CARIFESTA XI MAGAZINE 2013 - Nederlands

CULTURE FOR DEVELOPMENT

Suriname presenteert u haar kleurrijkheid

Magazine Carifesta XI Magazine 1

CULTURE CULTURE FOR FOR DEVELOPMENT DEVELOPMENT

Inhoud

24 Culinair Culinair Toerisme Toerisme

Film Film Uitgelicht Uitgelicht 55 66 77

Proloog Proloog Carifesta CarifestaXI XIInformatief Informatief Carifesta CarifestaXI XICulture Culture for fordevelopment development 88 Huisstijl Huisstijl van vanCarifesta CarifestaXI XI 99 De Desfeer sfeervastleggen vastleggenvan van Carifesta CarifestaXI XI 12 12 Trotse Trotseinwoners inwoners van vanSuriname Suriname 50 50 Hoogtepunten Hoogtepunten 58 58 Nawoord Nawoord

Cultuur Cultuur

22 Carifesta CarifestaXI XIMagazine Magazine

10 10 14 14 16 16 18 18 20 20 22 22

Carifesta CarifestaXI XIsfeerbeelden sfeerbeelden Beeldende Beeldendekunst kunst Sculpturen Sculpturen Uitvoerende Uitvoerendekunst kunst Muziek Muziek Film Film

53 22 46 Ontwikkeling Ontwikkeling 24 24 28 28 30 30 37 37

Culinair Culinair Carifesta CarifestaXI XIsfeerbeelden sfeerbeelden ‘Youth ‘YouthFocus’ Focus’ Carifesta CarifestaXI XIsfeerbeelden sfeerbeelden

Ontwikkeling Ontwikkeling

32 32 Stimuleren Stimulerenvan van Inheemse Inheemsejongeren jongeren 34 34 Gezondheid Gezondheid 36 36 ‘Traditional ‘TraditionalVillage’ Village’ 39 39 De DeKamer Kamervan van Koophandel Koophandelen enFabrieken Fabrieken 40 40 De DeHaven Havenvan vanSuriname Suriname 44 44 ‘The ‘Thesky skyisisthe thelimit’ limit’ 46 46 ‘ ‘Mining Miningour ourown ownbusiness’ business’ 48 48 Visie VisieCARICOM CARICOMen enUNASUR UNASUR 53 53 Een Eenkleurrijke kleurrijkeervaring ervaring 56 56 Diaspora DiasporaToerisme Toerisme 57 57 ’Owru ’Owrujari’ jari’in inSuriname Suriname

Colofon Colofon Samenstelling Samenstelling Joey JoeyRaymann Raymann Carry CarryLeysner Leysner Grafische Grafischevormgeving vormgeving Bidjai BidjaiRoeplal Roeplal Uitgever Uitgever SportXperience SportXperience Bijdragen Bijdragenvan van Claudia ClaudiaRaijmann Raijmann William WilliamCodrington Codrington Anna AnnaWielkens Wielkens Cornelius CorneliusPigot Pigot Sherida SheridaMormon Mormon Martin MartinPanday Panday Winston WinstonKout Kout Carifesta CarifestaHead Headoffice office

Beeldmateriaal Beeldmateriaal Events EventsininSuriname Suriname SportXmagazine SportXmagazine William WilliamCodrington Codrington Claudia ClaudiaRaijmann Raijmann Werner WernerSimons Simons Ingrid IngridMoesan Moesan Screening Screening SportXmagazine SportXmagazine Speciale Specialedank dankaan aan Winston WinstonKout Kout Sandra SandraSweeb Sweeb Michael MichaelWatson Watson Salcia SalciaRamautarsing Ramautarsing Ingrid IngridMoesan Moesan en enalle alleadverteerders adverteerders

www. www.sportxmagazine sportxmagazine .com .com| |info@sportxmagazine.com info@sportxmagazine.com Carifesta Carifesta XI XIMagazine Magazine 33

DANKWOORD

Wij spreken onze grote dank uit aan allen die op welke wijze dan ook hebben bijgedragen aan het succes van Carifesta XI. De herinneringen aan dit geweldig 10- dagen durend Caribbean Festval of Arts zullen ons eeuwig bijblijven..

Zonder u hadden wij dit niet bereikt.

In de eerste plaats bedanken wij onze Supersponsoren: Het Surinaams volk en al haar gasten en vrienden uit de CARICOM en UNASUR landen.

Verder willen wij dankzeggen aan al onze overige sponsoren en in het bijzonder aan:

PREMIUM SPONSOR

Digicel

HEM

Dhr. Jim Lok Ho Ting uit Hong Kong

Energie Bedrijven Suriname

VCB

Rudisa

SEMC

Surishopping

Florin Exchange

Vensur

De Ware Tijd

Telesur Fernandes Holding

SAB SURMAC Carribean Airlines

Centrale bank

Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen

I AMGOLD

Mangli

OLIBIS Staatsolie DSB Bank

4 Carifesta XI Magazine

Torarica SWM Havenbeheer NV Luchthaven

YokoHama

Self Reliance

VSH- Holding

Surinam Airways

Cirkel Group

Surichange

Carifesta XI De ware geest van eenheid in onze Caribische regio

Met grote eer en dankbaarheid presenteren wij u deze speciale editie van de Carifesta XI Magazine Suriname.

Deze Carifesta, met het speciale thema: ‘Culture for development, markeert een revolutie in de ontwikkeling van alle aspecten van cultuur welke verband houden met de ontwikkeling van de regio en onze naties.

Sinds mijn regering aan de macht kwam in 2010, hebben wij sterk de nadruk gelegd op de ontwikkeling van ons menselijk potentieel en daarmee ook de ontwikkeling van onze portfolio in de CARICOM, namelijk: ‘Gemeenschapsontwikkeling en Culturele Samenwerking, met inbegrip van Jeugd, Sport, Cultuur en Gender’.

ren en op kleurrijke wijze tot uiting, door onze mooie inwoners.

Als gastland voor Carifesta XI, was het ons een waar genoegen om onze vrienden uit het Caribische gebied, Latijns-Amerika, Zuid-Amerika en andere continenten van de wereld te mogen verwelkomen, om samen te feesten en om de werkelijke eenheid in cultuur van onze regio te ervaren.

Ik hou van jullie allemaal!

De President van de Republiek Suriname, Zijne Excellentie Desiré, Delano Bouterse

Suriname als ontwikkelingsland, met een zeer rijke geschiedenis en cultuur, heeft reeds lang de koloniale erfenissen overwonnen, en is thans bezig met de veredeling van de ‘Ruwe Edelsteen’ , die door de kolonisators is achtergelaten. Deze edelsteen heeft een immense waarde, en deze waarde komt op zoveel manie-

Ashruf Caremenco

Carifesta XI Magazine 5

CARIFESTA XI Culture for development

Caribbean Festival of Arts CARIFESTA Carifesta is voor, door en over de inwoners van deze regio; het ‘volk’ dat het fundament en de drijvende kracht van onze collectieve naties blijft.

Dit zijn de miskenden, die de vaste waarden, het respect, de eerlijkheid en de eenvoudigheid nog kennen. Zij maken het hun doel om zich als ware ouderen te gedragen en schenken hun kennis en ervaring aan de jongeren.

Dus elke keer als er een Carifesta wordt georganiseerd, versterkt de regio haar verplichting naar de mensen toe en het begrip voor de waarden en kracht van onze collectieve naties.

De Carifesta vieringen vonden eerst plaats in Guyana in 1972, na de regionale onafhankelijkheid. Hoewel de eerste viering van de Caribische kunst twintig jaar eerder al had plaatsgevonden in Puerto Rico in 1952. Alleen Trinidad & Tobago en Jamaica vertegenwoordigden de toen Brits-Caribische kolonies. De eerste vieringen, die werden gehouden om de onafhankelijkheid en de Republiek van Guyana eind jaren 60 begin jaren 70 te herdenken, leidde tot grote discussies onder de artiesten die erbij betrokken waren.

Twee van de meest ervaren artiesten in de regio, romanschrijver, George

Lamming en de toegejuichte Guyanese poëet, Martin Carter, waren zeer kritisch in deze discussie. De toenmalige minister-president van Guyana, Forbes Burnham, ondersteunde het idee van een nieuw Caribisch kunstfestival en bood zich aan als gastheer van het evenement; en zo ontstond Carifesta zoals wij het kennen.

Het eerste Carifesta in Guyana duurde drie weken. De Carifesta daarop volgend werd in Jamaica gehouden in 1976 en duurde elf dagen, terwijl de derde in Cuba werd gehouden in 1979 en twee weken duurde. Daarna werd Carifesta elf jaar niet georganiseerd, hoewel het in Barbados in 1981 weer werd aangenoopt. Sinds toen werd het festival vrij regelmatig gehouden. De twee Carifestas die in Trinidad & Tobago werden gehouden, worden breed erkend als de meest opwindende edities. In feite werd het concept van een gemeenschapsfestival gestart met de ‘T&T’ ervaring

inheemse tradities. Het was ook de eerste keer dat schoolkinderen een actieve rol hadden in de vervolg-evaluatie van het festival. Dit wat essentieel voor het versterken van de ervaring en de relevantie van Carifesta, want in deze fase van de evolutie van het Caribisch gebied, de druk van het leven in een globale economisch systeem, toenemende eisen aan gemiddelde families en hoofd van de huishoudens en de noodzaak om de regio levensvatbaar te houden tegen al haar uitdagingen, is het voor mensen in het Caribisch gebied nog moeilijker om tot een gezamenlijke visie te komen.

Dit jaar had Suriname de eer om als gastheer van Carifesta XI op te treden.

Het gastland van de volgende Carifesta in 2015 is Haiti.

Voor Carifesta 2006 werd de jeugd component met inbegrip van symposia opgenomen alsook zaken die de regio aangaan zoals; HIV/AIDS, culturele identiteit en behoud van

Caribbean Community [CARICOM]

Antigua & Barbuda, the Bahamas, Barbados, Belize, Dominica, Grenada, Guyana, Haïti, Jamaica, Montserrat, St. Kitts & Nevis, Saint Lucia, St. Vincent & the Grenadines, Suriname and Trinidad & Tobago

Union of South American nations [UNASUR)

Argentina, Bolivia, Brazil, Chile, Colombia,Ecuador, Guyana,Paraguay, Venezuela, Peru, Suriname and Uruguay

6 Carifesta XI Magazine

Als mens moet je je nooit laten leiden door het idee van “macht” maar door de macht van het “idee”. Bij een beschouwing over Carifesta XI kun je niet genoeg benadrukken wat de macht van het “idee” is geweest als we letten op het succes van het evenement.

Bij alle cruciale besluiten die zijn genomen bij de organisatie van dit evenement heeft de originaliteit van het idee een belangrijke rol gespeeld bij haar succes. .

Het thema van Carifesta XI Het gekozen thema “Culture for Development” is een zeer gedurfde geweest.

Er zullen niet veel mensen in Suriname zijn die deze koppeling ooit gemaakt hebben. Het feit alleen al dat er zo weinig in de cultuur-sector is geïnvesteerd, spreekt boekdelen. Carifesta XI heeft thans menig ogen geopend. Vadertje Staat heeft het weer eens laten zien, economische integratie kan ook via de culturele sector haar weg vinden en dat bevordert op haar beurt de sociale integratie. Zonder economische integratie zal er geen sociale integratie zijn in de Caricom-Unasur. Carifesta XI heeft de toon gezet en er zullen, er moeten veel meer volgen.

Het Volkspaleis Het idee om een openluchttheater van onze onafhankelijkheidsplein te maken met het Presidentieel Paleis als decor heeft een onmiskenbare rol gespeeld bij het succes.Daaraan bijgevoegd de driedimensionale verlichting, maakte het succes compleet. We hebben waarlijk te maken gehad met een ‘Volkspaleis’, spelende kinderen van heinde en verre, artiesten die overal in en uit liepen, talloze werkers, feestende mensen, zowat iedereen kon in en uit de hele dag door en dan ’s avonds vormde het paleis het decor waarvan iedereen waar ook ter wereld genoot. Onze President die als een ware VolksPresident overal waar hij kwam in één versmolt met het publiek .

Hij weet als geen ander zijn volk oprecht te behagen.

Youth Village Onze Youth Village die inmiddels is omgedoopt tot de “Juwel in the Crown” van het evenemen. simpelweg vanwege de unieke samenwerking tussen de jongeren van de verschillende landen. De talloze performances die ervoor zorgden dat onze jongeren het mooiste begin van hun vakantie in hun leven hebben mogen ervaren in 2013. Zelfs uren na middernacht bleef men op locatie totdat de organisatie echt een einde aan maakte.

Families uit het buitenland Meer dan ooit schenen onze Cubaanse, Haitiaanse , Guyanese Jamaicaanse (etc) broeders en zusters gemotiveerd te zijn om het beste wat ze hadden op de talloze podia te brengen. Hartverwarmend en bekoorlijk allemaal. Bij de felicitatie van President Obama bij zijn eerste installatie als President van de Verenigde Staten van Amerika door Ahmedinejad van Iran, zei deze dat de ‘door GOD geboden kansen’ maar heel erg kort duren en dat je ze direct moet benutten. Obama ging enkele minuten na zijn installatie direct aan het werk! Midden in de nacht.

Succes kweekt succes en daarom roep ik alle belanghebbenden binnen de Caricom- Unasur op om Carifesta XI als een degelijk instrument te gebruiken voor de verdere uitwerking van “Culture for Development’’. Het thema van Carifesta XI ‘ Culture for Development: “Het vieren van onze diversiteit en het promoten van de centrale rol die cultuur heeft in de economische-, sociale- en menselijke ontwikkeling, en tegelijkertijd een inherent respect tonen voor de mensenrechten door gelijke aandacht te schenken aan diversiteit”. Cultuur is niet alleen een economische aandrijver, maar de kern van onze identiteit, de expressie van onszelf via onze kunst, onze taal en de bron van onze dromen en aspiraties.

Cultuur is wat ons mensen maakt en wat ons kenmerkt als Caribische inwoners.

bean Festival of Arts op te treden. Een evenement dat door vele landen wordt gezien als het hoogtepunt op het gebied van kunst, cultuur en ontwikkeling in het Caribisch gebied. Het Carifesta XI-magazine speciale Limited Edition tracht niet alleen om de activiteiten tijdens Carifesta XI weer te geven, maar ook de positieve feestelijke sfeer tijdens dit festival en de trots van ons land.

Suriname is een uniek land met een levendige geschiedenis en kan vergeleken worden met een ruwe diamant, die nog verfijnd moet worden. Carifesta XI - magazine speciale Limited Edition is voor ons bij uitstek het platform om de lagen van onze diamant te ontrafelen en de vele lagen van de harten van de Surinaamse bevolking. Hun hartelijkheid en mentaliteit, die soms ruw kan overkomen, maar waar een zeker geschiedenis achterligt en eenmaal ontrafeld ziet men de echte puurheid, liefdadigheid en solidariteit. Dit allemaal in de context van kunst, cultuur en ontwikkeling.

Dankwoord Tot slot wil ik een ieder bedanken die heeft bijgedragen aan het doorslaande succes en zeker ook de organisatie en artiesten die ervoor hebben gezorgd dat de regionale launching van het festival op 14 maart 2013, te Fort Zeelandia spectaculair verliep en de verantwoordelijken voor de Pre-Carifesta periode in juli, wat ook een absolute hoogtepunt was.

Ook dank aan mijn mede-directeuren en de HCMC, onder leiding van Ivan Graanoogst en al de medewerkers van de verschillende Carifesta kantoren en onze veldwerkers.

Het gaat u goed and always do the right thing! GOD Bless.

Winston Kout, Directeur Communicatie Carifesta XI

Carifesta XI Magazine Na tien jaar heeft Suriname weer het privilege om als gastheer van de CaribCarifesta XI Magazine 7

De inschrijving van het contingent Suriname ging gekoppeld met spektakel en verschillende festiviteiten in de straten van het gastland Suriname. Het was een feestelijk evenement waarbij een koker op ceremoniële wijze werd doorgegeven aan de participerende groepen. Ook de minister van onderwijs en volksontwikkeling, Ashwin Adhin, was aanwezig en heel verrassend zong hij een lied en speelde op de accordeon.

STAS International Het ‘branden’ van Carifesta XI Kenzo Soemodihardjo & Karin Refos Het begon allemaal toen de commissie Host Country Management Comittee (Commisie HCMC) Stas International benaderde om de media-strategie en de coördinatie van de Carifesta XI activiteiten op te zetten.

Stas International het bedrijf van Karin Refos is onder andere gespecialiseerd in ‘promoten’ van bedrijven, merken en events volgens internationale standaarden. Stas international adviseerde en begeleidde de autoriteiten in het kader van Carifesta XI op weg naar verbetering in strategie en in communicatie tussen Suriname en CARICOM. Vanuit hun motto “Identiteit is de eenheid van wezen, volkomen overeenstemming en persoonsgelijkheid” werd de Carifesta song en promoclip geboren. Ook de banners en billboards zijn aan dit principe gekoppeld.

Tegelijkertijd werden diverse bureaus en organisaties benaderd om vanuit hun eigen exper8 Carifesta XI Magazine

tise invulling te geven aan deze strategie.

Karin was van mening dat Suriname Carifesta op een hoger niveau moest brengen. Dat het meer moest zijn dan een cultureel - en etnisch festival. Voor Carifesta XI wilde zij een eigentijdse Surinaamse en Caribische stijl creëren die aan de voorwaarden moest kunnen voldoen om te kunnen concurreren met andere festivals in de regio zoals het Nort Sea Jazz festival. Daarnaast wilde zij ook invulling geven aan het thema: ‘Culture for development’.

Het doel van hun media-strategie was om niet alleen te communiceren met een logo, maar met taal, muziek, kleuren en andere artistieke werkvormen om Suriname vanuit een modernere invalshoek op alle facetten van het Carifesta evenement zoals kunst, theater, kraft, dans, muziek, culinaire naast het culturele en etnische, uit te dragen.

Ingrid Moesan

De sfeer vastleggen van CARIFESTA XI

Een van de fotografen die aanwezig was, is de welbekende Ingrid Moesan.

“Voor het hele gebeuren heb ik maar één woord: SENSATIONEEL”! zegt de freelance evenementen-fotografe. “Ik kwam meteen in de Caribische stemming en was vanaf dat moment volledig in de ban van Carifesta. Vanwege mijn multiculturele achtergrond, met voorouders uit India, Afrika en Europa, hield ik meteen van de verschillende culturen en al die kleuren. Ik had wel liever gezien dat er meer fotografen waren, want er was zoveel te zien en te beleven dat er voor mijn gevoel lang niet alles op beeld is vastgelegd.”

Ingrid Moesan was ook aanwezig bij

het Pre-Carifesta evenement in juli van dit jaar. Daar was zij vooral onder de indruk van de coördinatie van de gehele organisatie. “ De festiviteiten duurde twee uren non-stop en alles ging precies volgens planning en zelfs het geluid was geweldig” zegt ze.

Het Pre-Carifesta evenement was nog veel drukker bezocht dan de registratie en heel wat fotografen waar allemaal op zoek naar een goede plek om de beste foto’s te kunnen schieten.

Ieder probeerde de beste shots van dit prachtig evenement vast te leggen.

Dat was natuurlijk niet altijd even makkelijk. Maar het geheel was weer erg indrukwekkend. De presentaties waren mooi, het publiek reageerde enthousiast en er was veel variatie in de optredens. Van Rock en Roll tot traditioneel, alles was er.”Ik voelde de vibe en was meteen opgewonden voor wat zou volgen: Carifesta XI. Op de pagina’s met sfeerbeelden in dit magazine, kunnen degenen die er niet bij konden zijn, alsnog een glimp opvangen. En voor degenen die er wel bij waren zal de herinnering van dit groots regionaal festival waarschijnlijk weer volop tot leven komen.

‘The look and feel stragegy’ zoals zij dat noemen. Vandaar dat zij vooral gewerkt hebben met jongeren als doelgroep, die onze culturele diversiteit en integratie naar grotere hoogten moeten dragen als volk van morgen.

Uitgaande hiervan heeft de artistiek manager Kenzo Somodihardjo gekozen voor een samenwerking met jonge potentiële Surinaamse artiesten als Danitia Sahadewsing, Tjatjie Bel en Enver Panka om vorm te geven aan de ‘promo-song’ en ‘clip’, die al na een week op nummer 1 is komen te staan op de diverse hitlijsten van onze lokale media.

Karin en Kenzo zijn het er over eens dat de organisatie een enorme uitdaging was, maar uiteindelijk toch terug kan worden gekeken naar een professioneel opgezet en uitgedragen Carifesta XI.

Carifesta XI Magazine 9

Audrey Bakrude tijdens haar daverend optreden op de Pre- Carifesta Party

Mode show, Onafhankelijkheidsplein

De Indonesische dansgroep

De Indonesische dansgroep

CARIFESTA XI IMPRESSIES

Tropicana de Cuba

Culinaire kunst

Opening Youth Village

Tijdens de sluitingsceremonie gaf de regering van Suriname een spectaculair optreden weg. Het was een ware verrassing om de President , de Vice- President en enkele ministers en leden van het parlement, samen te zien dansen en muziek maken. Het publiek, de President van Haïti en Wyclef Jean gingen helemaal uit hun dak tijdens het optreden. Na deze aangename verrassing overhandigde 10 Carifesta XI Magazine President Bouterse de ‘baton’ van Carifesta aan president Martelly. Hierbij kreeg iedereen de uitnodiging van President Martelly om Carifesta XII mee te maken in 2015 in Haïti.

Uitvoerende kunst

Uitvoerende kunst

Carifesta XI Magazine 11

10

Trotse inwoners van Suriname Suriname, officieel de Republiek Suriname, is een republiek aan de noordoostkust van Zuid-Amerika. Het land grenst in het oosten aan Frans-Guyana, in het westen aan Guyana (voormalig Brits-Guiana), in het zuiden aan Brazilië en in het noorden aan de Atlantische Oceaan en is daarmee samen met Frans Guyana het enige land van het continent dat niet grenst aan een Spaanssprekend land. Suriname was een kolonie van Engeland en in de 17e eeuw van Nederland.

Met een oppervlakte van nog geen 165.000 vierkante kilometer is Suriname de kleinste soevereine staat in Zuid Amerika (Frans-Guyana is wel kleiner, maar wordt gezien als onderdeel van Frankrijk.) Volgens de laatste volkstelling telt Suriname ongeveer 542.000 inwoners, waarvan de meeste aan de noordkust van het land wonen, waar ook de hoofdstad Paramaribo ligt. De officiële taal is Nederlands. Het is de enige onafhankelijke staat in de Amerika’s waar er Nederlands gesproken wordt. Suriname is onderverdeeld in 10 districten: Brokopondo, Commewijne, Coronie, Marowijne, Nickerie, Para, Paramaribo, Sarmacca, Sipaliwini en Wanica.

De bevolking van Suriname is één van de kleurrijkste van de gehele regio.

De Inheemsen zijn de oorspronkelijke bewoners van Suriname. De koloniale tijd bracht ons de Marrons, Hindoestanen, Chinezen, Javanen en Creolen. In een later stadium kwamen ook mensen uit CARICOM - en UNASUR landen, alsook mensen uit andere landen over de gehele wereld om hier een nieuw bestaan te beginnen. Al deze kleurrijke mensen hebben één ding gemeen: De liefde voor hun land Suriname.

1

Nickerie Azizahamad Zahier

Abdul Mujeeb Faoudkhan

Geboren: Nickerie - 1975 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Public Information officer bij het ministerie van Sport- en Jeugdzaken Citaat: “Met haar multiculturele samenleving is Suriname het enige land waar men vredelievend naast elkaar kan leven. ‘I LOVE SU’!!!”

Geboren: Guyana –Georgetown -1957 In Suriname sinds: 1983 Beroep: Bekende schaafijsverkoper Citaat: “Ik ben al ruim 26 jaar lang schaafijsverkoper in Paramaribo. Paramaribo is mijn thuisfront nu”.

2

4

6

8

3

Coronie

Saramacca

Charlene Donk

Jean Raymon Nicolas

Geboren: Coronie - Suriname -1997 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Student Citaat: “Suriname is een geweldig land omdat ik er woon”.

Geboren: Haiti - Leogane -1968 In Suriname sinds: 1984 Beroep: Metselaar en voorzitter van het bestuur van de Surinaams- Haitiaanse gemeenschap ‘LAVALAS’ Citaat: “Suriname is een goed land. Ik ben erg trots op de wijze waar de Surinaamse President en het volk President Martelly van Haïti hebben ontvangen. Velen kunnen hiervan leren”.

5

Para

Wanica

Stefanie Sabajo

Maria Pancham

Geboren: Suriname – Paramaribo - 1989 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Parttime Administratiemedewerker bij STOCPA; een landbouw-stichting in Para Citaat: “Ik hou van mij land. Ik vind het geweldig Carifesta dit jaar in Suriname is. Ik begeleidde de Cubaanse delegatie. Zij vinden suriname een mooi land. Ik heb veel positieve reacties ontvangen. Ik ben er trots op dat ik een Surinaamse ben.”

Geboren: Grenada – Grannan -1959 In Suriname sinds: 1973 Beroep: Passage medewerker bij onze nationale luchtvaartmaatschappij; Surinam Airways Citaat: “Ik hou van Suriname. Ik hou van de Surinamers, ze zijn vriendelijk. Suriname is het enige land in het Caribisch gebied met zoveel verschillende culturen. Het is altijd Carifesta.”

Sipaliwini

7

Brokopondo

Richenel Rine Pimoe

Boike Tojo

Geboren: Suriname – Sipaliwini -1993 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Student en General manager van Weeklikse korts Surinaamse strips (WKSS). Tevens Caricom Jeugd-assistent van het district Sipaliwini en de ontwerper van het antidiscriminatie logo 2012.

Citaat: “Suriname is geweldig. Ik hoopte wel dat er hier ook een animatieschool was.”

Geboren: Kwinti dorp- district Sipaliwini -1973 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Ondernemer bij Afu-Mena NV in Brokopondo Citaat: “Suriname is het beste land ter wereld. Het heeft veel verschillende culturen. De mooie mensen maken het uniek en we hebben een geweldige natuur.”

Marowijne

Miquel van Assen Geboren: Moengo – Suriname - 1987 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Student en topsporter Citaat: “Ik ben er erg trots op dat ik mijn land Suriname, mag vertegenwoordigen tijdens internationale wedstrijden.”

12 Carifesta XI Magazine

9

Commewijne Rudolf Mingoen Geboren :Paramaribo 1968 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Onderwijzer en directeur van muziekschool MECC te Commewijne.

Citaat: “Suriname is mijn vrouw. Ik sta op voor haar, ik denk altijd aan haar. Ik werk voor haar. Zij zorgt goed voor mij. “

Paramaribo Milao Ibrahim Geboren: Libanon - 1966 In Suriname sinds: 1989 Beroep: Ondernemer Citaat: “Mijn vrouw is uit Suriname.

We hebben nu beiden een eigen zaak.

Suriname is een gezegend land met al haar grondstoffen en middelen. De Surinamer moet dit waarderen.”

10

Kimberley Snijders Geboren: Nederland – Leidschedam - 1982 In Suriname sinds: 1993 Beroep: Partime gastvrouw bij een ‘guesthouse’ Citaat: “Suriname is een geweldig land. De mensen zijn vriendelijk, we hebben een geweldige natuur, veel groen. Het is nooit saai hier. Suriname is mijn thuis, hier wil ik altijd blijven..”

1

3

2

5

9

8

4

7

6

Dennis Lee Chi Pun Geboren: China - Hong Kong - 1964 In Suriname sinds: 1978 Beroep: Juwelier sinds 1985 Citaat: “Ik ben altijd juwelier geweest in Suriname. Het is een winstgevende onderneming. Surinamers houden van goud.”

Suriname

Toredjo Juliette Geboren: Commewijne - 1976 In Suriname sinds: Geboorte Beroep: Onderwijzeres Citaat: “Ik hou van Suriname. Hier ben ik geboren en getogen. Hier voel ik me vrij.”

Bevolking per district Etnische groep Paramaribo Wanica Nickerie Coronie Saramacca Commewijne Marowijne Para Brokopondo Sipaliwini TOTAAL

Aantal 240.924 118.222 34.333 3.391 17.480 31.420 18.294 24.700 15.909 37.065 541.638

Gebied in km 182 443 5.353 3.902 3.636 2.353 4.627 5.393 7.364 130.567 163.820

2

Bevolking per etniciteit Etnische groep Maroon Creole Hindi Javanese Mixed Others Unclassified TOTAAL

Aantal 117.567 84.933 148.443 73.975 72.340 40.985 3.395 541.638

8ste Census in Suriname – 2012 Bron: Algemeen Bureau voor de Statistiek

Carifesta XI Magazine 13

CULTURE CULTURE

Alskunstenaar kunstenaarisishet hethet hetoverdragen overdragenvan vankennis kennisaan aande devolvolRobbert RobbertEnfield Enfield Als gende gendegeneratie generatievan vangrote grotebetekenis. betekenis.Reproductie Reproductieisiséén éénvan vande de

Kunst Kunst als als gereedschap gereedschap voor voor ontwikkeling ontwikkeling

Beeldende Beeldende Kunst Kunst 14 14Carifesta CarifestaXIXIMagazine Magazine

InIn1990 1990studeerde studeerdehij hijafafvan vanhet hetNola Nola Hatterman Hatterman Instituut Instituut enen deed deed mee mee aan aan een een groepsexpositie groepsexpositie van van 55 nieuwe nieuwe kunstenaars kunstenaars die die dede kunstwereld kunstwereld van van Suriname Suriname binnentraden.Tijdens binnentraden.Tijdens deze deze eerste eerste expositie expositie heeft heeft hij hij alal zijn zijn schilderijen schilderijen verkocht, verkocht, allen allen aquarellen. aquarellen.

Hij Hijhield hieldvan vanheldere helderefrisse frissekleuren kleurenenen zijn zijnwerken werkenwaren warenanders. anders.Hij Hijschilderde schilderde Krotwoningen Krotwoningen enen Stadgezichten Stadgezichten waaronder waaronder dede Wagenwegstraat.

Wagenwegstraat. Enfield Enfield heeft heeft daarna daarna zeven zeven jaar jaar zelfstandig zelfstandig gewerkt, gewerkt,geexperimenteerd, geexperimenteerd,geexposeerd geexposeerd enenzichzelf zichzelfdusdanig dusdanigontwikkeld. ontwikkeld.InIn1994 1994 richtte richttetandarts tandartsJoyce JoyceGevers Gevers‘Art ‘Art2000’ 2000’ op. op.ErErwerden werdentoen toentweemans tweemansexposities exposities gehouden gehoudenboven bovenhoreca horecagelegnehid gelegnehid’t’tVat, Vat, genaamd genaamd ‘Upstairs’.

‘Upstairs’. ‘Upstairs’ ‘Upstairs’ was was een een openruimte openruimte waarbij waarbij ererop opschildersezels schildersezels werd werd geexposeerd. geexposeerd. Ook Ook tijdens tijdens deze deze expositie expositieverkocht verkochthij hijalalzijn zijnwerken. werken.

onopgemerkt onopgemerktenenhij hijkreeg kreeginin1997 1997een een beurs beursvoor voordedeEdna EdnaManley ManleyCollege Collegefor for Visual Visualand andPerforming PerformingArt Artop ophet heteiland eiland Jamaica, Jamaica, enen studeerde studeerde daar daar tot tot 1999.

1999.

Als Als sluiting sluiting van van deze deze studie studie werd werd erer een eengroeps-expositie groeps-expositiegehouden gehoudendoor door15 15 laastejaarsstudenten, laastejaarsstudenten, waarbij waarbij iedereen iedereen een eenruimte ruimtekreeg kreegom omteteexposeren. exposeren.Hij Hij vervaardigde vervaardigde15 15grote grotewerken werkenvan van22bij bij 1.50 1.50 meter meter enen een een dertigtal dertigtal kleinere kleinere werken.Tijdens werken.Tijdensdeze dezeexpositie expositiekreeg kreeghij hij bekendheid bekendheidals alsSurinaamse Surinaamsekunstenaar kunstenaarop op Jamaica.

Jamaica.Kunstverzamelaars Kunstverzamelaarshebben hebbenheel heel veel veelvan vanzijn zijnwerken werkengekocht gekochttijdens tijdensdeze deze expositie. expositie.

“

“

Dit Dit isis dede mening mening van van dede visual visual art art Kunstenaar KunstenaarRobbert RobbertEnfield, Enfield,geboren geborenop op 16 16november november1969 1969teteParamaribo Paramariboals alszoon zoon van vanFreeman FreemanGreen GreenenenLouisse LouisseEnfield.

Enfield.Op Op zevenjarige zevenjarigeleeftijd leeftijdbegon begonhij hijstriphelden striphelden tetetekenen. tekenen.Enfield Enfieldwas wastien tienjaar jaartoen toenzijn zijn aandacht aandachtwerd werdgetrokken getrokkendoor doordedemilitaire militaire machtovername machtovername inin 1980.

1980. Hij Hij begon begon leiders leidersdaarvan daarvano.a. o.a.dedehuidige huidigePresident President Dersire, Dersire, Delano, Delano, Bouterse Bouterse tete tekenen. tekenen.

Hij Hijontwikkelde ontwikkeldezich zichals alsdedebeste besteleerling leerling tekenen tekenenvan vanzijn zijnschool. school.Op Opzestienjarige zestienjarige leeftijd leeftijdraakte raaktehij hijzodanig zodaniggeinteresseerd geinteresseerd inintekenen tekenendat dathij hijzich zichinschreef inschreefop ophet het Nola Nola Hatterman Hatterman Academy Academy ofof Arts.

Arts. Dit Dit terwijl terwijlhij hijnog nogop opdedeTechnische Technischeschool schoolzat. zat.

Tijdens Tijdenshet heteinde eindevan vanhet hettweede tweedeleerjaar leerjaar op opdedeTechnische Technischeschool schoolheeft heefthij hijzich zich uitgeschreven uitgeschrevenenennam namhet hetbesluit besluitgeheel geheel lessen lessentetevolgen volgenop ophet hetNola NolaHatterman Hatterman Instituut.

Instituut.Zijn Zijnkoers koerswas wasbepaald. bepaald.

wetten wettenvan vanhet hetleven levendie dieeen eengrote grotebijdrage bijdragelevert levertaan aande deontontwikkeling wikkelingvan vaneen eenland. land.De Deregering regeringmoet moetgeinteresseerd geinteresseerdraken raken om omteteinvesteren investerenininhet hetbouwen bouwenvan vanmusea museawaar waarerkende erkendeen en opkomende opkomendeSurinaamse Surinaamsekunstenaars kunstenaarsdoor doormiddel middelvan vanexposiexposities tiesvoor voorde delocale localebevolking bevolkingen entoeristen toeristende deveelzijdigheid veelzijdigheidvan van de dekunst kunstininons onsland landkunnen kunnententoonstellen. tentoonstellen.

Zonder Zonderkunst kunstisis erergeen geenleven. leven.

Kunst Kunstisisleven. leven.

“Mijn “Mijn grootste grootsteinspiratie inspiratieisisdedenatuur natuurinin dedebreedste breedstezin zinvan vanhet hetwoord. woord.Dit Ditomdat omdat dedenatuur natuurtetemaken makenheeft heeftmet metonszelf, onszelf, aangezien aangezienwij wijeen eendeel deelvan vandedenatuur natuurzijn” zijn” zegt zegtEnfield Enfieldovertuigd. overtuigd.Hij Hijcreeert creeerthet hetbest best inineen eenrustige rustigeomgeving, omgeving,omdat omdathij hijzijn zijnininspiratie spiratiehaalt haaltuit uitdededingen dingenom omhem hemheen, heen, uit uitdedehouding houdingvan vanmensen mensenenenhoe hoewij wijel-elkaar kaarbeinvloeden. beinvloeden.

Voor Voorzijn zijn50ste 50steverjaardag verjaardagwil wilEnfield Enfieldzijn zijn kennis kennisoverdragen overdragenaan aandedejongeren jongerenininSuSuriname. riname.Hij Hijheeft heeftnu nudedeleiding leidingover overhet het succesvol succesvolproject project“ “Train Traindedetrainers’, trainers’,dat dat uitgaat uitgaatvan vanhet hetMinisterie Ministerievan vanOnderwijs Onderwijs enenwordt wordtuitgevoerd uitgevoerddoor doorhet hetDirectoraat Directoraat Cultuur.

Cultuur.Het Hetdoel doelvan vanhet heteerste eerstegedeelte gedeelte van vanhet het project projectisisom omlocale localeleerkrachten leerkrachten extra extratekenvaardigheden tekenvaardighedenbij bijtetebrengen brengenenen jeugdigen jeugdigentussen tussen12 12enen16 16jaar jaarbewuster bewustertete maken makenvan vankunst. kunst.

maar maardan danop opeen eenander anderniveau. niveau.Tijdens Tijdens dit ditkunstproject kunstprojectgebruiken gebruikenzezematerialen materialen die diezezenooit nooiteerder eerderhebben hebbengebruikt gebruiktop op school, school, zoals zoals houtlijm, houtlijm, A4 A4 kleurpapier, kleurpapier, zand, zand,droog drooggras, gras,kleurpotlood kleurpotloodenenwaterwaterverf. verf.Ze Zekrijgen krijgeneen eenopdracht opdrachtom ommet metniet niet traditionele traditionelematerialen materialentetewerken. werken.StapgeStapgewijs wijsworden wordenzezebijgebracht bijgebrachthun hunopdracht opdracht uit uittetewerken. werken.Dit Ditgebeuren gebeurenisiseen eensamensamenspel speltussen tussendedetechniek techniekvan vandedestad stadenendede ervaring ervaringenencultuur cultuurvan vanhet hetbinnenland. binnenland.

Enfield Enfieldzegt zegtover overzijn zijnervaring ervaringop opAtjoni: Atjoni: ”Kinderen ”Kinderenkunnen kunnenook ookvolwassenen volwassenen ininspireren. spireren.Ze Zekunnen kunnenzozohun hungevoel gevoelook ookuiuiten tenininhun hunwerk werkop oppapier. papier.Ze Zemoeten moetenwel wel worden wordenvoorzien voorzienvan vanmateriaal, materiaal,dan dankun kunjeje zien ziendat datzezecreëeren”. creëeren”.

Het Heteerste eerstegedeelte gedeeltevan vandit ditsuccesvol succesvolproproject jectisisop opdinsdag dinsdag13 13augustus augustusafgesloten afgesloten met meteen eenexpositie expositievan vandedewerken werkenvervaarvervaardigd digddoor doordedeleerlingen leerlingenvan vanVOJ VOJAtjoni.

Atjoni.InIn aanwezigheid aanwezigheidvan vandedeheer heerNana; Nana;districtdistrictcommisaris commisarisdistrict district Sipaliwini, Sipaliwini,Juffrouw Juffrouw Lalita LalitaAdhin; Adhin;project projectcoordinator coordinatorvan vanhet het Directoraat DirectoraatCultuur, Cultuur,dedeKunstenaar KunstenaarRobRobbert bertEnfield Enfieldenenzijn zijnassistent assistentvan vandit ditproproject, ject,dedekunstenaar kunstenaarAnand AnandDwarka, Dwarka,zijn zijn dedeaanwezigen aanwezigenrondgeleid rondgeleidom omdedewerken werken van vandedeleerlingen leerlingentetebezichtigen. bezichtigen.ErErzaten zaten prachtige prachtigewerkstukken werkstukkenbij bijenenzeker zekerook ooktatalent lentenenpotentie potentievoor voortoekomstige toekomstigekunstekunstenaars naarsininSuriname.

Suriname.

Gedurende GedurendeCarifesta CarifestaXIXIwaren warendedekunstkunstwerken werkenvan vanEnfield Enfieldtetebezichtigen bezichtigenop opdede Grand GrandCentral CentralMarket Market(KKF).

(KKF).Enfield Enfieldvond vond het heteen eenhele heleeer eerom omdeel deeluit uittetemaken makenvan van Carifesta CarifestaXI. XI.

“Je “Je moet moet liefde liefde hebben hebben voor voor dede kunst kunst anders anderszul zuljejeniet nietveel veelbereiken. bereiken.Zonder Zonder kunst kunstisiserergeen geenleven. leven.Kunst Kunstisisleven” leven”alalEen Eengroep groepvan van100 100leerlingen leerlingenvan vanVOJ VOJ dus dusdedekunstenaar. kunstenaar.

Zijn Zijn talent talent enen prestaties prestaties bleven bleven niet niet Atjonie AtjonieteteBrokopondo, Brokopondo,krijgen krijgentekenles tekenles

Carifesta CarifestaXIXIMagazine Magazine15 15

CULTURE CULTURE

Erwin de Vries De Caribische Rembrandt

Sculpturen

Dat Dat Erwin Erwin de de Vries Vries op op het het gebied gebied van van beeldende beeldende kunst kunst behoort behoort tot tot één één van van de de groten groten der der aarde, aarde, isis duidelijk duidelijk en en alom alom bekend. bekend. Het Het feit feit dat dat Erwin Erwin de de Vries Vries zowel zowel schilder schilder als als beeldhouwer beeldhouwer is, is, maakt maakt hem hem uniek. uniek. Met Met zijn zijn unieke unieke schilderkunst schilderkunst en en prachtige prachtige beeldhouwwerken beeldhouwwerken heeft heeft hij hij Suriname Suriname op op de de wereldkaart wereldkaart weten weten te te plaatsen. plaatsen.

16 16 Carifesta CarifestaXI XIMagazine Magazine

De De Vries, Vries, geboren geboren op op 21 21 december december 1929 1929 te te Paramaribo, Paramaribo, als als zoon zoon van van H.J. H.J. de de Vries Vries en en Anette Anette Fuyooah Fuyooah isis niet niet alleen alleen een een Surinamer Surinamer in in hart hart en en nieren nieren maar maar heeft heeft ook ook veel veel gemeen gemeen met met zijn zijn geboorteland. geboorteland.

Net Net als als de de jonge jonge onhankelijke onhankelijke staat staat Suriname Suriname was was men men zeer zeer kritisch kritisch tegenover tegenover zijn zijn ontwikkleing. ontwikkleing.

Sommige Sommige mensen mensen waaronder waaronder zijn zijn vader, vader, geloofden geloofden eerst eerst niet niet in in het het talent talent en en de de mogelijkheden mogelijkheden van van de de nu nuwereldwijd wereldwijdbekende bekendekunstenaar. kunstenaar.

Hij Hijheeft heeftnet netals alsSuriname Surinamebewezen bewezen zichzelf zichzelf te te kunnen kunnen ontwikkelen ontwikkelen met met de de kwaltiteiten kwaltiteiten en en talenten talenten die die hij hij in in zich zich heeft heeft in in combinatie combinatie met met een een ijzersterke ijzersterke wil wil en en vertrouwen vertrouwen in in zijn zijn eigen eigen kunnen. kunnen.

Zelf ZelfPortret Portret Sculptuur Sculptuur door door Erwin Erwinde deVries Vries

De De Vries Vries studeerde studeerde aan aan de de Koninklijke Koninklijke Kunst Kunst Academie Academie in in Den Den Haag Haag en en de de Rijksacademie Rijksacademie voor voor Beeldende Beeldende Kunsten Kunsten in in Amsterdam.

Amsterdam. Hij Hij maakte maakte deel deel uit uit van van groepstentoonstellingen groepstentoonstellingen met met Pablo Pablo Picasso, Picasso, Henry Henry Moore Moore en en Ossip Ossip Zadkine Zadkine te te Sonsbeek.

Sonsbeek. Zijn Zijn

werk werk staat staat ook ook onder onder één één dak dak met met de de grootmeester grootmeester Rembrandt Rembrandt in in het het Rijksmuseum Rijksmuseum te te Amsterdam.

Amsterdam.

Hij Hij isis de de maker maker van van het het Nationaal Nationaal Monument Monument Slavernijverleden Slavernijverleden in in Amsterdam, Amsterdam, dat dat op op 11 juli juli 2002 2002 in in aanwezigheid aanwezigheid van van Koningin Koningin Beatrix Beatrix onthuld onthuld werd. werd.

Erwin Erwin de de Vries Vries heeft heeft meer meer dan dan 13 13 onderscheidingen onderscheidingen ontvangen ontvangen in in binnen binnen en en buitenland buitenland waaronder, waaronder, de de Officier Officier in in de de Orde Orde van van de de Gele Gele Ster Ster in in Suriname Suriname in in 1997 1997 en en Ereburgerschap Ereburgerschap in in Amsterdam Amsterdam in in 2009.

2009.

Tijdens Tijdens Carifesta Carifesta XI XI was was het het kunstwerk kunstwerk van van de de Vries Vries in in de de Beurshal Beurshal (KKF) (KKF) te te bewonderen bewonderen alsook alsook in in de de tuin tuin van van De De Surinaamse Surinaamse Bank Bank (DSB) (DSB) tijdens tijdens de de Nationale Nationale Kunstbeurs Kunstbeurs 2013.

2013.

“Het “Het isis een een hele hele eer eer dat dat Suriname, Suriname, Carifesta Carifesta XI XI mag mag presenteren. presenteren. Wij Wij kunnen kunnende deSurinaamse Surinaamsecultuur cultuurmet met al al zijn zijn facetten facetten op op een een waardige waardige wijze wijze uitdragen uitdragen en en de de wereld wereld een een brede brede presentatie presentatie aanbieden. aanbieden. Niet Niet alleen alleen op op het het gebied gebied van van kunst, kunst, ook ook verschillende verschillende andere andere uitingen uitingen zoals zoals dans, dans, muziek, muziek, culinair, culinair, het het opschonen opschonen van van je je land land en en nog nog In In zijn zijn werken werken staat staat de de mens mens veel veel meer” meer” zegt zegt Suriname’s Suriname’s meest meest centraal. centraal. Zowel Zowel de de schoonheid schoonheid bekende bekende kunstenaar. kunstenaar. van van de de vrouw vrouw en en de de vrouw vrouw als als voortbrenger voortbrenger van van het het leven leven als als de de De DeVries Vrieséén éénvan vande demeest meestgedreven gedreven succesvolle succesvolle man man staan staan centraal. centraal. kunstenaars kunstenaars die die Suriname Suriname kent kent Op Op het het gebied gebied van van beeldhouwen beeldhouwen heeft heeft meer meer dan dan 2000 2000 werken werken en en heeft heeftde deVries Vries ook ookde deborstbeelden borstbeelden heeft heeft ons ons land land als als een een waardige waardige van van bekende bekende Surinamers Surinamers en en Ambassadeur Ambassadeur in in meer meer dan dan 20 20 Nederlanders Nederlandersgemaakt. gemaakt.Het Hetleverde leverde landen landen vertegenwoordigd. vertegenwoordigd. hem hem de de bijnaam bijnaam “de “de Caribische Caribische Rembrandt” Rembrandt” op. op.

Carifesta CarifestaXI XIMagazine Magazine 17 17

Uitvoerende kunst

CULTURE

Marlene Lie A Ling

Dans brengt leiders voort

18 Carifesta XI Magazine

Voor Carifesta XI, heeft de welbekende pedagoge, danseres en choreografe, Marlene Lie a Ling, het project ’Suriname Forever’ ingediend. Hiervoor heeft zij de choreografie gedaan, onder begeleiding van Ernst Dal die de ‘live band’ dirigeerde. Dit 30 minuten durende programma geeft een korte geschiedenis van Suriname weer en een visie voor de toekomst. Het ging om het creëren van een groot oog, het geen inhoudt dat als we samen een visie hebben, de ontwikkeling van onze toekomst sneller gaat, je moet daarvoor dus de eenheid sterker maken. Wanneer het hart spreekt, dan voel je het en als dan de muziek komt, dan vlieg je daarop. Maar de kinderen moeten we eerst het nationaal gevoel voor Folklore bijbrengen; ‘Het oog van het hart’.

Marlene Lie A Ling, geboren op 16 november 1947 is een heuse ballerina, ze ademt, praat, loopt en is ballet.

Haar danskunsten en expertise zelfs bewonderd door Royalties , brachten haar ook overzee waar zij Suriname vertegenwoordigde met Klasiek, Jazz, Modern en Folklore dansstijlen.

Marlene is de dochter van Frank Lie A Ling, een succesvolle bankier en Nissa Akkrum die vele hoofdrollen vertolkte in het theatergebeuren in Suriname.

Ze startte met balletlessen als vijfjarig meisje. Ze wilde altijd al danseres worden en danste al op achtjarige leeftijd voor wijlen koningen Juliana der Nederlanden in de gehoorzaal van het Cultureel Centrum Suriname. Ze is ook één van de medeoprichters van het Nationaal Ballet geweest die met zeven scholen is gestart. Op Balletschool Marlene, wordt er klassiek als basisonderwijs gegeven en daarnaast ook Modern, Jazz en Folklore. De minimum leeftijd om met ballet te starten is drie jaar. Uit gesprekken met haar echtgenoot, een hele kunstzinnige en artistieke man, krijgt Marlene haar ideeen. Manlief schrijft de ideeen uit

en is ook verantwoordelijk voor het ontwerpen van de kostuums en de accessoires die erbij horen.

In 1968 startte Marlene aan de Rotterdamse Dans Academie en mocht door toedoen van de Engelse docent Michael Holmes na een week instappen in het 2e jaar dus heeft ze de 4 jarige academie in 3 jaren afgerond. Ze studeerde af als Danseres en Pedagoge in Klassiek, Modern en Karektér. Ze kwam op 23-jarige leeftijd terug naar Suriname en begon lessen te geven in het Cultureel Centrum Suriname. In 1984 startte ze om Folklore te onderwijzen op haar dansschool. De Surinaamse Folklore bestaat uit zes verschillende stijlen o.a. de Inheemse, de Marron, de Chinese, de Hindoestaanse, de Javaanse en de Creoolse.

Marlene Lie a Ling heeft als doel om een Nationaal Instutuut voor Folkloristische dansstijlen op te zetten, waar alle groepen in één centrum hun danskunsten kunnen beoefenen. “We hebben mannen nodig in Folklore” zegt de gepassioneerde Lie A Ling. “ Het is nog steeds taboe. Men heeft

een verkeerde conceptie hiervan. Het zou goed zijn om meer mannen in de dans te hebben want het respect voor mekaar wordt hun dan heel jong bijgebracht”. Verder is ze van mening dat met de danslessen die ze geeft ze leiders voortbrengt. Je moet opletten, goed luisteren, zelfstandig werken en uitvoeren wat je zegt.

In 1986 begon Lie A Ling Suriname uit te dragen in het buitenland. In Cayenne, Frans Guyana vertegenwoordigde ze Suriname door mee te doen aan de onderdelen Folklore, Modern, Klassiek en Traditionele dansen. In 2012 behaalde ze in Belem de eerste prijs met als thema’ Geweld tegen vrouwen’.

Ze vertegenwoordigde Suriname in Haiti, Nederland, Frankrijk, SaoPaolo, Equador, Trinidad en Washington.

Volgens Marlene is het noodzakelijk om regelmatig naar het buitenland te gaan voor vernieuwing en ontwikkeling.

Carifesta XI Magazine 19

Amazing moments met Donnie McClurkin

Muziek

De opkomende jonge zangeres Shanice Redan, beter bekend als Lady Shaynah is al vrij ervaren. Ze won verschillende talenten shows, ze treedt vaak op en ze heeft onlangs ook Suriname’s prestigieuste zang-competitie ‘Suripop’ gewonnen met het nummer ‘Koloku’ samen met Elvin Pool. Maar het absolute hoogtepunt van haar nog jonge carrière kwam tijdens Carifesta XI. Op zondag 18 augustus kreeg zij namelijk de kans om samen met haar gospelgroep Blessed and Higly Favored (BHF) te zingen en het podium te delen met de wereldberoemde gospelzanger, acteur. componist en pastoor Donnie McClurkin.

Van links naar rechts: Ashley-Amarie Jules, Lady Shaynah, Donnie McClurkin, Joy Meye, Jo-anna Blackman

Ze zongen niet alleen liedjes uit zijn repertoire, maar hij zong ook mee met hun themalied Blessed and Highly Favored. “ Het was een geweldig moment toen de internationale ster Donnie McClurkin ons lied zong. het was een grote eer” zij Lady Shaynah.

Het begon allemaal een dag eerder, op 17 augustus, toen haar gospelgroep moest optreden in het voorprogramma van het concert van Donnie McClurkin op het Onafhankelijkheidsplein, die overigens gevuld was met duizenden mensen. Voorafgaand aan het concert wilde Donnie kennis maken met alle betrokkenen.

Toen hij BHF ontmoet-

te vroeg hij ze om even voor hem te zingen. De volgende dag bij het Flamboyant Park stonden zij weer op het voorprogramma van pastoor McClurkin. Na zijn preek riep hij hen op om samen met hem op het podium te staan en samen te zingen voor een publiek van duizenden. Shanice zegt “ Als er een ding is wat ik heb geleerd van deze ervaring is het wel dat je altijd op alles voorbereid moet zijn.

Ook kunnen andere artiesten uit Suriname en het buitenland nog veel leren van de houding van pastoor Donnie McClurkin. Hij staat open voor iedereen en iedereen kan een praatje met hem maken. Ondanks alles wat hij bereikt heeft, is hij een hele nuchtere

man”. Haar favoriete nummer van McClurkin is ‘The Prayer’ met Yolanda Adams, maar ook het meer uptempo ‘As long as there is us’, omdat die haar eraan herinnert dat er geen probleem te groot is met God aan haar zijde.

Lady Shayna deed ooh de opening van de Carifesta Green Area bij Youth Village waar zij het volkslied van Suriname zong. “ Het is een heel mooi initiatief om een plek voor de jeugd te creëren tijdens Carifesta en de areas zijn echt heel erg mooi.” zegt ze met een brede glimlach.

Wereld beroemde DJ Chuckie wordt gedecoreerd DJ Chuckie, geboren als Clyde Sergio Narain op 25 juni 1978 in Suriname, is gedecoreerd als Commandeur in de orde van de gele ster door de President van Suriname Desire Delano Bouterse. De President gaf aan dat Suriname veel waardering heeft voor de DJ en zijn prestaties van wereldklasse in de muziek industrie en dat hij een inspiratie is voor de jeugd van Suriname. De wereldberoemde DJ van Surinaamse afkomst die nu op Aruba woont was in zijn thuisland om op te treden tijdens de opening van de Carifesta Youth Village. De village was helemaal vol en het publiek ging uit zijn dak.

20 Carifesta XI Magazine

Carifesta XI was een zeer vruchtbaar evenement voor Sandino Rathlin en Ryan Lewis, de heren achter de Surinaamse t-shirt lijn Afrotoonz. De ontwerpen van de Afrotoonz t-shirts karakteriseren de verscheidenheid van de Surinaamse samenleving. Los van de normale Afrotoonz ontwerpen, ontwerpen zij ook speciale ‘limited editions’ voor artiesten als de bekende Surinaamse artiest Koyeba en Nederlandse rapper Adje.

Het idee voor Afrotoonz begon toen Sandino Rathling naar Nederland verhuisde om te studeren aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Tijdens zijn studie begon hij zijn eigen onderneming. Hiermee betaalde hij voor zijn studie. Rathling, die altijd al van mode hield, zag wat kunstwerken van zijn neef Karl en besloot dat op t-shirts te plaatsen. Nadat hij zijn studie succesvol had afgerond vertrok hij terug naar Suriname. Eenmal

in Suriname benaderde hij zijn oude klasgenoot Ryan Lewis om hem te helpen zijn onderneming voort te zetten.

De twee begonnen te lobbyen voor afzet van de t-shirts. Ze kwamen terecht bij Mike Ling, de eigenaar van Drescode, een bekende mode-en cadeauwinkel in hartje Paramaribo, waar ook de producten van het merk ‘I Love SU’ wordt verkocht. Afrotoonz is tegenwoordig ook een begrip in Suriname.

Tijdens Carifesta hadden de heren een kraam op de Youth Village op Sosis waar mensen de t-shirts konden kopen. Onlangs zijn zij ook met DJ Chuckie, die draaide tijdens de opening Youth Village, overeengekomen om een speciale limited edition t-shirt van hem te maken.

Maar de heren wilde nog meer. Tijdens de persconferentie voor het optreden van de Haïtiaanse superster Wyclef Jean verraste ze hem met hun ontwerp.

Wyclef Jean was onder de indruk en stelde voor om langs Dresscode te lopen om met de jonge ondernemers te praten en om meer ontwerpen van ze te bekijken. Hij vertelde ze over zijn leven, dat hij bijna geen geld had als kind en dat hij zijn eerste miljoen dollar op zijn 18e maakte. Hij wenste hetzelfde voor hen en sprak de hoop uit ze snel te ontmoeten in New York. Tijdens het optreden van Wyclef Jean maakte hij het ook mogelijk voor de jongens om een t-shirt te overhandigen aan de President van Suriname.

Sandino Rathling, Ryan Lewis en Mike Ling zijn overweldigd door het idee dat hun ontwerpen niet alleen geliefd zijn in Suriname, maar ook door mensen in andere landen.

CULTURE

Wyclef Jean ondersteunt lokaal creatief team

Sandino Rathling, Wyclef Jean en Mike Ling

Kawina Carifesta workshops Op 24 augustus 2013 was Bronsplein in Paramaribo de locatie van het Kawina Carifesta evenement van dit jaar.

“Gewoonlijk is het Kawina Festival een jaarlijks evenement waarbij verschillende muziekgroepen het tegen elkaar opnemen in een soort wedstrijd. Maar vanuit Carifesta oogpunt is er dit jaar voor gekozen om de opzet een beetje aan te passen. In plaats van een competitie element is er gekozen om het evenement te organiseren met workshops en optredens zodat de buitenlandse bezoekers kennis konden maken met deze muziekstijl” zegt Clifton Braam, coördinator van het Kawina Carifesta Evenement en hoofd PR van de organisatie NAKS- Suriname. De gemeenschapsorganisatie NAKS, opgezet op 4 mei 1947, organiseert activiteiten en programma’s met als doel bij te dragen aan het proces van nationaal en cultureel bewustwording.

De Workshops tijdens het evenement werden gegeven door de bekende artiesten Ernie Wolf en Ruben ‘Stoffie’ Muringen. Ze gaven recentelijk ook Pre-Carifesta workshops op vijf basisscholen om de jeugd te interesseren voor deze muziekstijl en ze kennis te laten maken met de instrumenten.

Kawina is een traditionele muziekstijl die zijn oorsprong kent in de slaventijd. Het was een vorm van vermaak voor de slaven.

Zij maakten muziek met de gereedschappen waarmee ze werken en andere objecten die ze konden vinden en daarna danste zij op het muziek. In verloop van tijd zijn de gereedschappen vervangen met muziek instrumenten. De kot’ kawina, har’ kawina, bangi en de skratsji zijn enkele van de Kawina instrumenten.

Carifesta XI Magazine 21

Film Film poster van ‘Hoe duur was de suiker’

McLeod is geboren op 4 oktober 1936 te Paramaribo als Cynthia Ferrier , dochter van Johan Ferrier , de laatste gouverneur en de eerste president van Suriname en Eugenie Lionarons. Ze studeerde af als lerares Kinderverzorging en Opvoeding in Nederland. Ze huwde haar man Drs Donald Mcloud die later beedigd werd als Ambassadeur voor Suriname in Venezuela, Belgie en de Verenigde Staten.

In Suriname behaalde ze haar akte MO en MO- B Nederlands. Als docente Nederlands op een VWO school in Paramaribo, wist zij haar leerlingen altijd te boeien door haar manier van overbrengen van de geschiedenis van hun land en ze deed de belofte als de studenten op tijd hun werk af hadden dat ze de laatse minuten van de les werden beloond met haar ‘storytelling’. Op deze manier motiveerde McLeod de studenten en zij bemoedigden en spoorden haar aan om schrijfster te worden.

In 1988 benutte McLeod al haar tijd als ambassadeurs-vrouw in Belgie,om haar geboorteland Suriname op waardige manier uit te dragen.In die tijd was er geen informatie over Suriname beschikbaar in Belgie. Met het project” Openboek voor Suriname” welk vanuit het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking van Belgie werd geinitieerd, zamlede ze boeken in en kon ze door middel van programma’s zoals lezingen over Suriname, kooklessen, ‘storytelling’,muziek, dans en theater, voorlichting over Suriname geven.

Ook gebruikte ze haar tijd in Belgie om het Rijksarchief in Denhaag door te spitten.

De schrijfster voelt zich sterk verbonden met het Suriname van toen en het Suriname van nu. Uit deze liefdesrelatie zijn er enkele succesvolle historische romans geboren o.a.

Vaarwel Merodia, De vrije negerin, Tweemaal Marienburg, Herinneringen aan Marienburg en Hoe duur is de suiker. McLeod zegt dat ze dit moet doen voor de Surinaamse gemeenschap, het is haar roeping. Daarom doet ze gedegen onderzoek en zegt niet zomaar wat. daar heeft ze ook een groot deel van haar succes aan te danken.

Met de opbrengst van de boeken heeft McLeod een boot laten bouwen waarmee ze per jaar ruim 5000 leerlingen van de zesde klassen een educatieve tour geeft langs de voormalige plantages van Suriname.

McLeod is heel content en erg trots op het Surinaams volk. “ We zijn een voorbeeld” zegt ze met glinsterende ogen. “Wij zijn al-

22 Carifesta XI Magazine

lemaal minderheden, er is geen dominante groep. Het onderwijs is de beste catalisator.

Ze zitten met elkaar in de klas, Moslims, Christenen,Hindoestanen, we feliciteren elkaar allemaal op bijzonder feestdagen en we gaan bij mekaar over de vloer”.

De titel voor haar eerste roman “ Hoe duur was de suiker’ ontsproot tijdens het vak Nederlands toen het onderdeel poezie analyse werd behandeld, naar het gedicht van Rudi Bedacht (pseudoniem : Corly Verloogchen): De koloniale tijd.

De koloniale tijd de suikermolens wentelden voor Europa in het stof van de plantages droogden uw tranen op donkere broeders uit Afrika en luider verkondigden de zwepen het heidendom van christelijk Europa; pijn en geduld en hoe heldhaftig naakt een zwarte huid kan zijn lichamen zonder bestemming waarop de rijken de trieste geschiedenis schreven van dit land zodat wij beseffen hoe duur de suiker wel kan wezen.

Movie

Cynthia McLeod Een reis door de geschiedenis van Suriname.

Cynthia McLeod Zit rustig op de bank in de woonkamer van haar huis. Haar mooie grijze haren, donkere ogen, een strakke bruine huid en jong uiterlijk maken het beeld compleet van de zes en zeventig jarige inspirerende schrijfster, die voorover buigt als ze begint te vertellen over het ontstaan van haar werken.

Ze neemt je gevangen door haar vertelkunst enbrengt jou op reis door de geschiedenis van Suriname..

De film, ‘Hoe duur was de suiker’, gebaseerd op de eerste roman van Mcleod gaat op 25 september dit jaar in premiere tijdens het 33ste Nederlands Film Festival, alwaar het de openingsfilm is. Het verhaal gaat over twee joodse stiefzusjes en hun slaven en het speelt zich af in de periode van 1765 tot 1778. Maar de regisseur van de film heeft wel enkel wijzigingen doorgevoerd. Het is geworden de relatie tussen de vrouw van een slavenmeester en haar slavin die in de gunst van de meester is gekomen met alle gevolgen van dien. 2013 markeert de 150ste herdenkingsdag van de afschaffing van de slavernij in devoormalige Nederlandse kolonie; Suriname.

De inspiratie voor het boek ‘Hoe duur was de suiker’, een historische roman over de suikercultuur in de 18e eeuw, kwam In de periode dat zij in 1984 als ambassadeursvrouw in Washington vertoefde. Ze kwam daar een Joods echtpaar tegen. De Joodse vrouw had heimwee dus werden zij en Cynthia goede vrienden. Mccleod vertelde haar over de Joden die in Suriname woonachtig zijn en dat deze de eerste kolonisten waren die zich in Suriname hadden gevestigd. Ze waren er niet om zich te verrijken en dan weer te vertrekken, maar hadden affiniteit met Suriname en vestigden zich aan de oever van de Suriname rivier; de Jodensavanna, voor hun het nieuwe Jeruzalem. Deze Joden zijn helemaal opgegaan in de Surinaamse samenleivng. Om kracht bij haar verhaal te doen, zegt McLeod:” Als je lang genoeg aan een stamboom van een Surinamer schudt, valt er wel een jood”.

Carifesta XI Magazine 23

CULTURE

Micle Fung

Micle Soeng Ngie één van de zonen van de laatste lichting Chinezen die in 1925 naar Suriname zijn gekomen als contract arbeiders op Marienburg , maakt nu de heerlijkste gerechten uit een combinatie van specerijen en producten uit Hongkong en lokale producten uit Suriname. De ultieme vorm van Integratie door middel van culunaire hoogstandjes.

Het duurde even om Micle aan de telefoon te krijgen want het werktempo en de werkdruk binnen de SoengNgie onderneming is ontzettend hoog. Maar eenmaal aan de telefoon nodigde de spontane en enthousiaste ondernmer de crew van het Carifesta XI magazine direct uit om bij hem langs te komen zodat hij zijn nieuwste experiment kon laten proeven.

Een ervaring om zeker naar uit te kijken.

Bij aankomst werd de crew hartelijk verwelkomd door Micle gekleed in zijn kokstenue met de woorden: “Maak je thuis”.

Thuis; een sprookjesachtige tuin, met Thaise en Chinese invloeden, een skala van Surinaamse dierssoorten en waar de rust en natuur vanaf straalt. Twee prechtige buitenkeukens waar menig kok jaloers op zal zijn. Een ware lust voor het oog.

Druk bezig vertelt de gastheer over zijn leven, en over de bereiding van zijn gerechten. Aan de ene kant een tradtionele groenteschotel met grote garnalen, opgediend met producten uit de eigen winkel. En als verrassing zijn nieuwste experiment: Noodles met bokkingfilet. Een vreemde combinatie, maar bij de eerste hap zijn de verrukkingskreten te horen.

Een.zachte, zilte smaak die naar meer doet smaken. Volgens onze chef-kok is de zachte smaak te danken aan de keuze van de noodles. Na de maaltidj vult de gastheer de wegwerpbakjes voor zijn gasten en belooft ze gauw weer uit te nodigen voor zijn volgende kooksessie: nasi met bakkeljauw. Wie is deze bijzondere man?

Van contractarbeider naar ondernemer Micle’s vader Fung YouKee kwam in 1925 als Chineze contractarbeider naar Suriname en werd te werk gesteld op Marienburg. Toen zijn contract was afgelopen schreef hij zich in 1939 in bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken als eenmanszaak; Toko Broeng, waar hij Aziatische producten, zeep en rum aan de man bracht. Hetzelfde jaar vertrok hij naar Paramaribo waar hij een pand huurde van een groot importbedrijf - Bettencourt - en daar is hij begonnen met zijn neef Soe Ngie als horlogemaker en goudsmid.Dit pand heeft hij later overgekocht. Fung YouKee trouwde de Surinaamse Estelle 24 Carifesta XI Magazine

Lau So Fat en kregen 4 zonen en 3 dochters waarvan Micle Fung You Kee, beter bekend als Micle Fung de jongste zoon is.

Een tevreden mens is een gelukkig mens De kinderen van Fung You Kee hebben een strenge opvoeding gehad. Soms met de harde hand, wat ook wel nodig was zegt Micle lachend, want een dondersteen was hij zeker.

De bedoeling van vader Fung YouKee was dat zijn jongens aanvankelijk tot de zesde klas naar school zouden gaan maar op aandringen van hun moeder heeft Micle de middelbareschool kunnen afmaken. De meisjes mochten zoals vele vrouwen in die tijd die de kans kregen om verder te studeren, allemaal naar de kweekschool om onderwijzeres te worden.

Moeder Estelle had een goede uitstraling en was heel erg positief , ze zei vaak: “ Geld is niet alles, zorg dat jullie goed met mekaar leven want een tevreden mens is een gelukkig mens”.

Naar gelang de tijd verstreek begon de zaak ook producten uit Hongkong te importeren.

Dagelijks na schooltijd moesten de jongens naar de winkel om de fijne kneepjes van het ondernemersvak te leren. Door hard werken en de klanten een goede service te geven werd SoengNgie één van de grootste importeurs van Aziatische producten in Suriname. De werknemers; met name de sjouwers hebben heel hard moeten werken omdat dat alles nog handmatig geschiedde en de verpakking driemaal zo zwaar woog als nu. De import die specifiek uit Hong Kong geschiedde breidde zich uit naar China, Indonesie en Taiwan.

Experimenteren in de keuken Micle Fung die nu samen met zijn broer de scepter zwaait, heeft veel met zijn vader gereisd en werd aangespoord om vooral goed op te letten om zodoende heel wat te kunnen leren. Wanneer zijn vader ‘samples’ kreeg uit het buitenland en deze getest moesten wor-

den, moest jonge Micle mee om ook de kneepjes van de kookkunst te leren. Het was altijd een kookfestijn. Familie en vrienden werden uitgenodigd om de gerechten te proeven en te keuren. Pas bij een dikke voldoende werden de producten voor zo een gerecht geimporteerd.

Vader Fung YouKee spoorde zijn jongste telg altijd aan met de woorden: “Bewaar je handen en voeten als goud, want daarmee moet je geld verdienen. Verder zei vader ook: je moet alles kunnen, je moet bij machte zijn om je vrouw te helpen.

SoengNgie keukengeheimen Vandaag de dag heeft Micle behalve import ook succes met zijn kookkunsten die tot uiting komen in zijn eigen tvprogramma ‘Soeng Ngie,s keuken geheimen’, die steeds op een andere locatie in de binnenlanden van Suriname wordt geschoten . Heerlijk vindt Micle dat want hier kan hij op zijn gemak enkele van zijn hobbies uitvoeren zoals jagen, vissen en dansen. De kookshows zijn op dvd’s te verkrijgen voor degene die een uitzending hebben gemist en ook zeer gewild bij de Diaspora in Nederland. De bedoeling is om Suriname op een andere manier naar buiten te brengen en wel op een culinaire manier.

Culinair

Integratie door middel van culunaire hoogstandjes.

Een impressie van Soeng Ngie’s artistieke tuin

Naast de winkel en de kookshows verzorgt Micle ook jaarlijks een kerstshow waar hij minderbedeelden uit de Surinaamse samenleving in de watten legt met een bandje, artiesten en natuurlijk zijn voortreffelijke kookkunsten op de famile Ranch bij Weg naar Zee. Ondanks de toenemende concurrentie ziet Micle de toekomst positief in. Het is hard werken, maar hij is blij dat zijn zoon ook geinteresseerd in de familiebusiness, daarnaast werkt hij goed samen met zijn broer en diens dochter.Ook heeft Micle een dochter die afgestudeerd is in de economie, dus het goed economisch runnnen van het bedrijf is hierbij verzekerd. Micle is een tevreden mens!

Carifesta XI Magazine 25

循 義 公 司

N.V. N.V. SOENG SOENG NGIE NGIE & & CO CO .. A: A: WATERKANT WATERKANT 84-86 84-86 .. P: P: 472031/422751 472031/422751 .. E: E: NV@SOENGCO.COM NV@SOENGCO.COM SOENG SOENG NGIE’S NGIE’S ORIENTAL ORIENTAL MARKET MARKET .. A: A: HK HK WILHELMINA-/DAVID WILHELMINA-/DAVID SIMONSSTRAAT SIMONSSTRAAT 85 85 .. P: P: 550140/550144 550140/550144 .. W: W: WWW.SOENGCO.COM WWW.SOENGCO.COM

26 26 Carifesta Carifesta XI XI Magazine Magazine

Carifesta Carifesta XI XI Magazine Magazine 27 27

Dans: Shaolin Kung Fu

Uitvoerende kunst

Craft door Bongo Charlie

Uitvoerende kunst

CARIFESTA XI I M PRES S I ES Sluiting Pre- Carifesta

Haiti- Tabou Combo 28 Carifesta XI Magazine

Drie dimensionale kunst door George Struikelblok; beschilderde dansers voeren een prachtige choreografie van dans en beweging op

Jamaica- The Caribbean. A L’Acadco Experience Carifesta XI Magazine 29

CULTURE CULTURE

Youth Focus

Endermo Endermo Linger Linger

Achter Achter de de schermen schermen bij bij Youth Youth Village Village

Trekt Trektde devergelijking vergelijkingmet metde denatuur natuur Volgens Volgenséén éénvan vande decoordinatoren coordinatorenvan vanYouth YouthVillage, Village,belast belast met metde deGreen GreenArea, Area,de deKnowledge Knowledgearea areaen enhet hetSporttraject Sporttraject werd werder ergefocused gefocusedom omhet hetgroen groennaar naarbuiten buitente tebrengen. brengen.

Endormo EndormoLinger Lingerwilde wildede dejeugd jeugdbewuster bewustermaken makenom omeen een gezonde gezondeleefstijl leefstijlop opna nate tehouden, houden,kennis kenniste tevergaren vergarenen enalles alles in inhet hetwerk werkte testellen stellenom omzich zichdienstbaar dienstbaarop opte testellen stellenvoor voor hun hunland. land.

Luciano Luciano Wijdenbosch Wijdenbosch

Green Greenarea area

In In de de‘Green ‘Greenarea’ area’werd werder ergefocused gefocusedop opMilieu Milieuen enGezondGezondheid. heid. Linger Lingerzegt: zegt:““Wij Wijhebben hebbende devergelijking vergelijkinggetrokken getrokken met metde denatuur, natuur,om omde dejeugd jeugdbewuster bewusterte temaken makenvan vanhun hun omgeving, omgeving,het hetmilieu milieuen eneen eengezonde gezondeleefstijl. leefstijl.””Met Metde defocus focus op op‘het ‘hetgroen’ groen’willen willenwij wijhen henbewuster bewustermaken makenvan vaneen eengoede goede gezondheid, gezondheid,en enze zemotiveren motiverengezonder gezonderte tegaan gaanleven levenen enmeer meer te tesporten”.Bij sporten”.Bijde deaanpak aanpakhebben hebbenze zeverschillende verschillendebedrijven bedrijven benaderd benaderdzoals zoalsbedrijven bedrijvendie diegespecialiseerd gespecialiseerdzijn zijnin inzonne zonne energie, energie,met metbetrekking betrekkingtot totbesparing. besparing.Ook Ookisiser ergedacht gedachtaan aan hoe hoemilieuvervuiling milieuvervuilingtegen tegente tegaan; gaan;bijvoorbeeld bijvoorbeeldminder minder benzine benzineen enmeer meergebruik gebruikmaken makenvan vande defiets. fiets.

Het Het belang belang van van teksten teksten screenen screenen Expose ExposeStage Stage Op Opde deExpose Exposestage stagekrijgen krijgende dejongeren jongerende degelegenheid gelegenheid om omhun huntalenten talentenop ophet hetgebied gebiedvan vanmode, mode,dans dansen enmumusicals sicalste telaten latenzien. zien.Er Erzijn zijngroepen groepenuit uitdiverse diverselanden landenuit uit het hetCaraibisch Caraibischgebied, gebied,die dievooraf voorafhieraan hieraanauditie auditiehebben hebben moeten moetendoen. doen.Maar Maarook ookde detalenten talentendie dieniet nietde demogelijkmogelijkheid heidhadden haddente teauditeren, auditeren,kregen kregenalsnog alsnogde degelegenheid gelegenheid om om te telaten latenzien zienwat watzij zijte tebieden biedenhadden. hadden.

“Het “Hetisisheel heelbelangrijk belangrijkom omte teweten wetenwat watvoor voorteksten tekstende de jeugd jeugdkrijgt krijgtvoorgeschoteld”, voorgeschoteld”,zegt zegtLudciano LudcianoWijdenbosch.

Wijdenbosch.

Daarom Daaromwordt wordter erveel veelmet metde deartiesten artiestengepraat gepraaten enletletten tenwij wijop opde deteksten tekstenvan vande deHip-Hop Hip-Hopartiesten. artiesten.In Indeze deze fase fasevan vanonze onzejeugd, jeugd,moeten moetenwe wewaken wakenvoor voornegatieve negatieve invloeden invloedenen ener ervoor voorzorgen zorgendat datonze onzejeugd jeugdmet met positieve positieve boodschappen boodschappenen enopbouwende opbouwendeteksten tekstenworden wordengevoed. gevoed.

Knowledge Knowledgearea area

In Inde de ‘Knowledge ‘Knowledgearea’ area’werden werden er erverschillende verschillendeworkshops workshops voor voorkinderen kinderengehouden. gehouden.Ze Zekonden kondenbijvoorbeeld bijvoorbeeldleren lerenhoe hoe een eengoede goedeDJ DJte teworden wordenen enhoe hoete tewerken werkenmet metverschillende verschillende panelen panelenop opeen eenDJ-set.

DJ-set.Op Ophet hetgebied gebiedvan vande dekunst kunstwerd werdde de creativiteit creativiteitvan vande degestimuleerd gestimuleerden enwerd werder eraandacht aandachtgeschongeschonken kenaan aanhet hetbewuster bewustermaken makenvan vande dejeugd jeugdop opkunstgebied. kunstgebied.

Sports Sportsarea area

In Inde de‘Sports ‘SportsArea’ Area’lag lagde denadruk nadrukop ophet hetstimuleren stimulerenvan van sportactiviteiten, sportactiviteiten,een eengezonde gezondeleefstijl, leefstijl, het hetbelang belanghiervan hiervanen en dat datbewegen bewegeneen eenbelangrijk belangrijkonderdeel onderdeelis. is.Op Ophet hetWillebrod Willebrod Axwijk AxwijkSportcentrum Sportcentrum(SOSIS (SOSISterrein) terrein)waren warentevens tevensvertegenvertegenwoordigers woordigersvan vandiverse diverseinstanties instantiesaanwezig aanwezig waar waarde dejeugd jeugdteterecht rechtkon konvoor voorinformatie informatieover overvraagstukken vraagstukkenmet metbetrekking betrekking tot toteen een gezond gezondleven levenen enhoe hoemilieuvervuiling milieuvervuilingtegen tegente tegaan. gaan.

Linger Lingerisis22 22jaar jaaren enzijn zijnstreven strevenisisom omICT ICTdeskundige deskundigetete worden wordenop ophet hetgebied gebiedvan vannetwerken. netwerken.Hij Hijdraagt draagtnu nual alvrijwilvrijwillig lig zijn zijnkennis kennisover overen enhij hijwerkt werktnu numet metals alsdoel doelzijn zijn55jarige jarige ICT ICTopleiding opleidingbij bijJansen Jansenen enPartners Partnerstetekunnen kunnenbekostigen. bekostigen.Hij Hij wil wilvooral vooralzijn zijnkennis kennisoverdragen overdragenaan aande dejeugd. jeugd.Linger Lingerzegt zegt “Ik “Ik wil wilde debeste bestevader vaderworden wordenvoor voormijn mijnkinderen kinderenen ende debeste besteman man voor voormijn mijnvrouw vrouwen endaarvoor daarvoormoet moetjejeook ookkennis kennishebben hebben“.“.Als Als jeugdige jeugdigemoet moetjejeiets ietsdoen doenvoor voorjejeland landen enniet nietdat datjejeland landiets iets voor voorjejemoet moetdoen”. doen”.Maak Maakjejevaderland vaderlandtrots trotsdan danisismen menook ook meer meerbereid bereidom omiets ietsvoor voorjejetetedoen. doen.””

Elvira Elvira Lens Lens Overtuigd Overtuigd van van succes succesYouth YouthVillage Village Als Alsjejehet hetpad padbinnenstapt binnenstaptwaar waarYouth YouthVillage Villagekantoor kantoor houdt, houdt,aanschouw aanschouwjejeeen eenbedrijvigheid bedrijvigheidvan vaneen eenzeer zeergemogemotiveerd tiveerdteam. team.Op Op elke elkeetage etagezijn zijnde dejeugdigen jeugdigen enthousiast enthousiast en en serieus serieusbezig bezigmet methun huntaken takenen en gefocused gefocusedop opéén éénding; ding; het hetsucces succesvan vanYouth YouthVillage.

Village.Als Alsdit ditonze onzetoekomst toekomstvan van morgen morgenisisdan dankunnen kunnenwij wijzeker zekerzijn zijnvan vande devoortgang voortgangvan van ontwikkeling ontwikkelingen ensuccessen successenvan vanland landen envolk. volk.

Youth YouthVillage Villageisisde deplek plekwaar waarmensen mensenin inde deleeftijd leeftijdvan van55tot tot 30 30jaar jaarbij bijmekaar mekaarkomen komenvoor voorhet hetuitwisselen uitwisselenvan vancreatieve creatieve ideeen ideeenen enom omte telaten latenzien zienwat watze zekunnen kunnenop ophet hetgebied gebied van vandans, dans,cultuur, cultuur,muziek muzieketc. etc.Dit Ditplan planisisopgesteld opgestelddoor doorde de CARICOMCARICOM-Jeugd JeugdAmbassadeurs.

Ambassadeurs.Men Menheeft heeftgemeend gemeendeen een zich zichvooral vooralop opde dejeugd jeugdte teconcentreren concentrerenomdat omdatdit ditbij bijde de voorgaande voorgaande Carifestas Carifestasontbrak. ontbrak.

Het Hetgeheel geheelvan vanYouth YouthFocus Focusbestaat bestaatuit: uit:Youth YouthVillage, Village, Entertainment Entertainmenten enLaissons.

Laissons.Organisatorisch Organisatorischloopt looptalles allesop op wieletjes wieletjesbij bijYouth YouthVillage Villagemet metname nameBig BigStage, Stage,Exposure Exposure Stage, Stage,Green GreenArea, Area,Foodcourt Foodcourten enhet hettraject trajectvoor voorkinderen kinderen tussen tussen5-13 5-13jaar. jaar.

Elvira ElviraLens Lenseen eenbezige bezigebij, bij,die dieprojectmanager projectmanagerisisbij bijde deSuSurinaamse rinaamseVereniging Verenigingvan vanAccoutants Accoutantsen entevens tevens accountant accountant in inwording.Ze wording.Zeheeft heefthaar haarstudie studieEngels; Engels;reading,writing reading,writingand and speach, speach,afgerond afgerondop ophet hetIOL IOL,,heeft heeftreeds reedsin inveel veeljeugdorgajeugdorganisaties nisatiesgeparticipeerd geparticipeerden envervuld vervuldeen eenbelangrijke belangrijketaak taakin in de de organisatie organisatienamelijk namelijkhet hetpresenteren presenterenvan vanYouth YouthVillage Villageals als onderdeel onderdeelvan van Carifesta CarifestaXI XIaan aanhet hetCaraibisch Caraibischgebied gebieden ende de rest restvan vande dewereld. wereld.

Lens Lensisisovertuigd overtuigdvan vanhet hetsucces succesvan vanYouth YouthVillage.

Village.The TheYouth Youth Village Villageisisom omjongeren jongerentetemotiveren motiverenen enteteactiveren activerenen enteteininspireren spirerenom omactiever actieverteteparticiperen participerenin inhet hetjeugdbeleid jeugdbeleiden enalles alles daaraan daaraangerelateerd, gerelateerd,in inSuriname.

Suriname.

Big BigStage StageArea Area De DeBigstage Bigstagearea areaheeft heefteen eeninternationaal internationaaljeugd jeugdpodium podium op opde deYouth YouthVillage.

Village.De Debeste bestejeugdartiesten jeugdartiestenvan vanbinbinnennen-en enbuitenland buitenlandkregen kregende degelegenheid gelegenheidhun huntalenten talentenen en kwaliteiten kwaliteitente tepresenteren presenterenaan aande deaanwezige aanwezigejeugd. jeugd.Ook Ookde de Dj’s Dj’svan vanSuriname Surinameen ende deBrassbands Brassbandswerden werdeningezet. ingezet.

Ludciano LudcianoWijdenbosch, Wijdenbosch,26 26jaar, jaar,2e 2ejaarsstudent jaarsstudentPolyPolytechnische technischeCollege, College,die dieook ookwerkzaam werkzaamisisbij bijTelesur Telesurop opde de afdeling afdelingStroomvoorziening Stroomvoorzieningisisbelast belastmet metwerkzaamheden werkzaamheden met metbetrekking betrekkingtot tot Expose ExposeStage Stageen ende deBig BigStage StageArea.

Area.Zijn Zijn werkzaamheden werkzaamhedenzijn zijnhet hetindentificeren indentificerenvan vangroepen groependie die goed goedzijn zijnen enpotentie potentiehebben hebbenen enom omaan aantetegeven gevenin ineen een conceptprogramma conceptprogrammahoe hoedeze dezejongeren jongerenhun huntraining trainingwerk werken en inspanning inspanningkunnnen kunnnenpresenteren. presenteren.Dit Ditging gingzowel zowelom omSuriSurinaamse naamsejongeren jongerenals alsjongeren jongerenuit uithet hetbuitenland. buitenland.WijdenWijdenbosch boschvond vondhet hetheel heelinteressant interessantom omdeze dezegroep groepbezig bezigtetezien zien tijdens tijdenshun hunvoorbereiding voorbereidingalsook alsookhun hunpresentatie.. presentatie..Hij Hijzegt zegt tevreden:” tevreden:”Overall Overallwas wasalles allesoke okeomdat omdatde degroep groepontzettend ontzettend enthousiast enthousiastwas wasom ommee meetetedoen. doen.””

Background:: Background::Painting Paintingof ofRobbert RobbertEnfield Enfield 30 30 Carifesta CarifestaXI XIMagazine Magazine

Carifesta CarifestaXI XIMagazine Magazine 31 31

DEVELOPMENT

Stimuleren van Inheemsen jongeren om hogerop te komen Ryan Blanca; een jonge Inheemse ondernemer die zich ten doel stelt om inheemse jongeren te motiveren en te coachen om hoger op de maatschappelijk ladder te komen. Het gaat dan niet om de jongeren die woonachtig zijn in de stad Paramaribo, maar meer nog om de jongeren uit het binnenland van Suriname, met name het Marowijnegebied en wel bij de Wanekreek, richting Galibi.

Zijn interesse voor het binnenland komt door zijn inheemse vader van Marowijne en door zijn betrokkenheid bij inheemse ontwikkelings-organisaties. Als kind ging Ryan vaak met zijn vader naar het binnenland. In de inheemse dorpen maakte hij kennis met kleinschalige houtkappers die, naast de traditionele bijlen, bijna allemaal STIHL kettingzagen gebruikten. Zijn eerste foto met een STIHL dateert dan ook uit 1976, hij poseerde toen met een nieuwe STIHL 070 in Alphonsdorp (Marowijne). Als men het had over een STIHL wist je als kind direct waar men het over had!

Zo is zijn passie ontstaan om zelf een STIHL – ondernemer te worden.

Om vanuit zijn positie jonge inheemsen te motiveren gaat hij op zoek naar jongens in het district Marowijne en ook in West Suriname en leert ze de kneepjes van het vak. Daarnaast kunnen zij werken in het bedrijf van Ryan.

“Het verloop is wel groot, want het is hard werken. Je fungeert niet alleen als werkgever, maar ook als vaderfiguur”, zegt onze ondernemer. De jongens zijn dit soort werk niet gewend en enkele blijven niet lang voor hem werken.

32 Carifesta XI Magazine

Soms gaan ze ook niet meer door met studie en keren terug naar het binennland om daar hun Inheems bestaan weer op te pakken.

Ryan begrijpt dit deels wel. Inheemsen zijntrotse mensen. Daarnaast is het leven in het binnenland heel anders.

Maar meer nog zijn de Inheemsen natuurmensen. Het zal niet makkelijk gebeuren dat men gaat jagen of vissen om bijvoorbeeld voor een aantal maanden voeding op te slaan. De Inheemse jaagt en vist voor hetgeen hij nodig heeft. Is het op dan gaat men weer. Het is een hele andere leefstijl en sommige zijn hier content mee. Maar de wereld verandert.

Ryan zet zijn missie door, want zoals hij zegt voldoet deze traditionele leefwijze niet meer aan de huidige veranderende maatschappij. Inheemsen zijn hierdoor minder zichtbaar op de maatschappelijke ladder. De potentie is wel aanwezig, er moet gewoon aan gewerkt worden.

Hij hoopt dat de jongeren hem als een voorbeeldfiguur zien voor wat wel mogelijk is met hard werken en een andere leefwijze. Momenteel heeft Ryan vier jongens uit Alfonsdorp waar hij meewerkt.

Mochten ze uitvallen gaat hij gewoon door , het gaat in ieder geval om de bewustwording en het kunnen laten zien dat er ook voor inheemse jongemannen de moglijkheid is weggelegd om top-ondernemer te worden of meer uit zichzelf te halen.

Hoe het allemaal begon

“Gedurende mijn studiejaren in Amsterdam heb ik vanaf 1996 als vrijwilliger gewerkt voor de Stichting Majuri. Majuri was een inheemse organisatie in Amsterdam die zich voornamelijk richtte op de ondersteuning van het onderwijs in inheemse dorpen in Suriname. Tot en met 2002 ging ik jaarlijks naar Suriname om een school te bouwen, een bibliotheek op te zetten of een schoolboot helpen kopen. Overal waar ik in het binnenland kwam zag ik machines van het merk STIHL. Ik sprak met de gebruikers van deze machines, vroeg naar prijzen en kwam erachter dat er één monopolistische aanbieder was namelijk het bedrijf van der Jagt aan de Saramaccastraat. Ik begon mogelijkheden te zien voor het betreden van deze markt met tweedehandse STIHL zettingzagen en zogenaamde aftermarket onderdelen voor deze machines. Gedurende mijn eerste “werkvakantie” was ik binnen vier weken uitverkocht.”

Guiana Machinery and Parts NV

“Na mijn tweede werkvakantie, wilde ik twee keer per jaar naar Suriname, maar dit was niet mogelijk. De werkgever in Nederland zag geen reden om mij deze ruimte te bieden.

Hierdoor was ik uiteindelijk genoodzaakt om een besluit te nemen, ging ik door met de handel die ik had opgestart of bleef ik in Nederland werken? Juist in deze periode werd ik geattendeerd op de organisatie IntEnt in Den Haag – Nederland. Zij verzorgden ondernemerstrainingen. Het concept om startende ondernemers of diegenen met een ondernemingsidee een traject tot en met opstarten aan te bieden, sprak mij wel aan. Zo ben ik begonnen in Nederland en verder begeleid naar en in Suriname. Toen het moment daar was dat ik aan uitbreiding toe was, stapte ik naar IntEnt Suriname. Vandaag de dag heb ik twee filialen te weten in Paramaribo en te Albina-marowijne. Tevens ben ik nu bezig met uitbreiding naar Frans Guyana en Atjoni-Brokopondo.”

IntEnt Suriname is een zelfstandig opererende organisatie die zich ten doel stelt om startende ondernemers en ondernemers die willen uitbreiden, te trainen , begeleiden en te coachen. Deze organisatie zet zich ook steeds meer in voor jongeren die het ondernemersveld in willen gaan.

Carifesta XI Magazine 33

Michael Watson

Creëer een gezonde milieu middels sport

Powered by:

Sport perience 34 Carifesta XI Magazine

Michael Watson sprak over de belangrijkste doodsoorzaken in het Caribisch gebied in 2004. Hart en vaatziektes, kanker, geweld, diabetes en beroertes waren de meest voorkomende. Onderzoek heeft uitgewezen dat al deze doodsoorzaken verminderd kunnen worden door een gezondere levensstijl. In het geval van geweld hebben politierapporten uit Jamaica in 2008 aangetoond dat de criminaliteit het laagst was tijdens de Olympische Spelen in Peking op de dagen dat de Jamaicaanse atleten in actie kwamen. Hier kan dus uit worden opgemaakt dat sport ook kan bijdragen bij het verminderen van geweld.

In het context van dit alles is de Regional Sports Academy (RSA) opgezet. De RSA richt zich op educatie, talentontwikkeling, hoge prestaties, onderzoek, sporttoerisme en sporttrainingskampen. De visie van de RSA is de globale leider in sport-onderwijs en talentontwikkeling te zijn en het voorzien van unieke mogelijkheden ter bevordering van de capaciteiten van de mensen en een trots gevoel middels successen, met de Caribische vibe in gedachte.

De missie van RSA is het promoten van gezondheid en duurzame ontwikkeling voor allen, door middel van sport en onderwijs met als voornaamste doel: Ontwikkelen van succesvolle atleten die trots brengen in de regio via hun prestaties op wereldniveau en competente studenten die bijdragen aan de ontwikkeling van mensen en gemeenschappen in de regio door degelijke pedagogische principes toe te passen. Ook het promoten van grootschalige onderzoeken en gezonde gemeenschappen gemobiliseerd door veelbetekenende en georganiseerde sport, recreatie en fysieke activiteiten.

Met ‘The Declaration of Port of Spain- “Uniting to stop epidemic of chronic non curable deceases(2007)’, ‘The declaration of Paramaribo - eye on the future of youth in the Caribbean(2010)’ en ‘The eye on the future: Investing in youth now for tomorrow’s community (2010)’ zijn de staatshoofden van de Caribische gemeenschap (CARICOM) het erover eens dat er veel gedaan moet worden om the investeren in de jeugd en in een gezonde gemeenschap.

De kosten voor een 9 maanden lang RSA programma 2013 zijn 840 US dollars voor locale studenten. Buitenlandse studenten betalen 4600 US dollars, dit is inclusief huisvesting. In april van dit jaar werd Sacha Irons uit Jamaica de eerste buitenlandse student van de RSA in Suriname. Zij kreeg een volledige studiebeurs.

De organisatie is erg content met deze ontwikkeling. 24 locale studenten gingen dit jaar ook met een volledige studiebeurs naar de academie.

Eliza Carter Het grootste Academisch Medisch Centrum van de regio; “Het creeeren van een helend gevoel in een professionele omgeving”

Eliza Carter werd geconfronteerd met de basisnoden van de mensen van haar geliefd land Suriname. Op dat moment wist ze dat ze terug moest komen om hier iets aan te doen.

Deze onafhankelijke zakenvrouw die in haar werk ontzettend dominant en resultaatgericht is, heeft haar doel voor ogen: het grootste Academisch Medisch Centrum van de regio.

De 58 jarige Carter, moeder van een dochter en twee kleinkinderen zit achter haar bureau. Haar arendsogen vertellen hoe bewust deze vrouw op haar doel afstevend, namelijk de bouw van het ziekenhuis in het district Wanica, om de minderbedeelden in Suriname te helpen op het gebied van de Gezondheidzorg.Carter zegt “En niet zomaar een ziekenhuis bouwen, maar een Academisch Medisch Centrum in het district Wanica die voldoet aan de vraag van de mensen en de professionals die daar te werk zullen worden gesteld. Men moet een helend gevoel krijgen in een professionele omgeving.

Dit gevoel en deze omgeving moet je organiseren en in het gebouw verwerken”.

Gezondheid

Michael Watson, directeur Sportzaken van het ministerie van Sport- en Jeugdzaken, werd ook gevraagd om als gastspreker op te treden tijdens één van deze debatten. Hij werd gevraagd om te praten over milieu en gezondheid. Vanwege het feit dat zowel milieu als gezondheid twee hele brede onderwerpen zijn, heeft hij besloten deze thema’s vanuit een sport-invalshoek te bespreken. Milieu is veel meer dan de omgeving waar je leeft, het zijn namelijk ook de mensen waar je mee omgaat en meer. En gezondheid is veel meer dan of je wel of niet ziek bent, want ook je manier van leven heeft hiermee te maken. Een gezonde gemeenschap zorgt voor een welvarende gemeenschap omdat de gezonde inwoners productiever kunnen functioneren.

Suriname beheert de CARICOM portfolio voor gemeenschapsontwikkeling en culturele samenwerking, inclusief cultuur, geslacht, jeugd en sport, De regering van Suriname erkent het belang van fysieke activiteiten, fysiek onderwijs en sport als instrument voor ontwikkeling en zet daarom regionale integratie via deze portfolio hoog op de agenda. De Surinaamse beleidsmakers zijn van mening dat sport in verbinding moet zijn met andere sectoren in de gemeenschap; sport en onderwijs, sport en gezondheid, sport en arbeid, gemeenschaps ontwikkeling en sport en milieu gerelateerde zaken. Dit allemaal onder het mom van sport is meer dan sport. De specifieke resultaten van sport zijn gezondere inwoners, meer talent en deelname aan topsport evenementen zowel regionaal als globaal.

Carter heeft een hechtige band met het land Suriname.

Als klein meisje kwam ze met haar moeder vanuit Guyana naar Suriname. Hier heeft ze haar jeugd doorgebracht en de emotionele verbintenis die ze met Suriname heeft, heeft ze in geen enkel ander land gevoeld. “Dit is mijn basis en je komt altijd terug naar de basis.” Carter heeft verpleegkunde in Suriname gestudeerd, gevolgd door diverse relevante cursussen in Nederland. Ze heeft ook gestudeerd aande Bradford University in Groot Brittanie, en aan de NIM-

VAS in Utrecht, waar zij de titel Masters of Business Administration(MBA) behaalde.

“

Niets zal ons stoppen.

We bouwen dit land op met eigen financiele middelen, en met eigen mankracht en daadkracht.

“

Om tot ontwikkeling te komen is het belangrijk om de stem van de jeugd in overweging te nemen, maar het is nog belangrijker om te investeren in de jeugd. Dit moet de invalshoek zijn geweest van de organisatie van de Youth Village toen zij de ‘krutu area’ creëerden; een plek voor discussie over CARICOM gerelateerde onderwerpen.

DEVELOPMENT

Manager van Chirurgie Operationele Kamers, manager van de gezondheid Department die gedragsgezondheidszorg en openbare geestelijke gezonddiensten biedt, zijn enkele sleutelposities die ze bekleedde en verantwoordelijkheden waarin ze uitblonk. Ze was ook verantwoordelijk voor de financiele strategie en controle op Informatie Technologie alsook de Kritische Zorg voorzieningen, en medeverantwoordelijk voor de bouw van het grootste bouwproject in Nederland; het Erasmus Medisch Centrum, Gezondheidszorg en ziekenhuis Complex voor de 21e eeuw.

Carter werd in 2005 uitgeroepen tot de eerste zwarte vrouwelijke manager in Nederland en is één van de meest ervaren bestuurders in de gezondheidszorg. Ze had de leiding over de Universitaire Medische Centra en weet precies wat te doen om het goed te laten lopen

en hoe je logistieke en allerhande vraagstukken moet oplossen. Carter heeft een grote drive om dit ziekenhuis op te zetten. Ze kreeg de inspiratie voor het ontwerp van het gebouw tijdens haar verblijf op Awarradam, een vakantieoord in de binnenlanden van Suriname, toen ze naar de grote stenen in het water keek en het helend gevoel dat dit bij haar opriep.

Verder wil ze meewerken om het zorgstelsel aan te passen en te bouwen aan het nieuw ziekenhuissysteem. “ De dingen moeten parallel lopen .

“Creeer nieuwe mogelijkheden en maak ook gebruik van de mogelijkheden die je hier hebt”, zegt onze deskundige.

Alle negatieve invloeden slaat ze af. “Geld moet geen probleem zijn, er is genoeg geld in de wereld” zegt de ervaren bestuurder en zakenvrouw.

“En niets zal ons stoppen. We bouwen dit land op met eigen financiele middelen en eigen mankracht en daadkracht.

Natuurlijk kunnen we tegenstand verwachten, maar dat gaan we niet uit de weg! Wij hebben het doel voor ogen om de minderbedeelden van goede gezondheidszorg te voorzien en dat ook aan te bieden in de gehele regio” aldus de bestuurder.

Carifesta XI Magazine 35

Herinrichting Open lucht Fort Nieuw Amsterdam museum;

een perfect voorbeeld van Culture for Development Tijdens Carifesta XI werden de tradities en gewoontes van de verschillende bevolkingsgroepen in Suriname ten toongesteld in het Open Lucht Museum Fort Nieuw Amsterdam in het district Commewijne. Het museum veranderde de naam tijdelijk in Carifesta Traditional Village en bezoekers konden meer leren over de levensstijlen en tradities van de Marrons, Indiërs, Creolen, Javanen en Inheemsen. Maar ook andere landen kregen de mogelijkheid om hun culturen en tradities uit te dragen bij de Village.

Sari Kasanpawiro

Sari Kasanpawiro, in de Javaanse gemeenschap beter bekend als tante Sari, was een van de coördinatoren van de Traditional Village. Ze was verantwoordelijk voor de activiteiten en zij gaf de andere landen een plek om hun activiteiten te ontplooien. Tante Sari, een van die pioniers van het voormalig Suriname Museum Fort Zeelandia in Paramaribo, heeft nu toegezegd om door middel van het leveren van attributen het Open Lucht Museum Fort Nieuw Amsterdam te helpen met de inrichting van het traditioneel Javaans huis.

Fort Nieuw Amsterdam komt een belangrijke plek toe als baken in de Surinaamse geschiedenis en als bijzonder cultureel erfgoed. De fysieke plek waar twee rivieren in het verleden samen kwamen. Die plaats in de geschiedenis rechtvaardigt de belangrijke rol die het Fort in de toekomst krijgt als centrum waar gestreefd wordt naar bewustwording van en kennis over de Surinaamse eenheid. Als openlucht museum is het de bedoeling dat Fort Nieuw Amsterdam naast erfgoedcentrum ook centrum wordt van educatie en vrijetijdsbesteding. Daarvoor is het nodig dat de restauratie en herinrichting ter hand wordt genomen. Herinrichting van het museum zal zowel economische- als sociale voordelen hebben voor de gemeenschap van Commewijne. Dit is een perfect voorbeeld van Culture for Development.

Traditional village trek dagtoeristen Volgens Sari was Openlucht Museum Fort Nieuw Amsterdam de perfecte locatie voor een Traditional Village omdat nog voor Carifesta, het bestuur van het museum al had besloten om in de herinrichting een permanente expositie van de historische traditionals woonomgevingen van de Marrons, Indiërs, Creolen, Javanen en Inheemsen te plaatsen. Tijdens de start van Carifesta Traditional Village op 17 augustus waren slechts de woonomgevingen van de Indiërs en Marrons volledig gebouwd. Dit werd creatief opgelost door verschillende workshops te geven zoals de traditionals Javaanse manden vlechten workshop, dans workshops en veel meer.

De ochtenden werden gevuld met allerlei traditionele spelletjes voor de jeugd. De Traditional Village werd veelal bezocht door dagtoeristen.

sioneerd en vindt dat andere culturen hetzelfde moeten doen.

“We kunnen allemaal leren van de positieve punten van elkaars culturen en op die manier onszelf verder ontwikkelen als een vredelievende natie.”

De Indonesische dansgroep

Sari Kasanpawiro vindt het van essentieel belang om andere culturen te informeren over hun eigen cultuur en om te leren van de schoonheid van andere culturen om zo meer respect voor elkaar en elkaars gewoonten op te brengen en in vrede naast elkaar te leven. Ze vindt het ook belangrijk dat de bevolkingsgroepen hun eigen tradities behouden en doorgeven aan de jeugd, want zij moeten weten over hun geschiedenis en cultuur om het een plek te geven in hun toekomst. “ Als je wilt weten wie je echt bent, moet je weten waar je vandaan komt”.

Suriname geeft het voorbeeld als een multiculturele samenleving waar een ieder vrij is zijn of haar tradities en gewoontes te behouden.

Sana Budaya als basis voor de Javaanse cultuur Kasanpawiro is nauw betrokken bij de vereniging Herdenking Javaanse Immigratie in Suriname, beter bekend als Sana Budaya. Het Noord-Oost Community Festival op Sana Budaya is een van de vele activiteiten die zij hielp organiseren. Het doel van dit festival was bewustwording creëren over de Javaanse cultuur bij andere culturen. Het was dus niet specifiek voor de Javanen zelf. Tijdens het festival werden Javaanse huwelijken, baby shoppers, en besnijdenissen gesimuleerd. Er werden Javaanse gerechten klaargemaakt en er werden traditionele Javaanse dansen opgevoerd. Sari zelf was in haar jongere jaren ook een traditionele danseres. Ze studeerde zelfs klassiek dansen in Indonesië. “ De Javaanse klassieke dans moet behouden worden, maar het moet zich ook ontwikkelen door elementen van traditionele dansen uit andere culturen te implementeren” zegt ze.

Kasanpawiro is duidelijk over de rol die de vereniging Herdenking Javaanse Immigratie moet innemen in de Surinaamse gemeenschap. “ De vereniging moet als basis vormen voor alles wat te maken heeft met de Javaanse cultuur. Als iemand iets wilt weten over Java, moet deze informatie beschikbaar zijn bij Sana Budaya”

Craft van Haiti

Uitvoerende kunst

CARIFESTA XI I M PRES S I ES

Culturen verspreiden om te leren van elkaar ‘Tante Sari’ propageert de Javaanse cultuur heel gepas-

36 Carifesta XI Magazine

Uitvoerende kunst

Uitvoerende kunst Carifesta XI Magazine 37

FABRIC SOFTENER

Economie

THE POWER OF

DEVELOPMENT

Kamer van Koophandel en Fabrieken

Investeert in nationale en internationale ontwikkeling

Het terrein van de Kamer van Koophandel en Fabrieken (KKF) was een van de centrale locaties tijdens Carifesta XI. Duizenden bezochten de GRAND CENTRAL MARKET waar cultuur keuken en ontwikkeling van het Caribisch gebied samenkwamen op een grote centrale marktplaats.

“De Kamer van Koophandel en Fabrieken is een organisatie volledig toegewijd aan het dienen van de zakenwereld van Suriname” zegt KKF voorzitter Henk Naarendorp.

Prya Soechitram. jurist bij de KKF, is het hier mee eens.

“De KKF is een levendige organisatie waarbij geen enkele dag hetzelfde is. Los van het in goede banen leiden van de handelsregistratie, en het verschaffen van certificaten van oorsprong voor exporteurs, uitvoeren van de zaken die betrekking hebben op de ‘One Stop Window’, dragen wij over het algemeen zorg voor het bevorderen van de belangen van de zakenwereld en bovenal vertegenwoordigen wij deze zakenwereld.”

Het bestuur onder de leiding van de heer Naarendorp is momenteel in het proces van aanpassing van de visie in de missie van KKF naar de globale en nationale ontwikkelingen in een interactief proces waarbij de relevante nationale en internationale omgeving van Suriname’s locale private sector betrokken is. Iedereen in en om de KKF is betrokken bij het proces. Het aanpassen van de missie en visie heeft 38 Carifesta XI Magazine

hoge prioriteit bij de KKF. De KKF heeft ook vele partners die bijdragen aan de ontwikkeling van ondernemen in Suriname. Prya noemde een paar van de belangrijkste partners van de KKF in hun ontwikkelingsstrategie.

Suriname Business Forum (SBF) De KKF is één van de belanghebbenden in het bestuur van het Suriname Business Forum. Los van de KKF bestaat het bestuur verder uit vertegenwoordigers van andere bedrijfsorganisaties, vakbonden en NGO-vertegenwoordigers en de Anton de Kom Universiteit van Suriname. SBF is een platform voor permanentie dialoog tussen de publieke en private sector om zo de geschikte omgeving te creëren voor het versterken en ontwikkelen van de locale private sector.

Tripartiet overleg Het tripartiet overleg dient als klankbord voor het staatshoofd met betrekking tot belangrijke zaken in verband met de sociaal economische ontwikkeling in Suriname.

Het bestaat uit vertegenwoordigers van vakbonden, bedrijfsorganisaties inclusief

de KKF en leden van de raad van ministers. Een van de belangrijkste zaken waarin dit orgaan het staatshoofd heeft geadviseerd is het realiseren van een realistische hedendaagse socialezekerheidsstelsel voor Suriname (inclusief gezondheidszorg, pensionering, minimum loon enz. ).

Stichting Toerisme Suriname Samen met het Ministerie van Transport, Communicatie en Toerisme (TCT) is de KKF medeoprichter van de Stichting Toerisme Suriname (STS). Het doel van de stichting is om de publieke en private sector dichter bij elkaar te brengen en zo de ontwikkeling van de toerisme sector te bevorderen.

De STS coördineert en controleert de toerisme sector.

Handelsmissies De KKF organiseert regelmatig buitenlandse handelsmissies om bij te dragen aan het integratie proces van de Surinaamse economie zowel regionaal als globaal. De hindernissen in dit proces worden op constante basis geïdentificeerd en er worden oplossingen voorgedragen en uitgevoerd.

Training De ondernemingstraining voor starters is een van de kernactiviteiten van de KKF. Deze training wordt ook aangebonden aan de landbouw sector in samenwerking met het ministerie van landbouw, veeteelt en visserij (LVV). De training voor handelaren is erg populair en er is grote vraag naar bij de import en export bedrijven.

KKF beurs Jaarlijks in november organiseert de KKF, de KKF handelsbeurs waar veel Surinamers naar uitkijken. De bedrijven lanceren dan hun nieuwste producten - variërend van eten, kleding, handwerk tot zelfs hoogwaardige technologische producten.

De beurs trekt duizenden bezoekers die komen om te netwerken, te genieten en om op de hoogte te blijven van het nieuwste aanbod.

Carifesta XI Magazine 39

DEVELOPMENT

John Defares

De Haven van Suriname als rolmodel voor de regio

Transport

John Defares was van 15 januari 2001 tot en met 31 december 2011 directeur van de Nieuwe Haven. Onder zijn leiding is de Nieuwe Haven uitgegroeid van een eenvoudige naar een moderne haven en de beste in het Caribisch gebied.

40 Carifesta XI Magazine

Al het harde werk heeft zijn vruchten afgeworpen toen de Nieuwe Haven in 2011 voor de eerste keer werd uitgeroepen tot de beste haven van het Caribisch Gebied in Bridgetown, Barbados door de Caribische Scheepvaart Associatie (CSA). De branche organisatie CSA heeft ook leden die buiten het Caribisch gebied komen zoals Columbia, Panama, Costa Rica maar ook de Amerikaanse havens van Houston, Miami, Jacksonville en Tampa. In 2012 won Suriname voor de tweede keer op rij deze prijs.

Defares: ”Je kan je voorstellen hoe trots ik was dat we de prijs hadden gewonnen gezien de havens die deelnamen. Een absoluut hoogtepunt en kroon op het werk dat door de jaren heen is verzet. Het feit alleen dat je met deze landen kan competen is al een hele overwinning. Onze haven staat model voor de rest van de regio. Geweldig!”

Breakbulk en bulklading, containers, koellading en rollend materieel w.o. voertuigen zijn ladingen die op de haven verwerkt worden. Zeeschepen kunnen binnen 12 uren gelost worden. Hiermee is Suriname de snelste en efficienste in de regio.

Feiten

Gelegen in het hart van Paramaribo, Suriname, aan de Surinamerivier ca. 43.5 km (21 zeemijlen) verwijderd van de monding (lichtboei) en de Atlantische Oceaan, is de Nieuwe Haven de voornaamste haven in Paramaribo voor importen en exporten van Suriname. Op kleine schaal verwerkt de haven ook de overslag van lading bestemd voor Frans Guyana en Guyana.

De florerende economie eind jaren vijftig, begin jaren zestig maakte dat de toenmalige haven aan de KNSM pier (die fungeerde als handelshaven) moest uitwijken naar de huidige locatie. Maar ook na de verhuizing halverwege de zestiger jaren bleek de Nieuwe Haven de dan nog groeiende economie niet te kunnen accomoderen. Na een verzoek voor financiele middelen bij de Europese Unie, voor de tweede rehabilitatie (maar die te lang op zich liet wachten), werd er een aanvang gemaakt met de werkzaamheden, uit eigen middelen van Havenbeheer, na een pre-visibility studie verricht door Wilfred Liew A Len . Van 2000-2003 werd er gewerkt aan een haalbaarheidsstudie. De Nieuwe Haven die gericht was op het laden en lossen van stukgoederen voldeed niet meer. Het stond op instorten.

Niemand wilde toen directeur van de Nieuwe Haven worden.

Guno Castelen heeft die taak wel op zich genomen tussen 1994 en 1998. Hiervoor heeft hij een jaar in Belgie vertoefd om de Port Management opleiding af te ronden.

Oppervlakte Nieuwe Haven 18.5 ha, met een kade van 600 meter 11 maart 1971 - oprichtingsakte gepasseerd van

Defares: ”Het succes ligt voor het grote deel in de Public Private Partnership (PPP) maar ook de goede infrastructuur en goede mensen die er werkzaam zijn. Maar als ik over de rehabilitatie van de Nieuwe Haven praat, kan ik niet voorbij gaan aan Kapitein Remy Vijzelman. Hij heeft gedurft om te investeren en samen met ons te werken om dit alles gedaan te krijgen.”

N.V. Havenbeheer als rechtspersoon

In 1995 werden er 12.000 containers gelost en verwerkt per jaar. In 2000 was dat aantal gegroeid naar 18.000 om in 2005 te verdubbelen naar 36.000. Vanuit de Europese Unie was de projektie dat deze verdubbeling pas in 2013 zou komen. Mede dank zij deze ontwikkelingen hebben zij de financiele middelen beschikbaar gesteld in 2006. De Nieuwe Haven heeft een lening moeten afsluiten bij een consortium van banken (Hakrinbank, De Surinaamse Bank en RBTT) om de rehabilitatie te kunnen finaliseren naast de aannemerskredieten die werden afgesloten. De 20 miljoen Nederlandse gulden die in 1995 was aangevraagd bleek bij lange na niet meer voldoende te zijn. In 2006 werd de lening eindelijk goedgekeurd maar men stelde wel het instellen van een wegenautoriteit als voorwaarde. Na veel bloed, zweet en tranen werd de Nieuwe Haven wederom opgeleverd in april 2009.

2012 kantoor van UNDP on drugs and crime opgericht

25 juli 1995 Wegenauthoriteit opgericht maar pas na 2001 operationeel

Jaarlijkse throughput gemiddeld 97.000 TEU (TEU: Twenty feet Equivalent Unit. 1 Teu is een container van 20- voet) en 330.000 vrachtton (break)bulk.

Jaarlijkse throughput Oliesteiger gemiddeld 211.000 metrieke ton liquid bulk.

Circa 1000 zeeschepen en kustvaarders (schoeners) en 100 tankers doen jaarlijks de Nieuwe Haven Terminal, respectievelijk de Oliesteiger aan.

Carifesta XI Magazine 41

- Advertorial -

Staatsolie Maatschappij Suriname N.V.

Bouwen aan een duurzame energietoekomst

Onze prestaties Om de oliereserves te verhogen worden verscheidene exploratieprojecten uitgevoerd op land, in het ondiepe zeegebied vlak voor de kust (nearshore) en in het diepzeegebied (offshore).

Exploratie op land en nearshore doen Staatsolie en haar dochtermaatschappij Paradise Oil Company zelf. Offshore-exploratie wordt uitgevoerd door internationale oliemaatschappijen met wie Staatsolie een productiedelingscontract is aangegaan.

Staatsolies drie olievelden op het land – Calcutta, Tambaredjo en Tambaredjo-Noordwest – liggen in het district Saramacca en produceren in totaal 16.000 barrels olie per dag. Van de

verwerkingscapaciteit van 7.350 barrels per dag. Het overgroot deel overschot wordt geëxporteerd naar het Caribisch gebied. Staatsolie staat bekend als een gerenommeerde leverancier van bunkers (brandstof voor schepen) aan lokale en internationale klanten.

2012 bedroeg US$ 1,047 miljard. In de planningsperiode 2009-

Staatsolie Maatschappij Suriname N.V. is een staatsbedrijf dat op 13 december 1980 werd opgericht. Het bedrijf houdt zich bezig met

Onze visie Staatsolies Vision 2020 is gericht op een duurzame

termijnvisie Vision 2020 is Staatsolie zich aan het transformeren van een oliebedrijf naar een geïntegreerd duurzaam energiebedrijf.

wordt geleverd aan de vooruitgang van de samenleving. De uitvoeringsstrategie van Vision 2020 geschiedt op drie plateaus: ‘Fundament voor Overgang en Groei’ (2013-2016); ‘Overgang’

2013 wordt een investeringsprogramma uitgevoerd ter waarde van US$ 1,3 miljard.

Staatsolies past in haar bedrijfsvoering het ISO 9001:2008 kwaliteitsmanagementsysteem toe. Evenzo worden industriële normen gehanteerd om een veilige en gezonde werkomgeving te creëren en te behouden. Projecten worden uitgevoerd aan de hand van lokale en internationale milieurichtlijnen en -regels.

Uitgaande van de opvatting dat de mens centraal staat in het succes van het bedrijf, is de ontwikkeling van het personeel een belangrijk aspect van Staatsolies bedrijfsvoering.

Energietoekomst haar productportefeuille en om een duurzame energietoekomst

en zal de lokale markt worden voorzien van kwaliteitsproducten

(2016-2020); en ‘Expansieve Groei’ (2020-2025). In de planningsperiode 2013-2016 zal de nadruk voornamelijk liggen op exploratie en productie.

waaronder premiumdiesel en gasoline. De constructie van de

zal Staatsolie de voornaamste leverancier van diesel en gasoline in Suriname worden.

Staatsolie heeft van 2010 tot 2013 een proefproject uitgevoerd om de haalbaarheid van de productie van ethanol uit suikerriet te onderzoeken. De resultaten van de proef waren boven verwachting en uitgaande daarvan zal Staatsolie overgaan tot de grootschalige commerciële productie van ethanol en suiker.

Staatsolie is met een 28 megawatt thermische elektriciteitscentrale ook aanwezig op de markt voor elektriciteitsopwekking. De opgewekte energie wordt geleverd aan EBS voor verdere distributie. Momenteel wordt de centrale uitgebreid tot een opwekvermogen van 62 megawatt en zal deze naar verwachting in het eerste kwartaal van 2014 opgeleverd worden.

Gemeenschapszin Bijdragen aan gemeenschapsontwikkeling is een belangrijke pijler van de Staatsolies Vision 2020. Het bedrijf toont haar

gemeenschapszin door bij te dragen aan een scala van gemeenschapsprojecten op het gebied van onderwijs, cultuur, sport, gezondheid, veiligheid en projecten voor kansarmen. De Staatsolie Foundation for Community Development ondersteunt duurzame projecten in de samenleving.

Agent van de Staat Namens de Staat brengt Staatsolie het offshore koolwaterstofpotentieel in het Surinaams zeegebied in kaart en interesseert het bedrijf gerenommeerde internationale oliemaatschappijen om samen naar olie te zoeken.

Productiedelingscontracten voor exploratieblokken worden via internationale aanbestedingsrondes of via directe onderhandelingen met buitenlandse maatschappijen gesloten. Momenteel heeft Staatsolie productiedelingscontracten met Apache Corporation, Inpex, Murphy Oil, Kosmos Energy, Tullow Oil, Statoil en PETRONAS.

www.staatsolie.com

Vertrouwen in Eigen Kunnen 42 Carifesta XI Magazine

Carifesta XI Magazine 43

DEVELOPMENT

“The sky is the limit”

Ondernemers moeten investeren in hun medewerkers en altijd duidlijke richtlijnen geven.

Dilipkoemar Rudi Sardjoe met zijn dochter Warsha, onderdirecteur bij Rudisa Holding NV

Dilip Sardjoe

Economie

“Investeren in je medewerkers is de sleutel tot succes!”

44 Carifesta XI Magazine

Dilip Sardjoe is de meest welvarende ondernemer in Suriname. Hij is eigenaar van 28 werkbedrijven in Suriname en in de regio, waar ruim 1200 medewerkers werkzaam zijn.

Een ondernemer die niet alleen via de particuliere industri- sector, maar ook op politiek - en sport gebied een aanzienlijke bijdrage levert aan de ontwikkeling van ons land.

Sardjoe geeft aan dat hij niet gegroeid is omdat hij veel geërfd heeft, maar omdat hij bepaalde waarden aan zichzelf heeft toegekend. Hij is klein begonnen en hij probeert tot op heden de lat steeds weer hoger te leggen. Volgens zijn zeggen heeft niemand genoeg succes. De vraag naar meer is er altijd. Moderne communicatie-middelen en gadgets zijn geen zaken waar deze ondernemer zich mee bezighoudt .Ze maken de mens dom en lui zegt Sardjoe een beetje grappend. Slechte schoolresultaten zijn hier bijvoorbeeld de gevolgen van.

Sardjoe zelf maakt gebruik van zijn hersenen om zijn drukke agenda, afspraken en alle andere bedrijfsaangelegenheden te onthouden.

Geen werknemers maar medewerkers De ondernemer vertelt verder dat hij zijn succes niet alleen heeft te danken aan zijn eigen inzet, of zijn streven naar grotere mogelijkheden, of de professionaliteit en kwaliteit van zijn bedrijven en producten, maar vooral aan zijn personeel die hij niet beschouwt als personeel of werknemers maar als medewerkers.

Zijn medewerkers moeten het gevoel hebben dat het bedrijf mede van hun is en niet alleen van meneer Sardjoe. Daarom maakt hij in zijn bedrijfsvoering geen onderscheid, elke medewerker is voor hem gelijkwaardig. Zij kunnen hem te allen tijde bereiken, hij is heel transparant. En als het nodig is dat meneer Sardjoe de swabber moet pakken dan doet hij dat. Geen werk is hem minderwaardig.

Deze manier van bedrijfsvoering wordt ook beaamd door zijn hoofdredacteur van het Dagblad Times of Suriname, Alirio Polsbroek, die al zeven jaar voor de ondernemer werkt en de samenwerking met hem als heel positief en vrij beschrijft.

Het verloop van de medewerkers is mede door zijn aanpak gering. Sardjoe geeft zijn managers zoveel mogelijk vrijheid en eigen verantwoordelijkheid.

Elke manager is verantwoordelijk voor zijn eigen velies of winst, en iedere medewerker draagt een stukje verantwoordelijkheid in het bedrijfsproces.

Uiteraard geeft de ondernemer wel duidelijk aan welke richting hij op wil met zijn bedrijven en verwacht hij wel de juiste discipline hierin.

Wie hier niet aan voldoet, past niet in het bedrijf.

Jaarlijks worden er diverse sociale projecten georganiseerd voor de medewerkers als gebaar van erkentelijkheid voor hun inzet en voor de teambuilding.

Zo heeft onze ondernemer in 2012 alle medewerkers- van de RUDISAbeverages - die 3 jaar in dienst waren en nog nooit eerder in een vliegtuig hadden gezeten - een reis inclusief verblijf naar Curacao aangeboden.

“Als ik als zakenman zo vaak moet reizen, moet ik mijn medewerkers het ook gunnen om dit minimaal één keer mee te maken”, zo meent Sardjoe. Ook de sociale voorzieningen zijn goed geregeld.

‘Crossing borders’ Sardjoe is zoals hij zelf zegt een geboren en getogen Surinamer, hij houdt van zijn land, van haar natuurschoon, de culinaire - en etnische diversiteit en het vrouwlijk schoon.

Typerend vindt hij dat

Surinamers altijd lachen.

Daar ben ik als Surinamer trots op.

Maar voor zakendoen is Suriname te klein geworden. Nooit eerder had hij kunnen dromen dat hij in ‘one lifetime’ zo zou groeien dat hij buiten de grenzen van zijn land zijn diensten zou moeten leveren.

In het kader van de groei en het succes van zijn bedrijven is Sardjoe nu bezig zijn vleugels uit te slaan naar andere landen in Zuid-Amerika, waaronder Brazilië. Dit omdat de markten in Suriname en Caricom nu te klein blijken voor de afzet van zijn diverse producten zoals: softdrinks, sappen, melk, cement e.a. Met deze stap ondersteunt hij het voorstel van de President van Suriname en zijn regeringsbeleid om actief te participeren aan de activiteiten binnen Mercosur (Mercado Comum de Sul). Voor Sardjoe is ‘The sky the limit’.

Carifesta XI Magazine 45

Economie

Henk Naarendorp

NANA Resources Environmental Management System Mining our own business in an environmental way

46 Carifesta XI Magazine

DEVELOPMENT

In 2011 werd NANA Resources Environmental Management System (NEMS) genomineerd voor de eerste Innovatie award voor Midden-en kleinbedrijf in Suriname en werden zij tweede.

NEMS is het geheel aan beleid met doelen, vereisten en aanvaarde beperkingen, regels en richtlijnen die zijn vastgelegd in overeenkomsten, ondersteuningsmaatregelen en penalty’s en uiteindelijk een strategie om alle zaken die te maken hebben met milieu, gezondheid en veiligheid op de concessie van Nana Resources te beheersen.

NANA Resources, ook wel Naarendorp Natural Resources, is opgericht in 1992. Henk Naarendorp, algemeen directeur van NANA Resour-

ces, wilde een bedrijf starten om zijn activiteiten op zo een manier te versterken dat hij toezicht kon houden op al zijn operaties. NANA Resources heeft mijnbouw rechten op concessies in het district Sipaliwini langs de Zuid-Oost kust met Frans Guyana, ook wel bekend als Zuid Benzdorp gebied.

Naarendorp, een scheikundige met een verleden in de Bauxiet-industrie waar hij de belangen van de staat behartigde, werd een contactpersoon voor mensen die actief waren in de Surinaamse goudindustrie.

NANA Resources exploiteert goud op middelgrote schaal en hun manier van goudwinning bestaat uit vele processen die worden gedaan met de nodige kennis en

bereidheid om nieuwe methodes te leren.

Ontwikkeling van het systeem Regen en zon zijn niet weg te denken van de goudvelden. Dit geldt ook voor kleine mijnbouwers die daar vaak zijn of er naar toe trekken vanwege een drang om te overleven. Ook Nana Resources wordt hiermee geconfronteerd op de terreinen (“concessies”) die aan haar door de Overheid zijn toegewezen en waarop Nana’s mijnbouwrechten van toepassing. Met vallen en opstaan heeft Nana een weg gevonden om samen met de kleine mijnbouwers te existeren op de concessie.

De grondslag van deze vreedzame co-existentie is respect en begrip

diensten verleent, moet geregistreerd zijn bij de belastingen In het NEMS Systeem is er ook een geheel aan ondersteuningsmaatregelen genomen voor degenen die zich inzetten om op Andere aspecten NEMS • Voor het verkrijgen van verantwoordelijke wijze te toestemming om te wer- werken en richtlijnen te ken op de concessie moet volgen. Er zijn echter ook een dienstenovereenkomst ontmoedigende maatregeworden gesloten met len voor degenen die zich niet houden aan de richtNANA • De ondernemer die de lijnen. diensten verleent moet geregistreerd zijn bij de Alle richtlijnen en regels Kamer van Koophandel en zijn opgenomen in een weersbestendig handboek Fabrieken (KKF) Doelen NEMS Het NANA Environmental • Bovendien moet deze on- dat door de inspecteurs en Management System stelt dernemer in het bezit zijn de controleurs in het veld van een verblijfsvergun- wordt gebruikt. De teksten zich de volgende doelen: • Milieu: Afname van de ning (niet van toepassing zijn in drie verschillende aantasting van het milieu op mijnbouwers met de talen weergegeven: Nederlands – Sranang door kleinschalige goud- Surinaamse nationaliteit) • Alle buitenlandse arbei- Tongo en Portugees (Brawinning • Gezondheid: Verbetering ders moeten beschikken ziliaans). Het geheel wordt van de gezondheidsom- over een verblijfs- en werk- door duidelijke voorbeelden en illustraties onderstandigheden voor ieder- vergunning een op de concessie vooral • De ondernemer die de steund. voor elkaars behoeften en werelden. Dit neemt niet weg dat NANA zich moet houden aan wet- en regelgeving van Suriname en in het bijzonder die welke van toepassing is in de mijnbouw. In dit kader is het NANA Environmental Management System (NEMS) ontwikkeld met morele en materiële ondersteuning van internationale agentschappen zoals de Inter American Development Bank (IDB) en het World Wide Fund (WWF).

wat betreft kwikvergiftiging en malariabesmetting • Verbetering van de veiligheidsvoorwaarden voor iedereen werkzaam op de concessie

Carifesta XI Magazine 47

DEVELOPMENT

maica (veevoer).

Suriname’s export en import met de CARICOM landen is gestaag gegroeid maar er ontbreekt structurele complementariteit naar deze markten toe. Zo is de droom van Suriname om de voedselschuur van het Caribisch gebied te worden, nog geen werkelijkheid geworden.

Dankzij het gereviseerde Verdrag heeft de CARICOM nu een wettelijke basis voor de vrije beweging van diensten binnen de CSME. De arrangementen hebben het mogelijk gemaakt voor verzekeringsmaatschappijen, banken, ingenieurs, architecten, medisch personeel en andere zelfstandigen van elk lidland om hun diensten overal binnen de CARICOM aan te bieden, vrij van nationaliteit-beperkingen.

Hierdoor heeft bijvoorbeeld de Surinaamse verzekeringsmaatschappij Assuria nu een bijkantoor in Guyana.

Suriname op een kruispunt tussen CARICOM en UNASUR

Drs.C.A.F.Pigot

Visie 48 Carifesta XI Magazine

Introduction Suriname ligt op de noordoost kust van Zuid Amerika en behoort fysiek tot het vaste land van Zuid Amerika. Hoewel Suriname niet gekoloniseerd is door Spanje of Portugal heeft de militaire coup van 1980 als resultaat dat Suriname kenmerken van Latijns-Amerika draagt. Deze landen kennen sterke invloed van militairen op het politieke-, het economische- en het sociale leven van deze landen.

Suriname werd gekoloniseerd door West-Europese landen (Engeland en Nederland) en draagt daardoor ook de kenmerken van het Caraïbisch gebied, namelijk: • een dualistisch economisch systeem dat afkomstig is van de ‘plantage economie’, met een gemoderniseerde, export gerichte productie van grondstoffen (aluinaarde, goud, hout, rijst, aardolie, vis) naast een traditioneel dominant zelfvoorzienende sector waarbij enkele gewassen worden verkocht of diensten worden geleverd tegen betaling; • een ‘eilanden karakter’ omdat de verbinding naar nabij gelegen landen slecht is terwijl er goede en directe verbindingen zijn met de voormalige koloniserende landen; • interne sociale segregatie en soms is er zelfs sprake van isolatie tussen de diverse etnische groepen met hun eigen cultuuruitingen; • recent politiek onafhankelijk (november 1975) maar nog in een strijd om ook economisch onafhankelijk te worden waarbij manifest is het structurele tekort aan ontwikkelingsfondsen en hoge werkloosheidcijfers, vooral de jeugdwerkloosheid, daar migratie naar het voormalige moederland niet meer gemakkelijk gaat.

Deze ambivalente situatie heeft Suriname voor lange tijd onzeker doen zijn over haar lange termijn ontwikkelingsrichting. Het is slechts de laatste decennia dat, dankzij de mogelijkheden en uitdagingen van de globalisatie, dat de plurale samenleving in onze ontwikkelingsdiscussie minder gezien wordt als een obstakel maar meer als een mogelijkheid om een vreedzame, multiculturele en multi-etnische samenleving te ontwikkelen met voordelen voor Suriname en als voorbeeld van tolerantie voor de wereld. De slogan van Carifesta XI “Culture for Development” past uitstekend in deze nieuwe oriëntatie. Des te meer omdat het Caribische wetenschappers van de Universiteit van de West Indies zijn geweest die ‘Cultuur’ aanprijzen als de vierde pilaar van ontwikkeling .

Suriname en CARICOM De Caribisch Gemeenschap en Gemeenschappelijke Markt (CARICOM) is op 1 augustus 1973 opgericht middels het Verdrag van Chaguaramas. De CARICOM was het antwoord op inspanningen tot regionale integratie van de Caribische landen na het uiteen vallen

van de Brits West-Indische Federatie in 1962. CARICOM heeft een meer diverse betekenis dan de voornamelijk Engels sprekende Federatie, vooral met het lidmaatschap van Nederlands sprekend Suriname ingaande 4 juli 1995 en Frans sprekend Haïti op 3 juli 2002.

Als de primaire focus van CARICOM wordt in Suriname gezien het verdiepen van de economische samenwerking tussen de lidlanden middels de liberalisatie van de handel in goederen, liberalisatie van diensten, de vrije beweging van kapitaal en van geschoolde arbeid en de vrijheid om bedrijven op te richten overal binnen deze gemeenschap.

Alle CARICOM lidstaten zijn relatief kleine landen met min of meer dezelfde economische en sociale structuur.

Slechts enkele grondstoffen domineren hun export (suiker, rum, rijst, aardolie, bauxiet) of ze zijn erg afhankelijk van toerisme.

CARICOM landen waar Suriname voornamelijk naar toe exporteert zijn: Guyana (brandsof), Barbados (aardolie), Trinidad en Tobago (aardolie, afwasmiddelen) en Jamaica (rijst).

CARICOM landen waar Suriname voornamelijk van importeert zijn: Trinidad en Tobago (diesel, gasoline, cement, kunstmest, etc.), Guyana (suiker) en Ja-

Maar om succesvol te worden zal er nog belangrijke herstructurering moeten plaatsvinden in de organisatie, zoals aangegeven door de Staatshoofden.

Suriname en UNASUR Het Constituerend Verdrag van de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties werd getekend op 23 mei 2008 en trad in werking op 11 maart 2011. Dit verdrag is getekend door alle 12 onafhankelijke staten op het continent van Zuid Amerika, met uitzondering van Frans Guiana dat een overzees departement van Frankrijk is.

Het is de intentie van de lidstaten om deze nieuwe gemeenschap naar model van de Europese Gemeenschap in te richten, inclusief een gemeenschappelijke munt, een parlement en paspoort, alles te realiseren per 2019.

Integratie zonder infrastructuur is haast onmogelijk. Daarom is UNASUR voorstaander van verschillende infrastructuur initiatieven zoals hoofd autowegen, een energie ring, vrij verkeer zonder visa voor reizigers tot 90 dagen, etc.

Om een volledige unie te krijgen moeten er nog belangrijke barrières worden genomen voor wat betreft bestaande antagonistische politieke visies. Verschillen die resulteerden in bijvoorbeeld het niet uitnodigen van Venezuela voor

de inauguratie van president Horatio Cartes van Paraguay op 15 augustus 2013 of, zoals de Braziliaanse krant ‘O Globo’ het stelde, dat “ zelf de paus niet in staat was om Brazilië en Paraguay samen te brengen”. Ook de stap van Colombia om samenwerking te zoeken met de NAVO (Noord Atlantische Verdragsorganisatie) heeft de zogenaamde Latijns-Amerikaanse groep van ‘antiimperialistische landen’ gehinderd, te meer dat dit gebeurt op een moment nu de relatie tussen de buurlanden Colombia en Venezuela een nieuw laagte punt heeft bereikt. Deze stap zet ook de Zuid Amerikaanse Defensie Raad (CDS) onder druk. Deze raad is voorgesteld door Venezuela en Brazilië om te dienen als een mechanisme voor regionale veiligheid en om militaire samenwerking en regionale defensie te bevorderen.

Economisch gezien wordt UNASUR gedomineerd door grootschalige economieën en een sterke ontwikkelingsbank, ‘De Bank van het Zuiden’, die in de stijl van de Wereldbank economische ontwikkelingsprojecten kan financieren om zodoende de locale concurrente positie te verbeteren en de wetenschappelijke en technologische ontwikkeling van de lidlanden te bevorderen.

Deze grootschalige economieën worden soms gezien als een bedreiging voor de kleine economie van Suriname waarin nauwelijks schaaleconomie haalbaar is en waarbij juist gekeken moet worden naar niche marken.

De handel van Suriname met de UNASUR landen, Guyana als CARICOM lidland uitgezonderd, wordt gedomineerd door Brazilië met een grote variëteit aan goederen, gevolgd door Colombia (cement), Venezuela (diesel en gasoline) en in mindere mate Argentinië (fruit pulp), Peru (flessen) en Chili (wijn).

Typisch voor haar recente historische strijd voor democratie die Suriname deelt met de Latijns Amerikaanse landen is dat het laatste Instrument dat Suriname heeft ondertekend en gedeponeerd gaat over “Het bevorderen en beschermen van Democratie in Zuid Amerika”. Dit instrument is nog niet geratificeerd door tenminste 9 lidlanden waardoor het nog niet in werking is getreden.

Carifesta XI Magazine 49

16 augustus

Workshop Brazil Capoeira • COVAB Exhibition French Guyana Opening night Guyana Shield, Artifact Exhibition • Fort Zeelandia Country night Barbados • KKF Beursterrein Music Donny Mc Clurkin • Onafhankelijkheidsplein

21 augustus

17 augustus

Carifesta XI Highlights

Theatre When men make women St. Kitts & Nevis • CCS IKO Workshop Suriname • CCS Dance workshop Cuba • CCS Lab for playwrights St. Luca, Trinidad & Tobago • CCS Steelpan music Guyana • Fort Nieuw Amsterdam Literary arts various countries • KKF Beursterrein Country night Suriname • Onafhankelijkheidsplein

Dance Cuba Abureye/Kokoye • Thalia

Ballet Bacoulou Haiti • NIS

Dance Belize Belize National dance company • Thalia

Variety Program Antiqua & Barbuda, Grenda • Sportcomplex Kwatta

• Torarica Banquet Hall Music Argentina Jazz at Carifesta • Torarica Ball Room Music Barbados Jazz at Carifesta • Torarica de PIER Theater Barbados House of Landship • On Stage Theater Belize My Body is Precious • Theater Unique Capoeira presentation Brazil • Onafhankelijkheidsplein Shaolin Kung fu China • NIS Traditional Fried Food Festival of Cartagena Colombia • Palmentuin Cesario Dance Creation Curacao • Stibula Masquerade St. Lucia • Sana Budaya Folk Village Suriname • Nieuw Amsterdam Suriname Forever Marlene’s ballet • Thalia Storytelling Barbados • Tower Centro Nacional de la Danza Venezuela • Thalia

Anansi Evening various countries • Theater Unique

• Onafhankelijkheidsplein

Music Caribbean Party various countries • Youth village (SOSIS)

De ‘openingsceremonie’ van Carifesta XI was een waarlijk spektakel.

Ondanks het feit dat de tribune op locatie niet de grote getallen mensen kon herbergen die deze ceremony wilden bijwonen, waren de reacties over het schouwspel zeer positief. De lichtshow was de grootste blikvanger. Volgens voormalig Carifesta XI Art-director, tevens welbekende story teller Paul Middellijn, was dit precies het effect dat men wilde bereiken tijdens de eerste voorbereidingen van Carifesta XI. Samen met een driemans basisteam waar Middelijn deel van uitmaakte, werd het Presidentieel paleis als geschikt decor aangewezen waar kinderen en overigen lachend over het podium dansten en verder hun kunsten konden laten zien. Er werd contact gezocht met Shaike’s lichtbedrijf die de diverse mogelijkheden mocht presenteren. met enkele wijzigingen is de uitkomst precies het resultaat waar Middellijn op had gehoopt. Hij is er trots op.

Workshop Business for the art and Drama in education • CCS meeting room Countrynight Curacao and Antigua & Barbuda • KKF Beursterrein Music Cuba and Trinidad & Tobago • Onafhankelijkheidsplein Natya Lakshita Dance School Indonesia • Fort Nieuw Amsterdam Grandeur Fashion Show various countries • Royal Torarica Garden

22 augustus

Music Antiqua and Barbuda Jazz at Carifesta

Music Los Caribenos Cuba • Stibula Openingsceremonie

Music Youth fusion band “just us” with Jean Durham Suriname • CCS Music Aulos Woodwind quintet South Korea • Center church Country night Trinidad & Tobago • Onafhankelijkheidsplein Steelband evening Guyana, st, Vincent & Grenadines • Mariott hotel Music Jai Ketwari ensemble and Paris & Friends Suriname • Sana Budaya Living art show Various countries • Grand Central Market Dance Suit Jamaica/Phiip Sherlock/ UWI • On Stage Dance Codanco Suriname • Thalia NoMaddz concert Jamaica • Youth Village (SOSIS) Dance Metamorphis Dance Company/Language of the soul Trinidad & Tobago • Youth Village (SOSIS)

23 augustus

Wakoeri, Powakka

18 augustus

Capoeira workshop Brazil • Café Lindeboom

Theatre St. Kitts&Nevis When Man Make Woman Heart • On Stage

Community Festival Para Antigua & Barbuda High Tempa Band •

19 augustus

Community Festival Brokopondo Various countries • Anani beach

Symposium Narratives of searching the “we” Oral tradition in Curacao • CCS Community Festival Marowijne various countries • Clockhouse Abureye Cuba Traditional Folk Village • Nieuw Amsterdam Country night Antigua & Barbuda/ Belize • KKF Beursterrein Indigenous Programm Suriname • Onafhankelijkheids plein Music Voices of Freedom Suriname • Nieuw Nickerie Theatre Ma Seye’s oracle (double bill with Cinderella) • On Stage

Dance Retazos Cuba • Thalia

Music Foyan Boyz Bonair • Sana Budaya

Dance Mi Nou St. Lucia • Thalia

Music Youth Band New Generation Grenada • Sana Budaya

Dance Suriname • Thalia

Kokoye Cuba Community Festival • Coronie

Music Calypso Soca St. Vincent & the Grenadines, Trinidad & Tobago,

Music Apoplectic Suriname • Youth Village (SOSIS)

Antigua & Barbuda • Theater Unique

20augustus

Storytelling Various Countries • Tower Dance Tropicana Cuba • Flamboyant Park Country Night Cuba and Guyana • Onafhankelijkheidsplein Theater After Nine eleven Antigua & Barbuda • On Stage La Gracia Dance Company St. Vincent & the grenadines • Thalia Theatre Deaf performance Guyana/ Suriname • Theater Unique Theatre Voices of Freedom Suriname • Theater Unique Theater Reflection of Silence • Theater Unique Masquerade & Folk St Lucia, Suriname, Trinidad & Tobago • Vrouwencentrum Various countries •Youth Village (SOSIS)

50 Carifesta XI Magazine

24 augustus

Music Obina Bata Cuba • Torarica Ballroom Music Kawina festival Suriname • Bronsplein Music Cana Dulce Y Cana Brava Mexico • CCS Music Ap’tijt Suriname • KKF Beursterrein Music National Choir of Antiqua & Barbuda PBC Boys Choir Grenada • Onafhankelijkheids plein Music Lia Sophia Brazil • Onafhankelijkheidsplein

August 25th Sluitingsceremonie

• Onafhankelijkheidsplein

Music Tabou Combo Haiti •Onafhankelijkheidsplein Music Wyclef Jean Haiti • Onafhankelijkheids lein Music Tazza band Suriname Community festival • Nickerie Theatre Makantali Guyana • Onstage Obina Bata Cuba Community festival • Coronie

Carifesta XI Magazine 51

DEVELOPMENT

Suriname

Een kleurrijke ervaring

Authentieke culturen, een betoverende natuur en unieke mensen van zoveel verschillende afkomsten.

Dat is wat elke reiziger, die naar Suriname komt, met absolute zekerheid ervaart. →

52 Carifesta XI Magazine

Carifesta XI Magazine 53

Suriname, ooit een kolonie van Nederland, herbergt een levendige geschiedenis.

Sinds de ontdekking door de Europeanen en de bezetting door verschillende Europese landen hebben er zich bevolkingsgroepen gevestigd van uiteenlopende plekken in de wereld. In Suriname treft men sporen van de Engelsen, de Fransen, de Duitsers en uiteraard de Nederlanders.

De oorspronkelijke bewoners waren de Inheemsen die voornamelijk leefden van de jacht en visserij. Met de komst van de Europeanen ontstonden vooral aan de noordkust plantages waar met name katoen, tabak, koffiebonen, suikerriet en cacao verbouwd werden.

Voor het werk op deze plantages werden eerst slaven uit Afrika gehaald en later gastarbeiders uit Indonesië en India.

Ook de Chinezen vonden hun weg naar Suriname en uiteindelijk vestigden ook Brazilianen zich in Suriname. De veelheid aan bevolkingsgroepen, waarvan de meesten hun oorspronkelijke gebruiken en gewoonten hebben behouden, geeft Suriname een culturele melange die uniek is in de wereld. Nergens treft men de Javaanse, Afrikaanse, Indiase, Chinese, Inheemse en Europese culturen in zo een kleine gemeenschap vredig naast elkaar. De Surinaamse mentaliteit is het resultaat van deze mengeling van uiteenlopende bevolkingsgroepen. Naast het bekende relaxte gevoel, dat voor de meeste inwoners van het Ca54 Carifesta XI Magazine

ribische gebied zo typerend is, is de Surinamer hartelijk, uitbundig, persoonlijk en warm. De gemoedelijke geaardheid, de ontspannen manier van leven en vooral de uitbundigheid en humor maken de inwoners van Suriname tot heel aparte mensen. Zij zorgen voor het echte ‘Suriname gevoel’. Surinamers houden verder heel erg veel van het buitenleven, ze leggen gauw contact met anderen en zijn buitengewoon tolerant. En dat laatste zorgt ervoor dat bijna alles er op z’n Surinaams aan toe gaat. “No spang” (maak je niet druk) is dan ook een van de meest gehoorde uitspraken in het land.

Verder staan lekker eten, feesten, uitgaan en gezelligheid centraal in het Surinaamse dagelijks leven.

In het verlengde daarvan worden er door de verschillende bevolkingsgroepen diverse nationale feestdagen gevierd. Zo wordt er tijdens Holi Phagwa, een Indiaas feest, met kleurpoeders gestrooid, zijn er talrijke evenementen op Keti Koti (afschaffing van de slavernij), worden er in de Palmentuin op de dag der Inheemsen mini tentoonstellingen gegeven en kan men tijdens de herdenking van de Javaanse immigratie uitgebreid genieten van authentieke gamelan muziek en vurige Indonesische dansen. Verder zijn er diverse evenementen en festiviteiten waar de bevolking op afstroomt: de Avond Vierdaagse; een wandeltocht van vier dagen door Paramaribo, de Savanne

rally, de Dag der Onafhankelijkheid, Jazz Festivals en andere happenings die doorgaans in de hoofdstad worden gehouden. Festiviteiten vindt men echter niet alleen in Paramaribo. Ook in de districten en in het binnenland wordt er gefeest.

Al in de savannegordel, ten zuiden van de kuststrook, treft men Inheemse en Marron nederzettingen waar het bijwonen van een dorpsfeest een absolute must is voor de bezoeker. Deze eeuwenoude bevolkingsgroepen houden er bovendien nog hun oorspronkelijke tradities op na. En hoe zuidelijker men komt, hoe authentieker de gebruiken en gewoonten van de Inheemsen en Marrons.

De Marrons, nazaten van weggelopen plantageslaven, vormen een unieke bevolkingsgroep in de wereld. De slaven die in Afrika geronseld werden kwamen uit verschillende stammen. Na hun verscheping naar het Caribische gebied werden zij nog een keer verspreid en bij aankomst op de plantages in Suriname wederom.

Nadat zij de binnenlanden in vluchtten bundelden de weggelopen stamleden van uiteenlopende Afrikaanse stammen zich samen in de tegenwoordig nog steeds bestaande Marrondorpen.

Door de jaren heen hebben de Marrons dus een eigen typische cultuur ontwikkeld die zijn oorsprong weliswaar vindt in Afrika maar die in Suriname, door mengeling van diverse Afrikaanse stammen en aanpassing aan het Surinaamse oerwoud, is uitgegroeid tot een uitzon-

derlijk en apart cultureel fenomeen.

De woongebieden van de Inheemsen en Marrons bevinden zich voornamelijk in het zuiden van het land. Het landschap is er betoverend en de natuur nagenoeg ongerept. Gigantische bomen die majestueus de hoogte in reiken, orchideeën in prachtige kleuren, bloemsoorten in diverse tinten en andere exotische planten vormen samen met ellenlange rivieren, watervallen en wilde stroomversnellingen het decor van het Surinaamse binnenland. Zeldzame diersoorten kunnen in het enorme, maar dunbevolkte gebied ongestoord voortbestaan en kunnen soms door de bezoeker worden ‘gespot’.

De vakantieresorts in het binnenland staan garant voor rust in de natuur. Het toerisme in Suriname is kleinschalig en de meeste resorts tellen slechts enkele verblijfunits waardoor de rust gewaarborgd wordt.

Daarnaast zijn de vakantieoorden verdeeld over het hele land en wordt de natuur niet overbelast door een te groot aantal bezoekers op een enkele plek.

Suriname behoort tot een van de groenste landen ter wereld en beschikt over de grootste watervoorraad per capita. Overal in het land treft men groen, in verschillende tinten. Maar groen is zeker niet de enige kleur die men in Suriname tegenkomt. Los van de verschillende bevolkingsgroepen die elk weer een net iets andere huidskleur hebben, komt men overal in Suriname

verschillende kleuren tegen.

Fruit, sappen, verse specerijen, bloemen, sierplanten, dieren, woningen, beschilderde ijskarretjes en zelfs autobussen die met allerlei prachtige kleuren beschilderd zijn, behoren tot het straatbeeld van Paramaribo.

Suriname heeft van alles te bieden. Rust, ontspanning, avontuur, gezelligheid, lekker eten, natuur, authenticiteit, prachtige houten architectuur en nog veel meer.

Maar wat Suriname zo uniek maakt, is de Surinamer zelf.

Die zorgt voor het echte vertier en met zijn gezellige en zorgeloze inborst maakt de Surinamer een bezoek aan het land tot een onvergetelijke en kleurrijke ervaring.

Martin Panday

Carifesta XI Magazine 55

U bent uitgenodigd voor ons volgend groot evenement:

Sherida Mormon Manager Advice for Business Innovation and Creation (ABIC)

Het ‘OWRU JARI’ PAGARA FESTIVAL

Stimuleren Diaspora Tourism via Heritage Festival Stimulate Diaspora Tourism through Heritage Festival “ Ik had het voorrecht om te participeren in een onderzoek over de Diaspora-ontwikkeling in Suriname, geïnitieerd door het Ramphal Research Center - uitgevoerd door directeur dr. Keith Nurse. Na een presentatie van zijn voorlopige resultaten, besloot een kerngroep actie te ondernemen.

De groep bestaande uit mijn persoon, Jan Van Charante (eigenaar van Zeelandia Suite), directeur Cultuur; de heer Stanley Sidoel en Kenneth Woei –A-Tsoi; directeur IntEnt Suriname, vonden het noodzakelijk actie te ondernemen omdat het onderzoek heeft aangetoond dat de Diaspora van cruciaal belang zijn in de sociaal-economische ontwikkeling van het land van herkomst. Bovendien was het duidelijk dat Diaspora en intra regionale toerisme twee van de snelst groeiende vormen van de reis-en toeristische markten zijn. Na enkele brainstorm sessies met verschillende stakeholders hebben we besloten, te starten met het Suriname Heritage Festival. Dit festival was vooral bedoeld de nationale bewustwording met betrekking tot de waarde van ons erfgoed op gang te brengen alsmede gemeenschappen als individuele ondernemers te versterken om een bestaan hierin te vinden / om hiervan te verdienen. Tegelijkertijd was het festival ook een gelegenheid om Diaspora-toerisme naar Suriname te stimuleren.

Hiermee is het idee van het Suriname Heritage Festival geboren.

De betekenis en de voordelen van Diaspora Toerisme Diaspora kan worden omschreven als een grote groep mensen met een soortgelijke erfenis of thuisland , die verhuisd naar verschillende plaatsen over de hele wereld. Diaspora-toerisme en erfgoed-toerisme zijn beiden een vorm van toerisme, gericht op het culturele erfgoed van de locatie of de gemeenschap . Cultureel erfgoed-toerisme wordt gedefinieerd als “reizen naar de plaatsen en activiteiten die authentieke verhalen en ervaringen van de mensen van het verleden en het heden weergeven “ . Erfgoed-toerisme betreft bezoeken van historische of industriële plekken die kunnen bestaan uit oude grachten , slagveld steden , plantages en natuurgebieden.

Het algemene doel is om een waardering van het verleden krijgen. Het is ook bedoeld om een markt te creëren voor leden van de Diaspora met familie-roots. Ten behoeve van het Surinaamse Heritage Festival zijn al deze ingrediënten gecombineerd.

Uit toerisme gegevens van Suriname blijkt dat ongeveer 62 % van de bezoekers binding hebben met het land, hetzij door familie of vrienden die in Suriname wonen. De groei van de Diaspora-economie heeft een aanzienlijke bijdrage geleverd aan een gunstiger betalingsbalans in verschillende arbeids- exporterende gebieden in het Caribisch gebied.

Bevorderen Carifesta in Caribbean Diaspora - landen De Caribbean Festival of Arts – Carifesta - heeft tot doel een visie van Caribische eenheid te bevorderen en het bevorderen van de Caraibische cultuur, op regionaal en internationaal niveau . Na een strategische analyse van Carifesta in zijn oude vorm bleek duidelijk dat deze niet concurrerend was in de regionale en internationale context. Er werd een nieuw Carifesta model ontwikkeld om het festival te herstructureren. In een strategisch plan zijn belangrijke indicatoren en doelstellingen geformuleerd om een meer dynamische en economisch haalbare gebeurtenis, die aan de verwachtingen van het regionale en internationale publiek voldoet, te garanderen. Belangrijke spelers/ stakeholders binnen dit geheel zou dan ook de Caraibische Diaspora zijn.

Enkele statements die in het kader van Diaspora werden genoemd in het nieuwe Carifesta model zijn: • De Caribische Diaspora die zich heeft ontpopt als een belangrijke groep om te lobbyen en te pleiten voor economische markten en tevens een belangrijke markt te zijn voor populaire kunst en cultuur .

56 Carifesta XI Magazine

Een klein intern bedrijfsfeest groeide uit tot een formeel pagarafestival dat jaarlijks duizenden mensen trekt.

• Er is een toenemende concurrentie uit het buitenland en de Diasporafestivals.

• Festivals worden vaak gebruikt door Diaspora gemeenschappen om vrienden en familie te bezoeken.

• Om artistieke uitmuntendheid te verbeteren moeten we professioneel, innovatief talent uit de hele regio en de diaspora erbij betrekken.

• Regionale en Diaspora culturele toeristen zijn belangrijkste markten.

• Om de doelgroep te bereiken zal gebruik gemaakt moeten worden van advertenties in Caribbean & internationale tijdschriften , reis- tijdschrif ten en tv-programma’s .

In het huidig festivalraamwerk staat dat Carifesta moet worden bevorderd als een toeristische bestemming voor Carifesta 2013 in het Caribisch gebied en diaspora landen .

Rationale Uit een recente studie van dr. Keith Nurse , als directeur van de Shridath Ramphal Centrum voor Internationaal Handelsrecht , Beleid en diensten , over de thuislanden en mondiale steden blijkt dat Diaspora bezoeken deels bestemd zijn voor : • Versterken van de familiebanden .

• Het leren van Diaspora-kinderen over hun thuisland , taal , cultuur en geschiedenis.

• Faciliteren van deelname aan familie , nationale , culturele evenementen • Ontwikkelen van business partners / markten.

• Toegang tot diensten die zijn meer kosteneffectief.

De 5 T ‘s van de Diaspora Economie werden ook door dr. Nurse geïntroduceerd • Transfers • Financiële remittances . Momenteel is dit in Suriname ongeveer 6,4 % van het BBP en 246 % directe buitenlandse investeringen ( FDI ) • Trade: Cultureel , erfgoed en nostalgie • Travel: reizen en vervoer • Toerisme • Telecommunicatie Maximaal gebruik potentiële Diaspora Festivals zijn effectieve instrumenten om cultureel zelfvertrouwen , business-ontwikkeling en integratie te stimuleren. Daarnaast zijn ze ook van toepassing om de nationale en internationale waardering te genereren voor het land. Hoewel het Suriname Heritage Festival nog niet kan worden vergeleken met een grootschalig festival als Carifesta in termen van grootte , effectiviteit en impact , zijn er duidelijke overeenkomsten . In beide festivals zijn duidelijke verklaringen uiteengezet om de Diaspora te betrekken . Evaluatie van deze festivals zijn nodig om te bepalen in welke mate Diaspora was betrokken en het analyseren van de directe en indirecte effecten. Momenteel is er geen systematische aanpak toegepast gebruikt voor het benchmarken van de uitgangssituatie of op te stellen van een duidelijke operationele beleid om de Diaspora te betrekken en dit heeft bewezen fundamenteel de impact van de diaspora in hun eigen land te verbeteren . We zijn op weg naar onze 4e Heritage festival in 2014 en we verwachten een aanzienlijke toename van het aantal bezoekers en creatieve producten die worden aangeboden. Kort na de introductie van het eerste festival hebben vele andere belangengroepen , waaronder de regering van Suriname toegenomen belasting getoond in het onderwerp diaspora . De overheid bereidt een aantal beleidslijnen voor om de betrokkenheid van de Diaspora bij de ontwikkeling van het land te stimuleren

www. bombelman.com

Oud op nieuw wordt in Suriname ‘Owru jari’ genoemd en dat betekent oud jaar.

Deze dag is meestal gevuld met gezelligheid, dans, muziek en drinken.

Deze vieringen starten om 10 uur in deochtend en gaan door tot de volgende dag. Het belangrijkste gebeuren van de dag is het Pagara FestivalZakenman Conrad Issa, een van de initiatiefnemers van het festival, geeft aan dat de start van het festival meer een samenloop van omstandigheden was.

Elk jaar rond 12 uur, op 31 december, was het een traditie, welke zijn oorsprong uit de Chinese cultuur kent, om voor de eigen winkel een pagara (koord van knalvuurwerk) af te steken. Het liefst moest dan de rook ook nog een beetje de eigen winkel in gaan, zodat het nieuwe jaar weer voorspoedig mocht verlopen, volgens de traditie. Toen reeds kwamen vele mensen speciaal naar de stad om hier naar te kijken. Echter waren het gewoon interne feestjes voor de bedrijven en hun personeel.

Gezellig, maar echt veilig was het niet.

Rook in de winkel en terwijl je bezig was om je eigen pagara aan te steken kon de volgende achter je plotseling ook hetzelfde doen.

Meer dan 10 jaar terug heeft een groep van deze winkeliers zich toen gebundeld om hier structuur in te brengen en het geheel veiliger te laten verlopen. Zo ontstond de pagara estafette. Elke ondernemer

mag een string van 100 m afsteken en hierop aangesloten volgt steeds een volgende. De organisatie geeft het sein wanneer de volgende mag worden afgestoken, want bij teveel wind bijvoorbeeld kan er langer rook blijven hangen en dan moet de tussenpose iets langer zijn.

Elk jaar sloten zich steeds meer bedrijven aan. Parbobier onze eigen bierbrouwerij bijvoorbeeld is vanaf het begin één van de grootste ondersteuners geweest van het festival. Podia kwamen erbij met line ups van bekende artiesten. Duizenden mensen trokken naar de binnenstad om dit evenement bij te wonen.Het Pagarafestival was een feit.

In 2009 is door voormalig minister Santhoki het voorstel gedaan om de estafette vanwege de enorme belangstelling en uit veilgheidsoverwegingen te verschuiven naar een andere locatie, waarbij de Waterkant als optie werd genoemd. Er was veel protest vanuit de samenleving en vanuit de bedrijven hierover. Conrad Issa is samen met evenementen-manager Deborah Arlaud en vertegenwoordigers van de politie en brandweer uitgenodigd door de huidige minister om inzicht te geven in hun planning, de vormgeving en in welke mate de veiligheidsaspecten optimaal gergeld waren.

Dit was allemaal goed in kaart gebracht en de pagara-esetafette was definitief. Een formeel jaarlijks evenement op 31 december in de

Conrad Issa

binnenstad waar menigeen naar uitkijkt.

Ook onze telecommunicatie bedrijf Telesur heeft zich zo een twee jaar terug hierbij aangesloten.

Vandaag de dag start de estafette bij Lucky store splitst zich aan de Domineestraat richting Kersten, bij hotel krasnapolsky, en de andere kant richting Spanhoek om te eindigen bij Telesur.

Door filmploegen wordt het geheel op bepaalde punten vastgelegd en kunnen mensen over de hele wereld via live streaming ook meegenieten.

Het geheel gaat door tot zeker 17 uur.

Maar er zelf bij zijn is natuurlijk het best. “Alle ingrediënten om er een unieke ervaring van the maken zijn aanwezig ” zegt zakenman Conrad Issa. “Het is geweldig om mee te maken en het is erg gezellig. Verwacht een uitbundige spontane vreugdevolle sfeer. Hoop dat u deze uitnodiging accepteert!”

“Every 31st of December the shops in downtown Paramaribo end the year with shooting of long firecrackers.

At noon the first string of firecrackers (pagara) is shot. This has become a part of Suriname’s diverse culture and also a tourist attraction.

Thousands of people gather in downtown Paramaribo to experience this colorful event.

It’s an event you should experience at least once in your life”.

Bron: CNN Travel

Carifesta XI Magazine 57

Carifesta XI De ware geest van eenheid in onze Caribische regio

“Succes is niet het einde, falen is niet fataal: het is de moed om door te gaan die telt. “ (Winston Churchill).

Carifesta 2003, georganiseerd door Suriname was een succes, maar 2013 was een daad van moed en geloof in de kracht van onze prachtige Surinamers.

We zijn erg trots om de organisator te zijn van de eerste Carifesta Nieuwe stijl met al haar ingrediënten. We hielden ons aan de belofte om een product te leverendat nooit eerder is aangeboden; een product datbeter spreekt tot onze verbeelding en cultureleerfgoed.

Net als de President van de Republiek Suriname, wil ik onze hartgrondige dank uitspreken naar de participanten uit de hele regio en de rest van de wereld, maar in het bijzonder voor de inzet en de betrokkenheid van de mensen, organisaties en instituten die hebben meegewerkt.

Carifesta XI in Suriname waren tien dagen van kleurrijke ervaringen, van creativiteit, tradities, geloof, kunst-uitingen, en ook van liefde en passie, maar bovenal een uiting van culturele identiteit in de regio. Dit zijn de eerste zichtbare opbrengsten van deze Carifesta voor ons land en de regio. De economische opbrengsten moeten nog gecalculeerd en bepaald worden, maar wij zijn ervan overtuigd dat we nog jaren zullen profiteren van die opbrengsten.

Als voorzitter van de Carifesta organisatie van Suriname neem ik deze gelegenheid te baat om een speciaal dankwoord uit te spreken aan het adres van alle mensen die betrokken waren in de leiding en organisatie van Carifesta XI, maar meer in het bijzonder de jeugd van Suriname.

Earth laughs in trees and flowers We print in nature - friendly colors U bent bij ons terecht voor:

Gefeliciteerd met het grote succes. God zegene Suriname!

Voorzitter van de Carifesta Organisatie Suriname, Ivan Graanoogst

OFFSETDRUK: voor grote(re) oplagen met BIO-INKT op CHLOOR- en ZUURVRIJ PAPIER afkomstig uit duurzame houtwinning SURIPRINT NV info@suriprint.com www.suriprint.com Zwartenhovenbrugstraat 222 Telefoon: +(597) 520163 Kwaliteit en Service gegarandeerd

58 Carifesta XI Magazine

Boeken, Kalenders, Posters, Flyers, Folders en al uw overig papier drukwerk DIGI DIGITAALDRUK: om kleine(re) en urgente(re) "true color" oplagen "effe" snel te drukken.

Brochures, Mappen, Flyers, Folders, Kaarten, Visitekaartjes en al uw overig papier drukwerk

SURIPRINT NV, uw Ecoprint drukkerij ... voor de klant met milieubewust gedrag!

Suriname Een kleurrijke ervaring

60 Carifesta XI Magazine