Tm5oppg nn blabok by Cappelen Damm

A n n e R asch -H alvorsen • Toril Es keland Rangnes • Oddv ar Aas en

gåvebo pp

Eit matematikkverk frå Cappelen Damm

Tusen millionar 5

Ny nors k

A n n e R a s ch -H alvorsen • Toril Es keland Rangnes • Oddv ar Aas en Illustratør : Gunnar Bøen

gåvebo p p

Tusen millionar 5 N ynor s k

© CAPPELEN DAMM AS, 2013 ISBN 978-82-02-41313-2 1. utgåve, 1. opplag Føresegnene i åndsverklova gjeld for materialet i denne publikasjonen. Utan særskild avtale med Cappelen Damm AS er all eksemplarframstilling og tilgjengeleggjering berre tillate så langt det har heimel i lov eller gjennom avtale med Kopinor, interesseorgan for rettshavarar til åndsverk. Bruk som er i strid med lov eller avtale, kan føre til erstatningsansvar og inndraging og straffast med bøter eller fengsel. Tusen millionar følgjer læreplanane for Kunnskapsløftet etter revidert plan 2013, i faget matematikk, og er laga til bruk på barnetrinnet i grunnskulen. Hovudillustratør: Gunnar Bøen Omslagsdesign: 07 Gruppen AS, Kristine Steen Omslagsillustrasjon: Bjørn Eidsvik Grafisk formgiving: 07 Gruppen AS, Kristine Steen Trykk og innbinding: Livonia Print SIA, Latvia Forlagsredaktører: Anders Grunneng / Espen Skovdahl Redaksjonell revisjon: Anders Tangerud www.cdu.no http://tusenmillionar.cdu.no

Innleiing

Kapitla i oppgåveboka er delte inn i fire delar: Grunnleggjande oppgåver Litt vanskelegare oppgåver Meir utfordrande oppgåver Litt av kvart «Litt av kvart» repeterer lærestoffet fram til det gjeldande kapittelet. Nokre av oppgåvene er merkte med desse symbola: Betyr at de skal samarbeide

x.x

Betyr at det høyrer eit arbeidsark til oppgåva Betyr at du kan bruke kalkulator til oppgåveløysinga Betyr at du kan bruke pc til oppgåveløysinga

Vi håper du får glede av arbeidet med Tusen millionar! Helsing Anne Rasch-Halvorsen Toril Eskeland Rangnes

Oddvar Aasen

Innhald

God start .........................................

Nemningar.....................................

Tal ....................................................

Kalkulator .....................................

Addisjon og subtraksjon ...........

Multiplikasjon 1 ..........................

Geometri .........................................

Tid ....................................................

Desimaltal .....................................

101

Multiplikasjon 2 ..........................

114

Divisjon...........................................

125

BrĂ¸k .................................................

135

Statistikk .......................................

145

Lengd og areal ..............................

158

Masse og volum ............................

169

God start Hm. Andre ord for å leggje saman og trekkje frå ... 1

Kva heiter denne rekneoperasjonen? 3

ledd

sum

Rekn ut. a) 4 + 5 =

b) 6 + 3 =

c) 5 + 5 =

Kva heiter denne rekneoperasjonen? 4

–

ledd

–

ledd

1 differanse

Rekn ut.

a) 9 – 5 =

b) 10 – 4 =

c) 8 – 3 =

a) 8 + 5 =

b) 9 + 6 =

c) 7 + 7 =

a) 12 – 4 =

b) 13 – 6 =

c) 14 – 5 =

a) 48 + 4 =

b) 59 + 3 =

c) 66 + 5 =

a) 52 – 4 =

b) 63 – 6 =

c) 71 – 3 =

God start

Rekn ut.

a) 22 + 34 =

b) 45 + 31 =

c) 73 + 22 =

10 a) 64 – 22 =

b) 48 – 43 =

c) 75 – 23 =

11 a) 5,50 kr + 3,50 kr =

b) 3,50 kr + 6 kr =

12 a) 7,50 kr – 4,50 kr =

b) 6,50 kr – 4 kr =

13 Patrik kjøper ein genser til 52 kr og eit par sokkar til 25 kr. Kor mykje må han betale?

14 Mia har 300 kr. Ho kjøper ei lue til 120 kr. Kor mykje har ho att?

15 Simen har 60 kr, og Kaja har 90 kr. a) Kor mykje meir har Kaja enn Simen? b) Kor mykje har dei til saman?

faktor · faktor

Hm. Eit anna ord for å gonge ...

Kva heiter denne rekneoperasjonen? =

= produkt

Finn produktet. a) 9 · 3 =

c) 8 · 4 =

b) 6 · 5 =

d) 0 · 3 =

a) 7 · 2 =

b) 9 · 5 =

c) 6 · 4 =

d) 5 · 5 =

Kva for faktor manglar?

a) 2 ·

= 12

· 5 = 30

b) 3 ·

= 18

· 4 = 16

a) 36 = 4 ·

c) 45 = 9 ·

b) 28 = 7 ·

d) 54 = 6 ·

Kor mange hjul er det til saman på fem bilar?

God start

22 Simen vil kjøpe sju pakker med frimerke. Det er seks frimerke i kvar pakke. Kvar pakke kostar 8 kr. a) Kor mykje må Simen betale? b) Kor mange frimerke kjøper han i alt?

23 Finn produktet. a) 7 · 10 =

b) 16 · 10 =

c) 27 · 10 =

24 Kva for faktor manglar? = 80

a) 10 ·

b) 10 ·

= 130

c) 10 ·

= 70

25 Finn produktet. a) 5 · 40 =

b) 9 · 30 =

c) 7 · 50 =

26 Kva for faktor manglar? a) 7 ·

= 140

b) 5 ·

= 150

· 6 = 240

Finn produktet. a) 3 · 11 =

c) 4 · 21 =

b) 2 · 23 =

d) 3 · 32 =

3 · 12 = 3 · 10 + 3 · 2 = 36

Skriv tala som produkt av to faktorar. a) 36

c) 63

b) 56

d) 72

Det er plass til seks egg i ein eggekartong. I ei kasse ligg det åtte fulle eggekartongar og ein kartong med berre fire egg. Kor mange egg er det i alt i kassa?

På kvar trening spring Simen sju gonger 100 m. Han trenar fire gonger i veka. Kor langt spring han på a) 1 veke b) 2 veker c) 10 veker d) 1 år, når han til saman har 12 veker utan trening i året

Kva heiter denne rekneoperasjonen? 12

dividend : divisor

kvotient

Hm. Eit anna ord for å dele …

Fire barn deler 12 pærer slik at dei får like mange kvar. Kor mange pærer får kvart av barna?

Mia har 50 kg eple. Ho legg 3 kg i kvar pose. a) Kor mange fulle posar blir det? b) Kor mange kilogram blir det til overs?

Finn divisoren. a) 12 :

c) 6 :

b) 16 :

d) 20 :

=3 =4

God start

Finn dividenden.

:2 =5

:3 =6

:4= 7

:5=7

a) 21 :

c) 36 :

b) 45 :

d) 21 :

Finn kvotienten.

a) 90 : 10 =

b) 200 : 10 =

c) 100 : 10 =

a) 360 : 10 =

b) 240 : 10 =

c) 530 : 10 =

a) 1430 : 10 =

b) 2040 : 10 =

c) 5670 : 10 =

Ei brusflaske kostar 9 kr. Kor mange brusflasker kan Jon kjĂ¸pe for

a) 54 kr

c) 90 kr

b) 72 kr

d) 117 kr

Julie har baka 72 bollar. Ho legg like mange bollar i kvar pose. Kor mange posar fĂĽr ho dersom ho i kvar pose legg a) 4 bollar b) 6 bollar c) 9 bollar d) 18 bollar

Nemningar Gjer om til meter.

a) 100 cm

b) 500 cm

c) 1000 cm

a) 10 dm

b) 20 dm

c) 50 dm

Gjer om til meter og centimeter. a) 120 cm

b) 15 dm

c) 23 dm

b) 30 dL

c) 50 dL

Gjer om til liter. a) 10 dL

c) 237 cm

Gjer om til meter og desimeter. a) 12 dm

b) 510 cm

Gjer om til desiliter. a) 2 liter b) 7 liter c) 10 liter

Gjer om til liter og desiliter. a) 15 dL b) 17 dL c) 23 dL

1 liter = 10 desiliter! Nemningar

Gjer om til kilogram. a) 1000 g

b) 5000 g

Gjer om til kilogram og gram.

c) 7000 g

1 kilogram = 1000 gram!

a) 1400 g b) 2500 g c) 3710 g

Gjer om til timar. a) 60 min

c) 1,5 timar

b) 100 kr

b) 200 kr

Kor mange 100-kronesetlar? a) 700 kr b) 1000 kr c) 1300 kr d) 2000 kr e) 2500 kr

b) 0,5 timar

c) 500 kr

Kor mange 50-kronesetlar? a) 100 kr

c) 84 min

Kor mange 10-kroningar? a) 70 kr

b) 90 min

Gjer om til minutt. a) 3 timar

c) 30 min

Gjer om til timar og minutt. a) 70 min

b) 120 min

c) 500 kr

Kor mange 500-kronesetlar? a) 1000 kr

c) 3000 kr

Kor mange 5-kroningar? a) 20 kr

b) 2000 kr

b) 25 kr

c) 35 kr

Kor mange kroner i alt? a)

Kor mange gitarstrenger kan Patrik kjĂ¸pe for a) 20 kr

b) 80 kr

c) 100 kr

Gitarstrenger: 30 kr per stk.

Kor mange gitarstrenger kan Kaja kjĂ¸pe for a) 150 kr

b) 178 kr

c) 210 kr

Nemningar

er stk. p , 5 1 kr

Kor mange teikneserieblad kan Julie kjøpe for a) 10 kr

c) 45 kr

e) 78 kr

b) 25 kr

d) 60 kr

f) 100 kr

Mia har to 5-kroningar og dobbelt så mange 10-kroningar. Kor mange kroner har Mia?

Jon har seks 10-kroningar og halvparten så mange 5-kroningar. Kor mange kroner har Jon?

På sparebøssa si har Simen fire 50-kronesetlar og to 200-kronesetlar. I tillegg har han åtte 10-kroningar, sju 5-kroningar og 31 1-kroningar. Han set pengane i banken. Kor mykje set Simen i banken?

Gjer om til meter. a) 2 km

c) 13 km 50 m

e) 13 km 500 m

b) 4 km 600 m

d) 13 km 6 m

f) 20 km 50 m

a) 12 dm

b) 19 dm

c) 29 dm

Gjer om til centimeter.

a) 3 m

1 meter = 100 cm!

b) 3,5 m c) 7 m d) 7,5 m e) 10 m

Gjer om til liter. a) 15 dL

c) 52 dL

b) 1,7 liter

c) 5,3 liter

b) 89 hg

c) 170 hg

Gjer om til desiliter. a) 0,5 liter

b) 37 dL

Gjer om til kilogram. a) 17 hg

Gjer om til hektogram.

a) 0,5 kg

b) 1,5 kg

c) 3,5 kg

a) 200 g

b) 700 g

c) 1000 g

Nemningar

1 time er lik 60 minutt!

Gjer om til minutt. a) 1,5 timar b) 2,5 timar c) 1 1 time 4

Gjer om til sekund. a) 2 min

c) 3,5 min

b) 3 min

d) 4 min

e) 4 1 min 4 f) 3 1 min 4

Kor mange 5-kroningar? a) 100 kr

c) 250 kr

e) 315 kr

b) 200 kr

d) 350 kr

f) 65 kr

Kor mange 50-kronesetlar? a) 1000 kr

c) 5000 kr

e) 7500 kr

b) 3000 kr

d) 6500 kr

f) 10 000 kr

Kor mange 500-kronesetlar? a) 7000 kr

c) 7500 kr

e) 15 000 kr

b) 3500 kr

d) 6500 kr

f) 14 000 kr

Til fødselsdagen får Jon 200 kr av bestemor si og 150 kr av far sin. Av venene sine får han til saman 375 kr. For pengane kjøper han eit fotografiapparat til 450 kr og ein cd til 180 kr. a) Kor mykje har han att? b) Det han har att vekslar han til 5-kroningar. Kor mange 5-kroningar får han?

,1050

39 ,825

730,-

950 ,-

675,-

0,160

75,-

350,-

150,-

1250,-

220,-

Kaja har 800 kr og Patrik har 1000 kr. a) Kva for ei vare er dyrast? b) Kva for ei vare er billigast? c) Kva for varer har Kaja ikkje råd til? d) Kva for varer har Patrik ikkje råd til? e) Kva kan Kaja kjøpe dersom ho ønskjer å komme så nær 800 kr som mogleg? f) Kva kan Patrik kjøpe dersom han ønskjer å komme så nær 1000 kr som mogleg?

Skuleturen Mia, Patrik og Simen sel lodd for å få pengar til ein skuletur. Ein dag sel dei 96 lodd og neste dag 40 fleire lodd enn dagen før. Kvart lodd kostar 5 kr. a) Kor mykje sel dei lodd for i alt? b) Kor mykje manglar dei på å ha selt lodd for 1500 kr?

Nemningar

For å få pengar til skuleturen sel Julie lodd som kostar 10 kr per stk. Ho sel lodd for 1070 kr. a) Kor mange lodd sel ho? b) Kor mange fleire lodd må ho selje dersom ho skal selje for 1500 kr?

For å få pengar til skuleturen samlar Kaja og Jon tomflasker. Dei samlar 208 halvlitersflasker og 40 store flasker. Panten er 1 kr for små flasker og 2,50 kr for store flasker. Kor mykje får Kaja og Jon i pant?

Resten av elevane gjer hagearbeid for naboar. For 1 times arbeid får dei 25 kr. Til saman jobbar dei 60 timar. Kor mykje tener dei til saman?

a) Bruk svara frå oppgåvene 40–43 og finn ut kor mykje elevane har klart å samle inn i alt. b) Målet er å samle inn 3000 kr. Kor mykje manglar dei?

a) Kor mange liter saft kan vi blande av saftflaska? b) Kor mange glas saft blir det nok til dersom kvart glas rommar 2 dl?

Ein sjiraff veg 830 kg. a) Kor mykje manglar det på at sjiraffen veg 1 tonn?

b) Kor mykje veg 10 sjiraffar dersom kvar sjiraff veg 830 kg i gjennomsnitt?

Konsentrert saft Blanding: 1 dL saft til 4 dL vatn.

Kaja kjøper ei bukse og ein genser. Buksa kostar 450 kr, og genseren kostar 60 kr meir. a) Kor mykje kostar buksa og genseren til saman? b) Kor mykje får ho att på 1000 kr?

Patrik deler ut brosjyrar for ein butikk. Han får 50 øre for kvar brosjyre han deler ut. Ein kveld han deler ut brosjyrar, tener han 236 kr. a) Kor mange brosjyrar deler han ut denne kvelden? b) Neste kveld deler han ut 178 brosjyrar. Kor mykje tener han denne kvelden? c) Kor mange fleire brosjyrar må han dele ut for å kunne tene 150 kr den andre kvelden?

Elevane på 5. trinn ved Fjell skule har fått tilbod om å vere med på ein ridetur. Alle skal vere med bortsett frå to. På alle hestane bortsett frå tre unghestar skal det sitje to elevar. På desse skal det sitje ein på kvar. I alt leiger ridesenteret ut 21 hestar. a) Kor mange elevar er det på 5. trinn ved Fjell skule? Sportsbutikken på Fjell har sponsa kvar av elevane med 15 kr, men det kostar 75 kr å leige ein hest for ein dag. b) Kor mykje må skulen betale i tillegg til det sportsbutikken har sponsa?

Nemningar

Sykkelreparatør P. Dal vinn 25 000 kr i lotto som han får utbetalt i tusenlappar. Ein tusenlapp er 14,5 cm lang. a) Kor mange tusenlappar får han? b) Han legg tusenlappane etter kvarandre i ei rekkje. Kor lang blir denne rekkja?

Patrik kjøper frimerke for 72 kr. Kor mange får han dersom han kjøper a) 6-kroners frimerke b) 3-kroners frimerke c) 12-kroners frimerke d) 22 kroners frimerker

Lag forteljingar til reknestykka. a) 10 kr + 2 kr + 7 kr = 19 kr b) 36 liter : 12 = 3 liter

Kaja har 350 kr. Ho har ein 100-kronesetel, ein 50-kronesetel og to 20-kroningar. Resten har ho i 10-kroningar. a) Kor mange 10-kroningar har ho? b) Simen har 460 kr. Han har så mange 50-kronesetlar som mogleg og resten i 5-kroningar. Kor mange 5-kroningar har han? c) Mia har 179,50 kr. Ho vil veksle dei inn til så mange 5-kroningar som mogleg. Dersom ho kunne fått resten i 50-øringar, kor mange 50-ørar kunne ho ha fått?

BRATTBAKKEN KOLONIAL Mjølk per liter

8,50 kr

Geitost per kg

80,00 kr

Kjeks per pakke

10,00 kr

Sjokolade per stk.

5,00 kr

Gaudaost per kg

60,00 kr

Smør per pakke

15,00 kr

Kva kostar a) 4 liter mjølk b) eit halvt kilogram gaudaost c) tre pakker smør Kaja kjøper 4 liter mjølk. I tillegg kjøper ho nokre andre varer. Til saman betaler ho 154 kr. d) Kva kan Kaja ha kjøpt i tillegg til mjølk?

Bruk prislista i oppgåve 54 til å lage ei forteljing til dette reknestykket: 2 · 8,50 kr + 4 · 5 kr +

· 15 kr = 67 kr

Lag eit reknestykke ut frå prislista i oppgåve 54 slik at du må betale mellom 300 kr og 350 kr for varene. Still opp reknestykket med tekst på ein oversiktleg måte.

Kva for siffer manglar? BRATTBAKKEN KOLONIAL Fersk torsk

74,00 kr

2 brød

15,00 kr

3 liter jus 10 kg poteter Sum

,00 kr 8,00 kr

165,00 kr

Nemningar

Pengegaloppen

Fjell skule skal arrangere eit rebusløp som heiter Pengegaloppen. Det blir sett ut 12 stasjonar med ulikt poengtal i områda rundt skolen. Stasjonane er merkte med bokstavar frå A til L. Alle deltakarane skal samle poeng frå seks stasjonar, og det er tre måtar å vinne 10 000 kr på: • Først i mål med minst mogleg poengsum • Først i mål med så stor poengsum som mogleg • Først i mål med poengsum som er så nær 10 000 som mogleg Kva for stasjonar må deltakarane besøkje for å få a) så liten poengsum som mogleg b) så stor poengsum som mogleg c) poengsum som er så nær 10 000 som mogleg

Litt av kvart 1

I kva for nokre av tala er det a) 4 hundrarar

c) 8 einarar

b) 7 tiarar

d) 3 tusenarar

4783

3487

4873

8743

7348

Gjer om til liter. a) 20 dL

8347

b) 25 dL

c) 8 dL

d) 34 dL

Ein kveld viser termometeret –2° C. Kva viser termometeret dersom temperaturen går ned med a) 3 grader

c) 13 grader

Teikn av og fargelegg ein firedel av figurane. a)

b) 7 grader

Rekn ut. a) 890 + 10 =

c) 990 + 10 =

b) 90 + 10 =

d) 999 + 10 =

Still opp og rekn ut. a) 372 + 26 =

c) 587 + 96 =

b) 574 + 115 =

d) 455 + 337 =

Rekn ut. a) 105 – 10 =

c) 901 – 10 =

b) 1000 – 10 =

d) 109 – 10 =

Nemningar 23

Still opp og rekn ut. a) 548 – 18 =

c) 804 – 298 =

b) 503 – 298 =

d) 700 – 138 =

Ein cd og ein dvd kostar til saman 256 kr. Dvd-en er 6 kr billigare enn cd-en. a) Kor mykje kostar dvd-en? b) Kor mykje kostar cd-en?

Kva for faktorar manglar? a)

· 9 = 72

c) 8 ·

= 64

· 7 = 56

d) 6 ·

= 48

På to sparebøsser er det til saman 192 kr. I den eine sparebøssa er det dobbelt så mykje som i den andre. Kor mange kroner er det på kvar sparebøsse?

Kva for divisorar manglar? a) 56 :

c) 48 :

b) 28 :

d) 49 :

Kva for dividendar manglar? a)

:7=6

:9=8

: 5 = 25

:8=8

Kor mange kroner i alt? a)

b) 3 m

c) 0,5 m

d) 3,5 m

Skriv eit eksempel p책 noko som kan vege om lag a) 1 hg

Gjer om til centimeter. a) 2 m

b) 1 kg

c) 10 kg

d) 100 kg

c) 10 liter

d) 1 liter 2

Kor mange desiliter er a) 1 liter

b) 6 liter

Kor stort er arealet av figuren? Kvar rute er 1 cm2.

Kor mykje er klokka? a)

Ei digital klokke viser 08.40. Kva viser klokka ein halv time seinare?

Nemningar 25

Kva kallar vi figurane? a)

2 cm 2 cm

Sjå på terningen og finn kor mange han har av a) hjørne

b) kantar

Teikn av rutenettet. a) Spegle figuren om linja l. b) Kva betyr «å spegle ein figur»? l

c) sideflater

Tal

Talet 3476 er sett saman av fire siffer!

Kor mange siffer er det i kvart av tala? a) 3476

c) 101

e) 5

b) 403

d) 50

f) 4007

Skriv eit tal som er sett saman av a) tre siffer

c) seks siffer

b) to siffer

d) eitt siffer

Skriv dei tre neste tala.

a) 700

800

900

b) 4300

4200

4100

a) 85 000

80 000

75 000

b) 70 000

80 000

90 000

Kva for tal er 1000 mindre enn a) 3000

c) 4690

b) 7070

d) 1873

Kva for tal er 5000 stĂ¸rre enn a) 35 000

c) 41 640

b) 34 050

d) 49 086

Tal 27

Skriv dei to nærmaste heile tala som kjem før og etter a) 2450

b) 3999

c) 4165

d) 2000

Skriv av og set inn teikna > eller <. 638

a) 683 b) 4369

c) 10 430

4639

d) 0300

10 304 0030

«Gapet» skal alltid vende mot det største talet! 4<8

Skriv eit heilt tal mellom a) 2448 og 2450

c) 30 058 og 30 060

b) 3998 og 4000

d) 45 068 og 45 070

Teikn ei tallinje og merk av dei heile tala frå –10 til 10.

Skriv av og set inn teikna > eller <. a) 5

b) – 5

c) – 2

e) – 7

d) – 2

f) – 3

–10

Skriv tala. a) 3 på tiarplassen, 8 på hundrarplassen og 4 på einarplassen b) 0 på hundrarplassen, 1 på tusenplassen, 5 på tiarplassen og 9 på einarplassen c) 3 på einarplassen, 6 på hundrarplassen, 4 på tiarplassen og 8 på tusenplassen

Kva for eit tal er dette? • Talet har fem siffer • Alle siffera er like • Einaren er mindre enn 3 • Når vi deler talet på to, får vi eit heilt tal

Bruk siffera til høgre og skriv det talet som er nærmast a) 90 000

b) 40 000

c) 70 000

Kva for verdi har sifferet 3 i kvart av tala? a) 346

Finn ut om det finst fleire moglege svar på oppgåvene.

b) 503 c) 630 d) 4379 e) 3847 f) 13 221

Skriv eit firesifra tal med a) 5 på tiarplassen og 3 på dei andre plassane b) 7 på einarplassen og 4 på dei andre plassane c) 2 på hundrarplassen og 7 på dei andre plassane d) 2 på tusenplassen, 2 på tiarplassen og 5 på dei andre plassane e) 4 på hundrarplassen, 2 på tusenplassen og 7 på dei andre plassane

a) Lag seks ulike tal av desse siffera: 5

b) Skriv tala i stigande rekkjefølgje.

Skriv dei heile tala mellom a) 97 og 103

b) 496 og 503

c) 998 og 1003

Tal 29

Skriv tala med siffer. a) Fire tusen tre hundre og åtte b) Fem tusen og tretten c) Eitt tusen og åtte

Kva for to heile tal kjem nærmast a) 3000

b) 201

c) 999

Mia er 135 cm høg. Ho er ein halv meter kortare enn far sin. Kor høg er far til Mia?

Skriv tala i stigande rekkjefølgje. a)

–13

–3

b) 10

–5

–1

–6

Skriv av og set inn dei tala som manglar. a) 10

b) –20 –15 –10 c) –9

–6

–3

d) –40 –30 –20 e) –9

–5

–1

Ein dag er temperaturen –7 °C. Kva blir temperaturen dersom han a) stig med 2 grader b) stig med 8 grader c) går ned med 5 grader d) går ned med 9 grader

a) Kva er det største heile talet du kan lage med siffera nedanfor? b) Kva er det minste heile talet du kan lage med siffera? c) Lag det heile talet som er nærmast 2500 med dei same siffera. 4

Skriv av og set inn dei tala som manglar. a) 97 =

b) 419 = 400 + 10 + c) 647 =

+ 40 + 7

Bruk siffera nedanfor og skriv det heile talet som er nærmast a) 4000 b) 4500 c) 1000 3

Skriv 5 femsifra heile tal der sifferet 7 har ulik verdi og berre finst ein gong i kvart tal.

a) Skriv det største heile tresifra talet som finst. b) Skriv det minste heile firesifra talet som finst. Du skal ikkje bruke null. c) Kor stor er skilnaden mellom tala i a) og b)?

a) Kor stor er skilnaden mellom det største heile tresifra talet og det minste heile tresifra talet som finst? Du skal ikkje bruke null. b) Kor stor er skilnaden mellom det største heile firesifra talet og det største heile tresifra talet som finst?

Tal 31

Skriv av og set inn tala som passar. a) 13 –

c) 30 +

< 45

– 40 > 20

b) 30 +

> 50

+ 16 < 40

– 42 < 78

Skriv av reknestykka og set inn tala som manglar. a)

67 13 + =105

415 +101 =553

Abraham levde ca. 2500 år f.Kr. Om lag kor lenge sidan er det? –3000

–2000

–1000

1000

2000

> År

Ein dag måler Julie temperaturen til –12 °C. Neste dag måler ho temperaturen til + 3 °C. a) Med kor mange grader har temperaturen stige? På ein kveld måler Simen at temperaturen går ned frå –12 °C til –17 °C. b) Med kor mange grader har temperaturen gått ned?

Gi eksempel på kva vi bruker negative tal til.

Rekn ut. a) – 8 – 4 =

c) –12 – 9 =

e) –15 + 6 =

b) 5 – 17 =

d) –7 + 15 =

f) 13 – 18 =

Lotteriet

Fjell

musikkorps

kr 20,per lodd Mange fine gevinstar

Musikkorpset ved Fjell skule skal ha lotteri. I alt skal dei selje 5000 lodd. Her ser du gevinstane:

To syklar Loddnummer nĂŚrmast 2500

To kikkertar Loddnummer nĂŚrmast 1249

To fotografiapparat Loddnummer nĂŚrmast 3647

Tal 33

Cd-ar Alle loddnummer som endar pĂĽ 33

BĂ¸ker Alle loddnummer som er partal mellom 1 og 10 100 og 110 200 og 210 osv. opp til 2500 Konfektesker Alle loddnummer som er oddetal mellom 2580 og 2590 2680 og 2690 osv. opp til 5000

a) Kor mange cd-ar skal dei gi bort som gevinstar? b) Kor mange bĂ¸ker skal dei gi bort som gevinstar? c) Kor mange konfektesker skal dei gi bort som gevinstar? d) Kor mange gevinstar skal dei gi bort i alt? e) Lag eit forslag til korleis musikkorpset kan setje opp ei liste over alle nummer som gir gevinst.

Litt av kvart 1

Kor mykje er det dobbelte av a) 14

b) 27

c) 11

d) 69

c) 4,6

d) 3,8

Skriv dei heile tala mellom a) 197 og 203 b) 406 og 396 c) 997 og 1003

Kor mykje er det dobbelte av a) 2,1

b) 3,2

Rekn ut. a) 20 – 40 =

c) 38 – 40 =

e) 70 – 120 =

b) 30 – 60 =

d) 51 – 60 =

f) 22 – 45 =

Kor stor brøkdel av figurane er a) trekantar b) firkantar c) sirklar

Vis med hjelp av ei teikning korleis du kan dele kaka i åtte like store stykke.

Tal 35

Still opp og rekn ut.

a) 2847 + 198 + 3074 = b) 49 + 358 + 3554 = c) 767 + 5185 + 14 =

a) 1904 – 247 =

c) 2001 – 972 =

b) 3003 – 999 =

d) 2076 – 358 =

Skriv av og set inn dei tala som manglar.

· 6 = 42

· 8 = 56

· 2 = 14

· 7 = 35

a) 6 ·

= 48

c) 5 ·

b) 4 ·

= 32

d) 10 ·

= 80

a) 8 :

c) 35 :

d) 60 :

b) 30 :

:3 =5

: 10 = 5

:2=6

:8=0

Kor mange 20-kroningar er det i 100 kr?

Gjer om til centimeter. a) 10 mm

c) 1 dm

d) 4,5 dm

b) 3,2 hg

c) 2 kg

d) 1,8 kg

c) 12 liter

d) 1 liter 2

Kor mange desiliter er a) 5 liter

b) 35 mm

Gjer om til gram. a) 4 hg

= 40

b) 8 liter

Kvar rute er 1 cm2. Kor mange kvadratcentimeter er skraverte? a)

Kor mykje er klokka? a)

Kva for ein vinkel er a) 90° (rett vinkel) b) større enn 90° c) mindre enn 90° A

a) Kva slags figurar er botnen og toppen av ein sylinder? b) Kva slags figur er sideflata dersom vi klipper henne opp og brettar henne ut?

Tal 37

Kalkulator

Kva vil vindauget på kalkulatoren vise? Gjett før du prøver.

a) 4

c) 6

b) 1

d) 1

a) 3

–

c) 4

–

b) 6

–

d) 1

–

a) 1

c) 4

b) 2

d) 1

a) 1

c) 1

b) 1

d) 4

Rekn ut med kalkulator.

a) 13 + 23 =

c) 11 + 143 + 8 =

b) 12 + 43 + 10 =

d) 47 + 263 + 119 =

a) 89 – 65 =

c) 158 – 35 – 12 =

b) 97 – 32 – 11 =

d) 379 – 123 – 144 =

a) 9 · 7 · 5 =

c) 19 · 3 · 6 =

b) 7 · 6 · 5 · 4 =

d) 473 · 19 =

a) 108 : 9 =

c) 169 : 13 =

b) 143 : 11 =

d) 135 : 9 =

a) 46 000 – 13 969 + 9486 = b) 1897 – 526 + 9865 – 5268 = c) 4098 · 478 =

Lag oppgåver som du treng kalkulator for å løyse.

a) Addisjon

c) Multiplikasjon

b) Subtraksjon

d) Divisjon

11 19 elevar ved Li skule har spart til saman 2280 kr. De har spart like mykje kvar. Kor mykje har kvar av elevane spart?

12 26 elevar ved Fjell skule har spart 130 kr kvar. Kor mykje har dei spart til saman?

Kalkulator

Rekn ut med kalkulator.

a) 7 + 5 + 10 – 3 – 4 + 6 = b) 16 + 10 + 10 + 10 + 11 + 11 + 11 = c) 33 – 6 – 4 – 5 – 3 – 2 – 1 = d) 24 – 6 + 6 – 6 + 6 – 6 + 6 =

a) 28 · 12 = b) 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 8 · 9 = c) 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 8 · 9 · 10 = d) 247 : 9 = e) 5 : 20 =

a) 20 – 4 – 4 – 4 – 4 – 4 – 4 = b) 10 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3 = c) 100 – 50 – 50 – 50 =

Kva vil vindauget på kalkulatoren vise? Gjett før du prøver.

ON/C

ON/C ON/C

ON/C

ON/C ON/C

ON/C

4 4

= 4

Kva vil vindauget på kalkulatoren vise? Gjett før du prøver. a)

ON/C

Lag trykkjeprogram til oppgåvene. a) 4 · 6 + 9 = b) 6 · 7 · 8 = c) 5 + 6 + 7 – 10 = d) 10 + 20 + 30 – 26 =

Lag eit trykkjeprogram som gir dette talmønsteret: 0

18 osv.

Finn talet med hjelp av kalkulatoren. a) Summen av tre tal er 25 000. To av tala er 4832 og 7496. Kva er det tredje talet? b) Summen av tre tal er 100 000. To av tala er 26 537 og 39 475. Kva er det tredje talet?

Lag eit multiplikasjonsstykke som du treng kalkulator for å løyse.

Lag eit divisjonsstykke som du treng kalkulator for å løyse.

Kva for tal manglar? a)

: 14 = 12

: 11 = 56

c) 300 :

= 25

d) 784 :

= 14

Kalkulator

Vindauget på kalkulatoren din viser 78. Du vil at det skal stå 19. Lag eit trykkjeprogram som gir dette.

Kva manglar i trykkjeprogramma? a)

Lag trykkjeprogram til reknestykka og rekn ut. a) 56 – 27 = b) 87 + 45 = c) 26 · 40 =

Simen tastar inn 5 5 6 + .2 7

7 , men skulle ha tasta inn

Lag eit trykkjeprogram som rettar feilen.

Hald fram på trykkjeprogramma slik at feilane blir retta opp, og rekn ut. a)

–

45 skal rettast til 48 7 skal rettast til 9

78 skal rettast til 58

Kva vil vindauget på kalkulatoren vise? Gjett før du prøver. a)

ON/C

ON/C ON/C

ON/C

= 2

Kva vil vindauget på kalkulatoren vise for kvar gong du trykkjer på likskapsteiknet? Gjett først og prøv etterpå.

–

Katta til Mia får ein sommar fire kattungar. Neste sommar får ho ein kattunge meir enn året før. a) Kor mange ungar får katta til saman desse to somrane? b) Skriv trykkjeprogrammet som viser utrekninga.

Simen, Kaja og Mia kjøper ein pose karamellar. Det er 36 karamellar i posen. a) Kor mange karamellar får dei kvar? b) Skriv trykkjeprogrammet som viser utrekninga.

Skriv det talmønsteret du får. a)

Forklar kva som skjer når du tastar = fleire gonger etter kvarandre.

Kalkulator

Lag trykkjeprogram som gir desse talm酶nstera: a) 5

osv.

b) 6

osv.

Talet 9 er eit kvadrattal fordi vi kan skrive det som 3 路 3.

3 cm

3 cm Arealet av kvadratet er 3 cm 路 3 cm = 9 cm2

Kvadrattala veks slik: Nr.

Kvadrattal

a) Teikn av tabellen og set inn kvadrattala som manglar. b) Finn kvadrattal nr. 8 og kvadrattal nr. 12. c) Lag to forskjellige trykkjeprogram som gir kvadrattalet 81.

Teikn eit kvadrat med areal d) 1 cm2 e) 25 cm2 f) 100 cm2

Litt av kvart 1

Skriv tala med siffer. a) Fire tusen tre hundre og åtte b) Fem tusen og tretten

Kva for ein verdi har sifferet 8 i desse tala? a) 846

c) 680

e) 8547

b) 508

d) 4879

f) 83 401

Kva for ein verdi har sifferet 4 i desse tala? a) 0,4

c) 41,3

b) 4,6

d) 2,14

Patrik skuldar Julie 25 kr. Han betaler tilbake 14 kr. Kor mange kroner skuldar Patrik no?

Kor stor brøkdel av figurane er skravert? a)

Still opp og rekn ut. a) 2899 + 178 + 3904 = b) 149 + 58 + 3004 = c) 967 + 5085 + 94 =

Patrik har 1847 kr og Julie har 3812 kr. a) Lag eit spørsmål til teksten der du må subtrahere for å få svar. b) Rekn ut differansen.

Kalkulator 45

Skriv av og set inn dei tala som manglar.

a) 10 路 b) 4 路

= 90 =0

c) 7 路

= 63

d) 4 路

= 36

:9=7

:5 =7

:9=9

:3 =8

10 Teikn pengane. a) 30 kr

b) 65 kr

c) 145 kr

d) 250 kr

b) 100 dm

c) 150 dm

d) 5 dm

11 Gjer om til meter. a) 50 dm

12 Gjer om til kilogram. a) 2000 g

b) 9000 g

c) 9500 g

b) 60 dL

c) 65 dL

13 Gjer om til liter. a) 20 dL

14 Om lag kor mange kvadratcentimeter dekkjer sirkelen?

1 cm2 1 cm 1 cm

Gjer om til timar. a) 180 min

c) 90 min

Søylediagrammet viser kor mange dyr det er på Høyball gard.

b) 240 min

Kor mange dyr

14 12 10 8 6 4 2

0 Grisar

Kyr

Hestar

Hundar

Kattar

a) Kor mange dyr er det på garden? b) Kva for eit dyr er det færrast av på garden? c) Kva for eit dyr er det flest av på garden? d) Kor mange dyr er det i alt? e) Kor mange fleire grisar er det enn kyr? f) Kor mange fleire kyr er det enn kattar?

Kva er forskjellen på eit kvadrat og eit rektangel? Teikn eksempel.

a) Teikn ein pyramide med trekanta grunnflate. b) Teikn ein pyramide med firkanta grunnflate.

Kalkulator 47

Addisjon og subtraksjon 1

Rekn i hovudet. a) 2 + 7 =

c) 3 + 4 =

e) 6 + 7 =

b) 1 + 9 =

d) 5 + 8 =

f) 8 + 9 =

Rekn i hovudet og kontroller med kalkulatoren.

a) 12 + 17 =

c) 14 + 24 =

e) 5 + 10 =

b) 23 + 13 =

d) 15 + 9 =

f) 16 + 4 =

a) 48 + 20 =

c) 22 + 70 =

e) 50 + 37 =

b) 40 + 160 =

d) 46 + 30 =

f) 54 + 60 =

Simen har tre vegar 책 velje mellom n책r han skal g책 til skulen. Finn ut kva for ein av vegane som er kortast. A: 53 m + 97 m + 102 m B: 26 m + 68 m + 31 m + 89 m C: 106 m + 72 m + 20 m + 35 m TIL SKU

LEN

Rekn ut. a) 10 – 4 =

c) 10 – 7 =

e) 60 – 35 =

b) 9 – 5 =

d) 52 – 13 =

f) 50 – 27 =

Still opp eller rekn i hovudet. Kontroller med kalkulatoren.

a) 292 – 90 =

c) 625 – 600 =

b) 354 – 14 =

d) 2234 – 1000 =

a) 162 – 51 =

c) 361 – 43 =

e) 465 – 216 =

b) 256 – 23 =

d) 387 – 321 =

f) 555 – 185 =

Skriv av og set inn dei siffera som manglar. a) 5 +

5 = 30

b) 18 + 6

= 85

c) 36 – d)

3 = 13

5 + 21 = 56

6 – 21 = 35

f) 76 +

2 = 98

Rekn i hovudet.

a) 199 + 1 =

c) 199 + 100 =

b) 199 + 10 =

d) 199 + 199 =

10 a) 2000 – 1 = b) 2000 – 10 =

c) 2000 – 100 =

e) 2000 – 1500 =

d) 2000 – 1000 =

f) 2000 – 1406 =

11 Mor til Jon er 34 år. Ho er 45 år yngre enn oldemora til Jon. Kor gammal er oldemor til Jon?

12 Patrik har 47 kr. Han får 55 kr av mor si og 85 kr av farmor si. Kor mykje har Patrik no?

Addisjon og subtraksjon

Kva for tal manglar? + 233 + 467 = 800

+ 463 = 700

c) 463 –

– 104 = 100

På eit gammalt bilete finn vi dette magiske kvadratet: 3

< >

b) 107 +

vassrett loddrett

diagonalt

a) Legg saman tala i kvar av dei vassrette radene. b) Legg saman tala i kvar av dei loddrette radene. c) Legg saman tala i diagonalane kvar for seg. d) Kvifor trur du vi seier at kvadratet er magisk? e) I dette spesielle kvadratet har kunstnaren skjult årstalet da biletet blei laga. Årstalet finn du i dei to midtarste rutene i fjerde vassrette rad. I kva for eit årstal blei biletet laga?

Kaja kjøper snorer som ho kan lage perlekjeder av. Snorene kostar 15 kr per meter. Ho kjøper 4 snorer som har desse måla: 70 cm

180 cm

120 cm

a) Kor mange meter snorer kjøper Kaja? b) Kor mykje må ho betale?

130 cm

Julie, Jon og Kaja lagar skuleavis. Alle elevane på skulen deira skal få ei avis kvar. Her ser du kor mange elevar det er på kvart klassetrinn: Klassetrinn 1

Kor mange elevar 12

a) Kor mange elevar er det i alt på skulen? b) Kor mange aviser må elevane kopiere for at alle skal få ei avis kvar, og i tillegg ha 50 aviser å selje?

Still opp og rekn ut.

a) 500 + 365 =

c) 1057 + 14 =

b) 82 + 506 =

d) 2658 + 957 =

a) 31 + 699 =

c) 736 + 158 =

b) 1561 + 89 =

d) 1675 + 93 =

a) 500 – 365 =

c) 550 – 49 =

b) 1000 – 896 =

d) 379 – 125 =

Addisjon og subtraksjon

Still opp og rekn ut.

a) 856 – 382 =

c) 601 – 593 =

b) 1865 – 1859 =

d) 1500 – 1264 =

Skrivemaskinen til Simen skriv ikkje alle siffera. Kva for siffer manglar her?

64 – 8 =387

74 +38 9 = 72

Still opp eller rekn i hovudet. Kontroller med kalkulatoren.

a) 4087 + 200 =

d) 8440 + 1670 =

b) 4150 + 250 =

e) 5220 + 2280 =

c) 760 + 140 =

f) 7360 + 1040 =

a) 380 + 620 =

d) 4999 + 10 =

b) 4640 + 400 =

e) 4999 + 100 =

c) 4999 + 1 =

f) 4999 + 1001 =

a) 4290 – 200 =

d) 5000 – 10 =

b) 7430 – 30 =

e) 5000 – 100 =

c) 5000 – 1 =

f) 5000 – 99 =

a) 520 – 68 =

c) 800 – 467 =

b) 87 – 19 =

d) 1000 – 367 =

Elevane på 5. trinn ved Fjell skule sparer pengar til nye bordtennisbord. Målet er å få inn 5000 kr på ulike aktivitetar. Her ser du kor mykje dei har fått inn til no: Lotteri: 1206 kr Loppemarknad: 784 kr Tomflasker: 648 kr Ryddearbeid: 1860 kr a) Kor mykje har dei fått inn i alt? b) Kor mykje meir må dei få inn for å nå målet dei har sett seg?

På Vang skule går det 247 elevar. På naboskulen Marka skule går det 182 elevar. Desse to skulane skal slåast saman til ein skule. a) Kor mange elevar blir det på den nye skulen? Den nye skulen skal heite Haug skule og blir bygd for 600 elevar. b) Kor mange fleire elevar er det plass til på den nye skulen? Haug skule treng 42 lærarar. På Vang skule er det 29 lærarar, og på Marka skule er det 21 lærarar. 7 lærarar på Vang skule og 5 lærarar på Marka skule skal slutte. c) Kor mange lærarar manglar eller blir for mange på Haug skule?

Addisjon og subtraksjon

Handball kvinner, sluttabell Kampar

Sigrar

Uavgjord Tap

Scora mål

Mål som er sleppte inn

Poeng

Byåsen

575

459

Bækkelaget

589

435

Larvik

626

468

Junkeren

515

500

Tertnes

516

504

Gjerpen

518

513

Sjetne

449

457

Toten

486

496

Nordstrand

486

536

Lunner

530

600

Ref. Veitvet

475

634

Char.lund

459

622

a) Kor stor er poengskilnaden mellom Byåsen og Tertnes? b) Kor mange fleire mål har Byåsen scora enn dei har sleppt inn? c) Kor mange fleire mål har Charlottenlund sleppt inn enn dei har scora? d) Kor mange fleire mål har Lunner sleppt inn enn Gjerpen? e) Refstad Veitvet har scora fleire mål enn Sjetne. Kvifor ligg dei lenger ned på tabellen da?

I kampen mellom Byåsen og Bækkelaget vann Byåsen med eitt mål. Kva måtte resultatet av denne kampen ha blitt dersom Bækkelaget skulle ha vunne serien?

Før kampen startar, er det komme 2300 tilskodarar. Medan første omgang blir spela, kjem det 243 tilskodarar til. I pausen går 437 tilskodarar heim. Kor mange tilskodarar ser andre omgang?

Julie skal selje sjokolade. Ho får 783 kr av idrettslaget til vekslepengar og innkjøp av sjokolade. Ho handlar sjokolade for 468 kr. Etter at kampen er slutt, har ho 1254 kr i kassa. Kor mange kroner har Julie selt sjokolade for?

Kaja og Jon samlar flasker etter handballkampen. Frå før har Kaja 154 kr og Jon 320 kr. Kaja samlar flasker for 154 kr og Jon for 131 kr. a) Kven har flest kroner etter at flaskene er panta? b) Kor stor er skilnaden i kroner?

Addisjon og subtraksjon

Rekn ut.

a) 264 – 127 + 194 = b) 637 + 134 – 433 = c) 331 – 36 + 262 – 78 = d) 572 + 4 + 10 283 + 3654 =

a) 1000 – 434 – 246 = b) 1365 – 845 – 520 = c) 25 600 – 2460 = d) 34 850 + 25 950 =

Skriv av og set inn dei siffera som manglar. a) 450 – 3

7 = 123

b) 567 – c) d) 5

= 222 6 – 432 = 33

2 = 127

Skriv av og set inn dei tala som manglar.

a) 15 + 8 +

= 28

b) 32 + 12 – c)

= 39

– 3 + 33 = 37

d) 25 – 14 +

– 12 = 3

= 150

a) 110 + 15 + b) 1200 + 650 + c) 1600 + d)

= 2000

+ 140 = 3000

+ 2400 + 1600 = 5000

e) 1870 +

+ 1230 = 3500

f) 2550 +

+ 450 = 10 000

Kaprekars konstant Kaprekar var ein indisk matematikar som blei fødd for ca. 100 år sidan. Han leika seg med tal og oppdaga samanhengar mellom dei. Vel eit tresifra tall, f.eks. 375. No skal du ordne siffera i fallande og stigande rekkjefølgje slik at du får tala 753 og 357. Trekk det minste talet frå det største: 753 – 357 = 396 Gjenta dette med svaret du får: 963 – 369 = Hald fram slik fleire gonger. Kva oppdagar du?

a) Vel eit tresifra tal og gå fram som i oppgåva over. Kor mange gonger må du trekkje tala frå kvarandre for å komme fram til 495? b) Prøv den same framgangsmåten med nye tresifra tal. Skjer det same no? c) Må du trekkje tala frå kvarandre like mange gonger kvar gong for å komme til 495? Prøv deg fram.

Å finne tverrsummen av eit tal betyr å leggje saman siffera i talet. Finn tverrsummen av svara du får kvar gong du trekkjer tala frå kvarandre. Kva oppdagar du no?

Talet 6174 blir kalla Kaprekars konstant. Gå fram som i oppgåve 38 med firesifra tal og sjå om du kan finne ut kva som er så spesielt med dette talet.

Addisjon og subtraksjon

Litt av kvart 1

Skriv tala i stigande rekkjefølgje. 32

–23

–32

Still opp og rekn ut. a) 2,5 + 4,5 + 0,5 =

Kva for temperatur vil termometra vise dersom det blir 5 grader kaldare? a)

b) 5 + 3,5 + 2,5 =

Gjer om til desimaltal. a) 2 1 b) 1 2 2

c) 4 1 2

Familien til Kaja skal på konsert. Det kostar 90 kr for vaksne og 45 kr for barn. Dei er to vaksne og to barn. a) Kva kostar billettane til saman? Dei vaksne har med seg to 100-kronesetlar, ein 50-kronesetel og sju 5-kroningar. b) Kor mykje har dei att etter å ha betalt?

Barna kjøper ein brus og ei sjokolade kvar. Ein brus kostar 22 kr. I tillegg til pengane som dei har att etter å ha kjøpt billettar, har dei med seg tre 10-kroningar, to 5-kroningar og to einkroningar. c) Kor mykje kan sjokoladen koste dersom dei skal ha nok pengar?

Skriv av og set inn +, –, · eller : i reknestykka. a) 6

4 + 42 = 66

c) 4

4–4

4=7

b) 4

5+3

d) 5

5–4

4 = 17

4 = 32

Skriv av og set inn tala som manglar. = 40

a) 14 · 2 + 3 · b) 16 – 5 ·

c) 32 : 4 + 6 · d) 100 –

= 20 = 75

Kor mange kroner i alt? a)

Addisjon og subtraksjon 59

Skriv av tabellen og gjer om frå centimeter til meter. Skriv bokstavane til lengdene som er større enn 1 m. Start med den minste lengda først. Kva for ein by finn du? Centimeter

Bokstav

103

450

113

106

205

107

Gjer om til gram. a) 8 kg

Meter

b) 3,5 kg

c) 0,5 kg

Kor stort er arealet av rektangelet? 1 cm 3 cm

I ei flaske er det plass til 5 dl. Kor mange flasker treng du for å fylle ein kjele som rommar 5 liter?

Skriv tidspunkta klokkene viser som digital tid. Klokkene viser kveldstid. a)

Søylediagrammet viser kor langt Jon har sykla kvar dag i ei veke. Km

12 10 8 6 4 2

0 Måndag

Tysdag

Onsdag

Torsdag

Fredag

Laurdag

Søndag

a) Kor langt sykla han på onsdag? b) Kva for ein dag sykla han lengst? c) Kva for ein dag sykla han kortast? d) Kor langt har han sykla til saman heile veka?

Teikn av og hald fram mønsteret. Forklar korleis mønsteret er bygd opp.

Kor mange sideflater er det i eit rett trekanta prisme?

Addisjon og subtraksjon 61

Multiplikasjon 1 1

Skriv som multiplikasjonsstykke. a) 3 + 3 + 3 + 3 = b) 4 + 4 + 4 + 4 + 4 = c) 5 + 5 + 5 = d) 10 + 10 + 10 + 10 + 10 + 10 =

2+2+2=3·2

Skriv som addisjonsstykke. a) 4 · 3 =

c) 5 · 3 =

e) 2 · 3 =

b) 2 · 4 =

d) 3 · 4 =

f) 4 · 5 =

a) 3 · 9 =

c) 7 · 4 =

e) 8 · 8 =

g) 7 · 8 =

b) 4 · 8 =

d) 4 · 9 =

f) 9 · 5 =

h) 6 · 9 =

Rekn ut.

Bruk multiplikasjon når du reknar ut stykka. a) Kor mange bilar?

b) Kor mange fuglar?

c) Det er sju roser i kvar bukett. Kor mange roser i alt?

Kva for multiplikasjonsstykke kan ha desse svara? a) 16

c) 24

e) 18

b) 12

d) 36

f) 20

Skriv dei tala mellom 10 og 20 som ikkje finst i a) tregongen

Skriv av og set inn dei tala som manglar. a) 7 · b)

b) firegongen

= 42 · 10 = 50

c) 9 ·

= 63

· 7 = 35

d) 6 ·

= 48

= 49

Rekn i hovudet. a) 12 · 10 =

c) 10 · 100 =

e) 24 · 100 =

b) 7 · 10 =

d) 12 · 100 =

f) 120 · 10 =

Multiplikasjon 1

Rekn i hovudet. a) 40 · 6 =

c) 50 · 20 =

e) 700 · 4 =

b) 30 · 5 =

d) 300 · 3 =

f) 500 · 5 =

10 Teikn av tabellen og set inn det som manglar. Gongestykke 1·7 ·7

Svar 28

·7

7·7 3

·7 7·

1 ·7

7·

5 ·7

2 ·7

Teikn av tabellen og set inn det som manglar. Gongestykke

Svar

·8 ·8

·8

8·3 ·8

8·

1 ·8

8·

0 5

·8 ·8

Smeden på Leangen travbane skal lage fullt sett med hestesko til 9 hestar. Kor mange sko må han lage?

Patrik skulle øve seg på å lese raskare. Han las 8 sider kvar kveld i ei heil veke. Kor mange sider las han?

Teikn av tabellen og fyll inn det som manglar. Gongestykke

Svar

1· 9

2· 9 ·9

4·9 5·

4 ·9

·9

8·

7 ·9 0·9

1 9

Sjå på svara i oppgåve 14. Kva slags mønster finn du i siffera som står på a) einarplassen b) tiarplassen

Rekn ut. a) 2 + 4 · 5 =

e) 2 · 3 + 4 · 5 =

b) 4 · 2 – 2 =

f) 4 · 7 – 3 · 9 =

c) 3 · 8 – 6 =

g) 5 · 9 – 6 · 7 =

d) 10 + 2 · 4 =

h) 8 · 7 – 4 · 9 =

Multiplikasjon 1

Faktorane er dei tala vi gongar!

Kva blir den andre faktoren dersom a) produktet er 99 og den eine faktoren er 3 b) produktet er 130 og den eine faktoren er 10 c) den eine faktoren er 12 350 og produktet er 0

Tobias er 8 år. Den eldste systera hans er tre gonger så gammal. Kor gammal er ho?

Tobias har ei syster til. Han er halvparten så gammal som ho. Kor gammal er ho?

Dersom far til Tobias hadde vore to år eldre, hadde han vore seks gonger så gammal som Tobias. Kor gammal er far til Tobias?

På fødselsdagen sin får Tobias fire 10-kronemyntar av bestemor si som han vil kjøpe sjokoladar for. Sjokoladane kostar 5 kr per stk. a) Kor mange sjokoladar kan han kjøpe? b) Tobias vil ha ein sjokolade sjølv. I tillegg vil han spandere ein på kvar av gjestene. Kor mange gjester kjem til Tobias når han har fire sjokoladar for lite?

Andrea er beden i selskapet til Tobias. Ho har 800 m å gå, men da ho kjem halvvegs hugsar ho plutseleg at ho har gløymt presangen. Ho går tilbake og hentar han. Kor langt har ho gått i alt da ho kjem til Tobias?

Still opp og rekn ut.

a) 23 · 3 =

c) 121 · 3 =

e) 91 · 3 =

b) 83 · 2 =

d) 64 · 2 =

f) 122 · 4 =

a) 112 · 4 =

c) 423 · 3 =

e) 21 · 4 =

b) 4 · 32 =

d) 321 · 3 =

f) 203 · 3 =

På garden Bjørnemyr har dei 12 kyr. No skal dei utvide fjøset slik at dei får plass til fire gonger så mange kyr. a) Kor mange kyr blir det plass til no? b) Kor mange båsar (plassar) må dei utvide fjøset med?

Multiplikasjon 1

Ei av hønene på garden legg i gjennomsnitt 21 egg kvar månad i ni månader. Om lag kor mange egg legg høna på denne tida?

I grisehuset er det plass til 80 grisar. Etter fire månader sender dei grisane til slakteriet. Samtidig tek dei inn 80 nye grisar som blir fôra opp i dei neste fire månadene. Slik held det fram heile tida. Kor mange grisar sender dei til slakteriet kvart år?

På garden er det 76 hosauer (søyer) og 3 hannsauer (vêrar). I gjennomsnitt får søyene to lam kvar. Om lag kor mange sauer er det i alt når lamminga er over?

Skriv av og set inn tala som manglar a) 12 · 15 = 10 · 15 +

b) 11 · 45 = 10 · 45 +

c) 12 · 18 =

+ 2 · 18

a) 13 · 14 =

+ 3 · 14

Summen av tre tal er 9845. Det eine talet er 6587, dei to andre tala er like store. Kva for tal er det?

Kva for eit tal manglar? 765 – 123 –

= 426

Rekn ut. a) 5 · 7 · 4 = b) 6 · 9 + 4 · 3 = c) 8 + 9 · 4 + 2 = d) 7 · 6 + 5 · 9 = e) 12 · 8 – 8 · 4 – 7 · 9 – 1 =

Skriv av og set inn tala som manglar.

a) 7 · 9 – b) 5 ·

a) 23 · b) 2

=7 – 6 = 24

= 230 · 6 = 126

c) 4 ·

–9=7

d) 3 ·

– 9 = 12

c) 100 · d) 82 ·

= 6000 = 246

Julie har sommarjobb som jordbærplukkar. I ei kasse er det plass til 12 korger, og ho får 1,50 kr for kvar korg ho plukkar. a) Kor mykje får Julie for ei kasse? Den første dagen plukkar Julie fem kasser. b) Kor mykje tener ho denne dagen?

Den første veka plukkar Julie 30 kasser, den andre veka dobbelt så mykje, og den siste veka tre gonger så mykje som i den første veka. Kor mykje tener ho a) den første veka b) den andre veka c) den tredje veka d) til saman på dei tre vekene

Multiplikasjon 1

Julie vil bruke pengane til ridekurs. Kvart kurs kostar 750 kr. Kor mange kurs har Julie råd til?

Julie reknar ikkje med å få tid til meir enn tre ridekurs på eitt år. Ho bestemmer seg for å spare resten av pengane. a) Kor mykje vil gå med til kurs? b) Kor mykje vil ho kunne spare?

Still opp og rekn ut.

a) 68 · 5 =

c) 55 · 3 =

e) 63 · 6 =

b) 34 · 9 =

d) 47 · 6 =

f) 45 · 7 =

a) 28 · 8 =

c) 37 · 7 =

e) 25 · 9 =

b) 49 · 8 =

d) 93 · 4 =

f) 85 · 8 =

Skriv av og fyll inn dei rette siffera i reknestykka. a)

21·5 =1605

5 =3

62 ·6 =3 44

3·7 4

Jon tenkjer på eit tal. Han multipliserer talet med 6. Deretter adderer han 100. Så subtraherer han 25. Han får svaret 99. Kva for eit tal tenkjer Jon på?

43 De treng: brikker i to ulike fargar, binders

Spel Fire på rad! Deltakarar: 2 Den første spelaren snurrar bindersen to gonger og får to tal. Multipliser tala med kvarandre og finn svaret i rutenettet nedanfor. Legg ei brikke i ruta dersom ho ikkje alt er oppteken. Hald fram slik annankvar gong. Den spelaren vinn som først får fire brikker på rad vassrett, loddrett eller diagonalt.

3 6

Når vi multipliserer eit tal med seg sjølv, får vi eit kvadrattal. Skriv kvadrattala som vi finn i multiplikasjonstabellen. a) Finn differansen mellom det andre og det første kvadrattalet, det tredje og det andre kvadrattalet, osv. b) Kva slags tal er svara på desse reknestykka?

Kva er dei to neste tala i talmønsteret? 1

125

Multiplikasjon 1

Litt av kvart 1

Kor mange siffer har vi i talsystemet vårt?

Kor mange desimalar er det i desimaltala? a) 1,2

b) 0,24

c) 2,5

d) 3,675

Julie er oppteken av temperaturen om vinteren for å smøre skiene rett. a) Måndag var temperaturen – 4 °C. Til tysdag gjekk temperaturen ned med 7 °C. Kva blei temperaturen da? b) Frå onsdag til torsdag steig temperaturen frå – 3 °C til 5 °C. Kor mange grader steig temperaturen?

Skriv som brøk. a) ein halv

b) tre firedelar

c) to femdelar

Still opp og rekn ut.

a) 435 + 7 + 59 = b) 21 + 938 + 3 + 88 = c) 763 + 1234 + 90 + 354 =

6 72

a) 384 – 172 =

b) 273 – 56 =

c) 424 – 97 =

Skriv av og set inn dei sifra som manglar. a)

4 1 +36 =815

561 –3 6 =22

764 + 72 =93

Korleis kan du kontrollere 2497 – 968 = 1529 ved å lage eit addisjonsstykke?

Skulevegen til Julie er 1 km og 70 m lang. Skulevegen til Patrik er 1,5 km lang. a) Kven har lengst skuleveg av Julie og Patrik? b) Finn skilnaden i meter.

10 Simen handla mat til familien. Da han skulle gå heim, syntest han det var tungt å bere. Han hadde kjøpt:

1 liter mjølk ʜ 1 kg

1 liter mjølk (ca. 1 kg) 1 kg og 700 g eple 400 g kjøttdeig 2 pakker margarin som kvar vog 500 g 2 kg mjøl 150 g paprika 1,5 liter brus (ca. 1,5 kg) a) Kva for ei vare er tyngst? b) Kva for ei vare er lettast? c) Kor mykje veg varene til saman? d) Kor mykje manglar det på at varene veg 10 kg til saman?

Multiplikasjon 1 73

Kor mange desiliter er a) 2 liter

c) 2,5 liter

Kor mange liter er a) 40 dL

b) 3 liter

b) 70 dL

c) 105 dL

Kor mange kvadratcentimeter av figurane er skraverte? a)

Teikn to ulike figurar som har areal 7 cm2.

Kva slags romfigur kan vi setje desse figurane saman til?

Gjer om til gram. a) 4 kg

b) 0,5 kg

c) 2,5 kg

a) 500 cm

c) 40 dm

e) 650 cm

b) 700 cm

d) 90 dm

f) 35 dm

Gjer om til meter.

d) 1,7 kg

7.11

Geometri

På badet til Mia skal dei leggje nye fliser. Dei vel blå og kvite kvadratiske fliser. Sida på dei kvite kvadrata er dobbelt så lange som sidene på dei blå kvadrata. a) Fargelegg dei små kvadrata på arbeidsarket blå. b) Klipp ut kvadrata og legg ulike mønster. Beskriv dei mønstra du har laga.

7.12

a) Hald fram på bordane du finn på arbeidsarket. b) Finn på fleire bordar sjølv.

Geometri

Du treng: passar, papir og saks

Bruk passaren og teikn ein sirkel med radius 4 cm. Brett sirkelen to gonger. Brett sirkelen ut att og klipp langs brettane slik at du får fire like store delar. Kor stor er vinkelen på a) éin del b) to delar til saman

4 cm

c) tre delar til saman d) alle fire delane til saman

Brett delen du får frå oppgåve 3 i to like store delar. Klipp langs bretten. Kor stor er vinkelen på kvar av delane?

Teikn a) ein stump vinkel

Skriv av og fyll inn dei orda som manglar. a) En stump vinkel er b) En spiss vinkel er

b) ein rett vinkel

enn 90°. enn 90°.

c) ein spiss vinkel

a) Beskriv med eigne ord skilnaden på dei tre boksane. Bruk orda kvadrat, rektangel og sideflate i beskrivinga.

Sjå på eskene i oppgåve 7. Kva har eskene felles? Bruk orda firkant, sideflate, hjørne og kant.

a) Kor mange grader er heile sirkelen? b) Kor mange grader er vinkel v?

Kor mange sideflater har ein pyramide med a) trekanta grunnflate b) firkanta grunnflate

Geometri

11 Du treng: papir, saks

a) Klipp ut eit kvadrat. Lag fantasifigurar ved å klippe vidare i kvadratet og setje saman dei nye delane på ulike måtar.

b) Gjer det same med ein sirkel.

Du treng: passar

Lag ei passarrose med seks kronblad.

Kor mange grader dreier storevisaren på ei klokkeskive på a) 10 minutt

7.5

b) 5 minutt

c) 1 minutt

a) Teikn av. Lag eit mønster ved å gjenta figuren mot høgre og spegle figurane om linja l.

Du treng: spegel

a) Undersøk ein terning og forklar korleis auga på dei enkelte sidene er plasserte i forhold til kvarandre. b) Kva for nokre av figurane kan vi setje saman til speleterningar? Forklar A

Tips: Adder auga på motståande sider!

Forklar kva som er felles for figurane, og kva som skil dei frå kvarandre. Bruk orda sideflate, hjørne og kant.

B C

Kva for nokre av figurane kan vi setje saman til ein pyramide? A

Geometri

18 7.5

a) Mønsteret nedanfor byggjer på gjentaking av ein grunnfigur. Lag eigne mønster på den same måten på prikkarket.

b) Dette mønsteret byggjer på både gjentaking og spegling. Lag eit mønster som er bygd opp på den same måten.

Lag ein konstruksjon lik den du ser nedanfor. Start med å lage ein sirkel som du deler i fire like store delar.

20 Du treng: sugerøyr, pipereinsarar

a) Klipp fleire sugerøyr i dei same lengdene som linjestykka nedanfor. Stikk pipereinsarar inn i sugerøyra slik at du kan setje dei saman til rektangel, kvadrat og trekantar. Du kan bruke dei same lengdene fleire gonger. Teikn figurane du lagar.

b) Lag eit fantasibilete av sugerøyra og skriv kva slags geometriske figurar biletet er sett saman av.

Du treng: sugerøyr, pipereinsarar

Bruk sugerøyra og pipereinsarane til å lage ein pyramide med a) kvadratisk grunnflate b) trekanta grunnflate

Undersøk sideflatene til figurane. Teikn tabellen inn i boka di og fyll ut rett tal.

Kor mange trekantar Kor mange kvadrat Kor mange rektangel

Geometri

7.13

Tangram Tangram er eit gammalt kinesisk puslespel som er sett saman av sju puslespelbitar. Klipp ut brikkene pĂĽ arbeidsarket og prĂ¸v ĂĽ leggje figurane nedanfor.

Prøv å leggje brikkene slik at du får følgjande kvadrat med hòl: a)

Det er lov å snu brikkene!

Prøv å finne fleire løysingar på oppgåve 24 slik at hòla kjem på ulike stader i kvadrata.

Geometri

Litt av kvart 1

Kor mykje er halvparten av a) 64

b) 82

c) 13

Lag seks ulike tal av desse siffera: Skriv tala i stigande rekkjefølgje.

Skriv tala i stigande rekkjefølgje. 2,3

2,14

2,125

d) 25

2,05

2,049

Ein kveld viser termometeret 4 °C. Kor mange grader viser termometeret dersom temperaturen går ned med a) 4 grader

b) 6 grader

c) 2 grader

Kor mykje er ein firedel av 100 kr?

Rekn ut.

d) 10 grader

a) 2557 + 2598 – 574 = b) 5659 – 368 + 764 = c) 7871 – 5885 + 818 =

Skriv av og set inn tala som manglar. a) 7 · b)

= 56 · 20 = 60

c) 15 ·

= 1500

d) 34 · 5 =

Still opp og rekn ut. a) 62 · 5 =

c) 467 · 4 =

b) 213 · 3 =

d) 621 · 6 =

Jon vil kjøpe seks cd-ar til jul. Kvar cd kostar 149 kr. Kor mykje må han betale i alt?

10 Skriv av og set inn tala som manglar.

:2=6

: 10 = 7

:4=8

:5=8

Mia, Patrik og Julie skal dele 129 kr. Kor mykje får kvar?

Kor mange 5-kronemyntar er det i a) 20 kr

c) 100 kr

b) 12,5 dm

c) 120 dm

Gjer om til meter. a) 24 dm

b) 50 kr

d) 0,5 dm

Gjer om til kilogram. a) 4000 g

b) 7000 g

c) 7500 g

Kor mange flasker på 5 dL kan du fylle med ei kanne på 4 liter?

Rekn ut omkrinsen av rektangelet. 2 cm

4 cm

Geometri 85

Gjer om til sekund. a) 5 min

b) 1 min 2

c) 2 1 min 2

Kva kallar vi avstanden fr책 sentrum til sirkellinja i ein sirkel?

Skriv tre eksempel p책 kva vi kan bruke ein sylinder til.

Teikn av rutenettet og spegl figuren om linja l.

Tid 1

Kor mykje er klokka? a)

Kor mykje var klokka ti minutt tidlegare? a) Kl. 08.10

c) Kl. 12.15

d) Kl. 05.05

Kor mykje er klokka om eit kvarter? a) Kl. 01.30

b) Kl. 07.35

b) Kl. 09.10

c) Kl. 03.50

d) Kl. 10.55

a) Kor mange timar er det frå klokka åtte om morgonen til klokka åtte om kvelden? b) Når plar du å stå opp om morgonen? c) Når legg du deg om kvelden? d) Om lag kor mange timar er du vaken ein vanleg dag? e) Kor mange timar søv du vanlegvis om natta?

Tid

Du kjem ein og ein halv time for seint!

a) Når skulle Simen ha kome heim? b) Simen skal leggje seg om to timar og eit kvarter. Når skal han leggje seg? c) Han har att litt av leksene sine, og reknar med å vere ferdig om tre kvarter. Når vil han vere ferdig med leksene dersom han begynner med ein gong?

Kor mykje er klokka? Skriv tidspunkta på to måtar. a)

Kor mykje er klokka? Skriv tidspunkta med tekst. a)

23:45

09:45

07:30

13:15

24:00

00:30

Kor mange a) timar er det i eit dĂ¸gn b) minutt er det i ein time c) sekund er det i eit minutt

Kor mange minutt er det i a) 2 timar

d) ein halv time

b) 1 time og 30 minutt

e) tre kvarter

c) eitt kvarter

f) 3 timar og 45 minutt

Kor mange sekund er det i a) eitt minutt

c) 2 minutt og 20 sekund

b) 5 minutt

d) 1 minutt og 40 sekund

Tid

Skriv månadene i året i rett rekkjefølgje.

Skriv av og set inn teikna >, = eller <.

100 sekund

a) 1 minutt b) 1 time

50 minutt

c) Eit kvarter

25 minutt

d) Ein halv time

30 minutt

e) Ein runde med langvisaren

a) 1 døgn

12 timar

b) 2 døgn

48 timar

c) 1 veke

7 døgn

d) 2 døgn

24 timar

ein time

e) Ein runde med kortvisaren

8.8

eit døgn

Simen tek tida på det han gjer på ein dag. Set inn rette tal i forteljinga på arbeidsarket. På torsdag stod Simen opp kvart på sju, som er det same som kl.

. Han kledde på seg, og åt frokost.

Det tok ein halv time, eller

minutt.

Å pusse tennene tok 120 sekund, eller

minutt.

Simen reiser til skulen med buss. Bussen kom klokka halv åtte, som er det same som kl.

. Da var det

kvarter sidan Simen stod opp. Simen venta på bussen frå kl. 07.25 til kl. halv åtte. Det er

minutt, som er det

same som

sekund.

Bussen brukte eitt kvarter, eller minutt til skulen. Han var framme kl.

. Da var det

Simen stod opp.

time sidan

Kva for ein månad er a) den første i året

c) den tredje i året

b) den femte i året

d) den tiande i året

a) Kva for månader i året har 30 dagar? b) Kva for ein månad er den kortaste i året?

Skriv datoane med tal. a) Fjerde juli

c) Niande april

b) Sjuande mai

d) Attande september

Kva for datoar kjem to dagar etter desse datoane? a) 30. januar

c) 30. juni

e) 30. desember

b) 30. mai

d) 30. august

f) 27. februar

Kva for datoar kjem fem dagar før desse datoane? a) 2. april

c) 2. juni

e) 2. oktober

b) 2. mars

d) 2. juli

f) 2. januar

a) I kva for eit år blei du fødd? b) Kva for eit årstal er det i år? c) I kva for eit år blei du 5 år? d) Skriv fødselsdatoen din med tal. e) Far til Julie fører alltid opp fødselsdatoen sin ved å skrive 05.08.63. Skriv med ord når han blei fødd.

Eit vanleg år er 365 dagar. a) Rekn ut kor mange heile veker det er. b) Kor mange dagar er det i tillegg til dei heile vekene?

Tid

Etter sommarferien fortalde Julie, Simen og Mia om ferien sin. P책 kva for ein dato kom kvar av dei heim fr책 ferie?

Vi drog til Syden 17. juni og var borte i 14 dagar. Vi reiste den 29. juni og var borte i tre dagar.

Eg reiste 10. juli og var hos besteforeldra mine i fire veker.

a) Kva er eit kvartal? b) Kor mange kvartal er det i eit 책r? c) Kor mange dagar er det i tredje kvartal?

Plasser datoane i rett kvartal. a) 12. juli

c) 24. oktober

e) 16. august

b) 30. april

d) 4. februar

f) 1. september

I kva for eit kvartal er 15. juli?

Jon er med i Spretten idrettslag. Han trenar fotball sju månader kvart år. Resten av året trenar han langrenn. a) Kor mange månader trenar han langrenn? b) Jon trenar ski eller fotball éin dag kvar veke. Om lag kor mange skitreningar er han med på kvart år? c) Om lag kor mange fotballtreningar er han med på?

I tillegg til fotball og ski er Jon med i friidrett frå begynninga av april til slutten av september. Kor mange månader trenar han friidrett?

Jon er glad i å symje. Han går i symjehallen éin gong i veka, bortsett frå i juleveka og i påskeveka. Kor mange gonger i året går han i symjehallen?

Julie vil kjøpe seg ein ny sykkel. For å kjøpe han må ho låne 4500 kr av foreldra sine. Ho har fått tilbod om jobb som avisbod, og avtaler med foreldra sine å betale tilbake 500 kr i kvartalet. Kor lang tid tek det å betale tilbake heile lånet?

Tid

Simen tener 623 kr per veke. Kor mykje tener han til saman p책 eit kvartal?

Rekn ut. Gi svaret i minutt og sekund. a) 45 sekund + 50 sekund = b) Eitt og eit halvt minutt + 2 minutt og 10 sekund = c) 25 sekund + 45 sekund + 2 minutt + 50 sekund =

Spretten idrettslag arrangerte ein sprintstafett p책 ski. Det var ein gut og ei jente p책 kvart lag, og dei gjekk to etappar kvar. Her er oversikt over etappetidene:

Start nr.

Lagoppstilling

1. etappe

2. etappe

3. etappe

4. etappe

Kaja og Jon

2.26 min

3.06 min

2.35 min

2.56 min

Patrik og Julie

2.14 min

3.11 min

2.27 min

3.16 min

Mia og Simen

2.22 min

2.58 min

2.29 min

3.05 min

Andreas og Anne

2.36 min

2.46 min

2.41 min

2.53 min

a) Finn sluttida i minutt og sekund for kvart av laga. b) Kva for plasseringar fekk laga?

2.26 min betyr 2 minutt og 26 sekund!

Julie fall på ein av etappane sine og brukte 15 sekund ekstra på fallet. Korleis kunne resultatet blitt for Patrik og Julie dersom ho ikkje hadde falle?

a) Kor mange sekund skilnad var det på den beste og den dårlegaste etappetida? b) Kor mange sekund gjekk det frå det første laget til det siste laget gjekk i mål? c) Mia veksla først etter 2. etappe. Bruk etappetidene for 1. etappe og 2. etappe, og finn ut kor langt framfor det neste laget ho veksla.

Lag ein teikneserie med seks teikningar. Teikn ei klokke i kvar teikning. Teikneserien skal vise kva du gjer på ein dag frå du står opp til du legg deg.

a) Når var siste skotår? b Kva er det som skil eit skotår frå eit vanleg år? c) Kor ofte er det skotår?

Eit skotår er 366 dagar. a) Kva for ein dato er skotårsdagen? b) Kva for år er dei tre neste skotåra? c) Var år 2000 skotår? Grunngi svaret.

Mia hadde fødselsdag den 22. mars 2006. a) På kva for vekedagar kjem fødselsdagen hennar dei neste fire åra? b) På kva for ein vekedag kjem fødselsdagen hennar i år 2020?

Tid

Kor lang tid er eitt minutt? Arbeid saman to og to. Den eine tek tida. Den andre sit heilt roleg, og seier stopp når han eller ho trur det har gått eitt minutt. Prøv fleire gonger, og sjå kven som kjem nærmast.

Du treng: ein terning

Kor mange seksarar klarer du å få på eitt minutt? Ta tida og kast ein terning. Prøv etter tur, og skriv ned resultata.

Prøv å springe samanhengande i 10 minutt. a) Gjekk det like lett heile vegen? b) Kor mange meter sprang du? c) Kor mange meter sprang du per sekund i gjennomsnitt?

Gjett kor langt de klarer å gå på 10 minutt med vanleg fart. Prøv, og finn ut kven som kjem nærmast.

Kor langt klarer de å sykle på 10 minutt i vanleg fart? Gjett først og prøv etterpå.

Litt av kvart 1

Skriv talet som har a) 4 på einarplassen, 7 på hundrarplassen og 3 på tiarplassen b) 3 på tusenplassen, 5 på tiarplassen, 8 på einarplassen og 2 på hundrarplassen c) 6 på hundrarplassen og einarplassen og 1 på tiarplassen. d) 7 på hundrarplassen, 4 på einarplassen og 0 på tiarplassen

Skriv av og set inn teikna <, > eller =. a) 2,3

3,2

c) 2,5

2,49

b) 1,4

1,05

d) 3,6

3,60

Rekn ut.

a) – 4 + 6 =

a) 1 + 1 = 2 2

b) – 2 + 5 =

c) 5 – 7 =

d) 2 – 8 =

c) 542 · 9 =

d) 3025 · 6 =

b) 1 + 1 + 1 + 1 = 4 4 4 4 c) 1 + 1 + 1 = 3 3 3

Julie handla klede på sal. Ho kjøpte tre toppar som kvar kosta 79 kr, og to bukser til 198 kr kvar. a) Kor mykje betalte ho til saman? b) Kor mykje fekk ho att på 1000 kr?

Still opp og rekn ut. a) 34 · 3 =

b) 132 · 4 =

Tid 97

Skriv av og set inn teikna >, = eller <. a) 3 · 8

4·6

b) 1 + 5 · 10 c) 8 · 6

17 · 3

3·4+6·6

d) 2 · 25

2+7·7

e) 2 · 7 + 3 · 5

Rekn i hovudet og kontroller med kalkulatoren. a) 200 · 5 =

c) 80 · 300 =

e) 50 · 50 =

b) 150 · 20 =

d) 75 · 20 =

f) 40 · 500 =

Skriv av og set inn tala som manglar. a) 36 :

c) 28 :

b) 48 :

d) 15 :

10 Rekn ut med kalkulatoren. a) 12,3 m + 4,1 m – 3,45 m = b) 4 · 5,4 kg = c) 4,48 kg : 2 =

11 Kor mange kroner i alt? a)

Gjer om til centimeter. a) 10 mm

c) 120 mm

b) 1 kg 50 g

c) 3 kg 8 g

Gjer om til gram. a) 3 kg 75 g

b) 50 mm

d) 2 kg 1 g

Skriv som liter og desiliter. a) 1,2 liter

b) 5,6 liter

c) 4,3 liter

Kor mange sekund er det i ein time?

Jon strikkar eit skjerf. Tabellen viser kor mange centimeter han har strikka kvar dag i ei veke. Dag

Centimeter

MĂĽndag

4 cm

Tysdag

3 cm

Onsdag

5 cm

Torsdag

8 cm

Fredag

9 cm

Laurdag

0 cm

SĂ¸ndag

2 cm

Lag eit sĂ¸ylediagram.

Avgjer om vinklane er stumpe, rette eller spisse. Grunngi svara. a)

Tid 99

Kva kallar vi figurane? a)

Kva for nokre av figurane i oppgĂĽve 18 er rektangel?

Vi kan brette figuren nedanfor til ein terning der alle sidene er 1 cm. Teikn ein utbretta figur som vi kan brette til eit prisme som er 4 cm breitt, 6 cm langt og 3 cm hĂ¸gt.

100

Desimaltal 1

Kva for nokre av tala er desimaltal? a) 2,5

c) 0,6 d) 1 5

b) 4

e) â&#x20AC;&#x201C; 3 f) 100,1

Forklar korleis du ser at eit tal er eit desimaltal.

Teikn av og set inn tala som manglar.

> 0

0,1 0,2

0,8

1,2

Kva for tal peikar pilene pĂĽ? A

0,5

2,5

Desimaltal

101

Skriv av og set inn teikna < eller >. a) 1,7

1,9

b) 2,6

1,6

c) 2,6

2,65

d) 2,71 e) 9,7

Talet har 9 på hundredelsplassen, 6 på tidelsplassen og 2 på einarplassen.

2,9 9,07

Skriv tala i stigande rekkjefølgje. Start med det minste talet først. a) 6,80

6,08

680

b) 47

4,7

4,17

4,07

c) 2,3

2,17

3,2

0,23

Kva for eit tal tenkjer Matellitten på?

Skriv eit desimaltal som er sett saman av a) 6 tidelar b) 2 heile og 7 tidelar c) 4 heile, 5 hundredelar og 3 tidelar d) 1 tidel, 7 heile og 6 hundredelar

Rekn ut. a) 2,6 kg + 3,2 kg =

c) 0,76 m + 3,12 m =

b) 42,3 kg – 21,2 kg =

d) 7,86 m – 3,42 m =

11 Teikn ei tallinje frå 0 til 2 og plasser tala rett. 0,1

0,5

0,7

0,9

1,3

Simen kjøper tre flasker brus. Flaskene inneheld 0,33 liter, 0,50 liter og 1,50 liter. Kor mykje brus kjøper han?

102

1,7

Kva for tal peikar pilene p책? A

3,00 3,01 3,02

3,07

a) 1,1

1,10

c) 2,41

2,4

e) 0,3

b) 2,1

2,01

d) 3,10

3,11

f) 1,05

3,0 1,4

Kva for tal peikar pilene p책? A

2,35

> 2,50

Teikn ei tallinje og plasser tala rett. 4

3,10 3,11

Skriv av og set inn teikna < eller >.

2,00 2,05 2,10

4,05

4,1

4,15

4,2

4,25

4,3

4,35

4,4

Skriv med ord og som desimaltal. a) 1 10 1 2=

b) 3 10

1 100

d) 24 100

ein todel = 0,5

Desimaltal

103

Skriv talet som er ein hundredel større enn a) 7

b) 7,14

c) 7,6

d) 7,49

Skriv talet som er ein hundredel mindre enn a) 7

c) 7,6

e) 10

g) 100

b) 7,14

d) 7,49

f) 20

h) 200

Skriv talet som er ein tidel mindre enn a) 7

d) 7,49

Skriv talet som er ein tidel større enn a) 7

c) 7,6

b) 7,14

c) 7,6

d) 7,49

Kva for nokre av tala nedanfor er a) nærmast 2 b) nærmast 3 c) Skriv tala i rett rekkjefølgje frå det minste til det største. 2,66

2,19

2,8

2,53

2,49

2,35

Rund av til nærmaste heile tal.

104

a) 4,9

b) 13,2

c) 3,51

d) 3,49

a) 4,5

c) 147,5

e) 7,5

g) 7,51

b) 10,5

d) 3471,5

f) 7,49

h) 9,50

36,48 er eit desimaltal. Kva for verdi har a) sifferet 3

b) sifferet 6

c) sifferet 4

d) sifferet 8

Skriv talet som har 3 på einarplassen, 4 på tiarplassen, 6 på tidelsplassen og 2 på hundredelsplassen.

Rekn ut.

a) 24,9 – 7,8 =

c) 40,8 – 26,8 =

b) 31,9 + 12,4 =

d) 9,5 + 34,9 =

a) 12,32 + 27,68 =

c) 25,52 – 10,4 =

b) 2,34 + 16,8 =

d) 100 – 45,5 =

Kaja kjøper 3 liter mjølk. I tillegg kjøper ho 1,7 liter meir av saft, 1,5 liter mindre av jus og 2,7 liter mindre av fløyte. Kor mykje kjøper ho av a) saft b) jus c) fløyte d) Kor mange liter drikkevarer kjøper ho til saman?

Jon drikk 3 glas mjølk til frukost. Kvart glas rommar 1,7 dL. a) Kor mykje mjølk drikk han til frukost? b) Kor mykje mjølk drikk han på ei veke dersom han drikk mjølk berre til frukost? Familien til Jon kjøper 10 liter mjølk i veka. c) Kor mange liter drikk resten av familien til saman i veka?

Desimaltal

105

Skriv av og set inn tala som manglar. a) 7,5 = 7 + b) 6,82 = 6 +

+ 0,02

c) 47,04 = 47 + d) 47,04 = 40 +

Skriv av og set inn tala som manglar i talmønstera. 2,15

a) 2,12 b) 3,10

3,20

c) 8,3

8,6

d) 1,50

1,56

Rekn ut. a) 36,1 – 12,38 =

c) 91,99 – 34,68 =

b) 67,50 + 47,80 =

d) 3,47 + 67,4 =

Patrik har 200 kr og kjøper to bøker. Den eine kostar 87,90 kr og den andre 68,50 kr. a) Kor mykje må han betale? b) Kor mykje får han tilbake? c) Han ber om å få så mange 10-kroningar som mogleg tilbake. Kor mange får han?

Tilbod

106

Ein liter mjølk kostar 8,90 kr. Julie kjøper mjølk for 60 kr. Kor mykje mjølk kjøper ho? Still opp reknestykket.

Simen sagar av lengder på 1,60 m av plankane. Kor mange meter plankar blir til overs? Still opp reknestykket.

Mia kjøper eitt blad kvar veke. Det kostar 21,60 kr. Kor mykje blir dette på eit år? Still opp reknestykket.

Kaja baker formkaker som ho vil selje for kr 18,50 per stk. Kor mange kaker må ho selje for å få inn 111 kr? Still opp reknestykket.

Ei flaske brus kostar 8 kr og 70 øre. Kaja kjøper fem flasker og betaler med ein 100-kronesetel. Kor mykje får ho att?

Jon og Julie skal byggje ei hytte. Hytta skal vere 1,5 m brei. Til golvet vil dei bruke ei plate som er 2,40 m lang og 0,6 m brei. a) Kor mykje manglar dei på breidda? Dei fekk to gamle plater av vaktmeisteren. Dei var like store som den første plata dei brukte. b) Kor mykje måtte dei sage av den siste plata for at ho skulle passe akkurat?

Det er lurt å lage ein hjelpefigur! Desimaltal

107

Til hjørnestolpar fann dei to stokkar på 3 m og 3,5 m. Dei saga den kortaste i to like lengder og gjorde resten av stolpane like lange etterpå. a) Kor lange stolpar laga dei? b) Kor mykje fekk dei til overs av den lengste stokken?

Dei fann ei gammal skapdør som var 180 cm høg og 50 cm brei. Denne måtte dei sage av slik at ho blei 1,4 m høg. a) Kor mykje av høgda måtte dei ta av? Den biten dei tok av døra, ville dei bruke som lem framfor vindauget. b) Kor høg og brei kunne vindaugsopninga vere når lemmen skulle dekkje 2 cm ekstra på alle kantar?

Kor mange centimeter er 3,5 m?

108

43 De treng: kalkulator, brikker i to ulike fargar

Spel Fire på rad. Deltakarar: 2 1. Annankvar gong skal spelarane velje to tal frå desse åtte tala. 6

1,9

0,4

0,5

0,9

1,5

2. Multipliser tala med kvarandre med hjelp av kalkulator. 3. Finn svaret i rutenettet nedanfor og legg ei brikke i rett rute. Dersom det alt er ei brikke i ruta, går turen til den andre spelaren. 4. Den spelaren som først får fire brikker på rad horisontalt, vertikalt eller diagonalt, vinn spelet.

0,2

0,6

1,25

26,6

2,4

1,35

12,6

560

2,85

1,71

240

5,6

11,4

100

5,4

0,95

0,45

3,75

2,25

0,75

4,75

0,76

0,36

Undersøk kva for nokre av dei åtte tala i oppgåva over du kan multiplisere for å få eit svar med a) to desimalar

b) ein desimal

c) ingen desimalar

a) Kva for nokre av dei åtte tala er mindre enn 1? Sjå på produktet av to tal som du fann i oppgåve a. b) Er produktet større eller mindre enn dei tala du multipliserte?

Desimaltal

109

Litt av kvart 1

Kva er eit a) partal

b) oddetal

Skriv tre a) partal

b) oddetal

Still opp og rekn ut. a) 2,5 + 3,57 + 6 =

Skriv tala som manglar på tallinja. A

–5

b) 24,1 + 5 + 0,64 =

–3

–1

> 4

Rekn ut. a) 2 + 2 = 3 3

c) 1 + 3 _ 2 = 5 5 5

b) 4 – 2 = 6 6

d) 13 + 4 _ 3 = 7 7 7

Mia kjøper desse varene: Bukse Jakke Sko

360 kr 579 kr 436 kr

a) Kor mykje må ho betale i alt for varene? b) Kor mykje dyrare er jakka enn buksa? c) Kor mykje får Lotte att på 2000 kr?

110

Rekn ut. a) 4 · 8 =

c) 6 · 9 =

e) 9 · 3 =

g) 6 · 7 =

b) 5 · 7 =

d) 4 · 6 =

f) 8 · 7 =

h) 8 · 9 =

Still opp og rekn ut. a) 23 · 3 =

b) 24 · 5 =

c) 40 · 7 =

d) 52 · 9 =

Skriv av og set inn tala som manglar.

a) 3 · 100 + 6 · b)

· 100 + 8 ·

· 1000 + 1 ·

· 1 = 364 +

· 1 = 780 +1·

· 1 = 1111

a) 81 :

c) 42 :

b) 64 :

d) 72 :

Kva vil stå i vindauget på kalkulatoren etter desse trykkjeprogramma? a)

Gjer om til meter. a) 300 cm

c) 25 dm

e) 2 km og 400 m

b) 4000 mm

d) 1 km

f) 42 km

Kor mange gram er det i 0,5 kg?

Kor mange desiliter er det i ei brusflaske som rommar 1,5 liter?

Rekn ut omkrinsen av figuren. A

4 cm

3 cm

5 cm 2 cm

Desimaltal 111

Kor mange 5-kronemyntar kan du veksle ein 50-kronesetel til? =

?Âˇ

Kva for ein dato er a) 5 veker etter 1. januar

Lurer pĂĽ kva slags figur det blir ...

b) 4 veker etter 1. februar 2007 c) 20 dagar etter 15. mars d) 50 dagar etter 23. juni

Kor lang tid er det mellom a) kl. 02.00 og kl. 04.30 b) kl. 06.15 og kl. 08.00 c) kl. 07.55 og kl. 08.05 d) kl. 10.15 og kl. 11.15

a) Kva kallar vi midtpunktet i ein sirkel? b) Kva kallar vi linjestykket frĂĽ midtpunktet til sirkellinja? c) Teikn ein sirkel med diameter 8 cm.

7.5

Teikn av og spegl figuren om linja l.

112

21 7.1

Teikn av rutenettet. Fargelegg desse rutene gule: C6 C7 D8 E8 F8 G8 H8 I6 I7 Fargelegg desse rutene oransje: D2 D3 D4 D5 D6 D7 E1 E3 E4 E5 E7 F1 F3 F5 F6 F7 G1 G3 G4 G5 G7 H2 H3 H4 H5 H6 H7 Fargelegg desse rutene raude: E2 F2 G2 Fargelegg denne ruta rosa: F4 Fargelegg desse rutene bl책: E6 G6

Kva slags figur f책r du?

8 7 6 5 4 3 2 1 A

Desimaltal 113

Multiplikasjon 2 Rekn i hovudet.

a) 4 · 8 · 1 =

c) 7 · 1 · 6 =

b) 3 · 4 · 1 =

d) 6 · 1 · 9 =

a) 4 + 2 · 5 =

c) 7 + 5 · 4 =

b) 3 · 4 + 6 =

d) 6 · 3 + 2 =

a) 10 · 3 + 7 =

c) 4 · 3 + 2 · 5 =

b) 8 + 6 · 7 =

d) 5 · 6 + 2 · 9 =

50 kr

Pølse 12 kr Vaffel 6 kr Brus 18 kr Sjokolade 5 kr T-skjorte 50 kr Kaps 60 kr

60 kr

Julie er på handballturnering. Mellom kampane går ho i kiosken for å handle til seg sjølv og resten av familien. Kva må Julie betale dersom ho skal kjøpe a) to brus og ein vaffel b) ein brus og tre sjokoladar c) to kaps og to brus d) ei t-skjorte, to vaflar og ein brus e) to pølser, to vaflar og fire brus

114

Laget til Julie spelar fem kampar. Dei scorar til saman 29 mål. I den første kampen scorar dei fire mål, og i den siste scorar dei sju mål. I dei tre andre kampane scorar dei like mange mål i kvar kamp. Kor mange mål scorar dei i den andre kampen?

Kvar av dei fire første kampane laget spelar, varer 20 minutt, mens den siste kampen varer 25 minutt. Kor lang tid spelar laget til saman i turneringa?

Still opp og rekn ut.

a) 48 · 5 =

b) 37 · 4 =

c) 78 · 6 =

d) 69 · 8 =

a) 615 · 3 =

b) 328 · 2 =

c) 504 · 6 =

d) 815 · 5 =

Rekn ut.

a) 2,1 · 10 =

c) 57,8 · 10 =

b) 4,8 · 10 =

d) 88,5 · 10 =

a) 7,6 · 100 =

c) 53,4 · 100 =

b) 48,2 · 100 =

d) 73,9 · 100 =

a) 2,19 · 10 =

c) 57,86 · 10 =

b) 4,88 · 10 =

d) 88,53 · 10 =

12 a) 7,86 · 100 = b) 48,62 · 100 =

Her flytter du desimalteiknet så mange plassar til høgre som det er nullar i det talet du multipliserer med!

c) 53,54 · 100 = d) 73,49 · 100 =

13 Kor mange gonger større er a) 18 enn 1,8

c) 53 enn 5,3

b) 480 enn 4,8

d) 734 enn 7,34

Multiplikasjon 2

115

Når du skal bruke kalkulator på oppgåver som har fleire rekneartar, for eksempel oppgåver der du både skal leggje saman og multiplisere, må du ofte bruke minne.

Når du bruker minnetastane M+ og M– blir det lagd inn tal i minnet på kalkulatoren. Dersom du bruker M+ blir det lagd inn eit positivt tal i minnet. Det er det same som å leggje noko til det som er i minnet frå før. Dersom du bruker M– blir det lagd inn eit negativt tal i minnet. Det er det same som å trekkje noko frå det som var i minnet frå før.

Skriv reknestykka som passar til trykkjeprogramma. a)

3 M+

5 M+ MRC

4 M+

4 M+ MRC

6 M+

3 M– MRC

3 M+

0 M– MRC

Sjå på trykkjeprogrammet

3 M+

3 M– MRC .

a) Kva for eit tal blir lagd inn i minnet når du trykkjer M+ ? b) Kva for eit tal blir lagd inn i minnet når du trykkjer M– ? c) Skriv opp reknestykket som trykkjeprogrammet viser.

Rekn ut med kalkulatoren. a) 6 · 8 + 3 · 5 = b) 23 + 8 · 2 – 7 · 4 = c) 9 · 6 + 45 + 3 · 4 = d) 2 · 9 – 4 · 3 + 5 · 5 = e) 67 – 34 – 5 · 6 = f) 6 · 2 + 5 · 9 – 3 · 8 =

116

Sjå på illustrasjonen på side 114. Bruk minnet på kalkulatoren til å rekne ut kor mykje det vil koste for a) fire brus, to pølser og ein sjokolade b) tre vaflar, ein brus, to t-skjorter og ein kaps c) fem sjokoladar, fire pølser og seks brus

Rekn ut. a) 23 · 100 =

b) 200 · 46 = c) 700 · 33 = d) 534 · 10 =

Still opp og rekn ut. a) 42 · 5 =

b) 26 · 7 =

c) 72 · 4 =

d) 59 · 8 =

I eit år er det 190 skuledagar. Patrik går til og frå skulen kvar dag. Skulevegen hans er 2 km kvar veg. a) Kor mange kilometer går Patrik til saman til og frå skulen kvart år? b) Patrik skal gå på den same skulen i sju år. Kor langt vil Patrik gå til saman på skulevegen på desse åra?

Multiplikasjon 2

117

Rekn ut.

a) 1,6 · 2 =

c) 7,1 · 6 =

b) 1,6 · 4 =

d) 10,4 · 3 =

a) 13,2 · 4 =

b) 4,8 · 5 =

c) 30,4 · 3 =

a) 7,32 · 3 =

b) 48,6 · 5 =

c) 500,2 · 6 = d) 13,42 · 8 =

Julie kjøper fire liter mjølk som kostar 8,60 kr per liter.

d) 33,6 · 4 =

a) Kor mykje må ho betale? b Kor mykje får Julie att på 50 kr?

Jon samlar på blad om data. Han kjøper fire blad som kostar 23,50 kr per stk. a) Kor mykje må han betale? b) Kor mykje får han att på 100 kr?

Kaja kjøper jusboksar som kostar 12,50 kr per stk. Kor mange jusboksar får Kaja for 75 kr?

Kaja kjøper òg nokre bananar. Dei kostar 3,50 kr per stk. Ho betaler 31,50 kr. Kor mange bananar kjøper ho?

Julie betaler 96 kr for åtte like plastblomar. Kor mykje kostar desse per stykk?

118

Skriv av og set inn tala som manglar.

a) 3 ·

= 22,5

b) 3,2 ·

a) 7 ·

= 30,1

Mia kjøper 2 kg sukker og 3 kg appelsinar i butikken. Sukkeret kostar 9,90 kr per kg. Til saman kostar varene 45,30 kr.

= 12,8

· 8 = 4,8

c) 4,5 ·

c) 10 ·

= 22,5

= 11

Kor mykje kostar 1 kg appelsinar?

Simen kjøper tre flasker brus til 11,80 kr per flaske. Kor mykje må han betale?

Skriv av og set desimalteiknet på rett plass i svaret. a) 4,5 · 3 = 135 b) 12,75 · 5 = 6375 c) 21,5 · 7 = 1505 d) 1,2 · 1,2 = 144

Kva for tal manglar på kvitteringa? BRATTBAKKEN SPORT 3 fotballar à kr

59,50

178,50 kr

3 drikkeflasker à kr

______

______ kr

Til saman

219,00 kr

Multiplikasjon 2

119

Skriv av og set desimalteiknet på rett plass i svaret. a) 17,34 · 6 = 10404 b) 34,56 · 9 = 31104 c) 87,55 · 4 = 35020

Den store styrkeprøva er eit sykkelritt som går frå Trondheim til Oslo. Etter å ha sykla 12 mil passerer deltakarane Oppdal. Da har dei 3,5 gonger så langt att som det dei har sykla. a) Kor langt har dei att å sykle? b) Kor langt er heile rittet? SYN VIS OM RITT L SYKKE ÅR! PÅG

Far til Mia trenar til Den store styrkeprøva. Ein dag han er ute på treningstur, syklar han først 1,5 mil. Så syklar han ein runde tre gonger før han syklar heim att. Da han kjem heim, har han sykla til saman 13,5 mil. Kor lang er runden som han sykla tre gonger?

Mor til Mia trenar også til Den store styrkeprøva. Ho har sykla 30 turar i ei løype på 17,4 km. Kor langt har ho sykla til saman?

120

Gå saman to og to. Den eine bestemmer eit tal som den andre skal gjette. Svar med for lite, for stort eller rett. Den som skal gjette, får sjølv bestemme kor stort talet kan vere (for eksempel mindre enn 100), og kor mange desimalar det kan vere i talet. Start med enkle tal og vel tal med fleire desimalar etter kvart. Prøv å gjette tala på så få forsøk som mogleg.

Eg trur talet er 5,2.

For lite!

Multiplikasjon 2

121

Litt av kvart I kva for nokre av tala er det

a) 4 hundrarar

c) 9 einarar

b) 5 tiarar

d) 3 tusenarar

3549

4935

b) 2 hundredelar

d) 3 tiarar

54,25

42,53

35,42

4,352

b) 60 – 70 =

c) 10 – 100 =

I kva for ein figur er to femdelar skraverte? B

Rekn ut. a) 8790 + 10 =

c) 9990 + 10 =

b) 5004 + 10 =

d) 1099 + 10 =

Still opp og rekn ut.

122

5493

Rekn ut.

4953

c) 4 enarar

a) 25 – 50 =

9435

a) 5 tidelar

3,245

3495

a) 422 + 826 =

c) 597 + 596 =

b) 594 + 705 =

d) 555 + 837 =

a) 603 – 498 =

c) 548 – 388 =

b) 864 – 448 =

d) 700 – 538 =

P책 ein fotballkamp var det 864 tilskodarar. Billettprisen var 100 kr. Kor store var billettinntektene n책r 154 personar hadde gratisbillett?

Rekn ut. a) 36 : 6 =

b) 24 : 8 =

c) 54 : 9 =

d) 72 : 8 =

Kor mange kroner i alt? a)

Gjer om til meter. a) 400 cm

b) 5,4 kg

c) 8,2 kg

d) 1,3 kg

b) 33 dL

c) 14 dL

d) 58 dL

Gjer om til liter. a) 25 dL

c) 950 cm

Skriv som kilogram og gram. a) 3,5 kg

b) 900 cm

M책l sidene i trekanten og rekn ut omkrinsen.

Multiplikasjon 2 123

Gjer om til minutt. a) 0,5 timar

c) 2 1 time 4

b) 3,5 timar

Mia målte temperaturen kvar kveld i ei veke. Her ser du resultatet av målingane: Dag

Temperatur

Måndag

5 ºC

Tysdag

3 ºC

Onsdag

10 ºC

Torsdag

12 ºC

Fredag

2 ºC

Laurdag

4 ºC

Søndag

8 ºC

Lag eit linjediagram.

Korleis vil du beskrive eit parallellogram? Teikn og forklar.

Korleis vil du beskrive ein terning?

Teikn a) eit kvadrat b) eit rektangel c) ein rettvinkla trekant d) ein sirkel

124

Set merke på den vinkelen i trekanten som er 90°.

Divisjon Når eg teiknar, ser eg lett at 8 : 2 = 4!

Rekn ut.

a) 6 : 2 =

b) 16 : 2 =

c) 8 : 2 =

d) 22 : 2 =

a) 7 : 2 =

b) 17 : 2 =

c) 19 : 2 =

d) 25 : 2 =

Når du dividerer på 2, får du av og til 1 til rest. Når skjer dette?

Rekn ut. a) 26 : 2 =

b) 16 : 4 =

c) 38 : 5 =

d) 17 : 3 =

Kaja har 42 bollar. Kor mange posar treng ho dersom ho i kvar pose legg a) 7 bollar

c) 3 bollar

b) 6 bollar

d) 2 bollar

Divisjon

125

Rekn i hovudet. a) 25 : 5 =

c) 35 : 5 =

e) 28 : 7 =

b) 5 · 5 =

d) 5 · 7 =

f) 7 · 4 =

Bruk oppgåve 6 til å lage ein regel om korleis du kan sjekke at du har dividert rett i eit divisjonsstykke.

Skriv av og set inn dei tala som manglar. a)

:2=6

:4=8

c) 25 :

= 5 d) 56 :

Julie har 36 karamellar i ein pose som ho skal dele likt med Jon, Simen og Mia. Kor mange karamellar får kvar?

Rekn i hovudet. a) 4 : 4 =

c) 0 : 4 =

e) 8 : 4 =

g) 20 : 4 =

b) 24 : 4 =

d) 36 : 4 =

f) 12 : 4 =

h) 28 : 4 =

Dette klarer eg no! Først deler eg ut tiarane, så einarane …

Still opp og rekn ut.

126 126

11 a) 48 : 4 =

b) 72 : 6 =

c) 54 : 2 =

d) 96 : 8 =

12 a) 64 : 4 =

b) 78 : 6 =

c) 65 : 5 =

d) 96 : 4 =

13 a) 85 : 5 =

b) 98 : 2 =

c) 81 : 3 =

d) 98 : 7 =

14 a) 87 : 3 =

b) 84 : 7 =

c) 84 : 3 =

d) 56 : 4 =

Jon har eit tau på 24 m som han vil klippe opp i bitar på 5 m. a) Kor mange bitar får han? b) Kor mykje blir til overs?

Patrik, Jon og Kaja skal dele 24 kr likt. Kor mange kroner får kvar?

Kor mange 50-kronesetlar kan du veksle ein 200-kronesetel til?

Mia har 28 frimerke som ho legg i posar slik at det blir fire frimerke i kvar. Kor mange posar treng ho?

Bestefar til Julie steikjer 39 kjøttkaker og legg i frysaren. Han legg fem kjøttkaker i kvar pakke. a) Kor mange pakker med kjøttkaker får han? b) Kor mange kjøttkaker blir til overs?

Kaja kjøper fire like sukkertøyposar og betaler 32 kr. Kor mykje kostar éin sukkertøypose?

Jon, Kaja og Julie skal dele 24 lakrisbåtar likt.

24 · 3 =

Kven reknar rett? Forklar.

24 : 3 = 24 – 3 =

Divisjon

127

Julie har 240 kr med seg på leir. Ho vil prøve å bruke like mange kroner kvar dag. Kor mange kroner bruker ho per dag dersom leiren varer i a) tre dagar b) fire dagar c) fem dagar

Still opp og rekn ut.

a) 105 : 3 =

b) 112 : 7 =

c) 108 : 6 =

d) 104 : 8 =

a) 126 : 3 =

b) 147 : 7 =

c) 162 : 6 =

d) 152 : 8 =

a) 153 : 3 =

b) 224 : 7 =

c) 324 : 6 =

d) 576 : 8 =

a) 152 : 4 =

b) 231 : 7 =

c) 477 : 9 =

d) 206 : 2 =

Patrik kjøper fire blad som kostar like mykje. Til saman bruker han 144 kr. Kva kostar eitt blad?

Mia kjøper seks like bøker, éi til kvar venninne. Til saman kostar dei 342 kr. Kva kostar éi bok?

Skriv av og set inn dei tala som manglar. a) 36 : b) 63 : 7 =

fordi

= 36 · 7 = 63

: 8 = 7 fordi 7 · 8 =

: 9 = 8 fordi 8 · 9 =

e) 42 :

128

= 9 fordi 9 ·

= 6 fordi 6 ·

= 42

Patrik har eit tau på 40 m. Dette vil han dele i like lange bitar. Kor mange bitar får han dersom kvar bit skal vere a) 5 m b) 4 m c) 10 m d) 7 m e) 12 m

Mia har eit tau som er 30 m langt. a) Finn tre måtar å dele tauet inn i like lange bitar på. Det skal ikkje vere noko til overs. b) Finn ein måte å dele tauet inn i like lange biter på slik at det blir 2 m til overs. c) Finn ein måte å dele tauet inn i like lange biter på slik at det blir 4 m til overs.

Lag forteljingar til reknestykka. a) 18 : 3 = 6

b) 8 : 0,5 = 16

Kva kan vi dividere tala på utan at det blir rest? a) 30

b) 28

Lag tre divisjonsstykke der resten blir 2.

Kva for tal manglar? a) 243 : b)

= 34 rest 5

: 5 = 41 rest 4

c) 218 : d)

c) 12

= 54 rest 2

: 9 = 40 rest 3

Divisjon

129

a) Før fanst det 50-øringar. Kor mange 50-øringar er det i 20 kr? b) Kor mange 20-kroningar er det i 160 kr?

Før fanst det 10-øringar. Kor mange 10-øringar er det i a) 10 kr

b) 45 kr

c) 100 kr

Tante Hulda har 200 kr. Ho vil la dei tre niesene sine få dele dei likt slik at alle får eit heilt kronebeløp. Resten beheld ho sjølv. a) Kor mykje får kvar? b) Kor mykje beheld tante Hulda sjølv?

Still opp og rekn ut. a) 312 : 8 = b) 456 : 8 = c) 592 : 8 = d) 1008 : 8 =

Med så store tal tenkjer eg pengar! Still opp og rekn ut.

130

a) 301 : 7 =

b) 343 : 7 =

c) 504 : 7 =

d) 756 : 7 =

a) 504 : 9 =

b) 738 : 9 =

c) 891 : 9 =

d) 1746 : 9 =

a) 90 : 15 =

b) 96 : 12 =

c) 156 : 13 = d) 196 : 14 =

Du treng: rutepapir

Her ser du korleis vi kan teikne talet 12 som ulike rektangel:

2 6

4 1 12 a) Finn to tal mellom 1 og 30 som vi kan teikne som fleire rektangel, slik som talet 12. Teikn rektangla. b) Kva for rektangel kan du lage av talet 36? Teikn rektangla.

Somme tal kan vi teikne som berre eitt rektangel. Dette gjeld til dĂ¸mes talet 5. 1 5 c) Finn ut kva for tal mellom 1 og 30 som vi kan teikne som berre eitt rektangel. d) Kva kallar vi tal som vi kan teikne som berre eitt rektangel?

Tal som vi kan teikne som berre eitt rektangel, er delelege berre med seg sjĂ¸lv og 1! Divisjon

131

Litt av kvart 1

Sjå på dette talet:

2,037

Kva for siffer står på a) einarplassen b) tusendelsplassen c) tidelsplassen d) hundredelsplassen

Kva for tal er størst? 0,012

0,12

0,2

0,120

Simen skal bake brød og treng 4 kg kveitemjøl. Frå før har han 0,850 kg kveitemjøl. Han kjøper 2,5 kg kveitemjøl i butikken. Kor mykje kveitemjøl har Simen for lite eller til overs?

Rekn ut.

a) 5 – 6 =

b) 4 – 10 =

c) 0 – 6 =

d) 2 – 5 =

a) – 3 + 6 =

b) – 5 + 3 =

c) – 1 + 3 =

d) – 4 + 2 =

Kor stor brøkdel av vaffelplatene er oppeten? a)

132

Still opp og rekn ut.

a) 0,25 + 1,2 =

c) 10,45 + 1,6 =

b) 1,125 + 0,05 =

d) 2,66 + 0,3 =

a) 1,2 – 0,5 =

c) 3 – 0,25 =

b) 1,2 – 1,05 =

d) 2,05 – 1,2 =

a) Rekn i hovudet: 3 · 5 + 2 · 10 b) Lag eit trykkjeprogram til reknestykket.

10 Skriv av og set inn dei tala som manglar. a) 2,2 ·

= 22

b) 0,57 ·

= 57

c) 13,2 ·

= 132

d) 52,5 ·

= 525

11 Still opp og rekn ut. a) 884 : 4

b) 126 : 3

c) 246 : 2

d) 648 : 8

12 Mia skal bake 36 bollar. Ho har tre steijkebrett og legg like mange på kvart brett. Kor mange bollar blir det på kvart brett?

13 I Noreg heiter valutaen kroner. Kva heiter valutaen i a) England

b) Sveits

c) Finland

14 Rekn ut. a) 1,6 m · 2 =

c) 4,9 m · 3 =

b) 3,5 m · 4 =

d) 2,7 m · 7 =

15 Skriv tre eksempel på noko som veg mindre enn 1 kg. 16 Kor mange gram er det i 1 kg? Divisjon 133

Om lag kor stort er arealet av Ă¸ya? Ei rute tilsvarer 1 kvadratkilometer (km2).

a) Kor mange minutt er det i 2 timar? b) Kor mange sekund er det i 1 1 time? 4

Kva kallar vi romfigurane?

Kva slags figur er grunnflata i a) ein sylinder b) ein firkanta pyramide c) ein trekanta pyramide d) eit rett trekanta prisme e) ein terning

134

Brøk 1

Teikn ein pizza og fargelegg halvparten av pizzaen.

Teikn ein sjokolade og fargelegg 1 av sjokoladen. 3

I kva for nokre av figurane tilsvarer det skraverte området 1 av figuren? 3 A

Kor stor brøkdel av kvadrata er a) skraverte

b) kvite

Kor stor brøkdel av figurane er skraverte i alt? a)

8 8

3 8

= Brøk

135

1 2

Kor stor brøkdel er skravert i alt? a)

= 2 4 Rekn ut.

a) 1 + 1 2 2

b) 1 + 1 3 3

c) 1 + 1 4 4

d) 1 + 1 5 5

a) 3 – 1 4 4

b) 2 – 1 5 5

c) 1 – 1 2

d) 2 – 1 3 3

Skriv av og set inn teikna <, = eller >. a) 1 3

1 2

b) 1 2

1 4

c) 1 2

2 4

a) blå

b) raude

c) gule

Kaja vil fryse halve brød i posar. Kor mange posar treng ho dersom ho har a) 1 brød

136

1 5

Julie har ein pose med seks klinkekuler. To av dei er raude, tre er blå og resten gule. Kor stor brøkdel av kulene er

d) 1 3

b) 2 brød

c) 3 1 brød 2

Lag forteljingar til reknestykka. a) 1 + 1 = 2 3 3 3 b) 1 + 1 = 2 = 1 4 4 4 2

Du kan teikne òg! 13

Rekn ut. a) 2 + 1 = 4 4 b) 1 + 1 + 1 = 5 5 5 c) 2 + 1 = 5 5

Kor stor brøkdel av figurane er skravert? a)

Lag teikningar til reknestykka og rekn ut.

3 – 1 = 2 4 4 4 a) 3 – 2 = 4 4

b) 2 – 1 = 3 3

c) 5 – 2 = 6 6

Brøk

137

Rekn ut. a) 5 – 3 = 6 6

b) 3 – 1 = 2 2

c) 1 1 – 2 = 4 4

d) 4 – 3 = 5 5

Simen har laga ei lita pute. Framsida er sydd saman av fire kvadrat. Kor stor brøkdel av a) kvart kvadrat er grå b) framsida på puta er grå

Ei pakke smør veg 1 kg. 3 Kor mange pakker smør går det på a) 1 kg

b) 2 kg

Ein pose kaffi veg 1 kg. Kor mykje veg 4 a) to posar kaffi b) tre posar kaffi c) fire posar kaffi d) fem posar kaffi e) åtte posar kaffi

138

c) 1 1 kg 3

d) 3 2 kg 3

Kaja bakar pizza. I oppskrifta står det at ho skal bruke 1 pakke fersk gjær. 8 Korleis kan ho dele pakka med gjær for å få 1 ? 8 Teikn og forklar.

Julie kjøper åtte eple, men det viser seg at ein firedel av epla er ròtne inni. a) Kor mange av epla er ròtne? Patrik kjøper seks eple. To av desse er ròtne. b) Kor stor brøkdel av epla er ròtne?

Teikn av og plasser brøkane rett på tallinja.

> 0

1 2

1 4

2 4

3 4

2 2

11 2

4 2

5 4

Jon, Mia og Simen skal dele fem bollar mellom seg. Korleis kan dei dele bollane rettferdig? Teikn og forklar.

Kaja har besøk av venninnene sine. Dei et først ei halv kake. Da kaka går rundt den andre gongen, forsvinn 1 av kaka. 4 Kor stor brøkdel av kaka a) er att b) har dei ete i alt

Brøk

139

Lag ei rekneforteljing til dette reknestykket: 3 + 4 = 7 8 8 8

Skriv av og set inn tal som passar i reknestykka. a)

= 13 4

= 11 4

Eit blanda tal er eit heilt tal pluss ein brĂ¸k!

Gjer om til blanda tal. a) 27 = 4

140

13 = 3

c) 17 = 2

Skriv av og set inn teikna >, < eller =. a)

1 10

1 100

2 3

2 5

2 4

1 2

2 5

2 4

5 10

2 4

6 2

10 100

5 10

4 5

1 4

1 5

6 10

60 100

d) 14 = 3

Patrik og Kaja skal lage vaflar. Her er ei oppskrift til to personar: •

3 egg

•

41 dL mjølk 2

•

1 teskei bakepulver

•

41 dL mjøl 2

•

4 spiseskeier smør

•

1 teskei kardemomme 4

a) Kaja vil halvere oppskrifta. Kor mykje treng ho av kvar matvare? b) Patrik er veldig glad i vaflar. Han vil doble oppskrifta. Kor mykje treng han av kvar matvare? c) Kor mykje treng du av kvar matvare dersom du skal lage vaflar til alle i gruppa di?

Brøk

141

Litt av kvart 1

Kva for nokre av tala er a) partal b) oddetal 3

135

Skriv av og set inn teikna >, < eller = . a) 2,5

2,14

b) 0,5

0,500

c) 4,06

3,07

d) 6,7

6,70

Jon har 28 kr. Han vil kjøpe ein genser til 50 kr og låner pengane han manglar av far sin. Kor mykje pengar har Jon etter at han har kjøpt genseren? Gi svaret som eit negativt tal.

Eg ska

betale

tilbake ______ _ kr før vin terferi en.

Rekn ut. 1 a) 1 5 +5 = 6 3 b) 7 – 7 = 1 1 c) 2 + 3 2 = d) 3 – 1 = 3

Still opp og rekn ut. a) 2,34 + 0,5 + 6,03 =

c) 1,5 + 2,81 + 3,50 =

b) 0,2 + 1,45 + 6,5 =

d) 6,14 + 3,10 + 2 =

Julie har gått 350 km på ski, og Patrik har gått 195 km. Kor mykje lenger enn Patrik har Julie gått?

142

Still opp og rekn ut.

a) 356 · 5 =

c) 684 · 4 =

b) 824 · 7 =

d) 24 · 100 =

a) 3,5 · 5 =

c) 68,4 · 4 =

b) 82,4 · 7 =

d) 0,24 · 100 =

a) 84 : 4 =

c) 84 : 3 =

b) 77 : 7 =

d) 92 : 4 =

Kor mange 50-kronesetlar er det i a) 500 kr

b) 750 kr

c) 1000 kr

11 Skriv som desimeter og centimeter. a) 3,5 dm

b) 2,8 dm

c) 3,6 dm

d) 12,1 dm

12 Kva slags måleining vil du bruke dersom du skal vege a) ein pose poteter b) eit brev c) ei pakke servelat

13 Gjer om til liter. a) 12 dL

b) 48 dL

c) 3 dL

d) 125 dL

Finn areal og omkrins av figurane. Ei rute er 1 cm2. a)

Brøk 143

Kor mange veker og dagar er det i a) 22 dagar b) juni c) fjorten dagar d) mars og april til saman

Kor stor er radien i sirklane?

A B

Bruk passar og teikn ein sirkel med radius 3 cm. a) Del sirkelen i fire like store delar med to rette linjer. b) Kor mange rette vinklar finn du?

7.5

144

Teikn eit rett, firkanta prisme pĂĽ prikkarket.

Teikn av og spegl firkanten om linja l. l

Statistikk 1

Elevane ved 5. trinn på Trolldalen skule har valt ny elevrådsrepresentant. Slik fordelte stemmene seg: Julie

llll

Simen

lll

Patrik

llll ll

Kaja

llll ll

a) Kor mange elevar stemte i alt? b) Kor mange stemte på Patrik? c) Kor mange stemte på Julie? d) Skriv namna i rekkjefølgje. Start med færrast stemmer først.

a) Teikn eit søylediagram som viser valresultatet. b) Ettersom to fekk like mange stemmer, måtte alle stemme ein gong til på berre desse to. Kor mange stemmer måtte Kaja minst ha for å vinne valet?

Ved Fjell skule får elevane velje kva for ei frukt dei ønskjer seg til lunsj. Her ser du korleis ønska fordeler seg: Frukt

Kor mange ønske

Appelsin

Banan

Eple

Pærer

Ananas

Statistikk

145

a) Skriv fruktene i stigande rekkjefølgje etter talet på ønske. b) Lag eit søylediagram. c) Kor mange fleire vil ha banan enn ananas? d) Lag to spørsmål til søylediagrammet.

Elevane får òg vere med og bestemme om kantina skal selje mjølk, yoghurt, eplejus eller appelsinjus. Kvar elev får velje éin type drikk. For at ein drikk skal seljast, må minst 10 elevar velje denne drikken. Her ser du resultatet av avstemminga:

Elevar 32 30 28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

> Mjølk

Appelsinjus

Eplejus

Yoghurt

a) Lag ein tabell på grunnlag av søylediagrammet. b) Kor mange elevar var med på undersøkinga? c) Kva for ein drikk vil kantina ikkje kunne selje ut frå undersøkinga? d) Kor mange fleire elevar vil ha yoghurt enn eplejus?

146

Vi kan sikkert finne det på nettet! Eg lurer på kor mange som heiter Julie i Noreg …

I 2004 var dette dei 10 mest brukte jentenamna i Noreg: Fornamn

Kor mange

Emilie

430

Emma

728

Hanna (Hannah)

368

Ida

455

Ingrid

348

Julie

464

Maria

391

Nora

447

Sara (Sarah)

384

Thea (Tea)

455

a) Sorter namna i stigande rekkjefølgje etter kor mange som fekk namnet. b) Kor mange fleire fekk namnet Emma enn Julie i 2004?

a) Lag eit søylediagram over dei fem mest populære jentenamna i 2004. La kvar eining på andreaksen vere 50 barn. b) Lag to spørsmål til søylediagrammet.

Statistikk

147

Kva for eit namn var mest populært av Julie eller Ragnhild rundt året a) 1900

b) 1920

c) 1960

d) 2000

Prosent 2,0 Julie

1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2

Ragnhild

0 1880

1900

1920

1940

2000 Årstal

1980

Rundt kva for årstal var namna minst i bruk? a) Ragnhild

1960

b) Julie

Kva for eit namn var mest populært av Simen eller Jon rundt året a) 1880

b) 1920

c) 1960

d) 2000

Prosent 1,2 Simen 1,0 0,8 0,6 0,4 Jon

0,2

0 1880

148

1900

1920

1940

1960

1980

2000

Årstal

Rundt kva for 책rstal var namna minst i bruk? a) Simen

b) Jon

Her ser du korleis val av enkelte gutenamn har endra seg fr책 1999 til 2004:

Tal p책 barn 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50

1999

Emil

Jakob

Mathias

William

Lukas

Isak

Tobias

Noah

Oliver

Elias

2004

Om lag kor mange fekk namnet Elias a) i 1999 b) i 2004 c) Kva for tre namn auka mest mellom 1999 og 2004?

Om lag kor mange fleire barn fekk namnet a) Isak i 2004 enn i 1999 b) William i 2004 enn i 1999 c) Tobias enn Noah i 2004

Statistikk

149

Kaja og Patrik fører statistikk over treninga si. Her ser du ein tabell over treningsøktene til Kaja ei veke: Vekedag

Type trening

Minutt

Måndag

Tur med hunden

Tysdag

Fotballtrening

Onsdag

Ergometersykling

Torsdag

Joggetur

Fredag

Symjing

Laurdag

Skøyter

120

Søndag

Tur med hunden

a) Skriv aktivitetane i stigande rekkjefølgje etter talet på treningsminutt. b) Lag eit søylediagram. c) Kor mange timar og minutt trena Kaja til saman denne veka? d) Kva for ein dag trena ho færrast minutt? e) Kor mykje lenger trena ho om laurdagen enn om onsdagen?

150

Patrik teikna eit søylediagram som viser kor mykje han trena den same veka som Kaja:

Kor mange minutt 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

r itu Sk

te øy Sk

ni re St

yrk

jet

g jin m

tre all tb Fo

ng ni

et gg Jo

itr

a) Lag ein tabell på grunnlag av søylediagrammet. b) Kven trena mest av Kaja og Patrik denne veka? c) Kor mange treningsminutt skil mellom Kaja og Patrik denne veka?

a) Skriv opp tida du bruker på ulike aktivitetar ei veke. Tips: trening, tv, pc, lesing av bøker, tid saman med venner b) Lag eit søylediagram. c) Lag tre spørsmål til søylediagrammet.

Statistikk

151

Mor til Julie driv ein sportsbutikk. For å halde oversikt over kor mykje ho sel, lagar ho diagram på pc-en for kvar vare. Der kan ho sjå om lag kor mykje ho sel av kvar vare i kvar månad. Nedanfor ser du salstala for handballar for eitt år:

Månad

Kor mange

Januar

Februar

Mars

April

Mai

Juni

Juli

August

September

Oktober

November

Desember

a) Lag eit søylediagram på grunnlag av tabellen. b) Kor stor er skilnaden på salstalet i den beste og i den dårlegaste månaden?

152

Ein dag gløymer mor til Julie å skrive kva for tre vareslag diagramma gir ein salsoversikt over. Hjelp henne med å finne ut kva for nokre av varene tynne sokkar, luer og redningsvestar som gjeld kvart av diagramma nedanfor.

Grunngi svaret. a)

160 140 120 100 80 60 40 20 Januar

Mars

Mai

Juli

September November

Mars

Mai

Juli

September November

Mars

Mai

Juli

September November

180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

Januar

180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

> Januar

Lag eit spørsmål til kvart av diagramma i oppgåve 17.

Statistikk

153

a) Lag ei undersøking over kor mange i gruppa di som bruker sykkelhjelm. Presenter resultata i eit søylediagram. b) Gjer same undersøking i forhold til like mange vaksne. Presenter desse resultata òg i eit søylediagram. c) Kva viser undersøkinga om bruken av sykkelhjelm hos barn og vaksne?

Undersøk nærmare kva for aldersgrupper som er flinkast til å bruke hjelm, og finn ut om • det er skilnad i bruken av hjelm mellom gutar og jenter • yngre barn er flinkare til å bruke hjelm enn eldre barn • det er mange som har ramla på sykkel utan å ha på seg hjelm Presenter resultata i eit søylediagram og prøv å gi ei forklaring på resultata.

154

Litt av kvart 1

Skriv av og set inn dei tre neste tala i talmønstra. a) 2

b) 3

c) 5

Sjå på dette talet:

52,36

Kva for eit siffer står på a) hundredelsplassen b) einarplassen c) tidelsplassen d) tiarplassen

Skriv tala i stigande rekkjefølgje. 2

–3

–5

Gjer om til blanda tal. a) 14 b) 11 3 3

c) 17 4

–2

d) 23 4

Julie, Kaja og Patrik skal reise med båt. Kvar av dei må betale 364 kr. Kor mykje må dei betale til saman?

155 Statistikk 155

Rekn i hovudet. a) 300 – 204 =

b) 200 – 186 =

c) 500 – 489 =

Still opp og rekn ut.

a) 243 · 2 =

b) 243 · 3 =

c) 243 · 8 =

d) 243 · 7 =

a) 294 : 7 =

b) 264 : 2 =

c) 304 : 8 =

d) 282 : 6 =

Julie, Kaja, Patrik og Simen vil gi ein dvd til 240 kr i gåve til Jon. Kor mykje må kvar av dei betale for gåva dersom dei skal betale like mykje?

10 Kva for pengestykke og setlar har vi i Noreg? 11 Kor mange centimeter er det i a) 1 dm

b) 1 m

c) 0,5 dm

d) 0,5 m

b) 0,8 kg

c) 4,1 kg

d) 2,3 kg

12 Gjer om til gram. a) 7,0 kg

13 Om lag kor mange liter rommar a) ei vaskebytte b) eit badekar c) ein stor potetkjele

14 Rekn ut omkrinsen av parallellogrammet.

3 cm

4 cm

156

Simen skal reise med tog til bestefar sin. Toget går kl. 09.50. Når må Simen seinast gå heimanfrå når han bruker ein halv time til stasjonen?

Søylediagrammet viser kor mange kroner fem elevar har spart.

kr 600 500 400 300 200 100 0

> Patrik

Jon

Mia

Julie

Simen

a) Kven har spart minst? b) Kven har spart mest? c) Kor mykje har Patrik spart? d) Kor mykje meir enn Patrik har Jon spart?

Kva kallar vi eit rektangel der alle sidene er like lange?

a) Kva slags geometrisk form har ein boks med fiskebollar? b) Teikn boksen.

Rekn ut omkrinsen av figurane. a)

4m 1m 1m

1m 1m

Statistikk 157

Lengd og areal 1

Kor lange er linjestykka? Gjett fĂ¸rst og mĂĽl etterpĂĽ. a) b) c) d) e)

a) Kor mange centimeter er det i 1 dm? b) Kva betyr centimeter? c) Kva betyr desimeter? d) Kor mange centimeter er det i 1 m? e) Kor mange desimeter er det i 1 m?

Gjer om til centimeter. a) 2 dm

b) 5 m

d) 5,5 m

Mia syr ein duk som er forma som eit kvadrat. Sidene i kvadratet er 150 cm. Ho fester eit pynteband rundt kanten. Kor mange meter band treng ho?

158

c) 2,5 dm

Kor stor er omkrinsen til biletet?

20 cm

30 cm

Hundegarden til Simen har form som eit rektangel. Sidene er 10 m og 13 m. Kor mange meter gjerde treng Simen rundt hundegarden sin?

Hundegarden til Julie har form som eit kvadrat. Sidene er 15 m. Kor mange meter gjerde treng Julie rundt hundegarden sin?

Teikn eit kvadrat som er a) ein kvadratcentimeter

14.3

b) ein kvadratdesimeter

Bruk arealmalen og finn arealet av figurane. a)

Lengd og areal

159

Kva betyr a) milli

c) desi

Kor mange millimeter er det i a) 1 m

b) centi

b) 1 dm

c) 1 cm

Mål tjukkleiken og skriv svaret i millimeter. a) ein blyant b) Tusen millionar 5B c) eit viskelêr

Mål eit vanleg A4-ark. Kor mange centimeter er a) lengda av arket b) breidda av arket c) Gjer om svara til millimeter.

Mål dei lengdene du treng, og rekn ut omkrinsen av figurane. a)

Eit kvadrat er 120 cm langt. Kor langt er det rundt kvadratet?

Patrik skal leggje kantstein rundt eit blomebed. Blomebedet har form som eit rektangel. Lengda er 4 m og 80 cm. Breidda er 60 cm. Kor mange meter kantstein må han leggje?

160

Vi bruker desse einingane for areal: Kvadratmeter

Kvadratdesimeter

Kvadratmillimeter

Kvadratcentimeter

Skriv einingane med forkortingar i stigande rekkjefĂ¸lgje.

14.3

Bruk arealmalen og finn arealet av figurane. a)

Lengd og areal

161

M책l sidene og rekn ut omkrinsen av figurane i oppg책ve 18.

a) Teikn ein kvadratdesimeter. b) Kor mange kvadratcentimeter er det plass til i 1 dm2? Vis dette med teikning.

Gjer om. a) 1 dm2 =

cm2

b) 2 dm2 =

cm2

c) 1 m2 =

dm2

d) 3 m2 =

dm2

e) 14 dm2 =

cm2

f) 1 cm2 =

mm2

g) 6 cm2 =

mm2

Teikn ein a) kvadratdesimeter b) kvadratcentimeter c) kvadratmillimeter

Teikn eit rektangel med omkrins a) 24 cm

c) 10 cm

d) 3 cm

c) 24 cm

d) 32 cm

Teikn eit kvadrat med omkrins a) 12 cm

162

b) 36 cm

b) 20 cm

Teikn eit rektangel med omkrins 20 cm og areal 24 cm2.

Teikn eit rektangel med omkrins 22 cm og areal 24 cm2.

Teikn eit kvadrat med areal 36 cm2. a) Kor lange er sidene?

b) Finn omkrinsen.

Teikn eit rektangel med areal 20 cm2. a) Kor lange er kvar av sidene? b) Finn omkrinsen.

Omkrinsen til eit blomebed er 18 m. Blomebedet har form som eit rektangel. Den eine sida er 2,5 m. Kor lang er den andre sida?

Mia spring ofte mange rundar rundt huset der ho bur for å trene. Det er 70 skritt rundt huset. Med linjalen sin finn ho at kvart skritt er 0,85 m. a) Kor lang er kvar runde? b) Kor langt spring Mia dersom ho spring fem rundar?

Av og til spring Mia i lysløypa. Ei veke spring ho 2 km to dagar, 3 km ein dag og 750 m ein dag. a) Kor langt spring Mia til saman denne veka? b) Kor mykje lenger må Mia springe for å springe 1 mil denne veka?

Lengd og areal

163

Ved Fjell skule skal dei setje opp eit nytt gjerde rundt leikeplassen. Det skal vere 1,5 m mellom kvar gjerdestolpe. Leikeplassen er 15 m lang og 15 m brei. a) Teikn leikeplassen og finn ut kor mange gjerdestolpar som trengst. b) Kvar stolpe skal vere 90 cm over bakken og 6 dm under bakken. Kor lang er kvar stolpe? c) Kor mange meter stolpar går med? d) Kor langt gjerde treng dei?

Du treng: A4-ark

Teikn eit rektangel på 1 dm2 der den eine sida er a) 5 cm

b) 25 cm

c) 20 cm

Kor mange kvadratmillimeter er det i 1 dm2?

Julie skal måle veggene på rommet sitt. Nedanfor ser du teikningane som ho har laga av veggene. a) Rekn ut kor stort areal Julie skal måle. b) Kor stort trur du arealet av golvet hennar er? Forklar. c) Julie skal setje opp nye lister rundt taket. Kor mange meter lister treng ho?

2,1m

2,4m 2,4m

1,2m 1m

3m 2,4m

2,4m 2,4m

2,4m

1,2m

1m 164

a) Teikn eit rektangel med lengd 12 cm og breidd 8 cm. b) Rekn ut omkrinsen av rektanglet. c) Teikn eit nytt rektangel med det same arealet som i a), men med lengd 16 cm. d) Rekn ut omkrinsen av det nye rektanglet. e) Teikn så mange rektangel som du klarer, med det same arealet som ovanfor, men med ulike lengder, både kortare og lengre. f) Kva for eit av dei rektangla du har teikna, har minst omkrins?

a) Teikn så mange rektangel du klarer med omkrins 36 cm. b) Prøv med ulike lengder og breidder, og rekn ut arealet av rektangla. c) Kva for lengd og breidd har rektanglet med størst areal? d) Kva er det minste arealet du kan lage når rektangla skal ha omkrins 36 cm?

Simen skal lage ei innhegning til hunden sin. Han vil at hunden skal ha så stor plass som mogleg, men han har berre 20 m netting til gjerdet. Kor lang og brei bør innhegninga vere?

Lengd og areal

165

Litt av kvart 1

Skriv tala med siffer. a) Fem tusen og førtito b) Fire tusen og tre c) Fire hundre tusen og tre

Rekn i hovudet. a) 2,6 + 2,6 =

b) 1,5 + 1,5 =

c) 4,7 + 2,3 =

Rekn ut.

a) – 8 + 10 =

c) 8 – 12 =

b) – 8 – 5 =

d) – 8 + 6 =

a) 3 – 1 = 4 4

c) 1 – 2 = 5

b) 5 – 2 = 3 3

d) 2 1 – 1 1 = 2 2

Kva for eit tal får du dersom du aukar 78 599 med a) 10 000

c) 5000

Kva for eit tal får du dersom du minkar 78 599 med a) 2000

b) 10

b) 9000

c) 99

I ein by bur det 29 354 personar. På eitt år kjem det 1066 personar til byen. Talet på personar som reiser frå byen, er 579. Kor mange innbyggjarar har byen no?

a) Finn summen av tala 657, 2188 og 74. b) Finn differansen mellom tala 6005 og 378. c) Kor stort er produktet av tala 3, 5 og 4? d) Produktet av to tal er 24. Kva for nokre tal kan det vere?

166

Lag ei rekneforteljing til dette reknestykket: Bruk meter som nemning. 70 – 3 · 2

Rekn ut. a) 45 : 9 + 126 : 2 =

c) 8 + 16 : 2 =

b) 4 + 24 : 6 =

Kor mange kroner i alt? a)

Rekn ut.

Hugs same nemning når du reknar ut!

a) 20 m + 30 cm + 21 dm = b) 4 dm + 25 cm + 2 m = c) 0,4 m + 350 cm + 4 dm =

Skriv som mil og kilometer. a) 15 km

c) 280 km

Skriv som kilogram og gram. a) 3,2 kg

b) 34 km

b) 4,8 kg

c) 1,5 kg

Rekn ut. Skriv svaret som liter. a) 4 dL + 5 dL + 5 dL =

b) 6 dL + 8 dL + 3 dL =

Lengd og areal 167

Rekn ut a) omkrinsen av rektangelet b) arealet av rektangelet

3 cm

5 cm

Kor lang tid er det mellom klokka a) 19.30 og 21.45 b) 11.58 og 19.30 c) 20.45 og 23.00

Her ser du kor mange bøker Julie, Mia, Jon og Patrik har lese på eitt år: Namn

Kor mange bøker

Julie

Mia

Jon

Patrik

a) Lag eit søylediagram. b) Lag to spørsmål til søylediagrammet.

Kor mange grader er ein rett vinkel?

Kva for ein av figurane nedanfor kan du brette saman til ein terning? A

168

Masse og volum 1

Gjer om til desiliter. a) 4 liter

b) 4 liter 5 dL

c) 4 liter 50 dL

Rekn ut. a) 2 liter – 5 dL = b) 2 liter – 3 dL = c) 4 liter – 20 dL =

a) Ei stor brusflaske rommar 1,5 liter. Kor mange desiliter er det? b) Eit glas rommar ca. 2 dL. Kor mange slike glas kan du fylle i to store brusflasker?

Ei flaske med hostesaft rommar 250 mL. a) Kor mange desiliter er det? b) Kor mange flasker trengst det for å få 1 liter?

Kva betyr a) kilo

b) hekto

Kor mange a) gram er det i eit kilogram b) gram er det i eit hektogram c) hektogram er det i eit kilogram

Masse og volum

169

Rekn ut. a) 2 kg – 500 g = b) 2 kg – 250 g = c) 4 kg – 500 g =

Gjer om til gram. a) 4 kg

b) 4 kg 250 g

c) 4 kg 50 g

Eit eple veg ca. 200 g. a) Kor mange eple går det på eit kilogram? b) Om lag kor mykje veg 12 eple?

a) Kva for to varer veg 900 g til saman? b) Kor mykje veg ei skinke og to ostebitar til saman? c) Kor mykje veg alle varene på plakaten til saman?

Torsk 550 g Egg 10 stk. 580 g Kjøttdeig 0,400 kg Wienerpølse 0,850 kg Klementinar 0,320 kg Ost 0,350 kg Skinke 2,5 kg

Bruk varene i tabellen og skriv ei rekneforteljing til dette reknestykket: 2,5 + 0,580 · 2 =

170

Skriv massane i stigande rekkjefølgje. 183 kg

1,83 tonn

1 kg 83 g

0,183 g

1 kg 830 g

Gjer om til kilogram og gram. a) 7400 g

183 g

b) 3050 g

c) 5005 g

d) 12 009 g

Skriv eit eksempel på noko som kan vege a) 100 g

b) 1 kg

c) 500 g

d) 10 kg

Finn ut kor mykje skolesekken din veg når han er full av bøker.

Rekn ut. a) 100 g + 1 kg + 4 hg = b) 13 hg + 700 g = c) 2 kg og 4 hg + 500 g = d) 250 g + 3 hg + 0,1 kg =

Skriv av tabellen og fyll inn dei tala som manglar. Kilogram

Hektogram

1,2

Gram 1200

3 0,5 16 600 60 1,3

1 kg er 1000 g og 1 hg er 100 g.

Masse og volum

171

Patrik har funne ut at dersom han har meir enn 4 kg varer i posen, vil denne gå sund. a) Kor mykje veg varene til saman? b) Kor mange posar bør Patrik bruke?

Skriv einingane i stigande rekkjefølgje. Desiliter

Milliliter

Centiliter

Liter

Patrik liker å lage mat. Ein dag vil han lage ein saus med 3 dL olivenolje. Flaska med olivenolje inneheld 500 mL. Kor mykje olivenolje er det att på flaska etter at Patrik har laga sausen?

Ei lita brusflaske rommar 33 cL. Kor mange brusflasker går det på 1 liter?

Hvor mange flasker på 100 mL må du ha for å få 1 liter?

Skriv voluma i stigande rekkjefølgje. 12 dL

172

3 cL

1 liter

500 mL

15 mL

2 dL

Skriv av og set inn dei tala som manglar. a) 26 dL + b)

dL + 7,5 dL = 2 liter

dL + 25,5 dL = 5 liter

d) 1,7 dL +

dL = 5,5 dL

Mink volumet med 14 dL. a) 3,8 liter

dL = 10 liter

b) 10 liter

c) 2,1 liter

Auk volumet med 4,7 liter. a) 5 dL

b) 6,2 dL

c) 16 dL

Kor mykje manglar på 3 liter dersom du har 22 dL + 50 cL + 4 mL?

Julie skal kjøpe 6 liter brus. Ho kjøper seks halvliters flasker og seks flasker med 33 cL. Kor mykje manglar ho for å få 6 liter?

Simen skal kjøpe 5 kg frukt. Han kjøper 16 hg druer, 572 g pærer, 1 kg eple, 1100 g appelsinar og 4 hg morellar. Har Simen kjøpt nok? Grunngi svaret ved å vise utrekninga.

Onkelen til Kaja har lov til å laste 10 tonn på lastebilen sin. Han skal laste kantstein og hageheller. Kvar pall med kantstein veg 0,8 tonn, og kvar pall med hageheller veg 600 kg. Kor mange pallar hageheller kan han laste dersom han alt har lasta åtte pallar med kantstein?

Masse og volum

173

Mia skal blande 1,5 liter rein saft med 7,5 liter vatn i ein kjele. Ho måler opp med to målebeger. Det eine tek 2 liter og det andre 3 dL. Korleis kan ho måle opp safta og vatnet?

Skriv av og set inn dei tala som manglar. Pass på rett nemning. a) 1,5 kg + b)

kg = 4000 g

g + 750 g = 2 kg

kg + 2,360 kg = 5 kg

d) 80 g +

g = 3 hg

Kor mykje tyngre er 15,6 kg enn 3900 g?

Ein gris har slaktevekt på ca. 70 kg. På garden Bjørnemyr fôrar dei opp 80 grisar tre gonger kvart år. Kor mange tonn svinekjøtt produserer dei på eitt år?

Litago er ei ku som mjølkar godt. Ho mjølkar ca. 320 dagar i året, og sluttar å mjølke dei siste vekene før ho skal kalve. I gjennomsnitt mjølkar ho ca. 22 liter per dag. Kor mykje mjølkar Litago på eitt år?

Litago mjølkar ca. 40 liter per dag på det meste. I kvar liter er det ca. 40 g fløyte. a) Kor mykje fløyte produserer Litago på éin dag? b) Bruk svaret frå oppgåve 35, og finn ut kor mykje fløyte Litago kan produsere på eitt år.

174

Du treng: centikubar

a) Kor stort er volumet av éin centikube? b) Bygg ein terning som er 2 cm lang, 2 cm brei og 2 cm høg. c) Kor mange centikubar er det i terningen? d) Kor stort er volumet av terningen?

a) Bygg ein ny terning der alle sidene er dobbelt så lange som i oppgåve 37. b) Kor mange centikubar brukte du til denne terningen? c) Kor stort er volumet av terningen? d) Kor mange gonger større er volumet av denne terningen enn av den du laga i oppgåve 37?

Bygg eit prisme som er dobbelt så langt som terningen du laga i oppgåve 38, men like breitt og høgt. Kor mange gonger større er volumet av prismet enn volumet av terningen du laga i oppgåve 38?

a) Bygg eit prisme der både lengda og breidda er dobbelt så stor som på den vesle terningen du laga i oppgåve 37, men høgda er den same. b) Kor mange gonger større er volumet av dette prismet enn av den vesle terningen i oppgåve 37?

a) Lag ein terning som er tre gonger så lang, brei og høg som terningen du laga i oppgåve 37. b) Kor mange gonger større er volumet av denne terningen enn av terningen du laga i oppgåve 37?

Masse og volum

175

Litt av kvart 1

Skriv av og set inn dei tre neste tala i talmønstra. a) 2

b) 3

Skriv av og set inn teikna <, > eller =. a) 2356

23,56

b) 235,6

2356

c) 2,356

23,56

d) 235,6

2,356

Rekn ut og finn talet som manglar. a) 4,12 : 2 =

fordi =

· 2 = 4,12

b) 6,18 : 3 =

fordi =

· 3 = 6,18

c) 8,24 : 4 =

fordi =

· 4 = 8,24

Kva for tal manglar på tallinja? A

–4

–2

Rekn ut. a)

3 – 1 = 12 12

b) 1 5 – 8 = 12 12

c) 1 7 – 4 = 12 12 d) 12 – 1 = 12 12

Rekn i hovudet.

176

a) 99 + 10 =

b) 999 + 10 =

c) 999 + 100 =

a) 11 – 2 =

b) 101 – 2 =

c) 1001 – 2 =

Skriv av og set inn dei tala som manglar. a) 10 ·

= 120

c) 7 ·

= 140

b) 12 ·

d) 4 ·

= 360

a) 80 :

c) 350 :

d) 600 :

b) 300 :

Jon kjøper ein cd til 168 kr. Han betaler med ein 200-kronesetel. Kor mykje får han att?

Skriv som kilometer og meter. a) 3450 m

b) 2680 m

c) 5243 m

Skriv tre eksempel på gjenstandar som kan vege over 1 tonn.

Kor mange kubikkcentimeter er volumet av figurane? Sida i terningane er 1 cm. a)

Volumet av éin terning er 1 cm3. 1 cm

1 cm

Masse og volum 177

Julie skal så gras i hagen. Hagen er 10 m lang og 6 m brei. Det går med 1 kg frø til 20 m2. a) Kor stort er arealet av hagen? b) Kor mange kilogram grasfrø treng Julie?

Gjer om til minutt. a) 2 timar 10 minutt b) 3,5 timar c) 0,5 timar d) 90 sekund

I kva for ei rute finn du a) eit kryss b) ein firkant c) ei stjerne d) ein måne

5 4 3 2 1 A

178

Teikn ein terning på eit prikkpapir.

a) Kva slags geometrisk form har fotballen?

7.5

b) Kva for geometriske figurar er fotballen sett saman av?

7.5

Teikn av og spegl trekanten om linja l.

l Rekn ut.

a) 4 – 6 =

b) 12 – 12 =

c) 38 – 42 =

a) – 6 – 3 =

b) – 10 – 2 =

c) – 12 – 4 =

a) – 6 + 3 =

b) – 6 + 12 =

c) – 6 + 10 =

Masse og volum 179