HƫCƷ7ƾ?ƵA Ƴ IƳAƾ;+ Hels på vikingen Eirik og familien hans. Saman med dei skal du jobbe med grammatikk. Løys oppgåver for å finne ut kva den galne gjengen driv med. Er du klar? 1 Skriv namnet ditt med runer.*
*Runealfabetet hadde ikkje like mange bokstavar som alfabetet vi brukar i dag. Runene i blått er funne på for å få eit fullstendig alfabet.
© Cappelen Damm. All kopiering forbode.
ØVEHEFTE 1 GRAMMATIKK I SIKTE!
1
ýJ ư7Ʒ?ƶ?ƯD+ Eirik er faren til Ibo og Nor. Han er ein latsabb som ikkje likar å jobbe. Bestevennen hans heiter Leif. Dei reiser på fisketurar og vikingtokt i lag.
Det einaste Ibo tenker på, er nabojenta Dagny. Han prøver å hjelpe til på garden, men det endar berre med at han drøymer om Dagny i staden for.
Familien har òg ein hund. Han heiter Rufus. Han trur at han er den modigaste vakthunden i verda. Eigentleg søv han mesteparten av dagen.
Ingen veit kor gammal Gunhild er. Ifølge rykta i bygda har ho magiske evner. Det seier ho sjølv òg, forresten.
Kven er smartast i bygda? Jo, det er vesle Nor. Dessverre veit ingen kor lur ho er, for ho har ikkje lært å snakke enno.
2
SPRÅK OG GRAMMATIKK NORSK FRÅ CAPPELEN DAMM
2 Løys kryssordet. Svara finn du på førre side. a) Eirik er ein ...
g) Kva gjer Ibo i staden for å jobbe?
b) Rufus trur han er ein ...
h) Kva er evnene til Gunhild?
c) Kva heiter sonen til Eirik?
i) Er Nor stor eller liten?
d) Kven er smartast i bygda?
j) Kva reiser Eirik og Leif på i lag?
e) Kva heiter bestevennen til Eirik?
k) Har Nor lært seg å snakke?
f) Kven er Dagny?
l a t s a b b b) v a)
c) d) e) f)
n
g)
g
h)
i) j)
v k)
© Cappelen Damm. All kopiering forbode.
ØVEHEFTE 1 MØT FAMILIEN!
3
4
SPRÅK OG GRAMMATIKK NORSK FRÅ CAPPELEN DAMM
KƬIƾ7ƸJƳL ƹ= ƫ:ƴ;ƵJƳL 3 Skriv ei setning om kvar familiemedlem.
Eirik er ein lat og skjeggete viking.
5 Set strek mellom orda
passar saman.
i ordslangen.
gryte
rundt
hus
stor
viking
stinkande
skjold
rusten
padde
lite
kålhovud
n a t t ø ns
ke
t beste m
hurtig
o r n y
skip
d elegt u r n i
brunt
ps rote
4 Trekk strek mellom orda som
so lsto l ø y d e l a g © Cappelen Damm. All kopiering forbode.
ØVEHEFTE 1 SUBSTANTIV OG ADJEKTIV
5
6 Set strek under substantiva.
Substantiv er ord for ting, personar, stadar,
Eirik sit på do og skriv dikt. Leif dundrar
dyr og kjensler.
på døra. «Det er dugnad i dag, din treige tunfisk!» ropar Leif. «Ved Loke sitt lange nasehår», sukkar Eirik. «Eg orkar ikkje fleire dugnadar! Vi har pløgd nok åkrar for denne bygda.» «La oss heise segla og dra til England», seier Leif. Snart seglar dei på Nordsjøen, med fiskestong og kvar sin brus.
8 Set strek mellom orda.
7 Sorter substantiva du fann i teksten.
es i l d
sk h a i l a kss
Eirik,
t o r
Eigennamn
l l p ø l se f e r k a ly n d re l o m p
m
do,
Fellesnamn
us h
6
SPRÅK OG GRAMMATIKK NORSK FRÅ CAPPELEN DAMM
l e p p isø
9 Set strek mellom orda. Substantiv har grammatisk
thøn a b e d n la
kjønn. Hokjønnsord får
i l en
a-ending i bunden form eintal, hankjønn får -en og
e p l et kj e r r
a ha ne t t y th
nv
in
gast a
atn
de n o rde
inkjekjønn får -et.
et
bok
k o ab
n e s
10 Sorter orda frå ordslangen.
Hankjønn
Hokjønn
Inkjekjønn
la ndet
11 Kryss av ved setninga som er skriven rett. ܅Eirik et eplen som niste.
܅Dei skulle ha tatt bilen.
܅Eirik et eplet som niste.
܅Dei skulle ha tatt bila.
܅England er stadet dei skal til.
܅Han gløymde den nye boka heime!
܅England er staden dei skal til.
܅Han gløymde den nye boken heime!
© Cappelen Damm. All kopiering forbode.
ØVEHEFTE 1 SUBSTANTIV OG ADJEKTIV
7
Artikkelen viser kva grammatisk kjønn eit ord har. Ei er hokjønn, ein
12 Kva for ein artikkel
er hankjønn og eit er inkjekjønn.
høyrer til kva for eit ord?
ein
tre
ein
måse
eit
kyrkje
eit
mann
eit
stong
ein
vatn
ei
tåke
ei
bur
ei
stad
13 Finn substantiva som Eirik og Leif prøver å seie.
Eg ser ba n d itthyttestra n den gelsl ott! Ta med ta u m a kkveskespø kelse!
14 Set inn orda a du fann, bak rett artikkel. ein
8
ba nditt
ein
ein
eit
eit
eit
ei
ei
ei
SPRÅK OG GRAMMATIKK NORSK FRÅ CAPPELEN DAMM
15 Fyll ut bøyingsskjemaa.
Kjønnet til orda avgjer korleis dei skal bli bøygde i fleirtal.
a) hokjønn Ubunden form
Bunden form
Ubunden form
Bunden form
eintal
eintal
fleirtal
fleirtal
ei ja kke ei nøtt
ja kkaa
ja kker er
ja kkene ene
heimen en
heimaa r
heimaa ne
dømet et
dømee
døma
b) hankjønn
ein heim ein hest c) inkjekjønn
eit døme eit hus
16 Set inn rett form av substantiva. Alt Eirik vil, er å sove i dei mjukaste
sengene i verda. (ei seng)
Han frys, han har tatt på seg alle
han eig. (ein sokk)
Kvifor skulle han eigentleg sjå fleire
? (eit land)
Han vil ete så mange
at han sprekk! (ei pølse)
© Cappelen Damm. All kopiering forbode.
ØVEHEFTE 1 SUBSTANTIV OG ADJEKTIV
9