Krant van de Aarde

NIEUWS / CULTUUR / BEAUTY / MODE / WONEN / VOEDING / NATUUR EN MILEU / DUURZAAM ONDERNEMEN / REIZEN

GRATIS Jaargang 6, #6 december 2011/januari 2012

!

DIK A R EXT

EETiquette Eten we straks onze eigen poep?

Trends in voedseletiquette

DUU VOO RZA RDE ME LEN Zie p agin a 24

“Genoeg redenen om bont te dragen”.

Etiquette-expert Roel Wolbrink weet hoe het hoort

Afrika: het walhalla van biologische voedselproductie Mes en vork • Goede tafelmanieren anno 2012 • Balkenbrij ‘nieuwe stijl’: zonder slachtafval Catwalk • Slow fashion: niks ‘oubollige kleding’ • Kledingruil wordt concurrent van Marktplaats

Wereldwijd • De meest Mexicaanse drank die er is, herovert terrein Groene Horizon • Milieubewuste inwoners van Curaçao nemen zelf het initiatief • Fair trade hotels in Nederland: heerlijk slapen tussen eerlijk dons

Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde www.earthday.net www.krantvandeaarde.nl www.dagvandeaarde.nl

ADVERTENTIE

Tweede brood voor de halve prijs!



Lekker, natuurlijk, puur en biologisch brood wordt vers gebakken op de (boeren)markt.

Lever deze coupon in bij Le Perron en krijg het tweede gelijksoortig brood voor de halve prijs!

Geldig t/m 31 dec. 2011

w w w . L e P e r r o n . n l

Pure en biologische ingrediënten zijn de basis van onze bijzonder smakelijke broden met Franse allure.

In ons assortiment verwerken we een groot deel van het biologisch graan uit eigen land. Wij maken van de warenmarkt weer een plek waar u pure en eerlijke producten kunt (her)ontdekken. Kom proeven!

Het EKO keurmerk garandeert een biologische herkomst van onze ingrediënten en productiemethode. Al onze broden zijn biologisch met zorg voor de aarde!

Amstelveen Verlengde Rembrandtweg Dinsdag van 09.00 tot 15.00 uur Amsterdam C. van Eesterenlaan (Zeeburg) Woensdag van 11.00 tot 18.00 uur Haarlemmerplein Woensdag van 09.00 tot 17.00 uur Noordermarkt Zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur Nieuwmarkt Zaterdag van 09.00 tot 16.00 uur Westerpark Eerste zondag van de maand Van 12.00 tot 18.00 uur Amersfoort Vismarkt Vrijdag Van 08.00 tot 13.30 uur Assen Brink Donderdag van 10.00 tot 17.30 uur Den Bosch Boerenmarkt Vrijdag van 08.30 tot 13.30 uur Breda Veemarktstraat Dinsdag van 09.00 tot 13.00 uur ‘ s—G r a v e n z a n d e Intratuin Monsterseweg 129 Donderdag, Vrijdag en Zaterdag van 09.30 tot 18.00 uur Weesp Nieuwstraat Vrijdag van 09.00 tot 17.00 uur Groningen Vismarkt Dinsdag van 08.00 tot 17.00 uur Vismarkt Vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur (medio juni) Grotemarkt Zaterdag van 08.00 tot 17.00 uur (medio juni) Den Haag Hofplaats Woensdag van 09.00 tot 18.00 uur Haarlem Botermarkt Vrijdag van 09.00 tot 16.00 uur Grote Markt Zaterdag van 08.30 tot 17.00 uur HIlversum Langgewenst Woensdag van 09.00 tot 16.00 uur Zaterdag van 09.00 tot 16.00 uur Laren Brink Donderdag van 11.30 tot 16.30 uur Oosterwolde Trambaan Donderdag van 13.00 tot 17.30 uur Zoetermeer Pilatusdam Donderdag van 09.00 tot 17.00 uur

Le Perron Boulangerie Traditionelle, www.leperron.nl, info@leperron.nl, de heer Jochem G.W.J. Keune.

GREENCHOICE

ADVERTENTIE

100% groene stroom

Groene stroom is niet gewoon groene stroom. De 300.000 leden van Greenchoice krijgen elektriciteit die is opgewekt door zon, wind en biovergisters, en niet in kolencentrales.

Groene stroom, van moderne windmolens en zonnepanelen bij u in de buurt. Dat is pas echt groen.

Groene stroom uit zon, wind en biovergisters is ook nog eens veel voordeliger dan stroom met een groencertificaat die alsnog uit kolencentrales komt. Dat laten wij al meer dan tien jaar zien door het leveren van 100% groene energie tegen de laagste tarieven aan onze 300.000 leden. We zorgen voor nieuwe windmolens en zonnepanelen, zowel grootschalig als bij mensen thuis. Maar we gaan nog een stap verder. We compenseren ook alle CO2- uitstoot van het gas dat onze leden via ons afnemen.

Op dit moment is bijna 60 procent van Greenchoice’s groene stroom afkomstig van Nederlandse energie-installaties van jonger dan tien jaar. We zijn daar zelf erg trots op. Maar is dat zo belangrijk? Ja, omdat wie bewust voor groen kiest, ook aantoonbaar echt iets wil veranderen.

Een bijdrage wil leveren aan de zogeheten energietransitie. Zo’n verandering lukt alleen met het inzetten van nieuwe windmolens en zonnepanelen. En niet met alleen de bestaande groene stroominstallaties.

Werp een blik op de onderstaande tabel. U ziet dat we door onze aanpak het groenste energiebedrijf van Nederland zijn. Groener dan Greenchoice kan het niet. Maar we gaan niet stilzitten. Ook de komende jaren zorgen we voor nog meer nieuwe productie met zon, wind en biovergisting. Want ook over tien jaar willen we u graag nog steeds kunnen vertellen dat het grootste deel van onze energieopwekking gebeurt door installaties van nog geen tien jaar oud.

ADVERTENTIE

Inkopen voor de feestdagen in Utrecht De Krant van de Aarde gluurt in de mand van Machteld Hoekstra, klant bij de Utrechtse Estafette.

Bovenop ligt een bak biodynamische kwark en ook zien we een fles Portugese olijfolie. Wat zit er verder in haar mand en hoe stelt zij straks haar feestdagenmenu samen? Machteld deelt dit graag met ons: melk (ook biodynamisch), vruchtensap, honing, volkoren rijst en vleeswaren. “Mijn man is vegetariër maar onze jonge tweeling en ik eten af en toe graag een lekker stukje vlees, dus ook met de feestdagen komt dat op tafel. Ik zorg er dan natuurlijk wel voor dat dit biologisch vlees is.

Groenten zijn niet de favoriet van de kinderen maar de volle smaak van de biodynamische groenten die ik hier haal, valt ook bij hen meestal in goede aarde. Ik probeer zoveel mogelijk seizoen groenten te kopen en combineer dat met aardappelen, pasta of rijst. Als smaakmakers gebruik ik vaak kruiden uit mijn kleine kas in de tuin”. Met de feestdagen ga ik Franse stoofschotel (Pot-au-feu) maken met veel groenten. We laten Machteld weer verder winkelen en zien haar richting brood en kaas lopen. Machteld wil nog even dit kwijt: “Het verschil tussen reguliere en biologische voeding proef je vooral bij het brood. Het brood dat geen additionele stoffen bevat vind ik vele malen lekkerder.’

Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen

ADVERTORIAL

Dé natuurlijke oplossing voor littekens,rimpels & striae In het Chileense Andesgebergte groeit een wilde roos, Rosa Aff. Rubiginosa, ofwel Rosa Mosqueta. Haar anti-aging eigenschappen waren eeuwenlang het best bewaarde schoonheidsgeheim van Zuid-Amerikaanse vrouwen. Rio Rosa Mosqueta huidverzorgingsolie bevat 100% zuivere en natuurlijke olie van de zaden van deze roos. De olie helpt bij de bestrijding van huidproblemen, littekens en huidveroudering.

Werking

De olie bestaat voor bijna 90% uit essentiële vetzuren, belangrijk om nieuwe cellen aan te maken. Deze nieuwe cellen komen langzaam naar de oppervlakte, waardoor de huid vernieuwt en littekens en pigmentvlekken vervagen.

Wetenschappelijk getest

Dermatologen testten de werking van Rosa Mosqueta olie; bij meer dan 90% van de respondenten (122) waren de littekens na 6 maanden nagenoeg verdwenen.

Meer dan een littekenolie

De producten zijn voor iedereen die een gave en gezonde huid wil krijgen of behouden. De geurloze Rio Rosa Mosqueta olie is 100% natuurlijk, vrij van parfum, parabenen, paraffine (minerale olie) en chemische toevoegingen.

NIEUW: Rio Rosa Mosqueta olie voordeelverpakking: 50ml olie,

www.odin.nl

adviesprijs € 29,95. Adviesprijs 20ml olie € 16,95

Verkrijgbaar bij uw natuur- en gezondheidswinkel, o.a. De Tuinen. www.riorosa.nl

INHOUD/REDACTIE REDACTIE

Een gezellig tv-avondje thuis met zijn tweeën loopt bijna in de soep. Want, oh nee! Op het ‘moment supreme’ van So You Think You Can Dance gaat het beeld op zwart. Héél erg lang. Vriendinlief baalt. Ik een stuk minder.

Als de storing voorbij is ga ik weer doen wat ik altijd doe bij dit dansprogramma: afkraken. Want dat wegstemmen van kwetsbare mensen, op een rijtje neergezet, wachtend op ‘de duim’ naar boven of naar beneden: zo ga je toch niet met elkaar om? Maar bij het einde van de show, als pretty boy Gianni eruit blijkt te liggen, val ik uit mijn rol. “Hee, die twee mannen kussen elkaar!”, roept vriendinlief verbaasd. “Nou en?” reageer ik. “Dat doe ik ook bij mannen van wie ik houd.”

Waar het gewoontes en beleefdheidsvormen betreft is het maar hoe je tegen zaken aankijkt. In mediterrane streken zijn liefkozingen tussen die zuidelijke zogenaamde machomannen heel normaal. En kennen we verder het boeren laten aan tafel? Zelfs heel gewénst in Azië.

Jaargang 6 #6 december/januari

INHOUD

Onthuftering

Over sommige dingen zijn de meningen minder verdeeld. En die doen we dan met z’n allen gewoon lekker toch. ‘Onthuftering’. Een mooi woord maar jammer dat het de laatste tijd zo vaak gebruikt moet worden.

Ik ga het dus proberen. Goede voornemens opschrijven én navolgen. Op gebied van álles. Wie doet er mee?

07 09

5

Nieuws op z’n Frans Gadget top 5

Mes en Vork 10

12

Serie streekproducten: Balkenbrij en Rommelkruid Goede tafelmanieren anno 2012

13 Column: Tinkebell 15 Demeter

Catwalk 16 18 19

Frisgroen deel 1: Slow Fashion Dutch Spirit: Column Rien Swopaholics. Kledingruilen blijft hot

Special: EETiquette Veel leesplezier gewenst.

Afran Groenewoud hoofdredacteur

Doe mee aan Mooiste Plekjes en win!

De rubriek ‘Mooiste Plekjes’ besteedt aandacht aan de plekken die lezers het meest kunnen bekoren. Stuur daarom een zelfgemaakte goede kwaliteit foto, met vermelding van de plek in Nederland waar deze is genomen, naar redactie@krantvandeaarde. De mooiste foto plaatsen wij en je krijgt een Kaart van de Aarde – goed voor 25 procent korting in talloze restaurants in heel Nederland – van ons kado.

Bron Flickr Creative Commons, Bert Kaufmann

20 Trends in voedseletiquette

22 Interview: etiquette-expert Roel Wolbrink 24 De Aanbiedingenpagina

Groene Horizon

25 Groen Curacao 28 (H)eerlijke hotels.

Fair trade logeren in Nederland

32 33

Column: Aaltje De Cultuurpagina

31

Achter de groene horizon

Wereldwijd 34 36

Bio boert goed in Oeganda De terugkeer van de Mexicaanse godendranken

38 39

Winkel uitgelicht: Mariënwaerdt Op de agenda

NI

ADVERTENTIE

EU W

SPELT CUISINE EN HAVER CUISINE PLANTAARDIGE ALTERNATIEVEN VOOR ROOM OM ANDERS TE KOKEN.

Met deze nieuwe plantaardige alternatieven voor room leg je nog meer expressie in je kookkunsten. Een scheutje van deze plantaardige room maakt elk gerecht smeuïger, maar voegt geen extra druppel calorieën toe. Maak je soepen, sauzen of favoriete desserten lichter en geniet met volle teugen van volkoren haver of spelt. Spelt Cuisine en Haver Cuisine, de nieuwe smaakmakers in jouw keuken.

De natuur. Niet meer, niet minder.

www.limafood.com

LIMA_Ann_Epeautre_202x139_NL.indd 1

ADVERTENTIE

20/10/11 14:45

Glutenvrij genieten met Damhert!

Ontdek onze glutenvrije producten in het dieetschap van uw supermarkt en bouw zo je reserve aan voedingsstoffen weer op.

Glutenvrij assortiment.

Ontbijtgranen, brood, bakmixen, koeken, pasta’s, ... en zoveel meer!

Nieuws

7

Nieuws op z’n Frans

Redacteur Frans van der Beek geeft zijn visie op wereldwijd duurzaam nieuws.

Je smartphone Zeewier: zilte als speurneus nieuwe & gezonde delicatesse Coca Cola in plantenfles Die fokking flesjes met water en frisdrank doen ons nog eens de das om. In de VS worden er iedere vijf minuten twee miljoen (!) gebruikt en weg gemieterd.

Coca Cola doet daar wat aan. Het nieuwe flesje bestaat voor bijna een kwart uit planten. Dat zijn restproducten van suikerriet. Een kwart van het flesje bestaat uit hergebruikt plastic. Nu de andere helft nog. Het gaat nu nog om de halve liter flessen, maar over negen jaar wil het bekendste merk op aarde alle flessen van hergebruikt plastic en planten maken. Heinz ketchup vond dat een goed idee en volgt dit goede voorbeeld.

Of rapen als bijverdienste?

Nog wat onthutsende cijfers: jaarlijks belanden er in ons land vijftig miljoen blikjes en flesjes op straat. De ex-staatssecretaris van milieu Van Geel weigerde in 2006 statiegeld op blikjes en plastic flessen in te voeren, want de verpakkingsbelasting levert 365 miljoen euro op (een miljoen per dag). Wat moet zo’n (vuilnis)zak op zo’n ministerie, zou je denken.

Nu moet dat ministerie jaarlijks 115 miljoen euro storten in het afvalfonds voor het inzamelen van plastic afval. Onze oosterburen hebben wel een statiegeldsysteem en dat functioneert fantastisch.

Waarom dan niet bij ons?

Dan is het rapen van dit afval zelfs een leuke bijverdienste.

Nu we ons op deze pagina lekker in de troep wentelen kan deze er nog wel bij. Heb je een smartphone, dan kun je een gratis app downloaden op iTunes of op de website van veel gemeentes om rommel in bosjes of vuilnis in de sloot aan te geven. Je maakt een foto met de Earth Cleaner app en die komt automatisch binnen bij de gemeente. Gaat het alleen om een blikje, dan vraagt de gemeente vriendelijk of je dat zelf even wilt opruimen. Is het een grotere bende dan komt men in actie. Op earthcleaner.com kun je een filmpje bekijken over hoe het werkt. En vergeet ook niet die roofovervaller op de kiek te zetten, als je toch bezig bent…

Wat wil je? Een wokschotel met zeewier, zoete zeewierkoekjes, hartige zeewierwrap of zeesla met noodles? Dit is maar een kleine greep uit de toepassingen met zeewier, de nieuwe en gezonde delicatesse. Het smaakt niet alleen lekker zilt, zoals je dat ook bij oesters ervaart, maar het bevat veel vitaminen, anti-oxidanten en veel andere stoffen waaronder natrium en jodium, die ons lichamelijk welzijn bevorderen. Wie eens wil experimenteren met de culinaire mogelijkheden van zeewier kan terecht op www. zeewierwijzer.nl, waar je vrijwel alles over dit opmerkelijke natuurproduct te weten komt. Laat je keuken tintelen als de zee. www.algopluszeewier.nl.

Haring

mag verdwijnen

Hippe baan in de natuur?

gastvrouw

Filosoof Bas Haring schreef het boek Plastic Panda’s waarin hij beweert dat de focus op het behoud van soorten volkomen is overtrokken. Is de wereld metALL minder biodiversiteit een ramp? Volgens FITS Bas niet en baseert zich daarmee op de wijsheid van vooraanstaande natuurwetenschappers. Hij is wel bezorgd over de afname van de omvang van de natuur en dat is hem geraden ook.

NATURE

De bezorgdheid over het uitsterven van soort komt vooral van leken, weet hij. Natuurlijk is het raar als een weg niet mag worden aangelegd omdat er een korenwolfje rondscharrelt, maar Bas vindt het niet erg als er straks maar zes soorten lieveheersbeestjes zijn in plaats van negen. Hij is een groot natuurliefhebber, maar denkt nogal genuanceerd. Dat hem dat op veel kritiek komt te staan begrijpt hij.

Zijn tegenstanders zouden het niet erg vinden als haring zou verdwijnen, maar dan met een hoofdletter H.

De natuur heeft personeel nodig. Het Bosschap, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten zoeken beheerders, projectleiders en gastvrouwen. De natuurorganisaties hebben modeontwerpster Kim Bakker van NON by KIM gevraagd deze groene beroepen een hip en trendy imago te geven. Zo zien ze er straks natuurlijk niet in het echt uit, maar het is een originele manier om de banen een frisse en vernieuwende uitstraling te geven. (naturefitsall.nl).

Bas Haring

ADVERTENTIE

Zoetmiddel met de smaak van echte suiker!

Ontdek al onze Tagatose-producten in het dieetschap van uw supermarkt.

Te herkennen aan de Tagatosestempel en het Damhert-logo.

LOW CALORIE

ADVERTENTIE

Gadgets

Gadget Top 5 WeWood Duurzaam horloge

1

WeWood Date Army horloge. €99,95.

Verkrijgbaar via www.ecofavourites.nl

Waarom onze nummer 1?

Zie boven. Zoveel duurzaamheid bij elkaar, daar kunnen – en willen – we niet omheen.

3

Op nr.

Op nr.

Plantbare wenskaartjes

Botanical Paperworks maakt kaartjes, kalenders en agenda’s uit 100% gerecycleerd papier dat zaadjes bevat. Op de plaats waar de kaartjes geplant worden verschijnen na een tijdje prachtige wilde bloemen. Dit zorgt er zeker wel voor dat je in de gedachten van iemand blijft. Een setje van acht kaarten bevat twee verschillende motieven. De verkopende webshop, Kudzu uit het land van onze zuiderburen, verkoopt ook gerecycled cadeaupapier. Dat maakt de feestdagen nét even duurzamer.

Plantbare wenskaarten. €16,- per 8 stuks.

Verkrijgbaar via www.kudzu.be

4

De piggy bank

Het schijnt dat ‘old school’ sparen weer helemaal in is. Dit mooie, handgemaakte én milieuvriendelijke spaarvarken van papier-maché springt op deze huidige spaartrend in. Heel makkelijk hoor: muntjes erin en zélf sparen voor een appeltje voor de dorst.

Even gluren voor de ‘tussenstand’?

Dat kan, via de afschroefbare krulstaart.

Leuk hoor, ook als (kerst)kado!

5

2

Op nr.

WeWood horloges zijn gemaakt van 100% organisch materiaal, vrij van giftige chemicaliën, en bestaan hoofdzakelijk uit hout. Zo bestaat het hier afgebeelde horloge uit hout van de Guaiaco boom. Deze boom wordt ook gebruikt in farmaceutische bereiding bij kruidentheesoorten. Die theeën schijnen verlichtend te werken bij bijvoorbeeld hevige menstruatiepijn en bij aan artritis gerelateerde pijnen. Extra bonuspunten: voor elk verkocht horloge plant WeWood een boom. Dat is pas duurzaam ondernemen.

Spaarvarken. Adviesprijs €13,-.

Via www.skoonecodesign.nl

Op nr.

9

Op nr.

Voor je mobiel

Met dit handige etuitje is je mobieltje altijd binnen handbereik. Praktisch te bevestigen met het draaghengsel of ring aan je jeans of pols.

Het etuitje is gemaakt van biologisch gelooid buffelleer en fairtrade geproduceerd in India.

Mobiel etuitje. €9,95.

Verkrijgbaar via www.eco-lifestyle.nl

Pump up the plants

Een warm bad nemen is heerlijk maar kost natuurlijk veel water. Met deze handige pompslang kun je je badwater heel gemakkelijk rechtstreeks uit bad naar je plantjes overhevelen en het daarmee duurzaam hergebruiken. Een paar keer knijpen en het water stroomt vanzelf door de slang. Erg handig. Niet vergeten om ecobadzeep te gebruiken!

Pompslang. Via Nigel’s Ecostore. £ 19,99 (ongeveer € 23,-). www.nigelsecostore.com/acatalog/Water_Siphon_Pump. html?adnetwork=wg

Meer weten?

Download de i-nigma QR scanner en scan met je smartphone deze QR-codes!

10 Serie:

Mes en Vork

Scherpe en prikkelende artikelen in het katern over eerlijk en gezond eten.

Streekproducten

Door Renske de Zwart

Deel 5: Balkenbrij en rommelkruid

Traditioneel wordt balkenbrij gemaakt van slachtafval van het varken, gekookt in bouillon (en soms bloed), boekweitmeel en een speciale kruidenmix. Deze mix staat bekend onder de naam rommelkruid, of balkenbrijkruid, en geeft het gerecht haar typsiche, zoetige smaak.

Foto: Ben Deiman

Balkenbrij is een oud Belgisch, Duits en Nederlands gerecht dat vooral in het najaar en in de winter wordt gegeten, oorspronkelijk in het oostelijke en zuidelijke deel van Nederland. Balkenbrij is een typisch streekgerecht. De Limburgse variant is bijvoorbeeld heel anders dan de Betuwse. Je kunt er rozijnen in aantreffen, gekookte of juist gebakken spekjes en elke streek kent een eigen kruidenmix.

Rommelkruid is een mengsel van een aantal kruiden, waaronder gemalen zoethoutwortel, suiker, nootmuskaat, anijs, kaneel, kruidnagel, peper, foelie, gemberpoeder en sandelhout. De verhoudingen zijn streekgebonden en afhankelijk van de eigen voorkeur, ĂŠn van het gerecht waarvoor de kruiden gebruikt worden. Tegenwoordig is het bijna niet meer kant-en-klaar in de gewone supermarkt te vinden, maar reformwinkels en speciale drogisterijen verkopen het nog wel. Je kunt natuurlijk ook je eigen mix maken van bovengenoemde kruiden. Het heet niet voor niks rommelkruid; alles mag.

Foto: Ben Deiman

Weet of maak jij nog een bijzonder streekgerecht of -product? Laat het ons weten en misschien neemt Renske de Zwart het mee in haar Ronde van Nederland.

Tips kun je sturen naar renske.de.zwart@krantvandeaarde.nl

Mes en Vork

Balkenbrij anno 2012

Voor het gemak laten we varkensbloed en een allegaartje aan slachtafval achterwege in dit recept. We maken balkenbrij ‘nieuwe stijl’: • 600 gr. magere platte ribbetjes, en/of varkenspoulet • 1 liter water of bouillon • laurierblad • ui • grof gemalen peper • knoflook • rommelkruid of balkenbrijkruid • ca. 400 gr. boekweitmeel

Bereidingswijze

De ribbetjes en/of poulet in een grote pan met water, of bouillon, flink lang laten koken en kruiden met laurierblad, ui, grof gemalen peper en knoflook. Als het vlees mals is alles door een vergiet overgieten in een andere grote pan. Het vlees van de botten halen, zeer fijn hakken of door een vleesmolen halen, en weer terug doen in de bouillon. Opnieuw verhitten. Daarna rommelkruid of balkenbrijkruid toevoegen.

Dan het boekweitmeel zo snel mogelijk in één keer toevoegen, en door snel te roeren een dikke brij maken. De lepel dient rechtop in de brijpot te blijven staan.

Geef het boekweitmeel 10 minuten de gelegenheid om gaar te worden. Is het meel niet goed gaar dan wordt de balkenbrij slap. Proef en voeg eventueel extra zout of kruiden toe. De brij overgieten in een koude, nat gemaakte aardewerken schaal, en laten afkoelen. Om het kruidenaroma goed door te laten dringen, is het gewenst de brij na het afkoelen nog één à twee dagen te laten staan.

Foto: Ben Deiman

Voor het gemak laten we varkensbloed en een allegaartje aan slachtafval achterwege in dit recept.

We maken balkenbrij ‘nieuwe stijl’

Opdienen

Snijd er plakken van, wentel door bloem, bak de plakken in boter in de koekenpan aan beide kanten knapperig en bruin. Eet ze als ontbijt op roggebrood met een plak gebakken appel er bij. Ook appelstroop smaakt er uitstekend bij, hoewel dit niet in alle streken gebruikelijk is. Of dien de gebakken balkenbrij op als avondeten met rode kool en appelmoes. In Brabant eten ze het op krentenbrood. Ook hier geldt: alles mag!

Foto: Ben Deiman

11

12

Mes en Vork

EETIQUETTE Door Renske de Zwart

goede tafelmanieren anno 2012 Welgemanierd inkopen doen VIS

In veel gevallen gaan gezond en duurzaam hand in hand. Soms niet, als je niet goed oplet.

Zo is vis eten gezond, maar draagt het wel bij aan overbevissing. Dat kun je voorkomen door te kiezen voor duurzame wilde, of duurzaam gekweekte vissoorten. Bekijk de Viswijzer op goedevis.nl voor een overzicht, of let op het MSC-keurmerk.

Foto: Ben Deiman

Hoe hoort het eigenlijk? Als het over eten gaat denken we aan goede tafelmanieren: houden we ons glas wel goed vast, gebruiken we de juiste vork bij het juiste gerecht en zetten we onze gastvrouw niet onnodig voor schut? Maar je kunt je ook afvragen wat netjes eten anno nu eigenlijk inhoudt. We kunnen ons heel druk maken om de goede manieren van onze kinderen, maar misschien wordt het eens tijd voor een heel andere etiquette: regels over wat fatsoenlijk is om óp je bord te leggen. Dus niet hóe je eet, maar wat je eet. Als we in het nieuwe jaar ons allemaal houden aan de volgende vier regels dan gaan we in 2012 welgemanierd aan tafel!

1) Gebruik zoveel mogelijk lokale producten 2) G ebruik zoveel mogelijk seizoensgebonden producten 3) G ebruik zo veel mogelijk biologisch geteelde producten 4) Eet meer groenten en minder vlees

Om je vingers bij af te likken

Om de nieuwe regels van onze etiquette eigen te maken en om de oude regels te doen vergeten gaan we deze komende Kerst eens feestelijk met de vingers eten. Ons Kerstmenu is samengesteld op basis van de vier nieuwe tafelmanieren. Voor de rest mag je doen wat je wilt: met de ellebogen op tafel, onderuitgezakt, slurpen uit een kom en je vingers er bij aflikken. Niemand die er wat van zegt!

Begin vooraf met een schaal vol hapjes. Bijvoorbeeld toastjes met daarop blauwe kaas met een plakje peer. Of een plakje rosbief met een toefje mosterdmayonaise en een augurkje. Of een stukje gerookte vis met zure room met gehakte peterselie en bieslook er door.

Serveer daarna(ast) een grote schaal met rauwe wintergoenten: blaadjes witlof, in reepjes gesneden winterwortel, blaadjes raddicchio (een bittere rode slasoort) en bleekselderij. Maak een dipsaus van een paar lepels balsamico-azijn, olijfolie, zout en peper.

Als hoofdgerecht eten we kaasfondue, de echte uit Zwitserland. Feestelijk, vegetarisch, weinig werk en geen bestek.

GROENTEN

De enige echte

Zwitserse fondue Bereidingstijd: 15 minuten Benodigdheden: een caquelon (vuurvaste aardewerken schaal met een handgreep) en een rechaud om de fondue tijdens het eten warm te houden.

Ingrediënten voor 4 personen: • 400 gr Vacherin Fribourgois AOC, geraspt (andere kaas die goed smelt mag ook, maar deze is het lekkerst!)

• 400 gr. Zwitserse Gruyère AOC, geraspt • 1 teen knoflook, geschild en geplet • 3 dl. droge witte wijn • 3 theelepels maïzena • scheutje Kirsch (kersenbrandewijn) naar smaak • peper naar smaak • twee stokbroden in stukken gesneden Smeer met de knoflookteen de caquelon in.

Zet de caquelon op een laag vuur en breng de wijn met de maïzena al roerend aan de kook.

Voeg zodra het mengsel kookt beetje bij beetje de geraspte kaas toe totdat de kaas langzaam smelt. Roer doorlopend met een houten pollepel. Voeg Kirsch en peper naar smaak toe. Haal de caquelon van het vuur vlak voordat de kaas gaat bubbelen; het mengsel moet niet meer koken.

Zet de fondue op het rechaud midden op tafel en doop het stokbrood in de kaas. Drink er een glas koude droge wijn bij. Borden en bestek verder niet nodig.

Tip van een echte Zwitser: drink tot 4 uur na de fondue geen koud water, de kaas komt dan zwaar op de maag te liggen. Een kop warme thee kan wel.

Wat groenten betreft; ook hier geldt dat alles wat je van dichtbij haalt beter is voor het milieu.

Maar een tomaat uit de Hollandse kas in de winter is weer minder duurzaam dan een tomaat uit Spanje die per vrachtauto naar Nederland is gereden. De C02 uitstoot is in dat geval minder groot. Dus in de winter is een aantal groenten uit Spanje en Italië beter dan lokale kasproducten. Zie voor een helder overzicht de groeten- en fruitkalender van Milieu Centraal: http://groentefruit.milieucentraal.nl/Groenteen-Fruit-Kalender/groente-en-fruit-kalender/ zoeken/formulier

VLEES

De productie van vlees is zeer belastend voor het milieu. Dat geldt vooral voor rundvlees.

Voor elke kilo vlees is 2 tot 7 kilo voer nodig. Ook zorgt de veeteelt voor mest en broeikasgassen. Ook het vervoer, bewerken, opslaan en verpakken van vlees heeft grote invloed op het milieu. Van alle vleessoorten heeft kippenvlees het minste invloed op het milieu, rundvlees het meest.

Bron: Milieu Centraal

Foto: Ben Deiman

Column

13

Column: Tinkebell

Propaganda Denkend aan het volk van de Inca’s visualiseerde ik daar altijd iets “groots” bij. De Incabeschaving is in mijn beleving een van de vroegste en -naar mijn idee- ook een van de intelligentste ter wereld.

Met een gevoel van diep respect stapte ik in het vliegtuig naar Peru.

Al gauw bleek dat veel bewoners van de miljoenenstad Lima er anders over denken. De manier waarop men over “die Inca’s” sprak kwam mij bekend voor: “Ze komen met z’n allen uit de jungle naar de stad omdat ze denken dat het goud hier voor het oprapen ligt” en “Ze werken niet, maar houden wel de hele tijd hun hand op”.

De achterstandswijken aan de randen van Lima zaten bomvol met deze Inca’s uit de jungle. Velen waren inderdaad recent op eigen initiatief naar de stad getrokken, anderen zaten er al generaties.

Maar een derde groep vertoefde er pas sinds kort. Deze groep was naar de randen van de stad gehaald

tijdens de verkiezingen zodat de presidentskandidaat in kwestie kon laten zien dat hij iets goeds deed voor de maatschappij: een groep arme Inca’s uit het oerwoud halen en ze ‘fijn’ naar de moderne stad brengen.

Wat er uiteindelijk gebeurde? De kandidaat werd geen president, de Inca’s werden vergeten en de locatie waar ze zijn ‘gedumpt’ is een gevaarlijke stads-jungle geworden waar je je beter niet in kunt wagen.

Men jaagt op indringers met sabels in stront gedipt: een rake klap is een gegarandeerde infectiedood. Arme Inca’s, hadden ze maar in het oerwoud kunnen blijven. Daar was de lucht tenminste schoon en begreep men de eigen habitat.

Dat krijg je dus, wanneer de politiek over de ruggen van mensen propaganda maakt. Of wanneer men de eigen norm ongevraagd bij een ander oplegt.

Looove TINKEBELL

Hoofdgerecht:

Gebakken portobellas met bulghur en knapperige tofu Bereiding  Was de aardappels, snijd ze in stukken, blancheer ze in 5 minuten en giet ze af.  Doe de aardappels in een vuurvaste schaal, schil de ui en snijd ze in zes delen.  Meng de aardappels met de ui, olijfolie en voeg peper en zout naar smaak toe.  Knoflook, salie en laurier maken het nog lekkerder! Gaar het geheel in 15 minuten na in een voorverwarmde oven van 170°C.  Bak de portobellas in een ruime koekenpan aan en dep ze droog op keukenpapier. Snijdt de tofu in plakken en bak ze krokant.  Bak de ui en rode paprika in boter in een ruime kookpan aan; voeg de bulghur toe en laat 5 minuten meebakken zonder te kleuren.  Blus af met water tot de groente net

onder staat en voeg het bouillonblokje en de piri piri kruiden toe. Roer regelmatig en houdt ze smeuïg als een risotto.

Voeg de geraspte kaas toe wanneer de groente beetgaar is. Houdt het geheel warm.  Kook de bietjes beetgaar en schil/pel de bietjes.  Meng de bietjes met wat peper & zout en olijfolie. Gaar ze ook in de oven of bak ze met boter op in een koekenpan. Een gesnipperd uitje en/of appel maakt het extra lekker! Breng op smaak met wat suiker en een druppel azijn naar keuze.  Vul de portobellas en leg er de andere vier bovenop, maak ze goed warm in de oven en dien op met de bietjes en de aardappels.  De overgebleven bulghur kunt u erbij serveren.

 Wijntip: Elemental Carmenere.

De aarde tonen van de paddenstoel in combinatie met de tofu en bulghur laten deze rode wijn helemaal tot zijn recht komen.

Ingrediënten voor 4 personen  300 gr. kleine aardappels  1 gesnipperde ui  2 dl. olijfolie  8 portobellas  2 (zoete) uien  1 rode paprika  100 gr. roomboter  1 pak bulghur  1 groentebouillonblokje  1 eetlepel piri piri kruiden (of kruiden naar smaak zoals Provençaals of Italiaans)  100 gr. kaas geraspt  12 gekookte bietjes  Peper & zout  Azijn & suiker voor de bietjes  1 pak tofu gerookt

Advertentie

Voor de lekkerste Kerstinkopen www.ekoplaza.nl

ADVERTENTIE

Demeter is het keurmerk voor producten van biologisch-dynamische bedrijven.

Biologisch-dynamisch werkende boeren en tuinders vormen de bron waaruit ‘biologisch’ is ontstaan. Het Demeter keurmerk stamt al uit 1928!

Maar Demeter gaat verder dan EKO. Er zijn hogere eisen voor het sluiten van kringlopen van mest en voer op het eigen bedrijf, voor dierenwelzijn, maar ook in de verwerking die zo puur mogelijk is. En dat proef je!

Meer info: www.stichtingdemeter.nl

Gezonde bodem, gezonde planten, gezonde dieren, gezonde mensen, gezonde aarde.

IN HET

ritme VAN DE

natuur

LunaeTerra houdt wel van een dynamisch leven. Maar wel in het tempo dat de natuur aangeeft. Zodat vruchten en gewassen op eigen kracht groot kunnen worden en op hun tijd kunnen uitrijpen. Want alles in de natuur heeft een bepaald ritme. Lees meer over ons assortiment op www.luna-e-terra.nl.

Maak de zin hieronder af en maak kans op een pakket vol Demeter-lekkers van Salamita t.w.v. 25 euro:

Demeter is voor mij.....

Biologische kwaliteit van oudsher!

Mail uw zin voor 31 december 2011 naar info@estafettewinkel.nl en wie weet wint u in het pakket met Siciliaanse producten!

Ontdek onze mooie Demeter-producten! www.estafettewinkel.nl

De zuivelfabriek in Limmen was de eerste verwerker van biologische melk in Nederland. Vanaf de oprichting van de fabriek in 1905 is er een rijke zuivelkennis opgebouwd. Die proeft u sinds 1980 in de beste kwaliteit biologische en biologisch-dynamische zuivel. 130 veehouders leveren dagelijks hun verse melk voor Zuiver Zuivel producten.

Via de houdbaarheidsdatum op de verpakking kunt u terugvinden van welke veehouders de melk in uw product onder andere afkomstig is.

Kijk voor meer info op www.zuiverzuivel.nl.

Demeter

Ongemakkelijke waarheden

Is de vitaliteit van voedsel te beïnvloeden?

Niet als je in stofjesdenken blijft hangen.

Wat onderzoeksjournalist Micahel Pollan in zijn bestseller ‘Een pleidooi voor echt eten’ pijnlijk duidelijk maakte is dat het stofjesdenken- ook wel nutritionisme genoemd - ons nog heel weinig heeft gebracht. Jammer voor de voedingsindustrie die telkens een nieuw stofje tot topprioriteit bombardeert en toevoegt aan een van haar producten met de suggestie van gezondheidswinst. Uiteindelijk komen gezonde producten niet uit potjes, maar uit gezonde landbouwsystemen, beginnend met een rijk bodemleven en tijd voor planten en dieren om te kunnen groeien om weerstand op te bouwen. Producten die bij voorkeur zo vers en onbewerkt mogelijk worden genuttigd.

En al hebben we in vergelijking met de voedingsindustrie te maken met minimale budgetten en lobbykracht, toch kunnen we af en toe wat laten zien. Een paar jaar geleden vond het zogenaamde ‘kippenonderzoek’ plaats. Twee generaties kippen kregen biologisch of gangbaar geteeld voer, de omstandigheden waren verder gelijk en het onderzoek werd blind uitgevoerd, ofwel tot het einde bleef geheim welke kippen biologisch waren gevoerd en welke niet. Uit dit onderzoek, onder andere gefinancierd door het toenmalige ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, kwam naar voren dat de biologisch gevoerde jonge kippen een alerter immuunsysteem hadden opgebouwd en sneller hun groei weer oppakten nadat ze een beetje ‘ziek’ waren gemaakt. Interessant zou je zeggen. Maar het bleek voor onderzoekers niet acceptabel dit als ‘gezonder’ aan te merken en voor beleidsmakers een ongemakkelijke waarheid met wellicht te grote implicaties; het rapport werd professioneel geneutraliseerd.

Meer recent bleek uit een langlopend monitoringsonderzoeksprogramma van de Universiteit van Maastricht en het Louis Bolk Instituut dat borstvoeding van moeders die Demeter zuivel gebruikten ofwel melkproducten uit de biologisch-dynamische landbouw, significant meer gezonde vetzuren (CLA’s) en minder ongezonde vetzuren bevatten. Een ingewikkeld vraagstuk voor de stofjesdenkers. Eerder onderzoek over hogere CLA gehaltes in biologische melk zorgde voor bijvoeding met lijnzaad voor de koeien in de stallen. Een voorbeeld van een kwaliteitssysteem reduceren tot één element. Maar vanuit Demeter weten we dat het om het systeem gaat. Een koe die in plaats van in de stal brokjes (krachtvoer) gevoerd krijgt, buiten gras kan eten zoals de natuur dat heeft bedoeld. Voor onszelf weten we zo langzamerhand wat gezond is: veel onbewerkte verse producten, beweging, zon en buitenlucht. Planten en dieren gunnen we dat niet, we houden ze binnen, voeren ze een onnatuurlijk dieet en als ze ziek worden strooi-en we gif over de aanvallers. Gun uzelf en uw omgeving het beste zou ik zeggen en let op het Demeter-keurmerk in de winkels.

Bert van Ruitenbeek , directeur Stichting Demeter

15

16

Catwalk

Het trendy katern vol scoops en diepgang in de jungle van groene mode

Snel, sneller,

slow...

Foto’s: studioJUX by MickdeLint

Nieuwe Serie: Frisgroen | Aflevering 1: slow fashion

De jeugd heeft de toekomst, zo luidt een tegeltjeswijsheid. En dat geldt zeker in hedendaagse modewereld. Daar werpen jonge honden zich met grenzeloos enthousiasme en een flinke dosis creativiteit op de uitdagingen van onder andere recycling, fair trade en slow fashion. In de nieuwe serie Frisgroen zet de Krant van de Aarde startende ontwerpers en jonge merken in de schijnwerpers.

In deze eerste aflevering: slow fashion.

Door Lynsey Dubbeld

Slow food, slow koffie, slow art. Langzaam is in.

Ook in de mode. De slow fashion trend geniet vooral belangstelling bij groene modemerken.

Vanuit duurzaamheidsperspectief is slow fashion een goed idee omdat deze manier van ontwerpen de levensduur van kleding kan verlengen. In een tijdperk van throwawayism en fast fashion komt de langzame trend dus als geroepen. En in het huidige economische klimaat is slow fashion ook nog eens fijn voor recessionista’s en iedereen met een smalle beurs. Want met een tijdloze klassieker van hoge kwaliteit kun je lange tijd vooruit.

Geen oubollige kleding

Respect voor ambachtelijke productiewijzen, een committment aan hoge kwaliteit, en een voorkeur voor traditionele stoffen en klassieke silhouetten.

Dat hebben de voorvechters van slow fashion met elkaar gemeen. Toch maken merken zoals Studio Jux, i-did, Global Woman en Van Markoviec geen oubollige kleding. In tegendeel, klassiekers zoals het kleine zwarte jurkje, de kokerrok of het matrozenshirt blijken in hun collecties actueler dan ooit. Volgens Awearness Fair Fashion, een platform dat duurzame mode promoot en evenementen

organiseert met fair fashion in de hoofdrol, behoort Van Markoviec samen met Elsien Gringhuis tot de top van de Nederlandse slow fashion. ‘Van Markoviec en Elsien Gringhuis zijn voorbeelden van ontwerpers die een eigen stijl neerzetten die niet tijdgebonden is. Het is slow fashion waar je jarenlang heel veel plezier van hebt.’

Gezien de recente successen van Gringhuis is slow fashion hipper dan ooit. Ze was de eerste winnaar van The Green Fashion Competition (zie kader), en in september van dit jaar showde ze haar werk op de modebeurs Prêt à Porter Paris.

Deze herfst lanceerde de dertigjarige ontwerpster in samenwerking met modewinkel Charlie + Mary een bijzondere sjaal, Meet your scarf. De fair trade sjaal van biokatoen wordt True Fashion genoemd, omdat het een voorbeeld is van mode die goed is voor iedereen: voor de ontwerper, de katoenboer, de kledingarbeider én de modeliefhebber. De lange sjaal die aan twee kanten draagbaar is, laat meteen zien dat slow fashion helemaal niet dramatisch duur hoeft te zijn. Want voor dertig euro heb je al een Meet your scarf in huis.

Oude slow fashion Slow fashion is niet alleen het werkterrein van jonge ontwerpers. Gevestigde namen zoals Rianne de Witte en Monique van Heist staan ook bekend om hun tijdloze outfits van hoge kwaliteit. Met Hello Fashion maakt Monique van Heist sinds 2009 een statement tegen de fast fashion die elk seizoen op de catwalks en in goedkope winkels te zien is.

Hello fashion is namelijk een collectie, die op dit moment bestaat uit enkele tientallen kledingstukken, die onbeperkt beschikbaar is en ieder seizoen wordt aangevuld met nieuwe items.

Catwalk

17

Schoenen: Oats. Foto: Menno Vermeulen for AIFW

The Green Fashion Competition

In het huidige economische klimaat is slow fashion fijn voor recessionista’s en iedereen met een smalle beurs

outfit uit de collectie 2012 ‘One of these days’ van Elsien Gringhuis.

Foto: Meinke Klein.

Foto: Menno Vermeulen for AIFW Model: Lonneke Engel, ambassadeur van The Green Fashion Competition, in outfits van Elsien Gringhuis

Elsien Gringhuis won in 2011 de eerste editie van The Green Fashion Competition. OAT Shoes, makers van geheel composteerbare sneakers, sleepte de tweede prijs in de wacht. Het doel van de wedstrijd, die sinds juli 2010 wordt georganiseerd door Amsterdam International Fashion Week en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, is om een doorbraak te creëren naar een duurzame modeindustrie. Behalve een geldprijs krijgen de twee winnaars ook praktische hulp, zoals workshops over biodiversiteit en een catwalkshow tijdens de Amsterdam International Fashion Week.

In juli 2011 is de tweede editie van The Green Fashion Competition gelanceerd. Deze keer is er een prijs (25.000 euro) voor gevestigde modeondernemers en een (15.000 euro) voor jonge bedrijven en pas afgestudeerde ontwerpers. De winnaars worden bekend gemaakt tijdens de Amsterdam International Fashion Week in januari 2012.

Foto: Menno Vermeulen for AIFW

18

Catwalk ADVERTORIAL

Granen van Europese bodem

LunaeTerra, hét merk voor biologisch-dynamische (BD) voeding, heeft een breed assortiment rijst, granen, melen en bakmixen en pasta’s. Afkomstig van kleinschalige Europese BD-boerderijen. Zo rijpt de zilvervliesrijst op de Italiaanse Povlakte en komen de gerst, spelt en tarwe van Duitse akkers.

Volwaardig is waardevol

We zijn er trots op dat onze BD-boeren geweldige producten voortbrengen zónder kunstmest, chemie en mestoverschotten. Als de rijst en granen geoogst worden, zijn ze sterk, vitaal en volrijp. We verwerken de graankorrels zo heel mogelijk, omdat de voedingswaarde én vitaliteit dan zoveel mogelijk behouden blijven.

Onze boer denkt in cirkeltjes

Graan is een sleutelgewas in de biologisch-dynamische landbouw. Het stro, dat overblijft na het dorsen, is een warm en zacht ligbed voor de koeien, varkens en kippen. In de stal vermengt de dierlijke mest zich met het stro en dát gaat terug op het land en is de beste basis voor vitale akkers. Akkers die een belangrijke functie hebben als groeiplaats van zeldzame kruiden en broeden voedselplaats voor vlinders, vogels en andere dieren. Wij vinden het heel logisch dat onze boer in cirkeltjes denkt!

LunaeTerra heeft zo’n 20 producten op basis van granen. Verkrijgbaar bij de Natuurwinkel, GooodyFooods en andere natuurvoedingswinkels. www.luna-e-terra.nl

Column: Rien

Duurzaam duur?

Zijn duurzame producten duur, of zijn niet-duurzame producten te goedkoop? Rien Otto, directeur design development en duurzaamheid van ecolabel Dutch Spirit, doet verslag van de beursvloer.Niet de grote modeshows met de nieuwe collecties zijn de belangrijkste events voor modelabels maar de beurzen waar wevers en producenten van stoffen zich presenteren en nieuwe productiemethoden en trends lanceren. Op de beursvloeren waren dit seizoen de hoge prijzen van stoffen en productie hét gespreksonderwerp.

Prijsvechters, winkelketens en grote labels zweetten peentjes: hoe moesten ze met de huidige prijzen inkopen!

Voor de duidelijkheid: de prijs van kleding wordt voor 60 procent bepaald door de grondstofprijzen en voor 40 procent door de productiekosten.Winkelketens en niet-duurzame labels produceren hun collecties veelal van goedkope materialen in lagelonenlanden.

Maar daar verandert veel: arbeidsomstandigheden verbeteren, lonen en grondstofprijzen stijgen waardoor ook goedkope stoffen zoals katoen kostbaarder zijn.

Wat betekent dit voor fast fashion

bedrijven? Materiaalkosten kunnen nauwelijks gedrukt worden en de productie verplaatsen naar lage lonen landen wordt moeilijker. Inleveren op winstmarges is voor hen geen optie.

Als ‘oplossing’ komt de modeindustrie met een nieuwe trend: kleding van ultradunne stoffen.

Jeans van dunne garens waardoor de stof na zes weken is versleten en er spontaan scheuren op de knieën ontstaan. Hip, toch? Het scheelt de fast fashion ketens productiekosten, want zij hoeven de scheuren niet zelf te maken.

De prijzen van duurzame merken daarentegen staan niet onder druk. Zij kunnen de gebruikelijke kwaliteit blijven leveren. Met de stofleveranciers en fabrikanten worden reële prijzen bepaald waarmee alle partners de benodigde winst kunnen maken. Duurzame producten zijn dus niet duurder.

Fair fashion is eerlijk gemaakt, gaat langer mee, en kent een optimale prijs-kwaliteitverhouding vergeleken met fast fashion. Schaf eens een duurzaam product aan en ervaar het verschil. Wie weet concludeert ook u: goedkoop is duurkoop.

ADVERTENTIE

MET ONZE SOYASAUZEN VOEG JE EEN VLEUGJE FANTASIE TOE AAN JE GERECHTEN. De sojasauzen met condimenten van Lima – met nu 5 nieuwe varianten – zijn altijd een goed idee. Niet alleen omdat ze goed zijn voor je lichaam, ook omdat ze je inspireren bij het koken.

En met de 5 nieuwe sojasauzen heb je aan inspiratie geen gebrek: wokgerechten, frisse salades, noedels, marinades, rijst, … Laat je creativiteit de vrije loop. En laat onze sojasauzen al je zintuigen prikkelen. www.limafood.com

Certisys Controle BE - 1

LIMA_Ann_Bonzai_202x139_NL.indd 1

De natuur. Niet meer, niet minder.

20/10/11 15:02

Swopaholics,

Catwalk

19

HELEMAAL

2011

de nieuwe shopaholics Er is goed nieuws voor iedereen die als kind dol was op verkleedpartijtjes.

Kledingruilen is – met dank aan de economische crisis – helemaal 2011. En het is nog groen ook.

Door Lynsey Dubbeld

Net als fair fashion hebben kledingruilfeesten allang niet meer te kampen met een stoffig imago. Op hippe locaties zoals Pakhuis de Zwijger verzamelen zich drommen recessionista’s om hun garderobe – gratis en groen – van nieuwe items te voorzien.

Ook op internet is de kledingruil steeds populairder.

Verkoopsites zoals Marktplaats hebben er een stevige concurrent bij nu online kleding-ruildepots consumenten in staat stellen om met gesloten portemonnee tweedehandsjes te scoren. De internationale website Swapstyle.com, dat anno 2011 geldt als het grootste platform voor kledingruil, heeft meer dan 40.000 leden. Swop ’n Fit organiseert in ons hele land kledingruilevenementen en Tupperware-achtige thuisparty’s.

Trend met perspectief

Swapping, zoals de ruilhandel nieuwe stijl internationaal bekend staat, mag gerust een trend met duurzaam toekomstperspectief genoemd worden.

Eerder dit jaar bleek uit Brits onderzoek dat de gemiddelde vrouw 22 kledingstukken in huis heeft die ze nooit meer draagt. Een man laat gemiddeld 19 kledingstukken ongedragen in de kast hangen.

Volgens schattingen dragen wij een kwart van de kleding in onze garderobe helemaal nooit. Al die miskopen en afdankertjes komen in aanmerking als ruilwaar.

Volgens schattingen dragen wij een kwart van de kleding in onze garderobe helemaal nooit Ruilen is niet alleen fijn voor de kledingkast en portemonnee, het is ook lekker duurzaam. Voorstanders van swapping zien het als een manier om de afvalberg te verkleinen, grondstoffen uit te sparen, kleding een tweede leven te gunnen en de medemens blij te maken met een gratis garderobeimpuls.

Stad of dorp?

Inmiddels duiken er kledingruilfeesten op in steden zoals Sydney, New York en Londen. In Nederland is zelfs een Nationale Kledingruildag in de maak, een dag waarop allerlei locaties de deuren openen voor een clothes swap.

Met feesten in Den Haag, Utrecht, Amsterdam, Arnhem en Rotterdam lijkt swapping misschien een typisch grootstedelijk fenomeen. Een nieuw initiatief in Boskoop bewijst het tegendeel. Onder de veelzeggende naam Swopaholic worden in het dorp met 15.000 inwoners sinds dit voorjaar kledingruilfeesten georganiseerd.

Alle miskopen en afdankertjes komen in aanmerking als ruilwaar ‘Swopaholic onderscheidt zich van andere ruilinitiatieven doordat ze lokale swopparty’s organiseert in een dorp en niet in de stad. Op dit moment is dit in Boskoop in het groene hart van Nederland’, vertelt Carmen van der Werf, een van de initiatiefnemers van Swopaholic. De studente vrijetijdsmanagement richtte het bedrijf op met vriendin Brigitte Korthals, die werkzaam is bij een communicatiebedrijf.

‘Onze visie is om ook thuisparty’s te gaan organiseren met daar aan toegevoegd een stukje catering, zoals bijvoorbeeld een high tea’, zegt Carmen van der Werf. Daarnaast werkt Swopaholic aan een tassenlijn, die wordt gemaakt van de kleding die na een ruilevenement achterblijft.

Bijzonder is ook dat Swopaholic verschillende soorten feesten en bijeenkomsten organiseert, bijvoorbeeld met kleding voor vrouwen vanaf 35 jaar, voor jonge meiden en kinderen. Met evenementen voor verschillende doelgroepen, wordt het voor de feestgangers makkelijker om de juiste vernieuwingsimpuls voor de garderobe te vinden, is de gedachte.

visitekaart

Hebby Eigenlijk zijn alleen mannen de grote afwezigen op kledingruilfeesten, die tot nu toe vooral door vrouwen worden bezocht. En gezien de overvolle, grotendeels onderbenutte kledingkast van de hedendaagse man kan het sterke geslacht best eens een kledingruilfeest gebruiken.

20

Special EETiquette

“Dieren moeten voor de vreetbehoefte De feestdagen staan voor de deur: de tijd van gezelligheid en lekker eten. Toch lijkt het alsof steeds meer mensen van tafel gaan met een schuldgevoel. Gaan Nederlanders bewuster eten tijdens de feestdagen? Houden zij meer rekening met dierenwelzijn en food-miles bij hun inkopen? En zijn er trends op dinergebied?

De Krant van de Aarde vroeg het een beleidsmedewerker van Wakker Dier, een filosoof die zich bezighoudt met voedselethiek en de bekendste trendwatcher van Nederland….

Door Moniek Verstegen en Tom van der Beek

Sober of feestelijk?

“Wakker Dier verzet zich ook dit jaar tijdens de feestdagen tegen het eten van foie gras”, vertelt Sjoerd van de Wouw van Wakker Dier. Het verbaast hem dat mensen wel aardig zijn voor hun hond of kat maar tegelijkertijd kunnen genieten van een ‘verschrikkelijke delicatesse’ als foie gras. Van de Wouw noemt de productie van ganzenlever een ‘uiterst verderfelijk proces’ waarbij ganzen een aantal keer per dag op hardhandige wijze via een trechter maïspap in de maag gepompt krijgen.

Hierdoor wordt de lever soms wel tien keer groter dan normaal. “Kortom, het dier moet lijden voor de vreetbehoefte van de mens”, aldus van de Wouw.

Liever ziet hij de vraag naar kwaliteit en luxe tijdens de feestdagen verschuiven naar kwaliteit

Sjoerd van de Wouw

van leven voor de dieren. “Een sober feestmaal kan veel dierenleed voorkomen. Gelukkig zijn er steeds meer alternatieven voor industrievlees te koop in de supermarkt.” Wakker Dier volgt de feestdagenbiedingen van supermarkten kritisch.

Een aantal ketens heeft volgens Van de Wouw ‘echt een slag gemaakt.’ “Het aanbod van kiloknallers is gelukkig gehalveerd, vleesvervangers worden actief aangeprezen en liggen niet meer weg te rotten onderin het schap. Wij merken dat het schuldgevoel toeneemt onder mensen die zich ongegeneerd volvreten met industrieel geproduceerd vlees.”

“In Colombia is mier hét gerecht met de feestdagen en in Mexico staat er zeker sprinkhaan op het menu”

Michiel Korthals, hoogleraar Toegepaste Filosofie aan de Wageningen Universiteit, richt zich op ethische kwesties in verband met milieu, natuur, dieren, voeding en landbouw. Korthals heeft kritiek op de toon van dierenwelzijncampagnes tijdens de feestdagenperiode. “We krijgen te weinig de feestelijkheid van allerlei smakelijke alternatieven te zien. Veel organisaties die zich inzetten voor dierenwelzijn brengen een boodschap van soberheid. Juist tijdens de feestdagen, de tijd van gezelligheid en genieten, moet je geen soberheid uitstralen. De consument kan prima met smakelijke plantaardige producten uit de voeten. Wijs de mensen daar dan op.”

In zijn onlangs verschenen boek “Voor het eten, filosofie en ethiek van voeding”, constateert Korthals dat veel Nederlanders weinig betrokken zijn en nauwelijks participeren om de voedselproductie eerlijker en dier- en milieuvriendelijker te maken. Het gebrek aan betrokkenheid en participatie komt volgens Korthals door de kloof tussen productie en consumptie. “Er is ook niet één schuldige aan te wijzen voor de misstanden in de voedselindustrie. Door efficiëntie, gemak en hygiëne zit de mens niet meer met z’n neus bovenop het productieproces.” Daarnaast staan een korte bereidingstijd en gemakzucht bij het bereiden van voedsel voor veel mensen centraal, stelt Korthals. “Nederlanders staan per dag slechts 12 minuten in de keuken terwijl ze per etmaal wel 1 uur en 57 minuten met het consumeren van eten en drinken bezig zijn..”Maar ook de Nederlandse consument wordt kritischer. Een groeiende groep houdt volgens Korthals wel degelijk rekening met de herkomst van de etenswaren, ook met de feestdagen. “Ongeveer één derde van de Nederlanders vraagt zich af of er sprake is van diervriendelijke productie, fair-trade of schadelijke food-miles.” In Groot-Brittannië is de consument

Special EETiquette

lijden

van de mens” volgens de hoogleraar nog kritischer: hier staat de CO2-footprint op de verpakking van een product.

Korthals ziet belangrijke positieve trends op het gebied van voedselinkoop. “Lokale voeding is een trend. Steeds meer consumenten halen appels en melk direct bij de boer, dus binnen een straal van 10 à 15 km van hun huis. Een andere positieve trend is de stadslandbouw. Braakliggend terrein krijgt steeds vaker de bestemming van moestuin of akker. Ook wint kwaliteit het vaker van kwantiteit.

Gelukkig is de kiloknaller aan het verliezen.”

Ontlasting en insecten: lekker voedzaam?

Adjiedj Bakas is al meer dan twintig jaar trendwatcher. Hij is directeur van Trend Office Bakas en publiceerde een serie boeken over de toekomst. De toekomst van onze gezondheid, het geloof, de crisis en privacy en vele andere thema’s. Zijn visie is doorgaans onorthodox en out-of-the-box, en hoewel zijn toekomstschets in eerste instantie berust op intuïtie claimt hij zijn voorspellingen te staven met onderzoeksinformatie.

In 2009 werd hij uitgeroepen tot Trendwatcher van het Jaar. Binnenkort verschijnt zijn boek The Future of Food met bespiegelingen over hoe onze voedselketens eruit gaan zien en welke veranderingen ons te wachten staan. Ook het kerstdiner ontspringt de dans der veranderingen niet. Bakas merkt op dat we met de feestelijke maaltijden de afgelopen jaren op de gezondere toer zijn gegaan. “We geven nog steeds evenveel uit - het kerstdiner mag wat kosten - maar wel aan

21

“Vroeger aten we automatisch wat goed voor ons was; inmiddels eten we gedachteloos”

gezondere producten. Vroeger aten we automatisch wat goed voor ons was; inmiddels eten we gedachteloos.

Of ons eetpatroon ook duurzamer wordt hangt volgens Bakas af van de definitie van duurzaamheid. Hij erkent dat het onmogelijk is om voor de zeven miljard inwoners die de aarde telt biologisch voedsel te produceren, maar noemt andere oplossingen “Straks eten we voedsel dat wordt geproduceerd van afval, want dat bevat veel voedingswaarde. Eigen ontlasting valt daar ook onder. Dat klinkt wellicht vreemd, maar wat is er mis met het eten van uitwerpselen als je daar nog wat uit kunt halen?”

Ook voor de overdadige vleesconsumptie noemt Bakas een oplossing: insecten. “Voedzaam, gemakkelijk te kweken en lekker.” In Zuid-Amerika zijn insecten een delicatesse. “In Colombia is mier hét gerecht met de feestdagen en in Mexico staat er zeker sprinkhaan op het menu.” Bakas ziet het al voor zich: het omvormen van de honderden vierkante meters leegstaande kantoorpanden in Nederland tot gigantische sprinkhaankwekerijen.

Producten van buiten het seizoen kunnen we, volgens Bakas, met de feestdagen gewoon eten.

“Straks groeit alles in kassen: al dat heen en weer gesleep met vliegtuigen en boten is absoluut nergens goed voor.” De geliefde asperge zal dus niet van de eettafel verdwijnen. Gelukkig staat daarmee naast de sprinkhaanburger toch nog iets vertrouwds op het kerstmenu van de toekomst.

Adjiedj Bakas Foto: Robert en Sander Heezen

“Wat is er mis met het eten van uitwerpselen als je daar nog wat uit kunt halen?”

WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN Heb jij een duurzaam, gezond en lekker idee voor een feestelijk diner?

Stuur je idee en je adresgegevens vóór 1 februari 2012 naar prijsvraag@krantvandeaarde.nl. De vijf origineelste inzendingen krijgen een exemplaar toegestuurd van Adjiedj Bakas’ boek “De Toekomst van Gezondheid”.

WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN - WIN

22

De kunst van de welgemanierdheid Special EETiquette

Met mes en vork eten. Elkaar een stevige handdruk geven. Sommige manieren zijn ons met de paplepel ingegoten.

Voor andere moeten we wat meer ons best doen. De Krant van de Aarde sprak met Roel Wolbrink, etiquette-expert, over ‘hoe het hoort’.

Door Jojanneke Spoor beeld: Arla Krikke

“vooroordelen helpen structuur aan te brengen”

Tussen de etalagepoppen in maatpakken, stapels zijde stropdassen en een kleermaker die met de hand een jacket verstelt, is Wolbrink op zijn plek. De etiquette-deskundige is eigenaar van kledingmakerij New Tailor en maakt het zijn gasten graag naar de zin. In een grote herenkamer op steenworp afstand van de chique Amsterdamse PC Hooftstraat biedt hij koffie aan. “Of wil je thee?”

En dan: “zullen we tutoyeren? Mensen denken vaak dat ik heel vormelijk ben, maar ik ben juist heel makkelijk in de omgang. Dat vinden ze gek.”

de vries &k wolbrin

Het

blauwe boekje Stijlgids voor manieren, eten, drinken en kleding blueb eard ns publi catio

”goede kleding erotiseert, straalt kracht uit”

“Etiquette wordt vaak als overbodig gezien. Als omslachtig. Maar het gaat juist om respect. Het is een manier om jezelf en de ander op zijn gemak te stellen.” Roel Wolbrink vindt het jammer dat etiquette geassocieerd worden met traditioneel ingestelde, rijke mensen. Samen met Stefan de Vries schreef hij Het Blauwe Boekje; stijlgids voor manieren, eten, drinken en kleding. Wolbrink geeft cursussen en adviseert bedrijven en ander geïnteresseerden in omgangsvormen, het gebruik van goede manieren.

n

Dat komt misschien doordat mensen etiquette associëren met strikte regels.

“Ik snap wel waar dat vandaan komt, maar het klopt niet. Veel mensen zien etiquette alleen als decorum of protocol. Voor mij zijn het meer handvatten. Goede manieren geven je een zekerder gevoel, ze geven richting. Veel mensen vinden het bijvoorbeeld doodeng om naar een bijeenkomst te gaan, laat staan voor publiek te spreken. Kennis van de etiquette kan helpen om zo’n bijeenkomst in goede banen te leiden. Vorm is belangrijk. Net als goede kleding. Dat erotiseert, straalt kracht uit. Het aantrekken van bepaalde kleding kan ook helpen je in te leven in de omgeving, in de verwachtingen van de groep.”

Hoe bedoel je?

“We koppelen uiterlijk aan inhoud. We hebben meer vertrouwen in een dokter als hij een witte jas aan heeft. De witte jas heeft niets te maken met de expertise en ervaring van de arts, toch maken we die koppeling. Dat is een vooroordeel, maar die zijn er niet voor niets. Ze helpen structuur aan te brengen.

We moeten zoveel analyseren op een dag, dat we het onszelf graag makkelijk maken. De focus op kleding helpt daarbij. Het is bovendien eenvoudig aan te passen. Door verzorgd te verschijnen laat je

Special EETiquette zien dat je aandacht hebt besteed aan de ontmoeting. Dat geldt voor een sollicitatiegesprek, maar ook voor een bezoek aan je schoonouders.”

Roel Wolbrink pakt een kladpapiertje en begint een taartdiagram te tekenen.

“Uit onderzoek bleek dat een eerste indruk voor 55% afhankelijk is van je uiterlijk en lichaamstaal, voor 38% van intonatie en stemgebruik en slechts 7% van de inhoud. Alles begint met uiterlijk. Als deze krant niet mooi wordt opgemaakt, neemt niemand hem mee en dan kan ik mijn boodschap niet uitdragen.”

Maar daar gaat het dus uiteindelijk wel om. Die boodschap.

“Dat klopt. Maar mensen vergeten vaak hoe belangrijk het is daar de juiste vorm voor te vinden. Als omgangsvormen duidelijk zijn, kan het pas om de inhoud gaan. De reden dat we op uiterlijk beoordelen is dat we zo veel prikkels tegelijk binnenkrijgen. Pas als er niets opmerkelijks is aan het uiterlijk gaan andere dingen opvallen.

Daarom dragen veel zakenmensen maatpakken en volgen pubermeisjes de laatste mode. Kledingvoorschriften verschillen per groep, net als de omgangsvormen. Het idee dat er slechts één vorm van goede manieren bestaat -één set etiquette- is onzin.

Mores verschillen over tijd en plaats. Buitenstaanders vinden de omgangsvormen van een andere groep vaak raar.

De verschillende manieren waarop mensen met elkaar omgaan, illustreert het verschil tussen wij en zij. Inzicht in elkaars gebruiken is dan ook cruciaal voor integratie. Pas als je elkaar begrijpt, kun je daadwerkelijk communiceren. En door met elkaar in contact te treden, ontwikkelt zich ook de etiquette. De meeste mensen weten inmiddels wel hoe je met stokjes eet.

En het schrijven van een email kent andere regels dan het schrijven van een brief. Er verdwijnen dingen, maar er komen ook voortdurend nieuwe elementen bij.”

Wat kun je zeggen over de oorsprong van etiquette?

“Etiquette zijn terug te leiden naar Plato en Aristoteles. Filosofen die zich bezighielden met het ontstaan van de moderne samenleving, de verdeling van taken en methoden om elkaar te beïnvloeden. Ook de Bijbel kun je beschouwen als aanwijzing voor hoe we met elkaar om moeten gaan. Van nature verzetten mensen zich tegen beteugeling. We willen vrij zijn, maar beseffen te weinig dat we niet alleen op de wereld zijn. Respect voor elkaar, impliceert beteugeling.

Etiquette is bedoeld om mensen in de onderlinge afhankelijkheid meer middelen te geven om invloed te krijgen op de ander. Het enige wat je kunt doen om een situatie te controleren is je eigen gedrag aanpassen. Bewustzijn van de invloed die dat heeft op anderen kan je helpen om te bereiken wat je beoogt. Dat begint heel simpel, met een lach.

Kleine kinderen leren al dat als ze iets met een glimlach vragen, ze eerder hun zin krijgen. Helaas, lijkt het tegenwoordig alsof we die basisregel zijn vergeten.”

Je hebt het over respect voor elkaar en het besef dat we niet alleen zijn op de wereld. Binnen die redenering ligt het voor de hand dat er ook aandacht is voor duurzaamheid en fair trade.

zijn hoofd. “Ik kan wel een voorbeeld bedenken, maar dan forceer ik. Eerlijk is eerlijk. Duurzaamheid is niet een thema dat binnen de etiquette van belang is. In de kleding, in mijn kleermakersbedrijf komt het wel meer aan de orde. Het schoonmaken en verven van wol gebeurt bijvoorbeeld op biologische wijze. Maar de reden daarvoor heeft niet direct iets te maken met respect voor het milieu.

De kleuren zijn gewoon veel mooier.

We letten binnen ons bedrijf wel op onze afvalproductie. We gebruiken weinig plastic en verantwoorden onze handelswijze op de site. Maar om nou te zeggen dat onze klanten daar om vragen, nee.”

Wat is vanuit het oogpunt van ‘goede manieren’ het standpunt over het dragen van bont?

Pia de Blok Onbeperkt ontspannen voor jongeren Ruim 140 korte en lange ontspanningsoefeningen voor in de klas Prijs: a 24,ISBN 978 90 6020 836 6

herkenbaar eigenheid charme verzorgd invloed experimenteel overtuigingskracht leider psychologie

tijdloos

professioneel overtuigen

onopvallend saai kracht modisch

verwachtingen nochalant

10:17 ADVERTENTIE

Uitgeverij De Toor ts Haarlem

Stijl = Invloed

aanpassen volgen congruent traditie verleiden

In het boekje staat ook: “Wapen u tegen tegenstanders.” Verfbommen krijg je er niet uit met de duurzame schoonmaakmiddelen die Wolbrink verkoopt. In de inleiding van Het Blauwe Boekje schrijven Wolbrink en De Vries dat ze willen ‘bijdragen aan de onthuftering van de maatschappij’.

Dat heeft niet te maken met regels en wetten, maar met aangenaam leven.

Wolbrink: “We accepteren dingen pas als we ze begrijpen; wat we niet begrijpen, daar verzetten we ons tegen. Dat is de reden dat veel mensen etiquette opzijschuiven. Ze hebben er een idee bij, zonder dat getoetst te hebben aan de werkelijkheid. Met ons boekje en de site vechten we tegen de onverschilligheid. Pas als mensen verschillig worden, is het mogelijk ze daadwerkelijk te bereiken. Te betrekken. Gelukkig ben ik nog wel zo naïef dat ik durf te gaan voor een betere wereld. We moeten het met elkaar doen.”

Wolbrink bladert door Het Blauwe Boekje tot hij vindt wat hij zoekt en leest voor. “Zolang de jacht bestaat wordt er al bont gedragen. www.hetblauweboekje.nl En vice versa. De redenen om bont te dragen zijn de warmte, de mode en de duurzaamheid. Dit natuurlijke materiaal is ook nog eens biologisch Adv. Krant van de Aarde-nov.2011:19-11-2011 afbreekbaar, veelzijdig, aaibaar en zacht. Genoeg redenen dus.”

Wolbrink denkt na. Begint met “ja, daar wordt wel meer over gepraat”, maar onderbreekt zichzelf en schudt

stijl uitgesproken kameleon authenticiteit eenheid normen rust consistent primus-inter-paires conformistisch

23

OOK VOOR INDIVIDUEEL GEBRUIK V O O R M E E R I N F O R M AT I E :

Zeker ook in klassen of groepen van jongeren is er rust nodig om bezig te kunnen zijn met het doel van die klas of groep.

Dit boek biedt leerkrachten en begeleiders of coaches van groepen ruim 140 korte en lange oefeningen die kunnen worden gebruikt om individuele jongeren klassikaal voor of tijdens stresssituaties (zoals toetsen en examens) te ontspannen en weer bij zichzelf terug te brengen.

Het zijn praktische oefeningen die het beste van de westerse en de oosterse benaderingen combineren. Er is bijvoorbeeld een 8-weken-module, te gebruiken als examenstressreductietraining.

Het boek biedt duidelijke aanwijzingen voor het introduceren en opstarten van deze aanpak.

Hoewel het boek zich vooral richt op oefeningen voor jongeren van 11 tot 21 jaar, zijn de oefeningen ook zeer geschikt voor individueel gebruik op welke leeftijd ook, of bij gebruik in groepen voor volwassenen.

www.toorts.nl

Ook verkrijgbaar bij de boekh a n d e l

Pagina

24

NIEU WS /

Lezersaanbiedingen en tips

GRA TIS

Lezers van de Krant van de Aarde ontvangen een scala aan mooie duurzame voordelen. Abonnees ontvangen altijd 25% korting bij meer dan 1000 (!) restaurants. Verder 2 tot 5% korting bij EkoPlaza op al uw boodschappen. Korting op groene energie van Greenchoice en nog veel meer. Zie ook: www.kaartvandeaarde.nl

CULT UUR / BE AUTY /

MODE /

WONE N / VO EDIN G / NA TUUR EN

MILE U / DU URZA AM

ONDE RNEM EN

Jaa rga jun i/ju ng 6, #3 li 201 1

Kom komm Eet ji ertijd j groe nte d Ho a ezo k om

nkzij u

itbuit We g e zeekomkokmomme ing? unne mer h rtijd : weetn het klimaaeeft het zwaar Erwin t geen v Kroll akantie, d

Mes en • Serie vork • Rece Streekgere pten chten met komk : Asperge Catw omme s alk r • Serie . Het nie uw : duurz De litt am e mode • Win: le green e garderobkatern ba prijsv raag g voor vroe: uw én man

Voor slechts €19,95 (rek nr. 617736146 t.n.v. Stichting Dag van de Aarde) steunt u ons en kunt u niet alleen nu, maar het hele jaar gebruik maken van de kortingen.

Gadg • De ets fijnste

DU

VO UR O Z

natuu plante rcosm nbas etica is op In de bat • De bijen stichti ng ste ekt ter ug

Zie RD AM pa EL gin EN E a2 2

Uitg ave van Da g de van de Aa Stic htin g rde ww w.e ww w.k art hda y.n ww w.d ran tva nde et ag van aa dea rde .nl ard e.n l

kalender en kerstkaarten

Waardevolle

waar uw omgeving écht weg van is!

Bestellen via: moniquevelzeboerfoundation.nl De netto-opbrengst is bestemd voor het Liliane Fonds

EXTRA KORTING VOOR ABONNEES: Abonnees van de Krant vd Aarde krijgen €0,50 cent korting in plaats van €0,25.

U krijgt dus als lid dubbele korting, dit kan op jaarbasis flink oplopen.

www.greenchoice.nl

Gratis entree Warme drank voor winterse dagen!

Ontdek onze vruchtenpunch van Beutelsbacher.

Een heerlijk glühwein-achtige drank van vruchten en kruiden als gember, kaneel en kruidnagelen.

Zonder alcohol. Hartverwarmend lekker!

Met deze bon ontvangt u 10% kennismakingskorting. (actie is geldig bij Estafette de biologische eetwinkel t/m 31 december 2011, max. 1 bon per klant, max. 5 flessen / bon)

Ontdek ons! www.estafettewinkel.nl

(1 persoon per bon)

20, 21, 22 januari 2012 Jaarbeurs Utrecht Let op! met deze bon naar de entree van de beurs (niet naar de kassa)

/ RE IZEN

Groene Horizon

Groene Horizon biedt een inzicht in het bewuste reizen

25

Wij mensen zullen altijd willen reizen. Met Groene Horizon onderzoekt de Krant van de Aarde de mogelijkheden om de mooiste plekken op aarde zo duurzaam mogelijk en ecologisch bewust te bezoeken. Wat zijn initiatieven op de plekken van bestemming? Hoe wordt de impact van toerisme zo minimaal mogelijk gehouden? Hoe profiteren de lokale bewoners? Wat zijn de toekomstperspectieven van ecotoerisme? We zijn niet roomser dan de Paus – soms vliegen we bijvoorbeeld – maar Groene Horizon biedt een inzicht in de wereld van het bewuste reizen.

Groen Curaçao?

Hoe hoopvolle projecten het eiland mogelijk groener kleuren Door Renske de Zwart

De zon gaat onder in een prachtige blauwe zee, een warme bries waait zacht over het strand.

Op een ligbed onder de palmbomen genieten strandgangers van een cocktail met ‘Blue Curaçao’. Ze rusten uit van een drukke dag snorkelen, vissen of zwemmen. Op dat moment komt er een groep dolfijnen voorbij. Dit is hun speelkwartier en ze dartelen vlak voor de kust om elkaar heen. Sommige toeristen duiken enthousiast in het water en zwemmen er heen, anderen pakken hun camera en proberen het moment vast te leggen. Dit is Curaçao op z’n mooist; een warme zon, zwoele wind en de zee aan je voeten.

26

Groene Horizon

Groene Horizon biedt een inzicht in het bewuste reizen

Foto: Renske de Zwart

Foto: Renske de Zwart

open ronde ruimte met een rieten dak waar vele vogeltjes wonen die met je meekijken als je incheckt. Als je vervolgens een welkomstdrankje drinkt bij de bar komen kleine leguanen en gekko’s langs de randen van het terras je begroeten. Door de vele bomen en bloeiende planten heen is er een doorkijk naar het blauwe zwembad dat geen chloor in het water heeft maar een natuurlijke zoutverbinding.

Tot in detail is er gewerkt om hier een mooie en duurzame plek te creëren. Zo is er bij de aanleg rekening gehouden met de bestaande beplanting door om de bomen heen te bouwen. Ook is gebruik gemaakt van hun schaduw, en de natuurlijke airco van de wind, waardoor de rood geverfde huisjes en appartementen optimaal gebruik maken van verkoelende elementen uit de natuur. Alleen de kleine slaapkamers hebben een airco die alleen aan gaat als je er bent. De veranda is even groot als de woonkamer en zo gebouwd dat de wind er vrij door heen kan waaien. Het teak- en bamboehout waarmee de huizen zijn gebouwd en ingericht is hergebruikt of FSC. De douches en kranen hebben spaarknoppen, warm water komt uit zonneboilers op het dak. Het heeft het resort de golden Green Key certificate opgeleverd.

Landhuis Knip

Het is begrijpelijk dat de resorts en luxe woningen voor toeristen en pensionadas als paddenstoelen uit de grond schieten. Per jaar bezoeken zo’n 140.000 toeristen dit tropische eiland in de Caraïben. Het levert de bevolking veel werk en inkomsten op maar het is ook -hoe kan het anders- een grote belasting voor het eiland. Op veel plekken die voorheen natuurgebied waren staan nu grote hotels, rijden airco gekoelde busjes af en aan naar het vliegveld en lopen de kwetsbare koraalriffen schade op door de vele duikers. Van beleid om de natuur te beschermen tegen deze grote stroom van mensen is nauwelijks sprake.

Dat het ook anders kan bewijst het eco-resort Morena dat in 2010 zijn deuren opende. Het staat aan de Jan Thiel baai op een half uurtje rijden van Willemstad. Hier heeft men door slim en duurzaam te bouwen een prachtig resort gerealiseerd dat qua luxe niet onder doet voor elk ander 5- sterren verblijf, terwijl de natuur gespaard is en overal dichtbij lijkt. Het begint al in de entree: een grote

Ook op andere plekken op het eiland doet men zijn best om de historie en de natuur op het eiland te behouden. Een mooi voorbeeld daarvan is landhuis Knip. In dit karakteristieke gele landhuis op een voormalige plantage waar slaven ooit de harde grond bewerkten, huist tegenwoordig een museum. Jeanne Hendriquez beheert het landgoed en maakt er iets bijzonders van. In het landhuis zelf is een tentoonstelling over het leven van de slaven ingericht, met ontroerende voorbeelden van hun zware bestaan. Jeanne beschrijft in een aantal kamers de rituelen rondom de geboorte, het dagelijks bestaan en de dood. In andere kamers laat ze horen en zien hoe door middel van muziek en verhalen de zware slavenarbeid draaglijk werd gemaakt. Op zolder is een tentoonstelling gewijd aan de grote slavenopstand in 1795 die op landgoed Knip begon onder leiding van slavenleider Tula.

Het huis zelf staat op een groot stuk grond dat ooit werd bewerkt, maar nu een wildernis is van struiken en cactussen. Er is een voorzichtig begin gemaakt met het ontginnen van het land en het telen van gewassen. Het is onderdeel van een sociaal project dat er toe moet leiden dat werkloze Curaçaoënaars weer de regie kunnen nemen over hun huidige leven, en deels kunnen afrekenen met het slavenverleden van hun grootouders.

Wie wil kan een deel van het land krijgen om te ontginnen en gewassen te verbouwen, op basis van gelijkwaardigheid. De grond is gratis en het gebruik van water ook. De Knip krijgt in ruil 10 procent van de opbrengst van het land. In een kleine kas worden op biologische wijze nu de eerste planten geteeld.

Het project staat nog in de kinderschoenen maar is mooi in zijn eenvoud en eerlijke doelstelling.

geduld en eindeloos uitproberen biologische gewassen te telen. Hij is methoden gaan ontwikkelen om in tropische gebieden gewassen te telen zonder bestrijdingsmiddelen. Elk land kent zijn eigen omstandigheden en eigenaardigheden, en Curd heeft eigenhandig dé manier gevonden voor het droge en hete Curaçao. De prachtige bananenbomen, aubergineplanten, rijen broccoli en volle kokosnootpalmen, in een groene oase van rust en zoemende bijen, zijn het levende bewijs dat het hem is gelukt. Rijk wordt hij er niet van: hij bekostigt deze uit de hand gelopen hobby met een baan als handelaar in bouwmaterialen. Hij verkoopt op zaterdag wat van zijn oogst aan huis, en hij levert groenten aan een aantal restaurants en hotels.

Green Force

Wie goed kijkt ziet dat er niet alleen blikjes in de berm liggen maar ook dat er hier en daar grote verzamelbakken staan. Ze zijn er neergezet door Green Force, een club die een poging onderneemt om al deze aluminium blikjes die achteloos worden weggegooid in te zamelen en te recyclen. Op Curaçao is geen gescheiden afval ophaal mogelijk omdat het niet apart verwerkt kan worden en het niet rendabel is om het afval van het eiland naar het vasteland te brengen. Maar oprichter Timo Brouwer heeft toch een manier gevonden door samen met een afvalbedrijf een recycleproces voor aluminium te ontwikkelen. Ze worden er niet rijk van (ook hij financiert de activiteiten van Green Force uit de inkomsten van zijn eigen beveiligingsbedrijf) maar met de kleine winst die ze jaarlijks maken plant Brouwer bomen langs openbare wegen, laat hij zwerfhonden inenten en castreren en gaat hij met scholieren plastic afval opruimen uit de mangroves en baaien. “Als de overheid haar verantwoordelijkheid niet neemt moeten wij burgers het zelf doen. Ik doe wat ik kan, en hoop dat ik de rest van het eiland meekrijg”.

Als je een welkomstdrankje drinkt bij de bar komen kleine leguanen en gekko’s je begroeten

Finca del Sol

Op de boerderij Finca del Sol zijn ze een stuk verder met het telen van biologische groenten en fruit. Op de glooiende helling van een kale berg is het Curd Kooyman gelukt om met veel liefde,

Foto: Renske de Zwart

Groene Horizon

Curaçao is een van de benedenwindse eilanden in het Caribisch gebied; het is er het hele jaar zomer met een gemiddelde temperatuur van 27 °C. Er wonen 150.000 mensen die overwegend Papiamento en Nederlands spreken maar ook Spaans of Engels zijn voertalen. De Spanjaarden ontdekten het eiland in 1499 en sinds 1634 is het Nederlands grondgebied. Vanaf 10-10-10 heeft Curaçao een onafhankelijke status binnen het koninkrijk der Nederlanden.

Groen Curaçao

Na een week van bijzondere ontmoetingen met inspirerende mensen en mooie initiatieven om het milieubewustzijn op het eiland te vergroten is het goed om te zien dat er initiatieven zijn om van ‘Blue Curaçao’ een groen Curaçao te maken. Als die 140.000 toeristen per jaar deze projecten omarmen,

en Curaçao ontdekken op de groene manier, kan er de komende jaren veel bereikt worden. De overheid zal hier dan wel een actieve rol in moeten nemen en een stevig milieubeleid hoog op de agenda moeten zetten. Een handvol goedwillende burgers alleen kan dit niet voor elkaar krijgen.

27

Foto: Renske de Zwart

Slavernij De lange geschiedenis van kolonialisme en slavernij heeft in de cultuur en de bevolking diepe sporen achtergelaten. Nog maar enkele generaties geleden, in 1863, werd de slavernij afgeschaft en de eigen identiteit en geschiedenis van de bevolking moet nog worden ‘herschreven’. Tot voor kort leerde men op school wel de slag bij Nieuwpoort in 1600, maar niets over de eigen grote slavenopstand van 1795. Inmiddels is Curaçao zelfstandig en is het begonnen met het vormgeven van die eigen identiteit. Het museum dat de rijke mecenas Jacob Gelt heeft ingericht over de geschiedenis van de slavernij, besteedt veel aandacht aan de Afrikaanse roots van de slaven die daar ooit vandaan kwamen.

Reizen naar Curaçao

Dagelijks vliegt KLM rechtstreeks op Curaçao. Arke vliegt ook dagelijks maar met een tussenstop op St. Maarten. De vlucht duurt ongeveer 8 uur. Het is mogelijk om de CO2 uitstoot van je vliegreis te compenseren door het planten van bomen. Dit kan o.a. bij treesfortravel.nl Voor meer informatie over het verblijf op Curaçao kun je terecht op de website van het Curaçao Toeristen Bureau Europa: www.bezoekcuracao.com

28

Groene Horizon

(H)eerlijke hotels Groene Horizon biedt een inzicht in het bewuste reizen

Fair trade logeren in Nederland

De reisetiquette dicteert dat vakantie vieren niet ten koste gaat van het lot van arbeiders in lagelonenlanden. Het kan heel simpel in fair trade hotelkamers in Nederland. De Krant van de Aarde ging op onderzoek uit en merkte dat het heerlijk slapen is tussen eerlijk dons.

Door Lynsey Dubbeld Beeld: Jaap Jelsma

Op 8 mei 2010 stapten Wanda en Caleche als eerste bruidspaar ter wereld helemaal eerlijk in het huwelijksbootje. De bruid droeg een Fairtrade jurk, ontworpen door de Nederlandse ontwerpster Jessica Joyce. Tijdens de receptie smulden het bruidspaar en de gasten van eerlijke bubbels, wijn, exotische biertjes, hapjes en taart. Het stel bracht de huwelijksnacht door in een Fairtrade hotelkamer in het Dorint Hotel Amsterdam Airport.

Anno 2011 is een overnachting in een fair trade hotelkamer niet alleen maar weggelegd voor newly weds. Het Dorint Hotel Amsterdam Airport, dat in 2009 de eerste Fairtrade hotelkamer ter wereld opende, beschikt sinds dit jaar over een hele etage met veertig duurzame kamers. Het Sandton IJsselhotel in Deventer had in maart 2010 een wereldprimeur met een Fairtrade ingerichte suite.

Nootjes en cola

Het Sandton IJsselhotel, ingeklemd tussen de IJssel en het historische park De Worp, heeft 26 luxueuze hotelkamers en drie suites. De Deventer Suite, met uitzicht op de rivier en het historische stadscentrum, is voorzien van Fairtrade bedden-goed, baddoeken,

meubels en huid-verzorging. Zelfs de badjassen en badslippers, en de onvermijdelijke nootjes, repen en cola in de minibar zijn verantwoord.

‘Nadat Max Havelaar Fairtrade hotelkamers had gerealiseerd in Amsterdam, wilden zij dit ook graag opzetten in een ander type bedrijf in het oosten van het land. De stichting benaderde daarvoor het IJsselhotel’, vertelt general manager Jörgen Rijnaard. ‘Het gaat in ons hotel om persoonlijke service. Fair trade past daarbij. We willen mooie dingen doen.’

Hoewel de ervaring leert dat de gemiddelde gast de suite niet boekt vanwege het fair trade interieur, blijkt het Max Havelaar keurmerk wel gewaardeerd te worden. ‘Voor gasten is fair trade een extra belevenis, een extra dimensie aan het hotel.’

Ook collega-hoteliers tonen zich na een bezoek enthousiast.

Gewone cola

Tot nu toe is de Fairtrade suite van het IJsselhotel een unicum binnen de twintig accommodaties van de internationale Sandton Hotel Collectie. Toch past het concept bij het maatschappelijk verantwoord

ondernemen beleid van Sandton Hotels, denkt Jörgen Rijnaard: ‘Wij proberen zo veel mogelijk duurzaam te ondernemen. Dat doen we natuurlijk

“Gasten hebben toch een bepaalde verwachting bij een minibar. Daar willen ze meestal een gewone cola of whisky uithalen” Het IJsselhotel heeft een schitterend uitzicht.

Groene Horizon

29

de fairtrade suite van het Ijsselhotel

Fair trade hotels in opmars Nederland is koploper als het gaat om het gebruik van fair trade hotellinnen, vertelt Roosmarie Ruigrok, marktmanager katoen van Stichting Max Havelaar.

Sinds 2010 voert Max Havelaar onder het motto ‘Please change the room to Fairtrade’ actief campagne om hotels, restaurants en vakantieparken te stimuleren bed- en badgoed van Fairtrade katoen te gebruiken. Inmiddels hebben bijna dertig accommodaties Fairtrade linnen in gebruik genomen.

Hotels helpen de gezondheid Sandton Hotels dankt de naam aan de gelijknamige wijk in Johannesburg in Zuid-Afrika. Het ligt dan ook voor de hand dat het lot van Zuid-Afrikanen de keten na aan het hart ligt. Er is sinds 2009 een samenwerking met het Medical Knowledge Institute (MKI), dat zich inzet voor de gezondheid van bewoners van townships.

Bij het uitchecken worden gasten gevraagd om een donatie van één euro op de kamerrekening te accepteren. Deze bijdrage wordt gedoneerd aan het MKI. Daarnaast worden handgemaakte sieraden van Yoell verkocht, gemaakt door met HIV besmette vrouwen die aan het MKI verbonden zijn.

Zelfs de badjassen en badslippers, en de onvermijdelijke nootjes, repen en cola in de minibar zijn verantwoord door te kijken naar bijvoorbeeld zeepjes en linnen in de kamers, zoals bij de suite is gebeurd. Ook met andere onderdelen van het hotel proberen we verstandig om te gaan: we gebruiken in het gebouw uitsluitend natuursteen, hout en andere natuurlijke materialen.’

In het ontbijtbuffet vinden gasten onder andere biologische zuivelproducten van een lokale boerderij. ‘Fair trade, biologisch en maatschappelijk betrokken passen bij elkaar. We dragen ook via het Medical Knowledge Institute (MKI, zie kader) bij aan de gezondheidskennis van vrouwen in Zuid-Afrika, zodat zij leren om ziekten te voorkomen.’

De Fairtrade suite fungeert daarmee als een visitekaartje voor de duurzame activiteiten van het IJsselhotel. Het hotel heeft de ambitie om een gouden Green Key keurmerk te behalen, zodat gasten eenvoudig kunnen zien dat er serieus aandacht wordt besteed aan duurzaamheid. ‘We zijn geen compleet fair trade hotel en dat zullen we ook nooit worden. Maar we gaan wel verstandig met milieu en duurzaamheid om. We transformeren niet alle kamers tot fair trade accommodaties, want gasten hebben toch een bepaalde verwachting bij een minibar. Daar willen ze meestal een gewone cola of whisky uithalen.’

Anno 2011 is een overnachting in een fair trade hotelkamer niet alleen maar weggelegd voor newly weds

Sommige hotels kijken niet alleen naar linnen maar ook naar huidverzorgingsproducten, koffie en thee met het Max Havelaar keurmerk. Zo worden gasten in Hotel de Limbourg in Sittard verwend met eerlijke handdoeken, bedlakens, shampoo, zeep en douchegel.

De campagne wordt in 2012 uitgevoerd in Frankrijk, Engeland, Duitsland, België en Scandinavië. De verwachting is dat dan ook internationale hotelketens de overstap maken naar Fairtrade hotellinnen.

ADVERTENTIE

natuurlijke uitvaartmanden

Vriendelijk ogende FAIR TRADE ECO uitvaartmanden en kisten voor hen die ervoor kiezen om een milieubewuste levensstijl ook na het overlijden in praktijk te brengen.

Handmatig vervaardigd van ondermeer pandanus, bananenblad en bamboe. www.greencoffins.nl

Postbus 412 | 2220 AK Katwijk Z-H T +31 6 22 43 80 80 E welkom@greencoffins.nl www.greencoffins.nl

Gezonde longen hebben baat bij een schoon binnen’ én buitenklimaat

ADVERTORIAL

Stichtingen, wetenschappers, leveranciers van isolatiematerialen en – uiteindelijk – ook de overheid lijken elkaar gevonden te hebben waar het gaat om onze longen. De algemene stellingname is inmiddels dat een slecht binnen- en buitenklimaat negatieve effecten heeft op de luchtwegen. Inmiddels zijn door de wetenschap ook de grootste boosdoeners in kaart gebracht. Waar het buitenklimaat voornamelijk te lijden heeft onder luchtvervuiling en zaken als fijnstof en smog, is het binnenshuis voornamelijk de ongebreidelde groei van huisstofmijten en slechte ventilatie die kan leiden tot allerlei vervelende aandoeningen aan longen en slijmvliezen.

Binnenshuis

Van invloed op het klimaat binnenshuis zijn onder andere: • vocht -E lke dag produceren bewoners, huisdieren en planten ongeveer 10 liter vocht in een woning; -u it de bodem komt via de kruipruimte ook vocht de woning binnen, soms wel tot 10 liter per dag • afvalstoffen van brandende apparaten zoals een geiser, cv, kachel of gasfornuis; • kookluchtjes; • rook; • radongas • chemische stoffen uit bouwmaterialen en consumentenproducten, zoals vluchtige organische stoffen, formaldehyde, asbest en radon • een te hoge binnentemperatuur; • huisstofmijt • schimmels; • fijn stof; • inpandige garages, waardoor benzeendampen in de woning kunnen komen; • uitstoot van schadelijke stoffen door bedrijven onder, naast of boven de woning, zoals stomerijen en garagebedrijven.

Producent van diverse soorten isolatiemateriaal TONZON ziet kou en vocht als een ideale voedingsbodem voor schimmels en huisstofmijt. De toetreding van vocht uit de bodem kan eenvoudig tot nul worden gereduceerd met een stevige Bodemfolie die ook de toetreding van het radioactieve radongas remt.

De vloerisolatie met Thermoskussens maakt de vloer een stuk warmer, ook onder de meubels en langs de randen van de vloer. Het warmer oppervlak gaat gepaard met een lagere luchtvochtigheid in het leefgebied van huisstofmijten. Dit vermindert de aanwezigheid van deze organismen en daarmee de klachten die zij kunnen veroorzaken. Iets waar het Astmafonds het mee eens is. Inmiddels biedt de overheid regelgeving en (onvolledige) richtlijnen op het gebied van binnenklimaten op scholen, de werkplek en in woningen.

Buitenshuis

Onze luchtwegen kunnen last ondervinden van bijvoorbeeld hooikoorts en andere allergieën. En door het veranderende klimaat, met planten – en dus pollen – uit warmere streken die nu in het opwarmende Nederland kunnen aarden, kan het zijn dat we meer of andere longgerelateerde klachten ondervinden. Toch blijft de grote veroorzaker van klachten aan het ademhalingsapparaat de luchtvervuiling (‘smog’, fijn stof) die steeds grotere vormen aanneemt.

Luchtverontreiniging is een internationaal probleem. De Nederlandse overheid wil de schadelijke stoffen in de lucht beperken. Zij doet dat door normen te stellen voor schone lucht en door eisen te stellen aan de gassen die worden uitgestoten. Tevens probeert zij invloed uit

te oefenen op internationale regelgeving op het gebied van milieu en milieunormen. De gewone burger heeft hier weinig directe invloed op, maar kan zijn of haar eigen gezondheid bewaken met handige tips en voorlichtingsmateriaal die het Astmafonds biedt. Bovendien lobbyt deze voorvechter van gezonde én zieke longen met campagnes als ‘Vieze lucht verziekt je longen’ bij burgers en overheidsinstellingen voor een beter milieubewustzijn.

TONZON en het Astma Fonds (binnenkort: ‘Longfonds’) maken zich hard voor een schoon binnen- en buitenklimaat en geven informatie en voorlichting. Zo biedt TONZON isolatietips aan. www.tonzon.nl www.astmafonds.nl www.rijksoverheid.nl

TONZON Tips

1. Plaats TONZON bodemfolie in huis en maak een einde aan vocht en muffe luchtjes 2.Bestrijd huisstofmijten door vloeren warmer en daarmee droger te houden. TONZON thermoskussens zijn hiervoor uitermate geschikt.’

Groene Horizon

Project2_Layout 1 18/10/2011 15:58 Page 1 ADVERTENTIE

31

Achter de groene horizon Directeur van Stichting Fair Tourism Charlotte Vogels gaat voor de Krant van de Aarde dieper in op de vele aspecten van duurzaam toerisme.

Alle lusten voor de locals!

De meest bijzondere, authentieke en unieke vorm van toerisme is voor mij het community-based tourism. Er is zelfs geen Nederlandse naam voor, kun je nagaan.

Community-based tourism is toerisme voor en door de lokale bevolking.

Het is dé manier voor locals om betrokken te zijn bij de ontwikkeling en uitvoering van het toerisme in hun gebied, zodat ze ook de lusten kunnen ervaren van het toerisme.

En dat gaat zeker niet alleen om geld. In grote toeristenoorden is hier nauwelijks sprake van. Waar massatoerisme regeert, hebben de locals vaak niet de lusten, maar wel de lasten van het toerisme. Voorbeelden te over: langs de Spaanse costa’s is een chronisch watertekort door het hoge waterverbruik door toeristen (zwembaden incluis), met als gevolg dat de boeren landinwaarts nauwelijks water hebben voor hun gewassen.

De toeristen krijgen voorrang.

Feestvierende jongeren in badplaatsen als Salou en Lloret de Mar, zorgen voor veel overlast bij de plaatselijke bewoners.

Toiletpaper trail

Op andere bestemmingen zijn de gevolgen van toerisme van een andere orde. In Nepal kreeg een populaire hiking-trail de bijnaam “the toiletpaper trail”. Dit voorbeeld laat zien dat niet alleen massatoerisme vervuiling en verstoring veroorzaakt.

Juist in natuurgebieden waar geen toeristenvoorzieningen zijn (op het gebied van afval bijvoorbeeld), heeft toerisme des te meer impact.

Zo heeft een grote stad als Londen meer draagkracht om toeristen op te vangen dan een afgelegen plek in India of Brazilië, waar geen of weinig voorzieningen zijn.

Er zijn ook tal van bestemmingen waar de locals al vele jaren zo overspoeld zijn door toeristen, dat er geen lachje of vriendelijk woord meer vanaf kan.

Mooiste ervaring

Mijn meest bijzondere vakantieherinneringen zijn die aan plekken waar de mensen nog echt gastvrij en warm zijn, zoals in Baranja in Noordoost Kroatië. Toeristen komen hier niet of nauwelijks. Wij werden met open armen ontvangen door de locals waar we verbleven.

Na een paar dagen voelde het als familie. Mijn mooiste communitybased tourism ervaring vond plaats in het Zuid-Thaise dorpje Kiriwong.

We logeerden bij families thuis en bezochten een prachtige waterval en een lokale rubberfabriek.

Indrukwekkend was het dorpsfeest dat georganiseerd werd voor twee jarigen uit onze groep. Het hele dorp liep uit, er was taart, er werd muziek gespeeld op lokale instrumenten en iedereen was uitgelaten aan het feestvieren, van kinderen tot ouderen. Er was geen “zij” en “wij”; we waren één.

Daarom draag ik het nieuw op te richten platform meetyourhost. com, waarbij je al voor vertrek in contact komt met de lokale toerismeondernemers, een warm hart toe. Ze worden gefinancierd door middel van crowdfunding via Share2Start en hebben geld nodig om van start te gaan. Ik zou zeggen: steun dit project!

32

Column ADVERTENTIE

Column: Aaltje

Vettebekkenpret Alles met bot, mag je met je handen eten. Dat was van de vele eetregels bij ons thuis de duidelijkste. Klip en klaar: bij kip en karbonade kluiven! Mijn broers hielden niet zo van vet en al helemaal niet van kluiven (watjes), dus ik viel in de prijzen als er een kip op tafel kwam.

Zij het droge witte borststuk en ik de poten en de vleugels! Mmmm…. vettebekkenpret.

Maar wat moet je met zo’n eetregel buitenshuis; laat je daar ook het bestek liggen? Wij keurige Nederlanders vertonen etiquettevermijdend gedrag. Ooit kip gekregen op een bruiloft? Op dit soort hoogtijdagen waar de etiquetteregels op scherp staan, ontbreekt zo’n onhandig gerecht. Toch kreeg ik één keer kip voorgezet op een bruiloft.

Waarschijnlijk niet toevallig op een plaats waar het eet-je-dit-met-jehanden-dilemma ontbrak. In het West-Afrikaanse Casamance zaten we met een groepje feestvierders op de hurken rondom een dampende schaal.

Terwijl ik onhandig zat te knoeien met het draaien van rijstballetjes, werden gastvrij de stukken kip constant mijn kant op geschoven.

Dat vond ik gênant, ik eet vaak genoeg kip en betwijfelde of mijn disgenoten dat ook konden zeggen. Nog gênanter werd het toen een tandeloos oud vrouwtje mij eerst vriendelijk maar uiteindelijk op het driftige af duidelijk maakte dat ik de kip niet volgens de plaatselijke etiquette at.

Demonstratief trok ze de afgekloven kippenpoot uit mijn handen, sabbelde hem helemaal leeg, zoog aandachtig op het witte kopstuk van het bot en brak het overgebleven bot kordaat doormidden. Ook dat zoog ze zorgvuldig uit. Aan wat restte, viel zelfs voor een uitgehongerde hond geen lol meer te beleven. Zo doe je dat! Daar zat ik met mijn goede eetgedrag, regel 2: eet als gast nooit je bord helemaal leeg omdat dat de indruk geeft dat het niet genoeg was! Ook weer zo’n regel waar je niet overal mee wegkomt, dus.

Misschien is het een idee om de botjes-regel ook hier in het overdadige Holland wat op te rekken. Ik stel voor: al het vlees met bot mag je grondig betasten, schoonlikken, doorbreken en uitzuigen. Is die kip ook niet voor niets gestorven.

ADVERTENTIE

Panir, een heerlijke vleesvervanger nu ook van schapenmelk!

Panir de perfecte vleesvervanger: • is een unieke kaassoort gemaakt van biologische melk en citroenzuur.

• smelt niet en kan worden gebakken, gefrituurd of gegrild.

• heeft een romige en neutrale smaak, kinderen zijn er gek op.

• is zuiver, voedzaam en makkelijk te bereiden.

Heilige Koe panir van koemelk

Heilige Schaap panir van schapenmelk

Te koop bij uw natuurvoedingswinkel.

Zie ook www.panir.nl voor recepten.

Freelance journalist Annemarie Geleijnse schrijft als Aaltje columns voor de Krant van de Aarde. Meer smakelijke verhalen op www.delaatstepaling.nl

Cultuur

Kunst, cultuur & design

33

Door Frans van der Beek

Festival

Kunst heeft veel gezichten Wij vieren carnaval, het feest der lusten, waarbij vooral de zuiderlingen zich merkwaardig uitdossen, maar in India gaat het er heel anders aan toe. Neem het Indiase Bonalu-festival. Dat is een ritueel feest, waarbij offers worden gebracht aan de Godin van de Macht, waarbij vrouwen in trance met een voedselpot op het hoofd richting de tempel dansen.

Omstanders besprenkelen hun voeten met water omdat de godin soms agressief kan zijn en daardoor de grond verhit.

De godin wordt vereerd als bepaalde beloften zijn ingelost. Dat is andere koek dan een zuipfeest. Hier wordt een man voor een optreden op het festival opgemaakt. Ook different cake, want dit is KUNST! Levenskunst, ook dat, ja.

Film

Born to be wild

Het was ooit een hit van de formatie Steppenwolf (weetje nog wel, oudje?), maar de huidige generatie kan zich voor deze titel vervoegen in het schitterende en indrukwekkende Omniversum in Den Haag (volg borden Scheveningen).

Daar draait de hartveroverende film ‘Born to be wild’. In Kenia en op Borneo leven twee bijzondere vrouwen die hun leven gewijd hebben aan het opvangen van olifanten- en orang oetanweesjes. Met hart en ziel zetten zij zich in om deze jonge dieren en hun leefomgeving te redden. Zij doen dit op een bijzondere en liefdevolle manier. De film neemt je mee naar het regenwoud van Borneo waar primatoloog Biruté Mary Galdikas werkzaam is. En naar de savannes van Kenia waar Daphne Sheldrick, een autoriteit op olifantengebied, haar opvangcentrum heeft. Deze dames en hun teams redden en rehabiliteren de weesjes en brengen hen weer terug in het woud. Born to be wees, dus eigenlijk. De film is ingesproken door Carice van Houten.

Boek

Stoer of spiritueel?

De vraag of iedereen een kunstenaar is, houdt menig debater al tijden bezig. Schrijver Jan Roelofs vindt dat de Nederlandse man kan worden verdeeld in drie archetypes: koopman, dominee, kunstenaar. Dat is dan ook de titel van zijn nieuwe boek. “De eerste twee zijn in de Nederlandse man verinnerlijkt,” beweert Jan. “Maar waar blijft de kunstenaar met zijn creatieve intuïtie en spirituele diepzinnigheid?” Hij geeft het antwoord in deze uitgave. Het zou het manbeeld wel kunnen completeren, want aan alleen de stoere sjacheraar en betweterige wijsneus heeft een vrouw niet genoeg. Daar hoort ook de artiest bij. Ontdek het, jongeman. Voor het te laat is. (Uitgeverij AnkhHermes).

Dierenkunst

Gorilla schildert abstract

De artiest in de aap is inmiddels ontdekt. Dat is de zevenjarige gorilla N’Dowe in de dierentuin van de Zuid-Engelse plaats Paignton. Zijn verzorgers gaven hem verf en doek en hielpen hem z’n vingers te gebruiken voor de schilderkunst en om de verf uit de tubes te halen. Het resultaat is een uitbundig en abstract oeuvre met vooral rood, paars groen en oranje. De dierentuin verkoopt de werken en schenkt de opbrengst aan een organisatie die zich inzet voor de bescherming van apen. Tip voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam: geef Bokito (wie kent hem niet sinds hij in 2007 een vrouw die hem stalkte aanviel en verwondde) een schilderset, laat hem lekker woest kliederen en doneer de doekoe aan Stichting AAP in Almere.

Land-art

Geknepen grond Dit werk is gemaakt door de Turkse kunstenaar Mehmet Ali Uysal uit Ankara. Hij heeft een obsessie voor knijpers. Je mag er zelf een eco-verhaaltje bij bedenken. Het is te bewonderen in Le Park de Chaudfontaine in Lille. Meer werk van hem is te zien op gsmb.metu.edu.tr/instruct/mali/index.htm

Design

Dopper als je dorst hebt Water in PET-flesjes zorgt voor 500 keer meer CO2 uitstoot dan kraanwater. Doe daarom niet dom en drink uit de Dopper, een stijlvol en strak ontwerp van Rinke van Remortel. Je kunt de fles keer op keer vullen met heerlijk helder leidingwater en als iedereen dat zou doen scheelt dat zeven miljoen PET-flesjes per week. Met zo’n fles kun je voor de dag komen en niet zeuren dat mineraalwater lekkerder is. Dat is gewoonweg niet waar!

34

Wereldwijd

Bio boert goed in Oeganda Het katern over internationale samenwerking. Over mensen, ontwikkelingen, grote én kleine initiatieven.

De potentie voor de productie van biologisch verbouwd voedsel in Afrika is enorm. Afrika correspondent Marlies Pilon onderzoekt in Oeganda of biologisch al logisch is.

Door onze Afrika-correspondent Marlies Pilon

Betty en Brenda zijn onderdeel van een collectief van biologische boeren in het oosten van het land.

Foto Marlies Pilon

Zingend loopt Betty Mamdani, 48 jaar oud en moeder van vijf kinderen, over haar koffieplantage.

“Pas als de besjes mooi rood zijn, kunnen ze geoogst worden”, zegt ze, terwijl ze haar waardevolle vruchten bestudeert. De tachtig koffiebomen van Betty kunnen drie keer per jaar geoogst worden en brengen samen ongeveer 80 kilo koffie per jaar op.

Sinds Betty aangesloten is bij een collectief van biologische boeren, verdient ze per kilo koffie zeker 20% meer dan ze daarvoor verdiende. Voor Betty geldt; biologisch loont.

En niet alleen voor Betty. De exportpotentie voor biologisch geproduceerd voedsel uit Afrika is enorm. Het continent barst van de vruchtbare grond en het overgrote deel van het voedsel is duurzaam en milieuvriendelijk verbouwd. Oeganda is koploper in Afrika op het gebied van organische grond (296.203 ha), daarna volgen Tunesië (154.793 ha) en Ethiopië (140. 308 ha). Het equatoriale klimaat in Oeganda in combinatie met de tropische regenbuien en de vruchtbare rode aarde, zorgen voor de weelderig groene vegetatie die het land kenmerkt. Ideaal voor het verbouwen van biologische producten.

“Echt prachtig”, fluistert ze bijna verliefd. “Ruik je dat zoete, die wilde geur?”

Blessings in disguise

Biologische honing uit Oeganda Foto Marlies Pilon

Net als in veel andere Afrikaanse landen, is de landbouw in het Oeganda nooit geïndustrialiseerd en zijn pesticiden onbetaalbaar voor de meerderheid van de bevolking. Deze blessings in disguise zorgen ervoor dat bijna 90% van het geproduceerde voedsel in Oeganda in aanmerking komt om als biologisch geclassificeerd te worden. De ‘onbewust biologische’ boeren werken vaak individueel op kleine stukjes land van ongeveer een kwart tot twee hectare groot. Ze produceren lokale levensmiddelen

zoals koffie, cacao en mango. Volgens een onderzoek van The Ugandan Organic Export Subsector steeg de export van biologische producten in Oeganda in 2009/2010 met maar liefst 22.7%.

Met de binnenlandse verkoop van biologische producten vlot het minder goed. Hoewel grote supermarktketens zoals Nakomatt en Uchumi wel biologische producten verkopen, vindt de gemiddelde Oegandees bio een beetje onzin, zo blijkt. “Bijna alles in Oeganda wordt biologisch verbouwd, alleen missen sommige boeren de labels en certificaten om dat te bewijzen. Als ik biologische producten koop, betaal ik dus eigenlijk meer omdat het label ‘biologisch’ op mijn banaan of mango staat, terwijl het ook biologisch is als het er niet op staat! Dat vind ik onzin”, zegt de Oegandese mevrouw Kisirinya, shoppend op een lokale fruitmarkt in het centrum van Kampala.

Haar bewering wordt versterkt door cijfers van The National Organic Agricultural Movement of Uganda (NOGAMU), een koepelorganisatie voor alles wat biologisch is in Oeganda. Hoewel de cijfers een lichte groei laten zien, valt die in het niets bij de vraag uit het buitenland naar biologische producten.

Freshy

Om de binnenlandse verkoop van biologische producten op te schroeven en een aansprekingpunt voor vragen en informatie over biologisch voedsel te realiseren, heeft NOGAMU een winkel geopend in de hoofdstad Kampala. Verkoopster in de winkel Judith Nabatanze heeft naar eigen zeggen een hart voor bio. Vol trots pakt ze een ananas uit een rieten mand, die uitpuilt van het verse fruit.

“Echt prachtig”, fluistert ze bijna verliefd naar het stekelige voorwerp in haar armen. Voorzichtig legt ze de ananas tussen de passievruchten, bananen, limoenen en avocado’s in het rieten schap. “Ruik je dat zoete, die wilde geur? Sooo freshy!”

Elke maandag- en woensdagochtend rijden boeren van heinde en verre met hun verse oogst naar de biologische winkel van NOGAMU. De winkel heeft

Wereldwijd

De tropische verpakking van biologisch kaneel uit Oeganda Foto Marlies Pilon

een huis-aan-huis bezorgdienst, uniek in het land.

Hoewel de winkel middenin Kabalagala, de meest beruchte uitgangsbuurt van de hoofdstad ligt, voelt het binnen als een oase van rust. Potjes honing, geurige koffiebonen en verse kruiden: de winkel herbergt de vele rijkdommen van het groene en vruchtbare Oost-Afrikaanse land. Volgens Judith zijn de meeste klanten oudere mensen die gebruik maken van de huis-aan-huis dienst, maar ze merkt dat ook steeds meer andere groepen de weg naar de winkel weten te vinden.

Judith Nabatanze in haar biologische winkel in Kampala Foto Marlies Pilon

“Ik weet zeker dat hier geen toxische en gevaarlijke stoffen in zitten.

Dat is me veel waard” De prijs van bio

Zoals Richard Senjobe. Hij is 27 jaar en komt voor biologische pepermuntthee. Die kost in de winkel maar liefst UG Shilling 8000-, omgerekend 2,10 euro. Dat is ontzettend veel, als je bedenkt dat je op de lokale markt een pakje thee kan kopen voor omgerekend 80 eurocent. “Ja, deze thee is duur. Maar ik weet zeker dat hier geen toxische of gevaarlijke stoffen in zitten. Dat is me veel waard”, zegt Richard.

Ook zorgen nieuwe innovatieve projecten ervoor dat lokale boeren veel beter op de hoogte zijn van de concurrentie en de marktprijzen. Voorheen was het vaak zo dat tussenpersonen voor enorm lage prijzen producten kochten van lokale boeren, om de waar vervolgens voor drie keer de prijs door te verkopen. Het project M-Farm steekt daar een stokje voor. Het bedrijf stuurt sms’jes naar de aangesloten boeren met daarin informatie over de marktprijzen op lokale en internationale markten.

Zo kunnen boeren beter onderhandelen en krijgen zij inzicht in lokale- en internationale marktprijzen.

Biologische certificaten

Aangezien het voor Oegandese boeren een financiële uitdaging is om het certificaat biologisch te verkrijgen, organiseren zij zich steeds vaker in collectieven, die als geheel een certificaat krijgen. Dat scheelt in de kosten, en zorgt voor meer onderling overleg over bijvoorbeeld productiemethoden en arbeidsrecht. Omdat de vraag naar biologisch voedsel uit Europa en Amerika enorm groot is en de boeren een fikse meerwaarde op hun producten verdienen als zij biologisch produceren, lijkt bio the way to go.

Biologisch boeren zit kortom in de lift. En iedereen in Europa of Amerika die wel eens een Oegandese banaan, mango of passievrucht heeft geproefd weet; dat smaakt naar meer.

Potjes biologische honing uit Oeganda Foto Marlies Pilon

Voor Richard Senjobe is de kwaliteit van biologische producten het belangrijkst; hij koopt vaak biologische zeep Foto Marlies Pilon

35

36

Wereldwijd

De terugkeer van de

Mexicaanse

godendranken De heren, allen boven de 70, kijken me met een mengeling van verwachting en lichte spot aan. Celina komt de keuken uitlopen met een dienblad vol basaltstenen koppen. De mooiste en grootste kop, die meer weg heeft van een kom, is voor mij. Don Rodrigo wenkt: “Drink, jongen, drink!” Ik ruik even aan het melkachtige witte goedje in de kop en neem dan een slok. Een mengeling van bitter, fris, de scherpe nasmaak van alcohol en de aarde-achtige geur van de pulque stromen door me heen.

Door onze Latijns Amerika correspondent Jan-Albert Hootsen

Hier, in het huis van de familie Calzada Sánchez in het aan Mexico Stad grenzende plaatsje Tutitlán, is pulque drinken een geliefd ritueel onder de oude knarren in de familie. “Ik drink het al vanaf mijn tiende “, zegt Don Rodrigo, de pater familias. Zijn broer António knikt instemmend en gooit nog een glas achterover. “Es la bebida mexicaníssima, de echte Mexicaanse drank.” Hij wordt desondanks uitgelachen door zijn oudere broer, omdat hij honing in zijn glas doet. Pulque, blaft Rodrigo, drink je puur: koud, bitter en in grote hoeveelheden tegelijk.

Oude-mannen drank

Pulque, de meest Mexicaanse drank die er is, is bezig met een heuse herovering van lang geleden verloren terrein. Ooit was het misschien wel de

meest gedronken alcoholische drank van Mexico, maar die tijd is voorbij. De afgelopen jaren was pulque bijna verdwenen. Het werd gezien als een oude-mannen drank, alleen mannen als Rodrigo en zijn broers dronken het nog.

“Pulque, blaft Rodrigo, drink je puur: koud, bitter en in grote hoeveelheden tegelijk” Aan het begin van de 20e eeuw waren er in Mexico Stad alleen al zo’n 1000 pulquerías, barren speciaal voor de drank. Maar met de toenemende invloeden uit Europa en de Verenigde Staten werd de traditionele poor man’s drink van Mexico (want dat is pulque) ingeruild voor het stijlvoller geachte bier en wijn. Even leek het erop alsof de drank helemaal zou verdwijnen: Mexicaanse landbouwers hielden massaal op met het verbouwen van maguey, hoofdbestanddeel van pulque. Ze kozen in plaats hiervan voor graanproductie.

Return of the pulque

De laatste jaren is pulque echter weer terug. In Mexico Stad openen steeds meer pulquerías en het publiek weet ze te vinden. Dat publiek bestaat echter niet meer uit 40-plussers uit de arbeidersklasse, maar uit jonge middenklassers.

En waar de barren vroeger overal te vinden waren, vinden we de pulquerías nieuwe stijl vooral in hippe uitgaanswijken als La Condesa en La Roma. Van een oude mannendrankje voor arme Mexicanen is het een hip retro fenomeen geworden.

Het witte goedje, licht alcoholisch en met een intense, fris bittere smaak, werd al lang voor de komst van de Europeanen door de oorspronkelijke bewoners van Mexico gedronken. De Azteken noemden het Octli Poliuhqui, bedorven wijn. Het was voor hen een heilige drank, die alleen door

Van een oude mannendrankje voor arme Mexicanen is het een hip retro fenomeen geworden bepaalde elites mocht worden gedronken. Na de komst van de Spanjaarden en de verwoesting van de precolumbiaanse beschavingen bleef pulque lang populair in Mexico, vooral onder de Indiaanse bevolking. Op het platteland, waar tot op de dag van vandaag veel Indianen en boeren in armoede leven, wordt pulque zelfs aan kinderen gegeven. Want pulque is bijzonder voedzaam: het zit vol vitamines en koolhydraten. Een populair Mexicaans gezegde stelt dat pulque ‘slechts een niveau onder vlees zit’.

Wereldwijd

37

Meer dan pulque alleen…….

Met de opkomst van pulque is ook mescal, die andere agavedrank, met een sterke opkomst bezig.

Mescal is bekend van de wormpjes in de fles, een marketingtruc die door enkele fabrikanten in de Zuid-Mexicaanse staat Oaxaca met succes is toegepast. Vergelijkbaar in smaak met tequila is mescal net als pulque jarenlang uit het zicht geweest. Maar met de terugkeer van de pulquerías zijn ook de mescalerías weer volledig in opkomst.

Mescal wordt, in tegenstelling tot pulque, gemaakt door het zware hart van de agaveplant te koken en het gewonnen sap te destilleren. Een goede mescal heeft een theekleur en een krachtige, vurige smaak.

Volgens de meest recente cijfers is de export van mescal en tequila de laatste jaren stevig toegenomen. Alleen al vorig jaar is 420.000 liter geëxporteerd, een toename van 54% ten opzichte van 2009. Niet alleen in Mexico is mescal hip geworden, ook in de Verenigde Staten worden nu voorzichtig de eerste echte mescalbars geopend.

Pulque blijft vooralsnog een echte Mexicaanse drank. Export is moeilijk, omdat in tegenstelling tot mescal en tequila de agavemelk niet voor lange tijd houdbaar is.

Nostalgie en toenemende inkomsten

Waardoor zijn deze typisch Mexicaanse likeuren plotseling weer populair? Aan tafel met de broers Calzada (die na een flink aantal glazen pulque langzaam maar zeker rood aanlopen) in Tutitlán wordt de antwoord op die vraag vooral gezocht in nostalgie. “Het is tegenwoordig allemaal maar mixdrankjes, buitenlands spul. Dat is misschien even leuk, maar op een gegeven moment willen we allemaal weer gewoon onze eigen, Mexicaanse likeuren terug”, zegt Rodrigo.

“Aguardiente drink je om dronken te worden, mescal omdat je het lekker vindt” Hoe het ook zij, de toegenomen interesse in zowel pulque als mescal kan voor sommige regio’s in Mexico positieve gevolgen hebben. Staten als Hidalgo en Oaxaca, verarmde agrarische gebieden met een relatief grote Indiaanse bevolking die na honderden jaren nog altijd in het verdomhoekje zitten in Mexico, zijn de belangrijkste producenten van mescal en pulque. Toegenomen consumptie kan tot toenemende inkomsten leiden, al kost een liter of vijf soms nog altijd niet veel meer dan een kleine 100 pesos (5 euro). Het zijn de grote stokerijen die er op dit moment met de winsten vandoor gaan.

Denomicación de origine

Diezelfde stokerijen maken duidelijk dat de consumptiegroei en hernieuwde populariteit van met name mescal ze menens is. Net als tequila wordt ook mescal beschermd door denominación de origen; alleen mescal uit 7 van de 32 staten in het land mag dat predicaat dragen. De laatste jaren zijn er flinke botsingen geweest tussen stokerijen

De vetplant Agave salmiana waarvan Pulque wordt gemaakt.

uit bijvoorbeeld Oaxaca die zich kwaad maakten op concurrenten uit het naburige Estado de México.

Daar wordt van agavevocht het veel goedkopere aguardiente of licor de agave gemaakt: agavelikeur van lage kwaliteit. “Je merkt het verschil tussen een goede mescal en namaakspul”, zegt Eduardo del Campo (30). Hij zit thuis met wat vrienden aan de mescal, waarmee ze iedere vrijdag indrinken voor ze uit gaan in Ecatepec, een voorstad van Mexico Stad. “Mescal is vurig van smaak, maar uiteindelijk zachter. Aguardiente drink je om dronken te worden, mescal omdat je het lekker vindt.” Hij legt en passant nog even een paar misvattingen uit over mescal en tequila.

Ten eerste: je slaat het niet achterover, je nipt het.

Het bekende zout en citroen wordt ook gebruikt in Mexico, maar mixen is doodzonde. “Het is net als bij whiskey”, zegt Eduardo, “Er gaat veel werk zitten in het proces om het te stoken, dan slaat het nergens op dat je het met iets anders gaat mengen.

Je moet de smaak kunnen waarderen.”

Nuttige wormen?

Ook de worm heeft niets met de smaak te maken.

“Daarover werd ooit het verhaal de wereld in geholpen dat het alcohol opneemt en daardoor voor een betere smaak zorgt”, legt Eduardo uit, “maar dat was een verkooppraatje.” De meeste merken mescal hebben geen wormen meer in de fles.

Aan Eduardo en zijn vrienden is de opkomst van mescal en pulque ook niet onopgemerkt gebleven.

Javier (28), die overigens gewoon aan de tequila zit: “Een jaar of 10 geleden dronken we helemaal geen mescal. Het was toen alleen maar tequila en bier.”

Waarom drinkt hij het tegenwoordig wel? “Mescal is nu goedkoper en makkelijker te krijgen. Toen ik voor het eerst drank kon kopen, kostte het me echt moeite om het te vinden. Je moest dan naar het centrum van de stad. Nu heeft de slijter op de hoek zo 20 merken liggen.”

38

Winkel uitgelicht

Landgoedwinkel

Heerlijkheid Mariënwaerdt De Krant van de Aarde is verkrijgbaar in meer dan 500 winkels. In elke editie laten wij u kennis maken met één van deze distributiepunten. Dit keer een zéér bijzondere winkel op landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, een particulier landgoed van ruim 900 hectare in de Betuwe, gelegen in de kom van de rivier de Linge, tussen de dorpen Beesd en Tricht, Deil en Enspijk in de gemeente Geldermalsen.

Landgoedproducten in de Landgoedwinkel

Op het eeuwenoude familielandgoed worden eerlijke producten bereid met de biologische opbrengst uit de moestuin, de boomgaarden, van het vee en de akkers. Vol van smaak en puur natuur.

De delicatessen van het landgoed worden in de Landgoedwinkel verkocht. Daarnaast vindt u in deze sfeervolle winkel biologische delicatessen, cadeauartikelen, kookboeken, linnengoed, serviezen en country kleding.

Heerlijke delicatessen

Landbouw is een belangrijke bron van inkomsten van het landgoed. Van de opbrengst van de biologische groente- en fruitteelt in de oude moestuin van het Huis Mariënwaerdt en van de akkers van het landgoed worden diverse heerlijke delicatessen gemaakt, Producten met karakter, zonder toegevoegde geur-, kleur- of smaakstoffen.

En dat proeft u! Het assortiment van maar liefst vijftig heerlijkheden omvat diverse soorten jam, chutneys, vruchtencurds, sappen, sauzen, landgoedkazen en andere lekkernijen van eigen makelij. Beroemd zijn ook de walnotentaartjes van mevrouw Van Verschuer, gebakken volgens geheim familierecept. Van de EKO melk van de veestapel zuivelt men op het landgoed biologische Landgoedkaas, die in diverse soorten verkrijgbaar is. Het malse en smakelijke vlees van de Aberdeen Angus runderen is eveneens een aanrader, evenals het in het seizoen verkrijgbare wild (haas, fazant, eend en ree). Winkelen op Mariënwaerdt is boodschappen doen in de natuur!

Het landgoed

Op het landgoed vindt u naast de landgoedwinkel tevens de Zorgimkerij, Brasserie Marie, pannenkoekenhuis De Stapelbakker, de Paarden Heerlijkheid, locatie verhuur en een bed & breakfast. Landgoedwinkel Mariënwaerdt, Oude Waag 21, 4153 RC Beesd

Op de agenda

IN DE VOLGENDE Special: Plastic • Van olieveld naar Atlantische oceaan: de Plastic Soep ontrafeld.

Groene Horizon: • Genieten onder je plastic tentzeiltje.

Eco-camperen in Engeland en Frankrijk • In Turkije op onderzoek naar de werkelijkheid achter CO2-compensatie: geloofwaardig of ‘Pink Ribbon’ constructies?

COLOFON

De Krant van de Aarde is een uitgave van de Stichting Dag van de Aarde. De Stichting wil samen met partners uit de natuurvoedingsbranche mensen aanzetten tot een gezonde en duurzame leefwijze. Verder werkt de Stichting samen met universiteiten, (semi)overheden en goede doelen. © 2011 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@dagvandeaarde.nl M: 06-53332980

Bestuur Albert Poutsma, voorzitter, uitgever Jos Huijser, penningmeester Frans van der Beek, secretaris Redactie Afran Groenewoud, hoofdredacteur afran.groenewoud@krantvandeaarde.nl M: 06-53345880 Frans van der Beek, Tom van der Beek, Lynsey Dubbeld, Moniek Verstegen, Renske de Zwart correspondent Afrika: Marlies Pilon correspondent Latijns-Amerika: Jan-Albert Hootsen

39

OP DE AGENDA Een duurzame wereldstad: kan dat?

Van de website van het Studium Generale van de Universiteit Utrecht geplukt: “Meer dan de helft van de wereldbevolking woont inmiddels in de stad. In de toekomst zal dit aantal waarschijnlijk alleen maar toenemen.

Hoe voorkom je dat steeds groter groeiende steden aan zichzelf ten onder gaan? Is het mogelijk duurzame wereldsteden te creëren? Op deze jaarlijkse lezing zal prof. dr. Jacqueline Cramer (hoogleraar Duurzaam Innoveren en dir. Utrecht Sustainability Institute) in gesprek gaan met Rijksbouwmeester ir. Frits van Dongen en een visie ontvouwen voor duurzame urbane regio’s.”Iedereen is welkom en de toegang is gratis.

Datum en tijd: 15 december, 20.00u. Locatie: Academiegebouw, Domplein 29 te Utrecht.

Meer info: www.sg.uu.nl/programma/najaar-2011/greening-the-cities-usi-christmas-lecture

Warme Truiendag

Jaarlijks organiseert Het Klimaatverbond de Warme Truiendag, dé nationale energiebesparingsactie ter gelegenheid van de verjaardag van het Kyotoptotocol.

In 2012 vinden er in dit kader op 10 februari allemaal activiteiten plaats. Denk hierbij aan breiles op basisscholen of jumpfeesten waarmee mensen zichzelf ‘warmspringen’. Op www.warmetruiendag.nl vind je allerlei informatie.

Pure Markt kersteditie

De initiatiefnemers van de Pure Markt willen een gelegenheid creëren waar regionale en ambachtelijke leveranciers op het gebied van eten en drinken hun eigen producten onder de aandacht kunnen brengen van een breder publiek.

Het terugkerende evenement dat inspeelt op de steeds grotere vraag naar pure, ambachtelijke producten laat je kennismaken met ambachtelijk en lekker eten en drinken, maar ook met creativiteit en duurzaamheid.

Op 18 december is er van 11 tot 17 uur een speciale kersteditie in Park Frankendael, het grootste ecologische park van Amsterdam. Gezellig voor het hele gezin. Zie www.puremarkt.nl voor de complete agenda.

Eindredactie: Petra van der Veer redactie@krantvandeaarde.nl Columnisten Tinkebell, Annemarie Geleijnse Aan dit nummer werkten mee Ben Deiman, WatMooi, Fair Tourism Rectificatie: per abuis is in nummer 2011-5 bij het artikel ‘Over smaak valt te twisten’ bij een tweetal foto’s van Maaike ter Brugge haar blog niet vermeld.

Deze fotoblog is te vinden onder http://missgefreubel.wordpress.com Foto cover: Arla Krikke Redactionele partners Stichting Demeter, Greenpeace Distributiepartners Udea BV, EkoPlaza Groep BV, Natudis Nederland BV, Estafette Associatie CV, Stichting Wereldwinkels.

Vormgeving & Opmaak insight-design.nl | Celina Koekenbier Advertentieverkoop Bureau Sjoerdsma, Peter Sjoerdsma W.A. Scholtenlaan 47, 6865 VV Doorwerth T: 026-3817658, info@bureau-sjoerdsma.nl Distributie: Via de natuurvoedingswinkels en wereldwinkels.

Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners. Oplage 50.000.

Abonnementen: Je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden. Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom. www.krantvandeaarde.nl

Meer informatie over deze activiteiten?

Scan de QR-codes met je mobiele telefoon en ga direct naar de website.

Oggu

ADVERTORIAL

een nieuwe frisdrank

100% Biologisch!

Oggu heeft de beste frisdrank van de wereld gemaakt, die delicious én 100% biologisch is. In Oggu zitten allen de beste ingrediënten, zoals de mooiste citroenen uit Sicilië en zongerijpte sinaasappelen uit Mexico. Dus geen kunstmatige toevoegingen.

En die natuurlijke rijkheid proef je! Verkrijgbaar in de smaken Cola, Orange en Lemon Lime Te koop in de (biologische) supermarkt

ADVERTENTIE

es n re

e ee

g Een

oude

goed v rijk aan laurinezuur oor de ch olesterol

rste

gezon d

e

fr i t

geevergeetn niet pan,n zwaren BRte oxid t ve ADE eer t in N t ni de et

su ltaat, frituur j

ook te gebruiken ter vervanging van boter

, mind calorieen n licht veerrteerbaar eren. zu

zonder transvet

ROYAL GREEN AANBIEDING

Skal 025099

2500ml 24,95

19,95

500ml 6,95

4,95

250ml 3,95

2,95

NIEUW

325ml 7,95

6,95

Royal Green Odourless en Extra Virgin Coconut Cooking Cream Royal Green viert feest met de komst van onze premium Extra Virgin 100%

zeer gezonde olie die al haar goede eigenschappen behoudt bij verhitting.

koudgeperste en gecertificeerd biologische kokosolie. Proef de smaak van

Ideaal ter vervanging van onder andere olijfolie. Tijdens het braden, wokken,

heerlijke kokos! Of kies voor de Royal Green 100% geurloze kokosolie van

bakken of frituren is er geen vorming van schadelijke stoffen of vrije radi-

gecertificeerd biologische teelt.

calen. Licht verteerbaar en zonder transvetzuren.

Bakken, braden, wokken en frituren is nog nooit zo gezond geweest. Ook te

Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, con-

gebruiken ter vervanging van boter. Rijk aan laurinezuur, goed voor de cho-

serveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen

lesterolspiegel. De gecertificeerd biologische kokosolie van Royal Green is een

en is 100% vegetarisch. Ervaar het verschil nu.

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

Enjoy life, stay healthy!