NIEUWS / CULTUUR / BEAUTY / MODE / WONEN / VOEDING / NATUUR EN MILEU / DUURZAAM ONDERNEMEN / REIZEN
GRATIS
Jaargang 6, #4 augustus/september 2011
DUU VOO RZAM RD E ELE Zie p N agin a 22
Summer in the City Ziedende zomers tussen het beton Recepten geïnspireerd door
Groene Horizon
stadslandbouw
Het nieuwe katern over bewust reizen
Reizen door Thailand met een duurzame blik
Mes en vork • Anjovis uit Bergen op Zoom
Nieuws op z’n Frans • op frituurvet naar Parijs
Catwalk • De zomer is kort, kort, kort * Win: twee prijsvragen!
Wereldwijd • Slum toerisme: culturele uitwisseling of voyeurisme? • Rondje wereld: absurde trips
Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde www.earthday.net www.krantvandeaarde.nl www.dagvandeaarde.nl
Maakt bestaande vloeren warmer dan nieuwbouw dat comfort zo duurzaam kan zijn
Een warme vloer en een flinke energiebesparing met bijna geen milieubelasting!
infraroodfoto’s tonen aan: milieu-innovatie superieur
voor
Bestaande situatie: Onderin de woonkamer heerst een koude klamme zone. De onderkant van de vloer straalt veel te veel warmte uit naar de grond en funderingsmuren. Voeten en onderbenen koelen extra sterk af. De vloerbedekking zit vol huisstofmijten.
Thermoskussen
Thermoskussen: Nederlandse uitvinding
na
Dezelfde infraroodfoto na aanbrengen van de Thermoskussens: De koude zone onderin is verdwenen. Zelfs onder de meubels is het flink warmer. Het bewijs dat TONZON de meest perfecte vloerisolatie is. Wanneer kruipruimtes met elkaar worden vergeleken dan blijken de Thermoskussens het warmteverlies naar onder duidelijk veel beter af te remmen, dan welke ander materiaal dan ook.
Het Thermoskussen is het eerste opvouwbare isolatiemateriaal ter wereld. De lucht die voor de isolatie noodzakelijk is, wordt pas op de plaats van bestemming in de kussens opgesloten. Het product is gemaakt van een dunne maar ijzersterke folie en weegt bijna niets. Eenmaal opgehangen onder een vloer (of een dak) en gevuld met lucht laat het bijna geen warmte meer door. De binnenkanten van de Thermoskussens zijn te beschouwen als flexibele thermosflessen, die de uitstraling van warmte uitstraling vrijwel volledig elimineren. De lucht boven en in het kussen gedraagt zich als water in een boiler. Bovenin warm, naar onder toe wordt het langzaam kouder. Omdat de kussens zijn afgesloten kan ventilatielucht deze thermische gelaagdheid niet verstoren.
Uitmuntende aanpak
De Thermoskussens worden gecombineerd met een stevige Bodemfolie tegen vocht en radongas. Een uitmuntende aanpak zo blijkt in de praktijk. Een droge kruipruimte en een vloer die eindelijk op kamertemperatuur komt. Het systeem telt bij de bepaling van het energielabel al zeer hoog mee met Rc=3,8 m2K/W. Het isolerend effect is echter nog hoger en kan niet vergeleken worden met andere isolaties met dezelfde Rc-waarde omdat deze de warmte nog wel blijven uitstralen naar de koude grond en funderingsmuren, dag en nacht, zomer en winter.
TONZON BV / Postbus 1375 / 7500 BJ Enschede / KvK 06044102 / tel. 053-4332391 / www.tonzon.nl
INHOUD/REDACTIE REDACTIE
Zomerliefde
‘Ik hou echt van haar’, zegt Rodolfo zachtjes in het Braziliaans-Portugees. Ik zie ook echte, ware liefde in zijn ogen. Maar Rodolfo zal nooit met haar kunnen trouwen. Rodolfo heeft het namelijk over ‘zijn’ stad. En zijn liefde voor die stad, Rio de Janeiro, begrijp ik heel goed, uitkijkend over de zonnige heuvels van het artistieke wijkje Santa Theresa. Wetende dat Rodolfo op slechts vijf minuten lopen van het wereldberoemde Ipanemastrand woont.
INHOUD
genoot ik altijd met volle teugen van, en zag uit naar, de stadszomer. Met lezen op het balkon, zomers koken, fietsuitstapjes naar het mooie platteland. Reizen is geweldig. Toch hoéf je zomerplezier niet altijd ver te halen. Het park, het dakterras? Dat is Summer in the City. Mijn perfecte zomer. Veel leesplezier gewenst.
Jaargang 6 #4 augustus/september
04 Nieuws op z’n Frans 05 Gadget top 5 06 Demeter
Mes en Vork 08 Serie Streekgerechten:
Ansjovis uit Bergen op Zoom
10 Recepten geïnspireerd door stadslandbouw 11 Column: Tinkebell 11 Greenpeace
Special: Summer in the City
Rodolfo is niet zielig, want hij is al bijna drie jaar samen met iemand die hij wél ten huwelijk kan vragen: de zus van mijn lief. Mijn allerliefste lief, die ikzelf uit liefde achterna ben gereisd naar Rio. En toch, houden van een stad, dat herken ik. Want daarom ben ik in de zomermaanden dolgraag ‘achterblijver’ in mijn geliefde Amsterdam. Ben ik verwend? Jazeker. Van Thailand via Rome naar Rio reizen – hoe ecologisch verantwoord – maakt daarna ‘overzomeren in Hotel Balkonia’ natuurlijk stukken gemakkelijker. Maar zo gaat het voor mij echt niet ieder jaar. En toch
03
Afran Groenewoud hoofdredacteur
12 Verfrissende oplossingen voor ziedende zomers tussen het beton 14 Column: Gerda Verburg 14 Mooiste plekjes Nieuwe katern: Groene Horizon 15 Duurzaam reizen door Thailand
Wereldwijd
18 Slum toerisme: culturele uitwisseling of voyeurisme? 19 Rondje Wereld. Absurde trips
Catwalk. Het modekatern
Panir, een heerlijke vleesvervanger nu ook van schapenmelk! Panir de perfecte vleesvervanger: • is een unieke kaassoort gemaakt van biologische melk en citroenzuur. • smelt niet en kan worden gebakken, gefrituurd of gegrild. • heeft een romige en neutrale smaak, kinderen zijn er gek op. • is zuiver, voedzaam en makkelijk te bereiden.
Heilige Koe panir van koemelk
Heilige Schaap panir van schapenmelk
Te koop bij uw natuurvoedingswinkel. Zie ook www.panir.nl voor recepten.
Serie: groene garderobe 20 De zomer is kort, kort, kort 21 Hergebruik is hip 22 Aanbiedingenpagina 23 Op de agenda
Onze boer
Advertorial
mag in cirkeltjes denken
In een gezond landbouwsysteem werken bodem, plant, dier en mens nauw met elkaar samen. Ze kunnen niet zonder elkaar. Sterker nog, samen staan ze sterker. De biologisch-dynamische boer zoekt dan ook zoveel mogelijk naar een combinatie van grasland, akkerbouw en veeteelt binnen zijn eigen bedrijf. Neem nu het graan dat gebruikt wordt voor onze muesli’s. Met aandacht geteeld op voornamelijk Duitse akkers. Het stro dat overblijft na de graanoogst, is ’s winters een warm en zacht bed voor de koeien, varkens en kippen. In de stal vermengt de dierlijke mest zich met het stro, dát gaat terug op het land en vormt de beste basis voor een vitale bodem. LunaeTerra vindt het heel logisch, dat de BD-boer in cirkeltjes denkt! www.luna-e-terra.nl
04
NIEUWS
Nieuws op z’n Frans
Redacteur Frans van der Beek geeft zijn visie op wereldwijd duurzaam nieuws.
Hondensoep van het menu?
Zuid-Koreanen zijn gek op honden. Niet om mee te wandelen, maar om op te peuzelen. Alsof dat nog niet genoeg is wil de Koreaanse Hondenfokkers Vereniging het roosteren van hondenvlees op de barbecue en het gebruik van hondeningrediënten in cosmetica en sterke drank promoten. Het daartoe te organiseren festival is afgeblazen wegens protest van dierenvrienden. De fokkers konden geen zaal vinden, want ze zijn nu zelf de gebeten hond. Zuid-Korea telt meer dan zeshonderd hondenboerderijen waar de blaffende viervoeters worden gefokt voor consumptie, zoals de zomerdelicatesse ‘hondensoep’. Hondenvoer, dus.
Burger meldt zwerfvuil
Jan Eef wordt
duurzaam
Hoe noem je het streven van twee Amsterdamse ondernemers om de verloederde Jan Evertsenstraat (de Jan Eef) te vullen met leuke winkels die het voortbestaan van het leven op aarde respecteren. Juist: duurzaam. Ze vullen zes panden met bijvoorbeeld de ecokindermodewinkel Knotsknetter en een schoonheidssalon met biologische cosmetica. Dat soort zaken moeten er meer komen. De winkeliers krijgen korting bij ecologische bouwmarkt Eco-logisch. Mooi initiatief.
Ik erger me wild aan asociaal rotvolk dat afval op straat mietert. In Singapore ga je daarvoor veertien dagen de bak in. Zouden ze hier ook moeten doen, maar dan vier weken! Gelukkig is er nu de app waarmee burgers zwerfvuil kunnen melden bij gemeenten en uitvoerders. Deze app is in juni gelanceerd door het communicatieplatform Earth Cleaner, een initiatief waarmee burgers, bedrijven en overheid gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor een schonere wereld. De app kan landelijk 200 miljoen euro besparen als alle gemeenten meedoen.
H’eerlijk uit eten
Restaurantweken vliegen de pan uit. In november weer eentje. Dat is de Puur Restaurant Week, waarin honderden restaurants een h’eerlijk biologisch driegangen menu serveren. Televisiekok Ramon Beuk is ambassadeur van deze eetweek. “De herkomst van de ingrediënten is bepalend voor de kwaliteit,” meent hij. Ieder restaurant stelt een eigen menu samen. Het duurt nog even, maar noteer vast: 14 tot en met 20 november.
Meer weten: www.puurrestaurantweek.nl.
Vrouw zoekt zeeboer
De boer gaat de zee op als het aan de plantkundigen van de Wageningen Universiteit ligt. Om straks de ruim negen miljard monden op aarde te kunnen voeden is voedselteelt op het land onvoldoende. Daarom wordt nu voor de kust van Serooskerke geëxperimenteerd met een zeeboerderij om zeewier te kweken. Dat bevat hoogwaardige eiwitten, te vergelijken met dierlijke eiwitten, waardoor minder vleesproductie nodig is. Wageningen rekende uit dat met 180.000 km (tweemaal de oppervlakte van Portugal) de mensheid straks kan worden voorzien van hoogwaardige eiwitten. De zeeboer heeft de toekomst!
Meer informatie op www.earth-cleaner.com.
Meer fairtrade in de schappen
Op frituurvet naar Parijs
Wie afgewerkt frituurvet inlevert bij de KLM krijgt korting op een vlucht naar Parijs! Waar of niet waar? Het zou een leuke stunt zijn, maar helaas. Wel is waar dat de KLM na een serie testvluchten voor het eerst een passagiers-vlucht naar de Franse hoofdstad heeft uitgevoerd op bio-kerosine, hergebruikt frituurvet. In september zijn er 200 van die vluchten en dat worden er steeds meer. Van de passagiers kwamen geen klachten over een patatlucht in de cabine. Eet meer patat en help zo de groene luchtvaart!
Steeds meer mensen kopen fairtrade producten en zo hoort het! Bijna de helft van de huishoudens heeft in 2010 deze eerlijke producten gekocht. Dat was in 2008 nog maar 29.8%. Nu de ander helft nog. Het assortiment groeit en wie eenmaal fairtrade koopt, doet dat steeds vaker. Fairtrade kopers worden getypeerd als (welgestelde) vijftigplussers uit de hogere sociale klassen en veelal woonachtig in de Randstad. Dus bij de voedselbank hoef je daarvoor niet aan te kloppen…
Niet bellen
met bijen!
Een Zwitserse bioloog plaatste mobiele telefoons in bijenkasten om te onderzoeken of elektromagnetische velden van invloed kunnen zijn op massale sterfte bij bijenvolken. Als de telefoon ging, ontstond er een enorm gezoem dat alleen klinkt als het volk wordt verstoord door indringers. Als het signaal werd uitgeschakeld werden de bijen na twee minuten weer rustig. Het experiment bewijst niet dat mobieltjes de bijen vermoorden, maar de bijen zijn duidelijk niet blij als ze worden gebeld. Bijen zijn essentieel voor de bestuiving van planten, fruitbomen en gewassen. Jaarlijks leveren ze de wereldeconomie 150 miljard euro op.
Gadgets
Gadget top5
05
2
1
Op nr.
Een gezond kleurtje
Op nr.
In tegenstelling tot de meeste reguliere schoenen zijn de hippe stappers van Snipe niet gekleurd met milieu-onvriendelijk Chroom. Maar dat doet aan hun mooie kleur dus helemaal niets af. Sommige modellen kunnen zelfs in de wasmachine worden gewassen.
Kleine wasjes, grote wasjes
De beste en duurzaamste manier om je was te drogen is gewoon lekker buiten, in de wind. En dan heb je wasknijpers nodig. Maar waarom zijn die in duurzame variant zo slecht verkrijgbaar? Niet meer: via Purecoverz.nl vonden wij FSC wasknijpers uit Ecobossen.
Snipe schoenen. Dames- en herenmodellen. Verkoopadressen via www. snipe.com Snipe Schoenen chrome free: Winkels en assortiment: www.snipe.com
FSC wasknijpers. €7,- voor 50 stuks. Via Purecoverz.nl www.purecoverz.nl/Products/210-wasknijpers-ecobos.aspx
Waarom onze winnaar? De was ophangen wordt zo een stukje verantwoorder én leuker. Zeker in de zomer.
4
3
Op nr.
Op nr.
Zuivere Koffie
Al op 15 april dit jaar gelanceerd maar door ons uitgebreid getest en zeer oké bevonden. Na Earth Water is er nu ook het duurzame broertje Earth Coffee. Een biologische koffiemelange op basis van 100% Arabicabonen uit landen als Guatemala, Peru en Nicaragua. Verpakt in duurzame en milieuvriendelijke folie. En: onder de vlag van stichting Earth Concepts wordt 100% van de winst gedoneerd aan waterprojecten. Dat is pas zuivere koffie. Earth Coffee. Verkrijgbaar via Mocca d’Or. www.moccador.com
5
Op nr.
Een game met een lesje duurzaamheid
Enercities is een educatief spel waarin energie en duurzaamheid centraal staan. Het is de taak van de speler een stad te maken waar zuinig met energie wordt omgegaan. Bij de groei van de virtuele stad moet een balans gevonden worden tussen de mensen, de natuur en de economische groei. Uiteraard is elektriciteit noodzakelijk en moet er zuinig worden omgegaan met fossiele brandstoffen. De game wordt op verschillende educatieve instellingen gebruikt als aanvulling op het lespakket. Enercities. Gratis. Te vinden via www.paladinstudios.com
Magische lichtbol
De Solar Magic Globe Light laadt overdag op met zonlicht en floept via een sensor automatisch aan wanneer het licht minder wordt. Nu is dat niet per sé een primeur, maar het feit dat deze bol drijft is dat wel. Heel mooi op een zwoele zomeravond in de tuinvijver. Of in een heel grote saladekom? Solar Magic Globe Light. Verkrijgbaar via Solardirections. Prijs $49,95 www.solardirections.com
Meer weten? Scan met je smartphone deze QR-codes!
06
Demeter
Het keurmerk Demeter Bewust eten? Let op het Demeter keurmerk (al vanaf 1928!) voor biologischdynamische producten. Producten van een zeer hoge kwaliteit, dat proef je! Boeren, verwerkers en producenten voeren dit keurmerk als ze voldoen aan internationaal vastgestelde normen. De normen liggen hoger dan biologisch en worden gecontroleerd door dezelfde onafhankelijke stichting die het EKO keurmerk uitgeeft.
Biologisch-dynamisch
Lekker en gezond eten komt uit een gezond landbouwsysteem. Biologischdynamische landbouw speelt in op de kracht van onze natuur en gaat verder dan biologische landbouw. Het is de bron waar de biologische landbouw uit is voortgekomen, met veel aandacht voor bodemvruchtbaarheid, het sluiten van kringlopen van mest en voer op het bedrijf en dierenwelzijn.
het ware de spiegel zijn van de kwaliteit van hun bedrijf. De basis is een rijk bodemleven door een ruime vruchtwisseling en gebruik van natuurlijke mest.
Demeter bedrijven en producten
Demeter producten vind je in natuurvoedingswinkels, op boerenmarkten en in boerderijwinkels. Voor meer informatie: www.stichtingdemeter.nl Gezonde bodem, gezonde planten, gezonde dieren, gezonde mensen, gezonde aarde
Biodynamische boeren kijken naar hun bedrijf als een levend organisme waarbij de gezondheid van planten en dieren als
Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen
www.odin.nl
kwark Kwark zoals kwark bedoeld is! Rijk en vol van smaak. WAARDEBON Koop naar keuze een beker Zuiver Zuivel Demeter kwark in de biologische speciaalzaak. Stuur de kassabon samen met deze bon v贸贸r 31 december 2011 volledig ingevuld op naar Zuiver Zuivel, Postbus 378, 4200 AJ Gorinchem. U ontvangt dan binnen drie weken het aankoopbedrag + portokosten op uw bank of girorekening. U kunt per huishouden, adres en rekening maximaal 1x deelnemen aan deze geld terug actie van Zuiver Zuivel. Naam: ____________________________________ M / V Adres: ________________________________________ Postcode: _______ Plaats: _______________________ Geb datum: __________ Rekeningnr: _______________
Gegevens worden verwerkt conform de Wet bescherming persoonsgegevens. Wenst u in de toekomst geen andere post te ontvangen over de activiteiten van Zuiver Zuivel, kruis dan dit vakje aan.
ZZ Kr vd Aarde 0711-Kwark+BON-691 1
KrvdA0711
t.n.v.: _________________________________________
16-06-2011 11:28:49
08
Mes en Vork
Scherpe en prikkelende artikelen in het katern over eerlijk en gezond eten.
Serie:
Streekgerechten
Redacteur Renske de Zwart en fotograaf Ben Deiman maken de komende maanden voor de Krant van de Aarde een ronde door Nederland. Ze gaan tijdens hun rondgang op zoek naar bijzondere streekgerechten en –producten. Wie kent bijvoorbeeld de Chaamse Pel, of weet wat Naegelholt is? Verwacht in deze serie enerzijds het persoonlijke portret van de gedreven vakman, anderzijds de cultuurhistorische achtergrond van lokale voedselbereiding. Daarnaast komt natuurlijk ook het culinaire genieten aan bod: mooie producten en lekker eten komen smakelijk in beeld, aangevuld met recepten.
Deel 3: Ansjovis uit Bergen op Zoom
Een van de grootste verrassingen van de ronde door Nederland, op zoek naar streekgerechten en producten, was de ‘vondst’ van de ansjovis in Bergen op Zoom. Bij ansjovis denk je toch snel aan een mediterraan visje, gegeten op een zonovergoten terrasje in Portugal met knoflook, citroen en wijn. Maar dat beeld klopt dus niet helemaal. Al vanaf 1100 wordt er in Nederland op ansjovis gevist en er zijn tijden geweest dat de gezouten ‘sardellen’ uit Bergen op Zoom een geroemde delicatesse waren en geëxporteerd werden naar Amsterdam, Berlijn, Hamburg en Parijs.
Deze kustvis uit de familie van haringachtigen is bestand tegen grote verschillen in het zoutgehalte in het water en dat geeft hem een ruim leefgebied. Dezelfde soort ansjovis die in de Nederlandse kustwateren zwemt vind je ook in de Zwarte Zee, de Middellandse Zee en de Indische Oceaan. In april trekt de ansjovis van de zuidkust van Engeland langs de Noordzeekust om te paaien, bijvoorkeur in de Oosterschelde, maar er wordt ook ansjovis gevonden in de Waddenzee. Het vangstseizoen is in mei en juni, en de hoeveelheid kan per jaar enorm verschillen; soms wordt er wel 1500 kilo per dag gevangen, soms niet meer dan 5 kilo.
Weren
Hoe gaat de vangst in zijn werk? Fotograaf Ben Deiman gaat mee met de enige familie in Bergen op Zoom, de familie van Dort, die nog elk jaar uitvaart voor de ansjovis. Het is fascinerend en zwaar werk; niet gewoon een netje uitgooien, maar de ansjovis wordt in een fuik gedreven die bestaat uit een eindeloze rij van houten palen. De fuik bestaat uit zogenaamde ‘weren’; V-vormige staketsels van (eiken)hout. De benen van de V heten vleugels, of vleuken, en kunnen soms wel een kilometer lang zijn. In het diepere deel van het water komen de benen van de V samen. De punt van de V, het fuikgat, is meestal extra verstevigd met dwarslatten en ijzergaas. Ieder jaar worden de weren van de vier tot vijf meter lange eikenhouten palen opnieuw gestoken, een zware en tijdrovende klus. Maar het eikenhout is te kostbaar om in de winter bloot te stellen aan de elementen. Eb en vloed helpen bij de vangst. De ansjovis zwemt bij hoogwater naar de ondiepe delen van de riviermonding en zoekt daar de net ondergelopen zandplaten op. Als het eb wordt en de vissen terug willen gaan kan de vis niet meer weg door het staketsel. Doordat de punt van de V in het diepste deel ligt, raken de ansjovissen steeds verder van de opening af. Is het eenmaal laag water, dan komen de vissers om de fuik voor het fuikgat te hangen. Tot die tijd houdt iemand de wacht in een bootje om de aalscholvers weg te jagen die ook hun visje proberen mee te pikken. De vissers gaan te voet met lieslaarzen het water in en drijven de vissen naar de fuik. In mei en juni wordt deze verse ansjovis in lokale restaurants in Brabant en Limburg gegeten met de twee andere seizoensproducten van dat moment; de aardbeien en asperges. Het is weer eens iets anders dan citroen en knoflook, en zeker het proberen waard.
Mes en Vork Foto’s: Ben Deiman
Over de ansjovis De ansjovis behoort tot de haringachtigen, die in grote scholen zwemt
en drie jaar leeft. Gemiddeld bereikt de Europese ansjovis een lengte van twintig centimeter. Hij voedt zich met dierlijk plankton.
In het vat Verduurzamen van de ansjovis doe je door hem te zouten. Er is een verschil tussen de Franse en Spaanse wijze van conserveren en de Nederlandse. In Frankrijk en Spanje zout men droog, hier blijft het vocht in het vat. De Nederlandse ansjovis is malser want vetter, omdat deze juist voor het paaien wordt gevangen. Het inmaken van de ansjovis begint met het verwijderen van de kop en ingewanden. Nadat de graat en de staart eruit zijn gedrukt worden ze in vaatjes tussen zoutlagen gelegd en afgedekt met een deksel waarop een gewicht wordt geplaatst. De vloeistof die zich bovenop verzamelt heet ‘kaan’. Deze wordt afgeschept, waarna de vis wordt aangevuld en er opnieuw zout bij gaat. De ansjovis rijpt een jaar in het vat, of hij gaat direct naar producenten van soepen en sauzen.
Geschiedenis Al heel lang staat de ansjovis op het menu van de bewoners van de lage landen. Officieel dateert de eerste schriftelijke melding uit de periode rond 1100, rond de Zuiderzee. De ansjovisvangst uit Bergen op Zoom dateert waarschijnlijk van na de st. Elisabethsvloed van 1421, wanneer de ondergelopen dorpen en zandplaten een goede paaiplaats blijken. Bergen op Zoom zal – zeker na de afsluiting van de Zuiderzee - als enige vangstgebied in ons land overblijven.
Weet of maak jij nog een bijzonder streekgerecht of -product? Laat het ons weten en misschien neemt Renske de Zwart het mee in haar Ronde van Nederland. Tips kun je sturen naar redactie@krantvandeaarde.nl
09
10
Mes en vork
Stadslandbouw Door Renske de Zwart
In de stad is het warm en druk, het verkeer raast over straat, mensen hollen naar hun werk, of drommen samen op een overvol terras. Voor natuur en rust lijkt er geen ruimte te zijn, los van een klein park hier en daar waar je vaak struikelt over kinderfietsjes of hondendrollen. Als je boven de stad uit zou kunnen stijgen en afstand kan nemen van de hectiek, kan het zijn dat je in een heel andere wereld terecht komt: de wereld van de moestuin op het dakterras of balkon. Hier zie je een prachtige aubergineplant in een pot, met paarse en glanzende vruchten, of langs een zonnige muur hangende sappige druiventrossen, en een bonenrank die omhoog klimt langs de regenpijp. Vlinders en bijen maken dankbaar gebruik van de bloemen die er groeien. Je ziet hoe iemand een krop sla uit een bak snijdt en hoe die krop direct wordt bereid tot een heerlijke salade die op tafel wordt gezet… Direct van het land is ook mogelijk als je in hartje binnenstad woont. Steeds meer mensen gebruiken hun dakterras of balkon voor het kweken van groente, fruit en kruiden. De trend om het eten dichter
Waldorf salade • 2 ons in repen gesneden gestoofde biologische kip • 4 stengels bleekselderij in fijne plakjes gesneden • 1 frisse groene appel in blokjes gesneden • twee handen gebroken walnoten • kleine krop sla Dressing: • 4 eetlepels mayonaise • 2 eetlepels droge witte wijn (-azijn mag ook) • snufje kerrie • zout en peper • gehakte peterselie Maak de dressing door de ingrediënten door elkaar te mengen. Doe de slabladeren in een kom, doe de overige ingrediënten er bij en meng de dressing er door.
bij huis te zoeken wordt ook op deze manier zichtbaar. Weerzin tegen de lange vlieguren voor eten uit andere werelddelen, ongezonde bio-industrie en de commotie rondom de EHEC-bacterie maken dat steeds meer mensen hun eigen zaadjes planten en oogsten. Maar niet alleen particulieren, ook natuurvoedingswinkels en restaurants verbouwen steeds vaker hun eigen groenten die direct bij de klant op het bord belanden. Stadslandbouw is een mooie oplossing om weer natuurlijker te eten en in contact te komen met de bron van ons eten; met je handen in de aarde je eigen eten oogsten.
Salade van aubergine, aardappelen en ui • 1 stevige aubergine • 200 gr. nieuwe aardappeltjes • 2 rode uien, gepeld • handvol verse munt • handvol verse oregano • 1 à 2 eetlepels wittewijnazijn • 3 eetlepels olijfolie • zeezout en versgemalen peper Schil, was en kook de aubergine 10 minuten in ruim kokend water met zout. Laat uitlekken en afkoelen. Snijd de aubergine in repen en leg op een bord. Schil de aardappelen, snijd ze in plakken en kook ze gaar. Giet af en voeg toe aan de aubergine. Hak de uien fijn. Voeg de uien, kruiden, de azijn en olie aan de aubergine en aardappelen toe. Bestrooi met zout en peper en meng goed. Serveer op kamertemperatuur.
Zelf ook zin om groenten te kweken op een vierkante meter?
Bij de meeste tuincentra zijn hiervoor overzichtelijke bakken te koop, met de nodige zaden er bij. Laat je daar ook voorlichten over welke groenten niet al te veel werk behoeven en het goed doen in een pot. In Rotterdam is er een platform onder de naam ‘Eetbaar Rotterdam’ waar buurtinitiatieven voor stadslandbouw worden gestimuleerd en netwerken worden gebouwd. Op de LinkedIn groep van Slow Food komen regelmatig leuke discussies en tips voorbij over dit onderwerp. Ook bij kwekers, of via internet kun je uiteraard zaden kopen. Begin met één of twee potten of bakken en kijk of je groene vingers hebt. Wie weet bloeit er binnenkort een prachtige moestuin op je balkon!
Column
Tips voor een schone(re) garderobe Mensen kopen ruwweg vier keer meer kledingstukken dan in 1980. Dat komt neer op zo’n 28 kilo extra kleren. En we dragen er slechts ongeveer 10 procent van! Daarom een paar duurzame tips om meer uit je kledingkast te halen.
Repareren of ‘pimpen’
Als je kleding niet draagt omdat de rits kapot is of een knoop mist, repareer die kledingstukken dan of laat dat doen. ‘Pimpen’ kan ook: andere knopen erop bijvoorbeeld. Of maak een rok van een gedateerde jurk. Inspiratie op www.refashionco-op.blogspot.com
Groen wassen
Kleren zijn vooral slecht voor het milieu doordat je ze wast. Dat beperk je door alleen een volle wasmachine te laten draaien op een lage temperatuur. Dat scheelt weer energie.
Confronteer je kledingmerk
Voert jouw favoriete kledingmerk een milieuvriendelijk beleid? Zo niet, vertel dit merk dan dat je de kleding geweldig vindt, maar dat je verbetering verwacht. Foto: Caton&Greenpeace
Toch iets nodig?
Koop zoveel mogelijk tweedehands, niet te modegevoelig en van eco-merken die werken met milieuvriendelijke stoffen. Informatie over de verschillende keurmerken als GOTS vind je gemakkelijk online. En als je katoen koopt, doe het dan biologisch. Voor de productie van één ‘gewoon’ katoenen T-shirt is 150 gram bestrijdingsmiddel en meer dan 9.000 liter water nodig. Kies dus voor biologisch katoen, want dat wordt gifvrij geteeld.
Meer weten? Kijk op www.greenpeace.nl/schoonwater
11
Column: Tinkebell
Ik eet geen vlees Op dit moment werk ik een tijdje in Shanghai en hier eten de meeste mensen, net zoals in Nederland, graag dieren. Nu eet ik zo nu en dan wel vis en dat is iets waar ik me soms wel en soms niet schuldig over kan voelen. Zo was ik dolblij toen vorig jaar alle haring die in Nederland werd verkocht, ‘duurzaam gevangen’ was. Helaas ‘kon’ ik tegelijkertijd, nadat ik het boek ‘eating animals’ van Jonathan Safran Foer had gelezen, geen gamba’s meer eten. De verspilling van kilo’s zeedieren die met de gamba’s worden gevangen en dood de zee weer in worden geworpen was wat mij betreft te gigantisch. Hier in China eten de mensen graag schildpad. Een heleboel verschillende zelfs waarvan een groot deel gekweekt, dus niet met uitsterven bedreigd. Het dilemma stak heel even de kop op: meegaan in de Chinese eetcultuur of principieel weigeren? In de viswijzer staat niets over deze beesten die hier levend worden verkocht. Een schildpad is geen vis, maar valt voor de mensen hier wel onder “seafood”. Past dit dan in het dieet van een pescotariër? Navraag bij de ‘locals’ leverde mij weinig informatie op over de leefomstandigheden van deze gekweekte variant. Wel kon een taxichauffeur mij haarfijn uitleggen hoe je een schildpad doodt voor hij de pan in gaat. Wanneer je hem oppakt trekt hij zijn kop direct onder zijn schild om zichzelf te beschermen. Wat je dan moet doen is met een eetstokje in de opening prikken zodat hij boos naar buiten komt en in het stokje bijt. Vervolgens hak je heel snel zijn kop er af en dan is het gedaan. Dat klinkt naar, maar is in principe een snelle dood. Arme beesten. Misschien besluit ik op een dag om ook geen vis meer te eten. Dan zijn die schildpad dilemma’s ook van de baan. Looove TINKEBELL
Uitgelicht
It’s good to see you! Organic, tasty, good, fresh. Dat is waar GooodyFooods voor staat. Maak kennis met al dat goeds in onze eigentijdse en vooral ‘’lekkere’’ winkels vol sfeer. GooodyFooods wil je elke dag opnieuw inspireren met good food en goody goods. Casper Kromkamp (op foto) en Hans de Kroon zijn de trotse eigenaren van GooodyFooods Almere, geopend sinds 31 maart 2011. “Bij ons kun je boodschappen doen in een relaxte, inspirerende en vooral lekkere omgeving. Met een bijzonder assortiment, herkenbaar maar ook heel verrassend. Waarbij je één ding zeker weet: alles bij GooodyFooods is goed, in de ruimste zin van het woord: minimaal biologisch, en heel veel Fairtrade, Demeter en natuurlijk het allerlekkerste vers van Nederland. Wij laten zien dat duurzaam en bewust boodschappen doen, vooral ook leuk en inspirerend kan zijn.“ Voor vestigingsadressen en meer informatie kijk op www.gooodyfooods.nl. Misschien vind je ons binnenkort ook wel bij jou in de buurt. Welkom bij GooodyFooods! Good to taste. Good to share. Good to care.
12
Special
Summer in Verfrissende oplossingen voor ziedende zomers tussen het beton
Door Tom van der Beek en Moniek Verstegen
‘Hot town, summer in the city’, zo luidt de eerste zin van het nummer dat The Lovin’ Spoonful in 1966 zong over snikhete zomerdagen in de stad. Waar je aan zee en op het land heerlijk verkoelende briesjes kunt verwachten is het in menig centrum hartje zomer niet uit te houden. En dat geldt niet alleen voor mediterrane gebieden of koninkrijken rond de evenaar. Ook in Nederland loopt de temperatuur hoog op en zoeken thuisblijvers hun toevlucht naast een op volle toeren draaiend airconditioningsysteem. Dat is niet bepaald klimaatneutraal en dus zoekt men naar oplossingen. In deze special twee groene initiatieven die het zomerse stadsleven aangenamer maken.
Wit natuurlijk
Wanneer je tijdens een tripje Zuid-Spanje je ogen eens goed de kost geeft zul je om de paar kilometer hele witte dorpen tegenkomen. Logisch, want waar zwart hitte absorbeert stoot wit het juist af. Wanneer je in een gebied woont waar de temperatuur gemakkelijk de veertig graden bereikt moet je dus behoorlijk gek zijn om in een huis met een zwart dak te gaan wonen. Met deze, nogal voor de hand liggende logica, zijn wetenschappers van New York City tot Melbourne aan het testen geslagen. Ze hopen dat een wit dak het energieverbruik van een airco significant omlaag zal halen en zo verkoeling zal bieden en tegelijkertijd het klimaat een goede dienst zal bewijzen.
Proeftuinen op de Jaarbeurs
Afgelopen jaar heeft ook de provincie Utrecht zich aan een dergelijke proef onderworpen. Op initiatief van de provincie zijn er in totaal vier zogeheten ‘proeftuinen’ aangelegd op het dak van de Jaarbeurs en verschillende schoolgebouwen in de omgeving. De onderzoekers gebruiken verschillende witte coatings om te zien welke manier van witten het beste resultaat levert. Er wordt gekeken naar de temperatuursverandering op het dak, onder de coating en in de ruimtes onder het dak – in de klaslokalen dus. Geert Janssen is beleidsmedewerker monitoring op de afdeling Milieu van de provincie en vertelt dat er nog geen bruikbare resultaten zijn. Het project heeft namelijk ietwat vertraging opgelopen waardoor pas zeer recentelijk meetsystemen aangelegd konden worden. “Er zijn inmiddels al wel metingen binnen, maar die moeten we nog verwerken.”
Daken bieden enorm veel potentieel. Janssen is niet op zoek naar een winnaar die vervolgens op alle daken gesmeerd zal worden. “De provincie wil graag de mogelijkheden laten zien en op die manier een stimulerende werking uitoefenen.” De temperatuurverschillen worden het hele jaar door gemeten, want hoewel de absorptie van zwarte daken in de zomer een nadelige werking heeft pakt dat in de winter juist positief uit. De vraag rijst dan of de voordelen in een land als Nederland opwegen tegen de nadelige effecten. Volgens Janssen is dat waarschijnlijk wel het geval.
De proef met de witte daken is onderdeel van een groter plan waarin de provincie tracht tegen 2040 klimaatneutraal te zijn. Daken bieden enorm veel potentieel. Zo heeft het dak van de Jaarbeurs niet alleen duizend vierkante meter witte coating, maar ook duizend vierkante meter mosmat en nog eens hetzelfde oppervlak aan noxite-dakbedekking, een stikstofoxidenbindende laag die luchtverontreiniging tegen moet gaan. Helaas kunnen de plannen voor een klimaatneutrale provincie komende collegeperiode wat bijgesteld worden, maar Janssen verwacht de eerste bruikbare resultaten komende zomer al. Die kunnen dus sowieso meegenomen worden in een advies voor een frissere en schonere provincie. En wellicht zal het in een aantal klaslokalen komende zomer al goed toeven zijn.
Daktuinen op de Zuidas
Als het aan Xavier Giesen (mede-eigenaar van restaurant Bolenius op de Zuidas) ligt, verrijzen er op de daken van de imposante kantoorgebouwen aan de ringweg A10 in de toekomst ook daktuinen. ”Tot nu toe hebben zich nog geen projectontwikkelaars gemeld maar ik verwacht hen in de toekomst wel te kunnen overtuigen”. Giesen en zijn compagnon Luc Kusters zijn de initiatiefnemers van een grote moestuin op de Zuidas. Midden tussen de torenflats van glas en beton hebben zij een groene oase gecreëerd.
Midden tussen de torenflats van glas en beton hebben zij een groene oase gecreëerd. Het ondernemende duo kreeg van de gemeente Amsterdam toestemming om een grote moestuin te ontwikkelen op braakliggende bouwgrond. De bouw van nieuwe kantoren ligt vanwege de financiële crisis al een tijdje stil. Eerder werd de grond ingezaaid met maïs en werd er een doolhof verwezenlijkt. De maïs is inmiddels opgegeten door vier levensechte varkens die op de Zuidas rondscharrelden.
“Niet slecht voor een moestuin met waarschijnlijk de hoogste grondprijs per vierkante meter van Nederland.” De moestuin van Xavier Giesen en Luc Kusters kan op veel steun rekenen. Een groep van zo’n acht vrijwilligers en buurtbewoners steekt regelmatig de handen uit de mouwen in de moestuin. Ook heeft Giesen inmiddels een tuinier in dienst genomen die drie keer per week aan de slag gaat. ”Inmiddels hebben we 20.000 plantjes in de grond zitten variërend van bieten, bloemkool, spitskool, broccoli, venkel en mini-prei tot diverse specerijen. Veel gasten in ons restaurant vinden het hartstikke leuk en smaakvol om groenten uit onze eigen achtertuin te eten”, aldus Giesen. Het restaurant ligt op een steenworp afstand van de moestuin vandaan. De verschillende groentes zijn vooral terug te vinden in de voorgerechten en lunches die bij restaurant Bolenius op de kaart staan. Ondanks wat bureaucratische rompslomp is de moestuin uiteindelijk binnen een aantal maanden verwezenlijkt. Giesen en Kusters hebben de grond voor twee jaar in bruikleen gekregen van stadsdeel Zuid. ”Niet slecht voor een moestuin met waarschijnlijk de hoogste grondprijs per vierkante meter van Nederland. Gelukkig zag de gemeente ook in dat het terrein beter een bestemming kan hebben dan dat het braak ligt.” De grootste bedreiging voor het voortbestaan van de moestuin vormen duiven en vogels. “We gaan nu voorzorgsmaatregelen treffen door sommige gewassen te overspannen omdat ze anders worden aangevreten. Helaas is dat bij de koolsoorten al gebeurd.” Van mensen die proletarisch komen winkelen op de moestuin aan de Zuidas heeft Giesen geen last. “Er verdwijnt natuurlijk wel eens wat, maar dat mag de pret niet drukken.”
the city
Special
13
Foto: Ronald Hoeben
Een koele stad begint bij jezelf Natuurlijk zijn we niet enkel afhankelijk van overheden of investeerders als het om dit soort initiatieven gaat. Iedereen kan zijn steentje bijdragen. Zo voerden Brusselaars een tijd geleden een gemakkelijk uitvoerbare maar bijzonder innovatieve campagne. Zij gebruikten hun parkeervergunning niet voor een energievretende auto, maar voor een moestuin op wielen. Stukken frisser en schoner dan dat hete asfalt met auto. Heb jij andere, creatieve en tegelijkertijd groene ideeën voor het terugbrengen van hitte in de stad? Laat het ons weten op de Krant van de Aarde discussiegroep op LinkedIn.
‘Foodscaping’ met de hele buurt Meer eetbaar groen in de stad kun je ook samen in de wijk realiseren. Urbaniahoeve, een stichting die stadslandbouwprojecten opzet en realiseert, helpt bewoners met het aanleggen van eetbare tuinen in hun eigen buurt. Zij vinden onder andere dat stedelingen meer gewend zouden moeten raken aan eigen voedselvoorziening en proberen dit te realiseren via uiteenlopende initiatieven.
De maïs is inmiddels opgegeten door vier levensechte varkens die op de Zuidas rondscharrelden.
De Schilderswijk in Den Haag deed mee aan het buurtproject en vierde afgelopen maand haar één-jarig bestaan. In opdracht van het centrum Beeldende Kunst en Architectuur Stroom Den Haag, heeft Urbaniahoeve samen met verschillende partners en bewoners diverse fruitboomgaarden aangelegd. Bestaande stadshoven met enkel ‘kijkgroengras’, bevatten nu rabarber, frambozen, artisjok en ander fruit en kruid. De voormalige ‘lookscapes’ zijn omgetoverd tot functionele ‘foodscapes’ waaruit de wijkbewoners zelf kunnen oogsten. Surf naar www.urbaniahoeve.nl voor meer informatie of om je als buurt op te geven.
14
Column/Mooiste plekjes
Column: Gerda Verburg
Foto: Dirk Hol
Duurzaamheid dichtbij Duurzaamheid dichtbij. Daar gaat het om in de ‘watermotie’ die ik indiende tijdens de begrotingsbehandeling van de Tweede Kamer zelf.
Wat was er aan de hand? In de restaurants van de Tweede Kamer kon men flesjes water krijgen uit Wales, Duitsland (geproduceerd in het Verenigd Koninkrijk), Frankrijk en Arizona. En dat terwijl we in ons land prima leidingwater hebben. Tijdens het debat stelde ik voor om voortaan alleen nog water uit de Nederlandse kraan te verkopen. Voor liefhebbers van bruis - zoals ikzelf - is er een eenvoudige techniek beschikbaar om er water met prik van te maken. Dat is 650 keer milieuvriendelijker en 325 keer goedkoper dan water dat door heel Europa of zelfs vanuit de VS naar ons land komt. Ik legde het voorstel vast in een motie en kreeg veel reacties, zowel op twitter als in de media. Op de dag van de stemmingen maakte een waterleidingbedrijf er zelfs een actie van, voor de ingang van de Tweede Kamer. Met een echte waterpomp en een duurzaam flesje: de dopper. Klimaatneutraal geproduceerd, draagt bij aan drinkwaterprojecten van ontwikkelingsorganisatie Simavi, kan in de vaatwasser en is mooi vormgegeven. Zo dichtbij kan duurzaam zijn en zo eenvoudig. Iedereen die om zich heen kijkt met de vraag: kan het hier ook anders en beter, ziet dergelijke mogelijkheden. Bovendien blijkt duurzamer vaak ook kosteneffectiever. Kan het anders en beter is ook de vraag die grote energiepartijen binnenkort aan elkaar en aan de regering gaan stellen. De Kamer wil namelijk dat er een energietransitieakkoord komt, waarin partijen met elkaar afspreken hoe de duurzaamheidsdoelen voor 2020 worden gehaald. Met een doorkijk naar 2050. Een motie van coalitie en oppositie samen. Dat laat zien hoe serieus de doorbraak is. De overheid wordt samen met het bedrijfsleven verantwoordelijk om doelen te halen. Niet langer ieder voor zich, maar partnerschap. Om de tafel, iets bieden en iets vragen en dan een akkoord sluiten. Regeren is vooruitzien maar vooral willen samenwerken. Ik ben trots op deze laatste Kamermotie van mijn hand.
Gerda Verburg
Lid Tweede Kamer voor het CDA
Dit is de laatste column van de hand van Gerda Verburg. Zij heeft afscheid genomen van de Tweede Kamer en is sinds 1 juli 2011 Permanent Vertegenwoordiger bij de voedsel en landbouworganisatie van de VN (FAO) in Rome.
Mooiste plekjes: ‘t Wed en de Kennemerduinen De rubriek ‘Mooiste Plekjes’ besteedt aandacht aan de plekken die lezers
het meest kunnen bekoren. Stuur daarom een foto, met vermelding van de plek in Nederland waar deze is genomen, naar redactie@krantvandeaarde. De mooiste foto plaatsen wij en je krijgt een Kaart van de Aarde – goed voor 25 procent korting in onder andere talloze restaurants in heel Nederland – van ons cadeau. De winnende foto is ditmaal van Lana Hogenstijn. De foto is genomen bij ‘t Wed, vlakbij Zandvoort in Noord-Holland. ‘t Wed is een in de jaren ‘50 van de vorige eeuw gegraven recreatieplas in de Kennemerduinen. Sinds 1995 maken deze Kennemerduinen onderdeel uit van Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Je kunt zwemmen in de plas van 1 mei tot en met 30 september. Zuid-Kennemerland is een duingebied en herbergt naast zeldzame plantensoorten ruim 100 vogelsoorten. Ook herten, twintig vlindersoorten, egels en vossen zijn in het gebied te bewonderen. Het is één van de slechts drie gebieden in Nederland waar het locomotiefje, een sprinkhaansoort, voorkomt. Om al te veel vergrassing en verstruiking van het gebied tegen te gaan zijn grote grazers uitgezet. Schotse Hooglanders, Konikspaarden en wisenten zijn er verantwoordelijk voor dat bloemen, kruiden en mossen hun plekje kunnen claimen in het gebied. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn door de bezetter veel verzetslieden doodgeschoten in de Kennemerduinen. De bekendste is Hannie Schaft, ‘het meisje met het rode haar’. Twee gedenkstenen herinneren aan hun dood. Inmiddels rusten deze mensen op de erebegraafplaats in dit duingebied. Er zijn verschillende wandelroutes in de Kennemerduinen. De Koevlakroute van ongeveer drie en een halve kilometer lengte voert de wandelaar langs ‘t Wed. Een wandeling door dit gebied inspireerde de voorman van popgroep The Nits tot het schrijven van hun grootste hit, ‘In the Dutch Mountains’.
IN HET
ritme VAN DE
natuur
LunaeTerra houdt wel van een dynamisch leven. Maar wel in het tempo dat de natuur aangeeft. Zodat vruchten en gewassen op eigen kracht groot kunnen worden en op hun tijd kunnen uitrijpen. Want alles in de natuur heeft een bepaald ritme. Lees meer over ons assortiment op www.luna-e-terra.nl.
Demeter is het keurmerk voor producten van biologisch-dynamische bedrijven. Biologisch-dynamisch werkende boeren en tuinders vormen de bron waaruit ‘biologisch’ is ontstaan. Het Demeter keurmerk stamt al uit 1928! Maar Demeter gaat verder dan EKO. Er zijn hogere eisen voor het sluiten van kringlopen van mest en voer op het eigen bedrijf, voor dierenwelzijn, maar ook in de verwerking die zo puur mogelijk is. En dat proef je! Meer info: www.stichtingdemeter.nl
Gezonde bodem, gezonde planten, gezonde dieren, gezonde mensen, gezonde aarde.
Groene Horizon
15
Groene Horizon biedt een inzicht in de wereld van het bewuste reizen.
Wij mensen zullen altijd willen reizen. Met Groene Horizon onderzoekt de Krant van de Aarde de mogelijkheden om de mooiste plekken op aarde zo duurzaam mogelijk en ecologisch bewust te bezoeken. Wat zijn initiatieven op de plekken van bestemming? Hoe wordt de impact van toerisme zo minimaal mogelijk gehouden? Hoe profiteren de lokale bewoners? Wat zijn de toekomstperspectieven van ecotoerisme? We zijn niet roomser dan de Paus – soms vliegen we bijvoorbeeld – maar Groene Horizon biedt een inzicht in de wereld van het bewuste reizen.
Bewust reizen in Thailand? Het kan.
Zet net dat ene stapje buiten de gebakende uitgesleten toeristenpaden en beleef Thailand op een bijzondere, meer verantwoorde manier. Je hoeft er niet per sé luxe voor te missen en de lokale bevolking profiteert ervan.
Door Afran Groenewoud
Ochtend. Heel vroeg, de zon komt net boven de horizon uit. Slechts de jungle produceert geluid. Zwoel zoemend, een groene verademing. De lucht is zwanger van bloemen- en plantengeuren. Het zwembad van het ecoresort is één en al verleiding en ruikt in plaats van naar chloor subtiel naar de zee. Is dat een aap daar in de verte? Een toekan? Of gezichtsbedrog, als bij een fata morgana? Eén ding is zeker: Thailand, het nog beperkt toeristische Noord Thailand om precies te zijn, is een bron van betovering.
16
Groene Horizon
“Sawadi kha!”. Of ‘sawadi krap!’ wanneer een man het zegt. Thais voor ‘goedendag’. Heel hartelijk en van alle kanten begroeten de Thai hiermee de bewuste reiziger. De reiziger die een zijstraatje – en daarachter een échte lokale markt – durft te betreden in plaats van alleen de hoofdstraat van een mooi Thais dorpje. Of die in plaats van de luxe touringcar heel milieubewust de fiets pakt de achterafstraatjes of landweggetjes in, oprecht op zoek naar contact met mensen uit een andere cultuur. Dit contact, zeker ook met kinderen, is in Thailand altijd warm, helemaal als je de moeite neemt om van tevoren een paar woorden Thais te leren. Bijvoorbeeld voor een eenvoudige woordenwisseling met die lieve oudere vrouw die naar goed Thais boeddhistisch gebruik bij het ochtendgloren op de stoep klaarzit. Met een bakje rijst, om de boeddhistische monniken een aalmoes te geven. De warme vochtige Thaise lucht raakt sowieso regelmatig gevuld met heerlijke etensgeuren, afkomstig van goedkope eetstalletjes of uit keukens van Thaise families die
“Ik haat all-inclusive. Het maakt alles kapot.”
De bewoners van het nabij gelegen dorpje Doi Sakhet worden bij alle facetten van het Monn Phu Phrai resort betrokken.
Ecotoerisme in Noord Thailand Het noorden van Thailand is voor de gemiddelde toerist nog onbekend. Waar het zuiden van dit Zuid Aziatische land met het tropische klimaat inmiddels een populaire reisbestemming is geworden voor toeristen vanuit de hele wereld, staat de Noord Thaise toeristische industrie, zeker in de tot voor kort lastig bereikbare en dunbevolkte provincie Loei (spreek uit ‘Leuj’), nog in de kinderschoenen. Het mooie daarvan is dat de Thaise bevolking deze sector in het noordelijke deel van het land vanaf het begin kan opbouwen met een ecologisch bewuste en fairtrade inslag. Een goed begin is het halve werk.
Op natuurlijke wijze is rondom Jungle Flight een toeristische sector door lokale bewoners ontstaan.
Hier dus geen metalen palen in de jungle Nog meer betovering meebeleven? Bekijk extra foto’s op de speciale Krant van de Aarde webpagina www.?????.nl/????
Groene Horizon toeristen soms zelfs gratis laten mee-eten. Deze mensen verdienen aan het contact met reizigers die de stap buiten de gebaande paden aandurven. Ook dit is duurzaamheid: de lokale bevolking profiteert van de bewuste toerist. En dus profiteren – gelukkig – niet alleen de ‘grote jongens’. “Ik haat all-inclusive. Het maakt alles kapot”, barst een reisgenoot los. Want grote all-inclusive resorts, meestal in buitenlandse handen, houden met al hun luxe faciliteiten de toerist vast binnen hun hoge witte muren en weg bij de kleine lokale ondernemers. De komst van een dergelijk all-inclusive concept kan een lokale economie ontwrichten.
Eigen moestuin
Gelukkig zijn er in noordelijk Thailand genoeg voorbeelden van hoe het anders kan. Zo startte Prachya Springer, de eigenaar van het kleinschalige (22 bungalows) Monn Phu Phrai resort op een kleine 30 kilometer ten noorden van Chiang Mai, zijn resort als een community based project. Zijn tienjarig verblijf in Duitsland maakte hem ervan bewust dat hij iets terug wilde geven aan zijn volk. De bewoners van het nabij gelegen dorpje Doi Sakhet worden bij alle facetten van Monn Phu Phrai (‘De kruidentuin’) betrokken. Zij waren het die het resort bouwden uit zoveel mogelijk natuurlijke materialen en zij verzorgen de prima dienstverlening aan de gasten. Het bewust omgaan met de natuur neemt een centrale plaats in: de meeste groenten en alle pittige Thaise pepers die het resort haar gasten voorzet komen uit de eigen moestuin. Met water uit de waterput en de nabijgelegen beek is Monn Phu Phrai bovendien op dat gebied zelfvoorzienend. En het resultaat mag er zijn: dit ecologisch bewuste resort, inclusief eerder genoemd zwembad met zout in plaats van chloortoevoeging om het zwemwater schoon te houden, is werkelijk adembenemend. Maar ook reisburo Special Journey – van een Nederlands-Thais echtpaar – maakt zich er hard voor dat haar personeel en de werknemers van zakenpartners een eerlijk salaris krijgen en de Thaise natuur zoveel mogelijk ontzien.
Jungle Flight
Een werkelijk schitterende natuur. Een immense jungle, doorkruist door de economisch en ecologisch heel belangrijke Mekong rivier, bedekt grote delen van noord Thailand. De bewoners van een klein jungledorpje zagen hierin een kans. Ze begonnen in 2009 Jungle Flight. Hiermee bieden ze toeristen de mogelijkheid om, veilig vastgesnoerd in een harnas, aan kabels over de boomtoppen van de Thaise jungle te ‘vliegen’. Een heel bijzondere ervaring. En ook hierbij is aan de natuur gedacht. Het idee van de Jungle Flight is niet uniek in de wereld. Maar de filosofie van de dorpsbewoners om erosie als gevolg van het plaatsen van de kabelbanen tegen te gaan is dat veel meer. Hier dus geen metalen palen in de jungle maar stevige bomen
Tips voor duurzamer reizen ‘Neem niets mee van een mooie reisbestemming behalve mooie foto’s en laat niets achter behalve een stralende glimlach. Dus pluk niet zomaar bloemen of planten en laat geen afval rondslingeren. Dat vinden wij in Nederland namelijk ook niet leuk.’ Zomaar één van de vele reistips die wij eigenlijk allemaal wel kennen. Evenals dat het verstandig is om vliegen en autorijden zoveel mogelijk te vermijden en anders zo goed mogelijk te compenseren. Via een fonds of door lid te worden van een milieuorganisatie. En oog voor lokale kleine ondernemers, het zogenaamde fairtrade-denken, en respect voor de lokale bevolking helpt ook. Stichting Fair Tourism heeft nog veel meer tips voor bewust reizen op haar website: www.fairtourism.nl
Is oprecht contact met lokale bewoners niet veel leuker dan op een all-inclusieve resort rondhangen?
17
die de kabels met elkaar verbinden. En Jungle Flight verbindt de dorpsbewoners nog meer met elkaar. Op natuurlijke wijze is rondom de ervaring boven de boomtoppen een toeristische sector ontstaan, met dorpsbewoners die naast hun landbouwwerkzaamheden een restaurant, souvenirwinkel en allerlei andere toeristische activiteiten ontplooien. Is het directe contact met deze en andere mensen niet veel leuker dan gemakzuchtig alleen maar op het all-inclusive resort rond te hangen? Schitterend Thailand. Er valt, juist met een bewuste blik, zoveel te genieten. Zoveel te beleven. Zovelen te ontmoeten. Veel te snel ging deze fantastische reis voorbij. Het gevoel van betovering duurt gelukkig veel langer.
Thailand.
Hoe kom en reis je er zo duurzaam mogelijk? De beste periode om naar Thailand af te reizen is van november tot maart. Het is dan met in het noorden ongeveer 29 graden minder drukkend warm dan de rest van het jaar. Thailand bevindt zich op ongeveer 12 uur vliegen van Nederland. De Taiwanese maatschappij EVA air vliegt al voor €649,- rechtstreeks vanaf Schiphol op Bangkok en biedt – dat moet gezegd – uitstekende service en comfort. Vanaf Bangkok gaan er voor vanaf ongeveer €50,- dagelijks verschillende vluchten naar Chiang Mai, de hoofdstad van de gelijknamige Noord Thaise provincie. Deze binnenlandse vlucht duurt ongeveer een uur. Vliegen is echter helaas niet erg goed voor het milieu. Gelukkig zijn er voldoende alternatieven voor – kortere – vliegreizen. Zo bestaat er een goede treinverbinding tussen Bangkok en Chiang Mai. Daarnaast zijn er verschillende mogelijkheden om de CO2 uitstoot als gevolg van je vliegreis te compenseren. Kijk hiervoor bijvoorbeeld op de website van het FairClimateFund: www.fairclimatefund.nl Meer info over bewust door Thailand reizen? Neem hiervoor contact op met reisagent Special Journey (www.specialjourney.com) of bezoek voor algemene informatie over Thailand het Thais Verkeersbureau (www.thaisverkeersbureau.nl)
De Thaise lucht raakt regelmatig gevuld met heerlijke etensgeuren.
18
Wereldwijd
Slum toerisme: culturele uitwisseling of voyeurisme? Het katern over internationale samenwerking. Over mensen, ontwikkelingen, grote én kleine initiatieven.
‘Naar het zwembad of vandaag een dagje sloppenwijk?’ Afrika-correspondent Marlies Pilon onderzoekt in Oeganda de voors en tegens van slum toerisme. “Slum toerisme is eenrichtingsverkeer”
onderwerp van iemands medelijden te zijn”. Emmanuel is niet de enige met kritiek. Slum toerisme wordt door veel mensen gezien als het uitbuiten van armoede. Bij thuiskomst scoort het om naast een foto van het wildpark, ook een foto van een zielige, arme ‘local’ te kunnen laten zien. Armoede wordt dan (leed)-vermaak, een dagje uit voor de verveelde toerist, die zich vergaapt aan ellende van arme mensen. Dit voedt het clichébeeld van ‘de sloppenwijkbewoner’; passief, hulpbehoevend en arm.
Typisch zo’n beeld dat hulporganisaties inzetten om aan te tonen hoe zielig Afrika is
Een verbaasde blik
“Hoe zou jij het vinden als mensen twee keer per dag voor je huis stilstaan en foto’s van je maken terwijl je je aan het wassen bent of in je neus peutert?” vraagt Emmanuel Ssenkaaba retorisch. De 24-jarige Emmanuel verkoopt mango’s langs de kant van de weg en woont in Kisenyi, een sloppenwijk in Kampala. “Slum toerisme is eenrichtingsverkeer. Het is een naar gevoel om het
Slumtoerisme
Na een zware klim omhoog verschijnt voor ons het Victoriameer. We fietsen zigzaggend naar beneden over een met afval en plastic bestrooid weggetje, richting het meer en de haven. “Even de neus dicht nu”, grijnst Bert Dassen, die toeristische fietstochten door de buitenwijken van Kampala organiseert. Maar de enorme stank heeft mijn neus al bereikt. Het is de geur van duizenden viskarkassen, rottend in de zon. Kinderen met gerafelde kleren aan lopen op blote voeten door het afval en de dampende vis. Typisch zo’n beeld dat hulporganisaties inzetten om aan te tonen hoe zielig Afrika is. Een chemische lucht vermengt zich met de visgeur. De met afval in elkaar geflanste huisjes met golfplaten daken maken het troosteloze plaatje compleet.
Darwin’s Nightmare
Met een mix van Westers schuldgevoel, nieuwsgierigheid en ongemak fiets ik door de omgeving die de setting was voor de film ‘Darwin’s Nightmare’. We stoppen bij vier mannen die een berg rottende viskarkassen sorteren. “Mag ik een foto maken?”, vraag ik aan Steven, een grote Oegandees die twee dode vissen in zijn handen heeft. Hij lacht betekenisvol naar zijn maten, en kijkt me dan onderzoekend aan. “Wat schiet ik daarmee op?”, vraagt hij aan mij. “En waarom zitten jullie eigenlijk op die fietsen?” Wij fietsen om vandaag het èchte Oegandese leven te zien. Want de moderne toerist wil meer bekijken dan leeuw, strand of tempel. Een groeiend aantal reizigers wisselt het vaak luxe vakantieleventje af met een dagje afzien in de slums. Ook sloppenwijkbewoners zijn daarmee een attractie geworden. Slum toerisme is booming business. Die trend ontstond vroeg in de jaren tachtig, maar ontvlamde pas echt met het verschijnen van de Bollywood-film ‘Slumdog Millionaire’, geschoten in de grootste sloppenwijk van India, Dharavi – waar meer dan 1 miljoen mensen wonen. Van de Indiase sloppenwijken naar de legendarische favela’s in Rio de Janeiro, de beruchte townships in Johannesburg of de iconische Kibera slum in Nairobi, toeristen laten graag hun caipirinha aan het zwembad staan voor een sneak preview in het leven van een sloppenwijkbewoner.
Na de vis en de haven fietsen we verder door het heuvelachtige en vruchtbare Busiga, een wijk ten zuiden van Kampala. Palm- en bananenbomen versieren de vruchtbare en groene omgeving. Hier en daar staan wat kleine aarderode kleien huisjes. Kinderen zwaaien opgewonden, en naast een sporadisch verbaasde blik, worden we warm begroet. We stoppen bij een schooltje, en al snel drommen tientallen kinderen om ons heen. Helen, een aardige lerares Engels, leidt ons door de tien kleine klaslokalen, waar in totaal 720 kinderen les krijgen. “Ik ben erg blij dat Bert en de toeristen hier langs komen”, antwoordt ze op mijn vraag wat ze van de nieuwsgierige buitenlanders vindt. “Onze kinderen leren van de buitenlanders, en de
Steven wil na lang twijfelen toch op de foto, terwijl hij viskarkassen sorteert.
Wereldwijd buitenlanders van de kinderen”. Bert laat, voordat we weggaan, een stapel boeken en wat pennen bij Helen en de kinderen achter.
Lokale economie
Bert stimuleert graag de lokale economie, vertelt hij terwijl we verder fietsen. “Veertig procent van de opbrengsten van de fietstochten gaan naar lokale projecten en komen dus rechtstreeks terug bij de gemeenschap”. Daarnaast heeft Bert een schooltje voor dove en gehandicapte kinderen gebouwd en wil hij een Oegandese tak van CliniClowns opzetten. Allemaal van
het geld van de fietstochten.Als we later onze fiets tegen een magistrale mangoboom bij een klein huisje zetten, lopen twee vrouwen ons tegemoet. Vol trots laten ze ons hun kleurige zelfgemaakte kettingen met kralen van opgerold papier zien. “Toen mijn man doodging, moest ik samen met Justine voor zes kinderen en twee wezen zorgen”, vertelt Mary Nabweggamo. Door de muzungus (buitenlanders) die Bert naar ons toebrengt, verdienen we nu genoeg geld om voor iedereen te zorgen”. Is dat nog steeds uitbuiting? Niet alleen de toeristen worden verrijkt. Vaak profiteert de lokale bevolking ook mee van de slumtochten. Lokale initiatieven worden
19
ondersteund, en door vers fruit, sieraden of souvenirs te verkopen krijgen sommige sloppenwijkbewoners de kans een handeltje op te zetten. Voor de gemiddelde toerist is slum toerisme een eyeopener. Veel levenslange vooroordelen kunnen in een dag verdwijnen. Je kunt de slum zien als vies en gevaarlijk. Maar door een toer te maken, zie je ook de andere kant – gemeenschappen van arme maar hardwerkende individuen, die worstelen om het beste te maken van het kansloze en zware leven waarin zij geboren zijn, en waarschijnlijk in sterven.
Veel levenslange vooroordelen kunnen in een dag verdwijnen Dunne lijn
Toch is de lijn tussen voyeurisme en culturele uitwisseling erg dun. Een verbod op het maken van foto’s kan wellicht het contrast tussen kijker en bekekene verkleinen. Op een slumtoer leer je dat ‘de arme mensen’ niet alleen straatarm zijn, maar ook individueel, ondernemend en inspiratievol. Door niet te focussen op armoede maar op lokale initiatieven, en te zorgen dat bewoners ook meeprofiteren, kunnen slumtoers voor de toerist èn de lokale bevolking een verrijking zijn.
Wil je meer weten?
Bezoek dan de volgende websites: Ook met Bert door Kampala fietsen? www.ugandabicycle.com Lokale favela tours in Rio de Janeiro www.favelatour.org Slumdog Millionaire herbeleven? www.realitytoursandtravel.com Een preview in Kibera Slum, Nairobi www.favelatour.org Mary Nabweggamo en Justine Nambalirwa verkopen zelfgemaakte sieraden die ze aan toeristen verkopen.
Rondje Wereld: Absurde Trips
Het is zomer, dus we pakken onze koffers en gaan er vandoor. Om lekker te luieren, de stress te ontvluchten, een nieuwe wereld of misschien wel jezelf te vinden. De hedendaagse toerist wil meer dan die Franse camping of weekje Texel. Hieronder een paar tips voor absurde trips.
Kooiduiken in Zuid-Afrika
In je blootje op z’n Japans
Afzien in Letland
Ontdekkingsreis in Colombia Virtueel rond de wereld
Als je verder wilt gaan dan het kijken naar de film ‘Jaws’, moet je naar Zuid-Afrika. In Gansbaai leeft de grootste populatie witte haaien ter wereld. In een ijzeren kooi word je het water in gelaten, voor een sensationeel onderonsje met de ‘great white’. Als je van afzien houdt moet je naar Liepaja, Letland. Daar staat een voormalige Russische gevangenis. Bij binnenkomst worden al je spullen ingenomen en word je, door Russische ‘soldaten’, met handboeien om afgevoerd naar je cel. Opgesloten achter ijzeren tralies leef je op water en brood.
In een onderbroek ren je tijdens het Konomiya Hadaka Matsuri festival in Japan met duizenden andere schaarsgeklede Japanners achter de poedelnaakte ‘Shinotoko’ aan. Iedereen die deze uitverkoren man aanraakt, zal een goede oogst en veel geluk ontvangen. Colombia’s Cuidad Perdida, of Verloren Stad, is pas in 1972 ontdekt. Tijdens een zesdaagse trekking door de jungle, klauter je als echte ontdekkingsreiziger je weg naar de verlaten ruïnes. Onderweg kom je langs kleine fabriekjes die pasto, een hoofdingrediënt van cocaïne maken.
Afval-eiland in de Stille Oceaan In de Stille Oceaan drijft een eiland van plastic, chemische stoffen en ander residu. Met een vliegtuigje kun je over het eiland vliegen, dat ongeveer even groot is als de staat Texas (696200 km2). Zo kun je met eigen ogen de impact van de mens op de aarde zien.
Heb je weinig centen, of geen zin in lange busritten, vreemde talen en stinkende hotels? Dan kun je altijd nog vanuit je luie stoel met Google virtueel de wereld rond. Carnaval in Rio, Oktoberfesten in München of het Tomatino-festival in Buñol, allemaal slechts een klik van je vandaan.
Catwalk Het trendy katern vol scoops en diepgang in de jungle van groene mode
De zomer is kort, kort, kort Serie: Hoe krijg ik een groene garderobe?
(deel 6)
Het stereotype beeld van verantwoorde kleding is geen fraai plaatje. Duurzame outfits roepen associaties op van linnen tasjes met activistische leuzen, vormeloze wollen truien, sneue korte broeken, geitenwollen sokken en onappetijtelijke sandalen. In de serie ‘Hoe krijg ik een groene garderobe?’ laat de Krant van de Aarde zien dat er volop milieuvriendelijke must-haves zijn. Deze keer: korte broeken.
WIN - WIN - WIN - WIN - WIN
Door Lynsey Dubbeld
De zomer is bij uitstek een seizoen waarin modeontwerpers zich en masse laten inspireren door de zeemanslook en de kleur wit. Groene merken zijn daarop geen uitzondering, kunnen we deze maanden concluderen. Het stoere modemerk Hemp Hoodlamb bedacht een driekwartbroek van hennep en biologisch katoen. En de Nederlandse ontwerpster Rianne de Witte, die zich al sinds 1996 met duurzame mode bezighoudt, komt met jurken en tops met typisch maritieme strepen en boothalzen. Er zijn dan ook volop duurzame alternatieven voor de korte broeken en bermudashorts die in de zomer het uniform van vakantievierend Nederland uitmaken. Dat minirokken en capribroeken in de mode zijn, draagt natuurlijk bij aan het aanbod. De ultrakorte rokjes en door Audrey Hepburn beroemd gemaakte kniebroeken bestaan al decennia, maar zijn anno 2011
Driekwartbroek van Hemp Hoodlamb
20
alomtegenwoordig.
Harry Potter
Voor vrouwen die van elegante kleding houden, is het goed nieuws dat de boyfriend look deze zomer de nodige concurrentie heeft. De baggy jeans kan gerust in de kast blijven nu het short met feminiene uitstraling tot de must-haves voor de zomer behoort. Actrice Emma Watson promoot bijvoorbeeld voor het verantwoorde label People Tree een combishort: een korte broek met aangehecht hemdje. De uitstraling is helemaal 2011: de blauw-witte strepen geven het kledingstuk de populaire navy look. En de stof is gemaakt van fair trade biologisch katoen. In het assortiment van Emma Watson voor People Tree lijken blote benen sowieso het uitgangspunt. Het aanbod aan minirokken en
Voor vrouwen die van elegante kleding houden, is het goed nieuws dat de boyfriend look deze zomer de nodige concurrentie heeft.
Krant van de Aarde mag van webwinkel watMooi een driekwartbroek van Hemp Hoodlamb weggeven! Wil je kans maken op deze zomerse groene must-have? Mail dan uiterlijk 15 september het antwoord op de volgende vraag naar prijsvraag@krantvandeaarde.nl. Uit welk land komt het label Hemp Hoodlamb? Vermeld als onderwerp ‘watMooi broek’ en vergeet niet in de e-mail je naam en adresgegevens te zetten.
WIN - WIN - WIN - WIN - WIN Het antwoord op de vorige prijsvraag (Hoe heet de oprichtster van Gethipgetgreen?) is Lisa Leija. De Gethipgetgreen shopper is gewonnen door Peggy Vissers uit Langenboom.
playsuits is aanmerkelijk groter dan maxidresses en harembroeken. De collectie is de laatste keer dat de Harry Potter ster op de bres springt voor People Tree. Het Britse modemerk gaat regelmatig in zee met ontwerpers die het ecolabel extra exposure kunnen opleveren. De samenwerking met Emma Watson bestaat dan ook uitsluitend uit promotie: de actrice ontwerpt geen kleding, maar selecteert een aantal kledingstukken waar ze haar naam aan verleent. Vervolgens figureert Watson, die behoort tot de best betaalde actrices van Hollywood en het gezicht is van onder andere luxemerk Burberry, in de reclamecampagnes voor de collectie.
Bangladesh
De belangstelling van Emma Watson voor duurzame mode lijkt trouwens oprecht. In 2010 bezocht ze een sloppenwijk in Bangladesh om vervolgens een kijkje te nemen in Swallows, een gemeenschap en kledingfabriek waar People Tree kleding laat produceren. De tweehonderd vrouwen in de fabriek werken er met ambachtelijke methoden, zoals handgedreven weefgetouwen en traditionele verfprocedés. Op het fabrieksterrein zijn ook een school voor driehonderd kinderen en een kinderopvang gevestigd. Dat kinderen onder dak zijn en les krijgen terwijl hun ouders werken, is in Bangladesh geen vanzelfsprekendheid. In de sloppenwijken zwerven kinderen overdag zonder toezicht op straat rond en verdienen hun ouders onvoldoende om hen naar school te sturen. Zomer of geen zomer.
Emma Watson promoot het verantwoorde label People Tree.
Catwalk
21
Hergebruik is hip Thuisblijven terwijl iedereen de bloemetjes buitenzet, hoeft niet te leiden tot verveling of zelfmedelijden. Duik in je kledingkast en sla aan het upcyclen! En voor iedereen met twee linkerhanden zijn er in de winkel volop must-haves met een verleden te krijgen. Door Lynsey Dubbeld
In mei 2011 vierde Renske Solkesz een bijzonder jubileum: ze had een jaar lang uitsluitend zelfgemaakte kleding gedragen. Op de website The dress I made deed ze vanaf dag één verslag van haar capriolen achter de naaimachine. Renske Solkesz, die tassen en accessoires verkoopt via website Etsy, startte The dress I made uit frustratie met de wegwerpmode van H&M én de buitensporige prijzen van designer brands. Maar ook uit zorg over de uitwassen van fast fashion: erbarmelijke werkomstandigheden in textielfabrieken en een gebrek aan respect voor natuurlijke hulpbronnen. Solkesz is naar eigen zeggen een fan van slow fashion, ambachtelijke productiemethoden en kleding van hoge kwaliteit. Tegelijkertijd is haar creatieve hergebruik van stoffen en afdankertjes een mooi voorbeeld van upcycling: het creëren van unieke, waardevolle must-haves met behulp van tweedehands materialen.
In Nederland komt nog altijd tweederde van de afgedragen kleding op de vuilnisbelt terecht.
Zo’n financiële prikkel kan helpen te voorkomen dat herbruikbare materialen in de vuilnisbak belanden, is de gedachte. Het heffen van statiegeld maakt deel uit van een omvangrijker recyclingprogramma van Dutch Spirit. De recente collectie My Choice is gebaseerd op Returnity, klimaatvriendelijk geproduceerd en 100 procent recyclebaar textiel dat tot nu toe vooral in de auto-industrie werd gebruikt. Het materiaal voldoet aan alle eisen die Cradle to Cradle stelt aan materiaalgebruik, energieverbruik, diversiteit en social responsability. Zo levert Returnity geen afvalstoffen op, is het slijtvast en komen er geen giftige toevoegingen aan te pas. Juist omdat Returnity een stof is met vele levens, wil Dutch Spirit klanten aanmoedigen om hun afdankertjes bij een van de zevenhonderd inzamelpunten af te geven.
Tegoedbon
Ook het jonge Nederlandse label RE-5 heeft een heus recycleprogramma in het leven geroepen: wie een afgedragen RE-5 outfit inlevert bij het bedrijf, ontvangt een tegoedbon voor een nieuwe aankoop. Het modemerk, dat Max Havelaar fair trade en biologische kleding maakt voor dames, heren en kinderen, zorgt vervolgens dat zo veel mogelijk onderdelen van de afdankertjes verwerkt worden tot nieuw garen, wat weer gebruikt wordt voor nieuwe artikelen.
Etiket van RE-5
Net als veel voorstanders van upcycling, plaatst Renske Solkesz op haar website adviezen en kledingpatronen, zodat bezoekers zelf aan de slag kunnen met hergebruik. Daarnaast zijn er in modewinkels steeds meer producten met een tweede leven te vinden. Het Deense kinderkledingmerk Katvig lanceerde dit jaar een zomercollectie van wat het R.O.C. noemt: Recycled Organic Cotton. De stof is gemaakt van restafval van biokatoen, dat wordt verzameld in textielfabrieken waar kleding in elkaar wordt gezet. Kleding die wordt gemaakt van een mengsel van ecologisch katoen en gerecycled biokatoen is volgens Katvig dan ook ‘a perfect treat for Mother Earth’. Het Nederlandse luxemerk Dutch Spirit had dit voorjaar een primeur met statiegeld op kleding.
“Recycling heeft te maken met verder kijken dan onze neus lang is.”
Tot nu toe loopt het nog niet storm met klanten die kleding weer inleveren. ‘We krijgen wel wat stukken terug, maar RE-5 is pas sinds september op de markt. Mijn eigen kleding van RE-5 is ook nog niet aan vervanging toe’, zegt Hein Voss, die het merk samen met zijn vrouw José Huizenga runt.
Cadeau voor Moeder Aarde
Statiegeld
Toch twijfelt Voss niet aan het belang van hergebruik. ‘Recycling heeft te maken met verder kijken dan onze neus lang is: we vervuilen de aarde niet alleen bij productie van textiel, maar ook door kleding op de afvalhoop te dumpen. ’In Nederland komt nog altijd tweederde van de afgedragen kleding op de vuilnisbelt terecht. Het overige deel wordt ingezameld door bijvoorbeeld het Leger des Heils. Hein Voss: ‘Grondstoffen voor kleding, zoals katoen, worden nu hartstikke duur. De grondstof van afgedankte kleding is dus meer waard dan het Leger de Heils nu krijgt met hun doorverkoop via tweedehandswinkels.’ Upcycling is dan het logische antwoord. En wie niet zelf achter de naaimachine wil, kan daar in ieder geval aan bijdragen door kleding en ander textiel in te leveren voor hergebruik.
WIN - WIN - WIN - WIN - WIN Krant van de Aarde mag van RE-5 een longsleeve voor heren weggeven! Het shirt Rick is verkrijgbaar in de kleuren grijs en zwart, en kost in de winkel €34,95. Wil je kans maken op deze herbruikbare must-have? Mail dan uiterlijk 15 september het antwoord op de volgende vraag naar prijsvraag@krantvandeaarde.nl. Hoe heten de hippe winkels van het Leger des Heils waar onder andere kleding van RE-5 wordt verkocht? Vermeld als onderwerp ‘RE-5 herenshirt’ en vergeet niet in de e-mail je naam, adresgegevens en kledingmaat te zetten. Shirt Rick van RE-5
WIN - WIN - WIN - WIN - WIN
22
Kaart van de Aarde
Lezersaanbiedingen Lezers van de Krant vd Aarde ontvangen een scala aan mooie duurzame voordelen. Abonnees ontvangen altijd 25% korting bij meer dan 1000 (!) restaurants. Verder 2 tot 5% korting bij EkoPlaza op al uw boodschappen. Korting op groene energie van Greenchoice en nog veel meer. Zie ook: www.kaartvandeaarde.nl Voor slechts €19,95 (rek nr. 617736146 t.n.v. Stichting Dag van de Aarde) steunt u ons en kunt u niet alleen nu, maar het hele jaar gebruik maken van de kortingen.
Ook de Thaise betovering beleven? Lezers van de Krant van de Aarde ontvangen maar liefst 10 procent korting op een schitterende 12-daagse rondreis met Special Journey door Noord Thailand. U betaalt in plaats van €907,- slechts €815,- (bij twee personen, exclusief vliegreis). Stuur voor de korting een e-mail naar rene@specialjourney.com onder vermelding van ‘Krant van de Aarde lezersaanbieding’. Deze aanbieding is geldig tot 31 oktober 2012, met uitzondering van de periode 20 december 2011 tot 10 januari 2012. Zie voor meer informatie: www.krantvandeaarde.nl/thailandreis/????????????
Op de agenda
IN DE VOLGENDE Special: Kinderachtig Richten grote bedrijven hun pijlen op onze kleintjes? Kinderen laten bedelen. Gouden handel. Serie duurzame garderobe (slot): hippe schoenen
COLOFON
De Krant van de Aarde is een uitgave van de Stichting Dag van de Aarde. De Stichting wil samen met partners uit de natuurvoe-dingsbranche mensen aanzetten tot een gezonde en duurzame leefwijze. Verder werkt de Stichting samen met universiteiten, (semi)overheden en goede doelen. © 2011 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@dagvandeaarde.nl M: 06-53332980 Bestuur Albert Poutsma, voorzitter, uitgever Jos Huijser, penningmeester Frans van der Beek, secretaris Redactie Afran Groenewoud, hoofdredacteur afran.groenewoud@krantvandeaarde.nl M: 06-53345880 Frans van der Beek, Tom van der Beek, Lynsey Dubbeld, Moniek Verstegen, Renske de Zwart correspondent Afrika: Marlies Pilon Eindredactie: Petra van der Veer contact redactie: redactie@krantvandeaarde.nl Columnisten Tinkebell Gerda Verburg Aan dit nummer werkten mee Ben Deiman, Robert Hoogendoorn, Daan Vreeswijk, WatMooi, Aviareps, Special Journey Cover: Arla Krikke Content partners Stichting Demeter Greenpeace Distributiepartners Udea BV, EkoPlaza Groep BV, Natudis Nederland BV, Estafette Associatie CV Vormgeving & Opmaak insight-design.nl | Celina Koekenbier Advertentieverkoop Bureau Sjoerdsma, Peter Sjoerdsma W.A. Scholtenlaan 47, 6865 VV Doorwerth T: 026-3817658, info@bureau-sjoerdsma.nl Distributie: Via de natuurvoedingswinkels. Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners. Oplage 50.000. Scholiereneditie: De scholiereneditie, Het KVDA Magazine, wordt uitgereikt in de les aan HAVO-VWO scholieren uit de bovenbouw. Oplage 75.000. Abonnementen: Je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden. Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom. www.krantvandeaarde.nl
23
OP DE AGENDA Week van de Smaak 2011
Hét evenement waar gezonde en eerlijke voeding centraal staat trapt op 1 oktober af in smaakhoofdstad 2011 Groningen. Tot en met 9 oktober organiseren enthousiaste organisaties, bedrijven en vrijwilligers door heel Nederland activiteiten die te maken hebben met onze smaakpapillen. Denk bijvoorbeeld aan streekproductenroutes, een proefavond van ambachtelijke jenevers of het Arnhemse Smaakfestijn. De Week van de Smaak gaat uit van zes kernwaarden, zo valt te lezen op de website van de organisatie: • Ambachtelijk • Natuurzuiver (d.w.z. zonder additieven) • Seizoensgebonden • Diervriendelijk • Bekende herkomst • Duurzaamheid Ook in deze zomermaanden vinden er al veel activiteiten plaats die een voorproefje nemen op de Week van de Smaak. Dus surf even langs www.weekvandesmaak.nl
De Europese Mobiliteitsweek
Citaat van de website van Brabants Groen: ‘In deze week [van 11 tot en met 22 september, red.] worden wandelen, fietsen, openbaar vervoer, kritisch autogebruik en anders omgaan met mobiliteit gepromoot. Stichting LOAZ, een stichting ter bevordering van duurzame mobiliteit, is in Nederland de initiatiefnemer van de week.’ Van 12 tot en met 16 september gaan bijvoorbeeld de basisschoolleerlingen van de Gemeente Bernheze (Noord-Brabant) zoveel mogelijk lopend, steppend en fietsend naar school. De klas die de meeste ‘groene voetstappen’ heeft verzameld wint een leuke prijs. Er zijn echter nog veel meer activiteiten voor en door organisaties, vrijwilligers en belangstellenden tijdens de week die duurzaam vervoer onder de aandacht brengt. Voor meer info kun je terecht op www.weekvandevooruitgang.nl of zoek op internet naar Stichting LOAZ.
Leer duurzaam besparen
Op zondag 2 oktober van 12.00 tot 17.00 uur organiseert de gemeente Den Haag in het Atrium van het Haagse stadhuis voor de eerste keer de Haagse Energiebeurs. Dit is een gratis toegankelijke consumentenbeurs voor duurzaam besparen op het gebied van wonen, werken, vervoer, voeding en vrije tijd. Met meer dan vijftig duurzame standhouders, zoals Tonzon; leverancier van geavanceerde isolatie. Met lekker eten, demonstraties, duurzame creatieve workshops, een mobiliteitsplein en een speel- en knutselplein voor de kinderen is de Haagse Energiebeurs een evenement voor het hele gezin. Ook de Krant van de Aarde zal als media partner aanwezig zijn. Graag tot dan!
Verbreed je culturele horizon op het Boeddhistisch Filmfestival
Van 1 tot en met 3 oktober vindt in De Balie in Amsterdam het zesde Boeddhistisch Film Festival plaats. Bij het hoofdthema Japan - gekozen wegens de tsunami en de nucleaire dreiging - staat de relatie tussen mens en natuur centraal. Birma is dit jaar eveneens een belangrijk thema vanwege de mensenrechtenschendingen en de democratiseringsbeweging, de charismatische Aung San Suu Kyui en de voorbereidingen op democratische verkiezingen. Bezoek voor meer info over de films en toegangsprijzen de website van het festival: www.bffe.org
Meer informatie over deze activiteiten? Scan de QR-codes met je mobiele telefoon en ga direct naar de website.
es n re
e ee
g Een
oude
goed v rijk aan laurinezuur oor de ch olesterol
rste
gezon d
e
fr i t
geevergeetn niet pan,n zwaren BRte oxid t ve ADE eer t in N t ni de et
su ltaat, frituur j
ook te gebruiken ter vervanging van boter
, mind calorieen n licht veerrteerbaar eren. zu
zonder transvet
ROYAL GREEN AANBIEDING
Skal 025099
2500ml 24,95
19,95
500ml 6,95
4,95
250ml 3,95
2,95
NIEUW
325ml 7,95
6,95
Royal Green Odourless en Extra Virgin Coconut Cooking Cream Royal Green viert feest met de komst van onze premium Extra Virgin 100%
zeer gezonde olie die al haar goede eigenschappen behoudt bij verhitting.
koudgeperste en gecertificeerd biologische kokosolie. Proef de smaak van
Ideaal ter vervanging van onder andere olijfolie. Tijdens het braden, wokken,
heerlijke kokos! Of kies voor de Royal Green 100% geurloze kokosolie van
bakken of frituren is er geen vorming van schadelijke stoffen of vrije radi-
gecertificeerd biologische teelt.
calen. Licht verteerbaar en zonder transvetzuren.
Bakken, braden, wokken en frituren is nog nooit zo gezond geweest. Ook te
Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, con-
gebruiken ter vervanging van boter. Rijk aan laurinezuur, goed voor de cho-
serveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen
lesterolspiegel. De gecertificeerd biologische kokosolie van Royal Green is een
en is 100% vegetarisch. Ervaar het verschil nu.
Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu
Enjoy life, stay healthy!