Informatieblad relaties CED-Groep
Als leren je lief is februari 2019 nummer 1 jaargang 17
Doordacht Passend Lesmodel De kunst van goed coachen Twintig jaar De Vreedzame School Taakspel: óók effectief tegen pesten ‘Taalbad’ voor anderstalige leerlingen Learn Like a Champion Netwerk ondersteunt ikc-pioniers Hét Congres: volop inspiratie
Snappen waar je heen moet, dát helpt
Inhoud
6
Hoe reflecteer je met collega’s op hun gedrag in de klas? De bouwcoördinatoren en ib’ers van basisschool Het Gein in Amsterdam hadden baat bij de cursus coachingtechnieken.
Snappen waar je heen moet
4
Het zou zomaar een Cruijff-wijsheid kunnen zijn: als je snapt waar je heen moet, ben je er sneller. Dat motto schoot mij spontaan te binnen bij het lezen van de artikelen voor dit num-
De kunst van goed coachen
Doordacht Passend Lesmodel
mer. Neem het artikel over coaching. Als het goed is, lees ik daar, stelt de coach zodanige
Basisschool Samen Onderweg in Gorinchem bouwt met het Doordacht Passend Lesmodel verder aan een professionele cultuur, een gemeenschappelijke taal en doorgaande lijnen. ‘Leraren krijgen hun vak weer terug.’
vragen, dat de gecoachte gaat zien wat het probleem is en zélf tot oplossingen komt. Goed coachen is een hele kunst, maar gelukkig kun je je daarin laten scholen… Bij kinderen werkt het ‘snappen waar je heen moet’-principe net zo goed, zo merkten ze op Basisschool Samen Onderweg in Gorinchem. Deze school voerde het Doordacht Passend
8
Tijdens een miniconferentie deelden scholen wat Vreedzaam hen brengt en haalden ze inspiratie voor het levend houden van het programma.
Lesmodel in. Wat daar een groot verschil maakte: de kinderen begrijpen beter waarom ze iets doen. Daardoor komen ze beter tot leren en boeken ze betere resultaten. Vooruit, nog een voorbeeld. Op Basisschool De Branding in Vlissingen, sinds kort Learn Like
11
a Champion-school, worden Teach-technieken ingezet om rust en structuur te brengen. Zoals de ‘drempel-techniek’, bij binnenkomst in het lokaal. ‘De kinderen weten: ik laat nu de
Taakspel: óók effectief tegen pesten
Het NJi heeft Taakspel erkend als effectief anti-pestprogramma. Een mooie prestatie, want van alle onderzochte programma’s kregen er slechts vier deze erkenning.
straat- en thuiscultuur achter me en ga de schoolcultuur in. Hier worden we gestimuleerd om ons best te doen, we zijn hier om te leren’, vertelt directeur Rob Jiskoot. De kinderen snappen wat de bedoeling is en gedragen zich daarnaar. Ik maak nog een Cruijffiaanse gedachtesprong: misschien snap je beter waar je heen moet, als je ziet waar je vandaan komt. Ageet van Dijken, directeur van de Paul Krugerschool in Coevorden, vertelt hoe haar deelname aan het ikc-netwerk Krachtig Kindcentrum haar verrijkt. Vanwege de vele ideeën die ze daar opdoet, maar ook door het bezoek van de andere
Learn Like a Champion: Leren op elk niveau in de school
leden aan haar school. ‘Als mensen dan enthousiast reageren op wat ze zien, groei je daarvan. Zelf zit je er zo dicht bovenop dat je de pareltjes niet altijd ziet.’ Zien welke weg je al hebt
Basisschool De Branding mag zich sinds kort Learn Like a Champion-school noemen. Een hele prestatie, want er is maar een handjevol scholen dat dit predicaat tot nu toe wist te bemachtigen.
afgelegd, helpt ongetwijfeld om de vervolgkoers te bepalen. Marijke Nijboer, eindredacteur
20
De beste kansen voor ieder kind. Dat is wat stichting CED-Groep drijft. Samen met professionals in onderwijs, kinderopvang en gemeenten komen we al ruim een halve eeuw tot praktische oplossingen voor actuele vraagstukken. We ontwikkelen inspirerende leermiddelen en geven betekenisvolle professionalisering en effectieve begeleiding. Uw praktijkkennis verbinden we met onze brede expertise en innovatiekracht. Dat levert doordacht maatwerk op, voor iedere situatie en op elk niveau. Met de CED-Groep haalt u
Rotterdam Bezoekadres: Dwerggras 30 3068 PC Rotterdam Postadres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam
Volg ons
www.cedgroep.nl info@cedgroep.nl
het beste uit uzelf én uit uw leerlingen. Als leren je lief is. KlasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660, jaargang 17, nummer 1, februari 2019 redactie: Lot Hannik, Jeroen Meijboom, Marijke Nijboer (eindredacteur), Carolien Rebel, Elly van der Zel redactie-adres: CED-Groep, Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam, klasseapart@cedgroep.nl website: www.cedgroep.nl fotografie: Jan van der Meijde, tenzij anders vermeld vormgeving: Pressure Line druk: MediaCenter Rotterdam oplage: 12.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl
2
KlasseApart februari 2019 nummer 1
16
Netwerk ondersteunt ikc-pioniers
Een kindcentrum opzetten is pionieren. Het netwerk ‘Krachtig Kindcentrum, aan de slag met lef’ ondersteunt deze pioniers. ‘Ik ga altijd met een hoofd vol ideeën weer naar huis.’
Twintig jaar De Vreedzame School
‘Taalbad’ voor leerlingen uit buitenland
Dankzij de taalklassen kunnen leerlingen uit het buitenland op het ProNova College (praktijkonderwijs) al na een jaar regulier onderwijs volgen.
18
14
Hét Congres: volop inspiratie
Hét Congres trok zo’n 900 belangstellenden met inspirerende workshops, lezingen en informatiestands. Gemene deler: mensen uit de dagelijkse onderwijspraktijk met een gelijke passie voor kinderen bij wie het leren niet vanzelf gaat.
12 Nieuws 22 Hoogenkamp Uit de wetenschap @CEDGROEP 23 Agenda 24 De werkweek van Sandra Honnef KlasseApart februari 2019 nummer 1
3
Basisschool Samen Onderweg over het Doordacht Passend Lesmodel:
‘De kinderen zijn gemotiveerder en leren beter’ Tekst Ronald Buitelaar
Basisschool Samen Onderweg in Gorinchem bouwt met het Doordacht Passend Lesmodel van de CED-Groep verder aan een professionele cultuur, een gemeenschappelijke taal en doorgaande lijnen. Leraren zijn enthousiast. Zij krijgen meer vat op hun eigen handelen en het leren van hun leerlingen.
kennis tijdens een les kunt inzetten. Daarna
Gert: ‘Rianda heeft een andere relatie met
nis over instructie en inzichten en technieken
ga je er in je klas mee aan de slag en krijg je
het team. Zij kan zaken benoemen die intern
van bijvoorbeeld Breinsleutels, Teach Like a
van haar persoonlijke feedback.’ Annemarie:
soms ingewikkeld liggen.’ Annemarie: ‘Ze
Champion en coöperatief leren om het didac-
‘Rianda vraagt eerst wat je zelf van de les
doet dat op een fijne, persoonlijke manier.’
tisch, organisatorisch én pedagogisch hande-
vindt en benoemt daarna wat zij heeft gezien
Lianne: ‘Op het feedbackformulier plaatst ze
len van leraren effectiever te maken. Met DPL
en wat goed gaat. Ook geeft ze tips en kun je
bijvoorbeeld ook altijd een persoonlijk stukje.
valt een aantal puzzelstukjes op hun plaats.
vragen stellen. Ze kijkt heel goed wat je als
Ze investeert daarmee in de relatie en bouwt
Bij Samen Onderweg krijgt dat zowel vorm
individuele leerkracht nodig hebt.‘ Voor Gert
een vertrouwensband op.’
in de klas als in het team.’ Rianda bezoekt
zit de meerwaarde in die persoonlijke aan-
Dat het DPL vruchten afwerpt, zien ook bui-
bij alle leerkrachten lessen, geeft feedback
pak: ‘Ik vind de wijze waarop Rianda dit doet
tenstaanders. Gert: ‘Wij zijn in het kader van
lingen, de ander een kleine negentig. Gert
en bespreekt daarnaast tijdens teambijeen-
cruciaal voor het succes ervan. Zij gaat echt
onderlinge visitaties door vertegenwoordigers
legt uit waarom hij voor het DPL-traject koos:
komsten de stand van zaken. ‘Daardoor wordt
de diepte in met leerkrachten. Daar moeten
van twee andere scholen bezocht. Zij waren
‘Toen ik zo’n zeven jaar geleden op deze
duidelijk waar je als leraar staat en waar de
zij overigens wel enigszins aan wennen.’ Om
lyrisch. Ze roemden de betrokkenheid van
school begon, hebben we fors ingezet op
school als geheel staat. Het gaat in dit geval
die reden moet Gert de werkgroep, waar ook
onze leerlingen en de herkenbare lijn in het
technisch en begrijpend lezen en woorden-
echt om een traject op maat, waarbij we heel
Lianne en Annemarie deel van uitmaken, wel
handelen van leraren. Dat is precies wat wij
schat. Na een aantal jaren stond dat en volg-
nauwkeurig kijken naar wat deze school en
eens afremmen: ‘De leraren in de werkgroep
voor ogen hebben: leerkrachtgestuurd onder-
den veel teamleden individueel cursussen
deze leerkrachten nodig hebben. Maar ook
staan dichter bij het proces dan hun col-
wijs. De leraar is wat ons betreft de sleutel
als Teach Like a Champion en coöperatieve
een basistraining over DPL, voor bijvoorbeeld
lega’s. Zij willen in hun enthousiasme wel
tot beter onderwijs.’
Naarmate het gesprek over het Doordacht
ter waarom ze iets doen, ze komen tot leren
werkvormen. Ik wilde met het DPL-traject
regionale scholingscentra, behoort tot de mo-
eens te hard gaan en dan ga ik even op de
Passend Lesmodel (DPL) vordert, worden
en boeken resultaat.’ Annemarie: ‘De kinde-
meer lijn brengen in de school- en persoon-
gelijkheden.‘
rem staan. Iedereen onderkent de positieve
directeur Gert Mesch en groepsleerkrachten
ren worden gemotiveerder. Je ziet het voor je
lijke ontwikkeling.’
Lianne van Horssen (groep 7) en Annemarie
ogen veranderen.’ Gert: ‘Leraren krijgen hun
Potters (groep 5) steeds enthousiaster. Uit
vak weer terug.’
hun verhaal blijkt dat de school in nauwelijks
4
praktijkgericht lesmodel. ‘We gebruiken ken-
effecten, maar in een team wordt in verschilPersoonlijke aanpak
lende tempi geleerd.’
Praktijkgericht
Lianne en Annemarie zijn erg te spreken
CED-adviseur Rianda Heinz bleek de aange-
over de aanpak van Rianda. Lianne: ‘Tijdens
Lyrisch
anderhalf jaar een forse kwaliteitsslag heeft
Basisschool Samen Onderweg heeft twee
wezen persoon om met die lijn aan de slag te
een teambijeenkomst geeft ze achtergrond-
Annemarie, Lianne en Gert zijn tevreden
gemaakt. Lianne: ‘De kinderen begrijpen be-
vestigingen. De één telt ongeveer 230 leer-
gaan. Het DPL-traject, vertelt zij, is een sterk
informatie en laat ze ons ervaren hoe je die
over de keuze voor externe ondersteuning.
KlasseApart februari 2019 nummer 1
Meer weten? Rianda Heinz r.heinz@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/dpl
KlasseApart februari 2019 nummer 1
5
Hoe laat je iemand tot eigen oplossingen komen?
De kunst van goed coachen
Het Cursusbureau van de CEDGroep biedt de cursus Coaching voor intern begeleiders en coördinatoren in po/so. Deze interactieve cursus wordt gegeven in vijf lesdagen en bestaat uit theorie, praktische opdrachten en veel oefeningen. Desgewenst wordt de cursus op maat aangepast.
Tekst Connie van der Zel
Het kan best moeilijk zijn om met collega’s te reflecteren op hun gedrag in de klas. Hoe kun je je mening zo formuleren, dat deze duidelijk overkomt, maar niet verkeerd valt? De bouwcoördinatoren en ib’ers van basisschool Het Gein in Amsterdam hadden baat bij de cursus Coachingtechnieken van de CED-Groep. Links adjunct-directeur Tony Janssen, rechts directeur Richard Schuiling.
‘Niet de methode is het doel; jij bepaalt zélf het doel van je les. Dat is de grootste eyeopener bij collega's’
Deze coachcursus-op-maat besteedt veel
het voor de meesten wennen om feedback te
aandacht aan gesprekstechnieken, coa-
krijgen. Ook voor de bouwcoördinator zelf is
chingmodellen en het oefenen hiervan. Het
het wennen. Hij of zij moet reflecteren op de
Gein koos in overleg met trainer Hanneke
nieuwe rol als coach.’
van Keeken voor een traject van vijf halve cursusdagen door het hele jaar heen, met tus-
Klein maar krachtig doel
sendoor veel tijd om in de praktijk te oefenen.
De koppeling van het coachen aan het
‘We hebben het coachen gekoppeld aan ons
lesmodel heeft nog een voordeel: je kunt
lesmodel, de Expliciete Directe Instructie’,
de coaching in kleine maar gerichte stapjes
vertelt adjunct-directeur Tony Janssen. Hij
aanbieden. Tony noemt als voorbeeld active-
volgde de cursus ook zelf. ‘Door deze koppe-
rende werkvormen, die onderdeel zijn van het
ling borg je de toepassing van het lesmodel;
lesmodel. ‘Bij een coachinggesprek komt aan
dit blijft onder de aandacht.’
de orde dat een collega moeite heeft om de les te starten. Al pratend stelt de leerkracht
Omgaan met weerstand
zichzelf een doel: ik wil dat de leerlingen door
Bij de cursus komen twee coachingmodellen
een pakkende start meteen op het puntje van
aan bod: het GROW-model en de oplossings-
hun stoel zitten. De coach laat zijn collega
gerichte feedback. Tony: ‘Bij beide modellen
zelf nadenken en experimenteren: zoek in
gaat het om het stellen van de juiste vragen,
de methode naar oplossingen of kijk eens bij
waardoor het probleem van de gecoachte ver-
je buurman hoe hij dat doet. Probeer uit wat
helderd wordt. Het gaat niet om het geven van
voor jou werkt. Na drie weken komt de coach
adviezen of oplossingen. Het is de bedoeling
weer kijken, ziet de groei en geeft feedback.
dat de coach door reflectie en de juiste vragen
Als het doel bereikt is, kan weer een stapje
de gecoachte tot eigen oplossingen en moge-
worden gezet naar een volgend klein doel. Dat
lijkheden laat komen: wat zie jij als verbeter-
komt dan ook uit de gecoachte zelf.’
‘Met coaching laat je mensen voelen: je hoeft het niet alleen te doen’ Carmen Hermens, ib’er en coach op Het Gein niet goed gaat. Iedereen kan winst behalen met behulp van coachen. Verder is een voorwaarde voor effectieve coaching dat je je bij iemand op je gemak voelt. Daarom mochten de leerkrachten ook hun eigen coach kiezen. We zijn nu een jaar verder en de reacties van de leerkrachten zijn positief. Ze vinden de aandacht die de coach geeft erg prettig. We proberen nu het coachen te borgen door de coachinggesprekken vast in te roosteren. Jammer genoeg lukt dat niet altijd vanwege personeelsschaarste, maar het blijft onder de aandacht. Want als je je als school wilt blijven ontwikkelen, zijn feedback en reflectie op het eigen handelen de grootste succesfactoren.’
punt en wat zou jij daaraan kunnen doen?’
Bij coaching is het cruciaal dat de juiste vragen worden gesteld.
6
KlasseApart februari 2019 nummer 1
Andere interessante onderdelen van de
Spannend
training zijn het omgaan met weerstand en
Coaching is spannend, voor de coach én voor
de veranderende rol van de bouwcoördinator.
de gecoachte. Tony: ‘Wij hebben dit traject
Tony: ‘Dat een collega bouwcoördinator wordt
dan ook met veel zorg geïntroduceerd aan het
is één ding. Dat die collega vervolgens ook bij
hele team. Met een uitgebreide presentatie en
jou in de klas komt kijken, is weer een heel
de nadruk op dat we van en met elkaar willen
andere verandering. De één vindt dit geen
leren. We hebben ook duidelijk gemaakt dat
punt, de ander moet je overtuigen. Verder is
als jij gecoacht wordt, dit niet betekent dat het
Meer weten? Hanneke van Keeken h.vankeeken@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/coachingib
KlasseApart februari 2019 nummer 1
7
Van korte lontjes naar rustig pedagogisch klimaat
Twintig jaar De Vreedzame School Tekst Marijke Nijboer
De Vreedzame School bestaat twintig jaar! Dat werd gevierd tijdens een miniconferentie op 27 september 2018 in Utrecht Overvecht, waar het allemaal begon. Scholen deelden wat Vreedzaam hen brengt en kwamen inspiratie opdoen voor het levend houden van het programma. Pedagoog Micha de Winter adviseerde scholen om Vreedzaam in te zetten tegen de tweedeling in de maatschappij. ‘Een week niet knikkeren is de ergste straf’,
pedagogisch klimaat. We hebben contact met
legt de ongeveer achtjarige Yassin uit in een
ouders, en niet alleen bij problemen. Som-
filmpje dat nog steeds is te vinden op inter-
mige ouders worden opgeleid als mediator
net1. Op zijn basisschool werd veel geruzied
en zij doen goed werk op het plein.’ De school
en gevochten. De knikkercommissie maakte
formuleerde heldere doelen voor het burger-
daar een eind aan met door de kinderen be-
schapsonderwijs. Dit curriculum heeft een
dachte spelregels. Yassin, inmiddels 19 jaar,
doorgaande leerlijn en de opbrengsten worden
was te gast op de miniconferentie. ‘De Vreed-
getoetst en geëvalueerd. In De Vreedzame
zame School was mijn basis’, vertelde hij. ‘We
Wijk werkt de school samen met andere
leerden elkaar begrijpen en onze problemen
scholen en verenigingen. Zo ontstaat er een
oplossen. We kregen een hechte band. Ik app
‘samenhangende pedagogische omgeving’
Hoe houd je Vreedzaam levend?
het programma levend (zie kader p.10). ‘Het
een kleine school, probeer dan bestuursbreed
Micha de Winter
nog steeds met vrienden uit groep 3 en 4.’
waarin kinderen hun sociale vaardigheden en
Aan één van de vele discussietafels vertelt
team fungeert als rolmodel. Je moet ook in de
training voor je personeel te regelen.’
Micha de Winter raakte betrokken bij ‘Vreed-
De Vreedzame School is nog steeds springle-
gewenst gedrag kunnen oefenen.
een leerkracht dat haar school al een paar
pauzes op je eigen gedrag letten’, tipt Nelleke.
Nog een vraag van een tafelgenoot: ‘Wij wil-
zaam’ na de moord op Theo van Gogh. De
vend. Zo’n 325 mensen kwamen af op de con-
De school (37 nationaliteiten) heeft een vriend-
jaar bezig is met ‘Vreedzaam’. ‘Het nieuwtje
Een tafelgenoot: ‘Collega’s zeggen al snel:
den invoeren dat we elk kind bij de deur een
democratie is alleen veilig, zei hij, als we
ferentie, waar de directeur van de duizendste
schapsband met Tuindorp, een witte school
is er af, het zakt een beetje weg. Hoe borgen
“Vreedzaam doen we maar even niet, er moet
hand geven, maar een collega is daar tegen.
hiervan werk maken in het gezin, op school en
Vreedzame School, OBS Digitalis in Almere,
aan de andere kant van het spoor. De kinderen
we dit?’ Nelleke Brouwer, ook directeur bij
al zoveel”. Wassenaar: ‘Het zit hem niet in
Wat moet je daar nou mee?’ Wassenaar:
in de maatschappij. ‘Jullie zijn bezig met een
een grote wereldbol kreeg uitgereikt.
filosoferen onder andere samen. ‘Dat is goed
OBS Overvecht: ‘Het vraagt veel onderhoud.
lesjes. Je moet continu met elkaar bedenken
‘Vreedzaam kun je alleen samen uitvoeren.
democratisch pedagogisch offensief, op een
‘Vreedzaam’ is voelbaar in onze school,
voor hun identiteitsontwikkeling en blik op de
Ook bij een wisseling van leerkrachten moet
wat je je leerlingen wilt meegeven. Vraag
Wij zeggen: dit zijn wij, dit zijn onze kernwaar-
heel effectieve manier.’
vertellen teamleden van OBS Overvecht, een
maatschappij’, zegt directeur Marije Wasse-
je zorgen dat de Vreedzaam-cultuur behouden
bij dingen die je moeilijk vindt, hulp aan een
den. Wie ben jij, past dit bij jou?’
Hij ziet het effect in zijn praktijk. Tijdens een
school met vier locaties. ‘Er heerst een rustig
naar.
blijft.’ Haar school houdt op allerlei manieren
andere leerkracht of je locatieleider. Ben je
onderzoek naar jongerenwerk in de wijk
1 https://vimeo.com/87077932 8
KlasseApart februari 2019 nummer 1
KlasseApart februari 2019 nummer 1
9
De Vreedzame School begon in Utrecht Overvecht Twintig jaar geleden worstelden leerkrachten, vooral op scholen in achterstandswijken, met moeilijk gedrag. Kinderen waren zeer mondig, hielden weinig rekening met anderen, hadden korte lontjes. Er waren veel conflicten. Directeur Caroline Verhoeff van OBS Overvecht legde met onderwijsadviseur Leo Pauw, destijds werkzaam bij SAC Utrecht, de basis voor De Vreedzame School. Deze wil kinderen opvoeden tot goede, gezonde mensen. Kernwaarden zijn het accepteren en waarderen van verschillen;
Taakspel: óók effectief tegen pesten
gezamenlijke verantwoordelijkheid voor elkaar en de omgeving; een gezond zelfbeeld en een open houding naar anderen. Inmiddels zit De Vreedzame School in het dna van OBS Overvecht. Leerlingen lossen zelf hun conflicten op. Ze worden mediator of zitten in de kinderraad, krijgen les in filosofie en debat en
Tekst Karin van Breugel
Het is al jaren bekend dat Taakspel
vergaderen over kwesties die spelen. Leerkrachten
zorgt voor een goede sfeer in de klas
krijgen een starterstraining. Door middel van klas-
en minder gedragsproblemen. Het
senbezoeken, een kijkwijzer en studiedagen wordt
Nederlands Jeugdinstituut (NJi) heeft
‘Vreedzaam’ levend gehouden. Op elke locatie heeft iemand Vreedzaam in portefeuille. Een werkgroep
Taakspel nu ook erkend als effectief
bewaakt het jaarplan en evalueert de doelen. Bin-
anti-pestprogramma. Een mooie
nen De Vreedzame Wijk werkt de school samen met
prestatie, want van alle onderzochte
collega-scholen, sportverenigingen en de speeltuinvereniging.
programma’s kregen er slechts vier deze NJi-erkenning.
Taakspel biedt een effectieve manier om
‘Taakspel zorgt ervoor dat gedragsproble-
het bij het spel vaak juist opvallend goed.
onrustig en storend gedrag om te buigen. Wat
men afnemen, de sfeer in de klas verbetert
Dat leidt tot een grotere acceptatie: het kind
Taakspel zo aantrekkelijk maakt: de leerlin-
en kinderen rustig bezig zijn met de taak van
hoort er weer bij, wordt weer opgenomen in
Kanaleneiland sprak hij een ruig groepje jon-
moeten. Zo noemde hij de groeiende tweede-
ertoe, je hoort erbij. We moeten kinderen ook
gen spelen het gewoon tijdens de normale
dat moment.’ Voor leerkracht Saskia was dat
de groep. Dit heeft een positieve invloed op
geren. ‘Toen er eentje een nogal bot antwoord
ling op het punt van welvaart en opleidings-
handelingsperspectief bieden. Ze hoeven niet
lessen en activiteiten. Bijvoorbeeld tijdens
vorig jaar de reden om Taakspel in te voeren.
vriendschappen en onderlinge relaties. Deze
gaf, zei een ander: “Zeg, je moet opstekers
niveau. ‘Dat heeft impact op het identiteits-
alles lijdzaam te ondergaan. De toon is: hoe
de instructie, het kringgesprek, zelfstandig
‘Mijn duo en ik hadden een heel moeilijke
kinderen worden als het ware “omhoogge-
geven, geen afbrekers”. Er is iets veranderd.
gevoel van kinderen. We moeten de armoede
lossen we dingen samen op? Zo geven we
werken of zelfs op de speelplaats. Omdat
groep 3. We hadden al van alles geprobeerd
trokken”. Zij vertonen minder probleemge-
Taal is de eerste stap naar gedragsveran-
tegengaan en werken aan de cohesie van de
kinderen meer grip op de eigen omgeving.’
de leerlingen in teams spelen, stimuleren
en zaten echt wel een beetje met ons handen
drag en dat zorgt ervoor dat ze minder gepest
dering. Jongeren leren langzamerhand een
samenleving; kinderen uit beide delen met
Als voorbeeld noemde hij kinderen uit het
zij elkaar om zich aan de Taakspel-regels
in het haar. In eerste instantie zijn we Taak-
worden. Het is heel fijn dat het NJi dit nu ook
alternatief repertoire.’
elkaar in aanraking brengen. Onderwijs is een
aardbevingsgebied in Groningen, met wie het
te houden die zij samen met de leerkracht
spel gaan gebruiken tijdens het zelfstandig
onderschrijft!’
Toch maakt De Winter zich ook zorgen. ‘Sa-
van de weinige arena’s waar je dat veilig kan
beter gaat sinds hun ouders zich roeren in de
afspreken. Voor Saskia Kunstman, leerkracht
werken. Het effect was erg positief: er was
menwerken rond de jeugd is ingewikkeld. Er
oefenen.’
media. ‘Zo onderbreek je impulsieve oordelen
op basisschool West in Capelle aan den
veel meer rust in de klas, de kinderen werk-
en leef je optimisme voor.’
IJssel, is dit heel herkenbaar. ‘De kinderen
ten geconcentreerder. Dat was fijn voor ons én de kinderen.’
is verkokering, getrek om geld, ruzie om de regie. Terwijl we het moeten hebben over de
De Winter benoemde ook het leven van
motiveren elkaar om het goed te doen. Al
inhoud: waar willen we heen met kinderen?
gezinnen binnen een eigen ‘bubbel’. ‘De
was het maar om de (kleine) beloning die ze
Vreedzaam is heel geschikt als verbindend
islamofobie en het antisemitisme nemen
thema.’
toe en kinderen groeien daar mee op. Daar moeten we iets mee in het onderwijs.’ En dan
Meer weten? Joke Bijker j.bijker@cedgroep.nl @vreedzameschool www.devreedzameschool.nl
kunnen verdienen, bijvoorbeeld vijf minuten
Betere relaties
eerder buitenspelen.’
De impact van Taakspel reikt echter verder. Dat komt vooral omdat Taakspel in teams
Meer rust
wordt gespeeld. Marjon: ‘Oók kinderen die
kinderen van wakker liggen. De Winter pleit,
Er is inmiddels veel wetenschappelijk bewijs
nogal eens probleemgedrag vertonen, horen
wikkelingen waar scholen binnen het kader
ook met het oog hierop, voor een pedagogiek
voor de effecten van Taakspel. Marjon ten
bij een team. Omdat Taakspel zo duidelijk,
van ‘Vreedzaam’ mee aan de slag zouden
van de hoop. ‘Daarbij is de boodschap: jij doet
Heggeler, ontwikkelaar bij de CED-Groep:
gestructureerd en voorspelbaar is, doen zij
Tweedeling
is er milieu, een onderwerp waar sommige
Hij ziet verschillende maatschappelijke ont-
10 KlasseApart februari 2019 nummer 1
Meer weten? Marjon ten Heggeler m.tenheggeler@cedgroep.nl www.taakspel.nl
KlasseApart februari 2019 nummer 1 11
Nieuws
Nieuws
Nieuw in de webwinkel
Werken bij de CED-Groep? We zoeken enthousiaste, betrokken onderwijsexperts met ambitie! Op dit moment hebben we onder meer plaats voor onderwijsexperts Het jonge kind,
E-learningmodule: Introductie Breinleren
Wereld vol Woorden Er is veel vraag naar goed lesmateriaal voor
Praktijkonderwijs, Voortgezet onderwijs en Mbo. Bekijk de vacatures op onze website! www.cedgroep.nl/vacatures
Taakspel gooit ook in het buitenland hoge ogen, bijvoorbeeld in Zweden. De gemeente Malmö heeft ons eigen Taakspel laten vertalen. Marjon ten Heggeler, ontwikkelaar bij de CEDGroep, vertelt: ‘Taakspel is gebaseerd op het Amerikaanse Good Behaviour Game, maar in Nederland hebben we er onze eigen draai aan gegeven. Wij focussen op positief gedrag en
nieuwkomers ter versterking van de mondelinge
élk team wint als het zich aan de Taakspel-regels houdt. Juist
We weten steeds meer over het functioneren van het
taal. Wereld voor Woorden komt hieraan
deze aspecten spreken in Zweden erg aan.’ Marjon trainde en
brein. Maar wat kunt u ermee in de klas? Wat is de rol van
tegemoet. Scholen kunnen hier in het nieuwe
begeleidde Zweedse leerkrachten op locatie om het programma
executieve functies bij het leren? De neuropsychologische
schooljaar 2019/2020 meteen mee aan de slag.
goed te gebruiken. Dit najaar is het initiatief genomen om een
invalshoek, die het uitgangspunt is van de e-learningmodu-
De eerste uitlevering vindt plaats in september
Europees netwerk op te zetten van landen die het spel spelen.
le Introductie Breinleren, geeft u als leerkracht een frisse
2019 en de tweede na de kerstvakantie, zodat
Ook Marjon was erbij: ‘Het is heel interessant om ervaringen
blik op het lesgeven. Door te begrijpen wat er tijdens de
de doorgaande leerlijn gewaarborgd blijft.
uit te wisselen. De eerste kennismaking met de andere landen
les in het brein van leerlingen gebeurt, kunt u uw handelen
Wereld vol Woorden is speciaal ontwikkeld voor
smaakt wat mij betreft zeker naar meer!’ Meer weten over
nog nauwkeuriger afstemmen op wat leerlingen op dat
nieuwkomers op de basisschool in de leeftijd
Taakspel? Lees het interview op pagina 11.
moment nodig hebben.
van 6 tot en met 11 jaar, in opdracht van LOWAN
www.taakspel.nl
De e-learningmodule combineert zelfstudie met toetsing
en Stichting Kinderpostzegels. Met Wereld vol
en reflectie. De toets bestaat uit meerkeuzevragen. U krijgt
Woorden bied je, ondersteund door de materialen
direct te zien of u geslaagd bent.
van LOGO 3000, de eerste basis van het
www.cedgroep.nl/webwinkel
Nederlands aan. Leerlingen leren de frequente
It’s party time!
Gemotiveerde leerlingen ervaren meer eigenaarschap
mondelinge activiteiten en opdrachten. Het
over het eigen leerproces en de eigen leerresultaten.
materiaal is geschreven door en samen met
Bovendien behalen zij betere leerresultaten. De CED-
leerkrachten uit de praktijk.
Groep ontwikkelde ‘Toekomstbouwers’. Deze aanpak
www.cedgroep.nl/wereldvolwoorden
richt zich op schoolleiders, teamleiders en docenten die vorm en inhoud willen geven aan eigenaarschap
Speciaal voor betrokken
binnen de 21e-eeuwse vaardigheden. Wilt u hier meer
leerkrachten organiseert
over weten? Via de onderstaande link komt u bij het
de CED-Groep Teach Like a
artikel 'Leerlingmotivatie: Aan' in het blad Van Twaalf tot
Champion-pizzapunten-party’s.
Achttien. In dit artikel beschrijft CED-adviseur Maarten
Tijdens deze laagdrempelige
Jiskoot verschillende vormen van motivatie en feedback.
sessies, en onder het genot van
www.cedgroep.nl/toekomstbouwers
pizzapunten en een drankje, belichten we steeds één actuele
Vijf Teach-technieken voor bevlogen leerkrachten
11-18
Speciaal voor betrokken leerkrachten organiseert de CED-Groep vijf Teach-pizzapunten-parties. Tijdens deze laagdrempelige sessies, en onder het genot van heerlijke pizzapunten en een drankje, belichten we steeds één actuele Teach-techniek die niet in ons cursusaanbod is opgenomen. Je kunt er direct de volgende dag in je klas mee aan de slag. Voed je eigen kennis!
Volg ons op Twitter: @Teachnederland
Leerlingmotivatie: Aan
basiswoorden (BAK) en oefenen hiermee in
Als leren je lief is
teachnederland.nl
Primair onderwijs, Speciaal (basis)onderwijs, Vso,
Taakspel gaat de grens over!
Teach-techniek die niet in ons
Scan uw kwaliteit
cursusaanbod is opgenomen. Je
Werkt u planmatig aan kwaliteitsverbetering? Doet
kunt er direct de volgende dag in
u dat niet, dan loopt u het risico op een negatief
je klas mee aan de slag. Data: 20
inspectie-oordeel, zelfs als de basiskwaliteit van
maart, 18 april, 20 mei.
uw school/scholen op orde is. Voor scholen en
www.cedgroep.nl/teachparty
besturen ontwikkelden wij de Kwaliteitsscan,
Nieuwsrekenen voor nieuwkomers
waarmee u inzicht krijgt in de kwaliteit en weet
Nieuwsrekenen levert wekelijks contextopgaven,
of uw school inspectieproof is. Na het invullen
gekoppeld aan actuele gebeurtenissen. Het onderwerp
van de korte vragenlijst krijgt u de resultaten per
van deze contextopgaven komt overeen met die van het
omgaande in uw mailbox. Vul ‘m in en doe er uw
populaire begrijpend leesprogramma Nieuwsbegrip.
voordeel mee!
Voor nieuwkomers wordt momenteel een eigen serie
www.cedgroep.nl/kwaliteitsscan
Nieuwsrekenlessen ontwikkeld. Daarbij is het taalniveau
TeamUp op school Nederland verwelkomt jaarlijks duizenden vluchtelingen. WarChild, Save the Children en UNICEF Nederland besloten hun jarenlange ervaring en expertise te bundelen in TeamUp, een project voor gevluchte kinderen in Nederland. TeamUp versterkt de sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen door op een gestructureerde en non-verbale manier sport-, spel- en bewegingsactiviteiten aan te bieden. TeamUp wordt aangeboden aan kinderen in AZC’s in Nederland. Samen met de CED-Groep maakt TeamUp het programma nu ook geschikt voor gebruik op scholen. Momenteel loopt er een pilot op zestien scholen. www.cedgroep.nl/teamup
eenvoudig, maar zijn de rekenvragen uitdagend. www.nieuwsbegrip.nl/nieuwsrekenen
12 KlasseApart februari 2019 nummer 1
KlasseApart februari 2019 nummer 1 13
Taalklas op het ProNova College De leerlingen uit de taalklas doen het duidelijk beter dan degenen die het vorig jaar zonder die extra aandacht moesten doen moet alles goed uitleggen, veel aanwijzen, plaatjes laten zien, het voordoen en leerlingen zelf laten uitleggen wat ze aan het doen zijn.’ Marijke Bakker: ‘De docenten van het ProNova College doen het heel goed. Ze gebruiken veel taal tijdens hun les, geven veel voorbeelden en doen dingen voor. Door mijn observaties werden ze zich daar nog meer van bewust, zodat ze het nog meer zijn gaan toepassen.’ De pilot is inmiddels afgerond. ‘Alle docenten
‘Taalbad’ voor anderstalige leerlingen werkt uitstekend
zijn enthousiast’, zegt Monique. ‘De leerlingen zijn na een jaar doorgestroomd naar de reguliere klassen en dat gaat, op een enkele uitzondering na, goed. Als we deze groep leerlingen vergelijken met de groep die het jaar daarvoor geen taalklas had, dan zien we duidelijk dat deze leerlingen het beter doen. We willen deze aanpak dan ook voortzetten. Zolang de instroom van buitenlandse leerlingen zo hoog is, gaan we door met de taalklassen.’ Vorderingen Marijke volgde de vorderingen van de leerlingen van de pilot. ‘Zij beheersten het Nederlands bij instroom op het ProNova College
Tekst Renate Mamber
reguliere onderwijs druppelen er geregeld
De groepen zijn gevarieerd. Monique: ‘Denk
Horen en zien
Een absoluut pluspunt van begeleiding door
niet op A1-niveau’, vertelt ze. ‘Na een jaar
Hoe krijg je nieuwkomers zo snel
leerlingen binnen die geen Nederlands
aan vluchtelingen, bijvoorbeeld uit Syrië, die
Voor een gedegen aanpak van de pilot vroeg
de CED-Groep vindt Monique de klasse-
in de taalklas behaalde bijna de hele groep
mogelijk op zo’n taalniveau dat zij
spreken. ‘Die leerlingen werden tot voor kort
soms wel vier jaar onderweg zijn geweest.
het ProNova College begeleiding van de
observaties. ‘Marijke geeft altijd bruikbare
het A1-niveau. Een groot deel is al een eind
verspreid over de gewone klassen’, vertelt
Maar ook aan Polen en Bulgaren die voor
CED-Groep. ‘Marijke Bakker hielp ons onder
tips. Bijvoorbeeld dat je zelf goed Nederlands
op weg naar het A2-niveau en een aantal be-
Monique Wisse, mentor taalklas 3/4. ‘Maar de
werk naar Nederland komen.’ Doel van de
andere de lesstof waar nodig aan te passen,
moet blijven praten en je niet laat verleiden
haalde dat niveau zelfs al. Als je bedenkt dat
Het ProNova College hield een pilot
afgelopen tijd nam het aantal enorm toe. Veel
taalklas is om de leerlingen in één jaar zo ver
want er zijn niet veel lesmethodes voor an-
om ook korte zinnen te gebruiken. Het lijkt
praktijkschoolleerlingen er gemiddeld een
met aparte taalklassen, ervaren
docenten gaven aan dat ze deze leerlingen in
te krijgen dat ze daarna mee kunnen in het
derstaligen’, vertelt Monique. ‘Soms was het
heel voor de hand liggend, maar het is toch
jaar over doen om een niveau te stijgen, is dat
de gewone lessen niet de begeleiding kunnen
reguliere onderwijs. ‘We dompelen ze onder
een kwestie van bestaand materiaal verzame-
een eyeopener.’
een goede prestatie.’
geven die ze nodig hebben.’
in een taalbad’, vertelt Monique. De taalklas-
len en bundelen. Soms moesten we ook zelf
sen krijgen vier keer per week begrijpend
onderdelen verzinnen. Marijke adviseerde
Aanwijzen en voordoen
regulier onderwijs kunnen volgen?
docenten en begeleiding van de CEDGroep. De resultaten zijn positief.
Gevarieerde groep
lezen. ‘Veel woordenschat, veel taalspelletjes
ons bijvoorbeeld te werken met woordgroe-
Marijke verzorgde ook bijeenkomsten voor de
Jaarlijks krijgt het ProNova College, een
De school besloot daarom in het schooljaar
en vooral: veel zelf praten. Omdat de leer-
pen op de muren: plaatjes van woorden die
docenten van vakken als koken en handvaar-
school voor praktijkonderwijs in Schiedam,
2017/2018 tot een pilot. Zo’n dertig leerlingen
lingen bij elkaar zitten, durven ze vaker hun
met hetzelfde onderwerp te maken hebben,
digheid. ‘Ze legde daarin onder andere uit
via de Internationale Schakelklas (ISK) leer-
zijn verdeeld over twee taalklassen, één voor
mond open te doen en schamen ze zich niet
zoals verkeer. Het helpt leerlingen als ze de
dat we er niet zomaar moeten aannemen dat
lingen uit het buitenland binnen. Ook via het
13- en 14-jarigen en één voor 15-plus.
voor hun accent.’
woorden niet alleen horen, maar ook zien.’
leerlingen iets begrijpen’, zegt Monique. ‘Je
14 KlasseApart februari 2019 nummer 1
Meer weten? Marijke Bakker Marijke.bakker@cedgroep.nl
KlasseApart februari 2019 nummer 1 15
Learn Like a Champion
Learn Like a Champion Een veilige en lerende omgeving creëren, waarin leerlingen en leerkrachten floreren. Dát is de kern van Learn Like a Champion. De CED-Groep begeleidde basisschool De Branding in de ontwikkeling naar Learn Like a Champion-school.
Leren op elk niveau in de school
Een aantal kenmerken van Learn-scholen: • De school werkt opbrengstgericht volgens 4D • Directeur is onderwijskundig leider • In elke les minimaal 25 Teach-technieken • Minimaal zeven klassenconsultaties per leerkracht • Cultuur van leren is zichtbaar door datamuren • Beter presteren dan de wijkkenmerken voorspellen.
Tekst Karin van Breugel
Basisschool De Branding mag zich sinds kort Learn Like a Championschool noemen. Een hele prestatie, want er is maar een handjevol scholen dat dit predicaat tot nu toe wist te bemachtigen. Wat betekent het om een Learn-school te zijn? We vroegen het aan leerkracht Imke Florie en directeur Rob Jiskoot.
Basisschool De Branding in Vlissingen is een ambitieuze school. Elk kind moet groei laten zien en de totale school wil het beter doen dan je op grond van wijkkenmerken zou verwachten. Ga er maar aan staan! Sinds enkele jaren loopt Teach Like a Champion als een rode draad door de school.
zegt Imke Florie, leerkracht en Teach-
Voor Rob is dat vanzelfsprekend. ‘Ik kom
vakjes” heeft dan jij, besef je dat je van die
Directeur Rob Jiskoot: ‘Natuurlijk beschik-
coördinator.
uit het praktijkonderwijs. Misschien ben ik
collega wat kunt leren. Dan kun je bijvoor-
daarom wel zo gefocust op processen in de
beeld eens om de tafel gaan zitten of bij die
ken leerkrachten al over een arsenaal aan didactische vaardigheden. Met Teach breiden
Duidelijke routines
klas. Ik besef hoe lastig het voor leerkrachten
collega in de klas kijken.’ Ook op andere
ze dat repertoire uit en scherpen ze hun
Voor de efficiëntie worden er tijdens de les-
is om goed onderwijs te geven, zij bedrijven
manieren leren collega’s met elkaar. Bij-
vaardigheden aan. Met de Teach-technieken
sen en de lesovergangen allerlei Teach-tech-
topsport. Mijn vraag is dus altijd: waar kan
voorbeeld tijdens studiebijeenkomsten, waar
vergroot je de betrokkenheid en de motivatie
nieken ingezet. Bijvoorbeeld de ‘drempel-
ik ondersteunen? ’Het team waardeert zijn
regelmatig filmopnames uit de klas worden
van leerlingen en bouw je aan een sterke
techniek’ bij binnenkomst in het lokaal. ‘Ze
inbreng. Imke: ‘Ik voel me erg gesteund door
besproken, of in de verschillende ‘inspiratie-
gedragscultuur.’
laten de straat- en thuiscultuur achter zich,
de directie. De drempel om iets te vragen
groepen’. Deze groepen verdiepen zich in een
gaan de schoolcultuur in en weten:
of om aan te geven dat je ergens tegenaan
onderwerp, doen research en leveren input
Onderwijstijd goed benutten
hier worden we gestimuleerd om ons best te
loopt, ligt laag. Je hoeft niet bang te zijn op je
voor de verdere ontwikkeling van de school.
Het team van De Branding wil de onderwijs-
doen, we zijn hier om te leren’, zegt Rob.
vingers te worden getikt.’
Kortom: De Branding werkt hard aan de eigen
op het schoolplein al. Voorheen stroomden de
Imke: ‘Het oppakken van Teach heeft voor ons
Observaties
leerlingen allemaal tegelijk naar binnen. Dat
team heel versterkend gewerkt. We zijn echt
De leerkrachten worden gestimuleerd om
bracht veel onrust. Sinds dit schooljaar start
met z’n allen één richting opgegaan, ieder-
van elkaar te leren. Bij elke leerkracht zijn
de dag daarom op het plein. De leerlingen
een past de Teach-technieken op eenzelfde
er jaarlijks liefst zeven klassenobservaties.
van groep 3 tot en met 8 staan in hun eigen
manier toe. Daardoor zijn leerlingen bekend
Imke: ‘Er wordt gekeken welke Teach-
rij en de leerkracht brengt hen naar binnen.
met alle routines. Ze weten precies wat er
technieken de leerkracht hanteert, welke
‘Zo is voor iedereen duidelijk: we starten met
wanneer van hen verwacht wordt.’
geautomatiseerd zijn en welke nog niet hele-
competenties. Het Learn-predicaat is dan ook
tijd optimaal benutten. Dat begint ‘s ochtends
maal juist worden uitgevoerd.’ Een speciale
school en daar horen bepaalde gedragsregels
16 KlasseApart februari 2019 nummer 1
bij. Door deze simpele maatregel beseffen
Onderwijskundig leiderschap
datamuur maakt duidelijk in welke mate leer-
kinderen dat ze onderdeel zijn van de groep.
Op Learn Like a Champion-scholen is de
krachten de verschillende Teach-technieken
Te laat komen, komt nauwelijks meer voor’,
directeur echt een onderwijskundig leider.
beheersen. Imke: ‘Als iemand meer “groene
zeker verdiend.
Meer weten? Robert Jacobs r.jacobs@planet.nl www.cedgroep.nl/learnlikeachampion
KlasseApart februari 2019 nummer 1 17
Drukbezocht Hét Congres biedt volop inspiratie
CED-adviseurs Gusta Schreiner en Frank
CED-adviseurs Ariane van Dijk en Ivonne van
bond werkdruk, werkplezier, werkgeluk en de
Teunissen hoorden na afloop van hun Teach-
Eerd, beiden met een rijke praktijkervaring
rol van leidinggevenden met elkaar.
workshops van meerdere deelnemers dat
in het so, presenteerden een manier van
Hier draaide het niet om ortho-didactiek
zij de volgende werkdag gelijk met Teach-
kijken naar gedrag die het mogelijk maakt
of –pedagogiek, maar om aandacht voor de
technieken aan de slag wilden gaan.
om hierop meer invloed te krijgen. Het helpt
mensen op de werkvloer. De deelnemers
niet om dan alleen te kijken naar hoe lastig
aan deze workshop kregen handvatten om de
Invloed op gedrag
de leerlingen zijn. Zij zijn tenslotte niet voor
krachten en talenten van hun team zo in te
Wanneer leerlingen de regie overnemen, leer-
niets aangewezen op het speciaal (basis) on-
zetten dat zij goed aansluiten bij de taakeisen
krachten zich machteloos voelen en de orga-
derwijs. De deelnemers aan deze workshop
en functie.
nisatie onder druk komt te staan, komt ook
ervoeren dat de cirkel van invloed op gedrag
het werkgeluk van onderwijsgevenden ernstig
vele malen groter blijkt te zijn.
‘Goede zorg haalt eruit wat er in zit.’ Op Hét Congres werd weer eens duidelijk dat deze
in het geding. Laat staan dat het dan lukt om op didactisch gebied eruit te halen wat er in
Werkgeluk en bevlogenheid
slogan in de praktijk van het speciaal(basis)
zit. Dat is binnen het speciaal (basis)onderwijs
Tot slot een workshop van een geheel andere
onderwijs een zeer breed gebied bestrijkt.
een steeds vaker gehoord probleem.
orde. CED-bestuurder Jos van Kessel ver-
Meer weten? Hanke Geurts h.geurts@cedgroep.nl
Tekst Jeroen Meijboom
Hét Congres, zoals altijd in november, was ook de afgelopen editie weer dé ontmoetingsplaats voor iedereen die het speciaal onderwijs een warm hart toedraagt. Dit jaar voor het eerst ook samen met het sbo-werkverband. Zo’n 900 belangstellenden vonden de weg naar Papendal. Workshops, lezingen, aanbieders van educatieve inhoud en vooral heel veel mensen uit de dagelijkse onderwijspraktijk die zich de hele dag omringd voelden door collega’s met een gelijke passie voor kinderen bij wie het leren niet vanzelf gaat.
Al enige jaren is de CED-Groep sponsor van
wil ik nog tot bloei brengen?’. Zo straalde het
Hét Congres. Met een uitgebreide informa-
geluk naar beide kanten: de bezoekers met
tiestand en een vijftal workshops werden de
het vooruitzicht van een bloeiende amaryllis,
bezoekers bijgepraat over een breed scala
de CED-Groep met een duidelijk inzicht in
aan actuele ontwikkelingen binnen het speci-
de begeleidingsvraag van onderwijsprofes-
aal (voortgezet) onderwijs en het sbo.
sionals. Inclusief de mooie opdracht om ook op deze begeleidingsvragen een passend
Geluk in het onderwijs
antwoord te geven of te ontwikkelen.
Professor Ap Dijksterhuis verzorgde de plenaire inleiding. In zijn lezing over (werk)geluk
Maak van lezen weer een feestje
benadrukte hij het belang van betekenis- en
Geheel in lijn met de plenaire inleiding was
zinvol werk en autonomie op de werkvloer.
de workshop over motiverend technisch
Teach
Zeker die autonomie is in onderwijsland niet
leesonderwijs. Steeds meer leerlingen lezen
Op Hét Congres werden twee loten aan de
altijd vanzelfsprekend. Ter illustratie vertelde
moeilijk. Dat gaat ten koste van hun moti-
Teach-stam onder de aandacht gebracht.
Dijksterhuis dat bloemisten en hoveniers tot
vatie. En daardoor wordt lezen ook steeds
De recent herziene ZML-editie en Teach
de meest gelukkige beroepsgroepen horen;
minder leuk. Die neerwaartse spiraal kan
Like a Champion - Het jonge kind 2.0 bieden
van bloemen en planten wordt immers ie-
worden doorbroken. CED-adviseur Audrey
handvatten voor professionals om leerlingen,
dereen blij. Het kon bijna geen toeval zijn dat
Machielse presenteerde drie technieken
juist ook in het speciaal (basis)onderwijs, te
bezoekers van de CED-stand werden getrak-
waarmee technisch lezen weer leuk wordt.
laten excelleren; trots te laten zijn op hun
teerd op een amaryllisbol. Dit in ruil voor een
De negatieve spiraal wordt voorkomen of,
leerprestaties en hun betrokkenheid bij het
antwoord op de vraag: ‘Welke vaardigheden
waar nodig, doorbroken.
onderwijs te vergroten.
18 KlasseApart februari 2019 nummer 1
Steeds meer leerlingen lezen moeilijk. Dat gaat ten koste van hun motivatie.
KlasseApart februari 2019 nummer 1 19
‘Krachtig Kindcentrum, aan de slag met lef’
Netwerk ondersteunt ikc-pioniers Tekst Marijke Nijboer
Een kindcentrum opzetten is pionieren. Het netwerk ‘Krachtig Kindcentrum, aan de slag met lef’ ondersteunt deze pioniers. Zij vinden er volop inspiratie. ‘Ik ga altijd met een hoofd vol ideeën weer naar huis.’
‘Het aantal integrale kindcentra (ikc’s) breidt
bij alle partners binnen een ikc, of hoe je je
tegen aanlopen en hoe zij dingen oplossen.
zich gestaag uit. Er zijn gemeentes met alleen
onderwijs en opvang vormgeeft vanuit een
Ester en Simon geven het geheel een flinke
nog maar ikc’s, maar ook gemeentes waar
gedeelde visie.
diepgang, door een stukje theorie of een be-
men hier nog nauwelijks een beeld bij heeft.
‘Soms wordt bij een onderwerp een spreker
paalde methodiek aan te dragen.’ Wat zijzelf
Ook de definities van ikc’s verschillen. ‘De één
van buiten uitgenodigd’, vertelt Ester. ‘Bin-
bijvoorbeeld heeft opgepikt uit het netwerk:
heeft een bedrijfsverzamelgebouw waarin
nenkort komt een jurist bijvoorbeeld vertellen
‘Scrummen . Wij maken nu zichtbaar hoe ver
meerdere organisaties samenwerken, de
over de wet- en regelgeving waar ikc’s mee te
we zijn met onze plannen op een scrumbord
volgende is een brede school’, schetst Ester
maken hebben.’ Simon: ‘De thema’s zijn altijd
in de teamkamer. Daarop verhangen we brief-
van den Boog, adviseur van de CED-Groep.
actueel en we behandelen ze op zo’n manier,
jes als er weer een taak is afgerond. Zo blijft
‘Weer een ander noemt zich kindcentrum. En
dat mensen er bij wijze van spreken de vol-
iedereen betrokken en op de hoogte.’
daar zijn nog allerlei varianten op. Men heeft
gende dag mee aan de slag kunnen.’ Simon en
Jeannette: ‘Het is ingewikkeld dat we binnen
het bijvoorbeeld over vensterscholen of alles
Ester organiseren en leiden de bijeenkomsten
kindcentra te maken hebben met verschillen-
ineenscholen.’
en brengen veel informatie in. Maar de ikc’s
de cao’s en regels. Maar binnen het netwerk
Hoe je een ikc ook invult, je bent aan het
kunnen elkaar ook goed adviseren, omdat ze
zeggen collega’s: “We gaan er gewoon mee
pionieren. Om deze pioniers te ondersteunen,
allemaal in verschillende ontwikkelingsfases
beginnen, we zien het wel als we ergens tegen
speelzaal in haar pand, komt graag naar de
Ageet: ‘Ester en Simon komen met veel goede
gaan ook regelmatig naar aanleiding van een
startte de CED-Groep het netwerk ‘Krachtig
zitten.
aanlopen.” Daar steunen we elkaar in. Als je
netwerkbijeenkomsten. ‘Het is super om
voorbeelden. Zij zoeken dingen voor ons op
netwerkbijeenkomst bij elkaar kijken.’ Dat
je alleen maar aan regeltjes houdt, kom je
elkaars verhalen te horen. We zijn allemaal
als we vragen hebben, zitten dichter op de
beaamt Ageet: ‘Als mensen dan enthousiast
niet verder.”
met hetzelfde bezig: uitzoeken wat goed is
wet-en regelgeving en hebben contacten met
reageren op wat ze zien, groei je daarvan. Zelf
Kindcentrum, aan de slag met lef’. Hier zijn alle partijen welkom die te maken hebben
Leren van anderen
met de inrichting van kindcentra. Het netwerk
Het Montessori Kindcentrum ’t Ronde in
voor kinderen van nul tot twaalf jaar. Dat is
het ministerie. Zo krijgen we veel informatie
zit je er zo dicht bovenop dat je de pareltjes
staat open voor nieuwe deelnemers. De
Leusden is nog in wording. De school werkt
Zoektocht
een zoektocht, maar het is heel inspirerend
uit de eerste hand.’
niet altijd ziet.’
ikc’s in dit netwerk komen zo’n drie keer per
samen met kinderopvang van Humanitas.
De Paul Krugerschool in Coevorden, die ook
om op een van de scholen bij elkaar te komen
Simon: ‘Het netwerk draagt zichzelf. Wij heb-
jaar bij elkaar. Elke keer kiest de gastheer
Sinds twee jaar is er een peutergroep in huis.
deelneemt aan het netwerk, heeft een eigen
en daar te zien hoe het ook anders kan. Ik
ben kennis op zak, maar de deelnemers heb-
samen met Ester en Simon van der Meer van
De pedagogisch medewerkers horen hele-
peuterspeelzaal. Verder wordt er in hetzelfde
ga altijd met een hoofd vol ideeën weer naar
ben ook allemaal kennis en ervaring in huis.
de CED-Groep een inhoudelijk onderwerp.
maal bij het team, vertelt directeur Jeannette
pand samengewerkt met een kinderopvangor-
huis.’ Zo deed zij het idee op om werkgroepen
Het is mooi om te zien hoe er een onderlinge
Doorgaande leerlijnen bijvoorbeeld, hoe je
Ridderhof. Zij haalt veel inspiratie uit het
ganisatie voor naschoolse opvang. Ageet van
te installeren rond bepaalde thema’s, zoals de
band ontstaat. De bijeenkomsten zijn informa-
verbondenheid en eigenaarschap creëert
netwerk. ‘Je leert veel van waar de anderen
Dijken, directeur van de school en peuter-
peuter- en kleutersamenwerking.
tief, maar ook heel gezellig.’ Ester: ‘Mensen
20 KlasseApart februari 2019 nummer 1
Meer weten? Ester van de Boog e.vandeboog@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/krachtigkindcentrum Ook aansluiten bij het netwerk? www.cedgroep.nl/ikcnetwerk
KlasseApart februari 2019 nummer 1 21
Agenda
Hoogenkamp Leren is ons lief
UIT DE WETENSCHAP Monitor Sociale Veiligheid In opdracht van ROVICT, een ICT-dienstverlener die zich richt op het
Onlangs was ik in het Huis van Erasmus bij een
onderwijs, is de Monitor Sociale Veiligheid (MSV) ontwikkeld. De MSV is
lezing van pedagoog Micha de Winter. Hij gaf
verbonden met de Sociale Competentie Observatielijst (SCOL), die op veel
een hedendaagse invulling aan het pedagogisch
scholen gebruikt wordt. Naast aandacht voor het bevorderen van sociale
gedachtegoed van Erasmus. ‘Onderwijs is een
competentie is in de maatschappij de behoefte toegenomen om pesten
voorwaarde voor geluk’, zo hield Erasmus ons al
structureel tegen te gaan. Ook de regering vindt dat alle kinderen recht
eeuwen geleden voor, en ‘het ware geluk vindt men
hebben op een onbezorgde schooltijd. De Monitor Sociale Veiligheid (MSV)
in deugdzaamheid en het helpen van anderen’.
bestaat, conform de Wet Sociale Veiligheid op school en de eisen van de
De Winter vertaalt dat in een pleidooi voor een
Inspectie van het Onderwijs, uit drie schalen:
pedagogiek van hoop en optimisme.
• Sociale veiligheidsbeleving • Aantasting van de sociale en fysieke veiligheid
complexe tijd: de kansen worden steeds ongelijker,
Deze laatste schaal, Aantasting van de sociale en fysieke veiligheid, is
maatschappelijke onrust dringt zich op in de klas,
nieuw ontwikkeld en bestaat uit 17 items. Een expertpanel van inhoudelijke
gedragsproblemen nemen toe en de leraren ervaren
experts, leerkrachten, ouders en leerlingen heeft de inhoudsvaliditeit
steeds meer werkstress. Moeten leraren dan ook
vastgesteld. Om de psychometrische kwaliteit van de schaal te kunnen
nog bijdragen aan het geluk van hun leerlingen?
bepalen - zoals bijvoorbeeld de interne consistentie en de test-hertestbetrouwbaarheid - zijn achttien basisscholen gevraagd om de testversie te
Het gebeurt al. Leraren kiezen hun vak vanuit
laten invullen door de leerlingen. De normering gebeurde op alle scholen
hun passie om kinderen in hun ontwikkeling te
in het land die de MSV hebben gebruikt. Uit onderzoek weten we inmiddels
stimuleren. Dat houdt niet op bij lezen en rekenen.
dat ongeveer een vijfde van de leerlingen ervaringen heeft met pestgedrag.
Steeds meer zien we dat ze hun leerlingen eigen
Wanneer er structureel en planmatig aandacht gaat naar de sociale
verantwoordelijkheid geven voor de doelen waaraan
veiligheid op school, worden minder kinderen gepest en gaan leerlingen zich
zij werken. Leraren richten het onderwijs zo in dat
prettig voelen op school. Dat komt ook de leerprestaties ten goede.
leerlingen successen kunnen behalen, vertrouwen Heleen van der Stege & Ellen Lacor, Onderzoek & Toetsservice
gelegenheid om te oefenen met sociale situaties
@CEDGROEP
maatschappelijke vraagstukken. Leidinggevenden steunen hen door aandacht te
@Hardenberg_N
regelmatig in de klassen te komen kijken en met
Programma Vreedzame School werkt fantastisch´
leraren te bespreken wat zij nodig hebben.
Bij Jenaplanschool Het Palet zijn zes leerlingen
En mijn collega’s doen onderzoek, ontwikkelen
geïnstalleerd als mediator.
methoden en onderwijsmaterialen en staan jaarlijks
het hart van het onderwijs te mogen werken en bij te dragen aan de beste kansen voor ieder kind.
bij jonge kinderen
Vr 15-03 Intern begeleider voor de kinderopvang Do 21-03 De overgang van 1 naar 2 naar 3 Do 21-03 Pientere peuters
Wo 17-04 Doelgericht werken aan begrijpend luisteren voor
3-7 jarigen
Do 16-05 Workshop motoriek voor kinderopvang Wo 22-05 Spelen in hoeken (taal) voor kinderopvang Di 28-05 Drama in de kinderopvang PO/SO Di 12-03 Basiscursus Teach Like a Champion Di 12-03 De Feedbackrijke klas Wo 13-03 Coöperatieve leerstrategieën Wo 13-03 Onderwijsassistent gedragscompetent Wo 13-03 Het lerende brein Vr 15-03 Uw kwaliteitshandboek in een dag op de server Vr 15-03 Heldere communicatie Di 19-03 Lead Like a Champion Wo 20-03 Gedrag is een signaal bao Wo 20-03 Meidenvenijn in het basisonderwijs Wo 20-03 Eigenaarschap van leerlingen Do 21-03 Onderwijsassistent leescompetent Do 28-03 Vernieuwde Masterclass Opbrengstgericht werken in 4D Di 02-04 Leidinggeven aan bevlogenheid Wo 03-04 Gedrag is een signaal voor s(b)o Do 04-04 Werken met Nieuwsbegrip met nieuwkomers
@cmvanliefland
Do 11-04 Opbrengstgericht spelen in de onderbouw s(b) Vr 12-04 Middenkadertraining
vertelde over paarse vrijdag. Paarse trui aan vandaag! Echt
Di 16-04 Jobcrafting in de praktijk
geweldig vak, dat nieuwsbegrip op school.
Wo 17-04 Denkkracht: DGM voor leerkrachten Di 21-05 De kracht van uw ervaringen
er aan bij dat Nederlandse kinderen behoren tot de gelukkigste van de wereld.
@Denniz1974
Wo 22-05 Werken aan sociale veiligheid binnen Vreedzame Scholen
Ik zie interessante info over #Taakspel voorbij komen.
Di 28-05 Drama is leuk en stimulerend
Daar wil ik meer over weten. #sociaalemotionelevorming
Wo 05-06 Werken met Nieuwsbegrip en woordenschat
#onderwijs
Is dat een droomwereld? Welnee, het is de
@_Onderwijs
dagelijkse realiteit. Deze komt voort uit de pedagogiek van vertrouwen
Doorlopende leerlijnen CED-groep voor ZML en VSO
en optimisme. Erasmus hield ons dat beeld al voor
Veel speciale scholen die werken met de module leerlijnen
in de 15e eeuw en het is nog steeds actueel.
in ParnasSys, maken gebruik van de leerlijnen van de CED-
Zo doe je, zo leef je, als leren je lief is.
groep....
bestuurder van de CED-Groep.
Vr 15-03 Basiscursus Omgaan met opvallend gedrag
Onder de indruk hoe oudste dochter (7) gister en vandaag
Vanuit al die passie en professionaliteit dragen we
Margéke Hoogenkamp is samen met Jos van Kessel
Wo 13-03 Basiscursus Teach Like a Champion- het jonge kind
Do 28-03 NT2 in het basisonderwijs
geven aan dat belangrijke primaire proces, door
genieten ervan om - vanuit een ideëel belang - in
Wo 13-03 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
Wo 20-03 Hoe verbeter ik mijn spellingonderwijs? Bao
en ze leven voor hoe je kunt omgaan met complexe
duizenden scholen bij in hun verbeterproces. Ze
Di 12-03 Het kinderbrein, motoriek en leren 0-4 jaar
Wo 10-04 Denkkracht in de kinderopvang
daarmee niet overvragen. We leven in een
opbouwen en perspectief zien. Ze bieden volop
HET JONGE KIND
Vr 22-03 Breinsleutels - Het jonge kind
• Welbevinden Je zou je kunnen afvragen of we het onderwijs
STARTDATA CURSUSSEN
VO/MBO Wo 13-02 Nieuwsbegrip: omgaan met verschillen in de groep Di 19-03 Werken met Nieuwsbegrip en woordenschat Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen /cursusbureau @cursusced
Nieuwe mediabewuste en nieuwsbewuste lessen van CED-Groep | onderwijsadvies en -ontwikkeling. #mediawijs #nieuwswijs #bewustwording #nieuwsbegrip lnkd.in/ dnWWcaz
22 KlasseApart februari 2019 nummer 1
KlasseApart februari 2019 nummer 1 23
Sandra Honnef is onderzoek- en innovatieadviseur. Ze begeleidt scholen, geeft trainingen en ontwikkelt producten binnen de CED-Groep.
Sandra Honnef
Vandaag geef ik een basiscursus Teach Like a Champion aan de groepsleerkrachten van de middenbouw op de Al Qalam in Gouda.
Ook één op één bespreek ik de verschillende technieken en geef ik voorbeelden uit de onderwijspraktijk. Zo wordt Teach voor iedereen steeds concreter.
De leerkracht van groep 1/2 laat zien hoe zij een doelenkaart inzet in haar klas. Op de kaart staan in kindertaal de doelen voor die dag of week.
Ik geef feedback op de doelenkaart in groep 1/2, waar de leerlingen als doel kozen om hun eigen naam te kunnen schrijven.
Samen met collega’s volg ik een interne training om specialist te worden in verschillende producten en diensten van de CED-Groep. Samen bespreken we hoe je doelenkaarten voor de leerlingen in groep 3 en 4 kunt vormgeven.
Ik neem veel materialen, boeken en cursusmappen mee naar scholen. Die komen uit het uitgebreide Kenniscentrum van de CED-Groep.
Bij de techniek ‘Bliksembeurt’ horen ‘beurtstokjes’. Die handige hulpjes zet ik zelf ook regelmatig in tijdens de teamtrainingen.
Op De School Mühring in Dordrecht verzorg ik een cursus Eigenaarschap van leerlingen. We behandelen de 4D-cyclus van data, naar duiden, nieuwe doelen stellen en doen. Bij het duiden gaan we dieper in op het voeren van gesprekken met leerlingen over hun resultaten en de doelen voor de komende periode.