Tempos 155_44a49pp

Page 1

ffiFd

FffiffiM ENTREVISTA

VIGTORINO PEREZ PRIETO Ensaísta e teólogo

rT r r I(ú *(D

# # .* ¡SgS- -.". ..ü. -- ss*s ffiffi€sffiffi€ffi sgffis*-g$sf ry ,"66 -&*¡**ffsrg,¿dg¡É'gt 38 &E *Hffis p*¡f 6mp&*ss E¡qdrES gs|ffis#,#FHs Eild6'd&d W I€dkSS&#6¡&&A# ef,6.d# WEdñ**€,Ée ffi$s #ffi . *- ffi ña-*-.E dcñ ds eS F6rsñs

a

ffiiffitrs E e^#w ۖtr &#&tr* mfursm*wfmsgm *&de &d ed&ps =

(D

Strۃa &pril

# w

e*Érü*¡s

*'rra.eáb

G€r*.#

g'¡tr.djtüS€¡S-ryñ' t$püFd

Atgg"Hg

ñ E&F

$Fdü,#F

&,ü

tr

fl _^ss_"^_-€9tr8 edffiñwffi s*ffis* tr&s€ segffi$tr#R d^hg#Fffis#fss? gf&S## &ffiS# trM6&# &pff&sü s,F &##6,9#$6{dg,F

Belén PuñalY*xt* Carlos de Paz Fs¡t*s

Na súa casa conviven d par &s campaniñas budistas e a cristiti, as figuras do apóstolo Santiago e de Exeria. Este ensaísta, teólogo, pdrroco durante 25 anos, é home de fronteira, afouto nas cordas que tensan os límites do poder. Pérez Prieto vén de escribir sobre Prisciliano, condenado por herexe no s. IV e referente dunha igrexa galega e renovadoru dende as buses. Os mesmos alicerces desa igrexa progresista e comprometida co país que abrollou nos anos 60 en Galicia e que hoxe en día existe e resiste, mais non sen dificultades.

A (,

onsideras a Prisciliano un

mito necesario

para

Galizaeasíorecuperas

no teu ensaio, Prisciliano na cultura galega (Galaxia, 2010). Por que? Fronte aos constantes ataques á identidade galega, cómpre lembrar que

44 04.10

Galiza ten uns alicerces que son dos máis antigos da Hispania. Ao redor de

Paulo Orosio, Exeria, Baquiario,...

coa identidade antropolóxica galega. O priscilianismo ten unha expresión particular no cristianismo renovador que naceu a finais dos anos 60 do pasado século, un cristianismo que buscaba romper co divorcio suicida co galeguismo. O cristianismo en

Prisciliano foi unha figura dese tempo, historicamente incuestionable. O pris-

Galiza, se quere ser xenuíno, ten que ser galeguista.

Prisciliano, ben a favor, ben en contra,

xerouse un movemento cultural na Gallaecia sen parangón na Hispania daquel momento. O século lV é o de

cilianismo persistiu

séculos despois

en Galiza

da súa

dous morte.

tas culturas. Ese foi un esforzo dos

Para ti Prisciliano é tamén símbolo da igrexa galega, incardinada no país e comprometida coa renova-

mellores misioneiros de todos os tempos, particularmente dos xesuítas cos seus ritos chinos condenados por

Roma. En Galiza iso foi tamén fonte

de conflito. O peor foi que cando,

a

raíz dos cambios do Concilio Vaticano

ll, a liturxia deixou de ser en

latín,

mentres que en Cataluña e en Euskadi

comezou a facerse en catalán

e

en

euskera, en Galiza non se fixo en galego porque alguén dixo que a lingua

que queira ser fiel aos alicerces do

deste país era

de

Prisciliano pode ser reivindicar un cristianismo xenuinamente galego, comprometido

I

anos de historia encarnarse nas distin-

Prisciliano é así un símbolo necesario para a igrexa con identidade galega

cristianismo. Falar

I

Por que? Porque o mellor cristianismo é o que pretendeu ao longo dos seus 2.000

Prendeu de tal maneira que chegou un tempo en que a maioría dos bispos galegos eran priscilianistas.

ción dende as bases, alicerces que están moi presentes na túa traxectoria vital. lnfluíu ese teu compromiso no interese por esta figura? A Prisciliano matárono porque quería unha igrexa máis preto do evanxeo.

¡

o

castelán,

e que o

galego era unha lingua inculta...

Como se explica esa desafección da xerarquía eclesiástica co galego?

I I

I

]'II I

I


Non é só a loita Porque os curas poidan casar,

ou porque as mulleres poidan ser curas. 0 verdadeiro problema é a concepción do mi nisterio sacerdotal, porque na lgrexa o sacerdocio enténdese como poder.

T (ú

F

a '= CD L

cc)

04,1 0

45


A teoloxía é elaborar o discurso sobre Deus para cada momento concreto. 0 que hoxe sabemos da orixe do un¡verso, da evolución, etcétera, ten que

T (g

,(t) (D L L

o)

En Cataluña, o catalán e o catalanismo

non é patrimonio das esquerdas senón de todos os bos cataláns, e a burguesía catalá foi catalanista. Desgraciadamente a burguesía galega, con honro-

condicionar a nosa mane¡ra de facer teoloxía,

sas excepcións, foi suicida e antigale-

ta

ga, e a lgrexa, que adoita ir no carro do

Paulo ll e no seu sucesor. Algunhas

pode¡ sumouse a iso. Por outra banda, sobre todo a partir do rexurdir do gale-

das persoas entón máis implicadas no movemento renovador da igrexa gale-

gulsmo e do nacionalismo nos anos 60, vencellouse cada vez máis galeguismo

ga que simboliza a asociación lrimia, hoxe son vicarios, que se dedican a

con esquerdas, e iso fixo que a lgrexa fose aínda máis crítica co galego. Calquera cura que falara galego era sos-

Arauxo apoiou

peitoso de ser de esquerdas. Esqueceron o exemplo de galeguistas e cristiáns

conservadores como Otero Pedrayo ou Risco. Realmente hai unha aversión por

parte de gran pafie dos curas e bispos galegos contemporáneos contra o ga-

representado na figura de Xoán

reprimir persoas coma min. Monseñor

as Romaxes de Crentes Galegos que organizamos dende hai 30 anos e mesmo, como bispo emérito da diocese Mondoñedo Ferrol, ía presidir a eucaristía dunha delas, mais tivo problemas con Gea Escolano, o bispo nese momento titu-

lego que eu estou por dicir que é pecado, porque significa odio.

lar da diocese. Fíxate que cambio, dun bispo que aceptou presidir a eucaristía dunha romaxe a ser as

que deixar de celebrar a eucaristía nalgunha romaxe por non xerar máis conflito. Pero a pesar de todo, a igrexa galega existe e resiste, e segue a existir todo ou case todo o que fundamos ao principio.

Queéoqueresiste? Existe a Asociación lrimia, as Romaxes de Crentes Galegos, que seguen celebrándose de maneira inin-

terrompida unha vez ao ano, dende unha perspectiva moi "priscilianista",

en lugares simbólicos da

xeografía

galega e con moita forza telúrica. Existe a revista lrimia, o vehículo popular de expresión desa igrexa galega, que xa superou os 800 núme-

ros, e a revista de

pensamento

Encrucillada. Fronte a esta lgrexa galega está a lgrexa en Galiza, esa igrexa universal que está aquí cos seus bispos, mais non participa da

Aversión, mais tamén poderiamos

eucaristías das romaxes, reprimidas,

identidade propia de Galiza, e que, a

falar de desleixo ou desinterese. Hai varios bispos neste momento

condenadas pola lgrexa... Tivemos

pesar de contar cos medios, mesmo o Centro Teolóxlco, foi incapaz de ter

en Galiza que son de fóra... O de Rouco Varela non era desleixo, semella terlle auténtico odio ao galego. Desleixo tamén hai, porque é preciso facer un esforzo, aprender a dicir

Fe de vida

unha revista de pensamento como

a misa doutra

maneira... Encima,

unha pequena minoría que está contra o galego manifesta o seu cabreo e imponse fronte a unha maioría que non tería e non ten ningún problema co galego.

Andado medio século dende os inicios daquel movemento renovador da igrexa galega, como ves o camiño andado? O Concilio Vaticano ll supuxo a posta

ao día da lgrexa, mais en poucos anos veu un movemento involucionis-

46 04,10

Encrucillada.

Naceu en León pero a materia da que está feito é porosa como Galiza. Guíano o compromiso co galeguismo e por unha igrexa galega, do que dan fe os seus ensaios sobre galeguismo e

cristianismo ou o compromiso coas revistas lrimia e Encrucillada. A súa escrita testemuña unha teoloxía sempre aberta aos novos tempos: do ecoloxismo (Do teu verdor cinguido. Ecoloxismo e cristianismo) ao diálogo interrelixioso (Más allá de la fragmentación de la teología el saber y la vida: Raimon Panikkar e Dios, hombre, mundo: La trinidad en Raimon Panikkar).

Nalgún artigo teu dicías, con respecto a Encrucillada, que deixa-

ches aí ilusión e desencantos. Cales foron os fracasos? Unha resposta moi pequena fronte a un esforzo enorme produce cansazo. Malia a iso, sigo convencido de que, se o cristianismo ten algo que dicir aquí en Galiza, ten que ser dende a realidade e a identidade galega. Sempre me sentín moi ben acollido, non só en sectores de lgrexa senón

noutros laicos e claramente ateos, porque vían a claridade da miña apos-

ta e non tiñan que "perdoarmente"

o

ser cristián, entendían que iso non me


T (ú

.u) CD

(D

impedía un compromiso real con Galiza e os galegos. Pero houbo outras persoas que, polas circunstancias que fora, pola xente e polo peso da institución, non tiveron esa resposta e acabaron amargándose.

Seguides

a notar o castigo

da

xerarquía na actualidade? A nivel numérico somos menos. Ese castigo ten sempre un prezo. O compromiso mantense nalgunhas parroquias e, sobre todo nas comunidades de base. Eu participo na eucaristía aquí na Coruña coa comunidade cristiá Home Novo, que fundou

Manuel Espiña hai 40 anos, e hai outras comunidades por toda a xeo-

grafía galega, agrupadas

na

Coordinadora de Crentes Galeg@s,

coordinada

a

nivel do estado

no

Colectivo Redes Cristiás.

Existe un problema de relevo

habelos hainos,

e eses poucos

móvense máis que todos os outros que non fan nada. Tamén en internet choveron as críticas contra ti, sobre todo dende que casaches. O feito de seguires celebrando despois a eucaristía na túa comunidade foi obxecto de polémica mediática... Fíxenme cura por vocación, non por buscar unha profesión laboral. Nun momento dado namorei e a miña muller mais eu decidimos casar. É mentira que ninguén nos fixera presión

por un presunto "escándalo", nin o que era daquela o meu

sequera

bispo. Sabía que coas normas actuais da lgrexa non podía seguir sendo titular dunha parroquia. Pero iso non afec-

ta á miña

identidade como cura.

cura para sempre (sacerdos in aeternum) e sígome sen-

Ordenáronme

En España, pode haber da orde de 5.000 ou 7.000 curas casados que celebran coas súas comunidades, e

no mundo máis de 100.000. Celebrando a eucaristía coas comunidades, continuando co encargo de Xesús, aínda que cunha rebeldía a normas que consideramos inxustas. Xesús dixo aquilo de que son as leis para as persoas, non as persoas para as leis.

Ti opinas, como o teólogo Torres Queiruga, que os curas poderán casar antes que as mulleres oficiar? Que o celibato vai deixar de ser obrigatorio para todo o clero católico non ten volta a curto ou medio prazo. Que as mulleres reciban tamén o ministe-

rio ordenado vai tardar, aínda

que

tamén chegará. O patriarcado é moi forte na lgrexa.

Cantos anos lle botas ao celibato

xeracional? Hai quen nos acusa en internet de sermos "dinosauros" en extinción. Pero realidades como a revista lrimia ou as romaxes seguen vivas porque hai xente nova traballando nelas. Aínda que a porcentaxe de

tindo cura. Podería ter pedido unha dispensa canónica, o que se coñece

obrigatorio?

como "secularización"; mais para iso, tería que renegar do que fora a miña vida de cura. lsto é vergoñento; máis

curas casados coa lei canónica apoián-

aínda, empregan unha expresión

prensa no seu momento, forman parte dos centos de curas anglicanos que se

curas comprometidos co galeguismo

Non es, por certo,

en Galiza hoxe é menos ca antes.

nesta situación...

deplorábel: "redución ao estado laical".

o único

cura

Non sei" Pero na lgrexa católica existen

doos. Ou porque pertencen ao

rito oriental ou porque, como ben difundiu a

pasaron

á

lgrexa católica

e non

lles

pediron "descasarse".

04.10 47


Cada vez má¡s decatámonos de que, se queremos ir ás raíces do cristian¡smo, temos que abr¡rnos á

T (s

(t) '= (¡)

cct)

Por que tales reticencias se as mulleres, como tes dito, son as principais clientas da lgrexa? É patriarcalismo puro e duro. Xoán Paulo ll argüía que as mulleres non

perspectiva oriental. Temos que aprender de oriente a non reducir a relixiosidade a rezarlle a Deus.

didade do seu ser, o sentido profundo

do cosmos, eu poderei encontrarme

poden ser curas porque os curas son

Hoxe, nunha parroquia pódese facer

os herdeiros dos apóstolos e

algo se o cura deixa; e non hai dereito

os

apóstolos eran homes. No grupo de

Xesús había homes

e

mulleres, ao

igual que na última cea. O papel que María Magdalena tivo no grupo dos

apóstolos

foi

fundamental.

A

nivel

teolóxico, non hai ningún impedimento para que as mulleres poidan acceder ao sacerdocio. É unha pura cuestión de poder. Pero non é só a loita porque os curas poidan casar, ou porque as mulleres poidan ser curas. O verdadeiro problema é a concepción

do ministerio sacerdotal, porque na lgrexa o sacerdocio enténdese como poder. Sabes cal é a clave dos abusos de pederastia?

Hai quen alude á represión sexual debida ao celibato... Non só, porque tamén hai pais que abusan dos seus fillos e das súas fillas. Un cura ou un frade nun colexio pode abusar dos nenos porque ten poder e

autoridade,

e pode

manipulalos. A

clave está na concepción do ministerio

como servizo ou como poder. Se é como servizo, ten razón de ser que

a que sexa así. Eu intentei que

nas

parroquias onde estiven non fora así.

Había un consello parroquial no que

de facer as colectas, recoller os cartos

e decidir o que se facía con eles.

Eu

mento; sen ter en conta, por exemplo,

elaboraba un proxecto parroquial, que lle propuña á parroquia. É a concepción

os grandes mestres da sospeita, a Marx, Nietzsche ou Freud. Se son

do ministerio como autoridade compar-

unha persoa abefta, debo estar aberta

tida, non como autoridade exercida despoticamente. O que se bota na róuboo; o que fan moitos curas é un roubo, que incluso canonicamente non

me dis, e pedirche que ti esteas aberta ao que eu che digo, nunha constante actitude de diálogo. Eu non teño que convencerte a ti, nin ti tes que convencerme a min, enri-

está permitido. Estiven sempre en con-

quecémonos mutuamente.

tra de que o cura cobre un estipendio da misa. Unha misa non vale polo que

Por que consideras o diálogo inte rrelixioso e interconfesional unha

se paga, iso é simonía.

das necesidades máis urxentes? A relixión cristiá non ten futuro se non vive o diálogo interrelixioso. Porque

boeta non é meu, e se me quedo con el

A igrexa galega de base identifícase como progresista, mais adoito, entre esquerda e lgrexa, non existen boas

relacións. Fostes entendidos por pañe dos sectores progresistas e nacionalistas da sociedade? Eu neste momento direi que si. Como

que podería actuar como elemento

cura párroco busquei que

ma, senón

o

primum inter pares a

a

igrexa pero estivera cada vez máis chea, con liberdade, nunca manipulando a ninguén. Hoxe mesmo relativizo iso, por-

que a nivel de espiritualidade estou

E a nivel parroquial, como se debe-

convencido de que igual que hai unha espiritualidade relixiosa "practicante"

ría entender esa concepción

hai unha espiritualidade laica. Onde

carón dos seus patriarcas,...

sacerdocio?

48

04.1 0

do

Raimon Panikkar, que se define cunha cuádrupla identidade: cristián, budista, hinduísta e secular. O pensamento

occidental contemporáneo dende o XIX até hoxe é profundamente secular, e non se pode facer filosofía en occidente sen ter en conta ese ele-

decidiamos as liñas a seguir e os feitos que facer; cunhas comisións de pastoral e de economía que se encargaban

haxa curas, bispos, e mesmo un papa unificador do cristianismo. Cos ortodoxos non habería problema, pero pediríanlle que non fose a autoridade máxi-

perfectamente con ela, e podemos falar ou compartir en silencio... Levas o ecumenismo incluso ate o ateísmo. Aprendino do f ilósofo e teólogo

hai unha persoa que busque a profun-

ao que

ti

as relixións, igual que as culturas, son pólas dunha mesma árbore, e, para que se manteña vizosa, as distintas pólas teñen que estar unidas a ese tronco común que é a realidade humana, á realidade do cosmos e á realidade do Espírito, chámeselle

Deus ou non. É preciso non só un diálogo interrelixioso senón tamén intrarrelixioso: eu dialogo dende a miña interioridade coa túa interiorida-

de. Dende a miña identidade cristiá ou doutra relixión, non teño ningún problema en abrirme á túa, porque


perspectiva oriental, que está presente no mesmo Xesús. O hinduísmo preten-

de ser a expresión da orde cósmica (sanatana dharma). O cristianismo ten que aprender de oriente a contemplación da realidade en profundidade e o non reducir simplemente a relixiosidade a rezarlle a Deus. A espiritualidade non

non che teño medo. Un dos proble-

é

lla levar en si o xerme de violencia: eu o infiel", o que

pode ser só a oración; falar con ese Deus para pedirlle, e nin sequera para dadle grazas e loalo. Debería supor entrar en comuñón co máis profundo do meu ser e da realidade, sabendo

teño que "converter

que nesa profundidade está Deus.

medo ao outro.

leva en si mesmo á violencia.

A que te refires cando dis que

Entendo que o actual grao de conflitividade internacional tamén urxe ese diálogo...

Ese xerme violento tamén pode estar na concepción dualista que vai aparellada ao catolicismo: bomalo, ceo-inferno, o Deus auténti-

reflexión teolóxica se debe adaptar ao cambio de paradigma?

mas máis graves das relixións

o

Hans Küng, ese gran teólogo tan atacado polo Vaticano, di que non haberá paz entre as civilizacións se non hai paz entre as relixións. O diálogo interrelixioso permite esa paz entre esas distintas relixións, que teñen dereito a existir. lsto cuestiona certo concepto misioneiro: como cristián, non necesito facer que ti sexas cristiá se non o queres ser. Torres Queiruga, outros teólo-

gos e eu mesmo insistimos dende hai tempo en que a salvación é un regalo de Deus, que non depende de que eu cumpra as normas desta ou doutra relixión. E isto escribiuno o mesmo Joseph Ratzinger, como teólogo.

En que medida impele a ese diálogo

interrelixioso o que se deu en chamar o "conflito de civilizacións"? Hoxe, desgraciadamente, os conflitos

interrelixiosos teñen que ver, sobre todo, coas relixións monoteístas; están causados ou por musulmáns, ou por cristiáns ou xudeus. Unha concepción estrita do monoteísmo seme-

co-o deus falso... O cristianismo, na Trindade, ten a solu-

ción a ese conflito, porque o Deus trinitario é o oposto ao monoteísmo ríxido.

a

A teoloxía é elaborar o discurso sobre

Deus para cada momento concreto. Cando se lles critica a certos teólogos utilizar a reflexión marxista-atea, para

O Deus trinitario é relación, comuñón,

analizar a realidade e elaborar a súa teoloxía, esquecémonos de que Santo Tomás optou por Aristóteles,

non é "o gran solitario", senón "o gran

que tamén era ateo, fronte ao plato-

solidario", como dixo alguén. A diferenza. Como descubrín con

nismo, máis relixioso. O que hoxe sabemos da orixe do universo, da evolución, etc. ten que condicionar a

Raimon Panikkar, a trindade, ademais

nosa maneira de facer teoloxía.

de ser a realidade divina,

En que medida, para cambiar de paradigma, cómpre ir máis aló do

Trindade é a expresión da comuñón na

Pai-Fillo-

Espírito Santo, é a estrutura da realidade. Falar da "trindade da realidade" é afirmar que nesta realidade está intimamente relacionada a Divindade, a Conciencia, que é o que representa o

serhumano,eoCosmos. Unha concepción da Trindade que ten que ver moito co pensamento oriental. Que ten que aprender del o catolicismo? Os cristiáns, cadavez máis, decatámo-

nos de que, se queremos ir ás raíces do cristianismo, temos que abrirnos á

pensamento occidental? O cambio de paradigma significa des-

cubrir que o pensamento non é só o que vai de Sócrates ou Heráclito até Heidegger. A historia da filosofía na

lndia é 3.000 anos anterior á europea. O concepto filosófico máis com-

plexo e mellor que eu coñecín é o concepto hindú de advaita, a nondualidade da realidade. A mellor teoloxía, a máis creativa, é a que se fai en clave interrelixiosa.

04.10 49

T (É

.(t) ct) L

c(D


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.