Gevorg Grigorian GIOTTO Exhibition Catalog by Cafesjian Center for the Arts

Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոն Cafesjian Center for the Arts

Գև որգ Գ րիգ որյ ան ՋՈՏ ՏՈ Նվիրվում է արվեստագետի ծննդյան 120-ամյակին

G e v o r g G r i g o r i a n GIOTTO Dedicated to the 120 th birthday anniversary of the artist

Պատկերագիրքը հրատարակվել է Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնում 2017թ. նոյեմբերի 25-ից 2018թ. փետրվարի 25-ը կազմակերպված «Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» ցուցադրության առթիվ՝ նվիրված արվեստագետի ծննդյան 120-ամյակին:

Երախտիքի խոսք՝ Վահագն Մարաբյան Գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոն

ՀՏԴ 75 ԳՄԴ 85.14 Ջ 849

Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ.- Եր.: Ջ 849 Գաֆէսճեան թանգարան, 2017.-96 էջ: ՀՏԴ 75 ԳՄԴ 85.14

Արման Ծատուրյան Տնօրեն Հայաստանի ազգային պատկերասրահ «Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» ցուցադրությունը. նոր հորիզոններ Արմեն Եսայանց Ցուցադրությունների գծով տնօրեն Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոն Արվեստ և կամք՝ Մարտին Միքայելյան Տնօրեն Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան Անգլերեն թարգմանություն՝ Արծվի Բախչինյան Պատկերագրքի կազմող՝ Արմեն Եսայանց Ցուցադրությունների գծով տնօրեն Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոն Պատկերագրքի ձևավորում ՝ Էդիկ Պողոսյան Ստեղծագործությունների լուսանկարներ՝ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ (էջեր՝ 24-29, 31, 33-39, 42-43, 45-52, 56-62, 64-73, 75-77, 79-82) Ռուբեն Մարտիրոսյան (էջեր՝ 32, 40, 53, 54, 63, 74, 79)

Պատկերագիրքը վաճառքի ենթակա չէ։

Արխիվային լուսանկարները տրամադրել է Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարանը

ISBN 978-9939-9160-3-3

Տպագրված է «Նուշիկյան պրինտ» տպագրատանը Երևան, Հայաստան

© Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոն, 2017 Սույն հրատարակության որևէ մաս չի կարող վերարտադրվել առանց Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի գրավոր թույլտվության: Շապիկին՝ Գևորգ Գրիգորյան (Ջոտտո), «Բոլոր հայաց քները դեպի երկինք» (հատված)

This catalog is published on the occasion of the exhibition, Gevorg Grigorian GIOTTO organized at the Cafesjian Center for the Arts on November 25, 2017-February 25, 2018 and dedicated to the 120th birthday anniversary of the artist.

Acknowledgments: Vahagn Marabyan Acting Executive Director Cafesjian Center for the Arts Arman Tsaturyan Director National Gallery of Armenia The Exhibition Gevorg Grigorian GIOTTO: New Horizons Armen Yesayants Director of Exhibitions Cafesjian Center for the Arts Art and WIll: Martin Mikayelyan Director Gevorg Griogrian (Giotto) Studio-Museum English Translation: Artsvi Bakhchinyan Author of the Catalog: Armen Yesayants Director of Exhibitions Cafesjian Center for the Arts Catalog design: Edik Boghosian Photos of the artworks: National Gallery of Armenia (pages: 24-29, 31, 33-39, 42-43, 45-52, 56-62, 64-73, 75-77, 79-82) Ruben Martirosyan (pages: 32, 40, 53, 54, 63, 74, 79) This catalog is not for sale. ISBN 978-9939-9160-3-3 © Cafesjian Center for the Arts, 2017 No part of the content of this publication may be reproduced without prior written permission from the Cafesjian Center for the Arts. On cover: Gevorg Grigorian (Giotto), Gazing at the Sky (detail)

Archival photos are provided by the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum. Printed at “Nushikyan print” printing house Yerevan, Armenia

ԵրախտիՔի խոսք

2017թ. նոյեմբ եր ի 25-ին Գաֆ էսճ եա ն արվ եստ ի կենտրոնում բացվեց «Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» ցուցահանդեսը, որը կենտրոնի՝ «Միջթանգարա նային համագործակցություն» ծրագրի շրջանակնե րում թվով 6-րդ ցուցադրությունն էր: Այն կայացավ Հայ աստ ան ի ազգ ային պատկ եր ասր ահ ի (ՀԱՊ) հետ համագործակցությամբ՝ ընդգրկելով աշխա տանքն եր ի ըն տր ան ի պատկ եր ասր ահ ի, ին չպ ես նաև ՀԱՊ-ի մասնաճյուղ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտ տո) արվեստանոց-թանգարանի ֆոնդերից: Արվեստագետի ծննդ յան 120-ամյակին նվիրված այս հետ ահ այ աց ցուց ադր ութ յուն ը հանր ութ յան ուշադրությանն է ներկայացնում 62 գեղանկար և գրաֆիկական աշխատանք, որոնցից շատերը նախ կինում չեն ցուցադրվել: «Գև որգ Գրիգ որ յան ՋՈՏՏ Ո» ցուց ադր ութ յամբ՝ Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնն արժանի անդրա դարձ է կատարում արվեստագետի անցած ճանա պարհին՝ նոր միջավայրում և նոր լույսի ներքո ներ կայացնելով վարպետի ստեղծագործությունները: Կ ատ արմ ան եզ ակ ի ոճ ով ստեղծվ ած նմուշն երն արտահայտում են արվեստագետի գոյաբանական մոտեցում ն երը, մարդկային հոգու բացառիկ խորը ընկալումն ու զգացմունքների ազնիվ և ինքնատիպ վերարտադրումը: Առաջնորդվելով իր առաքելությամբ` նման համա տեղ ցուցադրություններով Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնը նպատակ է հետապնդում զարգացնելու միջթ անգ ար ան ային համ ագ ործ ակց ութ յան հար թակ՝ դրանով իսկ մեր հանրությանն ավելի մեր ձեցնելով ներկայացված արվեստին և Հայաստանի

թանգարաններն ավելի ճանաչելի դարձնելով մի ջազգային հանրությանը: Իմ խորին շնորհակալությունն եմ հայտնում բոլո րին, ում նվիրումի և ջանքերի շնորհիվ կ յանքի կոչ վեց «Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» ցուցահանդեսը Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնում: Ց ուց ահ անդ ես ի կայ ացմ ան ը նպաստ ել ու համ ար հատուկ շնորհակալություն եմ հայտնում Հայաս տան ի Հանր ապ ետ ութ յան մշակ ույթ ի նախ ար ար պարոն Արմեն Ամիրյանին: Շնորհավորում եմ և սրտանց շնորհակալություն եմ հայտնում Հայաստանի ազգային պատկերասրա հի տնօրեն պարոն Արման Ծատուրյանին, Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարանի տնօրեն պարոն Մարտին Միքայել յանին, ինչպես նաև մեր գործընկերներին, ում հետ համագործակ ցության շնորհիվ կայացավ ցուցադրությունը: Շնորհակալություն եմ հայտնում նաև Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի ող ջ անձնակազմին՝ Գաֆէս ճեան ժառանգությանն անմնացորդ նվիրումի և ցու ցահանդեսն իրականացնելու համար: Համոզված ենք, որ «Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» ցուցահանդեսը նոր լույս կսփռի արվեստագետի կ յանքի և ստեղծագործական ուղու բացահայտմա նը. արվեստագետի, ով թեև ունեցավ ծանր ման կություն և ստեղծ ագ ործ ական բեղուն շրջանում հաճախ չընկալվեց շրջապատի և գործընկերների կողմից, այդուհանդերձ ի վերջո ստացավ իր ժամա նակի հայտնիների բարձրագույն գնահատականը և հավետ ամրագրեց իր տեղը ժողովրդի արժանի զավակների շարքում:

Վահագն Մարաբյան

Գործադիր տնօրենի պաշտոնակատար

Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոն

Գև որգ Գրիգ որ յան ի (Ջոտտ ո) ստեղծ ագ ործ ու թյուններն իրենց արժանի տեղն են զբաղեցնում Հայաստանի Ազգային պատկերասրահի մշտական ցուցադրությունում, ինչպես նաև Ազգային պատ կերասրահի մասնաճյուղ հանդիսացող Երևանում գործող նրա արվեստանոց-թանգարանում։ Պատ կեր ասր ահ ի հավ աք ած ուն, ըն դհ ան ուր առմ ամբ, ավելի քան յոթ հարյուր աշխատանք է ներառում այս մեծանուն արվեստագետի թողած գեղարվես տական ժառանգությունից: Նկարչի ծննդ յան 120-ամյակին նվիրված «Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» պատկերահանդեսի շնորհիվ հ նար ավ որ ութ յուն է ընձ եռվ ում նրա արվ եստ ին ծանոթանալու ակադեմիական միջավայրից դուրս, այն նորովի ընկալելու ու արժևորելու։ Ցուցադրված աշխատանքներն ուրվագծում են Ջոտտոյի անցած ստեղծագործական ճանապարհը և բացահայտում նրա բազմաշերտ արտիստիկ կերպարը: Մ եծ ապ ես կարև որ ում եմ միջթ անգ ար ան ային համ ագ ործ ակց ութ յան շրջ ան ակն եր ում Գաֆ էս ճեան արվեստի կենտրոնի այս հրաշալի նախա ձեռն ութ յուն ը և շնորհակալ ություն եմ հայտնում թանգ ար ան ի բոլ որ աշխ ատ ակ իցն եր ին։ Վստ ահ եմ, որ նման համատեղ նախագծերը առավել հարս տացնում են Երևանի գեղարվեստական կ յանքը և ամրապնդում մասնագիտական կապերը թանգա րանների միջև: Սա ևս մեկ քայլ է՝ դասականների արվեստը պահ պանելու, գնահատելու և հասարակությանը հասու դարձնելու մեր առաքելության ճանապարհին։

Արման Ծատուրյան Տնօրեն Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ

Acknowledgements

On November 25, 2017 the Cafesjian Center for the Arts marked the opening of the exhibition, Gevorg Grigorian GIOTTO, the sixth exhibition in the Center’s Inter-Museum Cooperation program. The exhibition is presented in partnership with the National Gallery of Armenia (NGA) and includes a selection of works from the collection of NGA, as well as its branch Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum. This retrospective exhibition, dedicated to the 120th birthday anniversary of the artist, presents 62 paintings and graphic works, most of which have not been exhibited before. Through the exhibition, Gevorg Grigorian GIOTTO, the Cafesjian Center for the Arts provides significant insight into the artist’s oeuvre, by presenting his works in a new environment and with a new concept. The artworks executed in unique style reflect the artist’s philosophy of existence, his exceptionally profound perception of human spirit and genuinely honest expression of his feelings. By organizing these joint exhibitions, the Cafesjian Center for the Arts encourages inter-museum cooperation, bringing the Armenian public into closer contact with art and fostering international recognition for Armenian museums.

The Center expresses its gratitude to all whose dedication and tireless efforts made the Gevorg Grigorian GIOTTO exhibition a reality at the Cafesjian Center for the Arts. Special thanks to Mr. Armen Amiryan, the Minister of Culture of the Republic of Armenia, for supporting the realization of this exhibition. We congratulate and thank Mr. Arman Tsaturyan, Director of the National Gallery of Armenia and Mr. Martin Mikayelyan, Director of Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum, as well as our colleagues, whose gracious and generous cooperation were essential for the success of this important initiative. The staff of the Cafesjian Center for the Arts is to be commended for their continuing commitment to the Cafesjian legacy in mounting another successful exhibition. We are confident the exhibition, Gevorg Grigorian GIOTTO will provide new insights in discovering the artist’s life and creative path. Gevorg Grigorian had a difficult childhood and was often misunderstood by his surrounding and colleagues during his productive creative period. Nevertheless, the artist eventually received the highest acknowledgement of his contemporaries and established a solid place among the celebrated children of his nation.

Vahagn Marabyan Acting Executive Director Cafesjian Center for the Arts

Paintings by Gevorg Grigorian (Giotto) occupy a deserving place in the permanent exhibitions at the National Gallery of Armenia (NGA), as well as at the Gevorg Grigorian Studio-Museum in Yerevan, branch of NGA. More than seven hundred pieces from the heritage of this celebrated artist are kept in the collection of the National Gallery. The exhibition, Gevorg Grigorian GIOTTO opens doors for discovering his art beyond academic environment, perceive and appreciate his oeuvre in a new way. The selection of the exhibition not only reveals the artistâ&#x20AC;&#x2122;s path in the year of his 120th birthday anniversary, but also sheds new light on Giottoâ&#x20AC;&#x2122;s versatile creative character. I highly appreciate this wonderful initiative by the Cafesjian Center for the Arts in the scope of the Inter-Museum Cooperation program and express my gratitude to the staff of the Center. I do believe that this kind of joint projects enrich the artistic life of Yerevan and strengthen professional ties between museums. This is another step towards our mission on preservation, appreciation and socialization of the art of the classical masters.

Arman Tsaturyan Director National Gallery of Armenia

???????????????????????????????

Ջոտտոն իր անհատական ցուցադրությանը երևանում Giotto at his personal exhibition in Yerevan 1975

«ԳԵՎորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» ցուցադրությունը. նոր հորիզոններ

1918 թվակ ան ին Թիֆլ իս ի Գեղ արվ եստ ը խրա խուսող կովկասյան ընկերության նկարչության և քանդակագործության դպրոցում կայացավ դըպ րոցի պատանի սաների ստեղծագործությունների ցուց ադր ութ յուն ը: Այդ ցուց ահ անդ ես ին մի շարք ստեղծագործություններով առաջին անգամ մաս նակց ում էր նաև Գևորգ Գրիգ որ յան ը (Ջոտտ ո կեղծանունը դեռևս կիրառելի չէր), այդ թվում ներ կայացնելով իր «Աղջնակ» նկարը (էջ 24): Արդեն այդ ժամանակ երիտասարդ արվեստագետի աշ խատանքները գրավում են մասնագետների ուշադրությունը և նրան անդրադառնում են մամուլում ՝ հատուկ առանձնացնելով այդ ցուցադրության մաս նակիցների շարքում1: Նկարչի առաջին ցուցահան դեսից անցել է շուրջ մեկ դար և այդ «Աղջնակ»-ի ընդգրկումը արվեստագետի 120-ամյա հոբել յանին նվիրված «Գևորգ Գրիգորյան ՋՈՏՏՈ» ցուցադրու թյանը բավական խորհրդանշական է՝ մատնանշե լով նրա անցած ճանապարհի սկիզբը: Այս ցուցահանդեսի նպատակը Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո2) արվեստի համապարփակ ներկայացումն է անշուշտ: Այդուհանդերձ, արվեստի պատմության էջերում իր կայուն դիրքը զբաղեցրած, արդեն որո շակի առումով դասական դարձած արվեստագե տին անդրադառնալը հղի է մի շարք մարտահրա վերներով, և առաջին հերթին չկրկնվելու խնդիրն

է: Գևորգ Գրիգորյան Ջոտտոն բացառություն չէ. առաջին հայաց քից իր թողած գեղարվեստական ժառանգության մասին գրվել է բազմիցս, իր դերը կարևորված է հայ կերպարվեստի շրջանակներում, այդ թվում` որպես թիֆլիսյան դպրոցի ներկայա ցուցիչ, Երևանում գործում է Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտ ո) արվ եստ ան ոց-թանգ ար ան ը: Այն ու ա մենայնիվ, մշտապես հ նարավոր է բացահայտել նոր հորիզոններ, իսկ Ջոտտոյի պարագայում այդ հորիզոնները կապված են չցուցադրված կամ քիչ հայտնի ստեղծագործությունների, առաջին հերթին՝ գրաֆիկական աշխատանքների հետ: Այս շերտե րում են ի հայտ գալիս Ջոտտոյի գեղագիտական մտածողության թաքնված ակունքները, այլ կերպ ասած, «լուսնի հակառակ կողմը», որը մշտապես եղել է, սակայն անտեսանելի էր մեզ, համենայն դեպս մինչ այս ցուցադրությունը: Ց ուց ահ անդ ես ը բնույթ ով լին ել ով հետ ահ այ աց՝ նպատակ ունի բացահայտելու Գևորգ Գրիգորյանին այն տեսանկ յունից, որը մինչ այս շրջանառության մեջ չի եղ ել: Արվ եստ ագ ետ ը իր բազմ աթ իվ ան կ յուն աք ար ային գեղ անկ արչ ակ ան ստեղծ ագ որ ծություններին զուգահեռ (որոնք ցուցադրվել են թե՛ իր կ յանքի օրոք, թե՛ հետմահու) այլ արժեքավոր աշխատանքներ է կերտել շուրջ վեց տասնամյակ տևած ստեղծագործական տարբեր շրջափուլերում:

1. Խոսքը բանաստեղծ Սերգեյ Գորոդեցկու հոդվածի մասին է, որ լույս էր տե սել 1918 թվա կա նին « Կավ կազս կոյե սլո վո» թեր թում. նա հատուկ ընդգծում է երիտասարդ Գևորգ Գրիգորյանի տաղանդը և անդրադառնում մի շարք ստեղծագործությունների: 2. Ջոտտո կեղծանվան ծագման մի քանի վարկած կա, որոնցից մե կի համաձայն Գևորգ Գրիգորյանին այդպես է անվանել Երվանդ Քո չարը՝ նրա ստեղծագործություններում տեսնելով իտալական վաղ վերածննդի վարպետ Ջոտտո դի Բոնդոնեի ոգին: Մեկ այլ վարկա ծի համաձայն բանաստեղծ Եղիշե Չարենցը Գևորգ Գրիգորյանի մարմինը նմանացրել է Ջոտտոյի պատկերած Քրիստոսի մարմ նին՝ այդպիսով նրան անվանելով Ջոտտո Գեորգիյ: Մի առիթով էլ ինքը Գևորգ Գրիգորյանը ասել է, որ Ջոտտոյին համարում է իր մեծագույն ուսուցիչներից, և պատմել, որ հերթական ցուցադրության ժամանակ իր ինքնադիմանկարն անգամ նմանեցրել են Ջոտտոյին, ինչից հետո նկարիչ-ընկերները իրեն սկսել են այդպես անվանել:

Gevorg Grigorian GIOTTO Exhibition: New Horizons

In 1918, an exhibition of the works of school’s young pupils was heldat the School of Painting and Sculpture of the Caucasian Society for Promotion of Fine Arts in Tiflis. Gevorg Grigorian (whose nom de guerre, Giotto, was not yet in use) was also present at this show for the first time, including his painting, A Girl (p. 24). The works of the young artist had already attracted the attention of the specialists, and the press referred to them, highlighting him among the participants.1 Almost a century after the artist’s first exhibition, the inclusion of that piece at the Gevorg Grigorian GIOTTO exhibition, dedicated to the 120th birthday anniversary of the artist, is quite symbolic, as it points to the beginning of his journey. This exhibition aims, indeed, at a comprehensive presentation of Gevorg Grigorian’s (Giotto) art. Nevertheless, in the case of an artist who has become a classic in a certain sense and enjoys a stable position in art history, a number of challenges—above all the issue of avoiding repetition—arise. Gevorg Grigorian Giotto is no exception. At the first glance,it has been written many times about his artistic legacy, his role has been underscored in Armenian fine arts, also as a representative of the Tiflis school, and Gevorg Grigorian (Giotto2) Studio-Museum functions in Yerevan. However, it is always possible to disclose new

horizons, and in the case of Giotto, those horizons are associated with never exhibited or less known works; first of all, graphic works. Those layers reveal the hidden sources of Giotto’s aesthetic thinking, in other words, “the other side of the moon,” which always existed, yet was invisible to us, at least until this exhibition. The exhibition, being retrospective, is aimed at revealing Gevorg Grigorian from the perspective that has not been in circulation before. The artist, along with his many milestone paintings (shown during his lifetime and posthumously), conceived other valuable works throughout the six decades of his oeuvre. The 1920s were important for Giotto especially with his studies at Vkhutemas3, which had a great impact on his aesthetic perception. The artist’s particular attitude towards old masters is already noticeable in this period. He received his preliminary art education at the School of Painting and Sculpture of the Caucasian Society for Promotion of Fine Arts in Tiflis, where his teachers were renowned Armenian painter Yeghishe Tadevosyan, as well as Russian artists Boris Fogel and Oscar Schmerling. In Moscow he studied under Lyubov Popova’s4 supervision. In his works of the 1920-30s, presented in this exhibition, the existence of a synthesis between Armenian fine arts,

1. The reference is to poet Sergei Gorodetsky’s article, published in the Kavkazskoe Slovo newspaper in 1918. He particularly distinguished Gevorg Grigorian from the other participants.

3. In 1921, with a group of actors from Tiflis, Grigorian went to Moscow, took an exam in Vkhutemas (Higher Art and Technical Studios) and was admitted straightaway in the second grade for his exceptional talent.

2. There are several versions of the origin of the nom de guerre Giotto. According to one of them, Armenian artist Ervand Kochar gave this name to Gevorg Grigorian, as he saw early Renaissance Italian master Giotto di Bondone’s spirit in his paintings. According to another version, Armenian poet Yeghishe Charents likened Gevorg Grigorian's body to Christ’s body as depicted by Giotto, thus calling him Giotto Georgiy. On one occasion, Gevorg Grigorian himself said that he regarded Giotto as one of his greatest teachers and commented that at one of his exhibitions even his self-portrait had been likened to Giotto, after which his artist friends had begun to call him so.

4. Lyubov Popova (1889-1924) was one of the brightest personalities of the Russian avant-garde at the beginning of the 20th century, a follower of Cubism, Suprematism, Cubo-futurism and Constructivism.

Հանգիստ (հատված) Resting (detail) 1962

old classic masters, and new Soviet art,filled with revolutionary moods, is clearly visible. In his works Sorrow (p. 28), Portrait of an Actress (p. 26), Diana (p. 40), The Boy with a Pipe (p. 29), Ophelia (p. 31), My Diana (p. 62) one can feel the spirit of such classical masters as El Greco, Luis de Morales, Titian, and others. The influence of Italian master Giotto, whose name became the nom de guerre of the Armenian artist, is particularly striking in Grief (Pieta՛) (p. 33) and Requiem (p. 32), works well-connected in terms of both compositional and constructive terms to the early Renaissance master’s fresco Lamentation of Christ (1305). At the same time, numerous graphic works of small format show the artist’s Moscow education and his regard for European avant-garde: Self-portrait (p. 34), Walking in the City (p. 46), Conversation (p. 36), Laundresses (p. 42), Girl Reporting (p. 39), etc. The style of the artist goes through its formative years: discreet, laconic, and somewhat ascetic, with voluminous geometric forms, transmitting a monumental sound even to the small format work. From the second half of the 1930s to the end of the 1950s, Gevorg Grigorian suffered a setback in his creativity. He was expelled from the Artists’ Union of Georgia for many years, while his dramatic works were

very negatively labeled: they “were not socialist,” “were not optimistic,” and “did not correspond to the spirit of the revolution.” During this time, he underwent a severe depression and burned many of his works5. Not surprisingly, the dates of most paintings in this exhibition start from 1957 onwards. This fruitful creative stage of the artist coincided with his move to Yerevan in 1962 along his wife Diana Ukleba-Grigorian. Especially through the works created in those years, it may be judged how Grigorian is different as a graphic artist. His graphic works differ both by their wider chromatic spectrum and the dynamics of composition. This was already noticeable in the early period, but the difference became more significant in the late creative period. Topics and genres are more diverse in the graphic works, while compositional and color solutions are more courageous. Gevorg Grigorian Giotto seems to be “divided” into two artists even while dealing with the same subject or using the same compositional tricks. Among striking examples of this we find the painting Woman in Headgear (p. 69), the gouache pieces Kekela (p. 68) or Girls of Old Tiflis (p. 68), the canvas Spring (p. 56), and the graphic works Farewell (p. 51) and Double Portrait (p. 57). The 1960-1970s were marked by a new creative

5. The artist’s widow, Diana Ukleba Grigorian, told about this in one of her interviews in 1989.

1920-ական թվականները նշանավորվեցին Ջոտ տոյի համ ար հատկ ապ ես իր ու սմ ամբ Վխուտ ե մաս ում 3, ինչը շատ մեծ ազդ եց ութ յուն է թող ել իր գեղ ագ իտ ակ ան ընկ ալմ ան վրա: Արդ են այս շրջանում նկատելի է արվեստագետի հատուկ վե րաբերմունքը հին վարպետների նկատմամբ: Նախ նական գեղարվեստական կրթությունը նա ստացել էր Թիֆլիսի Գեղարվեստը խրախուսող կովկասյան ընկերության նկարչության և քանդակագործության դպրոցում, որտեղ նրա ուսուցիչն է եղել մեծանուն հայ գեղանկարիչ Եղիշե Թադևոսյանը, ինչպես նաև ռուս նկարիչներ Բորիս Ֆոգելը և Օսկար Շմերլին գը: Մոսկվայում նա ուսուցանում է Լյուբով Պոպո վայի4 մոտ: 20-րդ դարի 20-30-ական թվականների նրա աշխատանքներում, որ ներկայացված են ցու ցադրությանը, հստակ նշմարվում է սինթեզը, որի մեջ նկատելի են հայկական կերպարվեստը, հին դասական վարպետները և հեղափոխական տրա մադր ութ յունն եր ով տոգ որվ ած նոր խորհրդ ային արվ եստ ը: «Դ եր աս ան ուհ ու դիմ անկ ար » (էջ 26), «Թախիծ» (էջ 28), «Ծխամորճով տղան» (էջ 29), «Օֆել յա» (էջ 31), «Դիան ա» (էջ 40), «Իմ Դիանան» (էջ 62) աշխատանքներում զգացվում է այնպիսի դասական վարպետների շունչը, ինչպիսիք են Էլ Գրեկոն, Լուիս դե Մորալեսը, Տիցիանը և այլոք: Արվ եստ ագ ետ ի կեղծ ան ուն դարձ ած իտ ալ աց ի

վարպ ետ Ջոտտ ոյի ազդ եց ութ յուն ը հատկ ապ ես ակնառու է «Ողբ» (Պիետա) (էջ 33) և «Ռեքվիեմ» (էջ 32) ստեղծագործություններում, որոնք թե՛ կոմ պոզիցիոն թե՛ ձևակառուցողական առումով հստակ կապվ ում են վաղ Վեր ածննդ ի վարպ ետ ի «Ողբ առ Քրիստոս» (1305) որմ ն անկարի հետ: Միևնույն ժամանակ, այս շրջանի փոքր ֆորմատի բազմա թիվ գրաֆիկական աշխատանքներում նշմարելի է արվեստագետի մոսկով յան կրթությունը և հա յաց քը դեպի եվրոպական ավանագարդը. «Ինքնադիմանկար» (էջ 34), «Զբոսանք քաղաքում» (էջ 46), «Զրույց» (էջ 36), «Լվացարարուհիները» (էջ 42), «Զեկուցող աղջիկը» (էջ 39) և այլն: Այս տարիներին է ձևավորվում նկարչի ձեռագիրը. զուսպ, լակոնիկ, ինչ-որ առումով ասկետիկ՝ երկրաչափական ծավա լուն ֆորմաներով, որոնք անգամ փոքրիկ ձևաչափի ստեղծագործությանը կոթողային հ նչեղություն են փոխանցում: 1930-ականների երկրորդ կեսից մինչ 1950-ական ների վերջ Գևորգ Գրիգորյանը համեմատաբար քիչ է ստեղծագործում: Նա երկար տարիներ հեռացված էր Վրաստ ան ի նկար իչն եր ի միո ւթ յուն ից՝ խիստ պիտակավորում ն եր ստանալով իր դրամատիկ աշ խատանքների համար, որոնք «սոցիալիստական բնույթի չէին», «լավատեսական չէին» և «չէին հա մապատասխանում հեղափոխության ոգուն»: Այդ

3. 1921 թվականին թիֆլիսիցի մի խումբ դերասանների հետ մեկնում է Մոսկվա, քննություն է հանձնում Վխուտեմասում (Вхутемас, Высшие художественно-технические мастерские, Բարձրագույն գեղարվեստա-տեխնիկական արվեստանոցներ) և նրան բացառիկ տաղանդի համար ընդունում են անմիջապես երկ րորդ կուրս: 4. Լյուբով Պոպովան (1889-1924) 20-րդ դարասկզբի ռուսական ավանգարդի ամենավառ անհատականություններից մեկն էր՝ կու բիզմի, սուպրեմատիզմի, կուբոֆուտուրիզմի և կոնստրուկտիվիզ մի հետևորդ:

awakening of the artist, personal exhibitions in Yerevan and Moscow, and many new works. In this period, Soviet Armenian art was enriched by the first abstract compositions, including those created by Giotto. The freer aesthetic thinking that appeared in the graphics of the 1960s (Decorative Motif, p. 70) found its unique continuation in a number of landscapes and abstract paintings (Abstraction, p. 76, Armenian Landscape, p. 77). In parallel to all this, the artist remains faithful to his style and to European art, including the aesthetic heritage of Cézanne or Picasso, as reflected in portraits (Narekatsi, p. 73, Last Self-portrait, p. 82), still lifes (Vase (architectonics), p. 81) or landscapes (Tiflis Landscape, p. 80). Despite all the parallels that may be noticed in his art, Giotto created an absolutely original world of art, reaching maximum, sometimes dramatic effect through minimal means. This exhibition organized by the Cafesjian Center for the Arts through the inter-museum cooperation program gives the possibility to see and discover Gevorg Grigorian in a new way. Perhaps Giotto’s real “self” is hidden in the difference between his graphic and painting works. The exhibition Gevorg Grigorian GIOTTO is aimed at finding the answer to this question.

Armen Yesayants PhD in Art History Director of Exhibitions Cafesjian Center for the Arts

ընթաց քում նա ծանր դեպրեսիայի միջով է անցել՝ կրակի մեջ ոչնչացնելով բազմաթիվ աշխատանք ներ5: Զարմանելի չէ, որ ցուցադրությանը ներկա յացված նկարների մեծ մասը թվագրվում է 1957 թվականից հետո ընկած ժամանակաշրջանով: Արվեստագետի այս բեղմ նավոր ստեղծագործա կան փուլը համընկնում է 1962 թվականին նրա և կնոջ՝ Դիան ա Ու կլ եբ ա Գրիգ որ յան ի Երև ան տե ղափ ոխվ ել ու հետ: Հատկ ապ ես այս տար ին եր ին ստեղծվ ած աշխ ատ անքն եր ով կար ել ի է դատ ել որքան տարբեր է Գրիգորյանը որպես գրաֆիկ նկա րիչ: Գրաֆիկական աշխատանքները տարբերվում են թե՛ գունային գամմայի ավելի լայն սպեկտրով, թե՛ կոմպոզիցիայի դինամիկայով: Սա նկատելի էր դեռ վաղ շրջանում, սակայն այս ուշ, հասուն ստեղ ծագործական շրջափուլում այդ տարբերությունը առավել ցցուն է: Գրաֆիկական աշխատանքներում թե՛ թեմաներն ու ժանրերն են առավել բազմազան, թե՛ հորինվածքային ու գունային լուծում ներն են առավել խիզախ: Անգամ նույն թեման արծարծե լիս կամ նույն կոմպոզիցիոն հ նարքը կիրառելիս Գևորգ Գրիգորյան Ջոտտոն կարծես «կիսվի» երկու ստեղծագործողի. վառ օրինակներից են «Կինը գըլ խաշորով» գեղանկարը (էջ 69) և «Կեկելա» (էջ 68) կամ «Հին Թիֆլիսի աղ ջիկները» (էջ 68) գուաշով արված պատկերները, «Գարուն» կտավը (էջ 56) և «Հրաժեշտ» (էջ 51) ու «Կրկնակի դիմանկար» (էջ 57) գրաֆիկական թղթերը: 1960-1970-ական թվականները նշանավորվեցին արվ եստ ագ ետ ի նոր ստեղծ ագ ործ ակ ան զար թոնք ով, անհ ատ ակ ան ցուց ադր ութ յունն եր ով Երևանում և Մոսկվայում, բազմաթիվ նոր աշխա

տանքն եր ով: Խորհրդ ահ այ կերպ արվ եստ ը այս շրջանում հարստացավ առաջին վերացական կոմ պոզիցիաներով, այդ թվում ստեղծված Ջոտտոյի կողմից: 1960-ականների գրաֆիկայում հայտնված առավել ազատ գեղագիտական մտածողությունը («Դեկորատիվ Մոտիվ», էջ 70) իր ուրույն շարու նակությունն է գտնում մի շարք բնանկարներում և վերացական գեղանկարներում («Վերացականու թյուն», էջ 76, «Հայկական բնանկար», էջ 77): Այս ամենին զուգահեռ արվեստագետն ամեն դեպ քում հավատարիմ է մնում իր ձեռագրին և եվրոպական արվ եստ ին, այդ թվում Սեզ ան ի կամ Պիկ աս ոյի գեղագիտական ժառանգությանը, ինչն արտացոլ վում է թե՛ դիմանկարներում («Նարեկացի», էջ 73, «Վերջին ինքնադիմանկար», էջ 82), թե՛ նատյու մորտներում («Սկահակ (արխիտեկտոնիկա)», էջ 81), թե՛ բնանկարներում («Թիֆլիսյան բնանկար», էջ 80): Չնայած այն բոլոր զուգահեռներին, որ դի տարկելի են նրա արվեստում, Ջոտտոն ստեղծել է բացարձակ ինքնատիպ գեղանկարչական աշխարհ՝ նվազագույն արտահայտչամիջոցներով հասնելով առավելագույն, երբեմն դրամատիկ ազդեցության: Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի միջթանգարա նային համ ագ ործ ակց ութ յան ծրագր ով կազմ ա կերպվ ող հերթ ակ ան ցուց ադր ութ յուն ը հ նար ա վոր ութ յուն է տալ իս նոր ով ի տեսն ել ու, նոր ով ի բաց ահ այտ ել ու Գևորգ Գրիգ որ յան ին: Գուց ե գրաֆ իկ ակ ան և գեղ անկ արչ ակ ան աշխ ատ անք ների միջև եղած տարբերության մեջ է թաքնված Ջոտտ ոյի իր ակ ան «ես»-ը: «Գև որգ Գրիգ որ յան ՋՈՏՏՈ» ցուցադրությունը միտված է գտնելու այս հարցի պատասխանը:

Արմեն Եսայանց

Արվեստագիտության թեկնածու

Ցուցադրությունների գծով տնօրեն Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոն

5. Այդ մասին պատմում է գեղանկարչի այրին՝ Դիանա Ուկլեբա Գրիգորյանը իր հարցազրույցներից մեկում 1989թ.-ին:

Վերացականություն (հատված) Abstraction (detail) 1970

Արվեստ ԵՎ կամք

Անկախության շրջանի մշակութային անցուդարձի մեջ Գևորգ Գրիգորյան Ջոտտոն գրավում է հա մեստ, ոչ այնքան նկատելի մի տեղ: Թիֆլիսի անշուք թաղամասում ծնված, ուր ի դեպ ապրել էր Նիկո Փիրոսմանին, այդ նիհար, փոքրամարմին մարդու մեջ, սակայն, ապրում էր ուժեղ, դժվարություննե րից չվախեցող խիզախ անհատականություն-կամ քը: Միջավայրը, շրջապատը անարդարացիորեն ծաղր ում էի ն փոքր իկ նկարն եր ի տաղ անդ ավ որ հեղինակին: Թեև նրա մասին ժամանակին խոսել էին մեծ տերության մշակույթն ու քաղաքականու թյուն ը խորհրդ անշ ող նշան ավ որ դեմք եր ը` ինք ը 1920-ական թվականներից մինչև 1960-ական թվա կանները խորհրդային աղքատ մտավորականներից էր, շատ ավելի դժգույն իրականության մեջ, քան Գոգոլի հռչակավոր հերոսը, շատ ավելի արհամար ված, քան Նար-Դոսի հայտնի կերպարը: Միջնա կարգ դպրոցի նկարչության այս ուսուցիչը մի քանի անգամ ուժեղ էր, սակայն, ինչքին ու պաշտոն ներին տիրացած շրջապատի անպարկեշտ «սրա միտներից», իրեն մի քանի անգամ Նկարիչների Միությունից վտարած գործընկերներից: Որովհետև այդ ապահով ու կ յանքից գոհ մարդկանցով ոչ ոք չէր հետաքրքրվում, իսկ աշակերտներին նկարել սովորեցնողը շարունակում էր մնալ լրագրերի, մեծ տերության գաղափարական ուղուն ծառայողների

ուշադրության կենտրոնում: Բայց եթե 1920-ական ներին Յակով Տուգենդխոլդը և մյուսները ակնա ծանքով առանձնացնում էին նրան իբրև փոքրիկ, սակայն ինքնատիպ ու հետաքրքիր գեղանկարների հեղինակի, ապա 1930-ական և հետագա տարինե րին արվեստից ոչինչ չհասկացողները նրա պատ կերած կերպարները նմանեցնում էին հրեշների և փորձում էին ցեխ շպրտել ոտքից-գլուխ արվեստին նվիրված այդ վտիտ, բայց լուսավոր մարդու ուղ ղութ յամբ: Դրանից ոգև որվ ած անմ իտ և անմ եղ երեխաներն ուղղակի քարեր էին շպրտում այս բա րեկիրթ մարդու հետևից: Խորհրդային երկրի 1920-ականների մեծ մշակույթը իր առանձին տեղն է գրավում համաշխարհային քաղաքակրթության մեջ: Գևորգ Գրիգորյան Ջոտ տոն այդ հետաքրքիր ժամանակների փոքրիկ, սա կայն կարևոր բեկորն էր, որը ոչ միայն գոյատևեց հետագա տասնամյակների մղձավանջի մեջ, այլև այլաբանորեն ու տաղանդավոր, ինքնատիպ լեզ վով խոսեց իր ապրած մռայլ ժամանակների մասին: Նրա մուգ կոլորիտը ազնվագույն արվեստագետի տեղի ու ժամանակի մասին ճշմարիտ խոսքն էր, որին նա հասավ համառությամբ և իր գեղեցկու հի տիկնոջ` բանաստեղծուհի և նկարչուհի Դիանա Ուկլեբայի սիրով: 1960-ական թվականների որոշ ազատությունը, փշալարերից դեպի աշխարհի մեկ

վեցերորդ մասը ներխուժող թթվածինը ոգևորեցին նաև մեր նկարչին: Նշանավոր մարդկանց հոդված ները, 1965-1966 թվականների երևանյան, մոսկո վյան անհատական ցուցահանդեսները, երկաթյա վար ագ ույր ի կիս աբ աց դիրք ը արվ եստ ագ ետ ին քաջալերեցին: Նրա թիկունքին արդեն կանգնած էին կայսրության հայտնի գիտնականները, մեծա տաղանդ Մարիետտա Շահինյանը, նշանավոր Լադո Գուդիաշվիլին, խորհրդային երկրի և արտերկրի մեջ ճանաչված զանազան բնագավառների խոշոր մաս նագետները: Նրա արվեստով հետաքրքրվեց խըս տաճաշակ Յուրի Լոտմանը, իսկ մեկ ուրիշ նշանային անուն` ֆուտուրիստ նկարիչ և արվեստաբան Կիրիլ Զդանևիչը` Փիրոսմանիին հայտնաբերողն ու հան րահռչակողը գրեց. «… Գրիգորյանի գրաֆիկան. դա մեծ արվեստն է թղթե փոքրիկ էջերի վրա»: 1960-ին հրատարակած իր հոդվածի մեջ Զդանևիչը առաջի նը կռահեց, որ գրաֆիկայի մեջ նա բոլորովին ուրիշ, շատ ավելի հետաքրքիր արվեստագետ է: Իմիջ իա յլ ոց, այս ցուց ահ անդ ես ը տարբ երվ ում է տարբեր քաղաքների գրիգորյանական ցուցահան դեսներից հենց այդ` գրաֆիկայի մեջ ազատությունն ու անմիջականությունը ներկայացնելու միտումով: Փոքր իկ կտավն եր ի մեջ և թղթ ե էջ եր ի վրա նա կարող էր անց յալի վարպետների նման ստեղծել հոգեբանական կերպարներ ու միևնույն ժամանակ

գծերի, ձևերի մեջ լինել ազատ և անկաշկանդ: Իր սերնդակիցներից պաշտոնական արվեստի «գենե րալները» թշնամաբար էին վերաբերվում էսքիզի թարմությունը պահպանող հորինվածքներին: Իսկ պարկ եշտ ու շնորհ ալ ի արվ եստ ագ ետն եր ը շըր ջապատի, միջավայրի պատճառով խեղդում էին սեփական միտքն ու զգացմունքները և ինքնաբերա բար ծածկում կտավի թարմությունը: Գևորգ Գրիգորյանը երբեմն նույնպես յուղաներկե րով ծանրաբեռնում, չորացնում էր կտավը, փոր ձելով ընդգծել իրականության ծավալայնությունը: Բայց գրաֆիկայի մեջ ազատ էր զարմանալիորեն. կարծես ապրում էր ամպերի վրա: Այս ցուցահանդեսում նրա ազատ թղթերը Հայաստանի ազգային պատկերասրահում պահպանվածի մի փոքր մասն են ընդամենը` այսբերգի երևացող հատվածը: Ազ ատ նկար ել ը պախ ար ակ ել ի էր խորհրդ ային երկրում, այնպես, ինչպես փախուստը համակենտ րոնացման ճամբարից, ինչպես փշալարերով պատ ված սահմանը խախտելը: Այդ համարձակությունը, քաջությունը, կամքը դրված էր փոքրամարմին, փոքր կտավ ն երի հեղինակի մեջ: Գուցե դա էր պատճառը, որ նրան այցելող ժամանա կի մեծերը` ծայրահեղ նուրբ Լեոնիդ Ենգիբարովից սկսած մինչև մեծանուն Անդրեյ Սախարովը չէին կարող թաքցնել իրենց ակնածանքն ու հուզմունքը:

Մարտին Միքայել յան Տնօրեն Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան

Art and Will

Gevorg Grigorian Giotto occupies a modest, rather unnoticed place in the cultural life of independent Armenia. A strong, courageous personality and will lived within that thin, small man, born in a nondescript neighborhood of Tiflis (where, incidentally, Niko Pirosmani had lived), who was not afraid of difficulties. The environment and the entourage used to unjustly mock the talented author of small paintings. Although at the time some prominent figures symbolizing the culture and politics of the Soviet Union spoke about him, Gevorgyan was among the poor Soviet intellectuals from the 1920s to the 1960s, living in a much more colorless reality than Gogol’s famous hero and much more despised than Nar Dos’ known character. Thisdrawing teacher of a secondary school was a few times stronger than the obscure “witty people” who surrounded him, owning properties and positions, as well asmany of his colleagues who expelled him several times from the Artists’ Union. This happened because nobody was interested in these safe and happy people, while the drawing teacher continued to be in the focus

of attention of newspapers and ideologues of the great power. But if in the 1920s Yakob Tugendkhold and others revered him as a painter of tiny, but original and interesting works, in the 1930s and in later years those who understood nothing about art identified his characters with monsters and tried to throw mud in the direction of that scrawny, but bright man and passionate devotee of art. Inspired by that, foolish and innocent children just threw stones behind this kind man. The great Soviet culture of the 1920s occupies a place of its own in world civilization. Gevorg Grigorian Giotto was a tiny, but relevant fragment of those interesting times, who not only survived within the nightmare of the following decades, but also spoke of the gloomy times of his life in an allegoric and talented, original language. His dark colors representeda noble artist’s true word about time and place, which he achieved through his persistence and the love of his beautiful wife, poet and painter Diana Ukleba. The relative freedom of the 1960s, the oxygen that rushed from the barbwires into the

one-sixth part of the world inspired our painter too. The articles of prominent people, the solo shows of 1965-1966 in Yerevan and Moscow, and the semi-open position of the iron curtain encouraged the artist. Well-known scholars of the empire, the talented Marietta Shaginyan, the eminent Lado Gudiashvili, and prominent specialists of various fields from both the USSR and abroad became his supporters. Discerning Yuri Lotman was interested in his art, and another famous name of semantics, the futurist artist and art critic Kiril Zdanevich (who discovered and publicized Pirosmani) wrote: “... Grigorian’s graphics represents great art on small paper leaves.” In his article published in 1960, Zdanevich was the first to surmise that Giotto was a completely different, much more interesting name in the graphic arts. By the way, the intent of presenting freedom and immediacy in graphics makes this exhibition different from other Grigorian exhibitions in various cities. He was able to create psychological characters on little canvases and paper pages like the masters of the

past and, at the same time, be free and unfettered in his lines and forms. The “generals” of official art in his generation were hostile to compositions that maintained freshness in the sketch,while modest and gifted artists stifled their thoughts and emotions by automatically covering the freshness of the canvas because of their surroundings and environment. Gevorg Grigorian also occasionally loaded the canvas with oils and dried it, trying to emphasize the scale of reality. But he was surprisingly free in graphics, as he was living on the clouds. His free papers in this exhibition are only a small part of what ispreserved at the National Gallery of Armenia, the tip of the iceberg.Free painting was deprecated in the Soviet country, just as escaping from the concentration camp or breaking the barbed-wired border. The little-bodied painter, author of small canvases, was endowed with that boldness, courage, and will. Perhaps for that reason, the great men of the time who visited him, from the extremely delicate Leonid Engibarov to the famous Andrey Sakharov, could not conceal their reverence and emotion.

Martin Mikayelyan Director Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Հայաց քները վեր (հատված) Gazing up (detail) 1962

Աղջնակ

Աղջկա դիմանկար

A Girl

Portrait of a Girl

1918

1950

Դերասանուհու դիմանկար

Տղամարդու դիմանկար

Portrait of an Actress

Portrait of a Man

1926

Կարո Զաքարյան Karo Zakaryan 1926

Թախիծ Sorrow 1922

Ծխամորճով տղան (Դավիթ) The Boy with a Pipe (Davit) 1929

Օֆելյա Ophelia 1934

Թիֆլիսցի Օֆելյա Նազարյանի դիմանկարն է, ում Ջոտտոն սիրահարված է եղել: Նրանց հարաբերությունները երկար չտևեցին և բաժանումից առաջ նկարչին չնեղացնելու համար Օֆելյան թույլ է տվել պատկերել իր դիմանկարը: The painting portrays Ophelia Nazaryan from Tiflis who Giotto was in love with. However, their relationship did not last long and before separation Ophelia let Giotto paint her portrait.

Ռեքվիեմ

Ողբ (Պիետա)

Requiem

Grief (Pieta')

1929

Ինքնադիմանկար Self-portrait 1926

Տղամարդը կապով (Ինքնադիմանկար)

Ինքնադիմանկար (Ես 1916 թվականին) Self- portrait (Me in 1916) 1971

Man with a Band (Self-portrait) 1931

1916 թվականին 20-ը չբոլորած արվեստագետը որոշակի առողջական խնդիրներ է ունեցել ականջի հետ և այդ դեպ քը այնքան է տպավորվել իր մեջ, որ իր կապված գլխով կերպարին նա անդրադարձել է ողջ ստեղծագործական կ յանքի ընթաց քում: Հնարավոր է, որ նա այսպես իրեն ասոցացնում էր Վան Գոգի հետ: In 1916 the young artist had some health problems related with his ear. This event was so impressing for him that throughout his career he used this appearance in his self-portraits. Perhaps, he associated himself with Van Gogh.

Զրույց

Մտորումներ

Talk

Thoughts

1930

1940

Կինը կապով

Զեկուցող աղջիկը

Woman with Band

Girl Reporting

1930

1934

Ձեռքին հենված կինը Woman Leaning on her Hand 1928

Դիանա Diana 1926

Այս նկարում Ջոտտոյի ապագա կինը՝ Դիանա Ուկլեբան, ընդամենը 16 տարեկան է: Այս առաջին պատկերից շուրջ տասը տարի անց միայն նրանք տեսնվեցին կրկին և այլևս չբաժանվեցին: Դիանան եղել է Ջոտտոյի ամենամեծ մուսան ու աջակիցը: Երբ Ջոտտոյին հեռացրել են Նկարիչների միությունից, և նա գրեթե գումար չի վաստակել, Դիանայի շնորհիվ են ապրել, նա նկարում ու վաճառում էր, բանաստեղծությունները տպագրվում էին… լիրիկական բանաստեղծություններ, ռոմանտիկ՝ բոլորը նվիրված Ջոտտոյին: The future wife of the artist, Diana Ukleba, is only 16 years old in this painting. Nearly a decade after this first meeting they met again and were inseparable since then. Diana was Giotto's greatest muse and supporter. When Giotto was exluded from the Artists' Union and did not earn simply any money, Diana helped them survive; she was painting, publishing poems: romantic and lyrical, dedicated to Giotto.

…Նա մեծ նկարիչ է, շատ մեծ: Ես էլ եմ նկարել, շատ նկարիչների հետ ծանոթ եմ, գիտեմ նրանց նկարները, բայց Ջոտտոն ուրիշ է, նման չէ մյուսներին: Երբ առաջին անգամ տեսա նրա նկարները, զարմանքից ապշեցի, որտեղից է գտնում այդ երանգները, կարծես մութ գույներ են, բայց այնքան պայծառ, տեսանելի: Եվ առաջին անգամ ասեցի. «Ոչ ոք այդպես չի կարող, միայն նա…»: Զգացի, որ չեմ կարող բաժանվել այդ նկարներից, նրա ստեղծողից… Եվ այդպես վաթսուն տարի, այդպես, քանի դեռ կ յանք ունեմ… Դիանա Ուկլեբա-Գրիգորյան, 1989 ...He is a big artist, a great one. I was an artist myself, I know a lot of artists, I am familiar with their works, but Giotto is very different. When I saw his paintings for the first time, I was astonished: where does he find those tints, they seem to be dark, but so bright and visible. And I said for the first time: no one can do it that way, only him... I felt that I could not part with those paintings, with their author... so it has already been sixty years, and it will last as long as I am alive... Diana Ukleba-Grigorian, 1989

Լվացարարուհիները Laundresses 1930

Արդուկողները Ironing Women 1929

Շապիկի էսքիզ Sketch for a Cover 1931

1920-1930-ական թվականներին Գևորգ Գրիգորյան Ջոտտոն զբաղվել է նաև գրքերի ու ամսագրերի ձևավորմամբ: Հնարավոր է, որ այս պահպանված փոքրիկ նմուշը այդպիսի ձևավորման եզակի էսքիզներից է: In 1920-1930s Gevorg Grigorian Giotto was making graphic illustrations for books and magazines. This may be one of the unique original sketches from that period.

Զբոսանք քաղաքում

Եղջերու

A Walk in the City

Deer

1929

1934

Վերադարձ գերեզմանոցից On the Way from Cemetery 1960

Ձեռագործուհի

Կինը հավանգով

Needlewoman

Woman with a Mortar

1941

1961

Բոլոր հայաց քները դեպի երկինք Gazing at the Sky

Հրաժեշտ Farewell 1960

1962

Հայաց քները վեր Gazing up 1962

Հայուհի

Քնած աղջիկ

Armenian Woman

Sleeping Girl

1969

1966

Վերացականություն Abstraction 1970

Գարուն

Կրկնակի դիմանկար

Spring

Double Portrait

1960

1962

Արևալոգանք

Հանգիստ

Sunbathing

Resting

1961

1962

Ջրահեղձը The Drowned 1962

Աղավնիներով աղջիկներ

Հանգիստ

Girls with Doves

Resting

1958

1962

Կույրերը The Blinds 1960

Իմ Դիանան My Diana 1945

Կիսադեմ (Իմ Դիանան) Profile (My Diana) 1945

Նվարդ թագուհին

Ծաղիկով աղջիկը

The Queen Nvard

Girl with Flower

1930

1960

Մերկ կին

Նվարդ թագուհու աղոթքը

Nude

Queen Nvard's Prayer

1964

Հին Թիֆլիսի աղջիկները

Կինը գլխաշորով

Girls of Old Tiflis

Woman in Headgear

1958

1950

Կեկելա Kekela (Georgian bride) 1957

Դեկորատիվ մոտիվ

Կինտո

Decorative Motif

Kinto

1964

1962

Տղամարդու դիմանկար Portrait of a Man 1962

Նարեկացի Narekatsi 1967

Բնանկար Landscape 1963

Նատյուրմորտ ապակյա մրգամանով Still Life with Glass Vase 1964

Վերացականություն

Հայկական բնանկար

Abstraction

Armenian Landscape

1964

1965

Ստեղնաշար և ծիծեռնակ Swallow and Keyboard 1965

Գևորգ Գրիգորյան Ջոտտոյին մշտապես հուզել է հայոց պատմությունը, հատկապես հայ ժողովրդի համար դրամատիկ շրջանները: Դեռևս ավելի վաղ շրջանում նա ստեղծել էր աշխատանքներ, որ կապվում էին Հայոց ցեղասպանության հետ, սակայն դրանցից շատերը նա ոչնչացրել է 1930-ականների կեսերին: 1960-1970-ական թվականներին արվեստագետը շուրջ 20 կտավ է ստեղծում այդ թեմայով, այդ թվում այս նկարը 1965-ին՝ Հայոց Եղեռնի 50-ամյակի տարում: Gevorg Grigorian Giotto was very much interested in Armenian history, especially in dramatic periods. Even in the early years of his career he created series of pieces related to the Armenian Genocide, but most of those works were destroyed by him in the mid-1930s. In 1960-1970s he created a series of paintings, more than 20, on the same theme, including this one from 1965- the year of the 50th anniversary of the Armenian Genocide.

Թիֆլիսյան բնանկար Tiflis Landscape 1970

Սկահակ (արխիտեկտոնիկա) Vase (architectonics) 1970

Վերջին ինքնադիմանկար Last Self-portrait 1976

Ջոտտոն ելույթ է ունենում իր անհատական ցուցադրությանը Մոսկվայում ՝ «Սովետսկի Սոյուզ» ամսագրի խմբագրությունում Giotto at his personal exhibition in Moscow, in the editorial office of Sovetsky Soyuz magazine 1966

Գևորգ Գրիգորյան (ջոտտո) ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

1897

ծնվել է Թիֆլիսում, Վրաստան

1904

կորցնում է հորը և 7 տարեկան հասակից սկսում է աշխատել տարբեր արհեստավորների մոտ

1916

նկարչությամբ տարված Գևորգ Գրիգորյանին նկատում է հայտնի բժիշկ Սեմյոն Ցոտաձեն, ով միջնորդում է, որ պատանին գեղարվեստական կրթություն ստանա

1916-1921

1933-1948 ընդհատումներով մասնակցում է Թիֆլիսում կազմակերպվող գրեթե բոլոր ցուցադրություններին, միևնույն ժամանակ սկսվում են ճ նշումներ նկարչի նկատմամբ, մի քանի անգամ հեռացվում է նկարիչների միությունից 1948

վերջնական հեռացվում է նկարիչների միությունից և շուրջ տասը տարի չի մասնակցում ցուցադրությունների և շատ քիչ է ստեղծագործում

սովորում է Թիֆլիսի Գեղարվեստը խրախուսող կովկասյան ընկերության նկարչության և քանդակագործության դպրոցում (ուսուցիչներ՝ Ե. Թադևոսյան, Բ. Ֆոգել, Օ. Շմերլինգ)

1957

վերականգնվում է Վրաստանի նկարիչների միությունում մասնակցում է Հոկտեմբերյան հեղափոխության 40-ամյակին նվիրված ցուցադրությանը Թիֆլիսում

1918

մասնակցում է դպրոցի սաների աշխատանքների ցուցադրությանը՝ ստանալով առաջին դրական գնահատականները

1958

մասնակցում է «Վրացական արվեստի տասնօրյակը Մոսկվայում» ցուցադրությանը, որը տեղափոխվում է Ռիգա և Տալին

1921

մեկնում է Մոսկվա և քննություններ է հանձնում Վխուտեմասում (Вхутемас, Высшие художественнотехнические мастерские, Բարձրագույն գեղարվեստա-տեխնիկական արվեստանոցներ), ուր նրան ընդունում են անմիջապես երկրորդ կուրս

1962

կնոջ՝ Դիանա Ուկլեբա-Գրիգորյանի հետ տեղափոխվում է Երևան

1921-1923

սովորում է Վխուտեմասում ՝ նկարչուհի Լյուբով Պոպովայի ղեկավարությամբ, անդամակցում է «Հայարտուն» ՀԿ-ին

1922

սկսում է նկարչություն դասավանդել դպրոցներում

1927

մասնակցում է Թիֆլիսում անցկացվող վրաց նկարիչների ցուցադրությանը մասնակցում է «ԽՍՀՄ ժողովուրդների արվեստը» ցուցադրությանը Մոսկվայում, որտեղ հատուկ ուշադրության է արժանանում «Ստեփան Շահումյանի դիմանկարը». այն նկատում է Անատոլի Լունաչարսկին՝ ԽՍՀՄ լուսավորության ժողկոմը

1929-1930 մասնակցում է Հայաստանում կազմակերպված ցուցադրությանը, ինչպես նաև Վրաստանի հեղափոխական նկարիչների կազմակերպության ցուցադրությանը 1934

մասնակցում է Երևանում Գեղեցիկ արվեստների թանգարանի կազմակերպած ցուցադրությանը

1936

ամուսնանում է նկարչուհի և պոետ Դիանա Ուկլեբայի հետ, ով դառնում է նրա ամենամեծ մուսան և աջակիցը ծանր ու դժնդակ տարիներին

1962-1965 կրկին հայտնվում է մամուլի ուշադրության կենտրոնում, լույս են տեսնում մի շարք հոդվածներ (Կ. Զդանևիչ, Լ. Զինգեր, Հ. Իգիթյան, Դմ. Մոլդավսկիյ, Ն. Ստեփանյան և այլոք) 1965

կայանում է առաջին անհատական ցուցահանդեսը Հայաստանի նկարիչների միությունում, Երևան

1966

կայանում է նկարչի երկու անհատական ցուցահանդես Մոսկվայում մասնակցում է Անդրկովկասի նկարիչների ցուցադրությանը Մոսկվայում

1972 1976

հեռանում է կ յանքից Երևանում

1977

Դիանա Ուկլեբա-Գրիգորյանի ջանքերով բացվում է Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոցթանգարանը, որը երկու տարի անց դառնում է Հայաստանի ազգային պատկերասրահի մասնաճյուղը Գևորգ Գրիգորյանի ստեղծագործությունները պահվում են Հայաստանի ազգային պատկերասրահում (ՀԱՊ), ՀԱՊ մասնաճյուղ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարանում, Երևանի ժամանակակից արվեստի թանգարանում, Թբիլիսիի, Մոսկվայի, Սանկտ-Պետերբուրգի մի շարք թանգարաններում, ինչպես նաև մասնավոր հավաքածուներում Հայաստանում և արտերկրում:

Gevorg Grigorian (Giotto) BIOGRAPHY

1897

born in Tiflis, Georgia

1904

father passed away and at age 7 the future artist was forced to begin working at different craftsmen shops

1916

famous doctor Semyon Tsotadze noticed the young Gevorg Grigorian keen on painting and mediated so he could get art education

1948

he was permanentely excluded from the Artists’ Union and did not participate in any exhibition; could not work for nearly ten years

1916-1921

studied at the Art School of the Caucasus Society for the Encouragement of Arts in Tiflis (professors: E. Tadevosian, B. Fogel, O. Shmerling)

1957

was reinstated as a member of Artists’ Union of Georgia participated in the exhibition dedicated to the 40th anniversary of October Revolution in Tiflis

1918

participated in the exhibitions of works by the students of the school and received the first positive reviews

1958

participated in the Decade of Georgian Art exhibition in Moscow, which was later moved to Riga and Tallinn

1921

left for Moscow and took an examination at Vkhutemas (acronym for Vysshiye KhudozhestvennoTekhnicheskiye Masterskiye, Higher Art and Technical Studios) and was accepted on second grade

1962

moved to Yerevan with his wife Diana Ukleba-Grigorian

1921-1923 studied at Vkhutemas under the supervision of artist Lyubov Popova, became a member of Hayartun NGO 1922

began working as a drawing teacher at schools

1927

participated in the exhibition of Georgian artists in Tiflis participated in the exhibition The Art of USSR People in Moscow, where his Portrait of Stepan Shahumyan received high acclaim and was noticed by Anatoly Lunacharsky, Soviet People’s Commissar of Education

1929-1930 participated in the exhibition at Hayartun, as well as in the exhibition organized by the Union of Revolutionary Artists of Georgia

1934

participated in the exhibition organized by the Museum of Fine Arts in Yerevan

1936

married artist and poet Diana Ukleba, who became his greatest muse and supporter during the years of hardship

1933-1948 from time to time participated in exhibitions in Tiflis; at this period the persecutions began, and he was excluded from the Artists’ Union of Georgia for several times

1962-1965 a series of positive reviews were published (authors: K. Zdanevich, L. Zinger, H. Igityan, Dm. Moldavsky, N. Stepanyan etc.) 1965

the artist’s first personal exhibition took place in the Artists’ Union of Armenia in Yerevan

1966

two personal exhibitions took place in Moscow

1972

participated in the Exhibition of Transcaucasian Artists in Moscow

1976

passed away in Yerevan

1977

with the artist’s widow Diana Ukleba-Grigorian’s efforts Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum was opened in Yerevan and in two years it became one of the branches of the National Gallery of Armenia Artworks by Gevorg Grigorian are part of the collections of the National Gallery of Armenia (NGA), NGA branch Gevorg Grigorian (Giotto) Stduio-museum, Modern Art Museum of Yerevan, museums in Tbilisi, Moscow, St. Petersburg, as well as in private collections in Armenia and abroad.

Ջոտտոյի ընտանիքը. տատիկը, մորեղբայրը, մայրիկը, քույրերն ու եղբայրը Թիֆլիսում Giotto's family in Tiflis featuring grandmother, uncle, mother, sisters and brothers 1909

Ջոտտոն Թիֆլիսում Giotto in Tiflis 1926

Ջոտտոն և Դիանա Ուկլեբա-Գրիգորյանը Giotto and Diana Ukleba-Grigorian 1937

Ջոտտոն արվեստանոցում

Ջոտտոն իր անհատական ցուցադրությանը Երևանում

Giotto in the studio

Giotto at his personal exhibition in Yerevan

1960

1975

Ջոտտոն, Երվանդ Քոչարն ու վերջինիս կինը՝ Մանիկ Մկրտչյանը Երևանում Giotto, Ervand Kochar and his wife Manik Mkrtchyan in Yerevan 1958

Ջոտտոն իր արվեստանոցում Giotto in his studio 1974

Ջոտտոն իր «Կոմիտասի» կողքին Giotto next to his Komitas 1965

Արվեստագետի վերջին լուսանկարներից՝ ընկերների և Դիանայի հետ One of the last photos of the artist with Diana and friends 1976

Ցուցադրությունում ներկայացված աշխատանքների ցանկ

Աղջնակ, 1918 Թուղթ, ջրաներկ, տուշ 14 x 10,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Աղջկա դիմանկար, 1950 Թուղթ, գուաշ 17,6 x 10,3 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Դերասանուհու դիմանկար, 1926 Թուղթ, մատիտ 21,2 x 17,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Տղամարդու դիմանկար, 1926 Թուղթ, մատիտ 26 x 16,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կարո Զաքարյան, 1926 Թուղթ, մատիտ 20,9 x 18 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Թախիծ, 1922 Կտավ, ստվարաթուղթ, յուղաներկ 30 x 27,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ծխամորճով տղան (Դավիթ), 1929 Նրբատախտակ, յուղաներկ 24,8 x 19,7 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Օֆելյա, 1934 Կտավ, ստվարաթուղթ, յուղաներկ 35,7 x 28,7 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

32 Ռեքվիեմ, 1929 Նրբատախտակ, յուղաներկ 33,8 x 55 սմ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան 33

Ողբ (Պիետա), 1929 Թուղթ, գուաշ 19,1 x 27,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ինքնադիմանկար, 1926 Թուղթ, տեմպերա 19,7 x 14,1 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Տղամարդը կապով (Ինքնադիմանկար), 1931 Թուղթ, տուշ 15,5 x 13 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ինքնադիմանկար (Ես 1916 թվականին), 1971 Կտավ, յուղաներկ 54,5 x 46,7 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Զրույց, 1930 Թուղթ, տեմպերա 22,1 x 17,4 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Մտորումներ, 1940 Թուղթ, գուաշ 13,3 x 9,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կինը հավանգով, 1961 Թուղթ, գուաշ 21 x 15 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Բոլոր հայացքները դեպի երկինք, 1962 Թուղթ, գուաշ 24,2 x 31,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կինը կապով, 1930 Թուղթ, տեմպերա 9,3 x 9,1 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Հայացքները վեր, 1962 Թուղթ, գուաշ 19,8 x 28,7 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ձեռքին հենված կինը, 1928 Թուղթ, տեմպերա 13,7 x 12,6 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Հրաժեշտ, 1960 Թուղթ, գուաշ 13 x 16,1 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Զեկուցող աղջիկը, 1934 Թուղթ, տեմպերա 21 x 15,3 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Հայուհի, 1969 Կտավ, յուղաներկ 39,9 x 33,7 Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

40 Դիանա, 1926 Կտավ, ստվարաթուղթ, յուղաներկ 33 x 26 սմ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան

53 Քնած աղջիկ, 1966 Նրբատախտակ, յուղաներկ 30,9 x 24 սմ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան

Լվացարարուհիները, 1930 Թուղթ, տեմպերա 21,5 x 17,1 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Արդուկողները, 1929 Թուղթ, գուաշ 23,2 x 18,9 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

54 Վերացականություն, 1970 Կտավ, յուղաներկ 50 x 70,3 սմ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան

Շապիկի էսքիզ, 1931 Թուղթ, ջրաներկ, տուշ 10,9 x 9,4 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Զբոսանք քաղաքում, 1929 Թուղթ, տուշ, գուաշ 18,4 x 11,6 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Եղջերու, 1934 Թուղթ, տուշ 15,9 x 20,2 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Վերադարձ գերեզմանոցից, 1960 Թուղթ, գուաշ 23,4 x 21,2 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ձեռագործուհի, 1941 Թուղթ, գուաշ 20,2 x 18,6 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Գարուն, 1960 Կտավ, յուղաներկ 54,8 x 47 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կրկնակի դիմանկար, 1962 Թուղթ, գուաշ 22,4 x 15,6 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Արևալոգանք, 1961 Թուղթ, գուաշ 20 x 18,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ջրահեղձը, 1962 Թուղթ, գուաշ 16,4 x 25,3 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Հանգիստ, 1962 Թուղթ, գուաշ 18,1 x 26 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Աղավնիներով աղջիկներ, 1958 Թուղթ, գուաշ 13,8 x 17,1 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կույրերը, 1960 Թուղթ, գուաշ 15,2 x 12,2 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Տղամարդու դիմանկար, 1962 Թուղթ, գուաշ, մատիտ 20,7 x 17,4 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կիսադեմ, 1951 Թուղթ, գուաշ, մատիտ 17,3 x 10,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Նարեկացի, 1967 Կտավ, յուղաներկ 45 x 35,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Իմ Դիանան, 1945 Կտավ, յուղաներկ 62,4 x 53,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

74 Բնանկար, 1963 Կտավ, յուղաներկ 35 x 50 սմ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան

63 Կիսադեմ (Իմ Դիանան), 1945 Կտավ, յուղաներկ 33 x 26,5 սմ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան

Նվարդ թագուհին, 1930 Թուղթ, գուաշ 11 x 8,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ծաղիկով աղջիկը, 1960 Թուղթ, գուաշ 19,1 x 10,5 Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Մերկ կին, 1964 Կտավ, յուղաներկ 70,2 x 45 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Նվարդ թագուհու աղոթքը, 1964 Կտավ, յուղաներկ 70 x 44,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Հին Թիֆլիսի աղջիկները, 1958 Թուղթ, տուշ, գուաշ 10 x 18,6 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կեկելա, 1957 Թուղթ, տուշ, գուաշ 7,6 x 15,3 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կինը գլխաշորով, 1950 Կտավ, յուղաներկ 38,5 x 38,5 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Դեկորատիվ մոտիվ, 1964 Թուղթ, գուաշ 41,5 x 30 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կինտո, 1962 Կտավ, յուղաներկ 73,2 x 41,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

75 1964

Նատյուրմորտ ապակյա մրգամանով,

Վերացականություն, 1964 Կտավ, յուղաներկ 60 x 44,7 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Հայկական բնանկար, 1965 Կտավ, յուղաներկ 80 x 50 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Կտավ, յուղաներկ 70 x 44,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

79 Ստեղնաշար և ծիծեռնակ, 1965 Կտավ, յուղաներկ 60,4 x 49,5 սմ Գևորգ Գրիգորյանի (Ջոտտո) արվեստանոց-թանգարան 80

Թիֆլիսյան բնանկար, 1970 Ստվարաթուղթ, յուղաներկ 76 x 47,2 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Սկահակ (արխիտեկտոնիկա), 1970 Կտավ, յուղաներկ 75 x 45,3 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Վերջին ինքնադիմանկար, 1976 Ստվարաթուղթ, յուղաներկ 58,3 x 40,8 սմ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Artworks at the Exhibition

A Girl, 1918 Chinese ink and watercolor on paper 14 x 10,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Talk, 1930 Tempera on paper 22,1 x 17,4 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Woman with a Mortar, 1961 Gouache on paper 21 x 15 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Portrait of a Girl, 1950 Gouache on paper 17,6 x 10,3 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Thoughts, 1940 Gouache on paper 13,3 x 9,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Gazing at the Sky, 1962 Gouache on paper 24,2 x 31,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Portrait of an Actress, 1926 Pencil on paper 21,2 x 17,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Woman with Band, 1930 Tempera on paper 9,3 x 9,1 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Gazing up, 1962 Gouache on paper 19,8 x 28,7 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Portrait of a Man, 1926 Pencil on paper 26 x 16,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Woman Leaning on her Hand, 1928 Tempera on paper 13,7 x 12,6 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Farewell, 1960 Gouache on paper 13 x 16,1 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Karo Zakaryan, 1926 Pencil on paper 20,9 x 18 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Girl Reporting, 1934 Tempera on paper 21 x 15,3 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Sorrow, 1922 Oil on canvas, cardboard 30 x 27,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia The Boy with a Pipe (Davit), 1929 Oil on plywood 24,8 x 19,7 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Diana, 1926 Oil on cardboard, canvas 33 x 26 cm On loan from the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Armenian Woman, 1969 Oil on canvas 39,9 x 33,7 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Ophelia, 1934 Oil on canvas, cardboard 35,7 x 28,7 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Laundresses, 1930 Tempera on paper 21,5 x 17,1 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Sleeping Girl, 1966 Oil on plywood 30,9 x 24 cm On loan from the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Requiem, 1929 Oil on plywood 33,8 x 55 cm On loan from the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Ironing Women, 1929 Gouache on paper 23,2 x 18,9 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Abstraction, 1970 Oil on canvas 50 x 70,3 cm On loan from the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Sketch for a Cover, 1931 Chines ink, watercolor on paper 10,9 x 9,4 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Spring, 1960 Oil on canvas 54,8 x 47 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Grief (Pieta), 1929 Gouache on paper 19,1 x 27,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia

A Walk in the City, 1929 Chinese ink and gouache on paper 18,4 x 11,6 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Double Portrait, 1962 Gouache on paper 22,4 x 15,6 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Self-portrait, 1926 Tempera on paper 19,7 x 14,1 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Deer, 1934 Chinese ink on paper 15,9 x 20,2 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Sunbathing, 1961 Gouache on paper 20 x 18,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Man with a Band (Self-portrait), 1931 Chinese ink on paper 15,5 x 13 cm On loan from the National Gallery of Armenia

On the Way from Cemetery, 1960 Gouache on paper 23,4 x 21,2 cm On loan from the National Gallery of Armenia

The Drowned, 1962 Gouache on paper 16,4 x 25,3 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Self- portrait (Me in 1916), 1971 Oil on canvas 54,5 x 46,7 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Needlewoman, 1941 Gouache on paper 20,2 x 18,6 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Resting, 1962 Gouache on paper 18,1 x 26 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Girls with Doves, 1958 Gouache on paper 13,8 x 17,1 cm On loan from the National Gallery of Armenia

The Blinds, 1960 Gouache on paper 15,2 x 12,2 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Portrait of a Man, 1962 Pencil and whitewash on paper 20,7 x 17,4 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Profile, 1951 Pencil and gouache on paper 17,3 x 10,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Narekatsi, 1967 Oil on canvas 45 x 35,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

My Diana, 1945 Oil on canvas 62,4 x 53,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Profile (My Diana), 1945 Oil on canvas 33 x 26,5 cm On loan from the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Landscape, 1963 Oil on canvas 35 x 50 cm On loan from the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Still Life with Glass Vase, 1964 Oil on canvas 70 x 44,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia

The Queen Nvard, 1930 Gouache on paper 11 x 8,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Abstraction, 1964 Oil on canvas 60 x 44,7 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Girl with Flower, 1960 Gouache on paper 19,1 x 10,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Armenian Landscape, 1965 Oil on canvas 80 x 55 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Nude, 1964 Oil on canvas 70,2 x 45 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Queen Nvardâ&#x20AC;&#x2122;s Prayer, 1964 Oil on canvas 70 x 44,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Swallow and Keyboard, 1965 Oil on canvas 60,4 x 49,5 cm On loan from the Gevorg Grigorian (Giotto) Studio-Museum

Girls of Old Tiflis, 1958 Chinese ink and gouache on paper 10 x 18,6 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Tiflis Landscape, 1970 Oil on cardboard 76 x 47,2 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Kekela (Georgian bride), 1957 Chinese ink and gouache on paper 7,6 x 15,3 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Vase (architectonics), 1970 Oil on canvas 75 x 45,3 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Woman in Headgear, 1950 Oil on canvas 38,5 x 38,5 cm On loan from the National Gallery of Armenia

The Last Self-portrait, 1976 Oil on cardboard 58,3 x 40,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Decorative Motif, 1964 Gouache on paper 41,5 x 30 cm On loan from the National Gallery of Armenia

Kinto, 1962 Oil on canvas 73,2 x 41,8 cm On loan from the National Gallery of Armenia