Jan Erik Gulbrandsen
Randi Løchsen
Kristin Måleng
Vibeke Saltnes Olsen
NORSK START 5–7
MATEMATIKK 5
Nynorsk
Innhald
Bli
kjend med boka
I denne boka blir elevane introduserte for matematikk for 5. trinn.
Ho byggjer vidare på Norsk start 5–7 Matematikk Intro
Kapitteloppslag
Kvart kapittel begynner med eit samtalebilete som dannar utgangspunkt for samtale og refleksjon.
I lærarrettleiinga er det ei lita historie til kvart bilete. Historia endar opp i ei matematisk problemstilling.
Samtale
Mange sider startar med eit døme i ei ramme. Dette er eit utgangspunkt for samtale med elevane om det dei skal lære.
Oppgåver
Etter samtalen følgjer det oppgåver som liknar det de har snakka om.
Samarbeidsoppgåver
Nedst på mange sider er det forslag til samarbeidsoppgåver. Snakk saman er oppgåver der elevane øver på norsk saman med læraren. Øv saman er oppgåver der elevane samarbeider i læringspar eller små grupper. Utforsk saman er oppgåver der elevane skal løyse eit litt meir krevjande problem. Etterpå kan dei forklare kvarandre korleis dei tenkte.
Språkstopp
Undervegs er det vist til Språkstopp. Dei tek utgangspunkt i enkelte ord og uttrykk som er utheva i teksten. Innhaldet står samla ved slutten av kvart kapittel.
Dette har eg lært
Ved slutten av kvart kapittel får elevane vist kva dei har lært. Det er oppgåver som dei kjenner att frå kapittelet, og ei liste med sentrale ord og omgrep som dei kan sjekke om dei har forstått.
Spel
Til kvart kapittel er det eit spel. Det er ein morosam og annleis måte å lære matematikk på.
De møter oss i boka
Hei!
Eg heiter Anna.
Eg heiter Triks.
Eg heiter Jojo. Triks og eg er også venner.
Eg heiter Belo. Anna og eg er venner.
Eg heiter Pavo.
Eg er ein robot som hjelper ungane med matematikk.
2 1
Addisjon og subtraksjon
DU LÆRER
•hovudrekningsstrategiar i addisjon og subtraksjon
•skriftlege metodar for addisjon og subtraksjon
•om plassverdisystemet
•å gjere overslag
SNAKK SAMAN
Kva ser du på biletet?
Kor mykje kostar eit skateboard
og ein hjelm til saman?
Kva for to ting kostar akkurat
100 kr til saman?
VIKTIGE ORD
•ein addisjon
•ein subtraksjon
•ein sum
•ein differanse
•ei dobling
•ei halvering
•ein tiarvenn
•eit siffer
•plassverdisystemet
•utvida form
Hovudrekning
Ein addisjon
Ein subtraksjon 7 + 2 = 9 9 – 7 = 2
«Sju pluss to er lik ni.»
«Ni minus sju er lik to.»
Svaret i ein addisjon heiter sum. Svaret i ein subtraksjon heiter differanse. Summen er 9.
Differansen er 2.
1.1 Rekn ut og finn summen.
1.2 Rekn ut og finn differansen.
1.3 Rekn ut.
1.4 Summen er 100. Skriv tala som manglar a) 10 + = 100
1.5 Skriv addisjonen. Kor mykje kostar
SKRUTREKKJAR
HAMMAR
16kr 29kr 45 kr
a)ein hammar og ein pakke spikar 45kr+32kr=
b)ein skrutrekkjar og ein pose med skruar
c)ein hammar og ein skrutrekkjar
1.6 Skriv subtraksjonen. Finn differansen i pris mellom
a)ein hammar og ein skrutrekkjar 45kr-29kr=
b)ein pakke spikar og ein pose skruar
1.7 Finn to tal som blir 100 til saman.Skriv addisjonane. 48 63 15 72 37 28 52 85
Snakk saman
Kva heiter teikna + , – og = ?
Snakk om omgrepa sum og til saman
Snakk om omgrepa differanse og forskjell.
32 kr r + –=
Dobling og halvering
Dobling
25 + 25 = 50
1.8 Rekn ut.
dobling 25 + 26 = 25 + 25 + 1 = 51
25 + 24 = 25 + 25 – 1 = 49
30 – 15 = 15
– 16 =
– 15 – 1 = 14
1.9 Rekn ut.
1.10 Belo lagar vaflar. Han har ei oppskrift:
Vaflar
300gkveitemjøl
6dLmjølk
2egg
50kgsukker
1tsbakepulver
100gsmør
a) Doble oppskrifta: b) Halver oppskrifta:
Vaflar, dobbel oppskrift
g kveitemjøl
dL mjølk
egg
g sukker
ts bakepulver
g smør
Vaflar, halv oppskrift
g kveitemjøl
dL mjølk
egg
g sukker
ts bakepulver
g smør
1.11 Skriv talet som manglar.
a) 16 = 8 + b) 30 = + 15 c) 51 = 25 + d) 48 = 24 + e) 100 = + 51 f) 31 = 15 +
g) 250 = 125 + h) 301 = 150 + i) 120 = 59 +
LÆRARTIPS Snakk med elevane om å doble – ei dobling, å halvere – ei halvering.
Bruke tiarvenner
Kan du tiarvennene?
+
28 + 12 = 20 + 10 + 8 +2 = 40 10
Du kan bruke tiarvenner når du reknar med store tal.
1.12 Rekn ut. a)7 + 3 = b)6 + 4 = c)5 + 5 =
+ 13 =
+ 25 =
1.13 Rekn ut.
a)48 + 32 = b)51 + 29 = c)37 + 53 = d)134 + 46 = e)239 + 51 = f)165 + 35 =
Utforsk saman
Kva for tal gøymer seg bak figurane?
Du kan dele opp eit tala for å finne tiarvennen.
28 + 5 = 28 + 2 + 3 =
30 + 3 = 33Dele opp 5 i 2 og 3.Hoppe på tom tallinje.
1.14 Rekn ut. Bruk tom tallinje om du vil.
a)26 + 5 = 26+4+1= ____b)38 + 7 = ____ + ___ + ___ = ____
c)45 + 8 = ____ + ___ + ___ = ____d)77 + 6 = ____ + ___ + ___ = ____
e)54 + 8 = ____ + ___ + ___ = ____f)29 + 4 = ____ + ___ + ___ = ____
1.15 Rekn ut. Bruk tom tallinje om du vil.
a)26 + 15 = 26+4+11= ____b)58 + 17 = ____
c)39
e)48 + 26 = ____ + ___ + ___ = ____f)59 + 25 = ____ + ___ + ___ = ____
1.16 Mari, Amina og Hana kjøper 2 ting kvar. Kva kjøper dei? 23kr26kr18kr19kr8kr17kr
Mari betalar 31 kr. 23kr+8kr=31kr
Hokjøperbrusog eple.
LÆRARTIPS Snakk med elevane om å dele opp tal og om tom tallinje. Sjå lærarrettleiinga.
85 + 9 =
– 9 = 85 + 10 – 1 = 94
– 10 + 1 = 76
Du kan gå 10 fram og 1 tilbake. Du kan gå 10 tilbake og 1 fram.
1.17 Rekn ut.
1.18 Rekn ut.
65 + 9 =
+ 19 =
1.19 Rekn ut.
1.20 Triks har 37 nøtter. Han et 9 nøtter. Kor mange nøtter har han att?
Triks har att nøtter.
1.21 Jojo har 73 frø. Han et 39 frø. Kor mange frø har han att?
Jojo har att frø.
1.22 Belo har 85 fotballkort. Han gir vekk 29 fotballkort. Kor mange fotballkort har han att?
Belo har att fotballkort.
1.23 Anna har 120 perler. Ho brukar 39 perler. Kor mange perler har ho att?
Anna har att perler.
s. 42
Språkstopp
Differanse
Det største talet har verdien 41.
Det minste talet har verdien 39.
Differansen er 2:
41 – 39 = 2
Differansen mellom 41 og 39 er 2.
1.24 Finn differansen mellom tala.
1.25 Rekn ut.
Utforsk saman
Aleksander og Ivan er brør. Begge er fødde på same dato.
Differansen i alder mellom brørne er 6 år.
Aleksander er fødd i året 2014.
Kva for eit år kan Ivan vere fødd? 4. juli
1.26 Kva er differansen i alder mellom
a)Liv og Tor 8år-3år= b)bestemor og Tor
c)bestemor og Liv d)mor og Tor
e)mor og Liv f)bestemor og mor
1.27 Kva er differansen i høgd mellom trea? Lag oppgåver sjølv.
a) Bjørkogeik:13m-7m=
b)
c)
d)
e)
f)
Plassverdisystemet
Tala 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 har eitt siffer – vi kallar dei einsifra tal.
Alle tal i talsystemet vårt har eitt eller fleire siffer.
Plassen som sifferet står på, avgjer kva verdi sifferet har.
Talet 314 har tre siffer. hundrarartiarar
Sifferet 3 står på hundrarplassen og har verdien 300.
Sifferet 1 står på tiarplassen og har verdien 10.
Sifferet 4 står på einarplassen og har verdien 4.
Talet på utvida form: 314 = 300 + 10 + 4
1.28 Del opp talet 256.
Talet har 3 siffer.
Sifferet 2 har verdien 200 .
Sifferet 5 har verdien 50
Sifferet 6 har verdien 6 . Utvida form: 256 = 200+50+6
1.29 Del opp talet 735.
Talet har siffer.
Sifferet 7 har verdien .
Sifferet 3 har verdien .
Sifferet 5 har verdien .Utvida form: 735=
Talet 7438 har fire siffer.
7438 einarar
hundrarar tiarar tusenarar Utvida form: 7438 = 7000 + 400 + 30 + 8
1.30 Del opp talet 3852.
Talet har siffer.
Sifferet 3 har verdien .
Sifferet 8 har verdien .
Sifferet 5 har verdien . Utvida form:
Sifferet 2 har verdien . 3852 = + + +
1.31 Del opp talet 5384.
Talet har siffer.
Sifferet 5 har verdien .
Sifferet 3 har verdien .
Sifferet 8 har verdien . Utvida form:
Sifferet 4 har verdien . 5384 =
LÆRARTIPS Snakk med elevane om at sifferet 0 alltid har verdien 0 og er ein plasshaldar
1.32 Rekn ut.
a) 2000 + 900 + 80 + 7 =
c) 6000 + 80 + 3 =
1.33 Skriv tala som manglar.
a) 5000 + 400 + + 3 = 5423
b) 5000 + 600 + 40 + 2 =
d) 9000 + 500 + 2 =
b) 7000 + + 8 = 7408
c) 10 000 + 400 + ____ = 10 409 d) 7630 = 7000 + + 30
1.34 Skriv talet som er 1 mindre og 1 meir
1.35 Fyll ut tabellen.
1.36 Skriv talet.
a) Eitt tusen ni hundre og tolv b) Eitt hundre og åtte
c) Tre tusen to hundre og fire d) To hundre og femtiseks
e) Fem tusen og sju f) Ni hundre og ein
1.37 Teikn ring rundt talet som har høgast verdi.
1.38 Skriv tala i stigande rekkjefølgje.
1.39 Finn talet.
a)Talet har siffera 3,7 og 4.b)Talet har siffera 6,3 og 0.
Sifferet på einarplassen har
Sifferet på tiarplassen har lågast verdi lågast verdi
Sifferet på hundrarplassen har
Sifferet på einarplassen har høgast verdi. høgast verdi.
Talet er: Talet er: Utforsk saman
Les tala for kvarandre.
6427 10 653 1069 2012 31 942 17 421 4918
Talet på hundrarar på hundrarplassen aukar med 1. Kva blir det nye talet?
Talet på tusenarar på tusenarplassen minkar med 1. Kva blir det nye talet?
3 562 487
Tre millionar fem hundre og sekstito tusen fire hundre og åttisju 3562487
Eg vann
3 562 487 kr.
1.40 Skriv talet.
hundretusenarplassen
titusenarplassen millionplassen
a) To millionar fire hundre og femtitre tusen åtte hundre og sekstiein. 2453861
b) Fem millionar to hundre og trettisju tusen eitt hundre og nittifire.
c) Ein million tre hundre og åtti tusen fem hundre og førti.
d) Tre millionar to hundre og sekstifire tusen eitt hundre og to.
e) Ni millionar fem hundre og tre tusen to hundre og nittini.
f) Ti millionar seks hundre og atten tusen sju hundre og fire.
1.41 Rekn ut.
a) 3 000 000 + 200 000 + 40 000 + 2 000 + 700 + 50 + 8 =
b) 7 000 000 + 500 000 + 30 000 +4 000 + 600 + 20 + 3 =
c) 4 000 000 + 500 000 + 60 000 + 1 000 + 400 + 2 =
d) 5 000 000 + 300 000 + 50 000 + 700 + 50 =
e) 1 000 000 + 500 000 + 2 000 + 300 + 5 =
LÆRARTIPS La elevane lese svara i oppgåve 1.41 for kvarandre. Legg merke til om elevane les «og» på rett stad når dei les tala.
1.42 Skriv tala som manglar.
a)5 000 000 + 400 000 + + 6000 + 200 + + 4 = 5 436 214
b)3 000 000 + + 70 000 + 5 000 + + 60 + 3 = 3 575 263
c) + 400 000 + 3 000 + 500 + + 9 = 2 403 549
d)1 000 000 + 700 000 + + 6 000 + = 1 736 050
e)4 000 000 + + 2 000 + + 9 = 4 052 109
1.43 Bruk alle siffera i kvar oppgåve.
a)Lag eit tal med alle siffera:
b)Lag eit tal som er større enn talet du laga:
c)Lag eit tal som er mindre enn talet du laga:
d)Kva er det største talet du kan lage?
e)Kva er det minste talet du kan lage?
Øv saman
Bruk alle talkorta frå 1 til 9 i ein vanleg kortstokk. (Ess = 1.)
•Legg korta med baksida opp.
•A trekkjer sju kort og lagar eit sjusifra tal.
•B skriv talet og seier kva talet heiter.
•B lagar eit anna sjusifra tal med dei same korta.
•A skriv talet og seier kva talet heiter.
Spel 5 rundar.
Sjå kven som har laga det største og det minste talet.
LÆRARTIPS Snakk med elevane om omgrepa stor – større – størst og liten – mindre – minst. Sjå på tala som elevane laga, og finn det nest største og det nest minste talet. – mindre – minst et.
Addisjon og subtraksjon med 1, 10 og 100
734 + 1 = 735
734 + 10 = 744
734 + 100 = 834
734 – 1 = 733
734 – 10 = 724
734 – 100 = 634
Ser du samanhengen?
1.44 Rekn ut.
a)487 + 1 = b)358 + 1 = c)526 – 1 =
487 + 10 =
+ 100 =
– 10 =
– 100 = d)239 + 1 = e)592 + 1 = f)421 – 1 =
g)914 + 1 = h)939 + 1 = i)111 – 1 = 914 + 10 = 939 + 10 =
1.45 Rekn ut.
a)453 + 2 = b) 356 + 3 = c)726 – 2 = 453 + 20 =
d)134 + 4 = e)542 + 5 = f)478 – 4 =
+
1.47 Skriv talet som manglar.
Øv saman
Tel med 10 om gongen frå 314 til 454.
Tel med 20 om gongen frå 240 til 400.
Tel med 50 om gongen frå 650 til 1050.
Tel med 100 om gongen frå 538 til 1238.
Tel med 200 om gongen frå 357 til 1357.
Addisjon av fleirsifra tal
Anna kjøper fotballen. Belo kjøper boka. Kor mykje betalar dei til saman?
352 + 134 = Anna reknar slik:Belo reknar slik:
1.48 Rekn ut.
a) 412 + 283 = b) 253 + 123 =
c) 524 + 372 = d) 635 + 240 =
e) 334 + 602 = f) 732 + 56 =
g) 827 + 172 = h) 305 + 134 =
Subtraksjon av fleirsifra tal
Belo spelar dataspel. Han har 758 poeng. Han mistar 236 poeng. Kor mange poeng har han att?
758 – 236 =
Anna reknar slik:
Belo reknar slik:
1.50 Rekn ut. a)254
LÆRARTIPS Bruk oppgåva i ramma som mal. La elevane lage rekneforteljingar til oppgåvene.
1.51 Rekn ut. Vel metode.
a)548 – 235 =b)536 – 103 =
c)487 – 352 =
d)574 – 72 =
e)938 – 713 = f)267 – 52 =
Utforsk saman
Jojo har hakka hòl i boka til Anna. Kva for siffer skal stå der det er hòl?
Lag fleire oppgåver til kvarandre.
Addisjon med veksling
Anna har 236 kr.
Ho får 128 kr.
Kor mange kroner er det til saman?
236 + 128 =
Anna reknar slik: Belo reknar slik:
LÆRARTIPS Sjå på løysingane saman med elevane. Finn att tala i dei to metodane.
Nokre gonger blir det fleire minnetal.
147 + 476 = Anna reknar slik: Belo reknar slik:
100+400=500
40+70=110
7+6=13 =623 147 +476 =623 11
1.53 Rekn ut. Vel metode.
a) 456 + 359 = b) 139 + 78 =
c) 646 + 277 =
d) 169 + 437 =
1.54 Finn to og to tal som blir 1000 til saman. Skriv addisjonane.
437 536 357 563 643 464
Subtraksjon med veksling
Belo har 242 kr. Han kjøper ei bok til 125 kr.
Kor mange kroner har han att? 242 – 125 =
1.55 Rekn ut.
a)385 – 147 = b)513 – 205 =c)870 – 365 =
d)486 – 249 = e)412 – 321 = f)564 – 72 =
g)234 – 192 = h)458 – 268 = i)953 – 25 =
Noen gonger må vi veksle fleire gonger.
465 – 297 =
1.56 Rekn ut.
a)215 – 178 = b)412 – 356 =c) 830 – 365 =
d)427 – 249 = e)651 – 397 = f)845 – 289 =
Øv saman
Tel baklengs med 10 om gongen frå 500 til 350.
Tel baklengs med 20 om gongen frå 400 til 200.
Tel baklengs med 50 om gongen frå 1050 til 650.
Tel baklengs med 100 om gongen frå 1525 til 825.
Tel baklengs med 200 om gongen frå 2600 til 1200.
1.57 Anna og Belo kjøper klede.
Anna
Anna har 800 kr.
a) Anna kjøper ein genser og ei hue. Kor mange kroner kostar det?
b)Anna kjøper også ei bukse.
Kor mykje betalar ho til saman?
c)Kor mange kroner har Anna att?
185kr 258kr 176kr 2 399kr 275kr 128kr 3
Belo har 900 kr.
d)Belo kjøper ei bukse og ei hue. Kor mange kroner kostar det?
e)Belo kjøper også ein genser.
Kor mykje betalar han til saman?
f)Kor mange kroner har Belo att?
Belo
1.58 Ungane går tur i fjellet.
Dei ser fjelltoppen Stortinden. Han er 1021 meter over havet. Vi skriv 1021 moh.
Rondeslottet 2178
Besseggen 1743
Galdhøpiggen2469
Gaustatoppen1883
a)Skriv høgdene (moh.) i stigande rekkjefølgje
Ulriken 643
Gråfjell 1486
Hafjell 1065
Glittertinden 2460
b)Kva er differansen i høgd mellom høgaste og lågaste fjelltopp?
c)Kor mykje høgare er Rondeslottet enn Gråfjell?
Øv saman
Kast ein terning 5 gonger og skriv ned det terningen viser, kvar gong.
Lag det største talet og det minste talet du klarer, med dei 5 siffera.
Les tala høgt.
Den andre gjer det same. Gjenta 3 gonger kvar.
Kven av dykk har laga det største talet?
Kven av dykk har laga det minste talet?
LÆRARTIPS Snakk med elevane om omgrepet meter over havet (moh.).
Tekstoppgåver
Anna bakar 43 muffins til saman.
28 muffins har bringebær, resten har blåbær.
Kor mange muffins har blåbær?
28 + ? = 43
Det kan lønne seg å sortere opplysningane i ein modell.
43 – 28 = 15 15 muffins har blåbær.
1.59 Belo bakar 35 bollar til saman.
27 bollar har sjokolade, resten har ikkje sjokolade.
Kor mange bollar har ikkje sjokolade?
har ikkje sjokolade.
1.60 Pavo samlar tomflasker.
Han samlar 126 flasker til saman.
Han samlar 48 vassflasker, resten er brusflasker. Kor mange brusflasker samlar Pavo?
LÆRARTIPS Bruk i tillegg skjema for løysing av tekstoppgåver. Sjå lærarrettleiinga.
1.61 Anna sparar til sykkel. Sykkelen kostar 1795 kr.
Anna har spart 1140 kr. Kor mange kroner manglar ho?
Sykkelen kostar
1140? 1795
Anna manglar kr.
1.62 Belo sparar til fiskestong.
Fiskestonga kostar 1249 kr.
Belo har 725 kr.
Kor mange kroner manglar han?
Poeng neste nivå
Belo har
Anna har spart ?
1.63 Triks vil samle 1000 nøtter før vinteren.
Vel modell, teikn og rekn ut.
LÆRARTIPS Forklar omgrepet manglar for elevane. Sjå lærarrettleiinga. s. 43 4 Språkstopp
1795kr
1249kr
Han har samla 536 nøtter. Kor mange nøtter manglar han?
Anna kjøper vottar og hue.
Vottane kostar 150 kr. Hua kostar 50 kr meir enn vottane.
Kor mange kroner kostar det til saman?
150 + 150 + 50 = 350 Det kostar 350 kr til saman.
1.64 Pavo tel billettar for barn og vaksne.
Han tel 112 billettar for vaksne og
52 fleire billettar for barn.
Kor mange billettar tel Pavo til saman?
1.65 Familien Skog er på tur i to dagar.
Den første dagen køyrer dei 220 km.
Den andre dagen køyrer dei 45 km meir enn den første dagen. Kor mange kilometer køyrer dei til saman?
Første dag
Andre dag
1.66 Anna og Belo sel blomstrar.
Anna sel blomstrar for 436 kr. Belo sel for 78 kr meir enn Anna.
Kor mange kroner sel dei for til saman?
Teikn modell og rekn ut.
1.67 Triks og Jojo samlar solsikkefrø.
Triks samlar 249 frø.
Jojo samlar 169 fleire frø enn Triks.
Kor mange frø samlar dei til saman?
Teikn modell og rekn ut.
1.68 Eva og Martin les.
Eva les 257 sider. Martin les 157 sider meir enn Eva.
Kor mange sider les dei til saman?
Teikn modell og rekn ut.
Belo kjøper ei T-skjorte og ein shorts. T-skjorta kostar 290 kr. Shortsen kostar 50 kr mindre enn T-skjorta. Kor mange kroner kostar det til saman?
290 – 50 = 240 290 + 240 = 530
Det kostar kr til saman.
1.69 Triks har nøttekjeks og sjokoladekjeks. Han har 24 nøttekjeks og 7 færre sjokoladekjeks enn nøttekjeks. Kor mange kjeks har Triks til saman?
Triks
har kjeks til saman.
1.70 David les ei heil bok på laurdag og søndag. På laurdag les han 219 sider. På søndag les han 74 færre sider enn på laurdag. Kor mange sider har boka?
laurdag søndag
1.71 Hanne og Juliana samlar på Lego-figurar. Hanne har 42 figurar. Juliana har 8 færre figurar enn Hanne. Kor mange Lego-figurar har dei til saman? Teikn modell og rekn ut.
1.72 Kvar sommar kan du delta i «Sommarles» på biblioteket. Leo og Ivan deltek i sommarles. Leo les 3722 sider. Ivan les 917 færre sider enn Leo. Kor mange sider les dei til saman? Teikn modell og rekn ut.
Utforsk saman
Pia, Liam og Kari er søsken. Liam er dobbelt så gammal som Pia. Pia er 3 år yngre enn Kari. Til saman er dei tre ungane 35 år. Kor gammal er Kari?
Kari er år.
1 Språkstopp
Har att
Eg har 10 jordbær. Eg gir bort 3 jordbær. Eg har att 7 jordbær.
2 Språkstopp
Lågast verdi – høgast verdi – stigande rekkjefølgje Vi har tala 34 56 63 31 24 52
Talet med lågast verdi er 24
Talet med høgast verdi er 63
Skriv i stigande rekkjefølgje: 24 31 34 52 56 63
I daglegtale seier vi at 24 er det minste talet og 63 er det største talet.
Når vi skriv i stigande rekkjefølgje, startar vi med det minste talet og sluttar med det største talet.
LÆRARTIPS Spel stige med 8 trinn. Sjå lærarrettleiinga. stor – større – størst liten – mindre – minst
3 Språkstopp
Samanhengar
734 tiarplassen
einarplassen hundrarplassen
734 + 1 = 735 «Når vi adderer med 1, aukar sifferet på einarplassen med 1.»
734 + 10 = 744 «Når vi adderer med 10, aukar sifferet på tiarplassen med 1.»
734 + 100 = 834 «Når vi adderer med 100, aukar sifferet på hundrarplassen med 1.»
734 – 1 = 733 «Når vi subtraherer med 1, minkar sifferet på einarplassen med 1.»
734 – 10 = 724 «Når vi subtraherer med 10, minkar sifferet på tiarplassen med 1.»
734 – 100 = 634 «Når vi subtraherer med 100, minkar sifferet på hundrarplassen med 1.»
Forklar kvarandre samanhengen i oppgåve 1.35på side 20.
4 Språkstopp
Manglar
Isen kostar 29 kr.
Eg har 25 kr.
Eg manglar 4 kr.
Dette har eg lært
1.73 Dobling og halvering. Skriv det dobbelte og halvparten av kvart av tala.
1.74 Nær dobling, nær halvering.
1.75 Bruke tiarvenner. 8 + 2 =
1.76 Rekne om 10. a) 65 + 9 = 65+10-1= b) 84 – 9 = 84-10+1= 47 + 9 = 53 – 9 = 47 + 19 = 53 – 29 = 1.77 Fyll ut tabellen.
1.78 Rekn ut.
a)4000 + 700 + 50 + 2 =
b)2000 + 10 + 9 =
1.79 Skriv talet som manglar.
a)4000 + + 30 + 2 = 4532
b)5000 +100 + + 3 = 5143
1.80 Rekn ut. Vel metode sjølv.
a)367 + 254 =
b)536 – 228 =
1.81 Jojo fangar fluger og mygg.
Ho fangar 26 fluger og 8 fleire mygg enn fluger. Kor mange fluger og mygg fangar Jojo til saman? Teikn modell om du vil, og rekn ut.
Ord eg har lært
ein addisjon
å addere
pluss er lik
ein sum
ein subtraksjon
å subtrahere
minus ein differanse
manglar til saman
ei dobling
å doble
ei halvering
å halvere
ein tiarvenn
dele opp
eit siffer
stigande rekkjefølgje
å veksle
ei veksling
eit minnetal
fleire enn
færre enn
Talet som veks
Spelarar
2–6 spelarar
Utstyr
Terning, papir og blyant
Spelereglar
Spelarane kastar terning etter tur.
Kast terningen. Skriv ned talet. Les talet høgt.
Neste gong det er din tur, kastar du terningen på nytt og skriv det nye talet til høgre for det første talet.
Du har no eit tosifra tal som du les høgt.
Døme
Første kast
Terningen viser 3. Du skriv 3 på arket og seier «tre» høgt.
Andre kast
Tredje kast
Terningen viser 4. Du skriv 4 til høgre for 36 og seier «tre hundre og sekstifire» høgt.
Det er ikkje lov å seie «tre, seks, fire».
Vinnar
Den som ikkje klarer å seie talet sitt, går ut av spelet.
Talet ditt veks med eitt siffer for kvar gong du kastar terningen.
Terningen viser 6. Du skriv 6 til høgre for 3 og seier «trettiseks» høgt.
Den siste som klarer å seie det første talet sitt rett, vinn. en.