KlasseApart, februari 2019

Page 1

Informatieblad relaties CED-Groep

Als leren je lief is februari 2019 nummer 1 jaargang 17

Doordacht Passend Lesmodel De kunst van goed coachen Twintig jaar De Vreedzame School Taakspel: óók effectief tegen pesten ‘Taalbad’ voor anderstalige leerlingen Learn Like a Champion Netwerk ondersteunt ikc-pioniers Hét Congres: volop inspiratie

Snappen waar je heen moet, dát helpt


Inhoud

6

Hoe reflecteer je met collega’s op hun gedrag in de klas? De bouwcoördinatoren en ib’ers van basisschool Het Gein in Amsterdam hadden baat bij de cursus coachingtechnieken.

Snappen waar je heen moet

4

Het zou zomaar een Cruijff-wijsheid kunnen zijn: als je snapt waar je heen moet, ben je er sneller. Dat motto schoot mij spontaan te binnen bij het lezen van de artikelen voor dit num-

De kunst van goed coachen

Doordacht Passend Lesmodel

mer. Neem het artikel over coaching. Als het goed is, lees ik daar, stelt de coach zodanige

Basisschool Samen Onderweg in Gorinchem bouwt met het Doordacht Passend Lesmodel verder aan een professionele cultuur, een gemeenschappelijke taal en doorgaande lijnen. ‘Leraren krijgen hun vak weer terug.’

vragen, dat de gecoachte gaat zien wat het probleem is en zélf tot oplossingen komt. Goed coachen is een hele kunst, maar gelukkig kun je je daarin laten scholen… Bij kinderen werkt het ‘snappen waar je heen moet’-principe net zo goed, zo merkten ze op Basisschool Samen Onderweg in Gorinchem. Deze school voerde het Doordacht Passend

8

Tijdens een miniconferentie deelden scholen wat Vreedzaam hen brengt en haalden ze inspiratie voor het levend houden van het programma.

Lesmodel in. Wat daar een groot verschil maakte: de kinderen begrijpen beter waarom ze iets doen. Daardoor komen ze beter tot leren en boeken ze betere resultaten. Vooruit, nog een voorbeeld. Op Basisschool De Branding in Vlissingen, sinds kort Learn Like

11

a Champion-school, worden Teach-technieken ingezet om rust en structuur te brengen. Zoals de ‘drempel-techniek’, bij binnenkomst in het lokaal. ‘De kinderen weten: ik laat nu de

Taakspel: óók effectief tegen pesten

Het NJi heeft Taakspel erkend als effectief anti-pestprogramma. Een mooie prestatie, want van alle onderzochte programma’s kregen er slechts vier deze erkenning.

straat- en thuiscultuur achter me en ga de schoolcultuur in. Hier worden we gestimuleerd om ons best te doen, we zijn hier om te leren’, vertelt directeur Rob Jiskoot. De kinderen snappen wat de bedoeling is en gedragen zich daarnaar. Ik maak nog een Cruijffiaanse gedachtesprong: misschien snap je beter waar je heen moet, als je ziet waar je vandaan komt. Ageet van Dijken, directeur van de Paul Krugerschool in Coevorden, vertelt hoe haar deelname aan het ikc-netwerk Krachtig Kindcentrum haar verrijkt. Vanwege de vele ideeën die ze daar opdoet, maar ook door het bezoek van de andere

Learn Like a Champion: Leren op elk niveau in de school

leden aan haar school. ‘Als mensen dan enthousiast reageren op wat ze zien, groei je daarvan. Zelf zit je er zo dicht bovenop dat je de pareltjes niet altijd ziet.’ Zien welke weg je al hebt

Basisschool De Branding mag zich sinds kort Learn Like a Champion-school noemen. Een hele prestatie, want er is maar een handjevol scholen dat dit predicaat tot nu toe wist te bemachtigen.

afgelegd, helpt ongetwijfeld om de vervolgkoers te bepalen. Marijke Nijboer, eindredacteur

20

De beste kansen voor ieder kind. Dat is wat stichting CED-Groep drijft. Samen met professionals in onderwijs, kinderopvang en gemeenten komen we al ruim een halve eeuw tot praktische oplossingen voor actuele vraagstukken. We ontwikkelen inspirerende leermiddelen en geven betekenisvolle professionalisering en effectieve begeleiding. Uw praktijkkennis verbinden we met onze brede expertise en innovatiekracht. Dat levert doordacht maatwerk op, voor iedere situatie en op elk niveau. Met de CED-Groep haalt u

Rotterdam Bezoekadres: Dwerggras 30 3068 PC Rotterdam Postadres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam

Volg ons

www.cedgroep.nl info@cedgroep.nl

het beste uit uzelf én uit uw leerlingen. Als leren je lief is. KlasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660, jaargang 17, nummer 1, februari 2019 redactie: Lot Hannik, Jeroen Meijboom, Marijke Nijboer (eindredacteur), Carolien Rebel, Elly van der Zel redactie-adres: CED-Groep, Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam, klasseapart@cedgroep.nl website: www.cedgroep.nl fotografie: Jan van der Meijde, tenzij anders vermeld vormgeving: Pressure Line druk: MediaCenter Rotterdam oplage: 12.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl

2

KlasseApart februari 2019 nummer 1

16

Netwerk ondersteunt ikc-pioniers

Een kindcentrum opzetten is pionieren. Het netwerk ‘Krachtig Kindcentrum, aan de slag met lef’ ondersteunt deze pioniers. ‘Ik ga altijd met een hoofd vol ideeën weer naar huis.’

Twintig jaar De Vreedzame School

‘Taalbad’ voor leerlingen uit buitenland

Dankzij de taalklassen kunnen leerlingen uit het buitenland op het ProNova College (praktijkonderwijs) al na een jaar regulier onderwijs volgen.

18

14

Hét Congres: volop inspiratie

Hét Congres trok zo’n 900 belangstellenden met inspirerende workshops, lezingen en informatiestands. Gemene deler: mensen uit de dagelijkse onderwijspraktijk met een gelijke passie voor kinderen bij wie het leren niet vanzelf gaat.

12 Nieuws 22 Hoogenkamp Uit de wetenschap @CEDGROEP 23 Agenda 24 De werkweek van Sandra Honnef KlasseApart februari 2019 nummer 1

3


Basisschool Samen Onderweg over het Doordacht Passend Lesmodel:

‘De kinderen zijn gemotiveerder en leren beter’ Tekst Ronald Buitelaar

Basisschool Samen Onderweg in Gorinchem bouwt met het Doordacht Passend Lesmodel van de CED-Groep verder aan een professionele cultuur, een gemeenschappelijke taal en doorgaande lijnen. Leraren zijn enthousiast. Zij krijgen meer vat op hun eigen handelen en het leren van hun leerlingen.

kennis tijdens een les kunt inzetten. Daarna

Gert: ‘Rianda heeft een andere relatie met

nis over instructie en inzichten en technieken

ga je er in je klas mee aan de slag en krijg je

het team. Zij kan zaken benoemen die intern

van bijvoorbeeld Breinsleutels, Teach Like a

van haar persoonlijke feedback.’ Annemarie:

soms ingewikkeld liggen.’ Annemarie: ‘Ze

Champion en coöperatief leren om het didac-

‘Rianda vraagt eerst wat je zelf van de les

doet dat op een fijne, persoonlijke manier.’

tisch, organisatorisch én pedagogisch hande-

vindt en benoemt daarna wat zij heeft gezien

Lianne: ‘Op het feedbackformulier plaatst ze

len van leraren effectiever te maken. Met DPL

en wat goed gaat. Ook geeft ze tips en kun je

bijvoorbeeld ook altijd een persoonlijk stukje.

valt een aantal puzzelstukjes op hun plaats.

vragen stellen. Ze kijkt heel goed wat je als

Ze investeert daarmee in de relatie en bouwt

Bij Samen Onderweg krijgt dat zowel vorm

individuele leerkracht nodig hebt.‘ Voor Gert

een vertrouwensband op.’

in de klas als in het team.’ Rianda bezoekt

zit de meerwaarde in die persoonlijke aan-

Dat het DPL vruchten afwerpt, zien ook bui-

bij alle leerkrachten lessen, geeft feedback

pak: ‘Ik vind de wijze waarop Rianda dit doet

tenstaanders. Gert: ‘Wij zijn in het kader van

lingen, de ander een kleine negentig. Gert

en bespreekt daarnaast tijdens teambijeen-

cruciaal voor het succes ervan. Zij gaat echt

onderlinge visitaties door vertegenwoordigers

legt uit waarom hij voor het DPL-traject koos:

komsten de stand van zaken. ‘Daardoor wordt

de diepte in met leerkrachten. Daar moeten

van twee andere scholen bezocht. Zij waren

‘Toen ik zo’n zeven jaar geleden op deze

duidelijk waar je als leraar staat en waar de

zij overigens wel enigszins aan wennen.’ Om

lyrisch. Ze roemden de betrokkenheid van

school begon, hebben we fors ingezet op

school als geheel staat. Het gaat in dit geval

die reden moet Gert de werkgroep, waar ook

onze leerlingen en de herkenbare lijn in het

technisch en begrijpend lezen en woorden-

echt om een traject op maat, waarbij we heel

Lianne en Annemarie deel van uitmaken, wel

handelen van leraren. Dat is precies wat wij

schat. Na een aantal jaren stond dat en volg-

nauwkeurig kijken naar wat deze school en

eens afremmen: ‘De leraren in de werkgroep

voor ogen hebben: leerkrachtgestuurd onder-

den veel teamleden individueel cursussen

deze leerkrachten nodig hebben. Maar ook

staan dichter bij het proces dan hun col-

wijs. De leraar is wat ons betreft de sleutel

als Teach Like a Champion en coöperatieve

een basistraining over DPL, voor bijvoorbeeld

lega’s. Zij willen in hun enthousiasme wel

tot beter onderwijs.’

Naarmate het gesprek over het Doordacht

ter waarom ze iets doen, ze komen tot leren

werkvormen. Ik wilde met het DPL-traject

regionale scholingscentra, behoort tot de mo-

eens te hard gaan en dan ga ik even op de

Passend Lesmodel (DPL) vordert, worden

en boeken resultaat.’ Annemarie: ‘De kinde-

meer lijn brengen in de school- en persoon-

gelijkheden.‘

rem staan. Iedereen onderkent de positieve

directeur Gert Mesch en groepsleerkrachten

ren worden gemotiveerder. Je ziet het voor je

lijke ontwikkeling.’

Lianne van Horssen (groep 7) en Annemarie

ogen veranderen.’ Gert: ‘Leraren krijgen hun

Potters (groep 5) steeds enthousiaster. Uit

vak weer terug.’

hun verhaal blijkt dat de school in nauwelijks

4

praktijkgericht lesmodel. ‘We gebruiken ken-

effecten, maar in een team wordt in verschilPersoonlijke aanpak

lende tempi geleerd.’

Praktijkgericht

Lianne en Annemarie zijn erg te spreken

CED-adviseur Rianda Heinz bleek de aange-

over de aanpak van Rianda. Lianne: ‘Tijdens

Lyrisch

anderhalf jaar een forse kwaliteitsslag heeft

Basisschool Samen Onderweg heeft twee

wezen persoon om met die lijn aan de slag te

een teambijeenkomst geeft ze achtergrond-

Annemarie, Lianne en Gert zijn tevreden

gemaakt. Lianne: ‘De kinderen begrijpen be-

vestigingen. De één telt ongeveer 230 leer-

gaan. Het DPL-traject, vertelt zij, is een sterk

informatie en laat ze ons ervaren hoe je die

over de keuze voor externe ondersteuning.

KlasseApart februari 2019 nummer 1

Meer weten? Rianda Heinz r.heinz@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/dpl

KlasseApart februari 2019 nummer 1

5


Hoe laat je iemand tot eigen oplossingen komen?

De kunst van goed coachen

Het Cursusbureau van de CEDGroep biedt de cursus Coaching voor intern begeleiders en coördinatoren in po/so. Deze interactieve cursus wordt gegeven in vijf lesdagen en bestaat uit theorie, praktische opdrachten en veel oefeningen. Desgewenst wordt de cursus op maat aangepast.

Tekst Connie van der Zel

Het kan best moeilijk zijn om met collega’s te reflecteren op hun gedrag in de klas. Hoe kun je je mening zo formuleren, dat deze duidelijk overkomt, maar niet verkeerd valt? De bouwcoördinatoren en ib’ers van basisschool Het Gein in Amsterdam hadden baat bij de cursus Coachingtechnieken van de CED-Groep. Links adjunct-directeur Tony Janssen, rechts directeur Richard Schuiling.

‘Niet de methode is het doel; jij bepaalt zélf het doel van je les. Dat is de grootste eyeopener bij collega's’

Deze coachcursus-op-maat besteedt veel

het voor de meesten wennen om feedback te

aandacht aan gesprekstechnieken, coa-

krijgen. Ook voor de bouwcoördinator zelf is

chingmodellen en het oefenen hiervan. Het

het wennen. Hij of zij moet reflecteren op de

Gein koos in overleg met trainer Hanneke

nieuwe rol als coach.’

van Keeken voor een traject van vijf halve cursusdagen door het hele jaar heen, met tus-

Klein maar krachtig doel

sendoor veel tijd om in de praktijk te oefenen.

De koppeling van het coachen aan het

‘We hebben het coachen gekoppeld aan ons

lesmodel heeft nog een voordeel: je kunt

lesmodel, de Expliciete Directe Instructie’,

de coaching in kleine maar gerichte stapjes

vertelt adjunct-directeur Tony Janssen. Hij

aanbieden. Tony noemt als voorbeeld active-

volgde de cursus ook zelf. ‘Door deze koppe-

rende werkvormen, die onderdeel zijn van het

ling borg je de toepassing van het lesmodel;

lesmodel. ‘Bij een coachinggesprek komt aan

dit blijft onder de aandacht.’

de orde dat een collega moeite heeft om de les te starten. Al pratend stelt de leerkracht

Omgaan met weerstand

zichzelf een doel: ik wil dat de leerlingen door

Bij de cursus komen twee coachingmodellen

een pakkende start meteen op het puntje van

aan bod: het GROW-model en de oplossings-

hun stoel zitten. De coach laat zijn collega

gerichte feedback. Tony: ‘Bij beide modellen

zelf nadenken en experimenteren: zoek in

gaat het om het stellen van de juiste vragen,

de methode naar oplossingen of kijk eens bij

waardoor het probleem van de gecoachte ver-

je buurman hoe hij dat doet. Probeer uit wat

helderd wordt. Het gaat niet om het geven van

voor jou werkt. Na drie weken komt de coach

adviezen of oplossingen. Het is de bedoeling

weer kijken, ziet de groei en geeft feedback.

dat de coach door reflectie en de juiste vragen

Als het doel bereikt is, kan weer een stapje

de gecoachte tot eigen oplossingen en moge-

worden gezet naar een volgend klein doel. Dat

lijkheden laat komen: wat zie jij als verbeter-

komt dan ook uit de gecoachte zelf.’

‘Met coaching laat je mensen voelen: je hoeft het niet alleen te doen’ Carmen Hermens, ib’er en coach op Het Gein niet goed gaat. Iedereen kan winst behalen met behulp van coachen. Verder is een voorwaarde voor effectieve coaching dat je je bij iemand op je gemak voelt. Daarom mochten de leerkrachten ook hun eigen coach kiezen. We zijn nu een jaar verder en de reacties van de leerkrachten zijn positief. Ze vinden de aandacht die de coach geeft erg prettig. We proberen nu het coachen te borgen door de coachinggesprekken vast in te roosteren. Jammer genoeg lukt dat niet altijd vanwege personeelsschaarste, maar het blijft onder de aandacht. Want als je je als school wilt blijven ontwikkelen, zijn feedback en reflectie op het eigen handelen de grootste succesfactoren.’

punt en wat zou jij daaraan kunnen doen?’

Bij coaching is het cruciaal dat de juiste vragen worden gesteld.

6

KlasseApart februari 2019 nummer 1

Andere interessante onderdelen van de

Spannend

training zijn het omgaan met weerstand en

Coaching is spannend, voor de coach én voor

de veranderende rol van de bouwcoördinator.

de gecoachte. Tony: ‘Wij hebben dit traject

Tony: ‘Dat een collega bouwcoördinator wordt

dan ook met veel zorg geïntroduceerd aan het

is één ding. Dat die collega vervolgens ook bij

hele team. Met een uitgebreide presentatie en

jou in de klas komt kijken, is weer een heel

de nadruk op dat we van en met elkaar willen

andere verandering. De één vindt dit geen

leren. We hebben ook duidelijk gemaakt dat

punt, de ander moet je overtuigen. Verder is

als jij gecoacht wordt, dit niet betekent dat het

Meer weten? Hanneke van Keeken h.vankeeken@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/coachingib

KlasseApart februari 2019 nummer 1

7


Van korte lontjes naar rustig pedagogisch klimaat

Twintig jaar De Vreedzame School Tekst Marijke Nijboer

De Vreedzame School bestaat twintig jaar! Dat werd gevierd tijdens een miniconferentie op 27 september 2018 in Utrecht Overvecht, waar het allemaal begon. Scholen deelden wat Vreedzaam hen brengt en kwamen inspiratie opdoen voor het levend houden van het programma. Pedagoog Micha de Winter adviseerde scholen om Vreedzaam in te zetten tegen de tweedeling in de maatschappij. ‘Een week niet knikkeren is de ergste straf’,

pedagogisch klimaat. We hebben contact met

legt de ongeveer achtjarige Yassin uit in een

ouders, en niet alleen bij problemen. Som-

filmpje dat nog steeds is te vinden op inter-

mige ouders worden opgeleid als mediator

net1. Op zijn basisschool werd veel geruzied

en zij doen goed werk op het plein.’ De school

en gevochten. De knikkercommissie maakte

formuleerde heldere doelen voor het burger-

daar een eind aan met door de kinderen be-

schapsonderwijs. Dit curriculum heeft een

dachte spelregels. Yassin, inmiddels 19 jaar,

doorgaande leerlijn en de opbrengsten worden

was te gast op de miniconferentie. ‘De Vreed-

getoetst en geëvalueerd. In De Vreedzame

zame School was mijn basis’, vertelde hij. ‘We

Wijk werkt de school samen met andere

leerden elkaar begrijpen en onze problemen

scholen en verenigingen. Zo ontstaat er een

oplossen. We kregen een hechte band. Ik app

‘samenhangende pedagogische omgeving’

Hoe houd je Vreedzaam levend?

het programma levend (zie kader p.10). ‘Het

een kleine school, probeer dan bestuursbreed

Micha de Winter

nog steeds met vrienden uit groep 3 en 4.’

waarin kinderen hun sociale vaardigheden en

Aan één van de vele discussietafels vertelt

team fungeert als rolmodel. Je moet ook in de

training voor je personeel te regelen.’

Micha de Winter raakte betrokken bij ‘Vreed-

De Vreedzame School is nog steeds springle-

gewenst gedrag kunnen oefenen.

een leerkracht dat haar school al een paar

pauzes op je eigen gedrag letten’, tipt Nelleke.

Nog een vraag van een tafelgenoot: ‘Wij wil-

zaam’ na de moord op Theo van Gogh. De

vend. Zo’n 325 mensen kwamen af op de con-

De school (37 nationaliteiten) heeft een vriend-

jaar bezig is met ‘Vreedzaam’. ‘Het nieuwtje

Een tafelgenoot: ‘Collega’s zeggen al snel:

den invoeren dat we elk kind bij de deur een

democratie is alleen veilig, zei hij, als we

ferentie, waar de directeur van de duizendste

schapsband met Tuindorp, een witte school

is er af, het zakt een beetje weg. Hoe borgen

“Vreedzaam doen we maar even niet, er moet

hand geven, maar een collega is daar tegen.

hiervan werk maken in het gezin, op school en

Vreedzame School, OBS Digitalis in Almere,

aan de andere kant van het spoor. De kinderen

we dit?’ Nelleke Brouwer, ook directeur bij

al zoveel”. Wassenaar: ‘Het zit hem niet in

Wat moet je daar nou mee?’ Wassenaar:

in de maatschappij. ‘Jullie zijn bezig met een

een grote wereldbol kreeg uitgereikt.

filosoferen onder andere samen. ‘Dat is goed

OBS Overvecht: ‘Het vraagt veel onderhoud.

lesjes. Je moet continu met elkaar bedenken

‘Vreedzaam kun je alleen samen uitvoeren.

democratisch pedagogisch offensief, op een

‘Vreedzaam’ is voelbaar in onze school,

voor hun identiteitsontwikkeling en blik op de

Ook bij een wisseling van leerkrachten moet

wat je je leerlingen wilt meegeven. Vraag

Wij zeggen: dit zijn wij, dit zijn onze kernwaar-

heel effectieve manier.’

vertellen teamleden van OBS Overvecht, een

maatschappij’, zegt directeur Marije Wasse-

je zorgen dat de Vreedzaam-cultuur behouden

bij dingen die je moeilijk vindt, hulp aan een

den. Wie ben jij, past dit bij jou?’

Hij ziet het effect in zijn praktijk. Tijdens een

school met vier locaties. ‘Er heerst een rustig

naar.

blijft.’ Haar school houdt op allerlei manieren

andere leerkracht of je locatieleider. Ben je

onderzoek naar jongerenwerk in de wijk

1 https://vimeo.com/87077932 8

KlasseApart februari 2019 nummer 1

KlasseApart februari 2019 nummer 1

9


De Vreedzame School begon in Utrecht Overvecht Twintig jaar geleden worstelden leerkrachten, vooral op scholen in achterstandswijken, met moeilijk gedrag. Kinderen waren zeer mondig, hielden weinig rekening met anderen, hadden korte lontjes. Er waren veel conflicten. Directeur Caroline Verhoeff van OBS Overvecht legde met onderwijsadviseur Leo Pauw, destijds werkzaam bij SAC Utrecht, de basis voor De Vreedzame School. Deze wil kinderen opvoeden tot goede, gezonde mensen. Kernwaarden zijn het accepteren en waarderen van verschillen;

Taakspel: óók effectief tegen pesten

gezamenlijke verantwoordelijkheid voor elkaar en de omgeving; een gezond zelfbeeld en een open houding naar anderen. Inmiddels zit De Vreedzame School in het dna van OBS Overvecht. Leerlingen lossen zelf hun conflicten op. Ze worden mediator of zitten in de kinderraad, krijgen les in filosofie en debat en

Tekst Karin van Breugel

Het is al jaren bekend dat Taakspel

vergaderen over kwesties die spelen. Leerkrachten

zorgt voor een goede sfeer in de klas

krijgen een starterstraining. Door middel van klas-

en minder gedragsproblemen. Het

senbezoeken, een kijkwijzer en studiedagen wordt

Nederlands Jeugdinstituut (NJi) heeft

‘Vreedzaam’ levend gehouden. Op elke locatie heeft iemand Vreedzaam in portefeuille. Een werkgroep

Taakspel nu ook erkend als effectief

bewaakt het jaarplan en evalueert de doelen. Bin-

anti-pestprogramma. Een mooie

nen De Vreedzame Wijk werkt de school samen met

prestatie, want van alle onderzochte

collega-scholen, sportverenigingen en de speeltuinvereniging.

programma’s kregen er slechts vier deze NJi-erkenning.

Taakspel biedt een effectieve manier om

‘Taakspel zorgt ervoor dat gedragsproble-

het bij het spel vaak juist opvallend goed.

onrustig en storend gedrag om te buigen. Wat

men afnemen, de sfeer in de klas verbetert

Dat leidt tot een grotere acceptatie: het kind

Taakspel zo aantrekkelijk maakt: de leerlin-

en kinderen rustig bezig zijn met de taak van

hoort er weer bij, wordt weer opgenomen in

Kanaleneiland sprak hij een ruig groepje jon-

moeten. Zo noemde hij de groeiende tweede-

ertoe, je hoort erbij. We moeten kinderen ook

gen spelen het gewoon tijdens de normale

dat moment.’ Voor leerkracht Saskia was dat

de groep. Dit heeft een positieve invloed op

geren. ‘Toen er eentje een nogal bot antwoord

ling op het punt van welvaart en opleidings-

handelingsperspectief bieden. Ze hoeven niet

lessen en activiteiten. Bijvoorbeeld tijdens

vorig jaar de reden om Taakspel in te voeren.

vriendschappen en onderlinge relaties. Deze

gaf, zei een ander: “Zeg, je moet opstekers

niveau. ‘Dat heeft impact op het identiteits-

alles lijdzaam te ondergaan. De toon is: hoe

de instructie, het kringgesprek, zelfstandig

‘Mijn duo en ik hadden een heel moeilijke

kinderen worden als het ware “omhoogge-

geven, geen afbrekers”. Er is iets veranderd.

gevoel van kinderen. We moeten de armoede

lossen we dingen samen op? Zo geven we

werken of zelfs op de speelplaats. Omdat

groep 3. We hadden al van alles geprobeerd

trokken”. Zij vertonen minder probleemge-

Taal is de eerste stap naar gedragsveran-

tegengaan en werken aan de cohesie van de

kinderen meer grip op de eigen omgeving.’

de leerlingen in teams spelen, stimuleren

en zaten echt wel een beetje met ons handen

drag en dat zorgt ervoor dat ze minder gepest

dering. Jongeren leren langzamerhand een

samenleving; kinderen uit beide delen met

Als voorbeeld noemde hij kinderen uit het

zij elkaar om zich aan de Taakspel-regels

in het haar. In eerste instantie zijn we Taak-

worden. Het is heel fijn dat het NJi dit nu ook

alternatief repertoire.’

elkaar in aanraking brengen. Onderwijs is een

aardbevingsgebied in Groningen, met wie het

te houden die zij samen met de leerkracht

spel gaan gebruiken tijdens het zelfstandig

onderschrijft!’

Toch maakt De Winter zich ook zorgen. ‘Sa-

van de weinige arena’s waar je dat veilig kan

beter gaat sinds hun ouders zich roeren in de

afspreken. Voor Saskia Kunstman, leerkracht

werken. Het effect was erg positief: er was

menwerken rond de jeugd is ingewikkeld. Er

oefenen.’

media. ‘Zo onderbreek je impulsieve oordelen

op basisschool West in Capelle aan den

veel meer rust in de klas, de kinderen werk-

en leef je optimisme voor.’

IJssel, is dit heel herkenbaar. ‘De kinderen

ten geconcentreerder. Dat was fijn voor ons én de kinderen.’

is verkokering, getrek om geld, ruzie om de regie. Terwijl we het moeten hebben over de

De Winter benoemde ook het leven van

motiveren elkaar om het goed te doen. Al

inhoud: waar willen we heen met kinderen?

gezinnen binnen een eigen ‘bubbel’. ‘De

was het maar om de (kleine) beloning die ze

Vreedzaam is heel geschikt als verbindend

islamofobie en het antisemitisme nemen

thema.’

toe en kinderen groeien daar mee op. Daar moeten we iets mee in het onderwijs.’ En dan

Meer weten? Joke Bijker j.bijker@cedgroep.nl @vreedzameschool www.devreedzameschool.nl

kunnen verdienen, bijvoorbeeld vijf minuten

Betere relaties

eerder buitenspelen.’

De impact van Taakspel reikt echter verder. Dat komt vooral omdat Taakspel in teams

Meer rust

wordt gespeeld. Marjon: ‘Oók kinderen die

kinderen van wakker liggen. De Winter pleit,

Er is inmiddels veel wetenschappelijk bewijs

nogal eens probleemgedrag vertonen, horen

wikkelingen waar scholen binnen het kader

ook met het oog hierop, voor een pedagogiek

voor de effecten van Taakspel. Marjon ten

bij een team. Omdat Taakspel zo duidelijk,

van ‘Vreedzaam’ mee aan de slag zouden

van de hoop. ‘Daarbij is de boodschap: jij doet

Heggeler, ontwikkelaar bij de CED-Groep:

gestructureerd en voorspelbaar is, doen zij

Tweedeling

is er milieu, een onderwerp waar sommige

Hij ziet verschillende maatschappelijke ont-

10 KlasseApart februari 2019 nummer 1

Meer weten? Marjon ten Heggeler m.tenheggeler@cedgroep.nl www.taakspel.nl

KlasseApart februari 2019 nummer 1 11


Nieuws

Nieuws

Nieuw in de webwinkel

Werken bij de CED-Groep? We zoeken enthousiaste, betrokken onderwijsexperts met ambitie! Op dit moment hebben we onder meer plaats voor onderwijsexperts Het jonge kind,

E-learningmodule: Introductie Breinleren

Wereld vol Woorden Er is veel vraag naar goed lesmateriaal voor

Praktijkonderwijs, Voortgezet onderwijs en Mbo. Bekijk de vacatures op onze website! www.cedgroep.nl/vacatures

Taakspel gooit ook in het buitenland hoge ogen, bijvoorbeeld in Zweden. De gemeente Malmö heeft ons eigen Taakspel laten vertalen. Marjon ten Heggeler, ontwikkelaar bij de CEDGroep, vertelt: ‘Taakspel is gebaseerd op het Amerikaanse Good Behaviour Game, maar in Nederland hebben we er onze eigen draai aan gegeven. Wij focussen op positief gedrag en

nieuwkomers ter versterking van de mondelinge

élk team wint als het zich aan de Taakspel-regels houdt. Juist

We weten steeds meer over het functioneren van het

taal. Wereld voor Woorden komt hieraan

deze aspecten spreken in Zweden erg aan.’ Marjon trainde en

brein. Maar wat kunt u ermee in de klas? Wat is de rol van

tegemoet. Scholen kunnen hier in het nieuwe

begeleidde Zweedse leerkrachten op locatie om het programma

executieve functies bij het leren? De neuropsychologische

schooljaar 2019/2020 meteen mee aan de slag.

goed te gebruiken. Dit najaar is het initiatief genomen om een

invalshoek, die het uitgangspunt is van de e-learningmodu-

De eerste uitlevering vindt plaats in september

Europees netwerk op te zetten van landen die het spel spelen.

le Introductie Breinleren, geeft u als leerkracht een frisse

2019 en de tweede na de kerstvakantie, zodat

Ook Marjon was erbij: ‘Het is heel interessant om ervaringen

blik op het lesgeven. Door te begrijpen wat er tijdens de

de doorgaande leerlijn gewaarborgd blijft.

uit te wisselen. De eerste kennismaking met de andere landen

les in het brein van leerlingen gebeurt, kunt u uw handelen

Wereld vol Woorden is speciaal ontwikkeld voor

smaakt wat mij betreft zeker naar meer!’ Meer weten over

nog nauwkeuriger afstemmen op wat leerlingen op dat

nieuwkomers op de basisschool in de leeftijd

Taakspel? Lees het interview op pagina 11.

moment nodig hebben.

van 6 tot en met 11 jaar, in opdracht van LOWAN

www.taakspel.nl

De e-learningmodule combineert zelfstudie met toetsing

en Stichting Kinderpostzegels. Met Wereld vol

en reflectie. De toets bestaat uit meerkeuzevragen. U krijgt

Woorden bied je, ondersteund door de materialen

direct te zien of u geslaagd bent.

van LOGO 3000, de eerste basis van het

www.cedgroep.nl/webwinkel

Nederlands aan. Leerlingen leren de frequente

It’s party time!

Gemotiveerde leerlingen ervaren meer eigenaarschap

mondelinge activiteiten en opdrachten. Het

over het eigen leerproces en de eigen leerresultaten.

materiaal is geschreven door en samen met

Bovendien behalen zij betere leerresultaten. De CED-

leerkrachten uit de praktijk.

Groep ontwikkelde ‘Toekomstbouwers’. Deze aanpak

www.cedgroep.nl/wereldvolwoorden

richt zich op schoolleiders, teamleiders en docenten die vorm en inhoud willen geven aan eigenaarschap

Speciaal voor betrokken

binnen de 21e-eeuwse vaardigheden. Wilt u hier meer

leerkrachten organiseert

over weten? Via de onderstaande link komt u bij het

de CED-Groep Teach Like a

artikel 'Leerlingmotivatie: Aan' in het blad Van Twaalf tot

Champion-pizzapunten-party’s.

Achttien. In dit artikel beschrijft CED-adviseur Maarten

Tijdens deze laagdrempelige

Jiskoot verschillende vormen van motivatie en feedback.

sessies, en onder het genot van

www.cedgroep.nl/toekomstbouwers

pizzapunten en een drankje, belichten we steeds één actuele

Vijf Teach-technieken voor bevlogen leerkrachten

11-18

Speciaal voor betrokken leerkrachten organiseert de CED-Groep vijf Teach-pizzapunten-parties. Tijdens deze laagdrempelige sessies, en onder het genot van heerlijke pizzapunten en een drankje, belichten we steeds één actuele Teach-techniek die niet in ons cursusaanbod is opgenomen. Je kunt er direct de volgende dag in je klas mee aan de slag. Voed je eigen kennis!

Volg ons op Twitter: @Teachnederland

Leerlingmotivatie: Aan

basiswoorden (BAK) en oefenen hiermee in

Als leren je lief is

teachnederland.nl

Primair onderwijs, Speciaal (basis)onderwijs, Vso,

Taakspel gaat de grens over!

Teach-techniek die niet in ons

Scan uw kwaliteit

cursusaanbod is opgenomen. Je

Werkt u planmatig aan kwaliteitsverbetering? Doet

kunt er direct de volgende dag in

u dat niet, dan loopt u het risico op een negatief

je klas mee aan de slag. Data: 20

inspectie-oordeel, zelfs als de basiskwaliteit van

maart, 18 april, 20 mei.

uw school/scholen op orde is. Voor scholen en

www.cedgroep.nl/teachparty

besturen ontwikkelden wij de Kwaliteitsscan,

Nieuwsrekenen voor nieuwkomers

waarmee u inzicht krijgt in de kwaliteit en weet

Nieuwsrekenen levert wekelijks contextopgaven,

of uw school inspectieproof is. Na het invullen

gekoppeld aan actuele gebeurtenissen. Het onderwerp

van de korte vragenlijst krijgt u de resultaten per

van deze contextopgaven komt overeen met die van het

omgaande in uw mailbox. Vul ‘m in en doe er uw

populaire begrijpend leesprogramma Nieuwsbegrip.

voordeel mee!

Voor nieuwkomers wordt momenteel een eigen serie

www.cedgroep.nl/kwaliteitsscan

Nieuwsrekenlessen ontwikkeld. Daarbij is het taalniveau

TeamUp op school Nederland verwelkomt jaarlijks duizenden vluchtelingen. WarChild, Save the Children en UNICEF Nederland besloten hun jarenlange ervaring en expertise te bundelen in TeamUp, een project voor gevluchte kinderen in Nederland. TeamUp versterkt de sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen door op een gestructureerde en non-verbale manier sport-, spel- en bewegingsactiviteiten aan te bieden. TeamUp wordt aangeboden aan kinderen in AZC’s in Nederland. Samen met de CED-Groep maakt TeamUp het programma nu ook geschikt voor gebruik op scholen. Momenteel loopt er een pilot op zestien scholen. www.cedgroep.nl/teamup

eenvoudig, maar zijn de rekenvragen uitdagend. www.nieuwsbegrip.nl/nieuwsrekenen

12 KlasseApart februari 2019 nummer 1

KlasseApart februari 2019 nummer 1 13


Taalklas op het ProNova College De leerlingen uit de taalklas doen het duidelijk beter dan degenen die het vorig jaar zonder die extra aandacht moesten doen moet alles goed uitleggen, veel aanwijzen, plaatjes laten zien, het voordoen en leerlingen zelf laten uitleggen wat ze aan het doen zijn.’ Marijke Bakker: ‘De docenten van het ProNova College doen het heel goed. Ze gebruiken veel taal tijdens hun les, geven veel voorbeelden en doen dingen voor. Door mijn observaties werden ze zich daar nog meer van bewust, zodat ze het nog meer zijn gaan toepassen.’ De pilot is inmiddels afgerond. ‘Alle docenten

‘Taalbad’ voor anderstalige leerlingen werkt uitstekend

zijn enthousiast’, zegt Monique. ‘De leerlingen zijn na een jaar doorgestroomd naar de reguliere klassen en dat gaat, op een enkele uitzondering na, goed. Als we deze groep leerlingen vergelijken met de groep die het jaar daarvoor geen taalklas had, dan zien we duidelijk dat deze leerlingen het beter doen. We willen deze aanpak dan ook voortzetten. Zolang de instroom van buitenlandse leerlingen zo hoog is, gaan we door met de taalklassen.’ Vorderingen Marijke volgde de vorderingen van de leerlingen van de pilot. ‘Zij beheersten het Nederlands bij instroom op het ProNova College

Tekst Renate Mamber

reguliere onderwijs druppelen er geregeld

De groepen zijn gevarieerd. Monique: ‘Denk

Horen en zien

Een absoluut pluspunt van begeleiding door

niet op A1-niveau’, vertelt ze. ‘Na een jaar

Hoe krijg je nieuwkomers zo snel

leerlingen binnen die geen Nederlands

aan vluchtelingen, bijvoorbeeld uit Syrië, die

Voor een gedegen aanpak van de pilot vroeg

de CED-Groep vindt Monique de klasse-

in de taalklas behaalde bijna de hele groep

mogelijk op zo’n taalniveau dat zij

spreken. ‘Die leerlingen werden tot voor kort

soms wel vier jaar onderweg zijn geweest.

het ProNova College begeleiding van de

observaties. ‘Marijke geeft altijd bruikbare

het A1-niveau. Een groot deel is al een eind

verspreid over de gewone klassen’, vertelt

Maar ook aan Polen en Bulgaren die voor

CED-Groep. ‘Marijke Bakker hielp ons onder

tips. Bijvoorbeeld dat je zelf goed Nederlands

op weg naar het A2-niveau en een aantal be-

Monique Wisse, mentor taalklas 3/4. ‘Maar de

werk naar Nederland komen.’ Doel van de

andere de lesstof waar nodig aan te passen,

moet blijven praten en je niet laat verleiden

haalde dat niveau zelfs al. Als je bedenkt dat

Het ProNova College hield een pilot

afgelopen tijd nam het aantal enorm toe. Veel

taalklas is om de leerlingen in één jaar zo ver

want er zijn niet veel lesmethodes voor an-

om ook korte zinnen te gebruiken. Het lijkt

praktijkschoolleerlingen er gemiddeld een

met aparte taalklassen, ervaren

docenten gaven aan dat ze deze leerlingen in

te krijgen dat ze daarna mee kunnen in het

derstaligen’, vertelt Monique. ‘Soms was het

heel voor de hand liggend, maar het is toch

jaar over doen om een niveau te stijgen, is dat

de gewone lessen niet de begeleiding kunnen

reguliere onderwijs. ‘We dompelen ze onder

een kwestie van bestaand materiaal verzame-

een eyeopener.’

een goede prestatie.’

geven die ze nodig hebben.’

in een taalbad’, vertelt Monique. De taalklas-

len en bundelen. Soms moesten we ook zelf

sen krijgen vier keer per week begrijpend

onderdelen verzinnen. Marijke adviseerde

Aanwijzen en voordoen

regulier onderwijs kunnen volgen?

docenten en begeleiding van de CEDGroep. De resultaten zijn positief.

Gevarieerde groep

lezen. ‘Veel woordenschat, veel taalspelletjes

ons bijvoorbeeld te werken met woordgroe-

Marijke verzorgde ook bijeenkomsten voor de

Jaarlijks krijgt het ProNova College, een

De school besloot daarom in het schooljaar

en vooral: veel zelf praten. Omdat de leer-

pen op de muren: plaatjes van woorden die

docenten van vakken als koken en handvaar-

school voor praktijkonderwijs in Schiedam,

2017/2018 tot een pilot. Zo’n dertig leerlingen

lingen bij elkaar zitten, durven ze vaker hun

met hetzelfde onderwerp te maken hebben,

digheid. ‘Ze legde daarin onder andere uit

via de Internationale Schakelklas (ISK) leer-

zijn verdeeld over twee taalklassen, één voor

mond open te doen en schamen ze zich niet

zoals verkeer. Het helpt leerlingen als ze de

dat we er niet zomaar moeten aannemen dat

lingen uit het buitenland binnen. Ook via het

13- en 14-jarigen en één voor 15-plus.

voor hun accent.’

woorden niet alleen horen, maar ook zien.’

leerlingen iets begrijpen’, zegt Monique. ‘Je

14 KlasseApart februari 2019 nummer 1

Meer weten? Marijke Bakker Marijke.bakker@cedgroep.nl

KlasseApart februari 2019 nummer 1 15


Learn Like a Champion

Learn Like a Champion Een veilige en lerende omgeving creëren, waarin leerlingen en leerkrachten floreren. Dát is de kern van Learn Like a Champion. De CED-Groep begeleidde basisschool De Branding in de ontwikkeling naar Learn Like a Champion-school.

Leren op elk niveau in de school

Een aantal kenmerken van Learn-scholen: • De school werkt opbrengstgericht volgens 4D • Directeur is onderwijskundig leider • In elke les minimaal 25 Teach-technieken • Minimaal zeven klassenconsultaties per leerkracht • Cultuur van leren is zichtbaar door datamuren • Beter presteren dan de wijkkenmerken voorspellen.

Tekst Karin van Breugel

Basisschool De Branding mag zich sinds kort Learn Like a Championschool noemen. Een hele prestatie, want er is maar een handjevol scholen dat dit predicaat tot nu toe wist te bemachtigen. Wat betekent het om een Learn-school te zijn? We vroegen het aan leerkracht Imke Florie en directeur Rob Jiskoot.

Basisschool De Branding in Vlissingen is een ambitieuze school. Elk kind moet groei laten zien en de totale school wil het beter doen dan je op grond van wijkkenmerken zou verwachten. Ga er maar aan staan! Sinds enkele jaren loopt Teach Like a Champion als een rode draad door de school.

zegt Imke Florie, leerkracht en Teach-

Voor Rob is dat vanzelfsprekend. ‘Ik kom

vakjes” heeft dan jij, besef je dat je van die

Directeur Rob Jiskoot: ‘Natuurlijk beschik-

coördinator.

uit het praktijkonderwijs. Misschien ben ik

collega wat kunt leren. Dan kun je bijvoor-

daarom wel zo gefocust op processen in de

beeld eens om de tafel gaan zitten of bij die

ken leerkrachten al over een arsenaal aan didactische vaardigheden. Met Teach breiden

Duidelijke routines

klas. Ik besef hoe lastig het voor leerkrachten

collega in de klas kijken.’ Ook op andere

ze dat repertoire uit en scherpen ze hun

Voor de efficiëntie worden er tijdens de les-

is om goed onderwijs te geven, zij bedrijven

manieren leren collega’s met elkaar. Bij-

vaardigheden aan. Met de Teach-technieken

sen en de lesovergangen allerlei Teach-tech-

topsport. Mijn vraag is dus altijd: waar kan

voorbeeld tijdens studiebijeenkomsten, waar

vergroot je de betrokkenheid en de motivatie

nieken ingezet. Bijvoorbeeld de ‘drempel-

ik ondersteunen? ’Het team waardeert zijn

regelmatig filmopnames uit de klas worden

van leerlingen en bouw je aan een sterke

techniek’ bij binnenkomst in het lokaal. ‘Ze

inbreng. Imke: ‘Ik voel me erg gesteund door

besproken, of in de verschillende ‘inspiratie-

gedragscultuur.’

laten de straat- en thuiscultuur achter zich,

de directie. De drempel om iets te vragen

groepen’. Deze groepen verdiepen zich in een

gaan de schoolcultuur in en weten:

of om aan te geven dat je ergens tegenaan

onderwerp, doen research en leveren input

Onderwijstijd goed benutten

hier worden we gestimuleerd om ons best te

loopt, ligt laag. Je hoeft niet bang te zijn op je

voor de verdere ontwikkeling van de school.

Het team van De Branding wil de onderwijs-

doen, we zijn hier om te leren’, zegt Rob.

vingers te worden getikt.’

Kortom: De Branding werkt hard aan de eigen

op het schoolplein al. Voorheen stroomden de

Imke: ‘Het oppakken van Teach heeft voor ons

Observaties

leerlingen allemaal tegelijk naar binnen. Dat

team heel versterkend gewerkt. We zijn echt

De leerkrachten worden gestimuleerd om

bracht veel onrust. Sinds dit schooljaar start

met z’n allen één richting opgegaan, ieder-

van elkaar te leren. Bij elke leerkracht zijn

de dag daarom op het plein. De leerlingen

een past de Teach-technieken op eenzelfde

er jaarlijks liefst zeven klassenobservaties.

van groep 3 tot en met 8 staan in hun eigen

manier toe. Daardoor zijn leerlingen bekend

Imke: ‘Er wordt gekeken welke Teach-

rij en de leerkracht brengt hen naar binnen.

met alle routines. Ze weten precies wat er

technieken de leerkracht hanteert, welke

‘Zo is voor iedereen duidelijk: we starten met

wanneer van hen verwacht wordt.’

geautomatiseerd zijn en welke nog niet hele-

competenties. Het Learn-predicaat is dan ook

tijd optimaal benutten. Dat begint ‘s ochtends

maal juist worden uitgevoerd.’ Een speciale

school en daar horen bepaalde gedragsregels

16 KlasseApart februari 2019 nummer 1

bij. Door deze simpele maatregel beseffen

Onderwijskundig leiderschap

datamuur maakt duidelijk in welke mate leer-

kinderen dat ze onderdeel zijn van de groep.

Op Learn Like a Champion-scholen is de

krachten de verschillende Teach-technieken

Te laat komen, komt nauwelijks meer voor’,

directeur echt een onderwijskundig leider.

beheersen. Imke: ‘Als iemand meer “groene

zeker verdiend.

Meer weten? Robert Jacobs r.jacobs@planet.nl www.cedgroep.nl/learnlikeachampion

KlasseApart februari 2019 nummer 1 17


Drukbezocht Hét Congres biedt volop inspiratie

CED-adviseurs Gusta Schreiner en Frank

CED-adviseurs Ariane van Dijk en Ivonne van

bond werkdruk, werkplezier, werkgeluk en de

Teunissen hoorden na afloop van hun Teach-

Eerd, beiden met een rijke praktijkervaring

rol van leidinggevenden met elkaar.

workshops van meerdere deelnemers dat

in het so, presenteerden een manier van

Hier draaide het niet om ortho-didactiek

zij de volgende werkdag gelijk met Teach-

kijken naar gedrag die het mogelijk maakt

of –pedagogiek, maar om aandacht voor de

technieken aan de slag wilden gaan.

om hierop meer invloed te krijgen. Het helpt

mensen op de werkvloer. De deelnemers

niet om dan alleen te kijken naar hoe lastig

aan deze workshop kregen handvatten om de

Invloed op gedrag

de leerlingen zijn. Zij zijn tenslotte niet voor

krachten en talenten van hun team zo in te

Wanneer leerlingen de regie overnemen, leer-

niets aangewezen op het speciaal (basis) on-

zetten dat zij goed aansluiten bij de taakeisen

krachten zich machteloos voelen en de orga-

derwijs. De deelnemers aan deze workshop

en functie.

nisatie onder druk komt te staan, komt ook

ervoeren dat de cirkel van invloed op gedrag

het werkgeluk van onderwijsgevenden ernstig

vele malen groter blijkt te zijn.

‘Goede zorg haalt eruit wat er in zit.’ Op Hét Congres werd weer eens duidelijk dat deze

in het geding. Laat staan dat het dan lukt om op didactisch gebied eruit te halen wat er in

Werkgeluk en bevlogenheid

slogan in de praktijk van het speciaal(basis)

zit. Dat is binnen het speciaal (basis)onderwijs

Tot slot een workshop van een geheel andere

onderwijs een zeer breed gebied bestrijkt.

een steeds vaker gehoord probleem.

orde. CED-bestuurder Jos van Kessel ver-

Meer weten? Hanke Geurts h.geurts@cedgroep.nl

Tekst Jeroen Meijboom

Hét Congres, zoals altijd in november, was ook de afgelopen editie weer dé ontmoetingsplaats voor iedereen die het speciaal onderwijs een warm hart toedraagt. Dit jaar voor het eerst ook samen met het sbo-werkverband. Zo’n 900 belangstellenden vonden de weg naar Papendal. Workshops, lezingen, aanbieders van educatieve inhoud en vooral heel veel mensen uit de dagelijkse onderwijspraktijk die zich de hele dag omringd voelden door collega’s met een gelijke passie voor kinderen bij wie het leren niet vanzelf gaat.

Al enige jaren is de CED-Groep sponsor van

wil ik nog tot bloei brengen?’. Zo straalde het

Hét Congres. Met een uitgebreide informa-

geluk naar beide kanten: de bezoekers met

tiestand en een vijftal workshops werden de

het vooruitzicht van een bloeiende amaryllis,

bezoekers bijgepraat over een breed scala

de CED-Groep met een duidelijk inzicht in

aan actuele ontwikkelingen binnen het speci-

de begeleidingsvraag van onderwijsprofes-

aal (voortgezet) onderwijs en het sbo.

sionals. Inclusief de mooie opdracht om ook op deze begeleidingsvragen een passend

Geluk in het onderwijs

antwoord te geven of te ontwikkelen.

Professor Ap Dijksterhuis verzorgde de plenaire inleiding. In zijn lezing over (werk)geluk

Maak van lezen weer een feestje

benadrukte hij het belang van betekenis- en

Geheel in lijn met de plenaire inleiding was

zinvol werk en autonomie op de werkvloer.

de workshop over motiverend technisch

Teach

Zeker die autonomie is in onderwijsland niet

leesonderwijs. Steeds meer leerlingen lezen

Op Hét Congres werden twee loten aan de

altijd vanzelfsprekend. Ter illustratie vertelde

moeilijk. Dat gaat ten koste van hun moti-

Teach-stam onder de aandacht gebracht.

Dijksterhuis dat bloemisten en hoveniers tot

vatie. En daardoor wordt lezen ook steeds

De recent herziene ZML-editie en Teach

de meest gelukkige beroepsgroepen horen;

minder leuk. Die neerwaartse spiraal kan

Like a Champion - Het jonge kind 2.0 bieden

van bloemen en planten wordt immers ie-

worden doorbroken. CED-adviseur Audrey

handvatten voor professionals om leerlingen,

dereen blij. Het kon bijna geen toeval zijn dat

Machielse presenteerde drie technieken

juist ook in het speciaal (basis)onderwijs, te

bezoekers van de CED-stand werden getrak-

waarmee technisch lezen weer leuk wordt.

laten excelleren; trots te laten zijn op hun

teerd op een amaryllisbol. Dit in ruil voor een

De negatieve spiraal wordt voorkomen of,

leerprestaties en hun betrokkenheid bij het

antwoord op de vraag: ‘Welke vaardigheden

waar nodig, doorbroken.

onderwijs te vergroten.

18 KlasseApart februari 2019 nummer 1

Steeds meer leerlingen lezen moeilijk. Dat gaat ten koste van hun motivatie.

KlasseApart februari 2019 nummer 1 19


‘Krachtig Kindcentrum, aan de slag met lef’

Netwerk ondersteunt ikc-pioniers Tekst Marijke Nijboer

Een kindcentrum opzetten is pionieren. Het netwerk ‘Krachtig Kindcentrum, aan de slag met lef’ ondersteunt deze pioniers. Zij vinden er volop inspiratie. ‘Ik ga altijd met een hoofd vol ideeën weer naar huis.’

‘Het aantal integrale kindcentra (ikc’s) breidt

bij alle partners binnen een ikc, of hoe je je

tegen aanlopen en hoe zij dingen oplossen.

zich gestaag uit. Er zijn gemeentes met alleen

onderwijs en opvang vormgeeft vanuit een

Ester en Simon geven het geheel een flinke

nog maar ikc’s, maar ook gemeentes waar

gedeelde visie.

diepgang, door een stukje theorie of een be-

men hier nog nauwelijks een beeld bij heeft.

‘Soms wordt bij een onderwerp een spreker

paalde methodiek aan te dragen.’ Wat zijzelf

Ook de definities van ikc’s verschillen. ‘De één

van buiten uitgenodigd’, vertelt Ester. ‘Bin-

bijvoorbeeld heeft opgepikt uit het netwerk:

heeft een bedrijfsverzamelgebouw waarin

nenkort komt een jurist bijvoorbeeld vertellen

‘Scrummen . Wij maken nu zichtbaar hoe ver

meerdere organisaties samenwerken, de

over de wet- en regelgeving waar ikc’s mee te

we zijn met onze plannen op een scrumbord

volgende is een brede school’, schetst Ester

maken hebben.’ Simon: ‘De thema’s zijn altijd

in de teamkamer. Daarop verhangen we brief-

van den Boog, adviseur van de CED-Groep.

actueel en we behandelen ze op zo’n manier,

jes als er weer een taak is afgerond. Zo blijft

‘Weer een ander noemt zich kindcentrum. En

dat mensen er bij wijze van spreken de vol-

iedereen betrokken en op de hoogte.’

daar zijn nog allerlei varianten op. Men heeft

gende dag mee aan de slag kunnen.’ Simon en

Jeannette: ‘Het is ingewikkeld dat we binnen

het bijvoorbeeld over vensterscholen of alles

Ester organiseren en leiden de bijeenkomsten

kindcentra te maken hebben met verschillen-

ineenscholen.’

en brengen veel informatie in. Maar de ikc’s

de cao’s en regels. Maar binnen het netwerk

Hoe je een ikc ook invult, je bent aan het

kunnen elkaar ook goed adviseren, omdat ze

zeggen collega’s: “We gaan er gewoon mee

pionieren. Om deze pioniers te ondersteunen,

allemaal in verschillende ontwikkelingsfases

beginnen, we zien het wel als we ergens tegen

speelzaal in haar pand, komt graag naar de

Ageet: ‘Ester en Simon komen met veel goede

gaan ook regelmatig naar aanleiding van een

startte de CED-Groep het netwerk ‘Krachtig

zitten.

aanlopen.” Daar steunen we elkaar in. Als je

netwerkbijeenkomsten. ‘Het is super om

voorbeelden. Zij zoeken dingen voor ons op

netwerkbijeenkomst bij elkaar kijken.’ Dat

je alleen maar aan regeltjes houdt, kom je

elkaars verhalen te horen. We zijn allemaal

als we vragen hebben, zitten dichter op de

beaamt Ageet: ‘Als mensen dan enthousiast

niet verder.”

met hetzelfde bezig: uitzoeken wat goed is

wet-en regelgeving en hebben contacten met

reageren op wat ze zien, groei je daarvan. Zelf

Kindcentrum, aan de slag met lef’. Hier zijn alle partijen welkom die te maken hebben

Leren van anderen

met de inrichting van kindcentra. Het netwerk

Het Montessori Kindcentrum ’t Ronde in

voor kinderen van nul tot twaalf jaar. Dat is

het ministerie. Zo krijgen we veel informatie

zit je er zo dicht bovenop dat je de pareltjes

staat open voor nieuwe deelnemers. De

Leusden is nog in wording. De school werkt

Zoektocht

een zoektocht, maar het is heel inspirerend

uit de eerste hand.’

niet altijd ziet.’

ikc’s in dit netwerk komen zo’n drie keer per

samen met kinderopvang van Humanitas.

De Paul Krugerschool in Coevorden, die ook

om op een van de scholen bij elkaar te komen

Simon: ‘Het netwerk draagt zichzelf. Wij heb-

jaar bij elkaar. Elke keer kiest de gastheer

Sinds twee jaar is er een peutergroep in huis.

deelneemt aan het netwerk, heeft een eigen

en daar te zien hoe het ook anders kan. Ik

ben kennis op zak, maar de deelnemers heb-

samen met Ester en Simon van der Meer van

De pedagogisch medewerkers horen hele-

peuterspeelzaal. Verder wordt er in hetzelfde

ga altijd met een hoofd vol ideeën weer naar

ben ook allemaal kennis en ervaring in huis.

de CED-Groep een inhoudelijk onderwerp.

maal bij het team, vertelt directeur Jeannette

pand samengewerkt met een kinderopvangor-

huis.’ Zo deed zij het idee op om werkgroepen

Het is mooi om te zien hoe er een onderlinge

Doorgaande leerlijnen bijvoorbeeld, hoe je

Ridderhof. Zij haalt veel inspiratie uit het

ganisatie voor naschoolse opvang. Ageet van

te installeren rond bepaalde thema’s, zoals de

band ontstaat. De bijeenkomsten zijn informa-

verbondenheid en eigenaarschap creëert

netwerk. ‘Je leert veel van waar de anderen

Dijken, directeur van de school en peuter-

peuter- en kleutersamenwerking.

tief, maar ook heel gezellig.’ Ester: ‘Mensen

20 KlasseApart februari 2019 nummer 1

Meer weten? Ester van de Boog e.vandeboog@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/krachtigkindcentrum Ook aansluiten bij het netwerk? www.cedgroep.nl/ikcnetwerk

KlasseApart februari 2019 nummer 1 21


Agenda

Hoogenkamp Leren is ons lief

UIT DE WETENSCHAP Monitor Sociale Veiligheid In opdracht van ROVICT, een ICT-dienstverlener die zich richt op het

Onlangs was ik in het Huis van Erasmus bij een

onderwijs, is de Monitor Sociale Veiligheid (MSV) ontwikkeld. De MSV is

lezing van pedagoog Micha de Winter. Hij gaf

verbonden met de Sociale Competentie Observatielijst (SCOL), die op veel

een hedendaagse invulling aan het pedagogisch

scholen gebruikt wordt. Naast aandacht voor het bevorderen van sociale

gedachtegoed van Erasmus. ‘Onderwijs is een

competentie is in de maatschappij de behoefte toegenomen om pesten

voorwaarde voor geluk’, zo hield Erasmus ons al

structureel tegen te gaan. Ook de regering vindt dat alle kinderen recht

eeuwen geleden voor, en ‘het ware geluk vindt men

hebben op een onbezorgde schooltijd. De Monitor Sociale Veiligheid (MSV)

in deugdzaamheid en het helpen van anderen’.

bestaat, conform de Wet Sociale Veiligheid op school en de eisen van de

De Winter vertaalt dat in een pleidooi voor een

Inspectie van het Onderwijs, uit drie schalen:

pedagogiek van hoop en optimisme.

• Sociale veiligheidsbeleving • Aantasting van de sociale en fysieke veiligheid

complexe tijd: de kansen worden steeds ongelijker,

Deze laatste schaal, Aantasting van de sociale en fysieke veiligheid, is

maatschappelijke onrust dringt zich op in de klas,

nieuw ontwikkeld en bestaat uit 17 items. Een expertpanel van inhoudelijke

gedragsproblemen nemen toe en de leraren ervaren

experts, leerkrachten, ouders en leerlingen heeft de inhoudsvaliditeit

steeds meer werkstress. Moeten leraren dan ook

vastgesteld. Om de psychometrische kwaliteit van de schaal te kunnen

nog bijdragen aan het geluk van hun leerlingen?

bepalen - zoals bijvoorbeeld de interne consistentie en de test-hertestbetrouwbaarheid - zijn achttien basisscholen gevraagd om de testversie te

Het gebeurt al. Leraren kiezen hun vak vanuit

laten invullen door de leerlingen. De normering gebeurde op alle scholen

hun passie om kinderen in hun ontwikkeling te

in het land die de MSV hebben gebruikt. Uit onderzoek weten we inmiddels

stimuleren. Dat houdt niet op bij lezen en rekenen.

dat ongeveer een vijfde van de leerlingen ervaringen heeft met pestgedrag.

Steeds meer zien we dat ze hun leerlingen eigen

Wanneer er structureel en planmatig aandacht gaat naar de sociale

verantwoordelijkheid geven voor de doelen waaraan

veiligheid op school, worden minder kinderen gepest en gaan leerlingen zich

zij werken. Leraren richten het onderwijs zo in dat

prettig voelen op school. Dat komt ook de leerprestaties ten goede.

leerlingen successen kunnen behalen, vertrouwen Heleen van der Stege & Ellen Lacor, Onderzoek & Toetsservice

gelegenheid om te oefenen met sociale situaties

@CEDGROEP

maatschappelijke vraagstukken. Leidinggevenden steunen hen door aandacht te

@Hardenberg_N

regelmatig in de klassen te komen kijken en met

Programma Vreedzame School werkt fantastisch´

leraren te bespreken wat zij nodig hebben.

Bij Jenaplanschool Het Palet zijn zes leerlingen

En mijn collega’s doen onderzoek, ontwikkelen

geïnstalleerd als mediator.

methoden en onderwijsmaterialen en staan jaarlijks

het hart van het onderwijs te mogen werken en bij te dragen aan de beste kansen voor ieder kind.

bij jonge kinderen

Vr 15-03 Intern begeleider voor de kinderopvang Do 21-03 De overgang van 1 naar 2 naar 3 Do 21-03 Pientere peuters

Wo 17-04 Doelgericht werken aan begrijpend luisteren voor

3-7 jarigen

Do 16-05 Workshop motoriek voor kinderopvang Wo 22-05 Spelen in hoeken (taal) voor kinderopvang Di 28-05 Drama in de kinderopvang PO/SO Di 12-03 Basiscursus Teach Like a Champion Di 12-03 De Feedbackrijke klas Wo 13-03 Coöperatieve leerstrategieën Wo 13-03 Onderwijsassistent gedragscompetent Wo 13-03 Het lerende brein Vr 15-03 Uw kwaliteitshandboek in een dag op de server Vr 15-03 Heldere communicatie Di 19-03 Lead Like a Champion Wo 20-03 Gedrag is een signaal bao Wo 20-03 Meidenvenijn in het basisonderwijs Wo 20-03 Eigenaarschap van leerlingen Do 21-03 Onderwijsassistent leescompetent Do 28-03 Vernieuwde Masterclass Opbrengstgericht werken in 4D Di 02-04 Leidinggeven aan bevlogenheid Wo 03-04 Gedrag is een signaal voor s(b)o Do 04-04 Werken met Nieuwsbegrip met nieuwkomers

@cmvanliefland

Do 11-04 Opbrengstgericht spelen in de onderbouw s(b) Vr 12-04 Middenkadertraining

vertelde over paarse vrijdag. Paarse trui aan vandaag! Echt

Di 16-04 Jobcrafting in de praktijk

geweldig vak, dat nieuwsbegrip op school.

Wo 17-04 Denkkracht: DGM voor leerkrachten Di 21-05 De kracht van uw ervaringen

er aan bij dat Nederlandse kinderen behoren tot de gelukkigste van de wereld.

@Denniz1974

Wo 22-05 Werken aan sociale veiligheid binnen Vreedzame Scholen

Ik zie interessante info over #Taakspel voorbij komen.

Di 28-05 Drama is leuk en stimulerend

Daar wil ik meer over weten. #sociaalemotionelevorming

Wo 05-06 Werken met Nieuwsbegrip en woordenschat

#onderwijs

Is dat een droomwereld? Welnee, het is de

@_Onderwijs

dagelijkse realiteit. Deze komt voort uit de pedagogiek van vertrouwen

Doorlopende leerlijnen CED-groep voor ZML en VSO

en optimisme. Erasmus hield ons dat beeld al voor

Veel speciale scholen die werken met de module leerlijnen

in de 15e eeuw en het is nog steeds actueel.

in ParnasSys, maken gebruik van de leerlijnen van de CED-

Zo doe je, zo leef je, als leren je lief is.

groep....

bestuurder van de CED-Groep.

Vr 15-03 Basiscursus Omgaan met opvallend gedrag

Onder de indruk hoe oudste dochter (7) gister en vandaag

Vanuit al die passie en professionaliteit dragen we

Margéke Hoogenkamp is samen met Jos van Kessel

Wo 13-03 Basiscursus Teach Like a Champion- het jonge kind

Do 28-03 NT2 in het basisonderwijs

geven aan dat belangrijke primaire proces, door

genieten ervan om - vanuit een ideëel belang - in

Wo 13-03 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong

Wo 20-03 Hoe verbeter ik mijn spellingonderwijs? Bao

en ze leven voor hoe je kunt omgaan met complexe

duizenden scholen bij in hun verbeterproces. Ze

Di 12-03 Het kinderbrein, motoriek en leren 0-4 jaar

Wo 10-04 Denkkracht in de kinderopvang

daarmee niet overvragen. We leven in een

opbouwen en perspectief zien. Ze bieden volop

HET JONGE KIND

Vr 22-03 Breinsleutels - Het jonge kind

• Welbevinden Je zou je kunnen afvragen of we het onderwijs

STARTDATA CURSUSSEN

VO/MBO Wo 13-02 Nieuwsbegrip: omgaan met verschillen in de groep Di 19-03 Werken met Nieuwsbegrip en woordenschat Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen /cursusbureau @cursusced

Nieuwe mediabewuste en nieuwsbewuste lessen van CED-Groep | onderwijsadvies en -ontwikkeling. #mediawijs #nieuwswijs #bewustwording #nieuwsbegrip lnkd.in/ dnWWcaz

22 KlasseApart februari 2019 nummer 1

KlasseApart februari 2019 nummer 1 23


Sandra Honnef is onderzoek- en innovatieadviseur. Ze begeleidt scholen, geeft trainingen en ontwikkelt producten binnen de CED-Groep.

Sandra Honnef

Vandaag geef ik een basiscursus Teach Like a Champion aan de groepsleerkrachten van de middenbouw op de Al Qalam in Gouda.

Ook één op één bespreek ik de verschillende technieken en geef ik voorbeelden uit de onderwijspraktijk. Zo wordt Teach voor iedereen steeds concreter.

De leerkracht van groep 1/2 laat zien hoe zij een doelenkaart inzet in haar klas. Op de kaart staan in kindertaal de doelen voor die dag of week.

Ik geef feedback op de doelenkaart in groep 1/2, waar de leerlingen als doel kozen om hun eigen naam te kunnen schrijven.

Samen met collega’s volg ik een interne training om specialist te worden in verschillende producten en diensten van de CED-Groep. Samen bespreken we hoe je doelenkaarten voor de leerlingen in groep 3 en 4 kunt vormgeven.

Ik neem veel materialen, boeken en cursusmappen mee naar scholen. Die komen uit het uitgebreide Kenniscentrum van de CED-Groep.

Bij de techniek ‘Bliksembeurt’ horen ‘beurtstokjes’. Die handige hulpjes zet ik zelf ook regelmatig in tijdens de teamtrainingen.

Op De School Mühring in Dordrecht verzorg ik een cursus Eigenaarschap van leerlingen. We behandelen de 4D-cyclus van data, naar duiden, nieuwe doelen stellen en doen. Bij het duiden gaan we dieper in op het voeren van gesprekken met leerlingen over hun resultaten en de doelen voor de komende periode.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.