CHTO DELAT folder

Co robić Zanegować negację 29.04 — 16.06.2013

Ольга Егорова – Czapla Olga Jegorowa Николай Олейников – Nikołaj Olejnikow Дмитрий Виленский – Dmitri Wileński kuratorki: Alicja Klimczak-Dobrzaniecka i Patrycja Sikora wernisaż: 29.04.2013 (poniedziałek), godz. 19.00 Galeria BWA Awangarda ul. Wita Stwosza 32, Wrocław

ZANEGOWAĆ NEGACJĘ —Dmitri Wileński i David Riff (Co robić) Filozof György Lukács powiedział kiedyś, że ortodoksyjni marksiści nie powinni wierzyć w tę czy inną tezę ani w egzegezę świętej księgi. Przeciwnie, ortodoksja odnosi się wyłącznie do metody. Przez metodę Lukács rozumiał dialektykę jako sposób analizy i reprezentacji całego społeczeństwa jako ogółu ścierających się sprzeczności.

Mówienie o dialektyce ma szczególny sens we wrocławskim BWA. Jego architektura konfrontuje ruinę starego pałacu z nową modernistyczną interwencją, stawiając nas w obliczu oczywistych konfliktów pomiędzy klasyką i modernizmem, pomiędzy starymi funkcjami ekskluzywistycznej, arystokratycznej prywatności i nowoczesną instytucją publiczną. Obecna ekspozycja stanowi reakcję na tę żywą sprzeczność prezentując przegląd wielu starych i nowych projektów Chto Delat w specjalnie przygotowanej dialektycznej wystawie, której głównym punktem jest „negacja negacji...”.

Wszyscy absolwenci socjalistycznych szkół i uniwersytetów pamiętają tę negację negacji jako trzecią zasadę dialektyki zaczerpniętą z „Dialektyki przyrody” Fryderyka Engelsa. Cóż owa zasada może oznaczać we współczesnej sztuce? W konfrontacji z prostym, naiwnie pozytywnym postulatem dzieła sztuki widz reaguje zadając podstawowe pytanie: co mnie to obchodzi? Wygląda na to, że artyści chcą mi zrobić pranie mózgu, ale z jakiego powodu? Nie wierzę w to, nie jestem aż tak naiwny; te postaci aż tak schematyczne, że musi to być jakiś brechtowski zabieg.

Dlaczego są skonstruowane w taki sposób? I dlaczego nadal czerpię z nich estetyczną przyjemność? Może coś kryje się pod tą prostotą? To dzięki tego typu pytaniom zaczyna się negacja negacji.

1. Linia produkcyjna, 2003 (Zanegować negację) Film Dmitrija Wileńskiego, część instalacji wideo „Negacja negacji” Czas trwania: 8 min. 5 sek.

Linia produkcyjna, kadr wideo

W instalacji „Negacja negacji” projekcja filmu „Linia produkcyjna” jest wkomponowana w modernistyczną strukturę architektoniczną, która przypomina promień światła, witając widza u wejścia do galerii Awangarda. Film został nakręcony w fabryce samochodów im. Gorkiego w Niżnym Nowogrodzie, zbudowanej w 1929 roku przez Henry’ego Forda i będącej od tego czasu głównym miejscem produkcji samochodów w Rosji. Konstrukcja filmu opiera się na równoległym montażu ujęć twarzy i rąk robotników, pracujących przy linii montażowej oraz na ogólnych ujęciach bramy zakładu, w momencie opuszczania fabryki przez robotników po zakończeniu zmiany. Warto zauważyć, że film koncentruje się na przedstawieniu napięcia związanego z procesem pracy, co staje się szczególnie jasne, kiedy porówna się twarze robotników w trakcie i po pracy. Choć praca na linii produkcyjnej jest bez wątpienia mechaniczna i upokarzająca, możemy zauważyć, że robotnik nabiera godności dzięki koncentracji i komunikacji w trakcie pracy.

Jednocześnie opuszczając fabrykę robotnicy tracą swoje cechy jednostkowe i stają się szarą, bezimienną masą. „Rewolucja dobiegła końca, ale jej koniec ostatecznie przynosi zwycięstwo w pełni reakcyjnemu modelowi życia. A nostalgia poety jest w istocie próbą odtworzenia tego fragmentu, tej reakcyjnej pustyni, na którą zostali wyrzuceni ludzie, aby odtworzyć inne wartości, popychające je do przodu”.

Tony Negri Historia rozwija się poprzez negację doświadczenia historycznego, które z kolei zanegowało doświadczenie je poprzedzające. W mojej pracy zajmuję się takimi podstawowymi pojęciami jak „pracownik” czy „dysydent”.

We współczesnym kontekście terminy te nie mają najwyraźniej żadnego faktycznego znaczenia. Niemniej, jak uczy nas historia, pewne fenomeny z przeszłości powracają i mogą ulec aktualizacji dzięki staraniom kogoś, kto czuje pilną potrzebę, aby tego dokonać.

Co dziś może znaczyć bycie robotnikiem albo dysydentem? Jaki związek można ustalić pomiędzy tymi dwoma pojęciami? Na czym polega rola artysty w rozwoju historycznym?

W filmie „Linia produkcyjna” jest dla mnie ważne, aby przedstawić najprostsze działanie robocze na linii produkcyjnej i sprawić, aby oglądający, po długiej przerwie ponownie zobaczyli robotników w przestrzeni wystawienniczej. Na poziomie symbolicznym ważne jest również odwołanie do proletariatu. Sama definicja pracy fizycznej została wypchnięta na peryferie społeczeństwa spekulacji i usług finansowych. Niemniej praca fizyczna nadal istnieje – nigdy nie zginęła w społeczeństwie postkapitalistycznym. Jednocześnie konieczne było pokazanie wizerunków robotników w nowym kontekście, co dało im tym samym nową interpretację. DW

2. Budowniczowie, 2005 Projekt wideo: Chto Delat Czas trwania: 8 min. 16 sek.

Realizacja: Czapla Olga Jegorowa, Nikołaj Olejnikow, Dmitri Wileński

Budowniczowie, kadr wideo, od lewej: Igor Lebiedjew, Dmitrij Wileński, Czapla, Nikołaj Olejnikow, Artiom Magun

Projekt ten jest owocem współpracy Dmitrija Wileńskiego, Czapli oraz Nikołaja Olejnikowa, którzy zaprosili do wspólnego udziału w prezentacji slajdów Igora Lebiedjewa i Artioma Maguna. Ścieżka dźwiękowa zapewnia komentarz dydaktyczny dający obraz społeczności oraz kolektywnej aktualizacji dzieła sztuki.

W pierwszych zdaniach filmu wyrazili to Nikołaj Olejnikow i Czapla: „Rzecz w tym, że nasza grupa spotyka się dość rzadko i to jest efekt jednego z tych spotkań... Istotnie dawno już chcieliśmy zrobić film o naszej społeczności, opowiedzieć o tym, kim jesteśmy i co robimy. Taki rodzaj autoanalizy. Zainspirował nas wspaniały obraz Wiktora Popkowa „Budowniczowie Bracka”. Ale nie chcieliśmy naśladować jego bohaterów.” Źródłem inspiracji projektu jest obraz „Budowniczowie Bracka” (1961) autorstwa Wiktora Popkowa. Jak słusznie zauważył pewien krytyk sztuki radzieckiej: „głównym tematem tego obrazu jest ‘odrodzenie życia’”. Dziś dzieło to stało się ikonograficznym symbolem panujących nad sobą, skupionych ludzi, którzy nie tylko stoją na krawędzi wielkich zmian , lecz również są zdolni zrozumieć sens tej transformacji i ją zrealizować.

Warto zauważyć, że robotnicy na tym obrazie nie są przedstawieni w trakcie pracy, lecz podczas zasłużonej przerwy na papierosa. Przerwali pracę i teraz mają okazję do zastanowienia się zarówno nad stosunkami nią rządzącymi, jak i jej znaczeniem w transformacji całego społeczeństwa. Dokładnie tak odczytywano ten obraz w tamtych czasach i do tej interpretacji chcielibyśmy powrócić dzisiaj.

Obraz ten jest doskonałą ilustracją chruszczowskiej „odwilży”, kiedy zdawało się, że został już uformowany prawdziwy radziecki człowiek, a teraz jest gotowy do budowy społeczeństwa komunistycznego. Bohaterami obra-zu są tacy ludzie. Niemniej jego siła polega na tym, że są to absolutnie prawdziwi ludzie, nawet jeśli zostali wyidealizowani.

Zapraszamy odwiedzającego na wycieczkę po ekspozycji, w której dzieła sztuki komunikują się wyłącznie poprzez kwestionowanie siebie nawzajem, sprawiając, że złożone rzeczy stają się proste, a proste złożone, kiedy działanie negacji przemienia się w grę z własną negacją. Ale nie dajmy się zwieść. Sztuka nie jest nigdy grą autoreferencyjną.

Zawsze sugeruje dalsze zastosowania i rozwiązania poza przestrzenią galerii w realnym świecie. Mao zauważył kiedyś dowcipnie, że „teoria (czytaj również „sztuka”) jest negacją praktyki, podczas gdy przeciwieństwem praktyki jest oczywiście nie-praktyka. Z kolei dalszy rozwój wiedzy człowieka o świecie jest możliwy jedynie, gdy teorię będzie się dalej negować w praktycznym działaniu”.

DIALEKTYCZNA GRA PRZECIWIEŃSTW. O CHTO DELAT W RAMACH INSTYTUCJI. —Patrycja Sikora Chto Delat poszukują aktualnie atrakcyjnego, emancypacyjnego potencjału idei lewicowych1. Chto Delat zdecydowanie krytykują współczesne realia polityczne i społeczne w Rosji, instytucje sztuki i zachodni kapitalizm2.

Chto Delat świetnie funkcjonują w międzynarodowym instytucjonalnym obiegu sztuki, działającym w wygodnie skrojonych ramach systemu kapitalistycznego. Chto Delat urzeczywistniają sen o rosyjskiej sztuce zaangażowanej ery Putina, śniony przez kuratorów z Zachodu. Przy tym z rzadka pokazują się na oficjalnych salonach w Rosji3.

Każde z powyższych stwierdzeń jest prawdziwe – do takiego wniosku można dojść oglądając uważnie wystawę we Wrocławiu, czytając liczne opisy, teksty teoretyczne i polemiczne, czy śledząc wystąpienia i dokumentacje akcji publikowane na stronie internetowej kolektywu4.

Celem naszego projektu jest odniesienie tego idealnego obrazu do współczesności. Zapraszamy widza do powrotu do kompozycji tego obrazu i proponujemy nową wersję procesu jego tworzenia. Chcemy pokazać (za pomocą pokazu slajdów i ścieżki dźwiękowej), co mogło poprzedzać moment, w którym postaci przybrały pozę zmieniającą je w symbol pewności, siły i wiary. Co to było? Ciężka praca? Konflikt na produkcji, który znalazł swoje rozwiązanie? A może skrywana historia miłosna?

Może wszystkie te rzeczy na raz, a może nie wydarzyła się żadna z nich. Naszym celem jest stworzenie sytuacji, w której ludzie współcześni (my i nasi współpracownicy z Chto Delat) stają się „ideałem”, starając się do niego dosięgnąć. CD

3. Gniewni ludzie-reklamy, czyli Pochwała dialektyki, 2006 Projekt wideo: Chto Delat Czas trwania: 8 min.

Realizacja: Czapla Olga Jegorowa, Nikołaj Olejnikow, Dmitri Wileński Tekst: Bertolt Brecht

Gniewni ludzie-reklamy, czyli Pochwała dialektyki, kadr wideo

W tym nowym utworze postanowiliśmy wyobrazić sobie protest w postaci teatralnego happeningu w przestrzeni miejskiej. Akcję przeprowadziliśmy w ścisłej współpracy z dwoma lokalnymi grupami aktywistów, „Demokracją robotniczą” i „Ruchem oporu Piotra Aleksiejewa”.

W istocie ci aktywiści mają wiele doświadczeń w politycznych działaniach ulicznych; uczestniczą w demonstracjach, protestach, pikietach, rozdają ulotki. Utrzymali podstawową formę oddolnej kultury politycznej, która ma swoją własną estetykę.

Wspólnie zdefiniowaliśmy cel utworu. Chcieliśmy zwizualizować „Pochwałę dialektyki”, jeden z najbardziej przejmujących wierszy Bertolta Brechta.

Miejscem tej wizualizacji jest Plac Staczek, z którego strajkujący robotnicy wymaszerowali na Pałac Zimowy w 1905 roku (staczka to po rosyjsku ‘strajk’). Postanowiliśmy wprowadzić wiersz Brechta w tę przestrzeń miejską – każdy jego wers niesiony przez „zaangażowanych” ludzi reklamy.

Dzieła Bertolta Brechta były dla nas niezwykle ważnym punktem odniesienia, bo zawierają niezwykle szeroką gamę metod estetycznych odpowiadających na wezwanie konkretnej sytuacji historycznej. W pracach Brechta jasno widać, jak mechanizmy dialektyczne zawsze funkcjonują w twórczości, opisując rzeczywistość jako proces ciągłej zmiany, która wynika z konfliktów i sprzeczności umożliwiających transformację społeczeństwa.

W naszym utworze staraliśmy się wyobrazić, jak ta dialektyka mogłaby zadziałać dzisiaj. W milczeniu łącząc i dostosowując konfigurację noszonych przez siebie plansz w takt dźwięku przejeżdżających samochodów, ci ludzie-reklamy prezentują potencjał nowych konstelacji przedstawieniowych wyłaniających się spomiędzy protestujących indywidualności, reprezentujących rozmaite doświadczenia i grupy wiekowe – emerytów, aktywistów, dzieci – wrzuconych w dialektykę ciągłej zmiany.

Ale pod koniec utworu poprosiliśmy naszych uczestników o przeczytanie na głos wiersza Brechta. Przyniosło to bardzo dziwny efekt, który można opisać tym, co Brecht nazwał efektem alienacji: cicha ruchliwość potencjału politycznego przekształca się w rozstrzygające poetyczne przemówienie, dystansując widza od rekonfiguratywnego biegu wydarzenia. Recytowany na modłę radziecką wiersz rozbrzmiewa naruszonym patosem rewolucyjnej przeszłości, wspomnieniem (Er-innerung) tego samego języka, które nowe formy protestu miały negować. CD

4. Krzyk, 2003 (Zanegować negację)

Film Dmitrija Wileńskiego, część instalacji wideo „Negacja negacji” Czas trwania: 7 min. 22 sek.

Wideo powstało podczas prezentacji zorganizowanej przez Europejskie Forum Społeczne w listopadzie 2003.

Krzyk, kadr wideo

John Holloway pisał w swojej książce „Change the world without taking power”: „Na początku jest krzyk. Krzyczymy. Pisząc lub czytając łatwo zapomnieć, że na początku nie było słowo, lecz krzyk. W zetknięciu z okaleczeniem ludzkiego życia przez kapitalizm – krzyk smutku, krzyk przerażenia, krzyk gniewu, krzyk sprzeciwu: Nie”.

Film przedstawia różnorodne okrzyki skandowane tradycyjnie podczas demonstracji w Europie. Za sprawą montażu działanie to przedstawiono w filmie w skondensowanej, niemalże komicznej formie mieszając chwilę czystej egzaltacji z koncentracją. W układzie instalacji symbolizuje ono rolę tłumu z wielością jego cech opartych na afektach, twórczości lingwistycznej oraz wirtuozerii w działaniu. DW

5. Mówi Toni Negri. Wielość czy klasa robotnicza?, 2003 (Negacja negacji) Film Dmitrija Wileńskiego, część instalacji wideo „Negacja negacji” Czas trwania: 28 min. 48 sek.

Mówi Toni Negri. Wielość czy klasa robotnicza?, kadr wideo

29.04.2013 o godz. 17.00 dyskusja z udziałem artystów (Czapla Olga Jegorowa, Dmitri Wileński, Nikołaj Olejnikow) oraz zaproszonych gości (Jana Sowy, Kuby Szredera).

Dyskusja w języku angielskim. „Zanegować negację” jest wyjątkową wystawą, bo to pierwsza prezentacja aktualnej rosyjskiej sztuki, zrealizowana we wrocławskiej galerii Awangarda po upadku muru berlińskiego i rozpadzie Związku Radzieckiego. To także pierwsza wystawa grupy Chto Delat w Polsce, na której zostaje przedstawiony całokształt jej działalności. W ramach pokazu odnajdziemy wszystkie najbardziej charakterystyczne dla praktyki artystycznej Chto Delat wątki, w tym przede wszystkim nawiązanie do wywiedzionej od Hegla i Marksa dialektycznej walki przeciwieństw, napędzającej w nieunikniony sposób zmiany społeczne.

Już w samym tytule „Zanegować negację” zawarte zostały bezpośrednie odwołania do terminologii pierwotnie zaczerpniętej z idealistycznej dialektyki klasycznej filozofii niemieckiej, a konkretnie do jednego z trzech uniwersalnych praw dialektyki sformułowanych przez Hegla – zaprzeczenia zaprzeczenia5. Z kolei poszczególne realizacje kolektywu pokazane w ramach wystawy odnoszą się do dialektycznej zasady badania rzeczywistości polegającej na ujawnianiu istniejących w niej sprzeczności, badaniu ścierania się tych sprzeczności i wynikających stąd zmian, czyli – mówiąc w skrócie – do zasady leżącej u podstaw metodologii marksizmu6. Na główną oś wystawy składają się więc realizacje komentujące aktualne uwarunkowania, stosunki i wydarzenia społeczne i polityczne w różnych krajach (w Rosji, Serbii, Holandii), spetryfikowane przy pomocy alegorycznych zabiegów i zwizualizowane przede wszystkim w produkcjach filmowych, tzw. „Śpiewograch” (Songspielen). Występujący w nich aktorzy uosabiają rozmaite przekroje społeczne, reprezentują różne grupy (wiekowe, zawodowe, polityczne) i ich dążenia, interesy oraz wizje, a także istniejące między nimi opozycje, budujące napięcia i konflikty. Zarówno te realizacje, jak i inne, dokumentalne i paradokumentalne zapisy, zdradzają zainteresowanie „klasyką” lewicowej twórczości

W kolejnym filmie, pokazanym blisko „Krzyku” widzimy, jak Toni Negri (włoski marksistowski filozof polityczny i pisarz, dobrze znany jako współautor książki Imperium) wypowiada się na temat „Wielość czy klasa robotnicza?”

Film został zarejestrowany w La Villette w Paryżu w 2003 podczas Drugiego Europejskiego Forum Społecznego.

Jego przemówienie było częścią debat, które odbywał z Aleksem Callinicosem (brytyjskim trockistowskim teoretykiem politycznym). Film koncentruje się wyłącznie na przemówieniu Negriego oraz tłumie niezwykle emocjonalnie reagującym na jego wystąpienie. W instalacji Negri odgrywa rolę intelektualisty-dysydenta, który stara się interpretować transformację pracy oraz promować własną koncepcję wielości. Mówi: Wszyscy zgadzamy się z tym faktem i chcemy walczyć z kapitałem oraz odnowić świat. Ale uważam, że nie da się tego przedstawić jako procesu poetycznego. Bo słowo „wielość” nie jest terminem poetycznym, lecz koncepcją klasową. Kiedy mówię o mnogości jako o koncepcji klasowej, chodzi mi o to, że współcześni robotnicy pracują zarówno w ten sam, jak i w odmienny sposób w porównaniu z robotnikami sprzed wieków. Klasa robotnicza oraz struktura klasowa różnią się w poszczególnych okresach, które następowały po sobie od początku ery industrialnej.

DW

4-5. Flagi Celana, 2012-2013 Dmitri Wileński

Dmitri Wileński, „Flagi Paula Celana” z wystawy Chto Delat “You do not have to be left to think like this, an exhibition as school”, Gallery 21, St. Petersburg, 2012

Filmom „Krzyk” i „Mówi Toni Negri” towarzyszą flagi poświęcone tworzącemu po wojnie niemieckojęzycznemu pisarzowi Paulowi Celanowi. Flagi powstały na podstawie kadrów z instalacji wideo „Krzyk” oraz tekstu ze zbioru poezji Paula Celana „Fadensonnen” (1968). *** W ten sposób cała instalacja „Negacja negacji” zaprasza oglądających do udziału w debacie na temat zmian w strukturze klasowej oraz roli, jaką oglądający w niej odgrywają.

W dialektycznej jedności łączą się i negują trzy typy aktywności zawodowej: robotnik jako dysydent, dysydent jako artysta i artysta jako robotnik... DW

6. Mecz protestacyjny.

– epickim teatrem Brechta i nowofalowym kinem Godarda. Poza projekcjami filmów na arsenał środków wyrazu Chto Delat składa się kilka prostych zabiegów. Przestrzeń instytucjonalna, anektowana przez grupę w różnych zakątkach świata organizowana jest zazwyczaj w podobny sposób – przy pomocy nieskomplikowanych elementów scenograficznych, przypominających wykonywane domowym sposobem transparenty czy makiety, a także wydruków, murali, flag, plakatów i publikacji. Często towarzyszą im organizowane na miejscu akcje, spotkania i dyskusje. Każdy z tych środków kojarzy się nieodmienne z propagandowym językiem przekazu i agitacji, komunikatem skierowanym do jak najszerszego grona odbiorców.

Taką tubą propagandową staje się każdorazowo instytucja, będąca jednocześnie (oczywiście świadomym tego faktu) przedmiotem szczerej pogardy kolektywu. Kolektywu, który za cel stawia sobie ochronę instytucji przed „ekonomizacją oraz podporzadkowaniem populistycznej logice przemysłu kulturalnego”7, by zaraz stwierdzić: „Dlatego wierzymy, że niesłuszne byłoby teraz odrzucenie jakiejkolwiek współpracy z instytucjami kulturalnymi czy akademickimi – mimo, iż większość tych instytucji na całym świecie jest zaangażowana w rażącą propagandę fetyszyzmu towarowego i służalczej wiedzy. Polityczna propaganda wszelkich innych form ludzkiego powołania albo wywołuje gwałtowane odrzucenie przez system, albo staje się częścią jego spektaklu. Jednocześnie system wcale nie jest jednorodny – jest chciwy, głupi i zależny. Dziś pozwala nam to używać tych instytucji w celu rozwijania i promowania naszej wiedzy. Możemy dostarczyć tę wiedzę do szerokiego grona odbiorców bez ryzyka, ze zostanie ona zniekształcona”8. Instytucje zapraszające Chto Delat podejmują grę z taką postawą. Tak się dzieje i tym razem.

We Wrocławiu gra z instytucją przyjmuje jeszcze dodatkowy wymiar – gry z potencjałem tkwiącym w relacji z widzem i z otaczającą rzeczywistością. Za sprawą Chto Delat w monumentalne witryny Awangardy, wychodzące na ruchliwą ulicę, wstawione zostają trybuny. Widownią staje się galeria, a spektaklem ulica. Następuje czytelne odwrócenie relacji widz–instytucja, przypisanej temu budynkowi poprzez sam zabieg architektoniczny, polegający na odsłonięciu wierzchniego płaszcza zrujnowanej w czasie drugiej wojny światowej elewacji zabytkowego pałacu i jej przeszklenia – i tym samym wystawienia instytucjonalnego wnętrza na ciągły publiczny ogląd. Metafora gry i działania opozycyjnych sił obecnych w instytucjonalnych ramach i poza nimi służy w tym przypadku nie tyle wywróceniu na lewą stronę porządku w stosunkach

między galerią sztuki a światem zewnętrznym, co raczej przywołaniu krytycznego namysłu nad obserwowaną rzeczywistością, rozumianego jako pewien potencjał, możliwy do zaoferowania widzowi.

reguł. Żeby grały dziesiątki drużyn, setki piłek, czerwonych, czarnych, różowych, tęczowych, żeby nawet nakręceni widzowie zbiegli z trybun, żeby futbol wyszedł ze stadionów i podwórek na ulice i place.

Właśnie taki futbol jest nam potrzebny!

Kto z nami? I do przodu!

NO

10. My – szarańcze, które zniszczymy wasz kapitalizm

8. Instalacja wideo Pierestrojka: 8-1. Śpiewogra Pierestrojka.

Zwycięstwo nad zamachem stanu, 2008 Wideo: Chto Delat Czas trwania: 26 min. 30 sek.

Reżyseria: Czapla Olga Jegorowa Muzyka: Michaił Krutik Dekoracje: Nikołaj Olejnikow, Dmitri Wileński Kostiumy: Głuklja Natalia Pershina Scenariusz: Czapla Olga Jegorowa, Dmitri Wileński, Głuklja Natalia Pershina

Śpiewogra Pierestrojka, kadr wideo.

Nasz projekt dotyczy kluczowego epizodu czasów Pierestrojki w Związku Radzieckim. Akcja filmu rozwija się 21 sierpnia 1991, po zwycięstwie nad zamachem stanu, którego celem była restauracja dawnego porządku. W tym dniu bezprecedensowego ogólnospołecznego uniesienia wydawało się, że demokracja odniosła w naszym kraju ostateczne zwycięstwo i że ludzie powinni i będą w stanie zbudować nowe, sprawiedliwe społeczeństwo.

Jak nasi bohaterowie postrzegają to społeczeństwo?

Na to pytanie staramy się odpowiedzieć w tym filmie.

Jego struktura przypomina starożytną tragedię: osoby dramatu dzielą się na chór i grupę pięciu bohaterów. Nasi bohaterowie prezentują główne typy powstałe w czasach Pierestrojki, każdy z nich ma szczególną wizję swojej roli w historii: demokrata, biznesmen, rewolucjonista, nacjonalista i feministka. Działają i marzą. Analizują swoje działania, swoje miejsce w społeczeństwie i swoją wizję drogi politycznej, jaką podąża kraj. Chór uosabia opinię publiczną. Dokonuje moralnych sądów nad naszymi bohaterami i przewiduje ich przyszłość, jak gdyby przeglądając sprawozdanie z dzisiejszego dnia.

Nasz film analizuje specyficzną konfigurację sił podczas tego niezwykle ważnego momentu naszej współczesnej historii. Krytykuje polityczną naiwność pokazując również, jak trudno ludziom zrealizować wspólnie ich wizję przyszłości. Scenariusz opiera się na lekturach dokumentów oraz relacjach świadków okresu Pierestrojki. CD

8-2. Kroniki Pierestrojki, 2008 Film Dmitrija Wileńskiego Czas trwania: 16 min. 46 sek.

Muzyka: Michaił Krutik

Mecz protestacyjny. Stadion Kirowa, kadr wideo

W czerwcu 2006 równolegle do szczytu G8 w Petersburgu na stadionie Kirowo zorganizowano Rosyjskie Forum Społeczne.

Przed jego rozpoczęciem rosyjskie służby bezpieczeństwa przeprowadziły operację „Bariera”, zatrzymując ponad 200 delegatów na forum udających się do Petersburga ze wszystkich zakątków Rosji.

Ci, którym udało się dotrzeć na miejsce, zebrali się pod czujnym okiem władz, które złożyły ofertę nie do odrzucenia: zorganizowanie forum na nieczynnym stadionie piłkarskim przeznaczonym do rozbiórki.

Wszyscy byli pewni, że władze wyznaczyły to łatwe do odizolowania miejsce celowo, aby mieć kontrolę nad sytuacją. Nawet przed samym rozpoczęciem forum Federalna Służba Bezpieczeństwa oraz policja szantażowały aktywistów żądając rezygnacji w udziału w protestach oraz uczestnictwie w jego obradach.

Większość zakładów poligraficznych odmówiła wydrukowania informacji o forum, aresztowano też aktywistów za rozdawanie ulotek. Władze zrobiły co tylko w ich mocy, aby nawet ograniczony udział w tym zdarzeniu wydawał się czymś ryzykownym.

Film opisuje sytuację, do której doszło na stadionie podczas Forum Społecznego, za pomocą serii wywiadów z czołowymi oraz szeregowymi aktywistami politycznymi w Rosji. DW

7. Futbol dialektyczny, 2013

Instalacja Chto Delat, murale Nikołaja Olejnikowa

Futbol dialektyczny, z wystawy Chto Delat „Progressive Nostalgia” w Centro per l’arte contemporanea Luigi Pecci, Prato, Włochy, 2007

Świetnie zagrali dzisiaj, no nie, towarzyszu?

No dobrze zagrali, z jajem, aż się spociłem! Tylko nie zrozumiałem, kto dzisiaj wygrał: trockiści czy anarchole?

No właśnie, jak zwykle, zero do zera. Przyjacielski remis. Bo co?

Ale się pojebało! Ile można ganiać za piłką?! I cały czas do własnej bramki, cały czas na swojej połowie! Pora zacząć z rozmachem, szeroko… Trzeba montować profesjonalną drużynę! Grać prawdziwy futbol!

Co ty gadasz? Prawdziwy futbol to radość, wolność. Przecież na tym polega gra!

No tak, tylko że zawsze to nie nasza gra według nie naszych reguł. Albo jesteś w wielkiej grze i wtedy gra nie należy do ciebie, nawet ty sam do siebie nie należysz. Albo ganiasz tylko ze swoimi i twój futbol oprócz ciebie nikomu nie jest potrzebny. A siła futbolu polega na tym, że jest to gra dla prostych ludzi. I tych ludzi powinno być dużo. Miliony.

Dokładnie! Po prostu trzeba zacząć grać według własnych

Bibliografia Józef Borgosz, Dialektyka, [w:] Słownik filozofii marksistowskiej, red. Tadeusz Jaroszewski, PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1982 Chto Delat, Deklaracja na temat polityki, wiedzy i sztuki.

W piątą rocznicę powstanie grupy Chto Delat?, Tytuł roboczy: Archiwum/Working title: Archive nr 3, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2009 Luigi Fassi, Chto Delat?, „ar/ge kunst”, issue no. 7, November 2010 – January 2011, ar/ge kunst, Mousse 2010 Kazimierz Ochocki, Dialektyka jako metoda, [w:] Słownik filozofii marksistowskiej, red. Tadeusz Jaroszewski, PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1982 Oleksiy Radynskiy, Co robić, a czego nie?, Krytyka polityczna, felieton, 09.04.2011, http://www.krytykapolityczna.pl/ OleksijRadynski/Corobicaczegonie/menuid-27.html [09.04.2013] Was tun? What is to be done?, kat wyst. Chto Delat? in Baden-Baden: The Lesson on Dis-Consent, Staatliche Kunsthalle BadenBaden, 29 September 2011 – 12 February 2012, red. Johann Holten, Baden-Baden 2012 www.chtodelat.org Dmitry Vilensky, Tezy o doświadczeniu radzieckim, Tytuł roboczy: Archiwum/Working title: Archive nr 3, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2009

CO ROBIĆ1?

—Alicja Klimczak-Dobrzaniecka Czym jest Chto Delat?

Rosyjska grupa Chto Delat jest platformą skupiającą przedstawicieli różnych obszarów działalności artystyczno-intelektualnej: artystów, filozofów, pisarzy, aktywistów, badaczy społecznych. Jej funkcjonowanie oparte

10. Rosyjskie lasy, film / instalacja: 10-1. Rosyjskie lasy, 2012 Film Chto Delat Czas trwania: 42 min.

Scenariusz i pomysł: Czapla Olga Jegorowa i Dmitrij Wileński Reżyseria: Czapla Muzyka Michaił Krutik Choreografia: Nina Gastjewa Dekoracje i grafika: Nikołaj Olejnikow, Dmitri Wileński Zdjęcia: Artiom Ignatow Uczestnicy: Irina Pawłowskaja, Polina Popowa, Jeliena Pasynkowa, Siergiej Kryłow, Petr Pawlenski, Swietłana Jerpjelewa, Maksym Kulajew.

Rosyjskie lasy, kadr wideo

Stadion Kirowa, 2006 Wideo Chto Delat w realizacji Dmitrija Wileńskiego Czas trwania: 27 min. 24 sek.

Dmitry Vilensky, Tezy o doświadczeniu radzieckim, Tytuł roboczy: Archiwum/Working title: Archive nr 3, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2009, s. 41.

2 Chto Delat, Deklaracja na temat polityki, wiedzy i sztuki.

W piątą rocznicę powstanie grupy Chto Delat?, ibidem, s. 43-45.

3 Oleksiy Radynskiy, Co robić, a czego nie?, Krytyka polityczna, felieton, 09.04.2011, http://www.krytykapolityczna. pl/OleksijRadynski/Corobicaczegonie/menuid-27.html [09.04.2013] 4 www.chtodelat.org 5 Józef Borgosz, Dialektyka, [w:] Słownik filozofii marksistowskiej pod red. Tadeusza Jaroszewskiego, PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 48.

6 Kazimierz Ochocki, Dialektyka jako metoda, [w:] ibidem, s. 51.

7 Chto Delat, Deklaracja na temat polityki, wiedzy i sztuki.

W piątą rocznicę powstanie grupy Chto Delat?, op. cit., s. 44.

8 Ibidem.

1

Kroniki Pierestrojki, kadr wideo

Film „Kroniki Pierestrojki” opiera się na dokumentacjach różnych manifestacji w okresu Pierestrojki w Petersburgu od 1987 do 1991 roku. Materiały zostały nam hojnie udostępnione przez Petersburskie Studio Filmów Dokumentalnych.

Szczególne słowa podziękowania należą się wszystkim kamerzystom, którzy utrwalili te niepowtarzalne momenty historii oraz Siergiejowi Gelwerowi, który ocalił te cenne materiały oraz obecnie się nimi zajmuje. DW

9. Sztandary edukacyjne, 2011–...

Realizacja Nikołaja Olejnikowa

Sztandary edukacyjne, podczas wystawy „Chto Delat?” w Baden-Baden: Lekcja nie-zgody”, Staatliche Kunsthalle Baden-Baden, Niemcy, 29 września 2011—12 lutego 2012

Kilka sztandarów z tej niekończącej się serii pojawiło się podczas warsztatu propagandowego Drugiego Majowego Kongresu Kreatywnych Robotników w 2011 roku.

Camera-Mao – najnowszy gadżet politycznego tworzenia filmów politycznych uczy nas, że sztuka musi inspirować, uczyć i bawić. Mistrzyni mieszanych sztuk walki Angela Davis pokazuje, że Wiedza to Władza. Rosyjski powieściopisarz – autor bestselerowej książki „Что делать?” z końca XIX wieku – Nikołaj Czernyszewski, cytuje hymn ska „Stay Rude, Stay Rebel”. Wszyscy oni dołączyli do pierwszomajowej demonstracji wraz ze sztandarami innych anarchistów, antify, i radykałów.

Niesamowita mieszanka obrazów i tekstów jest częścią międzynarodowych edukacyjnych podróży kulturalnych z muzeum na ulice i z kontekstu walki politycznej z powrotem na wystawę sztuki. NO Teksty na sztandarach 1. Rozkład jazdy: Hardcore Internacjonalizm Anarcho-autonomizm Radykalny komunizm Autentyczny feminizm i LGBT 2. Negacja negacji 3. Wiedza – Władza 4. Badaj, badaj i ponownie działaj 5. Lataj jak motyl, żądl jak pszczoła 6. Stay rude, stay rebel 7. Wsparcie czerwonoskórych 8. Głód, gniew, radość 9. (zjadliwy kapitalizm), (miłość), (walka o wolność)

Nasza praca nad musicalem „Rosyjskie lasy” została w znacznej mierze sprowokowana wydarzeniami politycznymi w Rosji pomiędzy grudniem 2011 a marcem 2012 (protesty przeciwko masowym fałszerstwom podczas wyborów parlamentarnych i prezydenckich). Uczestnicząc w tych ważnych wydarzeniach, następujących nagle w rosyjskim społeczeństwie obywatelskim, byliśmy zaintrygowani ilością figur mitycznych i retoryki zarówno po stronie rządowej, jak i protestujących. Przekonaliśmy się, że to zjawisko nie jest przypadkowe i w istocie odzwierciedla poziom kultury politycznej w kraju. Postanowiliśmy spróbować przeanalizować je w formie bajki, która będzie okazją nie tylko do odzwierciedlenia całej struktury społeczno-politycznej naszego społeczeństwa, lecz również zastanowienia się nad możliwościami jego transformacji.

Film oparty jest na dokumentacji przedstawienia teatralnego, które było zrealizowane w Petersburgu w Szełgunowskim Domu Kultury 2 maja 2012. Wideo powstało dzięki wsparciu ARRSENALE – Pierwszego Kijowskiego Międzynarodowego Biennale Sztuki Współczesnej. CD

10-2. Rosyjskie Lasy, 2011 Instalacja: Chto Delat Fotokopie, drewno Koncepcja: Czapla Olga Jegorowa, Dmitri Wilenski Grafika: Nikołaj Olejnikow

Instalacja Rosyjskie Lasy podczas wystawy „Chto Delat?” w Baden-Baden: Lekcja nie-zgody”, Staatliche Kunsthalle Baden-Baden, Niemcy, 29 września 2011—12 lutego 2012

Punktem wyjścia dla naszej instalacji „Rosyjskie Lasy” jest próba odzwierciedlenia struktury rosyjskiej nieświadomości politycznej, która najwyraźniej ma dominującą rolę w sposobie rządów i opozycji w najnowszej historii rozwoju rosyjskiego państwa narodowego. Zadaliśmy sobie więc pytanie, co pozostaje w naszej pamięci po wszystkich transformacjach ostatnich dwóch dekad i natknęliśmy się na szereg niepokojących, cudacznych i groteskowych obrazów. Jak zwykle nasza narracja opiera się na obrazach medialnych i popularnych wyobrażeniach: postanowiliśmy jedynie wykorzystać je do granic i ujawnić ich wewnętrzne irracjonalne i witalne funkcje. W taki sposób zaczęła rozwijać się instalacja „Rosyjskie Lasy”.

Tym razem postanowiliśmy spróbować znaleźć sposób przedstawienia rosyjskiej nieświadomości i zbadać, na ile język sztuki potrafi odzwierciedlić rzeczywistość zakorzenioną w jego historycznym dynamizmie, brutalności i braku transparentności. Co możemy zrobić z obecną w tej rzeczywistości straszną i w znacznej mierze niemożliwą do opisania przemocą, która sprawia, że wszystkie odmiany wirtuozerii artystycznej stają się bezsilne. Nie jest naszą intencją robienie z Rosji sensacji ani też jej demonizowanie: jesteśmy przekonani, że sytuacja Rosji w znacznej mierze wynika z globalnego podziału pracy i geopolitycznych konfrontacji wywołanych przez kapitalizm i że jej system polityczny jest nie mniej irracjonalny (czy też racjonalny) niż „rosyjska dusza”.

Dlatego też musimy mówić o Rosji w kontekście nowego porządku globalnego, w którym czystej eksploatacji peryferii towarzyszy gromadzenie ogromnego bogactwa przez mniejszość, kontrolującą wszystkie zasoby (ludzkie i naturalne) samozwańczą garstkę, która pozbawia większość owoców ich pracy, zmuszając ich do życia w ubóstwie i nędzy niczym współczesnych niewolników.

Ważne jest nie tylko okazanie naszego negatywnego stosunku wobec obecnego reżymu w Rosji, lecz również przedstawienie wizualnego wytłumaczenia, dlaczego nadal sprzeciwiamy się kierunkowi, w jakim rozwija się nasz kraj oraz metodzie rządów, która zaprowadziła go w ślepy zaułek.

—Dmitri Wileński, sierpień 2011

Postaci Rosyjskich Lasów 1. Zające z kwaśnymi minami Zając jest postacią powszechnie występującą w Rosyjskich Lasach. Zazwyczaj grozi mu zjedzenie przez inne zwierzęta.

Jest tchórzliwy i zgorzkniały, zawsze w pogotowiu.

2. Dwugłowy Kurczak Zachłanny i bezwzględny dla wrogów, Kurczak pojawia się na oficjalnym godle Rosyjskich Lasów.

3. Smok Wieży Wiertniczej Buchający ogniem smok strzeże ropy, głównego bogactwa Rosyjskich Lasów. Ma też wszystkie cechy zwykłego smoka. Dominują w nich chciwość i okrucieństwo.

4. Syrena Rurociągu Syrena wywołuje ducha niezaspokojonego pragnienia.

W Rosyjskich Lasach służy Smokowi. Woli towarzystwo Niedźwiedzi i pogardza Zającami.

5. Kościół-Drapacz Chmur Kościół-Drapacz Chmur jest symbolem modernizacji Rosyjskich Lasów. Proces modernizacji przyciąga do

jest na zasadzie kolektywizmu i samorealizacji. Trzon grupy, jak sami jej członkowie to określają, stanowi zespół koordynatorów działających ściśle z oddolnie działającymi grupami roboczymi, podzielającymi zasady internacjonalizmu, feminizmu oraz równości. Ich aktywność reprezentuje całą platformę oraz współtworzy wspólny kontekst dla interpretacji projektów. Stałymi działaczami kolektywu są: Czapla Olga Jegorowa (artystka, Petersburg), Artiom Magun (filozof, Petersburg), Nikołaj Olejnikow (artysta, Moskwa), Głuklja Natalia Pershina (artystka, Petersburg), Alexei Penzin (filozof, Moskwa), David Riff (krytyk sztuki, Moskwa), Alexander Skidan (poeta, krytyk, Petersburg), Oksana Timofeeva (filozof, Moskwa), Dmitri Wileński (artysta, Petersburg) oraz Nina Gasteva (choreografka).

Skąd się wzięli?

Chto Delat zainicjowało swoją działalność 24 Maja 2003 roku akcją „Odrodzenie Petersburga”, podczas którego grupa artystów, architektów i krytyków dokonała symbolicznego założenia nowego centrum miasta na jego krańcach. Wydarzenie to, zainspirowane pompatycznymi obchodami 300-lecia istnienia Petersburga, zostało potraktowane przez policję jako działanie zakłócające porządek ceremonii. Niedługo potem, bezimienna jeszcze, grupa zaczęła wydawać skierowaną do międzynarodowego grona odbiorców gazetę „Chto Delat”. Nazwę gazety, a później kolektywu, zapożyczono od Nikołaja Czernyszewskiego (1828-1889), filozofa, publicysty, pisarza, socjalisty, który w 1863 roku wydał powieść pt. „Chto Delat”, będącą jednym z twórczych zwiastunów rewolucji rosyjskiej. W 1902 roku Włodzimierz Lenin odniósł się do książki w tak samo zatytułowanym dziele, w którym m.in. zaktualizował problemy dotyczące samoorganizacji grup robotniczych.

W tym kontekście, artyści i intelektualiści działający w obrębie kolektywu postrzegają siebie, na zasadzie analogii, jako samoorganizującą się grupę „robotników kulturalnych”.

Czym się zajmują?

Pole działań Chto Delat jest efektem integracji różnych dziedzin aktywności intelektualnej: sztuk wizualnych, literatury, publicystyki, filmu, teatru, filozofii, myśli politycznej. Twórczość realizowana za pomocą różnych narzędzi jest działaniem kolektywnym, tj. posiada wypracowany wspólny kontekst oraz wynika z głębokiego namysłu teoretycznego. Grupa realizuje swoje założenia

Rosyjskich Lasów zagranicznych Kupców, Szczwane Lisy oraz Bandytów.

6. Choinka Noworoczna Magiczna Choinka Noworoczna przynosi najbardziej pożądane prezenty Smokowi, Kurczakowi, Syrenie, Niedźwiedziom i innym postaciom Rosyjskich Lasów.

7. Policja do Specjalnych Poruczeń Policja do Specjalnych Poruczeń służy Smokowi, Kurczakowi oraz sobie samej. Jest skorumpowana i przestępcza. Pojawia się w najbardziej nieoczekiwanych miejscach, często nietrzeźwa. W większości zajmuje się prowadzeniem indywidualnych interesów.

8. Muchomor Muchomor to najbardziej odurzający i trujący grzyb Rosyjskich Lasów. Mąci umysły koszmarnymi bajkami, które często stają się rzeczywistością. Kaukascy Wojownicy (nowe pokolenie żołnierzy w niekończącej się wojnie) kryją się w zasadzce pod Muchomorem.

9. Płot „Wolnej Edukacji” Płoty stanowią ważny element w ciągłej redystrybucji Rosyjskich Lasów. Na płotach Rosyjskich Lasów zazwyczaj wypisane są zaklęcia zwane „sloganami protestacyjnymi”.

Zaklęcie „Wolna edukacja!” zostało wypisane na tym płocie przez Ruch Oporu Piotra Alieksiejewa.

10/1. Czarne Wdowy przed Stacją Metra Stacje Metra są wejściami do jaskiń w Rosyjskich Lasach.

Czarne Wdowy (zdradliwe nasienie Muchomora) wysadzają się w powietrze w jaskiniach pozbawiając życia innych mieszkańców Rosyjskich Lasów.

10/2. Żyrandol w Stylu Empire Stalina Ulubione miejsce lęgowe Nietoperzy-Szpiegów w Rosyjskich Lasach.

11. Niedźwiedzi Show „Ludowy Front” Niedźwiedź jest ukochanym bohaterem Rosyjskich Lasów. Jako artysta w przedstawieniu Ludowy Front jeździ na łyżwach, żongluje i wykonuje rozmaite sztuczki magiczne. Na scenie jest jowialny, uprzejmy i lubi dzieci.

Poza sceną Niedźwiedź jest często oskarżonym w sprawach dotyczących redystrybucji Rosyjskich Lasów.

12. Czołg Glamour Głównymi źródłami dumy Rosyjskich Lasów jest broń i piękno. Są tam one również głównymi źródłami eksportu.

Czołgi i dziewczęta cieszą się niesłabnącą popularnością wśród najbardziej szacownych mężczyzn poza Rosyjskimi Lasami.

13. Mauzoleum Choć porosło grzybami, Mauzoleum pozostaje najważniejszym pomnikiem historycznym w Rosyjskich Lasach.

14. Biały Dom na Kurzych Nóżkach Siedziba rządu w Rosyjskich Lasach. Po ostrzelaniu przez czołgi w 1993 roku zawsze stoi rozświetlony. Kurze nóżki pozwalają mu obrócić się w dowolnym kierunku wskazanym przez jego Właściciela.

Posiadanie jajek Fabergé jest oznaką miłości do Należnej Władzy. Jajka rosną na mieszkańcach Białego Domu na Kurzych Nóżkach, którzy w ten sposób okazują prawidłową orientację narodową. CD

11. Wieża. Śpiewogra, 2009 Film Chto Delat Czas trwania: 36 min. 52 sek.

Reżyseria: Czapla Olga Jegorowa Muzyka: Michaił Krutik Scenariusz: Chto Delat Choreografia: Nina Gastjewa, Michaił Iwanow i Czapla Dekoracje: Dmitri Wileński i Głuklja Natalia Pershina Zdjęcia: Artiom Ignatow

Wieża. Śpiewogra, Kadr wideo

Film ten powstał pierwotnie jako finałowa część tryptyku społecznie zaangażowanych musicali, nad którymi kolektyw Chto Delat zaczął pracę w 2008 roku.

Obejmowały one filmy wideo „Śpiewogra Pierestrojka: Zwycięstwo nad zamachem stanu” (2008) oraz „Śpiewogra partyzanta: Belgradzka opowieść” (2009).

Sfilmowana w kwietniu 2009, „Wieża. Śpiewogra” opiera się na autentycznych dokumentach życia społecznopolitycznego oraz na analizie konfliktu, do którego doszło wokół planowanej rozbudowy osiedla Centrum Ochta w Petersburgu, gdzie Gazprom planował umieścić siedziby podległych mu spółek w wysokim na 403 metry drapaczu chmur projektu brytyjskiej pracowni architektonicznej RMJM. Proponowany wieżowiec doprowadził do jednej z najostrzejszych konfrontacji pomiędzy władzami a społeczeństwem w najnowszej historii politycznej Rosji.

Pomimo oporu ze strony różnych grup, które uważają, że budowa budynku będzie miała katastrofalny wpływ na wygląd miasta, znajdującego się na liście dziedzictwa światowego UNESCO, Gazpromowi udało się jak dotąd zdobyć wszystkie niezbędne zezwolenia i praktycznie rzecz biorąc rozpocząć pierwszą fazę budowy.

Władze promują wieżę Gazpromu jako symbol nowej, zmodernizowanej Rosji. Jak tworzy się takie symbole? Jak funkcjonuje ideologiczna machina władzy? Jak forsuje się tego typu projekty, pomimo oporu ze strony zwykłych obywateli? Oto podstawowe pytania, które stawia ten film. CD

wydając gazetę, tworząc filmy, przedstawienia teatralne, słuchowiska, instalacje, grafikę, murale, przeprowadzając akcje.

Inspiracje Kolektyw inspiruje się działaniami dwudziestowiecznej awangardy oraz rewolucyjną tradycją filozoficzno-polityczną. Podkreśla zainteresowanie lewicowymi teoriami, tj. marksizmem, poststrukturalizmem, autonomizmem, teorią krytyczną oraz odwołuje się do artystycznych nurtów, m.in. sytuacjonizmu czy krytyki instytucjonalnej. W warstwie wizualnej i tekstowej kluczową kwestią są nawiązania do brechtowskiej, społecznie zaangażowanej praktyki teatralnej oraz teatru dydaktycznego. Chto Delat wykorzystują klasyczne elementy przedstawienia (jak np. chór), łączą je z groteską, parodią, formami muzycznymi (komedioopera), przywołują kompozycje Kurta Weilla, eksperymentują, tworząc charakterystyczny musical polityczny. Grupa świadomie stawia swoje realizacje w opozycji do profesjonalnych produkcji filmowych i teatralnych, przełamując, czy wręcz kontestując konwencje.

Program Podstawową kwestią zajmującą Chto Delat jest zagadnienie kulturalnej autonomii, rozpatrywanej zarówno z punktu widzenia artystów będących na indeksie w postsowieckiej Rosji i tworzących poza głównym obiegiem, jak i aktywnie działających w Europie. Grupa wyraża swój niepokój o sztukę, postrzeganą dziś często jako towar czy element działań mających dostarczyć publice rozrywki oraz będącą elementem systemu, w którym muzea i galerie są narzędziem władzy mającym monopol na jej prezentowanie, podczas gdy powinny być instytucjami służącymi artystycznemu dociekaniu prawdy o świecie. Istotą sztuki jest kształtowanie świadomości widza, wypracowywanie form krytycznego postrzegania rzeczywistości, bycie narzędziem niezależnego funkcjonowania w świecie. Jest ona publiczną aktywnością, toteż żadne organy władzy czy instytucje nie mogą posiadać wyłączności na jej „dystrybuowanie”. W swoich realizacjach Chto Delat komentują zasady funkcjonowania kultury w trybach zachodniego oraz postsowieckiego kapitalizmu, ukazując jej zależność od pieniędzy, państwa oraz ideologii. Emancypacja sztuki jest zatem gwarancją emancypacji człowieka w ogóle, zaś zadaniem artystów i intelektualistów jest zdemaskowanie aktualnej sytuacji i dążenie do zdefiniowania optymalnych warunków dla rozwoju wolnej twórczości.

W tym projekcie chcieliśmy złożyć hołd części najważniejszych/legendarnych postaci, które inspirują nas w naszych działaniach. Nie chcemy jednak prezentować zwykłej galerii portretów – za każdym razem, kiedy postaci te pojawiają się w naszych projektach, uczestniczą w szczególnych, motywowanych politycznie grach językowych posługując się różnymi sposobami wypowiedzi, przez co dezorientują odbiorców i prowokują ich do myślenia. Wcześniej korzystaliśmy już z określonego zestawu bohaterów, lecz na wrocławskiej wystawie panteon ten będzie obejmował również postaci mające wymiar lokalny.

Guy Debord (1931-1994) był francuskim filozofem, badaczem, artystą i aktywistą. Należał do Międzynarodówki Sytuacjonistycznej (MS), grupy kreatywnych indywidualności, które wpłynęły na ruch studencki i intelektualny w Paryżu w 1968 roku Praktyka ‘dérive’ (dryfu) jako artystycznego i praktycznego badania współczesnego środowiska miejskiego jest jedną z licznych koncepcji, opracowanych teoretycznie przez Deborda i MS. Cameramao to genialne urządzenie służące politycznemu tworzeniu filmów politycznych. Godard marzył o czymś takim pod koniec lat 60. i we wczesnych latach 70. ubiegłego wieku.

Stachanow to legendarny radziecki przodownik pracy i górnik z Donbasu. Jego nazwiskiem nazwano robotniczy ruch Stachanowców, a on sam stał się symbolem nadproduktywnej pracy fordowskiej.

Nikołaj Czernyszewski był rosyjskim pisarzem, filozofem, redaktorem i aktywistą działającym pod koniec XIX wieku. W swojej powieści Co robić? (Что делать?) (1863), opisał sytuację przedrewolucyjną oraz rolę inteligencji w ruchu socjalistycznym tamtych czasów.

Lenin był dobrze znanym filozofem i praktykiem oraz aktywistą rewolucyjnym, który stanął na czele Wielkiej Rewolucji Październikowej w Rosji w 1917 roku.

Godard (Jean-Luc Godard) – jest jedną z najbardziej podziwianych przez nas postaci.

Róża nie jest jedynie durnym kwiatem, lecz połączeniem intelektu, seksualności, samowystarczalności, miłości, charyzmy oraz permanentnej rewolucji.

Brecht (Bertolt Brecht) był niemieckim pisarzem, poetą oraz intelektualistą, twórcą teatru dialektycznego (epickiego). NO

13. Kinoteatr Chto Delat (pierwsze piętro) Program kinoteatru Chto Delat składa się z projekcji obejmujących trzy filmy wyświetlane w określonych odstępach czasowych.

13-1. Śpiewogra Muzeum. Holandia 20XX, 2011 Film Chto Delat Czas trwania: 26 min.

Reżyseria: Czapla Olga Jegorowa Muzyka: Michaił Krutik Dekoracje: Dmitri Wileński i Głuklja Natalia Pershina Kostiumy: Głuklja Natalia Pershina Choreografia: Nina Gastjewa Scenariusz: Czapla Olga Jegorowa i Dmitri Wileński

Śpiewogra Muzeum. Holandia 20XX, kadr wideo

Czwarta śpiewogra Chto Delat prezentuje nową formę współczesnej tragedii znaną już z trzech pierwszych musicali „Tryptyku Śpiewogry”. Podczas gdy pierwsze trzy przedstawienia opierały się na relacjach zdarzeń historycznych „Śpiewogra Muzem” została zrealizowana w tradycji filmu dystopijnego. Historia rozgrywa się na tle wymyślonego scenariusza zdarzeń politycznych w Holandii w roku 20XX, kiedy wszystkich imigrantów zmuszono do opuszczenia kraju.

Pierwsza scena – którą w przeciwieństwie do większości pozostałych nakręcono w muzeum Van Abbemuseum – przedstawia strażnika muzealnego podczas obchodu galerii. Dramatyczny podkład muzyczny towarzyszący scenom zdaje się antycypować jego dezorientację, kiedy natyka się na grupę nielegalnych imigrantów, którzy schronili się w dużej przestrzeni wystawienniczej przeznaczonej do prezentacji sztuki ulicznej w muzeum.

Muzeum wydaje się być jedyną instytucją, w której mają nadzieję uniknąć deportacji. Sytuacja przypominająca (ludzkie) zoo, w którym jedna grupa jest odseparowana od drugiej za pomocą dużej ściany ze szkła, zostaje ostatecznie rozwiązana, kiedy dyrektor muzeum mówi oburzonemu dziennikarzowi, że muzeum nigdy nie chciało chronić imigrantów przed władzami, lecz zatrudniło ich jako aktorów przedstawienia.

Film stawia niepokojące pytanie dotyczące roli, jaką muzeum, a co za tym idzie również sztuka, mogą być zmuszone odgrywać w sytuacji politycznej przypominającej realia obecnej sytuacji politycznej w Rosji. Film jest rodzajem papierka lakmusowego sprawdzającego, na ile zaangażowana społecznie sztuka może działać pod silną presją rządów o charakterze nacjonalistyczno-populistycznym.

Praca powstała we współpracy z Van Abbemuseum, SMART Project Space i Chto Delat. CD

Drogę do realizacji założeń widzą w powrocie do pierwotnych idei lewicowych i spełnienia ich poprzez ponowne połączenie działań z zakresu sztuki, zaangażowanej myśli oraz polityki.

Gdzie działają?

Kontestacja polityki kulturalnej rosyjskiego establishmentu oraz polityki w ogóle, sprawia że grupa funkcjonuje poza głównym nurtem rodzimego art worldu, a raczej na jego obrzeżach. Jednocześnie Chto Delat jest bardzo aktywnym ugrupowaniem, udzielającym się i pokazującym nieprzerwanie od początku w krajach Europy Zachodniej, w USA czy Australii. Jednakże „aktywność” oraz „istnienie” grupy można, a nawet należy, rozpatrywać także w sposób pozamaterialny. Działalność teoretyczna, wydawanie czasopisma (dostępnego online) czy spotkania i wykłady przeprowadzane za pośrednictwem internetu są tak samo istotną, na równi z instytucjonalną, przestrzenią działalności.

Realizacje grupy były pokazywane podczas licznych wystaw grupowych i solowych, m.in. w KIASMA Muzeum Sztuki Współczesnej w Helsinkach (2004), Muzeum Historii Sankt Petersburga (2004), Kunsthalle Fridericianum, Kassel (2005), Centrum Sztuki Współczesnej w Moskwie (2006), podczas 3. Prague Biennale (2007), 11. Istanbul Biennial (2009), w Institute of Contemporary Arts w Londynie (2010), Staatliche Kunsthalle Baden-Baden (2011), Smart Project Space, Amsterdam (2011), Gallery 21, Petersburg (2012). Prace kolektywu znajdują się m.in. w Muzeum Sztuki Współczesnej w Belgradzie, Muzeum Narodowym Centrum Sztuki Królowej Zofii w Madrycie, Van Abbemuseum w Eindhoven, KIASMA Muzeum Sztuki Współczesnej w Helsinkach, Bibliotece Muzeum Sztuki Współczesnej w Nowym Jorku. Chto Delat wzięło udział w wielu konferencjach, wystąpieniach, seminariach, otwartych dyskusjach, spotkaniach tj. wykład podczas 12 Documenta w Kassel (2007), warsztaty Tytuł roboczy: Archiwum, Muzeum Sztuki w Łodzi (2009), wykład w Goldsmiths College w Londynie (2009), Former West w Berlinie (2010, 2012).

1

Tekst opracowany na podstawie artykułu: Deklaracja na temat polityki, wiedzy i sztuki. W piątą rocznicę powstania grupy Chto Delat?, Tutuł roboczy: Archiwum/Working title: Archive nr 3, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2009, s. 43-45 oraz strony chtodelat.org

ten stanowi kontynuację serii musicali (śpiewogier) napisanych i wyprodukowanych przez Chto Delat do muzyki Michaiła Krutika w ciągu ostatnich kilku lat.

Okazją do tej najnowszej pracy była solowa prezentacja Chto Delat w Staatliche Kunsthalle Baden-Baden. Nie mogliśmy darować sobie tej okazji, aby zaangażować się w dialog z dziedzictwem Bertolta Brechta, który przedstawił premiery swoich dwóch utworów – Śpiewogry Mahagonny* (1927) i Badeńskiego moralitetu o zgodzie (1929) na festiwalu nowej niemieckiej muzyki kameralnej w tym mieście. Chcieliśmy zaprezentować nowy utwór w bezpośrednim dialogu i debacie z pracą tego wielkiego mistrza.

U jego podstaw leży krytyczna lektura szeregu tekstów ruchu antypsychiatrii, który pojawił się pod koniec lat 60. i na początku 70. ubiegłego wieku w Europie i Stanach Zjednoczonych, szczególnie prac dobrze znanego Socjalistycznego Kolektywu Pacjentów z Heidelbergu.

W naszym przedstawieniu „chór pacjentów”, który został zaproszony do występu na otwarciu wystawy, angażuje się w dialog z widownią.

Warto zauważyć, że Baden-Baden jest miastem mającym głębokie związki historyczne z Rosją, a nawet dziś często odwiedzają je przedstawiciele rosyjskiej elity, którzy przybywają tu na wypoczynek i leczenie. Doszliśmy do wniosku, że warto krytycznie zastanowić się nad tą sytuacją: i tak, jednym z bohaterów naszego przedstawienia jest „typowy” rosyjski biznesmen, który spiera się z chórem i wyraża wartości tej nowej klasy.

Nasza praca krytykuje nowoczesną koncepcję zdrowego stylu życia i omawia sposób, jak moglibyśmy zradykalizować tę koncepcję i „przekuć chorobę w broń”.

CD *Rozkwit i upadek miasta Mahagonny Kurta Weilla z librettem B. Brechta, przyp. tłum.

13-3. Śpiewogra partyzanta.

Belgradzka opowieść, 2009 Wideo Chto Delat Czas trwania: 29 min. 15 sek.

Reżyseria: Czapla Olga Jegorowa Scenariusz i dekoracje: Czapla Olga Jegorowa, Vladan Jeremić, Rena Rädle, Dmitri Wileński Muzyka: Michaił Krutik Dekoracje: Vladan Jeremić Kostiumy i grafika: Głuklja Natalia Pershina Choreografia: Nina Gastjewa Przedstawienie zostało zrealizowane w Belgradzie przez Biro Beograd za Kulturu i Komunikacjiju – Belgradzkie Biuro ds.

Kultury i komunikacji w lipcu 2009.

Śpiewogra partyzanta, kadr wideo

Film przedstawia analizę konkretnej sytuacji: „Śpiewogra partyzanta” zaczyna się od obrazu ucisku politycznego (wymuszonych eksmisji), jakie władze miasta zastosowały wobec Romów zamieszkujących osadę w Belleville przy okazji letniej Uniwersjady w Belgradzie w 2009 roku.

Zajmuje się również bardziej uniwersalnym przesłaniem politycznym dotyczącym istnienia ciemiężycieli, jak i uciemiężonych: w tym przypadku władz miejskich, spekulantów wojennych oraz magnatów biznesowych i grup znajdujących się w niekorzystnej społecznie sytuacji – robotników fabrycznych, aktywistów NGO/ działających na rzecz mniejszości, inwalidów wojennych oraz mniejszości etnicznych. Jednocześnie film tworzy coś, co możemy nazwać „horyzontem historycznej świadomości”, którego obrazem jest chór „zmarłych partyzantów”, komentujących dialog polityczny pomiędzy ciemiężycielami i ciemiężonymi.

14. Czytelnia Chto Delat (pierwsze piętro)

Chto Delat, “Study, study and Act again”, Moderna Gelerija (Mala Galerija), Ljubliana, 9 czerwca – 21 sierpnia 2011

W czytelni na pierwszym piętrze galerii Awangarda Chto Delat przedstawia wybrane egzemplarze gazet i różne publikacje, które tworzą kontekst dla prac kolektywu.

15. Kalendarium plakatów Chto Delat, 2013 W przestrzeni galerii Awangarda, w rożnych jej miejscach, Chto Delat pokazuje nowy projekt, zrealizowany w formie plakatowego kalendarium, odwołującego się do różnych, mniej lub bardziej znanych wydarzeń z historii kolektywu.

13-2. Koncert: Lekcja nie-zgody w Badan Baden, 2011 Opisy prac: DW – Dmitri Wileński NO – Nikołaj Olejnikow CD – Chto Delat

12. Chto Delat i duchy, 2013 Instalacja i obrazy Nikołaja Olejnikowa

Redakcja: Patrycja Sikora Tłumaczenie: Tomasz Jurewicz Teksty: Dmitry Wileński, Patrycja Sikora, Alicja Klimczak-Dobrzaniecka Opisy prac: Chto Delat Korekta: Danuta Krzywicka, Alicja Klimczak-Dobrzaniecka

Koncert: Lekcja nie-zgody, kadr wideo

Mural na wystawie „Chto delat? (Co robić?) – The Urgent Need to Struggle Part 2”, ICA – Institute of Contemporary Arts, Londyn, 2010

„Lekcja nie-zgody” została zarejestrowana w BadenBaden 28 października 2011 podczas otwarcia wystawy Chto Delat w Staatliche Kunsthalle Baden-Baden. Utwór

Europejska Stolica Kultury

Wszystkie materiały graficzne dzięki uprzejmości Chto Delat. www.chtodelat.org www.bwa.wroc.pl

Chto delat To negate negation 29.04 — 16.06.2013

TO NEGATE THE NEGATION… —Dmitry Vilensky and David Riff (Chto Delat) Philosopher Georg Lukács once said that orthodox Marxists should not believe in this or that thesis, nor in the exegesis of a sacred book. On the contrary, orthodoxy refers exclusively to method. By method, Lukács meant dialectics as a means of analyzing and representing the whole of society as a totality of struggling contradictions.

To speak about dialectics makes particular sense at BWA Wrocław. Its architecture confronts the ruin of an old palace with a new modernist intervention, facing us with obvious conflicts between the classics and modernism, between the old functions of exclusive noble privacy and the modern public institution. The current exhibition responds to this living contradiction by presenting a survey of many old and newer Chto Delat projects in a specially developed dialectical display whose main point is to “negate the negation…”

All graduates of socialist schools and universities will remember this negation of negation as the third principle of dialectics, culled from Friedrich Engels Dialectics of Nature. What could this principle mean in art today?

Confronted with a simple dumbly positive postulate of an artwork, the viewer reacts with a very basic question: why should I care? It looks like the artists are trying to brainwash me but for what reason? I won’t believe it, I’m not that simple; the characters are so conditional, it must be a brechtian device. Why are they constructed in such a way?

And why do they still give me aesthetic pleasure? Perhaps there is something beyond this simplicity? It is with such questions that the negation of negation begins.

1. Production Line, 2003 (To negate negation) A film by Dmitry Vilensky, a part of the video installation „Negation of Negation” Duration time: 8 min. 5 s.

Production Line, video still

In the installation “Negation of the negation” the projection of the film “Production Line” is built in an architectural modernistic structure which resembles the ray of light and confront the viewer at the entrance to the Awangarda gallery. The film was shot in the Gorky Automobile Plant in Nizhny Novgorod, which was built in 1929 by Henry Ford and has since been Russia’s leading car manufacturer.

The construction of the film is based, on the one hand, on parallel montage of the faces and hands of the workers who work on the assembly line, and on general shots of the factory entrance, as workers leave the factory at shift change, on the other. It is important to note that the film focuses on conveying the tension involved in the work process, which becomes especially clear if you compare the workers’ faces during work and after work. Though work on the assembly is obviously mechanical and humiliating, we can see that the worker gains dignity through concentration and communication while working. At the same time, when the workers leave the factory, they lose their individual quality and become a grey, faceless mass. „The revolution is over, but in the end of revolution what wins is a completely reactionary mode of living. And the nostalgia of the poet is really the attempt to reconstruct in this passage, this reactionary desert in which humans have been thrown, to reconstruct those other values, pushing them forward”. Tony Negri Development of history occurs through negation of historical experience that – in its turn – negated then one preceding. My work deals with such basic notions as “Worker”and “Dissident”. These terms seem to lack any actual meaning in the contemporary context. Yet, as history teaches us, certain phenomena from the past tend to return and can be actualized by the efforts of someone who feels urgency to do it.

What does it mean today to be a worker and to be a dissident? What connection could be established between these two notions? What is the artist’s role in historical development?

In the film “Production Line” it is important for me to reflect the most basic labour activity on the production line and make the viewers see the workers in the exhibition space again, after a long break. Addressing the proletariat is also important on the symbolic level. The very definition of physical labour is forced out to the periphery, in the society of financial speculations and services. Yet physical labour still exists – it never vanished in postcapitalism society. At the same time, it was necessary to place workers’ images in a new context thus giving them a new interpretation. DV

2. The Builders, 2005 A video project by Chto Delat Duration time: 8 min. 16 s.

Realized by Tsaplya Olga Egorova, Nikolay Oleynikov, Dmitry Vilensky

The Builders, video still, from the left: Igor Lebedev, Dmitry Vilensky, Tsaplya Ola Egorova, Nikolay Oleynikov, Artiom Magun

Ольга Егорова – Tsaplya Olga Egorova Николай Олейников – Nikolay Oleynikov Дмитрий Виленский – Dmitry Vilensky curators: Alicja Klimczak-Dobrzaniecka and Patrycja Sikora opening: 29.04.2013 (Monday), at 7 p.m.

Galeria BWA Awangarda Wita Stwosza 32, Wrocław

We invite the visitor to a tour through a show where art works only communicate by calling one another into question, making complex things simple and simple things complex, as the work of negativity turns into the play of its own negation. But make no mistake. Art is never just a self-referential game. It always suggests further implementations and resolutions outside the gallery space in real life. As Mao once wittily remarked, “theory (read also art) is the negation of practice while the opposite of practice is of course nonpractice. In turn, only when theory is further negated in practical activity is a higher development of man’s knowledge of the world achieved.”

DIALECTICAL PLAY OF OPPOSITES. ABOUT CHTO DELAT IN THE INSTITUTIONAL FRAMEWORK. —Patrycja Sikora Chto Delat have embarked on a quest for a currently attractive, emancipatory potential of leftist ideas1. Chto Delat strongly criticize the reality of contemporary political and social life in Russia, art institutions, and Western capitalism2. Chto Delat flourish in the international institutional art market, operating in the convenient framework of the capitalist system. Chto Delat embody the dream of engaged Russian art in the Putin era, dreamed of by curators from the West. At the same time they rarely show up in the official salons in Russia3.

Each of the above statements is true – this is a conclusion one can draw upon a close inspection of the exhibition

Our project’s goal is to apply this ideal image to contemporaneity. We invite the spectator to return to the composition of this painting and to suggest a new version of the process of its creation. We want to show (through a slide show and a soundtrack) what might have preceded this moment, in which they took on a pose that turned them into a symbol of certainty, strength and belief.

What was it? Hard work? A conflict at the production line that found its own solution? Or maybe even a hidden love story? Maybe it was all of these things at once, and maybe none of it happened. Our goal lies in constructing a situation in which people today (ourselves and our colleagues from Chto Delat) become „ideal”, stretching to reach this image. CD

3. Angry Sandwich people or in a Praise of Dialectic, 2006 A video project by Chto Delat Duration time: 8 min.

Realized by Tsaplya Olga Egorova, Nikolay Oleynikov, Dmitry Vilensky Text: Bertolt Brecht

in Wroclaw, reading the numerous descriptions, theoretical and polemical texts, or studying the performances and documentation of actions published on the collective’s website4.

“To negate negation” is a unique exhibition, as it is the first presentation of contemporary Russian art in the Wrocław gallery Awangarda after the fall of the Berlin Wall and the collapse of the Soviet Union. It is also the first exhibition of the group Chto Delat in Poland, presenting the whole panorama of its activity. As part of the show, we will find all themes characteristic of artistic practice of Chto Delat, including, in particular, references Hegelian and Marxist dialectical struggle of opposites, inevitably driving social change. Already the title “To negate negation” contains direct references to the terminology originally borrowed from the idealist dialectic of classical German philosophy, and specifically to one of the three universal laws formulated

by Hegel’s dialectic – negation of the negation5. In turn, individual projects of the collective shown in the exhibition relate to the dialectical principle of testing the reality which involves the disclosure of its existing contradictions, the study of the clash of these contradictions and the resulting changes, that is – in short – to the principle underlying the methodology of Marxism6. At the core of the exhibition lie projects commenting on the current situation, social and political events in various countries (Russia, Serbia, the Netherlands), petrified by allegorical methods and visualized primarily in film productions, the so-called ”Songspiels”. The actors embody various sections of the society, represent various (age, professional, political) groups and their aspirations, interests and visions, as well

In the next film shown close to the “Screaming” we can see how Toni Negri (Italian Marxist political philosopher and a writer, well known as a co-author of a book Empire) speaks on the topic “Multitude or Working Class?”.

It was recorded at Paris La Villette also in 2003 during 2nd European Social Forum. His speech was part of a series of his debates with Alex Callinicos (British Trockist political theorist). The film focuses just on Negri’s speech and a crowd that followed it in a very emotional way. In the installation Negri plays the role of an intellectualdissident who is trying to interpret the transformation of labour and advocate his concept of multitude.

Negri says: We all agree to the fact that we want to fight capital and renew the world. But I think this ain’t conceivable as a poetical process. Because the name ”multitude“ is not a poetical notion, but a class concept. When I talk about multitude as a class concept, I talk about the fact that workers today work in the same and in different ways compared to those they worked some centuries ago. The working class and its class composition are quite different in the distinct periods that followed each other since the beginning of the industrial age.

DV

4-5. Celan flags, 2012-2013 Angry Sandwich people or in a Praise of Dialectic, video still

In this new piece, we decided to try to imagine protest in form of a theatrical happening in urban space. This action was carried out in close collaboration with two local activist groups: “Worker’s Democracy and The Pyotr Alexeev Resistance Movement”.

In fact, these activists have a great deal of experience in street politics; they participate in demonstrations of protests and picket-lines, and hand out flyers. As such, they have retained that basic form of grass-roots political culture that has an entire aesthetic of its own.

Together, we defined the goal of the piece. We wanted to visualize “In Praise of Dialectics”, one of Bertolt Brecht’s most striking poems.

The site of this visualization is the Stachek Square, from where the striking workers of 1905 marched on the Winter Palace (stachka means “strike” in Russian). We decided to bring Brecht’s poem out into this urban space line for line, carried by “engaged” sandwich people.

Bertolt Brecht’s body of work was a such an important point of reference because it contains such a broad variety of aesthetic methods to answer the call of the concrete historical situation. In Brecht’s work, there is a clear understanding of how dialectical mechanisms are always at work in creativity, describing reality as a process of constant change that arises as a result of the conflicts and contradictions that make the transformation of society possible.

In our piece, we tried to imagine how this dialectic might work today. Silently coagulating and reconfiguring their body-signs to the soundtrack of passing cars, these sandwich people demonstrate the potential of new representational constellations among protesting singularities from a broad variety of backgrounds and age groups: pensioners, activists, children thrown into a dialectic of constant change.

But at the end of our piece, we asked our participants to read Brecht’s poem aloud. The effect is very strange, and might be described with what Brecht called the alienation effect: the silent motility of political potential erupts into decisive poetic speech, distancing the spectator from the action’s reconfigurative flow. Recited in a “Soviet” mode, the poem now resounds with the depleted pathos of the re-volutionary past, a re-collection (Er-innerung) of the very language that new forms of protest aspire to negate. CD

4. Screaming, 2003 (To negate negation)

This project is a collaboration between Dmitry Vilensky, Tsaplya, and Nikolay Oleynikov, who invited Igor Lebedev and Artiom Magun to join them in this slide show performance. The soundtrack provides a didactic commentary reflecting the community and its collective actualization of the original work of art.

As Nikolay Oleynikov and Tsaplya put it in the soundtrack’s opening lines: „Our group meets quite rarely and this piece was the result of one of those rare meetings.

Actually, we’ve been wanting to make a piece about our community for quite some time, to tell about who we are and what we are doing. A kind of self-analysis, in other words. What inspired us was Viktor Popkov’s marvellous painting „The Builders of Bratsk”. But we didn’t try to imitate the heroes of this painting...”

This project is inspired by the painting „The Builders of Bratsk” (1961) by Viktor Popkov. As a Soviet art critic once accurately noted, „the painting’s main theme is ‚resurgence of life.’” By today, this piece has become an iconographic symbol of self-possessed, concentrated people, not only standing on the brink of great changes, but capable of making sense of this transformation and realizing it.

It is important to note that the workers in the painting are not shown in the process of working, but that they are taking a well-deserved cigarette break. They have interrupted their work and now have the chance to con-sider not only the relations that govern it, but also the significance it will have to the transformation of society at large. This is exactly how the painting was read in its time, as an interpretation we would like to return to today.

This painting is the ideal image of the „Thaw” under Khrushchev, when it seemed that the real Soviet human being had already been formed, and was now ready to build a communist society. The painting’s characters are such people. However, the painting’s power lies in the fact that they are absolutely real people, even if they have been idealized.

29.04.2013 at 5 p.m. – discussion with Chto Delat members (Tsaplya Olga Egorova, Nikolay Oleynikov, Dmitry Vilensky) and invited guests (Jan Sowa, Kuba Szreder).

Discussion in English.

A film by Dmitry Vilensky, a part of the installation „Negation of the Negation” Duration time: 7 min. 22 s.

The video was made at the demonstration organized by the European Social Forum in Paris in November 2003.

by Dmitry Vilensky

Paul Celan flags by Dmitry Vilensky, Chto Delat exhibition “You do not have to be left to think like this, an exhibition as school” Gallery 21, St. Petersburg, 2012

Films “Screaming” and “Toni Negri speaks” are accompanied by flags dedicated to Paul Celan, a Germanlanguage post-war writer. The flags are based on the stills from the “Screaming” video and the text from Paul Celan’s poetry collection “Fadensonnen” (Eng. “Threadsuns”, 1968). *** Thus the whole installation “To negate negation” invites the viewer to participate in a debate on the changes of the class composition and her/his role in it. And three types of labour activity start connecting, negating each other in dialectical unity: a worker as a dissident, a dissident as an artist, an artist as a worker... DV

6. Protest Match. Kirov Stadium, 2006 A Chto Delat video realized by Dmitry Vilensky Duration time: 27 min. 24 s.

John Holloway wrote in his book “Change the world without taking power”: In the beginning is the scream. We scream. When we write or when we read, it is easy to forget that the beginning is not the word, but the scream. Faced with the mutilation of human lives by capitalism, a scream of sadness, a scream of horror, a scream of anger, a scream of refusal: NO. The film presents various forms of almost all existing traditional demonstration chanting slogans in Europe.

Due to the cuts, this activity is shown in the film in a condensed, almost comic form, mixing moments of pure exaltation and concentration. In the construction of the installation, the activity symbolizes the role of multitude with its features based on affects, linguistic production, and virtuosity in action. DV

5. Toni Negri speaks.

Multitude or Working Class?, 2003 (To negate negation) A film by Dmitry Vilensky, a part of the installation „Negation of the Negation” Duration time: 28 min. 48 s.

Toni Negri speaks. Multitude or Working Class?, video still

in the colours of red, black, pink, rainbow, to make the agitated fans run down the stands, to make football walk out of the stadiums and yards into the streets and squares.

This is the football we need!

Who’s with us? Forward!

NO

8. Perestroyka video installation: 8-1. Perestroika Songspiel.

The Victory over the Coup, 2008 A video by Chto Delat Duration time: 26 min. 30 s.

Director: Tsaplya Olga Egorova Music: Mikhail Krutik Set: Nikolay Oleynikov, Dmitry Vilensky Costumes: Gluklya Natalya Pershina Script: Tsaplya Olga Egorova, Dmitry Vilensky, Gluklya.

Perestroika Songspiel, video still

Our project deals with a key episode of Perestroika in the Soviet Union. The action of the film unfolds on August 21, 1991, after the victory over the restorationist coup.

On this day of unprecedented popular uplift, it seemed that democracy had won a final victory in our country and that the people should and would be able to build a new, just society.

How did our heroes see that society? This is the question we try to answer in our film. It is structured like an ancient tragedy: its dramatis personae are divided into a chorus and a group of five heroes. Our heroes are key types generated by the Perestroika era, each of them with a particular vision of his/her role in history: a democrat, a businessman, a revolutionary, a nationalist, and a feminist.

They act and they dream. They analyse their actions, their place in society, and their vision of the country’s political path. The chorus is the incarnation of public opinion. It makes moral judgments on our heroes and it foresees their futures, as if it were gazing on the proceedings from the present day.

Our film analyses the specific configuration of forces during this supremely important historical moment of contemporary history. It critiques political naïveté while also showing how difficult it is for people to realize their vision of the future together. The screenplay is based on our reading of documents and eyewitness accounts of the Perestroika period. CD

8-2. Chronicles of Perestroika, 2008

Protest Match. Kirov Stadium, video still

The Russian Social Forum run parallel to the G8 Summit in St. Petersburg at Kirov Stadium, in July 2006.

Before its opening the Russian security service launched the operation „Barrier”, detaining more than 200 forum delegates from all over Russia on their way to St. Petersburg.

Those who managed to come in convened under close surveillance of the authorities, who came up with an offer that couldn’t be refused: to hold the forum at a defunct football stadium slated for demolition.

Everyone was sure that the authorities allocated this easily isolatable site on purpose, in order to keep the situation under control. Even before the forum began, the Federal Security Service and the police were blackmailing activists, demanding that they should not take part in any protests and the forum.

Most print shops refused to print information about the forum and people were arrested for handing out leaflets.

The authorities did their best to make sure that even minimal participation in the forum would seem risky.

The film covers the situation that developed at the stadium during the Social Forum presenting a series of interviews with leading and ordinary Russian political activists. DV

Installation by Chto Delat, murals by Nikolay Oleynikov

Dialectical football, from Chto Delat exhibition “Progressive Nostalgia” at Centro per l’arte contemporanea Luigi Pecci, Prato, Italy, 2007

They played really well today, didn’t they, comrade?

They played damn well, indeed, even made me sweat! Only I couldn’t understand who won today: the Trockists or Anarchists?

As always, it was nil-nil. A friendly draw. What about it?

All fucked up! How long can you keep chasing the ball?

Always driving it to your own goal, always on your own half! It’s time to go to a higher level...

Put together a professional team! Play real football!

What are you talking about? Real football is fun, freedom.

This is what the game is all about!

Well, yes, but it’s always someone else’s’ game, played by someone else’s’ rules. Either you’re in a big game and then you don’t own it, you don’t even own yourself.

Or you only hang out with your own and nobody needs your football except for you. And the power of football lies in the fact that it’s a game for ordinary people.

And there should be plenty of them. Millions.

Exactly! You simply need start playing by your own rules.

To get to play dozens of teams, hundreds of balls

WWII – and, in this way, opening up its institutional interior to constant public view. The metaphor of game and the play of opposing forces present inside and beyond the institutional framework does not merely serve the purpose of turning the set relationship between an art gallery and the external world inside out, but rather of evoking a critical reflection on the observed reality, seen as a potential that can be offered to the viewer.

Dmitry Vilensky, Tezy o doświadczeniu radzieckim, Tytuł roboczy: Archiwum/Working title: Archive No. 3, Muzeum Sztuki w Łodzi, Lodz 2009, p. 41.

2 Chto Delat, Deklaracja na temat polityki, wiedzy i sztuki.

W piątą rocznicę powstania grupy Chto Delat?, ibidem, pp. 43-45.

3 Oleksiy Radynskiy, Co robić, a czego nie?, Krytyka polityczna, eature article, 09.04.2011, http://www.krytykapolityczna.pl/Oleksij Radynski/Corobicaczegonie/menuid-27.html [09.04.2013] 4 www.chtodelat.org 5 Józef Borgosz, Dialektyka, [in:] Słownik filozofii marksistowskiej, (ed.) Tadeusz Jaroszewski, PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, p. 48.

6 Kazimierz Ochocki, Dialektyka jako metoda, [in:] ibidem, p. 51.

7 Chto Delat, Deklaracja na temat polityki, wiedzy i sztuki.

W piątą rocznicę powstania grupy Chto Delat?, Tytuł roboczy: Archiwum/Working title: Archive, op. cit., p. 44.

1

8

Ibidem.

Bibliography Józef Borgosz, Dialektyka, [in:] Słownik filozofii marksistowskiej, (ed.) Tadeusz Jaroszewski, PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1982.

Chto Delat, Deklaracja na temat polityki, wiedzy i sztuki. W piątą rocznicę powstania grupy Chto Delat?, Tytuł roboczy: Archiwum/ Working title: Archive No. 3, Muzeum Sztuki w Łodzi, Lodz 2009 Luigi Fassi, Chto Delat?, „ar/ge kunst”, issue no. 7, November 2010 – January 2011, ar/ge kunst, Mousse 2010 Kazimierz Ochocki, Dialektyka jako metoda, [in:] Słownik filozofii marksistowskiej, (ed.) Tadeusz Jaroszewski, PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1982 Oleksiy Radynskiy, Co robić, a czego nie?, Krytyka polityczna, feature article, 09.04.2011, http://www.krytykapolityczna.pl/OleksijRadynski/ Corobicaczegonie/menuid-27.html [09.04.2013] Was tun?What is to be done?, Exhibition catalogue Chto Delat? in Baden-Baden: The Lesson on Dis-Consent, Staatliche Kunsthalle BadenBaden, 29 September 2011 - 12 February 2012, (ed.) Johann Holten, Baden-Baden 2012 www.chtodelat.org Dmitry Vilensky, Tezy o doświadczeniu radzieckim, Tytuł roboczy: Archiwum/Working title: Archive No. 3, Muzeum Sztuki w Łodzi, Lodz 2009

10. The Russian Woods, film / installation: 10-1. The Russian Woods, 2012 A film by Chto Delat Duration time: 42 min.

Script and idea: Tsaplya Olga Egorova and Dmitry Vilensky Director: Tsaplya Olga Egorova Music: Mikhail Krutik Choreography: Nina Gasteva Set and graphics: Nikolay Oleynikov, Dmitry Vilensky Director of Photography: Artyom Ignatov The participants in performance: Irina Pavlovskaya, Polina Popova, Elena Pasynkova, Sergey Krylov, Petr Pavlensky, Svetlana Erpyleva, Maxim Kulaev.

The Russian Woods, video still

A film by Dmitry Vilensky Duration time: 16 min. 46 s.

Music: Mikhail Krutik

7. Dialectical Football, 2013 Screaming, video still

as the existing opposition between them, building tension and conflict. Both these projects and other documentary and para-documentary recordings reveal interest in “classic” leftist work – the epic theatre of Brecht and Godard’s New Wave cinema. Apart from film showings, the arsenal of devices employed by Chto Delat consists of a few simple methods. Institutional space, annexed by the group in various parts of the world, is usually organized in a similar manner – by means of simple elements of stage design, reminiscent of home-made banners or mock-ups, as well as prints, murals, flags, posters and publications.

These elements are often accompanied by on-site actions, meetings and discussions. Each of these devices is invariably associated with the language of propaganda and agitation, a message addressed to the widest possible audience. In each case an institution turns into such a propaganda mouthpiece becoming at the same time the (knowing) object of the collective’s genuine contempt. Yet the collective declares the aim of protecting the institution against the “economization, and subordination to the populist logic of the culture industry”7, only to say: “That is why we believe that right now it would be wrong to refuse to work in any way with cultural and academic institutions despite the fact that the majority of these institutions throughout the world are engaged in the flagrant propaganda of commodity fetishism and servile knowledge. The political propaganda of all other forms of human vocation either provokes the system’s harsh rejection or the system co-opts it into its spectacle. At the same time, however, the system is not homogeneous – it is greedy, stupid, and dependent. Today, this leaves us room to use these institutions to advance and promote our knowledge. We can bring this knowledge to a wide audience without succumbing to its distortion.”

Institutions inviting Chto Delat decide to play this game.

This is the case also this time. In Wroclaw, the game with the institution takes on another dimension – the game with the potential inherent in the relationship with the audience and with the surrounding reality. Thanks to Chto Delat the monumental windows of the Awangarda gallery, overlooking a busy street become stands.

The gallery turns into the audience, and the street turns into a performance. There is a clear reversal of the viewerinstitution relationship, ascribed to the building by the very architectural device of unveiling and glazing the top coat of the facade of the historic palace ruined during

Chronicles of Perestroika, video still

The film Chronicles of Perestroyka is based on the documentation of different manifestation at the time of Perestroyka from 1987 till 1991 in St. Petersburg.

Materials are generously provided by the St. Petersburg Studio of Documentary Films.

Special thanks to all camera men who preserved these unique moments of history and to Sergey Gelver, who has saved and is taking care of these precious materials. DV

9. Educational flags, 2011– …

Realized by Nikolay Oleynikov

Educational flags, at the exhibition “Chto Delat? in Baden-Baden: The Lesson on Dis-Consent”, Staatliche Kunsthalle Baden-Baden, Germany, 29 September 2011 – 12 February 2012

The first few banners of this continuing series appeared during propagandist workshop of 2nd May Congress of Creative Workers in 2011. Camera-Mao – the newest gadget to produce political films politically teaches us that art has to inspire, educate and entertain. Angela Davis, a mixed fight champ, manifests that Knowledge is Power.

Nikolay Chernyshevsky, a Russian novelist, the author of the late 19th century bestseller Chto Delat? quotes the ska anthem “Stay Rude Stay Rebel”. All of them joined May Day demo along with other anarchist, anitfa and radical communist flags in Moscow. The weird mixture of images and texts belongs to international emancipatory culture that travels from museum to the streets and from the context of political struggle back to art-exhibition.

NO Flag texts 1. Time table: Hardcore Internationalism Anarch-autonomism Radical communism True feminism and LGBT 2. Negation of negation 3. Knowledge = Power 4. Study, study and act again 5. Fly like a butterfly, sting like a bee 6. Stay rude, stay rebel 7. Redskins support 8. Hungry, angry, joy 9. (biting capitalism), (love), (fight for freedom) 10. We – the locusts, which destroy your capitalism

Our work on the musical performance „Russian Woods” was largely provoked by the political developments in Russia in December 2011 – March 2012 (protests against massive fraud in the Russian parliamentary and presidential elections). By participating in these important events that all of sudden emerged inside Russian civil society, we were intrigued by the huge amount of mythic images and rhetoric used both by the government and the protesters. We found that this phenomenon is not accidental and it really reflects the level of political culture in the country. And we wanted to try to analyse it in the form of a fairy tale that would be able not only to reflect the totality of socio-political structure of our society, but also evoke thinking about ways to transform it.

The film is based on the documentation of the theatrical performance that took place in Shelgunov House of Culture in St. Petersburg, on 2nd of May 2012. The video was made with the kind support of ARRSENALE – the First Kyiv International Biennale of Contemporary Art. CD

10-2. The Russian Woods, 2011 Installation by Chto Delat Photocopies, wood Concept: Tsaplya Olga Egorova, Dmitry Vilensky Graphics: Nikolay Oleynikov

Installation view of the work The Russian Woods at the exhibition “Chto Delat? in Baden-Baden: The Lesson on Dis-Consent”, Staatliche Kunsthalle Baden-Baden, Germany, 29 September 2011 – 12 February 2012

The point of departure for our installation “The Russian Woods” is an attempt to reflect the structures of Russian Political unconsciousness which apparently keeps dominating the mode of governance and opposition in the history of recent development of the Russian national state. So we asked ourselves what remains in our memories after all the transformations of the past two decades, and we ran head-on into a set of disturbing, weird, grotesque images. As usual, our narration is based on the media and popular imagination: we merely decided to push them to the limit and reveal their inner irrational and vital functions. That’s how the installation “The Russian Woods” began to grow.

This time we have decided to try to find a way to represent the Russian unconscious and to examine how far the language of art is able to take a representation of reality rooted in its historical dynamism, brutality, and lack of transparency. What can we do with this reality’s horrible and largely indescribable violence that renders all varieties of artistic virtuosity powerless? It is not our intention to sensationalize or demonize Russia: we are convinced that the Russian situation largely results from the global division of labour and geopolitical confrontations triggered by capitalism, and that its political system is no less irrational (or, for that matter, rational) than the “Russian soul.” So we must speak about Russia in the context of a new global order where sheer exploitation of the periphery goes hand in hand with the accumulation of enormous wealth by the minority who control all resources (human and natural), the self-elected few who deprive the majority of the fruits of their labour, forcing them to live in poverty and misery like modern-day slaves.

It is important not just to demonstrate our negative attitude to Russia’s current regime, but also to offer a visual explanation for why we continue to oppose our country’s current development and the mode of governance that has brought it to a dead end.

—Dmitry Vilensky, August 2011 The Russian Woods characters 1. Hares with Sour Faces The Hare is a popular character in the Russian Woods.

Usually in danger of being eaten by the other animals.

The Hare is cowardly and embittered, and always on the lookout.

2. Two-Headed Chicken Rapacious and merciless to its foes, the Chicken appears on the official seal of the Russian Woods.

3. Oil Derrick Dragon The fire-breathing Dragon guards Oil, the main treasure of the Russian Woods. It has all the qualities of a regular dragon. Greed and ferocity are its dominant traits.

4. Oil Pipeline Mermaid The Mermaid evokes the wraith of unquenched desire. In the Russian Woods, she serves the Dragon. She prefers the company of Bears, and despises Hares.

5. Skyscraper Church The Skyscraper Church is the symbol of modernization in the Russian Woods. The modernization process draws foreign Merchants, Foxes, and Robbers to the Russian Woods.

CHTO DELAT (WHAT IS TO BE DONE)1?

—Alicja Klimczak-Dobrzaniecka What is Chto Delat?

The Russian group Chto Delat is a platform that unites representatives of various areas of artistic and intellectual life: artists, philosophers, writers, activists, and social scientists. The group is guided by the principles of collectivism and self-realization. As described by its members, the core of the group is formed by a team of coordinators who cooperate closely with grassroots workgroups that share the principles of internationalism, feminism, and equality. Their activity represents the entire platform and provides a common context for interpreting their projects. Permanent activists of the collective include: Olga Egorova / Tsaplya (artist, Petersburg), Artiom Magun (philosopher, Petersburg), Nikolai Oleynikov (artist, Moscow), Natalia Pershin / Glucklya (artist, Petersburg), Alexei Penzin (philosopher, Moscow), David Riff (art critic, Moscow), Alexander Skidan (poet, critic, Petersburg), Oxana Timofeeva (philosopher, Moscow), Dmitri Vilnius (artist, Petersburg), and Nina Gasteva (choreographer).

Where did they come from?

Chto Delat was established on May 24, 2003 in an action “The Refoundation of Petersburg”, during which a group of artists, architects, and critics symbolically founded a new city centre on the city’s outskirts. Inspired by the pompous celebrations of the 300th anniversary of St. Petersburg, the event was seen by the police as a disruption of the ceremony. Shortly afterwards, still unnamed, the group began to publish the newspaper “Chto Delat” targeting the international audience. The name of the newspaper, and later of the collective, was borrowed from Nikolai Chernyshevsky (1828–1889), a philosopher, journalist, writer, and socialist, who in 1863 published a novel “Chto Delat”, one of the creative harbingers of the Russian Revolution. In 1902, Vladimir Lenin referred to the novel in his pamphlet bearing the same title, in which he presented a new look on the problems of selforganization of workgroups. In this context, the artists and intellectuals working in the collective see themselves, by way of analogy, as a self-organizing group of “cultural workers.”

6. New Year’s Tree The magical New Year’s Tree produces the most desirable gifts for the Dragon, the Chicken, the Mermaid, the Bears, and other characters in the Russian Woods.

7. Special Purpose Police The Special Purpose Police serve the Dragon, the Chicken – and themselves. They are corrupt and criminal. They show up in the most unexpected places, often intoxicated.

For the most part, they are engaged in individual entrepreneurship.

8. Toadstool The Toadstool is the main intoxicating and poisonous mushroom in the Russian Woods. It clouds the mind with nightmarish fairy tales, which often become reality.

Caucasian Warriors (a new generation of soldiers in an endless war) wait in ambush under the Toadstool.

9. “Free Education!” Fence Fences are an important element in the constant repartition of the Russian Woods. Spells known as “protest slogans” are usually written on fences in the Russian Woods. The “Free Education!” spell was inscribed on this fence by the Pyotr Alexeev Resistance Movement.

10/1. Black Widows outside a Metro Station Metro Stations are entrances into caves in the Russian Woods. The Black Widows (the insidious spawn of the Toadstool) blow themselves up in these caves, taking the lives of other inhabitants of the Russian Woods.

10/2. Stalin Empire-Style Chandelier The favourite nesting spot of Spy Bats in the Russian Woods.

11. “Popular Front” Bear Show The Bear is the beloved hero of the Russian Woods. As a performer in the Popular Front show, he skates, juggles, and does various magic tricks. In the arena, it is jolly, kind, and fond of children. Outside the arena, the Bear is often a defendant in cases involving the repartition of the Russian Woods.

12. Glamour Tank The main sources of pride in the Russian Woods are weapons and beauty. They are also its principal exports.

The tanks and girls of the Russian Woods are unfailingly popular amongst respectable men outside the Russian Woods.

13. The Mausoleum Despite the fact that mushrooms have sprouted on it, the Mausoleum remains the most important historical monument in the Russian Woods.

14. White House on Chicken Legs Government house in the Russian Woods. After being shelled by tanks in 1993, it is always ablaze. The chicken legs enable it to turn in any direction on the orders of its Owner.

Possession of Fabergé eggs is a sign of love for the Powers That Be. They grow on the inhabitants of the White House on Chicken Legs, who thus display their proper national orientation. CD

11. The Tower. A Songspiel, 2009 A film by Chto Delat Duration time: 36 min. 52 s.

Director: Tsaplya Olga Egorova Music: Mikhail Krutik Script: Chto Delat Choreography: Nina Gasteva, Mikhail Ivanov and Tsaplya Set: Dmitry Vilensky and Gluklya Natalya Pershina Director of Photography: Artyom Ignatov

The Tower. A Songspiel, video still

This film was made originally as the final part in a triptych of socially engaged musicals that the Chto Delat collective began work on in 2008, including the video films “Perestroika Songspiel: Victory over the Coup” (2008) and “Partisan Songspiel: A Belgrade Story” (2009).

Filmed in April 2009, “The Tower. A Songspiel” is based on real documents of Russian social and political life and on an analysis of the conflict that has developed around the planned Okhta Center development in St. Petersburg, where the Gazprom corporation intends to house the headquarters of its locally-based subsidiaries in a 403-meter-high skyscraper designed by the UK-based architectural firm RMJM. The proposed skyscraper has provoked one of the fiercest confrontations between the authorities and society in recent Russian political history.

Despite resistance on the part of various groups who believe that construction of the building would have a catastrophic impact on the appearance of the city, which is a UNESCO World Heritage Site, Gazprom has so far managed to secure all the necessary permissions and has practically begun the first phase of construction.

The Gazprom tower is promoted by the authorities as a symbol of a new, modernized Russia. How are such symbols produced? How does the ideological machine of power function? How are projects like this pushed through despite the resistance of ordinary citizens? These are the principal questions raised by this film. CD

What do they do?

Chto Delat actions integrate different fields of intellectual activity: visual arts, literature, journalism, film, theatre, philosophy, and political thought. Created with a variety of tools, their work is a collective action, which means that it has a common context and stems from a deep theoretical reflection. The group realises its principles issuing a newspaper, creating movies, theatre, plays, installations, prints, murals, performing actions.

Inspirations The collective is inspired by twentieth-century avantgarde as well as revolutionary philosophical and political tradition. The artists stress their interest in leftist theories, such as Marxism, poststructuralism, autonomism, critical theory, and they draw upon such artistic trends as situationism and institutional critique. References to Brechtian, socially engaged theatre practice and theatre didactics play the key role on the visual and textual level. Chto Delat apply the classical elements of the performance (e.g., choir), combine them with grotesque, parody, musical forms (Songspiel), references to Kurt Weill compositions, experiments, creating a distinctive political musical form. The group deliberately puts their projects in opposition to the professional film and theatre, breaking, or even contesting the conventions.

The Programme Chto Delat are preoccupied with the issue of cultural autonomy, considered from the point of view of the artists who can’t perform in the post-Soviet Russia and create outside the mainstream, but also who are active in Europe. The group expresses its concern about art, today often perceived as a commodity or an element supposed to provide entertainment to the audience, a part of a system in which museums and galleries are instruments of power having monopolised presentation of art, while they should be institutions that help art search for truth about the world. The essence of art is to create the viewer’s awareness, to develop forms of critical perception of reality, and to be a tool for independent functioning in the world. This is a public activity, so that no authorities or institutions should have a monopoly over its “distribution”. In their projects Chto Delat discuss how culture functions in the machinery of western and post-Soviet capitalism,

portraits – each time when these images appear in our project they are involved in a very special and politically motivated language games speaking in a different tongues thus confusing and provoking viewers thinking.

Previously we developed a certain set of characters but in the exhibition in Wroclaw this pantheon will include some more local characters.

Guy Debord (1931-1994) was a French philosopher, researcher, artist and activist. He was one of the Situationist International (SI), a group of creative individuals who influenced the student and intellectual movement in Paris in 1968. The practice of ‘dérive’ (drift) as an artistic and practical investigation of the modern urban environment is one of a number of concepts first theorised by Debord and the SI. Cameramao is a great device for making political films politically. Godard dreamed about something like this in the late 1960s and early 70s.

Stakhanov is a legendary soviet shock worker and miner from Donbass. The workers’ movement “stakhanovites” was named after him and he became a symbol of overproductive Fordist labour.

Nikolay Chernyshevsky was a Russian writer, philosopher, editor and activist from the late 19th century.

In his novel, What is to be done? (Chto delat?) (1863), he described the pre-revolutionary situation and the role of intelligentsia in the socialist movement of that time.

Lenin was a well-known philosopher and a revolutionary practitioner and activist who headed the Great October Revolution in 1917 in Russia.

Godard (Jean-Luc Godard) – one of our most adorable personages.

Rosa is not just a stupid flower, but a great combination of intellect, sexuality, self-sufficiency, love, charisma, and permanent revolution.

Brecht (Bertolt Brecht) was a German writer, poet and intellectual author of dialectic (epic) theatre. NO

showing the culture’s dependence on the money, state, and ideology. Thus the emancipation of art guarantees human emancipation as such, and the role of artists and intellectuals is to expose the current situation and try to define the optimal conditions for the development of free creativity. For them a way to achieve these goals is to return to the original ideas of ​​the Left and fulfil them in a fresh combination of actions from the sphere of art, radical thought and politics.

Where do they work?

Defying the Russian cultural establishment and politics in general, the group operates outside the mainstream of art world at home, on its outskirts. At the same time Chto Delat is a very active group, constantly present and performing in the countries of Western Europe, the USA, or Australia. However, the “activity” and “existence” of the group can and should also be seen in a nonmaterial way. Theoretical work, publishing an online newspaper, online meetings and lectures are just as important as the institutional dimension of their activity.

The group’s projects have been shown in numerous group and individual exhibitions, including Kiasma Museum of Contemporary Art in Helsinki (2004), Museum of the History of St. Petersburg (2004), Kunsthalle Fridericianum, Kassel (2005), Centre for Contemporary Art in Moscow (2006), the 3rd Prague Biennale (2007), 11th Istanbul Biennial (2009), the Institute of Contemporary Arts in London (2010), the Staatliche Kunsthalle BadenBaden (2011), Smart Project Space, Amsterdam (2011), Gallery 21, St. Petersburg (2012). The collective’s works are exhibited in the Museum of Contemporary Art in Belgrade, National Museum Reina Sofia in Madrid, Van Abbemuseum in Eindhoven, KIASMA Museum of Contemporary Art in Helsinki, the Library of the Museum of Modern Art in New York. Chto Delat has participated in many conferences, speeches, seminars, open discussions, meetings, lectures, i.e. 12 Documenta in Kassel (2007), workshops Working title: Archives Lodz Museum of Art (2009), lecture at Goldsmiths College, London (2009), Former West in Berlin (2010, 2012).

The text based on the article: Declaration on politics, knowledge and art.

On the fifth anniversary of the group Chto Delat?, “Working title: Archive” No. 3, Lodz Museum of Art, Lodz 2009, pp. 43–45 and the website chtodelat.org.

1

the legacy of Bertolt Brecht, who premiered two works, Mahagonny-Songspiel (1927) and The Baden-Baden Lesson on Consent (1929), at the new German chamber music festival in this same city. We wanted to produce a new piece in direct dialogue and debate with the work of this great master.

The piece is based on a critical reading of a number of texts produced by the anti-psychiatry movement, which emerged in the late sixties and early seventies in the Europe and US, especially those of the well-known Socialist Patients’ Collective in Heidelberg. In our performance, a “chorus of patients” that has been invited to appear at the exhibition opening becomes engaged in dialogue with the audience.

It is also noteworthy that Baden-Baden is a city with deep historical ties to Russia, and even today it is frequented by members of the Russian elite, who go there to relax and seek medical treatment. We thought it important to critically reflect this state of affairs: thus, one of the characters in our performance is a “typical” Russian businessman, who argues with the chorus and voices the values of this new class.

Our work criticises the modern concept of a healthy lifestyle and discusses how we might radicalize this concept and “turn illness into a weapon.”. CD

13-3. Partisan Songspiel. A Belgrade Story, 2009 A video by Chto Delat Duration time: 29 min. 15 s.

Director: Tsaplya Olga Egorova Script and set: Tsaplya Olga Egorova, Vladan Jeremić, Rena Rädle, Dmitry Vilensky Music: Mikhail Krutik Set: Vladan Jeremić Costumes and graphics: Gluklya Natalya Pershina Choreography: Nina Gasteva Production was done in Belgrade by Biro Beograd za Kulturu i Komunikaciju – Bureau for Culture and Communication Belgrade in July 2009.

13. Chto Delat’s film theatre (first floor) The programme of Chto Delat film theatre consists of projections that include three films, scheduled in certain time intervals:

13-1. Museum Songspiel. Netherland 20XX, 2011 A Film by Chto Delat Duration time: 26 min.

Director: Tsaplya Olga Egorova Music: Mikhail Krutik Set: Dmitry Vilensky and Gluklya Natalya Pershina Costumes: Gluklya Natalya Pershina Choreography: Nina Gasteva Script: Tsaplya Olga Egorova and Dmitry Vilensky

Museum Songspiel. Netherland 20XX, video still

The fourth Songspiel by Chto Delat represents a similar new form of contemporary tragedy as the first three musicals of the “Songspiel-triptych”. But whereas the first three productions were based on accounts of historical events the “Museum-Songspiel” realized in a tradition of dystopia film. The story unfolds against the backdrop of an imaginary scenario of Dutch politics in the year 20XX, when all immigrants have been banned from the country.

The first scene – which in contrast to all most other scenes of the film was shot on location at the Van Abbemuseum – shows a Museum’s guard who is patrolling the galleries.

The dramatic soundtrack accompanying the scene seems to anticipate his confusion, when stumbling upon a group of illegal immigrants who have sought refuge in a large display case designed for street art incorporated into the museum. The museum seems to be the only institution in which they hope to be able to evade their deportation. The situation, reminiscent of a (human) zoo where one group is separated from another by a large glass wall, is finally resolved when the museum director tells an outraged journalist that the museum never intended to hide the immigrants from the authorities in the first place, rather they were merely hired as actors for a performance.

The film raises the frightening question of which particular role the museum and therefore also art might be forced to play under political circumstances borrowed from the realities of Russian current political situation. The film is a kind of acid test for how socially concerned art might operate under severe pressure of control by nationalistic populist governments.

The work is a co-production of the Van Abbemuseum, SMART Project Space and Chto Delat. CD

Partisan Songspiel, video still

The film presents an analysis of a concrete situation: Partisan Songspiel begins with a representation of the political oppression (forced evictions) the government of the city of Belgrade inflicted on the Roma people inhabiting the settlement of Belleville, on the occasion of the summer Universiade Belgrade 2009. It also addresses a more universal political message about the existence of the oppressors and the oppressed: in this case, the city government, war profiteers and business tycoons versus groups of disadvantaged people − factory workers, NGO/minoritarian activists, disabled war veterans, and ethnic minorities. At the same time the film establishes something that we can call the “horizon of historical consciousness,” which is represented through the choir of “dead partisans” who comment on the political dialogue between the oppressors and the oppressed.

14. Chto Delat’s reading room (first floor)

Chto Delat, “Study, study and Act again”, Moderna Gelerija (Mala Galerija), Ljubliana, 9th June – 21st August 2011

Within the reading room at the first floor of Awangarda gallery Chto Delat displays selected copies of the newspapers and additional publications that help contextualise its work.

15. Chto Delat posters’ time line, 2013 Throughout the space of the exhibition in Awangarda gallery Chto Delat shows a new project realized in a form of a new poster time line which recreate many known and unknown events which has happened in the history of the collective.

13-2. Concert: The Baden-Baden Lesson of Dis-Consent, 2011 A video by Chto Delat Duration time: 18 min. 16 s.

Script, idea: Tsaplya Olga Egorova, Dmitry Vilensky Music: Mikhail Krutik Director: Tsaplya Costumes: Gluklya Natalya Pershina, Nikolay Oleynikov

12. Chto Delat of the Spirits, 2013 Installation and paintings by Nicolay Oleynikov Concert: The Lesson of Dis-Consent, video still

mural at the exhibition “Chto delat?

(What is to be done?) – The Urgent Need to Struggle Part 2”, ICA – Institute of Contemporary Arts, London, 2010

In this project we wanted to make a tribute to some key/ legendary figures that keep inspiring us in our activity.

But we do not want to represent a simple gallery of the

“The Lesson on Dis-Consent“ was recorded in BadenBaden on October 28, 2011, during the opening of the exhibition Chto Delat? at the Staatliche Kunsthalle Baden-Baden. This piece continues the series of musicals (Songspiels) written and produced by Chto Delat and composed by Mikhail Krutik over the past few years.

The occasion for this latest work was the Chto Delat solo show at the Staatliche Kunsthalle Baden-Baden. We could not pass up this opportunity to engage in dialogue with

Descriptions of art works: DV – Dmitry Vilensky NO – Nicolay Oleynikov CD – Chto Delat Editor: Patrycja Sikora Translation: Tomasz Jurewicz Texts by: Dmitry Vilensky, Patrycja Sikora, Alicja Klimczak-Dobrzaniecka Artworks descriprions by Chto Delat Proofreading: Danuta Krzywicka, Alicja Klimczak-Dobrzaniecka Europejska Stolica Kultury

All images thanks to a courtesy of Chto Delat. www.chtodelat.org www.bwa.wroc.pl