TRZY TO JUŻ TŁUM. Wystawa główna OUT OF STH VI: Chłonność przestrzeni by BWA Wrocław

Wystawa

TRZY TO JUŻ TŁUM obejmuje tereny od Hongkongu po słowiańskie wiksy, przygląda się ulicom i dancefloorom, sprawdzając, jak poprzez fizyczną obecność w przestrzeni publicznej ciała wytwarzają tymczasowe wspólnoty, jak transformują starą rzeczywistość i kreują nowe warunki. I ile osób potrzeba, żeby zrobić tłum.

Autonomiczne, działające pod wpływem afektu i siejące zamęt ciało społeczne jest dynamicznym XIX-wiecznym konstruktem, stojącym w kontrze do kapitalistycznej produktywności, racjonalizmu i porządku społecznego. To raczej manifestacja społecznego nieporządku: tłum jako horda, tłum jako rój. Ale bywa, że i trzy to już tłum. Pamięta o tym kultura klubowa, znająca przypadki kryminalizowania rytmicznego poruszania się minimum trzech osób do muzyki opartej na repetytywnych bitach. My pamiętamy za to wiosnę i jesień roku kowidowego, kiedy serca polskiej policji biły mocniej na widok tłumów trzyosobowych i pięcioosobowych. Ciała funkcjonują zawsze w relacji z innymi ciałami. To have no body is to be nobody*. Życie społeczne w przestrzeni publicznej kształtują poprzez ruch i bezruch, gromadzenie się i rozpraszanie. Także przez nieobecność. Niezależnie od tego, czy chodzi o oddolne formy ruchowej (dez)organizacji ciał, samochoreografujące się protesty, improwizowane tańce społeczne, działania artystyczne, aktywistyczne czy artywistyczne, ciała stają się polem społeczno-politycznej walki. Razem i osobno. *Nie mieć ciała to być nikim

MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL SZTUKI ZEWNĘTRZNEJ OUT OF STH VI: CHŁONNOŚĆ PRZESTRZENI WYSTAWA

TRZY TO JUŻ TŁUM

PRZEWODNIK PO WYSTAWIE TRZY TO JUŻ TŁUM

AUTORKAMI TEKSTÓW SĄ: MICHAŁ GRZEGORZEK (MG) ANKA HERBUT (AH) GREGOR RÓŻAŃSKI (GR)

WYSTAWA JEST CZĘŚCIĄ MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU SZTUKI ZEWNĘTRZNEJ OUT OF STH VI: CHŁONNOŚĆ PRZESTRZENI.

KURATORKI OUT OF STH VI: HUBERT KIELAN, JOANNA STEMBALSKA

BWA WROCŁAW GALERIE SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ, 2020

ARTYSTKI/ARTYŚCI: ARCHIWUM PROTESTÓW PUBLICZNYCH IVÁN ARGOTE ALEX BACZYŃSKI-JENKINS RUFINA BAZLOVA BORIS CHARMATZ & CÉSAR VAYSSIÉ

KURATORKI:

ZUZANNA CZEBATUL

MICHAŁ GRZEGORZEK

BOGOMIR DORINGER

ANKA HERBUT

ROBERT GETSO

GREGOR RÓŻAŃSKI

ANTON STOIANOV & FRÉDÉRIC GIES JONATHAN GLAZER & MICA LEVI JAKUB GLIŃSKI & DAISY CUTTER IGOR GRUBIĆ ROMAN HIMEY & YAREMA MALASHCHUK ZHANG HUAN

ARANŻACJA ŚWIATŁA: JACQUELINE SOBISZEWSKI

KONSULTACJA PRZY ARANŻACJI WYSTAWY: HUBERT KIELAN

STEFFANI JEMISON ANNA JERMOLAEWA

PRODUCENTKI:

AGATA KALINOWSKA

NATALIA BARCZYŃSKA

KONSORCJUM PRAKTYK POSTARTYSTYCZNYCH

MONIKA MARCINIAK

CHRIS KORDA DANIEL KOTOWSKI

MONIKA MUSZYŃSKA PATRYCJA ŚCISŁOWSKA

FIRENZE LAI NILS AMADEUS LANGE

MONTAŻ:

KOLEKTYW LAS TESIS

TOMASZ KOCZOŃ

KANAS LIU & SAM TSANG

MICHAŁ PERUCKI

ANIA NOWAK

MARCIN SZALWA

NAJA ORASHVILI & GIORGI KIKONISHVILI / BASSIANI

SEBASTIAN MILEWSKI DANIEL ZYGMUNT

STEPAN POLIVANOV LUIZ ROQUE PAWEŁ SAKOWICZ ANTON STOIANOV, FRÉDÉRIC GIES ANNE DE VRIES ROMILY ALICE WALDEN MARTA ZIÓŁEK ORAZ

REDAKCJA: ANKA HERBUT

KOREKTA: KAROLINA MOROZ ORAZ JOANNA STEMBALSKA, NATALIA BARCZYŃSKA

MARTA CZYŻ MARIANKA DOBKOWSKA

TŁUMACZENIA:

MAGDA DRĄGOWSKA

JERZY CHYB

MICHAŁ FRYDRYCH

ORAZ ANKA HERBUT, SONIA MIELNIKIEWICZ

KAROLINA GRZYWNOWICZ MATEUSZ KOWALCZYK YULIA KRIVICH

NAPISY DO FILMÓW:

JULIA MINASIEWICZ

ADRIAN SIUTA

JAN MOŻDŻYŃSKI KUBA RUDZIŃSKI WERONIKA ZALEWSKA PAWEŁ ŻUKOWSKI

IDENTYFIKACJA WIZUALNA: GRUPA PROJEKTOR

PROMOCJA: KLEMENTYNA SĘGA, JOANNA WOLAN

0. CHRIS KORDA (UR. 1962) jest producentką techno, artystką, programistką i aktywistką klimatyczną. To antynatalistyczna twórczyni Kościoła Eutanazji – znanego z licznych kontrowersyjnych działań, parareligijnego projektu artystycznego, który przewrotnie i prowokacyjnie postuluje redukcję populacji w oparciu o cztery filary: samobójstwo, aborcję, kanibalizm i sodomię.

ARCHIWUM KOŚCIOŁA EUTANAZJI (ORYG. THE CHURCH OF EUTHANASIA ARCHIVES)

1994–1997/2020, USA, baner, 147 × 276 cm. Dzięki uprzejmości artystki.

Na wystawie prezentowane są materiały z archiwum demonstracji i propagandy Kościoła Eutanazji, który powstał w 1992 w Bostonie. Organizacja określała się jako „fundacja non-profit, poświęcona przywracaniu równowagi między ludźmi i gatunkami, które jeszcze ostały się na Ziemi”. Członkowie kościoła uważają, że da się to osiągnąć jedynie poprzez dobrowolny spadek zaludnienia. Wielebna Chris Korda głosi, że jest to jedyna otwarcie antyludzka religia na świecie. Jedynym przykazaniem Kościoła jest „Nie będziesz się rozmnażać”. Postulowany kanibalizm dotyczy jednak tylko tych, którzy upierają się przy jedzeniu mięsa i jest ściśle ograniczony do konsumpcji już martwych ciał. Sodomia określana jest zaś jako akty seksualne nienastawione na prokreację, czyli głównie seks analny i oralny. Ich najbardziej popularnym i kontrowersyjnym sloganem jest „Save the Planet, Kill Yourself” – „Ocal planetę – zabij się”. Kościół Eutanazji promuje swoje radykalne poglądy środowiskowe za pomocą kazań, performansów, demonstracji, zakłócania kultury (culture jamming), muzyki, publicznych wybryków i akcji bezpośredniej, podkreślając niezrównoważony stan populacyjny naszej planety. Nawiązując do ruchu dadaistycznego jego wyznawcy uważają, że współczesny świat jest tak absurdalny, że ich przesłanie musi być głoszone w równie absurdalny sposób. (GR)

1. IVÁN ARGOTE (UR. 1983) tworzy wideo, fotografie, rzeźby, interwencje publiczne i performanse. Bada miasto jako miejsce możliwości i transformacji, podróżując po świecie w poszukiwaniu szczątkowych oznak upadłej władzy, studiując pośrednie przejawy kontroli, obserwując konwencje i oficjalne wersje historii. Poprzez osobiste opowieści i ich relacje z ideologią i konsumpcjonizmem, kwestionuje zachodnią perspektywę historii.

ALTRUIZM (ORYG. ALTRUISM)

2011, FR, wideo, 01:20 min. Dzięki uprzejmości artysty. W performansie zarejestrowanym w Altruizmie artysta liże i całuje błyszczący metalowy drążek w metrze. Wchodzi w grę z symbolem wstrętu, który przenosi zarazki i bakterie od niezliczonych nieznajomych. Inni pasażerowie odwracają głowę, są niezainteresowani lub czują się niezręcznie. Działanie Argote wywołuje jednoczesną chęć odwrócenia wzroku i bliższego przypatrzenia się. „Dlaczego coś, czego dotyka każdy, zamiast obrzydzenia nie może wzbudzać zachwytu?” – pyta artysta. Czuły akt z obiektem zbiorowego współużytkowania prowokuje do refleksji nad higieną i dystansem – kiedy nasza reakcja powodowana jest tylko przesłanką zdrowotną, a kiedy staje się podświadomym pretekstem do pogłębiania wzajemnej obcości i lęku przed innymi ciałami? (GR)

2. ANTON STOIANOV (UR. 1978) zajmuje się malarstwem, projektowaniem i scenografią, tworzy reliefy i instalacje. Eksperymentuje z nietypowymi materiałami, technikami i formami. Bada stylistyczne i konceptualne aspekty malarstwa.

FRÉDÉRIC GIES (UR. 1973) zajmuje się choreografią i tańcem. Taniec traktuje jako inkluzywną i eklektyczną formę artystycznej wypowiedzi. W jej_jego pracach znajdziemy wiele nawiązań do kultury techno i rejw, starożytności czy duchowej sfery życia człowieka. Odnosząc się do

historii sztuki i tańca queeruje i redefiniuje narracje i reprezentacje ciał.

PES

2016, BG/DE/SE, plandeka PCV, pompka elektryczna; 350 × 400 × 150 cm. Dzięki uprzejmości artystów. Pes (z łac. stopa) wygląda jak fragment pomnika — figury starożytnego kolosa, którego ciało zniszczył czas. Jej twórca, Anton Stoianov, w przewrotny sposób łączy estetykę antyku z PCV – emblematycznym materiałem współczesności – dzięki czemu majestatyczny relikt nabiera dzikiego charakteru. Ciężko zgadnąć, kim był mityczny olbrzym lub olbrzymka, wiemy z pewnością, czym się zajmował_a – tańcem. W kontekście wystawy rzeźba Stoianova, megaobiekt do performowania, służy również do przywołania pracy Taniec jest starożytny (Dance Is Ancient), duracyjnego performansu, który wydarza się także nocą w klubie i którego gospodarzem_gospodynią jest Frédéric Gies. Artysta_artystka, tańcząc bez przerwy przez ponad siedem godzin, doprowadza swoje ciało do skrajnego wyczerpania, jednocześnie przechodząc przez stany od zmęczenia do rozkoszy. Performans może być także rozumiany jako fizyczna i emocjonalna pochwała tańca najwyższej próby oraz jednoosobowy protest przeciwko jednoznacznej kategoryzacji: mapa jej_jego zainteresowań rozciąga się między Niżyńskim, Duncan i Bagouet, niwelując różnice między baletem, tańcem klubowym i tańcami ludycznymi (praca pokazywana jest zarówno w galeriach sztuki, jak i w nocnym klubie Berghain). (MG)

3.YAREMA MALASHCHUK (UR. 1993) I ROMAN HIMEY (UR. 1992)

to duet filmowców z Kijowa działający na styku sztuk wizualnych i kina. W swoich pracach eksplorują obrazy tłumu jako zbiorowego aktora historii i kultury oraz zderzenie starych i nowych wartości funkcjonujących w społeczeństwie. Przyglądają się codzienności, tworząc studium zmian ukraińskiej tożsamości, skomplikowanej przeszłości oraz niepewnej przyszłości.

Z DEDYKACJĄ DLA MŁODZIEŻY ŚWIATA II (ORYG. DEDICATED TO THE YOUTH OF THE WORLD 2) 2019, UKR, wideo, 08:50 min, muzyka: Stanislav Tolkachev, przestrzeń: Forma. Dzięki uprzejmości artystów.

Kijowskie rejwy grupy CXEMA są reakcją na ambiwalentną atmosferę po rewolucji ukraińskiej z lat 2013–2014, która przyniosła młodym Ukraińcom i Ukrainkom euforię i rozczarowanie oraz potrzebę eskapizmu, na którą wciąż wpływa koszmar wojny w Donbasie. W filmie Z dedykacją dla młodzieży świata II kamera dyskretnie przygląda im się, kiedy tańczą, a po imprezie podąża za nimi w dzień. Przestrzeń historycznego studia filmowego Ołeksandra Dowżenki – pioniera kina ukraińskiego – zostaje zamieniona w parkiet taneczny, wypełniony zsynchronizowanym tłumem, światłami i arytmicznymi, syntetycznymi dźwiękami Stanislava Tolkacheva. Kamera oddala i przybliża romantyczną egzaltację i współczesne alienacje. CXEMA to wydarzenie, na które czeka cała młodzież Kijowa – szczególny rodzaj ucieczki od codzienności oraz rytuał jej odrzucenia. Film kończy się niemalże statycznymi ujęciami z twarzami afterowej utopii o bladym świcie. Młode_młodzi rejwerki_rejwerzy nie są gotowe_i zaakceptować nowego dnia ani starej rzeczywistości. (GR)

4. NAJA ORASHVILI (UR. 1983) aktywistka i artywistka. Jedna z założycielek funduszu Electronauts mającego na celu wspieranie i rozwój muzyki elektronicznej w Gruzji. Członkini gruzińskiego ruchu Biały Szum, walczącego o liberalizację polityki antynarkotykowej i Equality Movement działającego na rzecz osób LGBTQ. Organizatorka lokalnego Marszu Solidarności Kobiet. Założycielka undergroundowego klubu techno BASSIANI/HOROOM w Tbilisi i autorka programu Horoom Nights – serii największych queerowych imprez w Gruzji.

GIORGI KIKONISHVILI (UR. 1988) aktywista, obrońca praw człowieka i promotor. Dziennikarz w swojej pracy poruszający

problematykę praw społeczności LGBTQ, homofobii i tematy kontrowersyjne w konserwatywnej Gruzji. Współzałożyciel dwóch największych gruzińskich organizacji LGBTQ: Identoba i Equality Movement. Członek Białego Szumu. Promotor programu Horoom Nights w klubie BASSIANI.

TAŃCZ ALBO GIŃ (ORYG. DANCE OR DIE)

2019, GEO, wideo, 20:34 min. Dzięki uprzejmości artystów.

Film założycieli kultowego tbiliskiego BASSIANI, gdzie w maju 2018 roku zaczęła się rejwolucja, podczas której kolektywny taniec stał się wspólnototwórczym narzędziem. Pod pozorem działań antynarkotykowych policja wtargnęła wtedy do BASSIANI, zatrzymując m.in. jednego z właścicieli klubu, należącego do opozycyjnej partii Girczi. Dzień później zaczął się kilkudniowy rejwowy protest, współorganizowany przez Biały Szum (White Noise / თეთრი ხმაურის მოძრაობა) – ruch obywatelski na rzecz reformy polityki narkotykowej w Gruzji, zapoczątkowany w 2013 roku, kiedy artysta Beka Tsikarichvili został skazany na 14 lat więzienia za posiadanie marihuany. Koniec końców Tsikarishvili wygrał w sądzie i zaczął organizować wokół siebie cały ruch. Twórcy filmu sięgają jednak jeszcze dalej, do historii gruzińskich ruchów protestacyjnych – narodzin ruchów wolnościowych w latach 80. i upadku ZSRR, Rewolucji Róż i wojennych tańców rytualnych, pokazując jak bardzo taniec może być polityczny. I jak dobrze słowa Emmy Goldman „Jeśli nie mogę tańczyć, to nie moja rewolucja” oddają specyfikę tradycji społecznego oporu w Gruzji. (AH)

5. ARCHIWUM PROTESTÓW

PUBLICZNYCH

jest otwartą platformą dystrybucji obrazów, związanych z napięciami społeczno-politycznymi w Polsce, działającą od 2016 roku. Dokumentalny charakter kolekcji jest śladem aktywizacji społecznej, oddolnych inicjatyw sprzeciwu wobec decyzji politycznych, łamania zasad demokracji i praw człowieka. Archiwum formułuje również ostrzeżenie przed rosnącym populizmem,

ksenofobią i szeroko rozumianą dyskryminacją. Przedłuża żywotność obrazów, związanych z konkretnymi wydarzeniami, których trwanie kończy się np. wraz z publikacją na łamach prasy. Sprofilowana i dedykowana konkretnemu problemowi platforma APP gromadzi fotografie w jednym, łatwo dostępnym zbiorze. Zasoby archiwum są dostępne dla wszystkich użytkowniczek_użytkowników, które_którzy wyrażą chęć komunikowania wartości, z jakimi identyfikuje się kolekcja. Autorki_autorzy współtworzący/e APP: Michał Adamski, Marta Bogdańska, Marcin Kruk, Agata Kubis, Adam Lach, Rafał Milach, Joanna Musiał, Chris Niedenthal, Wojtek Radwański, Bartek Sadowski, Karolina Sobel, Paweł Starzec, Dawid Zieliński. Projekt powstał przy wsparciu finansowym miasta stołecznego Warszawy. Warszawa, 3 października 2016, Czarny Poniedziałek. Tysiące Polek zrezygnowało z pójścia do pracy w ramach Ogólnopolskiego Strajku Kobiet w związku z projektem ustawy o zaostrzeniu prawa aborcyjnego. W wielu polskich miastach odbyły się liczne demonstracje. Zdjęcie: Adam Lach wydruk, 195 × 130 cm. Dzięki uprzejmości artysty.

6. MARTA ZIÓŁEK (UR. 1986) choreografka, performerka, reżyserka. W swojej pracy bada hybrydyczne formy ekspresji i ucieleśnień. Interesują ją nowe rytuały i eksplorowanie transformacyjnej siły ruchu. Operuje językiem nowych technologii i popkultury. Twórczyni spektakli takich, jak Zrób siebie (2016), PIXO (2017), Pamela (2018), Trucizna (2020), MONSTERA (2020).

NAWIEDZENIA I EKSTAZY NA PLACU (fragment)

2019, PL, wideo, 04:38 min. Dzięki uprzejmości artystki. Koncepcja, choreografia, performans: Marta Ziółek, muzyka: Zoi Michaliova, kostiumy: Tomasz Armada, baletnica: Emilia Cholewicka, realizacja: Jakub Dylewski. Performans

powstał jako wydarzenie towarzyszące wystawie Place. Instrukcja użycia w ZODIAKU Warszawskim Pawilonie Architektury. W performansie Marty Ziółek miejski plac staje się domeną wolności słowa i ruchu, a ciało – narzędziem pozwalającym odzyskać przestrzeń publiczną i za pomocą tańca przemycić niewygodne dla władzy treści i afekty. Utrzymany w duchu choreojunku materiał choreograficzny łączy ze sobą strzępy prywatnych historii, emocji, obrazów i praktyk. Ubrana w biało-czerwony kostium Tomasza Armady, Ziółek, w towarzystwie miejskich rozbójników, zderza elementy eksplozywnego krumpu z powidokiem polskiej katechezy, lokalnym hip-hopem, pantomimą i chodnikowymi proroctwami oraz z klasycznym Pawilonem Armidy Fokina. Widoczny tu mechanizm napinania i rozluźniania ciała odpowiada rodzajom naszego fizycznego funkcjonowania w tkance społecznej, stawiając pytanie o sposoby artykulacji, mające moc transformowania energii wkurwu i dające jej ujście. (AH)

7. AGATA KALINOWSKA (UR. 1984) jest fotografką i pisarką związaną z Wrocławiem. Ma słabość do ekstremów, freaków, mniejszości i marginesów głównego nurtu. Często fotografuje imprezy i bliskie sobie osoby w intymnych sytuacjach. W swojej praktyce artystycznej eksploruje postdokumentalną estetykę blogową, czułość uchwyconych sytuacji zderzając z trashem, dynamizując ekspresowym kadrowaniem albo wypalając mocnym fleszem. Z zamiłowania i z wyboru pracuje za barem. Prowadzi bloga relativelyhuman.blogspot.pl

HAH

2013, PL, wydruk cyfrowy, 100 × 330 cm. Dzięki uprzejmości artystki. Kalinowską w fotografii szczególnie interesują społeczności funkcjonujące na obrzeżach normy. Swój główny fetysz nazywa fetyszem mniejszościowym albo fetyszem outcastów. Jako nienormatywna kobieta sfotografowała dancefloor gejowskiego klubu HAH, którego pełna nazwa to Heaven & Hell. Samoorganizacja ciał na

dancefloorze z reguły odzwierciedla relacje panujące w danej klubowej społeczności. W klubach gejowskich stłoczone ze sobą męskie ciała zwrócone w różnych kierunkach tworzą zwarty tłum, w którym komunikacja pozawerbalna odgrywa szczególną rolę, mając często nie tylko wspólnototwórczy charakter, ale i seksualny podtekst. Na zdjęciu Kalinowskiej język fotografowanych ciał naładowany jest jednak też czułością i zmysłowością. Twarz spoglądającego w górę chłopaka przywodzi na myśl kobiece ekstazy z tradycji chrześcijańskiego obrazowania, plasujące się gdzieś pomiędzy doświadczeniem seksualnym i duchowym uniesieniem. I podobnie jak tam, nie wiadomo, czy więcej zostało tutaj zasłonięte, czy obnażone. (AH)

8. STEPAN POLIVANOV (UR. 1994) jest reżyserem filmowym i artystą mieszkającym w Moskwie. W 2016 roku razem z Romanem Naveskinem wyreżyserował średniometrażowy film Flipside, w którym eksplorował świat płyt winylowych w Rosji. Raving Riot to jego pełnometrażowy debiut.

RAVING RIOT

2019, RU, film, 61:00 min. Dzięki uprzejmości artysty, Sergeya Yahontova i Stereotactic. W maju 2018 roku w ramach akcji antynarkotykowej policja wtargnęła do dwóch tbiliskich klubów: Cafe Gallery i Bassiani. Zatrzymano kilkadziesiąt osób, a przed budynkiem dawnego Parlamentu – w miejscu kultowym dla gruzińskiej tradycji protestacyjnej – pod hasłem „Tańczymy razem, walczymy razem” rozpoczął się dwudniowy rejw protestacyjny, zakończony złożoną przez rząd obietnicą liberalizacji prawa narkotykowego. W utrzymanym w duchu gatunku coming-of-age dokumencie Polivanova młodzi, dla których techno jest naturalną częścią życia, a sprzeciw – naturalną reakcją na inwazję władzy w ich niezależność – nabierają przekonania, że mają polityczną moc zmieniania rzeczywistości. Raving Riot to obraz młodzieńczej energii rejwolucji, wspólnotowego charakteru tańca i buntu oraz wyraz potrzeby sprawczości.

Filmowane przez Polivanova osoby żądają prawa do nocy: „Dzień jest ich, noc jest nasza”. Film prezentowany był w ramach Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty (5–15 listopada 2020). (AH)

9. ANNE DE VRIES (UR. 1977) to artysta, którego prace konfrontują abstrakcyjne pojęcia nowego materializmu z codziennymi obiektami, nowymi materiałami, technologiami i technikami druku. Tworzy dwuwymiarowe fotografie, trójwymiarowe foto-rzeźby i instalacje multimedialne. Bada wpływ technologii na naszą percepcję i doświadczanie świata.

BOIDS

2015, NL, polistyren z nadrukami, różne rozmiary. Dzięki uprzejmości artysty i galerii Martin van Zomeren. Seria rzeźb Boids bada zjawisko kształtowania się tłumów. Obiekty są pokryte „fototapetami” przedstawiającymi największe zgromadzenia społeczno-polityczne i religijne, takie jak Jaśminowa Rewolucja w Tunezji w 2011 roku, demonstracje po zamachu na redakcję Charlie Hebdo w Paryżu w 2015, pielgrzymka do Mekki czy protesty w Hongkongu w 2014. Kształt obiektów przypomina pałeczki niebezpiecznej bakterii E.coli lub ciała nicieni, sugerując organiczną i zaraźliwą dynamikę pojawiania się tłumów. Gromadzenie się populacji i organizmów można przewidywać i opisywać za pomocą symulacji takich jak tytułowy Boids – komputerowy algorytm badający zachowania zwierząt formujących stada, opracowany w 1986 przez programistę Craiga Reynoldsa, wykorzystywany również w grach komputerowych. (GR)

10. STEFFANI JEMISON (UR. 1981) jest artystką interdyscyplinarną, której prace są efektem wpływu czarnej historii i popkultury na praktyki konceptualne. Jej badania dotyczą granic narracji, polityki seryjności i napięcia między improwizacją, powtórzeniem i mechanizmami ucieczki.

ZBIEGŁY SZALENIEC (ORYG. ESCAPED LUNATIC) wideo, 2010–2011, USA, 07:41 min. Dzięki uprzejmości artystki.

Stały strumień czarnych postaci przelatuje przez kadr, biegając, skacząc i turlając się po ulicach Houston. Praca jest częścią trylogii, która strukturę narracyjną zapożycza z kina z początku XX wieku. W tej części artystka nawiązuje do gatunku filmu pościgowego, który często ukazuje Afroamerykanów jako zbiegów ściganych przez różne formy władzy. Jemison mieszkając w Houston nakręciła to nagranie z lokalną grupą parkour’ową. Inspirowana historią struktura wyraźnie łączy niesprawiedliwe warunki życia miejskiego z reprezentacjami czarnoskórych w mediach i kulturze. Przemykające postacie stają się symbolami ucieczki, która historycznie zawsze naznaczała czarne żywoty w USA. (GR)

11. MARTA CZYŻ, MARIANNA

DOBKOWSKA, MAGDA DRĄGOWSKA, MICHAŁ FRYDRYCH, KAROLINA GRZYWNOWICZ, YULIA KRIVICH, JULIA MINASIEWICZ, JAN MOŻDŻYŃSKI, KUBA RUDZIŃSKI, WERONIKA ZALEWSKA, PAWEŁ ŻUKOWSKI niesformalizowana, tymczasowa grupa artywistek_ów, zogniskowanych wokół akcji List. Autorki_autorzy nowej wersji listu:

MARTA CZYŻ, MARIANNA DOBKOWSKA, MICHAŁ FRYDRYCH, KAROLINA GRZYWNOWICZ, MATEUSZ KOWALCZYK, KUBA RUDZIŃSKI, YULIA KRIVICH, WERONIKA ZALEWSKA, PAWEŁ ŻUKOWSKI LIST

2020, PL, obiekt, 220 × 1500 cm. Dzięki uprzejmości artystek_ów i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Prezentowany na wystawie list do władz w formie transparentu jest rekonstrukcją listu, który brał udział w akcji, przeprowadzonej 6 maja 2020 roku w Warszawie. Jego

forma nawiązuje do happeningu Tadeusza Kantora z 1967 roku, kiedy to sześciu listonoszy w asyście milicji przeniosło przeskalowany list z budynku poczty na Ordynackiej do Galerii Foksal. Ponad pięćdziesiąt lat później gest Kantora powtórzono na trasie od Poczty Głównej do Sejmu RP jako protest przeciwko bezprawnej organizacji wyborów kosztem bezpieczeństwa obywatelek i obywateli_ek. Wymiary listu pozwoliły również na zachowanie dystansu kowidowego między niosącymi go osobami, które podczas legitymowania poświadczyły, że „są w pracy” i kontynuowały akcję. Przy drugim zatrzymaniu pod gmachem parlamentu grupa otrzymała dwa mandaty w wysokości 10 000 zł każdy za domniemane „stworzenie zagrożenia epidemicznego”. Kara została anulowana po interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich, powołującego się m.in. na sprzeczność epidemicznego zakazu zgromadzeń z Konstytucją. Nowy List hasło „żyć nie, umierać” z maja tego roku zastępuje jednym z głównych, antyrządowych haseł protestów przeciwko zaostrzeniu ustawy aborcyjnej. (GR)

12. LAS TESIS działający w Valparaiso w Chile interdyscyplinarny, feministyczny kolektyw, tworzony przez Leę Cáceres Diaz, Paulę Cometa Stange, Sibilę Sotomayor Van Rysseghem i Daffne Valdés Vargas. W swoich działaniach Las Tesis przekłada tezy feministycznych autorek na język artywizmu i demaskuje przemoc w państwowych praktykach instytucjonalnych. Ich performans Gwałciciel na twojej drodze w 2019 roku stał się hymnem ruchów kobiecych na całym świecie. W 2020 wraz z rosyjską grupą feministyczną Pussy Riot zrealizowały utrzymany w duchu A.C.A.B. hymn przeciw brutalności policji zatytułowany 1312 i towarzyszący mu Manifest przeciwko przemocy policji.

GWAŁCICIEL NA TWOJEJ DRODZE (ORYG. UN VIOLADOR EN TU CAMINO)

2019, CHL, wideo, 04:45 min. Dzięki uprzejmości artystek.

W Chile na policję zgłaszanych jest dziennie około 42 nadużyć seksualnych, przy czym tylko 8% napastników zostaje skazanych. Codziennie umiera 9 kobiet. Inspirowany twórczością argentyńsko-brazylijskiej naukowczyni i feministki Rity Segato performans Gwałciciel na twojej drodze po raz pierwszy odbył się 25 listopada 2019 roku w Santiago de Chile w Międzynarodowy Dzień Walki z Przemocą wobec Kobiet i był głosem podkreślającym, że przemoc seksualna to problem polityczny, a nie moralny. Niemal natychmiast stał się wiralowym hymnem chilijskich feministek, sprzeciwiających się kulturze gwałtu i praktykom obwiniania ofiar. Na poziomie ruchowym performans zbudowany jest na napięciu między opresyjną wobec kobiecego ciała choreografią, wymuszaną przez policję podczas zatrzymań i emancypacyjnymi gestami w rodzaju gestu wskazania oprawców. W różnych wariacjach tekstowych, zależnych od lokalnego kontekstu społeczno-politycznego, performans wykonany został około 400 razy w ponad 50 krajach. (AH)

13. ARCHIWUM PROTESTÓW PUBLICZNYCH (patrz: 5.)

Warszawa, 8 marca 2018, protest Czerwona Kartka dla rządu od kobiet. Zdjęcie: Rafał Milach, wydruk cyfrowy, 49,5×62,5 cm. Dzięki uprzejmości artysty.

14. FIRENZE LAI (UR. 1984)

Obrazy artystki wypełnione są anonimowymi postaciami, zatrzymanymi w codziennych sytuacjach. Jednak mimo zainteresowania zwykłymi czynnościami, jak oczekiwanie na autobus, rozmowa z przyjacielem czy podróż metrem, obrazy te przepełniają nas niepokojem. Artystkę interesuje uwiecznianie skomplikowanych relacji międzyludzkich, zależności między jednostką a kolektywem, między ciałem a umysłem. Postaci z jej obrazów zajmują niemal całe płótno; zastajemy je w momencie zamyślenia, trudu i kłopotu.

TAJFUN (ORYG. TYPHOON)

2012, HK, olej na płótnie, 50,5 × 50,5 cm. Dzięki uprzejmości artystki i Vitamine Creative Space.

Dopiero z bliska widać, że osoby na obrazie Firenze Lai nie tańczą. To para, która ucieka przed tajfunem. Niszczycielska siła przyrody i poczucie zagrożenia wymuszają na bohaterach obrazu specyficzną choreografię, którą odnajdujemy również w innych pracach zgromadzonych na wystawie: szeroko rozstawione nogi, zgięte kolana, unik, pochylony tułów, zasłonięta twarz. Układ ciał wyrażający opór wobec złowrogiej siły. Ciało, które się nie zgadza. Ciało, które staje się bronią. (MG)

15. BORIS CHARMATZ (UR. 1973) jest tancerzem i choreografem, działającym na skrzyżowaniu ruchu i sztuk wizualnych. W latach 2009–2018 był dyrektorem Muzeum Tańca – Narodowego Centrum Choreograficznego w Rennes we Francji. W swojej praktyce artystycznej bada ciało jako przestrzeń dla przechowywania sztuki, stawiając wyzwanie zastanym strukturom muzealnym, hierarchiom i ramom instytucji. Często poddaje taniec formalnym ograniczeniom, poszukując nowych możliwości dla ciał i napięć między nimi.

CÉSAR VAYSSIÉ (UR. 1967) jest francuskim artystą wizualnym i reżyserem. Jako filmowiec należy do Académie de France-Villa Medici w Rzymie. Robi filmy z pogranicza sztuk wizualnych i tańca, wykraczające poza granice kina i zacierające gatunkowe różnice. Twórca takich filmów, jak Ne travaille pas (1968–2018), Elvis de Médicis (2000) czy UFE (Unfilmévenement) (2016).

ZACZYN (ORYG. LEVÉE)

2014, FR, wideo bez dźwięku, 14:22 min, reżyseria: Boris Charmatz, César Vayssié, zdjęcia i montaż: César Vayssié, produkcja: Musée de la danse – Centre chorégraphique national de Rennes et de Bretagne. Praca powstała w oparciu o choreografię Levée

des conflits Borisa Charmatza. Dzięki uprzejmości artystów. Zaczyn to pozbawiona początku i końca choreografia, w której realizuje się paradoks między mobilnością poszczególnych ciał i bezruchem całości. Nakręcona w Zagłębiu Ruhry na terenie Hałdy Haniel, przeniesiona zostaje ze sceny na teren obcy – kulturową ziemię niczyją, gdzie organizuje się w formie labiryntowej, samogenerującej się struktury o zmiennej geometrii. Zaczyn to snapshot 25 następujących po sobie kolejno ruchów, nakładających się na siebie i tworzących różne układy przestrzenne i czasowe – ruch cyrkuluje, prześlizguje się z ciała na ciało i dryfuje pomiędzy ciałami, powodując, że pył odpadów górniczych podnosi się, wytwarzając nierealny krajobraz z pogranicza wizualnej abstrakcji, science-fiction, dokumentu i kina gatunkowego. I nie wiadomo, czy to bunt klasy robotniczej, ekstremalny flashmob, czy efemeryczna rzeźba społeczna widoczna tylko z lotu ptaka. Taka, w której walka z materiałem ruchowym i materią oraz postępujące zmęczenie napędzają organiczno-matematyczną maszynę choreograficzną. (AH)

16. ZUZANNA CZEBATUL (UR. 1986) jest rzeźbiarką, która poprzez obiekty i dekoracje bada relacje władzy (zarówno jej struktury, jak i estetykę). Koncentruje się na wizualnej, uwodzicielskiej sile artefaktów i elementów architektonicznych – atrybutów władzy – ujawniając ich pokrewieństwa i konflikty między nimi. Wśród głównych inspiracji artystki można wymienić, pozornie tylko wykluczające się, estetykę rzeźb antycznych, nowoczesne formy ekspozycji i kulturę klubową lat 90. XX wieku.

TRISTAN, KEWIN & JOSS

2015, PL/DE, pianka, poliester, metal; 150 × 140 × 135 cm. Dzięki uprzejmości artystki.

Trzy pary dresowych spodni zatrzymanych w ruchu to bohaterowie, którzy nie dostali od artystki kompletnych ciał, ale otrzymali imiona: Tristan, Kewin i Joss. Kim są performujący chłopcy (chłopcy?) i czemu służy ich enigmatyczna choreografia? Rzeźba

Czebatul ma podwójną naturę: można spojrzeć na nią jak na apoteozę witalności, pochwałę klubowego aktywizmu czy nawet nienormatywnej intymności, jednak na pierwszy plan wysuwa się mniej optymistyczna wizja. Nie można nie zobaczyć tej pracy także w kontekście chocholego tańca, błądzenia i performansu lalek. Działanie i sprawczość mają tu zarówno euforyczny, jak i ponury charakter. Bez względu na interpretację, rzeźba Czebatul jest jawną krytyką neoliberalizmu, którego obrzydliwe macki nie oszczędzają nikogo: świata sztuki, nocnych tanecznych parkietów i strachów na wróble. (MG)

17. FIRENZE LAI (patrz: 14) PRZECHYLONY KRĄG (ORYG. TILTED CIRCLE)

2018, HK, olej na płótnie, 110 × 140 cm. Dzięki uprzejmości artystki i Vitamin Creative Space. Firenze Lai w swoich pracach nawiązuje do protestów w trakcie Occupy Central w Hong Kongu. Interesują ją relacje i struktury, które wytwarzają się nie tylko wśród protestujących, ale również między zwalczającymi się grupami. Kiedy obywatel_ka wytwarza kolektywne ciało? Czy wszyscy bronią jednej idei? Jak w takiej grupie rozkładają się siły, a jak role? Czy wszyscy jesteśmy w stanie ocalić ruch przed upadkiem? Przechylony krąg postaci na obrazie opiera się nieznanej napierającej sile. Czy jest to łańcuch ludzki, którego nie może przerwać agresywna policja? A może to zmęczenie i poczucie beznadziei wkradające się w grupę protestujących? (MG)

18. KANAS LIU (UR. 1986) jest niezależną dokumentalistką. Od 2014 roku filmuje ruchy społeczne i protesty w Hongkongu. Wyprodukowała dwa filmy dokumentalne dotyczące Rewolucji Parasolek (Umbrella Revolution): Van Drivers (2015) i Van Drivers 2 (2016) oraz serię pięciu krótkich filmów, dokumentujących protesty antyekstradycyjne: Not One Less,

Trial and Error, Be Water, The Time of The Individual i Comrades.

SAM TSANG (UR. 1979) jest niezależnym dokumentalistą, którego materiały wykorzystywane były przez lokalne i międzynarodowe media takie, jak VICE News czy TBS Television. W 2019 roku zaczął dokumentować ruchy społeczne, protestujące przeciwko ustawie o ekstradycji. Mieszka i pracuje w Hongkongu.

ANI JEDNEGO MNIEJ (ORYG. NOT ONE LESS)

2019, HK, film, 15:00 min., reżyseria: Kanas Liu, Sam Tsang. Dzięki uprzejmości artystów.

Film rejestruje masowe protesty wobec wprowadzenia ustawy zezwalającej na ekstradycję obywateli_ek Hongkongu do Chin i ograniczającej autonomię regionu. Protestujący_e sukcesywnie i oddolnie wypracowywali_ły strategie, aktywizujące do wspólnego sprzeciwu wobec opresyjnej władzy, narzędzia dające większą skuteczność i bezpieczeństwo, zasady zdecentralizowanego przywództwa, horyzontalnej współpracy, wzajemnej odpowiedzialności, geograficznego rozproszenia i zmienności taktyk. W dokumencie Ani jednego mniej Kanas Liu i Sam Tsang rejestrują starcia z policją, które miały miejsce 31 sierpnia 2019 r. i nocne śpiewanie pod murami więzienia Lai Chi Kok, do którego przewożono osoby zatrzymane. Twórcy skupiają się na wspólnotowym doświadczeniu protestu, okiem kamery śledząc dążenia obywateli_ek do odzyskania przestrzeni publicznej, gdzie każdy_a jest odpowiedzialny każdego_ą.

PRÓBY I BŁĘDY (ORYG. TRIAL AND ERROR)

2019, HK, film, 12:00 min. reżyseria: Kanas Liu. Dzięki uprzejmości artystki. Dwa miesiące po wybuchu protestów w Hongkongu, w bezpośredniej reakcji na brutalność policji, sparaliżowane zostało lokalne lotnisko – jeden z największych portów lotniczych na świecie. Odwołano wszystkie loty. Kontestując rządowy projekt przymusowego przemieszczania

obywateli_ek, demonstrujący_e dokonali_ły kontrgestu: blokując przepływ gospodarczo-ekonomiczny, stworzyli_ły silniejsze i bardziej kłopotliwe ciało zbiorowe, które samo chce decydować o tym, czy się porusza, czy nie. W filmie Próby i błędy Kanas Liu rejestruje czwarty dzień masowych protestów na lotnisku (12 sierpnia 2019 roku), kiedy z powodu coraz krwawszych represji ze strony policji, protestujące osoby zaczęły bać się realnej przemocy ze strony władzy. (AH)

19. ARCHIWUM PROTESTÓW PUBLICZNYCH (patrz: 5)

Warszawa, 14 kwietnia 2020, protest samochodowy na Rondzie Praw Kobiet, w związku z planowanymi zmianami w ustawach o zakazie aborcji i edukacji seksualnej. Zgromadzenia publiczne były wówczas zakazane na całym świecie ze względu na pandemię koronawirusa. Zdjęcie: Karolina Sobel, wydruk cyfrowy, 50 × 75 cm. Dzięki uprzejmości artystki.

20. ZHANG HUAN (UR. 1965) urodzony w 1965 roku w Chinach artysta konceptualny i performer. W swoich pracach nawiązuje do chińskich tradycji i historii – od znaczących postaci politycznych, intelektualnych i religijnych do anonimowych portretów i krajobrazów. Mieszkając we wspólnocie artystów na zubożałych przedmieściach Pekinu, Zhang tworzył metaforyczne performanse i akcje w przestrzeni publicznej.

ABY PODNIEŚĆ POZIOM WODY W STAWIE RYBNYM (ORYG. TO RAISE THE WATER LEVEL IN A FISHPOND)

1997, CHN, wydruki fotograficzne, 23 × 16 cm. Dzięki uprzejmości artysty.

Artysta zaprosił do współpracy anonimową grupę około 40 uczestników – migrantów zarobkowych – którzy niedawno przybyli do Pekinu, gdzie pracowali jako robotnicy budowlani, rybacy i wykonywali słabo opłacane zawody. Fizycznym celem performansu

było podniesienie poziomu wody w stawie rybnym o metr. W chińskiej tradycji ryby są symbolami seksualnymi, a woda jest źródłem życia. Grupowa akcja nawiązuje do chińskiego przysłowia, które przekonuje, że jeden człowiek nie zrobi różnicy w większym środowisku. W tym wypadku Zhang Huan nie do końca zgadza się z tą maksymą, udowadniając sprawczość współpracującego tłumu. Mimo wykonanego zadania, eksperyment ten emanuje aurą niepewności, kiedy uczestnicy beznamiętnie patrzą na artystę, a co za tym idzie, również i na nas. (GR)

21. ANNA JERMOLAEWA (UR. 1970) w swojej praktyce artystycznej łączy sztuki wizualne z zaangażowaniem społeczno-politycznym i krytyką kultury. W 1989 roku z powodów politycznych wyjechała z Rosji i przedostała się do Wiednia, gdzie mieszka do dziś. W działaniach często dotyka obszarów związanych ze zmarginalizowanymi społecznościami i tematyzuje sferę życia codziennego, w której upatruje metafory procesów społecznych i politycznych.

METODY SPOŁECZNEGO OPORU NA PRZYKŁADACH ROSYJSKICH (ORYG. METHODS OF SOCIAL RESISTANCE ON RUSSIAN EXAMPLES)

2012, RU/AUT, instalacja multimedialna, wideo: 94:00 min. Dzięki uprzejmości artystki.

Sfałszowanie wyborów prezydenckich wyzwoliło w 2011 roku falę protestów w Rosji. Zawierający wywiady z członkami rosyjskiej opozycji film, który stanowi część instalacji Jermolaewej, przedstawia wypracowane w tym czasie w Rosji strategie oporu: od tradycyjnych metod, takich jak wpisy na blogach, ulotki czy strajki głodowe, przez performanse feministycznej grupy Pussy Riot aż po bunt nano-protestantów w syberyjskim mieście Barnauł, gdzie – w odpowiedzi na zakaz zgromadzeń publicznych – protestowało 100 zabawek z Kinder Niespodzianki, 100 ludzików Lego, 20 żołnierzyków, 15 pluszaków i 10 resoraków. Wniosek organizatorów o zalegalizowanie kolejnego takiego protestu został odrzucony z uzasadnieniem, że

„chińskie zabawki nie są obywatelami Rosji”. Anna Jermolaewa zaproponowała wtedy znajomym z Barnauł, że przechwyci zbuntowane zabawki i pomoże im dalej wyrażać sprzeciw. Metody społecznego oporu na przykładach rosyjskich to praca utrzymana w duchu laughtivismu, łączącego aktywizm z potężną siłą kpiny. (AH)

22.RUFINA BAZLOVA (UR. 1990) jest białoruską artystką, ilustratorką, performerką i scenografką. Aktualnie mieszka i pracuje w Pradze. W swoich pracach inspiruje się kulturą prehistoryczną oraz filozofią i prasłowiańską mitologią.

RUN FROM THE GUN, #JABACKY (ORYG. THE HISTORY OF BELORUSSIAN „VYZHYVANKA”) 2020, BR, kolaże cyfrowe, 35 × 35 cm. Dzięki uprzejmości artystki.

W swoich pracach Rufina Bazlova odnosi się do protestów, które wybuchły w Białorusi w sierpniu 2020 roku. Tytuł serii, z której pochodzą prezentowane na wystawie prace, to gra słowna między wyszywat (pol. wyszywać) i wyżywat (pol. przeżyć). Utrzymane w estetyce białoruskiej sztuki ludowej cyfrowe hafty stają się narzędziem politycznym, często obrazującym brutalne i dramatyczne sceny z masowych demonstracji odpowiadających na sfałszowanie wyborów przez reżim. Kolory odnoszą się do używanej przez opozycję flagi Białoruskiej Republiki Ludowej powstałej w 1918, a następnie wchłoniętej przez Związek Radziecki i Polskę. Wiele lat po upadku ZSRR i uzyskaniu niepodległości przez Białoruś rzemiosło artystyczne stało się kluczowe dla białoruskiego folkloru, wykorzystywanego do promocji kraju i reklam turystycznych. Według dawnych wierzeń wyszywanki służyły do przeganiania złych duchów – u Bazlovej złymi duchami okazują się widma opresji i totalitarnej przemocy. (GR) ↘ Prezentowane na wystawie prace artystki są na sprzedaż, a całkowity dochód zostanie przeznaczony na ofiary reżimu w Białorusi. Szczegółowe informacje można uzyskać w recepcji galerii.

23.DAISY CUTTER

(TOSIA ULATOWSKA, UR. 1996) to aktywistka i didżejka. Organizatorka imprez klubowych FLAUTA, wspierających organizacje na rzecz osób z doświadczeniem uchodźczym, kuratorka wystaw oraz współzałożycielka i prezeska zarządu Radia Kapitał – pierwszej w Polsce niezależnej i społecznościowej radiostacji internetowej.

JAKUB GLIŃSKI (UR. 1985) jest malarzem i performerem eksplorującym przemysłową estetykę śmieci, odpadów i błędu oraz dźwiękowego i wizualnego hałasu. Obrazy i instalacje tworzy kierując się intuicją i bazując na szaroniebieskiej palecie z użyciem aerografu i cytatów wizualnych, czerpanych z murali, popkultury, tatuażu i dziecięcych rysunków.

EUPHORIC GROUND

2020, PL, instalacja, obiekt: 348 × 770 cm, set muzyczny: 30:00 min. Dzięki uprzejmości artystów. Euphoric Ground to ulotna, niematerialna przestrzeń, której można doświadczyć w klubie – we współobecności tańczących ciał, efemerycznej jedności tymczasowej wspólnoty. To miejsce euforii, która rozpływa się po naszych ciałach i opuszcza je równie nieuchwytnie, pozostawiając za sobą słodko-gorzką tęsknotę. Celem jest tutaj stworzenie audiowizualnych ram dla symbolicznego pomnika imprezy jako „nie-miejsca.” Inspiracją jest osobista historia twórców, której początki związane są z przestrzenią klubową i twórczą współpracą w jej ramach. Z pozornie ulotnego doświadczenia klubowego czy imprezowego wyrastają często trwałe i silne więzi oraz przyjaźnie, unikalna wspólnota psychofizyczna, światopoglądowa i tożsamościowa. (GR)

24.BOGOMIR DORINGER (UR. 1983) jest badaczem, artystą i kuratorem, działającym głównie w obszarach choreografii i technologii. Punktem startu dla jego długofalowego riserczu, dotyczącego klubingu

jako lustra dla przemian społeczno-politycznych, były imprezy klubowe w Belgradzie, na których jako nastolatek ukrywał się przed bombardowaniami NATO. Autor projektów Faceless, I Dance Alone, Dance of Urgency. Dancefloor jest w jego praktyce badawczo-artystycznej formą protestu.

I DANCE ALONE

2015-2019, NL, instalacja wideo, 17:24 min., bez dźwięku. Dzięki uprzejmości artysty. W projekcie I Dance Alone Bogomir Doringer, dokumentując jednostkowe i zbiorowe choreografie różnych grup społecznych na różnych dancefloorach, bada mechanizmy powstawania tłumów i ich wewnętrzną dynamikę. Filmowane z góry, tańczące ciała pokazują gramatykę afektu i pozawerbalnej komunikacji oraz mechanizmy rządzące sferą społeczno-polityczną. Niezależnie od tego, czy znajdują się w klubie studenckim czy gejowskim, w Bałkanach czy Niderlandach, przypominają oglądane pod mikroskopem komórki żywego organizmu, tworzące samotne wyspy, zbiory, konstelacje. W pracy Doringera kultura klubowa to system samoczynnie regulujący, stabilizujący i transformujący relacje między ciałem jednostkowym i kolektywnym oraz ciałem fizycznym i społecznym w perspektywie zmieniających się kulturowych pejzaży i społecznych napięć. Stanowi nie tylko odzwierciedlenie aktualnych kontekstów, ale i reakcję na obowiązujący kształt sfery społeczno-politycznej. (AH)

25. PAWEŁ SAKOWICZ (UR. 1988)

choreograf i tancerz. Intelektualne inspiracje osadzone w świecie książek i historii tańca łączy ze sportową praktyką sceniczną. Ostatnio szczególnie mocno interesuje się granicznymi stanami fizycznymi ciała i zawłaszczeniami kulturowymi w dziedzinie choreografii. Autor m.in. takich prac, jak TOTAL (2016), Thriller (2018, wspólnie z Anną Smolar), Masakra (2019) i DRAMA (2020).

JUMPCORE

2017, PL, spektakl taneczny, 40:00 min, choreografia i taniec: Paweł Sakowicz, dramaturgia: Mateusz Szymanówka, muzyka: Indecorum, kostium: Doom 3k, produkcja: Maat Festival, Scena Tańca Studio, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki. Praca pochodzi z kolekcji Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki. Dzięki uprzejmości artysty i Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki. W spektaklu Jumpcore Sakowicz eksploruje nadwerężające grawitację skoki, pochodzące z różnych praktyk choreograficznych i dancefloorów – od klubowego jumpstyle’u, przez hardjump i release aż po taniec modern i klasyczny balet. Jednocześnie pracuje ze specyficznym stanem, będącym efektem długiego, intensywnego działania, doprowadzającego ciało i umysł do zmęczenia i posiadającego moc ich resetowania. Choreograf odwołuje się przy tym do tragicznej historii Freda Herko – amerykańskiego tancerza znanego z wczesnych filmów Andy’ego Warhola. Nie jest do końca jasne, czy Herko planował zakończyć swój kameralny performans samobójczą śmiercią, ale wziął kąpiel, włączył Mszę koronacyjną Mozarta i zaczął tańczyć nago w salonie przyjaciela. Kilkakrotnie zbliżał się do otwartego okna. Kiedy wybrzmiał Sanctus, wziął rozbieg i wyskoczył przez okno apartamentu mieszącego się na piątym piętrze przy nowojorskiej Cornelia Street. Bo przecież każdy_a tancerz_tancerka baletowy_a ma wrażenie, że potrafi latać, a zawieszony_a na sekundę w skoku, rzeczywiście to robi. (AH) ↘ O terminie pokazu spektaklu Jumpcore będziemy informować na stronie galerii BWA Wrocław i za pośrednictwem mediów społecznościowych.

26. LUIZ ROQUE (UR. 1979) artysta operujący językiem sztuk wizualnych, kina i teorii krytycznej. W swojej praktyce artystycznej queerową biopolitykę łączy ze spuścizną modernizmu, popkulturą i science-fiction. Badając napięcia społeczne – zwłaszcza na lokalnym gruncie – zajmuje się relacjami władzy i spekuluje na temat możliwych scenariuszy przyszłości. Mieszka i pracuje w São Paulo.

2017, BR, wideo, 05:00 min. Dzięki uprzejmości artysty i Mendes Wood Gallery. W S atmosfera przemocy i nadchodzącej rewolucji jest wręcz namacalna. Postapokaliptyczne, czarno-białe podziemia nieznanego miasta, puste wagony metra i tunele przypominają przestrzenie proletariackiej rewolucji z Metropolis Fritza Langa z 1927 roku. Tutaj jednak gniew prześladowanych społeczności wyrażany jest poprzez taniec grupy płynnych genderowo osób o różnych kolorach skóry, których język gestów można odczytywać jako komunikat: „najedziemy wasze domy, spalimy samochody, nigdy już nie poczujecie się bezpiecznie”. Wykonywana tu rytualna choreografia czerpie z breakdance’u i voguingu – emancypacyjnych praktyk tanecznych, mających swoje korzenie w kulturach czarnych, latynoskich i queerowych społeczności. U Roque queerowa wyobraźnia produkuje świat hybrydowych genderowo, rasowo i klasowo tożsamości, w których sensualna choreografia artykułuje napięcie między przestrzenią publiczną, a ciałami, które ją zamieszkują. (AH)

27. ROMILY ALICE WALDEN (UR. 1987)

jest artystą_ką transdyscyplinarnym_ą, który_a z perspektywy osoby queer z niepełnosprawnością skupia się na zagadnieniu kruchości ludzkiego ciała. Jej_go praktyka twórcza obejmuje rzeźbę, instalację, wideo, działalność kuratorską i druk – wszystko realizowane w oparciu o społecznie zaangażowaną, popartą badaniami metodologię. Tworzy zarówno indywidualnie, jak i zespołowo, jako członek_kini-organizator_ka Sickness Affinity Group – grupy chorych, niepełnosprawnych i świadczących opiekę twórców i aktywistów sztuki zajmujących się tematyką związaną z chorobą/niepełnosprawnością, troską oraz warunkami pracy.

NOTATKI Z PODZIEMI (ORYG. NOTES FROM THE UNDERLANDS)

2019, DE, wideo, dźwięk, 10:00 min. Zamówione przez berlińskie HAU Hebbel am Ufer dla „Manifestos for Queer Futures”. Projekt HAU Hebbel am Ufer wspierany w ramach

Alliance of International Production Houses przez Komisarza ds. Kultury i Mediów Rządu Federalnego w Berlinie. Dzięki uprzejmości artysty_artystki. Notatki z podziemi są tekstem performatywnym z głębi queerowej niepełnosprawności. To zarówno futurystyczna wizja chorej, niepełnosprawnej, niosącej opiekę Utopii, jak i apel o natychmiastowe działanie tu i teraz. Nośnikami treści są tu obraz i dźwięk, wideo zawierające napisy, co stanowi wyzwanie wobec przyjętego poglądu, iż działanie performatywne wymaga fizycznej obecności (sprawnego) ciała. (MG)

28. ANIA NOWAK (UR. 1983) pracuje w obszarze szeroko rozumianej choreografii, gdzie spekuluje o tym, do czego zdolne są dzisiaj ciało i język. Zajmuje się performansem, przesuwając jego granice w stronę innych formatów: tekstu, wideo czy wystawy. Interesuje ją materialny wymiar ciała oraz jego niematerialne aspekty — afekty, uczucia, intuicje — jako punkty wyjścia do rozwijania ucieleśnionych praktyk troski i wspólnotowości. Ciało jest dla Nowak ważne w kontekstach aktywności seksualnych, doświadczenia choroby i żałoby oraz etyki przyjemności w czasach klimatycznego i politycznego kryzysu.

DO OBOLAŁYCH CZĘŚCI! (MANIFEST) [ORYG. TO THE ACHING PARTS! (MANIFESTO)]

2019, PL/ DE, wideo, dźwięk, 10:00 min. Zamówione przez berlińskie HAU Hebbel am Ufer dla „Manifestos for Queer Futures”. Projekt HAU Hebbel am Ufer wspierany w ramach Alliance of International Production Houses przez Komisarza ds. Kultury i Mediów Rządu Federalnego w Berlinie. Dzięki uprzejmości artystki. „Pożądaj, jednocz się, nazywaj” mówi do widzów_ek artystka w swoim poetyckim manifeście, poruszającym najbardziej bolesne struny nienormatywnych społeczności: wewnętrzne wykluczenia, niesolidarność i brak sprawczości. Wykorzystując mikrochoreografię i charakterystyczny dla siebie kalamburowy styl języka, Nowak nawołuje do wzajemnej troski o nawiązywanie

trudnych sojuszy. Jednak praca artystki wykracza poza środowiskowy lament, bo prawdziwe niebezpieczeństwo, które czyha na queerową społeczność, jest gdzieś indziej i coraz dobitniej daje o sobie znać. W takich momentach indywidualna manifestacja staje się kolektywnym głosem. (MG)

0.0. CHRIS KORDA (patrz: 0) ARCHIWUM KOŚCIOŁA EUTANAZJI (ORYG. THE CHURCH OF EUTHANASIA ARCHIVES)

1994–1997/2020, USA, naklejki, 15 × 8 cm. Dzięki uprzejmości artystki.

29. ARCHIWUM PROTESTÓW PUBLICZNYCH (patrz: 5)

Warszawa, 26 października 2020, Strajk Kobiet – blokada ulic. Protest przeciwko orzeczeniu TK w sprawie zaostrzenia prawa aborcyjnego. Zdjęcie: Agata Kubis, wydruk cyfrowy, 73,5×125 cm. Dzięki uprzejmości artystki.

30. NILS AMADEUS LANGE (UR. 1989)

jest performerem, choreografem i rzeźbiarzem, dla którego duże znaczenie mają odwołania do historii sztuki i pojęcie instytucji artystycznej, a co za tym idzie – kanonu i reprezentacji. W swoich pracach queeruje obowiązujące definicje i schematy, podważa autorytety (muzeum, kolekcji) i podaje w wątpliwość zbudowane wokół nich narracje. Sensów szuka raczej na parkietach nocnych klubów ( jego działalność w Young Boys Dancing Group), w pomieszaniu porządków czy w żartach na granicy dobrego smaku. Konsekwencjami rewolucyjnych działań jest ustanawianie nowych znaczeń, a przede wszystkim oddanie głosu grupom, które dotychczas były go pozbawione.

PIEŚŃ DO SYRENY FONTANNA DLA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ Z DEDYKACJĄ DLA MOJEGO PRZYJACIELA SAMA (ORYG. SONG TO THE SIREN A FOUNTAIN FOR THE PUBLIC SPACE DEDICATED TO MY FRIEND SAM)

2020, CH, wideo, 03:00 min, woda. Dzięki uprzejmości artysty. Kamera: Alvaro Kreyden Udział wzięli: Sita, Timon, Ronja, Rufio, Annina, Lara. Podziękowania dla Rabea Grand i Gessnerallee Zürich.

W swojej najnowszej pracy Nils Amadeus Lange wraz z grupą performerów budują fontannę z własnych ciał. Nawiązując do bardzo znanych obrazów fontann (Manneken Pis w Brukseli, Fontanna di Trevi w Rzymie i Jet d’Eau w Genewie), układa intymną choreografię, „ludzką piramidę”, w której obieg wody zostaje zastąpiony przez wymianę moczu. Ten szczególny rodzaj bliskości między performerami nie ma w sobie nic perwersyjnego, nie jest również świadectwem dominacji i uległości. To próba wpisania biologii człowieka, czułego spotkania w tkankę miasta, w której nagie ciało ze wszystkimi jego szczelinami, płynami i brudem jest zakazane. (MG)

31. ARCHIWUM PROTESTÓW PUBLICZNYCH (patrz: 5)

Warszawa, 8 sierpnia 2020, demonstracja poparcia dla środowisk LGBTQ+ po aresztowaniu aktywistki Margot. Zdjęcie: Rafał Milach, wydruk cyfrowy, 66x50 cm. Dzięki uprzejmości artysty.

32. ROBERT GETSO (UR. 1962, 30

ZM. 2014)

był pedagogiem (na szczeblu licencjackim i magisterskim) oraz artystą. Jego

twórczość zazwyczaj podejmuje tematykę aktywizmu HIV/AIDS, w szczególności działań bezpośrednich ACT UP w czasach świetności grupy, od 1987 roku do początku lat 90., a także inne zagadnienia związane z opieką zdrowotną. Interesował się polityką miejskiego ruchu gejowskiego oraz HIV/ AIDS, ponieważ „kryzys AIDS trwa nadal”.

NYC GO-GO (POCZTÓWKI ZNAD KRAWĘDZI) [ORYG. NYC GO-GO (POSTCARDS FROM THE EDGE)] 2014, USA, wydruk cyfrowy, 60 × 48 cm. Dzięki uprzejmości Tima Landersa.

Półnagi mężczyzna wykonuje taniec erotyczny przy jednym z nowojorskich wieżowców. Można wyobrazić sobie, że zanim zdejmie kuse spodenki, przechadza się niczym seksualny bóg lub King Kong, po Manhattanie – placu zabaw Trumpa i sanktuarium neoliberalizmu. Ci_te, którzy_które dotychczas pozostawali_ły w ukryciu – pracownicy_e seksualni_e, drag queens, duchy epidemii – wyłażą na ulicę, by rządzić miastem: zburzyć je dla kaprysu lub uczynić miejscem niekończących się przyjemności. Getso mówi o wykluczeniu, wykorzystując własne doświadczenie: pracy w gejowskich barach w Teksasie i działań aktywistycznych ACT UP w czasie epidemii HIV/AIDS. W swoich pracach porusza temat marginalizowanych grup społecznych, odnosząc się do amerykańskiego kontekstu lat 70. i 80. XX wieku i przywracając widoczność tym, których_e odrzuca normatywne społeczeństwo. (MG)

33. DANIEL KOTOWSKI (UR. 1993)

jest artystą wizualnym i performerem, dla którego punktem wyjścia w praktyce artystycznej jest doświadczenie bycia głuchym. Często odnosi się do pojęcia biowładzy i biopolityki. Obszarami jego zainteresowań są polityka społeczna, relacje międzyludzkie i komunikacja, zwłaszcza w kontekście postrzegania osób marginalizowanych społecznie.

CZŁOWIEK, KTÓRY NIE POSŁUGUJE SIĘ MOWĄ, NIE JEST CZŁOWIEKIEM

2020, PL, wideo, dźwięk, 01:03 min. Dzięki uprzejmości artysty.

Daniel Kotowski inspiruje się pracą Mladena Stilinovicia Artysta, który nie mówi po angielsku, nie jest artystą (1992), by – podobnie jak Stilinović – mówić o wykluczeniu, ale z perspektywy osób głuchych. W 1992 roku chorwacki artysta zwracał uwagę na to, co dziś powszechnie uznaje się za naturalne – dominację języka angielskiego w globalnym świecie sztuki. Kotowskiego zajmuje dominacja komunikacji przez użycie języka mówionego. Artysta w swojej pracy używa fałszywego znaku, stylizując go na słowo z języka migowego. W rzeczywistości zwielokrotniony gest jest niegrzecznym czy wręcz aroganckim aktem, wyrażającym lekceważącą postawę wobec czyjeś wypowiedzi. Znak, który rozpoznają wszyscy. Praca prowokuje do dyskusji o granicach widzialności i słyszalności osób, których zmysły (wzroku, słuchu i inne) funkcjonują w sposób zaburzony. Jak bardzo cichy głos może walczyć o własne miejsce w dyskusji i świecie? Jak budować nowe platformy spotkania i komunikacji, nie opierając się o dawne wykluczające modele? (MG)

34. IGOR GRUBIĆ (UR. 1969) jest artystą wizualnym, który od wielu lat zajmuje się aktywizmem i polityką. Jego prace obejmują interwencje w przestrzeni publicznej i produkcję filmów. Poetycki język, który wykorzystuje w swoich pracach, służy do poruszania palących kwestii społecznych i politycznych.

EAST SIDE STORY

2009–2013, HR, dwukanałowa instalacja wideo, 14:00 min. Dzięki uprzejmości artysty. W East Side Story artysta zestawia materiał dokumentujący wydarzenia, jakie miały miejsce podczas demonstracji Gay Pride na ulicach Belgradu (2001) i Zagrzebia (2002) oraz odnoszący się do nich performans wykonany w obydwu miastach.

Materiał dokumentalny ukazuje agresywne zachowania grup neonazistowskich, innych konserwatywnych ugrupowań oraz niezrzeszonych obywateli_obywatelek wobec uczestników_uczestniczek obydwu parad. Rejestracja performansu, zrealizowanego w miejscach, gdzie odbywały się demonstracje, to z kolei artystyczny re-enactment, w którym tancerze_tancerki rekonstruują bezpośrednie i symboliczne gesty przemocy oraz choreografie protestujących ciał. Tak, jak w filmowym musicalu West Side Story, język przemocy i nienawiści zostaje u Grubicia zawłaszczony i przepracowany przez sztukę. Taniec staje się realnym działaniem, które Dejan Sretenović nazywa „kontr-pomnikiem” albo „pomnikiem ekstremalnej kruchości”, pozwalającym reaktywować wypierane obrazy przemocy. Czy mimo upływu prawie dwudziestu lat od powstania tej pracy, obrazy, które widzimy u Grubicia, różnią się od tych, które oglądamy dziś na ulicach? (MG)

35. JONATHAN GLAZER (UR. 1965) brytyjski reżyser filmowy i scenarzysta, twórca m.in. teledysków Nicka Cave’a, Radiohead, Massive Attack, kultowych reklam Levis’a, Wrangler’a, Nike i Sony. Reżyser filmów takich, jak Sexy Beast (2000) i Under the Skin (2014).

MICA LEVI (UR. 1986) kompozytorka, producentka muzyczna i piosenkarka angielskiego pochodzenia, znana także jako Micachu. Twórczyni muzyki do filmu Under the skin, za który otrzymała Europejską Nagrodę Filmową i Jackie Pablo Larraina, który przyniósł jej nominację do Oscara. Współtworzy zespół Good Sad Happy Bad (dawniej Micachu and the Shapes), który niedawno wydał płytę Shades.

STRASBURG 1518 (ORYG. STRASBOURG 1518)

2020, GB, wideo, 10:00 min. Dzięki uprzejmości artystów i Salaud Morisset.

Film inspirowany epidemią tańca, którą w 1518 roku w Strasburgu zapoczątkowała

Frau Troffea – tańczyła samotnie w przestrzeni publicznej i nie przestawała – po miesiącu tańczyło z nią już 400 osób. Nie dało się ich zatrzymać. Na poziomie choreograficznym była to katastrofa sfery gestycznej, artykułująca się poprzez tiki i spazmy, impulsywność, brak kontroli i koordynacji. Ale na poziomie społeczno-politycznym taneczną zarazę czyta się dziś jako dyscyplinowanie ciał, wymykających się kontroli w zracjonalizowanej przestrzeni publicznej. Od VII do XVIII wieku samochoreografujące się tymczasowe wspólnoty anektowały place miast i ulice. Widmo przejęcia miasta przez tańczącą chaotycznie zbiorowość spędzało władzy sen z powiek. Epidemią nazwano więc zbiorową praktykę ciał poruszających się w nieakceptowalny dla władzy sposób. Strasburg 1518 powstał w trakcie pandemii we współpracy z tancerzami_tancerkami The Sadlers Wells, przy użyciu podstawowego sprzętu i w próbach organizowanych na Zoomie. Wykorzystując nagrania tancerek_tancerzy, zamkniętych w pustych przestrzeniach, Glazer wydestylował zduszoną w ciele energię lockdownu, traktując taniec jako symptom choroby i lek, truciznę i terapię jednocześnie. (AH)

36. ALEX BACZYŃSKI-JENKINS (UR. 1987)

jest artystą i choreografem, zajmującym się queerowym afektem, cielesnością i relacyjnością. Poprzez pracę z gestem i dotykiem oraz zagadnieniami kolektywności i sensualności jego prace działają w kontekście polityki pragnienia.

PEDAŁY, PRZYJACIÓŁKI (ZWIASTUN)

2019–, PL, wideo, 03:00 min. Dzięki uprzejmości artysty. Kamera: Krzysztof Bagiński, Performans: Agata Grabowska, Billy Morgan, Filip Rutkowski, Dawid Nickiel, Gracjan Smolinski, Ola Rusinek, Muzyka: Jaś Rabiej i Krzysztof Bagiński.

Projekt Pedały, Przyjaciółki został zainicjowany w 2019 roku w ramach solowej wystawy artysty w Kunsthalle Basel i ma charakter ciągłej pracy, która nie zakłada finalnego kształtu i zmienia się wraz z każdym

zaproszeniem na wystawę. W tej, utrzymanej między dokumentem, fikcją i formatem kinowego performansu, pracy relacje rozwijają się, zmieniają i powracają w miarę ponownego performowania i powstawania nowych wersji filmu. Bohaterkami są tu warszawskie performerki, których przyjaźń obserwujemy poprzez ich doświadczenia związane z domem i tworzeniem domowego środowiska, przyjemnością, tęsknotą, poczuciem przynależności. Intymność i wspólnotowość stają się ich strategiami oporu we wrogich środowiskach. Film kładzie nacisk na inne sposoby życia i bycia razem. Pojęcie queerowego domu jest przywoływane w chwilach wspólnej (dez)orientacji; jako miejsce, z którego można odejść, doświadczenie bycia nie-na-miejscu, docelowa wzajemna troska i pragnienie. Performerki odwiedzają m.in. neobarokową willę Pietrusińskiego, gdzie czytają fragmenty książki „Pedały i ich przyjaciółki między dwiema rewolucjami” Larry’ego Mitchella z 1977 roku – opowieści, a także manifestu wzajemnego wsparcia i kolektywnego życia, w ramach którego społeczności spotykają się, aby przetrwać i obalić panujący heteropatriarchalny porządek. (MG)

SZCZEGÓLNE PODZIĘKOWANIA DLA: Magdaleny Komornickiej, Tima Landersa, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty, Rasmusa Myrup i Cruising Pavilion, Łukasza Rusznicy, Ewy Szabłowskiej, Joanny Szymajdy, Martina Van Zomeren, Vitamine Creative Space, Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki i Karoliny Zajączkowskiej

MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL SZTUKI ZEWNĘTRZNEJ OUT OF STH VI: CHŁONNOŚĆ PRZESTRZENI WYSTAWA

TRZY TO JUŻ TŁUM

ORGANIZATOR

PATRONI MEDIALNI

PARTNER