1
ÁREA DE EDUCACIÓN FÍSICA
INDICE 1º CURSO DE PRIMARIA
4
Contextualización do alumnado....................................................................................
5
Área de Ed. Física.........................................................................................................
6
Criterios de avaliación con referencia as C. Clave......................................................
13
Mínimos esixibles para o logro das C. Clave..............................................................
14
Procedementos de avaliación....................................................................................... 17 Criterios de cualificación............................................................................................... 19 2º CURSO DE PRIMARIA............................................................................................. 20 Contextualización do alumnado..................................................................................... 21 Área de Ed. Física.......................................................................................................... 22 Criterios de avaliación con referencia as C. Clave........................................................ 29 Mínimos esixibles para o logro das C. Clave................................................................ 30 Procedementos de avaliación........................................................................................ 33 Criterios de cualificación............................................................................................... 35 3º CURSO DE PRIMARIA ............................................................................................... 36 Contextualización do alumnado..................................................................................... 37 Área de Ed. Física........................................................................................................... 38 Criterios de avaliación con referencia as C. Clave ........................................................ 46 Mínimos esixibles para o logro das C. Clave ................................................................ 47 Procedementos de avaliación .........................................................................................51 Criterios de cualificación................................................................................................ 53 4º CURSO DE PRIMARIA ................................................................................................ 54 Contextualización do alumnado...................................................................................... 55 Área de Ed. Física........................................................................................................... 56 Criterios de avaliación con referencia as C. Clave..........................................................65 Mínimos esixibles para o logro das C. Clave..................................................................66 Procedementos de avaliación ..........................................................................................70 Criterios de cualificación.................................................................................................72
2
5º CURSO DE PRIMARIA ....................................................................................... 73 Contextualización do alumnado............................................................................... 74 Área de Ed. Física ................................................................................................... 75 Criterios de avaliación con referencia as C. Clave ................................................. 85 Mínimos esixibles para o logro das C. Clave ......................................................... 86 Procedementos de avaliación .................................................................................. 89 Criterios de cualificación ........................................................................................ 91 6º CURSO DE PRIMARIA ........................................................................................ 92 Contextualización do alumnado................................................................................ 93 Área de Ed. Física .....................................................................................................94 Criterios de avaliación con referencia as C. Clave..................................................104 Mínimos esixibles para o logro das C. Clave .........................................................105 Procedementos de avaliación .................................................................................108 Criterios de cualificación........................................................................................110 DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN INICIAL………...111 CRITERIOS DE PROMOCIÓN AO SEGUINTE CURSO………………………....111 METODOLOXÍA DIDÁCTICA…………………………………………………….111 MEDIDAS DE ATENCIÓN A DIVERSIDADE…………………………………... 113 ADAPTACIÓNS CURRICULARES …………………………………………….…114 PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES…………………………………. 115 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR…………………….117 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DAS TIC…………………………... 117 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA……………….117 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO…………….. 118
3
4
CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome. A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha, presentando estruturas semirrurais influenciadas pola gran urbe da que fai parte. O colexio, ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se está a desenvolver un proxecto urbanístico que ven transformando tanto o espazo físico como o carácter do lugar, desenvolvemento que incide directamente sobre o centro , xa que nos derradeiros cursos obsérvase un considerable incremento nas solicitudes de matrícula. A meirande parte do alumnado de 1º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, tanto no referente á educación d@s seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. Neste curso 2017/ 18 o 1º de Educación Primaria consta dun total de 21 alumnos/as. Os nenos e nenas destas idades maniféstanse activos, imaxinativos e entusiastas. Aprenden a partir da realidade próxima e senten unha gran curiosidade por todo o que pasa ao seu arredor. Durante este período, os alumnos/as experimentan un notable desenvolvemento psicomotor, cognitivo, persoal social e moral, así como un importante adianto na adquisición da linguaxe. En canto o desenvolvemento psicomotor: - Van fortalecendo o control sobre a súa postura e a súa respiración. - Melloran o afianzamento da súa lateralidade dominante. - Toman conciencia das partes do seu corpo. - Son capaces de prestar atención durante mais tempo
5
ÁREA DE EDUCACIÓN FÍSICA ÁREA Obxectivo s
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
PRIMEIRO Competencia s clave
Temporalizació n
BLOQUE1. CONTIDOS COMÜNS EN EDUCACIÓN FÍSICA a c d k m
i
B1.1. B1.1. EFB1 1.1. Aceptación da Recoñecer Mostra boa propia realidade desde a disposición para corporal. perspectiva solucionar os de conflitos de B1.2. Respecto participante xeito razoable. das persoas que as posibles participan no situacións EFB1 1.2. xogo. conflitivas Recoñece as B1.3. Confianza xurdidas nos condutas nas propias xogos inapropiadas capacidades aceptando as que se para opinións dos e producen nos desenvolver das demais. xogos. actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias da práctica da actividade física.
CSC
B1.4. Utilización B1.2. Buscar guiada de de maneira medios guiada tecnolóxicos no información proceso de utilizando aprendizaxe. fontes de información e B1.5 Integración facendo uso das tecnoloxías das TIC. da información e
CD
EFB1 2.1. Utiliza de maneira guiada as novas tecnoloxías para buscar información.
CAA
Ao longo de todo o curso
CSIEE
CSC CAA CSIEE
CAA
2º e 3º trimestre
a comunicación no proceso de aprendizaxe. a k l n
B1.6. Uso correcto de materiais e espazos na práctica da Educación física.
B1.3. EFB1 3.1. Demostrar un Participa comportament activamente nas o persoal e actividades social propostas. responsable, respectándos EFB1 3.2. e a un mesmo Demostra certa B1.7. O coidado e aos outros e autonomía do corpo e a outras nas resolvendo consolidación de actividades problemas hábitos de físicas e nos motores. hixiene corporal.
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
CSIEE
CSIEE CAA CCEC CSC
6
ÁREA Obxectivo s
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos B1.8. Adopción de condutas seguras ao actuar como peóns nas saídas polo contorno do colexio.
Criterios de avaliación xogos, aceptando as normas e regras establecidas.
CURSO Estándares de aprendizaxe EFB1.3.3. Incorpora nas súas rutinas o coidado e hixiene do corpo.
PRIMEIRO Competencia s clave
Temporalizació n
CSC
Ao longo de todo o curso
CSIEE CAA
EFB1.3.4. CSC Participa na recollida e organización de material utilizado nas clases. EFB1.3.5. Acepta formar parte do grupo que lle corresponda.
CSC CAA
BLOQUE 2. O CORPO: IMAXE E PERCEPCIÓN k m
B2.1. B2.1. Aceptar Aceptación da e respectar a propia realidade propia corporal. realidade corporal e a B2.2. Confianza dos e das nun mesmo, demais. aumento da
EFB2.1.1. CSC Respecta a CAA diversidade de realidades corporais entre os nenos e nenas da clase.
Ao longo de todo curso
autoestima e a autonomía persoal. b k
B2.3. Estrutura B2.2. Coñecer EFB2.2.1. corporal. a estrutura e Coñece e Identificación do funcionament identifica as propio corpo e o do corpo partes do corpo das principais para realizar propias. partes que movementos interveñen no axeitados ás EFB2.2.2. movemento. situacións Realiza motrices que actividades de B2.4. se lle equilibrio Experimentación presentan. estático, con e e exploración de sen axuda, en posturas base de corporais sustentación diferentes. estable. B2.5. Vivencia da relaxación EFB2.2.3. global como Reacciona estado de
CAA CSC
2º e 3º trimestre
CSC CAA
CAA CSC
7
ÁREA Obxectivo s
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos quietude e toma de conciencia da respiración. B2.6. Experimentación de situacións simples de equilibrio estático sobre bases estables. B2.7. Percepción espazotemporal. Orientación do corpo e nocións topolóxicas básicas (dentro/fóra, arriba/abaixo, diante/detrás, preto/lonxe...).
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
PRIMEIRO Competencia s clave
Temporalizació n
corporalmente CSIEE ante estímulos sinxelos visuais, auditivos e táctiles, dando respostas motrices que se adapten ás características deses estímulos.
B2.8. Recoñecemento da lateralidade e da dominancia lateral propia. B2.9. Posibilidades sensoriais (vista, oído, tacto). Experimentación , exploración e discriminación das sensacións. BLOQUE 3. HABILIDADES MOTRICES b j k
B3.1. Formas e B3.1. EFB3.1.1. posibilidades do Resolver Desprázase de movemento. situacións distintas formas, Experimentación motrices con variando os de diferentes diversidade puntos de formas de de estímulos apoio. execución e e control das condicionante EFB3.1.2. Salta habilidades s espazode distintas motrices temporais. formas, básicas: variando os desprazamentos puntos de apoio , xiros, saltos. e as
CSC
1º Trimestre
CCEC CAA
CSC CCEE CAA
8
ÁREA Obxectivo s
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos B3.2. Desenvolvement o e control da motricidade fina e a coordinación viso motora a través do manexo de obxectos. B3.3. Resolución de problemas motores sinxelos. B3.4. Acondicionamen to físico xeral en situacións de xogo, especialmente mantemento e mellora da flexibilidade.
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
PRIMEIRO Competencia s clave
Temporalizació n
EFB3.1.3. Realiza xiros sobre o eixe lonxitudinal variando os puntos de apoio, con coordinación e boa orientación espacial.
CSC
2º e 3º Trimestre
EFB3.1.4. Equilibrar o corpo en distintas posturas intentando controlar a tensión, a relaxación e a respiración.
CSC
frecuencias.
CCEE CAA
CAA CSIEE
B3.5. Disposición favorable a participar en actividades físicas diversas aceptando as diferenzas no nivel de habilidade. B3.6. Autonomía e confianza nas propias habilidades motrices en situacións e contornos habituais.
BLOQUE 4. ACTIVIDADES FÍSICAS ARTÍSTICO EXPRESIVAS b d j k m
B4.1. Descubrimento e exploración das posibilidades expresivas do
B4.1. Utilizar EFB4.1.1. os recursos Representa expresivos do personaxes e corpo e o situacións, movemento, mediante o comunicando corpo e o
CCEC
3º Trimestre
CSC CAA
9
ÁREA Obxectivo s o
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos corpo e do movemento. Sincronización do movemento con estruturas rítmicas sinxelas. B4.2. Execución de bailes ou danzas sinxelas representativas da cultura galega e doutras culturas, seguindo o ritmo. B4.3. Imitación de personaxes, obxectos e situacións.
CURSO
Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
sensacións e emocións.
movemento con desinhibición e espontaneidade .
PRIMEIRO Competencia s clave
EFB4.1.2. Reproduce corporalmente una estrutura rítmica sinxela.
CCEC
EFB4.1.3. Realiza bailes e danzas sinxelas representativas da cultura galega e doutras culturas.
CCEC
Temporalizació n
CSC CAA
CAA CSC CSIEE
B4.4. Participación en situacións que supoñan comunicación corporal. B4.5. Desinhibición na exteriorización de emocións e sentimentos a través do corpo, o xesto e o movemento.
BLOQUE 5. ACTIVIDADE FÍSICA E SAÚDE a b k
B5.1. Identificación e práctica de hábitos básicos de hixiene corporal (aseo, roupa e calzado), alimentarios e posturais, relacionados coa actividade física.
B5.1. EFB5.1.1. Recoñecer os Intenta cumprir efectos do as normas exercicio básicas do físico, a coidado do hixiene, a corpo en alimentación e relación coa os hábitos hixiene, con posturais autonomía. sobre a saúde e o benestar. EFB5.1.2. Adopta hábitos alimentarios
CSIEE CAA
Ao longo de todo o curso.
CSC CSIE CAA
10
ÁREA Obxectivo s
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos B5.2. Relación da actividade física co benestar da persoa. B5.3. Mobilidade corporal orientada á saúde.
k
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
PRIMEIRO Competencia s clave
Temporalizació n
saudables. EFB5.1.3. Inicia CSC a incorporación CAA como axente de CSIEE saúde da actividade física á súa rutina diaria.
B5.4. Respecto B5.2. EFB5.2.1. das normas de Recoñecer a Identifica os uso de materiais importancia riscos e espazos na das medidas individuais e práctica de de seguridade colectivos actividade física na práctica da daquelas para evitar actividade actividades accidentes. física. físicas que vai coñecendo e B5.5. Respecto practicando. ás persoas que
CAA CSC
Ao longo de todo o curso.
participan no xogo. BLOQUE 6. OS XOGOS E ACTIVIDADES DEPORTIVAS a b k m
B6.1. Descubrimento da cooperación e a oposición con relación ás regras de xogo. Aceptación de distintos papeis no xogo.
B6.1. EFB6.1.1. Recoñecer Iníciase no uso tácticas de tácticas elementais elementais dos dos xogos xogos. aplicando as regras en EFB6.1.2. situación de Utiliza as regras cooperación e dos xogos en de oposición. situación de B6.2. cooperación e Recoñecemento oposición. e aceptación das persoas que participan no xogo, aceptando o reto que supón opoñerse ao outro sen que iso derive en situacións de rivalidade ou menosprezo.
CSC CSIEE
2º e 3º Trimestre
CAA
CAA CSIEE CSC
B6.3. Comprensión das normas de xogo e
11
ÁREA Obxectivo s
EDUCACIÓN FÍSICA
Estándares de aprendizaxe
PRIMEIRO Competencia s clave
Temporalizació n
B6.5. O xogo B6.2. EFB6.2.1. como actividade Recoñecer a Practica xogos común a todas diversidade libres e xogos as culturas. de actividades organizados. físicas, B6.6. lúdicas, EFB6.2.2. Coñecemento e deportivas en Recoñece práctica dalgúns especial as de xogos xogos de Galicia. tradicionais de Galicia. Galicia. B6.7. Práctica de xogos libres EFB6.2.3. e organizados. Realiza distintos xogos tradicionais de Galicia seguindo as regras básicas.
CCEE
Ao longo de todo o curso
B6.8.Xogos de aire libre no parque ou en contornos naturais próximos ao colexio. Exploración e gozo da motricidade ao aire libre, respectando a natureza.
CSC
Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
cumprimento destas. B6.4. Confianza nas propias posibilidades na práctica dos xogos. d k m o
k l m o
B6.3. EFB6.3.1. Manifestar Realiza respecto cara actividades no ao contorno e medio natural. o medio natural nos EFB6.3.2. xogos e Coñece o actividades ao coidado e aire libre. respecto do medio ao efectuar algunha actividade fóra do centro.
CAA CSC CCEC CAA CSC
CCEC CSC
2º e 3º Trimestre
CAA
3º Trimestre.
CAA
CSC CAA
12
CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE
Reaccionar corporalmente ante estímulos visuais, auditivos e táctiles, dando respostas motrices axeitadas ás características deses estímulos.
Adoptar diferentes posturas corporais, amosando coñecemento do corpo e mantendo o equilibrio e o control respecto á tensión/relaxación musculares e á respiración.
Reproducir cos diferentes segmentos corporais ou con instrumentos unha estrutura rítmica sinxela.
Desprazarse e saltar coordinadamente, variando a amplitude, a frecuencia, a dirección e o sentido do movemento e mais amosando unha axeitada orientación no espazo.
Realizar lanzamentos, recepcións e outras habilidades que impliquen o manexo de obxectos, coordinando os segmentos corporais e situando o corpo axeitadamente.
Simbolizar personaxes, obxectos e situacións utilizando o corpo e materiais variados, amosando desinhibición e mais respectando e valorando as execucións alleas.
Amosar interese pola adquisición de hábitos axeitados de alimentación, de hixiene corporal, postural e de seguridade na práctica da actividade física. 13
Participar e gozar dos xogos, axustando a propia actuación ás características da actividade e experimentando relacións positivas coas outras persoas participantes.
Coñecer e practicar xogos populares tradicionais galegos, interesándose pola súa busca e valorando a súa importancia.
MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE
Competencia en comunicación lingüística – – – – –
Utilizar a linguaxe como medio de comunicación oral e escrita. Comprender, compoñer e utilizar os textos. Expresarse de forma adecuada. Coñecer o vocabulario específico da área. Obter gran variedade de intercambios comunicativos nas actividades físicas lúdicas.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía –
– –
–
Realizar medicións. Apreciar distancias. Facer diferentes agrupacións. Formar figuras xeométricas co corpo, tanto individualmente coma en grupo.
Tratamento da información e competencia dixital –
Transformar a información en coñecemento. 14
– – –
Transmitir información a través da linguaxe corporal. Analizar a expresividade corporal e entender as mensaxes que a través de ela se transmiten. Utilizar a información recibida a través dos xestos e as posturas para a elaboración de estratexias de xogo nas actividades físicas lúdico-recreativas.
Competencias sociais e cívicas
– – – – – – – – – –
Utilizar a actividade física para facilitar a relación, a integración e o respecto. Aceptar e respectar las regras do xogo acordadas entre todos. Asumir as diferenzas na actividade física, así como as posibilidades propias e alleas. Participar, tomar decisións e comportarse con responsabilidade. Traballar en equipo, cooperando e asumindo responsabilidades. Valorar o traballo e as aportacións dos demais, sen discriminar por razóns de sexo, clase, orixe ou cultura. Valorar o esforzo e os logros obtidos polas persoas afectadas de discapacidade física ou mental nas súas actividades físicas, laborais e cotiás. Habituarse a coidar e a manter a orde nas súas pertenenzas e no seu entorno. Coidar e conservar os materiais. Comprender e valorar a importancia de respectar as normas de tráfico.
Conciencia e expresións culturais
– – – – – – – – –
Expresar ideas, sensacións e sentimentos utilizando como recursos o corpo e o movemento. Apreciar as manifestacións culturais da motricidade humana (xogos tradicionais, danza). Experimentar coa linguaxe do corpo. Experimentar formas de comunicación a través da danza expresiva. Interesarse polas formas de comunicación non verbal. Desenrolar a iniciativa, a imaxinación e a creatividade. Aprezar as iniciativas e as apartacións dos demais. Utilizar as manifestacións artísticas como fonte de enriquecemento e disfrute. Coñecer a riqueza cultural mediante a práctica de diferentes xogos e danzas.
Competencia para aprender a aprender – – – – –
Coñecerse a se mesmo, as propias posibilidades e carencias a través das actividades físicas e expresivas. Desenvolver o sentimento de competencia ou eficacia persoal. Favorecer a motivación, a confianza en un mesmo e o gusto por aprender. Ser consciente do que pode facer por se mesmo e do que pode facer coa axuda dos demais. Adquirir recursos de cooperación en actividades físicas comúns. 15
– – – –
Facilitar a adquisición de recursos de cooperación en actividades expresivas (danza, mimo). Manexar de forma eficaz os recursos e as técnicas adquiridas no desenrolo das súas habilidades motrices. Utilizar os coñecementos adquiridos en situacións diferentes. Afrontar a toma de decisión de xeito racional.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
– – – – – – – –
Organizar de forma individual e colectiva actividades físicas lúdicas e actividades expresivas. Desenvolver os valores persoais da responsabilidade e a perseveranza. Desenvolver as habilidades sociais do respecto aos demais, a cooperación e o traballo en equipo. Ser capaz de buscar solución a os problemas plantexados e de levalas á práctica. Desenvolver a iniciativa e a creatividade. Esforzarse por acadar resultados creativos, orixinais e sinceros en su expresividade. Ter unha visión estratéxica dos retos para cumprir os obxectivos dos xogos e outras actividades físicas, e motivarse para lograr o éxito. Utilizar as actividades físicas e a linguaxe corporal para ampliar e mellorar as súas relacións sociais.
16
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN
INTRODUCIÓN A avaliación entendémola coma unha descrición dos resultados do proceso de aprendizaxe, observando e valorando os cambios obtidos ao longo deste proceso. Para lévala adiante tentaremos dar resposta a catro preguntas básicas: Que avaliar? O proceso, os compoñentes do proceso ensino-aprendizaxe: obxectivos, metas que deben alcanzar os alumnos a partir duns contidos, a través de actuacións (actividades), que se estruturan e organizan dunha maneira determinada (métodos), utilizando medios adecuados (recursos). A quen avaliar? -Ao alumno (obxectivos e contidos). -Ao profesor (actividades, métodos e recursos). Cando?
17
-Ao alumno: Con referencia ao alumno realizaremos tres tipos de avaliación: inicial, continua e final. -Ao proceso: A través dun proceso que implique tres fases: diagnóstica, formativa e sumativa. Como? Atendendo a unhas pautas e a uns criterios que imos redactar a seguir. EXPLORACIÓN INICIAL OU AVALIACIÓN PREVIA As actividades de avaliación inicial realizadas para ditaminar o nivel dos alumn@s, a partir das cales deseñarei as actividades de ensino-aprendizaxe, revelan un nivel alto en canto á consecución de obxectivos de tipo procedimental, destacando o bloque de habilidades e destrezas e o dos xogos. Con todo, o nivel de consecución de obxectivos de tipo conceptual e actitudinal, parece, polo observado na realización destas actividades, bastante deficiente. PAUTAS DE AVALIACIÓN -Avaliación personalizada dos nenos observando a progresión dentro das capacidades individuais dos mesmos. -Ter en conta a asistencia, o material e a actitude na clase. -Ficha de seguimento do proceso de aprendizaxe na área. -Realización de diversos tests (motores e físicos). -Marcar os criterios de avaliación. SISTEMAS DE CUALIFICACIÓN. INSUFICIENTE: non acadados de maneira suficiente o 50% dos criterios. SUFICIENTE: acadados de forma suficiente o 50% dos criterios. BEN: acadados bastante ben máis do 50% dos criterios. NOTABLE: acadados ben máis do 75% dos criterios.
SOBRESALIENTE: acadados moi ben máis do 75% dos criterios. 18
Os resultados da avaliación das competencias clave reflectiranse na acta de avaliación final de curso, expresándose nos termos de “Insuficiente (IN)”, para as calificacións negativas, e “ Suficiente (SU)”, “ Ben (BE), “ Notable (NT)” ou “ Sobresaliente (SB)”, para as cualificacións positivas.Os equipos docentes poderán propoñer o outorgamento dunha mención honorífica aos alumnos e ás alumnas que superasen todas as áreas da etapa e obtivesen sobresaliente ao rematar educación primaria nunha área ou en varias e que demostren un rendimiento académico excelente. ( Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e promoción do
alumnado que cursa educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia)
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
ITEMS
1º EP
Conceptos:comprensión e asimilación dos contidos
10%
Procedementos.
80%
Actitudes.
10%
En cumprimento do Decreto 105/2014, do 4 de setembro de 2014, polo que se establece o currículo da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación, aos que se lles achegará unha cualificación numérica. Os resultados da avaliación expresaranse nos termos de Insuficiente (IN) para as cualificacións negativas, Suficiente (SU), Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente (SB) para as cualificacións positivas. A estes termos achegaráselles unha 19
cualificación numérica, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias:
– – – – –
Insuficiente: 1, 2, 3 ou 4. Suficiente: 5. Ben: 6. Notable: 7 ou 8. Sobresaliente: 9 ou 10.
En E.F. valorarase fundamentalmente a realización das actividades, xa que esencia é un traballo práctico con algúns conceptos básicos de teoría e fundamentalmente o xogo dominará a maioría das actividades. Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación: -
Sobresaliente (90% ou 100%), -Notable (70%ou 80%), Ben (60%), Suficiente(50%),Insuficiente (menos do 50%).
20
CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO
O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome. A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha, presentando estruturas semirrurais influenciadas pola gran urbe da que fai parte. O colexio, ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se está a desenvolver un proxecto urbanístico que ven transformando tanto o espazo físico como o carácter do lugar, desenvolvemento que incide directamente sobre o centro , xa que nos derradeiros cursos obsérvase un considerable incremento nas solicitudes de matrícula. A meirande parte do alumnado de 2º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, 21
tanto no referente á educación d@s seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. Neste curso 2017/ 18 o 2º de Educación Primaria consta dun total de 24 alumnos/as. Os nenos e nenas destas idades maniféstanse activos, imaxinativos e entusiastas. Aprenden a partir da realidade próxima e senten unha gran curiosidade por todo o que pasa ao seu arredor. Durante este período, os alumnos/as experimentan un notable desenvolvemento psicomotor, cognitivo, persoal social e moral, así como un importante adianto na adquisición da linguaxe. En canto o desenvolvemento psicomotor: - Van fortalecendo o control sobre a súa postura e a súa respiración. - Afianzan a súa lateralidade dominate. - Toman conciencia das partes do seu corpo. - Son capaces de prestar atención durante mais tempo. Estes nenos/as organizan o seu pensamento sobre a súa vivencia persoal da realidade. Polo que é imprescindible dotalos de diferentes experiencias para que as súas aprendizaxes sexan significativas.
ÁREA DE EDUCACIÓN FÍSICA
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS EN EDUCACIÓN FÍSICA a c d k m
B1.1. Valoración e aceptación da propia realidade corporal e a dos e das demais.
B1.1. Opinar tanto desde a perspectiva de participante como de espectador ou B1.2. Respecto e espectadora, valoración das ante as posibles persoas que situacións participan no
EFB1.1.1. Investiga, reflexiona e debate de forma guiada sobre distintos aspectos da moda e a imaxe corporal dos modelos publicitarios.
CSC CAA CSIEE
Ao longo de todo o curso
CD
22
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos xogo sen mostrar discriminacións de ningún tipo. B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias da práctica da actividade física.
i
a k l n
CURSO
SEGUNDO
Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
conflitivas xurdidas, participando en debates, e aceptando as opinións dos e das demais.
EFB1.1.2. Explica aos seus compañeiros as características dun xogo practicado na clase.
CCL
EFB1.1.3. Mostra boa disposición para solucionar os conflitos de xeito razoable.
CSC
EFB1.1.4. Recoñece as condutas inapropiadas que se producen na práctica deportiva.
CSC
B1.4. Utilización B1.2. Buscar e EFB1.2.1. Utiliza de medios presentar as novas tecnolóxicos no Información e tecnoloxías para proceso de compartila, localizar a aprendizaxe para utilizando fontes información que se obter de información lle solicita. información, determinadas e relacionada coa facendo uso das EFB1.2.2. área. tecnoloxías da Presenta os seus información e a traballos B1.5. Integración comunicación atendendo as das tecnoloxías como recurso de pautas da información e apoio á área. proporcionadas, a comunicación con orde, estrutura no proceso de e limpeza. aprendizaxe.
B1.6. Implicación B1.3. Demostrar activa en un actividades comportamento motrices persoal e social diversas, responsable, recoñecendo e respectándose a
CAA CSC CSIEE
CAA CSIEE
CAA CSIEE
CD CAA
2º e 3º trimestre
CSIEE
CCL CD CAA
EFB1.2.3. Expón CCL as súas ideas CSC expresándose de CD forma correcta en diferentes situacións e respecta as opinións dos e das demais.
Ao longo de todo o curso
EFB1.3.1. Participa CSC activamente nas CAA actividades CSIEE propostas buscando unha mellora da
Ao longo de todo o curso
23
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos aceptando as diferenzas individuais no nivel de habilidade. B1.7. Uso correcto de materiais e espazos na práctica da Educación física. B1.8. O coidado do corpo e a consolidación de hábitos de hixiene corporal.
Criterios de avaliación si mesmo/a e aos outros e outras nas actividades físicas e nos xogos, aceptando as normas e regras establecidas e actuando con interese e iniciativa individual e traballo en equipo.
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
competencia motriz. EFB1.3.2. Demostra certa autonomía resolvendo problemas motores.
CSIEE CAA CCEC CSC
EFB1.3.3. CSC Incorpora nas súas CAA rutinas o coidado e hixiene do corpo. EFB1.3.4. Participa CSC na recollida e organización de material utilizado nas clases.
B1.9. Adopción de condutas seguras ao actuar como peóns , nas saídas polo contorno do colexio.
EFB1.3.5. Acepta formar parte do grupo que lle corresponda e o resultado das competicións con deportividade.
CSC CAA
BLOQUE 2. O CORPO: IMAXE E PERCEPCIÓN k m
B2.1. Aceptación B2.1. Aceptar e da propia respectar a realidade propia realidade corporal. corporal e a dos e das demais. B2.2. Confianza nun mesmo, aumento da autoestima e a autonomía persoal.
b k
B2.3. Estrutura corporal. Percepción, identificación e representación do propio corpo e das principais partes que interveñen no movemento
B2.2. Coñecer a estrutura e funcionamento do corpo para adaptar o movemento ás circunstancias e condicións de cada situación, sendo capaz de
EFB2.1.1. Respecta a diversidade de realidades corporais e de niveis de competencia motriz entre os nenos e nenas da clase.
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
EFB2.2.1. Coñece e CAA identifica as partes do CSC corpo propias e do compañeiro/a.
1º e 2º trimestre
EFB2.2.2. Domina o CSC equilibrio estático, CAA sen axuda, variando o centro de gravidade en base de
2º e 3º trimestre
24
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos (articulacións e segmentos corporais). B2.4. Experimentación e exploración de posturas corporais diferentes, a partir das posibilidades de movemento das distintas articulacións e segmentos corporais.
Criterios de avaliación
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
representar sustentación estable. mentalmente o seu corpo na EFB2.2.3. Iníciase no CSC organización das equilibrio dinámico. CAA accións motrices.
2º e 3º trimestre
EFB2.2.4. Reacciona CAA 1º corporalmente ante trimestre CSC estímulos sinxelos CSIEE visuais, auditivos e táctiles, dando respostas motrices que se adapten ás características deses estímulos, diminuíndo os tempos de resposta.
B2.5. Vivencia da relaxación global como estado de quietude. Toma de conciencia da respiración e as súas fases. B2.6. Experimentación de situacións simples de equilibrio estático e dinámico sen obxectos, sobre bases estables, e portando obxectos. B2.7. Percepción espazo-temporal. Orientación do corpo e nocións topolóxicas básicas (dentro/fóra, arriba/abaixo, diante/detrás, preto/lonxe...). B2.8. Afirmación da lateralidade. Recoñecemento da dominancia lateral e da dereita e esquerda
25
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Criterios de avaliación
Contidos
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
propias. B2.9. Posibilidades sensoriais (vista, oído, tacto). Experimentación, exploración e discriminación das sensacións. BLOQUE 3. HABILIDADES MOTRICES B j k
B3.1. Formas e B3.1. Resolver EFB3.1.1. posibilidades do situacións Desprázase de movemento. motrices con distintas formas, Experimentación diversidade de variando os puntos de diferentes estímulos e de apoio, con formas de condicionantes coordinación e boa execución e espazoorientación espacial. control das temporais, habilidades seleccionando e EFB3.1.2. Salta de motrices combinando as distintas formas, básicas: habilidades variando os puntos desprazamentos, motrices básicas de apoio, amplitudes xiros, saltos, e adaptándoas e frecuencias, con suspensión, ás condicións coordinación e boa lanzamentos e establecidas de orientación espacial. recepcións. forma eficaz. EFB3.1.3. Realiza as B3.2. habilidades que Desenvolvement impliquen manexo de o e control da obxectos con motricidade fina coordinación dos e a coordinación segmentos corporais, viso motora a iniciando os xestos través do axeitados. manexo de obxectos. B3.3. Resolución de problemas motores sinxelos. B3.4. Acondicionament o físico xeral en situacións de xogo, especialmente mantemento e mellora da flexibilidade.
EFB3.1.4. Realiza xiros sobre o eixo lonxitudinal variando os puntos de apoio, con coordinación e boa orientación espacial.
CSC CCEC
1º trimestre
CAA
CSC CCEE
2º e 3º trimestre
CAA
CSC CCEE CAA
CSC CCEE CAA
EFB3.1.5. Equilibra o CSC corpo en distintas CAA posturas intentando CSIEE controlar a tensión, a relaxación e a respiración.
B3.5.
26
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
Disposición favorable a participar en actividades físicas diversas aceptando as diferenzas no nivel de habilidade. B3.6. Autonomía e confianza nas propias habilidades motrices en situacións e contornos habituais.
BLOQUE 4. ACTIVIDADES FÍSICAS ARTÍSTICO EXPRESIVAS b d j k m o
B4.1. B4.1. Utilizar os Descubrimento e recursos exploración das expresivos do posibilidades corpo e o expresivas do movemento, corpo e do comunicando movemento. sensacións e Sincronización emocións. do movemento con estruturas rítmicas sinxelas. Ritmos baseados na introdución de acentos nunha cadencia, ritmos baseados na duración dos intervalos (curtos ou longos). B4.2. Execución de bailes ou danzas sinxelas representativas da cultura galega e doutras culturas, asociando o movemento corporal ao ritmo.
EFB4.1.1. CCEC Representa CSC personaxes e CAA situacións, mediante o corpo e o movemento con desinhibición e espontaneidade.
Ao longo de todo o curso
EFB4.1.2. CCEC Reproduce CSC corporalmente una CAA estrutura rítmica sinxela.
3º trimestre
EFB4.1.3. Realiza bailes e danzas sinxelas representativas da cultura galega e doutras culturas.
CCEC CAA CSC CSIEE
B4.3. Imitación
27
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
de personaxes, obxectos e situacións. B4.4. Participación en situacións que supoñan comunicación corporal. Recoñecemento das diferenzas no modo de expresarse. B4.5. Desinhibición na exteriorización de emocións e sentimentos a través do corpo, o xesto e o movemento.
BLOQUE 5. ACTIVIDADE FÍSICA E SAÚDE a b k
B5.1. B5.1. Coñecer os EFB5.1.1. Cumpre Identificación e efectos do as normas básicas práctica de exercicio físico, a do coidado do hábitos básicos hixiene, a corpo en relación de hixiene alimentación e coa hixiene, con corporal (aseo, os hábitos autonomía. roupa e calzado), posturais sobre a alimentarios e saúde e o EFB5.1.2. Adopta posturais, benestar. hábitos relacionados coa alimentarios actividade física. saudables. B5.2. Relación da actividade física co benestar da persoa. B5.3. Mobilidade corporal orientada á saúde.
k
B5.4. Respecto das normas de uso de materiais e espazos na práctica de
B5.2. Coñecer a importancia das medidas de seguridade na práctica da
CSIEE CAA
CSC CSIEE CAA
EFB5.1.3. Incorpora á súa rutina diaria a actividade física como axente de saúde.
CSC
EFB5.2.1. Identifica e sinala os riscos individuais e colectivos
CAA
Ao longo de todo o curso
Ao longo de todo o curso
CAA CSIEE
CSC
28
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos actividade física para evitar accidentes. B5.5. Respecto ás persoas que participan no xogo, sen mostrar discriminacións de ningún tipo.
Criterios de avaliación actividade física.
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
daquelas actividades físicas que vai coñecendo e practicando.
BLOQUE 6. OS XOGOS E ACTIVIDADES DEPORTIVAS a b k m
B6.1. B6.1. Coñecer EFB6.1.1. Pon en Descubrimento tácticas práctica as tácticas da cooperación e elementais dos elementais dos a oposición con xogos aplicando xogos. relación ás as regras en regras de xogo. situación de EFB6.1.2. Utiliza Aceptación de cooperación e de as regras dos distintos papeis oposición. xogos en situación no xogo. de cooperación e oposición. B6.2.
CSC CSIEE
3º trimestre
CAA CAA CSIEE CSC
Recoñecemento e aceptación das persoas que participan no xogo, aceptando o reto que supón opoñerse ao outro sen que iso derive en situacións de rivalidade ou menosprezo. B6.3. Comprensión das normas de xogo e cumprimento voluntario destas. B6.4. Confianza nas propias posibilidades e esforzo nos xogos, con aceptación das limitacións persoais.
29
ÁREA Obxecti vos d k m o
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos B6.5. O xogo como actividade común a todas as culturas. B6.6. Coñecemento e práctica dalgúns xogos de Galicia. Descubrimento de xogos interculturais. B6.7. Práctica de xogos libres e organizados.
k l m o
B6.8. Xogos de aire libre no parque ou en contornos naturais próximos ao colexio. Exploración e gozo da motricidade ao aire libre, respectando a natureza.
Criterios de avaliación B6.2. Coñecer a diversidade de actividades físicas, lúdicas, deportivas, en especial as de Galicia.
CURSO
SEGUNDO
Estándares de aprendizaxe
Competenci Temporalizaci as clave ón
EFB6.2.1. Practica CCEE xogos libres e CAA xogos CSC organizados, recoñecendo as súas características e diferenzas.
Ao longo de todo o curso
EFB6.2.2. CCEC Investiga e coñece CD xogos tradicionais CAA de Galicia. CSC
3º trimestre
EFB6.2.3. Realiza distintos xogos tradicionais de Galicia seguindo as regras básicas.
Ao longo de todo o curso
B6.3. Manifestar EFB6.3.1. Realiza respecto cara ao actividades no contorno e o medio natural. medio natural nos xogos e EFB6.3.2. Coñece actividades ao o coidado e aire libre. respecto do medio ao efectuar algunha actividade fóra do centro.
CCEC CSC CAA
CSC CAA
3º trimestre
CSC CAA
30
CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE
Demostrar comportamentos respetuosos, aceptación das normas establecidas e evitar situación conflitivas.
Recoñecer o propio corpo e dos demais.
Afianzara lateralidade.
Reaccionar corporalmente ante estímulos visuais, auditivos e táctiles, dando respostas motrices axeitadas ás características deses estímulos.
Adoptar diferentes posturas corporais, amosando coñecemento do corpo e mantendo o equilibrio,tanto estático como dinámico e o control respecto á tensión/relaxación musculares e á respiración.
Reproducir cos diferentes segmentos corporais ou con instrumentos unha estrutura rítmica sinxela.
Desprazarse e saltar coordinadamente, con e sen obxectos, variando a amplitude, a frecuencia, a dirección e o sentido do movemento e mais amosando unha axeitada orientación no espazo.
Manexar diferentes obxectos (pelotas,aros, picas,…) de maneira coordinada en situación de xogo.
Experimentar co propio corpo e tomar conciencia das posibilidades expresivas do corpo a través do xesto e movemento.
Coñecer hábitos de vida saudables: hixiene corporal, hixiene postural, alimentación, …
Participar nos xogos , aprender e aplicar as regras dos mesmos en situación de cooperación e oposición.
Coñecer e practicar xogos populares tradicionais galegos, interesándose pola súa busca e valorando a súa importancia.
31
MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE
Competencia en comunicación lingüística – – – – – – –
Coñecer vocabulario propio da área de Educación Física. Expresarse e comunicarse a través de comunicacións verbais e non verbais. Entender regras, normas e instruccións básicas para a realización de xogos e tarefas Utilizar a linguaxe como medio de comunicación oral, escrita e xestual. Comprender, compoñer e utilizar os textos. Expresarse de forma adecuada. Obter gran variedade de intercambios comunicativos nas actividades físicas lúdicas.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
– – – – – –
Realizar agrupacións, saber organizarse e colocarse no espazo para a realización de xogos. Representar diferentes figuras xeométricas co corpo tanto de forma individual como grupais. Facer medicións utilizando o propio corpo. Coñecer nocións topolóxicas básicas, estruturación espacial e temporal. Controlar a situación espacial. Apreciar distancias.
Tratamento da información e competencia dixital – – – – –
Iniciarse na utilización das TIC, de maneira dirixida, como medio de búsqueda de información Transformar a información en coñecemento. Transmitir información a través da linguaxe corporal. Analizar a expresividade corporal e entender as mensaxes que a través de ela se transmiten. Utilizar a información recibida a través dos xestos e as posturas para a elaboración de estratexias de xogo nas actividades físicas lúdico-recreativas.
Competencias sociais e cívicas
– –
– – – – – – – –
Utilizar a actividade física para facilitar a relación, a integración e o respecto. Participar nos xogos aceptando normas, roles, vitorias, derrotas, ... Espetar as diferenzas individuais, posibilidades e limitacións propias e alleas. Valorar o xogo limpo. Asumir os diferentes papeis ou roles a realizar nos xogos e tarefas. Participar, tomar decisións e comportarse con responsabilidade. Traballar en equipo, cooperando e asumindo responsabilidades. Valorar o traballo e as aportacións dos demais, sen discriminar por razóns de sexo, clase, orixe ou cultura. Valorar o esforzo e os logros obtidos polas persoas afectadas de discapacidade física ou mental nas súas actividades físicas, laborais e cotiás. Habituarse a coidar e a manter a orde nas súas pertenenzas e no seu entorno. 32
– –
Coidar e conservar os materiais. Comprender e valorar a importancia de espetar as normas de tráfico.
Conciencia e expresións culturais – –
– – – – – – – – –
Explorar e utilizar as posibilidades e recursos do corpo e do movemento, como medio para expresar ideas ou sentimentos de forma creativa. Acercarse ao fenómeno deportivo como espectáculo, valorando o bo comportamento tanto como deportista como espectador.
Expresar ideas, sensacións e sentimentos utilizando como recursos o corpo e o movemento. Apreciar as manifestacións culturais da motricidade humana (xogos tradicionais, danza). Experimentar coa linguaxe do corpo. Experimentar formas de comunicación a través da danza expresiva. Interesarse polas formas de comunicación non verbal. Desenrolar a iniciativa, a imaxinación e a creatividade. Aprezar as iniciativas e as aportacións dos demais. Utilizar as manifestacións artísticas como fonte de enriquecemento e disfrute. Coñecer a riqueza cultural mediante a práctica de diferentes xogos e danzas.
Competencia para aprender a aprender – – – – – – – – –
Coñecerse a se mesmo, as propias posibilidades e carencias a través das actividades físicas e expresivas. Desatrollar o sentimento de competencia ou eficacia persoal. Favorecer a motivación, a confianza en un mesmo e o gusto por aprender. Ser consciente do que pode facer por se mesmo e do que pode facer coa axuda dos demais. Adquirir recursos de cooperación en actividades físicas comúns. Facilitar a adquisición de recursos de cooperación en actividades expresivas (danza, mimodrama). Manexar de forma eficaz os recursos e as técnicas adquiridas no desenrolo das súas habilidades motrices. Utilizar os coñecementos adquiridos en situacións diferentes. Afrontar a toma de decisión de xeito racional.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
– – – – – – –
Tomar decisións con progresiva autonomía en situacións nas que debe manifestar superación, perseveranza e actitude positiva. Ter protagonismo en aspectos de organización nas actividades. Desenvolver os valores persoais da responsabilidade e a perseveranza. Desenvolver as habilidades sociais do respecto aos demais, a cooperación e o traballo en equipo. Ser capaz de buscar solución a os problemas plantexados e de levalas á práctica. Desenvolver a iniciativa e a creatividade. Esforzarse por acadar resultados creativos, orixinais e sinceros en su expresividade. 33
–
Ter unha visión estratéxica dos retos para cumprir os obxectivos dos xogos e outras actividades físicas, e motivarse para lograr o éxito.
–
Utilizar as actividades físicas e a linguaxe corporal para ampliar e mellorar as súas relación sociais.
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN
INTRODUCIÓN
34
A avaliación entendémola coma unha descrición dos resultados do proceso de aprendizaxe, observando e valorando os cambios obtidos ao longo deste proceso. Para lévala adiante tentaremos dar resposta a catro preguntas básicas: Que avaliar? O proceso, os compoñentes do proceso ensino-aprendizaxe: obxectivos, metas que deben alcanzar os alumnos a partir duns contidos, a través de actuacións (actividades), que se estruturan e organizan dunha maneira determinada (métodos), utilizando medios adecuados (recursos). A quen avaliar? -Ao alumno (obxectivos e contidos). -Ao profesor (actividades, métodos e recursos). Cando? -Ao alumno: Con referencia ao alumno realizaremos tres tipos de avaliación: inicial, continua e final. -Ao proceso: A través dun proceso que implique tres fases: diagnóstica, formativa e sumativa. Como? Atendendo a unhas pautas e a uns criterios que imos redactar a seguir. EXPLORACIÓN INICIAL OU AVALIACIÓN PREVIA As actividades de avaliación inicial realizadas para ditaminar o nivel dos alumn@s, a partir das cales deseñarei as actividades de ensino-aprendizaxe, revelan un nivel alto en canto á consecución de obxectivos de tipo procedimental, destacando o bloque de habilidades e destrezas e o dos xogos. Con todo, o nivel de consecución de obxectivos de tipo conceptual e actitudinal, parece, polo observado na realización destas actividades, bastante deficiente. PAUTAS DE AVALIACIÓN
35
-Avaliación personalizada dos nenos observando a progresión dentro das capacidades individuais dos mesmos. -Ter en conta a asistencia, o material e a actitude na clase. -Ficha de seguimento do proceso de aprendizaxe na área. -Realización de diversos tests (motores e físicos). -Marcar os criterios de avaliación. SISTEMAS DE CUALIFICACIÓN. INSUFICIENTE: non acadados de maneira suficiente o 50% dos criterios. SUFICIENTE: acadados de forma suficiente o 50% dos criterios. BEN: acadados bastante ben máis do 50% dos criterios. NOTABLE: acadados ben máis do 75% dos criterios.
SOBRESALIENTE: acadados moi ben máis do 75% dos criterios. Os resultados da avaliación das competencias clave reflectiranse na acta de avaliación final de curso, expresándose nos termos de “Insuficiente (IN)”, para as calificacións negativas, e “ Suficiente (SU)”, “ Ben (BE), “ Notable (NT)” ou “ Sobresaliente (SB)”, para as cualificacións positivas.Os equipos docentes poderán propoñer o outorgamento dunha mención honorífica aos alumnos e ás alumnas que superasen todas as áreas da etapa e obtivesen sobresaliente ao rematar educación primaria nunha área ou en varias e que demostren un rendimiento académico excelente ( Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e promoción do alumnado que cursa educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia)
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN 36
ITEMS
1º EP
Conceptos:comprensión e asimilación dos contidos
10%
Procedementos.
80%
Actitudes.
10%
En cumprimento do Decreto 105/2014, do 4 de setembro de 2014, polo que se establece o currículo da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación, aos que se lles achegará unha cualificación numérica. Os resultados da avaliación expresaranse nos termos de Insuficiente (IN) para as cualificacións negativas, Suficiente (SU), Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente (SB) para as cualificacións positivas. A estes termos achegaráselles unha cualificación numérica, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias:
– – – – –
Insuficiente: 1, 2, 3 ou 4. Suficiente: 5. Ben: 6. Notable: 7 ou 8. Sobresaliente: 9 ou 10.
En E.F. valorarase fundamentalmente a realización das actividades, xa que esencia é un traballo práctico con algúns conceptos básicos de teoría e fundamentalmente o xogo dominará a maioría das actividades. Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación: -
Sobresaliente (90% ou 100%), -Notable (70%ou 80%), Ben (60%), Suficiente(50%),Insuficiente (menos do 50%).
37
38
CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome. A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha, presentando estruturas semirrurais influenciadas pola gran urbe da que fai parte. O colexio, ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se está a desenvolver un proxecto urbanístico que ven transformando tanto o espazo físico como o carácter do lugar, desenvolvemento que incide directamente sobre o centro , xa que nos derradeiros cursos obsérvase un considerable incremento nas solicitudes de matrícula. A meirande parte do alumnado de 3º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, tanto no referente á educación d@s seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. Neste curso 2017/ 18 o 3º de Educación Primaria consta dun total de 25 alumnos/as Os nenos/as están en plena etapa do período de operacións concretas. Isto supón que razoan loxicamente, pero este razoamento está vinculado á manipulación dos obxectos ao que este razoamento se refire. Son nen@s que actúan cada vez máis automaticamente,fixándose eles mesmos as metas e as acción que deben levar a cabo para conseguilo. Asi mesmo, aínda que hai unha clara diverxencia nos xogos entre nenos e nenas, o grupo terá cada vez máis importancia e as actividades conxuntas convértense nun motor esencial do seu desenvolvemento. Tamén se incrementa a súa relación co mundo que os rodea e o seu interese polo contorno máis cercano e o máis alonxado. En canto o desenvolvemento psicomotor: -
-
Mellora na coordinación dinámica xeral, tanto en estático como en movemento, posibilitándolle un adecuado dominio do espazo o cal favorecerá a súa organización. A motricidade fina faise máis eficaz e precisa, permitindo unha maior resistencia e unha mellor calidade de execución. A interiorización do esquema corporal vai desde unha concepción parcial
39
ÁREA DE EDUCACIÓN FÍSICA ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
EFB1.1.1. Investiga, reflexiona e debate de forma guiada sobre distintos aspectos da moda e a imaxe corporal dos modelos publicitarios.
CSC
Ao longo de todo o curso.
EFB1.1.2. Explica aos seus compañeiros e ás súas compañeiras as características dun xogo practicado na clase.
CCL
EFB1.1.3. Mostra boa disposición para solucionar os conflitos de xeito razoable.
CSC
EFB1.1.4. Recoñece as condutas inapropiadas que se producen na práctica deportiva.
CSC
BLOQUE1. CONTIDOS COMÚNS EN EDUCACIÓN FÍSICA a c d k m
B1.1. Valoración e aceptación da propia realidade corporal e a dos e das demais.
B1.1. Opinar tanto desde a perspectiva de participante como de espectador ou B1.2. Aceptación espectadora, e respecto cara ante as posibles ás normas, situacións regras, conflitivas estratexias e xurdidas, persoas que participando en participan no debates, e xogo. aceptando as Elaboración e opinións dos e cumprimento das demais. dun código de xogo limpo. B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias da práctica da actividade física.
i
B1.4. Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, relacionada coa área.
B1.2. Buscar e EFB1.2.1. Utiliza as presentar novas tecnoloxías información e para localizar a compartila, información que se utilizando fontes lle solicita. de información determinadas e EFB1.2.2. Presenta facendo uso das os seus traballos tecnoloxías da atendendo as pautas información e a proporcionadas, con B1.5. Integración comunicación orde, estrutura e nas tecnoloxías como recurso de limpeza. da información e apoio á área. a comunicación EFB1.2.3. Expón as no proceso de súas ideas aprendizaxe. expresándose de forma correcta en diferentes situacións
CAA CSIEE CD
CAA CSC CSIEE
CAA CSIEE
CAA CSIEE
CD CAA CSIEE
CCL CD CAA,
2º e 3º Trimestr e
2º e 3º Trimestr e.
CCL CSC CD
40
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
CSIEE
Ao longo de todo o curso.
e respecta as opinións dos e das demais. a k l n
B1.6. Implicación B1.3. Demostrar activa en un actividades comportamento motrices persoal e social diversas, responsable, recoñecendo e respectándose a aceptando as un mesmo e aos diferenzas outros e outras individuais no nas actividades nivel de físicas e nos habilidade. xogos, aceptando as B1.7. Uso normas e regras correcto de establecidas e materiais e actuando con espazos na interese e práctica da iniciativa Educación física. individual e B1.8. O coidado traballo en do corpo e a equipo. consolidación de hábitos de hixiene corporal. B1.9. Adopción de condutas seguras ao actuar como peóns nas saídas polo contorno do colexio.
EFB1.3.1. Demostra certa autonomía resolvendo problemas motores.
CAA CCEC CSC
EFB1.3.2. Coñece e CSC respecta a normas de CAA educación viaria en contornos habituais e non habituais. EFB1.3.3. Participa CSC na recollida e organización de material utilizado nas clases. EFB1.3.4. Acepta CSC, formar parte do grupo CAA que lle corresponda e o resultado das competicións con deportividade. EFB1.3.5. Incorpora nas súas rutinas o coidado e hixiene do corpo.
CSC, CSIEE, CAA
BLOQUE 2. O CORPO: IMAXE E PERCEPCIÓN b k m
B2.1. Valoración B2.1. Aceptar e e aceptación da respectar a propia realidade propia realidade corporal e a dos corporal e a dos e das demais e das demais. mostrando una actitude crítica cara ao modelo estético-corporal socialmente vixente.
EFB2.1.1. Respecta a diversidade de realidades corporais e de niveis de competencia motriz entre os nenos e nenas da clase.
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
B2.2. Seguridade, confianza nun
41
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
CAA
Ao longo de todo o curso
mesmo ou nunha mesma e nos demais. B2.3. Autonomía persoal: autestima, expectativas realistas de éxito. b k
B2.4. Descubrimento dos elementos orgánicofuncionais relacionados co movemento: circulación, respiración, locomoción (principais músculos e articulacións).
B2.2. Coñecer a EFB2.2.1. Recoñece estrutura e os dous tipos de funcionamento respiración. do corpo para adaptar o EFB2.2.2. Mantense movemento ás en equilibrio sobre circunstancias e distintas bases de condicións de sustentación en cada situación, diferentes posturas e sendo capaz de posicións, durante un representar tempo determinado. mentalmente o seu corpo na EFB2.2.3. Coñece os organización das músculos e B2.5. Control do accións articulacións ritmo respiratorio motrices. principais que en diferentes participan en actividades. movementos Toma de segmentarios básicos conciencia e e no control postural. inicio do control dos diferentes tipos de respiración. B2.6. Equilibrio estático e dinámico sobre superficies estables e inestables e alturas variables. B2.7. Organización espacial (organización dos elementos no espazo, apreciación de distancias, traxectorias, orientación, lonxitude).
EFB2.2.4. Colócase á esquerda-dereita de diferentes obxectos, persoas e espazos en movemento.
CSC
CSC CAA
CMCCT CAA CSC
CAA CSC CSIEE
EFB2.2.5. Reacciona CAA ante combinacións CSC de estímulos visuais, CSIEE auditivos e táctiles, dando respostas motrices axeitadas no tempo e no espazo.
42
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Criterios de avaliación
Contidos
CURSO Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
CSC
2º e 3º Trimestr e
Organización temporal (duración, sucesión, ritmo). Organización espazo-temporal velocidade, previsión do movemento). B2.8. Consolidación da lateralidade e a súa proxección no espazo, con recoñecemento da esquerda e dereita dos e das demais. BLOQUE 3. HABILIDADES MOTRICES b j k
B3.1. Formas e B3.1. Resolver EFB3.1.1. Realiza posibilidades do situacións desprazamentos en movemento. motrices con diferentes tipos de Axuste e diversidade de contornos intentando consolidación estímulos e non perder o dos elementos condicionantes equilibrio nin a fundamentais na espazocontinuidade, e execución das temporais, intentando axustar a habilidades seleccionando e súa realización aos motrices combinando as parámetros espazobásicas. habilidades temporais. motrices básicas B3.2. Utilización e adaptándoas EFB3.1.2. Realiza a eficaz e ás condicións habilidade motriz económica das establecidas de básica do salto en habilidades forma eficaz. diferentes tipos de motrices básicas contornos intentando en medios e non perder o situacións equilibrio e a estables e continuidade, e coñecidas. intentando axustar a B3.3. Inicio na súa realización aos adaptación das parámetros espazohabilidades temporais. básicas a situacións non EFB3.1.3. Realiza as habituais e habilidades motrices contornos básicas de descoñecidos ou manipulación de con incerteza, obxectos incidindo nos (lanzamento,
CCEC CAA
CSC CCEE CAA
CSC CCEE CAA
43
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
mecanismos de decisión.
CURSO Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
recepción) en diferentes tipos de contornos intentando aplicar os xestos axeitados e utilizando os segmentos dominantes.
B3.4. Mellora das capacidades físicas básicas de forma global e orientada á execución das habilidades motrices.
EFB3.1.4. Realiza as CSC habilidades motrices CCEE de xiro en diferentes CAA tipos de contornos intentando non perder o equilibrio e a continuidade, e intentando axustar a súa realización aos parámetros espazotemporais.
B3.5. Disposición favorable a participar en actividades físicas diversas aceptando a existencia de diferenzas no nivel de habilidade.
2º e 3º Trimestr e
EFB3.1.5. Mantén o CSC equilibrio en CAA diferentes posicións e CSIEE superficies. EFB3.1.6. Realiza actividades físicas e xogos propostos no medio natural ou en contornos non habituais.
CSC CAA
BLOQUE 4. ACTIVIDADES FÍSICAS ARTÍSTICO EXPRESIVAS b d j k m o
B4.1. O corpo e o movemento como instrumentos de expresión e comunicación. B4.2. Coñecemento e práctica de diversas manifestacións expresivas adaptadas ao ámbito escolar: mimo, dramatización, baile, expresión
B4.1. Utilizar os recursos expresivos do corpo e o movemento, de forma estética e creativa, comunicando sensacións, emocións e ideas.
EFB4.1.1. CCEC Representa CSC personaxes, CAA situacións, sentimentos, utilizando os recursos expresivos do corpo, individualmente, en parellas ou en grupos.
Ao longo de todo o curso
EFB4.1.2. Realiza CCEC movementos a partir CSC de estímulos rítmicos CAA ou musicais, individualmente e en parellas.
44
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos corporal. B4.3. Adecuación do movemento a estruturas espazotemporais e execución de bailes e coreografías simples utilizando como base o folclore galego e outros bailes do mundo.
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
EFB4.1.3. Coñece e practica bailes e danzas sinxelas representativas da cultura galega e doutras culturas, seguindo unha coreografía básica.
CCEC
EFB4.1.4. Leva a cabo manifestacións artísticas sinxelas en interacción cos compañeiros e compañeiras.
CCEC
Temporaliz ación
CAA CSC CSIEE
CSC CAA
3º Trimestr e
B4.4. Expresión de emocións e sentimentos a través do corpo, o xesto e o movemento. B4.5. Desinhibición e espontaneidade na práctica de danzas ou bailes, con independencia do nivel de habilidade mostrado. B4.6. Recreación de personaxes reais e ficticios e os seus contextos dramáticos. b d j k
B4.7. B4.2. Relacionar EFB4.2.1. Comeza a Desenvolvement os conceptos recoñecer algunha o das específicos de capacidade física habilidades Educación física básica implicada nas motrices e os introducidos actividades artísticas. básicas, noutras áreas participando en coa práctica de EFB4.2.2. Coñece a actividades actividades importancia do artísticoartísticodesenvolvemento expresivas. expresivas. das capacidades físicas para a mellora B4.8. Recoñecer das habilidades e valorar a motrices implicadas posibilidade de nas actividades
CMCCT CSC CAA
3º Trimestr e
CMCCT CAA CSC
45
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA
Temporaliz ación
B5.1. B5.1. Recoñecer EFB5.1.1. Mellora Consolidación de os efectos do das capacidades hábitos de exercicio físico, a físicas. hixiene corporal hixiene, a e adquisición de alimentación e EFB5.1.2. Busca, de hábitos posturais os hábitos maneira guiada, e alimentarios posturais sobre a información para saudables saúde e o comprender a relacionados coa benestar, importancia duns actividade física. manifestando hábitos de unha actitude alimentación B5.2. responsable cara correctos para a Recoñecemento a un mesmo ou saúde. dos beneficios mesma. da actividade EFB5.1.3. Coñece os física na saúde efectos beneficiosos integral da do exercicio físico persoa. para a saúde. B5.3. Práctica segura da EFB5.1.4. Adopta actividade física hábitos posturais recoñecendo a axeitados. importancia do quecemento, a dosificación do esforzo, a volta á calma e a EFB5.1.5. Realiza os relaxación. quecementos de forma autónoma.
CSIEE
Ao longo de todo o curso
B5.4. Mellora da B5.2. Mellorar o condición física nivel das súas orientada á capacidades saúde en función físicas, do regulando e desenvolvement dosificando a o psicobiolóxico. intensidade e
CAA
cambiar as montaxes ou coreografías de actividades artísticoexpresivas (espazos, materiais, tempos...) para adaptalas ás necesidades do grupo.
Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
artístico-expresivas.
BLOQUE 5. ACTIVIDADE FÍSICA E SAÚDE a b k
k
EFB5.2.1. Mellora o seu nivel de partida das capacidades físicas orientadas á saúde.
CAA
CSC CSIE CAA CMCCT
CSC CAA CSIEE
Ao longo de todo o curso.
CSC CAA CCL CSIEE CMCCT CSC CAA CSIEE
CSC
2º e 3º Trimestr e
EFB5.2.2. Identifica a CAA
46
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
CURSO
Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
duración do esforzo, tendo en conta as súas posibilidades e a súa relación coa saúde.
k
B5.5. Adopción das medidas básicas de seguridade na execución das actividades físicas e no uso de materiais e espazos. B5.6 Actitude favorable cara á actividade física con relación á saúde, manifestando comportamentos responsables, respectuosos e seguros cara a un mesmo e as demais persoas.
B5.3. Identificar e interiorizar a importancia da prevención, a recuperación e as medidas de seguridade na realización da práctica da actividade física.
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
frecuencia cardíaca CMCCT en repouso e CSC realizando actividade física. EFB5.2.3. Percibe CAA diferentes niveis de CSIEE intensidade e esforzo CSC na estrutura da clase de Educación física.
EFB5.3.1. Ten en conta a seguridade na práctica da actividade física, realizando un quecemento guiado.
CAA CSC
Ao longo de todo o curso
BLOQUE 6. OS XOGOS E ACTIVIDADES DEPORTIVAS a b k m
B6.1. B6.1. Resolver Descubrimento e retos tácticos aplicación das elementais estratexias propios do xogo básicas de xogo e de actividades relacionadas coa físicas, con ou cooperación, a sen oposición, oposición e a aplicando cooperaciónprincipios e oposición. regras para resolver as B6.2. Respecto situacións cara ás persoas motrices, que participan no actuando de xogo e forma individual, rexeitamento coordinada e cara aos cooperativa e comportamentos
EFB6.1.1. Iníciase no CSC uso dos recursos CAA adecuados para resolver situacións básicas de táctica individual e colectiva en situacións motrices habituais. EFB6.1.2. Utiliza as habilidades motrices básicas en distintos xogos e actividades físicas.
Ao longo de todo o curso
CAA CSIEE CSC
47
ÁREA Obxecti vos
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos antisociais. B6.3. Comprensión, aceptación e cumprimento das normas de xogo.
d k m o
b k
B6.6. Aplicación das habilidades básicas en situacións de xogo. B6.7 Participación en xogos de diferente tipoloxía e iniciación á práctica de actividades deportivas a través de xogos predeportivos e o deporte adaptado.
k l n o
Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
desempeñando as diferentes funcións implícitas en xogos e actividades
B6.4. O xogo e o B6.2. Coñecer a deporte como diversidade de elementos da actividades realidade social. físicas, lúdicas e Coñecemento e deportivas, en práctica de especial as de xogos Galicia. tradicionais de Galicia. B6.5. Achegamento ao xogo doutras comunidades e países dos seus compañeiros e compañeiras da clase.
a
Criterios de avaliación
CURSO
EFB6.2.1. Recoñece as diferenzas e características básicas dos xogos populares, deportes colectivos, deportes individuais e actividades na natureza.
CCEE
EFB6.2.2. Recoñece xogos e deportes tradicionais de Galicia.
CCEC
EFB6.2.3. Realiza distintos xogos e deportes tradicionais de Galicia seguindo as regras básicas.
CSC
B6.3 Relacionar EFB6.3.1. Comeza a os conceptos recoñecer algunha específicos de capacidade física Educación física básica implicada nos e os introducidos xogos e actividades noutras áreas deportivas. coa práctica de actividades EFB6.3.2. Distingue físico-deportivas. en xogos e deportes individuais e colectivos estratexias de cooperación e de oposición.
CSC
CAA CSC
CAA CSC
3º Trimestr e
CAA
CAA
Ao longo de todo o curso
CAA CSC
B6.8. Iniciación á B6.4. Manifestar EFB6.4.1. Faise CSC orientación respecto cara ao responsable da CAA deportiva contorno e o eliminación dos mediante medio natural residuos que se propostas nos xogos e xeran nas actividades
3º Trimestr e
48
ÁREA
EDUCACIÓN FÍSICA
Obxecti vos
Criterios de avaliación
Contidos lúdicas (ximnasio, patio, parque). B6.9. Práctica e gozo de actividades motrices lúdicas relacionadas coa natureza (xogos de campo, de exploración, de aventura, marcha, escalada...).
actividades ao aire libre, identificando e realizando accións concretas dirixidas á súa preservación.
CURSO Estándares de aprendizaxe
TERCEIRO Competenc ias clave
Temporaliz ación
no medio natural. EFB6.4.2. Utiliza os CSC espazos naturais, CAA respectando a flora e a fauna do lugar.
B6.10. Coñecemento e coidado da contorno natural.
CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE
Amosar un axeitado coñecemento do corpo, dos seus elementos e funcionalidade, controlándoo en situacións variadas en relación coa tensión/relaxación musculares e coa respiración.
Propoñer estruturas rítmicas sinxelas e reproducilas corporalmente ou con instrumentos.
Desprazarse e saltar, combinando as habilidades de maneira equilibrada e coordinada, axustando os movementos corporais eficazmente aos cambios das condicións da actividade.
Xirar sobre os eixos lonxitudinal e transversal, mantendo o equilibrio nas execucións e achegando respostas motrices acordes coas prácticas solicitadas.
Lanzar, pasar e recibir pelotas ou outros móbiles con certo control e adaptándose ás traxectorias.
Utilizar os recursos expresivos do corpo, os obxectos e os materiais para a comunicación de ideas, de emocións e de sentimentos e mais para a representación de personaxes e de historias, reais ou imaxinarias, individualmente e en grupo.
Manter unha predisposición positiva cara á práctica da actividade física, valorando os seus beneficios para a calidade de vida e amosando interese na hixiene, na alimentación e na adquisición de hábitos saudables. 49
Participar en xogos e en actividades deportivas con coñecemento das normas, resolvendo os retos cooperativamente e amosando unha actitude de aceptación cara ás demais persoas.
Buscar información sobre xogos populares tradicionais galegos en diferentes medios, interesarse polo seu coñecemento e practicalos.
MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE
Competencias sociais e cívicas
– Describir situacións e vivencias persoais partindo de preguntas pautadas sobre o tema. – Desenvolver as habilidades sociais de respecto dos demais sen discriminación por diferenzas corporais físicas, sociais ou sexuais. – Comentar de forma colectiva as funcións dalgúns ósos. – Detectar a importancia de colaborar á hora de resolver exercicios e realizar actividades que nos mandan. – Respectar as regras de xogo nas actividades de grupo. – Valorar a utilidade das enquisas para investigar e coñecer algunhas informacións relacionadas coas actitudes e comportamentos das persoas. – Apreciar o valor social que pode ter o deporte como medio para facilitar a integración, o respecto e a relación entre as persoas. – Utilizar a actividade deportiva e as actividades expresivas para facilitar a relación, a integración e o respecto e a cooperación cos demais. – Valorar a importancia de coidar e ordenar o material deportivo de uso común. – Cumprir as normas e regras dos xogos e deportes de parellas ou grupos. 50
– Aprender a convivir respectando e cumprindo as normas viarias. – Realizar actividades en grupo ou en parellas chegando a solucións que poidan presentarse unitariamente. Conciencia e expresións culturais –
Apreciar as manifestacións culturais tradicionais relacionadas coa actividade física e o deporte.
– Debuxar as diferentes instalacións deportivas do seu colexio aplicando diferentes técnicas plásticas como a perspectiva. – Analizar e debuxar a figura humana en distintas posicións articulares e tendo en conta os diferentes segmentos que a forman. – Realizar traballos manuais seguindo as instrucións que se propoñen. – Debuxar e colorear un debuxo segundo as normas ou instrucións dadas e tendo en conta os coñecementos do alumno. – Asociar imaxe ou debuxo a concepto. – Realizar traballos manuais seguindo as instrucións que se propoñen. – Representar mediante un debuxo a información dun texto. – Valorar a riqueza cultural que determina a historia deportiva e as técnicas deportivas. – Aplicar as técnicas plásticas da colaxe e a observación visual na distribución e organización dun material nun espazo delimitado. – Valorar a riqueza cultural que determinan os deportes. – Utilizar as técnicas plásticas como medio ou recurso de expresividade. Autonomía e iniciativa persoal – – – – – – – – – – –
Expresar as preferencias persoais en materia de xogos e deportes. Identificar as diferentes instalacións deportivas que hai no seu colexio. Coñecerse a si mesmo e as posibilidades de movemento articular. Aplicar a súa propia lateralidade cara ao recoñecemento da dos demais. Interactuar co espazo circundante, moverse nel e resolver problemas nos que interveñan obxectos. Aprender e desenvolver autonomamente hábitos de coidado persoal relacionados coa actividade física e a saúde. Reflexionar sobre a importancia de representar aos demais ante calquera evento deportivo ou non. Expresar as preferencias de xogo a nivel deportivo. Asumir a propia responsabilidade nas regras dun xogo. Autoavaliar o seu propio comportamento en relación ás normas viarias. Ser quen de traballar en equipo respectando as ideas e achegas dos demais.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.
51
– – – – – – – – – – – –
Entender e valorar a educación física como un elemento indispensable para preservar a saúde. Adquirir os hábitos cívicos de conduta implícitos no xogo limpo. Establecer correspondencias entre as diversas informacións traballadas no tema. Aprender o vocabulario específico do tema. Verificar a importancia do movemento para acceder ao coñecemento do mundo exterior. Aplicar os conceptos do tema para desenvolverse no medio. Argumentar e comprender as razóns a favor ou en contra de determinados comportamentos relacionados coa saúde. Adquirir os hábitos dunha alimentación sa e equilibrada. Valorar os novos coñecementos como un elemento que enriquece a vida persoal e social. Diferenciar distintos deportes e xogos a partir do material que se utiliza neles. Tomar interese polas formas de comunicación non verbais. Usar vocabulario relacionado cos estados de ánimo e sentimentos.
Tratamento da información e competencia dixital – Observar ilustracións analizando e detectando a información que nos transmiten, a través dun xogo de discriminación visual. – Coñecer as diversas partes e articulacións do corpo humano a través da observación de imaxes e do seu movemento. – Clasificar datos seguindo determinados criterios. – Usar Internet para a busca e compilación de información. – Interpretar datos da vida cotiá presentados en forma de táboas. – Analizar e cubrir un modelo de cuestionario. – Asociar unha imaxe á súa etiqueta correspondente. – Iniciarse na busca de certas informacións e datos coa axuda do mestre ou consultando outras fontes. – Elaborar un cómic interpretando os datos transmitidos por un texto.
Competencia en comunicación lingüística – – – – – – –
Expresarse correctamente aplicando o vocabulario específico do tema. Utilizar a linguaxe como medio de comunicación oral, escrita e xestual. Fomentar a correcta utilización do vocabulario para nomear as diferentes partes e articulacións do corpo humano. Seleccionar correctamente o vocabulario para completar as palabras que faltan nunha frase. Ler e comprender o contido dun texto, ampliando o vocabulario específico sobre o tema. Interpretar un texto para poder completalo coas palabras que faltan. Describir un debuxo e contar e comparar verbalmente os seus elementos.
52
– – – – – –
Expresar oralmente o observado nunha imaxe e escoitar as intervencións dos compañeiros. Localizar nun texto a información suficiente para responder as preguntas que se formulan. Explicar de forma ordenada unha historia representada nunha secuencia de imaxes. Describir e definir as características básicas de diferentes materiais deportivos e de xogo. Narrar de maneira coherente e ordenada un acontecemento, unha experiencia, un conto, unha historia, etc. Acompañar a expresión oral con outros elementos comunicativos non verbais como os xestos, a postura, a intensidade da voz, a entoación.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía – – – – – – – – –
Utilizar táboas e gráficos estatísticos para a comparación de datos biométricos. Identificar as simetrías e proporcións corporais. Utilizar os segmentos corporais como escala de medida. Orientarse no espazo próximo seguindo unha secuencia de instrucións tomando de referencia o propio corpo e as referencias topolóxicas. Utilizar o cálculo matemático para resolver problemas sinxelos. Recoller e interpretar datos da vida cotiá presentados en forma de táboas. Clasificar alimentos atendendo a un criterio. Interpretar unha información a partir dunha secuenciación de imaxes. Comparar as formas xeométricas de diferentes sinais viarias.
53
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN
INTRODUCIÓN A avaliación entendémola coma unha descrición dos resultados do proceso de aprendizaxe, observando e valorando os cambios obtidos ao longo deste proceso. Para lévala adiante tentaremos dar resposta a catro preguntas básicas: Que avaliar? O proceso, os compoñentes do proceso ensino-aprendizaxe: obxectivos, metas que deben alcanzar os alumnos a partir duns contidos, a través de actuacións (actividades), que se estruturan e organizan dunha maneira determinada (métodos), utilizando medios adecuados (recursos). A quen avaliar? -Ao alumno (obxectivos e contidos). -Ao profesor (actividades, métodos e recursos). 54
Cando? -Ao alumno: Con referencia ao alumno realizaremos tres tipos de avaliación: inicial, continua e final. -Ao proceso: A través dun proceso que implique tres fases: diagnóstica, formativa e sumativa. Como? Atendendo a unhas pautas e a uns criterios que imos redactar a seguir. EXPLORACIÓN INICIAL OU AVALIACIÓN PREVIA As actividades de avaliación inicial realizadas para ditaminar o nivel dos alumn@s, a partir das cales deseñarei as actividades de ensino-aprendizaxe, revelan un nivel alto en canto á consecución de obxectivos de tipo procedimental, destacando o bloque de habilidades e destrezas e o dos xogos. Con todo, o nivel de consecución de obxectivos de tipo conceptual e actitudinal, parece, polo observado na realización destas actividades, bastante deficiente. PAUTAS DE AVALIACIÓN -Avaliación personalizada dos nenos observando a progresión dentro das capacidades individuais dos mesmos. -Ter en conta a asistencia, o material e a actitude na clase. -Ficha de seguimento do proceso de aprendizaxe na área. -Realización de diversos tests (motores e físicos). -Marcar os criterios de avaliación por ciclos. SISTEMAS DE CUALIFICACIÓN. INSUFICIENTE: non acadados de maneira suficiente o 50% dos criterios. SUFICIENTE: acadados de forma suficiente o 50% dos criterios. BEN: acadados bastante ben máis do 50% dos criterios. NOTABLE: acadados ben máis do 75% dos criterios.
55
SOBRESALIENTE: acadados moi ben máis do 75% dos criterios. Os resultados da avaliación das competencias clave reflectiranse na acta de avaliación final de curso, expresándose nos termos de “Insuficiente (IN)”, para as calificacións negativas, e “ Suficiente (SU)”, “ Ben (BE), “ Notable (NT)” ou “ Sobresaliente (SB)”, para as cualificacións positivas.Os equipos docentes poderán propoñer o outorgamento dunha mención honorífica aos alumnos e ás alumnas que superasen todas as áreas da etapa e obtivesen sobresaliente ao rematar educación primaria nunha área ou en varias e que demostren un rendimiento académico excelente. ( Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e promoción do alumnado que cursa educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia)
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
ITEMS Fundamentos teóricos.Preguntas orais, probas: xogos, fichas.
10%
Fundamentos prácticos: aprendizaxes adquiridas relacionadas co saber facer.
60%
Fundamentos actitudinais, saúde,participación, interese, regras.
30%
Os resultados da avaliación expresaranse nos termos de Insuficiente (IN) para as cualificacións negativas, Suficiente (SU), Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente (SB) para as cualificacións positivas. A estes termos achegaráselles unha cualificación numérica, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias En cumprimento do Decreto
105/2014, do 4 de setembro de 2014, polo que se establece o currículo da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado 56
expresaranse nos seguintes criterios de cualificación, aos que se lles achegará unha cualificación numérica: -
Sobresaliente (9 ou 10)
-
Notable (7 ou 8)
-
Ben (6)
-
Suficiente (5)
-
Insuficiente (1,2,3,ou 4)
En E.F. valorarase fundamentalmente a realización das actividades, xa que esencia é un traballo práctico con algúns conceptos básicos de teoría e fundamentalmente o xogo dominará a maioría das actividades. Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación: -
Sobresaliente (90% ou 100%), -Notable (70%ou 80%), Ben (60%), Suficiente(50%),Insuficiente (menos do 50%).
57
CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome. A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha, presentando estruturas semirrurais influenciadas pola gran urbe da que fai parte. O colexio, ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se está a desenvolver un proxecto urbanístico que ven transformando tanto o espazo físico como o carácter do lugar, desenvolvemento que incide directamente sobre o centro , xa que nos derradeiros cursos obsérvase un considerable incremento nas solicitudes de matrícula. A meirande parte do alumnado de 4º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, 58
tanto no referente á educación d@s seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. Neste curso 2017/ 18 o 4º curso de Educación Primaria consta dun total de 23 alumnos/as. Os nenos e nenas entre 9 e 10 anos encóntranse nun período de evolución do coñecemento subxectivo ó obxectivo que os leva a contrastar as súas propias representacións mentais coa realidade, espertando neles unhas actitudes de curiosidade e interese pola observación e explicación dos feitos e acontecementos do contorno. Isto permite partir dunha motivación natural por aprender. En canto o desenvolvemento psicomotor: -
O coñecemento básico do corpo xa está superado pola maioría do alumnado. Os movemento son máis eficaces e económicos, melloran a súa coordinación e estabilizan a súa lateralidade. Prodúcese unha maduración neurolóxica significativa, o cal implica unha mellora no equilibrio. Maior independencia nos segmentos corporais. Dentro da percepción espacial, é capaz de situar a dereita e a esquerda nos demais e orientarse con respecto a obxectos. En canto a percepción temporal, fan asociacións e reproduccións rítmicas sinxelas
ÁREA DE EDUCACIÓN FÍSICA ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS EN EDUCACIÓN FÍSICA a c d k m
B1.1. Valoración e aceptación da propia realidade corporal e a das demais persoas. B1.2. Aceptación e
B1.1. Opinar, EFB1.1.1. Investiga, tanto desde a reflexiona e debate perspectiva de de forma guiada participante sobre distintos como de aspectos da moda e espectador ou a imaxe corporal dos espectadora, modelos ante as posibles publicitarios. situacións conflitivas EFB1.1.2. Explica
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
CD
CCL
59
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos respecto cara ás normas, regras, estratexias e persoas que participan no xogo. Elaboración e cumprimento dun código de xogo limpo. B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias da práctica da actividade física.
i
B1.4. Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, relacionada coa área. B1.5. Integración das tecnoloxías da información e a comunicación no proceso de aprendizaxe.
a k
B1.6. Implicación activa en
Criterios de avaliación xurdidas, participando en debates, e aceptando as opinións dos e das demais.
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
aos seus compañeiros e compañeiras as características dun xogo practicado na clase.
CAA CSC
EFB1.1.3. Mostra CSC boa disposición para CAA solucionar os CSIEE conflitos de xeito razoable. EFB1.1.4. Recoñece CSC as condutas CAA inapropiadas que se CSIEE producen na práctica deportiva. EFB1.1.5. Demostra CSC un nivel de CSIEE autoconfianza CAA axeitada ás súas capacidades.
B1.2. Buscar e EFB1.2.1. Utiliza as presentar novas tecnoloxías información e para localizar a compartila, información que se utilizando fontes lle solicita. de información determinadas e EFB1.2.2. Presenta facendo uso das os seus traballos tecnoloxías da atendendo as información e a pautas comunicación proporcionadas, con como recurso orde, estrutura e de apoio á área. limpeza.
CD CAA
CCL CD CAA
EFB1.2.3. Expón as CCL súas ideas CSC expresándose de forma correcta en diferentes situacións e respecta as opinións dos e das demais. B1.3. Demostrar EFB1.3.1. Participa un activamente nas comportamento actividades
2º e 3º trimestre
Ao longo de todo o curso
CSC CAA
60
ÁREA Obxectiv os l n
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos actividades motrices diversas, recoñecendo e aceptando as diferenzas individuais no nivel de habilidade. B1.7. Uso correcto de materiais e espazos na práctica da Educación física. B1.8. O coidado do corpo e a consolidación de hábitos de hixiene corporal. B1.9. Coñecemento da normativa básica de circulación en rúas e estradas. B1.10. Identificación e respecto, ao realizar saídas fóra do colexio, dos sinais básicos de tráfico que afectan aos peóns e ás persoas ciclistas.
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
persoal e social propostas buscando responsable, unha mellora da respectándose competencia motriz. a un mesmo e ás outras EFB1.3.2. Demostra persoas nas certa autonomía actividades resolvendo físicas e nos problemas motores. xogos, aceptando as EFB1.3.3. Incorpora normas e regras nas súas rutinas o establecidas e coidado e hixiene do actuando con corpo. interese e iniciativa EFB1.3.4. Participa individual e na recollida e traballo en organización de equipo. material utilizado nas clases. EFB1.3.5. Acepta formar parte do grupo que lle corresponda e o resultado das competicións con deportividade.
CSIEE CAA
Ao longo de todo o curso
CCEC CSC CSIEE CAA CSC
CSC CAA
EFB1.3.6. Recoñece CSC e respecta as CAA normas de educación viaria en contornos habituais e non habituais.
BLOQUE 2. O CORPO: IMAXE E PERCEPCIÓN b k m
B2.1. Valoración e aceptación da propia realidade corporal e a
B2.1. Aceptar e EFB2.1.1. Respecta CSC respectar a a diversidade de CAA propia realidade realidades corporais corporal e a das e de niveis de demais persoas. competencia motriz entre os nenos e
Ao longo de todo o curso
61
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos dos e das demais mostrando una actitude crítica cara ao modelo estéticocorporal socialmente vixente.
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
nenas da clase. EFB2.1.2. Toma de conciencia das esixencias e valoración do esforzo que comportan as aprendizaxes de novas habilidades.
CSC CAA CSIEE
B2.2. Seguridade, confianza nun mesmo e nas demais persoas. B2.3. Autonomía persoal: autoestima, expectativas realistas de éxito. b k
B2.4. B2.2. Coñecer a EFB2.2.1. Recoñece Descubrimento estrutura e os dous tipos de dos elementos funcionamento respiración. orgánicodo corpo para funcionais adaptar o EFB2.2.2. Mantense relacionados movemento ás en equilibrio sobre co circunstancias e distintas bases de movemento: condicións de sustentación a circulación, cada situación, alturas variables. respiración, sendo capaz de locomoción representar EFB2.2.3. Coñece (principais mentalmente o os músculos e músculos e seu corpo na articulacións articulacións). organización principais que das accións participan en B2.5. Control motrices. movementos do ritmo segmentarios respiratorio en básicos e no control diferentes postural. actividades. Toma de conciencia e inicio do control dos diferentes tipos de respiración. B2.6 Equilibrio
CAA
1º trimestre
CSC
CSC CAA
1º e 2º trimestre
CMCCT CAA CSC
EFB2.2.4. Colócase CAA á esquerda-dereita CSC de diferentes CSIEE obxectos, persoas e espazos en movemento, con e sen manipulación de distintos móbiles.
1º trimestre
62
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos estático e dinámico sobre superficies estables e inestables e alturas variables.
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
EFB2.2.5. Mellora a CAA súa eficacia nas CSC repostas motrices CSIEE ante combinacións de estímulos visuais, auditivos e táctiles no tempo e no espazo.
Ao longo de todo o curso
B2.7. Organización espacial (organización dos elementos no espazo, apreciación de distancias, traxectorias, orientación, lonxitude). Organización temporal (duración, sucesión, ritmo). Organización espazotemporal velocidade, previsión do movemento). BLOQUE 3. HABILIDADES MOTRICES b j k
B3.1. Formas B3.1. Resolver EFB3.1.1. Realiza e posibilidades situacións desprazamentos en do motrices con diferentes tipos de movemento. diversidade de contornos e en Axuste e estímulos e actividades físicoconsolidación condicionantes deportivas e dos elementos espazoartístico-expresivas, fundamentais temporais, intentando non na execución seleccionando e perder o equilibrio das combinando as nin a continuidade, habilidades habilidades axustando a súa motrices motrices realización aos básicas. básicas e parámetros espazoadaptándoas ás temporais. B3.2. condicións Utilización establecidas de EFB3.1.2. Realiza a eficaz e forma eficaz. habilidade motriz económica das básica do salto en habilidades diferentes tipos de
CSC CCEC
2º e 3º trimestre
CAA
CSC CCEE
2º e 3º trimestre
CAA
63
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos motrices básicas en medios e situacións estables e coñecidas. B3.3. Inicio na adaptación das habilidades básicas a situacións non habituais e contornos descoñecidos ou con incerteza, incidindo nos mecanismos de decisión. B3.4. Mellora das capacidades físicas básicas de forma global e orientada á execución das habilidades motrices. B3.5. Disposición favorable a participar en actividades físicas diversas aceptando a existencia de diferenzas no nivel de habilidade.
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
contornos e de actividades físicodeportivas e artístico-expresivas sen perder o equilibrio e a continuidade, axustando a súa realización aos parámetros espazotemporais. EFB3.1.3. Realiza as habilidades motrices básicas de manipulación de obxectos (lanzamento, recepción) a diferentes tipos de contornos e de actividades físicodeportivas e artístico-expresivas aplicando os xestos e utilizando os segmentos dominantes.
CSC CCEE CAA
EFB3.1.4. Realiza CSC as habilidades CCEE motrices de xiro en CAA diferentes tipos de contornos sen perder o equilibrio e a continuidade, tendo en conta dous eixes corporais e os dous sentidos, e axustando a súa realización aos parámetros espazotemporais. EFB3.1.5. Mantén o equilibrio en diferentes posicións e superficies.
CSC
EFB3.1.6. Realiza actividades físicas e xogos propostos no
CSC
CAA
Ao longo de todo o curso
CSIEE
CAA
64
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
medio natural ou en contornos non habituais con certo nivel de incertezas. BLOQUE 4. ACTIVIDADES FÍSICAS ARTÍSTICO EXPRESIVAS b d j k m o
B4.1. O corpo B4.1. Utilizar os EFB4.1.1. eo recursos Representa movemento expresivos do personaxes, como corpo e o situacións, ideas e instrumentos movemento, de sentimentos, de expresión e forma estética e utilizando os comunicación. creativa, recursos expresivos comunicando do corpo, B4.2. sensacións, individualmente, en Coñecemento emocións e parellas ou en e práctica de ideas. grupos. diversas manifestacións expresivas adaptadas ao ámbito escolar: mimo, dramatización, baile, expresión corporal.
CCEC CSC
Ao longo de todo o curso
CAA
EFB4.1.2. Realiza CCEC movementos a partir CSC de estímulos CAA rítmicos ou musicais, individualmente,en parellas ou grupos. EFB4.1.3. Coñece e practica bailes e danzas sinxelas representativas da cultura galega e doutras culturas, seguindo unha coreografía básica.
B4.3. Adecuación do movemento a estruturas espazotemporais e execución de bailes e coreografías simples utilizando como base o folclore galego e outros bailes do mundo.
CCEC
3º trimestre
CAA CSC CSIEE
EFB4.1.4. Leva a CCEC cabo manifestacións CSC artísticas en interacción cos compañeiros e compañeiras.
Ao longo de todo o curso
B4.4. Expresión de emocións e sentimentos a través do corpo, o xesto eo movemento. b
B4.5.
B4.2.
EFB4.2.1. Distingue
CMCCT 3º trimestre
65
ÁREA Obxectiv os
d j k
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos Desenvolveme nto das habilidades motrices básicas, participando en actividades artísticoexpresivas. B4.6. Recoñecer e valorar a posibilidade de cambiar as montaxes ou coreografías de actividades artísticoexpresivas (espazos, materiais, tempos...) para adaptalas ás necesidades do grupo.
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
Relacionar os as capacidades conceptos físicas básicas específicos de implicadas nas Educación física actividades artísticoe os expresivas. introducidos noutras áreas EFB4.2.2. Coñece a coa práctica de importancia do actividades desenvolvemento artísticodas capacidades expresivas. físicas para a mellora das habilidades motrices implicadas nas actividades artísticoexpresivas.
CSC CAA
CMCCT CAA CSC
BLOQUE 5. ACTIVIDADE FÍSICA E SAÚDE a b k
B5.1. Consolidación de hábitos de hixiene corporal e adquisición de hábitos posturais e alimentarios saudables relacionados coa actividade física.
B5.1. Recoñecer os efectos do exercicio físico, a hixiene, a alimentación e os hábitos posturais sobre a saúde e o benestar, manifestando unha actitude responsable cara a un B5.2. mesmo ou Recoñecement mesma. o dos beneficios da actividade física na saúde integral da persoa. B5.3. Práctica segura da
EFB5.1.1. Participa activamente nas actividades propostas para mellorar as capacidades físicas relacionándoas coa saúde.
CSIEE CAA
Ao longo de todo o curso
EFB5.1.2. Relaciona CSC os principais hábitos CAA de alimentación coa CMCCT actividade física (horarios de comidas, calidade/cantidade dos alimentos inxeridos etc.). EFB5.1.3. Coñece os efectos beneficiosos do exercicio físico para a saúde.
CSC CAA
66
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
actividade física, recoñecendo a importancia do quecemento, a dosificación do esforzo, a volta á calma e a relaxación.
k
k
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
EFB5.1.4. Adopta hábitos posturais axeitados recoñecendo a súa importancia para saúde.
CSC
EFB5.1.5. Realiza os quecementos de forma autónoma.
CSC
CAA CSIEE CMCCT
CAA CSIEE
B5.4. Mellora B5.2. Mellorar o EFB5.2.1. Mellora o da condición nivel das súas seu nivel de partida física capacidades das capacidades orientada á físicas, físicas orientadas á saúde, en regulando e saúde. función do dosificando a desenvolveme intensidade e EFB5.2.2. Identifica nto duración do a frecuencia psicobiolóxico. esforzo, tendo cardíaca en repouso en conta as e realizando súas actividade física, nel posibilidades e mesmo ou nun a súa relación compañeiro ou coa saúde. compañeira.
CAA
EFB5.2.3. Percibe e comeza a adaptar a intensidade do seu esforzo ás demandas da estrutura da clase de Educación física.
CAA
EFB5.3.1. Ten en conta a seguridade na práctica da actividade física, sendo capaz de realizar o quecemento con certa autonomía.
CAA
B5.5. Adopción B5.3. Identificar das medidas e interiorizar a básicas de importancia da seguridade na prevención, a execución das recuperación e actividades as medidas de físicas e no seguridade na uso de realización da materiais e práctica da espazos. actividade física. B5.6 Actitude
Ao longo de todo o curso
CSC
CAA
1º e 2º trimestre CMCCT CSC
CSIEE
Ao longo de todo o curso
CSC
CSC
favorable cara á actividade física con relación á saúde, manifestando comportament
67
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
os responsables, respectuosos e seguros cara a un mesmo e as demais persoas. BLOQUE 6. OS XOGOS E ACTIVIDADES DEPORTIVAS a b k m
d k m o
B6.1. B6.1. Resolver EFB6.1.1. Consolida Descubrimento retos tácticos o uso dos recursos e aplicación elementais adecuados para das estratexias propios do xogo resolver situacións básicas de e de actividades básicas de táctica xogo físicas, con ou individual e colectiva relacionadas sen oposición, en situacións coa aplicando motrices habituais. cooperación, a principios e oposición e a regras para EFB6.1.2. Utiliza as cooperaciónresolver as habilidades motrices oposición. situacións básicas en distintos motrices, xogos e actividades B6.2. actuando de físicas. Respecto cara forma individual, ás persoas coordinada e que participan cooperativa e no xogo e desempeñando rexeitamento as diferentes cara aos funcións comportament implícitas en os antisociais. xogos e B6.3. actividades Comprensión, aceptación e cumprimento das normas de xogo.
CSC
B6.4. O xogo e B6.2. Coñecer, EFB6.2.1. Recoñece o deporte a diversidade de as diferenzas, como actividades características elementos da físicas, lúdicas, básicas entre xogos realidade deportivas,en populares, deportes social. especial as de colectivos, deportes Coñecemento Galicia. individuais e e práctica de actividades na xogos natureza. tradicionais de Galicia. EFB6.2.2. Recoñece a orixe e a B6.5. importancia dos Achegamento xogos e os deportes
CCEE
CSIEE
Ao longo de todo o curso
CAA
CAA CSIEE CSC
CAA CSC
CCEC
3º trimestre
CAA CSC
68
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
ao xogo doutras comunidades e países dos seus compañeiros e compañeiras da clase. a b k
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
tradicionais de Galicia. EFB6.2.3. Realiza CSC distintos xogos e CAA deportes tradicionais de Galicia seguindo as regras básicas.
B6.6. B6.3. EFB6.3.1. Distingue Aplicación das Relacionar os as capacidades habilidades conceptos físicas básicas básicas en específicos de implicadas nos situacións de Educación física xogos e nas xogo. e os actividades introducidos deportivas. B6.7. noutras áreas Participación coa práctica de EFB6.3.2. Distingue en xogos de actividades en xogos e deportes diferente físicoindividuais e tipoloxía e deportivas. colectivos iniciación á estratexias de práctica de cooperación e de actividades oposición. deportivas a
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
CAA CSC
través de xogos predeportivos e o deporte adaptado. k l n o
B6.8 Iniciación B6.4 Manifestar á orientación respecto cara deportiva ao contorno e o mediante medio natural propostas nos xogos e lúdicas actividades ao (ximnasio, aire libre, patio, parque). identificando e realizando B6.9 Práctica accións e gozo de concretas actividades dirixidas á súa motrices preservación. lúdicas
EFB6.4.1. Faise CSC responsable da CAA eliminación dos residuos que se xeran as actividades no medio natural. EFB6.4.2. Utiliza os espazos naturais respectando a flora e a fauna do lugar.
3º trimestre
CSC CAA
relacionadas coa natureza (xogos de campo, de exploración, de aventura, marcha, escalada...).
69
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
CUARTO
Estándares de aprendizaxe
Competenc Temporalizació ias clave n
B6.10 Coñecemento e coidado da contorno natural.
70
CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE
Demostrar comportamentos respetuosos, aceptación das normas establecidas e evitar situación conflitivas.
Amosar un axeitado coñecemento do corpo, dos seus elementos e funcionalidade, controlándoo en situacións variadas en relación coa tensión/relaxación musculares e coa respiración.
Realizar tarefas de coordinación e equilibrio (con diferentes bases de sustentación) cunha seguridade acorde coas súas capacidades.
Controlar a respiración.
Propoñer estruturas rítmicas sinxelas e reproducilas corporalmente ou con instrumentos.
Mellorar a capacidade de desprazamento e salto, coa finalidade de resolver problemas motores e para orientarse no espazo co fin de adaptarse ás novas condicións.
Xirar sobre os eixos lonxitudinal e transversal, mantendo o equilibrio nas execucións e achegando respostas motrices acordes coas prácticas solicitadas.
Mellorar a coordinación nas habilidades que impliquen o manexo de obxectos, así como a súa utilización en situacións de xogo, adecuándose das traxectorias dos pases, lanzamentos, recepcións ou conducións.
Actuar de maneira coordinada e cooperativa para resolver retos ou para opoñerse a un ou varios adversarios nun xogo colectivo.
Utilizar os recursos expresivos do corpo e implicarse no grupo para a comunicación de ideas, sentimentos e representación de personaxes e historias.
Manter unha predisposición positiva cara á práctica da actividade física, valorando os seus beneficios para a calidade de vida e amosando interese na hixiene, na alimentación e na adquisición de hábitos saudables.
Participar en xogos e en actividades deportivas con coñecemento das normas, resolvendo os retos cooperativamente e amosando unha actitude de aceptación cara ás demais persoas.
Buscar información sobre xogos populares tradicionais galegos en diferentes medios, interesarse polo seu coñecemento e practicalos.
71
MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE
Competencias sociais e cívicas
– Realizar xogos cooperativos como medio de búsqueda de fins comúns, toma de decisións compartidas, estratexias de cooperación fomentando a relación, integración, cooperación,... – Ter en conta ás demais persoas, confiar nelas, participar grupalmente, asumir os diferentes roles, compartir o éxito e fracaso. – Resolver conflitos por medio do diálogo, e valorar o xogo limpo. – Desenvolver as habilidades sociais de respecto dos demais sen discriminación por diferenzas corporais físicas, sociais ou sexuais. – Respectar as regras de xogo nas actividades de grupo. – Valorar a utilidade das enquisas para investigar e coñecer algunhas informacións relacionadas coas actitudes e comportamentos das persoas. – Apreciar o valor social que pode ter o deporte como medio para facilitar a integración, o respecto e a relación entre as persoas. – Valorar a importancia de coidar e ordenar o material deportivo de uso común. – Cumprir as normas e regras dos xogos e deportes de parellas ou grupos. – Aprender a convivir respectando e cumprindo as normas viarias. Conciencia e expresións culturais
– – – – – – – – –
Potenciar o desenvolvemento estético, a creatividade, a imaxinación, a dramatización e a expresión Utilizar o xesto e o movemento como canal de expresión. Entender diferentes manifestacións da motricidade humana como feitos culturais presentes en todas as culturas e civilizacións. Apreciar as manifestacións culturais tradicionais relacionadas coa actividade física e o deporte. Debuxar as diferentes instalacións deportivas do seu colexio aplicando diferentes técnicas plásticas como a perspectiva. Analizar a figura humana en distintas posicións articulares e tendo en conta os diferentes segmentos que a forman. Realizar traballos manuais seguindo as instrucións que se propoñen. Debuxar e colorear un debuxo segundo as normas ou instrucións dadas e tendo en conta os coñecementos do alumno. Valorar a riqueza cultural que determinan os deportes.
Autonomía e iniciativa persoal – Coñecer as características corporais propias e dos demais , o entorno próximo, así como a percepción do espazo e do tempo, de maneira que se gañe 72
– – – – – – – – –
progresivamente autonomía e se fagan os movementos máis ricos e variados. Utilizar métodos de búsqueda e resolución de problemas fomentando a toma de decisións por parte dos alomnos/as. Dar protagonismo aos alumnos en aspectos de organización e utilización de materiais. Transformar ideas en accións. Expresar as preferencias persoais en materia de xogos e deportes. Identificar as diferentes instalacións deportivas que hai no seu colexio. Coñecerse a si mesmo e as posibilidades de movemento articular. Aplicar a súa propia lateralidade cara ao recoñecemento da dos demais. Interactuar co espazo circundante, moverse nel e resolver problemas nos que interveñan obxectos. Poñer en práctica hábitos hixiénicos tanto nas clases de educación física coma na súa vida diaria.
– Expresar as preferencias de xogo a nivel deportivo. – Asumir a propia responsabilidade nas regras dun xogo. – Autoavaliar o seu propio comportamento en relación ás normas viarias. – Ser quen de traballar en equipo respectando as ideas e achegas dos demais. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. – – – – – – – – – – – –
Utilizar a actividade física como método para crear hábitos de vida saudables. Adquirir os hábitos cívicos de conduta implícitos no xogo limpo. Establecer correspondencias entre as diversas informacións traballadas no tema. Aprender o vocabulario específico do tema. Verificar a importancia do movemento para acceder ao coñecemento do mundo exterior. Aplicar os conceptos do tema para desenvolverse no medio. Argumentar e comprender as razóns a favor ou en contra de determinados aspectos relacionados coa saúde e comportamentos que rodean nos eventos deportivos. Adquirir os hábitos dunha alimentación sa e equilibrada. Valorar os novos coñecementos como un elemento que enriquece a vida persoal e social. Diferenciar distintos deportes e xogos a partir do material que se utiliza neles. Tomar interese polas formas de comunicación non verbais. Usar vocabulario relacionado cos estados de ánimo e sentimentos.
Tratamento da información e competencia dixital – –
Adoptar unha actitude crítica cara as informacións referidas ao corpo, aos deportes,... implícitas nos medios de comunicación. Observar ilustracións analizando e detectando a información que nos transmiten, a través dun xogo de discriminación visual. 73
– – – – – – – –
Utilizar as TIC como método de búsqueda de información. Realizar actividades en grupo utilizando métodos de búsqueda tradicionais (xornais, libros,...) e internet. Coñecer as diversas partes e articulacións do corpo humano a través da observación de imaxes e do seu movemento. Clasificar datos seguindo determinados criterios Analizar e cubrir un modelo de cuestionario. Interpretar datos da vida cotiá presentados en forma de táboas. Asociar unha imaxe á súa etiqueta correspondente. Iniciarse na busca de certas informacións e datos coa axuda do mestre ou consultando outras fontes.
Competencia en comunicación lingüística – Utilizar vocabulario específico da área de educación física. – Realizar representacións utilizando a expresión corporal como principal método de comunicación. – Comprensión da información proporcionada polo mestre para a realización das tarefas. – Fomentar a correcta utilización do vocabulario para nomear as diferentes partes e articulacións do corpo humano. – Seleccionar correctamente o vocabulario para completar as palabras que faltan nunha frase. – Ler e comprender o contido dun texto, ampliando o vocabulario específico sobre o tema. – Expresar oralmente o observado nunha imaxe e escoitar as intervencións dos compañeiros. – Localizar nun texto a información suficiente para responder as preguntas que se formulan. – Explicar de forma ordenada unha historia representada nunha secuencia de imaxes. – Describir e definir as características básicas de diferentes materiais deportivos e de xogo. – Narrar de maneira coherente e ordenada un acontecemento, unha experiencia, un conto, unha historia, etc. – Acompañar a expresión oral con outros elementos comunicativos non verbais como os xestos, a postura, a intensidade da voz, a entoación. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
–
Levar puntuacións, organizar o espazo e grupos para a realización de diferentes xogos e tarefas. – Diferenciar posicións simétricas e asimétricas e proporcións corporais. – Realizar xiros e movementos en diferentes eixes corporais. 74
– – – – – – – –
Situarse respecto a persoas ou obxectos tendo en conta a traxectoria, velocidade,distancia,... Cronometrar tempos, contabilizar pulsacións, rexistrar marcas,... Utilizar os segmentos corporais como escala de medida. Recoller e interpretar datos da vida cotiá presentados en forma de táboas. Clasificar alimentos atendendo a un criterio. Interpretar unha información a partir dunha secuenciación de imaxes. Organizar e ordenar un material traballando coa visión espacial. Comparar as formas xeométricas de diferentes sinais viarias.
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN
75
INTRODUCIÓN A avaliación entendémola coma unha descrición dos resultados do proceso de aprendizaxe, observando e valorando os cambios obtidos ao longo deste proceso. Para lévala adiante tentaremos dar resposta a catro preguntas básicas: Que avaliar? O proceso, os compoñentes do proceso ensino-aprendizaxe: obxectivos, metas que deben alcanzar os alumnos a partir duns contidos, a través de actuacións (actividades), que se estruturan e organizan dunha maneira determinada (métodos), utilizando medios adecuados (recursos). A quen avaliar? -Ao alumno (obxectivos e contidos). -Ao profesor (actividades, métodos e recursos). Cando? -Ao alumno: Con referencia ao alumno realizaremos tres tipos de avaliación: inicial, continua e final. -Ao proceso: A través dun proceso que implique tres fases: diagnóstica, formativa e sumativa. Como? Atendendo a unhas pautas e a uns criterios que imos redactar a seguir.
EXPLORACIÓN INICIAL OU AVALIACIÓN PREVIA As actividades de avaliación inicial realizadas para ditaminar o nivel dos alumn@s, a partir das cales deseñarei as actividades de ensino-aprendizaxe, revelan un nivel alto en canto á consecución de obxectivos de tipo procedimental, destacando o bloque de habilidades e destrezas e o dos xogos. Con todo, o nivel de consecución de obxectivos de tipo conceptual e actitudinal, parece, polo observado na realización destas actividades, bastante deficiente. 76
PAUTAS DE AVALIACIÓN -Avaliación personalizada dos nenos observando a progresión dentro das capacidades individuais dos mesmos. -Ter en conta a asistencia, o material e a actitude na clase. -Ficha de seguimento do proceso de aprendizaxe na área. -Realización de diversos tests (motores e físicos). -Marcar os criterios de avaliación. SISTEMAS DE CUALIFICACIÓN. INSUFICIENTE: non acadados de maneira suficiente o 50% dos criterios. SUFICIENTE: acadados de forma suficiente o 50% dos criterios. BEN: acadados bastante ben máis do 50% dos criterios. NOTABLE: acadados ben máis do 75% dos criterios. SOBRESALIENTE: acadados moi ben máis do 75% dos criterios. Os resultados da avaliación das competencias clave reflectiranse na acta de avaliación final de curso, expresándose nos termos de “Insuficiente (IN)”, para as calificacións negativas, e “ Suficiente (SU)”, “ Ben (BE), “ Notable (NT)” ou “ Sobresaliente (SB)”, para as cualificacións positivas.Os equipos docentes poderán propoñer o outorgamento dunha mención honorífica aos alumnos e ás alumnas que superasen todas as áreas da etapa e obtivesen sobresaliente ao rematar educación primaria nunha área ou en varias e que demostren un rendimiento académico excelente. ( Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e promoción do alumnado que cursa educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia)
77
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
ITEMS Fundamentos teóricos.Preguntas orais, probas: xogos, fichas.
10%
Fundamentos prácticos: aprendizaxes adquiridas relacionadas co saber facer.
60%
Fundamentos actitudinais, saúde,participación, interese, regras.
30%
Os resultados da avaliación expresaranse nos termos de Insuficiente (IN) para as cualificacións negativas, Suficiente (SU), Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente (SB) para as cualificacións positivas. A estes termos achegaráselles unha cualificación numérica, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias En cumprimento do Decreto
105/2014, do 4 de setembro de 2014, polo que se establece o currículo da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación, aos que se lles achegará unha cualificación numérica: -
Sobresaliente (9 ou 10)
-
Notable (7 ou 8)
-
Ben (6)
-
Suficiente (5)
-
Insuficiente (1,2,3,ou 4)
En E.F. valorarase fundamentalmente a realización das actividades, xa que esencia é un traballo práctico con algúns conceptos básicos de teoría e fundamentalmente o xogo dominará a maioría das actividades. Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación: -
Sobresaliente (90% ou 100%), -Notable (70%ou 80%), Ben (60%), Suficiente(50%),Insuficiente (menos do 50%).
78
79
CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome. A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha, presentando estruturas semirrurais influenciadas pola gran urbe da que fai parte. O colexio, ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se está a desenvolver un proxecto urbanístico que ven transformando tanto o espazo físico como o carácter do lugar, desenvolvemento que incide directamente sobre o centro , xa que nos derradeiros cursos obsérvase un considerable incremento nas solicitudes de matrícula. A meirande parte do alumnado de 5º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, tanto no referente á educación d@s seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. Neste curso 2017/ 18 o 5º curso de Educación Primaria consta dun total de 24 alumnos/as. En canto as características psicomotores, o alumnado a partir de 5º Curso, son capaces de realizar actividades cada vez máis sistemáticas e perfectas, obtendo un meirande rendemento e aproveitando do seu potencial psicomotor. Son capaces de realizar de forma coordinada accións máis complexas que esixan simultaneamente a intervención de vista e mans. Posúen un bo equilibrio, e os movementos son harmónicos e seguros. A súa orientación espacial permítelles situarse respecto a terceiros, relacionalos obxectos entre si, facer representacións do espazo e as súas traxectorias e anticipar movementos. E a estruturación temporal facilítalle a ordenación de accións no tempo, captar estruturas rítmicas, motrices,…, simbolizalas e resolvelas.
80
ÁREA DE EDUCACIÓN FÍSICA ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS EN EDUCACIÓN FÍSICA a c d k m
B1.1. Valoración e aceptación da propia realidade corporal e a dos e das demais.
B1.1. Opinar coherentemente con actitude crítica, tanto desde a perspectiva de participante como de espectador ou B1.2. Adopción espectadora, de actitudes de ante as posibles colaboración, situacións tolerancia, conflitivas respecto e xurdidas, resolución participando en pacífica dos debates, e conflitos na aceptando as práctica de opinións dos e xogos e outras das demais. actividades físicas. B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias da práctica da actividade física. B1.4. Actitudes de aceptación, respecto e valoración cara a un mesmo, aos compañeiros e compañeiras e ao medio.
i
B1.5. Utilización de medios
B1.2. Extraer e elaborar información
EFB1.1.1. Adopta CSC unha actitude crítica CAA ante as modas e a CSIEE imaxe corporal dos modelos publicitarios. EFB1.1.2. Explica aos seus compañeiros e compañeiras as características dun xogo practicado na clase e o seu desenvolvemento.
CCL
EFB1.1.3. Mostra boa disposición para solucionar os conflitos de xeito razoable.
CSC
EFB1.1.4. Recoñece e cualifica negativamente as condutas inapropiadas que se producen na práctica ou nos espectáculos deportivos.
CSC
EFB1.1.5. Demostra un nivel de autoconfianza axeitada ás súas capacidades.
CSC
EFB1.2.1. Utiliza as novas tecnoloxías para localizar e
CD
Ao longo de todo o curso
CAA CSC
CAA CSIEE
CAA CSIEE
CSIEE CAA
CAA
2º e 3º Trimestr e
81
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, relacionada coa área. B1.6. Integración nas tecnoloxías da información e a comunicación no proceso de aprendizaxe.
a k l m
B1.7. Implicación activa en actividades motrices diversas, recoñecendo e aceptando as diferenzas individuais no nivel de habilidade. B1.8. Uso correcto de materiais e espazos na práctica da Educación física. B1.9. O coidado do corpo e a consolidación de hábitos de hixiene corporal. B1.10. Coñecemento da normativa básica de
Criterios de avaliación relacionada con temas de interese na etapa, e compartila, utilizando fontes de información determinadas e facendo uso das tecnoloxías da información e a comunicación como recurso de apoio á área.
B1.3. Demostrar un comportamento persoal e social responsable, respectándose a un mesmo e as demais persoas nas actividades físicas e nos xogos, aceptando as normas e regras establecidas e actuando con interese e iniciativa individual e traballo en equipo.
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
CCL
2º e 3º Trimestr e
extraer a información que se lle solicita. EFB1.2.2. Presenta os seus traballos atendendo ás pautas proporcionadas, con orde, estrutura e limpeza e utilizando programas de presentación.
CD CAA
EFB1.2.3. Expón as CCL súas ideas de forma CSC coherente e exprésase de forma correcta en diferentes situacións e respecta as opinións dos e das demais. EFB1.3.1. Ten interese por mellorar a competencia motriz.
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
EFB1.3.2. Demostra CSIEE autonomía e CAA confianza en CCEC diferentes situacións, resolvendo problemas motores con espontaneidade e creatividade. EFB1.3.3. Incorpora nas súas rutinas o coidado e hixiene do corpo.
CSC CSIEE CAA
EFB1.3.4. Participa CSC na recollida e organización de material utilizado nas clases. EFB1.3.5. Acepta CSC formar parte do grupo CAA que lle corresponda e o resultado das competicións con deportividade.
82
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Criterios de avaliación
Contidos circulación en rúas e estradas.
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
EFB1.3.6. Recoñece CSC e respecta as normas CAA de educación viaria en contornos habituais e non habituais.
B1.11. Identificación e respecto, ao realizar saídas fóra do colexio, dos sinais básicos de tráfico que afectan aos peóns e ás persoas ciclistas.
Temporaliz ación Ao longo de todo o curso
BLOQUE 2. O CORPO: IMAXE E PERCEPCIÓN b k m
B2.1. Valoración e aceptación da propia realidade corporal e a das demais persoas mostrando unha actitude crítica cara ao modelo estéticocorporal socialmente vixente.
B2.1. Valorar, EFB2.1.1. Respecta aceptar e a diversidade de respectar a realidades corporais propia realidade e de niveis de corporal e a dos competencia motriz e das demais, entre os nenos e mostrando unha nenas da clase. actitude reflexiva e crítica. EFB2.1.2. Toma de conciencia das esixencias e valoración do esforzo que comportan as aprendizaxes de novas habilidades.
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
CSC CAA CSIEE
B2.2. Seguridade, confianza nun mesmo e nas demais persoas. B2.3. Autonomía persoal: autoestima, expectativas realistas de éxito. BLOQUE 3. HABILIDADES MOTRICES b
B3.1. Adaptación da
B3.1. Resolver situacións
EFB3.1.1. Realiza desprazamentos
CSC
1º Trimestr
83
ÁREA Obxectiv os j k
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos execución das habilidades motrices a situacións de práctica de complexidade crecente, con eficiencia, seguridade e creatividade. B3.2. Realización combinada de desprazamento s, saltos, xiros, lanzamentos e recepcións. B3.3. Adaptación das habilidades motrices a contornos de práctica non habituais que favorezan toma de decisións, con seguridade e autonomía: o medio natural. B3.4. Control e dominio motor e corporal desde unha formulación previa á acción. B3.5. Mellora das capacidades físicas básicas de forma xenérica e orientada á execución das habilidades motrices, recoñecendo a influencia da condición física na mellora destas.
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
motrices con adaptándose a diversidade de diferentes tipos de estímulos e contornos e de condicionantes actividades físicoespazodeportivas e artísticotemporais, expresivas seleccionando e axustándose a combinando as parámetros espazohabilidades temporais e motrices básicas intentando manter o e adaptándoas equilibrio postural. ás condicións establecidas de EFB3.1.2. Realiza a forma eficaz. habilidade motriz básica de salto adaptándose a diferentes tipos de contornos e de actividades físicodeportivas e artísticoexpresivas, axustando a súa realización aos parámetros espazotemporais e intentando manter o equilibrio postural.
QUINTO Competenc ias clave CCEC
Temporaliz ación e
CAA CSIEE
CSC CCEE CAA CSIEE
EFB3.1.3. Adapta as habilidades motrices básicas de manipulación de obxectos (lanzamento, recepción, golpeo etc.) a diferentes tipos de contornos e de actividades físicodeportivas e artísticoexpresivas interiorizando e aplicando os xestos cos segmentos dominantes e iniciando a práctica cos non dominantes.
CSC
EFB3.1.4. Aplica as habilidades motrices de xiro a diferentes tipos de contornos e de actividades físico-
CSC
CCEE CAA
Ao longo de todo o curso
CSIEE
CCEE CAA CSIEE
84
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
B3.6. Autonomía e confianza nas propias habilidades motrices en situacións e contornos non habituais. B3.7. Valoración do esforzo e o traballo ben executado desde o punto de vista motor como base para a propia superación. B3.8. Disposición favorable a participar en actividades físicas diversas aceptando as propias posibilidades e limitacións, así como a existencia de diferenzas no nivel de habilidade.
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
deportivas e artísticoexpresivas tendo en conta os dous eixes corporais e os dous sentidos, e axustando a súa realización aos parámetros espazotemporais e intentando manter o equilibrio postural. EFB3.1.5. Mantén o CSC equilibrio en CAA diferentes posicións e CSIEE superficies. EFB3.1.6. Realiza actividades físicas e xogos no medio natural ou en contornos non habituais, adaptando as habilidades motrices á diversidade e incerteza procedente da contorno e ás súas posibilidades.
CSC CAA CSIEE
BLOQUE 4. ACTIVIDADES FÍSICAS ARTÍSTICO EXPRESIVAS b d j k m o
B4.1. O corpo e B4.1. Utilizar os o movemento. recursos Exploración, expresivos do conciencia e corpo e o gozo das movemento, de posibilidades e forma estética e recursos da creativa, linguaxe comunicando corporal. sensacións, emocións e B4.2. ideas. Recoñecement o e utilización creativa das zonas corporais
EFB4.1.1. CCEC Representa CSC personaxes, CAA situacións, ideas, sentimentos utilizando os recursos expresivos do corpo individualmente, en parellas ou en grupos.
3º trimestre
EFB4.1.2. CCEC Representa ou CSC expresa movementos CAA a partir de estímulos
85
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos e compoñentes do movemento expresivo: espazo, tempo e a intensidade. Zonas corporais: de equilibrio (pernas e pés), de forza (centro de gravidade corporal), de autoridade (peito, ombreiros, brazos) e expresiva (rostro, mirada e pescozo). B4.3. Expresión e comunicación de sentimentos e emocións individuais e compartidas a través do corpo, o xesto eo movemento.
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
rítmicos ou musicais, individualmente, en parellas ou grupos. EFB4.1.3. Coñece e leva a cabo bailes e danzas representativas da cultura galega e doutras culturas, seguindo unha coreografía básica.
CCEC CAA CSC CSIEE
EFB4.1.4. Constrúe e CCEC leva a cabo CAA composicións grupais CSC en interacción cos compañeiros e compañeiras utilizando os recursos expresivos do corpo e partindo de estímulos musicais ou plásticos.
B4.4. Execución de bailes ou danzas do folclore popular galego valorando a importancia da súa conservación e difusión. Execución de danzas do mundo valorando a diversidade como factor de enriquecement o individual e colectivo. B4.5. Participación na composición
86
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
CMCCT
Ao longo de todo o curso
e execución de producións grupais a partir de estímulos rítmicos, musicais, poéticos... Elaboración de bailes, coreografías simples ou montaxes expresivas. b d j k
B4.6. B4.2. Relacionar EFB4.2.1. Identifica a Desenvolveme os conceptos capacidade física nto das específicos de básica implicada de habilidades Educación física forma máis motrices e os introducidos significativa nas básicas, noutras áreas actividades xenéricas e coa práctica de expresivas. específicas e actividades da condición artístico EFB4.2.2. Recoñece física, expresivas. a importancia do participando en desenvolvemento actividades das capacidades artísticofísicas para a mellora expresivas. das habilidades Recoñecer e motrices implicadas valorar a nas actividades posibilidade de artístico-expresivas. cambiar as montaxes ou coreografías de actividades artísticoexpresivas (espazos, materiais, tempos...) para adaptalas ás necesidades do grupo.
CSC CAA
CMCCT CAA CSC
BLOQUE 5. ACTIVIDADE FÍSICA E SAÚDE a b k
B5.1. B5.1. Recoñecer EFB5.1.1. Ten Autonomía na os efectos do interese por mellorar hixiene corporal exercicio físico, a as capacidades (vestimenta e hixiene, a físicas. aseo tras o alimentación e exercicio) e os hábitos EFB5.1.2. Relaciona
CSIEE CAA
Ao longo de todo o curso
CSC
87
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos adquisición de hábitos posturais e alimentarios saudables (incluída a correcta hidratación durante e despois do exercicio).
Criterios de avaliación posturais sobre a saúde e o benestar, manifestando unha actitude responsable cara a un mesmo.
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
os principais hábitos CAA de alimentación coa CMCT actividade física (horarios de comidas, calidade/cantidade dos alimentos inxeridos etc.). EFB5.1.3. Recoñece CSC os efectos CAA beneficiosos do CSIEE exercicio físico para a saúde e os prexudiciais do sedentarismo, dunha dieta desequilibrada e do consumo de alcohol, tabaco e outras substancias..
B5.2. Recoñecement o dos beneficios da actividade física na saúde integral da persoa e identificación crítica das prácticas pouco saudables (sedentarismo, abuso do lecer audiovisual, adicción ás novas tecnoloxías, consumo de tabaco ou alcohol...). Valoración do xogo e o deporte como alternativas aos hábitos nocivos para a saúde.
Temporaliz ación
EFB5.1.4. Adopta hábitos posturais axeitados na súa vida cotiá e na práctica da actividade física, recoñecendo a súa importancia para saúde.
Ao longo de todo o curso
CSC CAA CCL CSIEE CMCT
EFB5.1.5. Realiza os CSC quecementos de CAA forma autónoma e CSIEE sistemática.
B5.3. Adquisición de hábitos de quecemento (global e específico), de dosificación do esforzo e recuperación, necesarios para previr lesións. k
B5.4. Mellora
B5.2. Mellorar o
EFB5.2.1. Mostra
CAA
3º
88
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos da condición física orientada á saúde en función do desenvolvemen to psicobiolóxico.
k
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
nivel das súas unha mellora global capacidades con respecto ao seu físicas, nivel de partida das regulando e capacidades físicas dosificando a orientadas á saúde. intensidade e duración do EFB5.2.2. Relaciona esforzo, tendo a frecuencia cardíaca en conta as súas e respiratoria, con posibilidades e a distintas intensidades súa relación coa de esforzo. saúde. EFB5.2.3. Comeza a adaptar a intensidade do seu esforzo ao tempo de duración da actividade.
B5.5. B5.3. Identificar Recoñecement e interiorizar a o e aplicación importancia da das medidas prevención, a básicas de recuperación e prevención e as medidas de seguridade na seguridade na práctica de realización da actividade práctica da física en actividade física. relación coa execución motriz e co uso de materiais e espazos.
EFB5.3.1. Explica as lesións e enfermidades deportivas máis comúns, así como as accións preventivas e os primeiros auxilios básicos.
QUINTO Competenc ias clave CSIEE CSC
Temporaliz ación Trimestr e
CAA CMCCT CSC
CAA CSIEE CSC
CCL CAA CSC
2º e 3º Trimestr e
CMCCT
B5.6 Valoración da actividade física como factor esencial no mantemento e mellora da saúde. Aprecio, gusto e interese polo coidado do corpo. BLOQUE 6. OS XOGOS E ACTIVIDADES DEPORTIVAS a b k m
B6..1 Uso adecuado das estratexias básicas dos xogos
B6.1. Resolver retos tácticos elementais propios do xogo e de actividades
EFB6.1.1. Utiliza os CSC recursos adecuados CSIEE para resolver CAA situacións básicas de táctica individual e
Ao longo de todo o curso
89
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos relacionadas coa cooperación, a oposición e a cooperaciónoposición. B6.2. Aceptación e respecto cara ás normas, regras e persoas que participan no xogo. Elaboración e cumprimento dun código de xogo limpo.
d k m o
b k
físicas, con ou sen oposición, aplicando principios e regras para resolver as situacións motrices, actuando de forma individual, coordinada e cooperativa e desempeñando as diferentes funcións implícitas en xogos e actividades
B6.3. O xogo e B6.2. Coñecer e o deporte como poñer en fenómenos práctica a sociais e diversidade de culturais. actividades Práctica de físicas, lúdicas, xogos e deportivas, en actividades especial as de deportivas de Galicia. diferentes modalidades con dificultade crecente. B6.4. Coñecemento, práctica e valoración dos xogos e deportes tradicionais de Galicia. Coñecemento e práctica de xogos doutras culturas.
a
Criterios de avaliación
B6.5. Desenvolveme nto das habilidades motrices básicas,
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
colectiva en diferentes situacións motrices. EFB6.1.2. Realiza combinacións de habilidades motrices básicas axustándose a un obxectivo e a uns parámetros espazo-temporais.
CAA
EFB6.2.1. Recoñece as diferenzas, características entre xogos populares, deportes colectivos, deportes individuais e actividades na natureza.
CCL
EFB6.2.2. Recoñece a riqueza cultural, a historia e a orixe dos xogos e os deportes tradicionais de Galicia.
CCEC
EFB6.2.3. Realiza distintos xogos e deportes tradicionais de Galicia respectando principios e regras destes.
CCEC
CSIEE CSC
CCEE CAA
Ao longo de todo o curso
CSC
CAA CSC
CAA CSC
B6.3. Relacionar EFB6.3.1. Identifica a CMCCT os conceptos capacidade física CSC específicos de básica implicada de CAA Educación física forma máis e os introducidos significativa nos noutras áreas exercicios.
3º Trimestr e
3º Trimestr e
Ao longo de todo o curso
90
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos xenéricas e específicas e da condición física, participando en xogos predeportivos e en predeportes. Recoñecer e valorar a posibilidade de cambiar as regras de xogo (espazos, materiais, tempos...) para adaptalas ás necesidades do grupo. B6.6. Uso adecuado das estratexias básicas dos xogos relacionadas coa cooperación, a oposición e a cooperaciónoposición.
k m o
Criterios de avaliación
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
coa práctica de EFB6.3.2. Recoñece CMCCT actividades a importancia do CAA físico-deportivas. desenvolvemento CSC das capacidades físicas para a mellora das habilidades motrices. EFB6.3.3. Distingue CMCCT en xogos e deportes CAA individuais e CSC colectivos estratexias de cooperación e de oposición. EFB6.3.4. Describe os exercicios realizados, usando os termos e coñecementos que sobre o aparello locomotor se desenvolven na área de Ciencias da natureza.
B6.7. Iniciación B6.4. Manifestar EFB6.4.1. Faise ao deporte de respecto cara ao responsable da orientación contorno e o eliminación dos (colexio, medio natural residuos que se parque, medio nos xogos e xeran as actividades natural). Toma actividades ao no medio natural. de contacto co aire libre, compás. identificando e EFB6.4.2. Utiliza os Participación realizando espazos naturais na organización accións respectando a flora e e concretas a fauna do lugar. desenvolvemen dirixidas á súa to de xogos de preservación. orientación.
CMCCT CCL CSC CAA
CSC CAA
CSC CAA
3º Trimestr e
3º Trimestr e
B6.8. Práctica responsable de actividades físicas lúdicas e deportivas nas saídas á contorno
91
ÁREA
EDUCACIÓN FÍSICA
Obxectiv os
Criterios de avaliación
Contidos
CURSO Estándares de aprendizaxe
QUINTO Competenc ias clave
Temporaliz ación
natural de Galicia. B6.9. Coñecemento, goce, coidado e valoración da natureza.
CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE
Axustar as accións do corpo aos cambios nas condicións da actividade, de maneira económica e eficaz, incidindo nos mecanismos de percepción, de decisión e de control motor. 92
Adaptar os desprazamentos, saltos e xiros a diferentes contornos que poidan presentar incerteza, sexan coñecidos ou descoñecidos.
Lanzar, pasar e recibir pelotas ou outros móbiles de maneira controlada nos xogos ou actividades motrices e deportivas que o requiran, axustándose axeitadamente á situación no terreo de xogo, ás distancias e ás traxectorias.
Incrementar globalmente a condición física, axustando a súa actuación ao coñecemento das propias posibilidades e limitacións corporais e de movemento.
Construír composicións grupais interaccionando coas demais persoas, utilizando os recursos expresivos do corpo e do movemento, dos materiais e dos obxectos e atendendo a estímulos musicais, plásticos ou verbais.
Identificar algunhas das relacións que se establecen entre a práctica correcta e habitual da actividade física e a mellora da saúde e da calidade de vida e actuar de acordo con elas.
Actuar coordinada e cooperativamente coas persoas que compoñen o propio equipo para resolver retos ou opoñerse ás do equipo contrario nun xogo ou actividade deportiva colectiva, establecendo relacións construtivas e equilibradas.
Identificar como valores fundamentais dos xogos e das actividades deportivas o esforzo persoal e as relacións co grupo, resolvendo de forma crítica as situacións conflitivas que poidan xurdir.
Coñecer, practicar e valorar xogos e deportes populares tradicionais de Galicia, recompilando información sobre eles e interesándose pola súa conservación.
MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE
Competencias sociais e cívicas – Describir situacións e vivencias persoais partindo de preguntas pautadas sobre o tema. 93
– Desenvolver as habilidades sociais de respecto cara aos demais sen discriminación por diferenzas corporais físicas, sociais ou sexuais. – Valorar a importancia de colaborar á hora de resolver exercicios e realizar actividades colectivas. – Respectar as regras do xogo e adquirir o hábito do xogo limpo nas actividades deportivas. – Apreciar o valor social que pode ter o deporte como medio para facilitar a integración, o respecto e a relación entre as persoas. – Utilizar a actividade deportiva e as actividades expresivas para facilitar a relación, a integración e o respecto e a cooperación cos demais. – Aprender a convivir respectando e cumprindo as normas viais. Conciencia e expresións culturais – Apreciar as manifestacións culturais tradicionais relacionadas coa actividade física e co deporte. – Realizar debuxos e aplicar diferentes técnicas plásticas. – Representar a figura humana en distintas posicións articulares e tendo en conta os diferentes segmentos que a forman. – Valorar a riqueza cultural que determinan a historia e as manifestacións deportivas. – Realizar traballos manuais seguindo as instrucións que se propoñen. – Representar mediante un debuxo a información dun texto. – Coñecer e valorar as manifestacións artísticas que se fundamentan na expresividade corporal. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor – Expresar as preferencias persoais en materia de xogos e deportes. – Coñecerse a un mesmo e as posibilidades do movemento articular. – Interactuar co espazo circundante, moverse nel e resolver problemas nos que interveñan obxectos. – Aprender e desenvolver autonomamente hábitos de coidado persoal relacionados coa actividade física e coa saúde. – Coñecer a forma de actuar nun caso de accidente ou lesión leve. – Asumir a propia responsabilidade nas regras dun xogo. – Autoavaliar o seu propio comportamento en relación ás normas viais. Competencia para aprender a aprender – Entender e valorar a educación física como un elemento indispensable para preservar 94
a saúde. – Establecer correspondencias entre as diversas informacións traballadas no tema. – Aplicar os conceptos do tema para desenvolverse no medio. – Argumentar e comprender as razóns a favor ou en contra de determinados comportamentos relacionados coa saúde. – Valorar os novos coñecementos como un elemento que enriquece a vida persoal e social. – Diferenciar distintos deportes e xogos a partir do material que se utiliza neles. – Interesarse por coñecer e aplicar os novos coñecementos. Tratamento da información e competencia dixital – Analizar e cubrir un modelo de cuestionario. – Observar ilustracións analizando a información que nos transmiten e aplicando a discriminación visual. – Clasificar datos seguindo determinados criterios. – Usar a Internet para a procura e compilación de información. – Interpretar datos da vida cotiá presentados en forma de táboas. – Asociar unha imaxe á súa etiqueta correspondente. – Iniciarse na procura de certas informacións e datos coa axuda do/a mestre/a ou consultando outras fontes. Competencia en comunicación lingüística – Expresarse correctamente, de xeito oral e escrito, aplicando o vocabulario específico do tema. – Ler e comprender o contido dun texto, ampliando o vocabulario específico sobre o tema. – Expresar oralmente o observado nunha imaxe e respectar as intervencións dos/as compañeiros/as. – Localizar nun texto a información suficiente para responder as preguntas que se formulan. – Describir e definir as características básicas dos diferentes deportes de base. – Narrar de xeito coherente e ordenado un acontecemento, unha experiencia, un conto, unha historia, etc. – Acompañar a expresión oral con outros elementos comunicativos non verbais como os xestos, a postura, a intensidade da voz, ou a entoación. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía 95
– Utilizar táboas e gráficos estatísticos para a presentación e a análise de diversos datos. – Identificar as simetrías e proporcións corporais. – Utilizar os segmentos corporais como escala de medida. – Orientarse no espazo próximo seguindo unha secuencia de instrucións, tomando de referencia o propio corpo e as referencias topolóxicas. – Utilizar o cálculo matemático para coñecer o ritmo cardíaco e resolver problemas sinxelos. – Interpretar as distintas formas de anotación de puntuacións en diferentes deportes. – Comparar as formas xeométricas de diferentes sinais viais.
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INTRODUCIÓN
96
A avaliación entendémola coma unha descrición dos resultados do proceso de aprendizaxe, observando e valorando os cambios obtidos ao longo deste proceso. Para lévala adiante tentaremos dar resposta a catro preguntas básicas: Que avaliar? O proceso, os compoñentes do proceso ensino-aprendizaxe: obxectivos, metas que deben alcanzar os alumnos a partir duns contidos, a través de actuacións (actividades), que se estruturan e organizan dunha maneira determinada (métodos), utilizando medios adecuados (recursos). A quen avaliar? -Ao alumno (obxectivos e contidos). -Ao profesor (actividades, métodos e recursos). Cando? -Ao alumno: Con referencia ao alumno realizaremos tres tipos de avaliación: inicial, continua e final. -Ao proceso: A través dun proceso que implique tres fases: diagnóstica, formativa e sumativa. Como? Atendendo a unhas pautas e a uns criterios que imos redactar a seguir.
EXPLORACIÓN INICIAL OU AVALIACIÓN PREVIA As actividades de avaliación inicial realizadas para ditaminar o nivel dos alumn@s, a partir das cales deseñarei as actividades de ensino-aprendizaxe, revelan un nivel alto en canto á consecución de obxectivos de tipo procedimental, destacando o bloque de habilidades e destrezas e o dos xogos. Con todo, o nivel de consecución de obxectivos de tipo conceptual e actitudinal, parece, polo observado na realización destas actividades, bastante deficiente. PAUTAS DE AVALIACIÓN -Avaliación personalizada dos nenos observando a progresión dentro das capacidades individuais dos mesmos. -Ter en conta a asistencia, o material e a actitude na clase. -Ficha de seguimento do proceso de aprendizaxe na área. -Realización de diversos tests (motores e físicos). 97
-Marcar os criterios de avaliación por ciclos.
SISTEMAS DE CUALIFICACIÓN. INSUFICIENTE: non acadados de maneira suficiente o 50% dos criterios. SUFICIENTE: acadados de forma suficiente o 50% dos criterios. BEN: acadados bastante ben máis do 50% dos criterios. NOTABLE: acadados ben máis do 75% dos criterios. SOBRESALIENTE: acadados moi ben máis do 75% dos criterios. Os resultados da avaliación das competencias clave reflectiranse na acta de avaliación final de curso, expresándose nos termos de “Insuficiente (IN)”, para as calificacións negativas, e “ Suficiente (SU)”, “ Ben (BE), “ Notable (NT)” ou “ Sobresaliente (SB)”, para as cualificacións positivas.Os equipos docentes poderán propoñer o outorgamento dunha mención honorífica aos alumnos e ás alumnas que superasen todas as áreas da etapa e obtivesen sobresaliente ao rematar educación primaria nunha área ou en varias e que demostren un rendimiento académico excelente. ( Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e promoción do alumnado que cursa educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia)
98
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
ITEMS Comprensión e asimilación dos contidos Realización e execución das actividades Esforzo e interés por superarse Cumprimento das normas e respeto aos materiais
5º ED. PRIMARIA 20% 60% 10% 10%
Os resultados da avaliación expresaranse nos termos de Insuficiente (IN) para as cualificacións negativas, Suficiente (SU), Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente (SB) para as cualificacións positivas. A estes termos achegaráselles unha cualificación numérica, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias. En cumprimento do Decreto 105/2014, do 4 de setembro de 2014, polo que se establece o currículo da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación, aos que se lles achegará unha cualificación numérica: -
Sobresaliente (9 ou 10)
-
Notable (7 ou 8)
-
Ben (6)
-
Suficiente (5)
-
Insuficiente (1,2,3,ou 4)
En E.F. valorarase fundamentalmente a realización das actividades, xa que esencia é un traballo práctico con algúns conceptos básicos de teoría e fundamentalmente o xogo dominará a maioría das actividades. Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación: -
Sobresaliente (90% ou 100%), -Notable (70%ou 80%), Ben (60%), Suficiente(50%),Insuficiente (menos do 50%).
99
100
CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome. A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha, presentando estruturas semirrurais influenciadas pola gran urbe da que fai parte. O colexio, ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se está a desenvolver un proxecto urbanístico que ven transformando tanto o espazo físico como o carácter do lugar, desenvolvemento que incide directamente sobre o centro , xa que nos derradeiros cursos obsérvase un considerable incremento nas solicitudes de matrícula. A meirande parte do alumnado de 6º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, tanto no referente á educación d@s seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. Neste curso 2017/ 18 o 6º curso de Educación Primaria consta dun total de 23 alumnos/as. En canto as características psicomotores, o desenvolvemento físico do alumnado de 6º de primaria: resistencia, velocidade, potencia muscular,… increméntanse, fanse máis eficaces, aplícanse a diversas situación cotiás, adquirindo frecuentemente un carácter competitivo. A unha capacidade física que vai diminuíndo, se non se traballa é a flexibilidade. Os rapaces e rapazas, toman conciencia das articulacións e da súa mobilidade, localizan os desprazamentos das partes do corpo sen erros, teñen un aceptable control de ton muscular e do ritmo respiratorio, e o propio corpo convértese nun instrumento de expresión. Interésanlle cada vez máis os deportes, polo que terán unha presenza importante para traballar as habilidades e aspectos como a cooperación, oposición,… Comprenden e aceptan a importancia das regras como parte esencial de xogos e deportes.
101
ÁREA DE EDUCACIÓN FÍSICA ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS EN EDUCACIÓN FÍSICA a c d k m
B1.1. Valoración e aceptación da propia realidade corporal e a das demais persoas
B1.1. Opinar EFB1.1.1. Adopta coherentemente unha actitude con actitude crítica ante as crítica tanto modas e a imaxe desde a corporal dos perspectiva de modelos participante publicitarios. como de espectador ou EFB1.1.2. Explica B1.2..Adopción espectadora, aos seus de actitudes de ante as posibles compañeiros e colaboración, situacións compañeiras as tolerancia, conflitivas características dun respecto e xurdidas, xogo practicado na resolución participando en clase e o seu pacífica dos debates, e desenvolvemento. conflitos na aceptando as práctica de opinións das EFB1.1.3. xogos e outras demais persoas. Recoñece e actividades cualifica físicas. negativamente as B1.3. condutas Confianza nas inapropiadas que propias se producen na capacidades práctica ou nos para espectáculos desenvolver deportivos. actitudes apropiadas e EFB1.1.4. afrontar as Demostra un nivel dificultades de autoconfianza propias da axeitada ás súas práctica da capacidades. actividade física.
CSC CAA CSIEE
Ao longo de todo o curso
CCL CAA CSC
CSC CAA CSIEE
CSC CSIEE CAA
B1.4. Actitudes de aceptación, respecto e valoración cara a un mesmo, aos compañeiros e compañeiras e ao medio. i
B1.5. Utilización de medios
B1.2. Extraer e elaborar información
EFB1.2.1. Utiliza as novas tecnoloxías para
CD CAA
2º e 3º trimestre
102
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, relacionada coa área. B1.6 Integración das tecnoloxías da información e a comunicación no proceso de aprendizaxe.
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
relacionada con localizar e extraer temas de a información que interese na se lle solicita. etapa, e compartila, EFB1.2.2. CCL utilizando fontes Presenta os seus CD de información traballos CAA determinadas e atendendo as facendo uso das pautas tecnoloxías da proporcionadas, información e a con orde, estrutura comunicación e limpeza, e como recurso de utilizando apoio á área. programas de presentación. EFB1.2.3. Expón CCL as súas ideas de CSC forma coherente e exprésase de forma correcta en diferentes situacións e respecta as opinións dos e das demais.
a k l n
B1.7. B1.3. Demostrar EFB1.3.1. Implicación un Participa activa en comportamento activamente nas actividades persoal e social actividades motrices responsable, propostas diversas, respectándose a buscando unha recoñecendo e un mesmo e ás mellora da aceptando as demais persoas competencia diferenzas nas actividades motriz. individuais no físicas, en nivel de distintos EFB1.3.2. habilidade. contornos Demostra incluíndo a autonomía e B1.8. Uso natural e nos confianza en correcto de xogos, diferentes materiais e aceptando as situacións, espazos na normas e regras resolvendo práctica da establecidas e problemas Educación actuando con motores con física. interese e espontaneidade e B1.9. O iniciativa creatividade. coidado do individual e corpo e a traballo en EFB1.3.3. consolidación equipo. Incorpora nas súas de hábitos de rutinas o coidado e hixiene
CSC CAA
2º e 3º trimestre
Ao longo de todo o curso
CSIEE CAA CCEC
CSC CSIEE CAA
103
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos corporal. B1.10. Coñecemento da normativa básica de circulación en rúas e estradas. B1.11. Identificación e respecto, ao realizar saídas fóra do colexio, dos sinais básicos de tráfico que afectan aos peóns e ás persoas ciclistas.
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
hixiene do corpo. EFB1.3.4. Participa na recollida e organización de material utilizado nas clases.
CSC
EFB1.3.5. Acepta formar parte do grupo que lle corresponda e o resultado das competicións con deportividade.
CSC
EFB1.3.6. Recoñece e respecta as normas de educación viaria en contornos habituais e non habituais.
CSC
CAA
CAA
BLOQUE 2. O CORPO: IMAXE E PERCEPCIÓN b k m
B2.1. B2.1. Valorar, EFB2.1.1. Valoración e aceptar e Respecta a aceptación da respectar a diversidade de propia propia realidade realidades realidade corporal e a das corporais e de corporal e a demais persoas, niveis de das demais mostrando unha competencia persoas actitude reflexiva motriz entre os mostrando una e crítica. nenos e nenas da actitude crítica clase. cara ao modelo estético EFB2.1.2. Toma corporal de conciencia das socialmente esixencias e vixente. valoración do esforzo que B2.2. comportan as Seguridade, aprendizaxes de confianza nun novas habilidades. mesmo e nas
CSC CAA
Ao longo de todo o curso
CSC CAA CSIEE
demais persoas. B2.3. Autonomía persoal:
104
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Criterios de avaliación
Contidos
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
autoestima, expectativas realistas de éxito. BLOQUE 3. HABILIDADES MOTRICES b j k
B3.1. Adaptación da execución das habilidades motrices a situacións de práctica de complexidade crecente, con eficiencia, seguridade e creatividade.
B3.1. Resolver EFB3.1.1. Adapta situacións os motrices con desprazamentos a diversidade de diferentes tipos de estímulos e contornos e de condicionantes actividades físicoespazodeportivas e temporais, artísticoseleccionando e expresivas combinando as axustando a súa habilidades realización aos motrices básicas parámetros e adaptándoas espazo-temporais B3.2. ás condicións e mantendo o Realización establecidas de equilibrio postural. combinada de forma eficaz. desprazamento EFB3.1.2. Adapta s, saltos, xiros, a habilidade motriz lanzamentos e básica de salto a recepcións. diferentes tipos de B3.3. contornos e de Adaptación das actividades físicohabilidades deportivas e motrices a artísticocontornos de expresivas, práctica non axustando a súa habituais que realización aos favorezan toma parámetros de decisións, espazo-temporais con seguridade e mantendo o e autonomía: o equilibrio postural. medio natural.
CSC
B3.4. Control e dominio motor e corporal desde unha formulación previa á acción.
CSC
B3.5. Mellora das capacidades físicas básicas de forma xenérica e
EFB3.1.3. Adapta as habilidades motrices básicas de manipulación de obxectos (lanzamento, recepción, golpeo etc.) a diferentes tipos de contornos e de actividades físico-deportivas e artísticoexpresivas,
CCEC
1º trimestre
CAA CSIEE
CSC CCEE CAA CSIEE
CCEE CAA
Ao longo de todo o curso
CSIEE
105
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
orientada á execución das habilidades motrices, recoñecendo a influencia da condición física na mellora destas.
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
aplicando correctamente os xestos e utilizando os segmentos dominantes e non dominantes.
B3.6. Autonomía e confianza nas propias habilidades motrices en situacións e contornos non habituais. B3.7. Valoración do esforzo e o traballo ben executado desde o punto de vista motor como base para a propia superación. B3.8. Disposición favorable a participar en actividades físicas diversas aceptando as propias posibilidades e limitacións, así como a existencia de diferenzas no nivel de habilidade.
EFB3.1.4 Aplica as habilidades motrices de xiro a diferentes tipos de contornos e de actividades físicodeportivas e artísticoexpresivas, tendo en conta os tres eixes corporais e os dous sentidos, e axustando a súa realización aos parámetros espazo-temporais e mantendo o equilibrio postural.
CSC
EFB3.1.5. Mantén o equilibrio en diferentes posicións e superficies.
CSC
CCEE
1º trimestre
CAA CSIEE
CAA CSIEE
EFB3.1.6. Realiza CSC e propón CAA actividades físicas CSIEE e xogos no medio natural ou en contornos non habituais, adaptando as habilidades motrices á diversidade e incerteza procedente do contorno e ás súas posibilidades.
3º trimestre
BLOQUE 4. ACTIVIDADES FÍSICAS ARTÍSTICO EXPRESIVAS b d
B4.1. O corpo eo
B4.1. Utilizar os recursos
EFB4.1.1. Representa
CCEC CSC
2º e 3º trimestre
106
ÁREA Obxectiv os j k m o
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos movemento. Exploración, conciencia e gozo das posibilidades e recursos da linguaxe corporal. B4.2. Recoñecement o e utilización creativa das zonas corporais e compoñentes do movemento expresivo: espazo, tempo ea intensidade. Zonas corporais: de equilibrio (pernas e pés), de forza (centro de gravidade corporal), de autoridade (peito, ombreiros, brazos) e expresiva (rostro, mirada e pescozo). B4.3. Expresión e comunicación de sentimentos e emocións individuais e compartidas a través do corpo, o xesto eo movemento. B4.4. Execución de bailes ou danzas do folclore popular galego
Criterios de avaliación expresivos do corpo e o movemento, de forma estética e creativa, comunicando sensacións, emocións e ideas.
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
personaxes, situacións, ideas, sentimentos, utilizando os recursos expresivos do corpo individualmente, en parellas ou en grupos.
CAA
EFB4.1.2. CCEC Representa ou CSC expresa de forma CAA creativa movementos a partir de estímulos rítmicos ou musicais, individualmente, en parellas ou grupos. EFB4.1.3. Coñece, propón e leva a cabo bailes e danzas representativas da cultura galega e doutras culturas, seguindo unha coreografía establecida.
2º e 3º trimestre
CCEC CAA CSC CSIEE
EFB4.1.4. CCEC Constrúe e leva a CAA cabo composicións CSC grupais en interacción cos compañeiros e compañeiras utilizando os recursos expresivos do corpo e partindo de estímulos musicais, plásticos ou verbais.
107
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
valorando a importancia da súa conservación e difusión. Execución de danzas do mundo valorando a diversidade como factor de enriquecement o individual e colectivo. B4.5. Participación na composición e execución de producións grupais a partir de estímulos rítmicos, musicais, poéticos... Elaboración de bailes, coreografías simples ou montaxes expresivas. b d j k
B4.6. B4.2. Relacionar EFB4.2.1. Desenvolveme os conceptos Identifica a nto das específicos de capacidade física habilidades Educación física básica implicada motrices e os introducidos de forma máis básicas, noutras áreas significativa nas xenéricas e coa práctica de actividades específicas e actividades expresivas. da condición artísticofísica, expresivas. EFB4.2.2. participando en Recoñece a actividades importancia do artístico desenvolvemento expresivas. das capacidades físicas para a B4.7. mellora das Recoñecer e habilidades valorar a motrices posibilidade de implicadas nas cambiar as actividades montaxes ou
CMCCT CSC CAA
Ao longo de todo o curso
CMCCT CAA CSC
108
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos coreografías de actividades artísticoexpresivas (espazos, materiais, tempos...) para adaptalas ás necesidades do grupo.
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
artísticoexpresivas.
BLOQUE 5. ACTIVIDADE FÍSICA E SAÚDE a b k
B5.1. Autonomía na hixiene corporal (vestimenta e aseo tras o exercicio) e adquisición de hábitos posturais e alimentarios saudables (incluída a correcta hidratación durante e despois do exercicio). B5.2. Recoñecement o dos beneficios da actividade física na saúde integral da persoa e identificación crítica das prácticas pouco saudables (sedentarismo, abuso do lecer audiovisual, adicción ás novas tecnoloxías, consumo de
B5.1. Recoñecer EFB5.1.1. os efectos do Interésase por exercicio físico, mellorar as a hixiene, a capacidades alimentación e físicas. os hábitos posturais sobre EFB5.1.2. a saúde e o Relaciona os benestar, principais hábitos manifestando de alimentación unha actitude coa actividade responsable física (horarios de cara a un comidas, mesmo. calidade/cantidade dos alimentos inxeridos etc.).
CSIEE CAA
Ao longo de todo o curso
CSC CAA CMCCT
EFB5.1.3. Recoñece os efectos beneficiosos do exercicio físico para a saúde e os prexudiciais do sedentarismo, dunha dieta desequilibrada e do consumo de alcohol, tabaco e outras substancias.
CSC
EFB5.1.4. Adopta e promove hábitos posturais axeitados na súa vida cotiá e na práctica da actividade física,
CSC
CAA CMCCT
Ao longo de todo o curso
CAA CSIEE CMCCT
109
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos tabaco ou alcohol...). Valoración do xogo e o deporte como alternativas aos hábitos nocivos para a saúde. B5.3. Adquisición de hábitos de quecemento (global e específico), de dosificación do esforzo e recuperación, necesarios para previr lesións.
k
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
recoñecendo a súa importancia para saúde. EFB5.1.5. Realiza CSC os quecementos CAA de forma CSIEE autónoma e sistemática, valorando a súa función preventiva.
B5.4. Mellora B5.2. Mellorar o EFB5.2.1. Mostra da condición nivel das súas unha mellora física orientada capacidades global con á saúde en físicas, respecto ao seu función do regulando e nivel de partida desenvolveme dosificando a das capacidades nto intensidade e físicas orientadas psicobiolóxico. duración do á saúde. esforzo, tendo en conta as súas EFB5.2.2. posibilidades e a Identifica a súa súa relación coa frecuencia saúde. cardíaca e respiratoria, en distintas intensidades de esforzo.
CAA CSIEE
3º trimestre
CSC
CAA CMCCT
1º e 2º trimestre
CSC
EFB5.2.3. Adapta CAA a intensidade do CSIEE seu esforzo ao CSC tempo de duración da actividade.
Ao longo de todo o curso
EFB5.2.4. Identifica o seu nivel comparando os resultados obtidos en probas de valoración das
2º e 3º trimestre
CAA CMCCT CSC
110
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
capacidades físicas e coordinativas cos valores correspondentes á súa idade k
B5.5. B5.3. Identificar EFB5.3.1 Explica e Recoñecement e interiorizar a recoñece as o e aplicación importancia da lesións e das medidas prevención, a enfermidades básicas de recuperación e deportivas máis prevención e as medidas de comúns, así como seguridade na seguridade na as accións práctica de realización da preventivas e os actividade práctica da primeiros auxilios. física en actividade física. relación coa execución motriz, ao uso de materiais e espazos.
CCL CAA
2º e 3º trimestre
CSC CMCCT
B5.6. Valoración da actividade física como factor esencial no mantemento e mellora da saúde. Aprecio, gusto e interese polo coidado do corpo. BLOQUE 6. OS XOGOS E ACTIVIDADES DEPORTIVAS a b k m
B6.1. Uso adecuado das estratexias básicas dos xogos relacionadas coa cooperación, a oposición e a cooperaciónoposición. B6.2. Aceptación e respecto cara
B6.1. Resolver retos tácticos elementais propios do xogo e de actividades físicas, con ou sen oposición, aplicando principios e regras para resolver as situacións motrices, actuando de
EFB6.1.1. Utiliza CSC os recursos CSIEE adecuados para CAA resolver situacións básicas de táctica individual e colectiva en diferentes situacións motrices. EFB6.1.2. Realiza combinacións de habilidades
Ao longo de todo o curso
CAA CSIEE
111
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos ás normas, regras e persoas que participan no xogo. Elaboración e cumprimento dun código de xogo limpo.
d k m o
b k
forma individual, coordinada e cooperativa e desempeñando as diferentes funcións implícitas en xogos e actividades
B6.3. O xogo e B6.2. Coñecer, o deporte valorar e poñer como en práctica a fenómenos diversidade de sociais e actividades culturais. físicas, lúdicas, Práctica de deportivas, en xogos e especial as de actividades Galicia. deportivas de diferentes modalidades con dificultade crecente. B6.4. Coñecemento, práctica e valoración dos xogos e deportes tradicionais de Galicia. Coñecemento e práctica de xogos doutras culturas.
a
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
motrices básicas CSC axustándose a un obxectivo e a uns parámetros espazo-temporais.
EFB6.2.1. Expón as diferenzas, características e/ou relacións entre xogos populares, deportes colectivos, deportes individuais e actividades natureza.
CCL
EFB6.2.2. Recoñece a riqueza cultural, a historia e a orixe dos xogos e os deportes tradicionais de Galicia.
CCEC
CCEE
3º trimestre
CAA CSC
CAA CSC
EFB6.2.3. Realiza CCEC e pon en valor CAA distintos xogos e CSC deportes tradicionais de Galicia respectando os principios e regras específicas destes.
B6.5. B6.3. Relacionar EFB6.3.1. Desenvolveme os conceptos Identifica a nto das específicos de capacidade física habilidades Educación física básica implicada motrices e os introducidos de forma máis básicas, noutras áreas significativa nos xenéricas e coa práctica de exercicios. específicas e actividades da condición físico-deportivas. EFB6.3.2. física, Recoñece a
CMCCT CSC CAA
Ao longo de todo o curso
CMCCT CAA
112
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos participando en xogos predeportivos e en predeportes. Recoñecer e valorar a posibilidade de cambiar as regras de xogo (espazos, materiais, tempos...) para adaptalas ás necesidades do grupo. B6.6. Uso adecuado das estratexias básicas dos xogos relacionadas coa cooperación, a oposición e a cooperaciónoposición.
k l n o
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
importancia do desenvolvemento das capacidades físicas para a mellora das habilidades motrices.
CSC
EFB6.3.3. Distingue na práctica de xogos e deportes individuais e colectivos estratexias de cooperación e de oposición.
CMCCT
EFB6.3.4. Describe os exercicios realizados, usando os termos e coñecementos que sobre o aparello locomotor se desenvolven na área de Ciencias da natureza.
CMCCT
B6.7. Iniciación B6.4. Manifestar EFB6.4.1. Faise ao deporte de respecto cara á responsable da orientación contorno e o eliminación dos (colexio, medio natural residuos que se parque, medio nos xogos e xeran as natural). Toma actividades ao actividades no de contacto co aire libre, medio natural. compás. identificando e Participación realizando EFB6.4.2. Utiliza na accións os espazos organización e concretas naturais desenvolveme dirixidas á súa respectando a nto de xogos preservación. flora e a fauna do de orientación. lugar.
CAA CSC
CCL CSC CAA
CSC CAA
3º trimestre
CSC CAA
B6.8. Práctica responsable de actividades físicas lúdicas e deportivas nas saídas á contorno natural de
113
ÁREA Obxectiv os
EDUCACIÓN FÍSICA Contidos
Criterios de avaliación
CURSO
SEXTO
Estándares de aprendizaxe
Competencia Temporalizaci s clave ón
Galicia. 6.9. Coñecemento, goce, coidado e valoración da natureza.
CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE
Recoñecer as condutas inapropiadas, amosando interese por resolver calquera conflito de maneira pacífica e a través do diálogo.
Demostrar autonomía para a realización de tarefas, xogos e organización dos mesmos.
Respectar a diversidade motriz e corporal dos diferentes compañeiros/as
Axustar as accións do corpo aos cambios nas condicións da actividade, de maneira económica e eficaz, incidindo nos mecanismos de percepción, de decisión e de control motor.
Adaptar ás habilidades motrices básicas a diferentes tipos de entornos que poidan ser descoñecidos ou presenten certo grao de incertidumbre.
Manipular diferentes obxetos de maneira controlada nos xogos ou actividades motrices e deportivas que o requiran, axustándose axeitadamente á situación no terreo de xogo, ás distancias e ás traxectorias.
Actuar de maneira coordinada e cooperativa para resolver retos ou para opoñerse a un ou varios adversarios nun xogo colectivo, xa sexa como atacante ou defensor. 114
Opinar coherente e criticamente as situación conflitivas que surxen na práctica da actividade física e o deporte.
Incrementar globalmente a condición física, axustando a súa actuación ao coñecemento das propias posibilidades e limitacións corporais e de movemento.
Coñecer formas de regular o esforzo e regular a súa intensidade.
Construír composicións grupais interaccionando coas demais persoas, utilizando os recursos expresivos do corpo e do movemento, dos materiais e dos obxectos e atendendo a estímulos musicais, plásticos ou verbais.
Identificar algunhas das relacións que se establecen entre a práctica correcta e habitual da actividade física e a mellora da saúde e da calidade de vida e actuar de acordo con elas.
Identificar como valores fundamentais dos xogos e das actividades deportivas o esforzo persoal e as relacións co grupo, resolvendo de forma crítica as situacións conflitivas que poidan xurdir.
Coñecer, practicar e valorar xogos e deportes populares tradicionais de Galicia, recompilando información sobre eles e interesándose pola súa conservación.
MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE
Competencias sociais e cívicas – – – – – – – – –
Evitar discriminacións de sexo, raza ou nacionalidade durante a realización das diferentes actividades físicas e durante convivencia en xeral. Aceptar responsabilidades. Aprender estratexias non violentas para a resolución de conflitos. Buscar o disfrute como obxectivo principal durante o xogo, non a vitoria. Compartir o éxito e o fracaso en equipo. Describir situacións e vivencias persoais partindo de preguntas pautadas sobre o tema. Valorar a importancia de colaborar á hora de resolver exercicios e realizar actividades colectivas. Respectar as regras do xogo e adquirir o hábito do xogo limpo nas actividades deportivas. Apreciar o valor social que pode ter o deporte como medio para facilitar a integración, o respecto e a relación entre as persoas.
115
– –
Utilizar a actividade deportiva e as actividades expresivas para facilitar a relación, a integración e o respecto e a cooperación cos demais. Aprender a convivir respectando e cumprindo as normas viais.
Conciencia e expresións culturais
–
Utilizar as posibilidades e recursos do corpo e do movemento, como medio para expresar ideas ou sentimento de maneira creativa.
–
Apreciar as manifestacións culturais tradicionais relacionadas coa actividade física e co deporte.
–
Asumir diferentes papeis: creador, intérprete, espectador e crítico.
–
Acercamento do fenómeno deportivo como espectáculo.
–
Representar a figura humana en distintas posicións articulares e tendo en conta os diferentes segmentos que a forman.
–
Valorar a riqueza cultural que determinan a historia e as manifestacións deportivas. Realizar traballos manuais seguindo as instrucións que se propoñen.
– –
Coñecer e valorar as manifestacións artísticas que se fundamentan na expresividade corporal
Competencia para aprender a aprender – – – – –
Coñecer as capacidades e limitacións propias como punto de partida dun aprendizaxe motora permitíndolle establecer metas alcanzables. Mellorar a capacidade de utilizar a información e transformala en coñecementos e aprendizaxes efectivas. Entender e valorar a educación física como un elemento indispensable para preservar a saúde. Establecer correspondencias entre as diversas informacións traballadas no tema. Aplicar os conceptos do tema para desenvolverse no medio.
–
Argumentar e comprender as razóns a favor ou en contra de determinados comportamentos relacionados coa saúde.
–
Valorar os novos coñecementos como un elemento que enriquece a vida persoal e social.
–
Diferenciar distintos deportes e xogos a partir do material que se utiliza neles.
–
Interesarse por coñecer e aplicar os novos coñecementos. 116
Tratamento da información e competencia dixital
–
Valorar criticamente as mensaxes referidas ao corpo procedentes dos medios de comunicación.
–
Utilizar ademais das fontes tradicionais de información (libros, xornais,….) as TIC como fonte potencial de búsqueda e transformación da información.
–
Coñecer os diferentes riscos do uso abusivo dos soportes dixitais, videoxogos, móbiles e demais pantallas de visualización de datos poden xerar na saúde.
–
Analizar e cubrir un modelo de cuestionario.
–
Observar ilustracións analizando a información que nos transmiten e aplicando a discriminación visual.
–
Interpretar datos da vida cotiá presentados en forma de táboas.
–
Asociar unha imaxe á súa etiqueta correspondente.
Competencia en comunicación lingüística –
Coñecer e utilizar terminoloxía propia da área.
–
Ler e comprender o contido dun texto, ampliando o vocabulario específico sobre o tema.
–
Saber escoitar e ser escoitado.
–
Localizar nun texto a información suficiente para responder as preguntas que se formulan.
–
Describir e definir as características básicas dos diferentes deportes de base.
–
Narrar de xeito coherente e ordenado un acontecemento, unha experiencia, un conto, unha historia, etc.
–
Acompañar a expresión oral con outros elementos comunicativos non verbais 117
como os xestos, a postura, a intensidade da voz, ou a entoación.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
–
Apreciación de distancias, traxectorias, velocidades de diferentes móbiles.
–
Saber organizarse no espazo de xogo (número de persoas no grupo, zonas ou formas que adoptar). Interpretar símbolos nun plano.
– –
Utilizar táboas e gráficos estatísticos para a presentación e a análise de diversos datos.
– –
Identificar as simetrías e proporcións corporais. Utilizar os segmentos corporais como escala de medida.
–
Orientarse no espazo próximo seguindo unha secuencia de instrucións, tomando de referencia o propio corpo e as referencias topolóxicas.
–
Utilizar o cálculo matemático para coñecer o ritmo cardíaco e resolver problemas sinxelos.
–
Interpretar as distintas formas de anotación de puntuacións en diferentes deportes.
–
Comparar as formas xeométricas de diferentes sinais viais.
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INTRODUCIÓN A avaliación entendémola coma unha descrición dos resultados do proceso de aprendizaxe, observando e valorando os cambios obtidos ao longo deste proceso. Para lévala adiante tentaremos dar resposta a catro preguntas básicas: Que avaliar? O proceso, os compoñentes do proceso ensino-aprendizaxe: obxectivos, metas que deben alcanzar os alumnos a partir duns contidos, a través de actuacións (actividades), que se estruturan e organizan dunha maneira determinada (métodos), utilizando medios adecuados (recursos). A quen avaliar? -Ao alumno (obxectivos e contidos). 118
-Ao profesor (actividades, métodos e recursos). Cando? -Ao alumno: Con referencia ao alumno realizaremos tres tipos de avaliación: inicial, continua e final. -Ao proceso: A través dun proceso que implique tres fases: diagnóstica, formativa e sumativa. Como? Atendendo a unhas pautas e a uns criterios que imos redactar a seguir.
EXPLORACIÓN INICIAL OU AVALIACIÓN PREVIA As actividades de avaliación inicial realizadas para ditaminar o nivel dos alumn@s, a partir das cales deseñarei as actividades de ensino-aprendizaxe, revelan un nivel alto en canto á consecución de obxectivos de tipo procedimental, destacando o bloque de habilidades e destrezas e o dos xogos. Con todo, o nivel de consecución de obxectivos de tipo conceptual e actitudinal, parece, polo observado na realización destas actividades, bastante deficiente. PAUTAS DE AVALIACIÓN -Avaliación personalizada dos nenos observando a progresión dentro das capacidades individuais dos mesmos. -Ter en conta a asistencia, o material e a actitude na clase. -Ficha de seguimento do proceso de aprendizaxe na área. -Realización de diversos tests (motores e físicos). -Marcar os criterios de avaliación por ciclos.
SISTEMAS DE CUALIFICACIÓN. INSUFICIENTE: non acadados de maneira suficiente o 50% dos criterios. SUFICIENTE: acadados de forma suficiente o 50% dos criterios. BEN: acadados bastante ben máis do 50% dos criterios. NOTABLE: acadados ben máis do 75% dos criterios. SOBRESALIENTE: acadados moi ben máis do 75% dos criterios. 119
Os resultados da avaliación das competencias clave reflectiranse na acta de avaliación final de curso, expresándose nos termos de “Insuficiente (IN)”, para as calificacións negativas, e “ Suficiente (SU)”, “ Ben (BE), “ Notable (NT)” ou “ Sobresaliente (SB)”, para as cualificacións positivas.Os equipos docentes poderán propoñer o outorgamento dunha mención honorífica aos alumnos e ás alumnas que superasen todas as áreas da etapa e obtivesen sobresaliente ao rematar educación primaria nunha área ou en varias e que demostren un rendimiento académico excelente ( Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e promoción do alumnado que cursa educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia)
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
ITEMS Comprensión e asimilación dos contidos Realización e execución das actividades Esforzo e interés por superarse Cumprimento das normas e respeto aos materiais
6º Ed. Primaria 20% 60% 10% 10%
Os resultados da avaliación expresaranse nos termos de Insuficiente (IN) para as cualificacións negativas, Suficiente (SU), Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente 120
(SB) para as cualificacións positivas. A estes termos achegaráselles unha cualificación numérica, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias. En cumprimento do Decreto 105/2014, do 4 de setembro de 2014, polo que se establece o currículo da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación, aos que se lles achegará unha cualificación numérica: -
Sobresaliente (9 ou 10)
-
Notable (7 ou 8)
-
Ben (6)
-
Suficiente (5)
-
Insuficiente (1,2,3,ou 4)
En E.F. valorarase fundamentalmente a realización das actividades, xa que esencia é un traballo práctico con algúns conceptos básicos de teoría e fundamentalmente o xogo dominará a maioría das actividades. Os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación: -
Sobresaliente (90% ou 100%), -Notable (70%ou 80%), Ben (60%), Suficiente(50%),Insuficiente (menos do 50%).
DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL. Ao tratarse do mesmo alumnado ó longo das etapas educativas de infantil e primaria, e ó ser o mesmo mestre especialista o que atende a este alumnado, este coñece perfectamente o punto de aprendizaxe na que se atopa cada un dos rapaces e rapazas de cada un dos cursos. De todas formas, ao inicio de cada unidade didáctica, farase unha sesión adicada a realizar unha avaliación inicial, baseada principalmente na observación, para saber os coñecementos previos dos alumnos sobre o tema a tratar.
121
CRITERIOS DE PROMOCIÓN AO SEGUINTE CURSO. -
Que o alumno supere os criterios de avaliación básicos
-
Que o alumno participe activamente nas sesións e presente unha mellora respecto as súas habilidades iniciais Que o alumno mostre unha boa actitude cara a área de Educación física, traer o material (para fomentar hábitos hixiénicos), respectar as normas e aos compañeiros, coidar o material,...
METODOLOXÍA DIDÁCTICA Pretendemos que os alumnos exploren, descubran e crean nas súas posibilidades de movemento, xunto a unha valoración das mesmas. Prestaremos especial atención ós coñecementos previos que teñan os alumnos e alumnas, e ás súas diferenzas específicas debidas ó factor sexo. Todo isto lévanos a unha atención individualizada, que responda aos diferentes ritmos de aprendizaxe e que respecte as dificultades que cada alumno poida atopar. Non hai que conseguir unha resposta motriz única e válida para todos os/as alumnos/as, senón mellora-la súa competencia motriz con respecto ó punto de partida. Os alumnos a través de xogos de ocupación do espazo e de exercitar aspectos temporais, aprende a utilizar e organiza-lo movemento. Máis adiante combina aspectos de espazo e tempo en estruturas máis complexas. Trataremos de desenrolar nos alumnos capacidades motrices e habilidades e destrezas básicas para futuras prácticas da actividade física. Establécense situacións nas que se deben dar unhas respostas motrices, coma a realización de diferentes tipos de xogos, cunha dificultade gradual. As situacións de ensino-aprendizaxe contemplan contidos propios da expresión corporal, que nestas idades danse moi relacionadas cos contidos e habilidades perceptivas e esquema corporal, e ademais, actividades xenéricas de ensino/aprendizaxe con contidos de expresión e comunicación. Dentro da área de Educación Física sistematizamos contidos referentes á saúde corporal e incluímos procedementos e actitudes considerados beneficiosos para o coidado que require o corpo. Tamén se terán en conta os contidos transversais no momento axeitado. Os xogos pasan a ser deportes xogados. Xogos de cooperación e cooperación/oposición. 122
Xogos de destreza e adaptación. Xogos de adaptación e habilidades deportivas. Xogos tradicionais e autóctonos. Xogos de simulación. Xogos no campo. As agrupacións de alumnos serán as que determine en cada momento, individual, por parellas, pequeno grupo, gran grupo, grupo clase, grupos homoxéneos, grupos heteroxéneos.etc,. Para lograr as aprendizaxes previstas, entendemos que, no caso do ámbito motora, podemos abordalos de xeito global ou ben de forma analítica, persoalmente, destácame polo xeito global e as súas variantes: global con modificación de situación global e global con polarización da atención. Entre as estratexias globais e as analíticas atópanse as intermedias ou mixtas tamén traballadas nesta programación. Os estilos de ensino máis utilizados serán: asignación de tarefas, resolución de problemas, libre exploración e mesmo modificación do mando directo (en sesións de aeróbic, por exemplo).
MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE Nesta proposta atenderase aos diferentes ritmos de maduración e aprendizaxe de tódolos alumnos, xa que poderá haber desfases entre a idade cronolóxica e a biolóxica, tendo que respectar esta última. Ademais non todos os nos teñen as memas capacidades nin habilidades. O mestre debe garantir que todos teñan a posibilidade de practicar, participar e mellorar dentro das súas posibilidades.
ADAPTACIÓNS/MODIFICACIÓNS NO MEDIO DE APRENDIZAXE
.- Variar o material: balóns de diferentes tamaños e texturas, con cores vivas, etc. que en definitiva faciliten a percepción e aumenten as experiencias sensoriais. 123
.- Reducir a altura da redes, obstáculos,... para os xogos: facilítase e simplifica o xesto. .- Reducir distancias en desprazamentos ou lanzamentos. .- Eliminar fontes de distracción.
ADAPTACIÓNS/MODIFICACIÓNS NA METODOLOXÍA
.- Utilizar apoios verbais: .- Palabras xustas en número, axeitadas e destacando as importantes. .- Explicacións concretas e breves. .- Explicacións colocadas segundo a sucesión natural no tempo. .- A maior complexidade da tarefa menor cantidade de explicación previa. .- Palabras de ánimo que reforcen o éxito. .- Recorrer aos apoios visuais: .- Demostración do movemento para a súa imitación: modelos. .- Demostración do movemento adaptado para a súa imitación: modelos. Prestar apoios físicos. .- Situar ao neno/a na posición ideal de partida para realizar o movemento. .- Opoñerlle forza de resistencia para facelo interiorizar o movemento. .- Conducilo da man polo espazo. .- Progresión adaptada nos xogos con balón: .- Rodar-botar-lanzar. .- A altura nos pases (máis doado baixos que altos. Ej: altura do ventre, logo altura da cabeza). .- Estruturación axeitada das fases de aprendizaxe. .- Andar ou rodar en lugar de correr. .- Descompoñer en fases. Ex: coller balón-pararse-executar lanzamento, etc. .- Relación entre explicación e execución. Conceder tempo de asimilación e comprensión. .- Modificación do número de decisións: Serán máis reducidas as súas posibilidades.
ADAPTACIÓNS/MODIFICACIÓNS NA TAREFA
. Realizar tarefas onde o nivel de dificultade o poida marcar o propio neno/a 124
- En relación coas regras: Exemplos: .- Que o balón poida rodar en lugar de ser lanzado, botar máis veces antes de ser recollido ou devolto, etc. .- Que se poida coller cunha ou as dúas mans, en lugar de ser devolto con golpeo. .- Redución do número de puntos ou de tantos para gañar. .- Reducir o tempo de xogo. .- Prohibir devolver o balón ao que pasou, para fomentar o número de participantes no xogo. .- Aumentar ou diminuír o número de xogadores en función do espazo. .- Permitir axudas externas: permitir máis tempo de retención
ADAPTACIÓNS CURRICULARES. A vía máis importante de atención á diversidade, as adaptacións curriculares, responde á necesidade de adaptar a práctica educativa mediante a elaboración de proxectos curriculares e programacións que teñan en conta as características concretas dos alumnos/as aos que se dirixen. Estes proxectos e programacións xerais deben, á súa vez, experimentar adaptacións especificamente dirixidas a determinados grupos de alumnos y alumnas cunhas características particulares. Así, segundo as circunstancias, poderase adaptar o material didáctico, variar a metodoloxía, propoñer actividades de aprendizaxe diferenciadas, organizar grupos de traballo flexibles, acelerar ou frear o ritmo de introdución de novos contidos, organizalos e secuencialos de forma distinta, ou dar prioridade a uns bloques de contido sobre outros, profundizando neles ou ampliándoos. PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES Partimos do convencemento de que hai certos temas que deben impregnar a actividade docente e estar presentes na aula de forma permanente, xa que se refiren a problemas e preocupacións fundamentais da sociedade. É evidente que o peso da Educación para a saúde e calidade de vida cae de cheo no propio currículo da área de Educación Física. Neste aspecto incide fundamentalmente o intento de conseguir no alumnado actitudes positivas fronte ás seguintes cuestións: .- A hixiene corporal na práctica de actividades físicas.
125
.- A incidencia dos hábitos prexudiciais para a saúde na actividade física. .- A valoración e toma de conciencia da propia condición física. .- A valoración do efecto dun bos hábitos sobre a condición física e a saúde en xeral. .- O respecto das normas de prevención de accidentes na práctica da actividade física. .- A valoración dos efectos dos hábitos nocivos para a condición física e a saúde, e prevención ante estes. A Educación ambiental é tratada nos momentos onde se desenvolven actividades no medio natural dirixindo as accións á consecución das seguintes actitudes: .- Considerar as normas básicas de protección, precaución e seguridade no desenvolvemento de actividades no medio natural. .- Valorar os recursos que brinda o medio natural para o seu desfrute. .- Aceptar e respectar as normas de protección, precaución e seguridade no medio natural. .- Tomar interese por participar en actividades que se desenvolvan no medio natural. .- Confeccionar carteis e murais sobre as características máis importantes do medio natural e as normas de seguridade e de respecto para a permanencia nel. Así mesmo se tratan os temas da Educación para a paz cando se realizan actividades que levan a: .- Aceptar do nivel de aptitude motora dos outros. .- Respectar o ritmo de progresión, así como aos logros dos compañeiros por moi insignificantes que poidan parecer. .- Controlar a agresividade en situacións de oposición e loita directa con compañeiros. .- Respectar a normativa e regulamentos dos xogos e deportes. .- Valorar a mellora persoal e a dos demais por enriba do resultado. .- Aceptar a competición cos demais como unha forma lúdica de desenvolver a actividade físico deportiva, aceptando as regras, a cooperación e a rivalidade ben entendida.
126
.- Dispoñerse a aceptar os resultados da confrontación deportiva, sen extrapolar actitudes e condutas negativas. .- Respectar aos roles de cada participante nos xogos deportivas, con maior consideración á figura do arbitro, colaborando co seu labor e sen cuestionar as súas decisións. A Educación do consumidor aparece contemplada en lugares onde se mestura coa Educación para a saúde, como por exemplo nas actividades que tratan de valorar os efectos dos hábitos nocivos para a condición física e a saúde e a prevención ante estes. Tamén existe tratamento deste tema nos apartados onde se ensina ao alumnado a elixir os materiais necesarios para a realización das diversas actividades, destacando neste aspecto os seguintes puntos: - A selección do equipo axeitado para a actividade física ordinaria. - A selección axeitada e preparación do equipo de marcha -mochila, vestimenta, botas- en función das súas características (duración, terreo, clima, altitude, distancia,...). - A actitude crítica ante as modas, as marcas, os espectáculos deportivos, etc. Ademais incidirase no coñecemento de xogos populares como método para fomentar a cultura da nosa comunidade.
ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR. O centro posúe unha sesión diaria de vinte minutos dedicada exclusivamente á lectura, onde nalgunha ocasión faranse lecturas relacionadas coa saúde, deportes, actividade física, etc. Debido ao pouco tempo que se designa á asignatura, e o importante que é dedicarlle o maior tempo posible a que os nenos estean en movemento (xa que a maior parte da xornada escolar están sentados), non se pode utilizar na clase tempo á lectura, si se utilizará á hora de facer traballos cando teñan que buscar información. 127
ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC. De maneira habitual, nas clases de Ed. Física utilizaranse reprodutores de música. En situacións máis ocasionais farase uso de cámaras ou vídeo, sobre todo cando se traten aspectos de expresión corporal. Ao longo do curso nalgunha ocasión, farase uso da aula de informática, para utilizar algún programa educativo e sobre todo á hora de presentar algúns deportes a tratar. En 5º e 6º curso, pedirase a presentación dalgún traballo utilizando as novas tecnoloxías.
ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA. Dende o centro este plan traballarase dunha forma prioritaria, polo que dende e Educación Física prestarase especial atención. Respecto polas normas, compañeiros, aceptar as diferenzas, posibilidades e limitacións sen ser isto un motivo de burla, serán aspectos a valorar. Ademais, a obrigatoriedade de desprazamento para acudir tanto ao ximnasio como a pista polideportiva, axudará a afianzar a forma de moverse polo centro.
ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO O noso centro se atopa nun entorno predominantemente castelán-falante, de aí a importancia de conseguir equiparar o nivel de competencia nos dous idiomas. Na etapa de Educación Primaria, e tal e como recolle o Proxecto Lingüístico do centro, decidiuse que a área de Educación Física, se impartise en lingua galega,
128
garantindo así que as materias en galego e en castelán se distribúan na mesma porcentaxe de horas semanais.
MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS. - Ximnasio cuberto. - Pista polideportiva cuberta. - Reproductor de música - Pizarra - Porterías - Canastas - Redes - Balóns - Aros - Cordas. - Colchóns - Picas. - Etc
PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN
Ademais de facer unha valoración dos alumnos tamén se fará sobre a práctica docente.
129
Valorarase o funcionamento das diferentes sesións e tarefas, a través da análise dos resultados obtidos polos alumnos, as súas preferencias, as dificultades que xurdan no día a día Para avaliar a intervención docente, utilizarei un diario de clase, onde escribirán diferentes anotacións relacionadas co sucedido nas sesións (sempre que algo non funcione ou haxa que reforzar) , de forma que se poidan facer melloras en sucesivas clases.
130