Chatr_26

Page 1

‫ب ‌ه جیاوازییه‌کانه‌وه‌ له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه‌‬

‫ژمار ‌ه ‪26‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م‬

‫کێشه‌ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای سلێمانی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندای ‌ه‬

‫شێرکۆ بێکه‌س له‌سه‌ر‬ ‫کۆچی حه‌م ‌ه جه‌زا بۆ‬ ‫چه‌تر ده‌دوێ ‪12‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه‌‪ ،‬کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات‬

‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫به‌هۆى «چه‌وساندنه‌وه‌ى ئابورى و زیادبوونى نادادپه‌روه‌رى»‬

‫نرخ‪ 750 :‬دینار‬

‫داواى ده‌ست له‌کارکێشانه‌وه‌ى سه‌رۆکى هه‌رێم و سه‌رۆکى حکومه‌ت ده‌کرێت‬ ‫تایبەت بە چەتر‬ ‫چه‌ندرۆشنبیرێککه‌مپینێکیانده‌ستپێکردوو‌ه‬ ‫و داواى ده‌ست له‌کارکێشانه‌وه‌ى سه‌رۆکى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان و سه‌رۆکى حکومه‌ت ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫هۆکارى ئ�ه‌وه‌ى «زیانیان ب‌ه یه‌ک پارچه‌یى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان گه‌یاندوو‌ه و چه‌وساندنه‌وه‌ى‬ ‫ئابورى و نا دادپه‌روه‌ریش ڕوو ل‌ه زیادبوونه‌»‪.‬‬ ‫(س�ه‌الم عه‌بدواڵ) رێکخه‌رێکی که‌مپینه‌ک ‌ه‬ ‫ب‌ه چه‌ترى ڕاگه‌یاند‪ :‬په‌رله‌مانى کوردستان‬ ‫(‪)2009/6/24‬‬ ‫ل������‌ه‬ ‫پ������������ڕۆژه‌ى ده‌س�����ت�����ورى‬ ‫ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان��ى‬ ‫په‌سه‌ندکردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب �‌ه ک�����ردارى ک��ارى‬ ‫پێ ن��اک��رێ‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ل��‌ه هه‌رێمێکى‬ ‫بێ ده‌ستوردا‬ ‫ده‌ژی�������������ن‬

‫ئه‌مه‌ش شه‌رمه‌زاریی‌ه بۆ هه‌مووان‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬ئێم‌ه ئ �ه‌م که‌مپه‌ین‌ه وه‌ک ج��ۆر‌ه‬ ‫فشارێکى مه‌ده‌نیان‌ه به‌کاردێنین بۆ باڵوکردنه‌وه‌ى‬ ‫پێشێلکارییه‌کانى سه‌رۆکى هه‌رێم و سه‌رۆکى‬ ‫حکومه‌ت‪.‬‬ ‫س �ه‌الم عه‌بدواڵ باسى له‌وه‌شکرد‪ ،‬سه‌رۆکى‬ ‫هه‌رێم و سه‌رۆکى حکومه‌ت به‌نده‌کانى ئه‌و‬ ‫ده‌ستور‌ه پێشێل ده‌که‌ن ک‌ه په‌رله‌مان په‌سه‌ندی‬ ‫کردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌یوت ئێم‌ه داواى ده‌ست له‌کارکیشانه‌وه‌ى‬ ‫س���ه‌رۆک���ى ه���ه‌رێ���م و س���ه‌رۆک���ى ح��ک��وم�ه‌ت‬ ‫ده‌که‌ین»چونک‌ه هاواڵتیانیان ناچارکردوو‌ه ئاوى‬ ‫خ��واردن �ه‌وه‌‪ ،‬ک‌ه سامانى سروشتى گشتیی‌ه ب ‌ه‬ ‫پ��ار‌ه بکڕن‪ ،‬مزگه‌وت ل �ه‌ڕۆژى هه‌ینى ب��وو‌ه ب ‌ه‬ ‫گۆڕه‌پانى چاالکى حزبى و سیاسى‪ ،‬زیانیان به‌‬ ‫یه‌کپارچه‌یى هه‌رێم گه‌یاندووه‌‪ ،‬په‌راوێزکردن و‬ ‫خزمه‌ت نه‌کردنى مه‌نده‌لى و جه‌له‌وال و سه‌عدی ‌ه‬ ‫نمونه‌ى له‌به‌رچاون‪ ،‬ده‌ی��ان به‌ڵگ‌ه له‌به‌رده‌ستدان‬

‫له‌باره‌ى ئه‌و که‌سانه‌ى ک‌ه ئاستى گوزه‌رانیان ته‌واو‬ ‫نیی‌ه و نانوانن سه‌ربه‌رزان‌ه بژین‪.».‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ى که‌مپینه‌ک‌ه ئه‌وه‌شى وت‪ :‬ل ‌ه‬ ‫سۆنگه‌ى په‌رۆشیمان بۆ پێشخستن و په‌ره‌پێدانى‬ ‫ئه‌زمونه‌که‌مان ئه‌م داوایه‌مان هه‌ی‌ه و داواى ده‌ست‬ ‫له‌کارکێشانه‌وه‌ى سه‌رۆکى حکومه‌ت و سه‌رۆکى‬ ‫هه‌رێم ده‌که‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ش ل‌ه ڕێگه‌ى کۆکردنه‌وه‌ى‬ ‫ئیمزا له‌ناو ڕۆشنبیران و ڕۆژنامه‌نوسان و سیاسیی ‌ه‬ ‫سه‌ربه‌خۆکان‪ ،‬پاشان ئیمزاکان ئاڕاسته‌ى الیه‌نى‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و ڕۆشنبیر‌ه وتیشى‪ :‬م��اوه‌ى هه‌فته‌یه‌ک ‌ه‬ ‫ده‌ستمان به‌م هه‌ڵمه‌ت‌ه ک��ردوو‌ه و بۆ ماوه‌یه‌کى‬ ‫نادیار ب���ه‌رده‌وام ده‌ب��ێ و تائێستا (‪ )18‬که‌س‬ ‫له‌کوردستان و ئه‌وروپا پشتگیریان کردووه‌‪.‬‬ ‫(ن��اس��ی��ح ع �ه‌ب��دول��ڕه‌ح��ی��م) ڕۆژن��ام �ه‌ن��وس��ى‬ ‫دانیشتوى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید‪ ،‬ل‌ه لێدوانێکدا بۆ‬ ‫چه‌تر ره‌خن‌ه له‌م پڕۆژه‌ی‌ه ده‌گرێت به‌وه‌ى شتى ورد‬ ‫و بچوکى باسکردووه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێ‪:‬به‌ده‌یان دۆسێ‬

‫هه‌ستیارى تر هه‌ی‌ه ک‌ه ن�ه‌ک ته‌نها شایانى‬ ‫ده‌ست له‌کارکێشانه‌وه‌ى به‌رپرسانن‪ ،‬به‌ڵکو ده‌کرێ‬ ‫دادگایش بکرێن له‌سه‌رى»‪.‬‬ ‫ناسیح ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌کات‪:‬که‌موکوڕى‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌ی‌ه ئه‌وه‌ی‌ه هێشتا خۆیان نه‌داو‌ه ل‌ه کێش ‌ه‬ ‫ێ گه‌وره‌کان‪ .‬بۆ نمونه‌‪ ،‬له‌سه‌ر خیانه‌ت ‌ه‬ ‫و دۆس ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌کان‪ ،‬ش �ه‌ڕى ن��اوخ��ۆ‪ ،‬له‌سه‌ر بابه‌تى‬ ‫به‌تااڵنبردنى سه‌روه‌ت و سامانى ئه‌م واڵته‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ته‌خشان و په‌خشانکردنى‬ ‫بودجه‌ى گشتى هه‌رێم‪ ،‬ئه‌کرێ‬ ‫ئ �ه‌و ب�ه‌رپ��رس��ان�‌ه ل �ه‌س �ه‌ر ئ�ه‌وان� ‌ه‬ ‫دادگ��ای��ى بکرێن‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا تا‬ ‫ئێستا ک��ار ب‌ه دوو ئیداریى‬ ‫هه‌رێم ده‌که‌ن»‪.‬‬

‫«یه‌کێتى و پارتى ئامانجى سیاسییان هه‌ی ‌ه له‌دواخستنى هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاکان»‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوسمان بۆ چه‌تر‪:‬‬

‫دواکه‌وتنی حکومه‌ت کاریگه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫بودجه‌ و ئاسایش داده‌نێت‬ ‫تایبه‌ت به‌ چه‌تر‬

‫ئه‌ندامێکى کوردى په‌رله‌مانى عێراق باس له‌وه‌ ده‌کات‪ ،‬ده‌وڵه‌تی یاسا له‌وانیتر بۆ کورد‬ ‫باشتره‌ و ئێمه‌ بینیومانن‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت دابنیشین و ڕێکه‌وتن بکه‌ین‪ ،‬چونکه‌ شت ب ‌ه‬ ‫شه‌فه‌وی و وتن و لێدوان چاره‌سه‌ر نابێ‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌قۆناغی پێکهێنانی حکومه‌ت ده‌کرێت‪.‬‬ ‫(د‪.‬مه‌حمود عوسمان) ئه‌ندامى په‌رله‌مانى عێراق له‌ لێدوانێکیدا بۆ چه‌تر وتى‪ :‬به‌مزوان ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان کۆده‌بێته‌وه‌ و بڕیار ده‌دات و لیسته‌کانیش لێک نزیک ده‌بنه‌وه‌‪ .‬د‪.‬مه‌حمود‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ زیانه‌کانی دواکه‌وتنی حکومه‌تیش وت��ی‪ :‬بۆ هه‌موو عێراق باش نییه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی کاریگه‌ری ده‌کاته‌ سه‌ر بودجه‌ و ڕه‌وشی ئاسایش و زۆر شتیتر‪.‬‬ ‫(عه‌داله‌ت عه‌بدوڵاڵ) سه‌رنوسه‌رى گۆڤارى (وااڵ پرێس) له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌(چه‌تر)ی وت‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌چه‌ند رۆژی داهاتوودا ئه‌و پاڵێوراوه‌ی هاوپه‌یمانی نیشتمانی کێشه‌یه‌کی بۆ‬ ‫دروست ببێت ئه‌وا عێراق ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ره‌تا و توشی ئه‌و قه‌یرانه‌ ده‌بێته‌وه‌ که‌پێشتر تێدا‬ ‫بووه‌‪.‬‬ ‫سه‌رنوسه‌رى وااڵ پرێس وتیشى‪ :‬له‌ هه‌موو حاڵه‌تێکدا ده‌بێت چاوه‌ڕوانی ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬تا بزانین کاندیدکردنی مالیکی به‌کوێ ده‌گات‪ ،‬ئێستا عێراقییه‌ش باس له‌و‌ه‬ ‫ده‌کات یان به‌شداری پرۆسه‌ی سیاسی ناکات یان ده‌بێته‌ ئۆپۆزسیۆنێکی به‌هێز له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مانی عێراقدا‪ ،‬ئه‌گه‌ری سێیه‌میش ئه‌وه‌یه‌ داوای پۆستی سه‌رۆکایه‌تی کۆمار‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ده‌بێت ئێمه‌ چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌ بکه‌ین هه‌ڵوێسته‌کان چۆن یه‌کالیی ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫گۆڕانکارییه‌کان زۆر به‌خێرایی ڕووده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫نزیکه‌ى حه‌وت مانگ تێده‌په‌ڕێ به‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى عێراقدا‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆى‬ ‫ملمالنێى نێوان لیسته‌ براوه‌کانه‌وه‌ تا ئێستا حکومه‌تى نوێ پێکنه‌هێنراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش عێراقى‬ ‫گه‌یانده‌ یه‌که‌مین واڵت له‌جیهاندا که‌ له‌پێکهێنانى حکومه‌تدا هێنده‌ دوابکه‌وێت‪.‬‬ ‫زانیارى زیاتر له‌ الپه‌ڕه‌ (‪ )3‬دایه‌‬

‫که‌رکوک‪ ،‬ڕاپۆرتێکى چه‌تر کێشه‌ى موچه‌ى (‪)110‬‬ ‫پاسه‌وانه‌ک ‌ه به‌ره‌و چاره‌سه‌رکردن ده‌بات‬ ‫که‌رکوک‪-‬تاهیر تۆفیق‬ ‫دواى ئه‌وه‌ى له‌ ژماره‌ (‪)24‬ى ڕۆژنامه‌ى چه‌تردا ڕاپۆرتێک له‌سه‌ر کێشه‌ى وه‌رنه‌گرتنى‬ ‫موچه‌ى (‪ )110‬پاسه‌وانى ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک باڵو کرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫که‌ م��اوه‌ى نۆ مانگه‌ موچه‌یان وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬سه‌رۆکى هه‌رێم بڕیاریدا لیژنه‌یه‌ک‬ ‫دروست بکرێت بۆ به‌دواداچونى کێشه‌که‌‪.‬‬ ‫(جاسم ڕه‌حیم) به‌رپرسى پاسه‌وانه‌کانى ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک ب ‌ه‬ ‫(چه‌تر)ى ڕایگه‌یاند‪ :‬ده‌ستخۆشی له‌ ڕۆژنامه‌ى چه‌تر ده‌که‌ین‪ ،‬به‌هۆى باڵوکردنه‌وه‌ى‬ ‫ڕاپۆرتێک له‌سه‌ر کێشه‌که‌ى ئێمه‌ سه‌رۆکى هه‌رێم بڕیاریدا لیژنه‌یه‌ک دروست بکرێت‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ى کێشه‌ى پاسه‌وانه‌کان چاره‌سه‌ر بکرێت‪ ،‬که‌ نۆ مانگه‌ موچه‌مان وه‌رنه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫جاسم ڕه‌حیم ئه‌وه‌شى ڕاگه‌یاند‪ :‬داواکارین ئه‌و لیژنه‌یه‌ ده‌ست به‌کار بێت و به‌ زوترین‬ ‫ک��ات موچه‌که‌مان بۆ سه‌ر‌فبکرێت و ئ��اوڕم��ان لێ ب��ده‌ن �ه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ ئێمه‌ (‪)110‬‬ ‫پاسه‌وانین تاوه‌کو ئێستا موچه‌مان وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬زۆربه‌شمان خاوه‌نى خێزانین و له‌خانوى‬ ‫کرێداین‪.‬‬

‫ل ‌ه (‪)%89.2‬ى راپرسییه‌ک‪:‬‬ ‫په‌یوه‌ندى سه‌رده‌شت ب ‌ه ئه‌نساره‌و ‌ه «ناڕاست و بێ بنه‌مایه‌»‬

‫تایبه‌ت به‌ چه‌تر‬

‫ل ‌ه ڕاپرسییه‌کى ماڵپه‌رى (‪www.chatrpress.‬‬ ‫‪)com‬دا ک ‌ه له‌سه‌ر دۆسێى تیرۆرکردنى رۆژنامه‌نوسى‬ ‫شه‌هید (سه‌رده‌شت عوسمان) کردوویه‌تى‪)%89.2( ،‬‬ ‫ى ڕاپرسییه‌که‌ بۆچونیان وایه‌‪ ،‬زانیاریه‌کانى لیژنه‌ى‬ ‫لێکۆڵینه‌و‌ه له‌ دۆسێى سه‌رده‌شت عوسمان «نا ڕاست‬ ‫و بێ بنه‌مایه‌»‪.‬‬ ‫ڕاپرسییه‌که‌ى ماڵپه‌رى چه‌ترپرێس ب ‌ه پرسیارێک‬ ‫ده‌ستیپێکردوو‌ه ب�ه‌م شێوه‌یه‌« زانیارییه‌کانى لیژنه‌ى‬ ‫لێکۆڵینه‌و‌ه له‌ دوسێى ڕۆژنامه‌نوسى شه‌هید (سه‌رده‌شت‬ ‫عوسمان) چۆن ده‌بینى؟» له‌ به‌رامبه‌ردا سێ هه‌ڵبژاردن‬

‫خراوه‌ته‌ به‌ر دیده‌ى به‌شداربووان‪ ،‬به‌م جۆره‌«‪ -1‬ناڕاست‬ ‫و بێ بنه‌مایه‌‪ -2 ،‬ڕاست و دروسته‌‪-3 ،‬به‌شێک ل ‌ه‬ ‫ڕاستى تێدایه‌»‪.‬‬ ‫ل ‌ه ڕاپرسییه‌که‌دا (‪ )426‬که‌س به‌شداریان کردووه‌‪،‬‬ ‫ل�ه‌و ڕێ���ژه‌ی���ه‌ش(‪ )%89.2‬که‌ ده‌ک��ات� ‌ه (‪ )380‬ده‌نگ‬ ‫بۆچونیان وایه‌‪ ،‬زانیارییه‌کانى لیژنه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌ ل ‌ه‬ ‫دۆسێى تیرۆرکردنى شه‌هید سه‌رده‌شت «ناڕاست و بێ‬ ‫بنه‌مایه‌»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ل�ه‌(‪)%8.2‬ى ده‌نگده‌ران‪ ،‬ک ‌ه ده‌کات ‌ه (‪)35‬‬ ‫ده‌نگ بۆچونیان وایه‌ ئه‌و زانیاریانه‌ى لیژنه‌ى لێکۆڵینه‌و‌ه‬ ‫«ڕاست و دروسته‌»‪.‬‬ ‫هه‌ر ل ‌ه ڕاپرسییه‌که‌دا (‪)%2.6‬ى به‌شداربووانیش ک ‌ه‬

‫‪ ...‬ل ‪2‬‬

‫ده‌کات ‌ه (‪ )11‬ده‌ن��گ‪ ،‬ڕوانینیان وای�ه‌ ئه‌و زانیاریان ‌ه‬ ‫«به‌شێک له‌ ڕاستى تێدایه‌»‪.‬‬ ‫(سه‌رده‌شت عوسمان)ى ڕۆژنامه‌نوس و خوێندکارى‬ ‫دوا قۆناغى به‌شى ئینگلیزى‪ ،‬ل ‌ه ڕۆژى (‪)2010/5/4‬‬ ‫له‌به‌رده‌م کۆلێژه‌که‌ى ڕفێنرا و ل ‌ه (‪ )5/5‬ل ‌ه موسڵ‬ ‫ت �ه‌رم �ه‌ک �ه‌ى ب �ه‌ ک����وژراوى دۆزرای�����ه‌و‌ه و ل � ‌ه (‪)5/6‬‬ ‫گه‌یه‌نرایه‌وه‌ هه‌ولێر‪ ،‬ل ‌ه ناوه‌ڕاستى مانگى نۆشدا لیژنه‌ى‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌ ل ‌ه تیرۆرکردنى سه‌رده‌شت رایگه‌یاند‪ :‬گروپى‬ ‫ئه‌نسارولئیسالم ل ‌ه پشت تیرۆرکردنى سه‌رده‌شته‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ناڕه‌زایى توندى ل ‌ه ناوه‌نده‌ جیاجیاکانى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان لێکه‌وته‌و‌ه و سه‌رله‌به‌رى ئه‌و زانیاریانه‌یان‬ ‫ڕه‌تکرده‌وه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬


‫«ده‌بێت (قاسم فارس ئاغا)ى‬ ‫تۆمه‌تبارى ئه‌نفال بدرێته‌ دادگا»‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت به‌ چه‌تر‬

‫ن���اوه‌ن���دى ه �ه‌ڵ �ه‌ب��ج �ه‌ دژ ب��ه‌ ئ�ه‌ن��ف��ال‬ ‫و ج��ی��ن��ۆس��ای��دى گ �ه‌ل��ى ک���ورد ن��اس��راو‬ ‫ب �ه‌ چ��اک ل �ه‌ ب�ه‌ی��ان��ن��ام�ه‌ی�ه‌ک��ی��دا‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫وێنه‌یه‌کى ب��ۆ چ�ه‌ت��ر ن����اردووه‌‪ ،‬ده‌ڵ��ێ‪:‬‬

‫ج�ه‌خ��ت ده‌ک �ه‌ی��ن �ه‌وه‌ ک �ه‌ ده‌ب��ێ��ت (قاسم‬ ‫فار س‌ ئاغا) و هه‌ر تۆمه‌تبارێکی تری‬ ‫ئه‌نفال بدرێنه‌ دادگا و ناشێت بخرێن ‌ه‬ ‫سه‌رو یاساو مافی قوربانیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫چ��اک ئ��ه‌وه‌ش ده‌ڵ��ێ «گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ی‬ ‫‹ق���اس���م ف����ارس ئ���اغ���ا› ب���ۆ ه �ه‌رێ��م��ی‬ ‫کوردستان گه‌لێک واتای مه‌ترسیداری‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ خ���ۆی ه �ه‌ڵ��گ��رت��ووه‌‪ ،‬له‌پێشی‬ ‫پ��ێ��ش�ه‌وه‌ پێشێلکاریی م��اف��ی م��رۆڤ‬ ‫‌و ب��ه‌س��وک ت �ه‌م��اش��اک��ردن��ی خ��وێ��ن��ی‬ ‫شه‌هیدا ن‌ و ئه‌نفالکراوان ‌و بێبه‌هاکردنی‬ ‫یاسا ده‌سه‌لمێنێت له‌م هه‌رێمه‌دا»‪.‬‬ ‫چ������اک ب������اس ل���������ه‌وه‌ش ده‌ک������ات‬ ‫«جیاوازییه‌ک که‌ قاسم ئاغا له‌وانیتر‬ ‫ج��ی��اده‌ک��ات �ه‌وه‌ ئ �ه‌و ب�ه‌ڵ��گ�ه‌ن��ام��ان�ه‌ن ک ‌ه‬ ‫ده‌ی��س�ه‌ل��م��ێ��ن��ن ئ��ه‌و چ ک��اره‌ک��ت�ه‌رێ��ک��ی‬

‫«له‌مانگى نۆدا تورکیا له‌ (‪ )13‬شوێن‬ ‫ئاگرى له‌ دارستانه‌کانى کوردستان به‌رداوه‌»‬

‫دزێ و به‌دکار بووه‌‪ ،‬شایه‌تحاڵه‌کانی‬ ‫ناوچه‌ی کۆیه‌ و ئه‌نفالکراوه‌کانی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ن»‪.‬‬ ‫دواى ئه‌وه‌ى هه‌واڵى ئه‌وه‌ باڵوبوویه‌وه‌‬ ‫(قاسم فارس ئاغا) گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ هه‌رێمى‬ ‫ک���وردس���ت���ان و ه��ی��چ ڕێ��وش��وێ��ن��ێ��ک‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ن ده‌س���ه‌اڵت���دران���ه‌وه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌رى‬ ‫نه‌گیراوه‌ته‌به‌ر‪ ،‬ن��اڕه‌زاى له‌ناو خه‌ڵکى‬ ‫شارى (کۆیه‌)دا دروست بووه‌ و بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌ش که‌مپینێکیان دروستکردوو‌ه‬ ‫‌ن‬ ‫و داواى دادگاییکردنى ناوبراو ده‌که‬ ‫چه‌تر ‪ -‬ئاژانسه‌کان‬ ‫به‌ تۆمه‌تى «هاوکاریکردنى ڕژێمى‬ ‫ه‬ ‫به‌عسى له‌ناوچوو و به‌شداریکردن ل ‌ بڕیارگه‌ی ناوه‌ندیی هێزه‌کانی پاراستنی‬ ‫ئه‌نفالکردنى خه‌ڵکى ن��اوچ �ه‌ى کۆی ‌ه گه‌ل ناسراو ب‌ه (هه‌په‌گه‌) ئاماری شه‌ڕ و‬ ‫و ک��وش��ت��ن��ى پ��ێ��ش��م �ه‌رگ �ه‌ و خ�ه‌ڵ��ک��ى ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی مانگى ئه‌یلولى ئاشکراکرد‬ ‫بیتاوان»‪.‬‬ ‫و ڕایگه‌یاند‪ ،‬ده‌وڵه‌تی تورک له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫(‪ )24‬ئۆپه‌راسیۆنی ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬ل‌ه ئه‌نجامدا‬ ‫(‪ )13‬گه‌ریال ژیانیان له‌ده‌ستداو‌ه و (‪)20‬‬ ‫سه‌ربازی تورکیاش کوژراون‪.‬‬ ‫ب‌ه گوێره‌ى ئاماره‌که‌ى هێزه‌کانى گه‌ریال ل ‌ه‬ ‫مانگى نۆدا سوپاى تورکیا (‪ )24‬ئۆپه‌راسیۆنى‬ ‫ئه‌نجامداو‌ه شه‌ش جار پێکدادان ڕویداو‌ه و له‌‬ ‫مافى گه‌ل‌ه که‌وا نوێنه‌رى خۆى هه‌ڵبژێرێ‪ )13( ،‬شوێن ئاگرى ل‌ه دارستانه‌کان به‌رداوه‌‪.‬‬ ‫وه‌کو پارتیه‌ک تا ئێستا نه‌مبیستوو‌ه ن‌ه ل ‌ه ه���ه‌ر ب �‌ه گ��وێ��ره‌ى ئ��ام��اره‌ک �‌ه ل �‌ه کاتى‬ ‫حزبه‌که‌م ن‌ه ل‌ه فراکسیۆنه‌که‌م ک‌ه دژى ئه‌و پێکدادانه‌کاندا‪ ،‬گه‌ریالیه‌ک ب‌ه دیل گیراو‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌ه بین»‪.‬‬ ‫و (‪ )13‬گ �ه‌ری�لاش گیانیان ل�ه‌ده‌س��ت��داوه‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ب‬ ‫‌ندیکرد‬ ‫ه‬ ‫‌یو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌فۆن‬ ‫ه‬ ‫‌ل‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫‌ى‬ ‫چه‌تر ل‌ه ڕێگه‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ب �ه‌ه��ۆى چ��االک��ى وه‌اڵم���دان���ه‌وه‌و‌ه‬ ‫وته‌بێژى حکومه‌تى هه‌رێم (د‪.‬کاو‌ه مه‌حمود)‬ ‫ه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ناوبراو ئاماد‌ه نه‌بوو له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫لێدوان بدات و وتى‪ :‬ئه‌و‌ه په‌یوه‌ندى ب‌ه وه‌زیرى‬ ‫ناوخۆو‌ه هه‌ی‌ه و ده‌توانن په‌یوه‌ندى به‌وه‌و‌ه بک‌هن‌‪،‬‬ ‫هه‌ولێر ‪ -‬ره‌هێل مامه‌ش‬ ‫هه‌ر بۆ ئه‌و مه‌به‌ست‌ه چه‌تر هه‌وڵیدا لێدوانى‬ ‫(که‌ریم سنجارى) وه‌زیرى ناوخۆ وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ى ماوه‌یه‌ک‌ه ب��اس له‌دانانى‬ ‫به‌اڵم ته‌له‌فۆنه‌که‌ى داخرابوو‪.‬‬ ‫پێویست ب��وو ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ى ئه‌نجومه‌نى (عه‌دنان موفتى) ئه‌ندامى مه‌کته‌بی سیاسى‬ ‫پارێزگاکانى هه‌رێمى کوردستان هاوکات یه‌کێتى ده‌کرێ بۆ پۆستى جێگرى سه‌رۆکى‬ ‫بێ له‌گه‌ڵ (‪ )14‬پارێزگاکه‌ى ترى عێراقدا ه �ه‌رێ��م‪ ،‬ب��ه‌اڵم ب�ه‌گ��وێ��ره‌ى ئ �ه‌و زانیاریانه‌ى‬ ‫و ل‌ه (‪)2009/1/31‬دا ئه‌نجام بدرایه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌س��ت چه‌تر که‌وتوو‌ه ناوبراو ئه‌و پۆسته‌ى‬ ‫ئه‌وکات‌ه نه‌کرا و دواخرا بۆ (‪ )2009/12/31‬ڕه‌تکردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامێکى په‌رله‌مانیش ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫که‌چى ئه‌م ب��ه‌رواره‌ش نه‌کرا و ئه‌و‌ه (‪ )10‬ئه‌و‌ه کێشه‌یه‌کى سیاسییه‌‪.‬‬ ‫مانگیش ل‌ه ساڵى (‪ )2010‬تێده‌په‌ڕێ‪ ،‬به‌اڵم (بورهان ره‌شید) ئه‌ندامى لیژنه‌ى یاسایی ل ‌ه‬ ‫هێشتا کاتێک ب‌ه ئه‌نجامدانى ئه‌و هه‌ڵبژاردن ‌ه په‌رله‌مانى کوردستان ب‌ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪:‬‬ ‫ڕاست‌ه یاساى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم له‌په‌رله‌مان‬ ‫دیاری نه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌رچووه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند که‌موکوڕییه‌کى تێدایه‌‪،‬‬ ‫له‌وان‌ه جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێم له‌الیه‌ن خودى‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێمه‌و‌ه دیاریده‌کرێت‪ ،‬پاشان ل ‌ه‬

‫پاش نزیکه‌ى دوو ساڵ له‌دواخستن هێشتا کات دیاری نه‌کراوه‌‬

‫«یه‌کێتى و پارتى ئامانجى سیاسییان هه‌ی ‌ه له‌دواخستنى هه‌ڵبژاردن»‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬

‫ئه‌ندامێکى په‌رله‌مانى کوردستان باس‬ ‫له‌و‌ه ده‌کات‪ ،‬هه‌م پارتیش و هه‌م یه‌کێتیش‬ ‫مه‌به‌ستى سیاسیان هه‌یه‌‪ ،‬ل‌ه دواخستنى‬ ‫هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان و ترسیان‬ ‫له‌و‌ه هه‌ی‌ه ک‌ه ئه‌مجار‌ه ئه‌وان شکست بێنن‪.‬‬ ‫(نه‌سرین ج�ه‌م��ال) ئه‌ندامى په‌رله‌مانى‬ ‫ک���وردس���ت���ان ل���ه‌س���ه‌ر لیستى گ�����ۆڕان ل ‌ه‬ ‫لێدوانێکیدا ب��ۆ چ�ه‌ت��ر وت���ى‪ :‬ئێم‌ه وه‌ک‬ ‫فراکسیۆنى گۆڕان سوربوین ل‌ه سه‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان ل‌ه کاتى‬ ‫خۆیدا ئه‌نجام بدرێ‪ ،‬هه‌ر بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫تا ئێستا دوو یاداشتمان داوه‌ت‌ه سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬بۆئه‌وه‌ى له‌په‌رله‌مانه‌و‌ه داوا ل ‌ه‬ ‫حکومه‌ت بکرێ بۆ دانانى کاتى هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ب‌ه داخه‌و‌ه گوێیان نه‌داوه‌ت‌ه یاداشته‌کانى‬ ‫ئێمه‌‪ ،‬ڕۆژ ب‌ه ڕۆژیش دواى ده‌خه‌ن‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و ئ�ه‌ن��دام په‌رله‌مانه‌ى گ��ۆڕان وتیشى‬ ‫«ه�ه‌م پارتیش و هه‌م یه‌کێتیش مه‌به‌ستى‬ ‫سیاسیان هه‌ی‌ه ل‌ه دواخستنى هه‌ڵبژاردن و‬ ‫ترسیان له‌و‌ه هه‌ی‌ه ک‌ه ئه‌مجار‌ه ئه‌وان شکست‬

‫بێنن»‪.‬‬ ‫نه‌سرین جه‌مال ئه‌وه‌شى وت‪ :‬ئه‌وان پڕۆژه‌‬ ‫یاساى کۆمسیۆنى هه‌ڵبژاردنیان هێناوه‌ت ‌ه‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان و ده‌ی���ان���ه‌وێ ئ��ه‌م کۆمسیۆن ‌ه‬ ‫دروست ببێت و به‌کارى بێنن بۆ هه‌ڵبژاردنى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگا‪ ،‬به‌اڵم ئێم‌ه هه‌وڵه‌کانمان‬ ‫یه‌کخستووه‌‪ ،‬ک‌ه ئه‌گه‌ر بێت و ئه‌م پرۆژ‌ه‬ ‫ی��اس��اى ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن�ه‌ش په‌سه‌ند بکرێ ل ‌ه‬ ‫په‌رله‌ماندا ئه‌بێ کارى پێ نه‌کرێ‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫ل‌ه زه‌ره‌رى میله‌ته‌که‌مانه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کى تره‌و‌ه (ژیان عومه‌ر) ئه‌ندامى‬ ‫په‌رله‌مانى کوردستان له‌سه‌ر لیستى پارتى‬ ‫دیموکراتى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬له‌لێدوانێکدا بۆ‬ ‫چه‌تر وتى‪ :‬بابه‌تى هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پ��ارێ��زگ��اک��ان ه��ی��چ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��ی �ه‌ک��ى ب ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانه‌و‌ه نه‌ماو‌ه و په‌رله‌مان بڕیارى خۆیداو‌ه‬ ‫ئێستا له‌سه‌ر حکومه‌ت ماوه‌‪ ،‬حکومه‌ت ده‌بێ‬ ‫ڕۆژه‌ک‌ه دیاری بکات‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌ى پارتى باسى له‌وه‌شکرد‬ ‫«ئێم‌ه وه‌ک پارتى له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین هه‌ڵبژاردنى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پ��ارێ��زگ��اک��ان له‌کاتى خۆیدا‬ ‫بکرێت‪ ،‬چونک‌ه پرۆسه‌یه‌کى دیموکراسی‌ه و‬

‫پۆزش‬

‫«کێشه‌ى جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێم سیاسیی ‌ه نه‌ک یاسایى»‬

‫له‌ژماره‌ی پێشووی رۆژنامه‌ی (چه‌تر)دا به‌ هۆی کێشه‌ی مۆنتاژه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌ک له‌وێنه‌ی‬ ‫راپۆرتی (هاوکارییه‌کانی ئیسرایل بۆ بارزانی‪ )...‬به‌شێوه‌یه‌کی نه‌ویستراو روویداو به‌شێک‬ ‫له‌وێنه‌که‌ بڕدرابوو‪ ،‬بۆیه‌ داوای لێبوردن له‌خوێنه‌رانی چه‌تر و هه‌موو ئه‌وانه‌ ده‌که‌ین که‌ پێی‬ ‫نیگه‌ران بوون و رایده‌گه‌یه‌نین که‌ رۆژنامه‌ی چه‌تر له‌وه‌ به‌رپرس نییه‌ و ته‌نیا هه‌ڵه‌یه‌که‌ و‬ ‫به‌سه‌رماندا تێپه‌ڕیووه‌‪...‬‬

‫چاپخانه‌ی ره‌نج‬

‫«ده‌سه‌اڵت و به‌تایبه‌ت پارتى ترسیان له‌ ئازادى ڕاده‌ربڕین هه‌یه»‬ ‫سلێمانى‪-‬جه‌زا ئه‌حمه‌د‬

‫که‌مپینى بێ ده‌نگ نابین که‌ له‌دواى‬ ‫تیرۆرکردنى سه‌رده‌شت عوسمان دروست‬ ‫ب��وو‪ ،‬چاالکییه‌کانى ده‌ستپێده‌کاته‌وه‌ و‬ ‫سه‌رنوسه‌رى ڕۆژنامه‌ى هاواڵتیش ئاماژ‌ه‬ ‫بۆ ئ�ه‌وه‌ ده‌ک��ات‪ ،‬ئامانجى ئه‌م که‌مپین ‌ه‬ ‫ته‌نیا وازهێنانى پارتى نییه‌ ل ‌ه سکااڵکانى‪.‬‬ ‫(که‌مال ڕه‌وف) سه‌رنوسه‌رى ڕۆژنامه‌ى‬ ‫هاواڵتى‪ ،‬هاوکات ئه‌ندامى که‌مپینه‌ک ‌ه‬ ‫به‌ (چه‌ترى) ڕاگه‌یاند‪ :‬پێموایه‌ ترسێک‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵت و پارتى به‌ تایبه‌تى‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئ��ازادى ڕاده‌رب��ڕی��ن و میدیاى‬ ‫ئازاد و ئه‌هلى‪.‬‬

‫که‌مال ڕه‌وف ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌نجامى که‌مپینه‌که‌ و په‌یامه‌که‌ى ل ‌ه‬ ‫یاداشتێکدا ده‌ده‌ینه‌ په‌رله‌مان دواى کۆتایى‬ ‫هاتنى کارو چاالکییه‌کانى که‌مپینه‌که‌‪،‬‬ ‫مه‌به‌ست له‌م که‌مپینه‌ش ته‌نها وازهێنانى‬ ‫پارتى نی ‌ه له‌سکااڵکانى ک ‌ه له‌سه‌ر میدیاى‬ ‫ئازاد تۆماریکردوه‌‪ ،‬به‌ڵکو به‌رگریکردنیش ‌ه‬ ‫ل ‌ه ئازادى ڕاده‌ربڕین و ڕۆژنامه‌نوسان‪.‬‬ ‫(د‪.‬سه‌باح محه‌مه‌د به‌رزنجى) ئه‌ندامى‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ى ک��وردس��ت��ان ل �ه‌س �ه‌ر لیستى‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��ى ئیسالمى ل � ‌ه ل��ێ��دوان��ێ��ک��دا بۆ‬ ‫چه‌تر وتى‪ :‬پشتگیرى هه‌موو که‌مپینێک‬ ‫ده‌که‌ین که‌جه‌خت له‌ ئ��ازادى ڕاده‌رب��ڕی��ن‬ ‫ب��ک��ات �ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا داوا ده‌ک�ه‌ی��ن‬

‫ڕۆژنامه‌نوسان و هه‌موو الیه‌ک ده‌ست‬ ‫بخه‌ینه‌ ن��او ده‌س���ت‪ ،‬ب��ۆئ �ه‌وه‌ى ئ �ه‌و ماف ‌ه‬ ‫موماره‌سه‌ بکه‌ین و هیچ به‌هانه‌یه‌ک‬ ‫نه‌ده‌ین ‌ه ده‌ست ئه‌و که‌سانه‌ى ک ‌ه دوژمنى‬ ‫ئازادى ڕاده‌ربڕینن‪.‬‬ ‫د‪.‬س���ه‌ب���اح وت��ی��ش��ى‪ :‬پ �ه‌رل �ه‌م��ان وه‌ک‬ ‫مه‌رجه‌عێکى یاسادانان ده‌بێت ڕۆڵى خۆى‬ ‫ببینێت و ل �ه‌و ب����واره‌دا ل�ه‌ه�ه‌م��وو که‌س‬ ‫زی��ات��ر ب �ه‌رگ��رى ب��ک��ات ل�ه‌م��اف��ى ئ���ازادى‬ ‫ڕاده‌رب��ڕی��ن‪ ،‬و میدیاى ئازادیش به‌خۆیدا‬ ‫بچێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڕاستى په‌رله‌مان له‌م کاته‌دا‬ ‫له‌هه‌موو کات زیاتر ئه‌رکى له‌سه‌رشانه‌ بۆ‬ ‫ڕاستکردنه‌وه‌ى بارى الرى ناو کۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تى له‌بوارى ڕاگه‌یاندندا‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬

‫یاساکه‌دا هیچ واده‌یه‌ک بۆ دانانى جێگرى‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم دیارینه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و ئه‌ندامه‌ى لیژنه‌ى یاسایی وتیشى‪:‬‬ ‫ئه‌و پرس‌ه زیاتر په‌یوه‌ندى ب‌ه ه �ه‌ردوو حزبی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار و ڕێکه‌وتنه‌که‌ى نێوانیانه‌و‌ه هه‌ی‌ه و‬ ‫تاکو ئێستا په‌رله‌مانى کوردستان به‌دواداچونى‬ ‫بۆ نه‌کردووه‌‪.‬‬ ‫ه��اوک��ات (د‪.‬ئ�ه‌ح��م�ه‌د وه‌رت���ێ) له‌هه‌مان‬ ‫لیژنه‌ى پ �ه‌رل �ه‌م��ان ب��ۆ چ�ه‌ت��ر ق��س�ه‌ى کرد‬ ‫و وت����ى‪ :‬ه���ه‌ر ی��اس��ای �ه‌ک ل�ه‌پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ى‬ ‫کوردستان ده‌ربچێت‪ ،‬پێویست‌ه له‌ڕێگه‌ى لیژن ‌ه‬ ‫تایبه‌ته‌کانه‌و‌ه ب‌ه دواداچونى بۆ بکرێت‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬دانه‌نانى جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێم‬ ‫بۆشاییه‌ک‌ه پێویست‌ه پڕبکرێته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫هیچ کێشه‌یه‌کى ی��اس��ای��ی ن��ی �ه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬

‫کێشه‌ک‌ه زیاتر سیاسیه‌‪.‬‬ ‫بۆ زانینى هۆکارى دواکه‌وتنى دانانى‬ ‫جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬چه‌تر‬ ‫بۆ چه‌ند جارێک په‌یوه‌ندى ب‌ه سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫هه‌رێمى کوردستانه‌و‌ه کرد‪ ،‬به‌اڵم هیچ که‌س‬ ‫واڵمى نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫دواى ئ���ه‌وه‌ى له‌ساڵى (‪ )2005‬یاساى‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم ل‌ه په‌رله‌مانى کوردستان‬ ‫ده‌رچوو و له‌ساڵى (‪ )2009‬هه‌موارکرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌گ��وێ��ره‌ى ئ��ه‌و ی��اس��ای�‌ه دواى ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم و جێگره‌که‌ى ده‌ستنیشان‬ ‫ده‌ک��رێ‪ ،‬ب�ه‌اڵم دواى هه‌ڵبژاردنى (‪)7/25‬‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم جێگره‌که‌ى دیارى نه‌کردوه‌و و‬ ‫په‌رله‌مانى کوردستانیش هیچ به‌دواداچونێکى‬ ‫بۆ ئه‌و یاسای‌ه نه‌کردووه‌‪.‬‬

‫دووه‌مین کۆنفرانسى رێکخراوى کوردۆساید له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه ده‌به‌سترێت‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪-‬یادگار ڕ ه‌ئوف‬

‫ب����ڕی����اره‌ ڕۆژى پ���ێ���ن���ج ش �ه‌م��م � ‌ه‬ ‫(‪ )2010/9/7‬ڕێکخراوى چاودێری‬ ‫ک���وردۆس���ای���د ن���اس���راو ب���ه‌ (چ���اک)‬ ‫ن��وس��ی��ن��گ �ه‌ى ب���اش���ورى ک���وردس���ت���ان‪،‬‬ ‫ب �ه‌ئ��ام��اده‌ب��وون��ى م��ی��وان��ان��ى ن����اوه‌وه‌ و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى کوردستان و ڕۆژنامه‌نوسان‬ ‫له‌هۆڵى یادگارى هه‌ڵه‌بجه‌ دووه‌مین‬ ‫کۆنفرانسى خۆى گرێ بدات‪.‬‬ ‫(ئ���ه‌ح���م���ه‌د م���ه‌ج���ی���د) ب���ه‌رپ���رس���ى‬ ‫ڕێ��ک��خ��راوى چ��اودێ��ری ک��وردۆس��ای��د‬ ‫ل��ق��ى گ �ه‌رم��ی��ان ل �ه‌ ل��ێ��دوان��ێ��ک��ی��دا بۆ‬ ‫چ�ه‌ت��ر وت��ى‪ :‬ئ��ام��ان��ج له‌به‌ستنى ئه‌و‬ ‫به‌کاره‌کانى‬ ‫کۆنفرانسه‌پیاچونه‌وه‌یه‌‬ ‫ڕێ������ک������خ������راوه‌ک������ه‌ و ه����ه‌ن����دێ����ک‬ ‫که‌موکورتیش هه‌یه‌ ده‌بێت چاره‌سه‌ر‬

‫بکرێن ک�ه‌ پێشتر ن�ه‌ت��وان��راو‌ه‬ ‫چاره‌بکرێن‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى‪ :‬ب��ۆی�ه‌ له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ک��ۆن��ف��ران��س �ه‌ک �ه‌ ئ �ه‌ب �ه‌س��رێ‪،‬‬ ‫چونکه‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ناوچه‌یه‌کى‬ ‫ک���اره‌س���ات���ب���اره‌‪ ،‬ه���ه‌رس���اڵ���ه‌ و‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌ک ئه‌و کۆنفرانس ‌ه‬ ‫ئه‌به‌سترێت‪ ،‬مه‌رج نیه‌ ته‌نها‬ ‫له‌ گه‌رمیان یان ناوچه‌یه‌کى‬ ‫ئ�ه‌ن��ف��ال��ک��راو ئ �ه‌م کۆنفرانس ‌ه‬ ‫ببه‌سرێت و کێشه‌مان له‌شوێن‬ ‫ن���ی���ه‌ پ��ێ��ش��ت��ر ل���ه‌ک���ه‌رک���وک‬ ‫ئ���ه‌م ک���اره‌م���ان ئ �ه‌ن��ج��ام��داوه‌‪،‬‬ ‫ب���������ه‌اڵم گ�����رن�����گ ئ�����ه‌وه‌ی����� ‌ه‬ ‫کۆبونه‌وه‌که‌ ئامانجى هه‌بێت‬ ‫و سه‌رکه‌وتوبێت‪.‬‬

‫نه‌قشبه‌ندى‪ :‬سێ کۆمپانیاى هه‌ولێر و دووانى دهۆک‬ ‫پاره‌ زیاده‌که‌ى هاواڵتیانیان نه‌گه‌ڕاندووه‌ته‌وه‌‬ ‫چه‌تر‪-‬ئاسۆ محه‌مه‌د‬

‫رۆژنامه‌نووسان داوای ئاشکراکردنی بکوژانی سه‌رده‌شت ده‌که‌ن‬

‫له‌الیه‌ن گه‌ریالکانه‌و‌ه (‪ )20‬سه‌ربازی تورک‬ ‫کوژراون‪.‬‬ ‫(هه‌په‌گه‌) باسى له‌وه‌شکرد‪ ،‬س �ه‌ره‌ڕای‬ ‫ه����ه‌ب����وون����ی ب�����ڕی�����اری ب����ێ چ���االک���ی‪،‬‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی ئه‌رته‌شی تورک به‌رده‌وامن‬ ‫و ئه‌وه‌شى ئاشکرا ک��رد‪ ،‬ک‌ه ل‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫دژوارتربوون و فراوانبوونی هێرشه‌کاندا‪ ،‬مافی‬ ‫چاالکی وه‌اڵمدانه‌و‌ه به‌کاردێنن‪.‬‬ ‫(هه‌په‌گه‌) وتیشى «ل‌ه ‪13‬ی ئابه‌و‌ه هه‌تا‬ ‫ئه‌مڕۆ‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای بڕیاری بێ چاالکیی‬ ‫گه‌ریال‪ ،‬ئه‌رته‌ش بێ پسانه‌و‌ه ئۆپه‌راسیۆن‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌بات و ل‌ه پاڵ ئه‌مه‌شدا تیمی شاراوه‌ی‬ ‫هێزه‌کانی ده‌وڵه‌ت له‌و هه‌رێمانه‌‪ ،‬سه‌رگه‌رمی‬ ‫که‌شفکردن و که‌مین دانانه‌وه‌ن»‪.‬‬ ‫هه‌ر ب‌ه گوێره‌ى ئاماره‌که‌ى گه‌ریالکانى‬ ‫کورد‪ ،‬ل‌ه پاڵ (‪ )24‬ئۆپه‌راسیۆنی زه‌مینی‬ ‫شه‌ش هێرشی هه‌وایی و (‪ )41‬جار تۆپباران‬

‫ئه‌نجامدراو‌ه (‪ )13‬هه‌رێم به‌هۆی تۆپبارانه‌وه‌‪،‬‬ ‫یان ب‌ه ده‌ستی سه‌ربازانی ئه‌رته‌شی تورک‬ ‫ئاگری تێبه‌ردراوه‌‪.‬‬ ‫گه‌ریالکانى کورد باسیان له‌وه‌شکردووه‌‪،‬‬ ‫پێرێ تۆپخانه‌کانى سوپاى تورکیا بۆ ماوه‌ى‬ ‫کاتژمێرێک ناوچه‌ى زاپیان تۆپبارانکردووه‌‬ ‫و ئێواره‌ى هه‌مان ڕۆژیش چه‌ند ناوچه‌یه‌کى‬ ‫ح�ه‌ف��ت��ان��ی��ن و زاگ���رۆس���ی���ان ب���‌ه سه‌ختى‬ ‫تۆپبارانکردووه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌م ئۆپه‌راسیۆنانه‌ى سوپاى تورکیا ل ‌ه‬ ‫کاتێکدایه‌‪ ،‬ک�‌ه ڕۆژى (‪ )8/13‬کۆما‬ ‫جڤاکێن کوردستان ئاگربه‌ستى یه‌کالیه‌نه‌ى تا‬ ‫(‪ )9/20‬ڕاگه‌یاند‪ ،‬هه‌روه‌ها ڕۆژى (‪)9/30‬ش‬ ‫ئاگربه‌ستى یه‌کالیه‌نه‌ى بۆ ماوه‌ى مانگێکى‬ ‫تر درێژکرده‌وه‌‪ ،‬ب‌ه ئاماجى ئه‌وه‌ى «کێشه‌ى‬ ‫کورد ب‌ه شێوازى ئاشتیان‌ه چاره‌سه‌ر ببێ»‪.‬‬

‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى ڕاگ �ه‌ی��ان��دن��ى وه‌زاره‌ت����ى‬ ‫ئه‌وقاف ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات‪ ،‬ئه‌مساڵ‬ ‫پ��ێ��ن��ج ل���ه‌و ک��ۆم��پ��ان��ی��ای��ان �ه‌ى ل��ه‌ کاتى‬ ‫گواستنه‌وه‌ى هاواڵتیان بۆ عه‌ره‌بستانى‬ ‫س��ع��ودى پ���اره‌ زی��اده‌ک��ه‌ى وه‌ریانگرتبوو‬ ‫نه‌یانگه‌ڕاندووه‌ته‌وه‌ بۆ هاواڵتیان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێنج کۆمپانیایه‌ش سێیان له‌ هه‌ولێر و‬ ‫دوانیشیان له‌ دهۆکن‪.‬‬ ‫(م���ه‌ری���وان ن�ه‌ق��ش��ب�ه‌ن��دى) ب �ه‌ڕێ��وب �ه‌رى‬ ‫ڕاگه‌یاندنى وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف به‌ (چه‌تر)‬ ‫ى ڕاگه‌یاند‪ :‬زیاتر له‌ (‪ )80‬کۆمپانیاى‬ ‫ح�ه‌ج و عومره‌ هه‌یه‌ له‌ کوردستان ک ‌ه‬ ‫به‌شى هه‌ره‌ زۆریان مۆڵه‌تیان وه‌رگرتوو‌ه‬ ‫له‌ وه‌زاره‌ت��ى ئه‌وقاف و کاروبارى ئاینى‬

‫بۆ ئه‌وه‌ى که‌ خه‌ڵک ببه‌ن بۆ سه‌فه‌رى کۆمپانیایه‌ش سێیانیان ل�ه‌ه�ه‌ول��ێ��رن و‬ ‫دوان��ی��ان له‌ ده��ۆک‪ ،‬بۆیه‌ ب��ڕی��اردرا بۆ‬ ‫عومره‌‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو وتیشى‪ :‬ع��وم��ره‌ وه‌ک حه‌ج م���اوه‌ى ساڵێک ڕێ��گ�ه‌ی��ان پ��ێ ن �ه‌درێ‬ ‫ن��ی�ه‌ وه‌زاره‌ت�����ى ئ��ه‌وق��اف زۆر ت �ه‌داخ��ول خ �ه‌ڵ��ک ب��گ��وێ��زن �ه‌وه‌ ب��ۆ ع�ه‌ره‌ب��س��ت��ان��ى‬ ‫ل���ه‌ک���اره‌ک���ان���ی���ان���دا ن����اک����ات‪ ،‬ت �ه‌ن��ه��ا سعودى‪.‬‬ ‫مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندى باسى له‌وه‌شکرد‪:‬‬ ‫کۆمپانیاکان پابه‌ند ده‌کات به‌و نرخانه‌ى‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌ ب �ه‌غ��داد داده‌ن���رێ���ت‪ ،‬ل �ه‌ مانگى ل �ه‌ ڕاگ �ه‌ی��ان��دن��ى وه‌زاره‌ت ب �ه‌ن��ی��ازب��ووم‬ ‫ره‌مه‌زانى ئه‌مساڵدا عێراق بۆ (‪ )15‬ڕۆژ ن��اوى کۆمپانیاکان ئاشکرابکه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س�ه‌ف�ه‌رک��ردن��ى دی��اری��ک��رد‪ ،‬ک�ه‌ بڕه‌که‌ى ل���ه‌ب���ه‌رئ���ه‌وه‌ى ی�ه‌ک�ه‌م��ج��اری��ان�ه‌ و پێشتر‬ ‫(‪ )1450‬دۆالره‌‪ ،‬ئێمه‌ش ئ �ه‌وه‌م��ان ب ‌ه سه‌رپێچییان نه‌کردوه‌ و پاره‌ زیاده‌که‌ش‬ ‫هه‌موو کۆمپانیاکان ڕاگه‌یاند‪ ،‬به‌اڵم ده‌گێڕنه‌وه‌ بۆ هاواڵتیان‪ ،‬بۆیه‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫ه�ه‌ن��دێ��ک کۆمپانیا دوو س���ه‌د دۆالر پێیان باشبوو بۆئه‌وه‌ى ناوى کۆمپانیاکان‬ ‫ل���ه‌ک���ه‌دار ن �ه‌ب��ێ��ت‪ ،‬ئ��ێ��س��ت��ا ن��اوه‌ک��ان��ی��ان‬ ‫زیاده‌یان وه‌رگرتبوو‪.‬‬ ‫ن �ه‌ق��ش��ب �ه‌ن��دى ئ���ه‌وه‌ش���ى وت‪ :‬دواى باڵونه‌که‌ینه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ�ه‌گ�ه‌ر جارێکى‬ ‫ئاگادارکردنه‌وه‌یان ته‌نها پێنج کۆمپانیا تر کارێکى وای��ان کرد ئه‌وکاته‌ ناویان‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ى نه‌گه‌ڕاندبوویه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پێنج باڵوبکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬


‫هه‌فته‌ی داهاتوو حکومه‌تی عێراق دروست ده‌بێت‬

‫گومان هه‌یه‌ گروپه‌ تیرۆریستییه‌کان دزه‌ بکه‌نه‌ ناو هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ئا‪ /‬چه‌تر‬

‫ل�����ه‌دوای ن��زی��ک �ه‌ی ح���ه‌وت م��ان��گ و‬ ‫شکاندنی ریکۆردی جیهانی له‌دره‌نگ‬ ‫که‌وتنی پێکهێنانی حکومه‌تدا پێشبینی‬ ‫ده‌کرێت هه‌فته‌ی داهاتوو حکومه‌تی عێراق‬ ‫پێکبهێنرێت و کوردیش به‌هێز‌ه شیعه‌کان‬ ‫گه‌شبینه‌‪ ،‬لیستی عێراقیه‌ش ئێستا بڕیاری‬ ‫نه‌داو‌ه چی ده‌کات له‌به‌رامبه‌ر مالیکیدا‪.‬‬ ‫کوردی خۆشحاڵ کرد‬

‫ن��زی��ک �ه‌ی ح����ه‌وت م��ان��گ �‌ه پ��رۆس �ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن له‌عێراق کۆتایی پێهاتووه‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫حکومه‌تی نوێ له‌م واڵت‌ه پێکنه‌هاتووه‌‪ .‬له‌و‬ ‫چوارچێوه‌یه‌دا به‌بێ ئاماده‌بوونی هه‌ریه‌ک‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی ب��ااڵی ئیسالمی و حزبی‬ ‫ف�ه‌زی��ڵ�ه‌‪ ،‬هاوپه‌یمانی نیشتمانی ن��وری‬ ‫مالیکی وه‌ک کاندیدی خۆیان بۆ پۆستی‬ ‫کاندیدکردنی‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیران راگه‌یاند‪،‬‬ ‫کورد له‌به‌رده‌م پێکهێنانی حکومه‌تی عێراقدا‬ ‫مالیکی ل �‌ه ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ی لیستی‬ ‫هاوپه‌یمانی نیشتمانی به‌ئاماده‌بوونی یاسا و ره‌وت���ی س �ه‌در دراو‌ه س �ه‌ب��اره‌ت ب ‌ه به‌کوێ ده‌گ��ات‪ ،‬ئێستا عێراقییه‌ش باس‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت��ی یاسا و ره‌وت���ی س �ه‌در ‌و ره‌وت��ی کاندیدکردنه‌وه‌ی مالیکی بۆ وه‌رگرتنی ل���ه‌و‌ه ده‌ک����ات ی���ان ب���ه‌ش���داری پ��رۆس �ه‌ی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ى ب �ه‌س �ه‌رۆک��ای �ه‌ت��ی ئیبراهیم پۆستی سه‌رۆک وه‌زیران کێشه‌ی زۆری سیاسی ناکات یان ده‌بێت‌ه ئۆپۆزسیۆنێکی‬ ‫جه‌عفه‌ری له‌رۆژی هه‌ینی (‪ )10/1‬بوو‪ ،‬لێده‌که‌وێته‌وه‌» له‌الیه‌کی تره‌و‌ه بڕیار‌ه ئه‌مڕۆ به‌هێز له‌ناو په‌رله‌مانی عێراقدا‪ ،‬ئه‌گه‌ری‬ ‫ب‌ه گوێره‌ی راگه‌یاندنه‌کان له‌دانیشتنه‌که‌دا ی��ان سبه‌ی لیستی عێراقیی‌ه هه‌ڵوێستی س��ێ��ی �ه‌م��ی��ش ئ����ه‌وه‌ی����‌ه داوای پ��ۆس��ت��ی‬ ‫هادی عامری سه‌رۆکی رێکخراوی به‌در دیاری بکات له‌وباره‌یه‌و‌ه ئه‌ندامی لیستی سه‌رۆکایه‌تی کۆمار بکه‌ن‪ ،‬ده‌بێت ئێم ‌ه‬ ‫ئاماده‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌نه‌بوونی ئه‌نجومه‌نی عێراقییه‌‪ ،‬کامیل دلێمی‌‪ ،‬ب‌ه ئاژانسی چاوه‌ڕوانی ئه‌و‌ه بکه‌ین هه‌ڵوێسته‌کان چۆن‬ ‫بااڵی ئیسالمی ‌و حزبی فه‌زیڵ‌ه به‌ڕای ‌(ئ���ه‌س���وات ئ �ه‌ل��ع��ێ��راق)ی وت عێراقیی ‌ه یه‌کالیی ده‌بنه‌و‌ه چونک‌ه گۆڕانکارییه‌کان‬ ‫چاودێرانی سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تی له‌وانه‌ی ‌ه «دوای ئ�ه‌ن��ج��ام��دان��ی گفتوگۆ له‌نێو زۆر به‌خێرایی رووده‌ده‌ن»‪.‬‬ ‫ه��ۆک��اره‌ک�ه‌ی ناڕازیبوونیان بێت له‌سه‌ر ئه‌ندامانیدا هه‌ڵوێستی خۆی راده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫کورد زیانی چی ده‌کات؟‬ ‫کاندیدکردنی ن��وری مالیکی‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌رامبه‌ر ب‌ه کاندیدکردنی مالیکی له‌الیه‌ن‬ ‫به‌پێی راپۆرتێکی تۆڕی هه‌واڵی (بی‬ ‫بووه‌ت‌ه جێگای گه‌شبینی هێز‌ه کوردییه‌کان‪ ،‬هاوپه‌یمانی نیشتمانییه‌و‌ه ب��ۆ پۆستی بی سی) ک‌ه رۆژی شه‌مم‌ه باڵوکراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه په‌رله‌مانتاری سه‌ربه‌خۆی کورد‪ ،‬سه‌رۆکایه‌تی وه‌زی����ران» دلێمی وتیشی له‌ساڵی (‪ )1977‬پ��رۆس�ه‌ی پێکهێنانی‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوسمان‪ ،‬له‌لێدوانێکیدا بۆ چه‌تر «ده‌ستنیشانکردنی مالیکی وه‌ک کاندید حکومه‌تی نوێ له‌هۆڵه‌ندا (‪ )208‬رۆژی‬ ‫وتی «ب�ه‌م زوان�‌ه په‌رله‌مان کۆده‌بێته‌و‌ه و بۆ پۆستی سه‌رۆکایه‌تی وه‌زیران به‌هه‌موو خایاند تاسه‌رجه‌م الیه‌ن‌ه سیاسییه‌کان له‌سه‌ر‬ ‫‌‌‬ ‫بڕیار ده‌دات و لیسته‌کانیش لێک نزیک پێوه‌رێکه‌و‌ه مایه‌ی‬ ‫نائومێدییه و گه‌ڕانه‌وه‌ی ‌ه پێکهاته‌ی حکومه‌تی نوێ رێکبکه‌ون‪،‬‬ ‫ده‌بنه‌وه‌» ئه‌ندامی وه‌فدی دانوستاندکار‪ ،‬بۆ پڕۆژه‌ی تایفه‌گه‌ریی‌‪ ،‬چونک‌ه له‌الیه‌ن به‌اڵم له‌عێراق ئه‌و ماوه‌ی‌ه زیاتر ده‌بێ و پاش‬ ‫سه‌ردار عه‌بدواڵ‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه به‌چه‌تری وت هاوپه‌یمانێتییه‌که‌و‌ه ه �ه‌ڵ��ب��ژێ��ردراو‌ه ک ‌ه نزیکه‌ی حه‌وت مانگ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬تائێستا‬ ‫«ئ �ه‌و هه‌وڵه‌ی ئه‌مجار‌ه شانسی زۆرت��ر‌ه زۆرینه‌ی پێکهاته‌ی شیعه‌یه‌»‪.‬‬ ‫هیچ به‌رچاو روونییه‌ک بۆ پێکهاتنی‬ ‫له‌جاره‌کانی تر»‪.‬‬ ‫ل���ه‌وب���اره‌ی���ه‌و‌ه چ���اودێ���ری س��ی��اس��ی و حکومه‌تی ن��وێ دی��ار نییه‌‪ .‬د‪.‬مه‌حمود‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ناڕازیی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫عێراقیی‬ ‫رۆژنامه‌نوس‪ ،‬عه‌داله‌ت عه‌بدواڵ‪ ،‬به‌چه‌تری عوسمان سه‌باره‌ت به‌زیانه‌کانی دواکه‌وتنی‬ ‫ئ�ه‌ن��دام��ی لیستی عێراقییه‌‪ ،‬عه‌دنان وت «ئ �ه‌گ �ه‌ر ل�ه‌چ�ه‌ن��د رۆژی داه��ات��وو حکومه‌ت وتی «بۆ هه‌موو عێراق باش‬ ‫ده‌ن��ب��وس‪ ،‬ب�‌ه رادی���ۆ (س���ه‌وا)ی راگه‌یاند ئ �ه‌و پ��اڵ��ێ��وراوه‌ی هاوپه‌یمانی نیشتمانی نییه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی کاریگه‌ری ده‌کات‌ه سه‌ر‬ ‫ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی ن��وری مالیکی سه‌رۆکی کێشه‌یه‌کی بۆ دروس��ت ببێت ئه‌وا عێراق بودج‌ه و ره‌وش��ی ئاسایش و زۆر شتی تر‬ ‫لیستی ده‌وڵ �ه‌ت��ی یاسا وه‌ک س �ه‌رۆک ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه سه‌ره‌تا و توشی ئه‌و قه‌یران ‌ه له‌به‌رئه‌و‌ه باش نیه‌» چاودێر‌ه سیاسییه‌که‌ش‬ ‫وه‌زیران سه‌ره‌تای دروستبوونی ته‌نگه‌ژه‌ی ده‌بێته‌و‌ه ک‌ه پێشتر تیایدا ب��ووه‌‪ ،‬له‌هه‌موو عه‌داله‌ت عه‌بدواڵ‪ ،‬پێیوای‌ه «دواکه‌وتنی‬ ‫سیاسیی‌ه ل �ه‌ع��ێ��راق��دا‪ .‬ن���اوب���راو وتیشی حاڵه‌تێکدا ده‌بێت چاوه‌ڕوانی ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه ح��ک��وم�ه‌ت زیانێکی تایبه‌تی نیی‌ه بۆ‬ ‫«ئ �ه‌و ب��ڕی��اره‌ی له‌الیه‌ن لیستی ده‌وڵه‌تی بکه‌ین تابزانین کاندیدکردنی مالیکی کورد‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زیانی کورد له‌گه‌ڵ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫زیانی عێراقییه‌کان‌ه ک‌ه بودجه‌ی گشتی‬ ‫و چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێم له‌گه‌ڵ ناوه‌ندایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ست ‌ه‬ ‫به‌وه‌ی حکومه‌ت پێکبهێنرێت‪ ،‬ئێم‌ه له‌دوای‬ ‫(‪)2003‬و‌ه به‌شێکین له‌م حکومه‌ت‌ه وات ‌ه‬ ‫هه‌ر هه‌ڕه‌شه‌یه‌ک بۆ سه‌ر ئه‌زمونی عێراق‬ ‫دروست ببێت بۆ سه‌ر ئێمه‌ش دروست ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و قه‌یرانه‌ش درێژ‌ه بکێشێت بۆی‬ ‫هه‌ی‌ه ئه‌و دۆخ‌ه ئاسایشه‌ی ک‌ه ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫ساڵ‌ه هه‌ی‌ه له‌هه‌رێمی کوردستان‪ ،‬بۆی‬ ‫هه‌ی‌ه گروپ‌ه تیرۆریسته‌کان دز‌ه بکه‌ن‌ه ناو‬ ‫هه‌رێمی کوردستان وه‌ک له‌چه‌ند رۆژی‬ ‫رابردوودا بینیمان خۆکوژێک دزه‌ی کرده‌‬ ‫ناوچه‌ی رانی‌ه تۆزێک نائارامی دروست‬ ‫کرد‪ ،‬ئه‌م‌ه یه‌کێک‌ه له‌و ترسانه‌ی په‌یوه‌ندی‬ ‫هه‌ی‌ه به‌پێکنه‌هێنانی حکومه‌ته‌وه‌»‪.‬‬ ‫له‌شکستی ئه‌م جاره‌دا کورد چی ده‌کات‬

‫«ده‌س���ه‌اڵت نیی‌ه ئه‌گه‌ر دوا بکه‌وێت‬ ‫ئێمه‌ش ه �ه‌وڵ��ده‌ده‌ی��ن ک �‌ه زووت���ر ببێت»‬ ‫مه‌حمود عوسمان‪ ،‬ب��ۆ چه‌تر به‌وشێوه‌ی ‌ه‬ ‫قسه‌ی کرد‪ ،‬عه‌داله‌ت چاودێری سیاسی‬ ‫وت��ی «ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ی خ��اوه‌ن کورسییه‌کی‬ ‫ئه‌وتۆ نین ناتوانین هیچ ده‌ستپێشخه‌رییه‌کی‬ ‫ئه‌وتۆمان هه‌بێت ک‌ه ببێت‌ه چ��اره‌س�ه‌ری‬ ‫قه‌یرانه‌که‌‪ ،‬ئێم‌ه ته‌نها ده‌توانین کۆمه‌ڵێک‬ ‫پێشنیار بکه‌ین» ن��اوب��راو وتیشی «ئه‌م‬ ‫قه‌یران‌ه پتر په‌یوه‌ندی به‌نێوان دوو فراکسیۆن ‌ه‬ ‫گه‌وره‌که‌و‌ه هه‌ی‌ه ئه‌ویش ده‌وڵه‌تی یاسا و‬

‫عێراقییه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاوپه‌یمانی نیشتیمانی‬ ‫گه‌یشتبن‌ه ب��ڕی��ارێ��ک و کاندیدێکیان‬ ‫ی�ه‌ک�لای��ی ک��ردب��ێ��ت�ه‌و‌ه ئ���ه‌وا ب��ێ گومان‬ ‫دادگ��ای گشتى پشتیوانیان لێ ده‌کات‪،‬‬ ‫ب �ه‌و شێوه‌یه‌ش عێراقیی‌ه ن��اچ��ار‌ه ده‌ن��گ‬ ‫بدات‌ه نوری مالیکی یان ئه‌گه‌ر دانیشى‬ ‫پێ دانه‌نێت ده‌بێت‌ه ئۆپۆزسیۆن له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫ی����ان ب��ڕی��ارێ��ک��ی ت��������رده‌دات» س�����ه‌ردار‬ ‫ع �ه‌ب��دواڵ‪ ،‬س �ه‌ب��اره‌ت به‌هه‌ڵوێستی دوای‬ ‫شکستی ئه‌م هه‌وڵ‌ه نوێی‌ه وتی «ده‌بێت‬ ‫وه‌ف���دی دانوستاندکار کۆبوونه‌وه‌یه‌ک‬ ‫بکات ئه‌وکات‌ه ئێم‌ه ب��ڕی��اری خۆمان و‬ ‫هه‌ڵوێستمان دی��اری ده‌که‌ین ئێم‌ه ده‌بێت‬ ‫له‌ناو وه‌فده‌که‌ماندا راکانی خۆمان بخه‌ین ‌ه‬ ‫روو ئه‌وکات‌ه بۆ راگه‌یاندنه‌کان» ناوبراو‬ ‫رایشیگه‌یاند‪ :‬وه‌ک کورد کارتی خۆمان‬ ‫هه‌ی‌ه له‌هه‌فته‌ی راب��ردووش لیسته‌کانمان‬ ‫بینی به‌ڕوونی پێمان راگه‌یاندن و ئه‌ندامانى‬ ‫ده‌وڵه‌تی یاسامان بینی و هه‌ندێک الیه‌نی‬ ‫تریشمان بینی به‌روونی پێمان وتن بناغه‌ی‬ ‫رێکه‌وتنی ئێم‌ه له‌گه‌ڵ ئێوه‌دا له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫کارته‌‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی یاسا له‌کورد نزیکه‌‬

‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی کێ زۆرترین داواکانی‬ ‫کورد قبوڵ ده‌کات د‪.‬مه‌حمود رایگه‌یاند‬ ‫«ده‌وڵ���ه‌ت���ی ی��اس��ا ل �ه‌وان��ی ت��ر ب��اش��ت��ر‌ه و‬ ‫ئێم‌ه بینیومانن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ده‌بێت دابنیشین‬ ‫و رێکه‌وتن بکه‌ین‪ ،‬چونک‌ه شته‌کان ب ‌ه‬ ‫شه‌فه‌وی و وتن و لێدوان چاره‌سه‌ر نابن‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش له‌قۆناغی پێکهێنانی حکومه‌ت‬ ‫ده‌کرێت» له‌الیه‌کی تره‌و‌ه ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ش‬ ‫ه�ه‌ی�‌ه عێراقیی‌ه بکشێته‌و‌ه ل�ه‌پ��رۆس�ه‌ی‬ ‫سیاسی ع��ێ��راق و ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌و‌ه ع�ه‌دال�ه‌ت‬ ‫عه‌بدواڵ وتی «ئێم‌ه وه‌ک کورد حسابی‬ ‫ئه‌وه‌مان کردو‌ه ئه‌گه‌ر حکومه‌ت پێک بێت‬ ‫له‌عێراقدا به‌بێ لیستی عێراقیی‌ه بێ گومان‬ ‫حکومه‌تێک ده‌بێت ل���ه‌رووی سیاسی و‬ ‫ئه‌منییه‌و‌ه سه‌قامگیر نابێت‪ ،‬هاوپه‌یمانی‬ ‫نیشتیمانیش خۆیان دان ب �ه‌و راستییه‌دا‬ ‫ده‌ن��ێ��ن‪ ،‬ل �ه‌الی �ه‌ن ک��ارب�ه‌ده‌س��ت�ه‌ک��ان��ی��ان�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌م �‌ه پ �ه‌ی��وه‌ن��دی ب �ه‌ئ��ی��راده‌ی عێراقیی ‌ه‬ ‫خۆشیه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ناکرێت بڵێیت یان ده‌بێت‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌کان له‌حکومه‌تدا به‌شداربن‬ ‫ی��ان حکومه‌ت پێک نایه‌ت بۆی‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫قه‌یرانه‌ک‌ه ق��وڵ ده‌ک��ات �ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت تا دوا‬ ‫س��ن��ور ه���ه‌وڵ ب��درێ��ت حکومه‌تێکی فر‌ه‬ ‫ره‌ن���گ پێکبهێنرێت ئ�ه‌گ�ه‌ر ن��ا ناکرێت‬ ‫ره‌وشی عێراق به‌هه‌ڵواسراوی بمێنێته‌وه‌»‪.‬‬

‫ته‌نها مه‌به‌ست وه‌رگرتنى پاره‌یه‌‬

‫دیارده‌ى رفاندنى منداڵ‪ ،‬مه‌ترسى خستووه‌ته‌ دڵى هاواڵتیانه‌وه‌‬

‫ئا‪ /‬عومه‌ر ئاواره‌‬

‫دی����ارده‌ى رف��ان��دن��ى م��ن��داڵ‪ ،‬یه‌کێک ‌ه‬ ‫له‌مه‌ترسیترین دیارده‌ى نێو کۆمه‌ڵگاکان‪،‬‬ ‫ئ �ه‌م دی���ارده‌ی���‌ه ل����ه‌دواى پ��رۆس �ه‌ى ئ���ازادى‬ ‫عێراقه‌و‌ه و به‌هۆى الوازب��وون��ى ده‌س�ه‌اڵت‬ ‫و نه‌بوونى ب���ه‌دواداچ���وون و لێکۆڵینه‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌رى‪ ،‬له‌زۆربه‌ى شارو شارۆچکه‌کانى‬ ‫عێراق ته‌شه‌نه‌ى کردو‌ه و ته‌نها مه‌به‌ستیش‬ ‫له‌ئه‌نجامدانى داواکردنى پاره‌ی‌ه له‌خێزانى‬ ‫ئ���ه‌و م��ن��داڵ �ه‌ى ل��ه‌الی��ه‌ن ئ���ه‌و گ��روپ��ان �ه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڕفێندرێن ک‌ه به‌م کاران‌ه هه‌ڵده‌ستن‪.‬‬ ‫دایکى مسته‌فا ئافره‌تى ماڵه‌‪ ،‬ئه‌و پێیوای ‌ه‬ ‫ک�‌ه ته‌شه‌نه‌کردنى ی��اخ��ود ب�ڵاوب��وون�ه‌وه‌ى‬ ‫دیارده‌ى رفاندنى منداڵ‪ ،‬به‌تایبه‌ت منداڵه‌‬ ‫ت���از‌ه پێگه‌یشتووه‌کان‪ ،‬ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �ه‌و‌ه بۆ‬ ‫نه‌بوونى ئاسایش و به‌رقه‌رارى له‌شاره‌کان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت شاره‌کانى ناوه‌ڕاست و باکورى‬ ‫عێراق ک‌ه بووه‌ت‌ه جێگاى چه‌نده‌ها تاقم‬ ‫و گروپى جیاجیا و سه‌رهه‌ڵدانى تاوانى‬ ‫ه �ه‌م �ه‌ج��ۆر ک �‌ه س�ه‌ره‌ک��ی��ت��ری��ن ت��اوان��ی��ان‪،‬‬ ‫تاوانى رفاندنى منداڵ و داواکردنى پاره‌یه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئازادکردنی‪ ،‬چونک‌ه الوازبوونى‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت ک��اری��گ�ه‌رێ��ت��ى ده‌ب��ێ��ت ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫کۆمه‌ڵگا و ده‌بێت‌ه رێگا خۆشکه‌ر بۆ‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانى ئه‌و تاوانان‌ه به‌تایبه‌ت تاوانى‬ ‫رفاندنى منداڵ‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ئ��ام��اژ‌ه ب �ه‌و‌ه ده‌ک���ات‪ ،‬ب‌ه ب��ه‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمى کوردستاندا ک‌ه به‌رقه‌رارى‬ ‫و ئاسایش و پاراستنى گیانى هاواڵتیان‬ ‫ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬دی���ارده‌ى رفاندنى م��ن��داڵ بووه‌ت ‌ه‬ ‫دی��ارده‌ی �ه‌ک��ى ب��او به‌تایبه‌ت ل �ه‌و ش��ار و‬ ‫شارۆچکانه‌ى له‌سه‌ره‌تاو‌ه ئاماژه‌ى پێکرد‬

‫ک‌ه ئه‌و کرده‌و‌ه ناشرین و نامرۆڤان‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌ند تاقم و گروپێکه‌و‌ه بۆ ده‌ستکه‌وتنى‬ ‫بڕێک پاره‌‪ ،‬ک‌ه زۆرجار ده‌گات‌ه سی هه‌زار‬ ‫دۆالر‪ ،‬ئه‌نجام ده‌درێ���ت‪ ،‬له‌هه‌مان کاتدا‬ ‫ئ�ه‌و دی��ارده‌ی �‌ه مه‌ترسى ئ �ه‌وه‌ى خستووه‌ت ‌ه‬ ‫دڵ���ى خ�ه‌ڵ��ک��ى ن���اوچ���ه‌ک���ه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت‬ ‫ئه‌وانه‌ى ده‌وڵه‌مه‌ندن‪ ،‬چونک‌ه ئه‌و گروپ‬ ‫و تاقمان‌ه زی��ات��ر خێزان‌ه ده‌وڵ�ه‌م�ه‌ن��ده‌ک��ان‬ ‫ده‌که‌ن‌ه ئامانجى کاره‌کانیان بۆ ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫پ��اره‌ی�ه‌ک��ى زۆری���ان لێوه‌ربگرن‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫به‌و هۆیه‌و‌ه منداڵه‌کانیان له‌ترسى رفاندن‬ ‫له‌قوتابخان‌ه ده‌رکردووه‌‪ ،‬یاخود به‌ئۆتۆمبێلى‬ ‫تایبه‌ت ره‌وان����ه‌ى قوتابخانه‌یان ده‌ک���ه‌ن‪،‬‬ ‫دایکى مسته‌فا له‌وباره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت‪ :‬چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌یه‌ک له‌مه‌وبه‌ر له‌الیه‌ن گروپێکى‬ ‫منداڵ رفێنه‌ره‌و‌ه برازاکه‌م رفێندرا‪ ،‬دواتر‬ ‫له‌ڕێگه‌ى (مۆبایله‌وه‌) داواى پاره‌یه‌کى‬ ‫زۆریانکرد له‌به‌رامبه‌ر ئازادکردنى‪ ،‬له‌دواى‬ ‫وه‌رگرتنى پاره‌ک‌ه ئازادیانکرد‪ ،‬ئه‌ویش تا‬ ‫ئازادیانکرد ترس و دڵ‌ه راوکێیه‌کى زۆرى‬ ‫خستبوو‌ه دڵى که‌س و کاره‌که‌ى‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫که‌سوکاره‌که‌ى له‌گه‌ڕانه‌وه‌ى دڵنیا نه‌بوون‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ى وای بۆچوبوون ئه‌و گروپان ‌ه‬ ‫ره‌ن��گ �‌ه پ��اره‌ک��ه‌ش ب��ب�ه‌ن و منداڵه‌که‌ش‬ ‫له‌ناو ببه‌ن‪ ،‬ئه‌م کاران‌ه رووده‌دات و ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیه‌کانیش ل‌ه ئاستیان بێده‌نگن‪.‬‬ ‫سه‌عدون ئیبراهیم هاواڵتییه‌کى دیکه‌ی ‌ه‬ ‫ب��اس ل�ه‌ڕف��ان��دن��ى ک���وڕى دراوس��ێ��ک�ه‌ی��ان‬ ‫ده‌کات له‌الیه‌ن گروپ‌ه تیرۆرستییه‌کانه‌و‌ه و‬ ‫دواتر ب‌ه هۆى دروستبوونى ناکۆکى له‌نێوان‬ ‫ئ�ه‌و ب��ان��ده‌دا منداڵه‌ک‌ه توانى له‌ده‌ستیان‬ ‫هه‌ڵبێت و رزگ��ارى بێت‪ ،‬ئه‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «م���اوه‌ی���ه‌ک ل �ه‌م �ه‌وب �ه‌ر ل�ه‌الی�ه‌ن‬

‫چه‌ند که‌سێکی ن �ه‌ن��اس��راوه‌و‌ه کوڕێکى‬ ‫دراوس��ێ��ک�ه‌م��ان رف��ێ��ن��درا‪ ،‬دوات���ر بانده‌ک ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ که‌سوکارى منداڵ‌ه رفێندراوه‌ک ‌ه‬ ‫رێکه‌وتن له‌سه‌ر پێنج ملیۆن دینار به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ئازادکردنى‪ ،‬که‌سوکارى منداڵه‌که‌ش‬ ‫ت��وان��اى ئ �ه‌و پ���ار‌ه زۆره‌ی����ان ن �ه‌ب��وو‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ناچاربوون ده‌ست به‌قه‌رز بکه‌ن تائه‌و بڕ‌ه‬ ‫کۆبکه‌نه‌و‌ه و بیده‌ن به‌و بانده‌‪ ،‬به‌اڵم پێش‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى پاره‌ک‌ه بگات به‌ده‌ستی بانده‌که‌‪،‬‬ ‫له‌نێوانیاندا ناکۆکى دروستبوو به‌هۆى‬ ‫شه‌ڕکردنیان و بێ ئاگابوون له‌ده‌وروپشتى‬ ‫خۆیان منداڵه‌ک‌ه له‌ده‌ستیان هه‌ڵهات و‬ ‫رزگارى بوو دواتر ناوى بانده‌که‌ى ئاشکرا‬ ‫کرد و تائێستاش که‌سوکارى ئه‌و منداڵ ‌ه‬ ‫ب���ه‌دواى ئ �ه‌و ب��ان��ده‌دا ده‌گ �ه‌ڕێ��ن بۆ ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫تۆڵه‌ى خۆیانیانى لێبکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌مانشێو‌ه هاواڵتى سه‌عد عه‌لى وتى‪:‬‬ ‫ئه‌و تاوانباران‌ه یه‌ک تۆزقاڵێک به‌زه‌یى‬ ‫له‌دڵیاندا نیی‌ه و دڵیان ره‌ش هه‌ڵگه‌ڕاو‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌هاواڵتیان‪ ،‬ئ �ه‌وان ده‌ربه‌ستى‬ ‫ئه‌و‌ه نایه‌ن ئه‌گه‌ر رۆژان‌ه منداڵ بڕفێنن‪،‬‬ ‫چ��ون��ک �‌ه ک��وش��ت��ن و رف��ان��دن��ى م��ن��داڵ‬ ‫به‌تایبه‌ت‪ ،‬بووه‌ت‌ه پیشه‌ى رۆژانه‌یان و گوێ‬ ‫به‌هیچ به‌هاێکى مرۆڤایه‌تى ناده‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا بارى ئه‌منى و سیاسى واڵته‌که‌مان‬ ‫بووه‌ت‌ه رێگاخۆشکه‌رێک بۆ ئه‌وه‌ى کارى‬ ‫تاوان و دزى و منداڵ رفاندن و هه‌تکردن‬ ‫زۆربێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى الیه‌نێک نیی‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و تاوانان‌ه بکۆڵێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئاماژه‌ى به‌وه‌دا‬ ‫له‌وکاته‌و‌ه کارى رفاندن‪ ،‬به‌تایبه‌ت رفاندنى‬ ‫منداڵ سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬منداڵه‌کان له‌ترسى‬ ‫ئه‌و کرده‌وان‌ه وازی��ان له‌یارى سه‌رشه‌قام و‬ ‫گۆڕه‌پان هێناو‌ه و له‌ماڵ ده‌رناچن‪.‬‬

‫ئه‌حمه‌د مه‌حمود یه‌کێکى دیکه‌ی‌ه له‌و‬ ‫هاواڵتیانه‌ى ک‌ه باس له‌سه‌ر ئه‌و دی��ارد‌ه‬ ‫قێزه‌ونان‌ه ده‌کات‪ ،‬ئه‌و پێیوابوو فر‌ه الیه‌نى‬ ‫بووه‌ت‌ه هۆکارى ئه‌وه‌ى نه‌توانرێت تاوانباران‬ ‫به‌ئاسانى له‌الیه‌ن ده‌زگ��ا ئه‌منییه‌کانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستگیر بکرێن‪ ،‬چونک‌ه زۆر الیه‌نى‬ ‫سیاسى هه‌ی‌ه به‌رگرى له‌و که‌سان‌ه ده‌کات‬ ‫ک‌ه به‌و کرده‌وان‌ه هه‌ڵده‌ستن‪ ،‬ئه‌حمه‌د وتى‬ ‫«له‌ترسى رفاندنى منداڵه‌کانم له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌و تاقمانه‌وه‌‪ ،‬ناچار بوم ئۆتۆمبێلێکیان‬ ‫ب�‌ه پ��اره‌ی�ه‌ک��ى زۆر ب��ۆ ب�ه‌ک��رێ بگرم بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى بیانگوازێته‌و‌ه له‌ماڵه‌و‌ه بۆ قوتابخان ‌ه‬ ‫و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕاى ئ �ه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫قوتابخانه‌یه‌ى منداڵه‌کانمى ب��ۆ ده‌چ��ن‬ ‫نزیک ماڵمانه‌‪ ،‬به‌اڵم ژیانى منداڵه‌کانم‬ ‫ل���ه‌الم ل��ه‌پ��ار‌ه و ه �ه‌م��وو م��وڵ��ک��ى دون��ی��ا‬ ‫گرنگتره‌‪.‬‬ ‫ع��ه‌ب��دول��ڕه‌زاق ج��اس��م‪ ،‬روژن��ام �ه‌ن��ووس‬ ‫ل �ه‌ب��اره‌ى دی���ارده‌ى منداڵ رف��ان��دن و پاره‌‬ ‫وه‌رگرتن له‌به‌رامبه‌رى وتى‪ :‬هه‌ر کارێکى‬ ‫ن��اڕه‌وا و مه‌ترسیدار بۆ سه‌ر کۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌و‌ه چاودێرى توندى‬ ‫له‌سه‌ر ن�ه‌ب��وو‪ ،‬ئ �ه‌وا کێش‌ه بۆ هاواڵتیان‬ ‫دروس���ت ده‌ک����ات‪ ،‬به‌ته‌نها حکومه‌تیش‬ ‫ناتوانێت ب‌ه ته‌واوه‌تى زانیارى له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫تاوان و روداوان‌ه هه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاوکارى‬ ‫و هه‌ماهه‌نگى خه‌ڵکى له‌گه‌ڵ نه‌بێت‪ ،‬من‬ ‫وه‌ک رۆژنامه‌نووسێک زۆر شتى له‌و‬ ‫جۆره‌م گوێ بیست بوو‌ه ک‌ه زۆر له‌و روداوانه‌‬ ‫هاواڵتیان تێدا تاوانبارن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له‌پێش‬ ‫چاویان ئه‌نجام ده‌درێت و له‌سه‌رى بێده‌نگ‬ ‫ده‌بن‪ ،‬روداوى له‌وجۆره‌ش روونادات ئه‌گه‌ر‬ ‫پێشتر ئ�ه‌و تاوانباران‌ه زان��ی��ارى ت�ه‌واوی��ان‬

‫له‌سه‌ر ئه‌و که‌سان‌ه نه‌بێت ک‌ه مه‌به‌ستیان ‌ه‬ ‫بیڕفێنن‪ ،‬دڵنیا ده‌بن له‌سه‌ر ئه‌و خێزانان ‌ه‬ ‫ک‌ه له‌به‌رامبه‌ر رفاندنى منداڵه‌کانیان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بڕ‌ه پاره‌ی‌ه ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وکات‌ه ئه‌و کار‌ه ئه‌نجام‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ک‌ه زۆرێک له‌و تاوانباران‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌زگ��ا ئه‌منییه‌کانه‌و‌ه گ��ی��راون و دانیان‬ ‫ب�ه‌وه‌دا ناو‌ه ک‌ه سیخوڕیان له‌ناو زۆرێک‬ ‫له‌گه‌ڕه‌که‌کاندا هه‌ی‌ه و له‌ڕێگاى ئه‌وانه‌و‌ه‬ ‫زانیارى ته‌واویان له‌سه‌ر ماڵ‌ه ده‌وڵه‌مه‌نده‌کان‬ ‫ده‌ست ده‌که‌وێت و ئه‌وکات‌ه منداڵه‌کانیان‬ ‫ده‌ڕف��ێ��ن��ن‪ ،‬ئ �ه‌و داواى له‌هه‌موو الی�ه‌ک‬ ‫ک��رد به‌تایبه‌ت ده‌زگ��ا ئه‌منییه‌کان ک ‌ه‬ ‫هه‌وڵه‌کانیان زیاتر چڕ بکه‌نه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ى ک‌ه ئه‌و تاوانان‌ه ئه‌نجامده‌ده‌ن‬ ‫بیانگرن و راپێچى به‌رده‌م دادگایان بکه‌ن‬ ‫و به‌سزاى خۆیانیان بگه‌یه‌نن و هه‌روه‌ها‬ ‫داواى ل�ه‌ه��اواڵت��ی��ان ک��رد ک �‌ه ه��اوک��ارى‬ ‫ده‌زگا ئه‌منییه‌کان بکه‌ن و هه‌ر جۆرێک‬ ‫له‌و روداوان�‌ه که‌وت‌ه به‌رچاویان راسته‌وخۆ‬ ‫ئاگادارى ئه‌و ده‌زگایان‌ه بکه‌نه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌وانیش تاوانباران بگرن و راپێچى به‌رده‌م‬ ‫دادگایان بکه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌و‌ه چه‌تر په‌یوه‌ندی کرد‬ ‫به‌پۆلیسی دوز خورماتووه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌‬ ‫نه‌بوون لێدوان بده‌ن‪ ،‬دواتر سه‌رچاوه‌یه‌ک‬ ‫له‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌و‌ه ک‌ه نه‌یویست ناوى‬ ‫خۆى ئاشکرا بکات ئه‌وه‌ى به‌چه‌تر راگه‌یاند‬ ‫«باندى دزینى مندااڵن کۆمه‌ڵێک به‌رپرس‬ ‫و الیه‌نى حزبیان له‌پشته‌وه‌ی‌ه دواى ئه‌وى‬ ‫ک‌ه ده‌ستگیر ده‌کرێن به‌رده‌درێن و دوبار‌ه‬ ‫ده‌ست ده‌که‌نه‌و‌ه به‌دزیکردن و الیه‌نه‌کان‬ ‫ده‌ست ده‌خه‌ن‌ه ناو کاروبارى پۆلیسى دوز‬ ‫خورماتوه‌وه‌»‪.‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪3‬‬

‫پارتی و شکه‌ست ‌ه‬ ‫گه‌وره‌که‌‬ ‫پارتی دیموکراتی‬ ‫هاوژین غه‌ریب‬ ‫ک���وردس���ت���ان‪ ،‬وه‌ک‬ ‫رێ���ژه‌ی ده‌ن��گ��دان به‌و‬ ‫پێیه‌ی کۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌کان‬ ‫دی���اری ک��رد ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین یه‌که‌می‬ ‫ساحه‌که‌ی‌ه له‌رووی ده‌نگه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بوو‌ه‬ ‫هۆکاری ئ �ه‌وه‌ی ک‌ه زۆرب �ه‌ی هێزه‌کان‬ ‫لێی بسڵه‌مێنه‌و‌ه و هه‌ڵوێسته‌یه‌کی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا بکه‌ن‪ ،‬هه‌ر ئه‌م پارت‌ه له‌رووی‬ ‫هێزی ئیعالمیشه‌و‌ه دنیایه‌ک راگه‌یاندنی‬ ‫سێبه‌ری هه‌یه‌‪ ،‬ده‌توانین بڵێین لێره‌شدا‬ ‫یه‌که‌مه‌‪ ،‬له‌ڕووى به‌رته‌سککردنه‌وه‌ى ئازادى‬ ‫راده‌ربڕین و ئ��ازادى رۆژنامه‌وانیش هه‌ر‬ ‫یه‌که‌مه‌‪ ،‬ل�ه‌رووی که‌می رۆژنامه‌وانی‬ ‫سه‌ربه‌خۆش ئه‌و سنورانه‌ی ئه‌و تیادای ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌وانی سه‌ربه‌خۆی زۆرکه‌م‌ه بۆی ‌ه‬ ‫لێره‌شدا هه‌ر یه‌که‌مه‌‪.‬‬ ‫پارتی ئه‌و یه‌که‌میانه‌ی وایلێکردوو‌ه ک ‌ه‬ ‫هیچ حسابێک بۆ هاوپه‌یمانه‌که‌ی ک ‌ه‬ ‫یه‌کێتیی‌ه نه‌کات و هه‌میش‌ه هێرشێکی‬ ‫توند له‌رێگای راگه‌یاندن‌ه سێبه‌ره‌کانییه‌و‌ه‬ ‫ده‌ک��ات �‌ه س �ه‌ر یه‌کێتی و لێی ده‌دات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وایکردوو‌ه یه‌کێتی نیگه‌ران بێت‬ ‫و بۆی‌ه ئه‌وانیش لێره‌و له‌وێ گله‌یی خۆیان‬ ‫ده‌ک �ه‌ن له‌پارتی‪ ،‬پارتی بۆ ره‌خنه‌گرتن‬ ‫له‌حکومه‌ته‌که‌ی دکتۆر به‌رهه‌م به‌هه‌موو‬ ‫شێوه‌یه‌ک لێی ده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی به‌خه‌ڵکی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان بڵێت کابینه‌که‌ی ئێم ‌ه‬ ‫سالم تربوو له‌وه‌ی دکتۆر به‌رهه‌م‪ ،‬یه‌کێتیش‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هاوپه‌یمانێتییه‌که‌ی که‌لێنی‬ ‫تێ نه‌که‌وێت زۆر که‌م به‌رگری لێده‌کات‬ ‫ئه‌مه‌ش وایکردو‌ه دکتۆر به‌رهه‌م نه‌توانێت‬ ‫به‌ڕێکوپێکی ئه‌رکی حکومه‌ته‌که‌ی‬ ‫به‌ڕێو‌ه به‌رێت‪ .‬له‌مه‌شیاندا پارتی هه‌ر‬ ‫سه‌رکه‌وتنی هێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کیتر پ��ارت��ی ده‌ی �ه‌وێ��ت گوشار‬ ‫بخات‌ه س �ه‌ر راگه‌یاندنه‌کان و نه‌هێڵێت‬ ‫قس‌ه ب��ک�ه‌ن ب��ۆی�‌ه س��ک��ااڵی یاساییان‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ت��ۆم��ار ده‌ک���ات و لێدوانیان بۆ‬ ‫نادات‪ ،‬ئه‌و به‌رپرسانه‌ی پارتی به‌گشتی‬ ‫زۆر عه‌نتیکه‌ن هه‌موویان یه‌کی چه‌ند‬ ‫ته‌له‌فۆنیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌کاری ناهێنن هه‌ر‬ ‫ک‌ه ته‌له‌فۆنیان بۆ ده‌که‌یت یان کوژاونه‌ته‌و‌ه‬ ‫یان وه‌اڵمت ناده‌نه‌و‌ه ئه‌وه‌ش ده‌توانین بڵێین‬ ‫به‌ڕێژه‌ی زۆرینه‌یان وان‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایکردووه‌‬ ‫ک‌ه رۆژن��ام �ه‌وان نه‌توانێت وت �ه‌ی ئ�ه‌وان‬ ‫بگوازێته‌و‌ه و له‌سه‌ر بابه‌ته‌کان رای و‬ ‫سه‌رنجی ئه‌وان نییه‌‪ ،‬وتمان شوکر بۆخوای‬ ‫ت�ه‌ب��اره‌ک و ته‌عاال پارتی نوسینگه‌ی‬ ‫مه‌کته‌ب سیاسی له‌سلێمانی کرده‌و‌ه ئیتر‬ ‫له‌و‌ه رزگارمان ده‌بێت ک‌ه وه‌اڵممان نه‌ده‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه بڕیاریداو‌ه به‌ڕووی راگه‌یاندنه‌کاندا‬ ‫بکرێته‌وه‌‪ ،‬ل��ێ ب �ه‌داخ �ه‌و‌ه وا ده‌رن �ه‌چ��وو‬ ‫ئه‌مانیش هه‌مان پارتییه‌که‌ی پێشترن و‬ ‫هیچ گۆڕانێکیان نه‌کردو‌ه تائێستا‪ .‬پارتی‬ ‫له‌مه‌شیانداهه‌ریه‌که‌مه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م ه �ه‌م��وو ی �ه‌ک �ه‌م �ه‌دا ل �ه‌زۆرب �ه‌ی��ان‬ ‫زیانی تیادا ده‌ک���ات‪ ،‬چونک‌ه زۆرترین‬ ‫دژبه‌ری بۆ خۆی دروست کردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫هاوپه‌یمانێتییه‌که‌ی که‌وتووه‌ت‌ه سه‌ر هه‌ز‌ه و‬ ‫خه‌ریک‌ه شه‌حنی تیادا نامێنێت‪ ،‬له‌وپێک‌ه بۆ‬ ‫ده‌می داهاتوو یه‌کێتیش ده‌بێت‌ه گۆڕانێکی‬ ‫تر لێی و ئه‌وکات‌ه ده‌بێت ئه‌و جنێوانه‌ی‬ ‫راگه‌یاندنی پارتی به‌گۆڕانیاندا له‌کاتی‬ ‫تیرۆرکردنی س�ه‌رده‌ش��ت��دا به‌هه‌مانشێو‌ه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر یه‌کێتیش به‌کاری بهێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کیتره‌و‌ه له‌الی زۆرب �ه‌ی خه‌ڵک‬ ‫روون‌ه ک‌ه شکستی کابینه‌که‌ی به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح له‌ئه‌ستۆی پارتییه‌‪ ،‬چونک‌ه گرێدراو‬ ‫نه‌بوو ب‌ه رێکه‌وتننام‌ه ستراتیژییه‌که‌یه‌و‌ه و‬ ‫به‌نافه‌رمی شکاندویه‌تی‪ .‬لێره‌شدا زیانه‌ی‬ ‫راسته‌وخۆ ده‌چێته‌و‌ه بۆ لقه‌کانی پارتی‪،‬‬ ‫چونک‌ه ئیتر بۆ خه‌ڵک روون بوویه‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫پارتی بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆی شکستی ب ‌ه‬ ‫کابینه‌ی شه‌شه‌م هێنا‪ .‬بۆی‌ه له‌وه‌دوا ئه‌گه‌ر‬ ‫خزمه‌تی خه‌ڵکیش بکات منه‌تی نیه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه خه‌ڵکی ده‌ڵێن خزمه‌تی خۆیی‬ ‫کردوو‌ه نه‌ک خه‌ڵکی کوردستان‪.‬‬ ‫له‌بابه‌تی راگه‌یاندنه‌کان و تیرۆری‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان‪ ،‬به‌هه‌مانشێو‌ه پارتی‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بێت چونک‌ه ئه‌وکات‌ه پارتی‬ ‫ده‌نگی نابێت له‌راگه‌یاندنه‌کاندا و زۆربه‌ی‬ ‫ئه‌و قسانه‌ی له‌سه‌ریان ده‌کرێت به‌راست‬ ‫ده‌رده‌چێت وه‌و په‌ند‌ه کوردییه‌ک‌ه ده‌ڵێت‬ ‫“بێده‌نگی نیشانه‌ی ره‌زامه‌ندییه‌“ خه‌ڵکیش‬ ‫ئه‌و په‌نده‌یان به‌سه‌ردا جێ ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪hawjin86@yahoo.com‬‬


‫جارێــکـى تر ئــاگـربه‌ست‬

‫په‌که‌ک ‌ه له‌ئاشتى و تورکیاش له‌شه‌ڕ ده‌گه‌ڕێت‬ ‫ک��ورد به‌شێوازێکى ئاشتیان‌ه چ��اره‌س�ه‌ر‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫ده‌میرتاش ئاماژه‌شى ب�ه‌وه‌ش��داب��وو ک ‌ه‬ ‫ئه‌وان پێشنیاره‌کانى خۆیان خستووه‌ت‌ه به‌رده‌م‬ ‫تورکیا بۆ چاره‌سه‌رکردنى پرسى کورد‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى ئاشتیانه‌‪.‬‬ ‫ه��اوس �ه‌رۆک��ى ک��ۆن��گ��ره‌ى کۆمه‌ڵگاى‬ ‫دیموکراتى (‪ )KCD‬ئایسه‌ڵ توغڵوک‪،‬‬ ‫ل‌ه (‪ )2010/9/27‬به‌سیفه‌تى پارێزه‌ر بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانى گفتوگۆ س�ه‌ردان��ى عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجه‌النى ک��رد‪ ،‬پێش س�ه‌ردان�ه‌ک�ه‌ى وتى‬ ‫«هیوادارم ئه‌م سه‌ردان ‌ه خێر و بێر بێنێت بۆ‬ ‫گشت الیه‌ک له‌تورکیا»‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی (یه‌نی شه‌فه‌ق) ک‌ه له‌پارتی‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت��داری دادو گه‌شه‌پێدان نزیکه‌‪،‬‬ ‫له‌راپۆرتێکی رۆژى هه‌ینى (‪)2010/10/1‬‬ ‫باڵویکردووه‌ته‌و‌ه تێیدا هاتوو‌ه «سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان مه‌سعود ب��ارزان��ی‪،‬‬ ‫په‌یمانی ب�ه‌ده‌وڵ�ه‌ت��ی تورکیا داو‌ه رێگ ‌ه‬ ‫ب‌ه سوپاى تورکیا بدات به‌قواڵیی (‪)30‬‬ ‫ک��ی��ل��ۆم�ه‌ت��ر بێت ‌ه ن���او خ��اک��ی ب��اش��وری‬ ‫کوردستان‪ ،‬بۆ راوه‌دون��ان��ی گه‌ریالکانى‬ ‫په‌که‌که‌‪.‬‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ک�ه‌‪ ،‬ئاماژ‌ه ب �ه‌و‌ه ده‌ک��ات ک ‌ه‬ ‫«بۆ چاره‌سه‌ری پرسی کورد و له‌ناوبردنی‬ ‫پ�ه‌ک�ه‌ک�ه‌‪ ،‬پێویست‌ه النیکه‌م ب��ۆ م��اوه‌ی‬ ‫ساڵێک چ�ه‌ک�ه‌ک��ان ب��ێ��ده‌ن��گ بکرێن»‬ ‫و ئاماژ‌ه ب �ه‌وه‌ش ده‌ک��ات ک‌ه «یه‌کێک‬ ‫له‌کۆڵه‌ک‌ه هه‌ر‌ه گرنگه‌کانی له‌ناوبردنی‬ ‫په‌که‌ک‌ه باکوری عێراق‌ه ک‌ه سه‌رکردایه‌تی‬ ‫ئه‌و رێکخراوه‌ی لێیه‌»‪.‬‬

‫له‌الیه‌ک له‌گه‌ڵ سه‌رانى کورد داده‌نیشێت‬ ‫بۆ گفتوگۆکردن له‌گه‌ڵیان ده‌رباره‌ى پرسى‬ ‫ک���ورد و چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫ئاشتیان‌ه و دیموکراتیان‌ه له‌الیه‌کى تره‌و‌ه‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬ ‫سه‌ردانى واڵتانى دراوسێ ده‌کات بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ب�ه‌ه�ه‌ر ن��رخ و به‌هایه‌ک بێت پشتیوانى‬ ‫ب���ه‌ده‌س���ت بێنێت ل �ه‌پ��ێ��ن��او ئ�ه‌ن��ج��ام��دان��ى‬ ‫ئۆپراسێۆنێکى گه‌وره‌ى سه‌ربازى به‌ئامانجى‬ ‫له‌ناوبردنى ته‌واوى الیه‌نگران و ئه‌ندامانى‬ ‫ئا‪ /‬جه‌زا ئه‌حمه‌د‬ ‫پارتى کرێکارانى کوردستان‪.‬‬ ‫دوف��اق��ى تورکیا ل���ه‌وه‌دا ده‌رده‌ک �ه‌وێ��ت‬ ‫ل����ه‌دواى ب��ای��ک��ۆت��ک��ردن��ى ری��ف��ران��دۆم��ى‬ ‫ده‌س��ت��وری��ى ت��ورک��ی��ا ب���ارودۆخ���ى ک��ورد ک‌ه له‌کاتێکدا کۆده‌بنه‌و‌ه له‌گه‌ڵ سه‌رانى‬ ‫له‌باکورى کوردستان پێى نای‌ه قۆناغێکى باکورى کوردستان ک‌ه به‌ده‌پ‌ه سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫تر و په‌که‌که‌ش جارێکى تر ئاگربه‌ستى ده‌کات هه‌ر له‌هه‌مانکاتدا بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫یه‌کالیه‌نه‌ى بۆ مانگێک درێ��ژک��رده‌وه‌‪ ،‬دووش �ه‌م��م �ه‌ى راب�����ردوو (‪)2010/9/27‬‬ ‫به‌هیواى ئ �ه‌وه‌ى له‌میانه‌ى دانیشتنه‌کانى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى تورکیا درێژکردنه‌وه‌ى‬ ‫س����ه‌ران����ى ک�������ورد‪ ،‬ب���ه‌س���ه‌رۆک���ای���ه‌ت���ه‌ى ئۆپه‌راسێونى ده‌روه‌ى سنورى په‌سه‌ند کرد‪،‬‬ ‫هاوسه‌رۆکى پارتى ئاشتى و دیموکراتى‪ ،‬ئه‌م‌ه ئاماژه‌یه‌ک‌ه ک‌ه تورکیا ئێستاش‬ ‫له‌تورکیا س�ه‌رک�ه‌وت��ن ب �ه‌ده‌س��ت بێنێت و ب���ڕواى ب�‌ه به‌کارهێنانى هێزى س�ه‌رب��ازى‬ ‫کێشه‌ى ک��ورد چ��اره‌س �ه‌ر بکرێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم هه‌یه‌‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ئه‌و‌ه په‌سه‌ندکراو‌ه‬ ‫س�ه‌ره‌ڕاى به‌رده‌وامى گفتوگۆکان له‌گه‌ڵ ئۆپراسیۆن بکرێت له‌هه‌ر کاتێکدا ک ‌ه‬ ‫ئ��ۆج �ه‌الن و هاتن‌ه پ��ێ��ش�ه‌وه‌ى ده‌وڵ���ه‌ت بۆ پێویستى کرد‪ .‬سه‌رۆک وه‌زیرانى تورکیا‬ ‫بابه‌ته‌ک‌ه تادێت تورکیا هێز ل‌ه سه‌ر سنور ره‌ج�����ه‌ب ت �ه‌ی��ب ئ����ه‌ردۆغ����ان‪ ،‬ل�ه‌م��ی��ان�ه‌ى‬ ‫بایکۆتکردنى خوێندن و داواکردنى خوێندن‬ ‫مۆڵده‌دات‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆک��ى کۆما جڤاکێن کوردستان به‌زمانى دایک به‌توندى دژى ده‌وه‌ستێته‌و‌ه‬ ‫م�������وراد ق�����ه‌ری��ل��ان‪ ،‬ل��ه‌ک��ۆن��گ��ره‌ی��ه‌ک��ى و له‌لێدوان‌ه رۆژنامه‌وانییه‌کانیدا ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ی��دا له‌بنارى قه‌ندیل رۆژى راگه‌یاندو‌ه ک‌ه خوێندن به‌زمانى جیاجیا‬ ‫(‪ )9/30‬جارێکى تر بۆ ماوه‌ى مانگێک له‌قوتابخانه‌کان زی��ان به‌ئاشتى و ته‌بایى‬ ‫له‌تورکیا ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئاگربه‌ستى یه‌ک الیه‌نه‌یان درێژکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆک���ى ک���ۆن���گ���ره‌ى ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اى‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانى تورکیا ک‌ه ئێستا پارتى‬ ‫دادوگ���ه‌ش���ه‌پ���ێ���دان ن��وێ��ن �ه‌رای �ه‌ت��ى ده‌ک���ات دی��م��وک��رات��ى ئ �ه‌ح��م �ه‌د ت����ورک‪ ،‬وه‌اڵم���ى‬

‫ق�ه‌س�ه‌ک��ان��ى ره‌ج����ه‌ب ت �ه‌ی��ب ئ �ه‌ردۆغ��ان��ى‬ ‫دابوویه‌و‌ه و پێیوای‌ه ک‌ه له‌ناوچونى زمان‬ ‫له‌ناوچونى نه‌ته‌وه‌ی‌ه ک‌ه ئه‌وه‌شى راگه‌یاندبوو‬ ‫هه‌تاوه‌کو خوێندن له‌قوتابخانه‌کاندا به‌زمانى‬ ‫زگماگى نه‌بێت ئه‌و‌ه ئه‌و زمانه‌ش کارى‬ ‫پێناکرێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆک ک��ۆم��ارى تورکیا عه‌بدواڵ‬ ‫گول‪ ،‬له‌خوانێکدا ک‌ه له‌شارى نیویۆرکى‬ ‫ئه‌مریکا سازکرابوو‪ ،‬یه‌خ‌ه ب‌ه باراک ئۆباما‬ ‫ده‌گرێت و پێى ده‌ڵێت ک‌ه ئه‌مریکا یارمه‌تى‬ ‫تورکیاى داو‌ه له‌مه‌سه‌له‌ى پارتى کرێکارانى‬ ‫کوردستان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م یارمه‌تیان‌ه که‌مبوون‬ ‫و به‌پێى پێویست نه‌بوون ئه‌مه‌ش بۆ خۆى‬

‫هه‌وڵێکى ت��رى تورکیای‌ه ک‌ه ده‌ری��ده‌خ��ات‬ ‫تورکیا ده‌یه‌وێت سود له‌کات ببینێت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى ک‌ه به‌ته‌واوى خۆى ئاماد‌ه بکات بۆ‬ ‫ئۆپراسیۆنێکى سه‌ربازى گه‌ور‌ه و فراوان بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‌ه داواى هاوکارى ده‌کات ک ‌ه‬ ‫تیایدا ئامانجى سه‌ره‌کى لێى له‌ناوبردنى‬ ‫شۆڕشگێڕانى باکورى کوردستانه‌‪.‬‬ ‫وه‌زیرى ناوخۆى تورکیا به‌شیر ئه‌تااڵى‪،‬‬ ‫ل��ه‌م چ��وارچ��ێ��وه‌ی �ه‌دا س��ه‌ردان��ى ب��اش��ورى‬ ‫کوردستانى کرد و چاوپێکه‌وتنى له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رۆک���ى ه �ه‌ری��م��ى ک���وردس���ت���ان ک���رد‪،‬‬ ‫هاتنى وه‌زیرى ناوخۆى تورکیا بۆ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان ئ�ه‌و‌ه بوو تا پشتیوانى کورد‬

‫به‌ده‌ست بێنێت بۆ هاوکارى کردنى له‌پێناو‬ ‫له‌ناو بردنى پارتى کرێکارانى کوردستان‪.‬‬ ‫هاوسه‌رۆکى پارتى ئاشتى و دیموکراتى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاش‪ ،‬دوابه‌دواى یه‌کێک‬ ‫ل �ه‌دی��داره‌ک��ان��ى ل �ه‌گ �ه‌ڵ س �ه‌ران��ى تورکیا‬ ‫ئه‌وه‌ى راگه‌یاند ک‌ه «ئ�ه‌وان به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫گشتى گرنگى زۆر ده‌ده‌ن به‌دیدار له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رانى تورکیا‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی‌ه ک‌ه هه‌موو‬ ‫شتێک بکه‌وێت‌ه خزمه‌تى چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫پرسى کورده‌وه‌»‪ ،‬ئه‌م لێدوانه‌ى ده‌میرتاش‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ه بۆ ئ �ه‌وه‌وى ک‌ه ک��ورد له‌هه‌موو‬ ‫کات و ساتێکدا ئاماده‌ی‌ه دابنیشێت له‌گه‌ڵ‬ ‫تورکیا ته‌نیا له‌پێناو ئ �ه‌وه‌ى ک‌ه کێشه‌ى‬

‫کاریگه‌ریان نه‌بوو ئ �ه‌وا ده‌ب��ێ ئه‌مریکا‬ ‫هێرشی سه‌ربازی دژی ئێران بخات‌ه به‌رباس‪.‬‬ ‫ل�ه‌ی��ب�ه‌رم�ه‌ن‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ی به‌هه‌وڵه‌کانی‬ ‫ئ �ه‌م��ری��ک��ا ب���ۆ س �ه‌ق��ام��گ��ی��ری ئ��اش��ت��ی‬ ‫ل �ه‌ڕۆژه �ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت ک��رد و وت��ی‪:‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ی ئه‌مریکا هیچ کات‬ ‫وه‌ک ئێستا بۆ سه‌قامگیربوونی ئاشتی‬ ‫ل �ه‌ڕۆژه �ه‌اڵت��ی ن���اوه‌ڕاس���ت و سیاسه‌تی‬ ‫پێشگرتن ل‌ه پ��اوه‌ن��خ��وازی له‌ناوچه‌که‌دا‬ ‫چاالک نه‌بووه‌‪ ،‬دیسان نیگه‌رانییه‌کانی‬ ‫ئ �ه‌م��ری��ک��ا ل���ه‌ڕۆژه���ه‌اڵت���ی ن���اوه‌ڕاس���ت���دا‬ ‫ده‌بیندرێ‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو س �ه‌رچ��اوه‌ی نیگه‌رانییه‌کانی‬ ‫ئ���ۆب���ام���ا س����ه‌رۆک����ی ئ���ه‌م���ری���ک���ای بۆ‬ ‫چاالکییه‌کانی کۆمارى ئیسالمى ئێران‬ ‫ل‌ه ناوچه‌ک‌ه و پاوه‌نخوازی ئه‌و ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫گه‌ڕانده‌و‌ه و سیاسه‌تی ئێرانی به‌مشێوه‌ی ‌ه‬ ‫خ��س��ت �ه‌ڕوو‪ :‬س��ی��اس�ه‌ت��ی ده‌س��ه‌اڵت��داران��ی‬ ‫ئێرانی له‌سه‌‌ر بنه‌‌مای توند درا به‌ڕێو‌ه و‬ ‫خۆپه‌سه‌ندی و ده‌سه‌اڵتخوازییه‌‪.‬‬

‫س��ی��ن��ات��ۆر ل �ه‌ی��ب �ه‌رم �ه‌ن ئ���ام���اژه‌ى بۆ‬ ‫ئه‌وه‌شکرد ک‌ه له‌وانه‌ی‌ه باشترین رێگه‌چار‌ه‬ ‫بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی کۆمارى ئیسالمى‬ ‫ئێران له‌جیاتی هه‌وڵدان بۆ گۆڕینی رێگ ‌ه‬ ‫و رێبازی ده‌سه‌اڵتدارانی ئێرانی هه‌وڵی‬ ‫گۆڕینی ئه‌و رژێم‌ه بده‌ین‪.‬‬ ‫س������ه‌ره‌ڕاى ه���ه‌وڵ���ه‌ک���ان ب���ۆ گ��ۆڕی��ن��ى‬ ‫کۆمارى ئیسالمى ئێران تادێت سزاکانى‬ ‫له‌سه‌ر ئ�ه‌و واڵت �‌ه زیاتر ده‌بێت ل�ه‌م چوار‬ ‫چێوه‌یه‌شدا سزای کۆمپانیا نه‌وتییه‌کانی‬ ‫ئێران ده‌ستى پێکرد‪ ،‬وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئ�ه‌م��ری��ک��ا گ���ه‌م���ارۆی خ��س��ت��ووه‌ت �‌ه س�ه‌ر‬ ‫کۆمپانیای (نه‌فتیران) له‌سویسرا ک ‌ه‬ ‫لقێکی کۆمپانیاى نه‌وتی ئێران‌ه و هه‌روه‌ها‬ ‫دوای ئ�ه‌وه‌ی چوار کۆمپانیاى ئه‌وروپی‬ ‫دان��وس��ان��دن �‌ه بازرگانییه‌کانیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ��ێ��ران��دا راگ���رت���ووه‌‪ ،‬ل�ه‌س��زاک��ان��ی��ان خۆش‬ ‫ب���ووه‌‪( .‬جێمز ئێستاینبرگ) یه‌کێک‬ ‫له‌جێگرانی وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا‬ ‫روژی پێنجشه‌مم‌ه له‌گه‌ڵ راگه‌یاندنی‬

‫گه‌مارۆی ئه‌و وه‌زاره‌تخانه‌ی‌ه له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫کۆمپانیای نه‌فتیران‪ ،‬خۆشحاڵی خۆی‬ ‫بۆ هاوکارییه‌کانی کۆمپانیا نه‌وتییه‌کانی‬ ‫ئ���ه‌وروپ���ا ده‌رب�����ڕی ب��ۆ دژای �ه‌ت��ی��ک��ردن��ی‬ ‫پیشه‌سازی وزه‌ی ئێران‪.‬‬ ‫جێمز ئه‌وه‌شی راگه‌یاند ک‌ه ئه‌مریک‌ا‬ ‫له‌سزادانی چوار کۆمپانیا ئه‌وروپییه‌ک ‌ه‬ ‫خۆش بووه‌‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی هاوکارییه‌کانیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێران راگرتووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و کۆمپانی‌ا بریتین ل‌ه «کۆمپانیاى‬ ‫توتاڵی فه‌ڕه‌نسی‪ ،‬ستات ئویلی نه‌رویژی‪،‬‬ ‫ئه‌نی ئیتاڵی و کۆمپانیاى هیندی ‪-‬‬ ‫بریتانیای رۆیاڵ داچ شل»‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شى وت‪ :‬کۆمپانیاى نه‌فتیران‬ ‫ئامرازی گواستنه‌وه‌ی پاره‌ی‌ه بۆ کۆمپانیاى‬ ‫نه‌وتی ئێران و سااڵن‌ه سه‌دان ملیۆن دۆالر‬ ‫تێچووی پرۆژه‌کانی په‌ره‌پێدانی پیشه‌سازی‬ ‫نه‌وتی ئێران دابین ده‌کات‪.‬‬ ‫ه���اوک���ات ک��ۆم��پ��ان��ی��ای ئینپێکسی‬ ‫ژاپ��ۆن��ی��ش ده‌س����ت ل��‌ه ک��ارک��ێ��ش��ان �ه‌وه‌ی‬

‫خ��ۆی ل �ه‌دۆزی��ن �ه‌وه‌ی په‌ره‌پێدانی ناوه‌ند‌ه شیعه‌دا الواز بێت ئه‌مه‌ش خستن و کوشتنى‬ ‫نه‌وتییه‌کانی ئێرانی خستووه‌ت‌ه گفتوگۆوه‌‪ .‬ئێران‌ه به‌شێوه‌یه‌کى سیستماتیکى و دواتر‬ ‫چ���اودێ���ران���ى س��ی��اس��ی��ش ئ���ام���اژ‌ه بۆ هاتنه‌ناوه‌وه‌ى ئه‌مریکا بۆ ئه‌و اڵت‌ه ده‌ست‬ ‫ئه‌وه‌ده‌که‌ن ک‌ه هه‌موو هه‌وڵه‌کانى ئه‌مریکا پێبکات‪ ،‬له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ى ئه‌مریکا ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا بۆ سنوردارکردنى ئێران‌ه تا به‌که‌مترین زیان و جیاوزتر له‌ئه‌فغانستان‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ى له‌رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست و هیالى و عێراق له‌ئێران رزگارى بێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاژانسی فورات‬

‫موراد قه‌ره‌یالن له‌و کۆنگره‌ روژنامه‌نووسیه‌ی که‌ تێدا ئاگربه‌ستی راگه‌یاند‬

‫گۆڕینی ئێران و سزاکانى به‌رده‌وامه‌‬

‫ئا‪ /‬باران‬ ‫تادێت گوشار‌ه سیاسى و ئابوورییه‌کان‬ ‫له‌سه‌ر ئێران له‌هه‌ڵکشاندای‌ه و ئه‌مریکاش‬ ‫ل���ه‌م پ���ێ���ن���اوه‌دا پ��ێ��ش��ڕه‌وێ��ت��ى ده‌ک�����ات بۆ‬ ‫س���ن���وردارک���ردن���ى ه �ه‌ی��م �ه‌ن �ه‌ى ئ���ێ���ران ل ‌ه‬ ‫هه‌رێمه‌که‌دا‪ ،‬له‌مه‌شدا ده‌ی�ه‌وه‌ێ��ت هه‌وڵى‬ ‫گۆڕینى کۆمارى ئیسالمى ئێران بدات و‬ ‫تادێت سزاکانى ل‌ه سه‌ر توندتر ده‌کات و‬ ‫چاودێرانى سیاسیش پێیانوای‌ه ئه‌م‌ه خستن و‬ ‫کوشتنى ئێران‌ه به‌شێوه‌یه‌کى سیستماتیکى‪.‬‬ ‫سیناتۆری ئه‌مریکى جوزیف له‌یبه‌رمه‌ن‪،‬‬ ‫‌یه باشتر بێ له‌جیاتی‬ ‫رایگه‌یاند‪ :‬له‌وانه ‌‌‬ ‫ه �ه‌وڵ��دان ب��ۆ گ��ۆڕان��ک��اری له‌هه‌ڵوێستی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی ئێرانیدا‪ ،‬هه‌وڵدانه‌کان بۆ‬ ‫گۆڕینی رژێم له‌ئێراندا بێ‪.‬‬ ‫سیناتۆر له‌یبه‌رمه‌ن‪ ،‬رۆژی چوارشه‌مم ‌ه‬ ‫ل���ه‌ش���ورای پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ک��ان��ی ده‌ره‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫واشنگتۆن قسه‌ی ده‌کرد و وتی‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گ �ه‌م��ارۆ ن��ێ��وده‌وڵ�ه‌ت��ی��ی�ه‌ک��ان دژی ت��اران‬

‫هـــــه‌واڵی کوردستانی‬ ‫کوشتنى کۆڵبه‌رێک‬

‫کۆڵبه‌رێکی کورد به‌گولله‌ی چه‌کدارانی کۆمارى‬ ‫ئیسالمى ئێران له‌سه‌ر سنور کوژرا‪ .‬پاسدارانی ئێران‬ ‫له‌چه‌ند رۆژى راب���ردوودا‪ ،‬له‌ناوچه‌ی (ئاسنه‌وه‌ی)‬ ‫سه‌ر ب‌ه ش��اری مه‌ریوانى رۆژه�ه‌اڵت��ى کوردستان‪،‬‬ ‫کۆڵبه‌رێکی کوردیان به‌ناوی به‌ختیار هه‌ورامی‪ ،‬دای ‌ه‬ ‫به‌ر ده‌ستڕێژی گولل‌ه و له‌ئاکامدا گیانی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫ره‌ش��‌ه ک��وژی��ی کۆڵبه‌رانى ک��ورد ت��ادێ��ت ژم��اره‌ى‬ ‫زیاتر ده‌بێت‪ .‬به‌پێی ئاماره‌کان‪ ،‬له‌ساڵی (‪)2009‬‬ ‫دا النیکه‌م (‪ )95‬کۆڵبه‌رى کورد به‌ده‌ستى هێزه‌کان‬ ‫ئێران کوژراون‪ .‬به‌گوێره‌ی سه‌رچاوه‌کان‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‬ ‫ئه‌مساڵه‌و‌ه تائێستا (‪ )42‬کۆڵبه‌ر له‌سه‌ر سنوره‌کان‬ ‫به‌ده‌ستى هێزه‌کانى کۆمارى ئیسالمى ئێران کوژراون‪.‬‬ ‫هاواڵتیانى کورد له‌رۆژهه‌اڵتى کوردستان ئاماژ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌که‌ن ک‌ه بۆ ده‌ستکه‌وتنى بژێویى ژیانیان رویان‬ ‫له‌کۆڵبه‌رى کردووه‌‪.‬‬

‫عارف نادری له‌تورکیا ده‌ستگیر کرا‬

‫عارف نادری رۆژنامه‌وان و هه‌ڵسوڕاوی سیاسی‬ ‫ک���ورد‪ ،‬له‌گه‌ڵ سێ چاالکی ت��ری رۆژه�ه‌اڵت��ی‬ ‫کوردستان له‌الیه‌ن پۆلیسی تورکیاو‌ه گیران و ره‌وانه‌ى‬ ‫شوێنێکى نادیار کران‪ .‬به‌پێی سه‌رچاوه‌ی هه‌واڵی‬ ‫«ک��ۆم�ه‌ڵ�ه‌ی مافی م��رۆڤ��ی ک���ورد»‪« ،‬ع��ارف‬ ‫ن��ادری» رۆژنامه‌وان و چاودێری سیاسیی کورد‬ ‫و سێ چاالکی ترى کورد به‌ناوه‌کانی‪ ،‬سه‌رکه‌وت‬ ‫ب�ه‌ه��رام��ی‪ ،‬ئیبراهیم شیری و ئ���ازاد ک���وردی ل ‌ه‬ ‫تورکیا له‌الیه‌ن پۆلیسی ئه‌و واڵته‌و‌ه گیراون‪ .‬عارف‬ ‫نادرى به‌ده‌یانجار له‌الیه‌ن ده‌زگا ئه‌منییه‌تییه‌کانی‬ ‫حکومه‌تی ئێرانه‌و‌ه‌ بانگهێشت و ده‌ستبه‌سه‌ر کراو‌ه‬ ‫و چه‌ندین جاریش سکااڵی بۆ دادگاکانی شۆڕشی‬ ‫ئێران به‌رز کراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ل �ه‌ژم��اره‌ى راب����ردووى رۆژنامه‌که‌ماندا‬ ‫چاوپێکه‌وتنێکى له‌گه‌ڵدا کرابوو ده‌رب��اره‌ى ره‌وشى‬ ‫سیاسى ئێران و رۆژهه‌اڵتى کوردستان‪.‬‬

‫سوریا چاالکانی مافی مرۆڤ زیندانی ده‌کات‬

‫دادگای سه‌ربازیی سوریا له‌شاری حه‌له‌بى رۆژئاواى‬ ‫کوردستان‪ ،‬پارێزه‌ری مافی مرۆڤی ک��ورد به‌ناوی‬ ‫عه‌بدولحافز عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬به‌یه‌ک ساڵ زیندان سزادا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها حه‌سه‌ن عه‌بدولقادر ناسان ک‌ه ل‌ه عه‌فرین_ى‬ ‫رۆژئاواى کوردستان ده‌ستگیرکرابوو‪ ،‬تا ئێستا چاره‌نوسی‬ ‫دیار نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی به‌ڕێوه‌به‌ری کۆمیته‌ی مافی مرۆڤی‬ ‫سوریا‪ ،‬عه‌بدولحافز عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬به‌تۆمه‌تی هه‌بوونی‬ ‫په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ رێکخستنێکی ده‌ره‌وه‌ی یاسا‪ ،‬یه‌ک‬ ‫ساڵ زیندانی به‌سه‌ردا سه‌پێندرا‪ .‬له‌لێدوانێکدا کۆمیته‌ی‬ ‫مافى م��رۆڤ ل �ه‌رۆژئ��اوای کوردستان‪ ،‬رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫چاالکێکی تر به‌ناوی حه‌سه‌ن عه‌بدولقادر ناسانی‬ ‫ته‌مه‌ن (‪ )31‬ساڵ‪ ،‬له‌الیه‌ن هێزه‌کانی سوریاو‌ه له‌عه‌فرین‬ ‫ده‌ستگیرکرا و ره‌وان �ه‌ی زیندانی شام کرا و تائێستا‬ ‫چاره‌نوسی دیار نییه‌‪.‬‬

‫دروستکردنی هه‌رێمی قه‌ده‌غه‌کراو‬

‫ماوه‌ی زیاتر له‌سێ ساڵ‌ه تورکیا‪ ،‬باس له‌دامه‌زراندنی‬ ‫هه‌رێمی قه‌ده‌غه‌کراو ده‌کات له‌سه‌ر سنوره‌کان‪ .‬وه‌زیری‬ ‫ناوخۆی تورکیا به‌شیر ئاتاالی‪ ،‬له‌گه‌ڵ گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫له‌باشوری کوردستان سه‌ردانى جۆله‌مێرگى ک��ردوو‌ه و‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و هه‌رێم‌ه قه‌ده‌غه‌کراوان‌ه لێکۆڵینه‌وه‌ى کرد‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی رابردوودا وه‌زیری به‌رگری تورکیا ڤه‌جدی‬ ‫گۆنول‪ ،‬وه‌زی��ری به‌رگریی عێراق جاسم ئه‌لمه‌فره‌جی و‬ ‫فه‌رمانده‌ی هێزه‌کانی ئه‌مریکا له‌عێراق ژه‌نه‌ڕاڵ لیۆید‬ ‫ئاوستن‪ ،‬له‌ئانکه‌ر‌ه کۆبوونه‌وه‌‪ .‬به‌گوێره‌ی چاپه‌مه‌نی‬ ‫تورکیا‪ ،‬ئه‌مریکا پشتیوانى له‌دامه‌زراندنى چه‌ند هه‌رێمی‬ ‫قه‌ده‌غه‌کراو کردوو‌ه له‌سه‌ر سنوره‌کان‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌نجامی ئه‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌‪ ،‬وه‌زیری ناوخۆی‬ ‫تورکیا‪،‬به‌شیرئاتاالیچووه‌ت‌هجۆله‌مێرگولێکۆڵینه‌وه‌ى‬ ‫له‌چۆنێتیدامه‌زراندنیئه‌وهه‌رێم‌هقه‌ده‌غه‌کراوان‌هکردووه‌‪.‬‬

‫(‪ )10‬مانگ زیندانى بۆ ده‌میرتاش‬

‫هاوسه‌رۆکی به‌ده‌په‌‪ ،‬سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش سزای‬ ‫(‪ )10‬مانگ زیندانی به‌سه‌ردا سه‌پێندرا‪ .‬هه‌ر چه‌ند‌ه‬ ‫له‌تورکیا یاسایه‌ک هه‌ی‌ه رێگا له‌دادگایی کردنی‬ ‫په‌رله‌مانتاران ده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم س�ه‌ره‌ڕای ئه‌و یاسایه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانی کورد رووبه‌روی سزا ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ى رابردوو‪ ،‬شه‌شه‌مین دادگای سزاى گرانى‬ ‫شاری ئامه‌د‪ ،‬بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ی کرد ک‌ه ده‌میرتاش‬ ‫له‌به‌رنامه‌یه‌کی رۆژ تیڤیدا‪ ،‬پروپاگه‌نده‌ی بۆ په‌که‌ک ‌ه‬ ‫ک���ردوو‌ه و س��زای (‪ )10‬مانگ زیندانی به‌سه‌ردا‬ ‫سه‌پاند‪ .‬ده‌میرتاش له‌وته‌یه‌کیدا له‌ساڵی (‪)2006‬‬ ‫دا وتبووى‪ :‬ده‌بێ رۆڵی ئۆجه‌الن له‌‌پێناو چاره‌سه‌ریدا‬ ‫ببیندرێت و ئ��ام��اژه‌ى ک��ردب��وو ب��ه‌وه‌ى ک‌ه ئۆجه‌الن‬ ‫رێبه‌ری گه‌لی کورده‌‪ .‬پارێزه‌ی ده‌میرتاش ناڕه‌زایه‌تی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و حوکم‌ه ده‌ربڕی و وتی‪ :‬ئه‌و سزایه‌‪،‬‬ ‫شه‌رمێکی یاسایی‌ه و ب‌ه روونی رووی سیاسه‌تی دوو‬ ‫روویان‌ه ئاشکرا ده‌کات‪.‬‬


‫محه‌مه‌د ئیبراهیم‬

‫حاجی‪:‬‬

‫کێشه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێمانی له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندای ‌ه‬ ‫دیداری‪ /‬هاوژین غه‌ریب‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سلێمانی‪ ،‬محه‌مه‌د ئیبراهیم حاجی‪،‬‬ ‫ل��ه‌س��ه‌ر ل��ی��س��ت��ی (‪)109‬ی یه‌کێتی‬ ‫نیشتیمانی کوردستان له‌دیدارێکی‬ ‫ت��ای��ب�ه‌ت��ی چ��ه‌ت��ردا ب��اس ل �ه‌ر ه‌وش��ی‬ ‫دوایی ئه‌نجومه‌نه‌که‌یان و ئه‌نجامی‬ ‫داواکانیان له‌په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫و سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم د ه‌کات و‬ ‫ئاماژ ه‌ به‌و ه‌ش د ه‌دات که‌ پارێزگار‬ ‫ک��ار به‌یاسایه‌ک و ئه‌نجومه‌نیش‬ ‫کار به‌یاسایه‌کی تر د ه‌کات‪.‬‬

‫له‌سه‌رتاسه‌ری عێراقدا له‌سه‌ر یاسای‬ ‫(‪)71‬ی ده‌سه‌اڵتی کاتی هاوپه‌یمانان‬ ‫ک���ه‌ ب���ه‌ی���اس���ای ب���ری���م���ه‌ر ن����اس����راوه‌ و‬ ‫ه����ه‌ڵ����ب����ژێ����ردراون ل���ه‌ک���وردس���ت���ان���ی���ش‬ ‫ب �ه‌ه �ه‌م��ان��ش��ێ��وه‌ی �ه‌ ل �ه‌س��اڵ��ی (‪)2005‬‬ ‫ه���ه‌ڵ���ب���ژێ���ردراون‪ ،‬ه����ه‌ر ئ����ه‌م خ��ول �ه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگاکان له‌سه‌رتاسه‌ری‬ ‫ع��ێ��راق��دا ه���ه‌م پ��ارێ��زگ��ار‬ ‫و ه��������ه‌م ج���ێ���گ���ری‬ ‫پ���ارێ���زگ���ار ل �ه‌الی �ه‌ن‬ ‫ئ����ه‌ن����ج����وم����ه‌ن����ی‬ ‫پ��������ارێ��������زگ��������او‌ه‬ ‫ه��ه‌ڵ��ب��ژێ��ردراون‬

‫چه‌تر‪ :‬کێشه‌کانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ پ��ارێ��زگ��اری سلێمانی (ب�ه‌ه��رۆز‬ ‫قه‌شانی) به‌کوێ گه‌یشت؟‬

‫ له‌ڕاستیدا کێشه‌کانی ئه‌نجومه‌ن‬‫ل��ه‌گ��ه‌ڵ ک���اک ب���ه‌ه���رۆز وه‌ک‬ ‫پ���ارێ���زگ���ار ن��ی��ی �ه‌ ب�ه‌ڵ��ک��و‬ ‫ک��ێ��ش �ه‌ی ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ک ‌ه‬ ‫ئ����ه‌ن����ج����وم����ه‌ن����ی‬ ‫پ�������ارێ�������زگ�������ا‬

‫ل �ه‌ک��وردس��ت��ان��ی��ش��دا ب �ه‌ه �ه‌م��ان��ش��ێ��وه‌ی � ‌ه‬ ‫ل���ه‌ده���ۆک و ه��ه‌ول��ێ��ر‪ ،‬ئ��ێ��م �ه‌ وه‌ک‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی پ���ارێ���زگ���ار پ��ێ��م��ان��وای � ‌ه‬ ‫دوای ئ������ه‌وه‌ی پ���ارێ���زگ���ار ده‌س��ت��ی‬ ‫ل �ه‌ک��ارک��ێ��ش��ای �ه‌وه‌ و خ��ان�ه‌ن��ش��ی��ن ک��را‬ ‫پێویست بوو پارێزگاری نوێ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگاوه‌ متمانه‌ی پێ‬ ‫بدرێت دواتر له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی������ران و س �ه‌رۆک��ای �ه‌ت��ی‬ ‫ه�ه‌رێ��م�ه‌وه‌ ف�ه‌رم��ان��ی بۆ‬ ‫ده‌رب���چ���ێ���ت و ده‌س����ت‬ ‫ب����ه‌ک����ارب����ێ����ت‪ .‬ب����ه‌اڵم‬ ‫پ�����ارێ�����زگ�����اری ن���وێ‬ ‫ب����ه‌وه‌ک����ال����ه‌ت ل���ه‌الی���ه‌ن‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران و‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫دان�������راوه‌ ب���ه‌ب���ێ ئ����ه‌وه‌ی‬ ‫متمانه‌ی ئه‌نجومه‌نی پێ‬ ‫ب��درێ��ت‪ ،‬کێشه‌که‌ ل�ه‌ن��ێ��وان‬ ‫ئ���ه‌ن���ج���وم���ه‌ن���ی پ���ارێ���زگ���ا و‬ ‫س���ه‌رۆک���ای���ه‌ت���ی ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی‬ ‫وه‌زی�������ران�������دای�������ه‌ ل����ه‌س����ه‌ر‬ ‫م���ی���ک���ان���ی���زم���ی دان����ان����ی‬ ‫پارێزگاره‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬پێشتر باس له‌و ‌ه‬ ‫ده‌کرا که‌ پارێزگاری نوێ‬ ‫حساب بۆ ئه‌نجومه‌ن‬ ‫ناکات و ناگه‌ڕێته‌و ‌ه‬ ‫بۆی تاک الیه‌نه‌ بڕیار‬ ‫له‌شته‌کان ده‌دات؟‬

‫‪ -‬ب���ێ���گ���وم���ان‬

‫س��ێ��ی ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی پ��ارێ��زگ��اک��ان��ی‬ ‫هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬یاساش به‌یاسا‬ ‫پوچه‌ڵ ده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ ئێم ‌ه‬ ‫پێمانوایه‌ یاسای بریمه‌ر که‌ ئێمه‌ی‬ ‫پ���ێ ه���ه‌ڵ���ب���ژێ���ردراوی���ن‪ ،‬ک�����اری پ��ێ‬ ‫ده‌ک���رێ���ت‪ ،‬ئ��ێ��م�ه‌ ک���ار ب���ه‌وه‌ ده‌ک �ه‌ی��ن‬ ‫ل��ه‌گ��ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی ت��ێ��ب��ی��ن��ی��ش��م��ان ه�ه‌ی� ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و یاسایه‌‪.‬‬

‫پارێزگاری نوێ پێیوایه‌ به‌یاسایه‌ک‬ ‫دان��راوه‌ که‌ په‌یوه‌ندی به‌ئه‌نجومه‌نه‌و‌ه‬ ‫ن��ی��ه‌ و ل���ه‌ده‌س���ه‌اڵت���ی ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی‬ ‫پ��ارێ��زاگ��ادا نییه‌ پ��ارێ��زگ��ار داب��ن��ێ��ت‪.‬‬ ‫به‌بۆچوونی ئه‌و به‌یاسایه‌ک دان��راو‌ه‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن ئ���ه‌و ده‌س����ه‌اڵت����ه‌ی نیی ‌ه‬ ‫ئ �ه‌و ه�ه‌ڵ��ب��ژێ��رێ��ت‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی ئ�ه‌و‬ ‫میکانیزمه‌ی ئه‌و کاری پێ ده‌کات‬ ‫چه‌تر‪ :‬مانای وای �ه‌ ده‌توانین بڵێین‬ ‫جیاوازه‌ له‌و میکانیزمه‌ی ئه‌نجومه‌ن‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی پ���ارێ���زگ���اری دان�����اوه‌ ک��ارێ��ک��ی‬ ‫و پێیوایه‌ ده‌بێت کاری پێبکرێت‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ئه‌نجومه‌ن پێیوایه‌ به‌یاسایه‌ک‬ ‫کار ده‌کات و پارێزگاریش به‌ یاسایه‌ک‬ ‫واته‌ دوو یاسا کاری پێ ده‌کرێت‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌بێت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ئه‌مه‌ قبوڵ‬ ‫بکات؟‬

‫ ئێمه‌ پێمانوایه‌ ده‌بێت په‌رله‌مان‬‫ئ���ه‌م���ه‌ ی��ه‌ک�لای��ی ب���ک���ات���ه‌وه‌ چ��ون��ک� ‌ه‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��ی ی��اس��ادان��ان �ه‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی���ران ده‌س �ه‌اڵت��ی جێبه‌جێ ک��ردن�ه‌‪،‬‬ ‫ه �ه‌ر یاسایه‌ک له‌په‌رله‌مان ده‌رچێت‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌وان جێبه‌جێی ب��ک�ه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێمانوایه‌ ده‌بێت په‌رله‌مان ئه‌م کێشه‌ی ‌ه‬ ‫یه‌کالیی بکاته‌وه‌‪ .‬هه‌ر چه‌نده‌ له‌رووی‬

‫نایاسایی ک��ردووه‌‪ ،‬چونکه‌ کار به‌ یاسا‬ ‫نوێکان ناکات و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ یاسا‬ ‫کۆنه‌کان؟‬

‫ ب����ه‌ب����ۆچ����وون����ی ئ���ێ���م���ه‌ ک����ار‌ه‬‫ی��اس��ای��ی �ه‌ک �ه‌ ئ����ه‌وه‌ ب���وو پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی‬ ‫کوردستان یاسایه‌ک ده‌ربکات وه‌ک‬ ‫ی��اس��ای ژم���اره‌ س��ێ ک �ه‌ ده‌ری��ک��ردوو‌ه‬ ‫ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ ئه‌ویش ه�ه‌ر بۆخۆی خۆی‬ ‫ق��ف��ڵ ک�����ردووه‌‪ .‬م��اده‌ی �ه‌ک��ی ت��ی��ادای � ‌ه‬ ‫ئ �ه‌م ده‌وره‌ی����ه‌ی ئێستا ن��اگ��رێ��ت�ه‌وه‌ بۆ‬ ‫داه���ات���ووه‌‪ ،‬گ��رف��ت�ه‌ک�ه‌ ل��ێ��ره‌وه‌ س �ه‌ری‬ ‫ه����ه‌ڵ����داوه‌ ئ��ێ��م �ه‌ ئ��ێ��س��ت��ا ل �ه‌ه �ه‌رێ��م��ی‬ ‫کوردستان به‌رچاو رۆشنییه‌کی ته‌واو‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪5‬‬

‫هه‌ڵوێستان روون نییه‌؟‬

‫ کۆی ئه‌نجومه‌ن (‪ )41‬ئه‌ندام ‌ه‬‫من ناتوانم به‌ناوی ئه‌وانه‌وه‌ قسه‌بکه‌م‬ ‫ده‌ب��ێ��ت کۆبێته‌وه‌ و زۆری��ن �ه‌ی ده‌ن��گ‬ ‫بڕیار ده‌دات چی بکات‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬په‌یوه‌ندی ئه‌نجومه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫پارێزگار له‌چ ئاستێکدایه‌؟‬

‫ له‌سه‌ر هه‌ندێک ئاست من باشی‬‫نابینم‪ ،‬له‌رووی په‌یوه‌ندی ئاساییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ��اس��ای��ی�ه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم وه‌ک ئیشوکار من‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌که‌ ب��اش نابینم‪ ،‬ل�ه‌ک��اردا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کی باش نیه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬وه‌ک ئه‌نجومه‌ن هیچ ئاگاداری‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان هه‌ن چ کاتێک‬

‫ ئه‌و میکانیزمه‌ی پارێزگار کاری پێ ده‌کات جیاواز‌ه له‌و میکانیزمه‌ی ئه‌نجومه‌ن‬‫ ئه‌و یاسایه‌ی ئێستا به‌ڕێز پارێزگار کاری پێ ده‌کات سێ جار هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‬‫یاساییه‌وه‌ پێمانوایه‌ ه �ه‌ر یاسایه‌ک نییه‌ ک��ام یاسا جێبه‌جێ ده‌ک��رێ��ت بۆ‬ ‫پوچه‌ڵ کرایه‌وه‌ کاری پێناکرێت‪ ،‬ئه‌و روونکردنه‌وه‌ی ئه‌م راستیه‌ش په‌نامان‬ ‫یاسایه‌ی ئێستا به‌ڕێز پارێزگار کاری بردووه‌ بۆ په‌رله‌مانی کوردستان‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬داوات�������ان ل���ه‌پ���ه‌رل���ه‌م���ان و‬ ‫پ��ێ ده‌ک��ات س��ێ ج��ار ه�ه‌ڵ��وه‌ش��اوه‌ت�ه‌و‌ه‬ ‫جارێک به‌یاسای بریمه‌ر و جارێک سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم ک��ردوه‌‪ ،‬وه‌اڵمیان‬ ‫داونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ب�����ه‌ ی�����اس�����ای (‪)21‬ی‬ ‫ ت���ائ���ێ���س���ت���ا ب����ه‌ف����ه‌رم����ی وه‌اڵم‬‫پ��ارێ��زگ��اک��ان��ی ع��ێ��راق‪،‬‬ ‫ج��ارێ��ک��ی��ش ب �ه‌ی��اس��ای ن �ه‌دراوی��ن �ه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ل �ه‌س �ه‌ر ب��ن�ه‌م��ای ئه‌و‬ ‫ژم�����ار‌ه نوسراوه‌ی ئاراسته‌ی په‌رله‌مان کراوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ لیژنه‌ی یاسایی کۆبووینه‌و‌ه‬ ‫پێشنیار و بیروبۆچونه‌کانی خۆمان‬ ‫پ��ێ��وت��وون ه��ی��چ ب��ڕی��ارێ��ک ل��ه‌ب��اره‌ی‬ ‫ئ����ه‌و ک���ێ���ش���ه‌ی���ه‌وه‌ ت��ائ��ێ��س��ت��ا ب �ه‌ئ��ێ��م � ‌ه‬ ‫رانه‌گه‌یه‌ندراوه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئێوه‌ هه‌ڵوێستی خۆتان چییه‌ بۆ‬

‫ده‌کرێت؟‬

‫ هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی به‌ئه‌نجومه‌نی‬‫پارێزگاکانه‌وه‌ نیه‌ و ئ�ه‌وه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌ و تائێستا هیچ‬ ‫رۆژێک دیاری نه‌کراوه‌‪.‬‬

‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬ب��اس ل��ه‌وه‌ ده‌ک��رێ��ت یه‌کێتی‬ ‫ئ��اس��ت �ه‌ن��گ دروس����ت ده‌ک����ات ب��ۆ ئ �ه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ تادوا بکه‌وێت و خۆی باش‬ ‫رێکبخاته‌وه‌؟‬

‫ پێم باشه‌ ئه‌و پرسیاره‌ له‌که‌سێکی‬‫ده‌س���ه‌اڵت���داری ن���او ی�ه‌ک��ێ��ت��ی بکرێت‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��ی ئ�ه‌وه‌م��ان نییه‌ رۆژ دی��اری‬ ‫بکه‌ین بۆ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئێمه‌ به‌نوسراوی‬ ‫فه‌رمی داوامان له‌په‌رله‌مانی پێشووش‬ ‫کردووه‌ تاهه‌ڵبژاردن ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬

‫ئیسماعیل حه‌دیدی‪:‬‬

‫ئا‪ /‬م‪.‬سه‌الحه‌دین‬

‫ریفراندۆم لەكەركوك هەڕەشەی راستەقینەی‬ ‫بۆ عەرەب و توركمان دروست كردووە ‬

‫له‌گه‌ڵ‌ واد ه‌ی نزیکبوونه‌و ه‌ی‬ ‫ئه‌نجامدانی پ��رۆس�ه‌ی سه‌رژمێری‪،‬‬ ‫ل �ه‌ک �ه‌رک��وک رێ��گ��ری ع���ه‌ر ه‌ب و‬ ‫تورکمان د ه‌بێنرێت‪ ،‬بۆ زیاتر تیشک‬ ‫خستنه‌ س���ه‌ر ئ���ه‌م پ��رس �ه‌ (چ �ه‌ت��ر)‬ ‫دی��م��ان �ه‌ی �ه‌ک��ی ت��ای��ب �ه‌ت��ی ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫ئیسماعیل حه‌دیدی ئه‌ندامی پێشووی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای که‌رکوک و‬ ‫ئه‌ندامی پێشوی په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫و سه‌رۆکی رێکخراوی (که‌رکوک‬ ‫ماڵی هه‌مووانه‌) رێکخست‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ب��ۆ ع���ه‌ر ه‌ب و ت��ورک��م��ان��ی‬ ‫ک��ه‌رک��وک ب�ه‌م�ه‌ت��رس��ی و نیگه‌رانی‬ ‫د ه‌ڕواننه‌ پرۆسه‌ی سه‌رژمێری ساڵی‬ ‫( ‪)2010‬؟‬

‫ وه‌ک ده‌زان������ی������ن ن���اب���ێ���ت ب��ۆ‬‫ئ �ه‌ن��ج��ام��دان��ی پ��رۆس��ه‌ی س �ه‌رژم��ێ��ری‬ ‫هیچ جۆره‌ رێگرییه‌ک هه‌بێت‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫سه‌رژمێری پرۆسه‌یه‌کی شارستانی‬ ‫گرنگه‌ له‌ژیانی کۆمه‌ڵگا بۆ دانانی‬ ‫پالنێکی ستراتیژی بۆ دوا رۆژێکی‬ ‫پرشنگدار‪ ،‬نه‌ک له‌روانگه‌ی مه‌ترسی‬ ‫ب �ه‌ڵ��ک��و ده‌ت��وان��ی��ن ب��ڵ��ێ��ی��ن ع����ه‌ره‌ب و‬ ‫تورکمانی که‌رکوک ته‌حه‌فوزیان بۆ‬ ‫پرۆسه‌ی سه‌رژمێری که‌رکوک هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌که‌رکوک بارودۆخێکی تایبه‌ت و‬ ‫هه‌ستیار بوونی هه‌یه‌‪ ،‬بۆ چه‌ندین جار‬ ‫دوای س��اڵ��ی (‪ )2003‬ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫ک�ه‌رک��وک به‌پێچه‌وانه‌ی شاره‌کانی‬ ‫ت�����ری ع����ێ����راق دواده‌خ������رێ������ت‪ ،‬ب��ۆی � ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌کانی دوا خستووه‌‪،‬‬

‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌که‌رکوک هه‌ڵبژاردن‬ ‫ب �ه‌ ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ی ئ��اس��ای��ی ب��ێ رێ��گ��ری‬ ‫به‌ڕێوه‌ بچوبایه‌‪ ،‬به‌مشێوه‌یه‌ نیگه‌رانی‬ ‫ع �ه‌ره‌ب و تورکمانی لێنه‌ده‌که‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا له‌الیه‌ن ئه‌و دوو نه‌ته‌وه‌یه‌ ئاماژ‌ه‬ ‫ب �ه‌ب��وون��ی پێشێلکاری و زی����اده‌ڕه‌وی‬ ‫ک����ورد ده‌ک���رێ���ت‪ ،‬ل �ه‌ه��ێ��ن��ان��ی ک���ورد‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ بۆ ناو شاری که‌رکوک‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زی��اده‌ڕه‌وی��ی�ه‌ی له‌دروستکردنی خانوو‬ ‫له‌سه‌ر موڵکی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬تاشه‌رعییه‌ت‬ ‫ن���ه‌دات���ه‌ ئ���ه‌و پ��ێ��ش��ێ��ل��ک��اری��ان �ه‌ ل��ێ��ره‌دا‬ ‫ته‌حه‌فوزیان بۆ پرۆسه‌ی سه‌رژمێری‬ ‫ه���ه‌ی���ه‌ ب���ۆی���ه‌ داوای دواخ��س��ت��ن��ی‬ ‫س���ه‌رژم���ێ���ری ده‌ک���رێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌گ���ه‌ر ب �ه‌م‬ ‫ش��ێ��وه‌ی�ه‌ دواخ��س��ت��ن�ه‌ک��ان ب���ه‌ردوام بوو‬ ‫ئ����ه‌وا رووب������ه‌روی چ �ه‌ن��دی��ن ک��ێ��ش�ه‌ی‬ ‫ت��رم��ان ده‌ک��ات �ه‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌ر حکومه‌تی‬ ‫عێراق په‌له‌ و ده‌ست پێشخه‌ری بکردای ‌ه‬ ‫ل �ه‌دان��ان��ی ئ���ه‌و ل��ی��ژن �ه‌ی �ه‌ی ل �ه‌م��اده‌ی‬ ‫(‪ )23‬ه��ات�ه‌ ئ���اراوه‌ ک �ه‌ زۆر گرنگ ‌ه‬ ‫بۆ واڵت ئه‌وا رێگری بۆ سه‌رژمێری‬ ‫دروست نه‌ده‌بوو‪.‬‬ ‫ئێمه‌ داوای ئه‌نجامدانی به‌ په‌له‌ی‬ ‫ه��ه‌ل��ب��ژاردن��ی ک���ه‌رک���وک ده‌ک���ه‌ی���ن‪،‬‬ ‫چ��ون��ک �ه‌ ک���ه‌رک���وک ئ��ه‌م��ڕۆ ب��ووه‌ت � ‌ه‬ ‫وێستگه‌ی تێڕوانینی هه‌موو دونیا‪،‬‬ ‫پێویستی ب �ه‌گ��ۆڕان��ک��اری و خزمه‌ت‬ ‫ک��ردن��ێ��ک��ی زۆر ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ب �ه‌درێ��ژای��ی‬ ‫حوکمه‌ ی �ه‌ک ل �ه‌ دوای یه‌که‌کانی‬ ‫عێراق که‌رکوک له‌ هه‌موو روویه‌که‌و‌ه‬ ‫رووبه‌ڕووی چه‌وسانه‌وه‌ و په‌راوێزخستن‬ ‫ب������ووه‌ت������ه‌وه‌‪ ،‬ب����ۆی����ه‌ پ���ێ���وی���س���ت���ی ب � ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌رێکی خێرایی دروست هه‌یه‌‪،‬‬

‫ن�ه‌ک به‌چاره‌سه‌رێکی دروستکراوی‬ ‫واڵت���ان���ی ده‌ره‌ک�����ی‪ ،‬ل�����ه‌دوای س��اڵ��ی‬ ‫(‪ ،)2003‬زۆر هۆکار بوونه‌ته‌ کێش ‌ه‬ ‫ب��ۆ دوورک���ه‌وت���ن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م گ �ه‌ل �ه‌ بۆ‬ ‫ی���ه‌ک ن �ه‌گ��رت��ن��ی‪ ،‬زۆر ل�ه‌ک��ێ��ش�ه‌ک��ان‬ ‫سیاسه‌تمداران بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی‬ ‫خۆیان دروستیان ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ه��ه‌ن��دێ الی����ه‌ن دژی س �ه‌رژم��ێ��ری‬ ‫و ری���ف���ران���دۆم و ئ��اس��ای��ی ک��رن��ه‌وه‌ی‬ ‫بارودۆخی که‌رکوکن‪ ،‬ئێمه‌ پێویستیمان‬ ‫ب�ه‌چ��اره‌س�ه‌رێ��ک��ی راسته‌قینه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌و لیژنه‌یه‌ی ساڵێک له‌مه‌وبه‌ر بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌ی پارێزگا دامه‌زرا‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ب�ه‌ڕاس��ت��ی ک��اره‌ک��ان��ی ئه‌نجام‬ ‫ب��دای��ه‌‪ ،‬ل��ێ��ره‌دا ح��ک��وم �ه‌ت��ی ع��ێ��راق و‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان و ده‌ت��وان��م بڵێم حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێمیش به‌رپرسیاره‌ له‌ دواکه‌وتنی‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ل��ی��ژن �ه‌ی �ه‌ ده‌ب���ێ���ت���ه‌ چ���اره‌س���ه‌ری‬ ‫گ��ون��ج��او و دی���ار‪ ،‬ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی رێگای‬ ‫ئه‌و مه‌ترسییانه‌ بگرێت که‌ عه‌ره‌ب و‬ ‫تورکمان بیری لێده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬بۆ ماد ه‌ی ( ‪)140‬یش به‌هه‌مان‬ ‫شێو ه‌ مه‌ترسی د ه‌بینرێت له‌وبار ه‌یه‌و ‌ه‬ ‫د ه‌ڵێیت چی؟‬

‫ ئه‌مڕۆ هه‌موو ته‌ئکید کردنێک‬‫له‌سه‌ر که‌رکوکه‌ رێژه‌ی ده‌نگده‌رانی‬ ‫ک��ورد ل �ه‌ع �ه‌ره‌ب و ت��ورک��م��ان زی��ات��ره‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌ب���ه‌ر ئ�����ه‌وه‌ ع�����ه‌ره‌ب و ت��ورک��م��ان‬ ‫ن��ای��ان �ه‌وێ��ت ک���ه‌رک���وک ب��گ �ه‌ڕێ��ت �ه‌و‌ه‬ ‫ب��ۆ س��ه‌ر ه�ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫زۆری��ن �ه‌ی ک��ورد ب�ه‌ به‌ڵی ده‌ن��گ بۆ‬ ‫پ��رۆژه‌ک�ه‌ بۆ ریفراندۆم ده‌دات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫م �ه‌ت��رس��ی��ی �ه‌ک��ی راس��ت �ه‌ق��ی��ن �ه‌ی الی‬ ‫عه‌ره‌ب و تورکمان دروست کردووه‌‪ ،‬بۆ‬

‫چاره‌سه‌ری کێشه‌ی که‌رکوک چه‌ند‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ک دروست بووه‌ هه‌ندێ که‌س‬ ‫و الیه‌ن له‌گه‌ڵ‌ هه‌رێمی سه‌ربه‌خۆدان‬ ‫یان پێکه‌وه‌ ژیان‪ ،‬ده‌توانم بڵێم عه‌ره‌ب‬ ‫ب��ۆ ئاینده‌ی ک�ه‌رک��وک ب��اوه‌ڕی��ان ب ‌ه‬ ‫پێکه‌وه‌ ژیان هه‌یه‌‪ ،‬راو بۆچوونی تر‬ ‫هه‌یه‌ ب��اوه‌ڕی هه‌یه‌ که‌رکوک وه‌ک‬ ‫خۆی بمێنێت واته‌ سه‌ر به‌حکومه‌تی‬ ‫ناوه‌ند بێت‪ ،‬نابێت رێگری بۆ به‌رده‌م‬ ‫هیچ پرۆژه‌یه‌ک دابنرێت که‌ خزمه‌تی‬ ‫گه‌لی که‌رکوک بکات‪.‬‬

‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ب��ۆ ئ���ه‌و ه‌ی مه‌ترسییه‌کان‬ ‫نه‌مێنێت چی بکرێت باشه‌؟‬

‫ بۆ نزیک کردنه‌وه‌ی الیه‌نه‌کان‬‫لێره‌ به‌رپرسیارێتی مێژویی ده‌که‌وێت ‌ه‬ ‫ئ �ه‌س��ت��ۆی ح��زب �ه‌ ک��وردس��ت��ان��ی��ی �ه‌ک��ان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی ح��زب��ی ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫خ���اوه‌ن پ���رۆژه‌ ب��ێ��ت پێویسته‌ له‌پێناو‬ ‫ب���رای���ه‌ت���ی ب���������ه‌رده‌وام ک����ار ب���ک���ات‪،‬‬ ‫ل�ه‌خ��ۆش��ی و ن��اخ��ۆش��ی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ک��ان��ی‬ ‫ت���ر ب����ه‌ش����دار و ه����اوک����ار ب���ێ���ت‪ ،‬ب��ۆ‬ ‫ئ��ای��ن��ده‌ی ع����ه‌ره‌ب و ت��ورک��م��ان��ی‬ ‫که‌رکوکیش ه �ه‌وڵ��ب��دات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زی���اده‌ڕه‌وی���ی���ه‌ی ب��رای��ان��ی‬ ‫کورد له‌ دوای سااڵنی‬ ‫(‪ )2003‬ئه‌نجامیاندا‬ ‫زۆرت�����ری�����ن ک��ێ��ش��ه‌ی‬ ‫ل��ێ��ک�ه‌وت�ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫کاتدا بووه‌ته‌ جێگای‬ ‫م �ه‌ت��رس��ی ع���ه‌ره‌ب و‬ ‫تورکمان‪ ،‬بۆ خزمه‌تی‬ ‫که‌رکوک نه‌ته‌وه‌کان‬ ‫ئ���ه‌گ���ه‌ر ب��ی��ن��ی��ان م��اڵ‬ ‫و منداڵیان پ��اری��زراوه‌‬

‫پرۆژه‌ی باش هه‌یه‌‪ ،‬الیه‌نی به‌رامبه‌ر‬ ‫ف �ه‌رام��ۆش ن��اک��ات‪ ،‬ئ �ه‌وا چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫ه �ه‌ن��گ��اوی ب��اش��ی خ��ۆی ده‌ن��ێ��ت‪ ،‬من‬ ‫دژی ب��ی��روب��ۆچ��وون��ی ج��ی��اوازن��ی��م و‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ یه‌کسانی و مافی‬ ‫ه���ه‌م���وو الی �ه‌ن��ێ��ک��دام‪،‬‬ ‫ل�������ه‌ک�������ه‌رک�������وک‬ ‫ل�����ه‌دای�����ک�����ب�����ووم‬ ‫ب �ه‌رده‌وام له‌خه‌می‬ ‫ش���������اره‌ک���������ه‌دام‪،‬‬ ‫مرۆڤێکم ب��اوه‌ڕم‬ ‫ب���ه‌دی���م���وک���رات���ی‬ ‫ه���ه‌ی���ه‌‪ ،‬ل���ه‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ئ�����ه‌و ک���ه‌س���ان���ه‌دا‬ ‫ن����ی����م ب � ‌ه‬

‫ئ��ه‌ج��ێ��ن��دای واڵت���ان���ی ده‌ره‌ک������ی ب��ی��ر‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ی که‌رکوکی خۆمان‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌کان بین‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌بین واڵتانی ده‌ره‌کی ئه‌مریکا‬ ‫و واڵت�����ان�����ی دراوس��������ێ ی���اخ���ود‬ ‫رێ��ک��خ��راوێ��ک ک��ێ��ش �ه‌ک��ان��م��ان‬ ‫ب���ۆ چ���اره‌س���ه‌ر ب���ک���ات‪ ،‬بۆ‬ ‫له‌یه‌کتر نزیک بوونه‌وه‌مان‬ ‫پێویستیمان به‌ دانوستان و‬ ‫دیالۆگ هه‌یه‌‪.‬‬


‫هه‌ڵه‌ به‌هه‌ڵه‌ چاره‌سه‌ر ناکرێت‬ ‫توێژه‌رێکى کۆمه‌اڵیه‌تی‪ :‬لێبورده‌یى کلیلى چاره‌سه‌رى کێشه‌کانی خێزانه‌‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪6‬‬

‫ئا‪ /‬ئه‌بوبه‌کر ساڵح‬

‫کێش ‌ه خێزانییه‌کان ب�ه‌ه��ۆى ناله‌بارى‬ ‫شێوازى ژیان و جۆرى مامه‌ڵه‌کردنى ژن و‬ ‫مێرده‌وه‌‪ ،‬رۆژبه‌رۆژ به‌ره‌و زیادبوون ده‌چێت‪،‬‬ ‫نه‌بوونى ناوه‌ندى راوێژکاریى بۆ خێزان و‬ ‫به‌عه‌یبه‌زانینى باسکردنى که‌موکوڕیی ‌ه‬ ‫خ��ێ��زان��ی��ی�ه‌ک��ان و چ �ه‌ن��دی��ن ه��ۆک��اری��ت��ر‪،‬‬ ‫زه‌مینه‌یه‌کى ره‌خساندوو‌ه که‌ هه‌ندێکجار‬ ‫ئ����ه‌م ک��ێ��ش � ‌ه خ��ێ��زان��ی��ان � ‌ه ل���ه‌ب���رى ئ����ه‌وه‌ى‬ ‫چاره‌سه‌ریان بۆ بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬به‌جیابوونه‌و‌ه‬ ‫و شه‌ڕیش کۆتایى دێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌م ب����ه‌دواداچ����وون����ه‌دا ه����ه‌وڵ دراو‌ه‬ ‫چیرۆکى جیاواز له‌باره‌ى کێشه‌کانى ژن و‬ ‫مێرده‌وه‌ بخه‌ینه‌ڕوو‪ ،‬پاشان الیه‌نى په‌یوه‌ست‬ ‫به‌کێش ‌ه کۆمه‌اڵیه‌تی و ده‌روونییه‌کانیش‬ ‫بدوێنین‪.‬‬ ‫خۆم به‌هه‌ڵ ‌ه ده‌زانم!‬

‫س��ی��ڤ��ان م��ح �ه‌م �ه‌د‌‪ ،‬کچێکى ت�ه‌م�ه‌ن‬ ‫(‪ )29‬ساڵه‌ و پیشه‌ى مامۆستایه‌‪ ،‬وتی‬ ‫«ل �ه‌دواق��ۆن��اغ��ى خ��وێ��ن��دن��ى په‌یمانگادا‬ ‫کوڕێکم ن��اس��ى ک� ‌ه هه‌میش ‌ه خه‌ریکى‬ ‫قسه‌ى خۆش بوو‪ ،‬که‌وتم ‌ه ژێر کاریگه‌رى‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندی و قۆزییه‌که‌یه‌وه‌ و بڕیارى‬ ‫هاوسه‌رێتیماندا‪ ،‬له‌قۆناغى پێکه‌وه‌ ژیانى‬ ‫خێزانیماندا چه‌ند مانگێکمان به‌خۆشى‬ ‫ب��رده‌س �ه‌ر‪ ،‬ب �ه‌اڵم ه�ه‌ر له‌ساڵى یه‌که‌مه‌و‌ه‬ ‫بۆم ده‌رکه‌وت که‌ زۆر حه‌ز به‌خواردنه‌وه‌ى‬ ‫ماده‌ى ئه‌لکهول ده‌کات و کاتێکى درێژ‬ ‫سه‌رقاڵى ته‌له‌فۆن ‌ه ب��ۆ ک��چ��ان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا دڵی پیس بوو و هه‌ر ته‌له‌فۆنێکم‬

‫بکردای ‌ه راسته‌وخۆ لێپرسینه‌وه‌ى له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌کردم»‪.‬‬ ‫ده‌رب��اره‌ى ئه‌نجامى هاوسه‌رێتیه‌که‌شیان‬ ‫وتی «به‌ته‌واوه‌تى دڵنیابووم زۆرب�ه‌ى ئه‌و‬ ‫کوڕانه‌ى هه‌میش ‌ه به‌ده‌م کچانه‌وه‌ پێده‌که‌نن‬ ‫و سه‌رقاڵى ته‌له‌فۆن کردنن‪ ،‬دڵیشیان ل ‌ه‬ ‫هاوسه‌ره‌که‌یان پیسه‌‪ ...‬دواجار ده‌وڵه‌مه‌ندى‬ ‫و قۆزی و نوکته‌کانیم به‌رچاو که‌وت و‬ ‫بڕیارى جیابوونه‌وه‌ماندا‪ .‬ئێستاش هێنده‌ى‬ ‫ئ��اگ��ادارم هه‌مان کێشه‌ى له‌گه‌ڵ خێزان ‌ه‬ ‫نوێیه‌که‌یدا هه‌یه‌‪ ،‬کێشه‌ى خێزانى ئه‌گه‌ر‬ ‫چاره‌ى بۆ نه‌دۆزرێته‌و‌ه ئه‌وا ده‌ره‌نجامێکى‬ ‫خراپى ده‌بێت»‪.‬‬ ‫نه‌جیب ‌ه محه‌مه‌د‪ ،‬م��اوه‌ى (‪ )14‬ساڵ ‌ه‬ ‫ژیانى خێزانى پێکه‌وه‌ناوه‌‪ ،‬وتی «هه‌ندێ‬ ‫کێشه‌ له‌ژیانى خێزانیدا رووده‌ده‌ن هه‌ر‬ ‫له‌دیاریکردنى واده‌ى گه‌شت و سه‌یرانێکه‌و‌ه‬ ‫بگر‌ه تاده‌گاته‌ ب��ڕی��اردان له‌منداڵبوون و‬ ‫گواستنه‌وه‌ى شوێن و شێوازى مامه‌ڵه‌کردن‬ ‫له‌گه‌ڵ خزم و که‌سوکاردا‪ .‬بۆ چاره‌سه‌رى‬ ‫کێش ‌ه خێزانییه‌کانیشم‪ ،‬زۆرج���ار پشتم‬ ‫به‌دایکم و هه‌ردوو خوشکه‌که‌م به‌ستووه‌»‪.‬‬ ‫وه‌ک ئامۆژگارییه‌کیش ب��ۆ خێزان ‌ه‬ ‫نوێیه‌کان ن��اوب��راو وت��ی «ژی��ان��ى خێزانى‬ ‫مشتومڕو کێشه‌ى هه‌ر تێدا ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گ ل �ه‌وه‌دای � ‌ه ک� ‌ه ک��وڕ و ک��چ هه‌ر‬ ‫گرن ‌‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ره‌ت��اوه‌ به‌هه‌ڵه‌ ه��اوس�ه‌ر ده‌ستنیشان‬ ‫ن���ه‌ک���ه‌ن‪ ،‬چ��ون��ک �ه‌ رێ��گ��ای �ه‌ک ه���ه‌ر ل ‌ه‬ ‫ب��ن �ه‌ڕه‌ت �ه‌و‌ه ب���ه‌خ���وارى ب��ێ��ت ئ���ه‌وا چ��اک‬ ‫ن��اک��رێ��ت �ه‌وه‌‪ .‬ه �ه‌ڵ �ه‌ش ب�ه‌ه�ه‌ڵ� ‌ه چ��اره‌س �ه‌ر‬ ‫ناکرێت»‪.‬‬

‫کاریکاتێر له‌ ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫مه‌سه‌له‌ى قۆزى و جوانى هه‌موو شتێک‬ ‫لێبورده‌یى‪ ...‬ره‌فتارێکى جوان‬ ‫ئ��ه‌ح��م��ه‌د ح �ه‌م �ه‌س �ه‌ع��ی��د‪ ،‬پ��ی��اوێ��ک��ى نییه‌ و هه‌وڵ بده‌ن ره‌وشتى یه‌کترتان به‌دڵ‬ ‫قسه‌خۆش ‌ه و خ��اوه‌ن��ى ق��وم��اش فرۆشى بێت»‪ .‬پاشانیش وت��ی «کێش ‌ه له‌خێزان‬ ‫(جوان)‌ه له‌ناوبازاڕ‪ ،‬به‌ده‌م سه‌رقاڵییه‌و‌ه وتی نابڕێ گرنگ بوونى لێبورده‌یی ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫«زۆرجار بۆ ژن خواستن و کچ به‌شودان ی �ه‌ک��ت��ردا‪ ،‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ تێپه‌ڕبوونى زه‌م��ان��دا‬ ‫بانگهێشتى ماڵه‌ خزمان و ناسیاوان کراوم‪ ،‬جوانى و قۆزى ئه‌و ده‌وره‌ى نامێنێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ه��ه‌ر ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��او‌ه ئ��ام��ۆژگ��اری��ى ک��چ و خوڕه‌وشتى جوان و ئه‌قڵ و که‌مال تاسه‌ر‬ ‫کوڕه‌که‌ ده‌ک�ه‌م که‌ پشووتان درێژ بێت‪ ،‬ده‌مێنێ»‪.‬‬

‫وه‌ستا قادر‪ ،‬خاوه‌نى دارتاشخانه‌ى میران ‌ه‬ ‫وتی «بۆ دوورکه‌وتنه‌وه‌ى خێزان له‌شه‌ڕو‬ ‫ئ��اژاوه‌‪ ،‬ده‌ب��ێ هه‌ندێ کێشه‌ى الوه‌ک��ى و‬ ‫بچوک هه‌یه‌ پشتگوێیان بخه‌یت و شته‌کان‬ ‫زل نه‌کرێت‪ ،‬له‌کاتى روودانى کێشه‌دا ژن‬ ‫و مێرد ئه‌رکى سه‌رشانیان ‌ه ه �ه‌وڵ بده‌ن‬ ‫به‌هێمنى چاره‌سه‌رى کێشه‌کانیان بکه‌ن»‪.‬‬ ‫د‪.‬ب�ه‌خ��ت��ی��ار که‌ریمیش ک � ‌ه پزیشکى‬

‫موقیم ‌ه وتی «م��اوه‌ى (‪ )4‬ساڵه‌ ژیانى کاتێکیش گه‌نجێک هێشتا بناغه‌ى‬ ‫خێزانیم پێکه‌وه‌ناوه‌‪ ،‬هه‌وڵمدا خوى له‌ڕووى ئابورى دانه‌ڕشتوو‌ه و بڕیارى ژنهێنان ده‌دا‪،‬‬ ‫جوانتر بێ و سه‌رکه‌وتووش ب��ووم‪ ،‬ته‌نها ئ �ه‌وا ه �ه‌ژارى و نه‌زانى تێکه‌ڵ به‌یه‌کتر‬ ‫کێشه‌ى گه‌وره‌م بنه‌ماڵه‌که‌یه‌تى ک ‌ه حه‌ز ده‌ب���ن و دواج���ار خێزانێکى ه�ه‌ڵ��وه‌ش��اوه‌ى‬ ‫ب �ه‌ش �ه‌ڕو ئ����اژاوه‌ى ج���ۆراوج���ۆر ده‌ک���ه‌ن و لێده‌که‌وێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫کاریگه‌ریى له‌سه‌ر ئارامى خێزانه‌که‌مان‬ ‫هه‌موو ده‌رگایه‌کى داخراو کلیلى هه‌یه‌‬ ‫ج��ێ��ه��ێ��ش��ت��ووه‌‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ ب���ه‌ر ل �ه‌ ژن��ه��ێ��ن��ان و‬ ‫روون���������اک ع����ه‌ل����ى ک����ه‌ ت����وێ����ژه‌رى‬ ‫شووکردن ده‌بێ حسابى ته‌واوه‌تى بۆ خزم و ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی��ی �ه‌ س����ه‌ب����اره‌ت ب�ه‌ک��ێ��ش� ‌ه‬ ‫که‌سوکارى هاوسه‌ره‌که‌ت بکه‌یت»‪.‬‬ ‫خ��ێ��زان��ی��ی �ه‌ک��ان وت����ی «ل �ه‌ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اى‬ ‫کوردیدا به‌گشتى له‌ماوه‌ى یه‌که‌م ساڵى‬ ‫هه‌ژارى‪ ..‬به‌اڵى خێزان‬ ‫ب �ه‌ره �ه‌م ع�ه‌ل��ى‪ ،‬ته‌مه‌نى (‪ )32‬ساڵ ‌ه هاوسه‌رگیرى‪ ،‬که‌مترین کێشه‌ له‌نێوان‬ ‫و م���اوه‌ى (‪ )8‬ساڵیشه‌ ژی��ان��ى خێزانى ژن و م��ێ��رد رووده‌دات چونک ‌ه هێشتا‬ ‫پێکه‌وه‌ناوه‌‪ ،‬وت��ی «کاتێک بڕوانامه‌ى مه‌ست و سه‌رسامى یه‌کترن‪ .‬پاشان ورد‌ه‬ ‫زانکۆم وه‌رگرت راسته‌وخۆ بڕیارى ژنهێنانم ورده‌ که‌سایه‌تى راسته‌قینه‌ى یه‌کتریان‬ ‫دا‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه که‌سێک نه‌بوو ئامۆژگاریم ب��ۆ ده‌رده‌ک����ه‌وێ����ت‪ ،‬ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت ئ �ه‌وان �ه‌ى‬ ‫بکات و بڵێ تۆ چۆن به‌بێ ئه‌وه‌ى شوێنى به‌خۆشه‌ویستى هاوسه‌رگیریان ک��ردووه‌‪،‬‬ ‫نیشته‌جێبوونت هه‌بێ‪ ،‬به‌موچه‌یه‌کى که‌مى که‌مترین دۆخ��ى راسته‌قینه‌ی یه‌کتریان‬ ‫خۆت و خێزانه‌که‌ت به‌ڕێوه‌ده‌چى؟‪ .‬ئێستا خوێندووه‌ته‌وه‌ و ته‌نانه‌ت چاویان له‌ئاست‬ ‫کێشه‌ى گ���ه‌وره‌م شوێنى نیشته‌جێبوونه‌‪ ،‬که‌موکوڕییه‌کانی یه‌کتر پۆشیوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر ساڵه‌ و ماڵم له‌شوێنێک ب��ووه‌و زۆر دوات���ر ده‌زان���ن ک�ه‌ ه �ه‌ر چاوداخستنێک‬ ‫نائاسوده‌م‪ ،‬ته‌نانه‌ت ده‌زگیرانه‌که‌شم ک ‌ه له‌ئاست که‌موکوڕییه‌کان به‌رله‌ قۆناغى‬ ‫به‌خۆشه‌ویستى هێناومه‌ خ �ه‌ری��ک بوو ه��اوس�ه‌رگ��ی��رى‪ ،‬ده‌بێته‌ کێشه‌ى گ �ه‌وره‌ى‬ ‫کێشه‌ى نیشته‌جێبوون دووچارى دابڕانمان دواى قۆناغى هاوسه‌رگیرى»‪.‬‬ ‫ئه‌م توێژه‌ر‌ه ئاماژ‌ه بۆ ئ�ه‌وه‌ش ده‌کات‬ ‫بکات»‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ب��ن��ار ک � ‌ه مامۆستای ‌ه وتی «له‌کاتى روودان��ى کێشه‌ى خێزانیدا‪ ،‬رێز‬ ‫«به‌خۆشه‌ویستى شوم به‌کوڕێک کرد‪ ،‬نه‌گرتن ل�ه‌ه��اوس�ه‌ر ن �ه‌ک ته‌نها کێش ‌ه‬ ‫ئێستا تێگه‌یشتووم ک � ‌ه خۆشه‌ویستى سه‌ره‌کییه‌ک ‌ه چ��اره‌س �ه‌ر ن��اک��ات به‌ڵکو‬ ‫چ���او ک��وێ��ر ده‌ک����ات و ن��ای�ه‌ڵ��ێ م��رۆڤ چ �ه‌ن��دی��ن ک��ێ��ش �ه‌ى س��ه‌ره‌ک��ی��و الوه‌ک���ی‬ ‫واقیعه‌ک ‌ه وه‌ک خۆى ببینێ‪ ،‬ماوه‌ى دوو ل��ێ��ده‌ک �ه‌وێ��ت �ه‌وه‌و هێنده‌یتر ب��ارگ��ران��ت��رت‬ ‫ساڵ ژیانى خێزانیمان خۆش بوو‪ .‬دواجار ده‌ک�������ات‪ .‬ی��ه‌ک��ه‌م��ی��ن ق��ۆن��اغ��ی��ش بۆ‬ ‫هاوسه‌ره‌که‌م نه‌یده‌ویست له‌کوڕێنى خۆى چاره‌سه‌رى کێشه‌کان بریتیی ‌ه له‌دانوستاندن‬ ‫دوور بکه‌وێته‌وه‌و زۆرجار شه‌وان ‌ه تا (‪‌ )1‬و س��ازش‪ .‬تۆ ده‌ب �ێ‌ خ��ۆت له‌هاوارکردن‬ ‫نه‌ده‌هاته‌وه‌‪ ،‬ناچار وتى من حه‌ز به‌ ژیانى ‌و سه‌رزه‌نشت ک��ردن دوور بخه‌یته‌وه‌‌و رێز‬ ‫گه‌نجێتى خۆم ده‌که‌مه‌وه‌و هه‌ڵ ‌ه بووم ل ‌ه له‌تێڕوانین‌و بیروباوه‌ڕه‌کانی یه‌کتر بگرن‪.‬‬ ‫ژنهێناندا‪ .‬سه‌ره‌نجام له‌یه‌کتر جیابووینه‌وه‌و له‌کاتى پێویستیشدا سه‌ردانى توێژه‌رێکى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى ی��اخ��ود پزیشکى ده‌روون���ى‬ ‫ملى ئه‌وروپاى گرته‌به‌ر»‪.‬‬ ‫ن����اوب����راو ئ���ام���اژه‌ش���ى ب���ۆ ئ����ه‌و‌ه ک��رد بکه‌‪ .‬به‌کورتی ده‌توانین بڵێین لێبورده‌یى‬ ‫«گ �ه‌وره‌ت��ری��ن ب���ه‌اڵى خ��ێ��زان ک�ه‌ دایکى له‌کاتى ڕوودانى کێشه‌ى خێزانیدا کلیلى‬ ‫هه‌موو کێشه‌یه‌که‌‪ ،‬بریتیی ‌ه ل ‌ه ه�ه‌ژارى‪ .‬چاره‌سه‌ره‌»‪.‬‬

‫مه‌ترسى ئه‌نفلۆنزاى لێ ده‌کرێت‬

‫زۆربوونی به‌راز گونده‌کانى پشده‌ر هه‌راسان ده‌کات‬

‫بەراز هەڕەشە لەبەرهەمە كشتوكاڵییەكانی پشدەر دەكات‬ ‫ئا‪ /‬سه‌رکه‌وت‬

‫کوردستان به‌هۆى بوونى ژینگه‌یه‌کى‬ ‫شاخاوییه‌وه‌‪ ،‬بیشه‌اڵن و دارستانى زۆرى‬ ‫هه‌یه‌ که‌ شوێنێکى گونجاوه‌ بۆ به‌راز‌ه‬ ‫ک �ه‌ ت��ی��ای��دا ب���ژى‪ .‬ل �ه‌س��ن��ورى ن��اوچ �ه‌ى‬ ‫پ��ش��ده‌ری��ش‪ ،‬ه �ه‌م��وو س��اڵ��ێ��ک کێشه‌ى‬ ‫زۆربوونى به‌راز ده‌بێته‌مایه‌ى تێکچوونى‬ ‫ه �ه‌ن��دێ��ک ل��ه‌ب��ه‌ره��ه‌م��ى ک��ش��ت��وک��اڵ‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت دانیشتوانی ئه‌و گوندانه‌ ترسیان‬ ‫ل�ه‌ ب�ڵاوب��وون �ه‌وه‌ى ئه‌نفلۆنزاى ب�ه‌رازی��ش‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌راز‪ ..‬ئه‌نفلۆنزاى کشتوکاڵه‌‬ ‫حاجى ئیبراهیم که‌ دانیشتووى گوندى‬ ‫شیوه‌ڕه‌زى سه‌ربه‌ قه‌زاى قه‌اڵدزێیه‌ وتی‪:‬‬ ‫ه �ه‌م��وو س��اڵ��ێ��ک ب �ه‌رازێ��ک��ى زۆر ل�ه‌و‬

‫بیشه‌اڵنانه‌ى ده‌وروب �ه‌رى گونده‌که‌مانه‌و‌ه‬ ‫زیانێکى زۆر به‌کشتوکاڵ ده‌گه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫ش �ه‌وان به‌کۆمه‌ڵ دێنه‌ ن��او ره‌زى تر ‌‬ ‫و باخه‌کانمان‪ ،‬دواى تێرخواردنیان ره‌زى‬ ‫ترێ‌ و میوه‌کانمان له‌بنه‌وه‌ به‌شفره‌کانیان‬ ‫هه‌ڵده‌ته‌کێنن و جارێکیتر ن��اڕوێ��ت�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫زیاتریش حه‌زیان له‌ ترێ‌ ره‌ش و کاڵه‌که‌‪.‬‬ ‫ناوبراو وتی‪ :‬به‌هاوکارى دانیشتووانى‬ ‫گونده‌که‌‪ ،‬چه‌ندینجار هه‌وڵى له‌ناوبردنیان‬ ‫دراوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ى زاوزێ��ى زۆره‌‪،‬‬ ‫ن��ات��وان��راوه‌ بنه‌بڕ ب��ک��رێ��ن‪ .‬ه �ه‌ن��دێ‌ له‌م‬ ‫گ��ه‌ل��ه‌ب��ه‌رازان��ه‌ ک �ه‌ ب �ه‌ک��ۆم �ه‌ڵ هێرش‬ ‫ده‌ک�ه‌ن�ه‌س�ه‌ر کێڵگه‌ کشتوکاڵییه‌کان‪،‬‬ ‫(‪ )20-15‬به‌راز ده‌بن‪.‬‬ ‫م��ح��ه‌م��ه‌د ق�����ادر‪ ،‬خ �ه‌ڵ��ک��ى گ��ون��دى‬ ‫ش���ی���وه‌ڕه‌زه‌ وت���ی‪ :‬ق�����ه‌واره‌ى ب���ه‌رازه‌ک���ان‬

‫گ���ه‌وره‌ن و ب �ه‌ئ �ه‌ن��دازه‌ى گوێره‌که‌یه‌ک‬ ‫ده‌بن‪ ،‬شفره‌یه‌کى تیژیان هه‌یه‌ و مرۆڤ‬ ‫ن���اوێ���رێ‌ ب �ه‌ب �ێ‌ چ���ه‌ک ل��ێ��ی��ان ن��زی��ک‬ ‫ببێته‌وه‌‪ ،‬تائێستاش چه‌ندینجار به‌چه‌ک‬ ‫ته‌قه‌یان لێکراوه‌‪ .‬ش �ه‌وان هێرش دێنن ‌ه‬ ‫س �ه‌ر کێڵگه‌کانمان و ب �ه‌رۆژی��ش له‌ناو‬ ‫بیشه‌اڵنه‌کاندا خۆیان ده‌شارنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ه����ا ع���ه‌ب���دوڵ�ڵ�ا دان��ی��ش��ت��ووى‬ ‫گ��ون��دى ش��ن��اوێ��ى ب��ن��ارى ق�ه‌ن��دی��ل وت��ی‪:‬‬ ‫له‌سه‌رجه‌م ئه‌و گوندانه‌ى که‌ بیشه‌اڵنیان‬ ‫ه���ه‌ب���ێ‌‪ ،‬ب���ه‌رازی���ش���ی���ان زۆره‌‪ .‬ب �ه‌ه��ۆى‬ ‫دوورى گونده‌کانمان له‌خزمه‌تگوزاریى‬ ‫حکومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌ت�ه‌واوه‌ت��ى گونده‌کانمان‬ ‫پشتگوێ‌ خراوه‌‪ ،‬تائێستا هیچ الیه‌نێک‬ ‫ده‌رمانێکى تایبه‌تى نه‌داوینه‌تێ‌ یاخود‬ ‫رێگایه‌کى ته‌ندروستیان پیشان نه‌داوین‬

‫قه‌ندیل به‌هۆى بۆردوومانى فڕۆکه‌کانى ره‌زى ترێ‌ و کێڵگه‌مان هه‌بووه‌ به‌هۆى‬ ‫ت��ورک��ی��اوه‌ زۆر ک���ه‌م ب���ووه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب�����ه‌رازه‌وه‌ ت��ێ��ک��دراوه‌‪ ،‬ئ��ێ��م�ه‌ش ن��اچ��اری��ن‬ ‫ترسیشمان له‌ ئه‌نفلۆنزاى به‌رازیش هه‌یه‌‪ .‬له‌هه‌رکوێیه‌ک به‌راز ببینین‪ ،‬به‌تفه‌نگ‬ ‫و راو پێشوازى لێبکه‌ین!‬ ‫نه‌ بۆ گۆشته‌ نه‌ بۆ که‌وڵه‌که‌ى‬ ‫هیچ پرۆژه‌یه‌ک بۆ بنه‌بڕکردنى نییه‌‬ ‫ح���ه‌م���ه‌ده‌م���ی���ن راوچ���ی���ی���ه‌ک���ى ئ����ازاو‬ ‫له‌کاتێکدا ئه‌نفلۆنزاى به‌راز هه‌ڕه‌ش ‌ه‬ ‫ت��ف �ه‌ن��گ��چ��ی��ی �ه‌ک��ى ن�����اس�����راوه‌‪ ،‬وت����ی‪:‬‬ ‫له‌سه‌رده‌مى گه‌نجێتیم دا زۆرجار له‌گه‌ ‌ڵ له‌ته‌ندروستى دانیشتوانى جیهان ده‌کات‪،‬‬ ‫ه��اوه‌ڵ�ه‌ک��ان��م ده‌چ��ووی��ن�ه‌ راوه‌ب����ه‌راز‪ ،‬هه‌م وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى هیچ جۆره‌ پالنێکى‬ ‫بۆ به‌سه‌ربردنى کاتێکى خ��ۆش و هه‌م دیاریکراوى بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ دانه‌ڕشتووه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬دڵ��ش��اد مه‌حمود ح�ه‌س�ه‌ن به‌رپرسى‬ ‫بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى ڕێژه‌ى به‌راز چونک ‌ه‬ ‫زۆر به‌زیانه‌‪ ،‬بڕیارمان داوه‌ به‌مزوانه‌ش ی���ه‌ک���ه‌ى ڤ��ێ��ت��ێ��ن �ه‌رى س���ن���ورى ق����ه‌زاى‬ ‫بۆ راوه‌به‌راز بچینه‌ بنارى زنجیره‌ چیاى پشده‌ریش له‌وباره‌یه‌وه‌ وت��ی‪ :‬له‌سه‌ره‌تاى‬ ‫ئاسۆس چونکه‌ بیشه‌اڵنێکى زۆرى لێیه‌‪ .‬ئه‌مساڵه‌وه‌ هه‌ڵمه‌تێکى راگه‌یاندنمان بۆ‬ ‫سه‌باره‌ت به‌شێوازى راویش وتی‪ :‬به‌راز هۆشیارکردنه‌وه‌ى خه‌ڵک له‌ئه‌نفلۆنزاى‬ ‫دره‌نگانى شه‌و به‌کۆمه‌ڵ بۆ له‌وه‌ڕ دێت ‌ه ب����ه‌راز ک����رد‪ ،‬ک��ۆم �ه‌ڵ��ێ��ک پ��ۆس��ت �ه‌ر و‬ ‫ناو کێڵگه‌ کشتوکاڵییه‌کان‪ ،‬هه‌میشه‌ش ده‌لیلى ره‌ن��گ��اوره‌ن��گ��م��ان ل�ه‌ن��او خه‌ڵکدا‬ ‫ک��ان��ی��اوێ��ک��ى دی��اری��ک��راوی��ان ه �ه‌ی �ه‌ بۆ ب��ڵ�اوک����ردووه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ه��ه‌م��وو ساڵێکیش‬ ‫ئاوخواردنه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ‌ تفه‌نگچییه‌کى باش ک��ێ��ش�ه‌ى زۆرى ب����ه‌راز ل �ه‌ گ��ون��ده‌ک��ان��ى‬ ‫بیت ئه‌گه‌رنا په‌المارت ده‌ده‌ن و بریندارت پشده‌ردا هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ماوه‌ى سااڵنى‬ ‫رابردووشه‌وه‌ تائێستا دیارده‌یه‌کى ئه‌وتۆ‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ه�ه‌روه‌ک پێشینیان وته‌نى ن �ه‌ب��ی��ن��راوه‌ ک �ه‌ ئ��ام��اژه‌ ب �ێ‌ ب��ۆ ب��وون��ى‬ ‫راوه‌که‌ى نه‌ بۆ گۆشته‌ نه‌ بۆ که‌وڵه‌که‌ى‪ ،‬ئه‌نفلۆنزاى به‌راز له‌ناوچه‌که‌دا‪.‬‬ ‫پاشان بۆ رێگه‌گرتن زیانه‌کانى به‌راز و‬ ‫هه‌روه‌ک ئه‌حمه‌دى راوچى وتی‪ :‬به‌پێى‬ ‫ده‌س���ت���ورى ئ��ی��س�لام خ���واردن���ى گۆشتى ئه‌نفلۆنزاکه‌ى وتی‪ :‬به‌شێوه‌یه‌کى ره‌سمى‬ ‫ب����ه‌راز ح���ه‌رام���ه‌‪ ،‬وه‌ک رێ���وی���ش نیی ‌ه هیچ پرۆژه‌ و بودجه‌یه‌کى دیاریکراومان‬ ‫فۆتۆ‪ :‬سەركەوت‬ ‫بڵێین راوکردنه‌که‌ى بۆ که‌وڵه‌که‌یه‌تى‪ ،‬بۆ به‌گژداچوونه‌وه‌ى ئه‌نفلۆنزاى ب�ه‌راز‬ ‫ک �ه‌ چ���ۆن ب��ن �ه‌ب��ڕی��ان ب��ک �ه‌ی��ن‪ ،‬ب �ه‌ه��ۆى به‌ڵکو راوکردنى ب�ه‌راز له‌به‌رئه‌وه‌یه‌ ک ‌ه ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ه���ه‌ر نیشانه‌یه‌کیش ب��ۆ ب��وون��ى‬ ‫ێ‬ ‫نزیکایه‌تى گونده‌کانیشمان له‌سنورى ب��وون��ى ئ �ه‌و گ��ی��ان��ل�ه‌ب�ه‌ره‌ زیانێکى زۆر ئه‌و نه‌خۆشییه‌ ببینین‪ ،‬ئه‌وا ده‌ستبه‌ج ‌‬ ‫هه‌ردوو واڵتى ئێران و تورکیاوه‌‪ ،‬مه‌ترسى به‌کێڵگه‌کانمان ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬چه‌ندین به‌رپرسانى لـێ‌ ئاگادار ده‌که‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ى ئه‌نفلۆنزاى به‌رازمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پاشان مه‌حمود که‌ دانیشتووى گوندى‬ ‫بێکڵۆیه‌‪ ،‬وت��ی‪ :‬ئه‌مساڵ شوێنى به‌راز‬ ‫له‌گونده‌کانماندا ده‌بینرێ‌ و زیانیان ب ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مه‌ کشتوکاڵییه‌کانمان گه‌یاندووه‌‪،‬‬ ‫داواک���اری���ن ک �ه‌ ی��ارم �ه‌ت��ی��م��ان ب���ده‌ن تا‬ ‫ل�ه‌ن�ه‌خ��ۆش��ى ئ�ه‌ن��ل��ف��ۆن��زاى ب���ه‌راز خۆمان‬ ‫بپارێزین‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌رن��ا ل �ه‌م ن��اوچ�ه‌ی�ه‌وه‌ بۆ‬ ‫شوێنه‌کانیترى کوردستان په‌ره‌ده‌ستێنێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ره‌حمان محه‌مه‌د‪ ،‬دانیشتووى‬ ‫گ��ون��دى ره‌گ���ه‌ز وت��ی‪ :‬ئه‌مساڵ رێ��ژه‌ى‬ ‫به‌راز له‌ گونده‌کانى بنارى قه‌ندیل زۆر‬ ‫زی��ادى ک���ردووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ دانیشتوانى‬


‫رۆژنامه‌نوسان پێیانوایه‌ ناوه‌رۆکى‬ ‫کۆبوونه‌وه‌کانى په‌رله‌مان وه‌ک خۆى ناگات ‌ه ده‌ست که‌ناڵه‌کان‬ ‫ئا‪ /‬ره‌هێل مامه‌ش‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ى ک���وردس���ت���ان ب���ه‌رده‌وام���ه‌‬ ‫ل �ه‌رێ��گ �ه‌گ��رت��ن��ى ب���ۆ چ���ون���‌ه ژوره‌وه‌ى‬ ‫رۆژن����ام����ه‌ن����وس����ان ب����ۆ روم���اڵ���ک���ردن���ى‬ ‫دانیشتنه‌کان به‌ریکۆرد و کامێراکانیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ن���وس���ان���ی���ش ئ�����ه‌و ه���ه‌ن���گ���اوه‌‬ ‫ب�ه‌ت�ه‌س��ک��ردن�ه‌وه‌ى ئ���ازادى رۆژنامه‌نوسى‬ ‫داده‌ن���ێ���ن و پ��ێ��ی��ان��وای �‌ه ئ���ه‌و ه���ه‌وااڵن���ه‌ى‬ ‫راگ�ه‌ی��ان��دن��ى پ �ه‌رل �ه‌م��ان ب��ۆ ده‌زگ��اک��ان��ى‬ ‫راگ�ه‌ی��ان��دن��ى ده‌ن��ێ��رێ��ت‪ ،‬ج��ی��اواز‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫رووداوى ناو هۆڵى په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نووس دڵشاد هه‌رته‌لى به‌(چه‌تر)‬ ‫ى راگ �ه‌ی��ان��د «پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی ک��وردس��ت��ان‬ ‫به‌مکارانه‌ى ده‌یانه‌وێت ئازادى راد‌هر‌بڕین و‬ ‫رۆژنامه‌گه‌رى ده‌مکوت و سنوردار بکه‌ن په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫ێ ئاماده‌بوونى ده‌زگاکانى راگه‌یاندن‬ ‫و به‌ب ‌‬ ‫دانیشتنه‌کان به‌ڕێوه‌ببه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مانکاتیشدا یاساک‌ه پێشێل ده‌کات و له‌هه‌مان کاتیش‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان و لیستى ده‌سه‌اڵت سوکایه‌تی ده‌ک���ات به‌ئیمزاى سه‌رۆکى‬ ‫ده‌یانه‌وێت دوور له‌چاوى ریاگه‌یاندنه‌کان هه‌رێمى کوردستان ک‌ه خۆى ئیمزاى له‌سه‌ر‬ ‫دانیشتنه‌کان ب�ه‌ڕێ��وه‌ب��چ��ن و هاواڵتیان یاساک‌ه کردووه‌‪ ،‬ئه‌مکار‌ه دژى ماده‌ى (‪)9‬‬ ‫له‌زانیارییه‌کانى ک��ۆب��وون�ه‌وه‌ک��ان بێبه‌ش ى په‌یڕه‌وى ناوخۆى په‌رله‌مانیشه‌»‪.‬‬ ‫بکرێن»‪.‬‬ ‫په‌یامنێرى که‌ناڵى ئاسمانى په‌یام ئه‌نوه‌ر‬ ‫ئ����ه‌و رۆژن���ام���ه‌ن���وس���‌ه وت����ی «وه‌ک سه‌باح ده‌ڵێت «دواى ئه‌وه‌ى خولى سێهه‌مى‬ ‫رۆژنامه‌نووسێک نیگه‌رانم و ئه‌و کاره‌ى په‌رله‌مانى ک��وردس��ت��ان ده‌س��ت به‌کاربوو‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان ئیدان‌ه و مه‌حکوم ب�ه‌ب��ڕی��ارێ��ک رێ��گ��ری��ان له‌هاتن‌ه ژووره‌ى‬ ‫ده‌که‌م‪ ،‬چونک‌ه پێچه‌وانه‌ى یاساى (‪)35‬ى رۆژنامه‌نوسان به‌کامیراکانیانه‌و‌ه کرد‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریی‌ه ک‌ه په‌رله‌مان خۆى ده‌نگى دانیشتنه‌کان ته‌نیا له‌رێگاى راگه‌یاندنى‬ ‫له‌سه‌ر داو‌ه و په‌سندى کردووه‌‪ ،‬به‌م کاره‌شى خ��ۆی��ان�ه‌و‌ه ده‌گ���وازن���ه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌و هه‌نگاوه‌ش‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫ترس‌ه له‌گواستنه‌وه‌ى راستییه‌کان‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫هه‌میش‌ه رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان ه �ه‌وڵ��ی��ان��داوه‌‬ ‫راس��ت��ی��ی �ه‌ک��ان ب��ۆ خ �ه‌ڵ��ک��ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫بگوازنه‌وه‌‪ ،‬دیار‌ه ئه‌وانیش نایانه‌وێت هه‌موو‬ ‫راستییه‌کان بگات‌ه ده‌ست هاواڵتیان»‪.‬‬ ‫ناوبراو وتى «پێویست‌ه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌ى په‌رله‌مان رۆژنامه‌نوسان بێده‌نگ‬ ‫نه‌بن و به‌یه‌ک ده‌نگ بێن‌ه وه‌اڵم و ئه‌و‬ ‫ته‌وق‌ه بشکێنن و له‌رێگاى به‌یاننام‌ه و‬ ‫ناڕه‌زایی کۆتایی به‌و بارودۆخ‌ه بهێنن»‪.‬‬ ‫فریاد محه‌مه‌د‪ ،‬په‌یامنێری ئاژانسی‬ ‫(ئ�ه‌س��وات ئه‌لعێراق) پێیوای‌ه ئ�ه‌و شێوازه‌‬

‫مامه‌ڵه‌کردنه‌ی ئێستای سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مانی کوردستان دژ به‌یاسا‌و په‌یره‌وی‬ ‫ناوخۆى په‌رله‌مانی کوردستان و یاسای‬ ‫کاری رۆژنامه‌گه‌ریی‌ه له‌کوردستان‪ ،‬جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر پێدانی زانیاری به‌رۆژنامه‌نووسان‬ ‫ده‌ک������ات������ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵ����ێ����ت «رێ���گ���ری���ک���ردن‬ ‫له‌رۆژنامه‌نووسان بۆ روماڵکردنی کار و‬ ‫چاالکییه‌کان له‌ئه‌ستۆی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫ئێستای په‌رله‌مانی کوردستانه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ل����ه‌دوو خ��ول��ی پ��ێ��ش��ووت��ری پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی‬ ‫کوردستان رۆژنامه‌نووس ئازادبوو دوای‬ ‫هه‌ردانیشتنێک لێدوان له‌په‌رله‌مانتاران‬

‫وه‌رب��گ��رێ��ت و ه��ی��چ ک��ات��ێ��ک رێ��گ��ری��ان‬ ‫له‌رۆژنامه‌نووسان ن�ه‌ک��ردووه‌‪ ،‬بۆی‌ه ده‌ڵێم‬ ‫سه‌رۆکی ئێستای په‌رله‌مان به‌بیانوێکى‬ ‫الواز رێگری له‌رۆژنامه‌نووسان ده‌کات بۆ‬ ‫روماڵکردنی چاالکییه‌کانی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫چونک‌ه له‌پێشتردا هه‌مان ستافی ئێستای‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی راگه‌یاندنی په‌رله‌مان‬ ‫ئ���ه‌و ب�ه‌ش�‌ه گ��رن��گ�ه‌ی��ان ب �ه‌ڕێ��و‌ه ده‌ب����رد و‬ ‫رۆژنامه‌نوسان گرفتیان نه‌بوو»‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و پ �ه‌ی��ام��ن��ێ��ر‌ه ده‌ڵ���ێ���ت «ل �ه‌ی �ه‌ک �ه‌م‬ ‫دانیشتنی ئه‌م خوله‌دا سه‌رۆکی په‌رله‌مان‬ ‫وتارێکی پێشکه‌شکرد‪ ،‬م��ن ک�‌ه ته‌نیا‬ ‫ق �ه‌ڵ �ه‌م و ک��اغ�ه‌زێ��ک��م ب��ردب��وو‌ه ژووره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌شێک له‌وته‌کانی سه‌رۆکی په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وانه‌ی پێم گرنگ بوو نوسیم و شتی‬ ‫زۆر گرنگی ورووژان����د‪ ،‬ل���ه‌دوای چه‌ند‬ ‫کاتژمێرێک هه‌واڵی دانیشتنه‌که‌م له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی راگه‌یاندنی په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ب���ۆه���ات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب�ه‌ش��ێ��ک له‌قسه‌کانی‬ ‫سه‌رۆکی په‌رله‌مانی تێدانه‌بوو‪ ،‬گه‌یشتمه‌‬ ‫ئ�ه‌و ب���اوه‌ڕه‌ی ک‌ه راگه‌یاندنى په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌رۆکایه‌تی په‌رله‌مان مه‌به‌ستێتى‬ ‫ئه‌وه‌یان ناردووه‌»‪.‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ئ���ه‌و ب��اب�ه‌ت�‌ه ب��ۆچ�ه‌ن��دج��ارێ��ک‬ ‫سه‌رۆکى په‌رله‌مانى کوردستان د‪.‬که‌مال‬ ‫ک���ه‌رک���وک���ى ل����ه‌ب����اره‌ى ق��ه‌ده‌غ��ه‌ک��ردن��ى‬ ‫ه��ات��ن�ه‌ژوره‌وه‌ى رۆژنامه‌نوس بۆناو هۆڵى‬ ‫پ���ه‌رل���ه‌م���ان رای��گ��ه‌ی��ان��د ب���وو «ل�ه‌ه��ی��چ‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪7‬‬

‫په‌رله‌مانێکى دون��ی��ادا نیه‌‪ ،‬ده‌زگاکانى‬ ‫راگه‌یاندنى حزبی بێن‌ه ناو هۆڵى په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ئێم‌ه راگ�ه‌ی��ان��دن��ى خ��ۆم��ان هه‌یه‌‬ ‫و دانیشتنه‌کان ئ��اراس��ت �ه‌ى که‌ناڵه‌کان‬ ‫ده‌که‌ین به‌بێ جیاوازى»‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى‬ ‫ب�ه‌وه‌ش��ک��رد رۆژن��ام �ه‌ن��وس ده‌ت��وان��ێ��ت بێته‌‬ ‫ناوهۆله‌کانى په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم به‌کامێراى‬ ‫په‌رله‌مان دانیشتنه‌کان ده‌گوازرێنه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ش سه‌رۆکى په‌رله‌مان بڕیارى‬ ‫دابوو هۆڵى تایبه‌ت به‌ده‌زگاکانى راگه‌یاندن‬ ‫له‌ناو‌ه په‌رله‌مان بکاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ئه‌و‬ ‫بڕیار‌ه جێبه‌جێ نه‌کراوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ک له‌راگه‌یاندنى په‌رله‌مان‬ ‫ک�‌ه نه‌یویست ن���اوى بهێنرێت به‌چه‌ترى‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��د «دام���ه‌زران���دن���ى ده‌زگ��ای �ه‌ک��ى‬ ‫پ �ه‌خ��ش وب�ڵ�اوک���ردن���ه‌و‌ه ل �ه‌ن��اوپ �ه‌رل �ه‌م��ان‬ ‫ک���ات و ب��ودج �ه‌ی �ه‌ک��ى زۆرى پێویسته‌‪،‬‬ ‫له‌کاتى ئێستاش گفتوگۆ له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫کۆمپانیایه‌کى جیهانى ک��راوه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌وکار‌ه ئه‌نجام بده‌ن»‪.‬‬

‫بۆ یه‌که‌مین جار له‌کوردستان و عێراق‬ ‫فێستیڤاڵى شانۆى سه‌رشه‌قام له‌شارى ده‌ربه‌ندیخان به‌ڕێو ‌ه ده‌چێت‬

‫ئا‪ /‬پێشڕه‌و‬

‫ده‌ربه‌ندیخان وه‌ک یه‌که‌مین باژێڕى‬ ‫کوردستان ده‌بێت‌ه یه‌که‌مین وێستگه‌ى‬ ‫ئه‌نجامدانى فێستیڤاڵى شانۆى سه‌رشه‌قام‪،‬‬ ‫خ �ه‌ڵ��ک��ى ن��اوچ��ه‌ک��ه‌ش ب �ه‌ه �ه‌م��وو چین‬ ‫و ت��وێ��ژه‌ک��ان�ه‌و‌ه ل�ه‌خ��ۆئ��ام��اده‌ک��ردن��دان بۆ‬ ‫پ��ێ��ش��وازى ک���ردن ل���ه‌و دی�����دار‌ه ه��ون�ه‌ری�ه‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى رۆشنبیرى و هونه‌رى‬ ‫سلێمانى عه‌باس عه‌بدولڕه‌زاق له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ب��ه‌(چ��ه‌ت��ر)ى ڕاگ �ه‌ی��ان��د «ئ��ێ��م�‌ه وه‌ک‬ ‫وه‌زاره‌ت و ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ى رۆشنبیرى‬ ‫و ه��ون �ه‌ر ب��ی��رم��ان ل���ه‌وه‌ک���ردووه‌ت���ه‌و‌ه که‌‬ ‫بایه‌خێکى تایبه‌تى به‌ناوچه‌کانى گه‌رمیان‬ ‫ب��ده‌ی��ن و چه‌ندین فێستیڤاڵى ج��ی��اوازى‬ ‫هونه‌رى له‌و سنوره‌دا به‌ئه‌نجام بگه‌یه‌نین‪،‬‬ ‫پێشتریش ل��ه‌ش��ارى ک��ف��رى فێستیڤاڵى‬ ‫مه‌قاماتى کوردیمان سازکرد و له‌شارى‬ ‫ک �ه‌الری��ش ل �ه‌ن��اوه‌ڕاس��ت��ى ئ���ه‌م مانگه‌دا‬ ‫فێستیڤاڵى کلتورى نه‌ته‌وه‌کان سازده‌که‌ین‬ ‫و له‌چه‌ندین واڵتى ئه‌وروپى و ئاسیاشدا‬ ‫به‌شدارى ده‌که‌ن‪ ،‬ده‌ربه‌ندیخانیش یه‌کێکه‌‬

‫له‌و شاران‌ه ک‌ه بایه‌خێکى تایبه‌تى هه‌یه‌‬ ‫ل �ه‌ڕووى هونه‌رى شانۆ و گه‌شتوگوزارى‬ ‫و ئه‌سه‌رییه‌و‌ه بیرمان له‌وه‌کردووه‌ته‌و‌ه که‌‬ ‫شوێنێکى گونجاو‌ه بۆ ئه‌نجامدانى ئه‌م‬ ‫فێستیڤاڵه‌»‪.‬‬ ‫ع����ه‌ب����اس ع�����ه‌ب�����دول�����ڕه‌زاق وت��ی��ش��ى‬ ‫ێ ش���ان���ۆى س���ه‌رش���ه‌ق���ام‬ ‫«ف��ێ��س��ت��ی��ڤ��اڵ � ‌‬ ‫له‌کوردستاندا شتێکى تازه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پێشتر‬ ‫تیپه‌کان له‌شێوه‌ى گروپى گه‌رۆک کاریان‬ ‫کردوه‌‪ ،‬ئه‌م فێستیڤاڵ‌ه یه‌کێک له‌سیفه‌ته‌‬ ‫راس��ت�ه‌وخ��ۆک��ان��ى پێچه‌وان‌ه ده‌ب��ێ��ت�ه‌و‌ه و‬ ‫ئه‌مجاره‌یان کارو پالنى کارکردن ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ک��اره‌ک��ت �ه‌ره‌ک��ان ده‌ڕۆن���‌ه الى خه‌ڵک و‬ ‫تێکه‌ڵ به‌خه‌ڵک ده‌بن نه‌ک دوبار‌ه بینه‌ر‬ ‫بێته‌و‌ه بۆ هۆڵى شانۆکان‪ ،‬ره‌نگ‌ه ئه‌وه‌‬ ‫سه‌ره‌تایه‌ک بێت بۆ ئاشتکردنه‌وه‌ى بینه‌ر‬ ‫له‌گه‌ڵ شانۆدا»‪.‬‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى رۆشنبیرى ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫فاروق سابیر ده‌ڵێت «ئێم‌ه زۆر شلگیرانه‌‬ ‫خۆمان بۆ ئه‌و فێستیڤاڵ‌ه ئاماده‌کردو‌ه و‬ ‫چه‌ندین لیژنه‌مان دیاریکردو‌ه بۆ راپه‌ڕاندن‬ ‫و کارئاسانى کردن بۆ واده‌ى ئه‌نجامدانى‬ ‫فێستیڤاڵه‌ک‌ه وابڕیاریش‌ه له‌ڕۆژى (‪)10‬ى‬

‫ئه‌م مانگ‌ه ده‌ستپێبکات»‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ه����ا ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌رى رۆش��ن��ب��ی��رى‬ ‫ده‌رب�ه‌ن��دی��خ��ان ئ��ام��اژه‌ى ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ک��رد ئه‌و‬ ‫گروپ‌ه تائێستا (‪ )12‬به‌رهه‌مى ناوخۆى‬ ‫له‌کوردستان ئه‌نجامداو‌ه و بڕیار‌ه به‌شدارى‬ ‫ئه‌م فێستیڤاڵ‌ه بکه‌ن‪ ،‬وتى «چه‌ند تیپێکى‬ ‫رۆژهه‌اڵتى کوردستانیش به‌شدارى ده‌که‌ن‬ ‫و دوو تیپیش ل �ه‌ن��اوه‌ڕاس��ت و خ���واروى‬ ‫عێراق به‌شدار ده‌ب��ن‪ ،‬شانۆکارانى شارى‬ ‫ده‌ربه‌ندیخانیش ب‌ه به‌رهه‌مێک به‌شدارى‬ ‫فێستیڤاڵه‌ک‌ه ده‌که‌ن»‪.‬‬ ‫ب���ه‌رپ���رس���ى ب���ه‌ش���ى چ��االک��ی��ی �ه‌ک��ان��ى‬ ‫رۆشنبیرى ح �ه‌س �ه‌ن م��ح�ه‌م�ه‌د ئ��ام��اژه‌ى‬ ‫ب����ۆ ئ�����ه‌وه‌ک�����رد ب����ۆ ه �ه‌ڵ��س �ه‌ن��گ��ان��دن��ى‬ ‫کاره‌شانۆییه‌کان له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى دکتۆر قوتبه‌ی سادقی له‌ کاتی هه‌ڵسه‌نگاندنی شانۆی سه‌ر شه‌قام‬ ‫رۆشنبیرى سلێمانى لیژنه‌یه‌کى هونه‌رى فێستیڤاڵێکى گه‌وره‌ى هونه‌رى له‌وشێوه‌یه‌ ده‌ربه‌ندیخان به‌وپه‌ڕى رێزگرتنه‌و‌ه پێشوازیان‬ ‫سێ که‌سیان پێکهێناوه‌و ت���ه‌واوى ئه‌و ل �ه‌ش��اره‌ک �ه‌م��ان��دا ئ �ه‌ن��ج��ام ب���درێ���ت‪ ،‬ئ�ه‌و لێبکه‌ین»‪.‬‬ ‫ب �ه‌ش��ار ع��ل��ێ��وى وه‌ک شانۆکارێکى‬ ‫تیپانه‌شى ک‌ه بڕیاریانداو‌ه کاربکه‌ن خۆیان ک��ۆب��وون��ه‌وه‌ی��‌ه ه��ون �ه‌ری��ی �‌ه زی��ات��ر لێک‬ ‫به‌باشى ئاماده‌کردو‌ه وتیشى «ئێم‌ه له‌وه‌ نزیکبوونه‌و‌ه له‌نێوان کلتور‌ه جیاوازه‌کاندا ع����ه‌ره‌ب ک �‌ه ل��ه‌ش��ارى ب��اب��ل��ى ع��ێ��راق �ه‌وه‌‬ ‫دڵنیاین ک‌ه فێستیڤاڵێکى سه‌رکه‌وتوو دروس������ت ده‌ک������ات و گ��ف��ت��وگ��ۆی �ه‌ک��ى به‌شدارى فێستیڤاڵه‌ک‌ه ده‌کات به‌(چه‌تر)‬ ‫ده‌بێت»‪.‬‬ ‫شارستانیانه‌ش دێنێت‌ه ئ��اراو‌ه ک‌ه دواجار ى ڕاگه‌یاند «فێستیڤاڵى شانۆى سه‌رشه‌قام‬ ‫رۆژنامه‌نوس له‌شارى ده‌ربه‌ندیخان عه‌تا س��ودى لێوه‌رده‌گرین‪ ،‬له‌ئێستاشه‌و‌ه ئێمه‌ باشترین هۆکار‌ه بۆ لێک نزیکبوونه‌وه‌ى‬ ‫حسێن‪ ،‬ده‌ڵێت «خۆشحاڵین به‌سازکردنى هه‌وڵى ت�ه‌واو ده‌ده‌ی��ن ئه‌و که‌سانه‌ى دێنه‌ خ�ه‌ڵ��ک��ى س���اد‌ه ب �ه‌ه �ه‌م��وو چینه‌کانه‌وه‌‬

‫خو تێدا براوه‌ستینن‪ ،‬ژ به‌ر وان ترومبیلێن‬ ‫چیمه‌نتۆ وگێچى دناڤا گوره‌پانێ دا ڤاال‬ ‫دکه‌ن و کارێ م‌ه هه‌مى تێک دچیت د‬ ‫وى ده‌مى دا دڤیا که‌س ژم‌ه دگۆره‌پانێ‬ ‫دا نه‌مینت‪ .‬دیسان جهێ ده‌ست ئاڤێ ژى‬ ‫گه‌له‌ک پیس‌ه ‪.‬‬ ‫رائ��ی��د خ��ه‌الت کامل رێ��ڤ�ه‌ب�ه‌رێ هاتن‬ ‫وچوونا زاخ��ۆ دیارکر کۆ ئ�ه‌ز و د گه‌ل‬ ‫سه‌ندیکایێ گه‌هشتین‌ه وى چه‌ندێ کۆ‬ ‫جهه‌ک بۆ رێڤه‌به‌ریا م‌ه هاتى ته‌رخانکرن‬ ‫بو کوسته‌ران ده‌ست نیشان بکه‌ین دا گازنده‌یا‬ ‫گوره‌پانێ چاره‌سه‌ر بکه‌ین‪.‬‬ ‫رێڤه‌به‌رێ هاتن و چوونێ دیارکر کو‬ ‫پشکا ڤه‌گوهاستنێ دگ �ه‌ل سه‌ندیکایێ‬ ‫ل زاخ��ۆ دشیان پێشنیاران بده‌ن‌ه م‌ه کو‬ ‫جهێن پ��ی��ش�ه‌س��ازى ل ڤ��ێ��رێ ه�ه‌ن�‌ه داک��ۆ‬ ‫چاره‌سه‌ریه‌کێ بۆ ببینن‪ ،‬لێ وان ئه‌ڤ‬ ‫چه‌ند‌ه بگرنگى وه‌رنه‌گرتیه‌‪ ،‬ئه‌م د ئاماده‌نه‌‬ ‫گه‌ر شوفێر گازنده‌یێن خوبگه‌هینن م‌ه ڤێ‬ ‫کێشێ بۆ وان چاره‌سه‌ربکه‌ین‪.‬‬ ‫هه‌روه‌سا عه‌لى عۆمه‌ر شوفێرێ تومبێال‬ ‫کوسته‌رێ ی‌ه دیارکر کۆ سه‌ره‌راى جهى وان‬ ‫یێ بازرگانی‌ه پیشه‌سازى ی‌ه لێ هنده‌ک‬

‫گوره‌پانێ چ��ول بکه‌ن چونکى دى بیت ‌ه‬ ‫ئاڤاهى‪ ،‬چ جوه نه‌بوون ئه‌م بچینێ له‌وا ژ‬ ‫نه‌چارى ئه‌م بۆ وى جهى هاتین‌ه ڤه‌گوهاستن‪.‬‬ ‫ده‌رب��اره‌ى خرابیا جهێن ده‌ستئاڤێ دیارکر ‪:‬‬ ‫بڤێ چه‌ندى رادبن‪.‬‬ ‫زاروک‬ ‫سه‌روکێ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان و ره‌خنه‌گراندا‪ ،‬ئه‌م‬ ‫فێستیڤاڵ‌ه ل�ه‌ش��ارێ��ک ئه‌نجام ده‌درێ��ت‬ ‫که‌من پێشتر کارى شانۆیم تێداکردو‌ه و‬ ‫هه‌موو خه‌ڵکه‌که‌شیم خۆش ده‌وێت»‪.‬‬ ‫ناو براو وتیشى «له‌ئێستادا به‌گه‌رمى‬ ‫س �ه‌رق��اڵ��ى پ��رۆڤ �ه‌ک��ردن��ی��ن و ب���اوه‌ڕم���ان‬ ‫به‌خۆمان هه‌ی‌ه ک‌ه به‌رهه‌مێکى ج��وان و‬ ‫پربایه‌خ نیشانى خه‌ڵکى بده‌ین»‪.‬‬

‫گۆره‌پانا کوسته‌ران ل زاخۆ ئاریشێ بۆ شۆفێران دروست دکه‌ت‬

‫ئا‪ /‬محه‌مه‌د عه‌لى‬ ‫دگه‌ل به‌رفره‌هبوونا سنورێ قه‌زا زاخۆ‪،‬‬ ‫ه��اوالت��ى زێ��ده‌ت��ر ترۆمبێالن ب کاردئینن‬ ‫بۆ هاتن و چوونێ‪ ،‬داکۆ ب زویترین ده‌م‬ ‫بگه‌هن‌ه جهێ ک���ارى‪ ،‬ل��ێ ئاریشا هه‌ى‬ ‫ئه‌و‌ه کۆ گوره‌پانا ترۆمبێلێن کوسته‌ران ل‬ ‫زاخۆ هاتى ی‌ه ڤه‌گوهاستن بۆ جهه‌کێ کۆ‬ ‫هاوالتى و شوفێر چ مفاى ژێ وه‌رنه‌گرن‪،‬‬ ‫بۆ وه‌رگرتنا پتر زانیاریان چه‌ندین راوبۆچوون‬ ‫وه‌رگرتین‌ه بۆ به‌رچافکرنا ڤێ ئاریشێ ‪.‬‬ ‫موسته‌فا ح�ه‌س�ه‌ن موسته‌فا شوفێرى‬ ‫ترومبیال کوسته‌ر لسه‌ر هێال زاخۆ ئیبراهیم‬ ‫خه‌لیل و زاخ��ۆ کارێز‪ ،‬بۆ (چه‌تر) گوت‬ ‫«نزیکى دووساالی‌ه ئه‌م یێن دڤێ گوره‌پانێ‬ ‫دا‪ ،‬باژێرڤانیا زاخ���ۆ گ��ۆره‌پ��ان��ا مه‌کریه‌‬ ‫جهه‌کێ بازرگانى‪ ،‬و گه‌راجا م‌ه هاتى‬ ‫ی‌ه ڤه‌گوهاستن‪ ،‬ئه‌ڤ جهێ بووم‌ه ده‌ست‬ ‫نیشان کرین ب کێر گ��وره‌پ��ان��ێ ناهێت‪،‬‬ ‫چونکى جهه‌کێ پیشه‌سازى ی‌ه کوگه‌هێن‬ ‫چیمه‌نتوو گێچێ لێ هه‌ن‌ه و ئه‌م دورین ژ‬ ‫بازارى‪ ،‬کارێ م‌ه ئیکجار الواز بووی‌ه پشتى‬ ‫ئ�ه‌م ڤه‌گوهاستین‪ ،‬ئ�ه‌م نه‌شێن ترومبیلێن‬

‫مال ل نزیک ژى ئیزعاجا خو ژ وان دبینن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت روول��ێ هاتن وچوونێ د گه‌ل‬ ‫وان دا وه‌ک عه‌لى ع��ۆم�ه‌ر دبێژیت‪ :‬ل‬ ‫ن��ک مزگه‌فتا حه‌جى ئیبراهیمى لپێش‬ ‫چاڤێن پولیسین هاتن وچونێ رێڤینک‬ ‫ده‌ستێ خو ل ترومبیلێن تایبه‌ت نه‌یا کارى‬ ‫رادکه‌ن و دراوه‌ستینن ئه‌و بێئاگه‌هیا خو ژێ‬ ‫دیاردکه‌ن‪ ،‬حه‌ز دکه‌ین رێکا ل سویکا دێرى‬ ‫جاره‌کا دیتر بوم‌ه ڤه‌که‌ن چونک‌ه نزیکى‬ ‫نیڤ ده‌م��ژم��ێ��رێ ئ �ه‌م دن��اڤ ب���ازارى دا‬ ‫گیرودبن‪ ،‬م‌ه هه‌مى گوتی‌ه رائید خه‌التى‬ ‫ژى وى رو ب روو گوت ئه‌م ڤه‌ناکه‌ین‪.‬‬ ‫رائید خه‌الت لسه‌ر ڤێ گازنده‌یا شۆفێرى‪،‬‬ ‫دبێژیت‪ :‬هنده‌ک جاران مروڤ بوچوونێن‬ ‫خو دگهوریت‪ ،‬گله‌وگازند‌ه هه‌ن‌ه لێ ژبه‌ر‬ ‫کێمکرنا قه‌ره‌بالغا ناڤ بازارى دا م‌ه ئه‌ڤ‬ ‫چه‌نده‌کری‌ه وئه‌م دپه‌شێمان نینن‪.‬‬ ‫س�ه‌رب�ه‌س��ت م��ح�ه‌م�ه‌د س��ال��ح س�ه‌روک��ێ‬ ‫لژنه‌یێن سه‌ندیکا کرێکاران ل زاخ��ۆ کو‬ ‫پشکه‌ک لده‌ف وان ب کارێ ڤه‌گوهاستنێ‬ ‫رادب���ن ده‌رب����اره‌ى ڤێ یه‌کێ گ��ۆت ‪ :‬ئه‌و‬ ‫گوره‌پان‌ه نه‌جهێ ک��ارى ی �ه‌‪ ،‬بتنێ بوو‬ ‫راوه‌ستیانێ ی�ه‌‪ ،‬وشوفێر ژى بکه‌یفا خو‬

‫دناڤ بازارى دا ڤه‌گوهاستنێ دکه‌ن وگیرو‬ ‫دبن‪.‬‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ێ گ��وره‌پ��ان��ێ (س��ال��ح س���ورۆ)‬ ‫گوت‪ :‬نزیکى (‪)130‬شوفێرین کوسته‌ران‌ه د‬ ‫گوره‌پانێ دا‪ ،‬هه‌ر دو رۆژان جاره‌کێ سرایا‬ ‫چه‌ند شوفیرای‌ه ‪.‬‬ ‫حه‌سن ئیبراهیم ته‌مه‌ر رێڤه‌به‌رێ‬ ‫ڤه‌گوهاستنا زاخ���ۆ‪ ،‬ده‌رب���اره‌ى‬ ‫ڤێ یه‌کێ گوت‪ :‬ئاریشه‌یا‬ ‫گ��ۆره‌پ��ان��ێ و کارکرنا‬ ‫ترومبیلێن تایبه‌ت ل‬ ‫زاخ���ۆ ژ مێژ‌ه وه‌ره‌‬ ‫ه���ه‌ی���‌ه و دڤ��ێ��ت‬ ‫ئ���اوری���ه‌ک لێ‬ ‫بهێت‌ه دان ‪.‬‬ ‫دی������س������ان‬ ‫ب����ه‌رپ����رس����ێ‬ ‫گ���وره‌پ���ان���ێ‬ ‫(س�������ال�������ح‬ ‫س������������ۆرۆ)‬ ‫دی��ارک��ر کۆ‬ ‫ق��ائ��ی��م��ق��ام��ى‬ ‫گوتى ی‌ه دڤیا هوون‬

‫سه‌ندیکا کرێکاران ب���ه‌رده‌وام دبیت لسه‌ر‬ ‫گوتنێن خو‌ه ‪ :‬ئه‌و گوره‌پانه‌کا تایبه‌ت‌ه (‬ ‫زاخ��ۆ ‪ -‬ئیبراهیم خه‌لیل‪ ،‬زاخ��ۆ – کارێز‬ ‫) ک��و ترومبێلێن کۆسته‌ر ل وى جهى‬ ‫دراوه‌ستن‪ ،‬کۆمپانیه‌ک دێ ئاڤاهیه‌کێ‬ ‫ل وى جهى ئاڤا ک �ه‌ت‪ ،‬وێ کومپانیێ‬ ‫سوزدایه‌م‌ه کو دێ گوره‌پانه‌کا ن��وى بو‬ ‫شوفێرێن م‌ه ئاڤاکه‌ن‪ ،‬ژ نه‌چارى م‌ه شوفێر‬ ‫یێن ڤه‌گوهاستین وى جهێ‪.‬‬


‫کۆچی گه‌نجان روو له‌زیادبوون ده‌کات‬

‫«چه‌نده‌ها ژنى بێکارمان هه‌یه‌ و‬ ‫ئیشکه‌رى ده‌ره‌وه‌ له‌شاره‌که‌ماندا کار ده‌که‌ن»‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪8‬‬

‫ژن بۆ گوڵى مه‌جلیس‬ ‫ل�����ه‌ن�����ج�����ه‌ى‬ ‫الرو‬ ‫کارزان محه‌مه‌د ت����اوس����ان����ه‌ى ژن ل���ه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵگایانه‌ى هێشتا‬ ‫نه‌ریتى ڕواڵه‌تگه‌رایى تیایدا زاڵ�ه‌‪ ،‬بۆت ‌ه‬ ‫مۆدیلێکى ب���او و ژن��ی��ش ل���ه‌م چه‌شن ‌ه‬ ‫کۆمه‌ڵگایانه‌دا ب���ه‌ره‌و پێشبردنى خۆى‬ ‫ب�ه‌س��ت��ۆت�ه‌وه‌ ب �ه‌ ک��ورت��ت��ر ب��وون��ى ت �ه‌ن��وره‌و‬ ‫ش����ێ����وازى م���ک���ی���اج���ه‌ک���ه‌ی���ه‌وه‌و ک �ه‌م��ت��ر‬ ‫به‌شداریى کارانه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬به‌و مانایه‌ى‬ ‫ئه‌و کاتژمێرانه‌ى له‌به‌رده‌م ئاوێنه‌یه‌کدا بۆ‬ ‫خۆ رازاندنه‌وه‌ ته‌رخانى ده‌کات‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫هێنده‌ش خ��ۆى به‌ خوێندنه‌وه‌ى ته‌نانه‌ت‬ ‫په‌رتوکێکى په‌یوه‌ست به‌ کێشه‌ى ژنان و‬ ‫شێوازى مامه‌ڵه‌کردن و رووبه‌رووبوونه‌وه‌ى‬ ‫ژناندا ته‌رخان ناکه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ش گله‌ییه‌که‌و‬ ‫زۆری��ن �ه‌ى کیژانى کۆمه‌ڵگاى ک��وردى‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌کى که‌میش هه‌ن ک ‌ه‬ ‫بااڵنسى کاته‌کانى خۆیان له‌نێوان خۆ‬ ‫ڕازاندنه‌وه‌و خۆ رۆشنبیرکردندا راگرتبێت‪،‬‬ ‫که‌مى ئه‌م ڕێژه‌یه‌ش به‌ئاسانى به‌سیماى‬ ‫ب��واره‌ جۆراوجۆره‌کانی مه‌یدانى کاره‌وه‌‬ ‫دیاره‌‪.‬‬ ‫دیارترین نمونه‌ى ئه‌م حاڵه‌ته‌ى سه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ دامه‌زراندنى زۆرینه‌ى ده‌سته‌و گروپ‌و‬ ‫ڕێ��ک��خ��راوه‌ مه‌ده‌نییه‌کاندا‪ ،‬ئ �ه‌م خه‌مى‬ ‫به‌شداربوونه‌ى ژن وه‌ک مافێکى ڕه‌واى‬ ‫خ��ۆى‪ ،‬ن �ه‌ک ه �ه‌ر کێشه‌ ب��ۆ خ��ودى ژن‬ ‫به‌ڵکو بۆ نێرینه‌کانیش دروس��ت ده‌کات‬ ‫ت��ا ل �ه‌ت��ان �ه‌و ت �ه‌ش �ه‌رى ب�ه‌رام��ب�ه‌ره‌ک��ان��ی��ان‬ ‫دووربن‪ .‬به‌پێ‌ى ئه‌و ئه‌زموونانه‌ى له‌ماوه‌ى‬ ‫کارکردنى زۆربه‌ماندا ده‌بینرێ‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫ن���ائ���ام���اده‌گ���ى‌و خ���ۆدزی���ن���ه‌وه‌ى ژن ل �ه‌و‬ ‫به‌شداربوونه‌دا هێنده‌ ڕێژه‌که‌ى به‌رزبوو‌ه‬ ‫ن��اچ��ارى ک��ردوی��ن ل�ه‌گ�ه‌ڵ‌ دام �ه‌زران��دن��ى‬ ‫گروپێکدا‪ ،‬به‌القرتێوه‌ بڵێین ژنێک بۆ‬ ‫گوڵى مه‌جلیسه‌که‌مان!‪.‬‬ ‫ئه‌م گرفته‌ ئه‌گه‌ر له‌ده‌یه‌کانى ڕابردوودا‬ ‫فاکته‌ره‌که‌ى بیرى نێرساالریى بووبێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئێستا خودى ژن بۆته‌هۆکارى‬ ‫سه‌ره‌کى‪ ،‬چونکه‌ هێشتا به‌شێکى زۆرى‬ ‫ێ‬ ‫ژنان له‌خۆیان ڕانابینن یاخود نایانه‌و ‌‬ ‫ل �ه‌ڕێ��گ �ه‌ى خ��ۆم��ان��دووک��ردن��ه‌وه‌ بگه‌ن ‌ه‬ ‫ن���اوه‌ن���دى ک���ارک���ردن���دن‌و ت��ه‌ن��ان��ه‌ت ئ �ه‌و‬ ‫ج��ورئ �ه‌ت �ه‌ى ل�ه‌خ��ۆی��دا دروس���ت ن �ه‌ک��ردوو‌ه‬ ‫ک �ه‌ ببێته‌ ڕچ �ه‌ش��ک��ێ �ن‌و ئ���ه‌و وت���ه‌ ب��او‌ه‬ ‫بسه‌لمێنن که‌ ئه‌وانیش ده‌توانن هاوشانى‬ ‫پ���ی���اوان ڕه‌وت ب��ک��ه‌ن ‪ .‬ب �ه‌وم��ان��ای �ه‌ى‬ ‫ن���ائ���ام���اده‌گ���ى ژن ب���ۆت���ه‌ه���ۆى ئ����ه‌وه‌ى‬ ‫ئ��ی��خ��ت��ی��ارى ده‌س��ت��ن��ی��ش��ان��ک��ردن��ى ژن بۆ‬ ‫کارێکى له‌وشێوه‌یه‌‪ ،‬هه‌ربه‌ده‌ست پیاوانه‌و‌ه‬ ‫بمێنێته‌وه‌و هێنده‌ى سه‌رنجیشم دابێت‪ ،‬پیاو‬ ‫له‌ئیختیاره‌که‌یاندا ته‌نها کورتى ته‌نوره‌و‬ ‫ئه‌برۆى ک �ه‌وان‌و زوڵ �ف‌و ئه‌گریجه‌ى خاو‬ ‫و ب��ااڵى ع �ه‌رع �ه‌رى ژن�ه‌ک�ه‌ی��ان کردۆت ‌ه‬ ‫پ��ێ��وه‌ر ب��ۆ ب�ه‌ش��دارب��وون��ی��ان‪ .‬ه�ه‌روه‌ک��چ��ۆن‬ ‫له‌ ڕاب��ردووش��دا ته‌نانه‌ت شاعیره‌ ک��ورد‌ه‬ ‫کالسیکییه‌کانیش که‌ له‌ ساتى خۆیاندا‬ ‫پ��ێ��ش��ڕه‌وى م �ه‌ع��ری��ف �ه‌ى خ �ه‌ڵ��ک ب���وون‪،‬‬ ‫زۆرب �ه‌ی��ان ه �ه‌ر ئ �ه‌م الی�ه‌ن�ه‌ی��ان بینیوه‌ و‬ ‫شیعریان به‌ بااڵیاندا وتووه‌‪ ،‬واتا جوانى‌و‬ ‫له‌شوالرى ژن به‌سه‌ر واقیعییه‌تى خودى‬ ‫ژنه‌که‌دا زاڵ‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ک��ات��ێ��ک ب��ۆ س��ات��ێ��ک��ی��ش گوێبیسى‬ ‫گۆرانیبێژ و حه‌یرانبێژانیش ده‌بین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫س�ه‌رق��اڵ��ى داخ����وازى م��اچ و وااڵک��ردن��ى‬ ‫باغى سینه‌و ئاوێزانبوونن‪ ،‬ی��ان ڕوونتر‬ ‫بڵێین بونیادى ژنیان له‌نێو چوارچێوه‌ی‬ ‫حه‌زێکى سێکسیدا کۆکردۆته‌وه‌ نه‌ک‬ ‫وه‌ک نیوه‌ى کۆمه‌ڵ مامه‌ڵه‌و ره‌فتارى‬ ‫له‌گه‌ڵدا بکه‌ن‪ .‬یانى الیه‌نى که‌م خه‌باتى‬ ‫چ���ه‌ن���دان ک �ه‌س��ای �ه‌ت��ى ل���ه‌ ح�ه‌پ��س�ه‌خ��ان��ى‬ ‫نه‌قیبه‌وه‌ بگره‌ تا ده‌گاته‌ له‌یال زانا ڕه‌چاو‬ ‫بکه‌ن که‌ له‌ زۆر ب��واردا‪ ،‬له‌ پیاوانیشان‬ ‫تێپه‌ڕاندووه‌‪.‬‬ ‫دیارده‌ی غیابى ژن له‌ مه‌یدانى کاردا‬ ‫ک �ه‌ ڕۆژ ب���ه‌ڕۆژ ب���ه‌ره‌و ب �ه‌رف��راوان��ب��وون‬ ‫ده‌چ��ێ��ت‪ ،‬ج��ێ��گ�ه‌ى هه‌ڵوێسته‌کردنێکى‬ ‫ج���ددی���ان���ه‌ى ه���ه‌م���وو خ �ه‌م��خ��ۆران��ى ئ �ه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌مڕۆ به‌پێچه‌وانه‌ى‬ ‫سه‌رده‌مى دوێنێوه‌‪ ،‬چانسه‌که‌ له‌ئاستێکى‬ ‫ب����ه‌رزدای����ه‌‌و چ����اوه‌ڕوان����ى ج��ورئ�ه‌ت��ێ��ک��ى‬ ‫ده‌س��ت��وب��ردى ژن��ان �ه‌ ت��ا ب��ه‌رل��ه‌وه‌ى وه‌سفى‬ ‫ئ �ه‌ب��رۆى ک���ه‌وان ‌و گێسو ‌و ڕووخ��س��ارى‬ ‫مانگى ژن بکرێت‪ ،‬له‌ توانسته‌کانیانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ست پێبکرێت‪.‬‬ ‫*‪karzan981@yahoo.com‬‬

‫ئا‪ /‬شارا غه‌ریب‬

‫له‌گه‌ڵ‌ ئ �ه‌وه‌ى رێ��ژه‌ى بێکارى باڵی‬ ‫کێشاوه‌ به‌سه‌ر ئه‌م ش��اره‌دا‪ ،‬به‌اڵم پۆل‬ ‫پ��ۆل ئ��ی��ش��ک�ه‌ر ل�����ه‌ده‌ره‌وه‌ى ه �ه‌رێ��م دێ��ن‬ ‫بۆ ک��ارک��ردن لێره‌ به‌تایبه‌ت له‌که‌رت ‌ه‬ ‫تایبه‌تییه‌کان و زیاتریش له‌چێشتخان ‌ه‬ ‫و سۆپه‌ر مارکێته‌کان‪ ،‬ئه‌مه‌ش زیاتر‬ ‫ل���ه‌ک���چ���ان���دا ده‌رده‌ک�����ه‌وێ�����ت‪ ،‬ل��ه‌گ��ه‌ڵ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ى ک��چ��ان��ى خ��ۆش��م��ان پێویستیان‬ ‫ب�ه‌ک��ارک��ردن�ه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ک��ارن��اک�ه‌ن وه‌ک‬ ‫ئ����ه‌و ک���ه‌س���ان���ه‌ى ل��������ه‌ده‌ره‌وه‌ دێ����ن ک� ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش هۆکارى خۆى هه‌یه‌ و یاخود‬ ‫پرسیارێکه‌ که‌ وه‌اڵمه‌که‌ى الى کچان ‌ه‬ ‫‌و ئه‌وان ده‌توانن وه‌اڵمبده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه��ان��ا ج����ه‌الل‪ ،‬خ��وێ��ن��دک��ارى زان��ک��ۆ‬ ‫وت��ى‪ :‬به‌ڕاستى زۆر ئاساییه‌ به‌المه‌و‌ه‬ ‫کارکردن له‌ریستۆرانتێکدا‪ ،‬دواى ده‌وام‬ ‫به‌تایبه‌ت که‌ زور پێویستم به‌ الیه‌نى‬ ‫مادییه‌ بو ت�ه‌واوک��ردن��ى خوێندنه‌که‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم کارکردن له‌و شوێنانه‌ به‌چاوێکى‬ ‫س��وک �ه‌وه‌ ت�ه‌م��اش��ا ده‌ک��رێ��ت ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت‬ ‫گ �ه‌ر خوێندکار بیت ل�ه‌زان��ک��ۆ ده‌بێت ‌ه‬ ‫جێگه‌ى سه‌رنجیان‪ ،‬به‌مه‌ش کۆمه‌ڵگا‬ ‫تاوانباره‌‪.‬‬ ‫ش��ی�لان ع��ل��ى‪ ،‬م���اوه‌ى دوو مانگ‬ ‫له‌چێشتخانه‌یه‌کدا کارى ک��ردوه‌ وتى‪:‬‬ ‫زۆر ئ��اس��وده‌ ب��ووم ب �ه‌ک��اره‌ک �ه‌م‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ب�ه‌ه��ۆى قسه‌ و ب��اس��ى خ��زم و دراوس��ێ‬ ‫ک�ه‌ ک��اری��گ�ه‌رى ل�ه‌س�ه‌ر ده‌رون���م هه‌بوو‬ ‫وازمهێنا له‌کاره‌که‌م‪ ،‬ئێستاش بێکارم‪.‬‬ ‫دال��ی��ا ج���ه‌زا‪ ،‬پ��ێ��ی��وای�ه‌ ک��ارک��ردن ل ‌ه‬ ‫که‌رتی تایبه‌ت بێت یاخود ده‌زگایه‌کى‬ ‫ح��ک��وم��ی ه�ه‌رخ��زم�ه‌ت��ک��ردن�ه‌ پێشیوای ‌ه‬ ‫ژن ک�ه‌ ک��ارن��اک��ات ژینگه‌یه‌کى واى‬ ‫بۆ نه‌ڕه‌خساوه‌ ئاسایی بێت‪ ،‬کاربکات‬ ‫له‌وشوێنانه‌دا‪.‬‬ ‫هه‌ند ێ‌ له‌کچان کارده‌که‌ن و ئاسوده‌ن‬ ‫ب�ه‌ک��ارک��ردن‪ ،‬مه‌لیکه‌‪ ،‬له‌ریستۆرانتى‬

‫ئا‪ /‬رێبوار عه‌زیز‬

‫م��ی��ل��ۆدى وت����ى‪ :‬م���ن ل���ه‌گ���ه‌ڵ‌ ئ���ه‌وه‌ى‬ ‫خ��وێ��ن��ک��ارى دووه‌م�����ى ب��ان��ک��م ب�ه‌ش��ى‬ ‫ژم��ێ��ری��ارى‪ ،‬روژان����ه‌ ش��ه‌ش کاتژمێر‬ ‫کارده‌که‌م و هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌م بۆ کارکردن‬ ‫به‌خواستى خۆم بووه‌ و به‌خوشحاڵییه‌و‌ه‬ ‫ده‌یڵێم هیچ رێگرییه‌کم نه‌بووه‌ و ئه‌و‬ ‫ک �ه‌س��ان �ه‌ى روده‌ک���ه‌ن���ه‌ م��ی��ل��ۆدى هیچ‬ ‫خ��راپ�ه‌ی�ه‌ک��ی��ان وه‌ک کچێک ب��ۆ من‬ ‫نه‌بووه‌ و په‌یوه‌ندی لێره‌ په‌یوه‌ندییه‌کى‬ ‫ک��ارک��ردن و خزمه‌ته‌‪ .‬وتیشى ئ�ه‌و بڕ‌ه‬ ‫پاره‌ى وه‌ریده‌گرم بۆشاییه‌کى باشى بۆ‬ ‫پڕکردومه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫(ت‪.‬م) ل�ه‌ی�ه‌ک��ێ له‌چێشتخانه‌کان‬ ‫کارده‌کات وتى‪ :‬له‌سه‌ره‌تادا که‌ کارم‬ ‫ده‌کرد زۆر نائاسوده‌ بووم به‌هۆى ئه‌وه‌ى‬ ‫خ��وێ��ن��دن��م ت���ه‌واو ن �ه‌ک��ردب��وو و کاریشم‬ ‫ن��ه‌ک��ردب��وو ل������ه‌ده‌ره‌وه‌ى م���ا ڵ‌ ئ �ه‌م �ه‌ش‬ ‫قورس بوو بۆم‪ ،‬به‌اڵم دواى سێ مانگ‬ ‫ێ‬ ‫ئ��اس��ای��ى ب��ووه‌ الم‪ ،‬ئێستا م���اوه‌ى س ‌‬ ‫س��اڵ�ه‌ ک��ارده‌ک �ه‌م ‌و ب �ه‌رده‌وام��ی��ش ده‌ب��م‬ ‫له‌کارکردن‪.‬‬ ‫سۆزان شه‌هاب‪ ،‬پێیوایه‌ کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫ک��وردى ج��ارێ ماویه‌تى ه�ه‌زم��ى ئ�ه‌و‌ه‬ ‫ب����ک����ات‪ ،‬ک��چ��ێ��ک وه‌ک ک���وڕێ���ک‬ ‫ک��ارب��ک��ات ل�ه‌چ��ێ��ش��ت��خ��ان�ه‌ ب��ێ��ت ی��اخ��ود‬ ‫ری��س��ت��ۆران��ت��ێ��ک��دا‪ ،‬وت��ی��ش��ى ل �ه‌راس��ت��ی��دا‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌و ش��وێ��ن��ان �ه‌ى ک���ار ب��ۆ ژن��ان‬ ‫ده‌ک����ه‌ن ده‌ب��ێ��ت ب �ه‌ج��دى ک��ارب��ک �ه‌ن بۆ‬ ‫هۆشیارکردنه‌وه‌ى کۆمه‌ڵگا‪ ،‬ژنانیش‬ ‫وه‌ک م��رۆڤ��ێ��ک ت���وان���اى ب���ه‌ش���داری‬ ‫ک��ردن��ى ه �ه‌ی �ه‌ ک �ه‌ خ��زم �ه‌ت ب��ک��ات ل ‌ه‬ ‫شوێنێکى گشتیدا‪.‬‬ ‫مامۆستا تاڤگه‌ گله‌یى له‌خێزانه‌که‌ى‬ ‫ده‌ک��ات و ده‌ڵ��ێ کاتێک خوێندکارى ب����ۆ ت����ه‌واوک����ردن����ى خ���وێ���ن���دن���ه‌ک���ه‌م‪،‬‬ ‫زان��ک��ۆ ب��ووم زۆر ب�ه‌زه‌ح��م�ه‌ت خوێندنم وتیشى‪ :‬چه‌ندها ژن��م��ان هه‌یه‌ بێکار‌ه‬ ‫ته‌واوکرد له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى چه‌ند جارێک ک �ه‌چ��ى ئ��ی��ش��ک�ه‌رى ده‌ره‌وه‌ ک��ارده‌ک �ه‌ن‬ ‫چانسى کارکردنم بو رێکه‌وت‪ ،‬به‌اڵم له‌شاره‌که‌ماندا‪.‬‬ ‫رێ��گ��رم ب��وون خ��ێ��زان�ه‌ک�ه‌م‪ ،‬ل�ه‌وک��ات�ه‌دا‬ ‫که‌ناریش ب�ه‌م دێ��ڕه‌ وه‌اڵم��ى داینه‌و‌ه‬ ‫زۆر پ��ێ��وی��س��ت��م ب��ه‌الی��ه‌ن��ى م����ادى ب��وو «ژن وماڵیان وتووه‌»‪.‬‬

‫ئا‪ /‬کوردۆ فه‌ر ه‌ج‬

‫کارکردن پێویستییه‌ک ‌ه و ژنانیش دێنێته‌ مه‌یدان‬ ‫کاوه‌ محێدین وه‌ک کۆمه‌ڵناسێک‬ ‫وت���ى‪ :‬ک��ل��ت��ورى ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ا ه��ۆک��اری‬ ‫ی���ه‌ک���ه‌م���ى ئ�����ه‌وه‌ی�����ه‌ ک����ه‌ ن �ه‌ه��ێ��ڵ��ێ��ت‬ ‫کچه‌کانیان ل �ه‌و شوێنانه‌ ک��ارب��ک�ه‌ن‪،‬‬ ‫چ��ون��ک�ه‌ وا ه �ه‌س��ت ده‌ک���ه‌ن ک��ارک��ردن‬ ‫له‌وشوێنانه‌ بیانکاته‌ جێگه‌ى قسه‌وباس‪،‬‬

‫هۆکارێکى تریش کچان خۆیانن ک ‌ه‬ ‫نایانه‌وێ بچن له‌و شوێنانه‌ کاربکه‌ن‬ ‫هیچ کارێکیش به‌بێ هه‌نگاوى یه‌که‌م‬ ‫ن��اک��رێ��ت ب��ۆی �ه‌ ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌و ه �ه‌ن��گ��او‌ه‬ ‫له‌خۆیانه‌وه‌ ده‌ست پێبکه‌ن‪.‬‬

‫نزیکه‌ى هه‌شت ملیۆن ژنى نه‌خوێند ه‌وار‬ ‫‌و پێنج ملیۆن منداڵی بێ باوک هه‌یه‌‬

‫به‌پێى دوا راپۆرتى چه‌ند رێکخراوێکى‬ ‫س���ه‌ر ب���ه‌ن���ه‌ت���ه‌وه‌ ی��ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان ک ‌ه‬ ‫به‌هاوکارى چه‌ند الیه‌نێکى حکومه‌تى‬ ‫ع��ێ��راق��ی ئ���ه‌ن���ج���ام���دراوه‌‪ ،‬ده‌رک���ه‌ت���وو‌ه‬ ‫ن���زی���ک���ه‌ى ه���ه‌ش���ت م���ل���ی���ۆن ئ���اف���ره‌ت���ى‬ ‫ن �ه‌خ��وێ��ن��ده‌وار ‌و پێنج م��ل��ی��ۆن منداڵی‬ ‫عێراقی ب��ێ ب��اوک هه‌یه‌ ‌و پێشبینى‬ ‫زیاتریش ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئ��ام��اره‌ک��ان��ى نێو راپ��ۆرت�ه‌ک�ه‌ دات��ای‬ ‫له‌هه‌موو شاره‌کانى عێراق وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫پشتى ب �ه‌و زان��ی��اری��ان �ه‌ش ب�ه‌س��ت��ووه‌ ک ‌ه‬ ‫پێشتر له‌الیه‌ن رێکخراوه‌ سه‌ربه‌خۆکان‬ ‫‌و رێ���ک���خ���راوه‌ک���ان���ى س����ه‌ر ب���ه‌ن���ه‌ت���ه‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتوه‌کانه‌وه‌ ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫م��ک��ازی��ل��ی��ن رۆس��ێ��رێ��ت ل�ه‌رێ��ک��خ��راوى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان ئاماژه‌ به‌جه‌نگ ‌ه‬ ‫یه‌ک له‌دواى یه‌که‌کانى عێراق ده‌کات‬ ‫ب �ه‌وه‌ى هۆکارى سه‌ره‌کى بێباوکبوونى‬ ‫م��ل��ی��ۆن��ان م��ن��داڵ��ی ع��ێ��راق��ی��ن‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش‬ ‫له‌دیدى ئه‌و ئه‌ندامه‌ى رێکخراوه‌ه‌که‌دا‬ ‫هۆکارى بێنازبوونى ئه‌و مندااڵنه‌ن‪.‬‬ ‫رووداوه‌کانى دواى ئه‌و حه‌وت ساڵه‌ى‬ ‫جه‌نگى کۆتایی هاتنى رژێمى به‌عسی‬ ‫عێراقی ک�ه‌ زی��ات��ر ل�ه‌ (‪ )35‬س��اڵ ب ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامى حوکمى عێراقی کرد رێژه‌ى‬ ‫ن��ه‌خ��وێ��ن��ده‌وارى زی��ات��ر ک���رد‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ فاکتى ئه‌و ماڵوێرانیی ‌ه‬ ‫گ����ه‌وره‌ى س���ه‌راپ���اى ش��اره‌ک��ان��ى واڵت��ى‬ ‫گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫رێ��ک��خ��راوى یونسیفى س �ه‌ر ب�ه‌ن�ه‌ت�ه‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتووه‌کان که‌ زیاتر کار له‌بوارى‬ ‫مافه‌کانى م��ن��دااڵن��دا ده‌ک��ات زان��ی��ارى‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ب���ه‌رۆژن���ام���ه‌ن���وس���ان ده‌دات ک ‌ه‬ ‫ل��ه‌م��اوه‌ى پێنج س��اڵ��ی دواى رووخ��ان��ى‬ ‫رژێ��م��ى ب �ه‌ع��س زی��ات��ر ل�ه‌پ��ێ��ن��ج ملیۆن‬ ‫منداڵی عێراقی بێباوک ماونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫راپ��ۆرت �ه‌ک �ه‌ى ئ �ه‌م دوای��ی �ه‌ی ن �ه‌ت �ه‌و‌ه ب������������������ۆ‬ ‫ی �ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان‪ ،‬ل���ه‌ب���اره‌ى سێکته‌رى ( ‪) %2 9‬‬ ‫ژن���ان���ه‌وه‌ زان���ی���ارى گ��رن��گ ‌و دات���اى ت��ێ��ک��رای‬ ‫ورد ده‌خ�����ات�����ه‌ڕوو‪ ،‬ل����ه‌و ب���اره‌ی���ه‌ش���ه‌و‌ه نا و ه‌ند یی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ له‌(‪)%24‬ی ئافره‌تانى ئ����������������ه‌و‬ ‫رێ��ژه‌ی�ه‌ش‬ ‫عێراقى نه‌خوێنده‌وارن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ک ئه‌وه‌ش روونده‌کاته‌وه‌ که‌ ئه‌و ده‌ک����ات���� ‌ه‬ ‫رێژه‌یه‌ له‌شاره‌کانى عێراقدا گۆڕانکارى‬ ‫به‌سه‌ردا دێت‌و رێژه‌که‌ى له‌نێوان له‌(‪)%19‬‬

‫ل������ ‌ه‬ ‫و‬

‫په‌روه‌رده‌ی حکومه‌تى عێراقی هۆکارى‬ ‫له‌(‪.)%24‬‬ ‫ئه‌گه‌رچى ئاماری ته‌واوى دانیشتوانى وه‌ه��ا رێ��ژه‌ی�ه‌ک بۆ نه‌بوونى ئاسایشی‬ ‫شاره‌کانى عێراقی له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‪ ،‬گ��ون��ج��او ‌و ه��ۆش��ی��ارى ت��اک��ى عێراقی‬ ‫وه‌ل���ێ چ �ه‌ن��د س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ک ئ��ام��اژ‌ه ده‌گ �ه‌ڕێ��ن��ێ��ت �ه‌وه‌ و پ��ێ��ی��وای�ه‌ «ک��ات��ێ��ک‬ ‫ب �ه‌ب��وون��ى (‪ )32.000.000‬ه��اواڵت��ى ئاسایشی پێویست نه‌بێت ژی��ان ب �ه‌ره‌و‬ ‫ع��ێ��راق��ی ده‌ک�����ه‌ن ‌و ل���ه‌و ژم���اره‌ی���ه‌ش تاریکى هه‌نگاو ده‌نێت»‪.‬‬ ‫ئه‌دیب به‌رۆژنامه‌ى ئه‌لحه‌یاتى چاپی‬ ‫(‪ )7.680.000‬ئافره‌تی نه‌خوێنده‌وار‬ ‫ل�ه‌ن��ده‌ن��ى ده‌ڵ��ێ��ت «ح��ک��وم�ه‌ت��ى عێراقی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫م���وح���س���ی���ن ئ����ه‌دی����ب ل������ه‌وه‌زاره‌ت������ى تاوانبارى نه‌بوونى ئاسایش ‌و ئارامی‬ ‫هاواڵتیانه‌ و له‌باره‌یه‌وه‌ خه‌م سارد ‌و بێ‬ ‫ده‌سه‌اڵتن»‪.‬‬ ‫راپ��ۆرت�ه‌ک�ه‌ پێشبینى زی��ات��رى رێ��ژه‌ى‬ ‫نه‌خوێنده‌وارى ئافره‌تان ‌و بێباوکبوونى‬ ‫م���ن���دااڵن���ی ع��ێ��راق��ی ده‌ک����ات����ه‌وه‌ ه �ه‌ر‬ ‫کاتێک باره‌که‌ گۆڕانکارى ئه‌وتۆی‬ ‫به‌سه‌ردا نه‌یه‌ت ‌و له‌م قاڵبه‌ى ئێستایدا‬ ‫بمێنێته‌و ه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاو ه‌‪:‬‬ ‫رۆژنامه‌ى ئه‌لحه‌یات ــ چاپی له‌ند ه‌ن‬ ‫ئاژانسی په‌یامنێر ‬

‫ژنانی نه‌خوێنده‌واریش ده‌یانه‌وێت به‌ چاوێکی‌تر له‌شته‌کان بڕوانن‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ک‬ ‫ئاماژه‌ به‌بوونى‬ ‫(‪ )32.000.000‬هاواڵتى‬ ‫عێراقی ده‌که‌ن ‌و له‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ش (‪)7.680.000‬‬ ‫ئافره‌تی نه‌خوێنده‌وار‬ ‫هه‌یه‌‬

‫«ناتوانم بگه‌ڕێمه‌و ‌ه بۆ کوردستانێک‬ ‫که‌هه‌میش ‌ه مافى گه‌نج بوونى نییه‌»‬

‫ک��ۆچ��ک��ردن��ى گ�ه‌ن��ج��ان ج��ارێ��ک��ى تر‬ ‫به‌لێشاو بۆ هه‌نداران بووه‌ته‌ دیارده‌یه‌ک‬ ‫‌و ت��ا دێ��ت رێ���ژه‌ى ئ �ه‌و ک��ۆچ�ه‌ش زی��اد‬ ‫ده‌کات‪ ،‬گه‌نجانیش پێیانوایه‌ بێ کارى‬ ‫‌و که‌مته‌رخه‌مى حکومه‌ت هۆکارێک ‌ه‬ ‫بۆ کۆچکردن‪.‬‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى گشتى ف��رۆک�ه‌خ��ان�ه‌ى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تى سلێمانى کۆچى گه‌نجانى بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى واڵتى گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ناهۆشیارى‬ ‫گه‌نجان ‌و نه‌بوونى ئینتیمایان بۆ خاک‬ ‫‌و واڵته‌که‌یان‪.‬‬ ‫داس���ت���ان م���ح���ه‌م���ه‌د‪ ،‬خ��وێ��ن��دک��ارى‬ ‫په‌یمانگاى هونه‌ره‌ جوانه‌کانى سلێمانى‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئ�ه‌وه‌ ده‌ک��ات کۆچ هێنده‌ى‬ ‫ئ������ه‌وه‌ى دی����ارده‌ی����ه‌ک����ى ج��ی��ه��ان��ی��ی �ه‌ و‬ ‫دیارده‌یه‌کیشه‌ له‌هه‌موو ناوچه‌یه‌ک‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وتى «کۆچکردن تاپێش ساڵى‬ ‫(‪ )2000‬ل �ه‌ب �ه‌ر ه��ۆک��ارى س��ی��اس��ى ‌و‬ ‫ئ��اب��ورى ب���ووه‌‪ ،‬گ�ه‌ن��ج ه�ه‌وڵ��ى ئ �ه‌دا ک ‌ه‬ ‫خۆى رزگار بکات له‌و قه‌یرانانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا الیه‌نى کۆمه‌اڵیه‌تى ‌و نه‌بوونى‬ ‫ه �ه‌ن��دێ م��اف��ى گ�ه‌ن��ج ه��ۆک��ارێ��ک�ه‌ بۆ‬ ‫ک��ۆچ��ک��ردن» ن��او ب��راو وتیشى «لێر‌ه‬ ‫گ �ه‌ن��ج ره‌ن���گ���ه‌ ن��ه‌ت��وان��ێ پ��ێ��گ�ه‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫خۆى هه‌بێ بۆ به‌ده‌ست هێنانى ژیانى‬ ‫‌و دواج����ار ب��ێ ه��ی��وا ده‌ب���ێ ل�ه‌ه�ه‌م��وو‬ ‫شته‌کانى ئ �ه‌م واڵت �ه‌ ‌و بیر ده‌ک��ات �ه‌و‌ه‬ ‫چۆن ئه‌م واڵته‌ به‌جێ بهێڵێ»‪.‬‬ ‫عوسمان محه‌مه‌د‪ ،‬ده‌رچووى زانکۆى‬ ‫س��ل��ێ��م��ان��ى‪ ،‬پ��ێ��ی��وای �ه‌ ن �ه‌ب��وون��ى ک���ار و‬ ‫دام �ه‌زران��دن هۆکارى کۆچى گه‌نجه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ بچنه‌ ئه‌وێش ده‌ڵێن بڕۆنه‌و‌ه‬ ‫واڵت��ت��ان ئ���ازاده‌‪ ،‬جه‌ختى ل�ه‌م�ه‌ک��رده‌و‌ه‬ ‫وتى «له‌م واڵته‌ گه‌نج دوا رۆژى دیار‬ ‫نییه‌ ‌و من هیچ ئاینده‌ى خۆم نابینم ‌و‬ ‫نازانم به‌ره‌و چ قه‌یرانێک ده‌ڕۆم‪ ،‬نازانم‬ ‫ئ��اخ بۆ کاتى خوێندن بخوازم ی��ان بۆ‬

‫دواى خوێندن»‪.‬‬ ‫چ���االک ع �ه‌ل��ى‪ ،‬گه‌نجێکه‌ ک��ارى‬ ‫قاچاغچێتى ده‌کات بۆ بردنه‌ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫خ�ه‌ڵ��ک ب��ۆ ده‌روه‌وه‌ى واڵت هێما بۆ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ده‌ک��ات لێره‌ ئه‌و شته‌ى که‌ بوونى‬ ‫ن �ه‌ب��ێ��ت گ �ه‌ن��ج��ان �ه‌ ل �ه‌ک��ات��ێ��ک��دا ئێم ‌ه‬ ‫رێ��ز ل�ه‌خ�ه‌ب��ات��ى پێشمه‌رگه‌ ک��ۆن�ه‌ک��ان‬ ‫ده‌گ����ری����ن‪ ،‬ک��ه‌چ��ى ل���ه‌ه���ه‌م���ان ک��ات��دا‬ ‫الی���ه‌ن���ى س��ی��اس��ى ب �ه‌ه��ی��چ ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک‬ ‫گه‌نج نابینێ وت��ى «ب��ا ئێمه‌ى گه‌نج‬ ‫س���ودم���ه‌ن���دب���ی���ن ل��������ه‌واڵ ت‌و خ���زم���ه‌ت‬ ‫بکرێن‪ ،‬ب�ه‌اڵم سیاسه‌تمه‌داره‌کانمان ‌و‬ ‫ئ �ه‌ن��دام په‌رله‌مانه‌کانمان ‌و سه‌رۆکى‬ ‫واڵت ‌و وه‌زی���ره‌ک���ان ه �ه‌ت��ا ن �ه‌م��رن واز‬ ‫ل �ه‌ده‌س �ه‌اڵت ناهێنن‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش وای��ک��رد‬ ‫که‌ وه‌ک گه‌نجێک ده‌ست ده‌مه‌ کارى‬ ‫قاچاغچێتى ‌و گ�ه‌ن��ج��ان��ى ه��اوش��ێ��وه‌ى‬ ‫خۆم رزگار بکه‌م»‪.‬‬ ‫باکۆ به‌کر ئه‌حمه‌د‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪)19‬‬ ‫ساڵ دواى دووجار رۆیشتن بۆ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫واڵت ئێستا گ���ه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ و ب��ڕی��ارى‬ ‫داوه‌ لێره‌ بمێنێته‌وه‌ وتى «من دواجار‬ ‫لێمداوه‌ بۆ ئه‌وروپا له‌وێش ژیانم زۆر‬ ‫خراپ بوو به‌س نیه‌ لێر ئه‌چیته‌ ماڵه‌و‌ه‬ ‫شوێنى خ�ه‌وه‌ک�ه‌ت هه‌یه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم له‌وێ‬ ‫ته‌نها شوێنى نوستنت (‪ )25‬دۆالره‌‬ ‫ب��ۆ ش����ه‌وێ‪ ،‬ه �ه‌ت��ا ده‌گ��ه‌ی��ه‌ت��ه‌ ئ��ه‌وێ‬ ‫ده‌رده‌سه‌رى زۆر ده‌بینێت ‌و زۆرى ده‌وێ‬ ‫تا ژیان دابین ده‌که‌یت‪ ،‬بڕیارم داوه‌ لێره‌‬ ‫بمێنمه‌وه‌»‪.‬‬ ‫کاروان هیوا‪ ،‬شۆفێرى ته‌کسیه‌‌و وتى‬ ‫«هه‌موو ئاواتم ئه‌وه‌ بوو که‌ رۆژێک‬ ‫ب��ێ��ت ‌و ب��چ��م�ه‌ ده‌ره‌وه‌ى ک��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ئێستاش ئه‌و رۆژه‌ هاتووه‌ که‌ کچێکى‬ ‫خاڵم له‌ئه‌مریکا ده‌ژی داواى لێکردم‬ ‫که‌ ژیانى هاوسه‌رى له‌گه‌ڵ پێکبهێنم‬ ‫منیش رازی���ب���ووم‪ ،‬واب���ڕی���اره‌ ل �ه‌م��اوه‌ى‬ ‫مانگێکى ت���ردا ب��چ��م ب��ۆ ئ�ه‌م��ری��ک��ا ‌و‬ ‫جارێکى تریش ناتوانم بگه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ێ��ک ک �ه‌ ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ م��اف��ى‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪9‬‬

‫ئێوه‌ یان ئێمه‌‬

‫گه‌نجان له‌سه‌ر شۆسته‌کانه‌و ‌ه بیر له‌کۆچ ده‌که‌نه‌وه‬ ‫گه‌نج بوونى نییه‌»‪.‬‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى گشتى ف��رۆک�ه‌خ��ان�ه‌ى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تى سلێمانى‪ ،‬ئه‌ندازیار تایه‌ر‬ ‫ع�ه‌ب��دواڵ ق��ادر‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ به‌چه‌ترى‬ ‫راگه‌یاند «کۆچکردن کارێکى باش‬ ‫ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ه �ه‌م��وو میلله‌تێک ه��ێ��زه‌ک�ه‌ى‬ ‫له‌تواناى گه‌نجاندایه‌ بۆ دروستکردنى‬ ‫ئ����ای����ن����ده‌ى واڵت ‌و پ��ێ��ش��ک��ه‌وت��ن��ى‪،‬‬ ‫ک��ۆچ��ک��ردن��ى ب �ه‌ل��ێ��ش��او ده‌ب��ێ��ت �ه‌ ه��ۆى‬ ‫دروس��ت��ب��وون��ى ب��ۆش��ای��ی �ه‌ک ل �ه‌ت��وان��اى‬ ‫ک���ۆم���ه‌ڵ���گ���ادا‪ ،‬زۆرب�����ه‌ى گ�ه‌ن��ج��ان��ی��ش‬ ‫به‌بێ هۆ کۆچ ده‌ک�ه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش چه‌ند‬ ‫هۆکارێک هه‌یه‌ له‌وانه‌ چاولێکه‌ری‪،‬‬ ‫ج��گ�ه‌ ل���ه‌وه‌ى ه �ه‌ل��ى ک��ار ب��ۆ گه‌نجان‬ ‫ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ت���ان ل��ێ��ن��اش��ارم �ه‌و‌ه‬ ‫ک�ه‌ گه‌نجانى ئێمه‌ ت�ه‌م�ه‌ڵ��ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش���دا ج���ۆره‌ ک��ارێ��ک ده‌ک����ه‌ن ک ‌ه‬

‫قێزت نایات باسى ک��اره‌ک�ه‌ى بکه‌یت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌واڵتى خۆمان هه‌لى کار هه‌ی ‌ه‬ ‫ک �ه‌ ج��ێ��گ��اى ش��ان��ازی��ی�ه‌ ک �ه‌ بیکه‌یت‪،‬‬ ‫کۆچکردنى گه‌نجانیش ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌و‌ه‬ ‫بۆ ناهۆشیارى گه‌نجانى ئێمه‌ ‌و زیاتر‬ ‫ب �ه‌دواى ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى خۆیاندا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫‌و ئینتیمایان ب��ۆ واڵ ت‌و خاکه‌که‌یان‬ ‫ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش وا ده‌ک���ات ک �ه‌ گ��وێ‬ ‫ن �ه‌ده‌ن �ه‌ ب�ه‌ه��ا ب �ه‌رزه‌ک��ان��ى کۆمه‌ڵگا ‌و‬ ‫خ��ۆش�ه‌وی��س��ت��ی��ی��ان ب��ۆ واڵت نامێنێت‪،‬‬ ‫به‌پێى لێکوڵینه‌وه‌کان ئ�ه‌و گه‌نجانه‌ى‬ ‫ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌ زوو بێزار ده‌بن»‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌ى فرۆکه‌خانه‌ وتیشى‬ ‫«ئ��ێ��م �ه‌ ئ���ه‌و ک �ه‌س��ان �ه‌ى ده‌گ��ه‌ڕێ��ن��ه‌و‌ه‬ ‫پشکنینى تایبه‌تیان بۆ ده‌کرێت له‌کاتى‬ ‫بوونى هه‌ندێک نه‌خۆشى دیارى کراو‬ ‫تیمى تایبه‌ت پشکنینیان بۆ ده‌که‌ن ‌و‬

‫‌ فۆتۆ‪ :‬کوردۆ فه‌ره‌ج‬ ‫تائێستاش دوو حاڵه‌تى نه‌خۆشى ئایدز‬ ‫ت��ۆم��ار ک����راوه‌ ک��ه‌ ت �ه‌م �ه‌ن��ی��ان گ�ه‌ن��ج‬ ‫ب��وو ل�ه‌ئ�ه‌وروپ��اوه‌ گ�ه‌ڕاب��وون�ه‌وه‌ ل �ه‌دواى‬ ‫پشکنین بۆیان ده‌رکه‌وتو‌وه‌ که‌ ئایدزیان‬ ‫هه‌یه‌ و گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه‌ بۆ واڵته‌که‌ى‬ ‫خۆیان»‪.‬‬ ‫ژم�������اره‌ى گ���ه‌ش���ت���ی���اران���ى (ه���ات���وو‬ ‫رۆیشتوو) له‌فڕۆکه‌خانه‌ى نێوده‌وڵه‌تى‬ ‫سلێمانى له‌ساڵى (‪)2007‬دا ژم��اره‌ى‬ ‫ه��ات��ووان (‪ )61656‬ژم��اره‌ى رۆیشتوو‬ ‫(‪ )62394‬له‌ساڵى (‪)2008‬دا ژماره‌ى‬ ‫هاتووان (‪‌ )67265‬و ژماره‌ى رۆیشتوان‬ ‫(‪ ،)73043‬له‌ساڵى (‪)2010‬دا ژماره‌ى‬ ‫هاتووان ‌و رۆیشتووان له‌ماوه‌ى مانگى‬ ‫ی �ه‌ک ب��ۆ مانگى ش �ه‌ش (‪)126000‬‬ ‫که‌س بووه‌‌و سااڵنه‌ش (‪ %10‬بۆ ‪)%20‬‬ ‫گه‌شتکردنیان زیاد ده‌کات‪.‬‬

‫گه‌نجانى شاره‌که‌ى سه‌رۆک کۆمار داوایان هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ /‬گه‌الوێژ مێهفه‌ر‬

‫گه‌نجانى کۆی ‌ه ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌که‌ن‬ ‫له‌شاره‌که‌یاندا شوێنى گونجاو بۆ گه‌نجان‬ ‫نیی ‌ه و ئ���ه‌وى هه‌یش ‌ه ن��رخ��ى ب��ۆ ئ�ه‌وان��ى‬ ‫بێکار گرانه‌‪ ،‬پێشیانوایه‌ حکومه‌ت ئه‌وانى‬ ‫ێ خستو‌ه و س�ه‌رۆک��ى ش��اره‌وان��ى‬ ‫پشتگو ‌‬ ‫کۆیه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت ک ‌ه له‌ به‌رنامه‌یاندای ‌ه‬ ‫پارکێکى گ�ه‌وره‌ و سه‌نته‌رێکى گه‌نجان‬ ‫دروست بکه‌ن‪.‬‬ ‫ب��وس��ت��ان س��دی��ق‪ ،‬ت �ه‌م �ه‌ن (‪ )26‬س��اڵ‌‪،‬‬ ‫گه‌نجێکى ش���ارى ک��ۆی�ه‌ی�ه‌ و مژێکى‬ ‫له‌جگه‌ره‌که‌ى داو ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫ک � ‌ه ئ �ه‌و شوێنانه‌ى ه�ه‌ی� ‌ه ل�ه‌ش��اره‌ک�ه‌ی��دا‬ ‫ده‌بێت گه‌نجان به‌پاره‌ بچن ‌ه ناوى ئه‌مه‌شى‬ ‫به‌نرخێکى گران له‌سه‌ر گه‌نجان ده‌زانى و‬ ‫وتى «حکومه‌ت ده‌ڵێ ئیش بۆ گه‌نجان‬ ‫ده‌که‌م‪ ،‬ئیشى چى کردووه‌؟ مه‌له‌وانگه‌یه‌کى‬ ‫تازه‌ له‌کۆیه‌ دروستکردوه‌‪ ،‬به‌ حساب بۆ‬ ‫گه‌نجانه‌‪ ،‬گه‌چى له‌هه‌مان کاتدا ب ‌ه ته‌نده‌ر‬ ‫داویه‌تى به‌خه‌ڵک‪ ،‬خه‌ڵکێکى سه‌رمایه‌دار‬ ‫ب�ه‌پ��اره‌ی�ه‌ک��ى خه‌یاڵى گ��رت��ووی�ه‌ت��ى‪ .‬هه‌ر‬ ‫که‌سێک ده‌چێ بلیته‌که‌ى ب ‌ه (‪)5000‬‬ ‫دیناره‌‪ ،‬جیا له‌وه‌ى شته‌کانى ناوه‌وه‌ى زۆر‬ ‫گرانه‌ بۆ نمون ‌ه ئاوێک ده‌کڕێ به‌ (‪)500‬‬ ‫دینار‪ .‬گه‌نجى بێ کار و بێ پاره‌ چۆن‬ ‫ده‌توانێ بڕوا بۆ ئه‌و شوێنه‌؟ ئه‌وه‌ شوێنى‬ ‫بۆ گه‌نجان چاککردوه‌ ی��ان داوی�ه‌ت��ى ب ‌ه‬ ‫سه‌رمایه‌دارێک قازانجى زیاتر بکات؟‬ ‫گه‌رنا یاریگاى لێی ‌ه سه‌عاتى به‌ (‪)16000‬‬ ‫دینار ده‌ی��ده‌ن به‌ تیپه‌کان‪ ،‬باشه‌ بۆ ده‌بێ‬ ‫حکومه‌ت یاریگایه‌کى نه‌بێ به‌خۆڕایى‬ ‫بیدا به‌ گه‌نجه‌کان تا وه‌رزشى تێدابکه‌ن؟‬ ‫زۆر گه‌نج هه‌یه‌ له‌به‌ر نه‌بوونى ده‌رامه‌ت‬ ‫وازی��ان له‌ وه‌رزش هێناوه‌‪ ،‬به‌مشێوه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌یان له‌خولیاو حه‌زى خۆى بێبه‌شکرد‪.‬‬ ‫گه‌نجى ئێره‌ له‌به‌ر بێ ئیشى و نه‌بوونى‬ ‫خزمه‌تگوزارى و پشتگوێ خستنى ئه‌و‬

‫شار‌ه بێزار بوون»‪ .‬ناوبراو هێماى بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫کرد ک ‌ه گه‌نجانى شاره‌که‌ى کۆچ ده‌که‌ن‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ى واڵت و وتى «ئه‌وه‌تا ئه‌و شار‌ه‬ ‫به‌جێده‌هێڵن‪ ،‬ه �ه‌ر ب��ۆ نموونه‌ له‌که‌متر‬ ‫ل �ه‌دوو مانگدا نزیک ب ‌ه (‪ )150‬گه‌نج‬ ‫چوون بۆ ده‌ره‌وه‌ى واڵت‪ ،‬ئێستا نزیک ب ‌ه‬ ‫(‪ )10‬که‌سیان ک ‌ه هاوڕێى خۆمن له‌یۆنان‬ ‫گیراون»‪.‬‬ ‫ه �ه‌ک��ارى ق��اس��م‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪ )19‬س��اڵ‪،‬‬ ‫گه‌نجێکى ترى شارى کۆیه‌یه‌ و پێیوای ‌ه ک ‌ه‬ ‫هیچ جێگایه‌ک نیه‌ رووى تێبکه‌ن‪ ،‬وتى‬ ‫«زۆر جارى وا هه‌بووه‌ له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى زۆر‬ ‫شت له‌م شاره‌دانیه‌‪ ،‬گه‌نجه‌کانمان ئێره‌یان‬ ‫ب ‌ه جێهێشتوو‌ه و رۆیشتوون بۆ شارێکى‬ ‫دیکه‌‪ ،‬دڵنیام گه‌ر ئاوڕێک ل ‌ه گه‌نجانى‬ ‫ئه‌م شاره‌و داواکارییه‌کانیان بدرێته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫دیارده‌ی ‌ه زۆر که‌م ببێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ک������چ������ان������ى ک���������ۆی���������ه‌ش ق���س��� ‌ه‬ ‫له‌که‌موکورتییه‌کانى بوارى گه‌نجان ده‌که‌ن‬ ‫ل ‌ه شاره‌که‌یاندا و پێیانوایه‌ که‌ کچان‬ ‫وه‌ک ک���وڕان ناتوانن ل� ‌ه شه‌قامه‌کاندا‬ ‫پیاسه‌ بکه‌ن‪.‬‬ ‫م�ه‌زر‌ه میرحاجى‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )22‬ساڵ‪،‬‬ ‫جه‌ختى ل���ه‌وه‌ک���رده‌و‌ه و وت��ى «گه‌نجانى‬ ‫ئه‌م شاره‌ به‌ تایبه‌تى کچان زۆر بێزارن‪،‬‬ ‫لێر‌ه شتێک نی ‌ه دڵمانى پێ خۆش که‌ین‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت کچان وه‌ک کوڕان ناتوانن له‌ناو‬ ‫بازاڕه‌کان یا شه‌قامه‌کانیشدا پیاس ‌ه بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئ��اوات�ه‌خ��وازم گرنگییه‌کى زیاتر به‌شارى‬ ‫کۆیه‌ بدرێ‪ ،‬با گه‌نجانى ئه‌م شاره‌ش له‌و‬ ‫بێ تاقه‌تیی ‌ه رزگاریان بێ‪ ،‬بوونى پارک‬ ‫و سه‌نته‌ر و چاککردنى شوێنى تایبه‌ت‬ ‫بۆ گه‌نجان و مندااڵن سیماى شاره‌که‌مان‬ ‫جوانتر ده‌کات»‪.‬‬ ‫به‌رپرسى لقى کۆیه‌ى سه‌نته‌رى په‌ره‌پێدان‬ ‫و چ��االک��ى الوان‪ ،‬ب��اک��ۆ ق �ه‌م �ه‌رزه‌م��ان‪،‬‬ ‫به‌چه‌ترى راگ�ه‌ی��ان��د «کێشه‌ى سه‌ره‌کى‬ ‫الوان لێره‌دا ب �ه‌زۆرى بێکارییه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬

‫گه‌نجانی کۆیه‌ خزمه‌تگوزاری زیاتریان ده‌وێت‬ ‫زۆربه‌ى زۆرى الوه‌کان ک ‌ه ده‌کاته‌ نزیکه‌ى‬ ‫(‪ )58%‬ن��ات��وان��ن ل� ‌ه ب�ه‌رن�ه‌ب��وون��ى خانوو‪،‬‬ ‫داهاتێک بۆ ژیانى هاوبه‌ش پێک بێنن‪،‬‬ ‫یاریگاکان سااڵنه‌ى حکومه‌ت به‌ملیۆن‬ ‫دینار ده‌یدات ‌ه ده‌ست خه‌ڵکێکى سه‌رمایه‌دار‬ ‫ب��ازرگ��ان��ى پ��ێ��وه‌ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬م��ن سه‌نته‌رێکم‬ ‫لێره‌ به‌چى چ��االک��ى ب��ک�ه‌م‪ ،‬میزانییه‌ى‬ ‫رێ��ک��خ��راوه‌ک�ه‌ (‪ )300000‬دی��ن��اره‌‪ ،‬ده‌ى‬ ‫من بیده‌م به‌یاریگا‪ ،‬بیده‌م به‌جلى وه‌رزشى‪.‬‬ ‫ئێمه‌ زۆر هه‌وڵده‌ده‌ین کار بۆ الوانى ئه‌و‬ ‫ش���اره‌ ب��ک�ه‌ی��ن‪ ،‬ئێستا ئیستماره‌یه‌کمان‬ ‫پڕکردووه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى باخچه‌یه‌ک بکه‌ن‬ ‫یان جاده‌وبان چاک بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم الم وابێ‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ر کاغه‌ز ده‌یهێڵنه‌وه‌‪ .‬داواک��ارم‬ ‫حکومه‌ت زیاتر بایه‌خ به‌الو بده‌ن‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫ب���اک���ۆ‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش���ى وت‪ :‬الوان ده‌ب���ێ‬ ‫باوه‌ڕیان به‌خۆیان هه‌بێ‪ ،‬سووربن له‌ سه‌ر‬ ‫داواکارییه‌کانیان‪ ،‬راست ‌ه بێکارى‪ ،‬نه‌بوونى‬ ‫شوێنێک بۆ به‌سه‌ربردنى کات و پشوودان‬ ‫هه‌روه‌ها بینینى هه‌ندێک ره‌فتارى ناشرین‬ ‫ل � ‌ه ب�ه‌رپ��رس��ان��ى ح��ک��وم�ه‌ت ب��ۆ نمونه‌ با‬ ‫ت��ۆ خوێندن ت �ه‌واوک �ه‌ى ئ�ه‌گ�ه‌ر واسته‌ت‬ ‫نه‌بێ دان��ام�ه‌زرێ��ى‪ ،‬که‌چى که‌سێک به‌‬ ‫بڕوانامه‌یه‌کى نزم داده‌مه‌زرێنرێ‪ .‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫ن��اخ��ۆش��ن و گ�ه‌ن��ج ن �ه‌ت��وان��ێ ته‌حه‌مولى‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ب��ه‌اڵم پێویسته‌ گه‌شبین بین و‬ ‫هه‌میشه‌ له‌ هه‌وڵدان نه‌وه‌ستین‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆک��ى ش���اره‌وان���ى ک��ۆی �ه‌‪ ،‬هیمداد‬ ‫مه‌جید‪ ،‬به‌چه‌ترى راگه‌یاند «ئه‌وه‌ى ئێم ‌ه‬ ‫توانیبێتمان کردوومانه‌‪ ،‬ل ‌ه به‌رنامه‌ماندا‬

‫هه‌ی ‌ه وه‌ک ش��اره‌وان��ى کۆیه‌ ل �ه‌م �ه‌ودوا‬ ‫گرنگییه‌کى زیاتر به‌و پرۆژان ‌ه بده‌ین ک ‌ه‬ ‫پرۆژه‌ى ته‌رفیهین و ده‌بێته‌ جوانکارى بۆ‬ ‫ش��ار‪ ،‬وه‌ک ک��ردن�ه‌وه‌ى چه‌ند پارکێک‪،‬‬ ‫فراوانکردنى جاده‌کان و کردنه‌وه‌ى چه‌ند‬ ‫باخچه‌یه‌ک‪ .‬هه‌روه‌ها خه‌ریکین سه‌نته‌رى‬ ‫گه‌نجانێکى تریش دروس���ت بکه‌ین‪ .‬ل ‌ه‬ ‫به‌رنامه‌ماندا هه‌ی ‌ه به‌نزیخانه‌ى گ �ه‌وره‌ى‬ ‫نێو شار تێک بده‌ین بۆ پارکێکى گه‌وره‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى ج��وان دروس��ت��ى بکه‌ین ک ‌ه‬ ‫خه‌ڵکى ئه‌و ش��ار‌ه ب ‌ه شه‌و و رۆژ بتوانن‬ ‫که‌ڵکى لێوه‌ربگرن و پشوى لێبده‌ن‪ .‬جیا‬ ‫له‌وانه‌ش پارکى هاموون ده‌مانهه‌وێ بیده‌ین‬ ‫ب ‌ه که‌رتى تایبه‌ت تازیاتر بایه‌خى پێبده‌ن و‬ ‫خۆشترى بکه‌ن»‪.‬‬

‫له‌هه‌فته‌ى راب��ردوو له‌و‬ ‫راز محه‌مه‌د‬ ‫چه‌ند کۆنسێرت‌ه نه‌ته‌وه‌یه‌ى‬ ‫ش��اره‌ک��ان��ى سلێمانى و‬ ‫هه‌ولێر و که‌رکوک ک‌ه تێدا هونه‌رمه‌ندانى‬ ‫باکور و باشور و رۆژهه‌اڵتى کوردستان‬ ‫به‌شداربوون و گۆرانییه‌شۆڕگێڕیه‌کانیان‬ ‫ده‌چڕى زۆرى ئاماده‌بووانیش گه‌نج بوون‪،‬‬ ‫ه�ه‌ر له‌چه‌ند مانگى راب���ردووش کاتێک‬ ‫چ���وار گه‌نجی رۆژه���ه‌اڵت���ى کوردستان‬ ‫له‌سێداره‌دران‪ ،‬ک��ورادان له‌هه‌ر جێگه‌یه‌ک‬ ‫ل �ه‌وب��اره‌و‌ه ناره‌زایه‌تیان ده‌رده‌ب���ڕى ئه‌وانه‌ى‬ ‫ک‌ه له‌به‌ر ده‌رکى سه‌رای شارى سلێمانیش‬ ‫ویستیان ناڕه‌زایه‌تى ده‌رببڕن‪ ،‬به‌اڵم رێگه‌یان‬ ‫پێنه‌درا ئ �ه‌وان �ه‌ش زۆرب �ه‌ی��ان گه‌نج ب��وون‪،‬‬ ‫کاتێکیش ک‌ه له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان هاوار‬ ‫کرا نابۆ سه‌رکوت کردنى ئازادى له‌هه‌رێمى‬ ‫کوردستان و نابۆ کوشتنى سه‌رده‌شته‌کان‪،‬‬ ‫کاتێک وتیان ده‌نگ دان بارودۆخى کورد‬ ‫له‌عێراق باشتر ده‌کات و چه‌ندینجار گه‌نجان‬ ‫له‌ڕیزى پێشه‌و‌ه بوون و هه‌ڵوێستیان به‌هێز‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌هه‌موو جۆرێک هه‌وڵیان داوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌وڵێکى نه‌ته‌وایه‌تى هه‌بوو بێت ئه‌وا گه‌نجان‬ ‫له‌ڕیزى پێشه‌و‌ه چاو نه‌ترسان‌ه هه‌ڵوێستیان‬ ‫نواندوه‌‪ ،‬تا ئێر‌ه شته‌کان ئاسایی‌ه ئه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫ئاسایى نیی‌ه ب�ه‌الى منه‌و‌ه ئه‌وه‌ی‌ه ب �ه‌ردوام‬ ‫ل‌ه وته‌ى به‌رپرسانى ده‌سته‌اڵتدارى کوردى‬ ‫ده‌یبستین ده‌ڵێن نه‌وه‌ى نوێ ئینتیمایان بۆ‬ ‫خاک و نیشتمان و نه‌ته‌وه‌که‌یان نیی‌ه و‬ ‫دڵسۆز نین هه‌ستى نه‌ته‌وایه‌تیان الواز‌ه ڕێز‬ ‫ل‌ه سه‌روه‌رییه‌کان ناگرن‪!...‬‬ ‫هه‌موو ئ�ه‌و قسان‌ه و چه‌ندینى تر ئه‌و‬ ‫ت��ۆم�ه‌ت��ان�ه‌ن ک �‌ه ب�����ه‌رده‌وام ده‌خ��رێ��ت�‌ه پاڵ‬ ‫گه‌نجان و له‌کاتى ه�ه‌ر جواڵنه‌وه‌یه‌کیان‬ ‫ک‌ه ب‌ه دڵى به‌رپرسان نه‌بێت و له‌به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫ئ �ه‌وان نه‌بێت‪ ،‬ئه‌م‌ه له‌کاتێکدای‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ب���ه‌راوردێ���ک بکه‌ین ل�ه‌ن��ێ��وان ب��ارودۆخ��ى‬ ‫گ �ه‌ن��ج��ان و ه �ه‌ڵ��س��وک �ه‌وت��ى گ���ه‌وره‌ک���ان‬ ‫ده‌بینین‪ ،‬ئه‌گه‌ر که‌م و کورتییه‌کیش له‌بیرو‬ ‫ب��اوه‌ڕو هه‌ڵوێسته‌کانى گه‌نجان به‌رامبه‌ر‬ ‫نه‌ته‌و‌هه‌که‌یان هه‌بێت بێگومان تاوانه‌که‌ى‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ئه‌وان‪ ،‬ئه‌وان ب‌ه ره‌فتاره‌کانیان‬ ‫به‌ئه‌زمونى به‌ڕێو‌ه بردنى ده‌سه‌اڵتى کوردى‬ ‫له‌باشورى کوردستان‪ ،‬ب‌ه هه‌وڵدانیان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌ه تاک‌ه که‌سیه‌کانیان و وازهێنان‬ ‫ل‌ه به‌رژه‌وه‌ندى نه‌ته‌وه‌یى و دروستکردنى شه‌ڕى‬ ‫ناوخۆ و پشتکردن‌ه هێز‌ه کوردییه‌کانى باکور‬ ‫و رۆژهه‌اڵت و له‌به‌رامبه‌ردا خۆبه‌ستنه‌وه‌یان‬ ‫ب�ه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ى ک‌ه چه‌ندین ساڵ‌ه کورد‬ ‫ده‌چه‌وسێننه‌وه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵى حکومى و ئیدارى‬ ‫و چ�ه‌ن��دی��ن ک��اره‌س��ات��ى ت��ر ک �‌ه ل �ه‌م��اوه‌ى‬ ‫ده‌سته‌اڵتى کوردى روویداوه‌‪ ،‬جگ‌ه له‌و هه‌موو‬ ‫کاره‌ساته‌ى ل‌ه بێکارى و خراپى گوزه‌ران و‬ ‫سه‌رکورتکردن و چه‌ندین نه‌هامه‌تى تر‬ ‫ک‌ه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتى کوردییه‌و‌ه به‌رسه‌ر‬ ‫گه‌نجاندا هاتوو‌ه وایان کردو‌ه تاڕاده‌یه‌ک‬ ‫بڕوا کردن ب‌ه شۆڕشى کوردى و ده‌سه‌اڵتى‬ ‫ک��وردى باشبوونى ب��ارودۆخ��ى کوردستان‬ ‫له‌سایه‌ى ده‌سه‌اڵتێکى ئاوهادا بکه‌وێت‌ه ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫بێگومان لێره‌دا هه‌رگیز شانازى ناکه‌م‬ ‫به‌وه‌ى ک‌ه گه‌نجان کردویان‌ه چونک‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌یرى م��ێ��ژووى میلله‌تان بکه‌ین گه‌نج‬ ‫داینه‌مۆى هه‌موو شۆڕش و ئازادییه‌کان‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬گه‌نجانى ئێمه‌ش س���ه‌ره‌ڕاى ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫پشکى زۆرى نه‌هامه‌تییه‌کانیان به‌رکه‌وتوو‌ه‬ ‫نه‌یانتوانیو‌ه وه‌ک هێزى کاراى نێو کۆمه‌ڵ‬ ‫رۆڵى خۆیان بگێڕن و هۆشیارى نه‌ته‌وه‌ییان‬ ‫به‌هێز بکه‌ن و چیتر رێگ‌ه به‌ده‌سه‌اڵت نه‌ده‌ن‬ ‫یارى ب‌ه چاره‌نوسى نه‌ته‌وه‌ى کورده‌و‌ه بکات‬ ‫و بڕیارى نادروست له‌سه‌ر خاکى کوردستان‬ ‫و ن��اوچ�‌ه ن�ه‌گ�ه‌ڕاوه‌ک��ان��ى ک��ورد ب��دات و‬ ‫ئه‌رکى ئه‌وان‌ه رێگ‌ه ب‌ه ده‌سه‌اڵت نه‌ده‌ن پشت‬ ‫له‌به‌شه‌کانى ترى کوردستان بکات‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا گه‌نجان وه‌ک هێزێکى کارا‬ ‫ده‌رک �ه‌ون خۆیان ب‌ه به‌رپرس بزانن له‌ئاست‬ ‫هه‌ر بڕیارێکى نه‌ته‌وه‌یى چیتر رێگ‌ه نه‌ده‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتى باشورى کوردستان بۆ دوژمنایه‌تى‬ ‫نه‌ته‌و‌ه و دۆستى دوژمنه‌کان به‌کار بێت‪.‬‬


‫کۆچی گه‌نجان روو له‌زیادبوون ده‌کات‬

‫«چه‌نده‌ها ژنى بێکارمان هه‌یه‌ و‬ ‫ئیشکه‌رى ده‌ره‌وه‌ له‌شاره‌که‌ماندا کار ده‌که‌ن»‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪8‬‬

‫ژن بۆ گوڵى مه‌جلیس‬ ‫ل�����ه‌ن�����ج�����ه‌ى‬ ‫الرو‬ ‫کارزان محه‌مه‌د ت����اوس����ان����ه‌ى ژن ل���ه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵگایانه‌ى هێشتا‬ ‫نه‌ریتى ڕواڵه‌تگه‌رایى تیایدا زاڵ�ه‌‪ ،‬بۆت ‌ه‬ ‫مۆدیلێکى ب���او و ژن��ی��ش ل���ه‌م چه‌شن ‌ه‬ ‫کۆمه‌ڵگایانه‌دا ب���ه‌ره‌و پێشبردنى خۆى‬ ‫ب�ه‌س��ت��ۆت�ه‌وه‌ ب �ه‌ ک��ورت��ت��ر ب��وون��ى ت �ه‌ن��وره‌و‬ ‫ش����ێ����وازى م���ک���ی���اج���ه‌ک���ه‌ی���ه‌وه‌و ک �ه‌م��ت��ر‬ ‫به‌شداریى کارانه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬به‌و مانایه‌ى‬ ‫ئه‌و کاتژمێرانه‌ى له‌به‌رده‌م ئاوێنه‌یه‌کدا بۆ‬ ‫خۆ رازاندنه‌وه‌ ته‌رخانى ده‌کات‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫هێنده‌ش خ��ۆى به‌ خوێندنه‌وه‌ى ته‌نانه‌ت‬ ‫په‌رتوکێکى په‌یوه‌ست به‌ کێشه‌ى ژنان و‬ ‫شێوازى مامه‌ڵه‌کردن و رووبه‌رووبوونه‌وه‌ى‬ ‫ژناندا ته‌رخان ناکه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ش گله‌ییه‌که‌و‬ ‫زۆری��ن �ه‌ى کیژانى کۆمه‌ڵگاى ک��وردى‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌کى که‌میش هه‌ن ک ‌ه‬ ‫بااڵنسى کاته‌کانى خۆیان له‌نێوان خۆ‬ ‫ڕازاندنه‌وه‌و خۆ رۆشنبیرکردندا راگرتبێت‪،‬‬ ‫که‌مى ئه‌م ڕێژه‌یه‌ش به‌ئاسانى به‌سیماى‬ ‫ب��واره‌ جۆراوجۆره‌کانی مه‌یدانى کاره‌وه‌‬ ‫دیاره‌‪.‬‬ ‫دیارترین نمونه‌ى ئه‌م حاڵه‌ته‌ى سه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ دامه‌زراندنى زۆرینه‌ى ده‌سته‌و گروپ‌و‬ ‫ڕێ��ک��خ��راوه‌ مه‌ده‌نییه‌کاندا‪ ،‬ئ �ه‌م خه‌مى‬ ‫به‌شداربوونه‌ى ژن وه‌ک مافێکى ڕه‌واى‬ ‫خ��ۆى‪ ،‬ن �ه‌ک ه �ه‌ر کێشه‌ ب��ۆ خ��ودى ژن‬ ‫به‌ڵکو بۆ نێرینه‌کانیش دروس��ت ده‌کات‬ ‫ت��ا ل �ه‌ت��ان �ه‌و ت �ه‌ش �ه‌رى ب�ه‌رام��ب�ه‌ره‌ک��ان��ی��ان‬ ‫دووربن‪ .‬به‌پێ‌ى ئه‌و ئه‌زموونانه‌ى له‌ماوه‌ى‬ ‫کارکردنى زۆربه‌ماندا ده‌بینرێ‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫ن���ائ���ام���اده‌گ���ى‌و خ���ۆدزی���ن���ه‌وه‌ى ژن ل �ه‌و‬ ‫به‌شداربوونه‌دا هێنده‌ ڕێژه‌که‌ى به‌رزبوو‌ه‬ ‫ن��اچ��ارى ک��ردوی��ن ل�ه‌گ�ه‌ڵ‌ دام �ه‌زران��دن��ى‬ ‫گروپێکدا‪ ،‬به‌القرتێوه‌ بڵێین ژنێک بۆ‬ ‫گوڵى مه‌جلیسه‌که‌مان!‪.‬‬ ‫ئه‌م گرفته‌ ئه‌گه‌ر له‌ده‌یه‌کانى ڕابردوودا‬ ‫فاکته‌ره‌که‌ى بیرى نێرساالریى بووبێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئێستا خودى ژن بۆته‌هۆکارى‬ ‫سه‌ره‌کى‪ ،‬چونکه‌ هێشتا به‌شێکى زۆرى‬ ‫ێ‬ ‫ژنان له‌خۆیان ڕانابینن یاخود نایانه‌و ‌‬ ‫ل �ه‌ڕێ��گ �ه‌ى خ��ۆم��ان��دووک��ردن��ه‌وه‌ بگه‌ن ‌ه‬ ‫ن���اوه‌ن���دى ک���ارک���ردن���دن‌و ت��ه‌ن��ان��ه‌ت ئ �ه‌و‬ ‫ج��ورئ �ه‌ت �ه‌ى ل�ه‌خ��ۆی��دا دروس���ت ن �ه‌ک��ردوو‌ه‬ ‫ک �ه‌ ببێته‌ ڕچ �ه‌ش��ک��ێ �ن‌و ئ���ه‌و وت���ه‌ ب��او‌ه‬ ‫بسه‌لمێنن که‌ ئه‌وانیش ده‌توانن هاوشانى‬ ‫پ���ی���اوان ڕه‌وت ب��ک��ه‌ن ‪ .‬ب �ه‌وم��ان��ای �ه‌ى‬ ‫ن���ائ���ام���اده‌گ���ى ژن ب���ۆت���ه‌ه���ۆى ئ����ه‌وه‌ى‬ ‫ئ��ی��خ��ت��ی��ارى ده‌س��ت��ن��ی��ش��ان��ک��ردن��ى ژن بۆ‬ ‫کارێکى له‌وشێوه‌یه‌‪ ،‬هه‌ربه‌ده‌ست پیاوانه‌و‌ه‬ ‫بمێنێته‌وه‌و هێنده‌ى سه‌رنجیشم دابێت‪ ،‬پیاو‬ ‫له‌ئیختیاره‌که‌یاندا ته‌نها کورتى ته‌نوره‌و‬ ‫ئه‌برۆى ک �ه‌وان‌و زوڵ �ف‌و ئه‌گریجه‌ى خاو‬ ‫و ب��ااڵى ع �ه‌رع �ه‌رى ژن�ه‌ک�ه‌ی��ان کردۆت ‌ه‬ ‫پ��ێ��وه‌ر ب��ۆ ب�ه‌ش��دارب��وون��ی��ان‪ .‬ه�ه‌روه‌ک��چ��ۆن‬ ‫له‌ ڕاب��ردووش��دا ته‌نانه‌ت شاعیره‌ ک��ورد‌ه‬ ‫کالسیکییه‌کانیش که‌ له‌ ساتى خۆیاندا‬ ‫پ��ێ��ش��ڕه‌وى م �ه‌ع��ری��ف �ه‌ى خ �ه‌ڵ��ک ب���وون‪،‬‬ ‫زۆرب �ه‌ی��ان ه �ه‌ر ئ �ه‌م الی�ه‌ن�ه‌ی��ان بینیوه‌ و‬ ‫شیعریان به‌ بااڵیاندا وتووه‌‪ ،‬واتا جوانى‌و‬ ‫له‌شوالرى ژن به‌سه‌ر واقیعییه‌تى خودى‬ ‫ژنه‌که‌دا زاڵ‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ک��ات��ێ��ک ب��ۆ س��ات��ێ��ک��ی��ش گوێبیسى‬ ‫گۆرانیبێژ و حه‌یرانبێژانیش ده‌بین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫س�ه‌رق��اڵ��ى داخ����وازى م��اچ و وااڵک��ردن��ى‬ ‫باغى سینه‌و ئاوێزانبوونن‪ ،‬ی��ان ڕوونتر‬ ‫بڵێین بونیادى ژنیان له‌نێو چوارچێوه‌ی‬ ‫حه‌زێکى سێکسیدا کۆکردۆته‌وه‌ نه‌ک‬ ‫وه‌ک نیوه‌ى کۆمه‌ڵ مامه‌ڵه‌و ره‌فتارى‬ ‫له‌گه‌ڵدا بکه‌ن‪ .‬یانى الیه‌نى که‌م خه‌باتى‬ ‫چ���ه‌ن���دان ک �ه‌س��ای �ه‌ت��ى ل���ه‌ ح�ه‌پ��س�ه‌خ��ان��ى‬ ‫نه‌قیبه‌وه‌ بگره‌ تا ده‌گاته‌ له‌یال زانا ڕه‌چاو‬ ‫بکه‌ن که‌ له‌ زۆر ب��واردا‪ ،‬له‌ پیاوانیشان‬ ‫تێپه‌ڕاندووه‌‪.‬‬ ‫دیارده‌ی غیابى ژن له‌ مه‌یدانى کاردا‬ ‫ک �ه‌ ڕۆژ ب���ه‌ڕۆژ ب���ه‌ره‌و ب �ه‌رف��راوان��ب��وون‬ ‫ده‌چ��ێ��ت‪ ،‬ج��ێ��گ�ه‌ى هه‌ڵوێسته‌کردنێکى‬ ‫ج���ددی���ان���ه‌ى ه���ه‌م���وو خ �ه‌م��خ��ۆران��ى ئ �ه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌مڕۆ به‌پێچه‌وانه‌ى‬ ‫سه‌رده‌مى دوێنێوه‌‪ ،‬چانسه‌که‌ له‌ئاستێکى‬ ‫ب����ه‌رزدای����ه‌‌و چ����اوه‌ڕوان����ى ج��ورئ�ه‌ت��ێ��ک��ى‬ ‫ده‌س��ت��وب��ردى ژن��ان �ه‌ ت��ا ب��ه‌رل��ه‌وه‌ى وه‌سفى‬ ‫ئ �ه‌ب��رۆى ک���ه‌وان ‌و گێسو ‌و ڕووخ��س��ارى‬ ‫مانگى ژن بکرێت‪ ،‬له‌ توانسته‌کانیانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ست پێبکرێت‪.‬‬ ‫*‪karzan981@yahoo.com‬‬

‫ئا‪ /‬شارا غه‌ریب‬

‫له‌گه‌ڵ‌ ئ �ه‌وه‌ى رێ��ژه‌ى بێکارى باڵی‬ ‫کێشاوه‌ به‌سه‌ر ئه‌م ش��اره‌دا‪ ،‬به‌اڵم پۆل‬ ‫پ��ۆل ئ��ی��ش��ک�ه‌ر ل�����ه‌ده‌ره‌وه‌ى ه �ه‌رێ��م دێ��ن‬ ‫بۆ ک��ارک��ردن لێره‌ به‌تایبه‌ت له‌که‌رت ‌ه‬ ‫تایبه‌تییه‌کان و زیاتریش له‌چێشتخان ‌ه‬ ‫و سۆپه‌ر مارکێته‌کان‪ ،‬ئه‌مه‌ش زیاتر‬ ‫ل���ه‌ک���چ���ان���دا ده‌رده‌ک�����ه‌وێ�����ت‪ ،‬ل��ه‌گ��ه‌ڵ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ى ک��چ��ان��ى خ��ۆش��م��ان پێویستیان‬ ‫ب�ه‌ک��ارک��ردن�ه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ک��ارن��اک�ه‌ن وه‌ک‬ ‫ئ����ه‌و ک���ه‌س���ان���ه‌ى ل��������ه‌ده‌ره‌وه‌ دێ����ن ک� ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش هۆکارى خۆى هه‌یه‌ و یاخود‬ ‫پرسیارێکه‌ که‌ وه‌اڵمه‌که‌ى الى کچان ‌ه‬ ‫‌و ئه‌وان ده‌توانن وه‌اڵمبده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه��ان��ا ج����ه‌الل‪ ،‬خ��وێ��ن��دک��ارى زان��ک��ۆ‬ ‫وت��ى‪ :‬به‌ڕاستى زۆر ئاساییه‌ به‌المه‌و‌ه‬ ‫کارکردن له‌ریستۆرانتێکدا‪ ،‬دواى ده‌وام‬ ‫به‌تایبه‌ت که‌ زور پێویستم به‌ الیه‌نى‬ ‫مادییه‌ بو ت�ه‌واوک��ردن��ى خوێندنه‌که‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم کارکردن له‌و شوێنانه‌ به‌چاوێکى‬ ‫س��وک �ه‌وه‌ ت�ه‌م��اش��ا ده‌ک��رێ��ت ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت‬ ‫گ �ه‌ر خوێندکار بیت ل�ه‌زان��ک��ۆ ده‌بێت ‌ه‬ ‫جێگه‌ى سه‌رنجیان‪ ،‬به‌مه‌ش کۆمه‌ڵگا‬ ‫تاوانباره‌‪.‬‬ ‫ش��ی�لان ع��ل��ى‪ ،‬م���اوه‌ى دوو مانگ‬ ‫له‌چێشتخانه‌یه‌کدا کارى ک��ردوه‌ وتى‪:‬‬ ‫زۆر ئ��اس��وده‌ ب��ووم ب �ه‌ک��اره‌ک �ه‌م‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ب�ه‌ه��ۆى قسه‌ و ب��اس��ى خ��زم و دراوس��ێ‬ ‫ک�ه‌ ک��اری��گ�ه‌رى ل�ه‌س�ه‌ر ده‌رون���م هه‌بوو‬ ‫وازمهێنا له‌کاره‌که‌م‪ ،‬ئێستاش بێکارم‪.‬‬ ‫دال��ی��ا ج���ه‌زا‪ ،‬پ��ێ��ی��وای�ه‌ ک��ارک��ردن ل ‌ه‬ ‫که‌رتی تایبه‌ت بێت یاخود ده‌زگایه‌کى‬ ‫ح��ک��وم��ی ه�ه‌رخ��زم�ه‌ت��ک��ردن�ه‌ پێشیوای ‌ه‬ ‫ژن ک�ه‌ ک��ارن��اک��ات ژینگه‌یه‌کى واى‬ ‫بۆ نه‌ڕه‌خساوه‌ ئاسایی بێت‪ ،‬کاربکات‬ ‫له‌وشوێنانه‌دا‪.‬‬ ‫هه‌ند ێ‌ له‌کچان کارده‌که‌ن و ئاسوده‌ن‬ ‫ب�ه‌ک��ارک��ردن‪ ،‬مه‌لیکه‌‪ ،‬له‌ریستۆرانتى‬

‫ئا‪ /‬رێبوار عه‌زیز‬

‫م��ی��ل��ۆدى وت����ى‪ :‬م���ن ل���ه‌گ���ه‌ڵ‌ ئ���ه‌وه‌ى‬ ‫خ��وێ��ن��ک��ارى دووه‌م�����ى ب��ان��ک��م ب�ه‌ش��ى‬ ‫ژم��ێ��ری��ارى‪ ،‬روژان����ه‌ ش��ه‌ش کاتژمێر‬ ‫کارده‌که‌م و هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌م بۆ کارکردن‬ ‫به‌خواستى خۆم بووه‌ و به‌خوشحاڵییه‌و‌ه‬ ‫ده‌یڵێم هیچ رێگرییه‌کم نه‌بووه‌ و ئه‌و‬ ‫ک �ه‌س��ان �ه‌ى روده‌ک���ه‌ن���ه‌ م��ی��ل��ۆدى هیچ‬ ‫خ��راپ�ه‌ی�ه‌ک��ی��ان وه‌ک کچێک ب��ۆ من‬ ‫نه‌بووه‌ و په‌یوه‌ندی لێره‌ په‌یوه‌ندییه‌کى‬ ‫ک��ارک��ردن و خزمه‌ته‌‪ .‬وتیشى ئ�ه‌و بڕ‌ه‬ ‫پاره‌ى وه‌ریده‌گرم بۆشاییه‌کى باشى بۆ‬ ‫پڕکردومه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫(ت‪.‬م) ل�ه‌ی�ه‌ک��ێ له‌چێشتخانه‌کان‬ ‫کارده‌کات وتى‪ :‬له‌سه‌ره‌تادا که‌ کارم‬ ‫ده‌کرد زۆر نائاسوده‌ بووم به‌هۆى ئه‌وه‌ى‬ ‫خ��وێ��ن��دن��م ت���ه‌واو ن �ه‌ک��ردب��وو و کاریشم‬ ‫ن��ه‌ک��ردب��وو ل������ه‌ده‌ره‌وه‌ى م���ا ڵ‌ ئ �ه‌م �ه‌ش‬ ‫قورس بوو بۆم‪ ،‬به‌اڵم دواى سێ مانگ‬ ‫ێ‬ ‫ئ��اس��ای��ى ب��ووه‌ الم‪ ،‬ئێستا م���اوه‌ى س ‌‬ ‫س��اڵ�ه‌ ک��ارده‌ک �ه‌م ‌و ب �ه‌رده‌وام��ی��ش ده‌ب��م‬ ‫له‌کارکردن‪.‬‬ ‫سۆزان شه‌هاب‪ ،‬پێیوایه‌ کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫ک��وردى ج��ارێ ماویه‌تى ه�ه‌زم��ى ئ�ه‌و‌ه‬ ‫ب����ک����ات‪ ،‬ک��چ��ێ��ک وه‌ک ک���وڕێ���ک‬ ‫ک��ارب��ک��ات ل�ه‌چ��ێ��ش��ت��خ��ان�ه‌ ب��ێ��ت ی��اخ��ود‬ ‫ری��س��ت��ۆران��ت��ێ��ک��دا‪ ،‬وت��ی��ش��ى ل �ه‌راس��ت��ی��دا‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌و ش��وێ��ن��ان �ه‌ى ک���ار ب��ۆ ژن��ان‬ ‫ده‌ک����ه‌ن ده‌ب��ێ��ت ب �ه‌ج��دى ک��ارب��ک �ه‌ن بۆ‬ ‫هۆشیارکردنه‌وه‌ى کۆمه‌ڵگا‪ ،‬ژنانیش‬ ‫وه‌ک م��رۆڤ��ێ��ک ت���وان���اى ب���ه‌ش���داری‬ ‫ک��ردن��ى ه �ه‌ی �ه‌ ک �ه‌ خ��زم �ه‌ت ب��ک��ات ل ‌ه‬ ‫شوێنێکى گشتیدا‪.‬‬ ‫مامۆستا تاڤگه‌ گله‌یى له‌خێزانه‌که‌ى‬ ‫ده‌ک��ات و ده‌ڵ��ێ کاتێک خوێندکارى ب����ۆ ت����ه‌واوک����ردن����ى خ���وێ���ن���دن���ه‌ک���ه‌م‪،‬‬ ‫زان��ک��ۆ ب��ووم زۆر ب�ه‌زه‌ح��م�ه‌ت خوێندنم وتیشى‪ :‬چه‌ندها ژن��م��ان هه‌یه‌ بێکار‌ه‬ ‫ته‌واوکرد له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى چه‌ند جارێک ک �ه‌چ��ى ئ��ی��ش��ک�ه‌رى ده‌ره‌وه‌ ک��ارده‌ک �ه‌ن‬ ‫چانسى کارکردنم بو رێکه‌وت‪ ،‬به‌اڵم له‌شاره‌که‌ماندا‪.‬‬ ‫رێ��گ��رم ب��وون خ��ێ��زان�ه‌ک�ه‌م‪ ،‬ل�ه‌وک��ات�ه‌دا‬ ‫که‌ناریش ب�ه‌م دێ��ڕه‌ وه‌اڵم��ى داینه‌و‌ه‬ ‫زۆر پ��ێ��وی��س��ت��م ب��ه‌الی��ه‌ن��ى م����ادى ب��وو «ژن وماڵیان وتووه‌»‪.‬‬

‫ئا‪ /‬کوردۆ فه‌ر ه‌ج‬

‫کارکردن پێویستییه‌ک ‌ه و ژنانیش دێنێته‌ مه‌یدان‬ ‫کاوه‌ محێدین وه‌ک کۆمه‌ڵناسێک‬ ‫وت���ى‪ :‬ک��ل��ت��ورى ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ا ه��ۆک��اری‬ ‫ی���ه‌ک���ه‌م���ى ئ�����ه‌وه‌ی�����ه‌ ک����ه‌ ن �ه‌ه��ێ��ڵ��ێ��ت‬ ‫کچه‌کانیان ل �ه‌و شوێنانه‌ ک��ارب��ک�ه‌ن‪،‬‬ ‫چ��ون��ک�ه‌ وا ه �ه‌س��ت ده‌ک���ه‌ن ک��ارک��ردن‬ ‫له‌وشوێنانه‌ بیانکاته‌ جێگه‌ى قسه‌وباس‪،‬‬

‫هۆکارێکى تریش کچان خۆیانن ک ‌ه‬ ‫نایانه‌وێ بچن له‌و شوێنانه‌ کاربکه‌ن‬ ‫هیچ کارێکیش به‌بێ هه‌نگاوى یه‌که‌م‬ ‫ن��اک��رێ��ت ب��ۆی �ه‌ ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌و ه �ه‌ن��گ��او‌ه‬ ‫له‌خۆیانه‌وه‌ ده‌ست پێبکه‌ن‪.‬‬

‫نزیکه‌ى هه‌شت ملیۆن ژنى نه‌خوێند ه‌وار‬ ‫‌و پێنج ملیۆن منداڵی بێ باوک هه‌یه‌‬

‫به‌پێى دوا راپۆرتى چه‌ند رێکخراوێکى‬ ‫س���ه‌ر ب���ه‌ن���ه‌ت���ه‌وه‌ ی��ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان ک ‌ه‬ ‫به‌هاوکارى چه‌ند الیه‌نێکى حکومه‌تى‬ ‫ع��ێ��راق��ی ئ���ه‌ن���ج���ام���دراوه‌‪ ،‬ده‌رک���ه‌ت���وو‌ه‬ ‫ن���زی���ک���ه‌ى ه���ه‌ش���ت م���ل���ی���ۆن ئ���اف���ره‌ت���ى‬ ‫ن �ه‌خ��وێ��ن��ده‌وار ‌و پێنج م��ل��ی��ۆن منداڵی‬ ‫عێراقی ب��ێ ب��اوک هه‌یه‌ ‌و پێشبینى‬ ‫زیاتریش ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئ��ام��اره‌ک��ان��ى نێو راپ��ۆرت�ه‌ک�ه‌ دات��ای‬ ‫له‌هه‌موو شاره‌کانى عێراق وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫پشتى ب �ه‌و زان��ی��اری��ان �ه‌ش ب�ه‌س��ت��ووه‌ ک ‌ه‬ ‫پێشتر له‌الیه‌ن رێکخراوه‌ سه‌ربه‌خۆکان‬ ‫‌و رێ���ک���خ���راوه‌ک���ان���ى س����ه‌ر ب���ه‌ن���ه‌ت���ه‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتوه‌کانه‌وه‌ ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫م��ک��ازی��ل��ی��ن رۆس��ێ��رێ��ت ل�ه‌رێ��ک��خ��راوى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان ئاماژه‌ به‌جه‌نگ ‌ه‬ ‫یه‌ک له‌دواى یه‌که‌کانى عێراق ده‌کات‬ ‫ب �ه‌وه‌ى هۆکارى سه‌ره‌کى بێباوکبوونى‬ ‫م��ل��ی��ۆن��ان م��ن��داڵ��ی ع��ێ��راق��ی��ن‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش‬ ‫له‌دیدى ئه‌و ئه‌ندامه‌ى رێکخراوه‌ه‌که‌دا‬ ‫هۆکارى بێنازبوونى ئه‌و مندااڵنه‌ن‪.‬‬ ‫رووداوه‌کانى دواى ئه‌و حه‌وت ساڵه‌ى‬ ‫جه‌نگى کۆتایی هاتنى رژێمى به‌عسی‬ ‫عێراقی ک�ه‌ زی��ات��ر ل�ه‌ (‪ )35‬س��اڵ ب ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامى حوکمى عێراقی کرد رێژه‌ى‬ ‫ن��ه‌خ��وێ��ن��ده‌وارى زی��ات��ر ک���رد‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ فاکتى ئه‌و ماڵوێرانیی ‌ه‬ ‫گ����ه‌وره‌ى س���ه‌راپ���اى ش��اره‌ک��ان��ى واڵت��ى‬ ‫گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫رێ��ک��خ��راوى یونسیفى س �ه‌ر ب�ه‌ن�ه‌ت�ه‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتووه‌کان که‌ زیاتر کار له‌بوارى‬ ‫مافه‌کانى م��ن��دااڵن��دا ده‌ک��ات زان��ی��ارى‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ب���ه‌رۆژن���ام���ه‌ن���وس���ان ده‌دات ک ‌ه‬ ‫ل��ه‌م��اوه‌ى پێنج س��اڵ��ی دواى رووخ��ان��ى‬ ‫رژێ��م��ى ب �ه‌ع��س زی��ات��ر ل�ه‌پ��ێ��ن��ج ملیۆن‬ ‫منداڵی عێراقی بێباوک ماونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫راپ��ۆرت �ه‌ک �ه‌ى ئ �ه‌م دوای��ی �ه‌ی ن �ه‌ت �ه‌و‌ه ب������������������ۆ‬ ‫ی �ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان‪ ،‬ل���ه‌ب���اره‌ى سێکته‌رى ( ‪) %2 9‬‬ ‫ژن���ان���ه‌وه‌ زان���ی���ارى گ��رن��گ ‌و دات���اى ت��ێ��ک��رای‬ ‫ورد ده‌خ�����ات�����ه‌ڕوو‪ ،‬ل����ه‌و ب���اره‌ی���ه‌ش���ه‌و‌ه نا و ه‌ند یی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ له‌(‪)%24‬ی ئافره‌تانى ئ����������������ه‌و‬ ‫رێ��ژه‌ی�ه‌ش‬ ‫عێراقى نه‌خوێنده‌وارن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ک ئه‌وه‌ش روونده‌کاته‌وه‌ که‌ ئه‌و ده‌ک����ات���� ‌ه‬ ‫رێژه‌یه‌ له‌شاره‌کانى عێراقدا گۆڕانکارى‬ ‫به‌سه‌ردا دێت‌و رێژه‌که‌ى له‌نێوان له‌(‪)%19‬‬

‫ل������ ‌ه‬ ‫و‬

‫په‌روه‌رده‌ی حکومه‌تى عێراقی هۆکارى‬ ‫له‌(‪.)%24‬‬ ‫ئه‌گه‌رچى ئاماری ته‌واوى دانیشتوانى وه‌ه��ا رێ��ژه‌ی�ه‌ک بۆ نه‌بوونى ئاسایشی‬ ‫شاره‌کانى عێراقی له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‪ ،‬گ��ون��ج��او ‌و ه��ۆش��ی��ارى ت��اک��ى عێراقی‬ ‫وه‌ل���ێ چ �ه‌ن��د س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ک ئ��ام��اژ‌ه ده‌گ �ه‌ڕێ��ن��ێ��ت �ه‌وه‌ و پ��ێ��ی��وای�ه‌ «ک��ات��ێ��ک‬ ‫ب �ه‌ب��وون��ى (‪ )32.000.000‬ه��اواڵت��ى ئاسایشی پێویست نه‌بێت ژی��ان ب �ه‌ره‌و‬ ‫ع��ێ��راق��ی ده‌ک�����ه‌ن ‌و ل���ه‌و ژم���اره‌ی���ه‌ش تاریکى هه‌نگاو ده‌نێت»‪.‬‬ ‫ئه‌دیب به‌رۆژنامه‌ى ئه‌لحه‌یاتى چاپی‬ ‫(‪ )7.680.000‬ئافره‌تی نه‌خوێنده‌وار‬ ‫ل�ه‌ن��ده‌ن��ى ده‌ڵ��ێ��ت «ح��ک��وم�ه‌ت��ى عێراقی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫م���وح���س���ی���ن ئ����ه‌دی����ب ل������ه‌وه‌زاره‌ت������ى تاوانبارى نه‌بوونى ئاسایش ‌و ئارامی‬ ‫هاواڵتیانه‌ و له‌باره‌یه‌وه‌ خه‌م سارد ‌و بێ‬ ‫ده‌سه‌اڵتن»‪.‬‬ ‫راپ��ۆرت�ه‌ک�ه‌ پێشبینى زی��ات��رى رێ��ژه‌ى‬ ‫نه‌خوێنده‌وارى ئافره‌تان ‌و بێباوکبوونى‬ ‫م���ن���دااڵن���ی ع��ێ��راق��ی ده‌ک����ات����ه‌وه‌ ه �ه‌ر‬ ‫کاتێک باره‌که‌ گۆڕانکارى ئه‌وتۆی‬ ‫به‌سه‌ردا نه‌یه‌ت ‌و له‌م قاڵبه‌ى ئێستایدا‬ ‫بمێنێته‌و ه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاو ه‌‪:‬‬ ‫رۆژنامه‌ى ئه‌لحه‌یات ــ چاپی له‌ند ه‌ن‬ ‫ئاژانسی په‌یامنێر ‬

‫ژنانی نه‌خوێنده‌واریش ده‌یانه‌وێت به‌ چاوێکی‌تر له‌شته‌کان بڕوانن‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ک‬ ‫ئاماژه‌ به‌بوونى‬ ‫(‪ )32.000.000‬هاواڵتى‬ ‫عێراقی ده‌که‌ن ‌و له‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ش (‪)7.680.000‬‬ ‫ئافره‌تی نه‌خوێنده‌وار‬ ‫هه‌یه‌‬

‫«ناتوانم بگه‌ڕێمه‌و ‌ه بۆ کوردستانێک‬ ‫که‌هه‌میش ‌ه مافى گه‌نج بوونى نییه‌»‬

‫ک��ۆچ��ک��ردن��ى گ�ه‌ن��ج��ان ج��ارێ��ک��ى تر‬ ‫به‌لێشاو بۆ هه‌نداران بووه‌ته‌ دیارده‌یه‌ک‬ ‫‌و ت��ا دێ��ت رێ���ژه‌ى ئ �ه‌و ک��ۆچ�ه‌ش زی��اد‬ ‫ده‌کات‪ ،‬گه‌نجانیش پێیانوایه‌ بێ کارى‬ ‫‌و که‌مته‌رخه‌مى حکومه‌ت هۆکارێک ‌ه‬ ‫بۆ کۆچکردن‪.‬‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى گشتى ف��رۆک�ه‌خ��ان�ه‌ى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تى سلێمانى کۆچى گه‌نجانى بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى واڵتى گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ناهۆشیارى‬ ‫گه‌نجان ‌و نه‌بوونى ئینتیمایان بۆ خاک‬ ‫‌و واڵته‌که‌یان‪.‬‬ ‫داس���ت���ان م���ح���ه‌م���ه‌د‪ ،‬خ��وێ��ن��دک��ارى‬ ‫په‌یمانگاى هونه‌ره‌ جوانه‌کانى سلێمانى‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئ�ه‌وه‌ ده‌ک��ات کۆچ هێنده‌ى‬ ‫ئ������ه‌وه‌ى دی����ارده‌ی����ه‌ک����ى ج��ی��ه��ان��ی��ی �ه‌ و‬ ‫دیارده‌یه‌کیشه‌ له‌هه‌موو ناوچه‌یه‌ک‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وتى «کۆچکردن تاپێش ساڵى‬ ‫(‪ )2000‬ل �ه‌ب �ه‌ر ه��ۆک��ارى س��ی��اس��ى ‌و‬ ‫ئ��اب��ورى ب���ووه‌‪ ،‬گ�ه‌ن��ج ه�ه‌وڵ��ى ئ �ه‌دا ک ‌ه‬ ‫خۆى رزگار بکات له‌و قه‌یرانانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا الیه‌نى کۆمه‌اڵیه‌تى ‌و نه‌بوونى‬ ‫ه �ه‌ن��دێ م��اف��ى گ�ه‌ن��ج ه��ۆک��ارێ��ک�ه‌ بۆ‬ ‫ک��ۆچ��ک��ردن» ن��او ب��راو وتیشى «لێر‌ه‬ ‫گ �ه‌ن��ج ره‌ن���گ���ه‌ ن��ه‌ت��وان��ێ پ��ێ��گ�ه‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫خۆى هه‌بێ بۆ به‌ده‌ست هێنانى ژیانى‬ ‫‌و دواج����ار ب��ێ ه��ی��وا ده‌ب���ێ ل�ه‌ه�ه‌م��وو‬ ‫شته‌کانى ئ �ه‌م واڵت �ه‌ ‌و بیر ده‌ک��ات �ه‌و‌ه‬ ‫چۆن ئه‌م واڵته‌ به‌جێ بهێڵێ»‪.‬‬ ‫عوسمان محه‌مه‌د‪ ،‬ده‌رچووى زانکۆى‬ ‫س��ل��ێ��م��ان��ى‪ ،‬پ��ێ��ی��وای �ه‌ ن �ه‌ب��وون��ى ک���ار و‬ ‫دام �ه‌زران��دن هۆکارى کۆچى گه‌نجه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ بچنه‌ ئه‌وێش ده‌ڵێن بڕۆنه‌و‌ه‬ ‫واڵت��ت��ان ئ���ازاده‌‪ ،‬جه‌ختى ل�ه‌م�ه‌ک��رده‌و‌ه‬ ‫وتى «له‌م واڵته‌ گه‌نج دوا رۆژى دیار‬ ‫نییه‌ ‌و من هیچ ئاینده‌ى خۆم نابینم ‌و‬ ‫نازانم به‌ره‌و چ قه‌یرانێک ده‌ڕۆم‪ ،‬نازانم‬ ‫ئ��اخ بۆ کاتى خوێندن بخوازم ی��ان بۆ‬

‫دواى خوێندن»‪.‬‬ ‫چ���االک ع �ه‌ل��ى‪ ،‬گه‌نجێکه‌ ک��ارى‬ ‫قاچاغچێتى ده‌کات بۆ بردنه‌ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫خ�ه‌ڵ��ک ب��ۆ ده‌روه‌وه‌ى واڵت هێما بۆ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ده‌ک��ات لێره‌ ئه‌و شته‌ى که‌ بوونى‬ ‫ن �ه‌ب��ێ��ت گ �ه‌ن��ج��ان �ه‌ ل �ه‌ک��ات��ێ��ک��دا ئێم ‌ه‬ ‫رێ��ز ل�ه‌خ�ه‌ب��ات��ى پێشمه‌رگه‌ ک��ۆن�ه‌ک��ان‬ ‫ده‌گ����ری����ن‪ ،‬ک��ه‌چ��ى ل���ه‌ه���ه‌م���ان ک��ات��دا‬ ‫الی���ه‌ن���ى س��ی��اس��ى ب �ه‌ه��ی��چ ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک‬ ‫گه‌نج نابینێ وت��ى «ب��ا ئێمه‌ى گه‌نج‬ ‫س���ودم���ه‌ن���دب���ی���ن ل��������ه‌واڵ ت‌و خ���زم���ه‌ت‬ ‫بکرێن‪ ،‬ب�ه‌اڵم سیاسه‌تمه‌داره‌کانمان ‌و‬ ‫ئ �ه‌ن��دام په‌رله‌مانه‌کانمان ‌و سه‌رۆکى‬ ‫واڵت ‌و وه‌زی���ره‌ک���ان ه �ه‌ت��ا ن �ه‌م��رن واز‬ ‫ل �ه‌ده‌س �ه‌اڵت ناهێنن‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش وای��ک��رد‬ ‫که‌ وه‌ک گه‌نجێک ده‌ست ده‌مه‌ کارى‬ ‫قاچاغچێتى ‌و گ�ه‌ن��ج��ان��ى ه��اوش��ێ��وه‌ى‬ ‫خۆم رزگار بکه‌م»‪.‬‬ ‫باکۆ به‌کر ئه‌حمه‌د‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪)19‬‬ ‫ساڵ دواى دووجار رۆیشتن بۆ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫واڵت ئێستا گ���ه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ و ب��ڕی��ارى‬ ‫داوه‌ لێره‌ بمێنێته‌وه‌ وتى «من دواجار‬ ‫لێمداوه‌ بۆ ئه‌وروپا له‌وێش ژیانم زۆر‬ ‫خراپ بوو به‌س نیه‌ لێر ئه‌چیته‌ ماڵه‌و‌ه‬ ‫شوێنى خ�ه‌وه‌ک�ه‌ت هه‌یه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم له‌وێ‬ ‫ته‌نها شوێنى نوستنت (‪ )25‬دۆالره‌‬ ‫ب��ۆ ش����ه‌وێ‪ ،‬ه �ه‌ت��ا ده‌گ��ه‌ی��ه‌ت��ه‌ ئ��ه‌وێ‬ ‫ده‌رده‌سه‌رى زۆر ده‌بینێت ‌و زۆرى ده‌وێ‬ ‫تا ژیان دابین ده‌که‌یت‪ ،‬بڕیارم داوه‌ لێره‌‬ ‫بمێنمه‌وه‌»‪.‬‬ ‫کاروان هیوا‪ ،‬شۆفێرى ته‌کسیه‌‌و وتى‬ ‫«هه‌موو ئاواتم ئه‌وه‌ بوو که‌ رۆژێک‬ ‫ب��ێ��ت ‌و ب��چ��م�ه‌ ده‌ره‌وه‌ى ک��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ئێستاش ئه‌و رۆژه‌ هاتووه‌ که‌ کچێکى‬ ‫خاڵم له‌ئه‌مریکا ده‌ژی داواى لێکردم‬ ‫که‌ ژیانى هاوسه‌رى له‌گه‌ڵ پێکبهێنم‬ ‫منیش رازی���ب���ووم‪ ،‬واب���ڕی���اره‌ ل �ه‌م��اوه‌ى‬ ‫مانگێکى ت���ردا ب��چ��م ب��ۆ ئ�ه‌م��ری��ک��ا ‌و‬ ‫جارێکى تریش ناتوانم بگه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ێ��ک ک �ه‌ ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ م��اف��ى‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪9‬‬

‫ئێوه‌ یان ئێمه‌‬

‫گه‌نجان له‌سه‌ر شۆسته‌کانه‌و ‌ه بیر له‌کۆچ ده‌که‌نه‌وه‬ ‫گه‌نج بوونى نییه‌»‪.‬‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى گشتى ف��رۆک�ه‌خ��ان�ه‌ى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تى سلێمانى‪ ،‬ئه‌ندازیار تایه‌ر‬ ‫ع�ه‌ب��دواڵ ق��ادر‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ به‌چه‌ترى‬ ‫راگه‌یاند «کۆچکردن کارێکى باش‬ ‫ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ه �ه‌م��وو میلله‌تێک ه��ێ��زه‌ک�ه‌ى‬ ‫له‌تواناى گه‌نجاندایه‌ بۆ دروستکردنى‬ ‫ئ����ای����ن����ده‌ى واڵت ‌و پ��ێ��ش��ک��ه‌وت��ن��ى‪،‬‬ ‫ک��ۆچ��ک��ردن��ى ب �ه‌ل��ێ��ش��او ده‌ب��ێ��ت �ه‌ ه��ۆى‬ ‫دروس��ت��ب��وون��ى ب��ۆش��ای��ی �ه‌ک ل �ه‌ت��وان��اى‬ ‫ک���ۆم���ه‌ڵ���گ���ادا‪ ،‬زۆرب�����ه‌ى گ�ه‌ن��ج��ان��ی��ش‬ ‫به‌بێ هۆ کۆچ ده‌ک�ه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش چه‌ند‬ ‫هۆکارێک هه‌یه‌ له‌وانه‌ چاولێکه‌ری‪،‬‬ ‫ج��گ�ه‌ ل���ه‌وه‌ى ه �ه‌ل��ى ک��ار ب��ۆ گه‌نجان‬ ‫ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ت���ان ل��ێ��ن��اش��ارم �ه‌و‌ه‬ ‫ک�ه‌ گه‌نجانى ئێمه‌ ت�ه‌م�ه‌ڵ��ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش���دا ج���ۆره‌ ک��ارێ��ک ده‌ک����ه‌ن ک ‌ه‬

‫قێزت نایات باسى ک��اره‌ک�ه‌ى بکه‌یت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌واڵتى خۆمان هه‌لى کار هه‌ی ‌ه‬ ‫ک �ه‌ ج��ێ��گ��اى ش��ان��ازی��ی�ه‌ ک �ه‌ بیکه‌یت‪،‬‬ ‫کۆچکردنى گه‌نجانیش ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌و‌ه‬ ‫بۆ ناهۆشیارى گه‌نجانى ئێمه‌ ‌و زیاتر‬ ‫ب �ه‌دواى ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى خۆیاندا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫‌و ئینتیمایان ب��ۆ واڵ ت‌و خاکه‌که‌یان‬ ‫ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش وا ده‌ک���ات ک �ه‌ گ��وێ‬ ‫ن �ه‌ده‌ن �ه‌ ب�ه‌ه��ا ب �ه‌رزه‌ک��ان��ى کۆمه‌ڵگا ‌و‬ ‫خ��ۆش�ه‌وی��س��ت��ی��ی��ان ب��ۆ واڵت نامێنێت‪،‬‬ ‫به‌پێى لێکوڵینه‌وه‌کان ئ�ه‌و گه‌نجانه‌ى‬ ‫ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌ زوو بێزار ده‌بن»‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌ى فرۆکه‌خانه‌ وتیشى‬ ‫«ئ��ێ��م �ه‌ ئ���ه‌و ک �ه‌س��ان �ه‌ى ده‌گ��ه‌ڕێ��ن��ه‌و‌ه‬ ‫پشکنینى تایبه‌تیان بۆ ده‌کرێت له‌کاتى‬ ‫بوونى هه‌ندێک نه‌خۆشى دیارى کراو‬ ‫تیمى تایبه‌ت پشکنینیان بۆ ده‌که‌ن ‌و‬

‫‌ فۆتۆ‪ :‬کوردۆ فه‌ره‌ج‬ ‫تائێستاش دوو حاڵه‌تى نه‌خۆشى ئایدز‬ ‫ت��ۆم��ار ک����راوه‌ ک��ه‌ ت �ه‌م �ه‌ن��ی��ان گ�ه‌ن��ج‬ ‫ب��وو ل�ه‌ئ�ه‌وروپ��اوه‌ گ�ه‌ڕاب��وون�ه‌وه‌ ل �ه‌دواى‬ ‫پشکنین بۆیان ده‌رکه‌وتو‌وه‌ که‌ ئایدزیان‬ ‫هه‌یه‌ و گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه‌ بۆ واڵته‌که‌ى‬ ‫خۆیان»‪.‬‬ ‫ژم�������اره‌ى گ���ه‌ش���ت���ی���اران���ى (ه���ات���وو‬ ‫رۆیشتوو) له‌فڕۆکه‌خانه‌ى نێوده‌وڵه‌تى‬ ‫سلێمانى له‌ساڵى (‪)2007‬دا ژم��اره‌ى‬ ‫ه��ات��ووان (‪ )61656‬ژم��اره‌ى رۆیشتوو‬ ‫(‪ )62394‬له‌ساڵى (‪)2008‬دا ژماره‌ى‬ ‫هاتووان (‪‌ )67265‬و ژماره‌ى رۆیشتوان‬ ‫(‪ ،)73043‬له‌ساڵى (‪)2010‬دا ژماره‌ى‬ ‫هاتووان ‌و رۆیشتووان له‌ماوه‌ى مانگى‬ ‫ی �ه‌ک ب��ۆ مانگى ش �ه‌ش (‪)126000‬‬ ‫که‌س بووه‌‌و سااڵنه‌ش (‪ %10‬بۆ ‪)%20‬‬ ‫گه‌شتکردنیان زیاد ده‌کات‪.‬‬

‫گه‌نجانى شاره‌که‌ى سه‌رۆک کۆمار داوایان هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ /‬گه‌الوێژ مێهفه‌ر‬

‫گه‌نجانى کۆی ‌ه ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌که‌ن‬ ‫له‌شاره‌که‌یاندا شوێنى گونجاو بۆ گه‌نجان‬ ‫نیی ‌ه و ئ���ه‌وى هه‌یش ‌ه ن��رخ��ى ب��ۆ ئ�ه‌وان��ى‬ ‫بێکار گرانه‌‪ ،‬پێشیانوایه‌ حکومه‌ت ئه‌وانى‬ ‫ێ خستو‌ه و س�ه‌رۆک��ى ش��اره‌وان��ى‬ ‫پشتگو ‌‬ ‫کۆیه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت ک ‌ه له‌ به‌رنامه‌یاندای ‌ه‬ ‫پارکێکى گ�ه‌وره‌ و سه‌نته‌رێکى گه‌نجان‬ ‫دروست بکه‌ن‪.‬‬ ‫ب��وس��ت��ان س��دی��ق‪ ،‬ت �ه‌م �ه‌ن (‪ )26‬س��اڵ‌‪،‬‬ ‫گه‌نجێکى ش���ارى ک��ۆی�ه‌ی�ه‌ و مژێکى‬ ‫له‌جگه‌ره‌که‌ى داو ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫ک � ‌ه ئ �ه‌و شوێنانه‌ى ه�ه‌ی� ‌ه ل�ه‌ش��اره‌ک�ه‌ی��دا‬ ‫ده‌بێت گه‌نجان به‌پاره‌ بچن ‌ه ناوى ئه‌مه‌شى‬ ‫به‌نرخێکى گران له‌سه‌ر گه‌نجان ده‌زانى و‬ ‫وتى «حکومه‌ت ده‌ڵێ ئیش بۆ گه‌نجان‬ ‫ده‌که‌م‪ ،‬ئیشى چى کردووه‌؟ مه‌له‌وانگه‌یه‌کى‬ ‫تازه‌ له‌کۆیه‌ دروستکردوه‌‪ ،‬به‌ حساب بۆ‬ ‫گه‌نجانه‌‪ ،‬گه‌چى له‌هه‌مان کاتدا ب ‌ه ته‌نده‌ر‬ ‫داویه‌تى به‌خه‌ڵک‪ ،‬خه‌ڵکێکى سه‌رمایه‌دار‬ ‫ب�ه‌پ��اره‌ی�ه‌ک��ى خه‌یاڵى گ��رت��ووی�ه‌ت��ى‪ .‬هه‌ر‬ ‫که‌سێک ده‌چێ بلیته‌که‌ى ب ‌ه (‪)5000‬‬ ‫دیناره‌‪ ،‬جیا له‌وه‌ى شته‌کانى ناوه‌وه‌ى زۆر‬ ‫گرانه‌ بۆ نمون ‌ه ئاوێک ده‌کڕێ به‌ (‪)500‬‬ ‫دینار‪ .‬گه‌نجى بێ کار و بێ پاره‌ چۆن‬ ‫ده‌توانێ بڕوا بۆ ئه‌و شوێنه‌؟ ئه‌وه‌ شوێنى‬ ‫بۆ گه‌نجان چاککردوه‌ ی��ان داوی�ه‌ت��ى ب ‌ه‬ ‫سه‌رمایه‌دارێک قازانجى زیاتر بکات؟‬ ‫گه‌رنا یاریگاى لێی ‌ه سه‌عاتى به‌ (‪)16000‬‬ ‫دینار ده‌ی��ده‌ن به‌ تیپه‌کان‪ ،‬باشه‌ بۆ ده‌بێ‬ ‫حکومه‌ت یاریگایه‌کى نه‌بێ به‌خۆڕایى‬ ‫بیدا به‌ گه‌نجه‌کان تا وه‌رزشى تێدابکه‌ن؟‬ ‫زۆر گه‌نج هه‌یه‌ له‌به‌ر نه‌بوونى ده‌رامه‌ت‬ ‫وازی��ان له‌ وه‌رزش هێناوه‌‪ ،‬به‌مشێوه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌یان له‌خولیاو حه‌زى خۆى بێبه‌شکرد‪.‬‬ ‫گه‌نجى ئێره‌ له‌به‌ر بێ ئیشى و نه‌بوونى‬ ‫خزمه‌تگوزارى و پشتگوێ خستنى ئه‌و‬

‫شار‌ه بێزار بوون»‪ .‬ناوبراو هێماى بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫کرد ک ‌ه گه‌نجانى شاره‌که‌ى کۆچ ده‌که‌ن‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ى واڵت و وتى «ئه‌وه‌تا ئه‌و شار‌ه‬ ‫به‌جێده‌هێڵن‪ ،‬ه �ه‌ر ب��ۆ نموونه‌ له‌که‌متر‬ ‫ل �ه‌دوو مانگدا نزیک ب ‌ه (‪ )150‬گه‌نج‬ ‫چوون بۆ ده‌ره‌وه‌ى واڵت‪ ،‬ئێستا نزیک ب ‌ه‬ ‫(‪ )10‬که‌سیان ک ‌ه هاوڕێى خۆمن له‌یۆنان‬ ‫گیراون»‪.‬‬ ‫ه �ه‌ک��ارى ق��اس��م‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪ )19‬س��اڵ‪،‬‬ ‫گه‌نجێکى ترى شارى کۆیه‌یه‌ و پێیوای ‌ه ک ‌ه‬ ‫هیچ جێگایه‌ک نیه‌ رووى تێبکه‌ن‪ ،‬وتى‬ ‫«زۆر جارى وا هه‌بووه‌ له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى زۆر‬ ‫شت له‌م شاره‌دانیه‌‪ ،‬گه‌نجه‌کانمان ئێره‌یان‬ ‫ب ‌ه جێهێشتوو‌ه و رۆیشتوون بۆ شارێکى‬ ‫دیکه‌‪ ،‬دڵنیام گه‌ر ئاوڕێک ل ‌ه گه‌نجانى‬ ‫ئه‌م شاره‌و داواکارییه‌کانیان بدرێته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫دیارده‌ی ‌ه زۆر که‌م ببێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ک������چ������ان������ى ک���������ۆی���������ه‌ش ق���س��� ‌ه‬ ‫له‌که‌موکورتییه‌کانى بوارى گه‌نجان ده‌که‌ن‬ ‫ل ‌ه شاره‌که‌یاندا و پێیانوایه‌ که‌ کچان‬ ‫وه‌ک ک���وڕان ناتوانن ل� ‌ه شه‌قامه‌کاندا‬ ‫پیاسه‌ بکه‌ن‪.‬‬ ‫م�ه‌زر‌ه میرحاجى‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )22‬ساڵ‪،‬‬ ‫جه‌ختى ل���ه‌وه‌ک���رده‌و‌ه و وت��ى «گه‌نجانى‬ ‫ئه‌م شاره‌ به‌ تایبه‌تى کچان زۆر بێزارن‪،‬‬ ‫لێر‌ه شتێک نی ‌ه دڵمانى پێ خۆش که‌ین‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت کچان وه‌ک کوڕان ناتوانن له‌ناو‬ ‫بازاڕه‌کان یا شه‌قامه‌کانیشدا پیاس ‌ه بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئ��اوات�ه‌خ��وازم گرنگییه‌کى زیاتر به‌شارى‬ ‫کۆیه‌ بدرێ‪ ،‬با گه‌نجانى ئه‌م شاره‌ش له‌و‬ ‫بێ تاقه‌تیی ‌ه رزگاریان بێ‪ ،‬بوونى پارک‬ ‫و سه‌نته‌ر و چاککردنى شوێنى تایبه‌ت‬ ‫بۆ گه‌نجان و مندااڵن سیماى شاره‌که‌مان‬ ‫جوانتر ده‌کات»‪.‬‬ ‫به‌رپرسى لقى کۆیه‌ى سه‌نته‌رى په‌ره‌پێدان‬ ‫و چ��االک��ى الوان‪ ،‬ب��اک��ۆ ق �ه‌م �ه‌رزه‌م��ان‪،‬‬ ‫به‌چه‌ترى راگ�ه‌ی��ان��د «کێشه‌ى سه‌ره‌کى‬ ‫الوان لێره‌دا ب �ه‌زۆرى بێکارییه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬

‫گه‌نجانی کۆیه‌ خزمه‌تگوزاری زیاتریان ده‌وێت‬ ‫زۆربه‌ى زۆرى الوه‌کان ک ‌ه ده‌کاته‌ نزیکه‌ى‬ ‫(‪ )58%‬ن��ات��وان��ن ل� ‌ه ب�ه‌رن�ه‌ب��وون��ى خانوو‪،‬‬ ‫داهاتێک بۆ ژیانى هاوبه‌ش پێک بێنن‪،‬‬ ‫یاریگاکان سااڵنه‌ى حکومه‌ت به‌ملیۆن‬ ‫دینار ده‌یدات ‌ه ده‌ست خه‌ڵکێکى سه‌رمایه‌دار‬ ‫ب��ازرگ��ان��ى پ��ێ��وه‌ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬م��ن سه‌نته‌رێکم‬ ‫لێره‌ به‌چى چ��االک��ى ب��ک�ه‌م‪ ،‬میزانییه‌ى‬ ‫رێ��ک��خ��راوه‌ک�ه‌ (‪ )300000‬دی��ن��اره‌‪ ،‬ده‌ى‬ ‫من بیده‌م به‌یاریگا‪ ،‬بیده‌م به‌جلى وه‌رزشى‪.‬‬ ‫ئێمه‌ زۆر هه‌وڵده‌ده‌ین کار بۆ الوانى ئه‌و‬ ‫ش���اره‌ ب��ک�ه‌ی��ن‪ ،‬ئێستا ئیستماره‌یه‌کمان‬ ‫پڕکردووه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى باخچه‌یه‌ک بکه‌ن‬ ‫یان جاده‌وبان چاک بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم الم وابێ‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ر کاغه‌ز ده‌یهێڵنه‌وه‌‪ .‬داواک��ارم‬ ‫حکومه‌ت زیاتر بایه‌خ به‌الو بده‌ن‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫ب���اک���ۆ‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش���ى وت‪ :‬الوان ده‌ب���ێ‬ ‫باوه‌ڕیان به‌خۆیان هه‌بێ‪ ،‬سووربن له‌ سه‌ر‬ ‫داواکارییه‌کانیان‪ ،‬راست ‌ه بێکارى‪ ،‬نه‌بوونى‬ ‫شوێنێک بۆ به‌سه‌ربردنى کات و پشوودان‬ ‫هه‌روه‌ها بینینى هه‌ندێک ره‌فتارى ناشرین‬ ‫ل � ‌ه ب�ه‌رپ��رس��ان��ى ح��ک��وم�ه‌ت ب��ۆ نمونه‌ با‬ ‫ت��ۆ خوێندن ت �ه‌واوک �ه‌ى ئ�ه‌گ�ه‌ر واسته‌ت‬ ‫نه‌بێ دان��ام�ه‌زرێ��ى‪ ،‬که‌چى که‌سێک به‌‬ ‫بڕوانامه‌یه‌کى نزم داده‌مه‌زرێنرێ‪ .‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫ن��اخ��ۆش��ن و گ�ه‌ن��ج ن �ه‌ت��وان��ێ ته‌حه‌مولى‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ب��ه‌اڵم پێویسته‌ گه‌شبین بین و‬ ‫هه‌میشه‌ له‌ هه‌وڵدان نه‌وه‌ستین‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆک��ى ش���اره‌وان���ى ک��ۆی �ه‌‪ ،‬هیمداد‬ ‫مه‌جید‪ ،‬به‌چه‌ترى راگه‌یاند «ئه‌وه‌ى ئێم ‌ه‬ ‫توانیبێتمان کردوومانه‌‪ ،‬ل ‌ه به‌رنامه‌ماندا‬

‫هه‌ی ‌ه وه‌ک ش��اره‌وان��ى کۆیه‌ ل �ه‌م �ه‌ودوا‬ ‫گرنگییه‌کى زیاتر به‌و پرۆژان ‌ه بده‌ین ک ‌ه‬ ‫پرۆژه‌ى ته‌رفیهین و ده‌بێته‌ جوانکارى بۆ‬ ‫ش��ار‪ ،‬وه‌ک ک��ردن�ه‌وه‌ى چه‌ند پارکێک‪،‬‬ ‫فراوانکردنى جاده‌کان و کردنه‌وه‌ى چه‌ند‬ ‫باخچه‌یه‌ک‪ .‬هه‌روه‌ها خه‌ریکین سه‌نته‌رى‬ ‫گه‌نجانێکى تریش دروس���ت بکه‌ین‪ .‬ل ‌ه‬ ‫به‌رنامه‌ماندا هه‌ی ‌ه به‌نزیخانه‌ى گ �ه‌وره‌ى‬ ‫نێو شار تێک بده‌ین بۆ پارکێکى گه‌وره‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى ج��وان دروس��ت��ى بکه‌ین ک ‌ه‬ ‫خه‌ڵکى ئه‌و ش��ار‌ه ب ‌ه شه‌و و رۆژ بتوانن‬ ‫که‌ڵکى لێوه‌ربگرن و پشوى لێبده‌ن‪ .‬جیا‬ ‫له‌وانه‌ش پارکى هاموون ده‌مانهه‌وێ بیده‌ین‬ ‫ب ‌ه که‌رتى تایبه‌ت تازیاتر بایه‌خى پێبده‌ن و‬ ‫خۆشترى بکه‌ن»‪.‬‬

‫له‌هه‌فته‌ى راب��ردوو له‌و‬ ‫راز محه‌مه‌د‬ ‫چه‌ند کۆنسێرت‌ه نه‌ته‌وه‌یه‌ى‬ ‫ش��اره‌ک��ان��ى سلێمانى و‬ ‫هه‌ولێر و که‌رکوک ک‌ه تێدا هونه‌رمه‌ندانى‬ ‫باکور و باشور و رۆژهه‌اڵتى کوردستان‬ ‫به‌شداربوون و گۆرانییه‌شۆڕگێڕیه‌کانیان‬ ‫ده‌چڕى زۆرى ئاماده‌بووانیش گه‌نج بوون‪،‬‬ ‫ه�ه‌ر له‌چه‌ند مانگى راب���ردووش کاتێک‬ ‫چ���وار گه‌نجی رۆژه���ه‌اڵت���ى کوردستان‬ ‫له‌سێداره‌دران‪ ،‬ک��ورادان له‌هه‌ر جێگه‌یه‌ک‬ ‫ل �ه‌وب��اره‌و‌ه ناره‌زایه‌تیان ده‌رده‌ب���ڕى ئه‌وانه‌ى‬ ‫ک‌ه له‌به‌ر ده‌رکى سه‌رای شارى سلێمانیش‬ ‫ویستیان ناڕه‌زایه‌تى ده‌رببڕن‪ ،‬به‌اڵم رێگه‌یان‬ ‫پێنه‌درا ئ �ه‌وان �ه‌ش زۆرب �ه‌ی��ان گه‌نج ب��وون‪،‬‬ ‫کاتێکیش ک‌ه له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان هاوار‬ ‫کرا نابۆ سه‌رکوت کردنى ئازادى له‌هه‌رێمى‬ ‫کوردستان و نابۆ کوشتنى سه‌رده‌شته‌کان‪،‬‬ ‫کاتێک وتیان ده‌نگ دان بارودۆخى کورد‬ ‫له‌عێراق باشتر ده‌کات و چه‌ندینجار گه‌نجان‬ ‫له‌ڕیزى پێشه‌و‌ه بوون و هه‌ڵوێستیان به‌هێز‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌هه‌موو جۆرێک هه‌وڵیان داوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌وڵێکى نه‌ته‌وایه‌تى هه‌بوو بێت ئه‌وا گه‌نجان‬ ‫له‌ڕیزى پێشه‌و‌ه چاو نه‌ترسان‌ه هه‌ڵوێستیان‬ ‫نواندوه‌‪ ،‬تا ئێر‌ه شته‌کان ئاسایی‌ه ئه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫ئاسایى نیی‌ه ب�ه‌الى منه‌و‌ه ئه‌وه‌ی‌ه ب �ه‌ردوام‬ ‫ل‌ه وته‌ى به‌رپرسانى ده‌سته‌اڵتدارى کوردى‬ ‫ده‌یبستین ده‌ڵێن نه‌وه‌ى نوێ ئینتیمایان بۆ‬ ‫خاک و نیشتمان و نه‌ته‌وه‌که‌یان نیی‌ه و‬ ‫دڵسۆز نین هه‌ستى نه‌ته‌وایه‌تیان الواز‌ه ڕێز‬ ‫ل‌ه سه‌روه‌رییه‌کان ناگرن‪!...‬‬ ‫هه‌موو ئ�ه‌و قسان‌ه و چه‌ندینى تر ئه‌و‬ ‫ت��ۆم�ه‌ت��ان�ه‌ن ک �‌ه ب�����ه‌رده‌وام ده‌خ��رێ��ت�‌ه پاڵ‬ ‫گه‌نجان و له‌کاتى ه�ه‌ر جواڵنه‌وه‌یه‌کیان‬ ‫ک‌ه ب‌ه دڵى به‌رپرسان نه‌بێت و له‌به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫ئ �ه‌وان نه‌بێت‪ ،‬ئه‌م‌ه له‌کاتێکدای‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ب���ه‌راوردێ���ک بکه‌ین ل�ه‌ن��ێ��وان ب��ارودۆخ��ى‬ ‫گ �ه‌ن��ج��ان و ه �ه‌ڵ��س��وک �ه‌وت��ى گ���ه‌وره‌ک���ان‬ ‫ده‌بینین‪ ،‬ئه‌گه‌ر که‌م و کورتییه‌کیش له‌بیرو‬ ‫ب��اوه‌ڕو هه‌ڵوێسته‌کانى گه‌نجان به‌رامبه‌ر‬ ‫نه‌ته‌و‌هه‌که‌یان هه‌بێت بێگومان تاوانه‌که‌ى‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ئه‌وان‪ ،‬ئه‌وان ب‌ه ره‌فتاره‌کانیان‬ ‫به‌ئه‌زمونى به‌ڕێو‌ه بردنى ده‌سه‌اڵتى کوردى‬ ‫له‌باشورى کوردستان‪ ،‬ب‌ه هه‌وڵدانیان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌ه تاک‌ه که‌سیه‌کانیان و وازهێنان‬ ‫ل‌ه به‌رژه‌وه‌ندى نه‌ته‌وه‌یى و دروستکردنى شه‌ڕى‬ ‫ناوخۆ و پشتکردن‌ه هێز‌ه کوردییه‌کانى باکور‬ ‫و رۆژهه‌اڵت و له‌به‌رامبه‌ردا خۆبه‌ستنه‌وه‌یان‬ ‫ب�ه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ى ک‌ه چه‌ندین ساڵ‌ه کورد‬ ‫ده‌چه‌وسێننه‌وه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵى حکومى و ئیدارى‬ ‫و چ�ه‌ن��دی��ن ک��اره‌س��ات��ى ت��ر ک �‌ه ل �ه‌م��اوه‌ى‬ ‫ده‌سته‌اڵتى کوردى روویداوه‌‪ ،‬جگ‌ه له‌و هه‌موو‬ ‫کاره‌ساته‌ى ل‌ه بێکارى و خراپى گوزه‌ران و‬ ‫سه‌رکورتکردن و چه‌ندین نه‌هامه‌تى تر‬ ‫ک‌ه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتى کوردییه‌و‌ه به‌رسه‌ر‬ ‫گه‌نجاندا هاتوو‌ه وایان کردو‌ه تاڕاده‌یه‌ک‬ ‫بڕوا کردن ب‌ه شۆڕشى کوردى و ده‌سه‌اڵتى‬ ‫ک��وردى باشبوونى ب��ارودۆخ��ى کوردستان‬ ‫له‌سایه‌ى ده‌سه‌اڵتێکى ئاوهادا بکه‌وێت‌ه ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫بێگومان لێره‌دا هه‌رگیز شانازى ناکه‌م‬ ‫به‌وه‌ى ک‌ه گه‌نجان کردویان‌ه چونک‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌یرى م��ێ��ژووى میلله‌تان بکه‌ین گه‌نج‬ ‫داینه‌مۆى هه‌موو شۆڕش و ئازادییه‌کان‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬گه‌نجانى ئێمه‌ش س���ه‌ره‌ڕاى ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫پشکى زۆرى نه‌هامه‌تییه‌کانیان به‌رکه‌وتوو‌ه‬ ‫نه‌یانتوانیو‌ه وه‌ک هێزى کاراى نێو کۆمه‌ڵ‬ ‫رۆڵى خۆیان بگێڕن و هۆشیارى نه‌ته‌وه‌ییان‬ ‫به‌هێز بکه‌ن و چیتر رێگ‌ه به‌ده‌سه‌اڵت نه‌ده‌ن‬ ‫یارى ب‌ه چاره‌نوسى نه‌ته‌وه‌ى کورده‌و‌ه بکات‬ ‫و بڕیارى نادروست له‌سه‌ر خاکى کوردستان‬ ‫و ن��اوچ�‌ه ن�ه‌گ�ه‌ڕاوه‌ک��ان��ى ک��ورد ب��دات و‬ ‫ئه‌رکى ئه‌وان‌ه رێگ‌ه ب‌ه ده‌سه‌اڵت نه‌ده‌ن پشت‬ ‫له‌به‌شه‌کانى ترى کوردستان بکات‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا گه‌نجان وه‌ک هێزێکى کارا‬ ‫ده‌رک �ه‌ون خۆیان ب‌ه به‌رپرس بزانن له‌ئاست‬ ‫هه‌ر بڕیارێکى نه‌ته‌وه‌یى چیتر رێگ‌ه نه‌ده‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتى باشورى کوردستان بۆ دوژمنایه‌تى‬ ‫نه‌ته‌و‌ه و دۆستى دوژمنه‌کان به‌کار بێت‪.‬‬


‫دوو له‌مپه‌ر له‌به‌رده‌م ده‌وڵه‌تى کوردی‬ ‫نوسینى‪ :‬ڕیچارد به‌لێت*‬ ‫وه‌رگێڕانى‪ :‬سامان عوسمان‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪10‬‬

‫کورد له‌میدیا جیهانییه‌کاندا‬

‫تورکیا به‌رگى تیرۆر به‌کورد‬ ‫ده‌دات‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ى (ح���وری���ی���ه‌ت)ى ت��ورک��ی‬ ‫راپۆرتێکى تێروته‌سه‌لى له‌باره‌ى نامه‌یه‌کى‬ ‫ره‌س��م��ى (ره‌ج�����ه‌ب ت �ه‌ی��ب ئ���ه‌ردۆغ���ان)ى‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیرانى تورکیا بۆ سه‌رانى ناتۆ‬ ‫باڵوکرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌ردۆغان له‌م نامه‌یه‌دا داواى‬ ‫هاریکاریى‌و هێرشى س�ه‌رب��ازی��ان�ه‌ى ناتۆ‬ ‫ده‌کات دژ به‌پارتى کرێکارانى کوردستان‬ ‫ل�ه‌ن��اوچ�‌ه سنورییه‌کانى ع��ێ��راق‪ -‬ئێران‪-‬‬ ‫تورکیا‪.‬‬ ‫به‌پێى راپ��ۆرت �ه‌ک �ه‌ى ئ �ه‌م رۆژن��ام�ه‌ی�ه‌‪،‬‬ ‫(ره‌ج���ه‌ب ته‌یب ئ���ه‌ردۆغ���ان)ى س �ه‌رۆک‬ ‫وه‌زی����ران����ى ت��ورک��ی��ا ل�ه‌ک��ۆن��ف��ران��س��ێ��ک��ى‬ ‫رۆژن��ام��ه‌وان��ى ل�ه‌ئ�ه‌ن��ق�ه‌ر‌ه رای��گ �ه‌ی��ان��دوه‌‪:‬‬ ‫ناتۆ به‌هه‌مانشێوه‌ى ک‌ه ل‌ه ئه‌فغانستان‬ ‫پیالنى سه‌ربازیانه‌ى بۆ به‌گژداچوونه‌وه‌و‬ ‫بنه‌بڕکردنى تیرۆریزم ه �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ه��ه‌م��ان ئ �ه‌رک��ی��ش ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ک���ورد‌ه‬ ‫س �ه‌رب �ه‌خ��ۆی��خ��وازه‌ک��ان جێبه‌جێ ب��ک��ات‪،‬‬ ‫چونک‌ه ئه‌م کوردان‌ه تیرۆریستن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌ردۆغان ئاماژه‌شى بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫کردوو‌ه ک‌ه زۆر ل‌ه واشنتۆن نیگه‌ران‌ه ک ‌ه‬ ‫تائێستا دژ ب‌ه کورده‌کانى تورکیا و عێراق‬ ‫رانه‌وه‌ستاوه‌ته‌و‌ه ک‌ه ده‌یانه‌وێت ده‌وڵه‌تێکى‬ ‫ک����وردى داب��م �ه‌زرێ��ن��ن ‌و ببن‌ه پ�ه‌ن��اگ�ه‌ى‬ ‫تیرۆریزم له‌رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاستدا‪.‬‬

‫ک�����وردان�����ی ن��اس��ی��ۆن��ال��ی��س��ت ی���ه‌ک‬ ‫ئامانجیان ه�ه‌ی�ه‌‪ :‬ده‌وڵ �ه‌ت��ى سه‌ربه‌خۆی‬ ‫کوردی له‌هه‌رێمى کوردستان‪ .‬داڕێژه‌رانى‬ ‫سیاسه‌تى ئه‌مریکایى رێز له‌م دۆست‌ه کورد‌ه‬ ‫عه‌لمانیان‌ه ده‌گ���رن‪ ،‬ب��ه‌اڵم گ��وای�‌ه هێند‌ه‬ ‫دوورن ک‌ه داخوازییه‌کانیان بۆ سه‌ربه‌خۆیى‬ ‫ناگات‌ه گوێیان‪ .‬ئه‌م پێوه‌ران‌ه له‌سیاسه‌تى‬ ‫ئه‌مریکا له‌عێراقدا ره‌نگ‌ه له‌سااڵنى ئاینده‌دا‬ ‫بگۆڕدرێن‪.‬‬ ‫ده‌وڵ�ه‌ت��ى ب��وش ل �ه‌راب��ردوودا و ئۆباماى‬ ‫ئێستا دوو به‌ڵگه‌ى دژ ب�‌ه سه‌ربه‌خۆیى‬ ‫ک���ورده‌ک���ان ه �ه‌ی �ه‌‪ :‬ی �ه‌ک �ه‌م ده‌وڵ�ه‌ت��ێ��ک��ى‬ ‫سێنتراڵى فره‌نه‌ته‌وه‌یى‌و فره‌مه‌زهه‌بى باشترین‬ ‫چانس ب��ۆ جێگیرکردنى سیاسه‌ته‌کانى‬ ‫ئه‌مریکا ف �ه‌راه �ه‌م ده‌ک����ات‪ .‬سیناریۆى‬ ‫به‌رقه‌رارکردنى هاوسه‌نگى له‌عێراق ک ‌ه‬ ‫له‌سه‌رده‌مى جاڕدانى هه‌ڵبژاردن له‌عێراقه‌و‌ه‬ ‫له‌قۆناغى جێبه‌جێکردندایه‌‪ ،‬سیسته‌مێکى‬ ‫دیموکراسیان‌ه وێنا ده‌کات ک‌ه تیایدا کورد‌ه‬ ‫عه‌لمانییه‌کان‪ ،‬شیع‌ه مه‌زهه‌ب ‌و سونن ‌ه‬ ‫ن��اڕازی��ی�ه‌ک��ان ده‌ک��ات �‌ه چ��اودێ��رى یه‌کتر‪.‬‬ ‫ت��ا ئ �ه‌وک��ات �ه‌ى ک �‌ه ک���ورده‌ک���ان به‌توندى‬ ‫پابه‌ندى یه‌کپارچه‌یى عێراق بن‪ ،‬ئه‌م خه‌ون ‌ه‬ ‫به‌دینه‌هاتوو‌ه هه‌رده‌مێنێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ ،‬جاڕدانى سه‌ربه‌خۆیى کورده‌کان‬ ‫ده‌بێت‌ه م��ای�ه‌ى ب��زووان��دن ‌و ده‌س��ت��وه‌ردان��ى‬ ‫سه‌ربازییانه‌ى تورکیا و ته‌نانه‌ت ئێرانیش‪،‬‬ ‫ه���ه‌ردوو دراوسێیه‌ک‌ه له‌م‌ه ده‌ت��رس��ن ک ‌ه‬ ‫ئایدیاى ده‌وڵه‌تى کورد له‌هه‌رێمى کوردستان‬ ‫له‌وانه‌ی‌ه سنوره‌کان تێپه‌ڕێنێت‌و ببێته‌هۆى‬ ‫به‌هێزبوونى پێگه‌ى سیاسى ک��ورده‌ک��ان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ى سنوره‌کانیاندا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر جه‌نگى ناوخۆیى نێوان عه‌ره‌ب ‌ه‬ ‫سوننى‌و شیعه‌کان ڕووبدات‪ ،‬ئه‌م پێشبینیان ‌ه‬ ‫پێچه‌وان‌ه ده‌بنه‌وه‌‪ .‬هیچ که‌س چاوه‌ڕوانى‬ ‫ئه‌و‌ه ناکات ک‌ه کوردستان ببێت‌ه مه‌یدانى‬ ‫سه‌ره‌کى ئه‌م جه‌نگه‌‪ .‬میلیتاریسته‌کانى‬ ‫ک���ورد س �ه‌رگ �ه‌رم��ى ک��ۆن��ت��ڕۆڵ��ى ت��ون��دى‬ ‫ق�ه‌ڵ�ه‌م��ڕه‌وى خۆیانن ‌و ب���ه‌دوور ده‌زان��رێ��ت‬ ‫ک����‌ه ه�����ه‌ردووالی�����ه‌ن�����‌ه ش����ه‌ڕک����ه‌ره‌ک���� ‌ه‬ ‫داواب����ک����ه‌ن ئ �ه‌م��ان��ی��ش ب��چ��ن �‌ه ن��اوچ��ه‌ى‬ ‫عه‌ره‌به‌کانه‌وه‌‪ .‬سه‌ره‌ڕاى ئه‌مه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچى‬

‫له‌بڕیاردانه‌کانیاندا ئه‌م‌ه هه‌ڵببژێرن‪.‬‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ى س��ه‌رب��ه‌خ��ۆ ل �ه‌ه �ه‌رێ��م��ى‬ ‫کوردستان‪ ،‬واڵتێکى گچک‌ه و گه‌مارۆدراو‬ ‫به‌وشکایى ده‌ب��ێ��ت‪ .‬ژی���ار‌ه ئابورییه‌که‌ى‬ ‫وابه‌سته‌ى کۆنتڕۆڵکردنى چاڵ‌ه نه‌وته‌کانى‬ ‫ب��اک��وره‌‪ .‬ک��ورده‌ک��ان ئ��وم��ێ��ده‌وارن له‌ڕێگ ‌ه‬ ‫سیاسییه‌کانه‌و‌ه کۆنتڕۆڵى بکه‌ن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫روودان���ى جه‌نگى ناوخۆیى ‌و چاالکیی ‌ه‬ ‫س�ه‌رب��ازی��ی�ه‌ک��ان به‌پشتگیریى ئه‌مریکا‪،‬‬ ‫ل �ه‌وان �ه‌ی �‌ه ئ��ه‌و ئامانجان‌ه به‌ده‌ستبهێنن‬ ‫ک �‌ه ب �ه‌دان��وس��ت��ان��دن ن��ای��ه‌ت��ه‌دى‪ .‬ل�ه‌گ�‌ه ‌ڵ‬ ‫بوونى نه‌وتیشدا‪ ،‬کوردستانى سه‌ربه‌خۆ‬ ‫واب���ه‌س���ت���ه‌ی���ی���ه‌ک���ى ئ���اب���وری���ى ل���ه‌گ���‌ه ‌ڵ‬ ‫دراوسێکانیدا ده‌بێت‪ ،‬چونک‌ه لول‌ه نه‌وته‌کان‬ ‫ێ له‌م واڵتانه‌و‌ه تێپه‌ڕن‪ .‬گواستنه‌وه‌ى‬ ‫ده‌ب ‌‬ ‫نه‌وت له‌ڕێگه‌ى باشوره‌و‌ه ک‌ه ناوچه‌یه‌کى‬ ‫پڕ له‌جه‌نگه‌‪ ،‬به‌کرده‌و‌ه نایه‌ته‌دى‪ .‬به‌مپێی ‌ه‬ ‫ێ ب �ه‌ن��او ت��ورک��ی��ا‪ ،‬ئ��ێ��ران ی��ا س��وری��ادا‬ ‫ده‌ب��� ‌‬ ‫تێپه‌ڕێت‪.‬‬ ‫له‌دیدگاى ئه‌مریکاو‌ه بوونى ده‌وڵه‌تێکى‬ ‫گچک‌ه و الوازى ک��ورد ک‌ه بۆ هه‌نارده‌‬ ‫ژیارییه‌کانى پێویستییه‌کى ئابوریانه‌ى‬ ‫ب���‌ه ت��ورک��ی��ا ه���ه‌ی���ه‌‪ ،‬ب�ه‌ه�ه‌ڵ��س�ه‌ن��گ��ان��دن��ى‬ ‫ده‌ستکه‌وته‌کان به‌هۆى ریسوابوونى عێراقه‌و‌ه‬ ‫ل�ه‌وان�ه‌ی�‌ه ت��ائ�ه‌ن��دازه‌ی�ه‌ک ب���ه‌ره‌و باشبوون‬ ‫بچێت‪ .‬ه �ه‌ن��ارده‌ى ک��وردس��ت��ان له‌ڕێگه‌ى‬

‫ێ له‌مپه‌رێکى گه‌وره‌بێت بۆ‬ ‫تورکیاو‌ه ده‌توان ‌‬ ‫پێگه‌ى ئێران ک‌ه ئه‌مه‌ش ئامانجى ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکایه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کیتره‌وه‌‪ ،‬هه‌نارد‌ه له‌ڕێگه‌ى ئێرانه‌و‌ه‬ ‫ی��ا ل�ه‌ڕێ��گ�ه‌ى س��وری��اى دۆس��ت��ى ئ��ێ��ران�ه‌و‌ه‬ ‫به‌دڵنیاییه‌و‌ه ده‌بێته‌مایه‌ى ناڕه‌زایى ئه‌مریکا‬ ‫دژب‌ه سه‌ربه‌خۆیى کورده‌کان‪.‬‬ ‫جه‌نگى ناوخۆیى له‌وانه‌ی‌ه ببێته‌هۆى‬ ‫زاڵ��ب��وون��ى شیعه‌کانى ژێ��رن��ف��وزى ئ��ێ��ران‬ ‫ل �ه‌ع��ێ��راق��دا‪ .‬ئ �ه‌گ �ه‌ر ئ���ه‌م ئ���ه‌گ���ه‌ر‌ه زی��اد‬ ‫ێ‬ ‫بکات‪ ،‬دیبلۆمات‌ه ئه‌مریکاییه‌کان ده‌ب ‌‬ ‫رێککه‌وتنامه‌یه‌ک له‌نێوان ک��ورده‌ک��ان‬ ‫‌و تورکه‌کاندا بهێنن‌ه ئ��ارا تاالیه‌نى که‌م‬ ‫ب�ه‌ش��ێ��ک ل �ه‌ع��ێ��راق‌و پشکێکى ب �ه‌رچ��او‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌ره �ه‌م �‌ه ن �ه‌وت��ی��ی �ه‌ک��ان ل �ه‌ژێ��رده‌س��ت��ى‬ ‫ئێرانییه‌کاندا بهێننه‌ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ت��ورک��ی��ا پ��ێ��وی��س��ت�‌ه ده‌س����ت ل �ه‌گ��وم��ان‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر ئاینده‌ى عێراقدا هه‌ڵبگرێت‪.‬‬ ‫ئ���اگ���ادارک���ردن���ه‌وه‌ک���ان���ى پ���ه‌ی���وه‌ن���دی���دار‬ ‫به‌ده‌ستوه‌ردانى سه‌ربازیان‌ه به‌هه‌مانشێوه‌ى‬ ‫هێرشه‌کانى تورکیا ب��ۆ گ���ه‌ڕان ب��ه‌دواى‬ ‫ک���ورد‌ه شۆڕشگێڕه‌کانى س��ااڵن��ى دواى‬ ‫ج �ه‌ن��گ��ى ی �ه‌ک �ه‌م��ى ک����ه‌ن����داوى ف����ارس‪،‬‬ ‫ئێستا به‌جدى باسى لێوه‌ده‌کرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ج �ه‌خ��ت��ک��ردن �ه‌وه‌ی �ه‌ک �‌ه ل �ه‌س �ه‌ر سه‌رپێچى‬ ‫سه‌رسه‌ختانه‌ى تورکیا دژب�‌ه سه‌ربه‌خۆیى‬

‫*نوسه‌ر ئوستادى مێژووى خۆرهه‌اڵتى‬ ‫ناوه‌ڕاست ‌ه له‌زانکۆى کۆڵۆمبیاى ئه‌مریکا‬

‫موسڵمانان خودى قوربانیانى تیرۆرن‬

‫یه‌زیدییه‌کانى عێراق له‌به‌رده‌م‬ ‫له‌ناوچووندان‬ ‫ی��ه‌زی��دی��ی��ه‌ک��ان ک �ه‌م��ی��ن �ه‌ی �ه‌ک��ن ک ‌ه‬ ‫ژماره‌یان له‌عێراقدا (‪ )750‬هه‌زار که‌سه‌‪،‬‬ ‫له‌واڵتانیترى جیهانیشدا ژماره‌یان ده‌گات ‌ه‬ ‫(‪ )1,5‬ملیۆن که‌س‪ ،‬یه‌کێکن له‌دێرینترین‬ ‫‌و ل �ه‌ه �ه‌م��ان��ک��ات��دا س�ه‌رس��وڕه��ێ��ن�ه‌رت��ری��ن‬ ‫که‌مین‌ه ئایینییه‌کانی جیهان‪ ،‬م��اوه‌ى‬ ‫چه‌ند ساڵێکیش‌ه له‌ژێر سایه‌ى ترسى کار‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌کاندا‪ ،‬له‌به‌رنامه‌یاندای‌ه ده‌ست‬ ‫به‌بۆنه‌کانی خۆیان بکه‌ن‪.‬‬ ‫ه �ه‌م��وو ساڵێک که‌مینه‌ى ی�ه‌زی��دى‬ ‫له‌عێراقدا سه‌ردانى ئارامگاى شێخ عادى‬ ‫(ڕێبه‌رى مه‌زهه‌بى یه‌زیدى) ده‌ک �ه‌ن ک ‌ه‬ ‫ده‌که‌وێت‌ه (‪450‬ک��م)ى باکورى به‌غداد و‬ ‫ێ نزا بۆ داواکردنى کوڕ ده‌که‌ن‪ .‬هه‌موو‬ ‫له‌و ‌‬ ‫ساڵێک نزیکه‌ى (‪ )15‬ه���ه‌زار یه‌زیدى‬ ‫له‌سه‌رتاسه‌رى عێراق‌و چه‌ند واڵتێکیتره‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ جێبه‌جێکردنى ئه‌م مه‌راسیم‌ه سه‌ردانى‬ ‫ئه‌و ئارامگای‌ه ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫بیروباوه‌ڕى یه‌زیدییه‌کان‪ ،‬ئاوێته‌یه‌کى‬ ‫سه‌یر و سه‌رسوڕهێنه‌ر‌ه له‌ئاینى ئیسالم ‌و‬ ‫زه‌رده‌شتى‪ .‬به‌بڕواى ئه‌وان‪ ،‬مه‌لیک تاوس‪،‬‬ ‫ته‌نها مه‌لیکى نزیک به‌خوداوه‌ند‌ه ک‌ه بۆ‬ ‫هێنانه‌دى ئاشتى بۆ سه‌ر زه‌وى نێردراوه‌‪.‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئ�ه‌م ب��ی��روب��اوه‌ڕ‌ه سه‌رسوڕهێنه‌رانه‌‪،‬‬ ‫بووه‌ت‌ه مایه‌ى ئه‌وه‌ی ک‌ه ئه‌وانیتر قبوڵیان‬ ‫نه‌که‌ن‪.‬‬ ‫ڵ ک����ورت‬ ‫ئ�����ه‌م ک���ه‌م���ی���ن���ه‌ی���ه‌‪ ،‬س��م��ێ � ‌‬ ‫ناکه‌نه‌و‌ه و جلوبه‌رگ ناپۆشن‪ .‬زۆرب�ه‌ى‬ ‫گونده‌کانى یه‌زیدییه‌کان‪ ،‬له‌ماوه‌ى هێرش ‌ه‬ ‫سه‌ربازییه‌کانى رژێمى پێشووى عێراقدا‬ ‫وێ��ران ک���راون‪ .‬ئ��ه‌وان هێشتاش نیگه‌رانن‬ ‫له‌په‌راوێزکردنیان له‌مه‌یدانى سیاسه‌تى‬ ‫واڵت��دا‪ .‬سه‌باح حاجى ک‌ه هاواڵتییه‌کى‬ ‫یه‌زیدى ته‌مه‌ن (‪ )32‬ساڵه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌کار‌ه تیرۆریستییه‌کان ناترسین‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ترسى ئێم‌ه له‌وه‌ی‌ه ک‌ه رۆژب�ه‌ڕۆژ ژماره‌ى‬ ‫یه‌زیدییه‌کان ب �ه‌ره‌و که‌مبوونه‌و‌ه ده‌چێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى ئێم‌ه ناتوانین له‌گ‌ه ‌ڵ که‌سێکى‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى ئایینى خۆماندا زه‌واج بکه‌ین ‌و‬ ‫رێگه‌ش ب‌ه که‌سانى ده‌ره‌وه‌ى ئایینى یه‌زیدى‬ ‫ناده‌ین له‌گ‌ه ‌ڵ ئێمه‌دا زه‌واج بکات‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫سیاسه‌تى په‌راوێزخستنى یه‌زیدییه‌کان‌و‬ ‫رک �ه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ی��ک��ردن��ی��ان‪ ،‬ل �ه‌گ �‌ه ‌ڵ چه‌ند‬ ‫هۆکارێکیتردا وایکردوو‌ه ک‌ه یه‌زیدییه‌کان‬ ‫به‌ره‌و له‌ناوچوون بچن‪.‬‬

‫خه‌ونی ده‌وڵه‌ت به‌ لێبڕاوی دێته‌ دی‬ ‫ک���ورده‌ک���ان س��ون��ن��ی��ن‪ ،‬س �ه‌رک��رده‌ک��ان��ی��ان‬ ‫ب���ه‌ج���ۆر‌ه ئ��ای��دۆل��ۆژی��ی �ه‌ک��ى ع �ه‌ل��م��ان �ى‌و‬ ‫ناسیۆنالیستییه‌تێکى دێرینه‌و‌ه له‌وبڕوایه‌دان‬ ‫ک �‌ه داڕێ���ژه‌ران���ى سیاسه‌تى ئه‌مریکایى‬ ‫پشتیوانیان لێده‌که‌ن‪ .‬زۆر به‌دوور ده‌زانرێت‬ ‫ک‌ه ئه‌وان به‌هۆى مه‌زهه‌به‌که‌یانه‌وه‌‪ ،‬یاریده‌ى‬ ‫عه‌ره‌ب‌ه سوننه‌کان بده‌ن بۆ به‌گژداچوونه‌وه‌ى‬ ‫زۆرین‌ه ک‌ه عه‌ره‌ب‌ه شیعه‌کانن‪.‬‬ ‫ئ�ه‌م هه‌لومه‌رج‌ه دوورن��م��اى جه‌نگێکى‬ ‫ن��اوخ��ۆی��ى ل �ه‌ن��ێ��وان ه�����ه‌ردوو ب �ه‌ش �ه‌ک �ه‌ى‬ ‫کۆمه‌ڵگادا زیاد ده‌کات‪ ،‬له‌کاتێکدا ک ‌ه‬ ‫به‌شى سێیه‌م چ��اودێ��ر‌ه به‌سه‌ریانه‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫ب��ارودۆخ �‌ه بۆ ک��ورده‌ک��ان ه�ه‌م مه‌ترسیی ‌ه‬ ‫و ه���ه‌م ه �‌هل‌وف��رس �ه‌ت �ه‌‪ .‬مه‌ترسییه‌که‌ى‬ ‫گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ى س�ه‌رده‌م��ى به‌عسییه‌کان‌ه ک ‌ه‬ ‫وه‌ک که‌مینه‌یه‌کى ناعه‌ره‌ب چووبوون ‌ه‬ ‫ژێر ده‌سه‌اڵتدارێتییه‌کى ده‌وڵه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌کاتێکدا روده‌دات ک‌ه گروپێکى عه‌ره‌بى‬ ‫سه‌رکه‌وتنێکى ته‌واوه‌تیان‌ه ده‌سته‌به‌ر بکه‌ن‪.‬‬ ‫چ��ان��س�ه‌ک�ه‌ش ئ�ه‌م�ه‌ی�‌ه ک �‌ه ل �ه‌الی �ه‌ک �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بوونى جه‌نگ ده‌بێته‌مایه‌ى ده‌سته‌به‌رکردنى‬ ‫ئیمتیاز‌ه سیاسییه‌کان وه‌ک سه‌ربه‌خۆیى‬ ‫ته‌واوه‌تیان‌ه و کۆنتڕۆڵى چاڵ‌ه نه‌وته‌کانى‬ ‫باکور‪ .‬به‌ده‌ستهێنانى سه‌ربه‌خۆیش سێیه‌مین‬ ‫ئه‌گه‌ر‌ه و هێشتا له‌ژێر ره‌حمه‌تى تاریکیدای ‌ه‬ ‫و له‌وانه‌ی‌ه داڕێژه‌رانى سیاسه‌تى ئه‌مریکایى‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫ک��ورده‌ک��ان‪ .‬س���ه‌ره‌ڕاى ئه‌مه‌‪ ،‬ده‌سته‌بژێر‌ه‬ ‫سیاسییه‌کانى تورکیا ک‌ه دژ به‌ئایدیاى‬ ‫ده‌وڵه‌تى کوردین‪ ،‬له‌الیه‌کیتره‌و‌ه موشتاقى‬ ‫ئ��ه‌وه‌ن بچنه‌ناو یه‌کێتى ئ �ه‌وروپ��اوه‌‪ .‬ئایا‬ ‫هێرشى سه‌ربازیى دژ ب�ه‌ده‌وڵ�ه‌ت��ى س��اواى‬ ‫کوردى له‌هه‌رێمى کوردستان نیشانه‌یه‌ک ‌ه‬ ‫بۆ کۆتاییهاتن ب ‌ه دانوستاندن بۆ چوونه‌ناو‬ ‫یه‌کێتى ئ�ه‌وروپ��اوه‌؟ جه‌ختکردنه‌و‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م تێڕوانین‌ه به‌سه‌خت داده‌ن��درێ��ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنى ئ �ه‌و ل�ه‌م��پ�ه‌ران�ه‌ى ک ‌ه‬ ‫له‌هێرشه‌کانى ت��ورک��ی��او‌ه ب��ۆس�ه‌ر قوبرس‬ ‫تائێستاش ه���ه‌رم���اوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م ئ �ه‌گ �ه‌ر‌ه‬ ‫هه‌رله‌ئارادایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌وروپا و ئه‌مریکا سیاسه‌ته‌کانیان‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر سه‌ربه‌خۆیى کوردستان بگۆڕن‪،‬‬ ‫ده‌توانن دوو مژد‌ه به‌جه‌نه‌ڕاڵه‌کانى تورکیا‬ ‫ب���ده‌ن‪ :‬ب�ه‌رن��ام�ه‌ی�ه‌ک��ى ن��زی��ک م���ه‌ودا بۆ‬ ‫چوون‌ه ناو یه‌کێتى ئه‌وروپا و جێگۆڕکێى‬ ‫هێز‌ه سه‌ربازییه‌کانى ئه‌مریکا له‌ناوچ ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بییه‌که‌ى عێراقه‌و‌ه بۆ کوردستان‪.‬‬ ‫دووه‌میش مافى مانه‌وه‌یه‌کى تاڕاده‌یه‌ک‬ ‫هه‌میشه‌ییان‌ه ب �‌ه ئه‌مریکا ده‌دات ک ‌ه‬ ‫به‌توندى حه‌زى لێده‌که‌ن ‌و له‌گ‌ه ‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫پ��ارێ��زگ��اری��ى ل�ه‌س�ه‌رب�ه‌خ��ۆی��ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫ده‌ک����‌هن‌و چ���اودێ���رى ئ����ه‌وه‌ش ده‌ک����ه‌ن ک ‌ه‬ ‫ک��ورده‌ک��ان له‌سنورى تورکیا ره‌فتارێکى‬ ‫نه‌گونجاو ئه‌نجام نه‌ده‌ن‪ .‬بوونى رێگایه‌کى‬ ‫ناوبڕ بۆ ئه‌وروپا و ناسرانى وه‌ک دۆستى‬ ‫ئه‌مریکا له‌ناوچه‌که‌دا‪ ،‬هێرشى پڕ له‌باجدان‬ ‫‌و له‌ناکاو بۆ کوردستانى سه‌ربه‌خۆ له‌الیه‌ن‬ ‫تورکیاوه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی‌ه زۆر مه‌ترسى بۆ دروست‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫ل‌ه (‪ )19‬ساڵى ڕاب���ردوودا داڕێ��ژه‌ران��ى‬ ‫سیاسه‌تى ئه‌مریکایى له‌هه‌ردوو پارته‌که‌دا‬ ‫گوێیان له‌هه‌مبه‌ر پێشنیاز ده‌رباره‌ى گۆڕانى‬ ‫سنوره‌کانى عێراق داخستووه‌‪ .‬ئه‌م سنوران ‌ه‬ ‫دواى جه‌نگى جیهانى یه‌که‌م ده‌ستنیشان‬ ‫کران‪ .‬کاتى پێداچوونه‌و‌ه به‌م سیاسه‌ته‌شدا‬ ‫ن��زی��ک ب���ووه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬ه �ه‌ت��اوه‌ک��و ره‌شبینى‬ ‫ئه‌مریکاییه‌کان له‌به‌رامبه‌ر عێراقدا زیاتر‬ ‫ببێت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه مشتومڕ ده‌رب���اره‌ى‬ ‫ڕزگاریى کوردستان سه‌رنجڕاکێشتر ده‌بێت‪.‬‬

‫نوسینى‪ :‬شیرین عیبادى‬ ‫(هه‌ڵگرى خه‌اڵتى نۆبڵ)‬ ‫وه‌رگێڕانى‪ :‬محه‌مه‌د هاشمی‬ ‫ل�ه‌م��اوه‌ى مانگى راب���ردوودا ه �ه‌روه‌ک‬ ‫سااڵنى ڕابردوو‪ ،‬شایه‌تحاڵى باڵوبوونه‌وه‌ى‬ ‫ب��اب��ه‌ت��ى ج����ۆراوج����ۆر ب���ووی���ن ل�ه‌م��ی��دی��ا‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌کاندا س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌ هێرش ‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌کانى (‪)11‬ى سێپتامبه‌ر‪.‬‬ ‫ل �ه‌م��ب��اره‌ی �ه‌وه‌‪ ،‬میدیا ج��ۆراوج��ۆره‌ک��ان��ى‬ ‫جیهان زیاتر ئه‌م رووداوه‌ی���ان له‌ڕوانگه‌ى‬ ‫ک��اری��گ �ه‌ری��ی �ه‌ک��ان��ى ل��ه‌س��ه‌ر خ���ۆرئ���اواو‬ ‫ب��ه‌ت��ای��ب��ه‌ت��ى ل����ه‌دی����دى ئ��اس��ای��ش��ی��ان �ه‌ى‬ ‫واڵتانى خ��ۆرئ��اواوه‌ شرۆڤه‌ ک��ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ جه‌ختکردنه‌وه‌ له‌سه‌ر مه‌ترسیی ‌ه‬ ‫ئاسایشییه‌کانى ئایدۆلۆژیاى تیرۆریزم‬ ‫له‌سه‌ر جیهانى خۆرئاوا‪،‬‬ ‫ده‌کرێ‌ ئاماژه‌ بۆ‬

‫ه�ه‌ق��ی��ق�ه‌ت��ێ��ک��ی��ت��ری��ش ب��ک��ه‌ی��ن‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫بریتییه‌ ل�ه‌وه‌ى که‌ مه‌زنترین قوربانیانى‬ ‫چاالکییه‌ تیرۆریستییه‌کانى موسڵمان ‌ه‬ ‫فه‌نده‌مێنتالیسته‌کان له‌ (‪)11‬ى سێپتامبه‌ر‬ ‫له‌ نیویۆرک‪ ،‬خودى موسڵمانان بوون‪.‬‬ ‫به‌گشتى‪ ،‬ک��ات�ێ‌ قسه‌ له‌موسڵمان ‌ه‬ ‫ق��ورب��ان��ی��ی �ه‌ک��ان��ى ف����ه‌زاى دواى (‪)11‬‬ ‫ى سێپتامبه‌ر ده‌ک���رێ���ت‪ ،‬زه‌ی��ن�ه‌ک��ان��م��ان‬ ‫به‌رله‌هه‌موو شتێ‌ بۆ ئه‌و ئه‌فغان‌و عێراقیان ‌ه‬ ‫ده‌چ��ێ��ت ک�ه‌ ل �ه‌الی �ه‌ن ئه‌مریکییه‌کانه‌و‌ه‬ ‫ک��وژراون یا زیانیان پێگه‌یشتووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫م��وس��ڵ��م��ان�ه‌ ق��ورب��ان��ی��ی�ه‌ک��ان��ى ئ���ه‌م ف �ه‌زا‬ ‫ن��وێ��ی �ه‌‪ ،‬زۆر ل���ه‌س���ه‌روو ک���وژراوه‌ک���ان���ى‬ ‫سه‌ره‌وه‌ن‪ .‬هێرشه‌ سه‌ربازییه‌کانى ئه‌مریکا‬ ‫ب��ۆ ن��اوچ��ه‌ک��ه‌‪ ،‬ئێستا ب���ووه‌ت���ه‌ م��ای �ه‌ى‬ ‫فۆرمه‌ڵه‌بوونى تۆڕى تیرۆریستى نوێ‌ ‪-‬‬ ‫به‌تایبه‌تى له‌عێراقدا‪ -‬که‌ ئێستا پتر ل ‌ه‬ ‫هاواڵتییانى واڵتانى خۆرئاوا‪ ،‬هاواڵتیانى‬ ‫موسڵمانى خه‌ڵتانى خوێن کردووه‌‪.‬‬ ‫ک��وژران��ى (‪ )800‬ژن ‌و‬ ‫پیاو و منداڵى بێگوناهى‬ ‫ع����ێ����راق����ى ت���ه‌ن���ه���ا‬ ‫ل�ه‌م��اوه‌ى هه‌فته‌ى‬ ‫راب����������������ردوودا‪،‬‬ ‫ن��م��ون�ه‌ی�ه‌ک�ه‌ ل ‌ه‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��ام�ه‌ک��ان��ى‬ ‫ش�������ه‌پ�������ۆل�������ى‬ ‫ن��وێ‌ى تیرۆریزم‬ ‫ب����ۆ ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ا‬ ‫موسڵمانه‌کان‪.‬‬ ‫م�����وس�����ڵ�����م�����ان����� ‌ه‬ ‫ق����ورب����ان����ی����ی����ه‌ک����ان‬ ‫ل���ه‌ن���اوچ���ه‌ک���ان���ى ژێ���ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتى سوپاى ئه‌مریکا‬ ‫ل�����ه‌ن�����اوچ�����ه‌ک�����ه‌دا‪ ،‬ل���ه‌ت���ه‌ک‬ ‫م��وس��ڵ��م��ان��ه‌ ق��ورب��ان��ی��ی �ه‌ک��ان��ى‬ ‫ه���ێ���رش���ه‌ ت���ی���رۆری���س���ت���ی���ی���ه‌ک���ان���ى‬ ‫له‌واڵتانیتردا‬ ‫فه‌نده‌مێنتالیسته‌کان‬ ‫(له‌میسره‌وه‌ بگره‌ تا به‌ریتانیا)‬ ‫به‌تاکه‌ ئامانجى قوربانیی ‌ه‬ ‫راسته‌وخۆکانى چاالکیی ‌ه‬

‫تیرۆریستییه‌کانى ناوچه‌ جۆراوجۆره‌کانى‬ ‫ج���ی���ه���ان ه�����ه‌ژم�����ار ده‌ک�����رێ�����ن‪ .‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ڕاستییه‌که‌شى ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ که‌ له‌چاالکیی ‌ه‬ ‫فه‌نده‌مێنتالیسته‌کان‬ ‫چه‌کدارییه‌کانى‬ ‫له‌فه‌زاى دواى (‪)11‬ى سێپتامبه‌ردا‪ ،‬هه‌ر‬ ‫موسڵمانانیش قوربانیانى ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫ب���وون‌و ده‌ب��ن ک�ه‌ ئه‌گه‌رچى گیانیشیان‬ ‫ل �ه‌ده‌س��ت ن �ه‌داب��ێ��ت‪ ،‬ئ���ه‌وا زیانێکى زۆر‬ ‫گه‌وره‌یان له‌فه‌زاکه‌دا به‌سه‌ردا سه‌پێنراوه‌‪.‬‬ ‫ن��اب �ێ‌ ئ����ه‌وه‌ ف���ه‌رام���ۆش ب��ک��رێ��ت ک ‌ه‬ ‫ه��ێ��رش��ه‌ک��ان��ى (‪)11‬ى س��ێ��پ��ت��ام��ب �ه‌ر‪،‬‬ ‫شه‌پۆلێکى دوژمنایه‌تیکردنى موسڵمانانى‬ ‫له‌سه‌رتاسه‌رى جیهاندا هێنایه‌ئاراوه‌‌و یه‌خه‌ى‬ ‫ملیۆنان مرۆڤیشى گرت‪.‬‬ ‫بێبه‌شکردن له‌مافه‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‪،‬‬ ‫ل����ه‌ده‌س����ت����دان����ى چ���ان���س���ى ک����ارک����ردن‪،‬‬ ‫دوورخ���س���ت���ن���ه‌وه‌ ل���ه‌ک���ۆم���ه‌ڵ‌‌و ت �ه‌ن��ان �ه‌ت‬ ‫ئه‌نجامدانى توندوتیژییه‌ جۆراوجۆره‌کان‬ ‫به‌رهه‌مى چاالکییه‌ تیرۆریستییه‌کانى‬ ‫ژماره‌یه‌ک له‌ فه‌نده‌مێنتالیسته‌کان بوو‌ه‬ ‫ب��ۆ ملیۆنه‌ها موسڵمان ک�ه‌ ل�ه‌خ��ۆرئ��اوا‬ ‫نیشته‌جێن‪ .‬پ��ێ��ک��دادان �ه‌ س��ای��ک��ۆل��ۆژى‪،‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى‌و ئابورییه‌کانى ئ �ه‌م ف�ه‌زا‬ ‫نوێیه‌ ب��ۆ کۆمه‌ڵگا موسڵمانه‌کان –‬ ‫به‌تایبه‌تى بۆ مندااڵنى بێگوناهى خێزان ‌ه‬ ‫موسڵمانه‌کان‪ -‬تراژیدیایه‌کى ج��ی��اواز‌ه‬ ‫که‌ شرۆڤه‌کردنى الیه‌نه‌کانى‪ ،‬چانسێکى‬ ‫زۆرترى ده‌وێت‪.‬‬ ‫ک����ورت����ه‌ى ق���س���ه‌ش ئ����ه‌وه‌ی����ه‌ ک���ه‌ نۆ‬ ‫س���اڵ‌ ل �ه‌م �ه‌وپ��ێ��ش‪ ،‬ک��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ک��ى ک �ه‌م‬ ‫ل �ه‌ فه‌نده‌مێنتالیسته‌ ئیسالمییه‌کان‬ ‫فه‌زایه‌کى نوێیان له‌جیهاندا دروستکرد ک ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مه‌که‌ى‪ :‬داگیرکردنى سه‌ربازیانه‌ى‬ ‫دوو واڵت��ى موسڵمان‪ ،‬سه‌قامگیرکردنى‬ ‫س��ه‌رب��ازی��ان��ه‌ى درێ��ژخ��ای �ه‌ن��ى ئه‌مریکا‬ ‫ل���ه‌ن���اوچ���ه‌ى خ���ۆره���ه‌اڵت���ى ن����اوه‌ڕاس����ت‪،‬‬ ‫ک����وش����ت����ارى ی�����ه‌ک ل���������ه‌دواى ی �ه‌ک��ى‬ ‫هاواڵتیان له‌ چاالکییه‌ چه‌کدارییه‌کان‬ ‫‌و زی��ان��گ��ه‌ی��ان��دن��ێ��ک��ى س���ای���ک���ۆل���ۆژى‬ ‫‌و ک���ۆم���ه‌اڵی���ه‌ت���ى ب����وو ب �ه‌ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ا‬ ‫موسڵمانه‌کانى سه‌رتاسه‌رى جیهان‪.‬‬

‫ن���ۆ س����اڵ‌ دواى رووداوى (‪)11‬ى‬ ‫سێپتامبه‌ر‪ ،‬شوێن بۆ خستنه‌ڕووى ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ هه‌یه‌ که‌ ئایا فه‌نده‌مێنتالیست ‌ه‬ ‫م��وس��ڵ��م��ان �ه‌ک��ان ل��ه‌خ��ه‌ی��اڵ��ى خ��ۆی��ان��دا‬ ‫ب��ی��ر ل���ه‌ (خ���ه‌ب���ات ل �ه‌پ��ێ��ن��او ئ��ی��س�لام) و‬ ‫(ب���ه‌رزک���ردن���ه‌وه‌ى پ��ێ��گ�ه‌ى م��وس��ڵ��م��ان��ان)‬ ‫ده‌ک �ه‌ن �ه‌وه‌؟ ئایا له‌ناو هاواڵتیانى گۆى‬ ‫زه‌وی����دا‪ ،‬ک��ه‌س له‌موسڵمانان زی��ات��ر ل ‌ه‬ ‫کاره‌کانى ئه‌م گروپه‌ فه‌نده‌مێنتالیست‌و‬ ‫توندوتیژخوازانه‌دا زیانى پێگه‌یشتووه‌؟‬

‫گرنگتر له‌هه‌موانیش ئه‌مه‌یه‌ که‌ به‌ڕاستى‬ ‫ب �ه‌ خ �ه‌ی��اڵ��ى ئ���ه‌م فه‌نده‌مێنتالیستانه‌‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫کۆمه‌ڵگا موسڵمانه‌کان تا ک�ه‌ى ده‌ب ‌‬ ‫قوربانیانى ڕه‌فتاره‌ سیاسییه‌کانى ئه‌وان‬ ‫ب���ن؟ ئ��ای��ا ل �ه‌زه‌ی��ن��ى ب��ک �ه‌رى چاالکیی ‌ه‬ ‫ت��ی��رۆری��س��ت��ی��ی�ه‌ک��ان��دا‪ ،‬ه �ه‌رل �ه‌ب��ن �ه‌ڕه‌ت �ه‌و‌ه‬ ‫پرسیارگه‌لێکى له‌وچه‌شنه‌ هاتووه‌ته‌ئاراوه‌؟‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬هه‌فته‌نامه‌ى (تایم)‬


‫«جه‌له‌وال له‌به‌رده‌م مه‌ترسی ته‌عریب کردنه‌وه‌دایه»‬ ‫ئا‪ /‬دلێر عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫کۆتایی مانگى ت�ه‌م��ووزى راب��ردوو‬ ‫جارێکیتر پ��رۆس�ه‌ى گ�ه‌م��ارۆ و ژم��اره‌‬ ‫لێدان له‌سه‌رانسه‌ر عێراق ده‌ستیپێکرد‪،‬‬ ‫وه‌ک ئاماده‌کارییه‌ک بۆسه‌رژمێرى‬ ‫گشتى که‌ بڕیاره‌ (‪ )24‬ئۆکتۆبه‌رى‬ ‫داه��ات��وو ب�ه‌ڕێ��وه‌ب��چ��ێ��ت‪ ،‬ل�ه‌س�ه‌روب�ه‌ن��دى‬ ‫ئ���ه‌و پ���رۆس���ه‌ی���ه‌دا ن��زی��ک �ه‌ى (‪)3500‬‬ ‫خێزانى عه‌ره‌بى ناوچه‌کانى ناوه‌ڕاست‬ ‫و ب��اش��ورى ع��ێ��راق ل �ه‌س��ن��ورى ناحیه‌ى‬ ‫جه‌له‌وال ئه‌ژمارکراون‪ ،‬هاوکات زیاتر‬ ‫ل���ه‌ (‪ )400‬خ��ێ��زان��ى ک����ورد ب �ه‌ه��ۆى‬ ‫ک�����رده‌وه‌ ت��ون��دوت��ی��ژی��ی �ه‌ک��ان �ه‌وه‌ زێ���دى‬ ‫خ��ۆی��ان جێهێشتوه‌ و ن �ه‌گ �ه‌ڕاون �ه‌ت �ه‌وه‌‬ ‫شوێنه‌کانیان ب��ۆئ �ه‌وه‌ى له‌پرۆسه‌که‌دا‬ ‫ئه‌ژماربکرێن‪ ،‬به‌رپرسانى سنوره‌که‌ش‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌که‌ن «ئه‌ژمارکردنى ئه‌و‬ ‫خێزانه‌ عه‌ره‌بانه‌ نایاساییه‌ و جۆرێکى‬ ‫تره‌ له‌ته‌عریبکردنه‌وه‌ى ناحیه‌که‌«‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى جه‌له‌وال ئه‌نوه‌ر‬ ‫حسێن میکائیل به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‬ ‫«له‌پاش ساڵى (‪ )2006‬به‌هۆى رودانى‬ ‫شه‌ڕى مه‌زهه‌بی له‌ناوچه‌کانى ناوه‌ڕاست‬ ‫و باشورى عێراق و ته‌قاندنه‌وه‌ى مه‌زارى‬ ‫ئیمامه‌ شیعه‌کان له‌پارێزگاى سامه‌ڕا‪،‬‬ ‫(‪ )3500‬خ��ێ��زان��ى ع���ه‌ره‌ب به‌شیعه‌ و‬ ‫سوننه‌وه‌ هاتنه‌ سنورى ناحیه‌ى جه‌له‌وال‬ ‫و نیشته‌جێبون تائێستاش نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‬ ‫شوێنى خۆیان»‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا ن��اوب��راو‪ ،‬وت��ى «هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئ �ه‌وخ��ێ��زان��ان �ه‌ ره‌گ���ه‌زن���ام���ه‌ و ف��ۆرم��ى‬ ‫بژێوییان جه‌له‌والش نیه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌پرۆسه‌ى‬ ‫گه‌مارۆ و ژماره‌لێداندا له‌سه‌ر ناحیه‌که‌‬ ‫ئ��ه‌ژم��ارک��راون ئ���ه‌وه‌ش مه‌ترسییه‌کى‬ ‫گ�ه‌وره‌ی�ه‌ له‌پێش گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ى ناحیه‌که‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫جه‌له‌وال پێویستی به‌ئاوڕلێدانه‌وه‌ هه‌یه‌‬

‫ب��ۆس �ه‌ر ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬چونکه‌ ب��ک��رێ��ت �ه‌ ب��ن �ه‌م��اى س �ه‌رژم��ێ��ری��ک��ردن‪ ،‬ن��اوچ �ه‌ ک��وردن��ش��ی��ن�ه‌ک��ان��ى پ��ارێ��زگ��اى‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ه�ه‌ری�ه‌ک ل �ه‌و خێزانانه‌ ته‌نها چونکه‌ فۆرمى بژێوى و ره‌گه‌زنامه‌ش دیاله‌ له‌زیادبوندا ب��وو ئ �ه‌وه‌ش وایکرد‬ ‫(‪ )5‬که‌س بن ئ�ه‌وا (‪ )17500‬حه‌ڤده‌ ده‌توانرێت گۆڕانکارى تێدا بکرێت و ژم���اره‌ی���ه‌ک���ى زۆر ه���اواڵت���ى ک���ورد‬ ‫شوێنه‌کانى خۆیان به‌جێ بهێڵن و به‌ره‌و‬ ‫ه���ه‌زاو پێنج س �ه‌د ک �ه‌س زی��اد ده‌ک��ات بگوێزرێته‌وه‌ بۆشوێنێکى تر»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ن���وه‌ر ح��س��ێ��ن م��ی��ک��ائ��ی��ل جه‌ختى ناوچه‌کانى ک��ه‌الرو کفرى وخانه‌قین‬ ‫ئه‌وه‌ش ژماره‌یه‌کى که‌م نیه‌«‪.‬‬ ‫میکائیل ئ��ام��اژه‌ى ب��ه‌وه‌ش��دا «ب��ۆ ل���ه‌وه‌ش���ک���رده‌وه‌ «ده‌ب���ێ���ت پ��ێ��ش واده‌ى کۆچ بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئ �ه‌ن��دام��ى پ��ێ��ش��وى ل��ێ��ژن �ه‌ى ئه‌منى‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ چه‌ندین به‌رپرسی بااڵى ده‌ستپێکردنى سه‌رژمێرى ئه‌وکێشه‌یه‌‬ ‫سیاسیم ئ��اگ��ادارک��ردووه‌ت�ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى یه‌کالیی بکرێته‌وه‌ ئه‌گه‌رنا کێشه‌ى ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى پ��ارێ��زگ��اى دی��ال �ه‌ عامر‬ ‫پشتگوێ نه‌خرێت و دوات��ر گله‌ییمان ن���اوچ���ه‌ ج��ێ��ن��اک��ۆک��ی��ی �ه‌ک��ان ق��وڵ��ت��ر ڕه‌ف���ع���ه‌ت ب��ه‌ (چ���ه‌ت���ر) ى ڕاگ �ه‌ی��ان��د‬ ‫«ن���زی���ک���ه‌ى (‪ )440‬خ��ێ��زان��ى ک���ورد‬ ‫لێبکه‌ن‪ ،‬چونکه‌ کێشه‌که‌ په‌یوه‌ندى به‌ ده‌بێته‌وه‌«‪.‬‬ ‫پ��اش ک��ش��ان�ه‌وه‌ى هێزه‌ کوردییه‌کان ل �ه‌ن��اح��ی �ه‌ى ج���ه‌ل���ه‌وال‪)500( ،‬خ��ێ��زان��ى‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندى هه‌موو عێراقه‌وه‌ هه‌یه‌ نه‌ک‬ ‫ل�ه‌س��ن��ورى ح���ه‌وزى ح�ه‌م��ری��ن له‌مانگى تریش له‌ناحیه‌ى سه‌عدیه‌ شوێنه‌کانى‬ ‫به‌ته‌نها کورد»‪.‬‬ ‫ب����ه‌ڕێ����وه‌ب����ه‌رى ن���اح���ی���ه‌ى ج���ه‌ل���ه‌وال ئابى (‪)2008‬دا‪ ،‬ڕۆژب���ه‌ڕۆژ ژم��اره‌ى خ���ۆی���ان ج��ێ��ه��ێ��ش��ت��وه‌ ب���ه‌ه���ۆى ک����رده‌وه‌‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��وی��س��ت��ى ده‌زان���ێ���ت «ل �ه‌دای��ک��ب��وون ک�����رده‌وه‌ ت��ون��دوت��ی��ژی��ی �ه‌ک��ان ل �ه‌س��ن��ورى توندوتیژییه‌کانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جیا ل�ه‌وه‌ى‬

‫ک���ه‌ ئ��ه‌وم��اڵ��ه‌ ک����وردان����ه‌ى ل �ه‌س��ااڵن��ى‬ ‫(‪ )1970_1960‬ت��ه‌رح��ی��ل ک����راون‬ ‫تائێستا زۆری��ن�ه‌ی��ان ن�ه‌گ�ه‌ڕاون�ه‌ت�ه‌وه‌ و‬ ‫ب �ه‌پ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌ش �ه‌وه‌ ه��ات��ن��ى ع����ه‌ره‌ب بۆ‬ ‫سنوره‌که‌ به‌رده‌وام له‌زیادبووندایه‌«‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو جه‌ختیکرده‌وه‌ «ئه‌وخێزانه‌‬ ‫کوردانه‌ى به‌هۆى بارودۆخى ئه‌منیه‌وه‌‬ ‫شارۆچه‌که‌یان جێهێشتوه‌ بۆ پرۆسه‌ى‬ ‫گ���ه‌م���ارۆ و ژم���اره‌ل���ێ���دان‪ ،‬ب���ۆئ���ه‌وه‌ى‬ ‫ئ���ه‌ژم���ارب���ک���رێ���ن ل����ه‌س����ه‌ر ن��اح��ی �ه‌ک �ه‌‬ ‫گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌«‪.‬‬ ‫ل����ه‌ب����اره‌ى ئ���ه‌ژم���ارک���ردن���ى ع��ه‌ره‌ب��ه‌‬ ‫ه���اورده‌ک���ان ل �ه‌س �ه‌ر ن��اح��ی�ه‌ى ج �ه‌ل �ه‌وال‬ ‫عامر ڕه‌ف��ع�ه‌ت‪ ،‬وت��ى «ئه‌مه‌ پالنێکه‌‬ ‫ب��ۆئ��ه‌وه‌ى ل�ه‌ک��ات��ى راپ��رس��ی��دا ج�ه‌ل�ه‌وال‬ ‫نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ س�ه‌ر هه‌رێمى کوردستان‬ ‫و ئه‌و مه‌رامه‌ى چه‌ندین ساڵه‌ عه‌ره‌به‌‬ ‫شۆڤێنییه‌کان هه‌یانه‌ بێته‌دى»‪.‬‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ک��ی��ت��ره‌وه‌ پ��ش��ت��ی��وان ئ�ه‌ح��م�ه‌د‬ ‫نوێنه‌رى پارێزگاى دیاله‌ له‌ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پ��ێ��ش��وى ن���وێ���ن���ه‌ران���ى ع���ێ���راق ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫لیستى هاوپه‌یمانى کوردستان ده‌ڵێت‬ ‫«له‌ئێستادا جه‌له‌وال (‪ )%70‬ى عه‌ره‌به‌ و‬ ‫کورده‌کان رێژه‌یه‌کى که‌مى دانیشتوى‬ ‫شارۆکه‌که‌ پێکده‌هێنن»‪.‬‬ ‫ئ��اش��ک��راش��ی��ک��رد «پ����اش پ��رۆس��ه‌ى‬ ‫ئ��ازادى عێراق که‌ ته‌عریبمان له‌قه‌زاى‬ ‫خ��ان�ه‌ق��ی��ن ه �ه‌ڵ��وه‌ش��ان��ده‌وه‌ ع �ه‌ره‌ب �ه‌ک��ان‬ ‫رویانکرده‌ ناحیه‌کانى سنورى قه‌زاکه‌‬ ‫و ل���ه‌دواى بێئومیدبوونیان له‌خانه‌قین‬ ‫ت��ۆڵ�ه‌ی��ان له‌ناحیه‌ى ج �ه‌ل �ه‌وال ک���رده‌وه‌و‬ ‫ل�ه‌ژێ��ر ه �ه‌ڕه‌ش �ه‌ و تۆقاندندا توانیانه‌‬ ‫ژم���اره‌ی���ه‌ک���ى زۆر خ��ێ��زان��ى ک����وردى‬ ‫سنوره‌که‌ کۆچ پێبکه‌ن»‪.‬‬ ‫ب���ه‌رپ���رس���ی ئ��ۆف��ی��س��ى خ��ان �ه‌ق��ی��ن��ى‬ ‫جێبه‌جێکردنى ماده‌ى (‪)140‬ى ده‌ستورى‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪11‬‬

‫ع��ێ��راق��ی ف���ی���دراڵ ع���ه‌دن���ان م�ه‌ن��س��ور‬ ‫به‌چه‌ترى راگه‌یاند «به‌پێى به‌نده‌کانى‬ ‫ماده‌ى (‪ )140‬هه‌رخێزانێک سه‌رپشکه‌‬ ‫له‌وه‌ى ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆشوێنى خۆى یان نا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بێت ره‌گه‌زنامه‌ و فۆرمى بژێوى‬ ‫بگوێزێته‌وه‌ بۆشوێنى خ��ۆى‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر پرۆسه‌ى گه‌رمارۆ و ژماره‌لێدان‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ماى ئه‌و هاواڵتیانه‌بێت که‌‬ ‫نیشته‌جێى شوێنه‌کانن ئه‌وا چاره‌نوسێکى‬ ‫مه‌ترسیدار چاوه‌ڕێى داهاتوى ناحیه‌ى‬ ‫جه‌له‌وال ده‌ک��ات به‌وپێیه‌ى ژماره‌یه‌کى‬ ‫زۆر ل���ه‌و ک����ورده‌ ئ����اواران����ه‌ى م���اده‌ى‬ ‫(‪)140‬ی���ان ک��ردوه‌ ن�ه‌گ�ه‌ڕاون�ه‌ت�ه‌وه‌ بۆ‬ ‫شوێنه‌کانى خۆیان»‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ وتی «ئه‌گه‌ر پرۆسه‌که‌‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ب��ن �ه‌م��اى ره‌گ���ه‌زن���ام���ه‌ى ساڵى‬ ‫(‪ )1957‬بێت ئه‌وا هیچ کێشه‌یه‌ک بۆ‬ ‫سنوره‌که‌ نایه‌ته‌ پێش»‪.‬‬ ‫ن��اح��ی�ه‌ى ج �ه‌ل �ه‌وال ده‌ک �ه‌وێ��ت �ه‌ (‪)30‬‬ ‫کیلۆمه‌ترى باشورى خۆرئاواى قه‌زاى‬ ‫خانه‌قین و (‪ )70‬کیلۆمه‌تر باکورى‬ ‫به‌عقوبه‌ و روب��ه‌ره‌ک��ه‌ى (‪ )17‬ه �ه‌زار‬ ‫و (‪ )500‬کیلۆمه‌تر چوارگۆشه‌یه‌‪،‬‬ ‫ژم�����اره‌ی دان��ی��ش��ت��وان �ه‌ک �ه‌ش��ى (‪)80‬‬ ‫هه‌زار که‌سه‌ (‪ )36‬گوندى له‌سه‌ره‌ که‌‬ ‫(‪ )27‬گوندیان ع �ه‌ره‌ب نشین و (‪)9‬‬ ‫گوندیشیان کوردنشینن‪.‬‬

‫ته‌ندروستى هاواڵتیان له‌نێوان کێبڕکێى جه‌ڕاح و دکتۆردا‬ ‫ئا‪ /‬ئاسۆ دره‌و‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ پێشکه‌وتنى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ادا‬ ‫و زۆربوونى نه‌خۆشیدا م��رۆڤ په‌ناى‬ ‫بۆ زانستى پزیشکى بردووه‌‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫ک�ه‌س��ی��ش پ �ه‌ن��ای��ان ب���ۆالى که‌سانێک‬ ‫بردووه‌ که‌ پێیان ده‌وترێت ئێسک گره‌وه‌‬ ‫ک �ه‌ ب �ه‌ج �ه‌راح ن��اس��راوه‌ ک �ه‌ هه‌ندێک‬ ‫له‌وان به‌هۆى ئه‌زمونیانه‌وه‌ له‌ژیانیاندا‬ ‫فێرى پیشه‌ى پزیشکى بوون و هه‌ندێکى‬ ‫تریان له‌بۆماوه‌ییه‌وه‌ بۆیان ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێکیش پێیوایه‌ به‌زانسى پزیشکى‬ ‫نه‌بێت نه‌خۆشى چاره‌سه‌ر نابێت‪.‬‬ ‫شیرین ع�ه‌ل��ى‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪ )62‬ساڵ‬ ‫دانیشتوى ش��ارى هه‌ڵه‌بجه‌ وتى «هه‌ر‬ ‫م���ن���داڵ و ک �ه‌س��ێ��ک��م��ان ش��وێ��ن��ێ��ک��ی‬ ‫شکابێت ب��ردوم�ه‌ت�ه‌الى ج �ه‌ڕاح و زۆر‬ ‫باش چاکى کردونه‌ته‌وه‌ و شاره‌زاییه‌کى‬ ‫باشیان هه‌یه‌ له‌شکاویدا»‪.‬‬ ‫ن���اوب���راو ده‌ڵ��ێ��ت «ل �ه‌ک��ات��ى شکانى‬ ‫ئه‌ندامێکى جه‌سته‌م په‌نا بۆ جه‌ڕاحه‌‬ ‫میللییه‌کان ده‌به‌م‪ ،‬چونکه‌ چاره‌سه‌رى‬ ‫خ��ێ��رای��ان ب���ۆ زۆر ن���ه‌خ���ۆش ک����ردووه‌‬ ‫و زۆر ک��ه‌س��ی��ان چ���اک���ک���ردووه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫له‌ماوه‌یه‌کى زۆر که‌مدا و کاره‌که‌یان‬ ‫به‌سه‌رکه‌وتویى ئه‌نجامداوه‌«‪.‬‬ ‫ده‌شتى نجم الدین‪ ،‬گه‌نجێکى ته‌مه‌ن‬ ‫(‪ )23‬ساڵه‌ ده‌ڵێت «بوونى هۆشیارى‬ ‫زانستى گه‌یشتووه‌ته‌ ئاستێک باوه‌ڕم‬ ‫به‌کارى زانستى هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان��ى ئ��ێ��م�ه‌ ت��اب �ه‌ق��وڵ��ى ت��وش��ى‬ ‫کێشه‌و ئازار نه‌بن ناچنه‌ الى پزیشکى‬ ‫پ��س��پ��ۆڕ‪ ،‬هیچ ل��ۆژی��ک نیه‌ پ�ه‌ن��ا بۆ‬ ‫جه‌راح ببرێت»‪.‬‬ ‫ده‌شتى ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد ده‌بێت‬ ‫جه‌راحه‌کانیش ئه‌و هۆشیاریه‌یان هه‌بێت‬ ‫ئ �ه‌و ک��اران �ه‌ى ب��ۆی��ان ن��اک��رێ��ت خۆیان‬ ‫ل �ه‌ق �ه‌ره‌ى ن���ه‌ده‌ن و ڕه‌وان����ه‌ى پزیشکى‬ ‫ب��ک��ه‌ن ب�����ه‌وه‌ش ب���ارودۆخ���ه‌ک���ه‌ ب���ه‌ره‌و‬ ‫هۆشیاربوونه‌وه‌ ده‌چێت و خه‌ڵکیش له‌وه‌‬ ‫ت��ێ��ده‌گ�ه‌ن ب��ۆچ��اره‌س �ه‌رک��ردن بچنه‌الى‬ ‫کێ‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و گه‌نجه‌ ده‌ڵ��ێ��ت «ئ��ام��ۆژگ��ارى‬ ‫نه‌خۆشه‌کان ده‌که‌م بچنه‌ الى دکتۆر‪،‬‬ ‫چونکه‌ دکتۆره‌کان به‌درێژى زانستى‬ ‫پزیشکیان خوێندوه‌ و هه‌میشه‌ خولى‬ ‫راهێنان و زانستى ده‌بینن‪ ،‬به‌اڵم جه‌ڕاح‬ ‫هیچ زانستێکى پێ نییه‌«‪.‬‬

‫مه‌حمود جه‌عفه‌ر ناسراو به‌ (وه‌ستا‬ ‫م���ه‌ح���م���ود) ک���ه‌ ل���ه‌س���اڵ���ى (‪)1978‬‬ ‫ل���ه‌ش���ارى ه �ه‌ڵ �ه‌ب��ج �ه‌ ک����ارى ج �ه‌ڕاح��ى‬ ‫ده‌ک����ات ب �ه‌چ �ه‌ت��رى راگ��ه‌ی��ان��د «ئ��ه‌م‬ ‫پیشه‌یه‌ هه‌ندێکى به‌کارکردن له‌گه‌ڵ‬ ‫باپیرمدا و هه‌ندێکیشى به‌ئه‌زمونى‬ ‫خۆم له‌گه‌ڵ نه‌خۆشه‌کاندا فێرى بووم‪،‬‬ ‫ن�ه‌خ��ۆش��ی�ه‌ک��ان��ى (ئ��ی��ن��زی�لاق��ى ده‌م���ار‪،‬‬ ‫ف����ه‌ق����ه‌رات‪ ،‬پ��ێ��چ خ���واردن���ى ده‌م����ار‪،‬‬ ‫ش��ک��اوى و له‌جێ چ��وون) دێنه‌ الم و‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ری���ان ب��ۆ ده‌ک����ه‌م‪ ،‬رۆژان����ه‌ش‬ ‫(‪ )30-20‬ن�ه‌خ��ۆش س �ه‌ردان��م ده‌ک �ه‌ن‪،‬‬ ‫پیشه‌که‌م سنورى هه‌ڵه‌بجه‌ى تێپه‌ڕاندووه‌‬ ‫و خه‌ڵکى ناوچه‌کانى دیکه‌ش سه‌ردانم‬ ‫ده‌که‌ن»‪.‬‬ ‫وه‌ستا مه‌حمود ده‌ڵێت «له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌مانه‌دا دکتۆره‌کان هه‌میشه‌ کێشه‌یان‬ ‫بۆ دروستکردوم پێمده‌ڵێن ئه‌م پیشه‌یه‌ى‬ ‫ت��ۆ ن��ازان��س��ت��ى و الک��ۆاڵن��ی��ی�ه‌ و ب��اوى‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬ئێستا ده‌بێت به‌زانست نه‌خۆشى‬ ‫چ��اره‌س��ه‌ر ب��ک��رێ��ت و هه‌ندێکجاریش‬ ‫شکاتیان ل��ێ��ک��ردوم‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب�ه‌رپ��رس��ان‬ ‫پشگیریان لێکردوم‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌کاتێکدا‬ ‫چه‌ندین ئه‌شیعه‌م الیه‌ وه‌ک به‌ڵگه‌ که‌‬ ‫دکتۆره‌کان ئه‌ندامى جه‌سته‌ى چه‌ندین‬ ‫که‌سیان س�ه‌ق�ه‌ت��ک��ردوه‌‪ ،‬که‌سه‌کانیش‬ ‫هاتوون بۆالى من چاره‌سه‌رم کردوون»‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌ڕاحه‌ ده‌رب��اره‌ى به‌کارهێنانى‬ ‫که‌ره‌سته‌ و ده‌رمانه‌کانى رونیکرده‌وه‌‬ ‫ک��ه‌ ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ ده‌رم���ان���ى پ��زی��ش��ک��ى و‬ ‫هه‌ندێکجاریش ده‌رمانى ک��ورده‌وارى و‬ ‫که‌ره‌سه‌ى ترى پزیشکى به‌کارده‌هێنێ‬ ‫و به‌پێى رێنماییه‌کان ده‌یداته‌ نه‌خۆش‪.‬‬ ‫پزیشکى ش��ک��اوى له‌نه‌خۆشخانه‌ى‬ ‫ه �ه‌ڵ �ه‌ب��ج �ه‌ى ش �ه‌ه��ی��د دک���ت���ۆر ع���زه‌ت‬ ‫م����ح����ی����ه‌دی����ن پ����ێ����ی����وای����ه‌ ژی���ن���گ���ه‌ى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى کاریگه‌رى هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ب��ی��رک��ردن �ه‌وه‌ى ک �ه‌س �ه‌ک��ان‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫ن �ه‌خ��ۆش ب��ی��رو ب����اوه‌ڕى گ�ه‌ی��ش��ت��ووه‌ت�ه‌‬ ‫ئاستێک ک�ه‌ ده‌ت��وان��ێ��ت راستییه‌کان‬ ‫ببینێت‪ ،‬هه‌ندێکیشیان به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫بیر ده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «ئه‌وانه‌ى کارى‬ ‫گرتنه‌وه‌ى ئێسکى شکاو ده‌کات خۆى‬ ‫له‌ئاستێکى به‌رزدا ده‌بینێت‪ ،‬وا هه‌ست‬ ‫ده‌ک��ات داهێنانێکى گ���ه‌وره‌ى ک��ردوه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ل��ێ��ره‌دا ده‌ب��ێ��ت ده‌ستێک هه‌بێت‬ ‫ده‌سته‌ دواکه‌وتوه‌کان بگرێت و به‌ره‌و‬ ‫پ��ێ��ش�ه‌وه‌ی��ان ب��ب��ات‪ ،‬ته‌نها گله‌یى من‬

‫نەخۆش لەنێوان بەرداشی جەراح و دكتۆردا‪!...‬‬ ‫له‌حکومه‌ت ئه‌وه‌یه‌ کارناکات بۆ ئه‌وه‌ى ت�ه‌ن��ورى و ل��ێ��زه‌ری�ه‌وه‌ ده‌ت��وان��ی��ن هه‌موو‬ ‫رۆشنبیرى له‌ناو خه‌ڵکدا باڵوبکاته‌وه‌ جه‌سته‌ى مرۆڤه‌که‌ ببینین»‪.‬‬ ‫دک���ت���ۆر ع����زه‌ت ده‌ڵ���ێ���ت «زان��س��ت��ى‬ ‫و سنورێکى بۆ ئه‌و که‌سانه‌ دانه‌ناوه‌‬ ‫ک���ه‌ ن����اوى خ���ۆی���ان ن����اوه‌ (ج������ه‌ڕاح)‪ ،‬پ��زی��ش��ک��ی��ش ب���ه‌ ب���ۆم���اوه‌ى ب���ۆ ک �ه‌س‬ ‫چونکه‌ ئێمه‌ که‌ دکتۆریشین هه‌میشه‌ ن��ام��ێ��ن��ێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ج���ه‌ڕاح���ه‌ى ده‌س��ت‬ ‫پێویستمان ب��ه‌ده‌ورات و تازه‌کردنه‌وه‌ى ب��ۆ ئێسکێکى ش��ک��او ده‌ب���ات خۆشى‬ ‫نازانێت خه‌ریکى چییه‌‪ ،‬چونکه‌ هیچ‬ ‫زانسته‌که‌مان هه‌یه‌«‪.‬‬ ‫ئه‌و پزیشکه‌ به‌پێویستى ده‌زانێت ئه‌و زانستێکى پێ نیه‌‪ ،‬له‌کوێ خوێندویه‌تى‬ ‫که‌سانه‌ى ئه‌و زانسته‌یان پێیه‌ له‌گه‌ڵ تافێربێت؟‪ ،‬چه‌ندین ن�ه‌خ��ۆش هه‌بووه‌‬ ‫ده‌زگ�����ا ت��ای��ب �ه‌ت��ی��ی �ه‌ک��ان��ى س���ه‌رده‌م���دا دواى چه‌ند هه‌فته‌یه‌ک هاتووه‌ته‌ الم‬ ‫بگونجێت‪ ،‬ده‌ڵێت «سه‌رده‌مانێک ئێمه‌ په‌شیمانی ده‌ربڕیوه‌«‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیکرده‌وه‌ شکاوى قۆناغى‬ ‫به‌چه‌کوش و قه‌ڵه‌م کارى چاککردنه‌وه‌ى‬ ‫ئێسکمان ده‌ک���رد ئ�ه‌ش��ی��ع�ه‌م��ان ن�ه‌ب��وو هه‌یه‌ دواى ئه‌وه‌ى قۆناغه‌کان ته‌واوبوو‬ ‫هیچ ئامێرێکى پێشکه‌وتومان نه‌بوو ک���ارى س �ه‌ره‌ت��ای��ى ب��ۆ ده‌ک���رێ���ت‪ ،‬وت��ى‬ ‫به‌ناچارى ده‌بوو پێست و گۆشته‌که‌مان «ئێسکى ش��ک��او دواى هه‌فته‌یه‌ک‬ ‫هه‌ڵدڕیایه‌ تابزانین ئێسکه‌که‌ شکاوه‌ ده‌ست به‌دروستبوونه‌وه‌ ده‌کات سه‌ره‌تاش‬ ‫یان نا‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌ڕێگاى ئیشاعه‌ى ن �ه‌رم ده‌رده‌چ��ێ��ت ده‌ب��ێ��ت زۆر ب�ه‌وری��اى‬

‫كاریكاتێر‪ :‬ئەزوەر‬ ‫مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بکرێت که‌ ره‌ق بوو ب �ه‌اڵم که‌سێک ده‌توانێت پیشه‌یه‌ک‬ ‫شوێنى خۆى گرت له‌ده‌ست ده‌رده‌چێت‪ ،‬ئه‌نجام بدات شه‌هاده‌یه‌کى باوه‌ڕپێکراوى‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ى له‌الى جه‌ڕاحه‌وه‌ دێته‌وه‌ ی��اس��ای��ى ه �ه‌ب��ێ��ت‪ ،‬ل �ه‌ی��اس��اى س��زادان��دا‬ ‫بۆالمان ئێسکه‌که‌ى ره‌ق بووه‌ و یه‌کى ه���ات���ووه‌ ه��ه‌م��وو ک �ه‌س��ێ��ک ب �ه‌رپ��رس �ه‌‬ ‫گرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێسکه‌که‌ خراپ به‌رامبه‌ر به‌یاسا له‌کاتى روبه‌ڕوبونه‌وه‌ى‬ ‫گ��ی��رس��اب��ێ��ت �ه‌وه‌ ب�ه‌رپ��رس��ی��ارێ��ت��ی��ی�ه‌ک�ه‌ى تاوانێک له‌پیشه‌که‌یدا»‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو وت��ى «ل �ه‌ک��ۆى م��اده‌ک��ان��ى‬ ‫ده‌ک���ه‌وێ���ت���ه‌ ئ���ه‌س���ت���ۆى ئ����ه‌و ک �ه‌س �ه‌ى‬ ‫خ����ۆى ب����ه‌ج����ه‌ڕاح ده‌زان����ێ����ت‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت ق��ان��ون ده‌گ �ه‌ی��ن �ه‌ ئ��ه‌و ئ�ه‌ن��ج��ام�ه‌ى که‌‬ ‫ن�ه‌خ��ۆش�ه‌ک�ه‌ش ئه‌نجامه‌که‌ى بباته‌وه‌ ک �ه‌س��ى ج���ه‌راح ن��ات��وان��ێ��ت ئه‌وپیشه‌یه‌‬ ‫ب��ۆ الى ج �ه‌راح �ه‌ک �ه‌‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ ل��ه‌ڕوى ئ �ه‌ن��ج��ام ب����دات ل�����ه‌ڕووى ی��اس��ای��ی �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫یاساییه‌وه‌ سه‌ندیکاى پزیشکان رێگاى ئه‌گه‌ر که‌سێکیش توشى له‌ده‌ستدانى‬ ‫پێداوین قبوڵى ئ�ه‌و نه‌خۆشه‌ نه‌که‌ین ئه‌ندامێکى ج�ه‌س��ت�ه‌ى ب��ووی �ه‌وه‌ ل �ه‌الى‬ ‫و ده‌ینێرینه‌وه‌ ب��ۆالى ئه‌و که‌سه‌ى که‌ ج���ه‌راح کێشه‌که‌ى ره‌وان����ه‌ى دادگ���اى‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌ ده‌کرێت و ئه‌گه‌ر بڕیارى‬ ‫کاره‌که‌ى بۆ کردووه‌«‪.‬‬ ‫پ����ارێ����زه‌ر ح����ه‌ی����ده‌ر ح���ه‌م���ه‌ ره‌ش��ی��د له‌سه‌ر درا ئ �ه‌وا ئ�ه‌و که‌سه‌ ده‌توانێت‬ ‫ب���ه‌(چ���ه‌ت���ر)ى راگ��ه‌ی��ان��د «ل �ه‌ی��اس��ادا داواى قه‌ره‌بوو بکات به‌بڕێک پاره‌»‪.‬‬ ‫ماده‌یه‌کى تایبه‌ت به‌م بواره‌مان نیه‌‪،‬‬


‫گروپى ده‌فى وه‌فایى ناسنامه‌ى هونه‌ریى شارى ده‌ربه‌ندیخانن‬ ‫ئامێرى ده‌فمان به‌ته‌واوى کوردستان ناساند‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪12‬‬

‫ئا‪ /‬پێشڕه‌و حه‌مید‬ ‫گروپى ده‌فى (وه‌فایى) له‌سه‌ر ده‌ستى‬ ‫هونه‌رمه‌ند (هونه‌ر عه‌لى حاته‌م) له‌ساڵى‬ ‫(‪ )2004‬دامه‌زراو ‌ه و وه‌ک یه‌که‌مین گروپى‬ ‫ده‌ف له‌کوردستاندا ب �ه‌ش��دارى چه‌ندین‬ ‫ئاهه‌نگى له‌زۆربه‌ى شاره‌کانى کوردستاندا‬ ‫ک���ردو ‌ه و نوێنه‌رایه‌تى ه��ون �ه‌رى ریتمى‬ ‫کوردى کردو ‌ه له‌فێستیڤاڵى نێوده‌وڵه‌تى‬ ‫واڵتانى سه‌رده‌ریاى سپى ک ‌ه له‌ساڵى (‪)2007‬‬ ‫له‌واڵتى ئیتاڵیا به‌ڕێوه‌چوو پله‌ى یه‌که‌مینیان‬ ‫به‌ده‌ست هێنا‪ ،‬ئه‌م گروپ ‌ه ل ‌ه (‪ )40‬ئه‌ندام‬ ‫پێکهاتوو ‌ه ک � ‌ه س �ه‌رج �ه‌م��ی��ان ک���وڕن‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیارى گروپه‌که‌ش ده‌ڵی‪ :‬تائێستا‬ ‫چه‌ندین خولمان کردووه‌ته‌و ‌ه که‌چى هیچ‬ ‫کچێک ئاماد ‌ه نه‌بوو ‌ه به‌شدارى بکات‪.‬‬ ‫ده‌ف له‌دواى ئیسالم په‌ره‌ى سه‌ندوه‌‬

‫ده‌رب������اره‌ى دام���ه‌زران���دن���ى گ��روپ �ه‌ک � ‌ه‬ ‫و ه���ه‌ڵ���ب���ژاردن���ى ن����اوى (وه‌ف����ای����ى) بۆ‬ ‫گ��روپ �ه‌ک �ه‌ی��ان و پ��ێ��ن��اس�ه‌ى ده‌ف وه‌ک‬ ‫ئ��ام��ێ��رێ��ک��ى ری��ت��م��ى ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د ه��ون�ه‌ر‬ ‫ع �ه‌ل��ى ح��ات��ه‌م ب��ه‌ رۆژن���ام���ه‌ى چ �ه‌ت��رى‬ ‫وت «ده‌ف ئامێرێکى ریتمى کۆنه‌ و‬ ‫له‌سه‌رده‌مى ساسانى و ئه‌شکانییه‌کاندا‬ ‫س����ودى ل���ێ���وه‌رگ���ی���راوه‌ و ل �ه‌ئ��ات �ه‌ش��گ��اى‬

‫گروپی ده‌فی وه‌فایی له‌ یه‌کێک له‌ که‌رنه‌ڤاڵه‌کاندا‬ ‫زه‌رده‌شتییه‌کاندا ب��ۆ رێ��وڕه‌س��م��ى ئاینى موسیقییه‌ جیهانییه‌کانى خۆیاندا زیاتر چه‌ندینجار خولى راهێنان و فێربوونى ئه‌و‬ ‫خۆیان به‌کاریان هێناوه‌‪ ،‬ئه‌و ئامێره‌ زیاتر ئ��ه‌و ئ��ام��ێ��ره‌ى به‌جیهان ن��اس��ان��دو وه‌ک ئامێره‌مان بۆ ئ��اره‌زوم�ه‌ن��دان ک��ردووه‌ت�ه‌و‌ه‬ ‫ل�ه‌دواى ده‌رکه‌وتنى ئاینى ئیسالم په‌ره‌ى ئامێرێکى ریتمى یان ئیقاعى ده‌رکه‌وت‪ .‬که‌چى هیچ کچێک ئاماده‌یى نه‌بوو‌ه‬ ‫به‌شدارى بکات که‌ به‌بڕواى من ره‌نگ ‌ه‬ ‫به‌وه‌فا بین به‌رامبه‌ر هونه‌ره‌که‌مان‬ ‫سه‌ندوه‌ و موسوڵمانه‌ کورده‌کان بۆ زکر‬ ‫ه���ون���ه‌ر ع���ه‌ل���ى ب���اس���ى ل���ه‌ه���ۆک���ارى ئه‌وه‌یان دوو هۆکار بێت یه‌که‌م رێگرى‬ ‫و دروستکردنى که‌شێکى عیرفانى خۆیان‬ ‫له‌ته‌کێ و خ��ان�ه‌ق��اک��ان��دا‪ ،‬ژه‌ن��دوی��ان �ه‌ و ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ى ن���اوى گ��روپ �ه‌ک �ه‌ی��ان ک��رد له‌الیه‌ن خێزان و ناهۆشیارى کۆمه‌ڵگا‬ ‫ئیقاعى ئه‌و ئامیره‌ هۆکارێکى باش بوو‌ه و وت��ی‪ :‬هه‌ڵبژاردنى ن��اوه‌ى وه‌فایى بۆ به‌رامبه‌ر به‌تواناکانى ره‌گ��ه‌زى مێینه‌‪،‬‬ ‫بۆ خێراترکردنى په‌یوه‌ست بوونى که‌سه‌ک ‌ه گروپه‌که‌مان ب�ه‌ن��اوى شاعیرى گ �ه‌وره‌ى دووهه‌میان ره‌نگه‌ په‌یوه‌ندى به‌ ئ��اره‌زوى‬ ‫به‌ که‌شه‌ ئاینییه‌کانه‌وه‌ و بی ئاگابوونى ک��ورد (وه‌ف��ای��ى)ی �ه‌وه‌ ن��او ن��اوه‌‪ ،‬چونک ‌ه ک��ه‌س��ه‌ک��ه‌وه‌ ه �ه‌ب��ێ��ت و ڕه‌ن��گ��ه‌ کچان‬ ‫شاعیرێکى ه�ه‌س��ت ناسکه‌ و وه‌ف��ای��ش ئاره‌زوى ئه‌وه‌ نه‌که‌ن فێرى ئه‌و ئامێره‌ ببن‬ ‫و چوونه‌ نێو خه‌ڵوه‌ته‌وه»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ باسى له‌ڕۆڵى وه‌ک چ�ه‌م��ک��ێ��ک خ��ۆب�ه‌س��ت��ن�ه‌وه‌م��ان� ‌ه به‌تایبه‌تى له‌م ب��اژێ��ڕه‌دا که‌ کچان زۆر‬ ‫کامکارانیش کرد له‌زیاتر ناساندنى ئه‌و ب �ه‌ ک��اره‌ک��ان��م��ان و ب �ه‌ گ��روپ�ه‌ک�ه‌م��ان�ه‌و‌ه به‌که‌مى ده‌رده‌ک����ه‌ون له‌گروپه‌ هونه‌ری ‌ه‬ ‫ئامێره‌ به‌جیهان و وتى «ئامێرى ده‌ف زیاتر به‌ماناى ئه‌وه‌ى که‌ به‌وه‌فا بین به‌رامبه‌ر جیاوازه‌کاندا»‪.‬‬ ‫ه���ون���ه‌ر ع��ه‌ل��ى ح���ات���ه‌م ج��گ �ه‌ ل���ه‌وه‌ى‬ ‫له‌سه‌رده‌ستى هونه‌رمه‌ندان و مامۆستایانى به‌هونه‌ره‌که‌مان و تیپه‌که‌مان»‪.‬‬ ‫ه��ون�ه‌ر عه‌لى ده‌رب���اره‌ى نه‌بوونى کچ سه‌رپه‌رشتیارى گروپه‌که‌یه‌ و ده‌ف ژه‌نێکى‬ ‫مۆسیقاى کوردى (کامکاره‌کان) زیاتر‬ ‫وه‌ک ئامێرێکى ریتمى به‌شێوه‌یه‌کى له‌گروپه‌که‌یاندا وت��ى «الوی���ن ئه‌حمه‌د کارامه‌یشه‌ گۆرانى بێژێکى ده‌نخۆش و‬ ‫ێ‬ ‫زانستى ب�ه‌ک��ار ه��ێ��ن��رای�ه‌وه‌و شوناسێکى کچه‌ تاقانه‌ى گروپه‌که‌مان ب��وو‪ ،‬به‌اڵم سه‌رکه‌وتوه‌ و وه‌ک خۆى ده‌ڵێت زیاتر پێ ‌‬ ‫ک���وردان���ه‌ی���ان ب����ه‌و ئ��ام��ێ��ره‌ ب �ه‌خ��ش��ى و ئێستا ئه‌و قوتابییه‌ هه‌رکات پێویستیمان خۆشه‌ به‌زمانى لۆڕ گۆرانى بڵێت و ئه‌و‬ ‫ب �ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ى ئ����ه‌و ئ��ام��ێ��ره‌ ل���ه‌الی���ه‌ن پێى بێت دێته‌وه‌ بۆ کارکردن و تائێستاش وتى «له‌گروپه‌که‌ماندا دوو گۆرانیبێژ‬ ‫کامکاره‌کانه‌وه‌ له‌ئاهه‌نگ و ئۆرکسترا ئه‌ندامى گروپه‌که‌مانه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ه �ه‌ن و خۆیشم زۆرج���ار له‌کۆنسێرت و‬

‫به‌شێک له‌شیعره‌کانم بۆ ئه‌و کاره‌سات ‌ه بوو ک ‌ه توشی نه‌ته‌وه‌که‌م بووه‌‬ ‫دیدارى‪ /‬جه‌بار ئه‌حمه‌د‬ ‫تۆفیق ق��ادر ته‌وێڵه‌یى ساڵى (‪)1947‬‬ ‫له‌ناوچه‌ى ته‌وێڵ ‌ه له‌دایکبوو ‌ه له‌ته‌مه‌نى‬ ‫الوی���ی���ه‌و ‌ه ل �ه‌ژێ��ر ک��اری��گ �ه‌رى سروشتى‬ ‫ج��وان��ى ه��ه‌ورام��ان��دا شیعرى ن��وس��ی��و ‌ه و‬ ‫شیعره‌کانیشى زیاتر باس له‌سروشتى جوانى‬ ‫کوردستان و به‌تایبه‌ت ناوچه‌ى هه‌ورامان‬ ‫ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬له‌بوارى (کۆمه‌اڵیه‌تى و دینى و‬ ‫دڵداریدا) خاوه‌ن به‌رهه‌مێکى زۆر ‌ه تائێستا‬ ‫هیچ به‌رهه‌مێکى چاپنه‌کراو ‌ه ب ‌ه مه‌به‌ستى‬ ‫س��ود وه‌رگ��رت��ن له‌ئه‌زمونى چێژ به‌خشین‬ ‫به‌خوێنه‌ر رۆژن��ام �ه‌ى چه‌تر دیمانه‌یه‌کى‬ ‫له‌گه‌ڵ سازدا ک ‌ه تێیدا رنج و ماندوبوونى‬ ‫هونه‌رمه‌ند و شاعیر خرای ‌ه روو و تیشکى‬ ‫خسته‌سه‌ر چۆنێتى نوسینى به‌رهه‌مه‌کانى‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆچى شیعره‌کانت تا ئێستا سه‌ر‬ ‫به‌ڕێبازى کالسیکن؟‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫کاغه‌ز‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬له‌ده‌ستدانى ئازیزانمان کاره‌سات‬ ‫ده‌خوڵقێنێت له‌ناخماندا ئه‌مان ‌ه الى‬ ‫ت���ۆى ش��اع��ی��رچ��ۆن ک���ه‌وت���ووه‌ت���ه‌وه‌؟ چ‬ ‫قه‌سیده‌یه‌کیان پێنوسیویت؟‬

‫ـ ب�ه‌ش��ێ��ک ل���ه‌و ش��ی��ع��ران�ه‌ى نوسیومن‬ ‫ب��ۆ ده‌رب��ڕی��ن��ى هه‌ستى خ��ۆم ب��وو‌ه له‌کاتى‬ ‫رودان��ى دڵته‌نگى و روداوێکى نه‌خوازراودا‬ ‫به‌شێکیشیان په‌یوه‌ندى ب�ه‌و کاره‌ساتانه‌و‌ه‬ ‫هه‌بوو‌ه ک‌ه توشى نه‌ته‌وه‌که‌م ب��وون وه‌ک‬ ‫روودانى کاره‌ساتى هه‌ڵه‌بج‌ه بووه‌ت‌ه هه‌وێنى‬ ‫بوارانه‌دا شیعر بنوسیت‪ ،‬من زیاتر کارم شیعریم و ئێستاش کاریگه‌رى ئه‌و کاره‌ساتانه‌م‬ ‫له‌بوارى (نیشتمانى‪ ،‬ئاینى‪ ،‬دڵدارى)دا کردوه‌ به‌سه‌ره‌وه‌ی‌ه و شیعریشیان بۆده‌نوسم‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬خۆشه‌ویستى و دڵ���دارى و ژن‬ ‫س �ه‌ره‌ڕاى نوسینى چه‌ندین شیعر بۆ چه‌ند‬ ‫به‌گشتى تاچه‌ند ‌ه پانتایى شیعره‌کانى‬ ‫که‌سایه‌تى و هاوڕێ و خزم و دۆستێک‪.‬‬ ‫تۆیان داگیر کردوه‌؟‬

‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ل �ه‌ک �ه‌ی �ه‌و ‌ه شیعر ده‌ن��وس��ى؟‬ ‫به‌رهه‌مى باڵوکراوه‌ت نیه‌؟‬

‫ـ له‌ته‌مه‌نى الوییه‌و‌ه شیعر ده‌نوسم‪ ،‬تائێستا‬ ‫هیچ به‌رهه‌مێکم چ��اپ ن �ه‌ک��راو‌ه له‌به‌ر‬ ‫هه‌ندێک هۆکارى تایبه‌ت‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌ن‬ ‫بۆچاپکردن‪.‬‬

‫ـ له‌به‌ر جوانی و ناسکى و ئاره‌زوى خۆم بۆ‬ ‫ئه‌و رێباز‌ه په‌یڕه‌وکردنى رێبازى کالسیک‬ ‫له‌شیعره‌کانمدا بووه‌ت‌ه شتێک ک‌ه ناتوانم لێى‬ ‫الب��ده‌م‪ ،‬کاریگه‌رى وه‌زن و قافیه‌ش له‌الى‬ ‫چه‌تر‪ :‬گۆڕینى شوێن تاچه‌ند ده‌ورى‬ ‫بیسه‌ر یاخوێنه‌ر زۆر وروژێنه‌ر‌ه بۆی‌ه تام و له‌دونیا بینى تۆدا هه‌بووه‌؟‬ ‫چێژى تایبه‌ت ده‌دات�‌ه خوێنه‌ر بۆی‌ه منیش‬ ‫ـ له‌ڕاستیدا من ئه‌و پاڵنه‌ره‌ى ک‌ه هێزى‬ ‫‌ت‬ ‫په‌یڕه‌وى له‌و رێباز‌ه ده‌ک�ه‌م شیعر خه‌سڵه‬ ‫شیعر نوسینى داومه‌تێ ئه‌و ژینگه‌ی‌ه بوو‌ه‬ ‫بدات‬ ‫و تایبه‌تمه‌ندى هه‌ی‌ه ئه‌گه‌ر له‌ده‌ستیان‬ ‫ک‌ه تێدا ژیاوم و گه‌ور‌ه بووم ئه‌ویش ناوچه‌‬ ‫چێژى شیعرییه‌ت له‌ده‌ست ده‌دات‪.‬‬ ‫دڵگیر‌ه به‌هه‌شت ئاساکه‌ى هه‌ورامان بوو‌ه ک ‌ه‬ ‫بۆرى‬ ‫و‬ ‫زۆر‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌مڕۆدا هه‌بونى و‬ ‫سه‌رچاوه‌ى و روژاندنى هه‌ستى ناسکى زۆر‬ ‫له‌تێکست ‌ه شیعرییه‌کاندا چى ده‌گه‌یه‌نێت؟‬ ‫له‌شاعیرانی گه‌وره‌ى کوردستان بوو‌ه ک‌ه له‌و‬ ‫ـ بیروڕاى من له‌وباره‌یه‌و‌ه له‌گه‌ڵ بیروڕاى‬ ‫ناوچه‌یه‌دا ژیاون و کاریگه‌رى ئه‌و سروشته‌‬ ‫هه‌موو خه‌م خۆرانى شیعردایه‌‪ ،‬ئاشکرای ‌ه‬ ‫جوانه‌یان له‌سه‌ر بوو‌ه منیش به‌دور نیم له‌وان‪.‬‬ ‫نوسینى شیعر له‌گه‌ڵ نوسینه‌کانى تردا‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئایا شیعر ل �ه‌الى تۆ گوزارشت ‌ه‬ ‫زۆر جیاوازه‌‪ ،‬چونک‌ه پشت ب‌ه به‌هره‌یه‌کى ل��ه‌غ��ورب��ه‌ت‪ ،‬ی��ان ئ��ه‌و هێز و وزه‌ی���ه‌ت‬ ‫خودایى ده‌به‌ستێت بۆی‌ه پێویست‌ه ئه‌و که‌سه‌ى پێده‌به‌خشێت ک ‌ه تێیدا په‌یوه‌ندى ب ‌ه‬ ‫شیعر ده‌نوسێت خ��اوه‌ن��ى ئ �ه‌و به‌هره‌ی‌ه بێت خۆشه‌ویستانته‌و ‌ه ده‌که‌یت؟‬ ‫ـ به‌دڵنیایه‌و‌ه شیعر دونیایه‌ک‌ه مرۆڤ‬ ‫ئامۆژگاریشم بۆهه‌موو که‌سێک ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ت��وان��اى نی‌ه ب��ا وازله‌شیعر نوسین تێیدا پ�ه‌ی��وه‌ن��دى پته‌و ب �ه‌چ��وار ده‌وری��ی �ه‌و‌ه‬ ‫بهێنێت‪ ،‬له‌و بڕوایه‌شدام ئه‌گه‌ر وا بیرکه‌ینه‌و‌ه ده‌کات زمانێک‌ه شاعیر له‌ڕێگه‌یه‌و‌ه ته‌عبیر‬ ‫له‌غوربه‌ت و هه‌ست و سۆز و دورى له‌نیشتمان‬ ‫توشى هیچ قه‌یرانێک نابین‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬شیعر چى یه‌؟ ئایا شیعر ده‌توانێت ده‌کات هه‌رچه‌ند‌ه من بۆساتێک نیشتمانم‬ ‫بیرکردنه‌وه‌ى نوێ به‌رهه‌م بهێنێت؟‬ ‫جێ نه‌هێشتو‌ه له‌هه‌موو خه‌مه‌کانیدا له‌گه‌ڵى‬ ‫مرۆڤ‬ ‫ـ به‌بێگومان شیعر ئاسۆى بیرى‬ ‫بووم بۆى گریاوم شانازیشى پێو‌ه ده‌که‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فراوان ده‌کات‪ ،‬هه‌رکاتێک شیعر له‌خزمه‌تى ئه‌و سااڵنه‌ى ک‌ه له‌ژێر ده‌سه‌اڵتى رژێم دا ئه‌و‬ ‫فراوانى بیرى مرۆڤدا نه‌بوو ئیتر ئه‌رکى خۆى ناوچان‌ه و هه‌موو ناوچه‌کانى ترى کوردستان‬ ‫ون ده‌کات‪.‬‬ ‫ده‌سوتێنران وێ��ران ده‌ک��ران که‌س له‌واڵتانى‬ ‫بۆ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫نی‬ ‫زمانێک‬ ‫شیعر‬ ‫تۆ‬ ‫‌بڕواى‬ ‫ه‬ ‫چه‌تر‪ :‬ب‬ ‫دراوسێ به‌تایبه‌ت ده‌وڵه‌ت‌ه زلهێزه‌کان و نوسه‌ر‬ ‫ده‌ربڕینى ناخى خۆت؟‬ ‫و رۆشنبیران له‌هه‌موو جیهاندا دێڕێکیان بۆ‬ ‫ـ له‌و بڕوایه‌دام هیچ ده‌الق‌ه و په‌نجه‌ره‌یه‌ک‬ ‫ن�ه‌ده‌وت کاریگه‌رى زۆرى له‌سه‌رمن هه‌بوو‬ ‫ب‌ه هێنده‌ى شیعر مرۆڤ خاڵى ناکاته‌و‌ه له‌و‬ ‫بۆی‌ه هاوخه‌مى بووم‪.‬‬ ‫خه‌یااڵت و بیرکردنه‌وانه‌ى ک‌ه ب‌ه مێشکى دا‬ ‫چه‌تر‪ :‬ده‌توانین له‌شیعره‌کانتدا وێنه‌ى‬ ‫گوزه‌ر ده‌کات و کارى تێده‌کات‪.‬‬ ‫ژیانى خۆت ببینین؟‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫شیعرى‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬چه‌ندین ژان���رى‬ ‫ـ به‌ڵێ ل�ه‌ب�ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى شیعر گ��وزارش��ت‬ ‫ت��ۆ زی��ات��ر پ��ه‌ن��ات ب��ۆ ک��ام��ی��ان ب���ردو ‌ه‬ ‫له‌هه‌ستى شاعیر ده‌کات من له‌ناو زۆربه‌ى‬ ‫له‌تێکسته‌کانتدا؟‬ ‫ـ ل�ه‌ڕاس��ت��ى دا ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى شاعیرێکى شیعره‌کانمدا که‌سایه‌تى خ��ۆم ده‌بینمه‌و‌ه‬ ‫سه‌رکه‌وتوو بیت پێویست‌ه به‌پێی توانا له‌و ئه‌وه‌ى له‌ناو دڵ و هه‌ستم دای‌ه ده‌یخه‌م‌ه سه‌ر‬

‫ـ خ��ۆش�ه‌وی��س��ت��ى ب �ه‌م��ان��ا ف��راوان �ه‌ک �ه‌ى‬ ‫پانتاییه‌کى زۆرى له‌شیعره‌کانمدا داگیرکردو‌ه‬ ‫ئافره‌تیش وه‌ک مه‌خلوقێکى جوان و ناسک‬ ‫له‌ناو شیعرى مندا بوونى هه‌ی‌ه و پشکى خۆى‬ ‫دراوه‌تێ‪.‬‬ ‫چه‌ترـ ئایا بۆ رازى کردنى دڵى که‌سانى تر‬ ‫شیعرت نوسیوه‌؟ یان بۆ کێ حه‌زتکردو ‌ه‬ ‫شیعر بنوسى و نه‌تنوسیوه‌؟‬

‫ـ هیچ کاتێک حه‌زناکه‌م شیعر بنوسم‬ ‫بۆڕازى کردنى به‌رامبه‌ر ئه‌گه‌ر کاریگه‌رى‬ ‫ل �ه‌س �ه‌رم نه‌بێت ن��ات��وان��م ب��ن��وس��م‪ ،‬زۆرج���ار‬ ‫له‌به‌رده‌م مندااڵنى واڵته‌که‌م ده‌ست‌ه وه‌ستانم‪،‬‬ ‫به‌و مانایه‌ى ح�ه‌زم ک��ردو‌ه شتى تایبه‌تیان‬ ‫بۆبنوسم‪ ،‬به‌اڵم ده‌رفه‌تم نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها تا‬ ‫ئێستا به‌رهه‌مم تایبه‌ت به‌خێزانه‌که‌م نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌شیعره‌کانم دا نیشتمان پێش زۆرشت‬ ‫که‌وتوه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌شیعرى هاوچه‌رخدا زه‌مه‌ن به‌و‬ ‫چه‌مک ‌ه ئه‌ژمار ده‌کرێت ک ‌ه بزێوبێت تواناى‬ ‫الدانى هه‌بێت به‌سه‌ر نمون ‌ه سروشتییه‌کان‬ ‫و که‌ره‌ست ‌ه کلتورییه‌کاندا ئایا زه‌مه‌ن الى‬ ‫ئێو ‌ه چۆن به‌کارهاتوه‌؟‬

‫ـ شیعر بۆ ئه‌و زه‌مه‌ن‌ه ده‌نوسم ک‌ه تیایدام‪،‬‬ ‫شیعر په‌یوه‌ندى ب�ه‌و ژینگه‌یه‌و‌ه هه‌ی‌ه ک ‌ه‬ ‫منى تێدای‌ه و کاریگه‌رى ئه‌و زه‌مه‌ن‌ه و هه‌ر‬ ‫ده‌قێک یا شیعرێکم له‌گه‌ڵ کات و شوێنى‬ ‫خ��ۆی��دا ده‌ن��وس��رێ��ت ه �ه‌ر شیعر ی��ا ده‌قێک‬ ‫له‌گه‌ڵ کلتور و نه‌ریتى میلله‌ته‌که‌م دا‬ ‫نه‌گونجێت بیریشى لێناکه‌مه‌وه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬تاچه‌ند بڕوات به‌شیعرى حوڕ هه‌ی ‌ه‬ ‫ئایا شیعرى حوڕ توانیویه‌تى گوزارشت‬ ‫له‌ناخى تۆ بکات وه‌ک شاعیرێک؟‬

‫ـ تا ئێستا نه‌م نوسیو‌ه ناشى نوسم چونک ‌ه‬ ‫چێژ له‌شیعرى کالسیک ده‌بینم‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬دورى نیشتمان و دایک تاچه‌ند‬ ‫شاعیر ده‌خات ‌ه نێو خه‌ڵوه‌تى بیرکردنه‌وه‌؟‬

‫ـ له‌وانه‌ی‌ه غوربه‌ت یان دورى نیشتمان‬ ‫سه‌رچاوه‌ى گه‌وره‌ى وروژاندنى هه‌ستى شاعیر‬ ‫بێت‪ ،‬گ �ه‌وره‌ی��ی دای���ک زۆرج���ار له‌گه‌ڵ‬ ‫نیشتمان شیعر و به‌رهه‌مى جوانى لێوه‌ده‌ردێت‪.‬‬

‫بۆنه‌کاندا له‌گه‌ڵ گروپه‌که‌ماندا گۆرانى‬ ‫ده‌ڵێم و زیاتر حه‌ز به‌وه‌ ده‌که‌م که‌ گۆرانیی ‌ه‬ ‫لۆڕییه‌کان بڵێمه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ ده‌نگم بۆ‬ ‫ئه‌داکردنى ئه‌و گۆرانى و ئاوازانه‌ زۆر‬ ‫باشه‌ و خه‌ڵکێکى زۆریش له‌سه‌رتاسه‌رى‬ ‫کوردستاندا هانم ئه‌ده‌ن بۆئه‌وه‌ى به‌رده‌وام‬ ‫بم»‪.‬‬ ‫له‌ (‪ )40‬ئه‌ندام یه‌ک ئه‌ندامان کچ بوو‬

‫ئ���ه‌رک���ان ع��ه‌ب��دول��ق��ادر ک���ه‌ ئ��ام��ێ��رى‬ ‫س�ه‌ن��ت��ور ده‌ژه‌ن��ێ��ت ئ���ه‌وه‌ى خ��س��ت�ه‌روو ک ‌ه‬ ‫له‌گرووپه‌که‌یاندا له‌کۆى (‪ )40‬ئه‌ندام‬ ‫ئێستا هیچ کچێکى ت��ێ��دا نیه‌ و وتى‬ ‫«گروپه‌که‌مان له‌ئێستادا پێکهاتووه‌ ل ‌ه‬ ‫(‪ )40‬ئه‌ندام و چه‌ند ئامێرێکمان هه‌ی ‌ه‬ ‫وه‌ک (ده‌ف‪ ،‬زه‌رب‪ ،‬ده‌ه����ۆڵ‪ ،‬دای���ره‌‪،‬‬ ‫خه‌شخاشه‌‪ ،‬بانگۆس‪ ،‬دوو ته‌پله‌‪ ،‬زه‌نگۆڵه‌‪،‬‬ ‫درامى بچوک و باس درام‪ ،‬تار و سێ‬ ‫ت��ار) و پێشتر ی �ه‌ک ئه‌ندامى کچمان‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌گروپه‌که‌ماندا هیچ‬ ‫کچێک ئه‌ندام نییه‌‪.‬‬

‫زمناکو عه‌زیز ئه‌ندامى گروپى ده‌فى‬ ‫وه‌فایى و ت��ار ژه‌ن ده‌رب���اره‌ى چاالکى و‬ ‫به‌شداریکردنیان له‌فێستیڤاڵ و بۆنه‌کاندا‬ ‫وت��ى «گ��روپ �ه‌ک �ه‌ى ئێمه‌ ت��اک�ه‌ گروپى‬ ‫ریتمییه‌ ل �ه‌ک��وردس��ت��ان��دا و یه‌کێکین‬ ‫ل��ه‌و گ��روپ��ان �ه‌ى ک �ه‌ هه‌میشه‌ چ��اوم��ان‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ره‌ ل�ه‌الی�ه‌ن ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دان و هونه‌ر‬ ‫دۆستانه‌وه‌ و چاوه‌ڕوانى کارى باشتر و‬ ‫نوێترمان لێده‌که‌ن‪ ،‬به‌شانازییه‌وه‌ ده‌ڵێم‬ ‫ئێمه‌ ئامێرى ده‌فمان زیاتر له‌سنوره‌که‌ى‬ ‫خۆماندا خۆشه‌ویست تر کرد و به‌ ته‌واوى‬ ‫ک��وردس��ت��ان��م��ان ن��اس��ان��د‪ ،‬گ��روپ�ه‌ک�ه‌م��ان‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن وه‌زاره‌ت����ى رۆشنبیرى ل�ه‌ ساڵى‬ ‫(‪ )2007‬بانگهێشتى فێستیڤاڵى رۆژى‬ ‫جیهانى مندااڵن کرا له‌شارى هه‌ولێر و‬ ‫دواى ئه‌وه‌ى به‌رهه‌مێکى ناوازه‌ى جوانمان‬ ‫پێشکه‌ش کرد و پله‌ى یه‌که‌مان به‌ده‌ست‬ ‫ه��ێ��ن��ا‪ ،‬ش���ه‌ره‌ف���ى ئ���ه‌وه‌ی���ان پ��ێ��دای��ن ک ‌ه‬ ‫نوێنه‌رایه‌تى مۆسیقاى ک��وردى بکه‌ین‬ ‫و به‌شداربین له‌فێستیڤاڵى نێوده‌وڵه‌تى‬ ‫واڵت��ان��ى س���ه‌رده‌ری���اى سپى ک �ه‌ له‌ساڵى‬ ‫(‪ )2007‬له‌ئیتاڵیا سازکرا و توانیمان‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ى که‌ به‌شداربوون له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ى به‌رهه‌مه‌که‌ى ئێمه‌یان بینى‬ ‫سه‌رسامیان بکه‌ین و پله‌ى یه‌که‌م به‌ده‌ست‬ ‫بهێنین که‌ ئه‌وه‌ش سه‌روه‌رییه‌کى مه‌زن ‌ه‬ ‫بۆمیلله‌ته‌که‌مان و ته‌واوى هونه‌رمه‌ندان و‬ ‫هونه‌ردۆستان»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها زمناکۆ وتیشى «تائیستا‬ ‫له‌شاره‌که‌ى خۆماندا سێ کۆنسێرتمان‬ ‫س��ازک��ردوه‌ و له‌نێوان ئێمه‌ و ج�ه‌م��اوه‌رى‬ ‫ده‌رب�ه‌ن��دی��خ��ان شتێک دروس���ت ب��ووه‌ ک ‌ه‬ ‫ده‌توانم پێى بڵێم عه‌شق‪ ،‬عه‌شق بۆ یه‌کتر‬ ‫و عه‌شق بۆ ئه‌و ئامێره‌ ریتمییه‌ کوردیی ‌ه‬ ‫ره‌سه‌نانه‌»‪.‬‬

‫شێرکۆ بێکه‌س‪:‬‬ ‫هه‌موو ساڵێک له‌گه‌ڵ نه‌رگس و نه‌ورۆزدا ده‌گه‌ڕێته‌و ‌ه‬ ‫ش���ێ���رک���ۆ ب��ێ��ک �ه‌س‬ ‫ل�����ه‌ ک����ۆچ����ىدوای����ی‬ ‫ه���ون���ه‌رم���ه‌ن���دى ک���ورد‬ ‫ح������ه‌م������ ‌ه ج������������ه‌زادا‬ ‫ده‌ڵ���ێ���ت‪ :‬ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د‬ ‫«ح���ه‌م���ه‌ج���ه‌زا»‬ ‫ب���ه‌راس���ت���ی گ��وران��ی��ب��ێ��ژێ��ک��ی‬ ‫ن��������ه‌ت��������ه‌وه‌ی��������ی ب��������وو‪.‬‬ ‫گورانییه‌کانی ده‌چوون ‌ه‬ ‫ن��او دڵ��ی خه‌ڵکییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌و‌ه خۆشه‌ویست‬ ‫ب������وو‪ ،‬ئ���ه‌م��� ‌ه ج��گ� ‌ه‬ ‫ل����������������������ه‌وه‌ی ک���� ‌ه‬ ‫حه‌مه‌جه‌زا پیاوێکی‬ ‫ن���ی���ش���ت���م���ان���پ���ه‌روه‌ر‬ ‫ب�����وو‪ ،‬ه���ه‌م���وو ئ �ه‌و‬ ‫راس��ت��ی��ی � ‌ه ده‌زان���ی���ن‬ ‫ک�����ه‌ ه���ون���ه‌رم���ه‌ن���د‬ ‫حه‌مه‌جه‌زار‬

‫چه‌ندین س��اڵ ته‌مه‌نی خ��ۆی به‌شۆڕش‬ ‫و پ��ێ��ش��م �ه‌رگ��ای �ه‌ت��ی ب �ه‌خ��ش��ی‪ .‬م���ن ل ‌ه‬ ‫هه‌فتاکانی سه‌ده‌ی رابردووه‌و‌ه حه‌مه‌جه‌زام‬ ‫ن��اس��ی و چ ل �ه‌ش��ار و چ ل �ه‌ش��اخ و چ‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت له‌یه‌که‌و‌ه نزیک بووین‪.‬‬ ‫به‌شێک له‌گورانییه‌کانی‬ ‫ی��ان س��روده‌ک��ان��ی‬ ‫ه���ه‌م���ی���ش��� ‌ه‬ ‫ب��ۆ وره‌ی‬

‫پێشمه‌رگ ‌ه له‌رۆژگار‌ه سه‌خته‌کاندا زادێکی‬ ‫رۆح��ی ب��وون‪ .‬ل �ه‌ڕووی کومه‌اڵیه‌تیشه‌و‌ه‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��د ح �ه‌م �ه‌ج �ه‌زا په‌یوه‌ندییه‌کی‬ ‫ب���ه‌رف���راوان���ی ل���ه‌گ���ه‌ڵ ه���ه‌م���وو چ��ی��ن و‬ ‫توێژه‌کانی میلله‌تدا هه‌بوو‪ .‬له‌دانیشتن‬ ‫و ک��ۆڕی تایبه‌تی له‌گه‌ڵ هاورێکانی‬ ‫خۆیدا ئه‌وه‌ند‌ه قسه‌خۆش بوو ک ‌ه هه‌رگیز‬ ‫تاقه‌تت لێی نه‌ده‌چوو‪ .‬هه‌روه‌ها پیاوێکی‬ ‫ده‌ستره‌نگین ب��وو‪ .‬به‌شێکیش له‌شیعری‬ ‫گورانییه‌کانی خۆی ده‌ینووسی‪ .‬له‌ساڵی‬ ‫‪ 1985‬و ‪1986‬دا ج��ارێ��ک��ی ت��ر ل�ه‌ن��او‬ ‫شۆڕش و شاخدا یه‌کمان گرته‌وه‌‪ .‬ماڵی‬ ‫ح�ه‌م�ه‌ج�ه‌زا ل �ه‌و ش��اخ��ان�ه‌ش ده‌رگ���ای بۆ‬ ‫ه�ه‌م��ووان له‌سه‌ر پشت ب��وو‪ .‬من ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫له‌ناوچه‌ی دۆڵی جافایه‌تی و له‌به‌رگه‌ڵوو‬ ‫ئه‌ژیام‪ ،‬گه‌ڵێک جار ده‌هات بۆالم‪ ،‬چه‌ند‬ ‫رۆژێکمان پێکه‌وه‌ به‌سه‌ر ده‌برد‪ .‬له‌کۆتایی‬ ‫هه‌شتا و نه‌وه‌ده‌کانی سه‌ده‌ی رابردوودا من‬ ‫له‌سوید جێگیر بووم و ئه‌و ل ‌ه دانیمارک‬ ‫گه‌لێک جار ئه‌و ده‌هات بۆ سوید و یان‬ ‫من ده‌رۆیشتم بۆ دانیمارک‪ .‬ه�ه‌ر له‌و‬ ‫سااڵنه‌دا ده‌وڵه‌تی دانیمارک گه‌شتێکى‬ ‫بۆ من وه‌ک شایه‌دێکی کورد و هه‌روه‌ها‬ ‫ح���ه‌م���ه‌ج���ه‌زا و ت��ی��پ �ه‌ک �ه‌ی رێ��ک��خ��س��ت‪.‬‬ ‫گه‌شته‌ک ‌ه به‌ ئۆتۆمبیل بوو‪ .‬شاربه‌رشاری‬ ‫دان��ی��م��ارک گ���ه‌ڕای���ن‪ ،‬چ �ه‌ن��د ش��اع��ی��ر و‬ ‫گورانیبێژی دانیمارکیمان له‌گه‌ڵدا بوون‪.‬‬ ‫له‌و شارانه‌ له‌گه‌ڵ په‌نابه‌ره‌ کورده‌کاندا‬ ‫یه‌کمان ده‌گرته‌و‌ه و کۆڕی شیعرخوێندنه‌و‌ه‬ ‫و گورانیمان بۆ ساز ده‌کردن‪ .‬ئه‌و سه‌فه‌ر‌ه‬ ‫س�ه‌ف�ه‌ری عومر ب��وو و له‌بیر ناچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆچی دوای��ی حه‌مه‌جه‌زا به‌ناسۆر بوو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ��ه‌و پ��ی��او‌ه چ وه‌ک هونه‌رمه‌ند‬ ‫و چ وه‌ک ک��وردێ��ک��ی ب�ه‌ه�ه‌ڵ��وێ��س��ت‪،‬‬ ‫جێگه‌ی له‌ناو دڵی هه‌موو تاکێکی ئه‌م‬ ‫کۆمه‌ڵه‌دایه‌‪ .‬حه‌مه‌جه‌زا هه‌موو ساڵێک‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌رگس و نه‌ورۆزدا ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫المان و نامرێت‬


‫به‌رله‌وه‌ى جه‌ژنى نه‌ورۆز بێت پێشنیارێک‬ ‫ئ���ه‌م���ڕۆ ئ��ێ��م �ه‌ش‬ ‫وه‌ک گه‌لى کورد‬ ‫له‌ناو ره‌وت��ى ژیانى‬ ‫مرۆڤایه‌تى بوونمان‬ ‫هه‌یه‌ واقعى بوونى‬ ‫زم�������ان ج����ی����اوازى‬ ‫و کلتورمان ئ �ه‌وه‌ى سه‌لماندوه‌ دواى‬ ‫روخ��ان��ى ده‌وڵ�ه‌ت��ى گ �ه‌وره‌م��ان ده‌وڵ�ه‌ت��ى‬ ‫کردنیانینه‬ ‫‌‌‬ ‫ماد دوژمنان لێنه‌گه‌ڕان تا‬ ‫پ��ێ��ن��چ پ��ارچ��ه‌ ه �ه‌رپ��ارچ �ه‌ی �ه‌ک��ی��ش��ی��ان‬ ‫لکاندین به‌سه‌رسه‌ختترین دۆژمنمانه‌و‌ه‬ ‫ک �ه‌ت��ا ه��ه‌ن��وک��ه‌ش ن��ه‌ی��اران��م��ان ح �ه‌ز‬ ‫ب��ه‌ ه �ه‌ن��اس �ه‌دان��م��ان ن��اک��ه‌ن ت �ه‌ن��ان �ه‌ت‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر خ���اک���ى خ���ۆم���ان ل��ه‌س��ااڵن��ى‬ ‫رابردوودا به‌هۆى بارودۆخێکى سه‌ختى‬ ‫ناهه‌موار ل�ه‌الی�ه‌ن داگ��ی��رک�ه‌ران�ه‌وه‌ ل ‌ه‬ ‫هه‌رسه‌روه‌ختى بۆنه‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانمان‬ ‫ب��ێ��ش �ه‌رم ک���ردن رێ��گ��ی��ری��م��ان ل��ێ��ک��راو‌ه‬ ‫و س �ه‌رک��وت ک���راوی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل�ه‌پ��اش‬ ‫ساالنى راپه‌ڕین ده‌رفه‌تێکى باش بوو‌ه‬ ‫و ئه‌توانین بڵێین له‌سه‌ر وه‌ختى بۆن ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانمان به‌تایبه‌ت بۆنه‌ى‬ ‫چه‌ژنى ن�ه‌ورۆز به‌شێوه‌یه‌کى ئازادان ‌ه‬ ‫ی��ادم��ان��ک��ردووه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا جه‌ژنى‬ ‫ن���ه‌ورۆز ک�ه‌ ه��اوک��ات�ه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ بۆنه‌ى‬ ‫راپه‌رین ئه‌وه‌نده‌ى تر بایه‌خ به‌و جه‌ژن ‌ه‬ ‫دراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ى جێ هه‌ڵوێسته‌یه‌ ساڵ به‌ساڵ‬ ‫ئه‌و جه‌ژنه‌ به‌دبه‌خته‌مان گۆڕانکارى‬ ‫سه‌یر س�ه‌ی��رى ب �ه‌س �ه‌ردا دێ��ت ه�ه‌روه‌ه��ا‬

‫ه���ه‌رس���اڵ���ه‌ گ���ه‌زێ���ک���ى ل���ێ ب��چ��وک‬ ‫ده‌ک���رێ���ت���ه‌وه‌ ئ��ه‌گ��ه‌ر ک �ه‌م��ێ��ک ی��ادى‬ ‫راب��ردوو بکه‌ینه‌وه‌ له‌سااڵنى راب��ردودا‬ ‫چ��ێ��ژى ئ���ه‌و ج��ه‌ژن��ه‌ ئ���ه‌ون���ده‌ ل �ه‌زه‌ت��ى‬ ‫ه���ه‌ب���ووه‌ ب �ه‌چ �ه‌ن��د رۆژێ����ک خ�ه‌ڵ��ک��ى‬ ‫خ��ۆى بۆ ئ��ام��اده‌ ک��ردوه‌ جلى تایبه‌ت‬ ‫و خ��واردن��ى ت��ای��ب�ه‌ت و ی��ادک��ردن �ه‌وه‌ى‬ ‫به‌ها ب��ای�ه‌خ��داره‌ کلتورییه‌کانى تێدا‬ ‫ده‌ک���رای���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پ���اش ئ����ه‌وه‌ى ئ �ه‌و‬ ‫جه‌ژنه‌ به‌دبه‌خته‌ له‌ گردى مامه‌یاره‌ و‬ ‫کارێزه‌که‌ى وه‌ستا شه‌ریف هه‌ڵکه‌ندرا‬ ‫برایه‌ شه‌قامى ئیبراهیم پاشا و پاشان‬ ‫له‌وێوه‌ کۆچى کرد بۆ شه‌قامى سالم‬ ‫ئه‌م جه‌ژنه‌ نه‌حه‌ساوه‌ى ئێمه‌ جگه‌ له‌وه‌ى‬ ‫جێگه‌یه‌کى ف��راوان��ى نیه‌ له‌هه‌ندێک‬ ‫داب و نه‌ریتى ک���ورده‌وارى الى داوه‌‬ ‫و شوێنێکى شیاوى نیه‌ که‌ ئه‌وه‌نده‌ى‬ ‫تر خۆشى ببه‌خشێت راستى شه‌قامى‬ ‫سالم مه‌ودایه‌کى درێ��ژى هه‌یه‌ وه‌ک‬ ‫شاڕێیه‌ک‪ ،‬به‌اڵم فراوان و شیاو نیه‌‬ ‫بۆ که‌رنه‌ڤاڵ فێستیڤاڵێکى نه‌ته‌وه‌یى‬ ‫وه‌ه��ا گ �ه‌وره‌ و پڕ ب��ای�ه‌خ له‌ڕاستیدا‬ ‫ئه‌و شه‌قامه‌ شیاوى یادکردنه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫بۆنه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ نیه‌‪ .‬چونکه‌ هێشتا ئه‌و‬ ‫شه‌قامه‌ ل�ه‌ڕوى جوانکارى شارستانى‬ ‫و ج��وان��ى ت �ه‌الرس��ازى ی��ان شه‌قامێکى‬ ‫کلتورى نیه‌ واتا ته‌الره‌کان کۆن نین‬ ‫که‌ هێمایه‌کى کلتورى هه‌بێت‪.‬‬ ‫ه�������ه‌روه‌ه�������ا رێ���������ژه‌ى س�����ه‌وزای�����ى‬ ‫ل���ه‌وش���ه‌ق���ام���ه‌دا زۆر ک���ه‌م���ه‌‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت‬ ‫ئه‌وه‌ش بڵێین به‌هۆى زیادبوونى رێژه‌ى‬

‫دانیشتوانى شاره‌که‌وه‌ و هاتنى میوان‬ ‫گه‌شتیاران ل�ه‌و رۆژه‌دا زیاتر ل�ه‌ڕه‌و‌ه‬ ‫به‌کۆمه‌ڵ ده‌چێت یان له‌خۆپیشاندانى‬ ‫ج�����ه‌م�����اوه‌رى ت����ا ل���ه‌ب���ۆن���ه‌ى ج���ه‌ژن���ى‬ ‫ن �ه‌ورۆز و فێستیڤاڵ‪ ،‬ب�ه‌و هۆیه‌شه‌و‌ه‬ ‫چ��االک��ی��ی��ه‌ ک���ل���ت���ورى و ئ����ه‌ده‌ب����ى و‬ ‫ه���ون���ه‌ری���ی���ه‌ک���ان ن���ات���وان���ن ک�ه‌ش��ێ��ک��ى‬ ‫خۆش و سه‌رنجڕاکێش بده‌ن به‌دیمه‌نى‬ ‫فێستیڤاڵى نه‌ورۆز ئه‌مه‌ش وایکردوو‌ه‬ ‫ک�ه‌ کاتێک ده‌چ��ی��ت ل �ه‌وێ ساتێک‬ ‫خۆشحاڵى ده‌ر ده‌ب��ڕى پ��اش که‌مێک‬ ‫ب �ه‌ه��ۆى ق �ه‌ره‌ب��اڵ��غ��ى و ن��ات �ه‌ن��دروس��ت��ى‬ ‫جێگه‌که‌ى بێزار ده‌بیت و زوو له‌ده‌ستى‬ ‫هه‌ڵدێیت‪ ،‬بۆیه‌ له‌ڕاستیدا ئیتر ئه‌و‬ ‫جێگه‌یه‌ شیاوى ئه‌وه‌ نیه‌ بۆنه‌ى جه‌ژنى‬ ‫ن���ه‌ورۆزم���ان���ى ت��ێ��دا ی���اد ب��ک��رێ��ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ب���ێ���ت ب��گ��وێ��زرێ��ت��ه‌وه‌ ب���ۆ ده‌ش��ت��ای��ى‬ ‫دام��ێ��ن��ى ش��اخ��ى گ��ۆی��ژه‌ ئ �ه‌و جێگه‌ی ‌ه‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى کلتورى تایبه‌ت بکرێت‬ ‫ب �ه‌ی��ادى ب��ۆن �ه‌ک��ان چ�ه‌ن��دی��ن ی��ادگ��ارى‬ ‫ک��ل��ت��وری��ى و م��ۆدێ��رن��ى ت��ێ��دا دروس���ت‬ ‫و ئ��ام��اده‌ بکرێت ل �ه‌گ �ه‌ڵ ته‌الرێکى‬ ‫گه‌وره‌ له‌سه‌ر شاخى گۆیژه‌ که‌ هێماى‬ ‫شارستانییه‌تێکى کۆنى شاربێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ناوه‌ڕاستى شاخى گۆیژ‌ه‬ ‫ق���ادرم���ه‌ی���ه‌ک���ى ف������راوان ه �ه‌ب��ێ��ت ک� ‌ه‬ ‫ل �ه‌ت �ه‌الره‌ک �ه‌وه‌ بچێته‌ خ���واره‌وه‌ ب��ۆ ناو‬ ‫شار شاخى گۆیژ هه‌میشه‌ دیمه‌نێکى‬ ‫س��روش��ت��ى ج���وان���ى ه���ه‌ب���ووه‌ و رێ���ژه‌ى‬ ‫سه‌وزاییش له‌و ناوچه‌یه‌دا بوونى زۆره‌‬ ‫ده‌توانین له‌ڕێگه‌ى چه‌ندین پسپۆڕى‬

‫گ �ه‌ش��ت��ی��ارى ئ��ه‌ن��دازی��ارى ت �ه‌الرس��ازى‬ ‫و ئ�ه‌ن��دازی��ارى باخچه‌ى ئ �ه‌وه‌ بکه‌ین ‌ه‬ ‫دیمه‌نێکى سه‌رنجڕاکێش بۆ نه‌وه‌کانى‬ ‫ئاینده‌‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر حکومه‌ت ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫پێنه‌کرا ده‌توانێت پالنى گه‌شتیارى بۆ‬ ‫داڕێژێت و بیکاته‌ پڕۆژه‌ بۆ که‌رتى‬

‫كردنەوەی ئاگری نەورۆزی ساڵی (‪ )2010‬لەهەڵەبجەی شەهید‬

‫وێنه‌ی شوێنی ته‌قینه‌وه‌که‌ی‌ ئه‌م دواییه‌ی مه‌هاباد‬ ‫ل �ه‌پ��ش��ت س���ه‌ر ب��ووب��ێ��ت‪ ،‬چ��ۆن �ه‌ وا ب ‌ه کوردستان که‌ له‌ دواى له‌سێداره‌دانى‬ ‫ئ��اس��ان��ى ه��ه‌م��ووی��ان ل����ه‌داوى ب�ه‌س��ی��ج ف����ه‌رزاد‪ ،‬ع �ه‌ل��ی‪ ،‬ش��ی��ری��ن و ف �ه‌ره��اد‬ ‫و ع �ه‌ش��ای��ر ک���ه‌وت���وون و ی���ه‌ک جێ ده‌رگ����اى دوک���ان و ب��ازاڕه‌ک��ان��ی��ان ب ‌ه‬ ‫س��ى که‌سیان ل��ێ ک���وژراوه‌! ئایا ئه‌و نیشانه‌ى دژایه‌تى ده‌وڵه‌ت داخست‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫بوختانانه‌ زۆر کۆمیک و ناشیان ‌ه بڵێ‪ ،‬کوردانێکیش ه�ه‌ن که‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ن��ی��ی�ه‌؟ ئ��ای��ا ب�ه‌ڕاس��ت��ى ئ �ه‌وان �ه‌ خ��ۆی��ان منن و ئ��ه‌وه‌ یه‌کێتى خه‌ڵکى ک��ورد‬ ‫ئ�ه‌ح��م�ه‌ق��ن ی���ان ه �ه‌م��وو ک �ه‌س��ی��ان پێ و ده‌وڵ���ه‌ت���ه‌ داگ��ی��رک �ه‌ره‌ک �ه‌ی �ه‌ت��ى ک ‌ه‬ ‫پ �ه‌خ��م �ه‌ و ئ �ه‌ح��م �ه‌ق �ه‌ ک���ه‌ ب����ڕوا ب �ه‌و م��ای�ه‌ى گ��وای�ه‌ ن��اڕه‌زای �ه‌ت��ى هێزه‌کانى‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن و دژب�����ه‌رى ده‌وڵ���ه‌ت���ه‌‪.‬‬ ‫چیرۆکه‌ کۆمیکانه‌یان بکات؟‬ ‫چ��واره‌م‪ :‬ئایا ته‌قینه‌وه‌ى بۆمبێک وه‌ک بڵێى که‌ ئه‌م جاشه‌ چه‌کداران ‌ه‬ ‫ل���ه‌م���ه‌ه���اب���اد‪ ،‬ئ���ه‌و ه���ه‌م���وو ل �ه‌ش��ک��ر‌ه نوێنه‌رایه‌تى هه‌موو خه‌ڵکى کوردستان‬ ‫سه‌ربازییه‌ى پێویسته‌ له‌الیه‌ن ئه‌مریکا و خواسته‌کانیان ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬ن �ه‌ک ئه‌و‬ ‫و ئیسرائیل و کۆنه‌ به‌عس و به‌ قه‌ولى ک���ورده‌ ن��اڕازی��ان �ه‌ى ک �ه‌ س�ه‌رک��وت��ی��ان‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت دژى ئینقیالب!!!‬ ‫زه‌مینه‌ى سه‌رکوتى زیاتر و‬ ‫‪ .2‬‬ ‫پ��ێ��ن��ج �ه‌م‪ :‬ئ��ای��ا ئ���ه‌و ه���ه‌م���وو ه��ێ��ز‌ه‬ ‫ک��ۆب��وون�ه‌وه‌ ک�ه‌ بێن و ژن و منداڵى میلیتاریزه‌کردنى زۆرت��رى کوردستان‬ ‫جاشه‌کان بکوژن؟ ئایا نه‌یانده‌توانى ب��ڕه‌خ��س��ێ��ن��ێ��ت و ده‌س��ت��ى ب��ۆ س��زادان��ى‬ ‫ب���ۆ وێ��ن��ه‌ ل���ه‌ م���ۆره‌ی���ه‌ک���ى گ�����ه‌وره‌ و چ���االک���ان���ى م����ه‌ده‌ن����ى و س��ی��اس��ى و‬ ‫س�ه‌ره‌ک��ى وه‌ک فه‌رمانده‌کانى سپاى هێزه‌کانى پ��ارت��ی��زان��ى ک��ورد ئ��اواڵ�ه‌ت��ر‬ ‫پاسداران و ئیتیالعات و کێ و کێ بێت ‪.‬‬ ‫‪ .3‬زه‌مینه‌ى له‌سێداره‌دانى زۆرت��ر‬ ‫بده‌ن؟‬ ‫هه‌موو ئه‌و بوختانانه‌ى رژێمى ئێران و خ��ێ��رات��رى چ��االک��ى س��ی��اس��ى ک��ورد‬ ‫نیشان ده‌دات که‌ ده‌وڵه‌ت زۆر ناشیان ‌ه بڕ ه‌خسێنێت ‪.‬‬ ‫‪ .4‬جاشه‌کان زۆرتر به‌خۆیه‌وه‌ گرێ‬ ‫ل �ه‌ه �ه‌وڵ��ى ئ���ه‌وه‌دای���ه‌ ک �ه‌ په‌نجه‌کانى‬ ‫خ��وێ��ن��اوى خ��ۆى ل�ه‌پ��ی�لان و جه‌نایه‌تى ب��دات و باشتر بۆ ش�ه‌ڕ ل �ه‌دژى هێزى‬ ‫خوێناوى ته‌قینه‌وه‌ى بۆمب له‌مه‌هاباد پارتیزانى کورد و گرتن و ئه‌شکه‌نج ‌ه‬ ‫بشارێته‌وه‌‪ .‬رژی��م ب�ه‌و ک��اره‌ له‌هه‌وڵى و کوشتنى کوردانى ناڕازى و مه‌ده‌نى‬ ‫هانیان بدات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ دابوو که‌‪:‬‬ ‫‪ .5‬ب �ه‌ک��وش��ت��ن��ى ژن و م��ن��داڵ��ى‬ ‫واڵمێک بدات به‌و خه‌ڵکه‌ى‬ ‫‪ .1‬‬

‫‪13‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬فەریق هەڵەبجەیی‬

‫له‌چاو ه‌ڕوانی‬ ‫به‌ڕێو ه‌به‌ر ه‌کاندا‬

‫ده‌وڵه‌تى ئێران زۆر ناشیانه‌‪ ،‬ده‌ستى خوێناوى‬ ‫جه‌نایه‌تی خۆى له‌مه‌هاباد ده‌شارێته‌وه‌‬ ‫ل���ه‌ک���ۆت���ای���ی���دا‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت بوختانى‬ ‫ئ�����ه‌وه‌ى ک���رد ک ‌ه‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ى ک ‌ه‬ ‫ته‌قینه‌وه‌که‌ى مه‌هابادیان ئه‌نجام داوه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ ناسراوه‌ و ک��وژراون‪.‬‬ ‫به‌پێى بوختانى ده‌وڵ �ه‌ت‪ ،‬ئه‌و که‌سان ‌ه‬ ‫کۆنه‌ به‌عسى و دژى ئینقیالب بوون‬ ‫و به‌ ه��اوک��ارى ئیسرائیل و ئه‌مریکا‬ ‫هاتوونه‌ مه‌هاباد و ئ�ه‌و ته‌قینه‌وه‌یان‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��ام داوه‌‪ .‬گ��ۆی��ا ئ���ه‌وان���ه‌ زی��ات��ر‬ ‫له‌سى و چه‌ند که‌س ب��وون و له‌کاتى‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ الى عێراق‪ ،‬له‌سه‌ر سنور‬ ‫سى که‌سیان ک��وژراون! گرێدانى ئه‌و‬ ‫ک �ه‌س��ان �ه‌ ب �ه‌ ئ��ی��س��رائ��ی��ل و ئ�ه‌م��ری��ک��ا‪،‬‬ ‫قسه‌یه‌کى سوننه‌تى رژی��م�ه‌ ک�ه‌ هه‌ر‬ ‫له‌ چرکه‌کانى یه‌که‌مى ته‌قینه‌وه‌که‌دا‬ ‫باسیان لێ کردبوو‪.‬‬ ‫لێره‌دا ده‌مه‌وێ ئاماژه‌ به‌چه‌ند خاڵى‬ ‫بچوک و جێگه‌ى سه‌رنج بکه‌م‪:‬‬ ‫یه‌که‌م‪ :‬ئه‌مریکا و ئیسرائیل‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ن که‌ سه‌دام حسێنیان له‌ناو برد‪.‬‬ ‫ئێستاش شاهیدى ئه‌وه‌ین که‌ یه‌کێک‬ ‫له‌و هێزه‌ سه‌ره‌کییانه‌ى که‌ له‌عێراقدا‬ ‫له‌دژى هێزه‌کانى ئه‌مریکا شه‌ڕ ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫کۆنه‌ به‌عسییه‌کانن‪ .‬ک�ه‌واب��وو چۆن‬ ‫ده‌ک��رێ قبوڵ بکه‌ین که‌ الیه‌نگرانى‬ ‫س �ه‌دام له‌گه‌ڵ قاتڵى سه‌رۆکه‌که‌یان‬ ‫واتا ئه‌مریکا په‌یوه‌ندیان ئه‌وه‌نده‌ به‌هێز‬ ‫بێت ک�ه‌ بگه‌نه‌ الى ی �ه‌ک و پیالنى‬ ‫بۆمب دانانه‌وه‌ له‌مه‌هاباد داڕێژن‪.‬‬ ‫دووه �ه‌م‪ :‬ئێران له‌کوێوه‌ زانیویه‌تى‬ ‫ک �ه‌ ئ���ه‌وان���ه‌ چ �ه‌ن��د ک �ه‌س��ن و ن��اوی��ان‬ ‫چییه‌ ک�ه‌ ب�ه‌ج��ۆرێ��ک ل��ێ��دوان ده‌دات‬ ‫که‌ گوایه‌ ژماره‌یان به‌ته‌واوى ده‌زانێت‬ ‫و ئ�ه‌وه‌ سى که‌سى کوشتوون و دوو‪-‬‬ ‫س���ێ ک���ه‌س���ی���ان م�����اون! وه‌ک ب��ڵ��ێ��ى‬ ‫ژماره‌ى ناسنامه‌ و شتیشیانى هه‌بێت!‬ ‫(ئ �ه‌گ �ه‌رچ��ى تائێستا ن�ه‌وێ��ن�ه‌ی�ه‌ک و‬ ‫نه‌ناوێک له‌وکه‌سانه‌ باڵونه‌کراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫تابزانین کێن و ئایا به‌ڕاستى بوونیان‬ ‫هه‌یه‌ ی��ان ته‌نیا بوختانه‌) جا ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ��ه‌وه‌ن��ده‌ ئیتیالعاتى ده‌وڵ��ه‌ت��ى ئ��ێ��ران‬ ‫ب �ه‌ه��ێ��زه‌‪ ،‬ب��ۆچ��ى ب �ه‌ر ل �ه‌ ته‌قینه‌وه‌ک ‌ه‬ ‫نه‌یده‌گرتن‪.‬‬ ‫س���ێ���ی���ه‌م‪ :‬ئ���ای���ا ئ���ه‌گ���ه‌ر ب��ه‌ڕاس��ت��ى‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌کى وا له‌الیه‌ن ئیسرائیل و‬ ‫ئه‌مریکا و به‌عس و دژى ئینقیالب‬ ‫(ئه‌و هه‌موو هێزه‌ به‌یه‌که‌وه‌ که‌م نین)‬ ‫رووى داب��ێ��ت و پ��ی�لان��ێ��ک��ى ب�ه‌ه��ێ��زی��ان‬

‫تایبه‌ت ئه‌گه‌رنا نه‌نه‌ورۆز شاد ده‌بێت‬ ‫نه‌شه‌قامى سالم به‌که‌ڵکى فێستیڤاڵى‬ ‫ن���ه‌ورۆز دێ���ت‪ ،‬ه �ه‌ر س �ه‌ری �ه‌ش �ه‌و پ��ار‌ه‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانێکه‌ و هیچى تر‪.‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫فۆتۆ‪:‬ئینته‌رنێت‬ ‫ج���اش���ه‌ک���ان‪ ،‬ن���ه‌ی���اران���ى خ����ۆى وه‌ک‬ ‫که‌سانى ترسنۆک و بێ بنه‌ما نیشان‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫‪ .6‬به‌ بیانووى ناسین و کوشتنى‬ ‫س��ى ک �ه‌س ل �ه‌و ک�ه‌س��ان�ه‌ى ک�ه‌ گوای ‌ه‬ ‫ب���ه‌ ب��وخ��ت��ان��ى خ���ۆی���ان ب���ک���ه‌رى ئ��ه‌و‬ ‫رووداوه‌ن‪ ،‬بڵێت که‌ هێزى ئیتیالعاتى‬ ‫زۆر له‌سه‌ره‌ و هێزێکى یه‌کجار زۆرى‬ ‫هه‌یه‌ و به‌باسکردن ل�ه‌وه‌ى که‌ گوای ‌ه‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌شى به‌ هاوکارى عه‌شایرى‬ ‫ک���ورد ک��وش��ت��ووه‌‪ ،‬وا ن��ی��ش��ان ده‌دات‬ ‫ک���ه‌ پ��ێ��گ �ه‌ی �ه‌ک��ى ی �ه‌ک��ج��ار ب �ه‌ه��ێ��زى‬ ‫له‌کوردستان هه‌یه‌‪( .‬هه‌ڵبه‌ت من ناڵێم‬ ‫ده‌وڵه‌تى ئێران به‌هێز نییه‌ یان جاش و‬ ‫به‌کرێگیراوى زۆر نییه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئه‌و‬ ‫ئاسته‌ش نییه‌ که‌ ده‌ریده‌خات)‪.‬‬ ‫به‌هه‌ر حاڵ ئه‌وه‌ى که‌ دیاره‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ رژیمى ئێران‪ ،‬به‌و بوختانانه‌ى ک ‌ه‬ ‫کردویه‌تی‪ ،‬زۆر ناشیانه‌ کارى کردوه‌‬ ‫و به‌دواترین لێدوانه‌کانى ده‌ستى خۆى‬ ‫به‌ته‌واوى ئاشکرا کرد‪ .‬له‌په‌نجه‌کانى‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬خوێنى ژم��اره‌ی �ه‌ک له‌ژنان‬ ‫و م��ن��دااڵن��ى ب �ه‌ک��رێ��گ��ی��راوان��ى خ��ۆى‬ ‫ده‌تکێته‌خوار‪ ،‬نه‌ک خوێنى ئه‌و که‌س ‌ه‬ ‫خیاڵیانه‌ى که‌ بوختانى ئ �ه‌وه‌ ده‌ک��ات‬ ‫پاشماوه‌ى به‌عسى بوون!‬

‫ی���ه‌ک���ێ���ک ل����ه‌وک����ێ����ش����ان����ه‌ی ک � ‌ه‬ ‫ب����ه‌ش����ێ����وه‌ی����ه‌ک����ی‬ ‫ب����ه‌رچ����او رۆژان����� ‌ه‬ ‫روب�����������������������ه‌ڕووی‬ ‫هاواڵتیان ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫کێشه‌ی گه‌نده‌ڵی‬ ‫دام����ه‌زراوه‌ک����ان����ی‬ ‫ح������ک������وم������ه‌ت ی�������اخ�������ود س���س���ت���ی‬ ‫به‌ڕێوه‌چوونی کاره‌کانی هاواڵتیان ‌ه‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌کانی حکومه‌تدا‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ده‌بینین ئ�ه‌م کێشه‌یه‌ش رۆژ به‌ رۆژ‬ ‫روو ل���ه‌زی���ادب���وون���ه‌ و ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک��ی‬ ‫به‌رچاو پ �ه‌ره‌ی س�ه‌ن��دووه‌ که‌ خه‌ڵکی‬ ‫توشی بێزاری و نیگه‌رانییه‌کی زۆر‬ ‫ک���ردوه‌‪ ،‬چونکه‌ ژم��اره‌ی �ه‌ک��ی زۆری‬ ‫هاواڵتیان گله‌یی ده‌ک �ه‌ن له‌چۆنێتی‬ ‫به‌ڕێوه‌چونی کاره‌کانیان‪ ،‬به‌جۆرێک‬ ‫ک���ه‌ ه��ه‌ن��دێ��ک��ج��ار ب��ارگ��ران��ی��ی �ه‌ک��ی‬ ‫زۆر و ق�ه‌ره‌ب��اڵ��غ��ی��ی�ه‌ک��ی زی��ات��ری بۆ‬ ‫فه‌رمانگه‌کان دروستکردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ب��ووه‌ت �ه‌ ه��ۆى ب��ێ��زاری ک��ارم �ه‌ن��دان و‬ ‫ئ �ه‌رک��ێ��ک��ی زی���ات���ر ک���ه‌وت���ووه‌ت���ه‌ س �ه‌ر‬ ‫شانیان‪ .‬هه‌ندێکجار ه��اواڵت��ی (‪3‬ب��ۆ‬ ‫‪ )4‬رۆژ س�ه‌ردان��ی هه‌مان فه‌رمانگ ‌ه‬ ‫ده‌کات بۆجێبه‌جێ کردنی هه‌ما ن‌کار‬ ‫و ئ��ێ��م��ه‌ش ه���ه‌م���ان رس���ت���ه‌ دووب�����ار‌ه‬ ‫ئه‌که‌ینه‌وه‌ که‌ ک��اروب��اری هاواڵتیان‬ ‫ب�ه‌ڕێ ناکرێت‪ ،‬بێئه‌وه‌ی هه‌ندێکجار‬ ‫هۆکاره‌که‌ی بزانین‪.‬‬ ‫ی �ه‌ک��ێ��ک ل����ه‌و ه���ۆک���اران���ه‌ی ک� ‌ه‬ ‫به‌پێویستی ده‌زان��م ئ��ام��اژه‌ی پێبکه‌م‬ ‫که‌ بووه‌ته‌ هۆی دروستبوونی کێشه‌ک ‌ه‬ ‫بریتییه‌ له‌ئاماده‌نه‌بوون و ده‌رچوونی‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری فه‌رمانگه‌کان له‌کاتی‬ ‫ده‌وام�����ی ف��ه‌رم��ی��دا‪ ،‬ل���ێ���ره‌دا پ��رس��ی��ار‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئایا تاچه‌ند یاساییه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫فه‌رمانگه‌که‌ی به‌جێبهێڵێت له‌ کاتی‬ ‫ده‌وام������ی ف���ه‌رم���ی���دا؟ ره‌ن���گ���ه‌ ک �ه‌س‬ ‫گ��ل �ه‌ی��ی ل����ه‌وه‌ ن �ه‌ب��ێ��ت ک ‌ه‬ ‫ئ�ه‌وی��ش لێپرسراوه‌ له‌چه‌ند‬ ‫ئ�ه‌رک��ێ��ک ل�ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی‬ ‫ی���اس���ادا‪ ،‬وات����ه‌ ئ �ه‌ت��وان��ێ��ت‬ ‫فه‌رمانگه‌که‌ به‌جێبهێڵێت‬ ‫ب���ه‌ئ���ه‌ن���ج���ام���دان���ی چ��ه‌ن��د‬ ‫ئ���ه‌رک���ێ���ک���ی ت���ای���ب���ه‌ت ب� ‌ه‬ ‫ف �ه‌رم��ان��گ �ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ�ه‌م� ‌ه‬ ‫ئ������ه‌وه‌ ن���اگ���ه‌ی���ه‌ن���ێ���ت ک � ‌ه‬ ‫هاواڵتی باجی ئه‌وه‌ بدات‬ ‫که‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ئاماده‌ نیی ‌ه‬

‫کاره‌کانی رای��ی نه‌بێت به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫که‌ زۆربه‌ی هاواڵتیان جاری وا هه‌یه‌‬ ‫بۆ ته‌نها ئیمزایه‌کی به‌ڕێوه‌به‌ر چه‌ند‬ ‫روژێ���ک ل �ه‌چ��اوه‌ڕوان��ی��دا ده‌م��ێ��ن��ن�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌ه���ه‌م���ان���ک���ات���دا پ��رس��گ��ه‌ک��ان��ی��ش‬ ‫ئ��اگ��اداری گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌و ن�ه‌گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ی‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ر ن��ی��ن ئ��ی��ت��ر ن��ازان��رێ��ت ک ‌ه‬ ‫ته‌نها مه‌به‌ستیانه‌ هاواڵتیان له‌کۆڵی‬ ‫خ���ۆی���ان ب���ک���ه‌ن���ه‌وه‌ ب���ێ���ئ���ه‌وه‌ی ه �ه‌س��ت‬ ‫ب���ه‌ ب���ه‌رپ���رس���ی���ارێ���ت���ی ب���ک���ه‌ن ی��اخ��ود‬ ‫مافی ئ �ه‌وه‌ی��ان پێنادرێت ئ��اگ��ادارب��ن‬ ‫له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬ئێمه‌ لێره‌دا‬ ‫ئه‌ڵێین ک��ات��ێ ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ف���ه‌رم���ان���گ���ه‌ک���ه‌ی���ه‌ت���ی ب���ا ک �ه‌س��ێ��ک‬ ‫هه‌بێت ک��اره‌ک��ان��ی ئ �ه‌و رای��ی بکات‬ ‫ک���ه‌ ه �ه‌ن��دێ��ک��ج��ار ک����اره‌ک����ان ت �ه‌ن��ه��ا‬ ‫ئ��ی��م��زای �ه‌ک �ه‌‪ ،‬ی���ان ه���ه‌ر ه��ی��چ ن�ه‌ب��ێ��ت‬ ‫وه‌اڵمێکی ته‌واو بده‌نه‌ ئه‌و هاواڵتیان ‌ه‬ ‫تائه‌وه‌نده‌ له‌چاوه‌ڕوانیدا نه‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���ۆک���ارێ���ک���ی ت����ر ک����ه‌ ق����ه‌ب����اره‌ی‬ ‫ک���ێ���ش���ه‌ک���ه‌ی گ�����ه‌وره‌ت�����ر ک�������ردووه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی����ه‌ ک���ه‌ ژم����اره‌ی����ه‌ک����ی زۆری‬ ‫ئ���ه‌و ه��اواڵت��ی��ان �ه‌ی ل��ه‌چ��اوه‌ڕوان��ی��دان‬ ‫ف���ه‌رم���ان���ب���ه‌رن ل �ه‌ف �ه‌رم��ان��گ �ه‌ی �ه‌ک��ی‬ ‫ت���ری ح��ک��وم��ی‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ ج��گ�ه‌ ل���ه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی زه‌حمه‌ت ده‌توانن مۆڵه‌ت‬ ‫ل�ه‌ف�ه‌رم��ان��گ�ه‌ک�ه‌ی خ��ۆی��ان وه‌رب��گ��رن‪،‬‬ ‫ل �ه‌ه �ه‌م��ان��ک��ات��دا ب��ۆش��ای��ی �ه‌ک��ی ت��ری��ش‬ ‫ل�ه‌ف�ه‌رم��ان��گ�ه‌ک��ان��ی خ��ۆی��ان��دا دروس��ت‬ ‫ده‌بێت له‌کاتی ئاماده‌نه‌بوونی ئه‌واندا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌شێوه‌یه‌کی گشتی بووه‌ت ‌ه‬ ‫هۆی سستی به‌ڕێوه‌چوونی کاره‌کان‬ ‫له‌زۆربه‌ی فه‌رمانگه‌کاندا‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌مه‌ یه‌کێکه‌ له‌و کێشانه‌ی‬ ‫ک���ه‌ پ��ێ��وی��س��ت��ی ب���ه‌ ئ������اوڕدان������ه‌وه‌ و‬ ‫دوزینه‌وه‌ی میکانیزم و چاره‌سه‌رێکی‬ ‫گونجاو هه‌یه‌ به‌مه‌به‌ستی لێپێچینه‌و‌ه‬ ‫و روبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی گیروگرفته‌کان‪.‬‬


‫ئه‌م قوناغ ‌ه مه‌ترسیدار ‌ه بۆ کورد‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪14‬‬

‫له‌ساڵى (‪)1993‬‬ ‫ب����ه‌م��ل�اوه‌ خ �ه‌ب��ات��ى‬ ‫ئ����ازادی����خ����وازان����ه‌ى‬ ‫ب��اک��ورى کوردستان‬ ‫رێ���گ���ا و رێ���ب���ازى‬ ‫ئ����اش����ت����ی����ی����ان����ه‌ و‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��ک��ى گ���رت���ووه‌ت���ه‌ ب����ه‌ر بۆ‬ ‫دوزی��ن �ه‌وه‌ى رێگه‌ چ��اره‌ى پرسى ک��ورد‬ ‫له‌باکورى کوردستان‪.‬‬

‫ئ��اگ��رب��ڕه‌ ی �ه‌ک ل���ه‌دواى یه‌که‌کانى‬ ‫ت���ه‌ڤ���گ���ه‌رى ئ������ازادى ک���وردس���ت���ان ک ‌ه‬ ‫ی���ه‌ک الی �ه‌ن �ه‌ و ب��ۆ ف���ه‌راه���ه‌م ک��ردن��ى‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رى ب��وون‪ ،‬س�ه‌ره‌ت��ا ب�ه‌ بێده‌نگى‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ن دام��وده‌زگ��اک��ان��ى داگیرکه‌رى‬ ‫تورک و پاشان بێ هه‌ڵوێستى واڵتانى‬ ‫پێشکه‌وتن خ����وازه‌وه‌ ده‌رب���از ده‌ب���وون و‬ ‫رێ��گ��اى خ��وێ��ن رش��ت��ن ئ��اواڵ �ه‌ ده‌ک���را و‬ ‫چه‌که‌ مروڤ کوژه‌ مودێرنه‌کان به‌ دوو‬ ‫به‌رامبه‌رى ن��رخ ده‌فرۆشرانه‌ تورکیا و‬ ‫ب �ه‌رده‌وام به‌مه‌ترسى پارچه‌بوونى واڵت‬ ‫و هێشتنه‌وه‌ى بیرى رابردوه‌وه‌ تورکه‌کان‬ ‫خاپێنراون و دژى کورد به‌کار هێنراون‬ ‫و ته‌نانه‌ت ئابورى واڵته‌که‌یان کردووه‌ت ‌ه‬ ‫قوربانى ده‌مارگرژى دواکه‌وتوانه‌یان و‬ ‫برسێتى و بێکارى گه‌یشتوه‌ته‌ ئه‌وپه‌ڕى‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫ت���ه‌ڤ���گ���ه‌رى ئ��������ازادى ک���وردس���ت���ان‬ ‫ب �ه‌رێ��ب �ه‌رای �ه‌ت��ى ک����ردن و ف �ه‌ل��س �ه‌ف �ه‌ى‬ ‫به‌ڕێز ئۆجه‌الن توانى به‌چه‌ند قوناغى‬ ‫ه��ه‌س��ت��ی��اردا ت��ێ��پ��ه‌ڕێ و ج���واڵن���ه‌وه‌ى‬

‫زانکۆ له‌نێوان خۆشگوزه‌رانى‬ ‫‌و گه‌ڕان به‌دواى زانستدا‬ ‫ئ�����ه‌گ�����ه‌ر زان���ک���ۆ‬ ‫به‌کارگه‌یه‌ک به‌راورد‬ ‫بکه‌ین بۆ دروستکردن‬ ‫‌و س����ت����راک����چ����ه‌رى‬ ‫ئه‌قڵه‌کان ئه‌وا خوێندنى‬ ‫زانکۆ له‌هه‌موو دونیادا قۆناغێکى گرنگ‬ ‫‌و پرۆسه‌یه‌کى درێژخایه‌نى خوێندن‌ه ک ‌ه‬ ‫ده‌توانین به‌قۆناغى کۆتایى خوێندنى زۆرێک‬ ‫له‌قوتابیان ئاماژه‌ى پێبدرێت بۆ ده‌ستکه‌وتنى‬ ‫پ��س��پ��ۆڕێ��ت��ى وات����‌ه دوا وێ��س��ت��گ �ه‌ى تاک ‌ه‬ ‫له‌ڕێچکه‌ى دوورودرێژى خوێندن‪ ،‬ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫گرنگى تایبه‌تى خ��ۆى هه‌ی‌ه ک�‌ه ئه‌ویش‬ ‫ئاماده‌کردنى مرۆڤ‌ه بۆ وه‌رگرتنى پۆستێکى‬ ‫نوێ له‌کۆمه‌ڵگادا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وکه‌س‌ه بتوانێت‬ ‫پ �ه‌ر‌ه به‌تواناکانى خ��ۆى ب��دات ئ �ه‌وا ل �ه‌دواى‬ ‫ت�ه‌واوک��ردن��ى خوێندنیش ده‌توانێت خزمه‌ت‬ ‫بکات به‌کۆمه‌ڵگه‌‪ ،‬بێگومان له‌چوارچێوه‌ى‬ ‫پالنى گونجاو و دابینکردنى کار له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌و‌ه و بوونى سستمێک ک‌ه عه‌داله‌تى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى تێدا هاتبێت‌ه دى‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه من سه‌رقاڵى خۆئاماده‌کردنم بۆ‬ ‫زانکۆ ئه‌گه‌ر خواى گه‌ور‌ه ویستى له‌سه‌ربێت‪،‬‬ ‫به‌نیازم چوارساڵى ته‌مه‌نم له‌زانکۆ به‌ڕێبکه‌م‪،‬‬ ‫بۆی‌ه به‌بیرم ده‌ه��ات پێش ئ �ه‌وه‌ى بچم‌ه ئه‌م‬ ‫قۆناغ‌ه تاڕاده‌یه‌ک له‌واقیعى زانکۆ بگه‌م‬ ‫له‌م واڵت‌ه ئه‌وه‌بوو هه‌ستام به‌پرسیارکردنێکى‬ ‫چڕوپڕ ل�ه‌و ه��اوڕێ و دۆستانه‌ى ک‌ه ئه‌م‬ ‫مه‌رحه‌له‌یان بڕیو‌ه یاخود حاڵى حازر سه‌رقاڵن‬ ‫پێوه‌ى‪ ،‬شتگه‌لێکى زۆر وت��ران‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى‬ ‫زۆر جێى س �ه‌رن��ج ب��وو یه‌کێک ک �‌ه زۆر‬ ‫ب‌ه قه‌ناعه‌ته‌و‌ه رووب���ه‌ڕوم کرایه‌و‌ه (ئه‌وه‌بوو‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌یه‌که‌م ساڵى زانکۆدا و له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫نه‌یکه‌پڵێنى ئ �ه‌وا ده‌ستت له‌هه‌مبانه‌که‌و‌ه‬ ‫ده‌رده‌چێ !!!!) و ئه‌وه‌ى گرنگ نه‌بوو له‌جوابى‬ ‫پرسیاره‌کان ته‌نها یه‌ک دێڕیش له‌الیه‌نى‬ ‫مه‌عریفى ‌و زانیارى نه‌وتراو‌ه ک‌ه ئامانجى‬ ‫س �ه‌ره‌ک��ى پ��رس��ی��اره‌ک��ان��ى م��ن ب���وو‪ ،‬خه‌مى‬ ‫گ�ه‌ور‌ه هه‌ر الیه‌نى عاتفى ‌و چه‌ند شتێکى‬ ‫ساده‌بوون‪ ،‬دابه‌زینى ئاستى زانستى له‌زانکۆ‬ ‫به‌وڕاده‌ی‌ه له‌کوردستاندا هه‌روه‌ک مه‌ته‌ڵێکى‬ ‫سه‌رده‌میان‌ه هه‌تائێستا له‌ناوکۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫کوردى دا بێ وه‌اڵم ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش چه‌ند‬ ‫هۆکارێکى بابه‌تى ‌و گشتى هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ى‬ ‫تائێستا کارى له‌سه‌رنه‌کراو‌ه لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کى‬ ‫قوڵ‌ه بۆ بارودۆخى زانستى زانکۆ‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫کرابێت زۆر ک��رچ‌و ک��اڵ ب��وو‌ه له‌کاتێکدا‬ ‫ژی��ان رۆژ ل��ه‌دواى رۆژ ب �ه‌ره‌و گۆڕانکارى‬ ‫گرنگ هه‌نگاو ده‌ه��اوێ��ت ‌و شتگه‌لێکى‬ ‫ن��وێ دێن‌ه ک��ای �ه‌و‌ه ه �ه‌ر ل �ه‌ب��وارى زانستى‬ ‫تابواره‌کانى تریش‪ ،‬که‌چى قوتابیانى زانکۆ‬

‫ک���ورد و رێکخستنه‌کانى‬ ‫ب��اک��ورى وه‌اڵت بگه‌یه‌نێت ‌ه‬ ‫لوتکه‌ و خ�ه‌ب��ات له‌شاخه‌و‌ه‬ ‫بێنێته‌ ن���اوش���ار و گ��ون��د و‬ ‫ش���ه‌ق���ام���ه‌ک���ان و ت �ه‌ن��ان �ه‌ت‬ ‫په‌رله‌مانى تورکیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب��ێ��گ��وم��ان ه �ه‌م��وو کاتێ‬ ‫که‌ ته‌ڤگه‌رى ئ��ازادى کورد‬ ‫هه‌نگاوێکى بۆ ئاشتى ده‌نا‬ ‫ه���ه‌م ل��ه‌الی��ه‌ن ش �ه‌ڕخ��وازان��ى‬ ‫تورک و هاوپه‌یمانه‌کانیانه‌و‌ه‬ ‫و ه����ه‌م ل����ه‌الی����ه‌ن ه��ێ��ن��دێ‬ ‫ئانتى (‪ )pkk‬و ئۆجه‌النى‬ ‫ک���ورده‌وه‌ دژای �ه‌ت��ى ده‌ک���را و‬ ‫س �ه‌رن��ج��ى خ �ه‌ڵ��ک��ی��ان ب���ه‌ره‌و‬ ‫الى ناڕاستییه‌کان راده‌کێشا‬ ‫و ب��ان��گ �ه‌ش��ی��ان ده‌ک����رد ک ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ل����ه‌الوازى (‪ )pkk‬و‬ ‫ئۆجه‌النه‌ و ناتوانن به‌رده‌وام‬ ‫بن له‌خه‌بات و ناشیانه‌وێ واز بێنن و‬ ‫زۆر شتى دیکه‌ که‌ پێویست ناکا من‬

‫ل��ێ��ره‌دا ئ��ام��اژه‌ی��ان پ��ێ ب��ده‌م ل�ه‌ب�ه‌ر ئ�ه‌و‌ه‬ ‫هه‌موو ئه‌و الیه‌نانه‌ چ ئه‌و کاته‌ و چ‬ ‫ئێستا ب��اش ئ�ه‌زان��ن و ئه‌یانزانى راست‬

‫ناچار بن ژه‌هرى راستى هێز و به‌رخۆدان‬ ‫نین‪.‬‬ ‫ئ���ێ���س���ت���ا ل����ه‌ت����ورک����ی����ا و و کاریگه‌رى کوردان بخۆنه‌وه‌ ئه‌وا ده‌بێ‬ ‫باکورى کوردستان هه‌وڵدانى ئه‌و کاریگه‌رى و هێزه‌ الوازت��ر بکه‌ن و‬ ‫چ�����اره‌س�����ه‌رى ئ��اش��ت��ی��ان �ه‌ى که‌مترین ئیمتیاز بده‌ن و زورترین قازانج‬ ‫کێشه‌ى کورد جێ بووه‌ته‌و‌ه وه‌رگرن‪.‬‬ ‫ل �ه‌م ق��ون��اغ�ه‌دا مه‌ترسییه‌کانى سه‌ر‬ ‫و ت���ه‌ن���ان���ه‌ت ت���ورک���ه‌ک���ان‬ ‫نایشارنه‌وه‌ که‌ به‌ڕێز ئۆجه‌الن ک������وردان زی���ات���ر ده‌ب����ێ و ئ���ه‌گ���ه‌ر ب ‌ه‬ ‫مه‌خاته‌بى چاره‌سه‌رییه‌ و ب ‌ه ه��ۆش��ی��اری��ی �ه‌وه‌ ن�ه‌ج��وڵ��ێ��ن�ه‌وه‌ ئ���ه‌وا هیج‬ ‫ی �ه‌ک وت��ن ملیۆنان که‌س دوور ن��ی�ه‌ ل �ه‌م �ه‌وداێ��ک��ى زه‌م��ان��ى دوو‬ ‫ئه‌بنه‌ هاوار و وه‌اڵم ئه‌ده‌نه‌و‌ه ساڵه‌دا به‌ناوى ئاگربێ‌ و چاره‌سه‌رى و‬ ‫و ئه‌ڕژنه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان‪ ،‬وتوێژه‌وه‌ هێندێ به‌رنامه‌ له‌سه‌ر کوردان‬ ‫سندوقه‌کانى ده‌ن��گ��دان دژى جێبه‌جێ بکه‌ن و ئه‌زموونى کۆلۆمبیا‪،‬‬ ‫ئه‌که‌ن یان بایکوت ئه‌که‌ن‪ .‬فه‌له‌ستین و ته‌نانه‌ت عێراق و ئێرانش‬ ‫هاوکات له‌قوناغى ئاشتى تاقى بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رکى به‌رخۆدان و تێکدانى پیالنى‬ ‫گه‌یشتوه‌ته‌ قوناغى ک��رده‌و‌ه‬ ‫و هه‌وڵه‌کان بۆ الوازکردن و داگیرکه‌ران له‌سه‌ر پروسه‌ى چاره‌سه‌رى‬ ‫دووبه‌ره‌کى نانه‌وه‌ له‌ناو کورد له‌باکورى کوردستان ته‌نیا له‌سه‌رشانى‬ ‫و ته‌ڤگه‌ره‌که‌یدا ب�ه‌رده‌وام� ‌ه ته‌ڤگه‌رى ب��اک��ور نیه‌ و ئ�ه‌رک��ى ک��ورد‬ ‫و داگ���ی���رک���ه‌ران���ى ت���ورک به‌گشتییه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ چاره‌سه‌رى له‌باکور‬ ‫ئه‌یانه‌وێ تا دوای��ی��ن کاته‌کان هه‌وڵى چاره‌سه‌رییه‌ له‌کوردستانى گ �ه‌وره‌دا و‬ ‫خۆیان بده‌ن و ته‌نانه‌ت ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر هه‌ر ته‌لسمى بنده‌ستى کوردان ئه‌شکێنێ‪.‬‬

‫چ ویژدانێک شۆک ناکات!‬ ‫ئه‌م هه‌وااڵن ‌ه ‌‬ ‫(له‌په‌راوێزى دیارده‌ى خۆکوژی ژنانى کوردستاندا!)‬

‫له‌م واڵت‌ه ته‌نها له‌خه‌مى کۆمه‌ڵێک خه‌وندان‬ ‫ک‌ه پێشتر ئاواتیان بۆ خواستووه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫م���ن���ی���ش‪ ،‬ش���ای���ه‌د‬ ‫خه‌ونى دروستبوون ‌و پێگه‌یاندنى خۆیان نا‪،‬‬ ‫وه‌ک به‌شێک له‌ئێو‌ه‬ ‫به‌ڵکو الى ئه‌مان جیاوازى زانکۆ و ئاماده‌یى‬ ‫ه���ه‌ر ئێستا ه �ه‌واڵ��ى‬ ‫ل �ه‌وه‌دا کۆبووه‌ته‌و‌ه ک‌ه له‌ئاماده‌یى کچیان‬ ‫«خۆسوتاندن»‪ ،‬یان‬ ‫له‌گ‌ه ‌ڵ نیه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌و‌ه زانکۆ الى‬ ‫ل�ه‌ڕاس��ت��ی��دا‪ ،‬سوتانى‬ ‫ئ �ه‌وان شوێنێک‌ه بۆ خۆشگوزه‌رانى نه‌وه‌ک‬ ‫گه‌ڕان به‌دواى زانست‌و زانیارى‪ ،‬له‌کاتێکدا ژنێکى ته‌مه‌ن (‪ )22‬ساڵ ک‌ه دوێنێ ئێواره‌‬ ‫قوتابى ئه‌وه‌ى له‌بیرده‌چێت ک‌ه چۆن‌و ب‌ه چ له‌ماڵه‌که‌ى خۆیدا رووی��داو‌ه له‌قه‌زاى دوکان‬ ‫شێوازێک ده‌چن‌ه زانکۆو‌ه بۆ ته‌واوکردنى توشى شۆکى کردمه‌وه‌! جه‌رگبڕتر له‌وه‌ش‬ ‫رێ���ڕه‌وى خوێندن توشى گرنگترین ئه‌رک ئ �ه‌وه‌ی �‌ه م��اڵ��پ�ه‌ڕى (پ��ی ی��و‌ک �ه‌ی‌میدیا)‬ ‫ده‌بنه‌و‌ه له‌م قۆناغه‌دا ک‌ه ئه‌ویش خوێندن ‌ه نوسیویه‌تى ک‌ه هۆکارى خۆسوتاندنه‌که‌ش‬ ‫به‌جدى ‌و وه‌رگرتنى زان��ی��ارى به‌شێوه‌یه‌کى نه‌زانراوه‌! له‌درێژه‌دا ئه‌م ماڵپه‌ڕ‌ه ده‌نوسێت؛ ئه‌م‬ ‫دروس��ت ‌و فراوانکردنى م �ه‌وداى مێشکیان ژن‌ه جلیکانه‌یه‌ک نه‌وتى رژاندوو‌ه ب‌ه خۆیداو‬ ‫ب�ه‌ڕووى زانستییه‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه به‌قه‌رار ده‌بێت ئ��اگ��رى له‌جه‌سته‌ى خ��ۆى ب����ه‌رداوه‌و رێ��ژه‌ى‬ ‫داهاتوو ئه‌م جیل‌ه بنیادى بنێن‪ ،‬مامۆستا سوتاوییه‌که‌شى گه‌یشتووه‌ت‌ه (‪.)%95‬‬ ‫رۆڵى سه‌ره‌کى ده‌بینێت له‌م ب��واره‌دا نه‌وه‌ک هه‌ر دوێنێ بوو ک‌ه له‌هه‌مان ماڵپه‌ڕدا‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى ک‌ه ئێستا هه‌ی‌ه نێوانى مامۆستا و خوێندنه‌وه‌ى هه‌واڵێکى تر رایچڵه‌کاندبووم‪.‬‬ ‫قوتابى له‌سه‌ر مه‌لزه‌مه‌یه‌کى چه‌ند الپه‌ڕه‌یه‌ى هه‌واڵه‌ک‌ه ده‌ڵ��ێ‪ :‬ل‌ه م��اوه‌ى (‪ )25‬رۆژى‬ ‫وه‌س��ت��او‌ه و له‌کاتى تاقیکردنه‌وه‌شدا هه‌ر راب���ردوودا له‌شارى سلێمانی ‌و ده‌ورو به‌رى‬ ‫(‪ )12‬کچ خۆیان ده‌رمانخوارد کردوو‌ه که‌‬ ‫ئه‌مه‌یان ده‌وێت بێ هیچ زیاده‌یه‌ک‪.‬‬ ‫له‌کاتێکى ئاوه‌هادا ک‌ه زانکۆکان توشى ته‌مه‌نیان له‌نێوان (‪15‬بۆ ‪ )25‬ساڵدایه‌‪.‬‬ ‫قه‌یرانێکى له‌مشێوه‌ی‌ه بوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆی‌ه هیچ ده‌ڵێ‪ :‬به‌پێى سه‌رچاوه‌یه‌کى پۆلیسى‬ ‫قه‌یرانێک بێچاره‌سه‌ر نی‌ه و بۆ چاره‌سه‌رکردن نه‌خۆشخانه‌ى فریاکه‌وتنى سلێمانی‪،‬‬ ‫‌و ده‌ربازبوون لێى زۆربه‌ى ئه‌رکه‌کان بۆ په‌یڕه‌وى ئه‌م حاڵه‌ت‌ه رۆژان �‌ه دووب��ار‌ه ئه‌بێته‌و‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت���دارى ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ک دانانى و له‌ئاکامى توندوتیژى به‌رامبه‌ریان‪،‬‬ ‫په‌یڕه‌و و پڕۆگرامێکى سه‌رده‌میان‌ه بۆ هه‌موو کچان به‌خواردنى رێژه‌یه‌کى زۆر حه‌ب‬ ‫ئاسته‌کانى خوێندن ده‌ستپێکى وه‌رچه‌رخانێکى ‌و ده‌رمان ده‌ستده‌ده‌ن‌ه خۆکوژی!‬ ‫گرنگ‌ه بۆ ره‌نگکار‌ه بنچینه‌یى پێویست ‌ه هه‌مان سه‌رچاو‌ه وتوویه‌تی‪ :‬ک ‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ى له‌م دۆخ‌ه بپه‌ڕینه‌وه‌‪ ،‬دانانى پشک له‌هه‌مان ماوه‌ى سه‌ره‌وه‌دا‪ )10( ،‬ژنى‬ ‫بۆ هه‌ر کۆلێژێک سااڵن‌ه کار له‌سه‌ر به‌ره‌و دیک‌ه له‌الیه‌ن مێرده‌کانیانه‌و‌ه به‌ره‌وڕووى‬ ‫پێشبردنى چاالکى زانستى زانکۆ بکات‪ ،‬لێدان‌و توندوتیژى جه‌سته‌یى بوونه‌ته‌و‌ه‬ ‫کردنه‌وه‌ى خولى زانستى بۆ مامۆستایانى و له‌هه‌مان نه‌خۆشخانه‌ى فریاکه‌وتن‬ ‫زانکۆ تاوه‌کو ئاشنابن به‌گۆڕانکاییه‌کانى چاره‌سه‌ریان بۆ کراوه‌!‬ ‫س����ه‌رده‌م‪ ،‬گونجاندنى خوێندنى شه‌شه‌مى ئه‌م‌ه ته‌نها داستانى ئه‌و کاره‌سات ‌ه‬ ‫ئاماده‌یى به‌جۆرێک ک‌ه راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندى دڵته‌زێنان‌ه ئه‌گێڕێته‌و‌ه ک‌ه به‌جۆرێک‬ ‫به‌و کۆلیژه‌و‌ه هه‌بێت ک‌ه قوتابى بۆى ده‌چێت له‌جۆره‌کان هه‌واڵه‌که‌ى ئه‌گات‌ه ده‌ستى‬ ‫ێ خواستى خ��ۆى فڕێبدرێت ‌ه میدیا و ب�ڵاوده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌‪ .‬خ��ۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫ن���ه‌وه‌ک به‌ب ‌‬ ‫کۆلێژێک ک‌ه هیچ هیوایه‌کى پێنه‌بێت ‌و بکرای‌ه و رۆژان‌ه ئامارى تۆمارکراوى‬ ‫‌وه ک ‌ه‬ ‫چه‌ند ساڵێکى ته‌مه‌نى به‌خۆڕایى به‌ڕێبکات ته‌واوى ئه‌و حاڵه‌تان‌ه باڵوبکرایه ‌‌‬ ‫س�ه‌دان ه�ه‌زار ژن ‌و کچى ئه‌م کوردستان ‌ه ئه‌چێنێ‪ ،‬له‌جێى فه‌راهه‌مکردنى فه‌زاى نه‌وع بۆ بکرێت‪ ،‬ئه‌وانیشى پێ بناسرێنه‌وه‌!‬ ‫بێ ئه‌وه‌ى شتێکى به‌رچاو فێربێت‪.‬‬ ‫دۆخى ناهه‌موارى ژن��ان‪ ،‬نه‌ک هه‌ر پله‌‬ ‫ک��ارک��ردن ب �ه‌و لێکۆڵینه‌و‌ه زانستیانه‌ى رۆژان‌ه و به‌هه‌زاران شێواز وه‌ک دێوه‌زمه‌ى دۆستی ‌و هاودڵیو خۆشویستن‌و پێکه‌و‌ه‬ ‫سااڵن‌ه قوتابیان ئه‌نجامى ده‌ده‌ن ن �ه‌وه‌ک قه‌ستى سه‌ریان به‌ره‌و روویان ئه‌بێته‌وه‌‪ ،‬گومانم ژیان‪ ،‬دڵ ره‌شیی‪ ،‬دڵپیسی‪ ،‬شک‌و گومان‪ ،‬دووی����ان‪ ،‬به‌ڵک‌ه کۆیالیه‌تى ژن���ان‪ ،‬وه‌ک‬ ‫هه‌ردوا وه‌رگرتنیان پشتگوێ بخرێن‌و تۆزیان نی‌ه ک‌ه کوردستان که‌سى تێدا نه‌ده‌ما و ده‌مارگیریى ناموس په‌رستان‌ه و ئه‌خالقى دی��ارده‌ی��ه‌ک��ى گ����ه‌وره‌ى ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ى ل ‌ه‬ ‫لێبنیشێت‌و ماندوبوونى قوتابیانیش له‌به‌رامبه‌ر ئه‌بووی‌ه یه‌کێک له‌بیابان‌ه جه‌هه‌ننه‌مییه‌کان ب�ه‌س��وک ته‌ماشاکردنى ژن��ا‌ن له‌ویژدانى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬بێگومان ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی �ه‌ک‬ ‫هاواڵتیانمدا ئه‌چێنێ‪ .‬جه‌به‌رووتێک جگ ‌ه له‌پشتیه‌و‌ه راوه‌ستاو‌ه و ‌که‌سانێک و هێزو‬ ‫چه‌ند نمره‌یه‌کدا پێبزانرێت‪ ،‬چاره‌سه‌رکردنى ک‌ه زینده‌وه‌ر ناتوانێ تیایدا ژیان بکات!‬ ‫ئ�ه‌م ب��ار‌ه ته‌نها به‌قس‌ه نابێت به‌ڵکو کارى ئه‌م شۆک بوونه‌م هه‌ڵى گرتم‌و که‌ڵکه‌ڵه‌ى له‌به‌ربه‌ریه‌ت‪ ،‬بێجگ‌ه له‌دوژمنایه‌تى کوێران ‌ه الیه‌نى ج��ۆراوج��ۆر ه�ه‌ن ک‌ه خێر و خۆشى‬ ‫به‌رچاوى ده‌وێت ئه‌گه‌ر رووب �ه‌ڕوى ته‌حه‌داى تێڕامان ‌و دنیایه‌ک پرسیار و گومانى بۆ کچان‌و ژنانى واڵت‪ ،‬کامه‌ی‌ه هونه‌ر و لێ ئه‌بینن‌‪ .‬ئه‌م تیپ‌ه له‌ئینسان‪ ،‬ئه‌م به‌ش ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ش بیته‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه ئه‌گه‌ر زانکۆ له‌م له‌ویژدانما خست‌ه ح �ه‌س��ر‌هت‌و خرۆشانه‌وه‌! حیکمه‌ته‌کانی!؟ سه‌رچاوه‌ى ئه‌م جه‌به‌رووت ‌ه له‌مه‌خلوقى واڵت‪ ،‬نه‌ک هه‌ر ته‌کان ناخۆن‬ ‫‌و توشى شۆک نایه‌ن به‌قوربانییه‌کانى ده‌ستى‬ ‫گێژاوه‌دا بێت ئه‌بێت کۆمه‌ڵگ‌ه ده‌ست ب‌ه چ ده‌ستبه‌جێ رووم له‌رۆژنامه‌ى ئۆکتۆبه‌ر‪ ،‬بۆ کوێ‌و بۆ چى ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌!؟‬ ‫سوننه‌تى پیاوساالری‪ ،‬عاده‌تى شه‌ره‌ف شه‌ره‌فپارێزی ‌و پیاوساالری‪ ،‬به‌زه‌لیل بوون‬ ‫ب�ڵاوک��راوه‌ى حزبى کۆمۆنیستى کرێکارى‬ ‫پوشێکه‌و‌ه بگرێت!؟‬ ‫کوردستان کرد به‌مه‌به‌ستى رووماڵکردنى پارێزی‪ ،‬ئاوى حه‌یاتى ئاینى ئیسالم‌و ته‌واوى ‌و زه‌ب��وون بوونى الیه‌کى گ�ه‌وره‌ى کۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫الپه‌ڕه‌کانى تۆمارکردنى توندوتیژى له‌دژى ئاینزاکانى دیک‌ه و جواڵنه‌وه‌ى کوردایه‌تی‌و یانى ژن��ان‪ ،‬به‌ده‌ست کلتورى نێرساالری ‌و‬ ‫ژنان ک‌ه هه‌موو ژماره‌یه‌ک به‌شێکى زۆرى فکر و بیر و باوه‌ڕى ناسیۆنالیستى به‌رهه‌م ناموس په‌رستانه‌وه‌‪ ،‬نه‌ک هه‌ر ئه‌ڵێى رۆنى‬ ‫ئه‌و تاوانان‌ه باڵوئه‌کاته‌وه‌‪ .‬چاوم گێڕا به‌نێو دێنێته‌وه‌‪ .‬دڕنده‌ییه‌ک به‌رهه‌م دێنێت ک ‌ه سه‌گ ئ�ه‌ده‌ن ل‌ه قه‌لبیان‌و بسکه‌ى سمێڵ ‌ه‬ ‫ژم��ار‌ه (‪)‌57 ،58 ،59 ،60‬ى باڵوکراوه‌ى چه‌ندین نه‌وه‌ى تا ئێستاى به‌ڕه‌سم ‌و یاساى پیاوانه‌کانیان له‌دووره‌و‌ه دیاره‌و دێت کاتێک‬ ‫ئۆکتۆبه‌ردا! مه‌خابن ک‌ه ئه‌و ئامار و هه‌واڵ پاککردنه‌وه‌ى شه‌ره‌ف‌و ناموسه‌و‌ه نابود کردو‌ه هاوارى ژنێک یاخود قیژه‌ى کیژۆڵه‌یه‌ک‬ ‫‌و ژم��اران �ه‌ى ژن��ان ‌و کچانى کوردستانم و سه‌رتاپاى ژیانى ب�ه‌ه�ه‌ده‌ر داون‪ .‬باوک له‌ودیو ده‌ماغیانه‌و‌ه به‌رز ئه‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫بینى چۆنچۆنی هه‌ر یه‌ک‌ه و ب‌ه شێوازێکى ‌و ب��راو ه��اوڕێ‌و ه��اوس �ه‌رى ژن��ان ئه‌کات ‌ه له‌ژێر بڕشتى ته‌بلیغاتى کۆن‌ه په‌رستان‌ه و دژ‌ه‬ ‫تراژیدیى دڵته‌زێن کراون ب‌ه پاروى ده‌مى دێوى دوژمنى خوێنخۆره‌ى دایک ‌و خوشک ‌و ژنانى ئه‌واندا‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌و حزب‌و هێز و الیه‌ن ‌ه‬ ‫فه‌رهه‌نگى شه‌ره‌فپارێزی‌و نه‌زعه‌ى ناموس هاوسه‌ر و ئازیزانیان‪ .‬ئه‌م ره‌وشت ‌و نه‌ریته‌ سیاسی ‌و کوردیان‌ه خۆیان ئاراسته‌ى ئه‌م‬ ‫په‌رستی‪ ،‬هه‌ستم به‌شه‌رمه‌زارییه‌کى بێوێن ‌ه کۆن‌و بۆگه‌ن‌ه کارێک ئه‌کات ئینسانه‌کان شێواز‌ه له‌نه‌ریتى پڕتووکاو و داڕزیو ئه‌که‌ن‪،‬‬ ‫کرد! له‌خۆم پرسی‪ ،‬ئه‌م نه‌ریت‌ه چه‌په‌ڵه‌‪ ،‬ئه‌م به‌ده‌ستى خۆیان قه‌سابى ئازیزانیان بکه‌ن‪ ،‬پاڵپشتى لێ ئه‌که‌ن ‌و بودج‌ه و ئیمکاناتى‬ ‫ع��اده‌ت ‌و ره‌س��م ‌و یاسا پیس ‌و پڕتووکاو‌ه‬ ‫ه����ه‌زارس����ه‌ر‌ه چ��ى ج �ه‌ب �ه‌رووت��ێ��ک هه‌ڵی‬ ‫ئه‌سوڕێنێ وا رووبه‌رێک یان پانتاییه‌کى‬ ‫ئه‌م جیهان‌ه رۆشن‌ه له‌م کوردستانه‌دا په‌یدا‬ ‫نابێت که‌ڵبه‌ى درن���ده‌ى قه‌سته‌سه‌رى دژ‌ه‬ ‫مێینه‌‪ ،‬خوێنى سور و گه‌شى کیژۆڵه‌یه‌ک‪،‬‬ ‫ده‌سته‌خوشکێک‪ ،‬ژنێک یان دایکێکى ئه‌م‬ ‫خه‌ڵک‌ه خێرنه‌دیوه‌ى نه‌ڕژاندبێ ‌و کاره‌سات‬ ‫‌و کۆستێکى مرۆیى له‌جێگاى راستییه‌ک‪،‬‬ ‫هه‌نسکێک ی��اخ��ود ژوان��ێ��ک��ى بێگه‌رد‬ ‫جێنه‌هێشتبێت!‬ ‫ئاخر خۆ منیش هاواڵتى کۆمه‌ڵگاێکم‬ ‫ک �‌ه زۆرت����ر ب �‌ه جه‌نگه‌ڵێک ئ�ه‌چ��ێ��ت تا‬ ‫کۆمه‌ڵگا‌‪ .‬ژنان ‌و کچان ‌و دایکا‌ن تیایدا‬ ‫هه‌موو ئان‌و ساتێک نێچیرى به‌سته‌زمانى‬ ‫ب����ه‌رده‌م ن �ه‌ع��ره‌ت �ه‌ى ن��ێ��زه‌ى ن��ێ��رس��االرى ئه‌م‬ ‫س�ه‌رزه‌م��ی��ن�‌هن‌‪ .‬کۆمه‌ڵێک ک�‌ه له‌جیاتى‬ ‫داه��ێ��ن��ان��ى ن����وێ‪ ،‬پ���وک���ان���ه‌وه‌و ن��غ��رۆب��وون‬ ‫به‌رهه‌مدێنێ‪ ،‬له‌باتى پاڵپشتى بۆ گه‌شه‌ى‬ ‫خه‌لالقییه‌ت‪ ،‬نه‌زعه‌ى دڕنده‌ییو دوژمنکارى‬

‫یاخود ناچار ب‌ه خۆسوتاندن‌و خۆده‌رمانخوارد‬ ‫کردنیان ئه‌که‌ن! ب‌ه هه‌ق ئینسان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫بارودۆخێکى دۆزه‌خ��ی��دا ک‌ه له‌کوردستان‬ ‫له‌سایه‌ى دیموکراسی ‌و ده‌سه‌اڵتى کوردى‬ ‫خۆماڵیدا بۆ کچان‌و ژنان پێشهاتووه‌‪ ،‬ئه‌ژنۆى‬ ‫چۆن وشکنا‌بێت! و ئه‌گه‌ر که‌سێک ویژدان‬ ‫‌و ئینسافى ب‌ه شتێک نه‌فرۆشتبێت‪ ،‬ناتوانێ‬ ‫مل بۆ ئه‌م شه‌رمه‌زاریی‌ه ب �ه‌رده‌وام �‌ه درێژ‬ ‫بکات‪ ،‬بۆ کۆتایى پێهێنانى قۆڵى تێکۆشانى‬ ‫لێهه‌ڵنه‌ماڵێت‪ .‬ئه‌م‌ه چ کاره‌ساتێک‌ه یه‌خه‌ى‬ ‫ژنانى واڵت��ى گرتووه‌! چ شه‌رمه‌زارییه‌ک ‌ه‬ ‫ب��ڕاو‌ه ب‌ه ب��ااڵى پیاوانى کوردستاندا! ئه‌م‬ ‫په‌ڵه‌ى نه‌نگیی‌ه ک‌ه جواڵنه‌وه‌ى کوردایه‌تیو‬ ‫ئاینى ئیسالم‌و کلتور و نه‌ریتى عه‌شیره‌یی‬ ‫‌و دواکه‌وتوان‌ه به‌رهه‌میان هێناو‌ه و به‌هه‌موو‬ ‫ت��وان��ای��ان��ه‌و‌ه ت��ێ��ئ�ه‌ک��ۆش��ن ب��ۆ چ �ه‌پ��ان��دن‌و‬ ‫درێژه‌پێدانی‪ ،‬بۆچى ئه‌بێت زۆرب���ه‌ى هه‌ر‌ه‬ ‫زۆرى خه‌ڵکى واڵت ک‌ه مرۆڤى ئاسایی‬ ‫‌و مۆدێرن ‌و مه‌ده‌نین ملى پێبده‌ن ‌و وه‌ک‬ ‫فه‌رهه‌نگ‌و ره‌سم‌و یاساى ئه‌وان بانگه‌شه‌ى‬

‫زۆر و زه‌وه‌ند ئه‌خه‌ن‌ه به‌رده‌ست هه‌موو ئه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ک‌ه به‌هه‌ر رێگاو شێوازێک بره‌و ئه‌ده‌ن به‌م‬ ‫مه‌یل ‌و ده‌مارگیریی‌ه پیاوساالری ‌و دژ‌ه‬ ‫مرۆییانه‌یان‪.‬‬ ‫ئه‌م جه‌نگه‌ڵستان‌ه ناتوانێ ب �ه‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫شارستانیه‌ت‌و مۆدێرنیزم سه‌دان ساڵ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫شانى کۆمۆنیزم ‌و جیهانى شارستانی ‌و‬ ‫ج��واڵن�ه‌و‌ه ئ��ازادی��خ��واز و یه‌کسانخوازه‌کان‬ ‫گ��ورزى گ�ه‌ور‌ه گ �ه‌وره‌ى وه‌شاندووه‌ت‌ه ده‌مى‬ ‫ئه‌م کلتوور‌ه هه‌زاران ساڵه‌ی‌ه و ته‌کى پێداوه‌ت ‌ه‬ ‫دواوه‌‪ .‬له‌کوردستانیش هه‌ر ئه‌م هێزان‌ه ئه‌توانن‬ ‫شاده‌مارى ئه‌م کلتوور و یاسا دژ‌ه مرۆییه‌‬ ‫ببڕن‪ ،‬ئه‌م هێزان‌ه ئه‌توانن فایلى کۆنه‌په‌رستى‬ ‫ئایینی ‌و میللی ‌و عه‌شیره‌یى داب��خ�ه‌ن‪.‬‬ ‫کۆمۆنیزمى کرێکارى شانازییه‌کى گه‌وره‌ى‬ ‫له‌کوردستان تۆمار کردوو‌ه ک‌ه سه‌نگه‌رێکى‬ ‫گه‌ور‌ه و به‌هێزى به‌رگرى کردن بووه‌و هه‌ی ‌ه‬ ‫ل‌ه ژن��ان‪ ،‬بزووتنه‌وه‌یه‌ک‌ه له‌پێناو کۆتایى‬ ‫هێنان به‌م کۆیله‌تییه‌ى ژنان‌و به‌قه‌رارکردنى‬ ‫یه‌کسانى ه�ه‌م�‌ه الی �ه‌ن �ه‌ى ن��ێ��وان ژن���ان ‌و‬ ‫پیاوان‪ .‬کۆمه‌ڵى کوردستان ئه‌توانێ‬ ‫ئ �ه‌م سه‌نگه‌ره‌ى خ��ۆى به‌هێز بکات‪.‬‬ ‫ژنانى واڵت له‌پێشیانه‌و‌ه پێویست‌ه بۆ‬ ‫دیفاعێکى شه‌رافه‌تمه‌ندان‌ه له‌خۆیان‌و‬ ‫نه‌وه‌کانیان له‌جیاتى خۆکوژى ده‌ست‬ ‫بده‌ن‌ه خه‌بات له‌پاڵ کۆمۆنیسته‌کاندا‬ ‫بۆ کۆتایى هێنان به‌م کۆیالیه‌تییه‌ى‬ ‫سه‌ده‌ى بیست‌و یه‌که‌م‪.‬‬ ‫ب��ۆ ه����ه‌ردوو ح��زب��ى ده‌س���ه‌اڵت���دارى‬ ‫کوردی‌و پارت‌ه موچه‌خۆره‌کانیشیان‪،‬‬ ‫م��اده‌ى (‪ )140‬ک‌ه مایه‌ى ملمالنێ‬ ‫‌و شه‌ڕو ده‌عوای‌ه له‌سه‌ر بردنى به‌شى‬ ‫زیاتر ل‌ه ده‌س���ه‌اڵت ‌و داهاتى نه‌وتى‬ ‫ک��ه‌رک��وک ‌و ن��اوچ �ه‌ک��ان��ى تریش‪،‬‬ ‫گرنگتر‌ه ل‌ه مه‌سه‌له‌ى ژن��ان‪ .‬ئ�ه‌وان‬ ‫ئ��ام��اده‌ی��ی��ان ن��ی��ش��ان��داو‌ه ب��ۆ ئ���ه‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر م��اده‌ى (‪)140‬دا شه‌ڕى‬ ‫س���ه‌رو م��اڵ ده‌س���ت پێبکه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫عه‌ریفه‌کانیان ل‌ه ناسیونالیزمى عه‌ره‌بى‬ ‫ب‌ه سونن‌ه و شیعه‌شیانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم شه‌رمنۆکان ‌ه‬ ‫ئۆرگانێکى البه‌الیان بۆ مه‌سه‌له‌ى ژنان ‌و‬ ‫به‌دواداچوونى دیارده‌ى توندوتیژى له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ژناندا به‌ناوى به‌ڕێوه‌به‌رێتى به‌دواداچوونى‬ ‫کێشه‌کانى ژن��ان �ه‌و‌ه ق��وت��ک��ردووه‌ت �ه‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫ه���ون���ه‌رى س �ه‌ره‌ک��ی��ان ب���ووه‌ت���‌ه چ���ه‌پ���اوڵ‌و‬ ‫گیرفان پڕکردن به‌سه‌ر کێشه‌کانى ژنانه‌وه‌!‬ ‫بزوتنه‌وه‌ى کوردایه‌تى داینه‌مۆى ئه‌سڵی‬ ‫‌و سه‌ره‌کى ته‌وژمى پیاوساالری ‌و مه‌یلى‬ ‫ناموس په‌رستان‌ه و تاودانى رۆحییه‌ى به‌که‌م‬ ‫سه‌یرکردنى ژنانه‌‪ .‬هه‌ر خۆشى بانگه‌ش‌ه بۆ‬ ‫سوک نیشاندانى مێین‌ه ل‌ه ده‌زگاو میدیاى‬ ‫ره‌سمی‌و ناڕه‌سمیه‌و‌ه ئه‌کات‌و که‌ڵکه‌ڵه‌ى‬ ‫دڵڕه‌شى به‌رامبه‌ر ژنان په‌ر‌ه پێئه‌داو به‌سه‌دان‬ ‫شێو‌ه ئه‌یژێنێته‌وه‌! هه‌نگاوى یه‌که‌م له‌ڕاستاى‬ ‫رزگ���ارى یه‌کجاریى ژن��ان��ى کوردستاندا‪،‬‬ ‫ده‌ستبه‌ردان‌ه له‌ته‌لیسمى بیرو ئایدیۆلۆژیاى‬ ‫ناسیۆنالیستان‌ه و کوردایه‌تی‪.‬‬ ‫ک��وردس��ت��ان چیتر ن��ات��وان��ێ ئ��ه‌م ژه‌ه��ر‌ه‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تییه‌‪ ،‬ئه‌م کۆکوژییه‌ى دایکانى‬ ‫خۆى قبوڵبکات‪ .‬کاتى ئه‌و‌ه هاتوو‌ه کۆمه‌ڵى‬ ‫کوردستان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م دۆزه‌خه‌ى بۆ ژنان‬ ‫‌و کیژان داخراو‌ه پێ بنێت‌ه مه‌یدانه‌وه‌‪.‬‬


‫خۆشه‌ویسترین فیلمی مێژووی سینه‌ما کامه‌یه‌؟‬ ‫و‪ :‬له‌فارسییه‌وه‌‪ /‬هێدی‬

‫له‌گه‌ڵ فرۆشتنی زۆری فیلمی وه‌ک “ئاڤاتار”‬ ‫ی���ان “س���ه‌ره‌ت���ا” (‪ ،)Inception‬ب��ن��ک�ه‌ک��ان��ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان و په‌خشی فیلم‪ ،‬جارجارێک راپۆرت‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر “خ��ۆش�ه‌وی��س��ت��ری��ن” و “س �ه‌رک �ه‌وت��ووت��ری��ن” و‬ ‫“پڕفرۆشترین” فیلمی سینه‌مایی ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رجار رایده‌گه‌یه‌نن که‌ دوایین فیلم‪ ،‬ریکۆردی‬ ‫ف��رۆش��ی پ��ێ��ش��ووی ش��ک��ان��دووه‌ و پ����اره‌ی زی��ات��ری‬ ‫ب�ه‌ده‌س��ت��ه��ێ��ن��اوه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم پ��س��پ��ۆڕان ب��ڕوای��ان وای���ه‌ که‌‬ ‫دۆزی��ن �ه‌وه‌ی سه‌رکه‌وتوترین فیلم ی��ان فیلمه‌کانى‬ ‫مێژووی سینه‌ما به‌م ئاسانیه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ب��ۆ ن��م��ون�ه‌‪ ،‬به‌پێی رێ���ژه‌ی فیلمی سینه‌مایی‪،‬‬ ‫ئاڤاتار به‌رزترین داهاتی هه‌بووه‌ له‌بریتانیا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هۆکاره‌کانی وه‌ک ه�ه‌اڵوس��ان‪ ،‬زیادبوونی‬ ‫نفوس و گۆڕینی ره‌وش���ى ئ��اب��ورى س�ه‌ردان��ک�ه‌ران��ى‬ ‫حیساب بکه‌ین‪ ،‬ره‌نگه‌ بگه‌ینه‌ ئه‌نجامی دیکه‌‪.‬‬ ‫فیلمێک وه‌ک ئ��اڤ��ات��ار ل�ه‌ب��اج��ی سینه‌ماکان‬ ‫ب�ه‌رزت��ری��ن داه��ات��ی ه �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم نابێ فرامۆشى‬ ‫بکه‌ین که‌ نرخی بلیتی ئ�ه‌م فیلمه‌ش گ��ران ب��ووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئاستی هه‌اڵوسان له‌ به‌رچاو بگرین‪ ،‬له‌وانه‌یه‌‬

‫قسه‌کردن له‌گه‌ڵ بۆق‬

‫له‌هه‌ڵسه‌نگاندنی سه‌رکه‌وتوویی فیلمه‌کان بگه‌ین ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی تر‪ .‬له‌و کاته‌دا له‌وانه‌یه‌ فیلمی ئاڤاتاریش‬ ‫ئیتر ئه‌وه‌نده‌ش سه‌رکه‌وتوو نه‌بێ و ئه‌و فیلمانه‌ بێنه‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌ که‌ له‌ هه‌لومه‌رجی قه‌یراناویدا‪ ،‬فرۆشێکی‬ ‫باشیان هه‌بووه‌‪ .‬له‌و فیلمانه‌ی تر که‌ له‌ناو لیستی‬ ‫خۆشه‌ویسترین فیلمه‌کاندان ده‌توانین ئاماژه‌ به‌ (ئی‬ ‫ت��ی‪ ،‬ش���ه‌ڕی ه �ه‌س��اره‌ک��ان و که‌شتی تایتانیک)‬ ‫بکه‌ین‪.‬‬ ‫زیادبوونی نفوس و ره‌وشی ئابووری‬ ‫زی��ادب��وون��ی نفوسیش‪ ،‬فاکته‌رێکی دیکه‌یه‌ که‌‬ ‫ده‌ب��ێ ره‌چ��او بکرێت‪ .‬بۆ نمونه‌‪ ،‬له‌بریتانیا خه‌ڵک‬ ‫بۆ بینینی فیلمی “ماما میا” که‌ به‌رهه‌می ساڵی‬ ‫(‪ )2008‬ب��وو‪ ،‬پاره‌یه‌کی زیاتریان داوه‌ هه‌تا بۆ‬ ‫فیلمی “ئارواره‌کان” که‌ به‌رهه‌می ساڵی (‪)1975‬‬ ‫ه‌‪ .‬به‌اڵم ده‌بێ ئه‌وه‌ش ره‌چاو بکرێت که‌ له‌م ماوه‌دا‬ ‫نفوسی بریتانیاش به‌رێژه‌ی پێنج ملیۆن که‌س زیاتر‬ ‫بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‪ .‬ئه‌وه‌ ره‌چاو بکه‌ین که‌ ئاستی داهاتی‬ ‫خه‌ڵک و هێزی کڕینی ئه‌وان له‌ساڵی (‪)1975‬ه‌وه‌‬ ‫زیاتر بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌توانین بڵین که‌ ئه‌مڕۆکه‌ خه‌ڵک‬ ‫بۆ رۆیشتنه‌ سینه‌ما خاوه‌ن ده‌رفه‌تێکی زیاترن‪.‬‬

‫باڵوکراوه‌ی نوێ‬

‫و‪.‬له‌فارسییه‌وه‌‪ /‬مه‌سعود هانه‌ژاڵه‌یى‬

‫فێربوونی زمانی قسه‌کردن له‌گه‌ڵ گیانه‌وه‌راندا کارێکی‬ ‫سه‌خت و نه‌گونجاو و مه‌حاڵه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌رنج راکێشه‌‪.‬‬ ‫پزیشکێکی به‌ریتانی توانی له‌گه‌ڵ بۆق دا قسه‌بکات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫کاتی دیار نه‌مانی بۆقه‌کان له‌باخچه‌ی گیانه‌وه‌ره‌ ئاوییه‌کانی‬ ‫به‌ریتانیا‪ ،‬کێشه‌یه‌کی گ �ه‌وره‌ی نایه‌وه‌ بۆ کارمه‌نده‌کانی ئه‌م‬ ‫ده‌زگایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م پزیشکه‌ بۆ یارمه‌تی دانی کارمه‌نده‌کانی ئه‌م‬ ‫ده‌زگایه‌‪ ،‬کارمه‌ندانی فێری زمانی قسه‌کردن له‌گه‌ڵ بۆقه‌کاندا‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ کارمه‌نده‌کانیش بۆ چاره‌سه‌رکردنى ئه‌و گرفته‌ ده‌ستیان‬ ‫به‌السای کردنه‌وه‌ و قێڕه‌ی بۆق کرد‪ ،‬له‌کاتی خواردنیاندا‪ ،‬ب���ان���گ���ی���ان‬ ‫ده‌کردن بۆ خواردن و ئه‌وانیش له‌شوێنه‌ شاراوه‌کانییه‌وه‌ هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫کاهو بۆ که‌سانى توڕ‌ه زۆر به‌سوده‌‬

‫و‪.‬له‌فارسییه‌وه‌‪ /‬ناڤین‬ ‫کاهو ئارام که‌ره‌وه‌یه‌ و خه‌و به‌دواى خۆیدا ده‌هێنێت و بۆ ئه‌و که‌سانه‌ى که‌‬ ‫توڕه‌ن و تووشى که‌م خه‌وى بوون زۆر به‌سوده‌‪.‬‬ ‫پسپۆڕێکى خۆراک له‌ وتووێژێکدا له‌گه‌ڵ په‌یامنێرى ته‌ندروستى و ده‌رمانى‬ ‫فارس وتى‪ :‬کاهو ماده‌یه‌کى ئارام که‌ره‌وه‌ى سروشتییه‌ و خه‌و هێنه‌ره‌ بۆ‬ ‫هه‌زمى خ��واردن زۆر به‌سوده‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى کاهو خوێن روونده‌کاته‌وه‌ و‬ ‫ده‌یپاڵێوێت‪ .‬کاهو هه‌ڵگرى په‌تاسیۆم و مه‌گنیزیۆمێکى زۆره‌ و بۆ ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ى که‌ فشارى خوێنیان هه‌یه‌ زۆر به‌سوده‌‪.‬‬ ‫ئه‌و پسپۆڕه‌ى خۆراکه‌ وتیشى‪ :‬هه‌روه‌ها کاهو هه‌ڵگرى ئاسنى زۆره‌ و‬ ‫بۆ ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ تووشى که‌م خوێنى بوون زۆر به‌سوده‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتى‪ :‬کاهو دژى قه‌بزى و وشکى میزاجه‌ و میزت زۆر ده‌کات و بۆ ئه‌و برینانه‌شى له‌ده‌ورى ده‌ری�����چ�����ه‌ى‬ ‫میز و میزڵداندا هه‌یه‌ زۆر به‌سوده‌‪ .‬کاهو وه‌ک باشترین شت بۆ پااڵوتنى خوێن واده‌کات که‌ خوێن ب����اش����ت����ر و‬ ‫خێراتر هاتوچۆ بکات و بۆ ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ نه‌خۆشى شه‌کره‌یان هه‌یه‌ ده‌توانێت زۆر به‌سود بێت‪.‬‬

‫پرسه‌‬

‫به‌ داخ و په‌ژاره‌یه‌کى زۆره‌وه‌ هونه‌رمه‌ندى شۆڕشگێڕ (حه‌مه‌ جه‌زا) ماڵئاوایی لێکردین‪ ،‬به‌م هۆ یه‌و ‌ه‬ ‫سه‌ره‌خۆشى خۆمان ئاراسته‌ى بنه‌ماڵه‌ى هونه‌رمه‌ند و هاوڕێیان و ته‌واوى خه‌ڵکى کوردستان ده‌که‌ین‪،‬‬ ‫هیوامان وایه‌ ئه‌مه‌ دوا کۆستى بنه‌ماڵه‌که‌یان بێت‪ ،‬هونه‌رمه‌ندانى کوردیش درێژه‌ به‌ هونه‌ره‌ ره‌سه‌نه‌که‌ى‬ ‫مامۆستا حه‌مه‌ جه‌زا بده‌ن‪.‬‬

‫ستافى رۆژنامه‌ى چه‌تر‬

‫سكااڵ‬ ‫سه‌ره‌تایى ده‌رچووى په‌یمانگاکانى مامۆستایان‪ ،‬تا هه‌ر‬ ‫بۆ‪ /‬به‌ڕێزان ئه‌ندامانى په‌رله‌مان‬ ‫ئاره‌زومه‌ند‌ه و له‌به‌ش و پسپۆڕییه‌تێکه‌ی خۆى درێژه‌‬ ‫بابه‌ت‪ /‬داواکارى‬ ‫به‌ڕێزان ئه‌ندامانى په‌رله‌مانى کوردستان ئێم‌ه وه‌ک به‌خوێندن بدات و ئاواتى له‌مێژینه‌ى بهێنێت‌ه دى‪...‬‬ ‫زۆر دڵنیاین له‌په‌رۆشى و خه‌مخۆرى به‌ڕێزتان بۆ‬ ‫کۆمه‌ڵێک مامۆستاى س�ه‌ره‌ت��ای��ى ک�‌ه ده‌رچ���ووى‬ ‫په‌یمانگا مه‌ڵبه‌ندییه‌کانى مامۆستایانین له‌هه‌رێمى سه‌رکه‌وتنى بوارى په‌روه‌رد‌ه و فێرکردن و خوێندنى بااڵ‬ ‫کوردستان‪ .‬له‌کاتى خۆیدا به‌هۆى ئ�ه‌و بارودۆخه‌ له‌هه‌رێمى کوردستاندا بۆی‌ه داوا له‌به‌ڕێزتان ده‌که‌ین که‌‬ ‫ناله‌باره‌ى ک‌ه هه‌رێمه‌که‌مان پیایدا تێپه‌ڕى و خراپى ب‌ه جدى هه‌وڵ بۆکردنه‌وه‌ى ئه‌م کۆلیژ‌ه و دابینکردنى‬ ‫سیستمى (قبوڵ مه‌رکه‌زى) نه‌مانتوانى نمره‌ى پێویست ئه‌م کورسیان‌ه بده‌ن چونک‌ه سیستمى نوێى خوێندن‬ ‫بۆچون‌ه ناو زانکۆکان به‌ده‌ست بهێنین‪ ،‬تائێستا کێشه‌ى پێویستى به‌کردنه‌وه‌ى ئه‌مجۆر‌ه کۆلێژان‌ه هه‌ی‌ه بۆئه‌وه‌ى‬ ‫وه‌رنه‌گرتنه‌وه‌مان له‌زانکۆکاندا له‌گه‌وره‌ترین خه‌مه‌کانى بتوانرێت ئه‌و ئامانجان‌ه به‌دى بهێنرێت ک‌ه سیستمى نوێى‬ ‫ئێمه‌ی خ��وازی��ارى زانست و زانیارین ک‌ه به‌بیانوى له‌پێناودا دانراو‌ه و ئێمه‌ش بتوانین بره‌و ب‌ه بوارى زانست و‬ ‫پاساوى که‌مى کورسی خوێندن زۆرى رێژه‌ى ده‌رچووى خوێندن بده‌ین له‌داهاتوشدا ببین‌ه خزمه‌تکارى ئه‌م نه‌ته‌وه‌‬ ‫خوێندکارانى ئاماده‌ییه‌کان ک‌ه تواناى وه‌رگرتنى و گه‌ل و نیشتمانه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕێزدا‬ ‫زانکۆکانمان ئه‌م خه‌ونه‌ى ئێم‌ه رۆژ ب‌ه رۆژ روو له‌‬ ‫ئاوابوونه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم‌ه لێره‌دا به‌پێویستى ده‌زانین ک‌ه داوا‬ ‫له‌به‌ڕێزتان بکه‌ین له‌رێگه‌ى خۆتانه‌و‌ه داوا له‌وه‌زاره‌تى‬ ‫‪ .‬کۆمه‌ڵێک له‌مامۆستایانى سه‌ره‌تایى ده‌رچووانى‬ ‫خوێندنى بااڵو توێژینه‌وه‌ى زانستى حکومه‌تى هه‌رێم‬ ‫په‌یمانگاکانىمامۆستایانىکوردستان‬ ‫بکه‌ن ک‌ه کورسی خوێندن دابین بکه‌ن بۆ مامۆستایان‬ ‫‪ .‬کۆمه‌ڵێک مامۆستاى ده‌رچووى په‌یمانگاکانى‬ ‫له‌زانکۆکاندا یاخود له‌کۆلێژى بنه‌ڕه‌تى ئێواران‬ ‫مه‌ڵبه‌ندىمامۆستایان‬ ‫له‌زانکۆکانى کوردستاندا بۆ ئێمه‌ى مامۆستایانى‬

‫ئاگاداری‬ ‫ل‌ه لقى سلێمانى یه‌کێتى نوسه‌رانى کورده‌و‌ه‬ ‫یه‌کێتى نوسه‌راىن کورد لقى سلێامىن به‌گه‌رمى پێشوازى له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ئه‌ندامان و نوسه‌ران و رۆشنبیراىن پارێزگاى سلێامىن و ده‌ورووبه‌رى‬ ‫ده‌کات ک ‌ه بفه‌رموون سه‌رداىن (ماڵى نوسه‌ران) له‌سلێامىن بکه‌ن‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستى‪:‬‬ ‫‪1‬ـتازه‌کردنه‌وه‌ىپێناىسئه‌ندامێتى‪.‬‬ ‫‪2‬ـ پێشکه‌شکردىن داواکارى بۆ بوون به‌ئه‌ندام له‌یه‌کێتى نوسه‌راندا‪.‬‬ ‫شوێن ‪ :‬به‌رامبه‌ر مۆزه‌خانه‌ى نیشتیامىن ئه‌من ‌ه سوره‌ک ‌ه ـ گردى عه‌ىل‬ ‫ناجى‪ /‬باره‌گاى لقى سلێامىن یه‌کێتى نوسه‌راىن کورد (ماڵى نوسه‌ران)‬ ‫دوا مۆڵه‌ت بۆ پێشکه‌شکردىن داواکارى (‪)2010/10/15‬‬

‫ یه‌کێتى نوسه‌رانى کورد لقى سلێمانى‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪26‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\10\4‬‬

‫‪15‬‬

‫له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو‌‬

‫د‪ .‬تاریق ساڵح‬

‫سه‌وه‌فانى‬ ‫جومگه‌کان‬

‫س���ه‌وه‌ف���ان(ه���ه‌وک���ردن)ى ج��وم��گ��ه‌ک��ان‪ /‬ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک‬ ‫ل��ه‌ه��ه‌وک��ردن��ى ج��وم��گ �ه‌ ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت ئ��ه‌ژن��ۆک��ان‪،‬‬ ‫نه‌خۆشییه‌کى زۆرباڵوه‌ به‌زۆى توشى ژنان ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌سه‌رتاى ته‌مه‌نه‌وه‌ ده‌س��ت پێده‌کات و له‌ته‌مه‌نى‬ ‫چل ساڵیدا زیاتر ده‌رده‌که‌وێت‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ش ئازارى‬ ‫هه‌یه‌ کاتێک که‌ ئه‌شیعه‌ى بۆ ده‌گریت و سه‌یرى‬ ‫ده‌که‌یت سه‌وه‌فانى جومگه‌کانى هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هۆکارى توشبوون‪ /‬به‌زۆرى له‌وه‌که‌سانه‌دا روده‌دات‬ ‫که‌ کارى زۆرده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌وانه‌ش که‌ زۆر کارى قورس‬ ‫ده‌که‌ن و ئه‌وانه‌ى که‌ نه‌خۆشى شه‌که‌ره‌یان هه‌یه‌ یان‬ ‫غوده‌یان سسته‌ و ئه‌وانه‌ش که‌ نه‌خۆشى هه‌وکردنى‬ ‫جومگه‌کانیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ زیاتر توشى سه‌وه‌فانى‬ ‫جومگه‌کان ده‌بن‪ ،‬و هه‌روه‌ها زۆرجار له‌روداوێکه‌وه‌‬ ‫ک�ه‌ ئ �ه‌و که‌سه‌ توشى ده‌ب��ێ��ت جومگه‌که‌ى توشى‬ ‫ئازارێک ده‌بێت ئه‌مش هۆکارێکى تره‌ بۆ توشبوون‬ ‫به‌م نه‌خۆشییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هۆکارێکى ترى ئه‌مه‌ش‬ ‫رۆش��ت��ن��ى زۆری���ش ب �ه‌پ �ێ‌‪ ،‬س �ه‌وه‌ف��ان��ى جومگه‌کان‬ ‫له‌وانه‌یه‌ له‌واڵتى ئێمه‌دا زیاتر بێت له‌واڵتانى تر‪،‬‬ ‫ل�ه‌ب�ه‌رى ئ �ه‌وه‌ى سیسته‌مێکى ته‌ندروستى رێ��ک و‬ ‫پێکمان نییه‌ و هاواڵتیانیش هۆشیاریان له‌مباره‌و‌ه‬ ‫که‌مه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له‌واڵتى ئێمه‌دا مه‌سعه‌د‬ ‫که‌م هه‌یه‌ له‌رۆژێکدا چه‌ندینجار به‌ پلیکانه‌یه‌کدا‬ ‫س���ه‌رده‌ک���ه‌وی���ت و دێ��ی��ت �ه‌ خ�����واره‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش زۆر‬ ‫به‌کارهێنانى جومگه‌کانه‌‪ ،‬ئه‌م زۆربه‌کار هێنانه‌ى‬ ‫جومگه‌کان واده‌ک���ات لینجییان ک �ه‌م بێته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫بۆشاییه‌ که‌م ده‌کاته‌وه‌ که‌ له‌نێوانیاندایه‌ و ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆى زبربوونى جومگه‌کان‪ ،‬لێک خشانیش دروست‬ ‫ده‌بێت به‌ر یه‌ک ده‌که‌ون و ئازار دروست ده‌کات‪.‬‬ ‫ن��ی��ش��ان�ه‌ک��ان��ى ‪ /‬ئ���ازاره‌ک���ه‌ زی��ات��ر ده‌م���ه‌و ئ��ێ��واران‬ ‫ل�ه‌ج��وگ�ه‌ک��ان��دا ه�ه‌س��ت پ��ێ��ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ج���ارى واه�ه‌ی� ‌ه‬ ‫ده‌ئاوسێت یاخود سور ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬زۆر جار جومگه‌ک ‌ه‬ ‫کرته‌کرتى لێوه‌دێت به‌تایبه‌تى ئه‌ژنۆکان‪.‬‬ ‫چ����اره‌س����ه‌ر‪ /‬ده‌رم������ان ه���ه‌ی���ه‌ ه���ه‌ن���دێ ده‌رم���ان���ى‬ ‫موسه‌کینات هه‌یه‌ بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى ئازار به‌کارى‬ ‫ئه‌هێنین و هه‌روه‌ها زۆر جار به‌ ده‌رمانى سروستى‬ ‫چاره‌سه‌رى ده‌که‌ین ئێمه‌ به‌شى (عیالج ته‌بیعى)مان‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌گه‌ر دواى چاره‌سه‌رى سروشتى چاک نه‌بوو‬ ‫ئ �ه‌وا ده‌رزى به‌کار ئه‌هێنین که‌ (سیرۆیت)مان‬ ‫هه‌یه‌ له‌جومگه‌کانى ده‌ده‌ی��ن بۆ سێ مانگ بڕ‬ ‫ده‌کات واته‌ سێ مانگێک ئازارى که‌م ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا چ���اره‌س���ه‌رى ت��ر ئ���ه‌وه‌ی���ه‌ ک��ه‌ ه��ۆک��ارى‬ ‫نه‌خۆشییه‌که‌ چ��اره‌س�ه‌ر ده‌که‌یت شه‌کره‌ى هه‌بێت‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رى ش�ه‌ک��ره‌ک�ه‌ى‪ ،‬ی��ان غ��وده‌ى هه‌بێت‪ ،‬یان‬ ‫هه‌ر نه‌خۆشییه‌کى تر چاره‌سه‌رى بکه‌یت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ه�ه‌ر ب���ه‌رده‌وام زۆر ئ���ازاراوى هه‌بوو ی��ان ته‌عه‌وقى‬ ‫تێکه‌وت و خ��وار ب��ب��ووه‌وه‌ وات�ه‌ قاچى خواربێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ پێالوى تایبه‌تى هه‌یه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ر به‌رده‌وام‬ ‫بوو ده‌ره‌نجام ده‌بێت ته‌بدیلى مه‌بسه‌ر واته‌ ته‌بدیلى‬ ‫ئه‌ژنۆکه‌ى بۆ ده‌که‌ین که‌ ئه‌وه‌ش پاره‌یه‌کى زۆرى‬ ‫ده‌وێ���ت ئ �ه‌وک��ات �ه‌ش ه �ه‌ت��ا م���اوه‌ م��ع �ه‌وه‌ق ده‌ب��ێ��ت‪،‬‬ ‫چونکه‌ جومگه‌یه‌کى ده‌ستکردى بۆ داده‌نرێت‪ ،‬زۆر‬ ‫جار له‌ دواى دانانى‪ ،‬ئه‌و جومگه‌یه‌ هه‌و ده‌کات و‬ ‫ده‌بێت جارێکى تریش بیگۆریت‪.‬‬ ‫خۆپاراستن ‪ /‬خۆپاراستنى ئه‌م نه‌خۆشییه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ ئ�ه‌وه‌ى قه‌ڵه‌وه‌ کێشى خۆى دابه‌زێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ى‬ ‫ش��ه‌ک��ره‌ى ه �ه‌ی �ه‌ چ���اره‌س���ه‌رى ش �ه‌ک��ره‌ک �ه‌ ب�ه‌ڕێ��ک��ى‬ ‫ب �ه‌ک��ار ب��ه��ێ��ن��ێ��ت‪ ،‬ی��اخ��ود ئ����ه‌وه‌ى غ����وده‌ى ده‌ره‌ق���ى‬ ‫س��س��ت�ه‌ چ���اره‌س���ه‌ى ب���ک���ات‪ ،‬ه��ۆک��ار و ئ��ام��رازى‬ ‫ته‌ندروستى هه‌یه‌ به‌کارى بێنێت زۆر نه‌ڕوات‪ ،‬زۆر‬ ‫کارنه‌کات‪ ،‬زۆر به‌سه‌ر پلیکانه‌دا هاتوچۆ نه‌کات‪،‬‬ ‫یاخود له‌کاتى کارکردندا شتێک بۆ پاراستنى‬ ‫جومگه‌کانى به‌کار بێنێت بۆ ئه‌وه‌ى بیانپارێزێت و‬ ‫جومگه‌کانى ئازارى پێنه‌گات‪ ،‬وه‌رزش بۆ سه‌وه‌فانى‬ ‫جومگه‌کان زۆر باشه‌ پێنج جۆر وه‌رزش��ى تایبه‌ت‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ئه‌و نه‌خۆشییه‌ که‌ له‌ئێواراندا یان به‌یانیان‬ ‫بۆ ماوه‌ (‪ )10‬خوله‌ک ئه‌نجامى بده‌یت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫خواردن هه‌یه‌ وه‌ک (کیوی یان لۆبیاى سوور یان‬ ‫گه‌نمه‌شامى) که‌ ئه‌مانه‌ زۆر به‌سودن‪ ،‬ب�ه‌اڵم ل ‌ه‬ ‫کۆنه‌وه‌ ده‌ڵین سه‌روپێ باشه‌ بۆ لینجى قاچ من‬ ‫به‌ڕاستى ئه‌وه‌ له‌ هیچ کتێبێک و مه‌سده‌رێکدا نه‌م‬ ‫بیستوه‌ بۆ ئه‌و نه‌خۆشییه‌ باش بێت‪.‬‬


‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da‬‬ ‫کێبڕکێ جه‌ڕاح و دکتۆر ‪11‬‬ ‫ژماره‌ی متمان ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬ ‫دیزاین‬ ‫چاپ و باڵوکردنه‌وه‬ ‫‌راوێژکاری یاسایی‬ ‫ناونیشان‬

‫شاره‌که‌ی سه‌رۆک کۆمار داوایان هه‌ی ‌ه ‪9‬‬

‫گروپی ده‌فی وه‌فایی ‪12‬‬

‫‪212‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا‬ ‫کاروان ساالر‬ ‫ناوه‌ندی گرافیکی رۆژیار‬ ‫چاپخانه‌ی ره‌نج‬ ‫سیروان ئه‌حمه‌د حامد‬ ‫سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی‌‬ ‫‪07710299753 - 07480179510‬‬

‫تیراژ ‪5000‬‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫‪cetir2010@gmail.com‬‬ ‫‪cetir2010@yahoo.com‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫‪No: (26) Mo.4/10/2010‬‬

‫ریکالم‬

‫ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێم‬ ‫ده‌بێ له‌چاره‌سه‌ری نه‌ترسن‬

‫ریکالم‬

‫َ‬ ‫لةطةل هةموو ه َي َل َيكي تازة‬ ‫ثةيوةندي ‪ 6‬مانطت‬ ‫لةسةر حسابي ئ َيمة دةب َيت‬

‫بكرة و مانطانة ‪ 3500‬دينار‬ ‫ئ َيستا ه َيَل َيكي َ‬ ‫نوي ِ‬ ‫با َالنسي ب َيبةرامبةر بةدةست ب َينة‪.‬‬ ‫ئةم با َالنسة ب َيبةرامبةرة بؤ ماوةي ‪ 6‬مانط بةردةوام دةب َيت‪.‬‬ ‫ئةم هةلة تةنها لةماوةى ‪ 2010/9/19‬تا ‪ 2010/10/19‬بةردةوامة‪.‬‬

‫ ماوةي كاركردنى ئةم با َالنسة مانطانة ب َيبةرامبةرة تةنها ‪ 30‬رؤذ دةب َيت‪.‬‬

‫‪10/3/10 10:54 AM‬‬

‫لةسةر حسابي ئ َيمة‬ ‫ثةيوةندي بكة‬ ‫‪A4.indd 1‬‬

‫پرسی کورد له‌باکوری‬ ‫سیپان خالید‬ ‫ک���وردس���ت���ان ک��ه‌وت��ووه‌ت�� ‌ه‬ ‫قۆناغێکی نوێوه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی ئازادی کورد له‌م‬ ‫پارچه‌ی‌ه زۆر به‌هه‌ستیاری له‌گ‌ه ‌ڵ قۆناغه‌ک ‌ه‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت ده‌ک��ات‪ ،‬له‌هه‌ر ده‌رفه‌تێکیشدا‬ ‫س��وورب��وون و پێداگری خ��ۆی نیشانده‌دات‪،‬‬ ‫درێژکردنه‌وه‌ی قۆناغی بێچاالکی بۆ ماوه‌ی‬ ‫مانگێکی تر و ئاماده‌بوون بۆ هه‌میشه‌یی‬ ‫ک��ردن��ی قۆناغه‌ک‌ه به‌مه‌رجێک ده‌وڵ���ه‌ت‬ ‫هه‌نگاوی پێویست بنێت‪ ،‬به‌پیره‌وه‌چوونی الیه‌نی‬ ‫کوردیی‌ه بۆ پێشکه‌وتنی قۆناغه‌که‌‪.‬‬ ‫ب �ه‌ڕێ��ز ئ��ۆج �ه‌الن ک �‌ه وه‌ک موخاته‌بی‬ ‫سه‌ره‌کی چاره‌سه‌ری پرسی کورد نیشاندراو‬ ‫ئ�ه‌وی��ش تواناکارییه‌کانی خ��ۆی نیشاندا‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تا به‌هه‌وڵه‌کانی بۆ ناساندنی قۆناغه‌ک ‌ه‬ ‫به‌کورد و به‌رێکخستن‪ ،‬دواتریش ئاراسته‌کردنی‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت و ده‌وڵه‌تی تورکیا‪ ،‬ئۆجه‌الن له‌ناو‬ ‫رێکخستن و گه‌ل دا سه‌رکه‌وت‪ ،‬توانی وه‌ک‬ ‫رێ��ب�ه‌ری گه‌لی ک��ورد خ��ۆی بسه‌لمێنێ و‬ ‫رێنماییه‌کانی ببن‌ه مه‌رجی به‌ره‌و پێشچوونی‬ ‫پرسی کورد له‌تورکیا و رۆژهه‌اڵتی ناوین‪.‬‬ ‫له‌کۆتایدا ده‌وڵه‌تی تورکیا ئه‌وه‌ی په‌سه‌ندکرد‬ ‫ئه‌ویش ده‌ب��ێ بۆ چ��اره‌س �ه‌ری پرسی کورد‬ ‫ئۆجه‌الن به‌موخاته‌ب بگرن و له‌گه‌ڵی بکه‌ون ‌ه‬ ‫دیالۆگه‌وه‌‪ ،‬ئه‌نجام ماوه‌ی نزیکه‌ی دوومانگ‬ ‫بوو به‌شێوه‌یه‌کی پچڕپچڕ چاوپێکه‌وتنه‌کان‬ ‫له‌گ‌ه ‌ڵ ئۆجه‌الندا له‌ئیمرالی به‌ڕێوه‌ده‌چوون‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه ماوه‌ی دوو هه‌فته‌ش‌ه به‌شێوه‌یه‌کی به‌رده‌وام‬ ‫دانوستاندن هه‌یه‌‪ ،‬باوه‌ڕده‌که‌م ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌تی‬ ‫زیاتر بۆ ئۆجه‌الن بکرێته‌و‌ه و هه‌لومه‌رجی‬ ‫زیندانی باشبکرێت و شوێنه‌که‌ی بگۆڕدرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا زیاتر ده‌توانێت رۆڵی چاره‌سه‌ر ئامێزانه‌ی‬ ‫خۆی ببینێت‪ .‬تورکیا مادام توانی ئۆجه‌الن‬ ‫موخاته‌ب بگرێت‪ ،‬پێشموای‌ه ده‌شتوانێت ده‌رفه‌تی‬ ‫زیاتری بۆ بڕه‌خسێنێت تاکو هه‌نگاوه‌کانی‬ ‫چاره‌سه‌ری خێراتر بکات‪ ،‬له‌الیه‌نی کوردیشه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت‌ه گره‌نتی و باوه‌ڕکردن به‌نزیکایه‌تی تورکیا‬ ‫له‌چاره‌سه‌ریدا‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورک به‌گشتی به‌ده‌سه‌اڵتیشه‌و‌ه‬ ‫به‌ناچاری قه‌ناعه‌تیان ب�ه‌وه‌ک��ردو‌ه ک‌ه به‌بێ‬ ‫ئ��ۆج�ه‌الن و په‌که‌ک‌ه و ب�ه‌ده‌پ�‌ه ل�ه‌وان�‌ه نیی ‌ه‬ ‫بتوانن هیچ هه‌نگاوێک بنێن بۆ چاره‌سه‌ری‪،‬‬ ‫بۆئه‌مه‌ش چاوپێکه‌وتنه‌کان سازده‌بن‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫یه‌کسه‌ر به‌ئه‌نجام نه‌گه‌ن‪ ،‬به‌اڵم زه‌مین‌ه خۆش‬ ‫ده‌که‌ن بۆ به‌ئه‌نجام بوون‪.‬‬ ‫ئه‌که‌پ‌ه و ده‌س�ه‌اڵت��ی ئیسالمی میانڕه‌و‬ ‫له‌تورکیا ئێستا وه‌ک کۆسپ بۆ قۆناغه‌ک ‌ه‬ ‫دێن‌ه به‌رچاو‪ ،‬لێدوانه‌کانی س �ه‌رۆک وه‌زیر‬ ‫ئه‌ردۆغان و وه‌زیری ناوخۆ و سه‌رۆک کۆمار‬ ‫هیواکانکزده‌که‌ن‪،‬چونک‌هبه‌ئاشکراداواکاریی ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تایه‌کانی کورد په‌سه‌ند ناکه‌ن و له‌دژی‬ ‫ده‌وه‌ستنه‌و‌ه به‌تایبه‌ت پرسی زمانی کوردی‪،‬‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت ک‌ه ئه‌ردۆغان و داروده‌سته‌که‌ی‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری ئاماده‌نین‪ .‬بۆی‌ه پێویست‌ه هه‌موو‬ ‫الیه‌ک فشار بخات‌ه سه‌ر ئه‌که‌پ‌ه و ئه‌ردۆغان‬ ‫تاکو بێت‌ه ژێر باری چاره‌سه‌ریی‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارێتی هه‌رێمی کوردستان رۆڵی‬ ‫دێته‌پێش و ده‌توانێت رۆڵێکی زیاتر به‌ئاراسته‌ی‬ ‫چ��اره‌س�ه‌ری ببینێت‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش ده‌بێت واز‬ ‫ل�ه‌و ج��ۆر‌ه لێدوانان‌ه بێنێت ک‌ه ده‌ڵێن (ئێم ‌ه‬ ‫ناهێڵین که‌س له‌سنوره‌کانی ئێمه‌و‌ه هێرشی‬ ‫ده‌وڵه‌تانی دراوسێ بکات‪ ،‬یان گوێ له‌په‌یامه‌‬ ‫شه‌ڕه‌نگێزه‌کانی وه‌زی���ری ن��اوخ��ۆی تورک‬ ‫به‌شیر ئه‌ته‌الی و باڵوێزی تورکیا له‌عێراق‬ ‫موراد ئۆزچه‌لیک) بگرن‪ ،‬ئیتر کاتی ئه‌وان ‌ه‬ ‫به‌سه‌رچووه‌‪ ،‬پێویست‌ه ده‌سه‌اڵتدارێتی هه‌رێم‬ ‫ب�ه‌و شوێنگه‌یه‌ی هه‌یه‌تی فشاربخات‌ه سه‌ر‬ ‫دۆسته‌کانی له‌تورکیا ک‌ه ئێستا کۆسپن‬ ‫له‌به‌رده‌م چاره‌سه‌ری‪ .‬له‌الیه‌کی تر پێویست ‌ه‬ ‫له‌و‌ه دڵنیاببن ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری پرسی کورد‬ ‫له‌تورکیا به‌ره‌وپێشه‌و‌ه نه‌چێت ئه‌وا مه‌ترسییه‌کان‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێمی کوردستان کۆتایی نایه‌ت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویست‌ه له‌کۆنفرانس و کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫نه‌ترسن و بزانن ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ له‌هه‌رشتێک‬ ‫زیاتر خزمه‌ت ب �ه‌چ��اره‌س �ه‌ری پرسی کورد‬ ‫ده‌کات ئه‌ویش کۆنگر‌ه و کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌ییه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه بۆ چاره‌سه‌ری یه‌کێتی کورد گرنگه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێ ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێم بزانن سیاسه‌ته‌کانیان‬ ‫به‌شی چ��اره‌س �ه‌ری ن��اک��ات‪ ،‬بۆی‌ه پێویست ‌ه‬ ‫به‌خێرایینزیکایه‌تییه‌کانیخۆیانبگۆڕن‪.‬‬ ‫‪adarasli@yahoo.com‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.