanih hilang nutrien, sungai menjadi cetek 29 Percantuman bandar-bandar berdekatan

Nanas Padi Putaran bumi Peredaran bumi Tenaga Biomas (Biojisim) Taman laut (marin) Pulau haba Kurang pencemaran udara & kesesakan lalu lintas Pembalakan / Pertanian pindah Konurbasi 74

30 Penggunaan baja kimia, racun serangga, racun rumpai

Keasidan tanih Pencemaran air Hidupan akuatik terancam

31 Pembinaan empangan

Hutan tenggelam Sumber hutan musnah Habitat musnah

* Jawapan: banjir berlaku adalah SALAH. 32 Penebangan hutan bakau

Pantai terhakis Habitat musnah Ekosistem terganggu

*Jawapan: kawasan tadahan terjejas adalah SALAH. 33 Penggunaan pukat tunda

Kepupusan hidupan akuatik Merosakkan terumbu karang

34 Malar hijau, berakar banir, malar hijau, empat lapisan, tumbuhan liana

Hutan hujan tropika

35 Membina teres, tanam tutup bumi, perparitan, groin, sangkar dawai, tembok konkrit

Mengurangkan hakisan

36 Kadar kelahiran — (tolak) Kadar kematian

Pertumbuhan penduduk

37

*Contoh: 2.6 % — 1.3 % = 1.3 % Kundasang

Tanah Tinggi Cameron

38 Kerteh Miri

Lembah Kinta

Suhu 18° C Teh, sayur, buah-buahan Tanaman hawa sederhana Faktor ketinggian

Sumber mineral Kegiatan perlombongan Industri Petrokimia (Miri, Kerteh, Bintulu)

Bintulu

Lembah Klang

39

Dataran Kedah-Perlis

Dataran Kelantan

Tanjung Karang

Delta Rajang

40

Tanah Rancangan

Kepentingan Sosial Pembangunan negara / Kepentingan ekonomi

Tanah beralun Pertanian Kelapa sawit, getah Tanih laterit min suhu 27° C Hujan tahunan 2600 mm *Dataran Johor juga ada nanas

Dataran Johor

Masalah Sosial

Tanah pamah dan rata Pertanian Menanam padi Tanih aluvium Sistem Pengairan

Setinggan, Pengangguran Meningkatkan mobiliti penduduk, Meningkatkan integrasi penduduk, Taraf hidup tinggi, Pendidikan tinggi, Kesihatan tinggi Meluaskan pasaran, Menggalakkan pelaburan asing, Perdagangan antarabangsa, Pemindahan teknologi, Kemasukan modal asing 75

http://bukugeo.blogspot.com

http://www.facebook.com/bukugeo

http://www.facebook.com/kedaiBBM

Š Hak Cipta Terpelihara Semua hak cipta terpelihara. Semua bahagian dalam buku ini tidak boleh diterbit semula, disimpan dalam cara yang boleh digunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang cara, baik dengan cara elektronik, mekanikal, penggambaran semula, perakaman ataupun sebaliknya, tanpa izin terlebih dahulu daripada pengarang.

Penerbit: No. 7, Lorong Cengal 6, Taman Industri Cengal, Bagan Lallang, 13400 Butterworth, Pulau Pinang.

Te/ Fax : 04-331 0028 Email : pennyprinters@gmail.com

76