Chatr_95

‫په‌رله‌مانتارێکی (‪:)BDP‬‬

‫ب ‌ه جیاوازییه‌کانه‌وه‌ له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه‬

‫یادى (‪ )21‬ساڵه‌ى راپه‌ڕین دژ‬ ‫به‌ سته‌م و زۆردارى‪ ،‬له‌ ته‌واوى‬

‫تا ئێستا شه‌ش‬

‫په‌رله‌مانتارمان له‌‬

‫خه‌ڵکى کوردستان پیرۆز ده‌که‌ین‬ ‫ ستافى (چه‌تر)‬ ‫ژمار ‌ه ‪95‬‬

‫ساڵی دووه‌م‬

‫نرخ‪ 750 :‬دینار‬

‫زینداندان‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه‌‪ ،‬کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات‬

‫دووشه‌ممه‌ ‪2012/3/5‬‬

‫‌ ل‪6‬‬ ‫نرخی(‪)750‬دینار‬

‫(‪15‬ی ره‌شه‌مێی ‪)2711‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫(چه‌تر) پرۆژه‌ى گه‌وره‌ترى پێیه‌ له‌ بوارى راگه‌یاندن‬

‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر) ده‌وه‌ستێت‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى‬ ‫(چه‌تر) باس له‌وه‌‬ ‫ده‌کات‪ ،‬به‌هۆى ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ى رۆژنامه‌ى کاغه‌ز‬ ‫تێیکه‌وتووه‌‪ ،‬بڕیاریانداوه‌‬ ‫چاپى رۆژنامه‌ى‬ ‫(چه‌تر) بوه‌ستێنن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌کات به‌ شێوه‌یه‌کى‬ ‫فراوانتر له‌‬ ‫بواره‌کانى‬ ‫ترى‬ ‫راگه‌یاندن‬

‫به‌رده‌وام ده‌بن‪.‬‬ ‫که‌مه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌وڵ ده‌ده‌ی��ن ئه‌و توانا‬ ‫ک����ه‌م����ال ح����ه‌س����ه‌ن ح���ه‌م���ه‌ ره‌زا‪ ،‬ئابوریه‌ له‌ بواره‌کانى ترى راگه‌یاندن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى (چه‌تر) له‌ سه‌رف بکه‌ین‪ ،‬وه‌ک بوارى ئینته‌رنێت‬ ‫چاوپێکه‌وتنێکدا ک�ه‌ ل �ه‌م ژم��اره‌ی�ه‌ و به‌رنامه‌ى ته‌له‌ڤزیۆنى و رادیۆ‪.‬‬ ‫ب��ڵ�اوب����وه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵ����ێ����ت‪« :‬ره‌وش�����ى له‌باره‌ى ئه‌و په‌یامنێر و کارمه‌ندانه‌ى‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ى (چ���ه‌ت���ر) زۆر ب��اش �ه‌ و له‌ رۆژنامه‌ى (چه‌تر) کاریان ده‌کرد‪،‬‬ ‫له‌وپه‌ڕى به‌هێزى خۆیدایه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆى ک���ه‌م���ال ح���ه‌س���ه‌ن ده‌ڵ���ێ���ت‪ :‬ه �ه‌م��وو‬ ‫ه�ه‌ن��دێ��ک ه���ۆک���اره‌وه‌ ب��ڕی��ارم��ان��داوه‌ په‌یامنێره‌کان وه‌ک ج���اران ده‌ت��وان��ن‬ ‫رۆژنامه‌که‌ رابگرین‪ ،‬واتا له‌ (‪ )12‬ب�����ه‌رده‌وام ب��ن ل�ه‌گ�ه‌ڵ��م��ان و ک���ار بۆ‬ ‫ى ئه‌م مانگه‌دا دوا ژماره‌ ده‌رده‌که‌ین‪ ،‬ماڵپه‌رى (چه‌ترپرێس) بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌اڵم وه‌کو کۆمپانیاى (چه‌تر) هه‌ر به‌شێک له‌ ستافه‌که‌ که‌م ده‌که‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌رده‌وام ده‌بین له‌ کارى راگه‌یاندن‪ ،‬ب��ێ��گ��وم��ان ئ �ه‌وان��ی��ش ده‌ت���وان���ن وه‌ک‬ ‫کۆمپانیاکه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬زیاتر هه‌وڵ په‌یامنێر به‌رده‌وام بن‪.‬‬ ‫ده‌ده‌ی��ن ب��ره‌و بده‌ین به‌ ماڵپه‌ره‌که‌مان ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت‪ :‬له‌ هه‌ر بوارێکى تردا که‌‬ ‫(‪ )www.chatrpress.com‬ده‌ستبه‌کار ده‌بین به‌ هه‌مان سیاسه‌ت‬ ‫و زیاتر پێشى بخه‌ین»‪.‬‬ ‫و دروشمى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)ه‌وه‌ کار‬ ‫راش��ی��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ێ��ت‪ :‬الی��ه‌ن��ى ئ��اب��ورى ده‌که‌ین و به‌رده‌وام ده‌بین له‌ هه‌ڵوێست‬ ‫ک��اری��گ �ه‌رى ه�ه‌ی�ه‌ ل �ه‌س �ه‌ر راگرتنى و بوێرى و خستنه‌ڕووى هه‌موو ره‌نگ‬ ‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‪ ،‬چونک ‌ه داهاتێکى و روانینه‌ جیاوازه‌کان‪.‬‬ ‫زۆر س���ه‌رف ده‌ک �ه‌ی��ن و به‌رهه‌ممان‬ ‫درێژه‌ بۆ ل ‪5‬‬

‫په‌رله‌مان له‌ژێر پرسیاردایه‌‬

‫باشتر ده‌بێت‬

‫‌ ل‪3‬‬

‫ده‌به‌ستێت»‬

‫«ل ‌ه هیچ واڵتێک رێژه‌ى به‌شدارى‬

‫ژن ل ‌ه سیاسه‌ت نه‌گه‌یشتوه‌ت ‌ه (‪»)%30‬‬

‫راپ���ۆرت���ه‌ک���ه‌ ک���ه‌ ل���ه‌ (‪ )118‬الپ���ه‌ڕه‌‬

‫گۆشه‌ی بۆچوون‬

‫«زانکۆ هزری خوێندکار‬

‫ژنان ل ‌ه سیاسه‌ت دوور ده‌خرێنه‌وه‌‬

‫به‌ گوێره‌ى راپۆرتێکى‬ ‫گه‌شه‌پێدانى نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌کگرتووه‌کان (‪ )UNDP‬که‌ له‌‬ ‫ماڵپه‌رى (‪)firatnews.com‬‬ ‫باڵوکراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫کراوه‌‪ ،‬له‌ زۆربه‌ى واڵتان ژن له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى سیاسه‌ت راده‌گیرێ و‬ ‫په‌راوێز ده‌خرێ‪ ،‬رێژه‌یه‌کى زۆر‬ ‫که‌مى ژن له‌ناو سیاسه‌ت جێ‬ ‫ده‌گرن‪.‬‬

‫ی‬ ‫(‬ ‫چ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ت‬ ‫ر)‬

‫خوێندکار له‌ زانکۆ‬

‫یه‌کێتی‪ :‬له‌مه‌ودوا په‌رله‌مان‬

‫چه‌تر ـ فورات نیوز‬

‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ر‬ ‫شیف‬

‫پێکدێت‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬هه‌رچه‌نده‌ له‌ رێ��ژه‌ى‬ ‫(‪)%40‬ى ئه‌ندامانى پارته‌ سیاسییه‌کانى‬ ‫ج��ی��ه��ان ل���ه‌ ژن پ��ێ��ک��دێ��ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌‬ ‫ئاستى به‌ڕێوه‌به‌رى ئه‌و پارتانه‌دا رێژه‌‌ى‬ ‫به‌شداربوونیان له‌ (‪)%10‬ی���ه‌‪ .‬ئاماژه‌ى‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ک���ردووه‌‪« :‬که‌متر ل�ه‌ (‪)%20‬‬ ‫ى رێژه‌ى په‌رله‌مانتارانى ژن له‌ جیهاندا‬ ‫نوێنه‌رایه‌تى ژن��ان ده‌ک �ه‌ن و له‌ ئاستى‬ ‫وه‌زاره‌ت���دا نوێنه‌رایه‌تى ژن��ان له‌ (‪)%16‬‬ ‫و ل �ه‌ ئاستى س �ه‌رۆک��ى وه‌زی��ری��ش��دا له‌‬ ‫(‪)%5‬ه‌‪ ،‬له‌ هیچ یه‌کێک له‌ واڵتانى‬ ‫جیهان رێژه‌ى به‌شدارى ژن له‌ سیاسه‌ت‬ ‫نه‌گه‌یشتوه‌ته‌ (‪.»)%30‬‬

‫(‪ )UNDP‬له‌ راپۆرته‌که‌یدا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫«هه‌رچه‌ند زیاتر له‌ (‪ )30‬ساڵه‌ له‌و‬ ‫ب�����اره‌دا ک���ار و خ �ه‌ب��ات��ى ن��ێ��ون�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ده‌چ��ێ‪ ،‬ب��ه‌اڵم دیسانیش رێ��ژه‌ى‬ ‫به‌شداربوونى ژنان له‌ سیاسه‌تى واڵتانى‬ ‫جیهان زۆر که‌مه‌»‪.‬‬ ‫راپ���ۆرت���ه‌ک���ه‌ ئ���ه‌وه‌ش���ى خ��س��ت��وه‌ت �ه‌ڕوو‪:‬‬ ‫ل �ه‌ن��او پ��ارت �ه‌ سیاسییه‌کان هه‌ڵوێستى‬ ‫نادیموکراتى دژ به‌ ژنان په‌یڕه‌و ده‌کرێت‬ ‫و ناوه‌ندى بڕیاردانى پارته‌ سیاسییه‌کان‬ ‫به‌ شێوه‌یه‌کى گشتى له‌ پیاوان پێکدێت و‬ ‫ژنان دوورن له‌ وه‌رگرتنى بڕیار و دانانى‬ ‫پرۆژه‌ى پێویست‪.‬‬

‫‌ ل‪9‬‬

‫تۆڕی کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬یان‬

‫داوی پچڕاندنی کۆمه‌ڵگه‌؟!‬

‫‌ ل‪2‬‬

‫چار هه‌یڤه‌ سه‌ید ئه‌کرم ل زیندانێ ی ‌ه‬

‫«پرسا سه‌ید ئه‌کره‌م گرێدای ‌ه ب پرسا‬ ‫ئازادى یا بیرورایێن»‬

‫ژێ����ده‌ره‌ک نێزیک ژ ب��ن�ه‌م��اال سه‌ید‬ ‫ئه‌کره‌م خالدى‪ ،‬ده‌رباره‌یى ره‌وشا وى وه‌ها‬ ‫بۆ (چه‌تر) گ��ووت‪« :‬پشتى چه‌ندین‬

‫جاران دادگه‌هێ که‌یسێ سه‌ید ئه‌کره‌مى‬ ‫ڤه‌کرى‪ ،‬چو به‌لگه‌یێن دروست ب ده‌ست‬ ‫نه‌که‌ڤتین‪ ،‬لێ ئه‌ڤجار ژى دادگه‌‌ه هات ‌ه‬ ‫پاشئێخستن و ل به‌ر‌ه ل رێکه‌فتى (‪)4/1‬‬ ‫دادگه‌ دیسان ده‌ستپێبکه‌ت»‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌س��ا ب �ه‌ده‌ل عه‌بدولباقى ب��ه‌روارى‪،‬‬ ‫به‌رپرسێ رێکخراوا (پ��او) یا جڤاکێ‬ ‫م �ه‌ده‌ن��ى ل پ��ارێ��زگ�ه‌ه��ا ده��ۆک��ێ وه‌ه��ا‬ ‫ل س �ه‌ر زیندانیکردنا سه‌ید ئه‌کره‌مى‬ ‫پ �ه‌ی��ڤ��ى‪« :‬ت��ش��ت �ه‌ک ل س����ه‌ر س�ه‌ی��د‬ ‫ئه‌کره‌مى نینه‌‪ ،‬به‌لێ بتنێ مه‌سه‌له‌ ئه‌و‌ه‬ ‫کو ئێدى سه‌ید ئه‌کره‌م چ داخویانیان‬ ‫و دیداران ژ بۆ ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ‬ ‫ئه‌نجام نه‌ده‌ت»‪.‬‬ ‫درێژه‌ بۆ ل ‪3‬‬

‫له رۆژنامه‌ک ‌ه راگرتنی‬ ‫ب�ه‌رل�ه‌وه‌ی ‌‌‬ ‫(چ���ه‌ت���ر) ب�ڵ�اوب���ک���ه‌ی���ن���ه‌وه‌‪ ،‬چ �ه‌ن��د‬ ‫زانیارییه‌ک باڵوبوویه‌وه‌‪ ،‬لێره‌دا ‌ب ‌ه‬ ‫پێویستی ده‌بینم ئ��ه‌و‌ه ب��خ�ه‌م�ه‌ڕوو‪،‬‬ ‫ک�ه‌ هه‌ندێک زان��ی��اری ن��اڕاس��ت و‬ ‫دژی���ه‌ک ل �ه‌ چ�ه‌ن��د م��اڵ��پ�ه‌رێ��ک له‬ ‫‌وه ب�ڵاوک��رای �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫‌زاری س��ه‌رن��وس��ه‌ره ‌‌‬ ‫م��اڵ��پ��ه‌رێ��ک��ی��ش ئ�����ام�����اژه‌ی ب����ه‌و‌ه‬ ‫کردبوو‪ ،‬ک ‌ه ئه‌وانه‌ی هه‌واڵه‌که‌یان‬

‫ب�ڵاوک��ردوه‌ت �ه‌و‌ه «ن��اح �ه‌زی (چه‌تر)‬ ‫ن» ی���ان خ��وێ��ن��دن��ه‌وه‌ی ت���ری���ان بۆ‬ ‫لێدوانه‌کانی سه‌رنوسه‌ر کراوه‌‪ ،‬لێره‌و‌ه‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نم‪ :‬به‌ که‌سم نه‌وتوه‌ ناحه‌زی‬ ‫(چه‌تر) و داواکارم ئه‌و رۆژنامه‌وانان ‌ه‬ ‫به‌رپرسیارانه‌تر هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها داوای لێبوردن له‌و که‌سانه‌ش‬ ‫ده‌ک���ه‌ی���ن ک���ه‌ ئ���ه‌گ���ه‌ر ل���ه‌ م����اوه‌ی‬ ‫کارکردنماندا ل ‌ه رۆژنامه‌ی (چه‌تر)‬

‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬ ‫سه‌ید ئه‌کره‌م خالید‪ ،‬به‌رپرسێ‬ ‫به‌رێ یێ ئاسایشا گومرکا‬ ‫(ئیبراهیم خه‌لیل)‪ ،‬پشتى بۆ‬ ‫ماوه‌یێ پتر ژ (‪ )120‬رۆژان هاتی ‌ه‬ ‫ده‌سته‌سه‌رکرن ل سه‌ر ئاخافتن‪،‬‬ ‫چاڤدێرێن سیاسى ژى دبێژن‪:‬‬ ‫پرسا سه‌ید ئه‌کره‌م گرێدای ‌ه‬ ‫ب پرسا گشتى یا ئازادى یا‬ ‫بیر و رایێن جودا و الوازى یا‬ ‫دیموکراسییێ ل هه‌رێمێ‪.‬‬

‫روونکردنه‌وه‌‬

‫‪n‬‬

‫ناوه‌نده‌کانی بڕیار ب ‌ه ده‌ستی پیاوه‌وه‌ن‬

‫فۆتۆ‪ :‬فورات نیوز‬

‫به‌هۆی هه‌ڵسوکه‌وتێک یان کارێکه‌و‌ه‬ ‫دڵ��ی��ان لێمان ره‌ن��ج��ا ب��ێ��ت‪ ،‬بێگومان‬ ‫کارکردنیش بێ که‌موکورتی نابێت‪،‬‬ ‫ه�ه‌م��وو رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان ب� ‌ه هاوڕێی‬ ‫خۆمان ده‌زانین‪ ،‬داواکاریشین هه‌موو‬ ‫پێکه‌و‌ه به‌رده‌وام بین ل ‌ه خزمه‌تکردن ب ‌ه‬ ‫گه‌ل و نیشتیمان‪.‬‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫رۆژانى راپه‌ڕینى شاره‌کان پشووى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌ نییه‌‬

‫بۆچــوون‬ ‫تۆڕی کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬یان‬ ‫داوی پچڕاندنی کۆمه‌ڵگه‌؟!‬ ‫‪ u‬ئازاد گه‌رمیانی‪u‬‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌ ئاستی جیهانیدا به‌ هۆی ئه‌و‬ ‫پێشکه‌وتنه‌ زانستی و ته‌کنۆلوژیایه‌ی که‌‬ ‫مرۆڤ خولقاندویه‌تی‪ ،‬کاریگه‌ریه‌کی‬ ‫جیاوازی له‌سه‌ر ژیان خولقاندووه‌ و وای‬ ‫لێکردووه‌ که‌ ته‌نانه‌ت خه‌ونه‌کانیشی‬ ‫هێناوه‌ته‌دی‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ب���ه‌ره���ه‌م���ان���ه‌ی ک���ه‌ ده‌ک���ه‌وێ���ت���ه‌‬ ‫خزمه‌تی م��رۆڤ��ای�ه‌ت��ی�ه‌وه‌ ه �ه‌ر ل�ه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌ستاڕه‌ی که‌ گه‌نمی ده‌ه��اڕی تا ئه‌و‬ ‫ئاشه‌ پێشکه‌وتوانه‌ی ئ�ه‌م��ڕۆ ی��ان ئه‌و‬ ‫عه‌ره‌بانه‌یه‌‪ ،‬تا ئۆتۆمبێل یان فڕۆکه‌یه‌کى‬ ‫پێشکه‌وتووی نه‌فه‌ر هه‌ڵگر یان مانگه‌‬ ‫ده‌ستکرده‌کان‪ ،‬که‌ بۆ خزمه‌تکردن به‌‬ ‫م��رۆڤ به‌کار ده‌هێنرێن‪ .‬ده‌بێت لێره‌دا‬ ‫بڵێین که‌ تۆڕی کۆمه‌اڵیه‌تی ئینته‌رنێت‬ ‫و ع�ه‌ره‌ب��ان�ه‌ و ئ��اش چ په‌یوه‌ندییه‌کی‬ ‫پێکه‌وه‌ هه‌یه‌؟!‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی ل���ه‌وه‌دای���ه‌ ک �ه‌ ب �ه‌ جێگه‌ی‬ ‫عه‌ره‌بانه‌ و فڕۆکه‌ی بار هه‌ڵگر‪ ،‬بوو به‌‬ ‫تانک و تۆپ و ته‌یاره‌ی شه‌ڕ و ئاش‬ ‫و ته‌راکتۆر و ته‌کنۆلوژیای به‌ دوور‬ ‫له‌ زانست بوو به‌ هۆکارى چۆڵکردنی‬ ‫گونده‌کان و مرۆڤی تێکۆشه‌ری گوندی‬ ‫هێنای شاره‌کان و شار وه‌کو شێرپه‌نجه‌‬ ‫گه‌وره‌ بوو‪ ،‬ئه‌مڕۆ شار ئه‌وه‌یه‌ که‌ لێوان‬ ‫لێوه‌ له‌ کێشه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی و ئابووری‬ ‫و هتد‪.‬‬ ‫به‌اڵم په‌یوه‌ندی مرۆڤ له‌ ئاستی وشه‌دا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کی کۆنه‌‪ ،‬که‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب��ۆ ک��ات��ی دۆزی���ن���ه‌وه‌ی نوسین ک�ه‌ له‌‬ ‫میزۆپۆتامیا سه‌ری هه‌ڵداوه‌ و له‌ کاتی‬ ‫سۆمه‌ریه‌کانه‌وه‌‪ ،‬واته‌ پێنج هه‌زار ساڵ‬ ‫به‌ر له‌ ئێستا ده‌ستی پێکردووه‌‪ .‬بۆیه‌ بۆ‬ ‫په‌یوه‌ندی پێکه‌وه‌ و گه‌یاندنی خواست و‬ ‫پێداویستیه‌کانیان به‌ یه‌ک رۆژ و مانگ‬ ‫و ساڵ رێگه‌ی دوور و درێژیان ده‌پێوا و‬ ‫به‌ بینینى نوسراوێک یان ئه‌و که‌سه‌ی‬ ‫دوای ئ��ه‌و ه �ه‌م��وو م��ان��دووب��وون�ه‌پ��ێ��ی��ان‬ ‫ده‌گه‌شت چ مه‌عنه‌ویاتێکی ده‌ئافراند با‬ ‫بمێنێت‪!...‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ ئه‌لیکترۆنییه‌کان‬ ‫وه‌کو ته‌له‌فون و ئێستاش کۆمپیوته‌ر و‬ ‫ئینته‌رنێت له‌ ئاستێکی جیاوازدا ده‌بینرێت‬ ‫و به‌ جیهان ئه‌ڵێن گوندی بچوک و‬ ‫بێ ماندووبوونێکی زۆر به‌ چرکه‌یه‌ک‬ ‫ده‌گه‌یته‌ هه‌ر گۆشه‌یه‌کی ئه‌م گونده‌‪!...‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئ �ه‌م پێشکه‌وتنه‌ که‌ به‌ که‌ڵک‬ ‫وه‌رگرتن له‌ جیهانی ئه‌لیکترۆنی پێکدێت‬ ‫بێ خه‌سار نییه‌ و هه‌ر له‌ یه‌که‌م کاتدا‬ ‫مرۆڤ له‌ جێگه‌ی خۆی وشک ده‌کات‬ ‫و جوڵه‌ی لێده‌بڕێت و ته‌ندروستی ده‌خاته‌‬ ‫مه‌ترسیه‌وه‌ و ئ�ه‌م��ڕۆ ئ �ه‌وان �ه‌ی توشی‬ ‫ئه‌م شێوازه‌ى ژیانن به‌ ده‌م کۆمه‌ڵێک‬ ‫نه‌خۆشیه‌وه‌ ده‌ناڵێن وه‌کو شه‌کره‌‪ ،‬کێشه‌ى‬ ‫دڵ‪ ،‬زه‌خت‪ ،‬قه‌ڵه‌وی و ته‌نانه‌ت شێرپه‌نجه‌‬ ‫و هتد‪ ،‬تێدا ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ه����ا ئ���ه‌م���ڕۆ ب���ه‌ ن���اوزه‌دک���رن���ی‬ ‫ی�ه‌ک��ێ ل �ه‌ ب�ه‌ره�ه‌م�ه‌ک��ان��ی ئینته‌رنێت‬ ‫وه‌ک���و (ف�ه‌ی��س��ب��وک) ب�ه‌ ن���اوی ت��ۆڕی‬ ‫ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی ب��ۆ خ���ۆی هه‌ڵه‌یه‌کی‬ ‫گه‌وره‌یه‌ که‌ له‌ ئاستی راگه‌یاندنه‌کانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستاندا ده‌بیسترێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫شێوازى په‌یوه‌ندییه‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی‬ ‫به‌ کۆمه‌ڵگه‌وه‌ نییه‌ و ته‌نانه‌ت هۆکاری‬ ‫سه‌ره‌کی دابڕانی تاکه‌ له‌ کۆمه‌ڵگه‌ و‬ ‫ئاستی ژیان تاکى به‌ره‌و تاکڕه‌وێتی و‬ ‫نقوم بوون له‌ناو کار و باری ئینته‌رنێتدا‬ ‫و کوشتنی ک���ات و س��ات��ی ژی���ان به‌‬ ‫دوور له‌ جموجوڵی کۆمه‌اڵیه‌تی له‌ناو‬ ‫حه‌سارێکی ته‌نگ و وشک‪.‬‬ ‫ب��ۆ نمونه‌‪ ،‬ل�ه‌ ک��ۆری��ای ب��اش��وور ژن و‬ ‫پیاوێک له‌ ئه‌م تۆڕه‌ به‌ ناو کۆمه‌اڵیه‌تییه‌‬ ‫ی�ه‌ک ده‌ن��اس��ن و هاوسه‌رگیرى ده‌ک�ه‌ن‬ ‫و منداڵێکیان ده‌ب��ێ��ت و منداڵه‌که‌یان‬ ‫ل���ه‌ ش���ه‌ش م��ان��گ��دا ب���ه‌ ه����ۆی ت��وش‬ ‫بوونی دای��ک و باوکی به‌ ئینته‌رنێت‬ ‫و فه‌یسبوکه‌وه‌ له‌ برسان ده‌م��رێ��ت‪!...‬‬ ‫ئه‌مه‌ بۆ خ��ۆی نمونه‌یه‌که‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ی تێدا نابینرێت و ژه‌ه��ری‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌ و جیا له‌مه‌ش ئه‌و کێشانه‌ی‬ ‫که‌ له‌ الیه‌نی ئه‌خالقی و که‌لتووری له‌‬ ‫ناویدا روو ده‌ددات ئاماژه‌یه‌که‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئینته‌رنێت کۆمه‌ڵگا نییه‌ و نابێت به‌‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫چه‌تر‬ ‫ئاسۆ گه‌اڵڵى‬

‫به‌رێوه‌به‌رى په‌روه‌رده‌ى‬ ‫مه‌ڵبه‌ندى سلێمانى ڕایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫پشووه‌کانى مانگى ئازارى‬ ‫ئه‌مسال وه‌ک ئه‌وه‌ى ساڵى پار‬ ‫نابێت رۆژانى پشوو جیاوازیی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫پاش ئه‌وه‌ى ساڵى پار هه‌ر پارێزگا و‬ ‫قه‌زا و ناحیه‌یه‌ک ئه‌و رۆژه‌ى تێیدا‬ ‫راپه‌ڕینیان ئه‌نجامدا دژى حکومه‌تى‬ ‫به‌عس له‌مانگى ئازارى ساڵى ‪1991‬دا‬ ‫ک���رده‌ پ��ش��ووى ف �ه‌رم��ى‪ ،‬به‌رپرسێکى‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ی��ی روون��ی��ده‌ک��ات�ه‌وه‌ ئه‌مساڵ‬ ‫نابێت وابێت‪.‬‬ ‫مامۆستا ک�ه‌م��ال ن��ورى ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى‬ ‫پ���������ه‌روه‌رده‌ى م���ه‌ڵ���ب���ه‌ن���دى س��ل��ێ��م��ان��ى‬

‫ل�ه‌ئ��اخ��اوت��ن��ێ��ک��ی��دا ب��ۆ (چ��ه‌ت��ر) ئ �ه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕوو ئه‌مساڵ پشووه‌کانى مانگى‬ ‫سێ دیاریکراون و ناکرێت هه‌ر شاره‌و‬ ‫بۆخۆى رۆژێکى زیاده‌ بکاته‌ پشوو‪.‬‬ ‫مامۆستا که‌مال وتى‪ :‬ئێمه‌ نازانین‪،‬‬ ‫پارێزگاکان ده‌سه‌اڵتى ئه‌وه‌یان هه‌یه‌‬ ‫جگه‌ له‌ پشووه‌کانى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌‬ ‫رۆژێ��ک��ى ت��ر بکه‌نه‌ پشوو ه �ه‌روه‌ک‬ ‫ساڵى پ��ار ئ���ه‌وان و ت�ه‌ن��ان�ه‌ت ق��ه‌زا و‬

‫ناحیه‌کانیش کردیان‪.‬‬ ‫ه��اوک��ات ده‌ش��ڵ��ێ��ت‪ :‬ب���ه‌اڵم ئه‌مساڵ‬ ‫ناکرێت وه‌ها بێت و بڕیاره‌که‌ وا هاتووه‌‬ ‫و ده‌بێ هه‌موو پابه‌ند بن پێوه‌ى‪.‬‬ ‫به‌پێى وت��ه‌ى ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى پ���ه‌روه‌رده‌ى‬ ‫م�ه‌ڵ��ب�ه‌ن��دى سلێمانییش رۆژى ‪3/7‬‬ ‫له‌شارى سلێمانى ده‌وام��ى فه‌رمییه‌ و‬ ‫پ��ش��وو نییه‌ و ته‌نها (‪ )3/5‬ی�ه‌ که‌‬ ‫له‌هه‌موو کوردستاندا پشووى فه‌رمییه‌‬

‫جگه‌ له‌ پشووه‌کانى دیکه‌ى وه‌زاره‌تى‬ ‫په‌روه‌رده‌‪.‬‬ ‫مامۆستا ک�ه‌م��ال ن��ورى ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى‬ ‫په‌روه‌رده‌ى مه‌ڵبه‌ندى سلێمانى وتیشى‪:‬‬ ‫ب���ه‌ب���ۆن���ه‌ى ن�������ه‌ورۆزى س�����ه‌رى س��اڵ��ى‬ ‫کور[ییشه‌وه‌ له‌رۆژى ‪ 3/12‬وه‌ تاوه‌کو‬ ‫‪ 2012/3/24‬ل�ه‌گ��ش��ت قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگه‌کانى وه‌زاره‌ت���ى پ���ه‌روه‌رده‌دا‬ ‫پشووى فه‌رمییه‌‪.‬‬

‫که‌الر‪ ،‬قورئانى پیرۆز به‌ دڕێندراوى له‌بارێکدا‬

‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬فۆرمى راپرسى‬

‫ده‌دۆزرێته‌وه‌‬

‫به‌هه‌رێمبونى پارێزگاکه‌یان له‌ سه‌ر‬

‫چه‌تر‬ ‫پشتیوان جه‌مال‬

‫ڕۆژى شه‌ممه‌ رێکه‌وتى (‪)3/3‬‬ ‫له‌ کاتى گه‌یشتنى بارێکى سێو‬ ‫که‌ له‌سنورى ئێرانه‌وه‌ ڕه‌وانه‌ى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان کرابوو‪ ،‬له‌‬ ‫گاڵبه‌یه‌کدا سه‌رتاپاى سندوقه‌‬

‫سێوه‌کان به‌ الپه‌ڕه‌ى قورئانى‬ ‫سندوقه‌ سێوه‌کان به‌و شێوه‌یه‌ ته‌واو‬ ‫پیرۆز داپۆشراون و ئه‌مه‌یش‬ ‫س �ه‌رس��ام و ن��اڕه‌ح �ه‌ت ب��ووی��ن و ئێمه‌‬ ‫گله‌ییه‌کى زۆرى الى کاسبکاران‬ ‫وه‌کو کاسبکارى نێو عه‌لوه‌ى که‌الر‬ ‫هاواڵتیان و بینه‌رانى دروست‬ ‫ڕووب �ه‌ڕووى ئه‌م کاره‌ نا مرۆڤایه‌تیه‌‬ ‫کرد‪،‬له‌هه‌مبه‌ر بینینى ئه‌و‬ ‫ده‌ب��ی��ن�ه‌وه‌ و هه‌رگیز ئ�ه‌م�ه‌ش مایه‌ى‬ ‫دیمه‌نه‌ چاوه‌ڕوان نه‌کراوه‌دا ‪.‬‬ ‫قبوڵ نیه‪.‬‬ ‫ل���ه‌و ب����اره‌ی����ه‌وه‌ ش���ه‌ه���اب ئ �ه‌ح��م �ه‌د ؛ ه��ه‌روه‌ه��ا ئیبراهیم ح��اج��ى ع�ه‌ب��اس‪،‬‬ ‫کاسبکارى نێو عه‌لوه‌ى شارى که‌الر ب��ازرگ��ان��ى ع�ه‌ل��وه‌ى ک �ه‌الر ئ���ه‌وه‌ى بۆ‬ ‫به‌ (چ�ه‌ت��ر) راگ�ه‌ی��ان��د‪ ،‬پ��اش بینینى چ �ه‌ت��ر پ��رێ��س پ��ش��ت��ڕاس��ت��ک��رده‌وه‌ که‌‬ ‫هێنانى ئه‌و ب��اره‌ سێوه‌ له‌ ئێرانه‌وه‌ له‌‬ ‫ڕێگاى م�ه‌رزى په‌روێز خانه‌وه‌ بووه‌ و‬ ‫ئه‌و دیمه‌نه‌ نه‌بینراوه‌ تاوه‌کو باره‌که‌‬ ‫هێنراوه‌ته‌ نێو ع�ه‌ل��وه‌ى ک �ه‌الر‪ ،‬دواى‬ ‫بینینى ئه‌و دیمه‌نه‌ ت �ه‌واو سه‌رسام و‬ ‫نیگه‌ران بووین‪ ،‬ئێمه‌ نازانین ئێران که‌‬ ‫خۆى به‌ واڵتێکى ئیسالمى داده‌نێت‬ ‫چ���ۆن ئ���ه‌م ک���اره‌ ئ �ه‌ن��ج��ام ده‌دات له‌‬ ‫کاتێکدا که‌ ئه‌م باره‌ سێوه‌ به‌ چه‌ندین‬ ‫گومرک و بازگه‌دا تێپه‌ڕبووه‌ ‪.‬‬

‫به‌رپرسێکى (حسدک)‪ :‬بیناى کۆمیته‌ى یه‌کێتى له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫موڵکى سکرتێرى حزبمان ‌ه و ئه‌وان کرێچین (‪)20‬ساڵه‌‬

‫رزگار حه‌مه‌نورى‪ :‬ئه‌و بینایه‌ى ئێمه‌ ته‌نها زه‌ویه‌که‌ى موڵکى سۆسیالیست ‌ه‬ ‫چه‌تر‬ ‫یادگار ره‌ئوف‬

‫کۆمیته‌ى ڕێکخستنى یه‌کێتى‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هیدله‌ناو بیناى‬ ‫حزبى سۆسالیست دایه‌و بیناکه‌‬ ‫کاتى خۆى له‌الیه‌ن محه‌مه‌دى‬ ‫حاجى مه‌حموده‌وه‌ کڕاوه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسى کۆمیته‌ى هه‌ڵه‌بجه‌ى‬ ‫یه‌کێتى پێى وایه‌زه‌وى بیناکه‌‬ ‫موڵکى شاره‌وانیه‌ و به‌رپرسێکى‬

‫سۆسیالیست ئه‌وه‌ ڕه‌د ئه‌کاته‌وه‌‬

‫ڕزگار حه‌مه‌نورى به‌رپرسى کۆمیته‌ى‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هیدى یه‌کێتى به(‌چه‌تر)‬ ‫ى ڕاگ�ه‌ی��ان��د‪ :‬ئ�ه‌م بینایه‌ زه‌وی�ه‌ک�ه‌ى‬ ‫موڵکى ش��اره‌وان��ی �ه‌ بیناکه‌به‌حساب‬ ‫بینایی حیزبى سۆسیالیسته‌‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫تائێسته‌ له‌بێ بینایدا لێره‌ ماوینه‌ته‌وه‌‬ ‫کێشه‌مان له‌چۆڵکردنى خانوه‌که‌نیه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئ �ه‌م بینایه‌مان داگ��ی��رن�ه‌ک��ردوه‌‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ى شاره‌وانى زه‌وى ئه‌م بینایه‬ ‫‌موڵکى شاره‌وانیه‌‪،‬واته‌ سۆسیالیست‬

‫ته‌نها هه‌یکه‌لى بیناکه‌ى هه‌یه‪‌.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا سه‌فه‌رکه‌ریم کارگێرى‬ ‫مه‌ڵبه‌ندى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هیدى حزبى‬ ‫سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان‬ ‫جه‌ختى ل �ه‌وه‌ک��ردوه‌ ب��ۆ (چ�ه‌ت��ر) ئه‌و‬ ‫بینایه‌ ئێسته‌ کۆمیته‌ى یه‌کێتى تێدایه‌‬ ‫ماوه‌یه‌کى زۆره‌ کاکه‌حه‌مه‌ کڕیویه‌تى‬ ‫ئ �ه‌وک��ات �ه‌ (‪ )53‬وه‌ره‌ق�����ه‌ى پ��ێ��دراوه‌‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ئه‌و بینایه‌ موڵکى‬ ‫ک �ه‌س نیه‌ ئ�ه‌گ�ه‌ر خانوه‌که ‌موڵکى‬ ‫ئیمه‌ بێت چ��ۆن زه‌وی �ه‌ک �ه‌ى موڵیکى‬ ‫شاره‌وانیه‌ ئه‌وه‌ بانیکه‌و دوو هه‌وایه‌‪.‬‬

‫بڕیارده‌ری لیژنه‌ی دارایی له‌ په‌رله‌مانی کوردستان‪ :‬له‌م ساڵیشدا‬ ‫بوجه‌ى سه‌ربه‌خۆ بۆ یه‌که‌ ئیداریه‌کان خه‌رج ناکرێت‬ ‫حاجى ئۆمه‌ران‬ ‫سه‌روه‌ر سه‌عدواڵ‬

‫زیاتر له‌ ساڵێکه‌ بڕیاردراوه‌‬ ‫چه‌ند قه‌زایه‌ک بکرێنه‌ ئیداره‌ى‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‌و بودجه‌یه‌کى تایبه‌تیان‬ ‫بۆ ته‌رخان بکرێت‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ جێبه‌جێ نه‌کراوه‌‪،‬‬ ‫بڕیارده‌رى لیژنه‌ى دارایى‬ ‫له‌په‌رله‌مانى کوردستانیش‪،‬‬ ‫پێى وایه‌ ئه‌مساڵیش ئه‌و یه‌که‌‬ ‫ئیدارییانه‌ بودجه‌ی سه‌ربه‌خۆیان‬ ‫‪ 2012‬دا ب��ودج��ه‌ی��ه‌ک��ى ت��ای��ب �ه‌ت‌و دلێر م�ه‌ح��م��ود‪ ،‬ب��ڕی��ارده‌ری لیژنه‌ی‬ ‫بۆ دابین ناکرێت‪.‬‬ ‫سه‌ربه‌خۆ بۆ ئه‌و ئیداره‌سه‌ربه‌خۆیانه‌ دارای����ی و ئ��اب��وری ل �ه‌ پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی‬ ‫له‌ سه‌ره‌تاى ساڵى رابردوودا حکومه‌تى‬ ‫داب���ن���رێ���ت‪ ،‬ه��ه‌رچ��ه‌ن��د ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ی کوردستان به‌چه‌ترى ڕاگه‌یاند‪ :‬به‌هۆی‬ ‫هه‌رێمى کوردستان بڕیاریدا قه‌زاکانى‬ ‫وه‌زیرانی هه‌رێم راسپارده‌ی پێکهێنانی پێکنه‌هێنانی ستافی یه‌که‌ ئیدارییه‌‬ ‫(ران��ی��ه‌‪ ،‬س����ۆران‪ ،‬ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌‪ ،‬کۆیه‌‪،‬‬ ‫یه‌که‌ ئیدارییه‌ سه‌ربه‌خۆکانى داوه‌ته‌ ب��ڕی��ار ل �ه‌س �ه‌ر دراوه‌ک����ان ئه‌مساڵیش‬ ‫زاخ��ۆ) ده‌کرێنه‌ ئ��ی��داره‌ی سه‌ربه‌خۆ‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی ن��اوخ��ۆ‪ ،‬ب��ه‌اڵم ب�ه‌ پ��اس��اوى ن��ات��وان��رێ��ت ب���ودج���ه‌ی س �ه‌رب �ه‌خ��ۆی��ان‬ ‫به‌پێى بڕیاره‌که‌ ده‌بوو له‌ پرۆژه‌یاساى‬ ‫ته‌واونه‌بونی کاره‌کانی پێکهێنانی بۆ دابین بکرێت و له‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫بودجه‌ى ‪2011‬دا بودجه‌یه‌کى تایبه‌تیان‬ ‫ی���ه‌ک���ه‌ ئ���ی���داری���ی���ه‌ س���ه‌رب���ه‌خ���ۆک���ان‪ ،‬بودجه‌ی ئه‌و پارێزگایه‌ شوێنیان بۆ‬ ‫بۆ ته‌رخان بکرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫ئ �ه‌م��س��اڵ��ی��ش ئ���ه‌و ی �ه‌ک �ه‌ ئ��ی��داری��ان �ه‌ ده‌کرێته‌وه‌ که‌ له‌ سنوره‌که‌ی ئه‌ودان و‬ ‫جێبه‌جێ نه‌کراو دواخرا بۆ ئه‌مساڵ‪،‬‬ ‫بودجه‌ی سه‌ربه‌خۆیان نابێت‪.‬‬ ‫سه‌ر به‌ ئه‌ون‪.‬‬ ‫وات��ا ده‌بێت له‌ پ��رۆژه‌ی��اس��اى بودجه‌ى‬

‫هاواڵتیان دابه‌ش ده‌کرێت‬

‫چه‌تر‬ ‫زانیار داقوقى‬

‫له‌ الیه‌ن ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬فۆرمى راپرسى ل ‌ه‬ ‫سه‌ر دانیشتووانى‪ ،‬ناوچه‌که‌‬ ‫دابه‌ش ده‌کرێت سه‌رۆک‬ ‫عه‌شیره‌ته‌کان داواى راگرتنى‬ ‫هه‌رێمبونیان کردووه‌ له‌ ترسى‬ ‫نانه‌وه‌ى کێشه‌ و ئاڵۆزى‪.‬‬ ‫له‌وباره‌وه‌ شیخ خه‌میس جه‌باره‌‪ ،‬سه‌رۆکى‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ى ش��ێ��خ �ه‌ک��ان��ى پ���ارێ���زگ���اى‬ ‫س����ه‌اڵح����ه‌دی����ن‪ ،‬ب���ه‌(چ���ه‌ت���ر) راگ���ه‌ی���ان���د‬ ‫«ئه‌نجومه‌نى پارێزگا ده‌ستى ک��ردووه‌ به‌‬ ‫داب�ه‌ش��ک��ردن��ى ف��ۆرم��ى ده‌ن��گ��دان ل�ه‌ سه‌ر‬ ‫راپرسى بۆ هه‌رێمبونى سه‌اڵحه‌دین»‪ .‬شیخ‬ ‫خه‌میس جه‌باره‌ وتیشى «ئێمه‌ سه‌ردانى‬ ‫نورى مالکیمان کردووه‌ و ئه‌ویش به‌ڵێنى به‌‬ ‫مه‌رجه‌کانى سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کان داوه‌‬ ‫بۆ جێبه‌جێکردنى داواکارییه‌کان که‌ بریتین‬ ‫له‌ چه‌ند خاڵێک‪.‬‬ ‫‪1‬ـ گ�����ه‌ڕان�����ه‌وه‌ى س���ه‌رج���ه‌م ئ �ه‌ف��س �ه‌ره‌‬

‫ب �ه‌ع��س��ی��ی �ه‌ک��ان ب���ۆ پ��ۆل��ی��س و س��وپ��اى‬ ‫عێراقى ‪2‬ـ البردنى لیژنه‌ى لێپرسینه‌وه‌ و‬ ‫دادپ �ه‌روه‌رى له‌سه‌ر دانیشتووانى ناوچه‌که‌‬ ‫‪3‬ـ داب��ی �ن‌ک��ردن��ى ب�ه‌ش��ى دیپلۆماسى ‪4‬ـ‬ ‫زیادکردنى بودجه‌ و ده‌سه‌اڵتى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پارێزگا ‪ 5‬ـ په‌ره‌پێدانى زانکۆى سه‌الحه‌دین‬ ‫ل �ه‌ زۆر ش��ت ‪6‬ـ گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ى ده‌س �ه‌اڵت��ى‬ ‫پاڵێوگاى نه‌وتى بۆ خه‌ڵکى شاره‌که‌ ‪7‬ـ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ى مه‌زه‌رگاکانى سامه‌را‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆک���ی ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ى ش��ێ��خ�ه‌ک��ان��ى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وش دا که‌ ئه‌وان‬ ‫وه‌ک سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کانى سنوره‌که‌‬ ‫داوای���ان له‌ ئه‌نجومه‌نى پارێزگا ک��ردووه‌‬ ‫راگه‌یاندنى به‌هه‌رێمبون رابگرن تا وه‌اڵمى‬ ‫م�ه‌رج�ه‌ک��ان��ی��ان ده‌ده‌ن�����ه‌وه‌‪ .‬ن���ورى مالکى‬ ‫به‌ڵێنى پێداین هه‌ر چه‌ند مالکى به‌ڵینى‬ ‫زۆرى پێداین هیچ جێبه‌جێ نه‌کراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجاره‌یان دواه �ه‌ل �ه‌‪ .‬ه �ه‌روه‌ه��ا جه‌ختی‬ ‫ک��ردووه‌ که‌ ئه‌نجومه‌نى پارێزگا فۆرمى‬ ‫راپ��رس��ى له‌ س�ه‌ر دانیشتوانى پارێزگاکه‌‬ ‫داب����ه‌ش ک�����ردووه‌‪ .‬ئێمه‌ ده‌ن��گ��ى خ��ۆم��ان‬ ‫ده‌خه‌ینه‌ پاڵ ده‌نگى هاواڵتیان و پشتگیریان‬ ‫لێ ده‌که‌ین‪.‬‬

‫ئه‌مڕۆ که‌ناڵێکی ئاسمانی هه‌واڵی‬ ‫کوردی ده‌کرێته‌وه‬ ‫چه‌تر‬ ‫فورات نیوز‌‬

‫ئه‌مڕۆ (‪ )2012/3/5‬که‌ ل ‌ه‬ ‫هه‌مانکاتدا ساڵیادی راپه‌ڕینه‌ به‌‬ ‫شکۆکه‌ی باشوری کوردستانه‌‪،‬‬ ‫که‌ناڵێکی دیکه‌ی کوردی‬ ‫دێته‌ گۆڕه‌پانی راگه‌یاندنی‬ ‫کوردستانییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش که‌ناڵی‬ ‫ئاسمانی (نوچه‌ تیڤی‪NÛÇE‬‬ ‫‪)TV‬یه‌‪.‬‬ ‫ک��ه‌ن��اڵ��ی (‪ )NÛÇE TV‬به‌‬ ‫زاراوه‌ک��ان��ی کرمانجی س �ه‌روو‪،‬‬ ‫کرمانجی خ���واروو‪ ،‬زازاک���ی و‬ ‫هه‌ورامی و هه‌روه‌ها به‌ زمانی‬ ‫ت��ورک��ی و ئینگلیزی ه���ه‌واڵ و‬ ‫زان��ی��اری ل�ه‌س�ه‌ر ک��وردس��ت��ان و‬

‫جیهان په‌خش ده‌کات‪.‬‬ ‫که‌ناڵی (‪ )NÛÇE TV‬که‌ سه‌ر‬ ‫به‌ کۆمپانیای (‪Broadcasta‬‬ ‫‪)Mezopotamya‬ی دانیمارکه‌‪،‬‬ ‫به‌ دروشمی (کاتی راستییه‌کانه‌)‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م فریکوێنسانه‌ی الی‬ ‫خواره‌وه‌ ده‌ست به‌ په‌خش ده‌کات‪.‬‬ ‫‪EUROBIRD 9A (EUTEL‬‬‫‪)SAT 9A‬‬ ‫‪FREKANS : 11.843‬‬ ‫‪POLARITE : V‬‬ ‫‪SYMBOL : 27500‬‬ ‫‪NILESAT (EUTELSAT 7‬‬ ‫‪)WEST A‬‬ ‫‪FREKANS : 11.354‬‬ ‫‪POLARITE : V‬‬ ‫‪SYMBOL : 27500‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫راپۆرت‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫ب سه‌ده‌ما ئاخافتن‪ ،‬نێزێ چار هه‌یڤ ‌ه سه‌ید ئه‌کرم ل زیندانێ ی ‌ه‬

‫‪3‬‬

‫«نها نه‌ ده‌مێ به‌یاننامانه‌‪ ،‬به‌لکو ده‌مێ وه‌رگرتنا هه‌لویستێن مه‌زنه‌ و نه‌رازیبوونا ملله‌تى یه»‬ ‫گرێدای ‌ه ب که‌یسا گشتى یا ئازادى یا بیر‬ ‫و ڕایێن جودا و الوازى یا دیموکراسییێ‬ ‫ل هه‌رێمێ‪ .‬هه‌ر ل ده‌ستپێکا دیاربوون و‬ ‫دروستبوونا هێزێن ئۆپۆزیسیۆنێ ل هه‌رێما‬ ‫کوردستانێ پشتى هه‌لبژارتنێن (‪)2009‬‬ ‫ێ و د ده‌ره‌نجامدا که‌نالێن رۆژنامه‌گه‌رى‬ ‫یا ئازاد و بوێر سه‌رهه‌لدان»‪.‬‬ ‫ب�ه‌ه��زاد پیرموسا گ��ووت ژى‪ :‬به‌هدینان‬ ‫ژێ به‌هرا خ��وه‌ یا وێ چه‌ندێ بده‌ست‬ ‫ئیناڤه‌ کو بو هه‌یامه‌کا درێژ هه‌ر ل ساال‬ ‫(‪)1992‬ێ ده‌ره‌نجامێن هه‌لبژارتنێن وێ‬ ‫س��ال��ێ‪ ،‬بێده‌نگى ی �ه‌ک پێڤه‌ دی��ار ب��وو‪،‬‬ ‫ئه‌و ژى ژ به‌ر چه‌ند ئه‌گه‌ر و کاودانانێن‬ ‫نه‌ویست ئ�ه‌و ئیلیتا (نوخبه‌یا) ک�ه‌س و‬ ‫گروپێن ل دژى وان که‌تواران ئه‌وێن هه‌رێما‬ ‫باشور تێدا ده‌ربازبووى ب تایبه‌تى شه‌رێ‬ ‫نه‌گریسێ ناڤخوویى ل ناڤبه‌را (‪)1993‬‬

‫سازکرن‬ ‫چ بۆ سه‌ید ئه‌کره‌مى نه‌هاتیه‌کرن‪ ،‬ژالیێ‬ ‫هه‌مى ته‌خان ڤه‌ کو بشێن کارتێکرنێ‬ ‫پرژان دهۆکى‬ ‫ل ده‌ستهه‌التێ بکه‌ن و کێشه‌یا سه‌ید‬ ‫سه‌ید ئه‌کره‌م خالید‪ ،‬به‌رپرسێ‬ ‫ئه‌کره‌مى ب داوى بهینن‪ ،‬ب تنێ دوو‬ ‫به‌رێ یێ ئاسایشا گومرکا (ئیبراهیم‬ ‫سێ ج��اران به‌یاننام ‌ه ده‌رخستینه‌‪ ،‬به‌لێ‬ ‫خه‌لیل)‪ ،‬پشتى بۆ ماوه‌یێ پتر ژ‬ ‫دکارم بێژم کو نها ن ‌ه ده‌مێ به‌یاننامان ‌ه‬ ‫(‪ )120‬رۆژان هاتی ‌ه ده‌سته‌سه‌رکرن ل‬ ‫به‌لکو ده‌مێ وه‌رگرتنا هه‌لویستێن مه‌زن ‌ه و‬ ‫سه‌ر ئاخافتن‪ ،‬چاڤدێرێن سیاسى‬ ‫نه‌رازیبوونا ملله‌تى یه‌»‪.‬‬ ‫ژى دبێژن‪ :‬نها ن ‌ه ده‌مێ به‌یاننامانه‌‪ ،‬ب�����ه‌روارى گ���ووت ژى‪ :‬ه���ه‌روه‌س���ا دب��ێ��ژم‬ ‫به‌لکو ده‌مێ وه‌رگرتنا هه‌لویستێن‬ ‫تشته‌ک ل س �ه‌ر سه‌ید ئه‌کره‌مى نینه‌‪،‬‬ ‫مه‌زن ‌ه و نه‌رازیبوونا ملله‌تى یه‌‪.‬‬ ‫به‌لێ بتنێ مه‌سه‌له‌ ئه‌وه‌ کو ئێدى سه‌ید‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌کر‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ژێده‌ره‌ک نێزیک ژ بنه‌ماال سه‌ید‬ ‫ئ�ه‌ک��ره‌م چ داخویانیان و دی���داران ژ بۆ‬ ‫خ��ال��دى‪ ،‬ده‌رب���اره‌ی���ى ره‌وش���ا وى وه‌ه���ا بۆ ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ ئه‌نجام نه‌ده‌ت‪.‬‬ ‫(چه‌تر) گ��ووت‪ :‬ره‌وش��ا سه‌ید ئه‌کره‌مى ه��ه‌روه‌س��ا ب �ه‌ه��زاد پ��ی��رم��وس��ا‪ ،‬چاڤدێرێ‬ ‫ژ الیێ ته‌ندۆرستى ڤه‌ باشه‌‪ ،‬به‌لگه‌یێ سیاسى و ئه‌ندامێ کونگرا نه‌ته‌وه‌یى یا‬ ‫مه‌ ژى ئه‌و‌ه کۆ ل هه‌مبه‌رى دادگه‌هێ کوردستانێ ل دور گرتنا سه‌ید ئه‌کره‌م‬ ‫و دادوه‌رى ب شێوه‌یه‌کێ رێک و پێک خ��ال��د دی���ارک���ر‪« :‬گ��رت��ن و ئ��ازادک��رن��ا‬ ‫به‌رسڤا پرسیاران ددا‪ ،‬به‌لێ هه‌ژى یه‌ بێژین‬ ‫پشتى چه‌ندین جاران دادگه‌هێ که‌یسێ‬ ‫سه‌ید ئه‌کره‌مى ڤ�ه‌ک��رى‪ ،‬چو به‌لگه‌یێن‬ ‫دروس��ت ب ده‌س��ت نه‌که‌ڤتین‪ ،‬کۆ سه‌ید‬ ‫ئ�ه‌ک��ره‌م تاوانبار‌ه ژ ب�ه‌ر هندێ چه‌ندین‬ ‫تاوانێن دى بۆ هاتینه‌ دروس��ت��ک��رن‪ ،‬لێ‬ ‫ئه‌ڤجار ژى دادگ �ه‌ه‌ هاته‌ پاشئێخستن و‬ ‫ل به‌ر‌ه ل رێکه‌فتى (‪ )4/1‬دادگه‌ دیسان‬ ‫ده‌ستپێبکه‌ت‪.‬‬ ‫ب���ه‌ده‌ل عه‌بدولباقى ب����ه‌روارى‪ ،‬به‌رپرسێ‬ ‫رێ��ک��خ��راوا (پ���او) ی��ا چڤاکێ م�ه‌ده‌ن��ى‬ ‫ل پ��ارێ��زگ �ه‌ه��ا ده���ۆک���ێ وه‌ه����ا ل س �ه‌ر به‌رێز سه‌ید ئه‌کره‌م په‌یوه‌ندى ب ئ��ازادى ێ هه‌تا (‪)1999‬ێ دن��اڤ��ب�ه‌را پ��ارت��ى و‬ ‫زیندانیکردنا س�ه‌ی��د ئ�ه‌ک��ره‌م��ى په‌یڤى‪ :‬یا ده‌ربڕینێ هه‌ی ‌ه ل هه‌رێما به‌هدینان یه‌کێتى دا کو نه‌ڤیان تێکه‌هه‌لى وێ خوین‬ ‫«ئ���ه‌گ���ه‌ر پ��ارت��ى ک��ێ��ش �ه‌ی �ه‌ک ل گ �ه‌ل ب��گ��ش��ت��ی‪ ،‬ه���ه‌روه‌س���ا ب��ت��ای��ب �ه‌ت��ى ب��وون��ا رشتنێ ببن‪ ،‬بێ ده‌نگ و ئه‌کتیڤ مان‬ ‫که‌سه‌کێ یان الیه‌نه‌کێ هه‌بیت‪ ،‬زوویى ده‌ستهه‌التێ یا پارتى ل سه‌ر ده‌ڤه‌رێ خاالن و وه‌ک ‌ه چاڤدێرێن سه‌ربه‌ست ته‌ڤلى ئه‌رکێن‬ ‫ب زووی����ى چ���اره‌س���ه‌ر ن���اک���ه‌ت‪ ،‬گوهێ ل سه‌ر پیتان دیار دک�ه‌ت‪ .‬ب ئاوایه‌کى نه‌ته‌وه‌یى و نییشتیمانى دک��رن‪ .‬ده‌ره‌نجام‬ ‫خوه‌ ن��اده‌ت چ به‌یاننامه‌یان‪ ،‬هه‌روه‌سا ل کو که‌یسا که‌سى یا سه‌ید ئ�ه‌ک��ره‌م یا پاربوون و پارڤه‌کرنا هه‌رێمێ د ناڤبه‌را‬ ‫پارێزگه‌ها دهۆکێ ب شێوه‌یه‌کێ گشتى‬

‫«پرسا سه‌ید ئه‌کره‌م گرێدای ‌ه‬ ‫ب پرسا گشتى یا ئازادى یا‬ ‫بیر و رایێن جودا و الوازى یا‬ ‫دیموکراسییێ ل هه‌رێمێ»‬

‫واندا‪ ،‬کو تێدا بوار و ده‌لیڤێن رێخوشکه‌ر‬ ‫و سه‌ره‌ڕێ لێ هاتبوون گرتن‪.‬‬ ‫عه‌بدولباقى سلێڤانه‌یى‪ ،‬م��اف��پ �ه‌روه‌رێ‬ ‫تایبه‌ت یێ سه‌ید ئه‌کره‌مى‪ ،‬ل دوور پرسا‬ ‫چما سه‌ید ئه‌کره‌م ب که‌فاله‌ت ناهێت‬ ‫به‌ردان؟ گووت‪ :‬مه‌ گه‌له‌ک جاران داخواز‬ ‫ژ دادگه‌هێ کریه‌‪ ،‬کۆ سه‌ید ئه‌کره‌مى ب‬ ‫که‌فاله‌ت به‌ردن‪ ،‬به‌لێ دادگه‌ه‌ رازینه‌بوو‬ ‫سه‌ید ئه‌کره‌مى ب که‌فاله‌ت به‌ردن و هه‌تا‬ ‫نها ژى ئه‌گه‌رێن نه‌رازیبوونا دادگه‌هێ ل‬ ‫سه‌ر به‌ردانا وى دیارنینن‪.‬‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ێ رێ���ک���خ���راوا (پ�����او) ئ���ه‌و ژى‬ ‫دیارکر‪ :‬سه‌ید ئه‌کره‌م یێ هاتی ‌ه گرتن‬ ‫ژبه‌ر ده‌ربرینا بۆچوونێن خوه‌‪ ،‬له‌وران ئه‌م‬ ‫وه‌ک رێ��ک��خ��راوێ��ن جڤاکێ م �ه‌ده‌ن��ى و‬ ‫سازیێن مافێ مرۆڤى دژى هندێ نه‌‪،‬‬ ‫ه له‌ زینداندایه‌‬ ‫کۆ که‌سه‌ک س�ه‌را بیرۆبۆچوونێن خو‌ه ‪ n‬سه‌ید ئه‌کره‌م خالید چوار مانگ ‌‬ ‫بهێته‌گرتن‪ ،‬ل �ه‌ورا وه‌ک چڤاکێ سڤێل‬ ‫خو‌ه ب روهنى گه‌هاند‪ ،‬ئه‌و هه‌مى کار ن��اڤ�ه‌ن��دێ��ن ن��ێ��ڤ��ده‌ول�ه‌ت��ی‪ ،‬رۆژن��ام�ه‌ڤ��ان��ێ��ن‬ ‫دزان��ی��ن کۆ ده‌سته‌کێ ده‌ره‌ک���ى ل پشت‬ ‫و ئ �ه‌رک و په‌یامێن وی��ژدان��ى ب��وون کو بێسنور‪ ،‬هتد‪ ..‬لسه‌ر که‌یسا وى هاتن‬ ‫گرتنا سه‌ید ئه‌کره‌مى هه‌ی ‌ه بڤێ یه‌کێ‬ ‫ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان نایاب بوون ب تایبه‌ت ئ��اگ��ادارک��رن‪ .‬ه�ه‌روه‌س��ا ئ�ه‌م چ��اڤ�ه‌رێ ى‬ ‫ئه‌م نه‌رازینه‌‪ ،‬وه‌ک چاالکڤانه‌ک سڤێل‬ ‫ی �ه‌ک ک��و ئ�ه‌ن��دام��ێ پ��ارت��ى و ه�ه‌روه‌س��ا ئه‌نجاێن دادگه‌هیێن ‌ه ئه‌وێن ل رۆژا (‪14‬‬ ‫ل پ��ارێ��زگ�ه‌ه��ا ده��ۆک��ێ دخ����وازم ئێکه‌م‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌کێ دێرینێ وێ پارتیێ بیت و ‪ )16‬ڤێ مه‌هێ هاتینه‌کرن و ب دوو‬ ‫ک��اره‌ک��ێ نێچیرڤان ب��ارزان��ى‪ ،‬ئازادکرنا‬ ‫و ب زاراڤ��ێ به‌هدینى ره‌خنێ بگریت و توهمین گه‌له‌ک ساده‌و ب چێکرنا چه‌ند‬ ‫سه‌ید ئه‌کره‌مى بیت‪.‬‬ ‫لسه‌ر پاره‌و داهاتێ ئیبراهیم خه‌لیل چه‌ند سیناریۆیه‌کان تاوانبارکرن‪ .‬بو میناک‬ ‫پیرموسا ئه‌وژى دیارکر‪ :‬کار و چاالکیێن‬ ‫راستى یان دیارکه‌ت‪ .‬پارتى و ده‌ستهه‌التا چه‌کێ بێ مولله‌ت ل مالێ هه‌بوویه‌!‬ ‫به‌رێز سه‌ید ئه‌کره‌م پشتى بریارا سه‌ربخو‌ه‬ ‫به‌هدینان دوچارى شۆکه‌کا مه‌زن کر‪ ،‬له‌و یان نڤیسینێن ت ‌ه لسه‌ر ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یى‬ ‫ب��وون��ا خ��و‌ه داى و ژ پ��ارت��ى ج��ودا ب��وو و‬ ‫بێ یه‌ک و دوو هات گرتن! پارتى وه‌سا خه‌ته‌رن!‬ ‫بتایبه‌تى ئه‌و به‌رپرسێ جهه‌کێ هه‌ستیارێ‬ ‫هزر دکر کو گرتنا وى دێ وه‌کى گرتنێن ئاشکرا ژى ک��ر‪ :‬ئ�ه‌ز ب��اوه‌رم کو ئا نها‬ ‫وه‌ک گومرگا ئیبراهیم خه‌لیل نه‌خاسم ‌ه‬ ‫سالێن (‪)90‬ان بیت و که‌س لێ خو ناکه‌ت ‌ه ده‌ستهه‌الت یا په‌شیمان ‌ه ژ گرتنا وى و دێ‬ ‫ئاسایشا وێ‪ ،‬ئه‌و هه‌لویست وه‌رگرتن و‬ ‫خ��ودان‪ ،‬یان که‌س نه‌وێریت باخڤیت یان زێتر دوڕینیت ئه‌گه‌ر سه‌ید ئه‌کره‌م ئازاد‬ ‫ده‌ربڕین و ئه‌شکه‌ر‌ه کرنا چه‌ند نهێنى یان‬ ‫نه‌که‌ن و ئه‌و بیروبوچوونێن پارتى لسه‌ر‬ ‫چه‌ند رۆژه‌کن و دێ بێ ده‌نگ بیت‪.‬‬ ‫و به‌الڤکرن و نڤیسینا چه‌ند کوتاره‌کان‬ ‫پیرموسا گ��ووت ژى‪ :‬به‌لێ خه‌لک و هزر و بیرێن ئازاد و په‌یڤ و رایا ئازاد‬ ‫هه‌روه‌سا خوه‌ گه‌هاندنا وى بو ده‌زگه‌هێن‬ ‫ئ��ازادى و دیموکراسیخوازن کوردستانێ هه‌ى پێداچوونه‌کێ ل سه‌ر بکه‌ت و چاڤێ‬ ‫میدیا ئ��ازاد و ده‌ن��گ و ره‌ن��گ په‌یاما‬ ‫بێ ده‌نگ نه‌بوون‪ ،‬مالباتا وى کۆلنه‌دان‪ ،‬رۆژێ ب بێژینگێ ناهێته‌ گرتن‪.‬‬

‫په‌رله‌مانى کوردستان که‌وتوه‌ت ‌ه ژێر پرسیاره‌وه‌‬ ‫پارتى‪ :‬هه‌ندێک الیه‌ن ویستویان ‌ه ئاراسته‌ى په‌ر‌له‌مان بگۆڕن‬ ‫یه‌کێتى‪ :‬له‌مه‌ودوا په‌رله‌مان باشتر ده‌بێت‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫هانا ئازاد‬ ‫ل ‌ه ئێستادا په‌رله‌مانى کوردستان‬ ‫وه‌ک دامه‌زراوه‌یه‌کى نیشتمانى‪،‬‬ ‫که‌ سه‌دان هه‌زار که‌س ده‌نگیان‬ ‫پێداوه‌‪ ،‬کاریگه‌رى و گرنگى نه‌ماو ‌ه‬ ‫له‌الى خه‌ڵک و هه‌ندێکیش به‌شێکى‬ ‫هۆکاره‌که‌ى بۆ سه‌رۆکى پێشوى‬ ‫په‌رله‌مان ده‌گێڕنه‌وه‌‪ ،‬په‌له‌مانتارێکى‬ ‫پارتیش ده‌ڵێت‪ :‬چه‌ند الیه‌نێک‬ ‫ویستویان ‌ه په‌رله‌مان ب ‌ه ئاراسته‌ى‬ ‫تردا به‌رن‪.‬‬

‫ل��ه‌گ��ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ى ل��ه‌ م����اوه‌ى دوو ساڵى‬ ‫رابرووشدا سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان له‌نێوان‬ ‫یه‌کێتى و پ��ارت��ی��دا داب���ه‌ش ک��راب��وو‪ ،‬به‌‬ ‫ج��ۆرێ��ک س �ه‌رۆک��ى پ�ه‌رل�ه‌م��ان پ��ارت��ى و‬ ‫جێگره‌که‌شى یه‌کێتى بوو‪ ،‬به‌اڵم زۆرترین‬ ‫ره‌خ��ن �ه‌ رووب�����ه‌ڕووى ک �ه‌م��ال که‌رکوکى‬ ‫س �ه‌رۆک��ى پێشوى پ �ه‌رل �ه‌م��ان ده‌ب��ێ��ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ى که‌ «به‌ گوێره‌ى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى‬ ‫حزبه‌که‌ى کارى کردووه‌ و له‌ بڕیاره‌کاندا‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ حزبه‌که‌ى»‪.‬‬ ‫به‌ گوێره‌ى ئه‌و زانیاریانه‌ى به‌ (چه‌تر)‬ ‫گه‌یشتووه‌‪ ،‬تا ئێستا زیاتر له‌ (‪ )50‬پرۆژه‌‬ ‫یاسا به‌ په‌سه‌ند نه‌کراوى له‌ په‌رله‌مانى‬ ‫ک��وردس��ت��ان م���اوه‌ت���ه‌وه‌ و ک���ارى ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫ن �ه‌ک��راوه‌‪ ،‬ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ى ک�ه‌ ل�ه‌ م��اوه‌ى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ى ک�ه‌م��ال که‌رکوکى‬ ‫زۆرت��ری��ن ره‌خ��ن �ه‌ رووب�����ه‌ڕووى پ�ه‌رل�ه‌م��ان‬ ‫کراوه‌ته‌وه‌‪ .‬یاسا ناسێکیش بۆچوونى وایه‌‬ ‫ئه‌وه‌ په‌رله‌مانى خستۆته‌ ژێر پرسیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا له‌ م��اوه‌ی دوو ساڵی راب��ردودا‬ ‫چه‌ندین په‌رله‌مانتار وازی���ان ل�ه‌ ک��اری‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی ه��ێ��ن��اوه‌ و ل �ه‌ پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی‬ ‫کورستان دورک �ه‌وت��ون �ه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌‬ ‫هۆکاری ئه‌وه‌ی «په‌رله‌مان ناتوانێ له‌‬

‫په‌رله‌مانتارێک که‌ الى باش نه‌بوو ناوى‬ ‫ئاشکرا بکرێت ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئ �ه‌وه‌ کرد‪،‬‬ ‫ه�ه‌ر بڕیارێک ئه‌گه‌ر گرنگ بوایه‌ و‬ ‫په‌یوه‌ندى به‌ پارتیه‌و‌ه هه‌بوایه‌ له‌ په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستان دواى گفتوگۆکردنى دواده‌خرا‬ ‫بۆ سبه‌ینێ بۆ ئه‌وه‌ى سه‌رۆکى په‌رله‌مانى‬ ‫کورستانى پێشوو بۆچوونى حزبه‌که‌ى‬ ‫وه‌ربگرێت و دواتر به‌ ئاراسته‌یه‌کى دیکه‌‬ ‫بڕیاره‌که‌ى ده‌گۆڕى‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ع�ه‌ب��دول��س�ه‌الم ب����ه‌روارى‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫په‌رله‌مانى کوردستانى له‌ به‌شى (پارتى)‬ ‫س�ه‌رج�ه‌م ئ �ه‌و بۆچوونانه‌ ره‌ت��ده‌ک��ات �ه‌وه‌ و‬ ‫خراپى ئ��ه‌داى په‌رله‌مانى کوردستانیش‬ ‫ده‌خاته‌ ئه‌ستۆى چه‌ند الیه‌نێکى په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستان که‌ ده‌یانه‌وێت ئاراسته‌ى کارى‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان ب��گ��ۆڕن و ب�ه‌ ئ��اراس��ت�ه‌ى ت��ردا‬ ‫بیبه‌ن‪.‬‬ ‫عه‌بدولسه‌الم به‌روارى‪ ،‬به‌ (چه‌تر)ى وت‪:‬‬ ‫«چ �ه‌ن��د الی �ه‌ن��ێ��ک ل �ه‌ م����اوه‌ى راب����ردوو‬ ‫ویستویانه‌ ئاراسته‌ى کاره‌کانى په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستان بگۆڕن‪ ،‬به‌وه‌ى ئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندى‬ ‫‪ n‬سه‌رۆکى پێشووى په‌رله‌مانى کوردستان له‌ جێبه‌جێکردنى بڕیاره‌کاندا الواز بووه‌ فۆتۆ‪ :‬دڵشاد هه‌رته‌لی به‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ نه‌بووه‌ ویستویانه‌ بیهێنه‌ ناو‬ ‫ف��راک��س��ی��ۆن��ى ک��وردس��ت��ان��ی �ه‌ ل��ه‌ به‌شى په‌رله‌مانى کوردستانه‌وه‌»‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌کى دیکه‌شه‌وه‌ خه‌لیل عوسمان‪ ،‬پرسیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاست خواستی خه‌ڵکدا بێت»‪.‬‬ ‫ئه‌و کارانه‌ى که‌ له‌و ماوه‌یه‌دا کاریگه‌رى ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان ئاماژه‌ى ئ��ه‌و ئ �ه‌ن��دام �ه‌ى پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ى ک��وردس��ت��ان (یه‌کێتى) جه‌ختى ل���ه‌وه‌ش ک���رده‌وه‌‪ ،‬له‌ ن��م��ون �ه‌ی��ش��ى ب���ه‌ رووداوه‌ک��������ه‌ى چ��ۆم��ان‬ ‫ماوه‌ى دوو ساڵى رابردوو په‌رله‌مان له‌ژێر هێنایه‌وه‌‪ ،‬که‌ کوشتنى که‌سێک بوو‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر بژێو و ژیانى هاواڵتیان هه‌بووه‌‬ ‫پ��رس��ی��اردا ب���ووه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ل �ه‌م �ه‌ودوا باشتر ئۆپۆزسیۆن ویستویانه‌ بیهێنه‌ ناو هۆڵى‬ ‫کوردستان‬ ‫و به‌ نایاسایى له‌ په‌رله‬ ‫‌مانى ده‌ستکه‌وته‌ *په‌رله‌مانتارێکی پارتی‪ :‬پێویست نیه‌ هه‌موو شێتک‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌هۆى ئه‌وه‌ى سه‌رۆکى په‌رله‌مانى په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى پارتى‬ ‫تێپه‌ڕێنراوه‌‪ ،‬پێدانى ق �ه‌رز و‬ ‫کوردستان به‌رنامه‌ى تایبه‌تى خۆى هه‌یه‌ وتى‪« :‬له‌ هه‌رێمى کوردستان دادگا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫مادییه‌کانى پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��اران ب���ووه‌‪ ،‬که‌‬ ‫پێویست نیه‌ هه‌موو شێتک له‌ په‌رله‌مانى‬ ‫بکرێت‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ى‬ ‫ه‬ ‫قس‬ ‫کوردستان‬ ‫‌مانى‬ ‫ه‬ ‫‌رل‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫بۆ گۆڕانکارى‪.‬‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��ارێ��ک ب��ۆچ��وون��ى وای���ه‌ ئ �ه‌وه‌‬ ‫به‌ گ��وێ��ره‌ى چه‌ند زانیاریه‌کى تایبه‌تى کوردستان قسه‌ى له‌سه‌ر بکرێت»‪.‬‬ ‫گ�ه‌وره‌ت��ری��ن نایاساییه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا الوازى‬ ‫*په‌رله‌مانتارێکی گۆڕان‪ :‬په‌رله‌مان هیچ قودسیه‌تێکی نیه‌ (چ �ه‌ت��ر) س �ه‌رۆک��ى پێشووى په‌رله‌مانى له‌ الیه‌کى دیکه‌شه‌وه‌ عه‌ندنان عوسمان‪،‬‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان ل�ه‌ لێپرسینه‌وه‌ ل�ه‌ به‌رپرسانى‬ ‫کوردستان له‌ جێبه‌جێکردنى بڕیاره‌کاندا ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان ئاماژه‌ بۆ‬ ‫حکومى و پشوو زۆرى و نه‌چوونه‌ ناو‬ ‫الواز ب���ووه‌‪ ،‬ئ �ه‌گ �ه‌ر س �ه‌ی��رى گرنگترین ئه‌وه‌ ده‌کات‪ :‬په‌رله‌مان هیچ قودسیه‌تێکى‬ ‫خه‌ڵک و ‪...‬هتد‪.‬‬ ‫بڕیارى په‌رله‌مانى کوردستانیش بکرێت تا نیه‌‪ ،‬تا له‌ناوچوبێت یان هه‌وڵى له‌ناوچوونى‬ ‫کارزان ره‌شید‪ ،‬یاساناس له‌باره‌ى په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستانه‌وه‌ ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو‪ :‬ئه‌و کاره‌ ب �ه‌وه‌ ک��رد‪ :‬دابه‌شکردنى پ���اره‌ى ق �ه‌رز و وتیشى‪« :‬سه‌رکردایه‌تى سیاسى یه‌کێتى ئێستا جێبه‌جێ نه‌کراوه‌ که‌ بڕیاره‌ (‪ )17‬بدرێت‪.‬‬ ‫نایاسایانه‌ى ل�ه‌ په‌رله‌مانى کوردستان چه‌ندین کارى نایاسایى دیکه‌ له‌ ماوه‌ى و پ��ارت��ى ل �ه‌و ک��اره‌ نایاسایانه‌ ئ��اگ��ادار خاڵیه‌که‌ى په‌رله‌مانى ک��وردس��ت��ان ب��وو‪ ،‬وتیشى‪»:‬وه‌ک ه�ه‌ر ده‌زگایه‌کى دیکه‌‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێ��ت په‌رله‌مانى خستۆته‌ ژێر دوو ساڵى رابردووى په‌رله‌مانى کوردستان کراونه‌ته‌وه‌ و ده‌بێت هه‌ڵوێستیان هه‌بێت»‪ .‬دواى خۆپیشاندانه‌کانى مانگى شوباتى ده‌بێت سه‌یرى په‌رله‌مان بکرێت و نابێت به‌‬ ‫پیرۆزى بزانین»‪.‬‬ ‫ک����راوه‌‪ ،‬ک �ه‌ پ �ه‌ر‌ل �ه‌م��ان��ى خستۆته‌ ژێ��ر خ �ه‌ل��ی��ل ع��وس��م��ان‪ ،‬ک��ه‌ پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ت��ارى ساڵى ڕابردوو‪.‬‬ ‫پرسیاره‌وه‌ و کارێکى سه‌رسوڕهێنه‌ره‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دوو شه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫راپۆرت ‌ه هه‌واڵ‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫گه‌نجانى رانیه‌ داواى په‌یکه‌ره‌که‌ى ناو شار ده‌که‌نه‌وه‌‬ ‫«به‌داخه‌وه‌ چه‌ندین ساڵه‌ ئه‌و په‌یکه‌ره‌ دیار نه‌ماوه‌»‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫رێباز مام شۆڕش و جوانڕۆ خدر‬ ‫گه‌نجانى شارى رانیه‌ داواى‬ ‫په‌یکه‌رى ناو شار ده‌که‌نه‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫له‌ ده‌روازه‌ى راپه‌رین‪ ،‬له‌ دواى‬ ‫راپه‌رینه‌که‌ى به‌هارى ساڵى‬ ‫‪ 1991‬له‌ رانیه‌ دروسترکراوه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن یه‌کێتى ئه‌وروپا‬ ‫به‌هاوکارى فه‌ره‌نسا که‌‬ ‫گوزارشتی له‌ کۆڕه‌و ده‌کرد‪.‬‬

‫ه��ۆک��ارى دروس��ت��ک��ردن��ى په‌یکه‌ره‌که‌‬ ‫ل �ه‌ ش���ارى ران��ی �ه‌‪ ،‬دواى ئ���ه‌وه‌ى‌ ش��ارى‬ ‫ران��ی�ه‌ راپ �ه‌ری��ن ده‌س��ت��ى پێکردو زۆرى‬ ‫نه‌خایاند کۆڕه‌وێکى م �ه‌زن رووى له‌‬ ‫کوردستانکرد‪ ،‬که‌ تراژیدیایه‌کى گه‌وره‌‬ ‫بوو‪ ،‬یه‌کێتى ئه‌ورووپا به‌ سه‌رپه‌رشتى‬ ‫فه‌ڕه‌نسا به‌ په‌یکه‌رێک رێزیان له‌گه‌لى‬ ‫ک��ورد گ��رت‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ب��وو په‌یکه‌ره‌که‌یان‬ ‫له‌ناو ش��ارى رانیه‌ له‌ ناوه‌ڕاستى بازار‬

‫دان��ا به‌ ن��اوى دی��ارى بۆ گه‌لى کورد‪،‬‬ ‫به‌اڵم چه‌ندین ساڵه‌ ئه‌و په‌یکه‌ره‌ دیار‬ ‫نه‌ماوه‌و ئێستا گه‌نجانى رانیه‌ داواى‬ ‫ئه‌و په‌یکه‌ره‌ ده‌که‌نه‌وه‌و ده‌یانه‌وێت بزانن‬ ‫ئه‌و په‌یکه‌ره‌ چى به‌ سه‌ر هاتووه‌‪ ،‬ده‌بوو‌‬ ‫له‌ پارکێک یان خوێندنگایه‌ک یان له‌‬ ‫شوێنێکى رۆشنبیرى دابنرایه‌‪.‬‬ ‫وش��ی��ار ئ��ی��ب��راه��ی��م گه‌نجێکى ش��ارى‬ ‫رانیه‌ وتى‪ ،‬من له‌و کاته‌ له‌وێ بووم‬ ‫کاتێک په‌یکه‌ره‌که‌یان روخاند‪ ،‬وامزانى‬ ‫کۆڕه‌وێکیتره‌ به‌ س �ه‌ر ش��ارى رانیه‌دا‬ ‫دێته‌وه‌ که‌ ئه‌وه‌ سمبوله‌ بۆ ئه‌وه‌ بوو که‌‬ ‫یه‌که‌م ده‌روازه‌ى راپه‌رین له‌ رانیه‌ بوو‬ ‫و دواتر کۆڕه‌وه‌ یه‌ک ملیۆنیه‌که‌ى به‌‬ ‫سه‌ر کورد ‌هات ئه‌و په‌یکه‌ره‌ له‌ رانیه‌‬ ‫وه‌کو دیارى دروستکرا بۆ گه‌لى کورد‪،‬‬ ‫وشیار وتیشى‪ :‬من وه‌ک��و گه‌نجێک‬ ‫داوا ده‌که‌م ئه‌و په‌یکه‌ره‌ له‌ شوێنێک‬ ‫دابنرێت له‌ پارک یان قوتابخانه‌یه‌ک‬ ‫ئه‌گه‌ر خراپ کراوه‌ بۆچى یان له‌ هه‌مان‬ ‫شێواز دروستبکرێته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ دیارى‬ ‫یه‌کێتى ئه‌ورپاو خه‌ڵکى فه‌ڕه‌نسا بوو‬

‫په‌رله‌مانتارێک‪:‬‬ ‫دواکه‌وتنى بودجه‌ کاریگه‌رى خراپى‬

‫له‌سه‌ر ژیانى هاواڵتیان ده‌بێت‬ ‫چه‌تر‬

‫هۆشه‌نگ سه‌روچاوه‌یى‬ ‫به‌پێى ماده‌ى (‪)81 – 79‬‬ ‫ى بڕگه‌ى یه‌ک و دوو ده‌بێت‬ ‫له‌ ‪10/15‬ى هه‌موو ساڵێک‬ ‫ئاماده‌کردنى پرۆژه‌ یاساى‬ ‫بودجه‌ ته‌واوبکرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواى ‪ 4‬مانگ و نیوو به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و واده‌یه‌ تێپه‌رده‌بێت و‬ ‫تائێستا بودجه‌ى ئه‌مساڵ‬ ‫نه‌خراوه‌ته‌ بوارى جێ به‌جێ‬ ‫کردنه‌وه‌‪ ،‬له‌دواکه‌وتنى بودجه‌‬ ‫حکومه‌ت به‌که‌مته‌رخه‌م ده‌زانێت‬ ‫و به‌ کاریگه‌رى سلبى ده‌بینێت‬ ‫له‌سه‌ر پرۆژه‌کان‬

‫حه‌مه‌سه‌عید حه‌مه‌عه‌لى به‌ (چه‌تر)‬ ‫ی راگ���ه‌ی���ان���د‪ :‬ب���ه‌داخ���ه‌وه‌ نه‌هانتى‬ ‫ب��ودج �ه‌و دواک �ه‌وت��ن��ى ل����ه‌واده‌ى خۆى‬ ‫کاریگه‌رى سلبى ده‌بێت له‌سه‌ر که‌رتى‬ ‫کشتوکاڵ و ئاوه‌دانکردنه‌وه‌و الیه‌نى‬ ‫ژێرخانى ئابوورى و پیشه‌سازى و هه‌تا‬ ‫کاریگه‌ری ده‌بێت له‌سه‌ر گۆرانکاریه‌‬ ‫سیاسیه‌کانیش ‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى یه‌کگرتوى ئیسالمى‬ ‫ل �ه‌پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ى ک��وردس��ت��ان ئ��ام��اژه‌ى‬ ‫به‌وشکرد» هۆکارى دواکه‌وتنى بودجه‌‬

‫پێچه‌وانه‌ى ماده‌ى ‪ 79‬و ‪81‬ى الیحه‌ى‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان �ه‌ ک�ه‌ح��ک��وم�ه‌ت��ى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان پاساوه‌که‌ى ئه‌وه‌یه‌ بودجه‌ى‬ ‫عێراق دواک �ه‌وت��ووه‌‪،‬ب �ه‌اڵم ئێمه‌ ده‌بێت‬ ‫ئ��اگ��ادارى ئ��ه‌وه‌ بکه‌وین و سااڵنه‌ى‬ ‫دارای�����ى ب��گ��ۆری��ن و چ��اره‌س �ه‌رێ��ک��ى‬ ‫ده‌ستوورى و یاسایى و مه‌نتیقى بکه‌ین‬ ‫بۆئه‌و دواکه‌وتنه‌‪،‬بۆیه‌ ده‌بێت په‌رله‌مان‬ ‫و ح��ک��وم �ه‌ت ل��ه‌ب��ه‌ر رۆش��ن��ای��ى ئ�ه‌و‬ ‫بودجه‌یه‌ى عیراقدا له‌الیه‌ن که‌سانى‬ ‫ئه‌کادیمى وپسپۆرکه‌ له‌کارى دانانى‬ ‫ب��ودج �ه‌و چ��اره‌س �ه‌رى ب��ک�ه‌ن‪ ،‬ب��ۆئ�ه‌وه‌ى‬ ‫حاڵه‌تى دواکه‌وتنى بودجه‌ کاریگه‌رى‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر ژی���ان���ى خ��ه‌ل��ک و ئ��ی��دارى‬ ‫پرۆژه‌کان نه‌بێت ‪.‬‬ ‫ح �ه‌م �ه‌س �ه‌ع��ی��د ح �ه‌م �ه‌ع �ه‌ل��ى هێماى‬ ‫ب���ه‌وه‌ش���ک���رد «ب �ه‌پ��ێ��ى م������اده‌ى( ‪79‬‬ ‫– ‪)81‬ى ب���رگ���ه‌ى ی����ه‌ک و دوو‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ل�����ه‌‪10/15‬ى هه‌مووساڵێک‬ ‫ئ��ام��اده‌ک��ردن��ى پ���رۆژه‌ی���اس���اى ب��ودج�ه‌‬ ‫ت�ه‌واوب��ک��رێ��ت ‪،‬ب���ه‌اڵم ب��ه‌داخ��ه‌وه‌ دواى‬ ‫‪ 4‬مانگ و نیوو به‌سه‌ر ئ�ه‌و واده‌ی �ه‌‬ ‫تێپه‌رده‌بێت و تائێستا بودجه‌ى ئه‌مساڵ‬ ‫نه‌خراوه‌ته‌ بوارى جێ به‌جێ ‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫خۆى له‌خۆیدا ئه‌وه‌ ده‌رده‌خات ئه‌و دامو‬ ‫ده‌زگایانه‌ى ده‌سه‌اڵتى یاسادانان و جێ‬ ‫به‌جێ ک��ردن به‌بێ به‌رنامه‌ و پالن‬ ‫کارده‌که‌ن» ‪.‬‬

‫بون ‌ه قوربانى رووداوه‌کانى هاتووچۆ‬ ‫چه‌تر‬

‫دلێر عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫به‌پێى ئامارێکى‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى هاتوچۆى‬ ‫گه‌رمیان له‌ماوه‌ى دوو مانگى‬ ‫سه‌ره‌تاى ساڵى ‪ 2012‬دا (‪)75‬‬ ‫هاواڵتى بونه‌ته‌ قوربانى‬ ‫رووداوه‌کانى هاتووچۆ‪.‬‬

‫ب �ه‌پ��ێ��ى ئ���ه‌و ئ���ام���اره‌ ک �ه‌وێ��ن �ه‌ی �ه‌ک��ى‬ ‫ده‌س���ت (چ �ه‌ت��ر) ک �ه‌وت��وه‌ «ل �ه‌م��اوه‌ى‬ ‫ه�ه‌ردوو مانگى (‪)2_ 1‬ى ئه‌مساڵدا‬ ‫(‪ )114‬رووداوى هاتووچۆ له‌ سنورى‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌که‌دا تۆمارکراوه‌ که‌‬ ‫(‪ )42‬رووداویان له‌ناو شاره‌کان‌و (‪)72‬‬ ‫رووداویشیان له‌ ده‌ره‌وه‌ى شاره‌کاندا بوه‌و‬

‫رووداوه‌کانیش بریتى بون له‌وه‌رگه‌ڕان‌و‬ ‫پێکدادان‌و شێالن‪.‬‬ ‫ب �ه‌پ��ێ��ى ئ���ه‌و ئ���ام���اره‌ «ب���ه‌ه���ۆى ئ �ه‌و‬ ‫رووداوان������ه‌وه‌ دوو پ��ی��او و منداڵێک‬ ‫گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و (‪ )58‬پیاوو دوو‬ ‫م��ن��داڵ ‌و (‪ )12‬ژنیش برینداربوون‬ ‫که‌سه‌رجه‌میان (‪ ) 75‬هاواڵتیه»‪.‬‬ ‫هه‌ربه‌پێى ئاماره‌که‌ له‌ماوه‌ى ئه‌و دوو‬ ‫م��ان��گ �ه‌دا «(‪ )13‬ه����ه‌زارو (‪)944‬‬ ‫سه‌رپێچی ج���ۆراوج���ۆر ت��ۆم��ارک��راوه‌‬ ‫که‌بریتین له‌ نه‌بوونى(مۆڵه‌ت وتابلۆ)‪،‬‬ ‫خێرایی زیاد‪ ،‬وه‌ستان له‌شوێنى قه‌ده‌غه‌‪،‬‬ ‫دووک����ه‌ڵ‪ ،‬ج��وان��ک��ارى‪ ،‬ت��ون��دوت��ۆڵ��ى‪،‬‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ چ���ه‌ن���دی���ن س��ه‌رپ��ێ��چ��ی تر‬ ‫که‌هه‌موویان به‌پێى یاساى هاتوچۆ‬ ‫لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ کراوه‌»‪.‬‬

‫‪n‬‬

‫ئه‌و په‌یکه‌ره‌ی یه‌کێتی ئه‌وروپا پێشکه‌شی گه‌لی کوردی کرد‬

‫«ناتوانین رێگری له‌ بازرگانى جگه‌ره‌ و نێرگه‌له‌‌ بکه‌ین»‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ شوێنه‌ گشتیه‌کاندا جگه‌ر‌ه‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫کێشرا‪ ،‬ئه‌وا خاوه‌نى ئه‌و شوێنه‌ گشتییه‌‬ ‫سه‌روه‌ر سه‌عدوڵاڵ‬ ‫ب ‌ه بڕى (‪ )500‬هه‌زار دینار سزا ده‌درێت‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ئ �ه‌گ �ه‌ر ل �ه‌ (ف��ڕۆک �ه‌خ��ان �ه‌)‬ ‫له‌ تازه‌ترین رێنمایى وه‌زراره‌تى کانیشدا جگه‌ره‌ بکێشرێت‪ ،‬ئ �ه‌وا ئه‌و‬ ‫ک �ه‌س �ه‌ خ���ۆى ل��ێ��پ��رس��ی��ن �ه‌وه‌ى ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫ته‌ندروستیدا هاتووه‌‪ ،‬که‌‬ ‫ده‌کرێت که‌ سه‌رپێچیه‌که‌ى ک��ردووه‌‪،‬‬ ‫رێگه‌ به‌ شوێنه‌ حکومییه‌کان‬ ‫ئه‌وانه‌ى له‌ شوێنه‌ حکومییه‌کانى وه‌ک‬ ‫و شوێنه‌گشتیه‌کانى وه‌ک‬ ‫زانکۆ و په‌یمانگاکاندا جگه‌ره‌ ده‌کێشن‪،‬‬ ‫(چێشتخانه‌ و میوانخانه‌‬ ‫له‌ راگرایه‌تییه‌کانیانه‌وه‌ سزا ده‌درێن‪.‬‬ ‫و مه‌یخانه‌کان) و شێوێنه‌‬ ‫وت �ه‌ب��ێ��ژه‌ک �ه‌ى وه‌زاره‌ت������ى ت�ه‌ن��دروس��ت��ى‬ ‫گشتیه‌کان نادرێت جگه‌ره‌ى‬ ‫ئه‌وه‌یشى گ��وت‪ :‬ئێمه‌ ناتوانیین رێگه‌‬ ‫تێدا بکێشن و هاواڵتیانى پێ‬ ‫بگرین له‌و که‌سانه‌ى که‌ بازرگانى به‌‬ ‫ناڕه‌حه‌ت بکه‌ن‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ (د‪ .‬قاڵس قادر) وته‌بێژى جگه‌ره‌ و نێرگه‌له‌وه‌ ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم له‌‬ ‫وه‌زراره‌ت���ى ته‌ندروستى رایگه‌یاند‪ :‬ئه‌و داهاتوودا باج له‌سه‌ر جگه‌ره‌ و نێرگه‌له‌‬ ‫ب��ڕی��اره‌ى ئێمه‌ ده‌رم���ان ک���ردووه‌ شوێنه‌ داده‌نێن‪.‬‬ ‫گشتیه‌کان وه‌ک (م���ۆڵ‪ ،‬مه‌یخانه‌‪ ،‬وتیشى ئ �ه‌م رێنمایی ‌ه ل � ‌ه ئێستادا ل ‌ه‬ ‫چ��ای��خ��ان �ه‌‪ ،‬چێشتخانه‌) و ت�ه‌ن��ان�ه‌ت دام��وده‌زگ��ا حکومییه‌کانى خۆماندا‬ ‫(فرۆکه‌خانه‌) و شوێنه‌ حکومیه‌کانیش ک�����ارى ل���ه‌س���ه‌ر ده‌ک����ه‌ی����ن‪ ،‬ب�����ه‌اڵم له‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬وه‌ک له‌ رێنمایه‌که‌دا هاتووه‌‪ ،‬ش��وێ��ن�ه‌ گشتییه‌کاندا ل �ه‌ب �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى‬

‫جێبه‌جێکردنه‌که‌ى له‌ الیه‌ن یه‌که‌ى به‌شى‬ ‫چاودێرى ته‌ندروستى فه‌رمانگه‌کانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ک��ۆب��ون �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ى ه��اوب �ه‌ش��ی��ان ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫ده‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬ئ �ه‌و کاته‌ ئ �ه‌م رێنماییه‌ ل ‌ه‬ ‫شوێنه‌ گشتیه‌کاندا ک��ارى پێده‌کرێت‬ ‫له‌الیه‌کى تریشه‌و‌ه دکتورێک باس له‌و‌ه‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ک ‌ه نابێت له‌ شوێنه‌ گشتیه‌کان‬ ‫جگه‌ر‌ه بکێشرێت‪ ،‬له‌مباریه‌و‌ه دکتۆر‬ ‫به‌ختیار ق��ادر بۆ (چ�ه‌ت��ر) دواو وتى‪:‬‬ ‫نابێت له‌ شوێنه‌ گشتییه‌کاندا جگه‌ر‌ه‬ ‫بکێشرێت‪ ،‬چونک ‌ه که‌سى جگه‌ره‌ کێش‬ ‫ده‌توانێت به‌ جگه‌ره‌ کێشانه‌که‌ى زیان‬ ‫ب � ‌ه ب �ه‌رام��ب �ه‌ره‌ک �ه‌ى بگه‌یه‌نێت‪،‬که‌سى‬ ‫به‌رامبه‌ریش وه‌ک که‌سى جگه‌ر‌ه کێش‬ ‫ئه‌گه‌رى توشبونى هه‌یه‌ به‌ سه‌رجه‌م ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشیانه‌ى ک ‌ه که‌سى جگه‌ر‌ه کێش‬ ‫توشى ده‌بێت‪.‬‬ ‫ناوبراو گوتیشى‪ :‬ئه‌و که‌سه‌ى جگه‌ر‌ه‬ ‫کێشه‌‪ ،‬توشى زۆرب �ه‌ى نه‌خۆشییه‌کانى‬ ‫وه‌ک (شێرپه‌نجه‌‪ ،‬هه‌وکردنى دریژخایه‌ن‪،‬‬

‫ره‌بۆ‪ ،‬دڵ‪ ،‬نه‌زۆکى‪...‬هتد) ده‌بێت‪،‬‬ ‫هاواڵتییه‌کیش باس له‌و رێنمایی ‌ه ده‌کات‬ ‫ک ‌ه وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى له‌مه‌ودوا رێگا‬ ‫نادات له‌ شوێن ‌ه گشتییه‌کاندا بکێشرێت‪،‬‬ ‫له‌م روه‌و‌ه (گ��ۆران نوعمان) هێماى بۆ‬ ‫ئ �ه‌وه‌ ک��رد‪ ،‬که‌ ئ �ه‌و ب��ڕی��اره‌ى وه‌زاره‌ت���ى‬ ‫ته‌ندروستى داویه‌تى بۆ قه‌ده‌غه‌ کردنى‬ ‫جگه‌ره‌کێشان ل �ه‌ شوێن ‌ه گشتیه‌کان‬ ‫ب��ڕی��ارێ��ک��ى گ��ون��ج��او‌ه و ل��� ‌ه جێگه‌ى‬ ‫خۆیه‌تى‪ ،‬چونکه‌ جگه‌ره‌کێشان ل ‌ه شوێن ‌ه‬ ‫گشتییه‌کاندا زیانى هه‌ی ‌ه بۆ ته‌ندروستى‬ ‫خه‌ڵک و زیانى زۆرى لێده‌که‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و هاواڵتییه‌ وتیشى‪ :‬ده‌ب��وای � ‌ه زۆر‬ ‫زوتر وه‌زاره‌ت��ى ته‌ندروستى ئه‌م بڕیاره‌ى‬ ‫ده‌رب��ک��ردای �ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نابێت ئ �ه‌م ب��ڕی��ار‌ه‬ ‫ته‌نیا زاره‌ک����ى بێت و نه‌چێته‌ ب��وارى‬ ‫جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ل�ه‌س�ه‌ر شوێن ‌ه‬ ‫گشتییه‌کان پێویسته‌ پ��اب �ه‌ن��دى ئ�ه‌م‬ ‫رێ��ن��م��ای��ان�ه‌ ب��ن و ک���ارى پ��ێ��ب��ک�ه‌ن‪ ،‬تا‬ ‫هاواڵتیان زیانبه‌خش نه‌بن‪.‬‬

‫زمانی کاریکاتێر‬

‫گه‌رمیان‪ ،‬له‌ دوو مانگدا (‪ )75‬هاواڵتى‬

‫ئه‌گه‌ر که‌سێک له‌ شوێنێکى ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫رانیه‌ بێت ده‌پرسێت ئه‌مه‌ گوزارشت‬ ‫له‌چ ده‌کات که‌ راپه‌رین و کۆره‌وه‌که‌ى‬ ‫به‌سه‌ر کورداهاتووه‌ ئه‌وه‌ ئه‌و ره‌مزیه‌‪.‬‬ ‫ک��ۆس��ره‌ت حمدامین گه‌نجێکى ترى‬ ‫ران��ی�ه‌ باسی ل �ه‌وه‌ک��رد‪ ،‬ئ �ه‌و په‌یکه‌ره‌‬ ‫هێمایه‌کى زۆر جوانى ئه‌ به‌خشى به‌‬ ‫شارى رانیه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ى له‌ ده‌ره‌وه‌ى رانیه‌‬ ‫ده‌ه���ات���ن س�ه‌ی��رێ��ک��ى ئ���ه‌م پ�ه‌ی��ک�ه‌ری�ه‌ن‬ ‫ده‌ک���رد‪ ،‬چونکه‌ ره‌مزێکى زۆر جوان‬ ‫ب���وو ک �ه‌ گ��وزارش��ت��ی ل �ه‌ ک��ۆره‌وه‌ک��ه‌‬ ‫ده‌ک��رد‪ ،‬به‌ بۆنه‌ى شه‌قامه‌که‌ چاک‬ ‫ده‌که‌ین ئه‌و په‌یکه‌ریان البرد تائێستاش‬ ‫شه‌قامه‌که‌ چ��اک��ن�ه‌ک��راوه‌‪ ،‬کۆسره‌ت‬ ‫وتیشى‪ :‬بۆیه‌ ئێمه‌ وه‌کو گه‌نجانى رانیه‌‬ ‫داوا ده‌که‌ین ئه‌و په‌یکه‌ره‌مان بۆ بێننه‌وه‌‬ ‫ل�ه‌ ه �ه‌ر شوێنێک بێت ل�ه‌ شوێنێکى‬ ‫وه‌ک��و ده‌رب�ه‌ن��د که‌ شوێنێکى سیاحیه‌‬ ‫یان پارک دابنرێت‪ ،‬چونکه‌ من وه‌کو‬ ‫گه‌نجێک هه‌رکاتێک ئه‌و په‌یکه‌ره‌م‬ ‫ده‌دیت ته‌زوویه‌کم به‌ له‌شداده‌هات که‌‬ ‫ب��اوک و باپیرمان هیچ خۆشیه‌کیان‬ ‫نه‌بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستاکه‌ ئازاد کراوین‬ ‫رۆژگارى رابردووشى بیر داهێناینه‌وه‌‬ ‫موحسین گ���ۆران ب �ه‌رپ��رس��ى ن��اوه‌ن��دى‬ ‫گه‌نجانى راپه‌رین له‌ رانیه‌ به‌ (چه‌ترى)‬ ‫وت‪ :‬شکاندن و له‌ ناوبردنى ئه‌و په‌یکه‌ره‌‬ ‫که‌ له‌الیه‌ن یه‌کێتى ئه‌ورپاو فه‌ڕه‌نسا بۆ‬

‫شارى رانیه‌ دروستکرابوو‪ ،‬له‌ ناوبردنى‬ ‫ب���ه‌م ش��ێ��وه‌ی�ه‌ ی���ان ت��ێ��ک��دان��ى کارێکى‬ ‫زۆر خراپ بوو‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و په‌یکه‌ره‌‬ ‫گ��وزارش��ت��ی ل �ه‌ ک���ۆڕه‌وه‌ک���ه‌ى ساڵى‬ ‫‪ 1991‬ده‌ک��رد که‌ به‌ سه‌رکورده‌هات‪،‬‬ ‫ده‌بوایه‌ ئه‌م په‌یکه‌ره‌ پاراسترابایه‌ یان له‌‬ ‫شوێنێکى تردا دابنرایه‌‪ ،‬من داوا ده‌که‌م‬ ‫ئه‌و په‌یکه‌ره‌ بهێننه‌وه‌و له‌ شوێنێکى تر‬ ‫ده‌بنرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر شکێندراوه‌ ئه‌و که‌سانه‌‬ ‫لێ پێچینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بکرێت و بزاننن‬ ‫به‌چ یاسایه‌ک تێکیانداوه‌‪.‬‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا س���ه‌رک���ه‌وت ب���ه‌رێ���وه‌ب���ه‌رى‬ ‫ب�ه‌رێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ى رۆشنبیرى ران��ی�ه‌ بۆ‬ ‫(چه‌تر)ی وت‪ :‬ئێمه‌ ئاگامان له‌ هیچ‬ ‫نیه‌ ئه‌وه‌ پێشکردنه‌وه‌ى فه‌رمانگه‌که‌ی‬ ‫ئێمه‌ ب��ووه‌‪ ،‬ش��اره‌وان��ى الى ب���ردووه‌ که‌‬ ‫ف�ه‌رم��ان��گ�ه‌ک�ه‌ی ئ��ێ��م �ه‌ک��راوه‌ت �ه‌وه‌ ‪10‬‬ ‫ساڵه‌ البراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا هه‌ر په‌یکه‌ر‬ ‫دابنرێت یان الببرێت ده‌بێت پرس به‌ ئێمه‌‬ ‫بکرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وکاته‌ فه‌رمانگه‌که‌ی‬ ‫ئێمه‌ نه‌بووه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندى به‌ ئێمه‌وه‌نیه‌ و‬ ‫په‌یوه‌ندى به‌ شاره‌وانیه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ج��ێ��گ��رى س���ه‌رۆک���ى ش���اره‌وان���ى ران��ی�ه‌‬ ‫ده‌رباره‌ى ئه‌و په‌یکه‌ره‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌کرد‪،‬‬ ‫«ئێمه‌ هیچ زانیارییه‌کمان نیه‌»‪.‬‬ ‫جه‌ندینجار هه‌وڵماندا ب��ۆ وه‌رگرتنى‬ ‫لێدوانى سه‌رۆکى شاره‌وانى رانیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌وله‌کان بێ ئاکام بوون‪.‬‬

‫چاوپێکه‌وتن‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫‪5‬‬

‫«به‌ هه‌مان سیاسه‌ت و دروشمه‌وه‌ له‌ بواره‌کانى ترى راگه‌یاندن به‌رده‌وام ده‌بین»‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى (چه‌تر)‪ :‬بڕیارى راگرتنى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)مان داوه‌‬

‫سازدانی‬ ‫کاروان ئیبراهیم‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه‌ ره‌زا‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى (چه‌تر)‬ ‫له‌م چاوپێکه‌وتنه‌دا باس له‌وه‌‬ ‫ده‌کات‪ ،‬که‌ ئه‌وان بڕیارى‬ ‫راگرتنى چاپى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫یان داوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت‪ :‬وه‌ک‬ ‫کۆمپانیاى (چه‌تر) له‌ بواره‌کانى‬ ‫ترى راگه‌یاندندا به‌رده‌وان‬ ‫ده‌بین‪...‬‬

‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ره‌وش����ى ئێستاى رۆژن��ام��ه‌ى‬ ‫(چ���ه‌ت���ر) چ��ۆن��ه‌؟ ه���ه‌ر ب���ه‌م ش��ێ��وه‌ی�ه‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌ یان گۆڕانکارى تێدا ده‌که‌ن؟‬ ‫ـ له‌ راستیدا ره‌وشى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫زۆر باشه‌‪ ،‬له‌وپه‌ڕى به‌هێزى خۆیدایه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب �ه‌ه��ۆى ه �ه‌ن��دێ��ک ه��ۆک��اره‌وه‌‬ ‫بڕیارمانداوه‌ رۆژنامه‌که‌ رابگرین‪ ،‬واتا‬ ‫ل� ‌ه (‪)12‬ى ئ �ه‌م مانگه‌دا دوا ژم��اره‌‬ ‫ده‌رده‌که‌ین‪ ،‬به‌اڵم وه‌کو کۆمپانیا هه‌ر‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌بین له‌ ک��ارى راگه‌یاندن‪،‬‬ ‫کۆمپانیاکه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬زیاتر هه‌وڵ‬ ‫ده‌ده‌ین بره‌و بده‌ین به‌ ماڵپه‌ره‌که‌مان واتا‬ ‫(‪)www.chatrpress.com‬‬ ‫و زیاتر پێشى بخه‌ین‪ .‬له‌ الى هه‌موو‬ ‫که‌سیش ئاشکرایه‌ که‌ ئێمه‌ کاتێک‬ ‫چاپى رۆژنامه‌که‌مان راده‌وه‌ستێنین نه‌‬ ‫له‌ بێ ئه‌زمونیمانه‌ و نه‌ له‌ الوازیمانه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵکیش ئ���ه‌وه‌ ده‌زان��ێ��ت رۆژن��ام �ه‌ى‬ ‫(چه‌تر) پێگه‌یه‌کى باشى هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬که‌واته‌ هۆکار چییه‌ که‌ بڕیارى‬

‫راگرتنى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)تان داوه‌؟‬ ‫ـ کێشه‌که‌ ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ ل �ه‌م��ڕۆدا ناتوانى‬ ‫شه‌ڕى ئه‌لکترۆن و ئینته‌رنێت بکه‌یت‪،‬‬ ‫پێشکه‌وتنى ته‌کنه‌لۆژیاى ئینته‌رنێتى‬ ‫مه‌رگى رۆژن��ام�ه‌ى کاغه‌زى له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆى هێناوه‌‪ ،‬ئێستا خه‌ڵک له‌ هه‌موو‬ ‫ش��وێ��ن��ێ��ک ب���ه‌ ئ��اس��ان��ى ئینته‌رنێت‬ ‫به‌کاردێنێت و له‌وێوه‌ به‌دواى هه‌واڵ و‬ ‫زانیاریدا ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬ده‌توانم بڵێم ئێستا‬ ‫رێ���ژه‌ى (‪)%70‬ى خه‌ڵک ئینته‌رنێت‬ ‫به‌کاردێنن و ل�ه‌م رێگه‌یه‌شه‌وه‌ چیان‬ ‫بوێت ده‌توانن بیخوێننه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت هه‌ر‬ ‫له‌ رێگه‌ى ئینته‌رنێته‌وه‌ رۆژنامه‌کانیش‬ ‫ده‌خوێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ب��ۆچ��ون��ێ��ک ه��ه‌ی��ه‌ ده‌ڵ��ێ��ت‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌ تام و چێژێکى جیاوازى هه‌یه‌‬ ‫و ئه‌مه‌ش له‌ ئینته‌رنێت و کۆمپیوته‌ردا‬ ‫نییه‌‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا ده‌وت��رێ��ت رۆژن��ام�ه‌ له‌‬ ‫نوسینه‌وه‌ى مێژوودا گرنگه‌‪ ،‬ئایا ئێوه‌‬ ‫ئه‌م گرنگییه‌ى رۆژنامه‌ نابینن؟‬ ‫ـ ئ�ه‌وه‌ى تۆ ده‌یڵێیت راسته‌‪ ،‬رۆژنامه‌‬ ‫که‌ ده‌یگرى به‌ ده‌ستته‌وه‌ گرنگییه‌کى‬ ‫تایبه‌تى هه‌یه‌‪ ،‬چێژێکى جیاوازى هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ بۆچوونى من هه‌موو خه‌ڵک‬ ‫ئ�ه‌و گرنگى و چێژه‌ نابینن‪ ،‬ئه‌مڕۆ‬ ‫دن��ی��اى س��ه‌رم��ای��ه‌دارى ب��اڵ��ى کێشاوه‌‬ ‫به‌سه‌ر زۆربه‌ى کایه‌کانى ژیاندا‪ ،‬تاکى‬ ‫ته‌مبه‌ڵ و س �ه‌رق��اڵ ک����ردووه‌‪ ،‬کاتى‬ ‫خۆیان ن��اده‌ن به‌ خوێندنه‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌‬ ‫رێژه‌یه‌کى که‌مى کۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ب��اس��ى ئ����ه‌وه‌ت ک���رد م�ه‌رگ��ى‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ى کاغه‌ز له‌ ئ��ارادای �ه‌‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫به‌ راگرتنى (چه‌تر) ره‌وایه‌تى ناده‌ن به‌‬

‫مه‌رگى رۆژنامه‌ى کاغه‌ز؟‬ ‫ـ ل��ه‌ راس��ت��ی��دا ئ����ه‌وه‌ ئ��ێ��م�ه‌ ن��ی��ن ئ �ه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌مان دروست کردووه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌وه‌‬ ‫دنیاى سه‌رمایه‌دارى دروستى کردووه‌‪،‬‬ ‫پێشکه‌وتنى ت�ه‌ک��ن�ه‌ل��ۆژی��ا گ��ۆڕان��ى‬ ‫به‌سه‌ر زۆر شتدا هێناوه‌‪ ،‬ئێستا رۆژنامه‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌کانى دنیا وه‌کو واشنگتۆن‬ ‫پ��ۆس��ت و ن��ی��ۆرک تایمز و چه‌ندین‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ى ت��رى دنیا توشى قه‌یرانى‬ ‫خوێنه‌ر بوون و له‌ هه‌وڵى داخستندان‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وان��ی��ش ه��اواری��ان �ه‌ رۆژنامه‌کانیان‬ ‫نافرۆشرێت‪ ،‬له‌کاتێکدا ئ �ه‌وان وه‌ک‬ ‫ئێمه‌ نین‪ ،‬داهاتێکى زۆریان له‌به‌رده‌سته‌‬ ‫و پاڵپشتییه‌کى زۆریشیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬باسى ئه‌وه‌ت کرد که‌ کۆمپانیاى‬ ‫(چ �ه‌ت��ر) ب����ه‌رده‌وام ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ئایا جگه‌‬ ‫له‌ ماڵپه‌ره‌که‌ ک��ارى ترى راگه‌یاندنى‬ ‫ده‌که‌ن؟‬ ‫ـ بێگومان ک���ارى ت��رى راگ�ه‌ی��ان��دن��ى‬ ‫ده‌ک�ه‌ی��ن‪ ،‬وه‌ک باسم ک��رد بایه‌خێکى‬ ‫زۆر به‌ ماڵپه‌ره‌که‌ ده‌ده‌ین و بیرمان له‌‬ ‫چه‌ند بوارێکى تریش کردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وه‌ک‬ ‫بوارى به‌رنامه‌ى ته‌له‌فزیۆنى و رادیۆ‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مانه‌ له‌ داهاتوودا زیاتر روونى‬ ‫ده‌که‌ینه‌وه‌ و به‌ فراوانى باسى ده‌که‌ین‪،‬‬ ‫هێشتان له‌ گفتوگۆداین‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬چ��اره‌ن��وس��ى ئ���ه‌و ک��ارم �ه‌ن��د و‬ ‫په‌یامنێرانه‌ چى لێدێت که‌ تا ئێستا له‌‬ ‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر) کاریان کردووه‌؟‬ ‫ـ به‌داخه‌وه‌‪ ،‬پێمناخۆشه‌ بڕیارى وه‌ستاندنى‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ى (چ��ه‌ت��ر)م داوه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫وه‌کو ماڵێک وابوو کۆمه‌ڵێک گه‌نج‬ ‫پێکه‌وه‌ کاریان ده‌ک��رد‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌کى‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تى زۆر باشمان هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ داخه‌وه‌ که‌ ناتوانین له‌مه‌ زیاتر به‌م‬ ‫ش��ێ��وازه‌ ب���ه‌رده‌وام بین‪ ،‬بۆیه‌ به‌شێکى‬ ‫ستافى رۆژنامه‌ که‌م ده‌که‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫م��ن پێموتوون ه �ه‌م��وو کاتێک ئێوه‌‬ ‫ده‌توانن وه‌کو په‌یامنێرى (چه‌ترپرێس)‬ ‫ک��ارى خۆتان بکه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌موو‬ ‫په‌یامنێره‌کانیشمان داوای��ان لێده‌که‌ین‬ ‫به‌رده‌وام بن له‌ ناردنى هه‌واڵ و بابه‌تى‬ ‫جۆراوجۆر و پێویستمان به‌ هه‌موویان‬ ‫ده‌بێت وه‌ک په‌یامنێر‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئایا فشارى ده‌سه‌اڵت و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌کان ک��اری��گ�ه‌رى ه �ه‌ب��ووه‌ له‌‬ ‫وه‌ستاندنى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)؟‬ ‫ـ رێ��گ��ری��ی�ه‌ک��ان��ى ح��ک��وم�ه‌ت و ح��زب‬ ‫و ئ���ه‌وان���ه‌ ک��اری��گ��ه‌ى ل���ه‌س���ه‌ر ئێمه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونکه‌ وه‌ک��و وت��م ئه‌مه‌ ته‌نها‬ ‫به‌ره‌وپێشچوونى راگه‌یاندنى ئه‌لکترۆنى‬ ‫و ته‌کنه‌لۆژیایه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئه‌ى الیه‌نى ئابورى کاریگه‌رى‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫ـ به‌ڵێ الیه‌نى ئابورى کاریگه‌رى هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ مانگانه‌ داهاتێکى زۆر بۆ‬ ‫ده‌رک��ردن��ى رۆژنامه‌ س�ه‌رف ده‌کرێت‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ل�ه‌والش�ه‌وه‌ فرۆشى به‌ گوێره‌ى‬ ‫پێویست نییه‌‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش بێگومان‬ ‫له‌ رووى ده‌رونیشه‌وه‌ کاریگه‌رى‬ ‫ل��ه‌س��ه‌ر س��ت��اف�ه‌ک�ه‌ دروس���ت‬ ‫ده‌ک����ات‪ .‬ب��ۆی �ه‌ ب��ی��ر ل �ه‌وه‌‬ ‫ده‌که‌ینه‌وه‌ ئه‌م داهاته‌‬ ‫ل �ه‌ ب��وارێ��ک��ى ت��ر و‬ ‫ب���ه‌ ش���ێ���وازى تر‬ ‫به‌کاربێنین‪ ،‬واتا‬

‫له‌ بواره‌کانى ترى راگه‌یاندندا‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫کاتێک من بڕیارمداوه‌ به‌ راگرتنى‬ ‫رۆژن��ام��ه‌‪ ،‬وات���اى ئ��ه‌وه‌ نییه‌ ل�ه‌ب��وارى‬ ‫دارای��ی��دا ئیفالسم ک����ردووه‌‪ ،‬ل�ه‌ رووى‬ ‫مادیه‌وه‌ من کێشه‌م نییه‌‪ ،‬به‌اڵم کاتێک‬ ‫تۆ ده‌بینیت شتێک هه‌ر له‌ زیاندایه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ بڕیارێکى راس��ت بده‌یت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ش راگرتنى رۆژنامه‌که‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ �ه‌و توانایه‌مان هه‌یه‌ ل�ه‌ ب���وارى ت��ردا‬ ‫به‌رده‌وامان بین‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ه���ه‌ر ب���ه‌و ش���ێ���وازه‌ى ک���ه‌ له‌‬ ‫رۆژن����ام����ه‌ى (چ���ه‌ت���ر)‬ ‫کارتان له‌سه‌ر ده‌کرد‬ ‫و ئ���ه‌و دروش��م �ه‌ى‬ ‫که‌ ده‌ڵ��ێ��ن‪« :‬به‌‬ ‫ج��ی��اوازی�ه‌ک��ان�ه‌وه‌‬ ‫ل��ه‌ژێ��ر (چ �ه‌ت��ر)‬ ‫دا کۆده‌بینه‌وه‌»‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بن؟‬ ‫ـ ل�������ه‌ ه�����ه‌ر‬

‫ب���وارێ���ک���ى ت����رى راگ���ه‌ی���ان���دن���دا ک ‌ه‬ ‫ده‌س��ت��ب�ه‌ک��ار ده‌ک �ه‌ی��ن دروش��م�ه‌ک�ه‌م��ان‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌ ده‌بێت «به‌ جیاوازییه‌کانه‌وه‌‬ ‫ل���ه‌ژێ���ر (چ����ه‌ت����ر)دا ک���ۆده‌ب���ی���ن���ه‌وه‌»‬ ‫دروشمه‌که‌مان دروشمێکى نه‌ته‌وه‌ییه‌‪،‬‬ ‫هیچ جیاوازییه‌ک ناکات‪ ،‬سیاسه‌تى‬ ‫رۆژنامه‌که‌ تا ئێستا چۆن بووه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ ده‌مێنینه‌وه‌ و باشتریش کار‬ ‫ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ئ �ه‌گ �ه‌ر ل �ه‌ م���اوه‌ى داه��ات��وودا‬ ‫پێویست بکات رۆژنامه‌ک ‌ه ده‌ربکه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی���ان پ��ێ��وی��س��ت ب��ک��ات گ��ۆڤ��ارێ��ک‬ ‫ده‌ربکه‌ن‪ ،‬ئایا ده‌ریده‌که‌ن؟‬ ‫ـ ب��ێ��گ��وم��ان ئ �ه‌گ �ه‌ر پێویست‬ ‫بکات ده‌ریده‌که‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫بۆچوونم وایه‌ ک ‌ه ته‌کنه‌لۆژیا‬ ‫به‌ره‌وپێشتر ده‌چێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئه‌گه‌ر خه‌ڵک داواى بکات‬ ‫و پێویست بێت ده‌ریده‌که‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫*هه‌موو په‌یامنێره‌کان ده‌توانن به‌رده‌وام بن له‌ کارکردن بۆ ماڵپه‌رى (‪)chatrpress.com‬‬

‫*ئینته‌رنێت قه‌یرانى بۆ رۆژنامه‌ى چاپکراو دروست کردووه‌‬

‫*کۆمپانیاى (چه‌تر) به‌ شێوه‌یه‌کى فراوانتر له‌ کارى راگه‌یاندن به‌رده‌وام ده‌بێت‬

‫«کێشه‌ی که‌رکوک ب ‌ه ته‌واوی ئیفلیج نه‌بووه‌»‬

‫ئه‌ندامێکى سه‌رکردایه‌تى حزبى شیوعى‪ :‬حزب ‌ه کوردییه‌کان ب ‌ه کارى حزبایه‌تییه‌و‌ه سه‌رقاڵ بوون و خه‌ڵکیان بۆ یه‌کگرتن هان نه‌داوه‌‬ ‫سازدانى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ساڵه‌یی‬ ‫دلێر محه‌مه‌د شه‌ریف‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫سه‌رکردایه‌تی حزبی شیوعی‬ ‫کوردستان و په‌رله‌مانتارى‬ ‫پێشوو‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌رنوسه‌ری‬ ‫گۆڤاری (بیری نوێ)شه‌‪،‬‬ ‫له‌م چاوپێکه‌وتنه‌دا باسى‬ ‫ره‌وشى که‌رکوک ده‌کات و‬ ‫بۆچونیشى وایه‌‪ ،‬باشترین‬ ‫چاره‌سه‌ر بۆ که‌رکوک سیستمى‬ ‫کۆنفیدرالیومى دیموکراتییه‌‪...‬‬

‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬ل�ه‌ ق�ه‌ی��ران��ی ئ��اڵ��ۆزى سیاسی‬ ‫ئێستاى عێراق ره‌وشى که‌رکوک چۆن‬ ‫ده‌بینن؟‬ ‫ـ ناکرێ ک�ه‌رک��وک به‌ داب���ڕاوی له‌‬ ‫هاوکێشه‌ی کوردستانی و عێراقی‬ ‫م��ام�ه‌ڵ�ه‌ و س �ه‌ی��ری ب��ک��رێ‪ ،‬چونکه‌‬ ‫که‌رکوک به‌شێکه‌ له‌ پرۆسه‌ی سیاسی‬ ‫عێراقی و خواستی سیاسی الیه‌نی‬ ‫کوردستانی‪ ،‬له‌ بزافی رزگاریخوازی‬ ‫کوردستان ب��ه‌رده‌وام ئامانج و خواست‬ ‫و داواک��اری مه‌سه‌له‌ی که‌رکوک و‬ ‫گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ی بۆ چوارچێوه‌ی سنوری‬ ‫هه‌رێمی کوردستان بووه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ هه‌ر‬ ‫کاتێک باس له‌ که‌رکوک ده‌که‌یت‬ ‫بێگومان ئه‌و قه‌یرانه‌ سیاسیه‌ی ئه‌مڕۆ‬

‫له‌ عێراق هه‌یه‌ کاریگه‌ری ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کاریگه‌رییه‌ ده‌ب���ێ الی �ه‌ن��ی ک��وردی‬ ‫زۆر به‌ وردبینی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬خ���ۆی ن �ه‌ک��ات �ه‌ ب�ه‌ش��ێ��ک له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی ئه‌و ناوبژیوانییه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫الیه‌نی کوردستانی به‌ جدی هه‌ڵوێستی‬ ‫سیاسی خۆی له‌سه‌ر پرسی که‌رکوک‬ ‫به‌ گشتی بخاته‌ به‌رده‌م سیاسییه‌کانی‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ ب�ه‌ ده‌رف���ه‌ت ب��زان��ێ بۆ‬ ‫یه‌کالکردنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵێک کێشه‌ی‬ ‫هه‌ڵواسراو له‌ نێو ناوه‌ند و هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ئ��ای��ا ل���ه‌م ق �ه‌ی��ران �ه‌ سیاسییه‌‬ ‫م��اده‌ی (‪ )140‬بۆ چاره‌سه‌ری پرسی‬ ‫که‌رکوک به‌ره‌و کوێ ده‌چێت؟‬ ‫ـ ئێستا ماده‌ی (‪ )140‬وه‌ک ئه‌مری‬ ‫واق��ع��ی لێهاتوه‌‪ ،‬الی�ه‌ن��ی ک���وردی بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری کۆتایی و یه‌کالکردنه‌وه‌ی‬ ‫کێشه‌ی که‌رکوک پێویسته‌ فشاری‬ ‫ته‌واو بخاته‌ سه‌ر به‌غداد به‌ هه‌ر سێ‬ ‫به‌شی م���ادده‌ی هێورکردنه‌وه‌ی دۆخ‬ ‫و س �ه‌رژم��ێ��ری و ری��ف��ران��دۆم �ه‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ه �ه‌م��ان ک��ات ه���ه‌وڵ ب��ۆ گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ی‬ ‫سنووری ئیداری ناوچه‌ دابڕێنراوه‌کانی‬ ‫ک���ه‌رک���وک ب����دات‪ ،‬م��ن ب��ۆ الی �ه‌ن��ی‬ ‫ک����وردی پ��رۆژه‌ی��ه‌ک��م خ��س��ت �ه‌ڕوو بۆ‬ ‫به‌ستنی کۆنگره‌یه‌کی نیشتمانی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کۆنگره‌ییه‌ فشار بێت له‌سه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫و یه‌کالکردنه‌وه‌ی هه‌موو ئه‌و کێشانه‌ی‬ ‫هه‌ڵواسراون له‌ نێوان ناوه‌ند و هه‌رێمدا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و کێشانه‌ به‌ره‌و ئاڵۆزی رۆیشتن‬

‫الیه‌نی سیاسی نه‌یانتوانی په‌سه‌ندى‬ ‫ئ �ه‌و واقیعه‌ ب��ک��ات‪ ،‬پێویسته‌ الیه‌نی‬ ‫ک���وردی پ��رۆژه‌ی �ه‌ک��ی ن��وێ��ی هه‌بێ‪،‬‬ ‫ئه‌ویش خستنه‌ڕووی کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراتییه‌‪ ،‬که‌ متمانه‌ بۆ نه‌ته‌وه‌‬ ‫و الیه‌ن و ئاینه‌ جیاوازه‌کانی سنوری‬ ‫کوردستان ده‌به‌خشێت‪.‬‬ ‫چ����ه‌ت����ر‪ :‬چ�����ۆن ل����ه‌ م���ه‌س���ه‌ل���ه‌ی ب�ه‌‬ ‫هه‌رێمبوونی که‌رکوک ده‌ڕوان��ی که‌‬ ‫هه‌ندێ که‌س‌و الیه‌ن باسى ده‌که‌ن؟‬ ‫ـ ئه‌مه‌ هه‌وڵێکی زۆر کۆنه‌‪ ،‬هه‌وڵێکه‌‬ ‫ل���ه‌الی���ه‌ن ئ���ه‌و ک �ه‌س��ان �ه‌ی ن��ای��ان �ه‌وێ‬ ‫ک����ه‌رک����وک ب���گ���ه‌ڕێ���ت���ه‌وه‌ ب���ۆ س��ه‌ر‬ ‫ه�ه‌رێ��م��ی ک��ودرس��ت��ان‪ ،‬ئیش ب��ۆ ئ �ه‌وه‌‬ ‫ده‌ک �ه‌ن که‌رکوک وه‌ک هه‌رێمێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بکرێ‪،‬‬ ‫ئ���ه‌گ���ه‌ر ل���ه‌ ره‌ه���ه‌ن���دی ن���ه‌ت���ه‌وه‌ی���ی و‬ ‫ن��ی��ش��ت��م��ان��ی ک���وردس���ت���ان���ه‌وه‌ س �ه‌ی��ری‬ ‫بکه‌ین ئه‌و تیڕوانینه‌ زی��ان به‌ ئامانج‬ ‫و دۆزی سیاسی ک��ورد و کوردستان‬ ‫ده‌گ �ه‌ێ��ن��ێ��ت‪ ،‬ک���ه‌رک���وک ج���ه‌وه���ه‌ر و‬ ‫دینه‌مۆی بناغه‌ی گرنگی پرۆسه‌ی‬ ‫سیاسی کوردستانه‌‪ ،‬پێموایه‌ دابڕانی‬ ‫ک �ه‌رک��وک ی��ا مامه‌ڵه‌کردنی وه‌ک‬ ‫هه‌رێم شکستی به‌ پرۆسه‌ی سیاسی‬ ‫و ئامانجه‌ سیاسییه‌ بااڵکانی کورد‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆچى له‌نێو په‌رله‌مان زاراوه‌ی‬ ‫ناوچه‌ کێشه‌ له‌سه‌ره‌کان بۆ که‌رکوک‬ ‫به‌کارده‌هێنرێت؟‬

‫ـ ب���ه‌ک���اره���ێ���ن���ان���ی وش������ه‌ی ن���اوچ��� ‌ه‬ ‫دابڕێنراوه‌کان مامه‌ڵه‌ی قانوونی وشکی‬ ‫له‌گه‌ڵدا کراوه‌‪ ،‬له‌ قانوون به‌ ناوچه‌ کێشه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌کان ناوی هاتووه‌‪ ،‬ده‌بوایه‌ الیه‌نی‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی ئ �ه‌گ �ه‌ر ب �ه‌ م��ورادف��ی��ش‬ ‫ب��ێ ب�ه‌ ن��اوچ�ه‌ى داب��ڕێ��ن��راو مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا بکردایه‌‪ ،‬به‌ به‌غداد بڵێ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ به‌ تێڕوانینی ئێمه‌ ناوچه‌ی‬ ‫کێشه‌ له‌سه‌ره‌کان نین ‌و ناوچه‌یه‌کی‬ ‫سیاسین‪ ،‬کێشه‌ی که‌رکوک کێشه‌ی‬ ‫سیاسییه‌ پێش ئه‌وه‌ی کێشه‌ی قانوونی‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌ب��وای �ه‌ الی�ه‌ن��ی ک���وردی رازی‬ ‫نه‌بووایه‌ ئه‌و کێشه‌یه‌ له‌ مه‌سه‌له‌کی‬ ‫س��ی��اس��ی ج���وگ���راف���ی و م��ێ��ژووی��ی‬ ‫بگۆڕدرێ بۆ مه‌سه‌له‌یه‌کی یاسایی‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌و کاته‌ الیه‌نی بۆ دروست‬ ‫ده‌ب��ێ‪ ،‬ل�ه‌و ب��واره‌ پێموایه‌ پ��رۆژه‌ک�ه‌ی‬ ‫م��ام ج �ه‌الل گونجاوه‌ بۆ ئ�ه‌م حاڵه‌ته‌‪،‬‬ ‫بۆ گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ی شارۆچه‌که‌کانی ناو‬ ‫سنوری ئیداری جوگرافی که‌رکوک‪،‬‬ ‫ه��اوک��ات پ��رۆژه‌ک �ه‌ ل �ه‌ ه �ه‌م��وارک��ردن‬ ‫و ه����ه‌ڵ����وه‌ش����ان����ه‌وه‌ی ب���ڕی���اره‌ک���ان���ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ی به‌عسی‬ ‫ل�ه‌ن��اوچ��وو ک�ه‌ ده‌ری��ک��ردب��وو خزمه‌تی‬ ‫ک�ه‌رک��وک ده‌ک���ات‪ ،‬کێشه‌که‌ پێشتر‬ ‫ق��ورس نه‌بوو پێویستی به‌ بڕیارێکی‬ ‫کۆنی سه‌رۆکایه‌تی عێراقی هه‌بوو‪،‬‬ ‫ئ�ه‌و پ��رۆژه‌ی�ه‌ خزمه‌ت به‌ گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ی‬ ‫ناوچه‌کان ده‌ک��ات‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌ هه‌ندێ‬ ‫شۆین ئه‌و بڕیاره‌ زیانی بۆمان هه‌بێ‬

‫* پێویسته‌ هێزه‌ کوردییه‌کان بۆ که‌رکوک پرۆژه‌یه‌کی نوێیان هه‌بێت‪ ،‬ئه‌ویش خستنه‌ڕووی کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتییه‌‬ ‫* حزبایه‌تى حزبه‌ کوردییه‌کان ره‌نگدانه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌نجومه‌نی پاریزگا و فه‌رمانگه‌کانیش هه‌بووه‌‬

‫به‌پێی الیه‌ن ‌ه مێژووییه‌که‌ی‪ ،‬پێموایه‌‬ ‫له‌م قۆناغه‌ ئه‌و پرۆژه‌ییه‌ خزمه‌ت ب ‌ه‬ ‫پرسی سیاسی کوردستان ده‌کات‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬کێ به‌رپرسیاره‌ له‌ ئاڵۆزبوون و‬ ‫ئیفلیچ بوونی کێشه‌ی که‌رکوک؟‬ ‫ـ ک��ێ��ش �ه‌ی ک���ه‌رک���وک ب��ه‌ ت����ه‌واوی‬ ‫ئیفلیچ نه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم هۆکار زۆرن که‌‬ ‫به‌ ئاراسته‌ی خراپ رۆشتووه‌‪ ،‬هۆکاری‬ ‫مێژوویی و دواتر نیاز و مه‌رامی سیاسی‬ ‫و ئه‌قڵیه‌تی حکومه‌تی به‌غداد ‌و‬ ‫پاشخانی رۆشنبیری پێکهاته‌‬ ‫س��ی��اس��ی �ه‌ک �ه‌ی ع���ێ���راق که‌‬ ‫ناتوانیت به‌ ئاسانی په‌سه‌ندى‬ ‫راس��ت��ی��ن�ه‌ى ک��وردس��ت��ان��ی و‬ ‫ئامانجه‌ سیاسیه‌کانی کورد‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ن��ات��وان��ێ ن��ه‌ت��ه‌وه‌ی‬ ‫کورد وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌کی‬ ‫ه���ه‌ق���ی���ق���ی‬ ‫ب��ب��ی��ن��ێ��ت‪.‬‬ ‫هۆکاری‬ ‫د و و ه‌م‬ ‫ال یه‌نی‬

‫ک��وردس��ت��ان��ی ئ��ه‌ون��ده‌ی ب �ه‌ ملمالنێ‬ ‫حزبییه‌کانی خ��ۆی ‌و ب� ‌ه ئ��اس �ه‌واری‬ ‫ش���ه‌ڕی ن��اوخ��ۆ و ب �ه‌ ح��زب��ی ک��ردن��ی‬ ‫خه‌ڵک سه‌رقاڵی خۆی بووه‌‪ ،‬له‌ بری‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ل �ه‌ ک �ه‌رک��وک خه‌ڵکی هان‬ ‫ب��دات ب��ۆ یه‌کگرتن و دروستکردنی‬ ‫کلتورێک که‌ هه‌موان ب ‌ه یه‌ک زمان‬ ‫و به‌ یه‌ک وتار قسه‌ی له‌سه‌ر بکه‌ین‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئه‌مه‌ هۆکارێک‬ ‫بووه‌ ئه‌وه‌نده‌ی ئیشیان‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر ح��زب��ای �ه‌ت��ی‬ ‫ک�����������ردووه‌‪ ،‬ئ���ه‌م���ه‌‬ ‫هه‌تا ره‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ی‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پ���اری���زگ���ا و ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫ف��ه‌رم��ان��گ��ه‌ک��ان��ی��ش‬ ‫هه‌بوه‌‪.‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫کوردستانی‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫ـــــتوره‌ش کورد تیایدا په‌راوێز خراوه‌»‬

‫‪7‬‬

‫حزبێک و جه‌ماوه‌رێک به‌شدارى له‌و ریفراندۆمه‌ نه‌کردووه‌‬

‫ب����ه‌رده‌وام ده‌ب��ی��ن‪ ،‬هیوامان وای �ه‌ ئ �ه‌و ره‌نجه‌ى‬ ‫داوم��ان�ه‌ به‌رهه‌مێکى هه‌بێت و له‌ داه��ات��وودا‬ ‫بتوانین سیستمێکى باشتر ب��ۆ به‌ڕێوه‌بردنى‬ ‫کۆمه‌ڵگا بێنینه‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫فه‌تحوڵاڵ حوسێنى‪ ،‬نوێنه‌رى پ��ارت��ى چه‌پى‬ ‫کوردى سوریا‪ ،‬له‌ هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ده‌ک��ات ئ�ه‌و ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ى ئ�ه‌و ده‌ستوره‌‬ ‫ده‌رده‌ک����ات ده‌س�ه‌اڵت��ێ��ک��ى ناشه‌رعییه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتێکى نا شه‌رعى نه‌ ده‌توانێت ده‌ستور‬ ‫بگۆڕێت نه‌ بڕیار ده‌ربکات نه‌ حکومى ئه‌و‬ ‫واڵته‌ به‌ڕێوه‌ ببات‪ ،‬ئه‌م ده‌ستوره‌یش به‌ هه‌مان‬ ‫شێوه‌ى ده‌ستورى ساڵى (‪ )1973‬کورد تیایدا‬ ‫په‌راوێز خراوه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیشی‪ :‬ئێمه‌ وه‌ک ئۆپۆزسیۆنى کوردى‬ ‫سوریا‪ ،‬بڕیارمان داوه‌ بره‌و به‌ خۆپیشاندانه‌کان‬ ‫بده‌ین ته‌نانه‌ت له‌ کاتى ده‌نگدانیش له‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌م ده‌ستوره‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌شدارى هیچ ناکه‌ین که‌‬ ‫ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ نا شه‌رعییه‌ ده‌ری��ده‌ک��ات‪ ،‬هه‌تا‬ ‫ئ �ه‌و ده‌س��ه‌اڵت��ه‌ى حکومه‌تى به‌عسى سوریا‬ ‫نه‌ڕووخێت‪ ،‬هیچ حزبێک و جه‌ماوه‌رێک له‌‬ ‫رۆژئ���اواى کوردستان به‌شدارى له‌ ڕیفراندۆم‌‬ ‫ناکات‪.‬‬

‫شێرزاد ئێزیدى‪ ،‬چاالکوان و رۆشنبیرى رۆژئاواى‬ ‫کوردستان‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌کات جێگاى پێکه‌نین‬ ‫بوو ده‌سه‌اڵتى سورى ریفراندۆم ده‌کات‪ ،‬چونکه‌‬ ‫له‌ ئێستا کاتى سه‌رهه‌ڵدان و شۆڕشه‌ له‌ سوریا‪،‬‬ ‫گه‌ل هیچ باوڕێکى نییه‌ به‌و ڕیفراندۆمه‌ له‌‬ ‫به‌رامبه‌ردا هیچ ئاماژه‌یه‌کى به‌ مافه‌کانى‬ ‫کوردان تێدا نییه‌‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ک کورد به‌شێکین‬ ‫له‌ سه‌رهه‌ڵدانێکى ئاشتیانه‌ و دیموکراتیانه‌‪،‬‬ ‫به‌شێک نین ل �ه‌و ش��ه‌ڕه‌ ناوخۆییه‌ى ک�ه‌ له‌‬ ‫نێوان عه‌له‌وییه‌کان و سوونه‌کان که‌ له‌ ئێستا‬ ‫دا ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ک��وردی��ش وه‌ک ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫سه‌ره‌کى له‌ سوریا پێویسته‌ مافى هه‌بێت و‬ ‫داواکارییه‌کان جێ به‌جێ بکرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و چاالکه‌وانه‌ هێماش بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات که‌ به‌‬ ‫داخه‌وه‌ ئۆپۆزسیۆنى نیشتیمانى سورى که‌ له‌‬ ‫الیه‌ن تورکیاوه‌ دام �ه‌زراوه‌ و ئاڕاسته‌ ده‌کرێت‬ ‫له‌ ئێستاوه‌ دژای �ه‌ت��ى مافه‌ ره‌واک��ان��ى گه‌لى‬ ‫کورد ده‌کات له‌ سوریا و وتیشی‪ :‬ئۆپۆزسیۆنى‬ ‫نیشتیمانى سوریا ه�ه‌وڵ ده‌دات پرسى کورد‬ ‫وه‌ک پرسێکى ک�ه‌م نه‌ته‌وه‌ نیشانبدات‪ ،‬که‌‬ ‫ئه‌مه‌ش جیاوازى نییه‌ له‌ گه‌ڵ ڕژێمى به‌عسى‬ ‫سورى‪.‬‬

‫ه پێنج ئه‌کته‌ر ‌ه سه‌ره‌کییه‌که‌‬ ‫ـــــۆجه‌الن یه‌کێکه‌ ل ‌‬

‫ــــــــانگ و نیوه‌ رێگه‌ى دیدارى پارێزه‌ران له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الن نه‌دراو‌ه‬ ‫ئه‌ندامانى پارتى ئاشتى و دیموکراتى (‪)BDP‬‬ ‫ده‌ستگیر ده‌کرێن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ راپۆرته‌که‌دا هێما بۆ ئه‌وه‌شده‌کرێت‬ ‫ک ‌ه له‌ ساڵى (‪)2007‬ه‌وه‌ تورکیا و ئه‌مریکا‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر (‪ )PKK‬خه‌باتێکى بێ که‌موکورت‬ ‫جێبه‌جێ ده‌که‌ن و ئه‌مریکا هاوکارى سیخوڕى‬ ‫ده‌دات به‌ ئه‌نقه‌ر‌ه و حکومه‌تى تورکیش داوا‬ ‫له‌ واشنتۆن ده‌کات ک ‌ه کۆنگره‌ بڕیارى ناردنى‬ ‫فڕۆکه‌ى بێ فڕۆکه‌وان بۆ تورکیا بدات‪.‬‬ ‫ب��اس ل��ه‌وه‌ش ک��راو‌ه ک ‌ه بۆ ده‌س��ت��وورى گشتى‬ ‫پێویست ب ‌ه هاوفکرییه‌کى نوێ هه‌یه‌ و ده‌ڵێت‬ ‫«ئ���ه‌وه‌ى له‌ تورکیا گومان دروس��ت ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌ ده‌سه‌اڵتى تاک حزبى هێز به‌کاربێنێت‬ ‫و خۆى ب ‌ه ته‌نیا ده‌ستوورى گشتى دابڕێژێت و‬ ‫په‌سه‌ندى بکات‪ ،‬جێگاى پرسیار‌ه که‌ ده‌ستوورى‬ ‫گشتى ن��وێ به‌گوێره‌ى پێوان ‌ه له‌ پێشینه‌کان‬ ‫ئاماده‌ ده‌کرێت که‌ هاوفکرى و هاوڕایى هه‌موو‬ ‫بیرو بۆچوون و ئایدیۆلۆژى و فکرێکى تێدا‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ به‌شێکدا ک ‌ه ب�ه‌ن��اوى (پرۆفایلى ئه‌کته‌ره‌‬

‫سه‌ره‌کییه‌کان ل ‌ه تورکیا)دا هاتوه‌ تیایدا عه‌بدواڵ‬ ‫گول‪ ،‬سه‌رۆک کۆمار و ئه‌ردۆگان‪ ،‬سه‌رۆک‬ ‫وه‌زیر و ئه‌حمه‌د داود ئۆغڵو‪ ،‬وه‌زیرى کارى ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫که‌ماڵ کڵجدار ئۆغڵو‪ ،‬سه‌رۆکى (‪ )CHP‬و‬ ‫عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن رێبه‌رى (‪ )PKK‬هه‌ن‪.‬‬ ‫راپ��ۆرت�ه‌ک�ه‌ ده‌ستنیشانى ک��ردو‌ه که‌ ئۆجه‌الن‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌و پێنج ئه‌کته‌ر‌ه سه‌ره‌کیه‌که‌ و له‌باره‌ى‬ ‫خودى ئۆجه‌النیشه‌وه‌ رابردویه‌کى زۆر نووسراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها باسێکى وردى (‪)PKK‬ى له‌سه‌ره‌تاى‬ ‫دام �ه‌زران��دن��ی �ه‌وه‌ ت��ا ئێستاى ت��ێ��دای�ه‌‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا‬ ‫سه‌رنجیش بۆ چاره‌سه‌رى کێشه‌ى کورد راکێشا‬ ‫و ئاماژه‌ ب ‌ه دانوستانه‌کانى نێوان ئۆجه‌الن و‬ ‫ده‌وڵه‌ت ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌ راپۆرته‌که‌دا دان به‌وه‌دا ده‌نێت که‌ ئۆجه‌الن له‌‬ ‫کینیا به‌ هاوکارى ئه‌مریکا و هاوپه‌یمانه‌کانى‬ ‫ده‌ستگیر ده‌کرێت و راده‌ستى تورکیا ده‌کرێت‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌کیتره‌وه‌ داخوازى پارێزه‌ران بۆ چاوپێکه‌وتن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الن ب ‌ه بیانووی په‌ککه‌وتنى که‌شتى‬ ‫ئیمرالى ره‌تده‌کرێته‌وه‌‪ .‬‬ ‫پ��ارێ��زه‌ران��ى ئ��ۆج �ه‌الن رێ��ب �ه‌رى کۆماجڤاکێن‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫دوو گیراوى کورد ل ‌ه ره‌وشێکى مه‌ترسیداردان‬

‫تورکیا‪ :‬ده‌ستدرێژى کردن ‌ه سه‌ر مندااڵن له‌‬ ‫زیندانه‌کاندا ل ‌ه رۆژه‌ڤى (‪)UNICEF‬دای ‌ه‬

‫کوردستان(‪ ، )KCK‬رۆژى پێنج شه‌ممه‌ (‪)3/1‬‬ ‫به‌ مه‌به‌ستى وه‌رگرتنى مۆڵه‌تى چاوپێکه‌وتنى‬ ‫ڵ ئۆجه‌الن‪ ،‬جارێکى‬ ‫ئاسایى هه‌فتانه‌یان له‌گه‌ ‌‬ ‫دى سه‌ردانى دادوه‌رى بورسایان کرد‪ ،‬داخوازى‬ ‫پ��ارێ��زه‌ران جارێکى تر ل�ه‌الی�ه‌ن کاربه‌ده‌ستانى‬ ‫ت��ورک �ه‌وه‌ ب�ه‌ بیانووى «په‌ککه‌وتنى که‌شتى‬ ‫ئیمرالى» ره‌تکرایه‌وه‌‪.‬‬

‫گۆشه‌گیرى سه‌ر ئۆجه‌الن حه‌وت مانگ و نیوى‬ ‫پ��ڕک��رده‌وه‌ و به‌بیانۆى ج��ودا ج��ودا رێگری لێ‬ ‫ده‌کرێت و تا ئێستاش ناوه‌نده‌کانى پاراستنى‬ ‫مافه‌کانى مرۆڤ ل ‌ه ئاستى جیهاندا بێده‌نگن له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر گۆشه‌گیرى سه‌ر ئیمرالی‪.‬‬ ‫رۆژى (‪)3/1‬ش کوردانى دانیشتوى ئه‌وروپا به‌‬ ‫پێشه‌نگایه‌تى (کۆمه‌ڵه‌ى ده‌ستپێشخه‌رى ئازادى‬

‫«تورکیا داوا له‌ واشنتۆن ده‌کات بڕیاری ناردنى‬ ‫فڕۆکه‌ى بێ فڕۆکه‌وان بۆ ئه‌و واڵته‌ بدات»‬

‫‪« ...‬ئه‌مریکا هاوکارى سیخوڕى ده‌دات به‌ ئه‌نکاره‌»‬ ‫پارێزه‌رانى ئۆجه‌الن‪ ،‬ک ‌ه ل ‌ه (‪)2011/7/27‬وه‌ بۆ ئۆجه‌الن) له‌ شارى ستراسبۆرگى فه‌ڕه‌نسا ب ‌ه‬ ‫چونیان بۆ ئیمرالى کێشه‌ی بۆ دروست ده‌کرێت‪ ،‬کۆنفرانسێکى رۆژنامه‌نوسى ل ‌ه به‌رده‌م کۆنسه‌ى‬ ‫رۆژى پێنج شه‌مم ‌ه س�ه‌ر دۆزگ���ه‌رى کۆمارى ئ��ه‌وروپ��ا (‪)1‬ى ئ���ازار ده‌س��ت��ی��ان ب �ه‌ چاالکى‬ ‫مانگرتنى بێ واد‌ه کرد‪.‬‬ ‫تورکیان له‌ بورسا به‌سه‌ر کردبوه‌وه‌‪.‬‬

‫که‌سایه‌تی هه‌فته‌‬

‫چاالکییه‌که‌ کاتژمێر دووى پ��اش نیوه‌ڕۆ به‌‬ ‫کاتى ستراسبۆرگ واتا کاتژمێر چوار به‌کاتى‬ ‫هه‌رێم و سه‌ره‌تا ب ‌ه به‌شداربوونى (‪ )15‬که‌س‬ ‫ده‌ست ب ‌ه چاالکییه‌ک ‌ه کرا‪.‬‬ ‫به‌ گوێره‌ی سه‌رچاوه‌کان مانگرتنه‌که‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫کۆنسه‌ى ئ �ه‌وروپ��ا ب � ‌ه ئامانجى کۆتایهێنان‬ ‫به‌ گۆشه‌گیرى س�ه‌ر ئۆجه‌الن و راوه‌ستاندنى‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌ سیاسى و سه‌ربازیه‌کان و سیاسه‌تى‬ ‫قڕکردنى گه‌لى کورد ده‌ستی پێکرد‪.‬‬ ‫ک�����وردان ل �ه‌ س��اڵ��ى (‪)2007‬ی����ش����دا ل���ه‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫کۆمیته‌ى رێ��گ��رى ل� ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ (‪)CPT‬‬ ‫ده‌ستیان به‌ چاالکى مانگرتن کردبوو‪ ،‬دواى‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى کاربه‌ده‌ستانى کۆمیته‌که‌ به‌ڵێنیان به‌‬ ‫چاالکوانه‌ کورده‌کاندا‪ ،‬ک��وردان کۆتاییان به‌‬ ‫چاالکییه‌که‌یان هێنا و پ��اش ئ �ه‌و چاالکییه‌‬ ‫(‪ )CPT‬شاندێکى ره‌وانه‌ى ئیمراڵى کرد‪.‬‬ ‫له‌ چاالکیه‌که‌دا جه‌خت له‌وه‌ش کرایه‌وه‌ ک ‌ه ئه‌م‬ ‫چاالکییه‌ ته‌نیا له‌ ستراسبۆرگ ناکرێت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هه‌نگاو ب ‌ه هه‌نگاو واڵتانى دیکه‌ى ئه‌وروپا و‬ ‫چه‌ند جێگه‌یه‌کى دیکه‌ش ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌میرتاش‪ :‬با ریفراندۆم بکه‌ین‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫چه‌تر‬

‫دوو گیراوى سیاسى ک��ورد له‌ زیندانى میناب‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫پارێزگاى هۆرموزگان له‌ باشوورى ئێران له‌ هه‌لومه‌رجێکى‬ ‫زۆر دژواردا راگیراون‪ .‬ب ‌ه پێى سه‌رچاوه‌کانى هه‌واڵ ل ‌ه‬ ‫رۆژه�ه‌اڵت��ى کوردستانه‌وه‌‪ ،‬گیراوێکى سیاسى به‌ناوى‬ ‫عه‌لى مرادی‪ ،‬به‌تۆمه‌تى ئه‌ندامبوونى ل ‌ه حزبێکى دژى‬ ‫کۆمارى ئیسالمى ئێران (‪ )30‬ساڵه‌ ل ‌ه زیندانى میناب‬ ‫به‌ندکراوه‌‪ .‬ل ‌ه رێکه‌وتى (‪)3‬ى ره‌شه‌مێدا نه‌شته‌رگه‌رى دڵى‬ ‫بۆ ده‌کرێت و بۆ زیندانى به‌نده‌ر عه‌باس گواستراوه‌ته‌و‌ه و‬ ‫سه‌ره‌ڕاى ناله‌بارى ته‌ندروستی‪ ،‬کاربه‌ده‌ستانى زیندانه‌ک ‌ه‬ ‫رێگ ‌ه ناده‌ن چاوى ب ‌ه دکتۆر بکه‌وێت‪ .‬هه‌روه‌ها گیراوێکى‬ ‫تر به‌ناوى ئه‌فشین سۆهرابزاده‌‪ ،‬خه‌ڵکى هه‌ورامان ک ‌ه‬ ‫به‌ تاوانى ئه‌ندام بوونى ل ‌ه پارتییه‌کى دژى کۆمارى‬ ‫ئیسالمى ئێران سزاى (‪ )25‬ساڵ زیندانى بۆ بڕاوه‌ته‌وه‌ و‬ ‫له‌ کامیارانه‌وه‌ بۆ زیندانى میناب دورخراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ره‌وشى‬ ‫ته‌ندروستى خراپ ‌ه و توشى نه‌خۆشى شه‌کر‌ه و دڵ بووه‌‪.‬‬ ‫ئێران له‌ زیندانه‌کانیدا به‌ده‌یان گیراوى سیاسى هه‌ن‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ره‌شى ته‌ندروستیان جێگیرنییه‌‪ ،‬رێگه‌شنادات ک ‌ه چاره‌سه‌ر‬ ‫بکرێن و به‌شێک ل ‌ه گیراوه‌کان به‌م هۆیه‌و‌ه به‌ر له‌ته‌واو‬ ‫بوونى سزاکه‌یان گیان له‌ ده‌ستده‌ده‌ن‪.‬‬

‫نزیکه‌ى (‪ )20‬گه‌نج له‌ به‌رده‌م باره‌گاى (‪)UNICEF‬ب� ‌ه‬ ‫الفیته‌یه‌کى گه‌وره‌وه‌ که‌ له‌ سه‌رى نوسرا بوو «له‌ زیندانه‌کانى‬ ‫تورکیادا به‌ شێوازێکى سیستمیان ‌ه ده‌ستدرێژى ده‌کرێته‌سه‌ر‬ ‫مندااڵن»‪ .‬چاالکى دانیشتنیان له‌به‌رده‌م باره‌گاى (‪)UNICEF‬‬ ‫ئه‌نجامداو داخوازى دیداریان له‌گه‌ڵ کاربه‌ده‌ستانى په‌یوه‌ندیدار‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫گه‌نجان له‌گه‌ڵ جۆن سپارکێس‪ ،‬به‌رپرسى (‪)UNICEF‬‬ ‫کۆبونه‌وه‌و دۆسێى رووداوه‌کانى زیندانه‌که‌ى پۆزانتیان پێشکه‌ش‬ ‫کرد‪ .‬داواشیانکرد به‌رامبه‌ر ئه‌م ده‌ستدرێژیان ‌ه بێده‌نگ نه‌مێنن‬ ‫و له‌ ئاستى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوکاندا هه‌وڵى بۆ ب��ده‌ن‪ .‬دواب �ه‌دواى‬ ‫چ��االک��ی �ه‌ک � ‌ه گ �ه‌ن��ج��ان چ��ون �ه‌ب �ه‌ر ب����اره‌گ����اى(‪Save the‬‬ ‫‪)Children‬و به‌ هه‌مان شێو‌ه چاالکیان پێکهێنا‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر‬ ‫گردبوونه‌وه‌ى ژماره‌یه‌کى زۆرى پۆلیس له‌ جێگاى رووداوه‌ک� ‌ه‬ ‫گرژییه‌کى بچووک رویدا‪ ،‬له‌ دواییدا کاربه‌ده‌ستانى(‪Save‬‬ ‫‪)the Children‬دی���داری���ان قبووڵ ک��رد‪ .‬دوات��ری��ش له‌گه‌ڵ‬ ‫کاربه‌ده‌ستانى رێکخراوى گشتى(‪)Ishbel Matheson‬‬ ‫دیداریان ئه‌نجامداو دۆسیه‌ى رووداوه‌کانى زیندانه‌کانى تورکیایان‬ ‫پێشکه‌ش کرد‪ ،‬له‌ دیداره‌که‌دا ماتسۆن به‌ڵێنیدا رووداوکانى‬ ‫ده‌ستدرێژى له‌یه‌که‌مین کۆبوونه‌وه‌ى رێکخراوه‌که‌یان گفتوگۆى‬ ‫له‌سه‌ر بکه‌ن و به‌دواداچوونى پێویستى بۆ ده‌که‌ن‪.‬‬

‫سه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاش‪ ،‬هاوسه‌رۆکى گشتى پارتى‬ ‫ئاشتى و دیموکراتى (‪ )BDP‬سه‌ردانى شاره‌دارانى‬ ‫(‪)BDP‬ى ب���ه‌ش���دارب���ووى چ���االک���ى م��ان��گ��رت��ن��ى‬ ‫شه‌رمه‌زارکردنى گۆشه‌گیرى سه‌ر ئۆجه‌الن بوون‪.‬‬ ‫ده‌میرتاش‪ ،‬وتی‪»:‬هه‌ر چه‌نده‌ راگه‌یاندنه‌کان ده‌نگى‬ ‫ئێمه‌ نابیستێت و حکومه‌تیش داخوازییه‌کانمان نابینن‪،‬‬ ‫ئێمه‌ درێ��ژه‌ به‌ چاالکییه‌کانمان ده‌ده‌ی��ن و ب �ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بین له‌سه‌ر هه‌ڵوێسته‌کانمان‪ .‬ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد‬ ‫که‌ هه‌وڵه‌کانیان بۆ ئاشتى و دیموکراسى به‌رده‌وام‬ ‫ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ب��اک�ه‌س ک��ورد ب�ه‌ بابه‌تى ش �ه‌ڕ تۆمه‌تبار‬ ‫ن �ه‌ک��ات‪ .‬ده‌وڵ���ه‌ت و حکومه‌ت له‌پێناو وه‌ده‌رن��ان��ى‬ ‫ک��وردان ل�ه‌و واڵت��ه‌دا هه‌رچییه‌کیان له‌ده‌ست دێت‬ ‫ده‌یکه‌ن‪ .‬وتیشی»گه‌لى کورد له‌الیه‌نى عاتفیه‌وه‌ له‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت دابڕان و به‌شێکى کوردان خۆیان به‌ هاواڵتى‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ نابینن‪ ،‬له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى که‌ ناسنامه‌یان‪،‬‬ ‫چاند و زمانیان رووبه‌رووى سووکایه‌تى ده‌کرێته‌وه‌ و‬ ‫دان به‌ هه‌بوونیانیاندا نانرێت‪.‬‬ ‫هاوسه‌رۆکى( ‪ »: )BDP‬ئێمه‌ ده‌مانه‌وێ پێکه‌وه‌‬ ‫بژین‪ ،‬نه‌ک وه‌کو کۆیله‌ و پێگه‌‪ .‬گه‌لى کورد به‌‬ ‫ه��ه‌زاران ساڵه‌ دانیشتوى ئه‌و خاکه‌یه‌ و ده‌ب��ێ دان‬ ‫به‌هه‌موو مافه‌ ره‌واک��ان��ى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى گه‌لى ک��ورد‬ ‫بنرێت‪ .‬ده‌بێت له‌گه‌ڵ به‌رێز ئۆجه‌الن‪ )BDP( ،‬و‬ ‫(‪)KCK‬ده‌س���ت به‌ دانوستان و دیالۆگ بکرێت و‬

‫هه‌موو داخوازییه‌ ره‌وا و دیموکراتییه‌کانى گه‌لى «گ�ه‌ل��ى ک��ورد س �ه‌ر ب��ۆ ئ��ای��دۆل��ۆژی��اى (‪)AKP‬‬ ‫دانانێن‪ ،‬چونکه‌ گه‌لى ک��ورد گه‌لێکى به‌ شه‌ره‌ف‬ ‫کورد په‌سه‌ند بکرێن»‪.‬‬ ‫ده‌م��ی��رت��اش‪ ،‬درێ���ژه‌ ب �ه‌ قسه‌کانى دا‪« :‬ب��ا بێن و و روم�ه‌ت�ه‌«‪ .‬درێ��ژه‌ى پێدا وتیشى»هاڕێیانى ئێمه‌‬ ‫داخوازییه‌کانى گه‌لى کورد به‌ ریفراندۆم ده‌ستنیشان به‌ کوده‌تاى سوپا له‌ په‌رله‌مان ده‌رک��ران نه‌ک به‌‬ ‫بکه‌ین‪ .‬با سنوق دانێین و گه‌لى کورد داخوازییه‌کانى ک��وده‌ت��اى ده‌وڵ����ه‌ت‪ .‬ک��ودت��اى ده‌وڵ���ه‌ت ت��ا ئێستاش‬ ‫له‌ سنوقه‌کاندا نیشان ب��دات‪ .‬بزانین گه‌لى کورد‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام���ه‌« ئ �ه‌وش��ى خسته‌ روو‪ »:‬ک����وردان له‌‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى دیموکراتی؟ فیدراسیون؟ یان هه‌ر رۆب��ۆس��ک��ى ک��ۆم�ه‌ڵ��ک��وژ ده‌ک��رێ��ن و ک�ه‌س��وک��ارى‬ ‫داواکارێکى دیکه‌ى هه‌بێت به‌ ریفراندۆم و به‌شێوه‌یه‌کى قوربانیانى رۆبۆسکیش ده‌ستبه‌سه‌ر ده‌کرێن و دواتر‬ ‫ده‌ڵێن (من برا کورده‌کانم له‌ باوه‌ش ده‌گرم) شتێکى‬ ‫ئازادانه‌ خۆى داواکانى خۆى ده‌رببڕێت‪».‬‬ ‫ده‌میرتاش‪ ،‬ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد که‌ (‪ )AKP‬به‌ وه‌ها نابێ‪ .‬به‌رپرسیارێتى گیان و ژیانى هه‌ڤااڵنمان له‌‬ ‫ئامانجى سه‌رکوتکردنى ده‌نگى ئازادیخوازى کورد زیندانه‌کاندا له‌ ئه‌ستۆى حکومه‌تدایه‌‪».‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪FIRAT :‬‬ ‫گوشاره‌کانى گه‌یاندووه‌ به‌ لوتک ‌ه و جه‌ختیشکرده‌وه‌‪:‬‬

‫‪6‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫کوردستانی‬

‫په‌رله‌مانتاری پارتی ئاشتی و دیموکراتی (‪ )BDP‬له‌ په‌رله‌مانی تورکیا‪:‬‬

‫ل ‌ه هه‌مو کاتێک زیاتر ئێستا یه‌کێتی‬ ‫کوردان دروست بووه‌‬ ‫دیدارى‬ ‫حه‌مید مسته‌فا‬

‫حه‌سیب کاپالن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‬ ‫پارتی ئاشتی و‬ ‫دیموکراتی((‪ BDP‬له‌‬ ‫په‌رله‌مانی تورکیا‬ ‫له‌مدیداره‌دا‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌کات له‌ تورکیا‬ ‫نه‌ عه‌داله‌ت نه‌ یاسا‬ ‫و نه‌ مافی مرۆڤ کاری‬ ‫پێناکرێت راشیده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ئه‌م زوڵمه‌ی ئێستا‬

‫تورکیا شتێک نیه‌ به‌ ناوی دادگا‪،‬‬ ‫هه‌مووی له‌ ژێر بڕیاری حکومه‌ت‬ ‫فه‌رمان وه‌ده‌گرێت نه‌ک له‌ رێگای‬ ‫ع���ه‌دال���ه‌ت‪ ،‬پۆلیسێکی س��ه‌ر به‌‬ ‫ح��ک��وم �ه‌ت ده‌ت��وان��ێ��ت مه‌حکه‌مه‌‬ ‫ته‌وقیف ب��ک��ات ب��ێ ئ���ه‌وه‌ى حاکم‬ ‫ب��ت��وان��ێ��ت ت���ه‌داخ���ول���ی ب���ک���ات‪ .‬به‌‬ ‫ک��ورت��ی هیچ یاسایه‌ک نیه‌ که‌‬ ‫ب��ۆ م��رۆڤ��ای�ه‌ت��ی ب �ه‌ک��ار بهێنرێت‪،‬‬ ‫ل�ه‌ تورکیا ن�ه‌ ع �ه‌دال �ه‌ت ن�ه‌ یاسا‬ ‫نه‌ مافی م��رۆڤ‪ ،‬هیچ له‌ممانه‌‬ ‫کاری پێناکرێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌ تێڕوانینى ئێوه‌ گرتنی‬ ‫س��ی��اس�ه‌ت��م�ه‌داران و رۆژن��ام �ه‌وان��ان‬ ‫ئ��ه‌و وات��ای �ه‌ ناگه‌یه‌نێت ک �ه‌ ئیتر‬

‫ئاکه‌په‌یی دوروست بکات‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬په‌رله‌مانتاره‌ کورده‌کان له‌ ناو‬ ‫په‌رله‌مانی تورکیادا زۆر به‌ بوێرانه‌‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت ده‌ک���ه‌ن و ره‌خ��ن�ه‌ له‌‬ ‫سیاسه‌تی تورکیا ده‌گرن‪ ،‬ئه‌م بوێریه‌‬ ‫له‌ چ هه‌ستێکدا دێت؟‬ ‫ــ ئێمه‌ له‌ ناو په‌رله‌مانی تورکیادا‬ ‫خه‌بات ده‌که‌ین بۆ پرسی کورد و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ى کورد ل ‌ه ژێر فشارێکی زۆر‬ ‫و زۆڵمێکی زۆر و ته‌هدیداتێکی زۆر‬ ‫خه‌باتی خۆمان ب �ه‌رده‌وام ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫ئێستا ش �ه‌ش په‌رله‌مانتاری ئێم ‌ه‬ ‫ل ‌ه ناو زیندان ژیان ب ‌ه سه‌ر ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها په‌رله‌مانتاری پێشوى ئێم ‌ه‬ ‫به‌رێز فاتما کورتاالن‪ ،‬زیندانی کرا‬

‫نزیکه‌ی پێنج کاتژمێر ماله‌که‌یان‬ ‫ده‌س��ت��ب�ه‌س�ه‌راگ��رت��ن ب � ‌ه مه‌به‌ستی‬ ‫ئه‌وه‌ى که‌ به‌ دوای که‌سێکی تردا‬ ‫ده‌گ�ه‌ڕێ��ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌مان ‌ه هه‌مویان‬ ‫بیانوون و ده‌یانزانی ماڵی له‌یال‬ ‫زانایه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئێو‌ه تا چه‌ند په‌یوه‌ندیتان‬ ‫ه �ه‌ی � ‌ه ل �ه‌گ �ه‌ڵ‌ س��ی��اس�ه‌ت��م�ه‌داران��ی‬ ‫ب��اش��وری ک��وردوس��ت��ان و ه�ه‌روه‌ه��ا‬ ‫چۆن ده‌ڕواننه‌ هه‌ڵوێستیان به‌رامبه‌ر‬ ‫گه‌لی باکور؟‬ ‫ــ گه‌له‌که‌مان ل ‌ه باکور ئیتر بڕوایان‬ ‫ب ‌ه سیاسه‌ته‌کانی ئاکه‌په‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫چونک ‌ه ئاکه‌پ ‌ه دوژمنایه‌تی هه‌موو‬ ‫گه‌لی کورد ده‌ک��ات‪ ،‬ده‌توانم بڵێم‬

‫و س���ه‌رۆک���ی (‪)DEHAP‬ی‬ ‫پێشو ده‌ستبه‌سه‌ر کرا‪ ،‬هه‌موو رۆژ‬ ‫نیزیکه‌ى (‪)100‬ک����ه‌س ده‌ستگیر‬ ‫ده‌کرێن و ده‌یانه‌وێت ئه‌و به‌هاره‌ى‬ ‫ک ‌ه بۆ ک��وردان��ی باکور ره‌خساو‌ه‬ ‫بیکه‌ن به‌ پاییز‪ ،‬ده‌یانه‌وێت کوردان‬ ‫بێ رێکخستن بهێڵنه‌و‌ه و‪ ،‬ده‌نگیان‬ ‫ک��پ ب��ک�ه‌ن‪ .‬ئ �ه‌م زوڵ��م �ه‌ی ئێستا‬ ‫ئاکه‌په‌ به‌ سه‌ر کوردان ده‌سه‌پێنیت‬ ‫هیچى که‌متر نی ‌ه له‌ هی س�ه‌دام‬ ‫حسێن‪ ،‬به‌ڵکو بگره‌ زیادتریشه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬زۆر ج��ار ده‌بینین ل � ‌ه ناو‬ ‫په‌رله‌مانی ت��ورک��ی��ادا ئه‌ندامانی‬ ‫ک����ورد ت �ه‌ه��دی��د ده‌ک����رێ����ن‪ ،‬ئ��ای��ا‬ ‫کاتێک هۆڵی په‌رله‌مان ب ‌ه جێ‬ ‫دێ��ڵ��ن روب�����ه‌روى ه��ی��چ هێرشێکی‬ ‫فاشیسته‌کان نابنه‌وه‌؟‬ ‫ــ ته‌هدیده‌کانیان هه‌ر دێت و زیادتر‬ ‫ده‌بن‪ ،‬ئیتر ئێمه‌ش لێی راهاتووین له‌م‬ ‫دوایان ‌ه ده‌رگای ماڵی له‌یال زانایان‬ ‫شکاند‪ ،‬ئۆپه‌راسیونیان ئه‌نجام دا و‬

‫سوریا و ئێران و تورکیا و عێراقیش‬ ‫ل���ه‌ ب���ه‌ه���اری ک������وردان ده‌ت���رس���ن‪،‬‬ ‫چونکه‌ ک���وردان ئیتر نایانه‌وێت‬ ‫وه‌کو سه‌ده‌ى(‪)20‬بیسته‌م ببێت ب ‌ه‬ ‫چوارپارچه‌‪ ،‬له‌ سه‌ده‌ى(‪)21‬بیست و‬ ‫ڵ ناکه‌ن وه‌ک پێشتر‬ ‫یه‌کدا قه‌بو ‌‬ ‫ئیتر تێگه‌ییشتون‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێویست ‌ه‬ ‫ب���ه‌ زوت���ری���ن ک����ات ک��ۆن��ف��ران��س��ی‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی ببه‌سترێت ل�ه‌ باشوری‬ ‫ک��وردس��ت��ان و پێویست ‌ه ک���وردان‬ ‫پێکه‌و‌ه سیاسه‌تێکی ستراتیژی‬ ‫ته‌سبیت بکه‌ن‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ب �ه‌ ب���ڕوای ئ��ێ��وه‌ یه‌کێتی‬ ‫کوردان دروست بووه‌؟‬ ‫ــ به‌ڵێ‪ ،‬ده‌ت��وان��م بڵێم له‌ هه‌مو‬ ‫ک��ات��ێ��ک زی��ات��ر ئێستا یه‌کێتی‬ ‫کوردان دروست بووه‌‪ ،‬ئێمه‌ بڕوامان‬ ‫به‌و‌ه هه‌ی ‌ه ک ‌ه یه‌کێتی و ئیتیفاق‬ ‫ب��ۆ چ���اره‌س���ه‌ری پ��رس��ی ک����وردان‬ ‫ش��ه‌رت��ه‌ و ل��ه‌ خ���واردن���ی رۆژان���� ‌ه‬ ‫گرنگتره‌‪.‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫ «ئه‌م ده‌ســـــ‬ ‫هیچ‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫هه‌رێم کاوانى‬ ‫کوردان بایکۆتی ریفراندۆمی سوریا‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬چاودێرێکى سیاسیش پێیوای ‌ه‬ ‫ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ى ئه‌و ده‌ستوره‌ ده‌رده‌کات‬ ‫ده‌سه‌اڵتێکى ناشه‌رعییه‌ نه‌ ده‌تواتێ‬ ‫ده‌ستور بگۆڕێت و نه‌ بڕیار ده‌ربکات‬ ‫نه‌ حکومى ئه‌و واڵته‌ش به‌ڕێوه‌ ببات‪.‬‬ ‫چاالکوانێکیش رایده‌گه‌یه‌نێت گه‌ل‬ ‫هیچ باوه‌ڕێکى نیه‌ به‌و ریفراندۆمه‌ ل ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ردا هیچ ئاماژه‌یه‌کى به‌ مافه‌کانى‬ ‫کوردان تێدا نیه‌‪.‬‬

‫ریفراندۆم له‌سه‌ر ده‌ستوری نوێی سوریا له‌ الیه‌ن‬ ‫کوردانی رۆژئ��اواوه‌ ره‌تکرایه‌وه‌ چاالکوانان و‬ ‫سیاسیه‌کانی ئه‌و واڵته‌ش ره‌خنه‌ له‌و ده‌ستوره‌‬ ‫ده‌گرن‪.‬‬ ‫د‪.‬حوسێن ک��ۆچ�ه‌ر‪ ،‬نوێنه‌رى (‪ )PYD‬له‌‬ ‫هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬هێما ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ ده‌ک��ات‬ ‫گه‌لى کورد هیوا و ئاواتى ئه‌وه‌ى هه‌بووه‌ له‌‬ ‫رۆژئاواى کوردستان و له‌ سوریادا سیستمێکى‬

‫دیموکراتى دادپ��ه‌روه‌ر بێته‌ ئ��اراوه‌ و جیاوازى‬ ‫نێوان ئه‌ندامانى کۆمه‌ڵگا نه‌کات‪ .‬وتى‪ :‬ئه‌و‬ ‫گۆڕانکاریه‌ى که‌ حزبى به‌عسى سورى به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م ده‌ستوره‌ى دا هێناوه‌ هه‌موو خاڵه‌کانى له‌‬ ‫ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى حزبى به‌عسدایه‌‪ ،‬بۆیه‌ نه‌ گه‌لى‬ ‫سورى به‌ گشتى و نه‌ گه‌لى کورد به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م جۆره‌ گۆڕانکاریه‌دا نین که‌ حزبى‬ ‫به‌عسى س��ورى ده‌ی��ک��ات‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش هۆکارى‬ ‫سه‌رکى به‌شدارى نه‌کردنى گه‌لى کورده‌ له‌م‬ ‫ریفراندۆمه‌دا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها د‪.‬حسێن ئ�ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ روو ته‌واوى‬ ‫پارته‌ کوردییه‌کان بایکۆتى ئه‌م ریفراندۆمه‌یان‬ ‫ک��ردووه‌‪ ،‬چونکه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندى کوردا نییه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ وه‌ک ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى چڤاتى دیموکراتى‪،‬‬ ‫بڕوامان به‌ خه‌باتێکى دیموکراتى به‌رباڵو له‌‬ ‫س��وری��ادا هه‌یه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا هه‌وڵى پێکهێنانى‬ ‫سیستمێکى دی��م��وک��رات��ى و دام���ه‌زران���دن���ى‬ ‫سیستمێکى خ��ۆب�ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ی دیموکراتیانه‌‬ ‫ده‌ده‌ین بۆ جێگره‌وه‌ی رژێمى به‌عسى سورى‪.‬‬ ‫ل��ه‌ درێ�����ژه‌ى ل��ێ��دوان �ه‌ک �ه‌ی��دا ئ���ه‌و ن��وێ��ن �ه‌ره‌ى‬ ‫(‪ ‌)PYD‬له‌ هه‌رێم‪ ،‬ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد‬ ‫له‌سه‌ر چاالکییه‌ ئاشتی و مه‌ده‌نییه‌کانمان‬

‫ئه‌مریکا‪ :‬ئـــ‬

‫حه‌وت مــــــــ‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫چه‌ترــ ئاژانسى فورات‬

‫«یه‌کێتی و ئیتیفاق بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری پرسی کوردان‬ ‫شه‌رته‌ و له‌ خواردنی‬ ‫رۆژانه‌ گرنگتره‌»‬ ‫ئاکه‌په‌ به‌ سه‌ر کوردان‬ ‫ده‌سه‌پێنیت هیچى که‌متر‬ ‫نیه‌ له‌ هی سه‌دام حسێن‪،‬‬ ‫جه‌ختیشده‌کاته‌وه‌‬ ‫پێویسته‌ کوردان پێکه‌وه‌‬ ‫سیاسه‌تێکی سیتراتیژی‬ ‫ته‌سبیت بکه‌ن‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ره‌وش���ی ئێستاى ب��اک��وری‬ ‫کوردوستان چۆنده‌بین؟‬ ‫ــ له‌ باکور حکومه‌تی تورک‪ ،‬به‌‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی ئاکه‌په‌ رۆژ به‌ رۆژ‬ ‫هێرشی له‌شکه‌ری و سیاسی زیادتر‬ ‫ده‌ک��ات بۆ سه‌ر ک��وردان‪ .‬ده‌یه‌وێت‬ ‫پرسی کورد به‌ رێگای له‌شکه‌ری‬ ‫و چه‌کداری چاره‌سه‌ر بکات‪ ،‬نه‌ک‬ ‫له‌ رێگای ئاشتی و دیموکراتی‪،‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ک س��ااڵن��ی(‪)1998_1990‬‬ ‫ک �ه‌ کۆنسێپتێکی ن��وێ��ی��ان ده‌س��ت‬ ‫پێ کرد و نزیکه‌ی(‪)9000‬که‌س‬ ‫ده‌ست به‌سه‌رکران و(‪)5000‬که‌سیش‬ ‫ده‌ستگیرکران‪ ،‬چونکه‌ له‌ سیستمی‬

‫ک��ورد نزیک ب��ووه‌ت�ه‌وه‌ له‌ ئ��ازادی‬ ‫یه‌کجاره‌کی؟‬ ‫ـ��ـ س��ی��اس �ه‌ت��م �ه‌داران‪ ،‬رۆش��ن��ب��ی��ران‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ندان و رۆژنامه‌وانان هه‌موو‬ ‫زی��ن��دان��ی ده‌ک��رێ��ن ده‌ستبه‌سه‌ریان‬ ‫ده‌ک��ه‌ن ئه‌شکه‌نجه‌ ده‌درێ���ن‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ره‌وه‌شه‌که‌ به‌ره‌و کوێ‌ ده‌بات؟ ئاکه‌په‌‬ ‫له‌ هێریشه‌کانی ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪،‬‬ ‫یاسایه‌کی نوێ‌ درروست ده‌کرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وان کار ل ‌ه سه‌ر ئه‌مه‌ ده‌که‌ن‬ ‫که‌ پرسی ک��وردان نه‌خه‌نه‌ ناو ئه‌م‬ ‫یاسایه‌ یان ئه‌م ده‌ستوره‌ بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ک��ورد هه‌ر له‌ ده‌ستی ئه‌واندابن و‬ ‫رێکخستنه‌ کوردییه‌کان نه‌مێنن‪.‬‬ ‫پ��ارت�ه‌ ک��وردی��ی�ه‌ک��ان شه‌رعیه‌تیان‬ ‫نه‌مێنێت له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش گه‌لی‬ ‫کورد له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کاندا هه‌میشه‌‬ ‫ئیراده‌یان به‌ هێز ب��ووه‌ و رێگایان‬ ‫ن����ه‌داوه‌ ک �ه‌ پیالنه‌ چه‌په‌له‌کانی‬ ‫ئ��اک �ه‌پ �ه‌ زال ب��ێ��ت ب��ه‌ س �ه‌ری��ان��دا‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئاکه‌په‌ ده‌یه‌وێت کوردانی‬

‫تا ئێستا شه‌ش‬

‫په‌رله‌مانتاری ئێمه‌‬ ‫له‌ ناو زیندان ژیان‬ ‫به‌سه‌ر ده‌به‌ن‬

‫له‌ راپۆرتى (تورکیا‪ ،‬باکگراوند و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مریکا)دا‬ ‫که‌ له‌الیه‌ن ناوه‌ندى لێکۆڵینه‌وه‌ى‬ ‫کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کانى‬ ‫ئه‌مریکاوه‌ ئاماده‌کراوه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ کراوه‌ که‌ (یه‌کێک له‌ پێنج‬ ‫ئه‌کته‌ره‌ سه‌ره‌کییه‌که‌) عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجه‌النه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ن��اوى ن��اوه‌ن��دى لێکۆڵینه‌وه‌ى کۆنگره‌ى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا جیم زانۆتى‬ ‫پسپۆڕى رۆژهه‌اڵتى ناوین راپۆرتى (تورکیا‪:‬‬ ‫باکگراوند و په‌یوه‌ندییه‌کانى له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مریکا)‬ ‫ئاماده‌کردوه‌ و ل ‌ه راپۆرته‌که‌دا کوردان رێژه‌ى‬ ‫له‌ س �ه‌دا (‪)20 – 15‬ى دانیشتوانى تورکیا‬ ‫پێکدێنن و ه �ه‌ژارت��ری��ن ب �ه‌ش��ى کۆمه‌ڵگاى‬ ‫تورکیان‪ ،‬له‌ راپۆرته‌که‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات‬ ‫که‌ له‌سه‌ره‌تای دامه‌زراندنى کۆماره‌وه‌ تا ئێستا‬

‫کێشه‌ى کورد هه‌یه‌ و ده‌وڵه‌تى تورک هه‌میش ‌ه‬ ‫به‌ رێبازى فه‌رمانڕه‌وایى و ده‌سه‌اڵت په‌رستى و‬ ‫سه‌ربازی‪ ،‬کوردى چه‌وساندووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌ راپ���ۆرت���ه‌ک���ه‌دا ئ����ه‌وه‌ش خ���راوه‌ت���ه‌ روو که‌‬ ‫(‪ )PKK‬ل� ‌ه جیاتى سیاسه‌تى جیاخوازی‪،‬‬ ‫داواى ماف ‌ه کلتوری و سیاسى و خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى‬ ‫ده‌کات و ئاشکراى ده‌کات که‌ کێشه‌ى کورد‬ ‫به‌ڕێگه‌ى کلتوری‪ ،‬ئابورى و سیاسى چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا ن��اوب��راو ئ��ام��اژه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ ده‌ک��ات که‌‬ ‫سیاسه‌تى حکومه‌تى ئه‌ردۆگان له‌سه‌ر بناغه‌ى‬ ‫(ناسنامه‌ى ئیسالمى ه��اوب�ه‌ش)ه‌ و داواش له‌‬ ‫تورکیا ده‌ک��ات ک ‌ه ل ‌ه ده‌ستورى نوێدا دان به‌‬ ‫ناسنامه‌ى کورد و مافى پ���ه‌روه‌رده‌دا بنرێت و‬ ‫به‌ندى (‪)%10‬ى هه‌ڵبژاردنه‌کانیش الببات‪.‬‬ ‫له‌ راپۆرته‌که‌دا ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى قڕکردنى‬ ‫سیاسى کورد ک ‌ه حکومه‌تى (‪ )AKP‬به‌ناوى‬ ‫دژى (‪)KCK‬ه‌و‌ه ده‌یکات‪ ،‬ب ‌ه ئۆپه‌راسیۆنى‬ ‫سیاسى وه‌س��ف ده‌ک��رێ��ت و ئ��ام��اژ‌ه بۆ ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ک��ات ک ‌ه ل�ه‌ژێ��رن��اوى ئ �ه‌و ئۆپه‌راسیۆنانه‌دا‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫یه‌که‌مین ئاژانسى هه‌واڵى ژنان ده‌کرێته‌وه‌‬

‫له‌ رۆژى هه‌شتى م��ارس دا ئاژانسى ده‌نگوباسى ژنان‬ ‫«ژنها»‪ ،‬که‌ تایبه‌ته‌ به‌ پرسى ژنان ده‌ست به‌ کار ده‌کات‪.‬‬ ‫ئاژانسى ده‌نگووباسى «ژنها» به‌ به‌رنامه‌یه‌کى تایبه‌ت‬ ‫له‌ ناوه‌ندى چاندی» جگه‌ر خوێن» له‌ ئامه‌د له‌ رۆژى‬ ‫هه‌شتى مارس دا ده‌ست به‌کار ده‌ک��ات‪ .‬ئاژانسه‌که‌ به‌‬ ‫هه‌ر دوو زمانى کوردى و تورکى هه‌واڵ و ده‌نگوباسى‬ ‫تایبه‌ت به‌ ژنان باڵو ده‌کاته‌وه‌ و «خانگوڵ ئوزبه‌ی»‬ ‫به‌رێوه‌به‌رى به‌شى کوردى و «غه‌زاڵ په‌که‌ر» به‌رپرسى‬ ‫به‌شى تورکى ئاژانسه‌که‌یه‌‪ .‬ئاژانسى ناوبراو‪ ،‬له‌ شاره‌کانى‬ ‫ئێلیح‪ ،‬سته‌نبوڵ ‪ ،‬وان و ئه‌نکاره‌ نوسینگه‌ ده‌کاته‌وه‌‪ .‬سێ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر و (‪ )10‬کارمه‌ند که‌ هه‌موویان ژنن کاره‌کانیان‬ ‫ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪ .‬له‌ ئاکامى لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کى شه‌ش مانگه‌‬ ‫و چاوپێکه‌تن له‌گه‌ڵ رێکخراوه‌کانى ژنان‪ ،‬رێکخراوه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگاى م�ه‌ده‌ن��ى و رۆژن��ام�ه‌وان��ان��ى ژن دا‪ ،‬بڕیارى‬ ‫ده‌ستبه‌کارى بوونى ئاژانسه‌که‌ وه‌رگ��ی��راوه‌‪ .‬کارمه‌ندان‬ ‫و رۆژنامه‌ نووسانى ئاژانسه‌که‌ سه‌ره‌تا له‌ ب��اره‌ى بیرى‬ ‫« ئ��ازادى ڕه‌گ �ه‌زی» پ�ه‌روه‌رده‌ی��ان بینیوه‌‪ .‬به‌رێوه‌به‌رانى‬ ‫«ژنها»رایانگه‌یاند‪ :‬ئه‌وان قسه‌ى «ڤیرجینا وڵف» که‌‬ ‫وتبووی» ئێمه‌ ده‌نووسین‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ى بڵێن‪ ،‬پیاوان چۆن‬ ‫سه‌یرده‌که‌ن» بۆ خۆیان به‌ بنه‌ما ده‌گرن‪.‬‬

‫نووسه‌رێکى کورد دواى دوو هه‌فته‌یه‌‬ ‫چاره‌نووسى دیارنییه‌‬

‫چاالکوانێکى رۆشنبیرى شارى پاوه‌‪ ،‬دواى تێپه‌ڕبوونى دوو‬ ‫هه‌فته‌ له‌ ده‌ستبه‌سه‌رکردنى له‌الیه‌ن هێزه‌ ئاسایشییه‌کانى‬ ‫کۆمارى ئیسالمى ئێرانه‌وه‌‪ ،‬هه‌تا ئێستا هیچ زانیارییه‌ک‬ ‫له‌ باره‌یه‌وه‌ نازاندرێت‪.‬‬ ‫به‌پێى هه‌واڵێک که‌ ئاژانسى هه‌واڵى کوردپا باڵوی‬ ‫ک��ردۆت�ه‌وه‌‪ ،‬دوو هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر نه‌جیب حه‌سه‌نى‪ ،‬که‌‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌ چاالکوانانى فه‌رهه‌نگى شارى پاوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ناوه‌نده‌ ئاسایشیه‌کانه‌وه‌ ده‌ستبه‌سه‌ر کراوه‌ و هه‌تا ئێستا‬ ‫هیچ هه‌واڵێک له‌ باره‌یه‌و‌ه نازاندرێت‪.‬‬ ‫هێزه‌ ئاسایشییه‌کان دواى ده‌ستبه‌سه‌رکردنى نه‌جیب‪،‬‬ ‫ده‌ستیشیان به‌سه‌ر کۆمپیوته‌ر و کۆمه‌ڵێک په‌رتوکى ئه‌و‬ ‫چاالکوانه‌ ۆنبیرییه‌دا گرتووه‌‪.‬‬ ‫نه‌جیب حه‌سه‌نى‪ ،‬له‌ چاالکوانانى رۆشنبیرى ناسراوى‬ ‫پاوه‌یه‌ى رۆژهه‌اڵتى کوردستانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ بوارى ژه‌نینى‬ ‫شمشاڵیشدا مامۆستایه‌کى به‌توانایه‌‪.‬‬ ‫کۆمارى ئیسالمى ئێران سااڵنه‌ به‌ ده‌ی��ان چاالکوان و‬ ‫که‌سایه‌تى و رۆشنبیرانى ک��ورد و ئێران شوێن بزر‬ ‫ده‌کات یان له‌ زیندانه‌کاندا ده‌یانهێڵێته‌وه‌ بێ‌ئه‌وه‌ى بهێڵێت‬ ‫بنه‌ماڵه‌کانیان هه‌واڵێکیان لێ بزانن‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫بۆچــوون‬ ‫نازدار حه‌سه‌ن‬

‫ئه‌ندیشه‌کانی ئۆجه‌الن سه‌باره‌ت ب ‌ه ژن‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگای کورده‌واریدا‬ ‫به‌رگرینامه‌ی پێنجه‌می ئۆجه‌الن له‌ژێر ناوی «پرسی کورد و چاره‌سه‌ری نه‌ته‌وه‌ی دیمۆکراتیک» ل ‌ه‬ ‫باکوری کوردستان و تورکیا باڵوکراوه‌ته‌وه‌‪ .‬لێره‌دا به‌پێی توانا و تێگه‌یشتنی خۆم له‌باره‌ى ئه‌ندیشه‌کانی‬ ‫ئۆجه‌الن بکه‌م له‌سه‌رجه‌م به‌رگرینامه‌کانیدا سه‌باره‌ت ب‌ه «ژن ل‌ه کۆمه‌ڵگای کورده‌واری»دا خستوته‌ڕوو‪.‬‬ ‫وه‌ک هه‌موو الیه‌ک ده‌زانن ژن کۆڵه‌که‌ی سه‌ره‌کی کۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬بۆ کوشتن و (ڤه‌ژاندنا)ی کۆمه‌ڵگا‬ ‫به‌ر له‌هه‌رشتێک ده‌ستده‌خه‌ن‌ه سه‌ر ژن‪ .‬ئێم‌ه وه‌ک کورد باش ده‌زانین دوژمنانی ئێم‌ه به‌چى شێوازێک ل ‌ه‬ ‫دژی کورد ژنانیان به‌کارهێناوه‌‪ .‬ئه‌مڕۆ له‌هه‌ر چوار به‌شی کوردستان گه‌لی کورد وه‌ک نه‌ته‌و‌ه هه‌بوونی‬ ‫خۆی پاراستو‌ه و ل‌ه ئێستاشدا هه‌وڵده‌دات خۆی رێکبخات و داهاتووی خۆی ده‌سته‌به‌ربکات‪ .‬سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌مه‌ش کۆمه‌ڵگای ئێم‌ه رووبه‌رووی زۆر په‌المار و هێرش ده‌بێته‌وه‌‪ .‬به‌م هۆیه‌و‌ه پێویست‌ه ئێم‌ه ب‌ه فراوانی‬ ‫بابه‌تی ژنان ل‌ه چوارچێوه‌ی ئه‌م هێرشانه‌دا بنرخێنین‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌وهۆی‌ه ئه‌و رۆڵه‌ی ک‌ه ئۆجه‌الن بۆ ژنی داده‌نێت به‌رزده‌نرخێنم‪ .‬الی ئۆجه‌الن ژن تاکێکی ئاسایی‬ ‫کۆمه‌ڵگا نی‌ه و به‌که‌م بایه‌خ سه‌یری ناکات‪ .‬ژن وه‌ک بنچینه‌ی سه‌رجه‌م دامه‌زراو‌ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان‬ ‫ده‌بینێت‪ .‬ئۆجه‌الن باسله‌و‌ه ده‌کات یه‌که‌م هه‌نگاوه‌کان ک‌ه جۆری مرۆڤه‌کانی کردوه‌ت‌ه مرۆڤ ل‌ه الیه‌ن‬ ‫ژنانه‌و‌ه هه‌ڵگیراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئۆجه‌الن زۆر راوه‌ست‌ه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌کات‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬جه‌وهه‌ری کلتوری گه‌لی‬ ‫کورد ل‌ه سه‌ر هێڵی په‌یوه‌ندی ژن له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵگا و ژیان دام �ه‌زراوه‌‪ .‬ئه‌و بیردۆزانه‌ی ل‌ه سااڵنی‬ ‫(‪)1990‬دا خسته‌ڕوو‪ .‬به‌اڵم ل‌ه ئێستادا کاریگه‌ریه‌کانی له‌سه‌ر زمان و کلتوری کوردی به‌وردی‬ ‫شرۆڤه‌کردوه‌‪ .‬به‌تایبه‌تی بۆ وێن‌ه تیشکی خستوه‌ته‌سه‌ر ئه‌وه‌ی وشه‌ی ژن ل‌ه ژینه‌و‌ه وه‌رگیراوه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌ی‬ ‫وشه‌کانی گیان‪ ،‬ژیان‪ ،‬جیهان هه‌مویان ل‌ه وشه‌ی ژنه‌و‌ه وه‌رگیراون‪ .‬راشیده‌گه‌یه‌نێت که‌سایه‌تیه‌کانی‬ ‫وه‌ک عه‌دول و زینێ ل‌ه میتۆدۆلۆژیای و چیڕۆکی کوردی تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ کوردستاندا (خاک‬ ‫و نیشتمان) ئاوێته‌ی یه‌کده‌بن و ده‌بن‌ه یه‌ک‪ .‬به‌کورتی ئۆجه‌الن ده‌ڵێت «ژن ژیان ب‌ه کۆمه‌ڵگای کورد‬ ‫ده‌به‌خشێت» و له‌م سه‌رده‌مه‌ی ئێستادا ک‌ه ب‌ه دۆخێکی به‌و راده‌یا هه‌ستیاردا تێپه‌ڕده‌بین سه‌رله‌نوێ له‌م‬ ‫بابه‌ته‌دا ئۆجه‌الن وشیاری ده‌دات ک‌ه «تا ئازادی ژن ده‌سته‌به‌ر نه‌بێت‪ ،‬کۆمه‌ڵگا ئازاد نابێت»‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندیدار به‌پرسی ئازادی ژنانه‌وه‌‪ ،‬پێوانه‌کانی ئه‌وروپا وه‌ک رێگای ئازادبوونی ژن ناوی لێده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی زیاتر سه‌رنجم راده‌کێشێت هه‌ڵسوکه‌وتی ئۆجه‌الن‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌و پێوانانه‌‪ .‬به‌گشتی واراهاتووین و‬ ‫فێرکراوین ک‌ه رۆژئاوا و ئه‌مریکا ل‌ه هه‌موو روویه‌که‌و‌ه پێشکه‌وتوون‪ .‬چه‌ند‌ه بمانه‌وێت خۆمان پێشبخه‌ین‪،‬‬ ‫رۆژئاواییه‌کان چه‌ند قات خۆیان ب‌ه پێشکه‌وتووتر و ئازادتر داده‌نێن‪ .‬بۆ پرسی ژنان ئه‌م بابه‌ت‌ه زیاتر‬ ‫هه‌ستی پێده‌کرێت‪ .‬زۆر له‌مێژ‌ه ئێم‌ه چووین‌ه ژێرباری ئه‌وه‌ی ک‌ه ژنان ل‌ه ئه‌وروپا ئازادن و ئه‌وروپا کێشه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵگا و ژنانی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئۆجه‌الن له‌ڕووی سیاسی و ئایدۆلوژی و خۆبه‌رێخستنکردندا پێوانه‌کانی‬ ‫ئه‌وروپا ب‌ه روکه‌شی و ناجه‌وهه‌ری و ناتێروته‌سه‌ل ناوده‌بات‪ ،‬پێشیوای‌ه دوورن ل‌ه کۆمه‌ڵگاوه‌‪ .‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫سه‌باره‌ت ب‌ه بابه‌تی ژنانه‌و‌ه ئۆجه‌الن رایده‌گه‌یه‌نێت پێوانه‌کانی ئه‌وروپا بۆ ئه‌و‌ه نابن به‌بنه‌ما بگیردرێن‬ ‫و پشتیانپێ ببه‌سترێت‪ ،‬ب‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه به‌ڕێگای دامه‌زراندنی سیستمی کاپتالیزمه‌و‌ه بۆت‌ه سه‌رچاوه‌ی‬ ‫کێشه‌کان‪ .‬ئۆجه‌الن باسله‌وه‌ده‌کات ژن و پیاوی ئه‌وروپا ب‌ه پێچه‌وانه‌ی خه‌ڵکانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست‬ ‫الوازترن و توانای خۆڕاگریان ل‌ه به‌رامبه‌ر دژوارییه‌کانی ژیاندا که‌متره‌‪ ،‬وات‌ه پێوانه‌کانی ئازادی ژنی‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬ئازادی ژنی کورد ده‌ستنیشان ناکات‪ ،‬به‌اڵم نه‌ک به‌م دۆخه‌ی ئێستا‪ ،‬به‌ڵکو به‌ودۆخه‌ی ژنان‬ ‫ل‌ه نیشتمانی خواکاندا له‌سه‌ر ئه‌و خاکه‌ی بۆ یه‌که‌مجار تۆوی گه‌نمی تیا چه‌ندرا و خاکیانکێاڵ و‬ ‫کوردستانیان کرد‌ه یه‌که‌م واڵتی عه‌شقی ئازاد‪ ،‬له‌وکاته‌دای‌ه ده‌بێت ژنان ب‌ه ئه‌رکی خۆیان هه‌ڵبستن و‬ ‫پێوان‌ه دواکه‌وتوه‌کان و کۆنه‌په‌رست و فیۆدالیه‌کان ل‌ه که‌سایه‌تی خۆیان و که‌سایه‌تی پیاو و کۆمه‌ڵگا‬ ‫تێپه‌ڕێنن و سه‌رله‌نوێ به‌ژیانێکی یه‌کسان و ئازاد جه‌وهه‌ری ژیان‪ ،‬رۆح و جیهان ببینن و بتوانن ببن ‌ه‬ ‫پێوه‌ری ژنی ئازاد‪.‬‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫هه‌شتی مارس وه‌ک رۆژێکی نێونه‌ته‌وه‌ی‬ ‫ب��ۆ ژن���ان‪ ،‬ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �ه‌وه‌ بۆساڵی (‪)1857‬‬ ‫ئا‪ :‬دانێر قه‌ره‌داغی‬ ‫ی زای��ن��ی‪ ،‬وات����ه‌(‪ )152‬س��اڵ ل�ه‌م�ه‌و ب�ه‌ر‪،‬‬ ‫له‌و رۆژه‌دا ژنانی کرێکاری کارگه‌کانی‬ ‫رۆژی هه‌شتی مارس که‌ به‌رۆژی‬ ‫ئه‌مریکا به‌ مه‌به‌ستی ده‌ربڕینی ناڕه‌زایه‌تی‬ ‫جیهانی ژنان ناسراوه‌‪ ،‬سااڵنه‌‬ ‫خ��ۆی��ان ل�ه‌ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ب���ارودۆخ���ی ن��ال�ه‌ب��اری‬ ‫له‌ الیه‌ن رێکخراوه‌کانى ژنانه‌وه‌‬ ‫شوێنی کارو خه‌رجی رۆژانه‌یان به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫یاد ده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬چاالکوانانى‬ ‫نایه‌کسانیانه‌ی به‌رامبه‌ریان ده‌کرا هه‌ڵوێستیان‬ ‫مافه‌کانى ژنان پێیانوایه‌ ئه‌م‬ ‫یاده‌ به‌شێوه‌ى ره‌مزى ده‌کرێته‌وه‌ گرت‪ .‬توندوتیژی زۆری لێکه‌وته‌وه‌ و پۆلیس‬ ‫روبه‌روی ژماره‌یه‌کی به‌رچاو له‌ به‌شدارانی‬ ‫نه‌یانتوانیو ‌ه بۆ داخوازى‬ ‫ئه‌و خۆپیشاندانه‌ بونه‌وه‌‪.‬‬ ‫مافه‌کانى ژنان بێت‪.‬‬ ‫مێژووی سه‌رهه‌ڵدان و دیاریکردنى رۆژی له‌سه‌رانسه‌ری جیهاندا و دوای زیاتر له‌ (‪)60‬‬

‫ژنان‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫«به‌ده‌یان ژن له‌ رۆژی هه‌شتی مارسدا ده‌کوژرێن»‬

‫یادکردنه‌وه‌ى هه‌شتی مارس ده‌بێت بۆ‬

‫داواکارییه‌کانى ژنان بێت نه‌ک ئاهه‌نگێڕان‬ ‫س��اڵ خه‌بات و ب�ه‌ر به‌ره‌کانی و بێوچانی‬ ‫ژن��ان و پشتیوانی الیه‌نگرانی ئ���ازادی و‬ ‫دیموکراسی‪ ،‬ساڵی (‪)1921‬ی زاینیی له‌‬ ‫کۆنفرانسی ئینته‌رناسیۆناڵی ژنان له‌ شاری‬ ‫مۆسکۆ رۆژی هه‌شتی مارس وه‌ک رۆژی‬ ‫جیهانی ژنان ناوزه‌ندکرا‪ .‬پاشانیش به‌دوای‬ ‫ت �ه‌وژم��ی شه‌پۆلی فێمینیسم ل�ه‌ واڵتانی‬ ‫ئه‌وروپای و ئه‌مریکاش ئه‌و رۆژه‌ به‌ فه‌رمی‬ ‫ناسراو ساڵی (‪)1997‬ی زاینیی رێکخراوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان ئه‌و رۆژه‌ی به‌فه‌رمی‬ ‫وه‌ک رۆژی ژن دیاریکرا‪.‬‬ ‫ئ����اواز ج���ه‌الل ع �ه‌ل��ی‪ ،‬ک����ادری مه‌کته‌بی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی به‌شی ژنان‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌کات‬ ‫هه‌شتى مارس لێره‌ ته‌نها یادێکه‌و هیچى تر‪،‬‬ ‫وتى «بڕواناکه‌م‪ ،‬تا ئێستا له‌ هه‌شتی مارسدا‬ ‫هیچ ن�ه‌ک��راوه‌ ته‌نها یادێکه‌ ده‌کرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫کادیره‌که‌ى مه‌کته‌بی کۆمه‌اڵیه‌تی به‌شی‬ ‫ژنان پێیوایه‌ «پێویسته‌ هه‌موو ساڵێک له‌و‬ ‫رۆژه‌دا بریارێک‪ ،‬یاخود کارێکی باش بۆ‬ ‫ژنان بکڕێت‪ ،‬نه‌ک ته‌نها بۆنه‌یه‌کی ره‌مزی‬ ‫بێت و ته‌واو»‪.‬‬ ‫له‌ کاتێکدابه‌پێی ئه‌و ئامارانه‌ى خرانه‌ ڕوو‬ ‫له‌مساڵدا توندوو تیژى سه‌ر ژنان له‌ هه‌ڵکشاندا ‪ n‬تا ئێستا ته‌نها وه‌ک یادکردنه‌وه‌یه‌کی رۆتینی ئه‌و رۆژه‌ یاد ده‌کرێته‌وه‬ ‫ب��وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئ��اواز که‌ رۆژان �ه‌ که‌یسی ژنان‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ کوردستان‪ ،‬تا ئێستا ته‌نها وه‌ک‬ ‫به‌رز نرخاندنی ژنان»‪.‬‬ ‫ده‌بینێت له‌و روانگه‌وه‌ وتی‪« :‬کێشه‌ی ژنان وتیشى‪ :‬به‌بۆچونی من که‌مینه‌کردووه‌ وه‌ک ی��ادک��ردن�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ی رۆتینی ئ �ه‌و رۆژه‌ یاد‬ ‫س��اڵ به‌ساڵ له‌ ک�ه‌م��ب��ون�ه‌وه‌دای�ه‌»‪ .‬به‌پێی پێویست‪ ،‬به‌اڵم هیواموایه‌ ئه‌و یاسایه‌ی خێزان ده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ که‌موکورتیمان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌مان‬ ‫شوێنه‌کان ده‌گۆڕێت له‌ سلێمانی که‌متره‌ و مناڵ ده‌رچوو له‌په‌رله‌مان ئیشی بۆبکرێت توانیوه‌ ژن��ان وشیاربکه‌ینه‌وه‌ له‌سه‌ر رۆژی‬ ‫له‌ ناوچه‌و قه‌زاکان زیاتره‌‪،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی ئێمه‌ی په‌رله‌مانتاران کارو به‌دواداچونی بۆ هه‌شتی م��ارس‪ .‬ب�ه‌ده‌ر له‌وه‌ رێکخراوه‌کانی‬ ‫ئ �ه‌وه �ه‌واڵن �ه‌ی ده‌درێ���ن ب��ۆ که‌مکردنه‌وه‌ی بکه‌ین‪ ،‬هه‌روه‌ها حکومه‌تیش به‌دواداچونی ژن��ان نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌و ژنانه‌ی له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی‪ .‬ئاماژه‌شى به‌وه‌کرد‪ :‬ئێستا ژنان ب��ۆ ب��ک��ات‪ ،‬ئ�ه‌وک��ات�ه‌ ت��ون��دوت��ی��ژی ئاستی شارن وشیاربکه‌نه‌وه‌ ئه‌مه‌ که‌مو کورتیه‌که‌‪،‬‬ ‫زیاتر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ئیشده‌که‌ن کار و پیشه‌یان‬ ‫«ژنان له‌ کاری رۆتینی زیاتریان نه‌کردووه‌»‬ ‫داده‌به‌زێت‪.‬‬ ‫ژنان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬که‌ جاران ئه‌مه‌ نه‌بوو‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫رون��ی��ش��ى ک����رده‌وه‌ ئ��ه‌و ی��اس��ای �ه‌ی ده‌رچ���ووه‌ هه‌رچه‌نه‌ ژنان که‌ ده‌رژێنه‌ سه‌ر جاده‌کان ئه‌وه‌‬ ‫ده‌چ��ن�ه‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت بۆخوێندن ئه‌مه‌ش ب���ه‌دواداچ���وون���م���ان ب��ۆ ک�����ردووه‌‪ ،‬ت��ا ئیستا شتێکی باشه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت ئه‌وه‌مان بیرنه‌چێت‬ ‫گرنگه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وم �ه‌ح��ک �ه‌م �ه‌ ئ��ی��داری �ه‌ی دام��ان��ن��اوه‌ بۆ ب �ه‌ده‌ی��ان ژن ل�ه‌ واڵت���دا ل�ه‌ رۆژی هه‌شتی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌دای‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌رزبون‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫‌وام‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫توندوتیژی‬ ‫رێژه‌ی‬ ‫مه‌سه‌له‌ی توندوتیژی دیاریمان ک��ردووه‌‪ ،‬تا مارسدا هێشتا ده‌کوژرێن‪.‬‬ ‫‌مانتار‬ ‫ه‬ ‫‌رل‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫‌مین‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫مح‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫‌حم‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫په‌یام‬ ‫ئێستا دان�ه‌ن��راوه‌ به‌دواداچونمان بۆ ک��ردوو‌ه هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى وت‪ :‬پێویسته‌ هه‌شتی مارس‬ ‫له‌ فراکسیۆنی گ���ۆڕان‪ ،‬پێیوایه‌ پێویسته‌ ش��ک��ات��ک��راوه‌‪ ،‬س���اڵ ب �ه‌س��اڵ زی��ات��ر ده‌ب��ێ��ت بیکه‌ین «ب �ه‌ رۆژێ��ک��ی به‌جیهانی بونی‬ ‫ژنان ئه‌و رۆژه‌ به‌رز بنرخێنرێت و هه‌مووی ژن��ان زیاتر سکااڵکانیان ت��ۆم��ارده‌ک�ه‌ن له‌ ژنان» رۆژی ناسنامه‌بونی ژنان بتوانین له‌‬ ‫پێشوازی لێبکات وه‌ک جه‌ژنێک هه‌موو‬ ‫هه‌رێمی کوردستان ببین به‌هێزی چاره‌سه‌ری‬ ‫بنکه‌کاندا‪.‬‬ ‫جلی کوردی له‌به‌ر بکات‪ ،‬مه‌به‌ستیش ته‌نها ت��ون��دوت��ی��ژی ل �ه‌ ب��ون��ی�ه‌ت��ی م��رۆڤ��دا خ��ۆی کێشه‌کانی ژن���ان‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا وت���ی‪ :‬له‌مه‌‬ ‫خۆگۆڕین نیه‌ ده‌بێت له‌ناخه‌وه‌ ئه‌و رۆژه‌ به‌رز توندوتیژی ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬به‌پێی ئ �ه‌و ئامارانه‌ی زیاتر «خولى په‌روه‌رده‌یی تایبه‌ت به‌په‌روه‌رده‌‬ ‫بنرخێنرێت‪،‬ئه‌وه‌شى وت‪ :‬ئه‌و رۆژه‌ جه‌ژنی له‌ کوردستاندا هه‌یه‌ به‌داخه‌وه‌ توندو تیژی وپ��رۆژه‌ یاسا ده‌رب���اره‌ی مافه‌کانی ژنان»‬ ‫ژنانه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌و پ�ه‌ری قه‌ناعه‌ته‌وه‌ یادی‬ ‫بکه‌ینه‌وه‌ له‌ یادکردنه‌و‌ه زیاتر ده‌ستی یه‌ک‬ ‫رێژه‌ى له‌ به‌رزبونه‌وه‌دایه‌‪.‬‬ ‫بکرێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی چیتر ژن له‌و نه‌هامه‌تی دیمه‌ن رانیه‌یی رۆژن��ام�ه‌ن��وس‪ ،‬چاالکوانى بگرین تێکۆشان بکه‌ین بۆ ئیراده‌ی ره‌گه‌زی‬ ‫و توندوتیژییه‌ی به‌رامبه‌ری ده‌کرێت رزگاری مافه‌کانى ژنان به‌ رۆژنامه‌ی (چه‌تر)ی وت‪ :‬ئازادی‪.‬‬ ‫ببێت‪،‬پێموایه‌ «هه‌شتی مارس رۆژێکه‌ بۆ رۆژی ژنان له‌ زۆربه‌ی واڵتان گه‌شه‌یکردووه‌ ل�ه‌ الی�ه‌ک��ى تریش پ �ه‌روی��ن ح�ه‌س�ه‌ن س��ادق‪،‬‬

‫چ���االک���وان���ی ب������واری ژن������ان‪ ،‬ت���وێ���ژه‌ری‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬باس له‌ رۆڵى وه‌ها یادێک‬ ‫ده‌ک���ات‪ ،‬وت��ى‪ :‬یادێکی جیهانیه‌ هه‌شتی‬ ‫مارس ئه‌وه‌ نیه‌ ئاهه‌نگی خۆشی بگێڕدرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ده‌ب��ێ��ت ب��ۆ داواک�����اری بێت له‌سه‌ر‬ ‫داواک��اری �ه‌ک �ه‌ی��ان ک�ه‌ ژن���ان وه‌ک م��رۆڤ‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ بکرێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫له‌ رۆژی هه‌شتی م��ارس��دا جه‌غت له‌سه‌ر‬ ‫داواکاریه‌کانیان بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ هه‌شتی‬ ‫م����ارس ل��ه‌س��ه‌ر داواک������اری ه���ات���وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ له‌ هه‌شتی مارسدا جه‌غت له‌سه‌ر‬ ‫داواک��اری�ه‌ک��ان��ی��ان بکرێته‌وه‌ جه‌غت له‌سه‌ر‬ ‫پرۆژه‌ یاسا بکرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه�����ه‌روه‌ه�����ا وت������ى‪ :‬ل�����ه‌م س����اڵ����دا ه���ه‌م���وو‬ ‫رێکخراوه‌کانی ژنان و کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‬ ‫ی�ه‌ک��ب��گ��رن ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ی���ه‌ک داواک���اری���ان‬ ‫هه‌بێت بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی توندوتیژی له‌روی‬ ‫وۆرک��ش��ۆپ و ب��ڕی��اره‌وه‌ بتوانن بیگه‌یه‌ننه‌‬ ‫حکومه‌ت بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی توندوتیژی‬ ‫له‌سه‌ر ژنان ئه‌وه‌ ئه‌رکی حکومه‌ته‌ ئه‌رکی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی خانمانه‌ چاودێری ئه‌و یاسان ‌ه‬ ‫بکرێت ک ‌ه ده‌رده‌چێت‪.‬‬

‫له‌و کچانه‌ى له‌سه‌ر بێشکه‌ به‌ (ژن به‌ ژن) یان له‌ هه‌قى خوێن دراون (‪)40‬یان ئازادکران‬

‫«دواى ڕزگاربونى خۆم به‌ڵێنمدا بۆ رزگارکردنى‬ ‫ئه‌وانه‌ وه‌ک من ئاگریان پێگوژاونه‌ته‌وه»‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫ئه‌و که‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌ له‌ ناو بێشکه‌ مار‌ه‬ ‫بڕابوو و ئێستا ده‌زگیرانه‌که‌ى به‌بێ پاره‌ لێی‬ ‫رێباز مام شۆڕش‬ ‫جیابۆته‌وه‌‪ ،‬وتى «پێشتر به‌ ژن دراوم بۆ مامم‪،‬‬ ‫ئه‌وکات له‌سه‌ر بێشکه‌‪ ،‬ئێستاش که‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دیارده‌ى به‌ قوربانیکردنى‬ ‫ده‌زگیرانه‌که‌م به‌بێ به‌رامبه‌ر جیابوینه‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫ژنان له‌ کۆمه‌ڵگاى پیاوساالرى‬ ‫هاوکارى فه‌وزیه‌خان» رێژنه‌ هه‌ر له‌و باره‌وه‌‬ ‫جۆرى زۆره‌ و ژن به‌ ژن یان‬ ‫هه‌ستى خۆى وه‌ها ده‌ربڕى «ئێستا وا ده‌زانم‬ ‫دانى کچ له‌ هه‌قى خوێندا‬ ‫ژیانم بۆ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ و ئازادکراوم له‌و قه‌فه‌زه‌ى‬ ‫به‌ تایبه‌ت ئه‌و کچانه‌ى له‌‬ ‫تێدابووم‪ .‬دڵێکى زۆر خۆشم هه‌یه‌‪ ،‬هیوادارم‬ ‫ته‌مه‌نێکى زۆر منداڵیدا بوون‬ ‫ئه‌وانه‌ى ماون ئه‌وانیش به‌م ئامانجه‌ بگه‌ن»‪.‬‬ ‫(له‌سه‌ر بێشکه‌) ماره‌کرابوون‪،‬‬ ‫هه‌ناسه‌ قادر کچێکى ته‌مه‌ن (‪ )15‬ساڵ که‌‬ ‫له‌ ئێستادا هه‌وڵ له‌ پێناو ئه‌و‬ ‫به‌ هه‌مان شێوه‌ ماره‌کرابوو و ئه‌ویش ئێستا‬ ‫کچانه‌دا هه‌یه‌ و توانراوه‌ (‪)40‬‬ ‫جیابۆته‌وه‌ له‌وکه‌سه‌‪ ،‬وتى‪ :‬ئێستاکه‌ هه‌ست‬ ‫گه‌نج هه‌ڵسان به‌جیابونه‌وه‌ له‌‬ ‫به‌ خۆشیه‌کى زۆر ده‌که‌م‪ ،‬چونکه‌ له‌ خوێندرا‬ ‫ده‌زگیرانه‌کانیان‪ ،‬له‌ راپۆرتێکى‬ ‫بووم‪ ،‬ئه‌و کات هه‌ستێکى زۆر ناخۆشم هه‌بوو‪،‬‬ ‫(چه‌تر)دا‪ .‬ژنه‌چاالکوانێکى‬ ‫چونکه‌ وامده‌زانى هیوایه‌ته‌کانم له‌ گۆڕنراوه‌‪،‬‬ ‫سیاسى وتى «دواى ڕزگاربونى‬ ‫ده‌ستخۆش له‌ (فه‌وزه‌یه‌) ده‌که‌م که‌ به‌وکاره‌‬ ‫خۆم به‌ڵێنمدا بۆ رزگارکردنى‬ ‫مرۆڤانه‌یه‌ هه‌ڵساوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ى وه‌ک من ئاگریان‬ ‫دایکه‌ هه‌ناسه‌ وتى‪ ،‬کچکه‌ى من به‌بچوکى‬ ‫پێگوژاونه‌ته‌وه‌»‪.‬‬ ‫رێ��ژن�ه‌ حمد رس��وڵ کچێکى (‪ )18‬ساڵه‌‪ ،‬ماره‌ کرابوو‪ ،‬ئێستاش هه‌ست به‌خۆشیه‌کى‬ ‫زۆر ده‌که‌م که‌وا کچکه‌م له‌و کۆت و به‌نده‌‬

‫رزگارى بوو که‌ له‌ منداڵیدا کرابوه‌ ملى و‬ ‫ئ�ه‌و که‌سه‌ لێی جیا ب��وه‌وه‌ (ت�ه‌اڵق��ی��دا)‪ ،‬وا‬ ‫ده‌زان���م ت��ازه‌ ژیانى بۆ گ �ه‌ڕاوه‌ت �ه‌وه‌ داوا له‌‬ ‫هه‌موو ئه‌و گه‌نجانه‌ ده‌ک �ه‌م جیاببنه‌وه‌ له‌و‬ ‫کچانه‌‪ .‬که‌ به‌بچوکى له‌ سه‌ر بێشکه‌ لێیان‬ ‫ماره‌کراوه‌‪.‬‬ ‫ف �ه‌وزی �ه‌ م�لا ن�ه‌ب��ى ک�ه‌ ک��ادی��ری یه‌کێتى‬ ‫نیشتیمانى کوردستانه‌‪ ،‬ده‌رباره‌ى ئه‌و بیرۆکه‌‬ ‫ب��ۆ (چ �ه‌ت��ر) وت��ى‪ ،‬م��ن به‌بچوکى ل�ه‌ سه‌ر‬ ‫بێشکه‌ له‌ خوێن بۆ مامم درا ب��ووم‪ .‬زۆر‬ ‫هه‌وڵمدا بۆ رزگاربوونم‪ .‬به‌ ده‌یان ده‌رده‌سه‌رى‬ ‫تا توانیم خۆم بگرمه‌وه‌‪ ،‬له‌ ساڵى (‪)2002‬‬ ‫وه‌‪ ،‬چه‌ندین جار هه‌وڵى خۆگوشتنى خۆمدا‬ ‫ئ���ه‌وک���ات‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌ر ئ���ه‌و ژی��ان��ه‌ى ن��اخ��ۆش�ه‌ى‬ ‫به‌وهۆیه‌وه‌ توشهاتبوم‪ .‬وتیشى‪ :‬بۆیه‌ به‌ڵێنمدا‬ ‫بۆ رزگارکردنى ئه‌وانه‌ى وه‌ک من ئاگریان‬ ‫پێگوژاونه‌ته‌وه‌ رزگاریان بکه‌م‪ ،‬له‌ سنوره‌که‌‬ ‫توانیم (‪ )26‬کچیان رزگار بکه‌م تا کۆتایی‬ ‫مانگى دووى ئ�ه‌م��س��اڵ‪ ،‬ل �ه‌و کچانه‌ که‌‬ ‫(ته‌اڵق) دراوین (‪ ،) 10‬کچیان به‌ پاره‌یه‌کى‬ ‫به‌ (‪ )500‬ه�ه‌زار دینار ئه‌وانه‌ى تریش بێ‬

‫به‌رامبه‌ر‪ ،‬پاره‌کش له‌الیه‌ن سکرتاریه‌تى مام باسله‌وه‌کرد‪ :‬ئ�ه‌و کچانه‌ى به‌بچوکى یان‬ ‫له‌ خوێن ده‌درێن یان گه‌وره‌ به‌بچوکیان پێ‬ ‫جه‌الل و هێرۆخان دابینکراوه‌‪.‬‬ ‫فه‌وزیه‌ هێماى بۆ ئه‌وه‌شکرد‪ ،‬که‌ کومیته‌ى ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬هه‌میشه‌ ل���ه‌روى ده‌رون���ى هه‌ست‬ ‫رێکخستنى سه‌نگه‌سه‌ر یه‌کێتى و‌ لێپرسراوی به‌ نائارامى ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬چونکه‌ هه‌ڵبژاردنى‬ ‫ئ�ه‌ن��دام��ان��ى کۆمیته‌و رێکخسنه‌کان زۆر ه��اوس�ه‌ری��ان به‌بێ بیروبۆچون و ئ���اره‌زووى‬ ‫هاوکارم بوون بۆ رزگارکردنى ئه‌م کچانه‌‪ ،‬خۆیانه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش وا ده‌ک��ات ئ �ه‌م پرۆسه‌یه‌‬ ‫وتى‪ :‬ئه‌و کچانه‌ پێشتر گ�ه‌وره‌ به‌ بچوک کارێکى ئه‌سته‌م بێت‪ ،‬ئارام ره‌سوڵ وتیشى‪،‬‬ ‫یان له‌ خوێن دراوین له‌ سه‌ر بێشکه‌‪ ،‬تێدایه‌ تێروانینى کۆمه‌ڵگه‌ سلبى ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫ته‌مه‌نى گه‌یشتۆته‌ (‪ )50‬ساڵ تا ئێستا ئازاد کچانه‌ به‌تایبه‌تى ماڵێک که‌ کچێک له‌‬ ‫ن�ه‌ک��راوه‌‪ ،‬وات �ه‌ ده‌زگیرانیه‌که‌شى نه‌دیجه‌ى جیاتى خوێن وه‌رده‌گ���رن وه‌ک کۆیله‌یه‌ک‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و کچه‌ى بێبه‌شکردووه‌ له‌ هه‌موو ئ�ه‌و کچه‌ سه‌یر ئه‌که‌ن‪ ،‬هه‌موو ئ��ازادى و‬ ‫ئاواته‌کانى که‌ ئێستا به‌ته‌نیا ده‌ژى‪ ،‬نه‌برا و ئاوات و خولیایه‌کى ئه‌بێته‌ خۆڵه‌مێش‪ ،‬ئارام‬ ‫نه‌باوک و دایک هچ که‌سێکى نیه‌‪ ،‬فه‌وزیه‌ هێماى بۆ ئه‌وه‌کرد‪ ،‬کاتێک ئه‌و کچه‌ ئازاد‬ ‫باسیله‌وه‌شکرد‪ ،‬نزیکه‌ى (‪ )20‬کچ ب�ه‌ر‌هو‌ ده‌ک��رێ��ت حاڵه‌تى ده‌روون����ى جێگیر ده‌بێت‪،‬‬ ‫و قه‌یره‌بوون ده‌چ��ن که‌ ته‌مه‌نیان له‌ (‪ )60‬ئازادکردنى ئه‌م کچانه‌ کردنه‌وه‌ى ده‌رگاى‬ ‫کان ب �ه‌ره‌وس �ه‌رن‪ ،‬تا ئێستا ت�ه‌اڵق نه‌دراوین ه��ی��واو خه‌ونه‌کانیان‪ ،‬چونکه‌ ئ �ه‌و کچانه‌‬ ‫و مامۆستایانى ئاینیش هیچ رۆلێکیان هه‌ست ئ�ه‌ک�ه‌ن ئ���ازادن و ناچارنین خۆیان‬ ‫نیه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ له‌ وتارى نوێژى هه‌ینى باس بخه‌نه‌ زیندانى ناچارییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م دیارده‌یه‌ بکه‌ن‪ ،‬له‌رووى ده‌رونى هه‌میشه‌ مامۆستا عه‌بدولاڵ زه‌نگڵ به‌رپرسى لقى‬ ‫رانیه‌ى یه‌کێتى زانایه‌ن‪ ،‬وتى‪ :‬مامۆستایانى‬ ‫نائارامن‪.‬‬ ‫ئ�����ارام ره‌س�����وڵ ت���وێ���ژه‌رى ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ى ئاینى ل�ه‌ دێ��رزه‌م��ان �ه‌وه‌ ده‌وری���ان ه �ه‌ب��ووه‌ له‌‬

‫کۆمه‌ڵگه‌ى کوردیدا بۆ چاکسازى‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫له‌ ساڵى (‪)2002‬وه‌ مامۆستایانى ئاینیمان‬ ‫ئاگادار کردۆته‌وه‌ که‌ له‌ هیچ مه‌دره‌سێکى‬ ‫ژن به‌ژنه‌ گه‌وره‌ به‌بچوکى یان ژن له‌ خوێندان‬ ‫دانه‌نیشین له‌ ساڵى (‪ )2004‬ئێمه‌ هه‌ڵساین به‌‬ ‫ناونوسکردنى هه‌موو ئه‌و کچانه‌ى له‌ پشده‌ر و‬ ‫بتوێن له‌ قوتابخانه‌ و گوندو شارۆچکه‌کان‬ ‫به‌هاوکارى مافى م��رۆڤ رانیه‌ و ناوه‌ندى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى راپه‌رین‪ .‬که‌ ئێستاش (‪)4500‬‬ ‫کچمان تۆمارکردووه‌ و له‌و رێژه‌یه‌ش (‪)100‬‬ ‫کچمان ب �ه‌ت �ه‌اڵق داوه‌‪ )3( ،‬س��اڵ له‌مه‌و‬ ‫پێش خێرخوازێک هه‌ڵسا به‌دابینکردنى پاره‌‬ ‫نزیکه‌ی‌ سى ملیۆن که‌ هه‌ندێکیان به‌پاره‌ و‬ ‫هه‌ندێکى بێ به‌رامبه‌ر ئێستاش به‌رده‌وامین‬ ‫مامۆستایانى ئاینى ده‌ورێکى باشیان بینیوه‌‬ ‫ماوه‌ى چه‌ند ساڵیشه‌ هیچ ژنێک له‌ خوێن‬ ‫ی��ان گ �ه‌وره‌ به‌بچوکى ژن به‌ژنه‌ ن��ه‌دراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ر ئه‌وکات ویستمان له‌ رێگاى‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان و وه‌زاره‌ت����ى م��اف��ى م���رۆڤ یان‬ ‫هه‌رکه‌سێک که‌ به‌رپرسیارێتی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ هاوکاریه‌کیان نه‌کردین‪.‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫گه‌نجان‬

‫له‌ عێراق (‪ )58‬هه‌زار و له‌ هه‌رێم زیاتر له‌ (‪)10‬‬ ‫هه‌زار که‌س داده‌مه‌زرێن‬

‫ئاماده‌کار‬

‫هه‌نگاو هاشم‬ ‫ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى عێراق‬ ‫له‌ بودجه‌ى ئه‌مساڵدا بڕیارى‬ ‫له‌سه‌ر دامه‌زراندنى (‪ )58‬هه‌زار‬ ‫که‌س له‌ سه‌رتاسه‌رى عێراقدا‬ ‫داوه‌‪ ،‬په‌رله‌مانى عێراقیش‬ ‫دامه‌زرانی (‪ )98‬هه‌زار که‌سی‬ ‫له‌ واڵتدا په‌سند کردوه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ماى نارده‌نى‬ ‫نه‌وت‪ ،‬بریکارى وه‌زاره‌تى‬ ‫دارایی عێراقیش ده‌ڵێت‪ :‬هه‌تا‬ ‫ناوه‌ڕاستى ئه‌مساڵ نازانرێت‬ ‫نارده‌نى نه‌وت زیاد ده‌بێت یان‬ ‫نا‪.‬‬

‫«له‌ کاتى دامه‌زراندنى ئه‌مساڵدا‬ ‫که‌سی وا هه‌بوو چ شوێنێکى ویست لێی‬ ‫دامه‌زرا»‬

‫کارا‬

‫‪9‬‬

‫حه‌سه‌ن جودی‬

‫گه‌نجێک‪ :‬حکومه‌ت بێ‌پالنه‌ له‌ رووى دامه‌زراندنه‌وه‌‬

‫دام����ه‌زران����دن ب��وه‌ت��ه‌ خ �ه‌م��ی س �ه‌ره‌ک��ی‬ ‫گ�ه‌ن��ج��ان و ل��ه‌م ساڵیشدا ل �ه‌ هه‌رێمی ‪« n‬کاتێ بودج ‌ه ڕاگه‌یه‌ندرا‪ ،‬ده‌توانرێت بانگه‌شه‌ى دامه‌زراندن بکرێت»‬ ‫ک��وردس��ت��ان و ع��ێ��راق��ی��ش ژم���اره‌ی���ه‌ک‬ ‫که‌س داده‌مه‌زرێن له‌و باره‌یه‌وه‌ د‪.‬فازل ف���ازڵ ن�ه‌ب��ی ئ �ه‌وه‌ش��ی خ��س��ت �ه‌ڕوو‪ ،‬هه‌ر هه‌تا ئێستا بودجه‌ى هه‌رێمى کوردستان‬ ‫نه‌بى‪ ،‬بریکارى وه‌زاره‌ت��ى دارای��ی عێراق کاتێک له‌ ڕۆژنامه‌ى واقیع په‌سندکردنى په‌سند نه‌کراوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ دیار نیه‌ شێواز‬ ‫به‌ (چه‌تر)ى ڕاگه‌یاند‪ :‬ئێمه‌ یه‌که‌مجار بودج ‌ه ڕاگه‌یه‌ندرا‪ ،‬ده‌توانرێت بانگه‌شه‌ى و چۆنیه‌تى دامه‌زراندنه‌که‌ چۆن ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌ بودجه‌یه‌دا جێگه‌ى دامه‌زارندنى (‪ )58‬دام���ه‌زران���دن بکرێت ب��ۆ وه‌زاره‌ت �ه‌ک��ان��ى چونکه‌ دامه‌زراندن په‌یوه‌سته‌ به‌ بودجه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه����ه‌زار ک �ه‌س��م��ان ک���ردب���وه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬باسی له‌وه‌شکرد پشکى هه‌رێمى به‌اڵم په‌رله‌مانى عێراق رێژه‌ى دامه‌زراندنى‬ ‫په‌رله‌مانى عێراقدا (‪ )40‬هه‌زار که‌سی‬ ‫تر زیاد بوه‌ و ڕێژه‌که‌ بوه‌ به‌ (‪ )98‬هه‌زار‬ ‫که‌س‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى گرنتى جێبه‌جێکردنى‬ ‫هه‌یه‌ دامه‌زراندنى (‪ )58‬هه‌زار که‌سه‌ له‌‬ ‫سه‌رتاسه‌رى عێراق‪ ،‬چونکه‌ دامه‌زارندنى‬ ‫ئه‌و ڕێژه‌ زۆره‌ ئه‌سته‌مه‌ جێبه‌جێ بکرێت‪.‬‬ ‫ب���ری���ک���ارى وه‌زاره‌ت��������ى دارای������ی ع��ێ��راق‬ ‫رونیکرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتو داهاتی نه‌وت‬ ‫زی��اد ب��وو‪ ،‬ده‌کرێت (‪ )98‬ه �ه‌زار که‌س‬ ‫داب��م �ه‌زرێ��ت‪ ،‬چونکه‌ ئ �ه‌و (‪ )40‬ه �ه‌زار ک��وردس��ت��ان ل�ه‌ دام���ه‌زران���دن دا (‪ )%17‬بۆ ئه‌مساڵ دیارى کردوه‌‪.‬‬ ‫که‌سه‌ى په‌رله‌مانیش زیادى کردوه‌ مه‌رجى ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌ر ڕێ���ژه‌ى دام�ه‌زران��دن�ه‌ک�ه‌ ئه‌ندامه‌که‌ى لیژنه‌ى دارایی له‌ په‌رله‌مانى‬ ‫بۆ دان���راوه‌‪ ،‬مه‌رجه‌که‌شی په‌یوه‌ندى به‌ (‪ )58‬ه���ه‌زار که‌سبێت‪ ،‬ئ��ه‌وا هه‌رێمى عێراق ده‌ڵێت‪ :‬دام و ده‌زگاکانى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان زیاتر له‌ (‪ )10‬ه�ه‌زار که‌ش کوردستان سه‌ربه‌ستن له‌وه‌ى پشکى خۆى‬ ‫قازانجى نه‌وته‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ئ��ام��اژه‌ى ب�ه‌وه‌ش��دا‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاستى دادمه‌زرێت‪.‬‬ ‫چۆن دابه‌ش ده‌که‌ن بۆ دامه‌زراندنه‌که‌‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵدا ده‌توانین ئ �ه‌وه‌ دی��ارى بکه‌ین له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌‪ ،‬شۆرش حاجى ئه‌ندامى دامه‌زاراندیش له‌پارێزگاکان به‌پێی ڕێژه‌ى‬ ‫که‌ ده‌توانین ئه‌مساڵ (‪ )98‬هه‌زار که‌س لیژنه‌ى دارایی له‌ ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى دانیشتوانه‌‪.‬‬ ‫دابمه‌زرێنین‪ ،‬یاخود نا‪ ،‬چونکه‌ ئه‌وکات عێراق ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌ک��ات‪ ،‬ئه‌نجومه‌نى ده‌رچوانى زانکۆ و په‌یمانگاکانى هه‌رێمى‬ ‫به‌ دیار ده‌که‌وێت ئه‌گه‌ر داهاتی نه‌وت نوێنه‌رانى عێراق (‪ )98‬ه��ه‌زار که‌سی کوردستانیش بێهیوان له‌ دام �ه‌زران��دن و‬ ‫زی���اد ببێت‪ ،‬ب����ه‌رده‌وام بونیشى جێگاى ب��ۆ دام���ه‌زران���دن پ�ه‌س��ن��دک��ردوه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌مباره‌یه‌وه‌ حکومه‌ت به‌بێ پالن ده‌زانن‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مانى نارده‌نى نه‌وت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى ئاماژه‌ به‌بونى واسته‌ش ده‌که‌ن له‌ دام و‬ ‫پرسیاره‌‪.‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫ده‌زگاکانى حکومه‌تدا‪.‬‬ ‫تروسکه‌ جه‌مال‪ ،‬ده‌رچویه‌کى زانکۆی ‌ه‬ ‫ب��ۆ (چ �ه‌ت��ر) وت��ى‪ :‬هیچ هیوایه‌کم بۆ‬ ‫دام �ه‌زران��دن له‌ فه‌رمانگه‌ حکومیه‌کان‬ ‫ن���ه‌م���اوه‌‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ س��ێ س��اڵ �ه‌ زان��ک��ۆم‬ ‫ته‌واو کردوه‌ و دانه‌مه‌زراوم‪ ،‬له‌ کاتێکدا‬ ‫هه‌ندێک که‌س هه‌ن له‌گه‌ڵ ده‌رچونیان‬ ‫له‌ زانکۆ ده‌مه‌زراون‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ وتیشى‪ :‬حکومه‌ت بێ پالنه‌‬ ‫له‌ رووى دامه‌زراندنه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ پێویسته‌‬ ‫حکومه‌ت به‌شێوه‌یه‌کى دادپ �ه‌ره‌وه‌ران �ه‌ و‬ ‫بێ جیاوازى خه‌ڵک دابمه‌زرێنێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫شوێن نیه‌ بۆ دامه‌زراندن‪ ،‬سه‌دان که‌س هه‌ن‬ ‫له‌ دام و ده‌زگا حکومیه‌کان سااڵنێکى‬ ‫زۆره‌ فه‌رمانبه‌رن با خانه‌نشینیان بکات‪.‬‬ ‫ئ����ارى ره‌س�����وڵ‪ ،‬ده‌رچ�����وى په‌یمانگای‬ ‫ته‌کنیکیه‌‪ ،‬باسی له‌وه‌کرد بودجه‌یه‌کى‬ ‫زۆر ه�ه‌ی�ه‌ ل �ه‌ع��ێ��راق‪ ،‬ب �ه‌ ره‌واى نابینم‬ ‫گه‌نج له‌م واڵته‌ بێکار بێت و چاوى له‌‬ ‫دامه‌زراندن بێت‪ ،‬ئاماژه‌ به‌ بونى واسیته‌ش‬ ‫ده‌کات له‌ دامه‌زراندن و وتى‪ :‬له‌ کاتى‬ ‫دامه‌زراندنى ئه‌مساڵدا که‌سی وا هه‌بوو‬ ‫چ شوێنێکى ویست لێی دام �ه‌زرا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هیوادارام ئه‌گه‌ر دامه‌زراندن کرایه‌وه‌‪ ،‬به‌م‬ ‫شێوه‌ى ساڵى ڕابردو نه‌بێت‪.‬‬

‫بێکارى و پیرکردنى گه‌نجان له‌گه‌نجێتیدا‬ ‫کارکردن‪ ،‬چ وه‌ک مافێک و چیش وه‌ک ئه‌رکێک‪ ،‬یه‌کێکه‌ له‌و پێداویستییانه‌ى‬ ‫ژیان ک ‌ه ئه‌گه‌ر نه‌بێت نابێت!!‪ .‬ته‌نانه‌ت زانایانى مرۆناسى جه‌خت له‌وه‌ ده‌که‌نه‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫کارکردن مرۆڤى له‌ زینده‌وه‌ره‌کانى دیکه‌ جوداکرده‌وه‌ و هزرى داهێنانى پێبه‌خشی‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫کارکردن په‌یوه‌ندییه‌کى ئۆرگانى به‌ژیرییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬به‌و واتایه‌ى کارکردن رۆڵى سه‌ره‌کى‬ ‫له‌ دروستبوون و نه‌شونمانکردنى هوشیارى کۆمه‌اڵیه‌تى مرۆڤدا هه‌یه‌‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫کارکردن راسته‌وراست په‌یوه‌سته‌ ب ‌ه که‌رامه‌تى مرۆڤیشه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ گووتوویانه‌؛ ‹ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ته‌وێ که‌سێک ریسوا و بێبه‌ها بکه‌یت‪ ،‬ئه‌وا بێکارى بکه‌‹‪ .‬لێره‌وه‌ی ‌ه که‌ کارکردن و‬ ‫هۆشیارى کۆمه‌اڵیه‌تى و که‌رامه‌تى مرۆیى ئاوێته‌گیرى یه‌کتر بوون ‌ه و ناکرێ یه‌کیان‬ ‫بێ ئه‌وه‌ى دیکه‌یان بیرى لێبکرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ بۆ هه‌موو که‌سێک راست بێت‪ ،‬ئه‌وا بۆ‬ ‫گه‌نجان مسۆگه‌ر راستتره‌‪ .‬چونکه‌ گه‌نجان ل ‌ه ته‌مه‌ن و قۆناخێکدان که‌ شکۆى مرۆیى و‬ ‫هۆشیارى کۆمه‌اڵیه‌تیانه‌ى خۆیان زۆر خێرا له‌هه‌ڵکشان دای ‌ه و تاکه‌ رێگاى گه‌یشتن به‌‌م‬ ‫شکۆداریه‌ش کارکردن ‌ه‪ ‌.‬کارکردنێکى سواو نا‪ ،‬کارکردنێک که‌ له‌گه‌ڵ خۆیدا به‌رهه‌م و‬ ‫داهێنان دێنیت و واتا و جوانى زیاتر ب ‌ه ژیان و مرۆڤ ده‌به‌خشێت‪.‬‬ ‫له‌ باشوورى کوردستاندا؛ رێک پێچه‌وانه‌ى ئه‌و پێناسه‌یه‌ى سه‌ره‌وه‌ بۆ ‹کارکردن› له‌ئارا‬ ‫دایه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌و پێناسه‌یه‌ له‌ خودى کار سه‌نراوه‌ته‌وه‌ و به‌بااڵى بێکارى و مشه‌خۆرى دراوه‌‪.‬‬ ‫نه‌گبه‌تییه‌که‌ له‌وه‌دایه‌ که‌؛ هه‌م ده‌سه‌اڵت به‌ زه‌برى پار‌ه و ده‌ستڕۆیى خۆى و پاوانکردنى‬ ‫هه‌موو سه‌رچاوه‌کانى ژیان مشه‌خۆرى و بێکارى بێزراوى داسه‌پاندووه‌‪ ،‬هه‌میش کۆمه‌ڵگا‬ ‫تاڕاده‌یه‌ک ملکه‌چى ئه‌و فه‌لسه‌فه‌یه‌ى مشه‌خۆرى و بێکاریی ‌ه بووه‌‪ .‬ئه‌گه‌رنا ‌بۆ ده‌بێت‬ ‫له‌ سێ چوار ملیۆنى سێ شارى هه‌رێمى کوردستاندا نزیکه‌ى سێسه‌د هه‌زار چه‌کدارى‬ ‫بێکار و نزیکه‌ى ملیۆنێک فه‌رمانبه‌رى بێکار و سه‌دان هه‌زار گه‌نجى ده‌رچووى زانکۆ و‬ ‫په‌یمانگاکان ساڵه‌هاى ساڵ له‌چاوه‌ڕێى ده‌سه‌اڵتى سه‌ڵته‌نه‌تگه‌را و پارتگه‌راى باشوور بن‬ ‫تا هه‌رچۆنێک بێت کارێکیان پێبدات؟!‌‪ .‬ئه‌ى بۆ ده‌بێت ل ‌ه واڵتى شۆڕشى کشتوکاڵى و‬ ‫ئاواکردنى گوندى دوازد‌ه هه‌زار ساڵ له‌مه‌وبه‌رى سه‌رده‌مى چه‌رخى به‌ردینى نوێ‪ ،‬ئاستى‬ ‫به‌رهه‌مهێنان نه‌ک به‌رێژه‌ى( ‪)1%‬نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو به‌ڕێژه‌ى سه‌دا هه‌زاریش نییه‌؟!‬ ‫مسۆگه‌ر من قسه‌ له‌سه‌ر ئ �ه‌و س �ه‌دا پێنج تا ده‌ی��ه‌ى کۆمه‌ڵگا ناکه‌م که‌ ت �ه‌واوى‬ ‫ئابوورى و ده‌سه‌اڵتى قۆرخکردووه‌‪ .‬ئه‌مه‌ له‌کاتێکدا قۆرخکردن بۆخۆى ل ‌ه بێکارى زۆر‬ ‫بێکه‌رامه‌تتره‌ و لوتکه‌ى مشه‌خۆرییه‌‪ .‬من قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌که‌م که‌ کۆمه‌ڵگاى ئێم ‌ه‬ ‫یه‌کێک ‌ه ل ‌ه گه‌نجترین کۆمه‌ڵگاى جیهان‪ ،‬لێره‌دا مه‌به‌ستم ل ‌ه گه‌نجێتى به‌ واتا بایۆلۆژى‬ ‫و کۆمه‌اڵیه‌تییه‌که‌یه‌تی‪ .‬که‌چى به‌رزترین ئاستى بێکارى و مشه‌خۆرى و بێبه‌رهه‌مى‬ ‫تۆمارکردووه‌‪ .‬ده‌سه‌اڵتى باشوور له‌و بیستویه‌ک ساڵه‌ى ته‌مه‌نى قێزه‌ونى خۆیدا‪ ،‬له‌ڕووى‬ ‫بێکارکردن و مشه‌خۆرکردنه‌وه‌ به‌چه‌ندین قات‪ ،‬رژێمه‌کانى دیکه‌ى پێشخۆى تێپه‌ڕاندووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵگا زۆر گه‌نجه‌ى کورده‌وارى له‌بێکارى و مشه‌خۆریدا پیر کرد‪ ،‬هه‌ر ته‌نیا ئه‌مه‌ نا‪،‬‬ ‫به‌ڵکو له‌میانه‌ى په‌یڕه‌وکردنى سیاسه‌تی› ده‌به‌نگکردنى تاک‪ ،‬مێگه‌لکردنى کۆمه‌ڵگا›دا‬ ‫مرۆڤ و کۆمه‌ڵگاى گه‌یاندۆته‌ ئاستێکى زۆر نزم و مه‌ترسیدارى هوشیارى کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫و بێکه‌رامه‌تى و بێشکۆیى مرۆیی‪ .‬بۆ نموونه‌؛ به‌رزبوونه‌وه‌ى خێراى تاوانه‌کان‪ ،‬هه‌ڵکشانى‬ ‫مه‌رگه‌ساتئاساى ئاستى نه‌خۆشیه‌ کۆمه‌اڵیه‌تى و ده‌روونى و جه‌سته‌ییه‌کان و خۆکوشتن‪،‬‬ ‫زۆرب��وون��ى رێ��ژه‌ى به‌جێهێشتنى واڵت‪ ،‬جا به‌هه‌ر نرخێک بێت‪ ...‬به‌ڵگ ‌ه و سه‌لمێنه‌رى‬ ‫ئه‌و راستیه‌ن که‌ ئیدى ئه‌و سیاسه‌تى ‹برسى بکه‌ و کۆیله‌ى بکه‌‹‌ چ ره‌نگدانه‌وه‌یه‌کى‬ ‫تراژیدیانه‌ى له‌سه‌ر که‌سێتى تاک و دینامیکى کۆمه‌ڵگا کردووه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌کرێ بڵێین؛ بێکارى و مشه‌خۆرکردنى کۆمه‌ڵگا‪ ،‬پیرکردنى گه‌نجانه‌ له‌گه‌نجێتیدا‪،‬‬ ‫پیرکردنى کۆمه‌ڵگایه‌ له‌میانه‌ى لێسه‌ندنه‌وه‌ى که‌رامه‌ت و شکۆ و هۆشیارییه‌که‌یدا‪ .‬له‌پێناو‬ ‫وه‌رچه‌رخاندنى ئه‌م ده‌به‌نگکردن و که‌رامه‌تشکێنییه‌ى له‌رێگه‌ى بێکارى و مشه‌خۆریه‌و‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌یسه‌پێنێت‪ ،‬گه‌نجان و ته‌واوى کۆمه‌ڵگا ناچارن ده‌رک به‌م راستی ‌ه بکه‌ن و‬ ‫له‌هه‌وڵى وه‌رچه‌رخاندنى ئه‌م دۆخه‌دا بن‪ .‬ئه‌م هه‌وڵدانه‌ بۆ خۆى کارکردنه‌‪ ،‬گه‌ڕاندنه‌وه‌ى‬ ‫که‌رامه‌ت و شکۆى مرۆڤه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌م ‌ه بۆخۆى گه‌ڕاندنه‌وه‌ى ئازادى مرۆڤه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫بێکارى و مشه‌خۆرى جه‌وهه‌رى کۆیالیه‌تییه‌‪.‬‬

‫زانکۆ کراوه‌ت ‌ه پاشکۆى حزبه‌کان و پرۆسه‌ى خوێندن تێکه‌ڵی ملمالنێى حزبی کراوه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫خوێندکارێک‪ :‬زانکۆ رۆڵى فرێزه‌ر ده‌بینێت‪ ،‬فکرى خوێندکار ده‌به‌ستێت و ناهێڵێت گه‌شه‌بکات‬

‫رزگار جه‌بار‬

‫سیستمی خوێندنی زانکۆکان‬ ‫ره‌خنه‌ی لێ ده‌گیرێت و‬ ‫مامۆستایه‌کی زانکۆ پێیوایه‌‬ ‫زانکۆ کراوه‌ته‌ پاشکۆى‬ ‫حزبه‌کان و پرۆسه‌ى خوێندن‬ ‫تێکه‌ڵی ملمالنێى حزبی کراوه‌‪،‬‬ ‫خوێندکارێکیش ده‌ڵێت‪ :‬زانکۆ‬ ‫رۆڵى فرێزه‌ر ده‌بینێت و فکرى‬ ‫خوێندکار ده‌به‌ستێت و ناهێڵێت‬ ‫گه‌شه‌بکات‪.‬‬ ‫زان���ک���ۆ ب���ه‌ ن���اوه‌ن���دێ���ک���ى زان���س���ت���ى و‬ ‫مه‌عریفى و رۆش��ن��ب��ی��رى داده‌ن���رێ���ت‪ ،‬له‌‬ ‫هه‌ر واڵتێکدا رۆڵى سه‌ره‌کى ده‌بینێت له‌‬ ‫هۆشیارکردنه‌وه‌ى تاک و پێگه‌یاندنیاندا‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئ���ه‌و رۆڵ����ه‌ش ل �ه‌ واڵت��ێ��ک �ه‌وه‌ بۆ‬ ‫واڵت��ێ��ک��ى ت��ر و ل��ه‌ زان��ک��ۆی��ه‌ک��ه‌وه‌ بۆ‬ ‫زانکۆیه‌کى تر ده‌گ��ۆرێ��ت‪ ،‬به‌شێک له‌‬ ‫خوێندکاران و مامۆستایانى زانکۆ باس‬ ‫له‌ نزمى ئاستى زانستى زانکۆکانى هه‌رێم‬ ‫ده‌ک��ه‌ن‪ ،‬ئومێد محه‌مه‌د‪ ،‬خوێندکار له‌‬ ‫زان��ک��ۆى س�ه‌اڵح�ه‌دی��ن ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬ب�ه‌ ب��ڕواى‬ ‫م��ن نزمى ئاستى زانستى زانکۆکانى‬ ‫هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان سیستمه‌که‌یه‌ که‌‬ ‫کۆمه‌ڵێک مامۆستا دایده‌نێن ش��اره‌زا و‬ ‫پرۆفیشناڵ نین‪ ،‬ئ�ه‌و بابه‌تانه‌ى که‌ له‌‬ ‫به‌شێکدا ده‌خوێنرێن ت�ه‌واوک�ه‌رى یه‌کدى‬ ‫نین و چه‌ند بابه‌تێکیان په‌یوه‌ست نین‬ ‫به‌ زانستى به‌شه‌کانه‌وه‌ بۆ نمونه‌ من له‌‬

‫زانستى کارگێڕى دا ده‌خوێنم و له‌کۆى‬ ‫(‪ )36‬بابه‌ت که‌ له‌و چوارساڵه‌ى زانکۆدا‬ ‫خوێندومه‌ (‪ )8-7‬بابه‌تیان په‌یوه‌ستن به‌‬ ‫زانستى کارگێڕیه‌وه‌ که‌ ده‌ب��وو زۆرترین‬ ‫بابه‌ت په‌یوه‌ندى به‌ کارگێڕیه‌وه‌ هه‌بوایه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و خوێندکاره‌ى زانکۆ ب��اس له‌ ده‌ست‬ ‫تێوه‌ردانى له‌ راده‌ به‌ده‌رى حزب ده‌کات له‌‬ ‫ناوه‌نده‌کانى زانکۆدا و هۆى دواکه‌وتنى‬ ‫زانکۆکانى هه‌رێمیشى گ��ه‌ڕان��ده‌وه‌ بۆ‬ ‫عه‌قڵیه‌تى مامۆستاکانى زان��ک��ۆ که‌‬ ‫زۆرب�ه‌ی��ان باگراوندێکى حزبیان هه‌یه‌ و‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬زانکۆ رۆڵ��ى ف��رێ��زه‌ر ده‌بینێت و‬ ‫فکرى خوێندکار ده‌به‌ستێت و ناهێڵێت‬ ‫گه‌شه‌بکات‪.‬‬ ‫ه�ه‌ڤ��اڵ ئه‌بوبه‌کر‪ ،‬مامۆستاى زانکۆ‪،‬‬ ‫وتی‪ :‬به‌ بڕواى من نزمى ئاستى زانکۆکان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ کۆمه‌ڵێک هۆکار که‌‬ ‫په‌یوه‌ندیان به‌ سیستمى سیاسى و گشتى‬ ‫و ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی �ه‌وه‌ ه �ه‌ی �ه‌ و په‌یوه‌سته‌‬ ‫ب �ه‌ پ��رۆگ��رام و س���ه‌رچ���اوه‌ى زان��ی��اری و‬ ‫به‌ مامۆستا و ئاستى خوێندکاره‌وه‌ به‌‬ ‫کارلێکى ئه‌مانه‌ ه �ه‌م��ووى ب�ه‌ یه‌که‌وه‌‬ ‫باسی له‌وه‌شکرد ل �ه‌راب��ردوودا زانکۆ بۆ‬ ‫رووبه‌ڕوو بونه‌وه‌ى سیاسى هاتۆته‌ کایه‌وه‌‬ ‫و که‌متر پێویستیه‌کی زانستیانه‌ هه‌بوه‌ بۆ‬ ‫هاتنه‌ کایه‌ی زانکۆ‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ى زانکۆ ئاماژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ده‌کات ئه‌و بودجه‌یه‌ى بۆ زۆر بوار خه‌رج‬ ‫ده‌کرێت چه‌ند قات زیاتره‌ له‌و بودجه‌یه‌ى‬ ‫که‌ بۆ خوێندنى بااڵ و پ �ه‌روه‌رده‌ ته‌رخان‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر له‌ درێ��ژه‌ى قسه‌کانیدا‬

‫وتى‪ :‬ئێمه‌ گرفتمان ته‌نها له‌ ناوه‌نده‌کانى‬ ‫زانکۆدا نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌وه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ خوێندکار ئاماده‌یى ته‌واو ده‌کات و‬ ‫هێشتا ئاماده‌ نه‌کراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ به‌‬ ‫ته‌واوى به‌ سیستمه‌که‌دا بچینه‌وه‌ و ده‌بێت‬ ‫بڕوانامه‌کان خوێندکار هه‌ڵبگرن نه‌ک به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���اوار ک�ه‌ری��م‪ ،‬خوێندکارى ماسته‌ر له‌‬ ‫ئ��ێ��ران‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬ته‌نها سیستمه‌که‌یه‌ که‌‬ ‫گ�ه‌ن��ده‌ڵ��ى ب��اڵ��ى ک��ێ��ش��اوه‌ ب �ه‌س �ه‌ر هه‌موو‬ ‫ک��ای �ه‌ک��ان��ى ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ادا و زان��ک��ۆش‬ ‫لێى به‌ده‌رنیه‌‪ ،‬دوو ئیداره‌یى زۆر کاری‬ ‫کردۆته‌ سه‌ر پرۆسه‌که‌ و وه‌زیرى خوێندنى‬ ‫بااڵ هه‌رجاره‌ و سه‌ر به‌ الیه‌نێکیان ده‌بێت و‬ ‫ئه‌م بڕیار ده‌رده‌کات ئه‌وى تر فه‌شه‌لى پێ‬ ‫ده‌هێنێت و کارى پێناکات‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندکاره‌ له‌ درێ��ژه‌ى لێدوانه‌که‌یدا‬ ‫زۆر ج�ه‌خ��ت��ى ل �ه‌س �ه‌ر خ��اڵ��ێ��ک ک���رده‌وه‌‬ ‫و وت���ى‪ :‬ل �ه‌ واڵت���ى ئ��ێ��م�ه‌دا ک��ار له‌سه‌ر‬ ‫توێژینه‌وه‌ ناکرێت‪ ،‬زانکۆ واته‌ توێژینه‌وه‌‪،‬‬ ‫بێ توێژینه‌وه‌ زانکۆ هیچ مانایه‌کى نیه‌‪،‬‬ ‫له‌ واڵتانى تر پشت به‌ توێژینه‌وه‌ ده‌به‌ستن‬ ‫و گرنگى زۆرى پێده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ واڵتى‬ ‫ئێمه‌دا توێژینه‌وه‌یه‌ک ده‌کرێت که‌ سه‌دان‬ ‫ساڵه‌ له‌ واڵت��ان��ى ئ�ه‌وروپ��ا و ئه‌مریکادا‬ ‫ئه‌نجامدراون و سه‌لمێنراون‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫گرنگى زۆر به‌ توێژینه‌وه‌کان بدرێت و‬ ‫توێژینه‌وه‌کانیش شتى نوێ ده‌ربخه‌ن‪.‬‬ ‫د‪.‬ته‌الر عه‌لى‪ ،‬مامۆستاى زانکۆ پێیوایه‌‬ ‫ئاست نزمى زانکۆکان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫کۆمه‌ڵێک هۆکار که‌ هه‌ریه‌که‌ ئه‌وى‬ ‫تر ته‌واو ده‌کات‪ ،‬هه‌ر له‌ سیستمى خوێندن‬

‫‪ n‬هۆکارى سه‌ره‌کى نه‌بونى وه‌زاره‌تێکى په‌روه‌رد ‌ه و خوێندنى بااڵى سه‌ربه‌خۆیه‬

‫و م��ام �ه‌ڵ �ه‌ک��ردن ل �ه‌ زان��ک��ۆ و ئاستى‬ ‫مامۆستایان و ئاستى خ��وێ��ن��دک��اران و‬ ‫ته‌نانه‌ت هۆڵه‌کانى خوێندن و باڵه‌خانه‌‬ ‫و کتێبخانه‌ى زان���ک���ۆش ک �ه‌ ه�ه‌ن��دێ‬ ‫ل���ه‌ ک��ت��ێ��ب��خ��ان �ه‌ى ک��ۆل��ێ��ژه‌ک��ان ب �ه‌ق �ه‌د‬ ‫کتێبخانه‌یه‌کى تایبه‌ت کتێبیان تێدا‬ ‫نیه‌‪ ،‬گه‌ر تیاشیاندا بێت ئه‌وا به‌ ده‌گمه‌ن‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌کى گرنگ و پڕبایه‌خى نوێى‬ ‫تێدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیشی‪ :‬ئه‌گه‌ر سه‌یرى سیستمى‬ ‫خوێندن بکه‌ین ته‌نها ئ �ه‌و خ��اڵ�ه‌ ب�ه‌دى‬ ‫ده‌ک �ه‌ی��ن ک �ه‌ خ��وێ��ن��دک��ارێ��ک درێ���ژه‌ به‌‬ ‫خوێندن ده‌دات و خوێندن و نوسینى باشتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌هیچ شێوه‌یه‌ک تواناى‬ ‫داهێنانى نابێت‪ ،‬چونکه‌ زانکۆ کراوه‌ته‌‬ ‫پاشکۆى حزبه‌کان و پ��رۆس�ه‌ى خوێندن‬ ‫تێکه‌ڵ ک���راوه‌ ب �ه‌ ملمالنێى ح��زب��ی�ه‌وه‌‪،‬‬

‫ئه‌مه‌ش واى ک��ردوه‌ که‌ زۆر که‌س بێن ‌ه‬ ‫ناو پرۆسه‌ى خوێندنى زانکۆوه‌ که‌ ده‌بوو‬ ‫به‌ خه‌ونیش نه‌یان بینیایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش خۆى‬ ‫له‌ خۆى دا به‌شێکى ئه‌و پرۆسه‌یه‌ى ئیفلیج‬ ‫کردوه‌ ئه‌و مامۆستایه‌ى زانکۆ وتیشى‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ى کراوه‌ به‌م دامه‌زراوه‌ ئه‌کادیمیه‌ له‌ناو‬ ‫سیستمه‌ دیکتاتۆریه‌کانیشدا نه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫چاالک مامڵێسى‪ ،‬خوێندکارى ماسته‌ر‬ ‫له‌ بوارى کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى له‌ به‌ریتانیا‪:‬‬ ‫ده‌ڵێت هۆکارى سه‌ره‌کى نه‌بونى وه‌زاره‌تێکى‬ ‫په‌روه‌رده‌ و خوێندنى بااڵى سه‌ربه‌خۆیه‌ که‌‬ ‫ئه‌مه‌ش بێگومان حکومه‌ت به‌رپرسیاره‌‪،‬‬ ‫تاکو ئێستاش ده‌بێت سه‌رۆکى زانکۆ و‬ ‫س�ه‌رۆک به‌شه‌کان له‌ ئه‌ندامانى به‌رزى‬ ‫حزبه‌کان بن‪ ،‬هۆکارى دووه‌م بونى مامۆستا‬ ‫و پزیشکی به‌ناو پزیشکه‌ که‌ زۆربه‌یان‬ ‫ئه‌گه‌ر بێت و توێژینه‌وه‌کانیان له‌ بێژنگ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌حمه‌د قادر‬

‫بده‌ین ئه‌وه‌ له‌چه‌ند دانه‌یه‌کى که‌م زیاتر‬ ‫ده‌رناچێت که‌ به‌ که‌ڵکى سود لێوه‌رگرتن‬ ‫بێت له‌ ب��وارى توێژینه‌وه‌ و راپۆرته‌کانى‬ ‫خوێندکاراندا‪ ،‬هۆکارى سێیه‌می خودى‬ ‫خ��وێ��ن��دک��اران خ��ۆی��ان که‌مته‌رخه‌من له‌‬ ‫جێبه‌جێکردنى ئه‌رکه‌کانیاندا زیاتر له‌‬ ‫هه‌وڵى به‌ده‌ستهێنانى بڕوانامه‌دان نه‌ک‬ ‫زانست‪ ،‬هۆکارێکیتر نه‌بوونى سه‌رچاوه‌ و‬ ‫کتێبى زانستى و بابه‌تى به‌سود له‌ هه‌موو‬ ‫بواره‌ جیاوه‌زاکانى خوێندندا و ئه‌و الوازى‬ ‫ئاستى پله‌ به‌ندیه‌یه‌ له‌ نێو زانکۆکانى‬ ‫واڵتاندا‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندکاره‌ له‌ درێژه‌ى قسه‌کانیدا وتى‪:‬‬ ‫الوازى په‌یوه‌ندى زانکۆکانى کوردستان‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ زانکۆکانى ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ک�ه‌ زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر ئیمتیازاتى په‌یوه‌ندى تاکه‌ که‌سی‬ ‫بنیات نراوه‌‪.‬‬

‫هونه‌ر و وێژ ‌ه‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێ ‪2711‬‬

‫»‬ ‫ئه‌ده‌ب و هونه‌ر له‌ هه‌موو جیهاندا ته‌واوکه‌ری یه‌کن ‌‬

‫‪11‬‬

‫‌کردوه شاکارێک ب ‌ه جیهان بناسێنن‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان‪ :‬دراما و سیناریستی کورد له‌و ئاسته‌دا کاریان نه ‌‌‬ ‫گ�ه‌ل)ى (ابراهیم احمد) و رۆمانى (شار)‬ ‫ى (حسێن عارف) به‌ ه�ه‌ردوو به‌رگه‌وه‌‪،...‬‬ ‫ئه‌مانه‌ به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى ناوچه‌ و شار‬ ‫کاریگه‌ریان هه‌بووه‌ له‌سه‌ر هزرى نووسه‌ر‪.‬‬ ‫تواتیویانه‌ ت��اراده‌ی �ه‌ک دوورب��ک �ه‌ون �ه‌وه‌ له‌‬ ‫نمایشکردنى ن��اوچ�ه‌ی�ه‌ک‪ ،‬ی��ان شارێک‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ڕوى ناساندنه‌وه‌ به‌ جیهان‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫رۆمانى کوردى یان چیرۆکى کوردى ئه‌و‬ ‫ده‌رفه‌ته‌ى نه‌قۆزیوه‌ته‌وه‌ و سوودمه‌ند نه‌بووه‌‬ ‫لێى‪.‬‬ ‫چ����ه‌ت����ر‪ :‬ئ�����ه‌و ب����اب����ه‌ت و چ���ه‌م���ک���ان���ه‌ى‪،‬‬ ‫چ��ی��رۆک��ن��ووس��ان و رۆم���ان���ووس���ان ئیشى‬ ‫له‌سه‌رده‌که‌ن په‌یوه‌ستیان کردووه‌ به‌ مرۆڤى‬ ‫شێونێک و قۆناغێکى دیاریکراون‪ ،‬سنوور‬ ‫و شوێن و کات بۆ گوزارشتکردن له‌ هه‌موو‬ ‫مرۆڤه‌کان نین؟‬ ‫ وه‌اڵمى ئه‌م پرسیاره‌ له‌ دیوێکدا په‌یوه‌سته‌‬‫به‌ پرسیاریه‌که‌مه‌وه‌ که‌ باس له‌ سنوور و‬ ‫شوێن ده‌ک���ات‪ .‬ب��ه‌اڵم ل�ه‌ دی��وه‌ک �ه‌ى تریدا‬ ‫ب �ه‌ ه��ۆک��ارى ئ����ه‌وه‌ى ن���ووس���ه‌رى ک���ورد به‌‬ ‫ب �ه‌رده‌وام��ى که‌سێکى هه‌ست و س���ۆزدار و‬ ‫راده‌ب����ه‌ده‌ر خۆشه‌ویستى نیشتمان له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌هامه‌تیه‌کاندا واى لێکردووه‌ بیر و هزرى‬ ‫ته‌نیا ل �ه‌ م �ه‌ودای �ه‌ک��ى ن��زی��ک��داب��ێ��ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بینین له‌ زۆربه‌ى به‌رهه‌کاندا که‌ باسله‌و‬ ‫که‌سایه‌تیانه‌ ده‌که‌ن یان له‌و شوێنه‌ ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫که‌ خ��ودى نووسه‌ر تیایدا ژی��اوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌یش‬ ‫بێگومان هه‌موو چیرۆک و رۆمانه‌کان‬ ‫ناگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو ده‌توانین بڵێن چیرۆک‬ ‫و رۆمانه‌کانى تا ساڵى (‪ )1980‬له‌خۆ‬ ‫ده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ى له‌ دواى ئه‌م‬ ‫مێژوه‌وه‌ پێشکه‌ش ده‌کرێت گوزارشتێکن له‌‬ ‫هه‌موو مرۆڤه‌کان که‌ له‌ جیهاندا هه‌ن‪ .‬وه‌ک‬ ‫چیرۆکه‌کانى (شێرزاد حه‌سه‌ن) و (فه‌رهاد‬ ‫بیرباڵ) و رۆمانه‌کانى (به‌ختیار عه‌لى)‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬به‌اڵم چیرۆک و رۆمانه‌کانى سه‌ره‌تا‬

‫ته‌نیا په‌یوه‌ستکرابوون به‌ مرۆڤ و قۆناغ‬ ‫و شوێنێکى دی��اری��ک��راوه‌وه‌‪ ،‬وه‌ک رۆمانى‬ ‫قه‌اڵى (دمدم)ى (عه‌ره‌بى شه‌مۆ) و رۆمانى‬ ‫(پێشمه‌رگه‌)ى (ره‌حیمى قازى) چه‌ندینى تر‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬رۆم��ان و چ��ی��رۆک‪ ،‬وات �ه‌ جیهانى‬ ‫ئ�ه‌و دی��و واقیع‪ ،‬ی��ان راستى خه‌یاڵى‪ ،‬واته‌‬ ‫دروستکردنى دنیایه‌کى جیاواز له‌ واقیعه‌‪.‬‬ ‫ئایا چیرۆکنووسان و رۆمانوسانى کورد‬ ‫توانیویانه‌ ئه‌و دونیا له‌ خه‌یاڵدا دروستبکه‌ن‬ ‫بۆ خوێنه‌رى ک��ورد؟ ی��ان به‌هۆى نه‌بوونى‬ ‫خه‌یاڵ و فه‌نتازیایه‌کى فراوانتر به‌م کاره‌‬ ‫هه‌ڵنه‌ساوه‌؟‬ ‫ بێگومان چیرۆک و رۆمان دوو بنه‌ماى‬‫واقیع و خه‌یاڵین‪ .‬له‌گه‌ڵ یه‌کتردا ده‌قێکى‬ ‫به‌هێز دروس��ت��ده‌ک�ه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر دروستکردنى‬ ‫دنیایه‌کى ج��ی��اواز ل�ه‌ واق��ی��ع به‌رهه‌مێکى‬ ‫خ �ه‌ی��اڵ ئ��ام��ێ��زى ب��ێ��ت‪ ،‬ره‌ن���گ���دان���ه‌وه‌ى بۆ‬ ‫خوێنه‌ر ل�ه‌ڕووى تاموچێژه‌وه‌ دروستناکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌یش په‌یوه‌ندییه‌کى هه‌یه‌ به‌ رێبازه‌کانى‬ ‫ئ���ه‌ده‌ب���ه‌وه‌‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ ژان����ه‌رى چ��ی��رۆک و‬ ‫رۆم���ان زی��ات��ر خ��ۆى ل�ه‌ رێ��ب��ازى ریالیزمدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬وات �ه‌ واقیعى و له‌رێگاى ئه‌م‬ ‫رێبازه‌شه‌وه‌ توانیویه‌تى به‌رهه‌مى به‌هێز و‬ ‫به‌توانا پێشکه‌شبکات‪ ،‬چونکه‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌ الیه‌نى واقیعه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ هه‌مانکاتیشدا‬ ‫گرنگیدان به‌الیه‌نى واقیع و فه‌رامۆشکردنى‬ ‫خه‌یاڵ له‌نێو ده‌ق��دا به‌رهه‌مێکى مێژوویى‪،‬‬ ‫یان کۆمه‌اڵیه‌تى ده‌رده‌چێت‪ ،‬نه‌ک ده‌قێکى‬ ‫ئه‌ده‌بى ئاماژه‌کردنى به‌ واقیع و به‌ مێژوو‬ ‫یان وه‌رگرتنى واقیع و مێژوو وه‌ک هه‌وێنى‬ ‫به‌رهه‌مێک به‌هێزتره‌ ل �ه‌وه‌ى که‌ بابه‌تێکى‬ ‫واقعى سه‌رانسه‌رى و یان خه‌یاڵ ئامێزى و‬ ‫ت �ه‌واو به‌کارهێنانى خه‌یاڵ و فه‌نتازیا له‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌کانى ئێستادا به‌شێوه‌یه‌کى کاریگه‌ر‬ ‫و ب��ه‌رچ��او ل �ه‌ رۆم����ان و چ��ی��رۆک�ه‌ک��ان��دا‬ ‫ده‌رده‌ک �ه‌وێ��ت‪ .‬ته‌نانه‌ت ش��وڕب��وون�ه‌وه‌ به‌نێو‬

‫الیه‌نى ده‌روونیدا سیما و بنه‌ماکانى چیرۆک‬ ‫و رۆمانى ئه‌م سه‌رده‌مه‌ وه‌ک گرنگیدان‬ ‫به‌الیه‌نى شه‌پۆلى هۆشى و ره‌هه‌ندى ده‌روونى‬ ‫له‌ چیرۆک و رۆمانه‌کانى (شێرزاد حسن)‬ ‫و (رووف بێگه‌رد) دا‪ ،‬زۆریتریش‪ .‬ئه‌مانه‌ له‌‬ ‫راستیدا له‌ چیرۆک و رۆمانه‌کانى پێشوودا‬ ‫به‌دى نه‌ده‌کرا‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌هۆى هۆکارى‬ ‫فراوانبوونى خه‌یاڵ و فه‌نتازیا ئه‌م الیانانه‌‬ ‫به‌رێژه‌یه‌کى کاریگه‌ر به‌رچاوده‌که‌وێت له‌‬ ‫چیرۆک و رۆمانه‌کاند‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬زۆرب���ه‌ى رۆماننوسه‌کانى جیهان‬ ‫به‌ئاسانى شاکاره‌کانیان ده‌کرێته‌ درام��ا و‬ ‫سیناریۆ‪ ،‬بۆچى چیرۆک و رۆمانى کوردى‬ ‫ئه‌م سیفه‌ته‌ى تێدانییه‌؟‬ ‫ خ��ۆت ل�ه‌ پرسیاره‌که‌تدا ده‌ڵ��ێ��ى شاکار‪،‬‬‫با له‌سه‌ره‌تادا بپرسین چیرۆک و رۆمانى‬ ‫ک��وردى توانیویه‌تى بگاته‌ ئاستى شکار‪،‬‬ ‫یان به‌ واتایه‌کیتر وه‌رگێراوه‌ته‌ سه‌ر چه‌ند‬ ‫زم��ان��ێ��ک ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ى ب��ت��وان��رێ��ت ب��ی��ن�ه‌رى‬ ‫زمانه‌کانیتر سوودمه‌ندبێت لێیى؟ له‌و په‌ڕى‬ ‫رێزمدا‪ ،‬نه‌ درام��اى ک��وردى نه‌ سینارستى‬ ‫کوردى له‌و ئاسته‌دان‪ ،‬تا بتوانن شاکارێک‬ ‫به‌ جیهانى بینین و بیستن بناسێێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫دوو الی�ه‌ن�ه‌ (ئ���ه‌ده‌ب و ه��ون�ه‌ر) ل�ه‌ هه‌موو‬ ‫جیهاندا ته‌واوکه‌رى یه‌کن‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫نه‌ له‌ ئه‌ده‌بیاتى کوردیدا و نه‌ له‌ هونه‌رى‬ ‫ک��وردی��دا ئ �ه‌م دووالی �ه‌ن �ه‌ رۆڵ��ى توانیویانه‌‬ ‫به‌رزنرخاندنى یه‌کترى بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم بێگومان‬

‫زمانى ره‌خنه‌ییمان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ الیه‌نه‌‬ ‫هونه‌ریه‌که‌ زیاتر‪ ،‬چونکه‌ ئه‌گه‌ر الیه‌نى‬ ‫سینارێست و درام��اى کوردى له‌ ئاستێکى‬ ‫به‌رزدابێت توانیبایه‌ خۆى به‌ جیهانى بینین و‬ ‫بیستن بناسێنێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێته‌ هانده‌رێک بۆ‬ ‫نووسینى شاکاره‌به‌رهه‌م‪ ،‬چى له‌ڕووى ماددى‬ ‫و مه‌عنه‌وییه‌وه‌‪ ،‬پێموایه‌ ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ى‬ ‫کراون به‌ دراما‪ ،‬یان سیناریۆیان بۆ کراوه‌ له‌‬ ‫قورسى به‌رهه‌مه‌کانیان که‌م کردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫ته‌نیا گێڕانه‌وه‌یه‌کى ژیانى رۆژانه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شاکارانه‌ى‪ ،‬که‌ کراوه‌ به‌ سیناریۆ و دراما‪،‬‬ ‫بێگومان هه‌ردووکیان له‌ ئاستى شاکاردابوون‬ ‫(ه�ه‌م ئ �ه‌ده‌ب و هه‌م هونه‌ریش) به‌ نموونه‌‬ ‫شاکارى (ئۆلیڤه‌ر) و (بازرگانى ڤینییا)ى‬ ‫(شکستپیر) و (شه‌ڕ و ئاشتى) تۆڵستۆى و‬ ‫(بین القسرین)ى (نجیب محفوڤ)‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌گه‌ڵ سێبه‌ره‌که‌تدا چووتى‪ ،‬یان دوو‬ ‫که‌سى جیاواز؟‬ ‫ په‌یوه‌ستبوونم به‌ واقیع و لۆژیک خۆم‬‫له‌گه‌ڵ سێبه‌ره‌که‌مدا ج��ووت ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم وه‌ک که‌سێکى خ��اوه‌ن هیوا‬ ‫و خولیا ب �ه‌ ب�����ه‌رده‌وام ل �ه‌ سێبه‌ر‬ ‫دوورم ده‌خ��ات �ه‌وه‌‪ .‬پێموایه‌ ژی��ان‬ ‫پێویستى به‌ هه‌ردووکیانه‌ و له‌‬ ‫هه‌ندێ سات و کاتدا واقیع‬ ‫و لۆژیک و له‌ هه‌ندێکاتدا‬ ‫خه‌یاڵ و ئه‌ندێشه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ک که‌سێکى‬

‫ئه‌کادیمى و که‌سێکى خولیاى ئه‌ده‌ب ره‌نگ‌ه ئ���ه‌ک���ادی���م���ی���ه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌ڵ��ک��و خ��وێ��ن��دن �ه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ سێبه‌رم ناچووتبم‪.‬‬ ‫رۆشنبیریه‌ت دروستده‌کات‪ .‬به‌ خوێندنه‌وه‌ى‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئایا خوێندنه‌وه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندى کردوویت‪ .‬ب���ه‌رده‌وام هه‌ست به‌ رۆشنبیریه‌کى ت��ازه‌ و‬ ‫به‌رده‌وام ده‌که‌یت و له‌ رێگاى خوێندنه‌وه‌یشه‌وه‌‬ ‫ئه‌ى به‌ نیازنیت بیته‌ ئینسکلۆپیدیا؟‬ ‫س�����ات ده‌ت��وان��ی��ت ببیت ب �ه‌ ئینسکلۆپیدیایه‌کى‬ ‫ رۆش��ن��ب��ی��ری �ه‌ت هیچ‬‫نووسراو‪ .‬هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌م رۆژگ��اره‌ى ئێمه‌‬ ‫و ک���ات���ێ���ک‬ ‫تێدا ده‌ژین‪ ،‬که‌ به‌ رۆژگارى دواى عه‌وله‌مه‌‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌س��ت‬ ‫ده‌زانرێت‪ .‬ئاستى رۆشنبیرى‪ ،‬یان ده‌رفه‌تى‬ ‫نه‌بووه‌ به‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ى زۆر که‌م کردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬نه‌ک‬ ‫ل�ه‌ که‌سانى ئ��اس��ای��ی��دا‪ ،‬به‌ڵکو که‌سه‌‬ ‫ئ �ه‌ک��ادی��م �ه‌ک��ان��ی��ش ک���ه‌ ب���ه‌رده‌وام���ى‬ ‫پێویستیان به‌ خوێندنه‌وه‌یه‌‪ .‬ئه‌م الیه‌نه‌‬ ‫ب����ه‌دى ن��اک��رێ��ت‪ ،‬ی���ان ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫س��ات�ه‌وه‌خ��ت��ى ک �ه‌م ن�ه‌ب��ێ��ت‪ .‬ه�ه‌رچ�ه‌ن��ده‌‬ ‫هۆکاره‌کانى یان یارمه‌تیده‌رانى ئاستى‬ ‫رۆشنبیرى و ب�ه‌رزب��وون�ه‌وه‌ى ئاستى‬ ‫رۆش��ن��ب��ی��رى ئێستا ب �ه‌رزت��ره‌ له‌‬ ‫جاران‪.‬‬

‫پرۆفایل‬ ‫ئیبراهیم عه‌بدولره‌حمان مه‌حمود‪ ،‬له‌ ساڵى (‪ )1974‬له‌‬ ‫قه‌زاى (که‌الر) له‌ دایکبووه‌‪ ،‬له‌ ساڵى (‪ )2010‬باوه‌ڕنامه‌ى‬ ‫دکتۆراى له‌سه‌ر (کێشه‌ى الدێ له‌ رۆمانه‌کانى مه‌ال‬ ‫ره‌ش) دا‪ ،‬وه‌رگرتوو ه‌‪.‬‬

‫ى زمانى کوردى ل ‌ه ئامه‌د دوای نزیکه‌ی سه‌ده‌یه‌ک ل ‌ه قه‌ده‌غه‌کردنی‬

‫موو گۆڕه‌پانه‌کانى ژیاندا‪ ،‬به‌زمانى کوردى قسه‌بکرێت و له‌ ئاستى په‌روه‌رد‌ه و چاند و هونه‌ردا به‌کاربهێنرێت»‬ ‫و هونه‌ردا به‌کارهێنانى کرا‪.‬‬

‫رۆژى (‪)2‬ئ������ه‌م م��ان��گ �‌ه ب���‌ه ئ��ام��ان��ج��ى‬ ‫چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى زمانى کوردى‪،‬‬ ‫ب ‌ه پێشه‌نگایه‌تى ‪ KURDÎ-DER‬و‬ ‫ئه‌نیستیتۆى کوردی‪ ،‬کۆمه‌ڵه‌ى نوسه‌رانى‬ ‫ک���ورد (– ب��اک��ورى واڵت) و ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫ک��ۆم��ی��س��ی��ون��ى ک��ۆن��گ��ره‌ى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��اى‬ ‫دیموکراتی‪ ،‬له‌شارى ئامه‌د کۆنفرانسى‬ ‫زمانى کوردى ئه‌نجامدرا‪ .‬ب‌ه به‌شداربوونى‬ ‫زی��ات��ر ل �ه‌ (‪ )200‬زم��ان��زان ل �‌ه هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ئ��ێ��ران‪ ،‬قه‌فقاس‪ ،‬ئ �ه‌وروپ��ا و‬

‫ک�ه‌ن�ه‌دا ل� ‌ه ن��اوه‌ن��دى چ��ان��دى جگه‌رخوێن‬ ‫ده‌ستیپێکرد‪.‬‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌ سێ‌ رۆژى خایه‌ند که‌ تێیدا‬ ‫ه��اوس�ه‌رۆک��ى ‪ KCD‬ئه‌حمه‌د ت��ورک‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانى ‪ BDP‬ئ���وزدال ئۆچه‌ر‬ ‫و حوسامه‌تین زه‌نده‌رلى ‌ئۆغڵو‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫هه‌میشه‌یى ئه‌نجومه‌نى ‪ KCD‬عوسمان‬ ‫ئ��ۆزچ �ه‌ل��ی��ک‪ ،‬س��ه‌رۆک��ى ‪KURDÎ-‬‬ ‫‪ DER‬ب��وره��ان زۆرئ��ۆغ��ڵ��و‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫گه‌لێک ک�ه‌س��ای�ه‌ت��ى ن��اس��راوی��ت��ر تیایدا‬ ‫به‌شدارن‪ .‬له‌ زانکۆى ئامستردام پڕۆفیسۆر‬

‫(‪ ‌)16‬هونه‌رمه‌ند‬ ‫گۆرانى‬ ‫(یه‌کبوون)‬ ‫ده‌ڵێن‬ ‫حه‌مید مسته‌فا‬ ‫(یه‌کبوون) ناوى ئه‌و گۆرانیه‌یه‌ که‌ له‌ الیه‌ن (‪ ‌)16‬هونه‌رمه‌ند و زۆر له‌ مۆزیکژه‌نانه‌وه‌‬ ‫دروستکراوه‌ و بڕیاریشه‌ بۆ نه‌ورۆزى ئه‌مساڵ پێشکه‌شبکرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م گۆرانیه‌ به‌ به‌شداری‌ هونه‌رمه‌ندانى هه‌رچواربه‌شى کوردستانه‌‪ ،‬گوزارشته‌ له‌‬ ‫(یه‌کبونى) کوردان‪ ،‬هه‌ر بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ناوی گۆرانیه‌که‌ کراوه‌ به‌ یه‌کبوون‪ .‬به‌‬ ‫چوار زاراوه‌ ده‌وترێت‪ ،‬وه‌ک (لۆری‪ ،‬هه‌ورامی‪ ،‬سۆرانی‪ ،‬کرمانجی)‪ ،‬له‌ زۆر شوێن‬ ‫له‌ شاخه‌ سه‌ربه‌رزه‌کانی قه‌ندیل و له‌ ناوه‌وه‌ى کوردستان و ده‌ره‌وه‌ى کوردستان وێنه‌ى‬ ‫کلیپه‌که‌ گیراوه‌‪.‬‬ ‫به‌ پێی چه‌ند زانیاریه‌ک که‌ له‌الیه‌ن هونه‌رمه‌ند (ده‌لیل میرساز) راگه‌یه‌ندرا که‌ ئه‌م‬ ‫کلیپه‌ هه‌وڵده‌درێت بۆ جه‌ژنی نه‌ته‌وه‌یی کورد‪ ،‬نه‌ورۆز پێشکه‌ش بکرێت و بدرێته‌ به‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌ کوردیه‌کان‪.‬‬

‫د‪.‬م��ی��ک��ای��ل ل��ێ��زێ��ن��ب��ێ��رگ‪ ،‬ل �ه‌ زان��ک��ۆى‬ ‫سۆربونى فه‌ره‌نسا د‪ .‬ئیبراهیم سیدۆ‪ ،‬ل‌ه‬ ‫هه‌رێمى باشورى کوردستان هێمن عه‌بدولال‪،‬‬ ‫س��ام��ى ت���ان‪ ،‬زان���ا فارقینى و گه‌لێک‬ ‫زمانزان به‌شدارى کۆنفرانسه‌ک‌ه بوون‪.‬‬ ‫زمانزانێکى کوردى رۆژئ��اواى کوردستان‬ ‫به‌ ناوى عێزه‌دین عه‌بدولاڵ وتی‪« :‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ب���ه‌ه���ارى ع���ه‌ره‌ب���ى و پێشکه‌وتنه‌کانى‬ ‫رۆژهه‌اڵتى ناوه‌راست کوردانى دانیشتوى‬ ‫س��وری��اش له‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ى خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى‬ ‫دیموکراتیدا خۆیان به‌ ریکخستن ده‌که‌ن‬

‫و ل‌ه گه‌لێگ شوێنى سوریا قوتابخانه‌ى‬ ‫کوردى کراوه‌ته‌و‌ه و ده‌کرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫هاوسه‌رۆکى کۆنگره‌ى جڤاکى دیموکراتى‬ ‫‪ KCD‬ئه‌حمه‌د تورک ل‌ه کۆنفرانسه‌که‌دا‬ ‫قسه‌ى کرد و وتی‪« :‬به‌هۆى به‌شداربوونى‬ ‫نوێنه‌رانى هه‌ر چوار به‌شى کوردستان ئه‌م‬ ‫کۆنفرانس ‌ه زۆر گرنگ و مێژووییه‌»‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬پێویست‌ه له‌ هه‌موو گۆڕه‌پانه‌کانى‬ ‫ژی��ان��دا‪ ،‬به‌زمانى ک���وردى قسه‌بکرێت و‬ ‫ل�ه‌ ئاستى پ����ه‌روه‌رده‌ و چاند و ه��ون�ه‌ردا‬ ‫به‌کاربهێنرێت و ببێت ب‌ه زمانێکى فه‌رمی‪،‬‬

‫هه‌ڵبژارده‌ی فۆتۆ‌‬

‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ل‌ه ماوه‌یه‌کى کورتدا به‌ته‌واوى‬ ‫له‌بیرده‌چێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���اوس���ه‌رۆک���ى ‪ KCD‬ئ �ه‌ح��م �ه‌د ت��ورک‬ ‫ده‌ستنیشانى ک��رد ک�ه‌ ب�ه‌ س��ااڵن�ه‌ زمانى‬ ‫ک��وردى رووب �ه‌ڕووى زوڵمى ده‌وڵه‌تى تورک‬ ‫و ده‌وڵه‌تانى داگیرکه‌رى کوردستان بۆته‌وه‌ و‬ ‫وه‌ها درێژه‌ى به‌ قسه‌کانى دا‪« :‬ته‌نیا ئه‌وه‌‬ ‫به‌س نییه‌ زمانى کوردى له‌ قوتابخانه‌کاندا‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ى پێ ببینرێت» و له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫قسه‌کانى جێگرى س���ه‌رۆک وه‌زی���ر بلند‬ ‫ئاره‌نجیش ناره‌زایه‌تى نیشان دا که‌ وتبوی‪:‬‬

‫زم��ان��ى ک���وردی‪ ،‬زم��ان��ى شارستانى نیه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌ح��م�ه‌د ت���ورک ئ��ام��اژه‌ى ب���ه‌وه‌ ک��رد که‌‬ ‫زمانى کوردى زۆر ئه‌دیبى وه‌کو باباتاهیر‪،‬‬ ‫ئه‌حمه‌دى خانی‪ ،‬فه‌قى ته‌یرانى خولقاند‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا ل‌ه کۆنفرانسه‌که‌دا مژاره‌کانى‬ ‫ئه‌لف و بێى کوردى و گرفته‌کانى به‌رده‌مى‪،‬‬ ‫سیاسه‌تى پاراستن و پێشخستنى زم��ان و‬ ‫بابه‌ته‌کانى له‌ خویندگه‌ى سه‌ره‌تاییه‌وه‌ تا‬ ‫قۆناخى زانکۆ چۆن سیسته‌مێکى خوێندن و‬ ‫بۆ پێشخستنى زمان گرنگى داموده‌زگاکان‬ ‫و ئه‌کادیمیه‌کان خرانه‌ روو‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێ ‪2711‬‬

‫هونه‌ر و وێژه‌‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫«ئاوازی بیانی بۆمبێکه‌ له‌ناو هونه‌ری کوردیدا»‬ ‫عیماد هه‌ولێری‪ :‬ده‌بێت هونه‌رمه‌ند کاری هونه‌ری و ره‌وشی گه‌له‌که‌ی پێکه‌و ‌ه گرێ بدات‬ ‫سازدانى‬ ‫بێریڤان محه‌مه‌د‬ ‫هونه‌رمه‌ندى گۆرانیبێژ ک ‌ه‬ ‫خاوه‌ن چه‌ندین به‌رهه‌م ‌ه و به‌شى‬ ‫هه‌ره‌زۆریانى بۆ خۆشه‌ویستى‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌ى و ته‌رخانکردوه‌‪ ،‬عیماد‬ ‫هه‌ولێر ل ‌ه چاوپێکه‌وتنێکى رۆژنامه‌ى‬ ‫(چه‌تر)دا باس ل ‌ه خراپى ژیانى‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ کرد ک ‌ه به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫هونه‌ریه‌کانیان بۆ نه‌ته‌وه‌که‌یان‬ ‫ته‌رخانکرد باسى له‌وه‌کرد ک ‌ه‬ ‫بوه‌هۆیه‌و ‌ه هاوکارى نه‌کراوه‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫چه‌ندین ده‌فته‌ر بۆ ئه‌و هونه‌رمه‌ندان ‌ه‬ ‫خه‌رج ده‌کرێت ک ‌ه ل ‌ه هه‌ڵکه‌وت‬ ‫زاهیره‌وه‌ نزیکن و ده‌ڵێت “وه‌زاره‌تى‬ ‫رۆشنبیرى هى ده‌شنێ و لۆک ‌ه و میران‬ ‫و هه‌ندێکى تره‌ هى من نیه‌“‬

‫ع��ی��م��اد ک���ه‌ ئ��ێ��س��ت��ا ل���ه‌ واڵت����ى س��وی��د‬ ‫داده‌ن��ی��ش��ێ��ت‪ ،‬ل��ه‌ ب����اره‌ى ئ�ه‌ن��ج��ام��دان��ى‬ ‫ک��ارى هونه‌رى له‌ ده‌ره‌وه‌ى واڵت ئه‌وه‌ى‬ ‫خسته‌ڕوو ژیان له‌ ئه‌وروپا زۆر زه‌حه‌مه‌ته‌‬ ‫ده‌ب��ێ��ت م��رۆڤ خه‌ریکى کاربێت‪ ،‬من‬ ‫له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندانى باکور په‌یوه‌ندیم‬ ‫زیاتره‌‪ ،‬زۆرج��ار وتومه‌ پێویسته‌ ئێمه‌ى‬ ‫هونه‌مه‌ندانى ک���وردى ه �ه‌رچ��وار به‌شى‬ ‫کوردستان له‌ ئه‌وروپا لێک کۆببینه‌وه‌‪،‬‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی �ه‌ک �ه‌م��ان ل �ه‌س �ه‌ر ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى‬ ‫مادى نه‌بێت له‌سه‌ر بنه‌ماى به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی بێت‪ .‬ئه‌وکات کارى هونه‌رى‬ ‫باشترمان پێده‌کرێت‪ .‬پێویسته‌ شوێنێک‬ ‫کۆمانبکاته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها هۆکارى که‌مى‬ ‫به‌رهه‌مى ئاشکرا کرد‪ ،‬وتى “نامه‌وێت‬ ‫کارێک یان شتێکى سه‌قه‌ت پێشکه‌ش‬ ‫بکه‌م‪ ،‬یه‌ک دووجار له‌ تیڤى لێدرێت و‬ ‫الده‌برێت‪ ،‬ده‌مه‌وێت کاره‌کانم وه‌ک کارى‬ ‫هونه‌رمه‌ندانى کۆن بن که‌ تا ئێستاش‬ ‫گوێیان لێده‌گیرێت‪ .‬ئ �ه‌و هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫ئاسته‌نگیه‌کانى ب�ه‌رده‌م کاره‌کانى وه‌ها‬ ‫باسکرد‪ ،‬وتى‪ :‬ئاسته‌نگیه‌کانى به‌رده‌مم‬ ‫ماده‌یه‌‪ ،‬که‌ ناتوانم شتێکى پرۆفیشناڵ‬ ‫بکه‌م‪ ،‬شوێنێکیش نیه‌ هاوکاریم بکات‪،‬‬ ‫زۆرجار ده‌ڵێم هۆکارى ئه‌مه‌ یان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌ رۆحیه‌تى کوردایه‌تى زۆرم تێپه‌ڕاندوه‌‪،‬‬ ‫ده‌یانه‌وێت وه‌ک مرۆڤێکى ئالى‬ ‫دڵ��ێ��ک��ى س �ه‌ن��اع��ی��م بۆ‬ ‫درستبکه‌ن منیش‬ ‫ن��ام�ه‌وێ��ت‪ ،‬یان‬ ‫ه��ه‌ن��دێ��ک‬ ‫ک��������ه‌س‬

‫ده‌یانه‌وێت بمخه‌نه‌ ژێ��ر ده‌ستى خۆیان‪،‬‬ ‫پاشان هاوکاریم بکه‌ن‪ ،‬منیش خۆم له‌وه‌‬ ‫به‌گه‌وره‌تر ده‌زانم‪ ،‬ده‌مه‌وێت کارێک بکه‌م‬ ‫گه‌له‌که‌م له‌ هه‌رچوار به‌شى کوردستان‬ ‫ده‌ستخۆشیم لێبکات‪.‬‬ ‫ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د ع��ی��م��اد ه �ه‌ول��ێ��رى ک �ه‌ له‌‬ ‫ساڵى (‪ )2008‬به‌نیازى تۆمارکردنى‬ ‫دوو ماده‌ هاتۆته‌وه‌ کوردستان له‌ باره‌ى‬ ‫تۆمارنه‌کردنى ئ �ه‌و ب�ه‌ره�ه‌م�ه‌وه‌‪ ،‬وتى‪:‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ستۆدیوى میلۆدى به‌سه‌رپه‌رشتى‬ ‫(م��ح �ه‌م �ه‌د ک���ه‌م���ال)‪ ،‬ڕێ��ک�ه‌وت��ی��ن که‌‬ ‫ئ����ه‌وان ک���اره‌ک���ه‌م ب��ۆ ت����ه‌واو ب��ک �ه‌ن که‌‬ ‫گه‌ڕامه‌وه‌ سوید ئه‌وان بۆم بنیرن‪ ،‬منیش‬ ‫ده‌نگى بخه‌مه‌سه‌ر‪ ،‬به‌اڵم که‌مته‌رخه‌مى‬ ‫ت��ێ��داک��راب��وو ک��اره‌ک �ه‌ی��ان ب��ۆ ب�ه‌ج��وان��ى‬ ‫ن�ه‌ک��ردب��ووم‪ ،‬بۆیه‌ تا ئێستاش هه‌رماوه‌‬ ‫عیماد باسى له‌وه‌شکرد هه‌ر بۆ ئه‌و دوو‬ ‫ماده‌یه‌ نادرمیانه‌ الى (هه‌ڵکه‌وت زاهیر)‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب �ه‌دڵ��ى ن �ه‌ب��وو پێیوتم “چونکه‌‬ ‫گ��ۆران��ی �ه‌ک��ان��ى ت���ۆ ت��ورک��ی��س��ک�ه‌ ی��ان‬ ‫عه‌ره‌بیسکه‌ نیه‌“‪ .‬منیش وتم “جا ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ��اوازى گۆرانى ک��وردى خۆم هه‌بێ بۆ‬ ‫پیشت به‌هى دوژمن ببه‌ستم”‪ .‬هۆکارى‬ ‫چ��ون �ه‌ک �ه‌ى ب��ۆ الى ه �ه‌ڵ��ک �ه‌وت زاه��ی��ر‬ ‫ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ گ��ێ��ڕای �ه‌وه‌ ک �ه‌ ئه‌وکاته‌‬ ‫حکومه‌تى هه‌رێم ده‌سه‌اڵتێکى‬ ‫ب��اش��ى داب����وه‌ ه�ه‌ڵ��ک�ه‌وت‬ ‫زاهیر‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌ویش‬ ‫“ئ�����������ه‌وه‌ى ک��ه‌ی��ف��ى‬ ‫لێبوایه‌ ب �ه‌ ده‌ف��ت�ه‌ر‬ ‫له‌ ب �ه‌رى ده‌یڕشت”‬ ‫ئ �ه‌وک��ات �ه‌ش ده‌ب���وو‬ ‫ببیه‌ پ��ی��اوى ئ �ه‌و‪،‬‬ ‫وت��ی��ش��ى “م��ن��ی��ش‬ ‫پ����ێ����م����خ����ۆش‬ ‫نه‌بوو له‌ پێناو‬ ‫پ������اره‌ ئ�����ه‌وه‌ى‬ ‫به‌ده‌ستم هێناوه‌‬ ‫بیدۆرێنم”‪.‬‬ ‫ه������ه‌ر ل�����ه‌ب�����اره‌ى‬ ‫ئ���ه‌و ئ �ه‌وک��اران �ه‌ى‬ ‫ه������ه‌ڵ������ک������ه‌وت‬ ‫زاه��ی��ر ک �ه‌ بۆ‬ ‫هه‌ندێک‬

‫که‌س ئه‌نجامیده‌دات‪ ،‬وتى “کاره‌کانى‬ ‫به‌ناو هونه‌رین و هه‌موو ناته‌واون‪ ،‬هه‌موو‬ ‫خزمه‌تن به‌ دوژمنى ک��ورد‪ ،‬ئ��اوازه‌ک��ان‬ ‫دی��اره‌ به‌ زه‌ب��رى پ��اره‌ وه‌ریگرتون هه‌موو‬ ‫ئازارى عه‌ره‌بین و له‌ میسر وه‌ریده‌گرێت‪.‬‬ ‫هه‌ندێک که‌س به‌ناوى پێشکه‌شکردنى‬ ‫کارى هونه‌رى له‌ ده‌ورى خۆى کۆکردۆته‌وه‌‬ ‫که‌ هه‌ر خه‌ریکى خۆنمایشکردنن‪ .‬بۆ هه‌ر‬ ‫کلیپێکیان وه‌ره‌قه‌یه‌کى ده‌نارد بۆ وه‌زاره‌تى‬ ‫رۆشنبیرى فالنه‌ هونه‌رمه‌ند هاوکارى‬ ‫بکرێت چه‌ند ده‌فته‌ریکى بۆ خه‌رج بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وان��ی��ش ب��ۆى خ���ه‌رج ده‌ک����ه‌ن‪ .‬عیماد‬ ‫راشکاوانه‌ وتى‪ :‬با وه‌زاره‌ت��ى رۆشنبیرى‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ى به‌ هاوکارى هونه‌رمه‌ندان‬ ‫ده‌ک��رێ��ت و ب��ۆ ئ �ه‌وان �ه‌ خ�ه‌رج��ى ده‌ک��ات‬ ‫کلیپیان ل�ه‌ س��وری��ا لوبنان و واڵتانیتر‬ ‫بۆ ده‌ک��ات‪ )4_3( ،‬ده‌فته‌رى بۆ خه‌رج‬ ‫ده‌کات‪ .‬با چه‌ندین هونه‌رمه‌ند که‌ هه‌قى‬ ‫خوراوه‌‪ ،‬به‌شێک له‌وه‌ حه‌قى هونه‌رمه‌ندانى‬ ‫ترى پێبده‌ن زیاتر له‌و ب��اره‌وه‌ عیماد وتى‬ ‫“ئه‌مه‌ له‌ کاتێکدایه‌ ئاماده‌نیه‌ هاوکارى‬ ‫هونه‌رمه‌ندانێکى وه‌ک ئێمه‌ بکات که‌ به‌‬ ‫هونه‌ره‌که‌م گه‌لى خۆم هۆشیارده‌که‌مه‌وه‌‬ ‫پشتگیرى له‌ نه‌ته‌وه‌ و زمان‬ ‫س�ه‌رک��رده‌ک��ان��ى خۆم‬ ‫و پشتگیرى له‌‬ ‫م���ی���ل���ه‌ت���ى‬ ‫خ�����������ۆم‬ ‫ده‌ک�����ه‌م‬ ‫ک�������ه‌‬

‫زوڵمى لێده‌کرێت له‌ هه‌موو دونیا‪ .‬ئه‌م‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌ که‌ چه‌ندین به‌رهه‌مى گۆرانى‬ ‫شۆرشگێڕى هه‌یه‌‪ ،‬باسى له‌وه‌کرد “زۆربه‌ى‬ ‫کاره‌کانى ئێستا بۆ گیرفان و ده‌وڵه‌مه‌ند‬ ‫بوونه‌ یان خۆنیشاندانى جه‌سته‌یه‌‪ ،‬هونه‌رى‬ ‫کوردى به‌ تایبه‌ت له‌ باشورى کوردستان‬ ‫بۆته‌ پاره‌ و مادیه‌ت بۆ به‌رژه‌وه‌ندى گه‌ل و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ ناکرێت”‪ .‬ئه‌وه‌شى وت‪ :‬گه‌لى ئێمه‌‬ ‫رۆژانه‌ کێمیاباران ده‌کرێن و ده‌کوژرێن‬ ‫ه��ون �ه‌رى ئ��اوه‌ه��اش برینى گ�ه‌ل��ى ئێمه‌‬ ‫ده‌رناخات‪ ،‬هونه‌رمه‌ند ده‌بێت هه‌مووکات‬ ‫قدوه‌بێت‪ ،‬له‌ پێشى گه‌له‌که‌ى نه‌ک بۆخۆ‬ ‫گ�ه‌وره‌ک��ردن و پۆزلێدان بێت‪.‬ده‌بێت که‌‬ ‫گ�ه‌ل�ه‌ک�ه‌ى توشى کاره‌ساتێک ده‌بێت‬ ‫یان بۆ ه �ه‌ژاران یان بۆ نه‌خۆشه‌کان به‌‬ ‫هونه‌ره‌که‌ى هاوکاریانبکات به‌ کۆنسێرت‬ ‫نه‌ک به‌هۆى ئه‌وه‌ى پاره‌ى تێدانیه‌ خۆیان‬ ‫بۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫عیماد که‌ له‌ ساڵى (‪ )1987‬له‌به‌رئه‌وه‌ى‬ ‫له‌ یادى مامۆستا (تایر تۆفیق) گۆرانى‬ ‫ش��ی��ری��ن ب���ه‌ه���اره‌م وت خ���راوه‌ت���ه‌ زی��ن��دان‬ ‫له‌ الی �ه‌ن رژێمى به‌عسه‌وه‌‪ .‬پێیوایه‌ له‌‬ ‫سااڵنى هه‌شتاکاندا هونه‌رى شۆرشگێرى‬ ‫زۆر له‌ پێشبوه‌‪ ،‬چه‌ندین هونه‌رمه‌ند له‌و‬ ‫سااڵنه‌دا وه‌ک (مامۆستا حه‌مه‌ جه‌زا)‬ ‫که‌ بۆخۆى شۆرشێک بوو (مامۆستا‬ ‫ن�ه‌ج��م�ه‌دی��ن غ��واڵم��ى‪ ،‬ن��اس��رى ره‌زازى)‬ ‫ئه‌وانه‌ به‌ هونه‌ر و به‌چه‌کیش تونیویانه‌‬ ‫ش��ۆرش ب��ک�ه‌ن‪ .‬ره‌خ��ن�ه‌ى ئ�ه‌وه‌ش��ى گرت‬ ‫“س �ه‌ی��رى ئ���ه‌و ک��ۆن��س��ێ��رت�ه‌ک�ه‌ى ک �ه‌ له‌‬ ‫باشورى کوردستان بۆ لێقه‌وماوانى شارى‬ ‫(وان)کرا بزانه‌ چه‌ند هونه‌رمه‌ندى باشور‬ ‫ل �ه‌م ه�ه‌م��وو ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��ده‌ ب �ه‌ش��دارب��وون‪.‬‬ ‫ئ�ه‌ى ب��اک��ورى کوردستان خاکمان نیه‌‪،‬‬ ‫رۆژئ�����اواى ک��وردس��ت��ان و رۆژه��ه‌اڵت��ى‬ ‫کوردستان خاکمان نین‪ .‬رۆژانه‌ فه‌سادى‬ ‫به‌ گه‌ل و خاکه‌که‌مان ده‌کرێت ناموسى‬ ‫لێ ده‌سه‌ندرێت هه‌ر رۆژه‌ بست به‌بست و‬ ‫کیلۆمه‌تر به‌کیلۆمه‌ترى داگیرده‌کرێت‪.‬‬ ‫چۆن نه‌چمه‌ پێشه‌وه‌ به‌ گۆرانى نه‌توانم به‌‬ ‫کۆنسێرت له‌م به‌شه‌ هاوکارى بکه‌م ده‌بێت‬ ‫هونه‌رمه‌ند ک��ارى ه��ون�ه‌رى و سیاسه‌ت‬ ‫پێکه‌وه‌ گرێبدات‪ ،‬وێژدانى قسه‌ بکات‪.‬‬ ‫ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ له‌ ب��اره‌ى هێنان ئاوازى‬ ‫بیانى بۆ ناو هونه‌رى کوردى وتى “ئه‌و‬ ‫ئ��اوازه‌ بیانیانه‌ بۆمبێکه‌ له‌ناو هونه‌رى‬ ‫ک���وردى خ���راوه‌ ک �ه‌ واده‌ک����ات ه��ون�ه‌رى‬ ‫کوردى له‌ الیه‌ن نه‌وه‌ى نوێوه‌ نه‌ناسرێت‪،‬‬ ‫ئاوازى بیانى بۆ تێکدانى ئه‌خالق و ره‌وشتى‬ ‫کورده‌‪ .‬هونه‌رمه‌ند عیماد ئه‌وه‌شى وت‪:‬‬ ‫هه‌ندێک ک��اری��گ�ه‌رى تیڤیه‌کانه‌‬ ‫هه‌رچه‌ند ئیشى جوانیان کردوه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ل�ه‌ هه‌مانکاتدا شتى‬ ‫قێزه‌ون نیشانده‌ده‌ن‪ ،‬گۆرانى‬ ‫وان����ی����ش����ان����ده‌دات ه��ی��چ‬

‫مۆرکێکى ک��وردى پێوه‌ نیه‌‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫ئاوازى کوردی چه‌واشه‌کراوه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫زۆر به‌ ئاشکرا وتى‪ :‬راونانى کورد هه‌ر‬ ‫له‌ دووى خاک و نیشتیمانه‌که‌ى نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ده‌یانه‌وێت هه‌ر له‌ ناخ و ئه‌خالقه‌وه‌‬ ‫بیانگۆڕن‪ .‬گه‌لى کورد به‌مانه‌ به‌نجیان‬ ‫ده‌که‌ن بۆ ئه‌وه‌ى بێهۆشکرێن‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند ره‌خنه‌ له‌ وه‌زاره‌تى ڕۆشنبیرى‬ ‫گرت که‌ وه‌زارتى رۆشنبیرى و حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێم له‌ خزمه‌تى چه‌ند که‌سێکدایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ى وت‪ :‬ئه‌و پاره‌یه‌ى که‌ ده‌رچوو بوو بۆ‬ ‫هونه‌رمه‌ندان له‌ ساڵى (‪ )2008‬بڕیاربوو‬ ‫(‪)6‬ملیونم وه‌رگ��رم‪ .‬ب�ه‌اڵم هاته‌ خ��وراوه‌‬ ‫و له‌هه‌ر جێیه‌ک مقه‌ستیان لێده‌دا هه‌تا‬ ‫وه‌رمگرم بوو به‌ سێ ملیون سه‌ڕاى ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ داموده‌زگاى حکومیان پێکرم قێزم‬ ‫له‌ خۆم ده‌هاته‌وه‌‪ .‬وه‌زاره‌تى رۆشنبیرى هى‬ ‫ده‌شنێ و لۆکه‌ و میران و هه‌ندێکى تره‌‬ ‫هى من نیه‌‪ ،‬وه‌زارتى رۆشنبیرى ده‌یه‌وێت‬ ‫هونه‌رى ده‌گه‌و ره‌قس و عه‌رزکردنى له‌شى‬ ‫ژنان کاربکه‌ن‪ ،‬نه‌ک هونه‌رى نه‌ته‌وه‌یی‪.‬‬ ‫بۆچى هونه‌رى کوردى وایلێبێدات ئه‌وانه‌‬ ‫پیویسته‌ بچن خزمه‌تى واڵته‌ عه‌ره‌بیه‌کان‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬عیماد وتیشى‪ :‬چه‌ندین هونه‌رمه‌ند‬ ‫هه‌یه‌ له‌ هه‌ولێر و سلێمانى و ناوچه‌کانى‬ ‫ت���رى ک��وردس��ت��ان ک �ه‌ ک���ه‌س ناتوانێت‬ ‫ئینکارى له‌ هونه‌ره‌که‌یاندا بکات‪ .‬که‌چى‬ ‫له‌ بارودۆخێکى مادى خراپدان و که‌س‬ ‫نیه‌ ئاوڕیان لێبداته‌وه‌‪ .‬بزانه‌ هونه‌رمه‌ندانى‬ ‫سوید چۆن ده‌ژین چه‌ندین چه‌ن هاوکارى‬ ‫دکرێن‪ ،‬ئه‌وه‌ هونه‌رمه‌نده‌کانى پارچه‌کانى‬ ‫ت��رى ک��وردس��ت��ان ه �ه‌ر خ��زم�ه‌ت ناکرێت‬ ‫هونه‌رمه‌ند پارچه‌کانى تر هه‌یه‌ که‌ له‌‬ ‫ئه‌وروپا ده‌ژى هاتۆته‌ هه‌ولێر کۆنسێرت‬ ‫ب��ک��ات ه���ه‌ر ل���ه‌ م���ه‌ت���اره‌ک���ه‌ى ه�ه‌ول��ێ��ر‬ ‫که‌له‌پچه‌ کراوه‌ته‌ ده‌ستى و نێراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند هه‌یه‌ به‌ هه‌رزار حاڵ ده‌توانێت‬ ‫داخڵى باشورى کوردستان ببێت‪ .‬زۆر به‌‬ ‫بوێرانه‌ ئ�ه‌وان�ه‌ ده‌ڵێم و به‌ڵگه‌شم پێیه‌‪.‬‬ ‫ت��اک �ه‌ى ده‌ب��ێ��ت ئێمه‌ خ��زم�ه‌ت��ى دوژم��ن‬ ‫بکه‌ین و بێگانه‌ په‌رست بین‪ .‬که‌چى‬ ‫هونه‌رمه‌ندانى فارس وعه‌ره‌ب و تورک‬ ‫ده‌هێنن بۆ خۆیان کۆنسێرت ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��د عیماد ه �ه‌ول��ێ��رى ئ�ه‌وه‌ش��ى‬ ‫وت‪ :‬له‌ بیرو بۆچون ئایدۆلۆژیم خۆمدا‬ ‫ده‌وڵه‌تێکى کوردیم دروستکردوه‌ و خه‌ون‬ ‫و خه‌یاڵى من رزگاربونى ئه‌و کوردانه‌یه‌‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌ ن��او زی��ن��دان �ه‌ک��ان��دان ئ��ازادب��ون��ى‬ ‫کوردستانى گ�ه‌وره‌ی�ه‌ زۆر بریندارم له‌‬ ‫حوکمه‌ته‌که‌ى خ��ۆم عیماد م��ژده‌ى دا‬ ‫به‌ گوێگرانى و وتى “ له‌ به‌رنامه‌یدایه‌‬ ‫له‌ ئاینده‌دا به‌ چوار زاراوه‌ى کورد وه‌ک‬ ‫(کرمانجى و سۆرانى و لوڕى زازاکى)‬ ‫گ��ۆران��ی��ه‌ک ب��ڵ��ێ��ت ت��ێ��دا ئ��ازاره‌ک��ان��ى‬ ‫گه‌له‌که‌م باس بکه‌م”‪.‬‬

‫«ئ‬

‫د‪.‬ئیبراهیم ع‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫سه‌روه‌ر سه‌عدوڵاڵ‬ ‫دکتۆر ئیبراهیم عه‌بدولڕه‌حمان ل ‌ه‬ ‫چاوپێکه‌وتنێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫دا باس ل ‌ه چیرۆک و رۆمانى کوردى‬ ‫ده‌کات و ئاماژه‌ى به‌و ‌ه کرد‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫چیرۆک و رۆمانى کوردى وه‌ک‬ ‫مێژووى سه‌رهه‌ڵدانى کاریگه‌رى‬ ‫ناوچه‌ییانه‌ى پێوه‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه هه‌ندێک‬ ‫جاریشدا شارۆچکه‌یه‌کى بچووک یان‬ ‫گوندێک کراو ‌ه ب ‌ه ناوه‌ڕۆکى داڕشتنى‬ ‫چیرۆکێک یان رۆمانێک‪ ،‬وتى‪ :‬تا‬ ‫ئێستا کورد خاوه‌نى شاکار نیه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ئایا چیرۆکنوسان و رۆماننوسانى‬ ‫کورد توانیویانه‌ سنوورى ناوچه‌ى تێبپه‌ڕێنن و‬ ‫کار له‌سه‌ر هه‌موو چه‌مکه‌ گه‌ردوونییه‌کان‬ ‫بکه‌ن و خۆیان به‌ جیهان بناسێنن؟‬ ‫ چیرۆک و رۆمانى کوردى وه‌ک مێژووى‬‫س �ه‌ره �ه‌ڵ��دان��ى ک��اری��گ �ه‌رى ن��اوچ�ه‌ی��ی��ان�ه‌ى‬ ‫پ��ێ��وه‌ دی����اره‌‪ ،‬به‌ڵکو ل �ه‌ ه �ه‌ن��دێ جاریشدا‬ ‫شارۆچکه‌یه‌کى بچووک‪ ،‬یان گوندێک‬ ‫کراوه‌ به‌ ناوه‌ڕۆکى داڕشتنى چیرۆکێک‬ ‫ی��ان رۆم��ان��ێ��ک‪ ،‬بێگومان ئه‌مه‌یش هه‌ر‬ ‫ک��اری��گ �ه‌ری��ی �ه‌ک ب��ێ��ت واى ل���ه‌ ن��ووس �ه‌ر‬ ‫کردبێت‪ ،‬که‌ ته‌نیا بیروبۆچوونه‌کانى خۆى‪،‬‬ ‫یان هزرى خۆى له‌ ناوچه‌یه‌کدا نمایشبکات‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌یشمان له‌سه‌ر ئه‌م بۆچوونه‌ ده‌توانین‬ ‫به‌رهه‌مى (ئ �ه‌ڵ��وه‌ن)ى (ئ�ه‌ح�لام مه‌نسور)‪،‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا (ک���ۆرده‌ره‌)ى (خ�ه‌س��ره‌وج��اف) که‌‬ ‫باسى ناوچه‌ى خانه‌قین ده‌ک��ات‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫رۆمانه‌کانى (عبدوالله‌ س�ه‌راج) به‌ نموونه‌‬ ‫(هه‌ڵکشا به‌ره‌ ولوتکه‌)‪ ،‬رۆمانى (نازێ)‬ ‫ى (اس���م���اع���ی���ل رۆژب����ه‌ی����ان����ى) ب����اس له‌‬ ‫(ک �ه‌رک��ووک) ده‌ک���ات و رۆم��ان��ى (ژان��ى‬

‫کۆنفرانسى‬

‫«پێویست ‌ه له‌ هه‌م‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫ئاژانسى فورات‬ ‫کۆنفرانسى زمانى کوردى ک ‌ه بۆ‬ ‫ده‌ستنیشانکردن و چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫کێشه‌کانى زمانى کوردى و دانانى‬ ‫به‌رنام ‌ه و پرۆژ ‌ه بۆ بره‌ودان ب ‌ه‬ ‫پاراستن و به‌هێزکردنى زمانى کوردی‪،‬‬ ‫تێدا جه‌خت ل ‌ه قسه‌کردن به‌زمانى‬ ‫کوردى و ل ‌ه ئاستى په‌روه‌رد ‌ه و چاند‬

‫پرۆفایل‬ ‫عیماد حه‌مه‌ ع�ه‌ب��دواڵ ن��اس��راو به‌‬ ‫(عیماد ه�ه‌ول��ێ��رى)‪ ،‬ل�ه‌ ساڵى (‪)1985‬‬ ‫ده‌ستى به‌ گۆرانى وتن ک��ردوه‌‪ ،‬له‌ ساڵى‬ ‫(‪ )1986‬کاسێتێکى باڵوکردۆته‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫چ�ه‌ن��دی��ن ئ��اه�ه‌ن��گ ل �ه‌گ �ه‌ڵ زۆرێ��ک‬ ‫ل �ه‌ ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��دان وه‌ک (مامۆستا‬ ‫مشکۆ‪ ،‬مه‌حه‌مه‌د ئه‌ربیلى‪ ،‬مامۆستا‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬زی��اد ئ�ه‌س��ع�ه‌د‪ ،‬ئ���ه‌رده‌اڵن‬ ‫ب�ه‌ک��ر‪ ،‬هابه‌ که‌رکوکى و ک��ازم‬ ‫ساهیر‪...‬هتد) به‌شداریکردوه‌‪.‬‬ ‫له‌ س��اڵ��ى(‪ )1998‬کاسێتێک‬ ‫و له‌ (‪ )1992‬کاسێتێکه‌ ترى‬ ‫ب�ڵاوک��ردوه‌‪ ،‬چه‌ندێن کلیپ‬ ‫و گۆرانى ترى تۆمارکردوه‌‪،‬‬ ‫پ��اش��ان روک��ردۆت �ه‌ ه�ه‌ن��ده‌ران‬ ‫ب����ۆ م�����اوه‌ی�����ه‌ک ت����ا س��اڵ��ى‬ ‫(‪ )1996‬دورکه‌وتۆته‌وه‌‪ ،‬له‌ واڵتى سوید‬ ‫کارى هونه‌رى زۆریکردوه‌ له‌ ئاهه‌نگه‌کاندا‬ ‫ل �ه‌ خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�ه‌ک��ان��دا ب �ه‌ش��داری��ک��ردوه‌ و‬ ‫گۆرانیوتوه‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪ 2012/3/5‬ـ ‪15‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫دۆسیه‌‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫دوائامارى قوربانییه‌کانى عێراق له‌ (‪)2004‬ه‌وه‌‬

‫به‌رزترین رێژه‌ى قوربانى ل ‌ه ساڵى (‪)2006‬دا بووه‌‪ ،‬ک ‌ه تیایدا (‪ )21.539‬کوژراو و (‪)39.329‬‬ ‫بارودۆخى سیاسى‬ ‫عێراق له‌ پاش ساڵى‬ ‫(‪)2004‬ه‌وه‌ تا ئێستا‪،‬‬ ‫بنه‌ماى دۆسیه‌ى ئه‌م‬ ‫ژماره‌یه‌ى (چه‌تر)ه‌‪ ،‬وه‌ک ئاشکرایه‌‬ ‫پاش (‪ )8‬ساڵ‪ ،‬تا ئێستا دۆخى‬ ‫سیاسى و ئیدارى و کۆمه‌اڵیه‌تى ئه‌م‬ ‫واڵته‌ سه‌قامگیر نییه‌ و به‌ ده‌ست‬ ‫گه‌نده‌ڵى و جه‌نگى تایفى و تیرۆره‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێنێت‪.‬‬ ‫ئاماده‌کردنی‬ ‫عه‌لى فه‌تاح مه‌جید‬

‫زۆرینه‌ى قوربانییه‌کان ل ‌ه‬ ‫پارێزگاى به‌غدا بووه‌‪ ،‬که‌‬ ‫(‪ )23898‬که‌س له‌و پارێزگایه‌‬ ‫کوژراون‪ ،‬پارێزگاى موسه‌ناش‬ ‫که‌مترین قوربانى هه‌بووه‌ به‌‬ ‫(‪ )94‬کوژراو‬ ‫پرۆسه‌ى روخانى رژێمى به‌عسى سه‌ددامى‪،‬‬ ‫که‌ هه‌ندێک به‌ پرۆسه‌ى ئازادى عێراق و‬ ‫هه‌ندێکیتر به‌ پرۆسه‌ى داگیرکردنى عێراق‬ ‫ناوى ده‌ب �ه‌ن‪ ،‬هه‌ر کام له‌م پێناسانه‌ راست‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬پ��اش رودان����ى پ��رۆس�ه‌ک�ه‌ ت��ا ئێستا‬ ‫عێراق له‌ هیچ کام له‌ رووه‌کانى (سیاسى‪،‬‬ ‫ئیدارى‪ ،‬کۆمه‌اڵتی)یه‌وه‌ ئارامى به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫نه‌بینیوه‌‪ ،‬له‌ ئێستادا گه‌وره‌ترین دێوه‌زمه‌ى‬ ‫(جه‌نگى تایفى‪ ،‬گه‌نده‌ڵى‪ ،‬تیرۆر) به‌رقه‌راره‌‬ ‫و جێیان به‌ ئاشتى و سه‌قامگیرى و ئاوه‌دانى‬ ‫و پێکه‌وه‌ ژی��ان ل��ێ��ژک��ردووه‌‪ ،‬ب�ه‌م دواییانه‌‬ ‫(عه‌لى ده‌باغ) وته‌بێژى حکومه‌تى عێراق‪،‬‬ ‫دوا ئامارى سه‌رجه‌مى قوربانیه‌کانى عێراقى‬ ‫له‌ ماوه‌ى نێوان سااڵنى (‪ )2004‬تا کۆتایى‬ ‫ساڵى (‪ ،)2011‬خسته‌ڕوو که‌ (‪)308396‬‬ ‫هاواڵتى عێراق له‌ کرده‌وه‌ توندوتیژییه‌کانى‬ ‫واڵتدا بونه‌ته‌ قوربانی‪ ،‬له‌و ژماره‌یه‌ش زیاتر‬ ‫له‌ (‪ )60‬هه‌زار که‌سیان کوژراون‪.‬‬ ‫عه‌لى ده‌ب��اغ‪ ،‬وته‌بێژى ره‌سمى حکومه‌تى‬ ‫عێراق له‌ به‌یاننامه‌یه‌کدا‪ ،‬به‌ پشت به‌ستن‬ ‫ب �ه‌ ئ��ام��اره‌ک��ان��ى وه‌زاره‌ت����ى ت�ه‌ن��دروس��ت��ى و‬ ‫ئه‌نجومه‌نى ئاسایشى نیشتیمانی‪ ،‬له‌ (‪)5‬‬ ‫ى مانگى نیسانى ساڵى (‪)2004‬ه‌وه‌ تا‬ ‫کۆتایى ساڵى (‪ 69( ،)2011‬ه���ه‌زار و‬ ‫‪ )263‬که‌س له‌ کرده‌وه‌ توندوتیژییه‌کان و‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ سه‌ربازییه‌کاندا کوژراون‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و ماوه‌یه‌دا‪ 239( ،‬ه�ه‌زار و ‪)133‬‬ ‫که‌سى تر برینداربون‪ ،‬ده‌ب���اغ‪ ،‬گوتیشی‪:‬‬ ‫به‌رزترین رێژه‌ى قوربانى له‌ ساڵى (‪)2006‬‬ ‫دا بووه‌‪ ،‬که‌ تیایدا (‪ )21.539‬کوژراو و‬ ‫(‪ )39.329‬بریندار هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا‪ ،‬ساڵى راب��ردوو که‌مترین‬ ‫رێژه‌ى قوربانى هه‌بووه‌‪ ،‬که‌ ده‌گاته‌ (‪)2777‬‬ ‫ک��وژرا‪ ،‬هاوکات زۆری��ن�ه‌ى قوربانییه‌کان‬ ‫ل�ه‌ پ��ارێ��زگ��اى ب�ه‌غ��دا ب���ووه‌‪ ،‬ل �ه‌و م��اوه‌ی �ه‌دا‬ ‫(‪ )23898‬که‌س له‌و پارێزگایه‌ کوژراون‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ک پارێزگاى موسه‌نا که‌مترین رێژه‌ى‬ ‫قوربانى هه‌بووه‌‪ ،‬به‌ (‪ )94‬کوژراو‪.‬‬ ‫په‌سه‌ندکردنی بودجه‌ى (‪،)2012‬‬ ‫که‌ بڕه‌که‌ی ده‌گاته‌ (‪ )100‬ملیار‬ ‫دۆالر‪ ،‬که‌رتى وزه‌ش‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫رێژى بۆته‌رخانکراوه‌ که‌ نزیکه‌ى‬ ‫(‪ )18‬ملیار دۆالره‌ و دواى ئه‌ویش‬ ‫که‌رتى به‌رگرى دێت که‌ (‪)15‬‬ ‫ملیار دۆالرى بۆ ته‌رخانکراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م بودجه‌یه‌‪ ،‬به‌گه‌وره‌ترین‬ ‫بودجه‌ داده‌نرێت له‌ مێژوى‬ ‫عێراقدا‬ ‫مانگى کانونى دووه‌م‬ ‫* دوای چ��وار س��اڵ ل�ه‌ به‌جێهێشتنى‬ ‫ع���ێ���راق‪ ،‬رۆژى (‪5‬ى ک��ان��ون��ى دووه‌م����ى‬ ‫‪ ،)2011‬موقته‌دا س �ه‌درى رێبه‌رى ره‌وت��ى‬ ‫س���ه‌در ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک��ى چ������اوه‌ڕوان ن �ه‌ک��راو‬ ‫گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ شارى نه‌جه‌ف‪.‬‬ ‫* دواى (‪ )20‬س�����اڵ ل����ه‌ پ��چ��ڕان��ى‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوانیان به‌هۆى داگیرکردنى‬ ‫واڵتى کوه‌یت له‌الیه‌ن رژێمى به‌عسه‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫(‪12‬ى کانونى دووه‌م)دا سه‌رۆک وه‌زیرانى‬ ‫کوه‌یت سه‌ردانى عێراقى کرد‪.‬‬ ‫(‪)21‬ى هه‌مان مانگ ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى‬ ‫عێراق متمانه‌ى به‌ حکومه‌تى نوێى عێراق‬ ‫به‌ سه‌رۆکایه‌تى نورى مالیکى به‌خشی‪ ،‬که‌‬ ‫له‌ (‪ )43‬وه‌زیر پێکهاتبوو‪.‬‬ ‫مانگى شوبات‬ ‫* ب�ه‌ه��ۆى پشێوییه‌کان و خۆپیشاندانى‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان دژى (ح��وس��ن��ى م��وب��اره‌ک)ى‬ ‫سه‌رۆکى پێشوى میسر‪ )1200( ،‬هاواڵتى‬ ‫عێراقى له‌ قاهیره‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ به‌غدا‪.‬‬ ‫* (‪)25‬ى ش��وب��ات خۆپیشاندانێکى‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌رى ب��ه‌رف��راوان ل�ه‌ ب�ه‌غ��دا و چه‌ند‬

‫شارێکى دیکه‌ى عێراق ئه‌نجامدرا‪.‬‬ ‫مانگى ئادار‬ ‫* ل �ه‌گ �ه‌ڵ ب����ه‌رده‌وام����ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان و‬ ‫ن��اڕه‌زای��ی �ه‌ک��ان ل�ه‌ (س��وری��ا) و ک���وژران و‬ ‫برینداربونى ده‌ی���ان ک �ه‌س ل�ه‌ ه��اواڵت��ی��ان‪،‬‬ ‫به‌پێى ئاژانسى هه‌واڵى (سانا)ى سوریا له‌‬ ‫کۆتاییه‌کانى ئه‌م مانگه‌دا‪ ،‬جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫سه‌رۆک کۆمارى عێراق‪ ،‬له‌ڕێى په‌یوه‌ندى‬ ‫ته‌له‌فۆنییه‌وه‌پشتگیرى له‌ به‌شار ئه‌سه‌دى‬ ‫سه‌رۆکى ئه‌و واڵته‌ کردوه‌‬ ‫مانگى نیسان‬ ‫* به‌هۆی ئ�ه‌و شه‌پۆلى خۆڵبارینه‌ی له‌‬ ‫ناوه‌ڕاستى ئه‌م مانگه‌ ناوچه‌که‌ی گرته‌وه‌‪،‬‬ ‫(‪ )4‬هاواڵتى له‌ عێراق گیانیان له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫مانگى ئایار‬ ‫* رۆژى (‪22‬ى ئایار) به‌شێوه‌یه‌کی ره‌سمی‬ ‫و به‌ یه‌کجاری بونی هێزه‌کانی به‌ریتانیا له‌‬ ‫عێراق کۆتاییهات و دوایین سه‌ربازی ئه‌و‬ ‫واڵته‌ عێراقیان به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫* عادل عه‌بدولمه‌هدی‪ ،‬جێگری سه‌رۆک‬ ‫ک���ۆم���اری ع���ێ���راق‪ ،‬ک��ه‌ یه‌کێکیشه‌ له‌‬ ‫سه‌رکرده‌کانى ئه‌نجومه‌نى بااڵی ئیسالمى‬ ‫عێراق‪ ،‬ده‌ستى له‌ پۆستى جێگرى سه‌رۆک‬ ‫کۆمارى کێشایه‌وه‌‪.‬‬ ‫* رۆژى (‪)26‬ى ئ���ه‌م م��ان��گ�ه‌ (ع�ه‌ل��ی‬ ‫المی) سه‌رۆکى ده‌سته‌ی داد و لێپێچینه‌وه‌‬ ‫له‌ به‌غدا تیرۆرکرا‪ ،‬ناوبراو به‌ ئه‌بو زه‌ینه‌ب‬ ‫ن��اس��راب��و‌‪ ،‬ی �ه‌ک��ێ��ک ب��و ل��ه‌ ک�ه‌س��ای�ه‌ت��ی�ه‌‬ ‫کاریگه‌ره‌کانی س �ه‌ر گ��ۆڕه‌پ��ان��ى سیاسى‬ ‫عێراق و ئه‌و بڕیارانه‌ی پێش هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق ده‌ریکرد بۆ‬ ‫رێگرتن له‌ خۆپااڵوتنى چه‌ند که‌سایه‌تیه‌کی‬ ‫سیاسی‪ ،‬مقۆ مقۆیه‌کى زۆری ن��ای�ه‌وه‌و‬ ‫به‌پێی بڕیاره‌کانی ده‌سته‌که‌شی‪ ،‬نزیکه‌ی‬ ‫(‪ )517‬ک���ه‌س ل���ه‌الی���ه‌ن کۆمیسیۆنى‬ ‫بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌کانه‌وه‌ له‌ خۆپااڵوتن بێ‬ ‫به‌شکران‪.‬‬ ‫مانگى حوزه‌یران‬ ‫* سوپای ئه‌مه‌ریکا ئاشکرایکرد‪ ،‬له‌‬ ‫دوای ساڵی (‪)2008‬ه‌وه‌ مانگی حوزه‌یرانى‬ ‫(‪ )2011‬خوێناویترین م��ان��گ ب���ووه‌ بۆ‬ ‫هێزه‌کانیان و ژم��اره‌ى کوژراوه‌کانیان له‌و‬ ‫مانگه‌دا گه‌یشتوه‌ته‌ (‪ )14‬کوژراو‪.‬‬ ‫* رۆژى (‪16‬ى حوزه‌یران) دادگاى ناوه‌ندى‬ ‫ت��اوان �ه‌ک��ان ل �ه‌ ن��اوچ �ه‌ى ک �ه‌رخ��ى ب�ه‌غ��دا‪،‬‬ ‫بڕیاریدا به‌ سه‌پاندنى س��زاى له‌ سێداره‌دان‬ ‫به‌سه‌ر تاوانباران (فراس جبورى) و ئه‌ندامانى‬ ‫گروپه‌که‌ى که‌ له‌ (‪ )15‬که‌س پێکدێن و‬ ‫ده‌ستیان هه‌بوه‌ له‌ روداوى هێرشکردنه‌ سه‌ر‬ ‫(ئاهه‌نگه‌که‌ى دوجه‌یل) له‌ساڵى (‪)2006‬‬ ‫دا‪ ،‬که‌ هێرشیان ک��رده‌ سه‌ر زه‌ماوه‌ندێک‬ ‫له‌شارۆچکه‌ى دوجه‌یلى ب��اک��ورى به‌غداو‬ ‫پاش ئه‌وه‌ى بوکه‌که‌یان القه‌کرد و کوشتیان‪،‬‬ ‫زاواکه‌ و زیاتر له‌ (‪)70‬که‌سى مه‌ده‌نى له‌ژن‬ ‫و منداڵیشیان کوشت‪.‬‬ ‫مانگى ته‌مموز‬ ‫* ل���ه‌ رۆژى (‪)2‬ى ئ����ه‌م م��ان��گ �ه‌دا‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق‪ )114( ،‬ئیمزا‬ ‫بۆ لێسه‌ندنه‌وه‌ى متمانه‌ له‌ کۆمیسیۆنى‬ ‫بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کان کۆکرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫* رۆژى (‪)30‬ى ئه‌م مانگه‌ له‌ ئه‌نجومه‌نى‬ ‫ن��وێ��ن�ه‌ران��ى ع��ێ��راق ب��ڕی��ار ل�ه‌س�ه‌ر قۆناغى‬ ‫یه‌که‌مى پالنی که‌مکردنه‌وه‌ى وه‌زاره‌ته‌کانى‬ ‫حکومه‌تی عێراق درا و بڕیاردرا سه‌رجه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ته‌کانی ده‌وڵه‌ت جگه‌ له‌ وه‌زاره‌ته‌کانی‬ ‫کاروباری په‌رله‌مان و پارێزگاکان و ژنان‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫مانگى ئاب‬ ‫* ل �ه‌ ی �ه‌ک �ه‌م رۆژى م��ان��گ��ى ئ��اب��داو‬ ‫له‌دانیشتنێکدا‪ ،‬ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق‬ ‫س�ه‌رک��وت��ک��ردن��ى ک���ورده‌ فه‌یلیه‌کانی به‌‬ ‫جینۆساید ناساند‪.‬‬ ‫* شه‌وى (‪)6‬ى ئه‌م مانگه‌ نورى مالیکی‪،‬‬ ‫س��ه‌رۆک وه‌زی��ران��ى ع��ێ��راق‪ ،‬به‌ بڕیارێک‬ ‫(ره‌ع�����د ش������ه‌الل)ى ل���ه‌ پ��ۆس��ت��ى وه‌زی����رى‬ ‫کاره‌با الب��رد‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆى ئه‌نجامدانى‬ ‫گرێبه‌ستى وه‌همییه‌وه‌ به‌ به‌هاى نزیکه‌ى‬ ‫(ملیارێک و ‪ )700‬ملیۆن دۆالر‪.‬‬ ‫مانگى ئه‌یلول‬ ‫* ش����ه‌وى (‪)9‬ى ئ �ه‌ی��ل��ول‪ ،‬ده‌ره��ێ��ن��ه‌ر و‬ ‫رۆژنامه‌نوسى به‌ناوبانگى عێراقى (هادى‬ ‫مه‌هدى) له‌ گه‌ڕه‌کى ک �ه‌راده‌ى به‌غدا له‌‬ ‫ماڵه‌که‌ى خۆیدا تیرۆر ک��راو ته‌رمه‌که‌ى‬ ‫له‌ زێدى خۆى له‌ شارى دیوانیه‌ به‌ خاک‬ ‫سپێردرا‪.‬‬ ‫مانگى تشرینى یه‌که‌م‬ ‫* کوتله‌ى عێراقیه‌ى سپى که‌ له‌ لیستى‬ ‫عێراقییه‌ جیاببونه‌وه‌‪ ،‬داواى پێکهێنانى‬ ‫وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف و هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى وه‌قفه‌کانى‬ ‫سونه‌ و شیعه‌ و که‌ما‌یه‌تیه‌کانى کرد‪.‬‬ ‫* (‪)27‬ى تشرینى یه‌که‌م‪ ،‬ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پارێزگای سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬به‌ ک��ۆی ده‌نگ‬ ‫له‌روی ئیداری و ئابوریه‌وه‌ به‌ هه‌رێمبونی‬ ‫پارێزگاکه‌یانی راگه‌یاند‪ ،‬دواتریش له‌الیه‌ن‬ ‫س���ه‌رۆک وه‌زی��ران��ى ع��ێ��راق�ه‌وه‌ ئ �ه‌و داوای �ه‌‬ ‫ره‌تکرایه‌وه‌‪.‬‬

‫مانگى تشرینى دووه‌م‬ ‫* یاسر داغستانی‪ ،‬زان��ای فه‌له‌کناسی‬ ‫عێراقی‪ ،‬پێشبینی خۆی بۆ روداوه‌ک��ان��ی‬ ‫ساڵی (‪ )2012‬خسته‌ڕو و رایگه‌یاند‪ ،‬له‌و‬ ‫س��اڵ�ه‌دا ده‌وڵ�ه‌ت��ی ک��وردی راده‌گه‌یه‌نرێت‪،‬‬ ‫پێشیوایه‌ ه��ه‌ر ل��ه‌و س��اڵ �ه‌دا ک��ۆت��ای��ی به‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی نوری مالیکى وه‌ک سه‌رۆک‬ ‫وه‌زیرانی عێراق دێت‪.‬‬ ‫مانگى کانونى یه‌که‌م‬ ‫* رۆژى (‪ )12/10‬ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى‬ ‫ع����ێ����راق‪ ،‬ب����ودج����ه‌ى س���اڵ���ى (‪)2012‬ى‬ ‫په‌سه‌ندکرد‌و ناردیه‌ ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى‬ ‫عێراق بۆ گفتوگۆکردنى و په‌سه‌ندکردنی‪،‬‬ ‫که‌ بڕه‌که‌ی ده‌گاته‌ (‪ )100‬ملیار دۆالر‪،‬‬ ‫که‌رتى وزه‌ش‌ گه‌وره‌ترین رێژى بۆته‌رخانکراوه‌‬ ‫که‌ نزیکه‌ى (‪ )18‬ملیار دۆالره‌ و دواى‬ ‫ئ�ه‌وی��ش ک�ه‌رت��ى ب�ه‌رگ��رى دێ��ت ک�ه‌ (‪)15‬‬ ‫ملیار دۆالرى بۆ ته‌رخانکراوه‌‪ ،‬ئه‌م بودجه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌گه‌وره‌ترین بودجه‌ داده‌ن��رێ��ت له‌ مێژوى‬ ‫ع��ێ��راق��دا‪ ،‬ل �ه‌وک��ات �ه‌ى ل �ه‌ س��اڵ��ى (‪)1921‬‬ ‫ه‌وه‌ دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ک به‌رێژه‌ى (‪)%22‬‬ ‫له‌ بودجه‌ى ئه‌مساڵ زی��ات��ره‌‪ ،‬که‌ بڕه‌که‌ى‬ ‫(‪ )81.9‬ملیار دۆالر ب��و به‌کورتهێنانى‬ ‫(‪ )13.3‬ملیار دۆالر‪.‬‬ ‫* رۆژى (‪ )12/16‬پاش کۆبونه‌وه‌یه‌کى‬ ‫سه‌رکردایه‌تى لیسته‌که‌ وه‌ک هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رگ��رت��ن��ێ��ک ب �ه‌رام��ب �ه‌ر سیاسه‌ته‌کانى‬ ‫نورى مالیکی‪ ،‬لیستى عێراقییه‌ بڕیاریدا‬ ‫ئه‌ندامێتى خ��ۆى له‌ ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران‬ ‫هه‌ڵپه‌سێرێت‪.‬‬ ‫* ل �ه‌ ه�ه‌ف��ت�ه‌ى سێیه‌مى ئ �ه‌م م��ان��گ�ه‌داو‬ ‫ب���ه‌ت���ۆم���ه‌ت���ى ت���ێ���وه‌گ�ل�ان���ى ل����ه‌ ک������رده‌وه‌‬ ‫توندوتیژیییه‌کانى عێراق ئه‌نجومه‌نى بااڵى‬ ‫دادوه‌رى فه‌رمانى ده‌ستگیرکرنى بۆ تاریق‬ ‫هاشمى جێگرى سه‌رۆک کۆمارى عێراق‬ ‫ده‌رکرد‪ ،‬ناوبراویش پێش ئه‌و فه‌رمانه‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌رێمى کوردستان ه �ه‌اڵت‪ ،‬ه��اوک��ات به‌‬ ‫فه‌رمانى نورى مالیکی‪ ،‬سه‌رۆک وه‌زیرانى‬ ‫عێراق دانپێدانانى سێ له‌ پاسه‌وانه‌کانى‬ ‫هاشمى باڵوکرایه‌وه‌ که‌ به‌ فه‌رمانى ئه‌و‬ ‫کرده‌وه‌ى توندوتیژییان ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫* ل���ه‌ رۆژى (‪)22‬ى ئ����ه‌م م��ان��گ �ه‌دا‬ ‫زنجیره‌یه‌ک ته‌قینه‌وه‌ به‌غداى پایته‌ختى‬ ‫هه‌ژاند و نزیکه‌ى (‪ )250‬که‌س ک��وژران‬ ‫و برینداربون‪.‬‬ ‫* ه��ێ��زه‌ س �ه‌رب��ازی��ی �ه‌ک��ان��ى ئ �ه‌م �ه‌ری��ک��ا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى ره‌سمى له‌ عێراق کشانه‌وه‌ و‬ ‫به‌و بۆنه‌یه‌وه‌ له‌رێوره‌سمێکدا‪ ،‬نورى مالیکى‬ ‫س���ه‌رۆک وه‌زی��ران��ى ع��ێ��راق رۆژى (‪)31‬‬ ‫ى کانونى یه‌که‌مى به‌ رۆژى نیشتیمانى‬ ‫ده‌ستنیشان کرد‪.‬‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانى سه‌رۆک کۆمارى‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌ چاوپێکه‌وتنێکى‬ ‫که‌ناڵى (العراقیه‌)دا روناکى‬ ‫ده‌خاته‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ گه‌رمه‌کانى‬ ‫ئه‌مڕۆى عێراق‪ ،‬ئێواره‌ى هه‌ینیى‬ ‫(‪ )2011/11/25‬ک�ه‌ن��اڵ��ى ال��ع��راق��ی�ه‌ له‌‬ ‫ب���ه‌رن���ام���ه‌ى (چ��اوپ��ێ��ک �ه‌وت��ن��ى ت��ای��ب �ه‌ت)‬ ‫میوانداریى جه‌الل تاڵه‌بانى کرد‪ ،‬هه‌ر له‌و‬ ‫چاوپێکه‌وتنه‌دا تاڵه‌بانى رون��اک��ى خسته‌‬ ‫س���ه‌ر م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ گ �ه‌رم �ه‌ک��ان��ى گ��ۆڕه‌پ��ان��ى‬ ‫ع��ێ��راق و ن��اوچ�ه‌ک�ه‌ و ئاماده‌کارییه‌کان‬ ‫ب��ۆ مامه‌ڵه‌کردنى ب��ارودۆخ�ه‌ک�ه‌ ل�ه‌ دواى‬ ‫پاشه‌کشێى هێزه‌کانى ئه‌مریکا له‌ عێراق‬ ‫و هه‌ڵوێسته‌کان له‌باره‌ى گۆڕانکارییه‌کانى‬ ‫جیهانى عه‌ره‌بى‪ ،‬به‌شێکى ترى دیداره‌که‌ش‬ ‫تایبه‌ت بوو به‌ په‌یوه‌ندییه‌کانى حکومه‌تى‬ ‫فیدراڵى و حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان‬ ‫و ش��ێ��وازه‌ک��ان��ى چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى کێشه‌ى‬ ‫ب��ۆردم��ان��ی س��ن��وره‌ک��ان��ى ه �ه‌رێ��م ل �ه‌ الی �ه‌ن‬ ‫تورکیا و ئێران و چه‌ندین مه‌سه‌له‌ى ترى‬ ‫گه‌رم‪.‬‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ره‌ت��اى دی��داره‌ک �ه‌دا تاڵه‌بانى ب��اس له‌‬ ‫به‌سته‌ڵه‌کى سیاسى عێراق ده‌کات و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫له‌و بڕوایه‌دام له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌وڵه‌ زۆران�ه‌ى‬ ‫که‌ داوم��ان �ه‌‪ ،‬به‌ده‌نگه‌وه‌هاتنى الیه‌نه‌کان‬ ‫ل �ه‌ ئاستى پێویستدا نییه‌‪ ،‬یه‌کێک له‌‬ ‫هۆکاره‌کانیش نه‌بونى متمانه‌یه‌ له‌ نێوان‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌کانى عێراقدا‪ ،‬دووه‌م پابه‌ند‬ ‫ن�ه‌ب��ون�ه‌ ب �ه‌ رێ��ک��ک�ه‌وت��ن�ه‌ک��ان چ ئ �ه‌وان �ه‌ى‬ ‫پێشو چ ئ �ه‌وان �ه‌ى دوات���ر‪ ،‬خاڵێکى تریش‬ ‫ک�ه‌ زۆر گرنگه‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ رێککه‌وتن نیه‌‬ ‫له‌سه‌ر به‌رنامه‌ى ک��ارى نیشتمانى‪ ،‬چ له‌‬ ‫ن��او حکومه‌ت ب��ێ ی��ان ل�ه‌ پ��ارل �ه‌م��ان‪ ،‬به‌‬ ‫داخه‌وه‌ ده‌ڵێم ئه‌و زمانه‌ى له‌ ناکۆکییه‌کاندا‬ ‫ب���ه‌ک���اردێ���ت زم��ان��ێ��ک��ى ن��اش��ارس��ت��ان��ی �ه‌‪،‬‬ ‫زمانێکه‌ له‌شانى سیاسیه‌کان ج��وان نییه‌‪،‬‬ ‫نمونه‌ى ئه‌مه‌ش کاتێک الیه‌نێک له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێستێکى دی���ارى ک��راو ج��ی��اواز ل�ه‌وى‬ ‫ت��ر ب��ی��رده‌ک��ات�ه‌وه‌‪ ،‬راس��ت�ه‌وخ��ۆ تۆمه‌ته‌کان‬ ‫ده‌گه‌نه‌ خیانه‌ت و به‌کرێگیراویى‪ ،‬وه‌زیرى‬ ‫ده‌ره‌وه‌ هه‌ڵوێستێکى وه‌رگرت له‌ کۆمه‌ڵه‌ى‬ ‫ده‌وڵه‌تانى ع �ه‌ره‌ب‪ ،‬که‌ ئه‌وه‌ هه‌ڵوێستێکى‬ ‫سه‌ربه‌خۆیانه‌یه‌‪ ،‬نه‌ هه‌ڵوێستى نه‌یاره‌کانه‌‬ ‫ن���ه‌ الی���ه‌ن���گ���ره‌ک���ان‪ ،‬ک �ه‌چ��ى ده‌س��ت��ب�ه‌ج��ێ‬

‫گ�ه‌وره‌ ئه‌فسه‌رانى سوپاى عێراق له‌ هێزى‬ ‫(ه �ه‌وای��ى و هێزى ده‌ری��ای��ى و زری��پ��ۆش و‬ ‫زه‌مینیى)م بینیوه‌‪ ،‬هه‌موو ئ�ه‌م راپۆرتانه‌‬ ‫ده‌ری��ده‌خ �ه‌ن ک�ه‌ ع��ێ��راق پێویستى ب�ه‌ بونى‬ ‫ئه‌مریکایه‌ یان النى که‌م به‌ مه‌شقپێکه‌رانى‬ ‫ئ �ه‌م��ری��ک��ای��ى‪ ،‬چ��ون��ک �ه‌ ده‌ڵ���ێ���ن ن��ات��وان��ی��ن‬ ‫پ��ارێ��زگ��ارى له‌ ئاسمان و ئ��اوم��ان بکه‌ین‪،‬‬ ‫ناشتوانین ئه‌و چه‌کانه‌ به‌کار بهێنین که‌ له‌‬ ‫ئه‌مریکاى ده‌کڕین یا له‌ ئه‌مریکاییه‌کانمان‬ ‫وه‌رگرتوه‌‪ ،‬من ئه‌م راستیه‌م له‌ کۆبونه‌وه‌ى‬ ‫سه‌رکرده‌کانى پێکهاته‌ سیاسیه‌کان خسته‌‬ ‫روو‪ ،‬پێم راگ�ه‌ی��ان��دن که‌ من و س�ه‌رۆک‬ ‫وه‌زی��ر ئه‌و راپۆرتانه‌مان پێگه‌یشتوه‌ و هه‌ر‬ ‫ک �ه‌س��ێ ده‌ی�����ه‌وێ م��ن ئ���ام���اده‌م بیخه‌مه‌‬ ‫به‌رده‌ستى و ئه‌فسه‌رانى سوپاى عێراقی‬ ‫هه‌مویان به‌بێ جیاوازى له‌ نێوان پۆلێنه‌کانى‬ ‫سوپادا‪ ،‬ده‌یانه‌وێ به‌شێکى دی��ارى کراوى‬ ‫ئه‌مریکیه‌کان بمێننه‌وه‌‪ ،‬چ وه‌ک مه‌شق‬ ‫پێکه‌ر یان وه‌ک هێزى یاریده‌ده‌ر بۆ عێراق‬ ‫له‌ پێناو به‌گژاچونه‌وه‌ى تیرۆر و ل�ه‌دژى‬ ‫ده‌ست وه‌ردانى ده‌ره‌کى‪ ،‬من واى نابینم که‌‬ ‫پاشه‌کشێى ئه‌مریکیه‌کان ده‌بێته‌ کاره‌سات‬ ‫بۆ عێراق‪ ،‬چونکه‌ پێم وایه‌ عێراق ده‌توانێ‬ ‫ئاسایشى ناوخۆ بپارێزێ هه‌ر ته‌نیا حکومه‌ت‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو هێزه‌ سیاسییه‌ به‌شداربوه‌کانى‬ ‫پ��رۆس �ه‌ى سیاسى ک�ه‌ ب�ه‌ش��داری��ی��ان ک��ردوه‌‬ ‫له‌ خه‌بات دژى دیکتاتۆریى و ه �ه‌روا له‌‬ ‫روخاندنى رژێمى دیکتاتۆریشدا‪ ،‬ئاماده‌ن‬ ‫بۆ به‌رگریى ک��ردن له‌ عێراق و پاراستنى‬ ‫ئاسایشى ناوخۆى‪ ،‬بۆنمونه‌ هێزى پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئ���ام���اده‌ی���ه‌ ب���ۆ ب���ه‌رگ���رى ک����ردن ل���ه‌ ه �ه‌ر‬ ‫ناوچه‌یه‌ک که‌ حکومه‌ت فه‌رمانى پێ‬ ‫ب��ک��ات ب��ۆ پاراستنى ق��ان��ون و سه‌پاندنى‬ ‫ئاسایش و ئۆقره‌یى‪ ،‬له‌و ب��اوه‌ڕه‌دام گه‌لیش‬ ‫ئاماده‌یه‌‪ ،‬شتێکى تر هه‌یه‌ پێم وایه‌ بیانوى‬ ‫ئه‌وانه‌ نامێنێت که‌ شه‌ڕى حکومه‌ت ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫واته‌ ئه‌و بیانوه‌شیان نامێنێ که‌ گوایه‌ شه‌ڕى‬ ‫داگیرکه‌ر و ئه‌مریکاییه‌کان ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌مریکاییه‌کان پاشه‌کشێ بکه‌ن‪ ،‬ئه‌وانه‌ له‌‬ ‫گه‌لى عێراق و هێزه‌ نیشتمانییه‌کانى عێراق‬ ‫زیاتر ش �ه‌ڕى کێ ده‌ک���ه‌ن؟ بۆیه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫خاڵێکى به‌هێزه‌ بۆ حکومه‌تى فیدراڵى‪ .‬من‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دابوم حه‌سانه‌یان بدرێتێ‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫بزانیت‪ ،‬الیه‌نى کوردستانى ده‌نگى دا به‌‬ ‫حه‌سانه‌دان به‌ هێزه‌کانى ئه‌مریکا‪.‬‬ ‫بۆ مه‌سه‌له‌ى سه‌رپشک کردنى سه‌رۆک‬ ‫وه‌زیریش‪ ،‬ئه‌وه‌ ته‌کتیکێکى زیره‌کانه‌بوو‪،‬‬ ‫دواى ئ����ه‌وه‌ى ک��ه‌ زان����را (ه��اوپ�ه‌ی��م��ان��ی��ى‬ ‫نیشتمانیى) بڕیارى داوه‌ ئه‌مریکاییه‌کان‬ ‫نه‌مێننه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانى تر وتیان ئێمه‌ الیه‌نگرى‬ ‫هه‌ر بڕیارێکین که‌ سه‌رۆک وه‌زیر بیدات‪،‬‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیریش وتى الیه‌نگرییم ده‌که‌ن له‌‬ ‫هه‌موو شتێکدا‪ ،‬وتیان نا‪ ،‬ته‌نیا الیه‌نگرییت‬ ‫ده‌که‌ین ل�ه‌و گێچه‌ڵه‌دا‪ ،‬له‌ راستیدا ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوێستى راسته‌قینه‌ى هێزه‌کان بوو‪.‬‬ ‫دوات���ر ت��اڵ�ه‌ب��ان��ى ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬س���ه‌رۆک وه‌زی��ر‬ ‫سه‌ردانى ویالیه‌ته‌ یه‌کگرتوه‌کانى ئه‌مریکا‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬له‌وێ هه‌وڵ ده‌دات ئه‌وه‌ به‌ده‌ست‬ ‫بێنێت که‌ مه‌شق پێکه‌رى ناسه‌ربازیى له‌و‬ ‫کۆمپانیایانه‌ بێن که‌ مامه‌ڵَه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌که‌ین‪ ،‬وه‌ک ئه‌وه‌یه‌ بێ حه‌سانه‌بن‪ ،‬یاخود‬ ‫بیر ده‌که‌ینه‌وه‌ یا رێک ده‌که‌وین له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌مریکاییه‌کاندا عێراقی بنێرین بۆ ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌کگرتوه‌کان بۆ مه‌شق پێکردنیان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و چه‌کانه‌ى که‌ ده‌یان کڕین‪ ،‬دوایى ئه‌وان‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬مه‌شق به‌ خه‌ڵکى تر بکه‌ن‪،‬‬ ‫یان له‌گه‌ڵ هه‌ندێک ده‌وڵه‌تى ئه‌وروپایى‬ ‫رێک ده‌که‌وین مه‌شق به‌ عێراقیه‌کان بکه‌ن‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ئ �ه‌و چه‌کانه‌ى ک�ه‌ ل�ه‌ ئه‌مریکاى‬ ‫ده‌کڕین‪ ،‬واته‌ حکومه‌ت به‌ دواى چاره‌سه‌ردا‬ ‫ده‌گ���ه‌ڕێ���ت‪ ،‬ج��ڵ �ه‌وه‌ک �ه‌ ش��ل ن��اک��ات‪ ،‬ل�ه‌م‬ ‫بواره‌شدا من الیه‌نگریى حکومه‌ت ده‌که‌م‪.‬‬

‫لێدوانى نابه‌رپرسیارانه‌ ده‌رچ��و ب �ه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫ئه‌و کاره‌ له‌سه‌ر فه‌رمانى ئێران وه‌رگیراوه‌‬ ‫و حکومه‌تى عێراقى فه‌رمانه‌کانى ئێران‬ ‫ج��ێ ب �ه‌ج��ێ ده‌ک����ات‪ ،‬ئ���ه‌م زم��ان �ه‌ دۆخ��ى‬ ‫سیاسى عێراق ژه‌هراوى ده‌کات‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ى‬ ‫رێککه‌وتنامه‌ى هه‌ولێر تا ئیستا هه‌ندێک‬ ‫ل�ه‌ بڕگه‌کانى چه‌قیان به‌ستوه‌ و رۆش��ن‬ ‫نییه‌‪ ،‬چه‌ندین جار رێککه‌وتین که‌ یه‌کتر‬ ‫تۆمه‌تبار نه‌که‌ین رێککه‌توین که‌ زمانى‬ ‫ته‌خوین وه‌ال بنێین‪ .‬له‌ درێ��ژه‌ى وته‌کانیدا‬ ‫تاڵه‌بانى ده‌ڵێت‪ :‬به‌داخێکى زۆره‌وه‌ که‌لتورى‬ ‫ملمالنێ و که‌لتورى تۆمه‌تبارکردن به‌رباڵوه‌‪،‬‬ ‫س�ه‌رب��ارى ئ �ه‌وه‌ى که‌ ئێمه‌ یه‌کتریش باش‬ ‫ده‌ناسین‪ ،‬هیچ سیاسیه‌تمه‌دارێکى عێراقیى‬ ‫نییه‌ مالکى نه‌ناسێ که‌ ئه‌و تازه‌ نه‌هاتۆته‌‬ ‫ناو ژیانى سیاسیى یه‌وه‌‪ ،‬ده‌یان ساڵ له‌ناو‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن بووه‌‪ ،‬هه‌مومان له‌ دیمه‌شق و‬ ‫له‌ کۆنفرانسه‌کان و له‌کاره‌کانى تردا پێکه‌وه‌‬ ‫بوین‪ ،‬باش هه‌ڵوێسته‌کانى شاره‌زاین‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵوێستى یه‌کى گرته‌وه‌ یان نزیک‬ ‫بو له‌ هه‌ڵوێستى ئێران‪ ،‬راسته‌وخۆ تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌کرێت ب �ه‌وه‌ى به‌کرێگیراوى ئێرانه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫زوڵمێکى گ �ه‌وره‌ی �ه‌‪ ،‬بۆ زانیاریت مالکى‬ ‫ی�ه‌ک��ێ��ک�ه‌ ل���ه‌و چ �ه‌ن��د سیاسییه‌ ک�ه‌م�ه‌ى‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌ ئ��ێ��ران ن���ه‌ژی���اوه‌‪ ،‬زۆر ب �ه‌ ده‌گ��م�ه‌ن‬ ‫سه‌ردانى ئێرانى کردوه‌‪ ،‬ئه‌م زمانه‌ زمانێکى‬ ‫ناشارستانیه‌‪،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا خه‌ڵکى تریش‬ ‫ب�ه‌ دارده‌س��ت��ى تورکیا و ق�ه‌ت�ه‌ر و ه��ى تر‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌که‌ن‪ .‬که‌واته‌ گۆڕه‌پانى عێراق‬ ‫پ��ڕه‌ له‌ به‌کرێگیراو‪ ،‬نه‌ الى حکومه‌ت و‬ ‫نه‌ الیه‌نى ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬که‌سى نیشتمانیى‬ ‫عێراقیى ن �ه‌م��اوه‌‪ ،‬چونکه‌ ئ �ه‌م تۆمه‌تانه‌‬ ‫هه‌موان ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫من دژى لێ سه‌ندنه‌وه‌ى متمانه‌م له‌ نورى‬ ‫مالکى‪ ،‬روانینى من پێشتر و ئێستا و تائه‌م‬ ‫س��ات�ه‌ش ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ج��ێ��گ��ره‌وه‌ى مالکى‪ ،‬هه‌ر‬ ‫مالکى خۆیه‌تى‬ ‫له‌ هه‌مان کاتدا تاڵه‌بانى ده‌ڵێت‪ :‬من دژى‬ ‫لێ سه‌ندنه‌وه‌ى متمانه‌م له‌ نورى مالکى‪،‬‬ ‫روانینى من پێشتر و ئێستا و تائه‌م ساته‌ش‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ج��ێ��گ��ره‌وه‌ى مالکى‪ ،‬ه �ه‌ر مالکى‬ ‫خۆیه‌تى هیچ حاڵه‌تێکى راسته‌قینه‌ نابینرێ‬ ‫بۆ گۆڕینى مالکى‪ ،‬ئه‌مه‌ روانینى منه‌‬ ‫وه‌ک سه‌رۆک کۆمار‪ ،‬هى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫کوردیشه‌‪ .‬دوات��ر تاڵه‌بانى ب��اس له‌ رۆڵى‬ ‫خۆى ده‌کات له‌ چاره‌سه‌رکردنى گرفته‌کاندا‬ ‫و ده‌ڵ���ێ���ت‪ :‬ب���ه‌ پ��ش��ت��ی��وان��ى خ����وا ه �ه‌وڵ��ى‬ ‫کۆبونه‌وه‌یه‌کى فراوان ده‌ده‌م له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫هێزه‌ سیاسیه‌کان ئ�ه‌وان�ه‌ى له‌ حکومه‌تدا‬ ‫به‌شدارن ئه‌وانه‌یشى له‌ حکومه‌تدا به‌شدار‬ ‫نین‪ ،‬پێش ئ �ه‌وه‌ بانگهێشتى دوو قۆڵى و‬ ‫سێ قۆڵى ده‌ک �ه‌م‪ ،‬بۆ نمونه‌ ه �ه‌وڵ ده‌ده‌م‬ ‫ژماره‌یه‌کى دیاریکراوى سه‌رانى کوتله‌کان‬ ‫کۆبکه‌مه‌وه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ى به‌راشکاوى زیاتر‬ ‫قسه‌بکه‌ن‪ ،‬پاشان بانگهێشتى کۆبونه‌وه‌یه‌کى‬ ‫هه‌موو کوتله‌ سیاسییه‌کان ده‌که‌م به‌وانه‌یشى‬ ‫به‌شدارى حکومه‌ت نین‪ ،‬روخسارو سروشتى‬ ‫سه‌ره‌کیى پرۆژه‌که‌‪ ،‬که‌ بیرى لێده‌که‌مه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬پ��ێ��وی��س��ت�ه‌ رێ��ک��ب��ک �ه‌وی��ن ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫به‌رنامه‌یه‌کى کارى هاوبه‌ش له‌ حکومه‌ت‬ ‫و پارله‌مان‪ ،‬پێویست ‌ه رێکبکه‌وین له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ندێ مه‌سه‌له‌ى گه‌رم‪ ،‬بۆ نمونه‌ هه‌ڵوێست‬ ‫له‌سه‌ر به‌هارى عه‌ره‌بی‪ ،‬هه‌ڵوێست له‌باره‌ى‬ ‫به‌عسى ص �ه‌دام��ى و هه‌ڵوێست ل �ه‌ب��اره‌ى‬ ‫تیرۆره‌وه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ هه‌ڵوێست له‌باره‌ى تیرۆر‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێست له‌باره‌ى له‌ سێداره‌دان‪ ،‬هه‌ڵوێست‬ ‫له‌سه‌ر جموجوڵى به‌عسییه‌ صه‌دامییه‌کان‪،‬‬ ‫رێ و شوێنه‌کانى ئ �ه‌م دوای��ی �ه‌ى ده‌زگ��ا‬ ‫ئه‌منییه‌کان و پۆلیس به‌ شێوه‌یه‌کى بنه‌ڕه‌تى‬ ‫دژ به‌جموجۆڵى حزبى به‌عسى صه‌دامى‬ ‫ب��وو‪ ،‬ئ �ه‌و چاالکییه‌ ب�ه‌ شێوه‌یه‌کى هه‌ڵه‌‬ ‫لێکدرایه‌وه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا هه‌وڵیاندا مۆرکێکى‬ ‫تایفى به‌و چاالکییه‌ بده‌ن دواتر ده‌رکه‌وت‪،‬‬ ‫یه‌که‌میان که‌سى سه‌ره‌کیى له‌و پرۆسه‌یه‌دا‪ ،‬عێراق‪ ،‬به‌ره‌ و به‌ هه‌رێم بونى‬ ‫پارێزگاکان‬ ‫نه‌ شیعه‌ بوه‌ نه‌ عه‌ره‌ب‪ ،‬به‌ڵکو کورد بووه‌‪،‬‬ ‫دواى ئه‌وه‌ش ژماره‌ى ئه‌و شیعانه‌ى که‌ گیراون ده‌س���ت���ورى ع���ێ���راق ک �ه‌س��اڵ��ى (‪)2005‬‬ ‫هیچیان که‌متر نه‌بووه‌ له‌وانه‌ى که‌ سونیى به‌ده‌نگى (‪)%80‬ى عێراقیه‌کان په‌سه‌ندکرا‪،‬‬ ‫بون‪ ،‬راستیى مه‌سه‌له‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ جموجۆڵێکى له‌چه‌ند بڕگه‌یه‌کدا ده‌سه‌اڵتى پارێزگا و‬ ‫گ��وم��ان��اوى و ت��رس��ن��اک ه �ه‌ب��ووه‌ ل���ه‌دژى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکانى خستۆته‌ڕو و‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬پاشه‌کشێى ئه‌مریکا ق��ۆزراب��وه‌وه‌ مافى دروستکردنى هه‌رێمه‌کانیشى پێداون‪،‬‬ ‫بۆ خۆشکردنى زه‌مینه‌ى هه‌ندێک هێرشى به‌تایبه‌ت له‌ماده‌ى (‪)119‬دا هاتوه‌‪ :‬مافى‬ ‫دوژمنکاریى دژى سیستمی دیموکراسیى هه‌موو پارێزگایه‌ک یان زیاتره‌ هه‌رێمێک‬ ‫پێکبهێنێت ل���ه‌س���ه‌ر ب��ن �ه‌م��اى راپ���رس���ی‪،‬‬ ‫فیدراڵیى ئێستا‪.‬‬ ‫ه��ێ��زى پۆلیس و س��وپ��ا ت��وان��ای ب �ه‌رق �ه‌رار ئ�ه‌وی��ش ب���ه‌داواک���ارى سێیه‌کى ئه‌ندامانى‬ ‫کردنى ئاسایشیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم کۆسپێکى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکه‌‪ ،‬یان له‌ (ده‌ یه‌کی)‬ ‫گه‌وره‌ هه‌یه‌ له‌ به‌رگرى هه‌وایى و ده‌ریایى و ى ده‌نگده‌ره‌کانی‪.‬‬ ‫له‌ماده‌ى (‪)120‬ی��ش��دا هاتوه‌ هه‌رێمه‌کان‬ ‫به‌کارهێنانى چه‌کى نوێ‬ ‫ل �ه‌ درێ���ژه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌که‌دا تاڵه‌بانى ده‌ستورێک بۆ خۆیان داده‌نێن‪ ،‬که‌ هه‌یکه‌لى‬ ‫ب��ه‌م ش��ێ��وه‌ی�ه‌ ب��اس ل �ه‌ ئاسایشى ن��اوخ��ۆى ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ک��ان��ى هه‌رێمه‌که‌ و میکانزمى‬ ‫عێراق ده‌ک��ات و ده‌ڵێت‪ :‬ئ �ه‌وه‌ى په‌یوه‌ندى په‌یڕه‌وکردنى ده‌سه‌اڵته‌کانى داده‌ڕێژێته‌وه‌‬ ‫به‌ ئاسایشى ناوخۆوه‌یه‌‪ ،‬پێموایه‌ که‌ هێزى به‌مه‌رجێک پێچه‌وانه‌ى ده‌س��ت��ور نه‌بێت‪.‬‬ ‫پۆلیس و سوپا ت��وان��ای ب �ه‌رق �ه‌رار کردنى م��اده‌ى (‪)121‬ی���ش ده‌س�ه‌اڵت��ى هه‌رێمه‌کان‬ ‫ئاسایشیان هه‌یه‌ وه‌ک ئه‌وه‌ى ئیستا هه‌یه‌‪‌ ،‬و م��اده‌ک��ان��ى (‪)118 ،117 ،116‬ی���ش‬ ‫ب�ه‌اڵم کۆسپێکى گ�ه‌وره‌ هه‌یه‌ له‌ به‌رگرى پێکهاته‌ى هه‌رێمه‌کانى دیاریکردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌وایى و ده‌ریایى و به‌کارهێنانى چه‌کى له‌تیف شێخ مسته‌فا‪ ،‬پسپۆڕی بواری یاسا‬ ‫نوێ‪ .‬وه‌ک سه‌رۆک کۆمار راپۆرته‌کانى و هاوکات ئه‌ندامى فراکسیۆنى گۆڕان له‌‬

‫بریندار هه‌بووه‌‬

‫ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫راگه‌یاند‪ :‬به‌ پێى ماده‌ى (‪ )119‬له‌ ده‌ستورى‬ ‫عێراق‪ ،‬هه‌موو پارێزگایه‌ک به‌ ته‌نها یاخود‬ ‫به‌ هاوبه‌شى له‌گه‌ڵ چه‌ند پارێزگایه‌کى‬ ‫تردا‪ ،‬ده‌توانێت داوا بکات ببێت به‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئه‌و داواکاریه‌ش ده‌بێت له‌ رێگه‌ى ده‌نگدانى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکانه‌وه‌ بێت به‌ مه‌رجێک‬ ‫ی�ه‌ک له‌ س�ه‌ر سێ رازى بێت‪ ،‬یاخود له‌‬ ‫رێگه‌ى ده‌نگده‌رانى خه‌ڵکى ئه‌و پارێزگایه‌وه‌‌‬ ‫بێت‪ ،‬به‌ مه‌رجێک (ی �ه‌ک له‌سه‌ر ده‌)ی‬ ‫خه‌ڵکى ئه‌و پارێزگایه‌ داوا بکه‌ن‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کى دیکه‌وه‌ ت��ارق ح �ه‌رب‪ ،‬پسپۆڕى‬ ‫یاسایى و ده‌ستوریی‪ ،‬ئاماژه‌ ب�ه‌وه‌ ده‌دات‬ ‫که‌ ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران��ى عێراق ناتوانێت‬ ‫پارێزگایه‌ک بکات به‌ هه‌رێم‪ ،‬تا ئه‌وکاته‌ی‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ن ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانی عێراقه‌وه‌‬ ‫یاسایه‌ک له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌رنه‌چێت‪.‬‬ ‫پارێزگاى سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬به‌ یه‌که‌م هه‌نگاو‬ ‫گۆمه‌که‌ى شڵه‌قاند‬ ‫رۆژى پ��ێ��ن��ج��ش�ه‌م�ه‌ (‪)2011/9/27‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬به‌ده‌نگى‬ ‫زۆرینه‌ى ئه‌ندامانى پێکهێنانى هه‌رێمێکى‬ ‫ئ��ی��دارى و ئ��اب��ورى س�ه‌رب�ه‌خ��ۆى راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ه��ۆک��ارى ب��ڕی��اره‌ک �ه‌ش��ی��ان گ���ه‌ڕان���ده‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌راوێزخستن و بێبه‌شکردنیان له‌ماف و‬ ‫داخوازییه‌کانیان له‌الیه‌ن حکومه‌تى ناوه‌ندى‬ ‫عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫ن���ی���ازی م��ی��ع��م��ار‪ ،‬ئ �ه‌م��ی��ن��داری گشتی‬ ‫ئ���ه‌ن���ج���وم���ه‌ن���ه‌ک���ه‌ ل����ه‌ ک���ۆن���گ���ره‌ی���ه‌ک���ى‬ ‫رۆژنامه‌نوسیدا رایگه‌یاند‪ :‬له‌کۆبونه‌وه‌یه‌که‌دا‬ ‫دوو له‌سه‌ر سێی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پارێزگا ده‌نگیان به‌وه‌ داوه‌ که‌ سه‌اڵحه‌دین‬ ‫له‌ روی ئ��ی��داری و ئ��اب��وری�ه‌وه‌ هه‌رێمێکى‬ ‫سه‌ربه‌خۆ بێت له‌چوارچێوه‌ی عێراقدا ‌و‬ ‫ب��ۆ ت �ه‌واوک��ردن��ی رێوشوێنه‌ ده‌س��ت��وری و‬ ‫یاساییه‌کان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانی‬ ‫عێراق گفتوگۆ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ک ئه‌حمه‌د ع �ه‌ب��دواڵ‪ ،‬پ��ارێ��زگ��ارى‬ ‫س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن‪ ،‬ل �ه‌س �ه‌ر لیستى عێراقییه‌‪،‬‬ ‫ه��ۆک��ارى ب��ڕی��اره‌ک �ه‌ی��ان��ى گ���ه‌ڕان���ده‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌راوێزخستن و گرتنى به‌رده‌وامى خه‌ڵکى‬ ‫ناوچه‌که‌یان له‌الیه‌ن حکومه‌تى ناوه‌نده‌وه‌ ‌و‬ ‫بێبه‌شکردنیان له‌ داهاتى گشتى واڵت‪.‬‬ ‫پارێزگاى سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬که‌ مه‌رکه‌زه‌که‌ى‬ ‫شارى تکریته‌‪ ،‬ده‌که‌وێته‌ (‪175‬کم) باکورى‬ ‫ب �ه‌غ��داوه‌ و روب���ه‌ره‌ک���ه‌ى (‪24.363‬ک�����م‪)2‬‬ ‫یه‌ و دانیشتوانه‌که‌ى زیاتر ل ‌ه (‪ )1‬ملیۆن‬ ‫که‌س ده‌بێت و له‌سااڵنى حه‌فتاکانى سه‌ده‌ى‬ ‫راب�����ردوه‌وه‌ بنیات ن���راوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌ دابڕینى‬ ‫به‌شێکى زۆر له‌خاک و یه‌که‌ ئیدارییه‌کانى‬ ‫پارێزگاى که‌رکوک و به‌غدا‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و راگ�ه‌ی��ان��دن�ه‌ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬چه‌ندین ک��اردان �ه‌وه‌ى ب�ه‌دواى‬ ‫خۆیدا هێنا ‌و به‌شێک له‌ کوتله‌ و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌کانى عێراق داواکه‌یان ره‌تکرده‌وه‌ و‬ ‫به‌شێکیشیان پشتگیرى داواکه‌یان کرد‪.‬‬ ‫له‌ یه‌که‌مین کاردانه‌وه‌شدا رۆژێک دواى‬ ‫راگه‌یاندنه‌که‌‪ ،‬موقته‌دا سه‌در سه‌رکرده‌ى‬ ‫ره‌وتى سه‌در داوای له‌ ئه‌نجومه‌نى پارێزگای‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ک��ردوه‌‪ ،‬دڵی (دوژم��ن) خۆش‬ ‫ن �ه‌ک �ه‌ن و رێ��گ�ه‌ ن���ه‌ده‌ن س��ام و هه‌یبه‌تى‬ ‫عێراق له‌ ناو بچێت ‌و داوایکردوه‌ خه‌ڵکى‬ ‫س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن یه‌کگرتویى خ��اک��ى عێراق‬ ‫بپارێزن و له‌ بڕیاره‌که‌یان په‌شیمان ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ک��ى دی��ک �ه‌وه‌ ک��وت��ل�ه‌ی‌ عێراقیه‌ی‬ ‫سپى له‌ به‌یاننامه‌یه‌کدا داوایکردوه‌ نوری‬ ‫م��ال��ی��ک��ى ب �ه‌پ �ه‌ل �ه‌ ل���ه‌گ���ه‌ڵ ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى‬ ‫پ���ارێ���زگ���ای س���ه‌اڵح���ه‌دی���ن ک��ۆب��ب��ێ��ت �ه‌وه‌ و‬ ‫هاوکات بڕیاره‌که‌ی ئه‌نجومه‌نى پارێزگای‬ ‫سه‌اڵحه‌دینی به‌سه‌رپێیی داوه‌ته‌ قه‌ڵه‌م‪.‬‬ ‫ه�����ه‌روه‌ک ن����وری م��ال��ی��ک��ی‪ ،‬س���ه‌رۆک‬ ‫وه‌زی���ران���ی ع��ێ��راق ت �ه‌ئ��ک��ی��دی��ک��رده‌وه‌‪ ،‬که‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زی��ران دامه‌زراندنی هه‌رێمی‬ ‫س �ه‌رب �ه‌خ��ۆى س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن ره‌ت��ده‌ک��ات��ه‌وه‌ و‬ ‫رونیشیکرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌و داوای�ه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫تایه‌فی و پارێزگاریکردن له‌ به‌عسییه‌کان‬ ‫بنیات نراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ک ئاماژه‌یه‌ک بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌ پارێزگای سه‌اڵحه‌دین مۆڵگه‌ی‬ ‫به‌عسییه‌کان بوه‌‪.‬‬ ‫پارێزگاکانى تریش داواى به‌‬ ‫هه‌رێم بوون ده‌که‌ن‬ ‫دواى ب��ڕی��اره‌ک�ه‌ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى ئه‌نباریش‬ ‫تاوتوێى پێکهێنانى هه‌رێمى سه‌ربه‌خۆى‬ ‫ک��رد و س���ه‌رک���رده‌ى ه��ێ��زه‌ک��ان��ى س�ه‌ح��وه‌ش‬ ‫ره‌تیده‌کاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ دابه‌شکردنى واڵت بێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ک پارێزگارى نه‌ینه‌واش ئه‌و بڕیاره‌ى‬ ‫وه‌ک هه‌ڕه‌شه‌ و هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ک به‌رامبه‌ر‬ ‫حکومه‌تى ناوه‌ند‪ ،‬دانا‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌بو ریشه‌‪ ،‬سه‌رکرده‌ى هێزه‌کانى‬ ‫س �ه‌ح��وه‌ى ع��ێ��راق راگ �ه‌ی��ان��د‪ :‬ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پارێزگاى ئه‌نبار کۆبونه‌وه‌یه‌کى به‌په‌له‌ ساز‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬بۆ تاوتوێکردنى بڕیارى فیدڕاڵى‬ ‫ئ��ی��دارى و ف��راوان��ک��ردن��ى ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ک��ان��ى‬ ‫پارێزگاکه‌‪.‬‬ ‫درێژه‌ بۆ ل‪13‬‬

‫به‌دواداچوون‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/2/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫ده‌مانه‌وێت له‌ شوێنی (‪ )3/16‬ئه‌مساڵ ل ‌ه (‪ )3/13‬یادی کیمیابارانکردنی هه‌ڵه‌بج ‌ه بکه‌ینه‌وه‌‬

‫‪13‬‬

‫کوێستان ئه‌کره‌م‪ :‬شه‌ڕى ناوخۆ و گروپه‌ ئیسالمییه‌کان‬ ‫زیانی زۆریان ب ‌ه ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ى هه‌ڵه‌بجه‌ گه‌یاند‬

‫سازدانی‬ ‫عومه‌ر عه‌زیز‬ ‫کوێستان ئه‌کره‌م فه‌ره‌ج‪،‬‬ ‫له‌ساڵی (‪ )1966‬ل ‌ه هه‌ڵه‌بج ‌ه ل ‌ه‬ ‫دایک بووه‌‪ ،‬ده‌رچوى په‌یمانگاى‬ ‫ته‌کنه‌لۆجى که‌رکوکه‌‪ ،‬ل ‌ه ساڵى‬ ‫(‪)2005‬ه‌و ‌ه تا ئێستا به‌فه‌رمى‬ ‫جێگرى سه‌رۆکى شاره‌وانى‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‪ ،‬له‌م چاوپێکه‌وتنه‌ى‬ ‫(چه‌تر)دا‪ ،‬کوێستان وه‌اڵمی چه‌ند‬ ‫پرسیارێک سه‌باره‌ت ب ‌ه دۆخی‬ ‫ژیان و ره‌وشی ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ى‬ ‫شاره‌که‌یان ده‌دوێت‪.‬‬

‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬گ��ل �ه‌ی��ی �ه‌ک��ی زۆر ه���ه‌ی��� ‌ه ل ‌ه‬ ‫الی���ه‌ن خه‌ڵکی ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌وه‌‪ ،‬ک� ‌ه هێشتا‬ ‫خ��زم�ه‌گ��وزاری باشیان پێ نه‌گه‌یشتوو‌ه‬ ‫ده‌ک��رێ بزانین گرنگترین پ��ڕۆژه‌ى ساڵى‬ ‫(‪ )2011‬که‌ ئه‌نجامدرابێت چى بووه‌؟‬ ‫ بێگومان پ��رۆژه‌ی باش ئه‌نجامدراون‪،‬‬‫یه‌کێک ل �ه‌و پ��رۆژان��ه‌ش ی��اری��گ��اى نێو‬ ‫ده‌وڵه‌تى هه‌ڵه‌بجه‌ی ‌ه بۆی ‌ه به‌ڕه‌ئى من‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ى پرۆژه‌ى یاریگایه‌کى نێو ده‌وڵه‌تى ل ‌ه‬ ‫زۆر روان��گ �ه‌و‌ه س��ودى هه‌ی ‌ه بۆ خه‌ڵکی‬ ‫شاره‌که‌‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ ئه‌و خه‌ڵکانه‌ى که‌ل ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى هه‌ڵه‌بج ‌ه و ناوچه‌کانى تری عێراق‬ ‫دێن ‌ه ئێر‌ه بۆی ‌ه به‌کار و پرۆژه‌یه‌کی باشی‬ ‫ده‌زانین بۆ ئه‌م شاره‌‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌م یاریگای ‌ه‬

‫ده‌بێت ‌ه هۆى ناساندنێکى هه‌ڵه‌بج ‌ه و ئه‌گه‌ر‬ ‫تیپێکى وه‌رزشى تریش ل ‌ه شوێنێکه‌و‌ه بێت ‌ه‬ ‫ئه‌م شار‌ه و یاری بکرێت ئه‌و کات ‌ه ل ‌ه رووى‬ ‫ئابورى و بازرگانیشه‌و‌ه سودی ده‌بێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌اڵم بۆچى له‌ناو شارى هه‌ڵه‌بجه‌دا‬ ‫ل�� ‌ه چ���او ش��اره‌ک��ان��ى ت���ری ک��وردس��ت��ان‬ ‫که‌مترین پارک و باخچه‌ کراوه‌؟‬ ‫ ئێم ‌ه با باسى رابردوو نه‌که‌ین‪ ،‬بێگومان‬‫ش �ه‌ڕى ن��اوخ��ۆ و گ��روپ� ‌ه ئیسالمییه‌کان‬ ‫کاریگه‌رى خراپ و نه‌قسێکی زۆریان ب ‌ه‬ ‫سه‌ر شارى هه‌ڵه‌بجه‌دا هێنا‪ ،‬ده‌بێ ئێم ‌ه ل ‌ه‬ ‫ساڵی (‪)2003‬و‌ه ب ‌ه ساڵى ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ى‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه دابنێین‪ ،‬وات ‌ه ئێم ‌ه هاتین ‌ه سه‌ر‬ ‫شارێکى وێ��ران و ئاوه‌دانمان ک��ردۆت�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫م����اوه‌ى دوو س��اڵ � ‌ه ئ �ه‌م��ان �ه‌وێ��ت ب��ی��ر ل ‌ه‬ ‫س �ه‌وزای��ى و ج��وان��ک��ارى ش��ار بکه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونک ‌ه ئێستا ل ‌ه (‪)%75‬ى گه‌ڕه‌که‌کانی‬ ‫ناو شارى هه‌ڵه‌بج ‌ه قیر و شۆست ‌ه و پرۆژه‌ى‬ ‫خزمه‌تگوزاریان بۆ کراوه‌‪ ،‬ل ‌ه رووی پاک‬ ‫و خاوێنیشه‌و‌ه هه‌ڵه‌بج ‌ه شارێکی خاوێنه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه وێ��ران ک���راوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب���ه‌رده‌وام‬ ‫کارى باشتر و پرۆژه‌ى باشترى تێدا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫چ����ه‌ت����ر‪ :‬پ��ێ��ش��ت��ر داواک���������را س���ی���اج ب��ۆ‬ ‫گۆڕستانه‌کانى هه‌ڵه‌بج ‌ه بکرێت‪ ،‬بۆچی‬ ‫تا ئێستا ئ �ه‌و گۆڕستانان ‌ه به‌بێ سیاج‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ گۆڕستانى عه‌بابه‌یلێ ده‌ت��وان��م بڵێم‬‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ى چه‌ند که‌سایه‌تییه‌کى ناودارى‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ى تێدای ‌ه یه‌کێک له‌وان ‌ه گۆڕى‬

‫(عادیل ‌ه خانم)‌ه ک ‌ه ل ‌ه ساڵی (‪)909‬دا‬ ‫که‌سایه‌تیه‌کى ئیدارى ناو شارى هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ب��وو‌ه و قائیمقام ب���ووه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا گ��ۆڕى‬ ‫(تایه‌ر به‌گى ج��اف)ی شاعیر و گۆڕى‬ ‫(ئه‌حمه‌د موختار به‌گى جاف) و گۆڕی‬ ‫چه‌ندین که‌سایه‌تی تری عه‌بابه‌یلێ وه‌ک‬ ‫(ش��ێ��خ ره‌ش��ی��د و شێخ مه‌حمود و شێخ‬ ‫ره‌ئ��وف)ی تێدایه‌‪ ،‬هه‌وڵێکى زۆرماندا تا‬ ‫توانیمان ده‌رخسته‌ى تایبه‌تى بۆ بکه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێست ‌ه سیاجى عه‌بابه‌یلێ ته‌واو بووه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها گۆڕستانى غه‌ریبانیشمان هه‌ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه ئه‌ویش که‌وتوه‌ت ‌ه ناو مه‌رکه‌زى شار ل ‌ه‬ ‫ئاینده‌یه‌کى نزیکدا سیاجی بۆ ده‌کرێت‪،‬‬ ‫گۆڕستانى گۆاڵنیشمان هه‌ی ‌ه ئه‌ویش ل ‌ه‬ ‫ئاینده‌یه‌کى نزیکدا ب ‌ه هه‌مان شێو‌ه سیاجی‬ ‫بۆ ده‌کرێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬یه‌کێک له‌و رێگایانه‌ى هاواڵتیانی‬ ‫ب��ێ��زارک��ردووه‌ ڕێ��گ �ه‌ى (عه‌بابه‌یلێ)یه‌‬ ‫بۆچی تا ئێستا قیرتاو نه‌کراوه‌؟‬ ‫ بێگومان راسته‌ رێگه‌ى (عه‌بابه‌یلێ ـ ‬‫هه‌ڵه‌بجه‌) قیرتاو نه‌کراوه‌‪ ،‬به‌اڵم بودجه‌ى‬ ‫له‌ (‪ )2012‬بۆ دابینکراوه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ (‪ )909‬خاوه‌ن ئیداره‌ی‬ ‫خۆی ب��ووه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌ (‪ )2012‬دای��ن تا‬ ‫ئێستا دی��اری��ده‌ى ئ��اژه‌ڵ��دارى له‌ناو ش��اردا‬ ‫بنه‌بڕ نه‌کراوه‌ بۆچی؟‬ ‫ به‌ راستى ئه‌توانم ئ�ه‌وه‌ بگێڕمه‌وه‌ بۆ‬‫رووه‌ ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی��ی �ه‌ک �ه‌ى ن���او ش��ارى‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬خاوه‌ن ئاژه‌ڵه‌کان‪ ،‬ئه‌و که‌سانه‌ن‬ ‫که‌ کاتى خۆى له‌ الدێکاندا نیشته‌جێ‬

‫ب��وون و زۆربه‌شیان بژێوێ خێزانیان له‌‬ ‫سه‌ر به‌خێوکردنى ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫چه‌نده‌ها جار وه‌کو شاره‌وانى ئیجرائاتمان‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ ک����ردوون‪ ،‬ب�ه‌ چ�ه‌ن��ده‌ه��ا ق��ۆن��اغ‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ (‪ )%60‬یش سه‌رکه‌وتنمان‬ ‫به‌ده‌ست نه‌هێناوه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ هاواڵتیان‬ ‫ه��اوک��اری��م��ان ن��اک �ه‌ن و چ �ه‌ن��ده‌ه��ا ج��ار‬ ‫غه‌رامه‌مان کردون و چه‌نده‌ها جار دورمان‬ ‫خستونه‌ته‌وه‌‪ ،‬هیچ هه‌وڵێکمان سه‌رکه‌وتوو‬ ‫ن �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬بۆیه‌ دوا ب��ڕی��ار ب�ه‌ ته‌ماین له‌‬ ‫ئاینده‌یه‌کى نزیکدا هه‌ڵمه‌تێک بکه‌ین به‌‬ ‫روخاندنى گه‌وڕه‌کان و ئیجرائات له‌گه‌ڵ‬ ‫خاوه‌ن ئاژه‌ڵه‌کاندا‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬نه‌بونى سیستمێک بۆ رێکخستنى‬ ‫ناو بازاڕ بوه‌ته‌ هۆى به‌خشینى سیمایه‌کى‬ ‫ناشارستانى له‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ده‌کرێت پێمان‬ ‫بڵێن پالنتان چییه‌؟‬ ‫ ناو شار ده‌بێت به‌ شێوه‌یه‌کى ج��وان و‬‫شارستانیانه‌ رێکبخرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ دوور‬ ‫خستنه‌وه‌ى ئ �ه‌و پیشه‌وه‌رانه‌ى که‌ له‌ناو‬ ‫شاردان وه‌ک (ئاسنگه‌ر و فیته‌ر و دارتاش‬ ‫و رۆنگۆڕ) هه‌رچه‌نده‌ زه‌ویمان دابینکردووه‌‬ ‫له‌ ناوچه‌ى پیشه‌سازى بۆیان‪ ،‬به‌اڵم به‌ هۆى‬ ‫ئه‌وه‌ى که‌ خزمه‌تگوزارییه‌کانى ناوچه‌ى‬ ‫پیشه‌سازى ته‌واو نه‌بووه‌ گواستنه‌وه‌ى ئه‌م‬ ‫پیشه‌وه‌رانه‌ش دواکه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬نه‌ بوونى ته‌رمیناڵێکى مۆدێرن‬ ‫له‌ شاره‌که‌ بۆ ئ�ه‌وه‌ى هه‌موو خه‌ته‌کانى‬ ‫ناو شار کۆبکاته‌وه‌ یه‌کێکیتره‌ له‌ کێشه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌کراوه‌کان بۆچى؟‬

‫ پێشتر زه‌ویمان دابینکردبوو ویستمان خۆشه‌ لێره‌وه‌ بڵێم چه‌ند که‌سانێک به‌ناوى‬‫ل �ه‌ رێ��گ �ه‌ى ده‌س��ت��ه‌ى وه‌ب�ه‌ره�ه‌م��ێ��ن��ان�ه‌وه‌ دڵسۆزانى هه‌ڵه‌بجه‌ که‌ خۆم یه‌کێکم له‌و‬ ‫کارى بۆ بکه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ نه‌کرا‪ ،‬که‌سانه‌‪ ،‬نزیکه‌ى له‌ ده‌که‌س پێکهاتووین‬ ‫ل �ه‌ ب �ه‌رن��ام �ه‌م��ان��دای �ه‌ ب��ۆ دروس��ت��ک��ردن��ى ده‌مانه‌وێت مه‌راسیمى (‪)3/16‬ى ئه‌مساڵ‬ ‫گه‌راجێکى مۆدێرن بۆ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬که‌ى ن�ه‌ک له‌ (‪)16‬ى مانگه‌وه‌ له‌ (‪)13‬ى‬ ‫و چۆن ده‌که‌وێته‌ بوارى جێبه‌جێ کردن‪ ،‬مانگه‌وه‌ ده‌ست پێبکات‪ ،‬ده‌توانم بڵێم له‌‬ ‫به‌ڕاستى ناتوانم به‌سه‌راحه‌ت جوابێکى هه‌موو سه‌رتاسه‌رى کوردستاندا رۆژى(‬ ‫‪ )3/16‬ی��ادى هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌ک�ه‌ن�ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫راستت بده‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬چ ئ��ام��اده‌ک��اری �ه‌ک ک���راوه‌ بۆ ئێمه‌ بۆ خۆمان وه‌ک هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان له‌‬ ‫(‪)13‬ى مانگه‌وه‌ موعاناتى (‪)3/16‬مان‬ ‫(‪)3/16‬ى ئه‌م ساڵ؟‬ ‫ تا ئێستا سێ کۆبونه‌وه‌ ک��راوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رکه‌وت و بشێوى و ئالۆزییه‌کان ده‌ستى‬‫کۆبونه‌وه‌کان کۆتایى نه‌هاتوه‌‪ ،‬من هه‌ر پێم پێکرد‪.‬‬

‫«به‌خێوکه‌ره‌که‌ى یان ئه‌و که‌سه‌ى سه‌رپه‌رشتى ده‌کات ده‌بێت سزا بدرێت»‬ ‫مامۆستا ئه‌مریکیه‌ک ‌ه به‌و جۆر‌ه ده‌مانچانه‌ی ‌ه کوژرا ک ‌ه ساڵى پار سه‌رۆکى حکومه‌ت ب ‌ه دیاری به‌سه‌ر هه‌ندیک که‌سدا دابه‌شى کردبوو‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫چۆمان عوسمان‬ ‫سه‌رله‌به‌یانى رۆژى پێنج شه‌ممه‌‬ ‫کاتژمێر (‪ )10:30‬خوله‌ک له‌‬ ‫قوتابخانه‌ى میدیاى نمونه‌یى‪،‬‬ ‫خوێندکارێکى پۆلى یازده‌یه‌م‪،‬‬ ‫به‌ده‌مانچه‌ى (کڵۆک) له‌ناو پۆلدا‬ ‫مامۆستاکه‌ى خۆى که‌ هاواڵتیه‌کى‬ ‫ئه‌مریکییه‌ کوشت و دواتر‬ ‫گوله‌یه‌کى به‌ سه‌رى خۆیه‌وه‌ ناو‬ ‫به‌ سه‌ختى بریندار بوو‪ ،‬دواى‬ ‫چه‌ند کاتژمێرێک گیانى له‌ده‌ستدا‪.‬‬

‫به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى له‌ شوێنى روداوه‌که‌‬ ‫و ه��اوڕێ��ک��ان��ی �ه‌وه‌ و چ �ه‌ن��د س��ه‌رچ��اوه‌ى‬ ‫جیاوازه‌وه‌ ده‌ست (چه‌تر) که‌وتووه‌‪ ،‬روداوه‌‬ ‫که‌ له‌کاتى وانه‌ وتنه‌وه‌دا بوون‪ ،‬قوتابیه‌که‌‬ ‫ن��اوى (ب‪.‬س‪.‬ر) ته‌مه‌نى (‪ )18‬ساڵه‌ و‬ ‫ده‌مانچه‌که‌ ج��ۆرى کڵۆکى ئه‌مریکییه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م ق��وت��اب��ی �ه‌ ت���ه‌ق���ه‌ى ل���ه‌ م��ام��ۆ ستا‬ ‫ئه‌مریکیه‌که‌ى ک���ردووه‌ و چ��وار گوله‌ى‬ ‫پ��ێ��وه‌ ن���اوه‌ و س��ێ ی��ان ب��ه‌ر س��ه‌ر و ملى‬ ‫که‌وتون و چواره‌میان به‌رچاوى که‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و ه��ۆی �ه‌ش �ه‌وه‌ ده‌س��ت��ب �ه‌ج��ێ مامۆستا‬

‫ئه‌مریکیه‌که‌ گیانى له‌ ده‌ست داوه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر به‌پێى زان��ی��اری�ه‌ک��ان ئ �ه‌و مامۆستا‬ ‫ئه‌مریکیه‌ و خ��وی��ن��دک��اره‌ک�ه‌ کێشه‌یان‬ ‫هه‌بووه‌ و ئه‌و سه‌رچاوانه‌ ده‌ڵین کێشه‌که‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاین بووه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا کێشه‌ى‬ ‫ئه‌و مامۆستا و خوێندکاره‌ روون نه‌بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی �ه‌ک��ێ��ک ل��ه‌ م��ام��ۆس��ت��اک��ان��ى م��ی��دی��اى‬ ‫نمونه‌یى نه‌ى ویست ن��اوى باڵو بکرێته‌وه‌‬ ‫ب �ه‌(چ �ه‌ت��رى) راگ �ه‌ی��ان��د‪ :‬ئ��ه‌و مامۆستا‬ ‫ک���وژراوه‌ى خوێندنگه‌ى میدیاى نمونه‌یى‬ ‫سلێمانى ناوى جێرمان سمۆڵه‌ و له‌ دایک‬ ‫بوى ساڵى (‪)1978‬ه‌ و خه‌ڵکى واشنتۆنه‌‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى‪ :‬مامۆستاکه‌ ب��ۆ م���اوه‌ى (‪)5‬‬ ‫ساڵه‌ له‌ هه‌رێمى کوردستان وانه‌ ده‌ڵێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو پێشتر کێشه‌ له‌ نێوان ئه‌و‬ ‫مامۆستا و خوێندکاره‌دا هه‌بووه‌ و رویداوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم چ��اوه‌ڕوان نه‌کراوه‌ ده‌رئه‌نجامى ئه‌و‬ ‫کێشه‌یه‌ بگاته‌ کوشتنى مامۆستاکه‌‪ ،‬به‌پێى‬ ‫ئه‌و زانیاریانه‌ى ده‌س��ت (چه‌تر) که‌وتووه‌‬ ‫ئه‌و ده‌مانچه‌ى ته‌قه‌ى پێ کراوه‌ له‌ جۆرى‬ ‫ئه‌و ده‌مانچانه‌یه‌ که‌ ساڵى پار سه‌رۆکى‬ ‫حکومه‌ت به‌هه‌دیه‌ به‌سه‌ر هه‌ندیک که‌سدا‬ ‫داب �ه‌ش��ى ک��ردب��وون‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌کیش له‌‬ ‫پۆلیسى سلێمانى به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪:‬‬

‫ئ���ه‌و وه‌ف����ده‌ى کونسوڵخانه‌ى ئه‌مریکا‬ ‫له‌ هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬س�ه‌ردان��ى شارى‬ ‫سلێمانى کردووه‌ و به‌ مه‌به‌ستى لێکۆڵینه‌وه‌‬ ‫و ئ��اگ��ادارب��ون ل�ه‌ چۆنیه‌تى ک��وژران��ى‬ ‫مامۆستا ئه‌مرکیه‌که‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌که‌ له‌‬ ‫شوێنى لێکۆڵینه‌وه‌ وتى‪ :‬وه‌فده‌که‌ له‌ سێ‬ ‫که‌س پێک هاتبوون‪ ،‬ئاماژه‌شى ب�ه‌وه‌دا‬ ‫که‌پۆلیسى سلێمانى زانیارى له‌سه‌ر روداوه‌‬ ‫که‌ پێداون و پێیان راگه‌یاندون‪ ،‬روداوه‌که‌‬ ‫دوره‌ له‌ ده‌ستى سیاسى‪ ،‬له‌ الیه‌کى تره‌وه‌‬ ‫دواى روداوه‌ک���ه‌ پ��ارێ��زه‌رێ��ک رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫به‌هۆى که‌مى ته‌مه‌نى ئه‌و خوێنکاره‌وه‌ که‌‬ ‫مامۆستاکه‌ى کوشتووه‌ له‌ سلێمانى‪ ،‬به‌پێى‬ ‫یاسا ده‌بێت به‌خێوکه‌ره‌که‌ى سزابدرێت‪.‬‬ ‫ک��ام��ه‌ران عبدلاڵ ب��ۆ (چ �ه‌ت��ر) گوتى‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر منداڵێک به‌پێى یاساى (احداس)‬ ‫ده‌بێت مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بکرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ه�ه‌ر منداڵێک تاوانێک ئه‌نجام ب��دات‪،‬‬ ‫به‌خێوکه‌ره‌که‌ى یان ئه‌و که‌سه‌ى سه‌رپه‌رشتى‬ ‫ده‌کات ده‌بێت سزا بدرێت‪ ،‬چونکه‌ وه‌ک‬ ‫پێویست ئ��اگ��اى ل�ه‌ منداڵه‌که‌ى ن�ه‌ب��ووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سزایه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ که‌ باش ئاگاى‬ ‫له‌ منداڵه‌که‌ نه‌بووه‌‪ ،‬پۆلیسى سلێمانیش‬ ‫ل�ه‌ رون��ک��ردن�ه‌وه‌ی�ه‌ک��دا ب�ڵاوى ک��ردۆت �ه‌وه‌‪:‬‬

‫درێژه‌ی ‪...‬‬ ‫له‌الیه‌کى دیکه‌وه‌‪ ،‬ئه‌سیل نوجێفى پارێزگارى‬ ‫موسڵیش رایگه‌یاند‪ :‬بڕیارى به‌هه‌رێمبونى‬ ‫نه‌ینه‌وا له‌ده‌ستى دانیشتوانه‌که‌یدا‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ره‌تیبکه‌نه‌وه‌ یان داواى بکه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌بێته‌‬ ‫هه‌ڵوێستى ئ��ێ��م�ه‌ش‪ ،‬داواش����ى له‌نوخبه‌ و‬ ‫رۆشنبیران ‌و که‌سایه‌تییه‌کان و سه‌رۆک‬ ‫ه��ۆزه‌ک��ان و رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫مه‌ده‌نى کرد‪ ،‬گفتوگۆ و لێکۆڵینه‌وه‌کانیان‬ ‫ده‌ستپێبکه‌ن س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ به‌هه‌رێمبونى‬ ‫پارێزگاکه‌‪ .‬‬ ‫مادده‌ى (‪ )140‬و به‌ هه‌رێم بوونى پارێزگاکان‬ ‫ئه‌و پارێزگایانه‌ى که‌ ئه‌گه‌ر هه‌یه‌ داواى‬ ‫ب �ه‌ه �ه‌رێ��م��ب��ون ب��ک��ه‌ن‪ ،‬ب �ه‌ش��ێ��ک ل��ه‌ ق��ه‌زا‬ ‫و ناحیه‌کانیان ده‌ک �ه‌ون �ه‌ س��ن��ورى ناوچه‌‬ ‫داب��ڕێ��ن��راوه‌ک��ان��ى ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تى پارێزگاکانی‪ ،‬دیاله‌ و نه‌ینه‌وا و‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬که‌ به‌شێکن له‌سنورى ماده‌ى‬

‫ک �ه‌ به‌پێى زان��ی��اری �ه‌ک��ان و لێکۆڵینه‌و‌ه‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌کان ئ �ه‌وه‌ ده‌رده‌خ���ات که‌ هیچ‬ ‫ده‌ستێکى تیرۆر له‌پشت روداوه‌که‌وه‌ نیه‌ و‬ ‫ته‌نها تاوانێکى کوشتنى ئاساییه‌ و به‌رنامه‌‬ ‫بۆ داڕێژراو نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌ر به‌پێى زانیاریه‌کانى‬ ‫پۆلیس ته‌رمى مامۆستاکه‌ ره‌وانه‌ى تیمى‬ ‫پزیشکى دادوه‌رى کراوه‌ توێکارى پزیشکى‬ ‫بۆکراوه‌ و مه‌له‌فى لێکۆڵینه‌وه‌که‌ دراوه‌ته‌‬ ‫دادگا و لێکۆڵینه‌وه‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫توێژه‌رى ده‌رون��ى دکتۆر سامان سیوه‌یلى‬ ‫به‌(چه‌تر)ى گوت‪ :‬له‌هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌ک‬ ‫دی���ارده‌ى چ �ه‌ک هه‌ڵگرتن ه�ه‌ب��وو‪ ،‬ئ�ه‌وه‌‬ ‫نیشانه‌ى دواکه‌وتنى ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ نه‌ یاسا س �ه‌روه‌ره‌ و نه‌ دیالۆگ‬ ‫بونى هه‌یه‌ له‌ناو تاکه‌کانیدا‪ ،‬ه�ه‌روه‌ک‬ ‫کۆمه‌ڵگاى ک���ورده‌واری���ش یه‌کێکه‌ له‌و‬ ‫نمونانه‌‪،‬چونکه‌ ب �ه‌ه��ۆى ب��ێ متمانه‌یى‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان ب�ه‌ س����ه‌روه‌رى ی��اس��ا‪ ،‬به‌شێکى‬ ‫هاواڵتیان له‌ ماڵه‌وه‌ چه‌کیان هه‌یه‌‪ ،‬که‌‬ ‫کاریگه‌رى خراپ ده‌کاته‌ سه‌ر مندااڵن‪،‬‬ ‫پێشیوایه‌ خێزانه‌ هه‌ژاره‌کان چه‌ک به‌کار‬ ‫ناهێنن بۆ یه‌کالکردنه‌وه‌ى کێشه‌کانیان‬ ‫و ملمالنێکانیان‪ ،‬ب�ه‌ڵ��ک��و ئ���ه‌وه‌ ک��وڕى‬ ‫ب �ه‌رپ��رس �ه‌ک��ان��ن وه‌ک م �ه‌دال��ی��ا چ�ه‌ک‬

‫ه �ه‌ڵ��ده‌گ��رن وپ����ۆزى پ��ێ��وه‌ ل���ێ���ده‌ده‌ن‪ ،‬ئ�ه‌و‬ ‫توێژه‌ره‌ ده‌رونییه‌ خێزانى به‌رپرسه‌کان به‌‬ ‫که‌مته‌رخه‌م ده‌زانێت له‌ رێنمایى کردنى‬ ‫منداڵه‌کانیان و ده‌ڵێت‪ :‬به‌رپرسه‌کان به‌‬ ‫هۆى بازرگانى کردن و سیاسه‌ته‌وه‌‪ ،‬بوارى‬ ‫رێنماییکردنى منداڵه‌کانیان نییه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫شانازى به‌ چه‌کى منداڵه‌کانیانه‌وه‌ بکه‌ن و‬ ‫هیچ لێ پرسینه‌وه‌یه‌کیان له‌گه‌ڵدا ناکه‌ن‪.‬‬ ‫سیوه‌یلى ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌ ده‌ک���ات‪ :‬کاتێک‬ ‫منداڵى به‌رپرسه‌کان ده‌که‌ونه‌ هه‌ڵه‌یه‌که‌وه‌‬ ‫هه‌ندێک جار له‌الیه‌ن خانه‌واده‌کانیانه‌وه‌‬ ‫به‌رگریان لێده‌کرێت‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ش واى کردووه‌‬ ‫منداڵه‌ ب�ه‌رپ��رس�ه‌ک��ان هه‌ست بکه‌ن هه‌ر‬ ‫ک��ات��ێ��ک ب��ی��ان �ه‌وێ��ت‪ ،‬ده‌ت��وان��ێ��ت چ�ه‌ک‬ ‫هه‌ڵبگرێت‪.‬‬ ‫رێکخراوه‌کانى مامۆستایان و خوێندکاران‬ ‫ه����ه‌ر ی��ه‌ک��ه‌ و الى خ���ۆی���ه‌وه‌ ئ��ی��دان �ه‌ى‬ ‫ئ��ه‌و روداوه‌ى ش���ارى سلێمانیان ک��رد و‬ ‫به‌یاننامه‌یان ده‌رکرد و ئه‌مجۆره‌ روداوانه‌‬ ‫به‌ سیاسه‌تى هه‌ڵه‌ى پ���ه‌روه‌رده‌ى ده‌زان��ن و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن‪ :‬چه‌ند ساڵیکه‌ له‌ سایه‌ى‬ ‫سیاسه‌تى هه‌ڵه‌ و سسته‌مى په‌روه‌رده‌ى په‌له‌‬ ‫لێکراو و رێنمایى هه‌ڵه‌ى پ�ه‌روه‌رده‌ک��ان و‬ ‫به‌هاو رێ��زى خۆشه‌ویستى مامۆستایانى‬

‫ک���ه‌م ک���ردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ت �ه‌ن��ان �ه‌ت ب��وه‌ت �ه‌ ه��ۆى‬ ‫هێرشکردنه‌ سه‌ریان و بریندار کردنیان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ش چه‌ندین جار دوب��اره‌ بۆته‌وه‌‪ ،‬تا‬ ‫ئه‌و راده‌یه‌ى بۆته‌ حاڵه‌تى کوشتن‪ ،‬داواش‬ ‫ده‌که‌ن الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌کان‪ ،‬رێگرى له‌‬ ‫دوباره‌ بونه‌وه‌ى ئه‌و حاڵه‌تانه‌ بکه‌ن و ته‌شه‌نه‌‬ ‫بکات و بڕیار ب��ده‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ ئه‌رکى‬ ‫یه‌کێتى مامۆستایان و په‌رله‌مانى ده‌زانن‪،‬‬ ‫پ��رۆژه‌ یاسایه‌ک ده‌ربکه‌ن بۆ سه‌المه‌تى‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا‪ ،‬ه���ه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌و رێ��ک��خ��راوان �ه‌‬ ‫حکومه‌ت به‌ به‌رپرسیار ده‌زانن له‌ پاراستنى‬ ‫ئ��اس��ای��ش و ئه‌منیه‌تى خویندنگاکان‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌ى کالسیکى میدیاى نمونه‌یى‪،‬‬ ‫قوتابخانه‌یه‌که‌ نمونه‌ى ئه‌هلیه‌ى مه‌سیحیه‌‬ ‫و به‌شێوه‌یه‌کى تۆڕى ئینگلیزى له‌ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان کارده‌کات‪ ،‬تا ئێستا سێ له‌و‬ ‫قوتابخانانه‌ له‌ هه‌ر سێ پارێزگاى سلیمانى‬ ‫و هه‌ولێر و دهۆک بونیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌م قوتابخانه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌ر دواى کڵێسا و‬ ‫به‌رپرسانى ناوچه‌که‌ دامه‌زراوه‌ و یه‌که‌مین‬ ‫قوتابخانه‌ى ئه‌م تۆڕه‌ له‌ مانگى (‪)2001/1‬‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ له‌ سلێمانى و ئێستا زیاتر له‌‬ ‫(‪ )600‬قوتابى له‌و خوێندنگه‌یه‌ ده‌خوێنن‬ ‫به‌ زمانى ئینگلیزى‪.‬‬

‫ئاماری قوربانییه‌کانی عێراق‬

‫رون��ی��ش��ی��ک��رده‌وه‌‪ :‬ی�ه‌ک�لای��ی��ک��ردن�ه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫ن��اوچ��ان�ه‌ ک���ارى س���ه‌رۆک ک��ۆم��اره‌‪ ،‬وات� ‌ه‬ ‫تائێستا ده‌س �ه‌اڵت��داران��ى ک��ورد ل�ه‌ ن��اوه‌ن��د‪،‬‬ ‫هیچ راسپارده‌یه‌کیان ئاماده‌ ن�ه‌ک��ردوه‌ بۆ‬ ‫گێڕانه‌وه‌ى ئه‌و زه‌ویانه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌وره‌ک ح�ه‌س�ه‌ن جیهاد‪ ،‬په‌رله‌مانتارى‬ ‫لیستى هاوپه‌یمانى کوردستانى گوتی‪:‬‬ ‫پێکهاته‌ى پارێزگاى نه‌ینه‌وا و دیاله‌ جیاوازه‌‬ ‫ل�ه‌روى نه‌ته‌وه‌یى ‌و ئاینییه‌وه‌ له‌ پارێزگانى‬ ‫دی��ک �ه‌‪ ،‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ى داواى پ��ارێ��زگ��اى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ره‌وایه‌ له‌روى ده‌ستوریه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێى ماده‌ى (‪ )140‬بڕیارى کۆتایى ده‌درێت‬ ‫له‌سه‌ر پرسى ناوچه‌ کێشه‌ له‌سه‌ره‌کانى نێوان‬ ‫هه‌رێم و به‌غدا ‬

‫(‪ )140‬و ناوچه‌ کێشه‌ له‌سه‌ره‌کانى نێوان‬ ‫حکومه‌تى ناوه‌ند و حکومه‌تى هه‌رێم‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ى کاریگه‌ریه‌کانى به‌ هه‌رێمبونى‬ ‫پ��ارێ��زگ��اى س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن ب��ۆ س �ه‌ر هه‌رێمى‬ ‫کوردستان‪ ،‬له‌تیف شێخ مسته‌فا‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫به‌هه‌رێمبونى پارێزگاى سه‌اڵحه‌دین له‌ دو‬ ‫روه‌وه‌ س��ودى بۆ ک��ورد هه‌یه‌‪ :‬له‌ الیه‌که‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى به‌ فیدراڵیبونى عێراق داواى کورده‌‬ ‫و تا هه‌رێمى تر زیاد بکات له‌ به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫کوردایه‌‪ ،‬له‌ الیه‌کى تره‌وه‌ تا هه‌رێمى نوێ‬ ‫له‌عێراقدا دروست بکرێت‪ ،‬ده‌سه‌اڵتى ناوه‌ند‬ ‫ک �ه‌م ده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ک�ه‌ ئ �ه‌وه‌ قازانجى هه‌موو‬ ‫عێراقیه‌کانه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ پارێزگابونى ناوچه‌‬ ‫ج��ێ��ن��اک��ۆک�ه‌ک��ان ک��ێ��ش�ه‌ى ج��وگ��راف��ى بۆ‬ ‫یه‌کێک له‌ به‌یاننامه‌کانى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان دروستده‌کات‪ ،‬چونکه‌‬ ‫هێشتا خاکى ن�ه‌گ�ه‌ڕاوه‌ هه‌یه‌ و یه‌کالیى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى کۆمارى عێراق‬ ‫کێشه‌ ئ��اڵ��ۆز و ب��ه‌رده‌وام��ه‌ک��ان��ى ع��ێ��راق‬ ‫نه‌کراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫وایکردووه‌ که‌ رۆژان�ه‌ چه‌ندین به‌یاننامه‌ى‬ ‫جیاجیا ئاراسته‌ى الیه‌نه‌ جیاجیاکانى عێراق‬ ‫بکرێت‪ ،‬سه‌رۆکایه‌تى کۆمارى عێراق تایبه‌ت‬ ‫به‌ دۆخ��ى نا سه‌قامگیرى واڵت‪ ،‬ب �ه‌رده‌وام‬ ‫به‌یاننامه‌ چ��اپ و ب�ڵاوده‌ک��ات �ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫نمونه‌یه‌که‌ له‌ به‌یاننامه‌کانى سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫کۆمارى عێراق‪.‬‬ ‫ده‌قى به‌یاننامه‌که‌‬ ‫ئ �ه‌م��ڕۆ چ��وارش �ه‌م��م �ه‌ (‪،)2011/6/15‬‬ ‫س�����ه‌رۆک م���ام ج����ه‌الل ل���ه‌گ���ه‌ڵ ه����ه‌ردوو‬ ‫جێگره‌که‌ى خۆى (ئوستاد تارق هاشمیى)‬ ‫و (دکتۆر خزه‌یه‌ر خوزاعی)دا کۆبوه‌وه‌ به‌‬ ‫ئامانجى ئاڵوگۆڕکردنى بیروڕا له‌ باره‌ى‬ ‫بارودۆخى گشتیى واڵته‌وه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌شه‌وه‌‬ ‫رێک که‌وتن له‌سه‌ر‪:‬‬ ‫‪ /1‬ک��ارک��ردن وه‌ک ی �ه‌ک تیمى پێکه‌وه‌‬ ‫گونجاو‪ ،‬بۆ راپه‌ڕاندنى رۆڵ��ى خۆیان‪ ،‬له‌‬

‫پاراستنی ده‌ستور و جێبه‌جێکردنى رێککه‌وتن‬ ‫نامه‌کان‪ ،‬له‌وانه‌ رێککه‌وتن نامه‌ى هه‌ولێر و‬ ‫به‌دیهێنانى ئاشتبونه‌وه‌ى گشتیى له‌ نێوان‬ ‫الیه‌نه‌سیاسییه‌کاندا‪.‬‬ ‫‪ /2‬ب��ان��گ��ه��ێ��ش��ت��ک��ردن��ى ه���ه‌م���وو الی �ه‌ن �ه‌‬ ‫سیاسییه‌کان بۆ کۆتایى هێنان به‌ شااڵوى‬ ‫راگه‌یاندن و پشت به‌ستن به‌ گوتارى سیاسیى‬ ‫هێمن و بابه‌تییانه‌‪ ،‬که‌ بایه‌خ بدات به‌ خاڵه‌‬ ‫هاوبه‌شه‌کانى که‌ له‌سه‌رى رێککه‌وتون و‬ ‫جیاوازییه‌کان جێ بهێڵدرێن بۆ دیالۆگێکى‬ ‫نیشتمانیى سه‌رتاسه‌ریى هێمنانه‌‪.‬‬ ‫‪ /3‬هێنانه‌ ک��ای �ه‌ى ک���ه‌ش و ه�ه‌وای�ه‌ک��ى‬ ‫ئیجابیى وه‌ه���ا‪ ،‬ک�ه‌ زه‌مینه‌ خ��ۆش بکات‬ ‫بۆ دیالۆگێکى بنیات نه‌رانه‌ى راشکاوانه‌ى‬ ‫برایانه‌ و له‌و خاڵه‌وه‌ ده‌ست پێ بکات که‌‬ ‫ل�ه‌ دانوستانه‌کانى ه�ه‌ول��ێ��ردا وه‌س��ت��اون له‌‬ ‫چوارچێوه‌ى ده‌ستپێشخه‌رییه‌که‌ى سه‌رۆک‬

‫مه‌سعود بارزانى دا‪ ،‬تاوتوێ بکرێن‪.‬‬ ‫‪ /4‬هاندانى هه‌موان بۆ خۆپاراستن له‌ هه‌ر‬ ‫شتێک که‌ که‌ش و هه‌واى سیاسیى به‌ره‌و‬ ‫ناکۆکیى ببات‪ ،‬داوابکرێت پشت به‌ خاڵه‌‬ ‫هاوبه‌شه‌کان و ریککه‌وتنه‌کان ببه‌سترێت بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى ئه‌مڕۆى واڵت‪.‬‬ ‫پ �ه‌روه‌ردگ��ار سه‌رمان بخات و پشتیوانمان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫سه‌رۆک کۆمار‬ ‫سه‌رچاوه‌کان‪:‬‬ ‫‪ /1‬که‌ناڵى ئاسمانى العربیه‌‬ ‫‪ /2‬که‌ناڵى ئاسمانى العراقی ‌ه‬ ‫‪ /3‬ماڵپه‌ڕى سه‌رۆک کۆمارى عێراق‬ ‫‪ /4‬ماڵپه‌ڕى سبه‌ى‬

‫‪14‬‬

‫کراو ‌ه‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێ ‪2711‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫«ئه‌گه‌ر ب ‌ه نایاسایی بڕوات‪ ،‬گه‌نجی خوێن گه‌رمی کورد بۆ سوتاندنی ئه‌و تابلۆ عه‌ره‌بیان ‌ه ئاماده‌ن»‬

‫به‌عه‌ره‌بی نووسینی تابلۆی شه‌قامه‌کانی که‌رکوک ناڕه‌زایه‌تی حزبه‌ کوردستانیه‌کانی که‌رکوکی لێده‌که‌وێته‌وه‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫سه‌اڵحه‌دین ساڵه‌یی‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ر ب ‌ه عه‌ره‌بی نوسینی‬ ‫تابلۆی شه‌قام و دێهاته‌کانی‬ ‫سه‌ر رێگای گشتی (که‌رکوک‪-‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬که‌رکوک‪-‬سلێمانی)‪،‬‬ ‫حزب ‌ه کوردستانیه‌کانی که‌رکوک‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی نیشان ده‌ده‌ن و له‌و‬ ‫باره‌یه‌و ‌ه یاداشتانامه‌یه‌ک ئاڕاسته‌ی‬ ‫پارێزگار و سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای که‌رکوک ده‌که‌ن‪ ،‬وتیشیان‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی به‌غدا ده‌ستێکی‬ ‫سیاسی له‌دواوه‌یه‌‪.‬‬

‫س���ه‌ب���اره‌ت ب���ه‌و پ��رس �ه‌ م �ه‌ت��رس��ی��داره‌ و‬ ‫گۆڕینی هێما و تابلۆکانی که‌رکوک‬ ‫ب���ۆ زم���ان���ی ع���ه‌ره‌ب���ی ک���ه‌ ب���وه‌ ه��ۆی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی حزب ‌ه کوردستانیه‌کانی ئه‌و‬ ‫شاره‌ نوێنه‌ری حزب ‌ه کوردستانیه‌کان بۆ‬ ‫رۆژنامه‌ی (چه‌تر) به‌م جۆر‌ه ده‌دوێن‪.‬‬ ‫عه‌بدولقادر حه‌مید‪ ،‬نوێنه‌ری گۆڕان ل ‌ه‬ ‫به‌شی په‌یوه‌ندیه‌کان وتی‪ :‬ل ‌ه که‌رکوک‬ ‫ده‌یانه‌وێت ئێستا نه‌هامه‌تیه‌کی نوێ ک ‌ه‬ ‫بڕیارێکی سیاسی ل �ه‌دواوه‌ی �ه‌ دروس��ت‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬تابلۆ کوردییه‌کان البراون‌و ته‌نها‬ ‫به‌ عه‌ره‌بی نووسراون‪ ،‬له‌کاتێکدا زمانی‬ ‫ک����وردی ه��اوش��ان��ی زم��ان��ی ع �ه‌ره‌ب��ی‬ ‫به‌فه‌رمی دان��راوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و تابلۆیان ‌ه‬ ‫نه‌گۆڕێن ئه‌وا هه‌ڵوێستی ترمان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ل�ه‌ ک��ۆب��وون �ه‌وه‌دا بڕیارماندا‬ ‫یاداشتانامه‌یه‌ک ئاڕاسته‌ی پارێزگار‬ ‫و ئه‌نجومه‌نی پ��ارێ��زگ��ای که‌رکوک‬ ‫بکرێت‪ ،‬ل ‌ه که‌رکوک (‪ )26‬ئه‌نداممان‬ ‫له‌نێو ئه‌نجومه‌نی ک �ه‌رک��وک هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بتوانین ل ‌ه ئه‌نجومه‌ن داوا بکه‌ین بڕیار و‬ ‫پرۆژ‌ه یاسایه‌کی تایبه‌ت به‌ که‌رکوک‬ ‫ده‌ربکات‪ ،‬جارێکیتر له‌ به‌غدا ئه‌و شت ‌ه‬

‫دووبار‌ه نه‌بێته‌و‌ه و به‌سه‌رماندا تێنه‌په‌رێت‪.‬‬ ‫ه��اش��م ع �ه‌ل��ی‪ ،‬ب �ه‌رپ��رس��ی ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی‬ ‫دی��م��وک��رات��ی گ �ه‌ل��ی ک���وردس���ت���ان ل ‌ه‬ ‫ک���ه‌رک���وک‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ی ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ک��رد‬ ‫نوسینی تابلۆکانی شه‌قامه‌کانی نێوان‬ ‫ک �ه‌رک��وک و پ���ردێ و چه‌مچه‌مال‪،‬‬ ‫ده‌ستێکی له‌ پشته‌‪ ،‬ده‌بێت بڕیاری وا‬ ‫له‌ناو ن��اوه‌ن��دی که‌رکوکدا بێت نه‌ک‬ ‫ل �ه‌ حکومه‌تی ن��اوه‌ن��د‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی ئێستا‬ ‫رووده‌دات ب�ه‌م��ان��ای گ��وێ ن �ه‌دان �ه‌ ب ‌ه‬ ‫بڕیاری ئه‌نجومه‌ن و پارێزگار‪ ،‬ک ‌ه ئه‌وان‬ ‫نوێنه‌ر و خ��اوه‌ن��ی ه�ه‌م��وو بڕیارێکن‪،‬‬ ‫پێویسته‌ ئه‌نجومه‌ن سکااڵی خۆی ل ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق بنوسێت‪ ،‬وه‌ک حزب ‌ه‬ ‫کوردستانیه‌کانیش لێپێچینه‌وه‌ی خۆمان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و شێوازه‌ی به‌غدا په‌یڕه‌وی ده‌کات‬ ‫خزمه‌تی پێکه‌و‌ه ژیانی که‌رکوک‬ ‫ناکات‬ ‫ک����ام����ه‌ران ک���ه‌رک���وک���ی‪ ،‬ئ��ه‌ن��دام��ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پ��ارێ��زگ��ای ک�ه‌رک��وک و‬ ‫نوێنه‌ری پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫وت���ی‪ :‬ی��اداش��ت��ن��ام�ه‌ی�ه‌ک��ی س��ێ خاڵی‬ ‫ئ��اڕاس��ت �ه‌ی پ��ارێ��زگ��ار و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پ��ارێ��زگ��ا ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ی �ه‌ک �ه‌م نووسینی‬ ‫تابلۆکان ب�ه‌ ع�ه‌ره‌ب��ی ده‌س��ت��ووری نی ‌ه‬ ‫پێویست به‌و‌ه ده‌کات وه‌زاره‌ته‌کان رێزی‬ ‫ب��ڕی��اره‌ک��ان��ی ئه‌نجومه‌نی پ��اری��زگ��ای‬ ‫که‌رکوک بگرن‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌نجومه‌ن ل ‌ه‬ ‫هه‌موو پێکهاته‌کان پێکدێت‪ ،‬هه‌موویان‬ ‫رازی ‌و کۆکن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی تابلۆکان‬ ‫به‌چوار زمان بنوسرێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر رێز نه‌گیرا‬ ‫ئه‌و کات رێگای چاره‌سه‌ری یاسایی‬ ‫خ��ۆم��ان ه�ه‌ی�ه‌ ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی ک�ه‌رک��وک‬ ‫بگه‌ڕێنینه‌وه‌ بۆ سه‌ر دۆخ��ی جارانی‪،‬‬ ‫ئ�ه‌و ش��ێ��وازه‌ی به‌غدا پ�ه‌ی��ڕه‌وی ده‌ک��ات‬ ‫خ��زم�ه‌ت��ی پ��ێ��ک�ه‌وه‌ ژی��ان��ی ک�ه‌رک��وک‬ ‫ن��اک��ات‪ ،‬دووه‌م ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و یاداشتنامه‌یه‌ کۆببێته‌و‌ه ‌و‬

‫ب��ڕی��اری له‌سه‌ر ب��دات‪ ،‬سێیه‌م عێراقی‬ ‫نوێ پێویستی به‌ ده‌رچونی کۆمه‌ڵێک‬ ‫ی��اس��ای ن���وێ ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ل�� ‌ه ب���ارودۆخ���ی‬ ‫دی��ک��ت��ات��ۆری ب��گ��ۆڕێ��ت ب��ۆ س �ه‌رده‌م��ی‬ ‫دیموکراتی‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیشی‪ :‬به‌داخه‌و‌ه ئه‌و یاسایان ‌ه‬ ‫ده‌رنه‌چوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ته‌کان به‌ یاسا کۆنه‌کان‬ ‫کار ده‌که‌ن‪ ،‬یاسا کۆنه‌که‌ هی سه‌رده‌می‬ ‫به‌عس ‌ه و مافی کورد و تورکمان پێشێل‬ ‫ده‌ک���ات‪ ،‬ل ‌ه به‌غدا ئێستاش هه‌ندێک‬ ‫ن��وس��راوم��ان ب��ۆ دێ��ت ئ��ام��اژه‌ ب�ه‌وش�ه‌ی‬ ‫(ال��ت��ام��ی��م) ل���ه‌ ج��ی��ات��ی ک��ه‌رک��وک‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬هه‌ر وه‌زاره‌تێک نووسراوی ب ‌ه‬ ‫ناوی که‌رکوک نه‌بێت ئێم ‌ه مامه‌ڵه‌ی‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ��دا ن��اک �ه‌ی��ن‪ ،‬ب��ۆ ن��م��وون� ‌ه چه‌ند‬ ‫رۆژێک له‌مه‌وبه‌ر ل ‌ه وه‌زاره‌تی چاودێری‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی نوسراوێک ب ‌ه (التامیم)‬ ‫ئاراسته‌ کرابوو منیش هه‌رچه‌ند یاسایی‬ ‫نیه‌ نووسراوه‌که‌م دڕاند‪.‬‬ ‫ع �ه‌ب��دول��وه‌ه��اب ئیسماعیل‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��دن��ی ح��زب��ی زه‌حمه‌تکیشانی‬ ‫کوردستان وت��ی‪ :‬به‌ داخ �ه‌وه‌ هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫رژێ��م��ی به‌عس ن �ه‌م��اوه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم بۆچون‬ ‫و ه �ه‌ڵ��س��وک �ه‌وت��ی ب �ه‌ع��س ه���ه‌رم���اوه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ پ �ه‌ی��ڕه‌وک��ردن��ی س��ی��اس�ه‌ت��ی ب�ه‌غ��دا‬ ‫به‌رامبه‌ر که‌رکوک‪ ،‬له‌ ده‌ستوور هاتو‌ه‬ ‫کورد هاوبه‌شی عه‌ره‌ب ‌ه له‌ عێراق هه‌ر‬

‫‪n‬‬

‫«هه‌ر وه‌زاره‌تێک نووسراوی به‌ ناوی که‌رکوک نه‌بێت ئێمه‌ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا ناکه‌ین»‬

‫نوسراوێک ل ‌ه ناوه‌ند ده‌رده‌چێت ده‌بێت‬

‫«رێ��گ��ای چ���اره‌س���ه‌ری یاسایی‬

‫خۆمان هه‌یه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ی که‌رکوک‬ ‫بگه‌ڕێنینه‌وه‌ بۆ سه‌ر دۆخی جارانی»‬

‫به‌ هه‌مان شێو‌ه به‌ کوردیش بنوسرێت‪ ،‬ئ�ه‌ن��دام��ان��ی ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن و په‌رله‌مانی‬ ‫تابلۆی شه‌قامه‌کان به‌پێی ده‌ستور ل ‌ه که‌رکوک که‌مته‌رخه‌من‪ ،‬چۆن ده‌بێ‬ ‫(به‌سره‌)ش ده‌بێت به‌ کوردی بنوسرێت‪ ،‬کاری وا به‌سه‌رماندا تێبپه‌ڕێت‪ ،‬ده‌ست‬ ‫ده‌س���ت���وور الی ئ����ه‌وان ه��ی��چ بایه‌خی پێشخه‌ریمان نییه‌‪ ،‬ته‌نها کاردانه‌وه‌مان‬ ‫پێنادرێت‪ ،‬بۆیه‌ ل�ه‌پ��اڵ ئ �ه‌م ده‌س��ت��وور‌ه ل��ێ��چ��اوه‌ڕێ ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ل�ه‌ ب�ه‌غ��دا چۆن‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ی��اس��ای �ه‌ک ه�ه‌ب��ێ��ت ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی هاتن و تابلۆکانیان داک��وت��ی‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫جێبه‌جێ بکرێت‪ ،‬ک�ه‌رک��وک ب� ‌ه ن��او‌ه مه‌سه‌له‌ک ‌ه نایاسایی بێت ئه‌وا گه‌نجی‬ ‫خوێن گه‌رمی کورد بۆ سوتاندنی ئه‌و‬ ‫مێژوویه‌که‌ی ده‌ناسرێت‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو باسی ل�ه‌وه‌ش��ک��رد ئه‌مه‌ وه‌ک تابلۆ عه‌ره‌بیان ‌ه ئ��ام��اده‌ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تایه‌ک پێی هه‌ڵساین بۆ جاری ده‌م���ان���ه‌وێ ب �ه‌ش��ێ��وازی ش��ارس��ت��ان��ی‌و‬ ‫دووه‌م بۆ ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕین نه‌ته‌وه‌کانی یاسایی هه‌ڵسوکه‌وت له‌گه‌ڵ دۆخه‌کدا‬ ‫ت���ری ک���ه‌رک���وک وه‌ک ت��ورک��م��ان و بکه‌ین‪ ،‬عێراقیش به‌کار‌ه شۆڤێنیه‌کانی‬ ‫ک��ل��د و ئ���اش���وری ده‌ب��ێ��ت ب �ه‌ش��دارب��ن‪ ،‬خۆی تاوانبار بکرێت‪.‬‬

‫به‌هۆى زیادبونى کێشه‌کانى مۆبایل پۆلیس دۆسیه‌ى تایبه‌ت ده‌کاته‌وه‌‬ ‫فرۆشیارێک‪ :‬ئه‌مه‌ بووه‌ به‌ پیشه‌م و ناتوانم ده‌ستبه‌ردارى ببم‬

‫ئاماده‌کار‬

‫دانا به‌رزنجى‬ ‫سیمکارت ‌ه بێخاوه‌نه‌کان کێشه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیس دروست‬ ‫ده‌کات و ژنێکی ته‌مه‌ن (‪ )28‬ساڵیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م سیم کارتان ‌ه نه‌بێت من‬ ‫توشى کێش ‌ه ده‌بم له‌الى هاوسه‌ره‌که‌م‬ ‫به‌رپرسی راگه‌یاندنی ئاسیاش ره‌تی‬ ‫ده‌کاته‌و ‌ه سیمکارتی تۆمارنه‌کراویان‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬

‫پاش زیادبوونی کێشه‌ی مۆبایل پۆلیس‬ ‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت ده‌کاته‌وه‌ به‌کارهێنه‌ران‬ ‫و فرۆشیارانیش به‌ ج��ی��اواز باسی لێوه‌‬ ‫ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬رۆشنا ئه‌حمه‌د ئه‌و ژنه‌ ته‌مه‌ن‬ ‫(‪ )28‬ساڵه‌ى که‌ خاوه‌نى دوو مناڵه‌ له‌‬ ‫س �ه‌ره‌ت��اى الوی��دا به‌هۆى کۆچی دوای��ى‬ ‫دایکیه‌وه‌ له‌ ته‌مه‌نى سیانزه‌ (‪ )13‬ساڵیدا‬ ‫له‌ الی�ه‌ن که‌سوکارییه‌وه‌ ب �ه‌زۆر ده‌درێ��ت‬ ‫ب�ه‌ ک��وڕێ��ک ک�ه‌ (‪ )16‬س��اڵ ل�ه‌ خۆى‬ ‫گه‌وره‌تره‌ پاش چه‌ند ساڵێک له‌به‌رده‌وامی‬ ‫ژی���ان���ی ه��اوس��ه‌رێ��ت��ی و ن�ه‌گ��ون��ج��ان��ی‬ ‫ژیانیان ده‌س��ت ده‌ک��ات به‌په‌یوه‌ندیکردن‬ ‫له‌گه‌ڵ ره‌گ �ه‌زی به‌رامبه‌ردا بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ل���ه‌و رێ��گ �ه‌ی �ه‌وه‌ کێشه‌کانی ب���اس بکا‬ ‫و خ��ۆی ب�ه‌ت��اڵ ب��ک��ات�ه‌وه‌ له‌وخه‌مانه‌ی‬ ‫هه‌یه‌تی‪ ،‬ژماره‌ بێ خاوه‌ن (علوج)ه‌کان‬ ‫به‌کارده‌هێنێت و ئێستاش پێکه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مێرده‌که‌ى گونجاو نین و هه‌رده‌م کێشه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ڕۆشنا له‌ گێڕانه‌وه‌ى کێشه‌که‌ى وتى‪:‬‬ ‫ئێستا چه‌ندین سیم کارتی بێ خاوه‌نم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م سیم کارتانه‌ نه‌بێت من‬ ‫توشى کێشه‌ ده‌بم له‌الى مێرده‌که‌م چونکه‌‬ ‫ژماره‌که‌ى خومى له‌الیه‌‪.‬‬ ‫ئاماژه‌به‌وه‌ش ده‌کات کاتێک کێشه‌یه‌کی‬

‫ه گشتییه‌کانى ئاسیاسێل‪ :‬ژماره‌ی تۆمارنه‌کراو به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک بوونی نییه‌»‬ ‫‪« n‬به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندن و په‌یوه‌ندیی ‌‬

‫ده‌بێت په‌یوه‌ندی ب�ه‌و ه��اوڕێ کوڕانه‌وه‌‬ ‫ده‌کات له‌ ڕێگه‌ی ته‌له‌فۆنه‌وه‌ ناسیونی‬ ‫کێشه‌کانی ب��ۆ ب��اس ده‌ک���ات ‪ ،‬وه‌ک‬ ‫خۆی ده‌ڵێت ئه‌وان دڵنه‌وای ده‌ده‌نه‌وه‌ باری‬ ‫قورسی کێشه‌کانی سوک ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هیچ سیمکارتێک ن��اف��رۆش��رێ��ت گه‌ر‬ ‫زانیارى ته‌واوى به‌شداربووه‌که‌ وه‌رنه‌گیرێت‬ ‫عه‌بدواڵ حه‌سه‌ن‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندن‬ ‫و په‌یوه‌ندییه‌ گشتییه‌کانى ئاسیاسێل‬ ‫وه‌ک گه‌وره‌ترین کۆمپانیای په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌ عێراق رایگه‌یاند‪ :‬ژماره‌ى به‌شداربوانى‬ ‫ئاسیاسێڵ ل ‌ه عێراقدا (‪)8.500.000‬‬ ‫به‌شدار ب��وو‌ه و ئ�ه‌و ژم��اره‌ی�ه‌ش ب �ه‌رده‌وام‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‪ ،‬ژم��اره‌ى تۆمارنه‌کراویش‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک بونى نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌و‬ ‫ژمارانه‌ى له‌ ب��ازاڕى ڕه‌ش��دا ده‌فرۆشرێت‬ ‫ت���ۆم���ارک���راون‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌س��ت��ى دووه‌م و‬ ‫سێهه‌مى کردوه‌ و فرۆشراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫هیچ سیمکارتێک ن��اف��رۆش��رێ��ت گه‌ر‬

‫زانیارى ته‌واوى به‌شداربووه‌که‌ وه‌رنه‌گیرێت‬ ‫له‌گه‌ڵ دۆکیۆمێنته‌ پێویسته‌کان‪.‬‬ ‫ن���اوب���راو وت��ی��ش��ی‪ :‬ل�ه‌س��اڵ��ى (‪)2010‬دا‬ ‫کۆمپانیاى ئاسیاسێڵ نزیکه‌ى نیو ملیۆن‬ ‫سیمکارتى ت��ۆم��ار ن �ه‌رک��راوى ڕاگ��رت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌و سیمکارتانه‌ی چه‌ند ده‌ستێکیان‬ ‫ک��ردوه‌ ئ �ه‌وه‌ ک��ارى ده‌زگ��ا ئه‌منییه‌کانه‌‬ ‫که‌ ئه‌و بازرگانیه‌ قه‌ده‌غه‌ بکات‪ ،‬چه‌ند‬ ‫جارێکیش ب��ۆ ئ��ه‌و مه‌به‌سته‌ داوام���ان‬ ‫لێکردون‪.‬‬ ‫کۆمپانیاى ئاسیاسێڵ م���اوه‌ى ساڵێکه‌‬ ‫سیسته‌مێکى نوێى پ �ه‌ی��ڕه‌و ک���ردوه‌ که‌‬ ‫به‌ته‌واوى ڕێگه‌ى له‌ باڵوبونه‌وه‌ى ژماره‌ى‬ ‫تۆمارنه‌کراو گرتوه‌‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ى به‌وه‌ش کرد که‌ کۆمپانیا دواى‬ ‫ده‌رچوونى یاساى (قه‌ده‌غه‌کردنى خراپ‬ ‫به‌کارهێنانى ئامێره‌کانى په‌یوه‌ندیکردن)‬ ‫له‌ ساڵى (‪ )2008‬له‌ الی �ه‌ن په‌رله‌مانى‬ ‫ک��وردس��ت��ان �ه‌وه‌ کۆمپانیاى ئاسیاسێڵ‬

‫هه‌ڵمه‌تێکى ده‌ستپێکرد بۆ ئ��ه‌وه‌ى هه‌ر‬ ‫هێڵێک تۆمار نه‌کراوه‌ تۆمار بکرێت‪،‬‬ ‫بااڵنسى بێ به‌رامبه‌ریشی وه‌ک دیارى‬ ‫ده‌به‌خشیه‌ ئه‌و به‌شداربوه‌‪ ،‬له‌دواى ته‌واوبونى‬ ‫ئه‌و واده‌یه‌ش ئه‌و هێاڵنه‌ى تۆمار نه‌کرابوو‬ ‫له‌الیه‌ن کۆمپانیاى ئاسیاسێڵه‌وه‌ راگیرا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ژماره‌یه‌ک وه‌کیل سزا دراون و‬ ‫وه‌کاله‌تیش له‌ژماره‌یه‌کیان سه‌ندراوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌هۆى ئه‌وه‌ى په‌یڕه‌وى ئه‌و ڕێنماییانه‌یان‬ ‫نه‌کردوه‌ که‌ کۆمپانیاى ئاسیاسێڵ دایناوه‌‬ ‫بۆ فرۆشتنى سیمکارت‪.‬‬ ‫توانا عه‌لى‪ ،‬فروشیارى ژماره‌ بێخاوه‌نه‌کان‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئێمه‌ رۆژانه‌ چه‌ندین سیمکارت‬ ‫ده‌ف���روش���ی���ن ک���ه‌ ژم������اره‌ى ک �ه‌پ��س �ه‌ و‬ ‫هه‌ڵنه‌پچراوه‌ و هه‌رچه‌ندێکت بوێ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ الى ئێمه‌ ژماره‌ى هه‌بونى سیم کارت‬ ‫گرنگ نیه‌ گرنگ ئه‌وه‌یه‌ چه‌ند ده‌کات‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ى کڕین و فروشتنى پێوه‌‬ ‫ده‌که‌ن ده‌زانن که‌ نایاسایه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو‬

‫که‌س بۆ شتى خ��راپ به‌کارى ناهێنێت‬ ‫زۆرێ���ک ل �ه‌ ب�ه‌ک��اره��ێ��ن�ه‌ران گه‌نجن و‬ ‫بۆ خوشه‌ویسته‌کانیان ده‌یکڕن و قسه‌ى‬ ‫پێده‌که‌ن تا له‌ کاتى گیرانى مۆبایله‌که‌دا‬ ‫نه‌زانرێت به‌ناوى کێوه‌یه‌ و که‌سیان توشى‬ ‫گرفت نه‌بن‪.‬‬ ‫ئه‌و فرۆشیاره‌ وتیشى‪ :‬هه‌موو ته‌مه‌نه‌کان‬ ‫به‌کارى ده‌هێنن به‌ هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌که‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم مشته‌رى ره‌گه‌زى نێر زۆر زیاتره‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ى بۆ به‌ قه‌چاخ فروشتنه‌که‌‬ ‫ک�����رد و وت������ى‪ :‬م����ن ب����ه‌ ه�������اوڕێ و‬ ‫هاوپیشه‌کانمى ده‌فروشم که‌ ئه‌وانیش ده‌ى‬ ‫ده‌ن به‌ مشته‌ریه‌کانیان‪ ،‬به‌اڵم که‌سێک‬ ‫گومانم لێی هه‌بێت ده‌ڵێم من ک��ارى وا‬ ‫ناکه‌م و شتى وام له‌ال نیه‌‪.‬‬ ‫ی��ادگ��ار ع�ه‌ل��ى سه‌عید‪ ،‬م��ف �ه‌وه‌زی پله‌‬ ‫س��ێ رای��گ �ه‌ی��ان��د‪ :‬ب �ه‌ پێى ئ��ام��اره‌ک��ان��ى‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رای��ه‌ت��ى پ��ۆل��ی��س��ى پ��ارێ��زگ��اى‬ ‫سلێمانى‪ :‬له‌ ساڵى (‪)2010‬دا گرفته‌کانى‬ ‫مۆبایل که‌م بوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ فایلى تایبه‌تى‬ ‫ب �ه‌م دۆس��ی�ه‌ی�ه‌م��ان ن �ه‌ب��وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم به‌هۆى‬ ‫زۆرب��ون��ى کێشه‌کانى مۆبایل و خراپ‬ ‫به‌کارهێنانى له‌ الیه‌ن هاواڵتیانه‌وه‌ بڕیارى‬ ‫جیاکردنه‌وه‌ى درا له‌ ساڵى (‪)2011‬وه‌‬ ‫له‌ ماوه‌ى نۆ مانگى راب��وردوودا (‪)697‬‬ ‫کێشه‌ى مۆبایل تۆمارکراوه‌‪.‬‬ ‫کاربین محه‌مه‌د‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪ )22‬ساڵ‬ ‫ئاماژه‌ى به‌ سه‌رکێشیه‌کانى دا به‌ژماره‌ى‬ ‫بێخاوه‌ن و ده‌ڵێت‪ :‬ده‌رئه‌نجامى له‌ده‌ستدانى‬ ‫خوشه‌ویسته‌که‌م که‌ هه‌موو ژیانم بوو‬ ‫هه‌موو شتێکم بووهاوسه‌رگیری کرد هیچ‬ ‫شتێک نه‌یده‌توانى جێی ئه‌وم بۆبگریته‌وه‌‬ ‫منیش ل ‌ه داخی ئه‌و ده‌ستم کرد به‌ کڕینى‬ ‫ژماره‌ى بێخاوه‌ن به‌ ئاره‌زوى خۆم گاڵته‌م‬ ‫به‌ هه‌ردوو ره‌گه‌ز ده‌کرد‪.‬‬ ‫گۆنا به‌رزنجى‪ ،‬توێژه‌رى ده‌رونى‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫به‌کارهێنه‌رانى ئامێره‌ ئه‌لکترۆنیه‌کان به‌‬

‫گشتى و مۆبایل به‌تایبه‌تى پێویستیان‬ ‫ب�ه‌ رێنماى و زان��ی��اری�ه‌ ل�ه‌س�ه‌ر ش��ێ��وازى‬ ‫به‌کارهێنانى‪ ،‬کوردستان له‌ ماوه‌یه‌کى‬ ‫زۆر ک �ه‌م��دا زۆرت���ری���ن ته‌کنه‌لۆجیاى‬ ‫پێشکه‌وتوو روى تێکرد و گۆڕانکاریه‌کى‬ ‫زۆر به‌سه‌ر ناوچه‌که‌دا هات‪.‬‬ ‫گۆنا وتیشى‪ :‬هه‌بونى بۆشاییه‌کی زۆرى‬ ‫گه‌نجان و بێکارى و ئاسان ده‌ستکه‌وتنى‬ ‫ئامێرى مۆبایل و هه‌رزانى نرخ و ڕێگه‌‬ ‫پێدان له‌ الیه‌ن خێزانه‌وه‌ له‌ ته‌مه‌نێکى زۆر‬ ‫که‌مدا کێشه‌کان زیاتر ده‌کات دایک و‬ ‫باوکان له‌ خۆشه‌ویستیان بۆ منداڵه‌کانیان‬ ‫زۆرج����ار به‌ڵێنى م��ۆب��ای��ل��ى گ��ران��ب�ه‌ه��او‬ ‫مواسفاتى به‌رز ده‌ده‌ن گه‌ر هاتوو ساڵێکى‬ ‫خ��وێ��ن��دن ب��ب��ڕێ��ت‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش هه‌ڵه‌یه‌کی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌هێز ره‌س��وڵ گه‌نجێکى ته‌مه‌ن (‪)16‬‬ ‫س��اڵ وت���ی‪ :‬سیمکارته‌کان به‌نرخێکى‬ ‫گران ده‌کڕم به‌ ماوه‌ى چه‌ند کاتژمێرێکى‬ ‫ک�ه‌م پاره‌یه‌کى باشى پێ په‌یدا ده‌ک�ه‌م‬ ‫سه‌ره‌تا له‌رێى ئینته‌رنیته‌وه‌ یاخود خۆم‬ ‫نوکه‌ ده‌که‌م پاشان داواى لێبوردن ده‌که‌م‬ ‫هه‌موان ده‌خه‌مه‌ ب��اوه‌ڕه‌وه‌ که‌ من کچم‬ ‫فه‌یسبوکه‌که‌م کچه‌ و ئێستا براده‌ریکى‬ ‫زۆر زۆرم هه‌یه‌ پاشان له‌رێگه‌ى سه‌ماعه‌وه‌‬ ‫ده‌نگی خۆم ده‌گۆڕم و کارتیان پێ داخڵ‬ ‫ده‌ک�ه‌م هه‌رکات توشى کێشه‌یه‌ک بوم‬ ‫سیمکارته‌که‌ ده‌شکێنم هیتر به‌کارده‌هێنم‬ ‫ئه‌مه‌ بوه‌ به‌ پیشه‌م و ناتوانم ده‌ستبه‌ردارى‬ ‫ببم‪ ،‬من ئه‌وه‌نده‌ ئیشم پیانه‌ تا کارته‌که‌یان‬ ‫پێ بنێرم زۆرجار بۆ بێتاقه‌تى موعیدیشم‬ ‫پێ داون ده‌یان هێنمه‌ بازاڕ‪.‬‬ ‫به‌پێی ئامارێکیش له‌ ساڵی (‪ )2010‬به‌‬ ‫فه‌رمانی دادگا (‪ )1591‬هێڵی ته‌له‌فون‬ ‫داخراون له‌ شه‌ش مانگی یه‌که‌می ساڵی‬ ‫(‪)2011‬ش ه��ه‌ر ب �ه‌ ف�ه‌رم��ان��ی دادگ��ا‬ ‫(‪ )557‬هێڵیتر داخراون‪.‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫وه‌رگێڕان‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪ 2012/3/5‬ـ ‪15‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫کوردستان میواندارى (‪ )40‬ملیار به‌رمیل نه‌وت و (‪)60‬‬ ‫تریلیۆن (ره‌گى س‪.‬ج) له‌ گاز ده‌کات‬ ‫سی مۆر پیرس‬ ‫و‪ .‬الوکۆ محه‌مه‌د‬ ‫یه‌کێک له‌و دامه‌زراو ‌ه به‌ریتانیانه‌ى‬ ‫ک ‌ه یه‌کێک ‌ه ل ‌ه سه‌رپه‌رشتیکارانى بانک ‌ه‬ ‫سه‌ربه‌خۆکانى ئه‌و واڵت ‌ه بۆ کارى‬ ‫بازرگانى‪ ،‬ل ‌ه دواهه‌مین باڵوکراوه‌ى‬ ‫خۆیدا تێبینیه‌کانى خۆى سه‌باره‌ت‬ ‫ب ‌ه نه‌وتى کوردستان و هه‌ندێک له‌و‬ ‫واڵتانه‌ى ک ‌ه خاوه‌نى نه‌وتن خست ‌ه‬ ‫روو‪ .‬ب ‌ه گوێره‌ى تێبینیه‌کانى (سى‬ ‫مۆر پیرس)‪ ،‬کوردستان و رۆژهه‌اڵتى‬ ‫ئه‌فریقا و ده‌ریاى باکور؛ سێ ناوچه‌ى‬ ‫سه‌ره‌کى نه‌وتن ک ‌ه ب ‌ه کلیلى نه‌وت و‬ ‫گازیان ناو ده‌با و ب ‌ه شتیکى ئاسایشى‬ ‫داده‌نێت که‌ بۆ ئه‌مساڵ یه‌کێک بن‬ ‫له‌وانه‌ى ک ‌ه له‌م بواره‌دا خاوه‌نى‬ ‫هێزێکى ئه‌رێنی بن‪.‬‬

‫دکتۆر (دۆگ یۆنگسن) که‌ شیکه‌ره‌وه‌یه‌که‌‬ ‫ل��ه‌ س��ى م���ۆر پ��ی��رس‪ ،‬ب��ه‌ گ���وێ���ره‌ى را و‬ ‫بۆچونه‌کانى ده‌س��ت��ى ک��رد ب�ه‌ داپۆشینى‬ ‫نه‌وت و گاز به‌ سه‌ر (‪ )11‬ناوچه‌دا وه‌ک‬ ‫کانگا ل �ه‌م ن��اوچ��ان�ه‌ و ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ى سێ‬ ‫ناوچه‌ى سه‌ره‌کى له‌و ناوچانه‌دا‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫کۆمه‌ڵێک کۆمپانیای بۆ ئه‌م شوێنانه‌ى‬ ‫که‌ تێبینى کراون بۆ چاودێریکردن ته‌رخان‬ ‫کرد‪ .‬سه‌باره‌ت به‌ کوردستان دکتۆر دۆگ‬ ‫ه�ه‌ر دوو کۆمپانیاى (گه‌ڵف کیسته‌ون)‬ ‫و (هێرتج ئۆیڵ) هه‌ڵده‌بژێرێت و سه‌باره‌ت‬ ‫ب �ه‌ رۆژه��ه‌اڵت��ى ئه‌فریقا دک��ت��ۆر دۆگ‪،‬‬ ‫کۆمپانیاى (ک��ۆف ئێنرج)ى هه‌ڵبژارد و‬ ‫کۆمپانیاى (فارۆ په‌ترۆڵیم) و کۆمپانیاى‬ ‫(ئێکسایت ئێنرجى) ب��ۆ ده‌ری����اى باکور‬ ‫په‌سه‌ند کرد‪ .‬تێبینیه‌کانیشى سه‌باره‌ت به‌م‬ ‫واڵت��ان�ه‌ و کوردستان بریتى ب��وو له‌مانه‌؛‬ ‫ده‌رب��اره‌ى نه‌وت و گاز سه‌ره‌تا سه‌باره‌ت به‌‬ ‫رۆژه�ه‌اڵت��ى ئه‌فریقا یۆنگسۆن ده‌ڵ��ێ ئه‌و‬ ‫ن��اوچ�ه‌ی�ه‌ى ک�ه‌ ب��ۆى چ��ون و پشکنینیان‬ ‫تێدا کردووه‌ سه‌رکه‌وتنێکى گه‌وره‌یان تێدا‬ ‫به‌ده‌ست هیناوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش واى لێ ده‌کات که‌‬ ‫گه‌شبین بێت به‌رامبه‌ر نه‌وتى ئه‌م ناوچه‌یه‌ و‬

‫کوردستان و رۆژهه‌اڵتى ئه‌فریقا و ده‌ریاى باکور؛ سێ ناوچه‌ى سه‌ره‌کى نه‌وتن فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫وا له‌ دکتۆر دۆگ ده‌کات که‌ چاوه‌ڕوانى‬ ‫ئه‌وه‌ بکات له‌م ناوچانه‌دا درێژه‌ به‌ سیسته‌مى‬ ‫گه‌ڕان و پشکنین به‌دواى سه‌رچاوه‌ نه‌وتى‬ ‫و گازییه‌کان بدرێت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت ئێمه‌‬ ‫ب��اوه‌ڕم��ان ب �ه‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ ساڵى (‪)2012‬‬ ‫ساڵى به‌ده‌ستهێنانى سه‌رکه‌وتنى کۆمپانیا‬ ‫گ�����ه‌وره‌ و ب��چ��ووک �ه‌ک��ان �ه‌ ل���ه‌ گ�����ه‌ڕان و‬ ‫پشکنین به‌ دواى سه‌رچاوه‌گازییه‌کاندا‪.‬‬ ‫س��اڵ��ى س�ه‌رک�ه‌وت��ن��ى گ���ه‌ڕان و پشکنینى‬ ‫کۆمپانیا بچوکه‌کانه‌ له‌ ته‌نکاى ئاوه‌کاندا‬ ‫له‌و ناوچه‌یه‌دا و کرداره‌کانى یه‌کگرتن و‬ ‫به‌ده‌ستهێنان له‌و ناوچه‌دا سیمایه‌کى بێ‌وێنه‌‬ ‫به‌ خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت‪ .‬ره‌نگه‌ بتوانین چاوه‌ڕێى‬ ‫یه‌کگرتنى زیاتر بکه‌ین له‌سه‌ر ده‌ستکه‌وتی‬ ‫کۆمپانیاى کۆف‪ ،‬که‌ وتمان تایبه‌ت کراوه‌‬ ‫به‌ رۆژهه‌اڵتى ئه‌فریقا‪ .‬سه‌باره‌ت به‌ ده‌ریاى‬ ‫باکوریش دکتۆر دۆگ ده‌ڵێت ده‌ریاى باکور‬ ‫ئاستێکى پێوانه‌یى تۆمار کرد له‌ وه‌به‌رهێناندا‬ ‫له‌ ساڵى رابردودا که‌ به‌ بڕى حه‌وت ملیار و‬ ‫نیو دۆالرى ئه‌مریکى داده‌نرێت‪.‬‬

‫وێ��ڕاى ئه‌مه‌ش پێشبینى ده‌ک��ات که‌ ئه‌م‬ ‫ره‌وش �ه‌ بۆ سااڵنى داهاتوش هه‌ر ب �ه‌رده‌وام‬ ‫بێت و کۆمه‌ڵێک زۆر کۆمپانیا له‌ ساڵى‬ ‫(‪)2005‬ه‌وه‌ له‌م ناوچه‌دا کار ده‌که‌ن‪ ،‬زیادى‬ ‫ده‌کات له‌گه‌ڵ نزیکه‌ى چوار ملیار دۆالر‬ ‫ل�ه‌ نرخى ئ �ه‌و سامانانه‌ى ک�ه‌ ل�ه‌ ده‌ستى‬ ‫به‌کاربه‌ره‌کاندایه‌‪ .‬جگه‌ له‌مه‌ش دکتۆر‬ ‫دۆگ یۆنگسن ب��اوه‌ڕى وای�ه‌ که‌ پ��رۆژه‌ى‬ ‫وه‌به‌رهێنانى نه‌وتى قورس کاریگه‌رییه‌کى‬ ‫مه‌زنى ده‌بێت دواى ئه‌و سه‌رکه‌وتنانه‌ى که‌‬ ‫به‌ده‌ستیان هێناوه‌‪ .‬دواى ئه‌ وسه‌رکه‌وتنانه‌ى‬ ‫که‌ ستاتئۆیه‌لى ئێکست ئێنرجى و نۆتیکڵ‬ ‫پترۆڵیم له‌ رۆن��ى قورسدا به‌ده‌ستیان هێنا‬ ‫ده‌توانین پێشبینى ئه‌وه‌ بکه‌ین که‌ هه‌بوونى‬ ‫ئه‌م پرۆژانه‌ جارێکى تر کاریگه‌رى زیاترى‬ ‫ده‌بێت له‌ سه‌رانسه‌رى ناوچه‌که‌دا‪ .‬مه‌رجى‬ ‫مادى یان پاره‌یش هۆکارێکى ترى گرنگه‌‬ ‫ب��ۆ سه‌رخستنى ئ �ه‌م پ��رۆژان �ه‌ و ده‌توانین‬ ‫وه‌به‌رهێنانى ن �ه‌وت ل�ه‌ یه‌که‌کانى سه‌ربه‌‬ ‫به‌ریتانیا ک�ه‌م بکه‌ینه‌وه‌‪ .‬دکتۆر دۆگ‬

‫چاودێرى کۆمپانیاى فارۆ بترۆڵین ده‌کات‬ ‫ب �ه‌ه��ۆى ئ���ه‌وه‌ى ک �ه‌ یه‌کگرتنێکى به‌هێز‬ ‫هه‌یه‌ له‌ نێوان گه‌شه‌کردنى به‌رهه‌مهێنان و‬ ‫کاریگه‌رى گه‌ڕان و پشکنینه‌کان‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ کوردستانیش دکتۆر دۆگ‬ ‫ده‌ڵێت ناوچه‌یه‌که‌ له‌ باکورى عێراق که‌ تا‬ ‫راده‌یه‌کى باش له‌ روى ئارامییه‌وه‌ جێگیره‌‬ ‫له‌چاو س�ه‌رج�ه‌م ناوچه‌کانى ت��رى عێراق‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وای ک��ردووه‌ که‌ ببێته‌ یه‌کێک‬ ‫له‌ ناوچه‌کانى وه‌به‌رهێنان له‌ ناوچه‌که‌دا‪.‬‬ ‫چاالکیه‌کانیش له‌م باره‌یه‌وه‌ له‌ کوردستان‬ ‫تا راده‌یه‌کى باش له‌م چه‌ند ساڵه‌ى رابردوودا‬ ‫روی له‌ هه‌ڵکشان ک��ردووه‌ له‌گه‌ڵ هاتنى‬ ‫کۆمه‌ڵێک کۆمپانیا بۆ ئه‌م ناوچه‌یه‌‪ .‬به‌‬ ‫تایبه‌ت که‌ کوردستان خاوه‌نى سه‌رچاوه‌یه‌کى‬ ‫سوته‌مه‌نى زۆره‌‪ ،‬کۆمه‌ڵیک کۆمپانیای‬ ‫بیانى تیایدا خه‌ریکى وه‌به‌رهێنانن و یه‌کێک‬ ‫ل �ه‌و کۆمپانیانه‌ى ک�ه‌ بۆته‌ یاریزانێکى‬ ‫به‌ته‌مه‌ن کۆمپانیاى گه‌ڵف کیستونه‌ که‌‬ ‫سه‌رکه‌وتنێکى به‌رچاوى به‌ خۆیه‌وه‌ دیوه‌ له‌‬

‫شه‌قامه‌کانی مسکۆ و شاره‌کانی تری‬ ‫روسیا ل ‌ه ماوه‌ی مانگه‌کانی رابردوو‬ ‫پڕ بوو ل ‌ه هاواڵتیانێک ک ‌ه خوازیاری‬ ‫گۆڕانن و ترسشیان نی ‌ه که‌ ڤیالدیمیر‬ ‫پوتین‪ ،‬سه‌رۆک وه‌زیری ئێستا و دوو‬ ‫سه‌رده‌می سه‌رۆک کۆماری پێشو بخه‌ن ‌ه‬ ‫به‌ر ره‌خن ‌ه و داوایان لێ بکه‌ن ک ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌جێ بهێڵێت‪.‬‬

‫کاتێ له‌ چه‌ند هاواڵتی روس له‌ مسکۆ‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی ڤیالدیمیر پوتین‪،‬‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیری ئێستا بۆ پێگه‌ی سه‌رۆک‬ ‫وه‌زیری وه‌کو که‌سی یه‌که‌می واڵت پرسیار‬ ‫کرا‪ ،‬ئه‌و وه‌اڵمه‌ی ئه‌وان سه‌رنجڕاکێش بوو‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی که‌ پوتین هیچ کات ده‌سه‌اڵتی‬ ‫به‌جێ نه‌هێشتووه‌ که‌ ئێستا بیه‌وێ دیسان‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌ر حوکم‪.‬‬ ‫ه هه‌ڵبژاردنه‌کانی یه‌کشه‌مه‌ دڵنیان‬ ‫چ����وار س���اڵ پ��ێ��ش پ��وت��ی��ن ل��ه‌ب��ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی دژبه‌ران و هاوڕاکانی پوتین له‌ سه‌رکه‌وتنی ل ‌‬ ‫نه‌یده‌توانی بۆ سێ ج��ار له‌سه‌ر ی�ه‌ک له‌‬ ‫رکابه‌ره‌کانی سه‌رۆک کۆماری به‌شداری (‪ )23‬ساڵه‌ که‌ وتی له‌ دۆخێکدا که‌ پوتین ت�ه‌واوی دژبه‌رانی پوتین به‌نیاز نین تا له‌‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ل �ه‌ دی��م��ی��ت��ری م��دڤ��ێ��دۆف ک �ه‌ له‌ جارێکی تر بگاته‌وه‌ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬واڵت به‌جێ رۆژی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا بڕۆن بۆ کلیسا‪.‬‬ ‫گ��روپ��ێ��ک��ی زۆر ل �ه‌ دژب�����ه‌ران ده‌ی��ان��ه‌وێ‬ ‫سااڵنی رابردوودا هه‌میشه‌ له‌گه‌ڵی بووه‌ بۆ ده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫ئه‌م پۆسته‌ پشتیوانی کرد‪.‬‬ ‫ئه‌و الیه‌نگری هیچ یه‌ک له‌ پاڵێوراوانی چ�����اودێ�����ری ب���ک���ه‌ن ل����ه‌س����ه‌ر ره‌وه‌ن�������دی‬ ‫گومانێکی زۆر ده‌ک��رێ��ت م��دڤ��ێ��دۆف له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی رۆژی یه‌کشه‌مه‌‪ ،‬چواری ه���ه‌ڵ���ب���ژاردن���ه‌ک���ان و پ���ێ���داگ���رن ل���ه‌ س �ه‌ر‬ ‫م��اوه‌ی چ��وار ساڵی پێشودا ئه‌گه‌ر چی مارس نیه‌ و ده‌ڵێت له‌ رۆژی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا رێگریکردن له‌ دوب��اره‌ب��ون�ه‌وه‌ی ئه‌و شته‌ی‬ ‫س���ه‌رۆک ک��ۆم��ار ب���وو‪ ،‬ب���ه‌اڵم ڤیالدیمیر ده‌ڕوات���ه‌ کلیسا تا دوع��ا بکات‪ .‬هه‌ڵبه‌ت که‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی په‌رله‌مانی مانگی‬ ‫پوتین بوو که‌ ده‌سه‌اڵتی سه‌ره‌کی له‌ده‌ست‬ ‫ب��وو‪ .‬پوتین که‌ الیه‌نگرانی ده‌ڵێن دوای‬ ‫قۆناغێکی ق �ه‌ی��ران��اوی ب��ا سه‌قامگیری‬ ‫و خوشگوزه‌رانی بۆ واڵت بگه‌ڕێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫«خۆشه‌ویستترین» سیاسه‌تمه‌داری روسیا‬ ‫له‌ قه‌ڵه‌م ده‌درێ��ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر چی دژبه‌رێکی‬ ‫زۆریشی هه‌یه‌؛ دژب �ه‌ران��ی وه‌ک ماتوی‬ ‫کریلۆف‪ ،‬چاالکی سیاسی و وێبالگنوسی‬

‫دی��س �ه‌م��ب �ه‌ری پێشو ب � ‌ه «س��اخ��ت �ه‌ک��اری‬ ‫به‌رفراوان» ناویان ده‌برد‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌ چاودێرانی نێونه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬هه‌زاران‬ ‫هاواڵتی روس بۆ ئه‌م ک��اره‌ ناویان تۆمار‬ ‫ک��ردووه‌‪ .‬ئ �ه‌وان ده‌ڵێن بۆ ژماردنی وردی‬ ‫ده‌نگه‌کان‪ ،‬متمانه‌یه‌کی که‌میان به‌ سیستم‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌م که‌سانه‌ له‌م ب��واره‌دا په‌روه‌رده‌یان‬

‫پوتین وێڕای ئه‌گه‌ری زۆری سه‌رکه‌وتنی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ناتوانێ وه‌کو‬ ‫پێشو واڵت به‌ڕێو‌ه ببات‪ .‬چون خه‌ڵک نیشانیاندا ک ‌ه له‌ خه‌و هه‌ستاون‬

‫کورد له‌ میدیا‬ ‫جیهـا‌نـیـیه‌کاندا‬ ‫«به‌ به‌ڵگه‌وه‌ بڕوابوون ب ‌ه‬ ‫هاوبه‌شی نیشتیمانی له‌ الیه‌ن‬ ‫مالیکیه‌وه‌ کاڵ بۆته‌وه»‬

‫گ�ه‌ڕان و پشکنینه‌کانیدا‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش‬ ‫ک �ه‌ ت��وان��ی��وی�ه‌ت��ى ن��زی��ک�ه‌ی (‪ )15‬ملیار‬ ‫به‌رمیل نه‌وت بدۆزێته‌وه‌ و دکتۆر دۆگ‬ ‫ده‌ڵێت ئێمه‌ باوه‌ڕمان به‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ لێشاوى‬ ‫هاتنى کۆمپانیابیانیه‌کانى تایبه‌ت به‌‬ ‫ده‌رهێنانى نه‌وت بۆ کوردستان و سه‌رمایه‌ى‬ ‫خه‌رجکردنى زیاده‌‪ ،‬ده‌بێته‌ هۆى به‌ده‌ستهێنانى‬ ‫ب �ه‌رن��ام �ه‌ی �ه‌ک��ى ئ��ی��ش پ��ێ��ک��ردن ب��ۆ باشتر‬ ‫به‌کارهێنانى یاساى ن �ه‌وت‪ .‬جگه‌ ل�ه‌وه‌ش‬ ‫دکتۆر چاودیرى کۆمپانیاى هیرتج ئۆیڵ‬ ‫ده‌کات بۆ چاککردنه‌وه‌ى‪ .‬هه‌وڵ ده‌دات به‌‬ ‫تایبه‌ت دواى ئه‌وه‌ى که‌ بونى نه‌وت و گاز‬ ‫له‌ کێڵگه‌ى میران پشتڕاست کرایه‌وه‌ دکتۆر‬ ‫دۆگ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات که‌ ئه‌و بێ‌هیوا‬ ‫بووه‌ له‌ به‌رهه‌مهێنان له‌ ده‌ره‌وه‌ى کوردستان‪.‬‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش واى ل��ێ ده‌ک���ات ک � ‌ه ئ �ه‌گ �ه‌ر له‌‬ ‫عێراقدا هه‌ر زیاده‌یه‌کى وه‌به‌رهێنان روو بدات‬ ‫ئه‌وه‌ به‌هۆى کوردستانه‌وه‌یه‌ و تا دوایین جار‬ ‫ئ�ه‌م هه‌رێمه‌ م��ۆرى ره‌زام �ه‌ن��دى به‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫ده‌بینێت‪ .‬به‌تایبه‌ت دواى ب�ڵاوک��راوه‌ک�ه‌ى‬ ‫ئیکسۆن مۆبیل سه‌باره‌ت به‌ دۆزینه‌وه‌ى شه‌ش‬ ‫ناوچه‌ى ئیستکشافى گ �ه‌ڕان و پشکنین‬ ‫له‌ کۆتایى ساڵى (‪)2011‬دا هه‌ر چه‌نده‌‬ ‫ئه‌مه‌ تا ئێستا به‌ فه‌رمی رانه‌گه‌یه‌نراوه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ره‌ن��گ�ه‌ س�ه‌رج�ه‌م ئ �ه‌م شتانه‌ واى له‌‬ ‫دکتۆر دۆگ کردبێت له‌سه‌ر راپۆرتێکى‬ ‫ده‌زگاى رووپێوى ژیۆلۆژى ئه‌مریکى بڵێت‬ ‫ک�ه‌ ک��وردس��ت��ان م��ی��وان��دارى (‪ )40‬ملیار‬ ‫به‌رمیل نه‌وت و (‪ )60‬تریلیۆن ره‌گى سێ‬ ‫جا له‌ گاز ده‌کات‪ .‬له‌گه‌ڵ مه‌ترسى نزمى‬ ‫دۆزی���ن���ه‌وه‌ى ژی��ۆل��ۆژى ئ �ه‌م وت �ه‌ی �ه‌ ره‌نگه‌‬ ‫راسته‌خۆ مانایه‌کى ته‌واوه‌تى نه‌به‌خشێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگه‌ دکتۆر دۆگ مه‌به‌ستى ئه‌وه‌‬ ‫بێت که‌ ده‌شێت کوردستان به‌ به‌کارهینانى‬ ‫سیستمى ژیۆلۆژى؛ گه‌ڕان و پشکنین له‌‬ ‫ماوه‌یه‌کى ن �ه‌زان��راودا بگاته‌ ئ�ه‌و ئاسته‌ى‬ ‫که‌ ئ�ه‌و ڕێ��ژه‌ی�ه‌ى تێدا ب�ه‌ده‌س��ت بهێنرێت‪.‬‬ ‫چونکه‌ کوردستان له‌ روى سه‌رچاوه‌کانى‬ ‫سووته‌مه‌نییه‌وه‌ زۆر ده‌وڵه‌مه‌نده‌ و شایه‌نى‬ ‫ئه‌و وه‌سفه‌یه‌ که‌ کۆمپانیاى سى مۆرپیرس‬ ‫به‌ یه‌کێک له‌ ناوچه‌ کلیله‌ نه‌وتییه‌کانى‬ ‫دابێت‪.‬‬

‫ئایا روسه‌کان له‌ خه‌و هه‌ستاون؟‬ ‫و‪ .‬ل ‌ه فارسییه‌وه‌‬ ‫هێمن عه‌لی‬

‫‪15‬‬

‫ب��ی��ن��ی��وه‌ و ب���ڕی���اره‌ ه���ه‌ر ج����ۆره‌ ئ �ه‌گ �ه‌ری‬ ‫پێشێلکاری رابگه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ی ی��اس��ا ل �ه‌ روس���ی���ادا‪ ،‬چ��اودێ��ران��ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن یا ده‌ب��ێ له‌ الی�ه‌ن پاڵێوراوان و‬ ‫پارته‌کانه‌وه‌ بناسێندرێن یاخود وه‌کو هه‌واڵنێر‬ ‫له‌سه‌ر ره‌وه‌ن��دی هه‌ڵبژاردنه‌کان چاودێری‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬ ‫رێکخراوی گالوس له‌ ساڵی (‪)2000‬ه‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌رگریکردن له‌ ده‌نگی هاواڵتیان‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن له‌م واڵته‌دا چاودێری‬ ‫ده‌ک�ه‌ن و هه‌ڵبه‌ت له‌ الیه‌ن به‌رپرسانه‌وه‌ش‬ ‫زۆر ته‌حه‌مول ناکرێت‪ .‬بۆ هه‌ڵبژاردنه‌کانی‬ ‫یه‌کشه‌مه‌‪ ،‬ئه‌م رێکخستنه‌ هه‌زاران که‌سی‬ ‫وه‌کو هه‌واڵنێری سایته‌که‌یان ده‌نێرێته‌ الی‬ ‫سندوقه‌کانی ده‌نگدان و داوای لێ کردوون‬ ‫تا به‌ وردی سه‌یری دۆخه‌که‌ و رۆماڵی‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬ ‫زۆرێ��ک له‌ چ��اودێ��ران که‌ بۆ یه‌که‌م جار‬ ‫په‌روه‌رده‌یان بینیوه‌‪ ،‬وه‌کو ماتوی کریلوف‪،‬‬ ‫ل �ه‌ ه��ی��چ ک���ام ل �ه‌ پ��اڵ��ێ��وراوان پشتیوانی‬ ‫ناکات‪ .‬ئه‌وان له‌ هیچ یه‌ک له‌ پاڵێوراواندا‪،‬‬ ‫که‌سێک نابینن ک�ه‌ بتوانێ ئ �ه‌و وه‌ک��و‬ ‫که‌سێکی پوخته‌ بناسێنێت‪.‬‬ ‫دژبه‌ران و هاوڕاکانی سه‌رۆک وه‌زیر دڵنیان‬ ‫که‌ ڤیالدیمیر پوتین له‌ هه‌ڵبژاردنی رۆژی‬ ‫یه‌کشه‌مه‌ سه‌رکه‌وتو ده‌بێت‪ .‬الیه‌نگرانی‬ ‫پوتین ه��ی��وادارن که‌ به‌ زۆری��ن�ه‌ی ده‌نگ‬ ‫له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا سه‌رکه‌وتو بێت و بۆ شه‌ش‬ ‫ساڵی ت��ر ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی واڵت بگرێته‌‬ ‫ده‌ست‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ش که‌ دژبه‌ری پوتینن و رکابه‌ره‌کانی‬ ‫تری‪ ،‬ده‌ڵێن خه‌ڵک له‌ مانگه‌کانی پێشو و‬ ‫به‌ خۆپیشاندانی خۆیان نیشانیان داوه‌ که‌‬ ‫له‌ خه‌و هه‌ستاون و پوتین وێڕای ئه‌گه‌ری‬ ‫زۆری سه‌رکه‌وتنی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ناتوانێ‬ ‫وه‌کو پێشو واڵت به‌ڕێوه‌ ببات‪.‬‬

‫جارێکی ت��ری��ش ن��وری ئه‌لمالیکی‬ ‫س����ه‌ره‌ک وه‌زی����ری ع��ێ��راق داوا له‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی ک��ورد ده‌ک��ات تاریق‬ ‫ئ �ه‌ل��ه��اش��م��ی ج��ێ��گ��ره‌ س��ون��ن �ه‌ک �ه‌ی‬ ‫س����ه‌رۆک����ی ع���ێ���راق ب���ده‌ن���ه‌ ده‌س���ت‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت���ی دادوه‌ری ل �ه‌ ب �ه‌غ��دا و‬ ‫ده‌شڵێت ئه‌و هه‌نگاوه‌ بۆ کورده‌کان‬ ‫و بۆ هاشمیش باشه‌‪.‬‬ ‫ش��ێ��خ ف��ات��ح داراغ����ای����ی‪ ،‬ئ �ه‌ن��دام��ی‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی ع��ێ��راق ل �ه‌س �ه‌ر لیستی‬ ‫کۆمه‌ڵی ئیسالمی ده‌ڵێت سه‌ره‌ک‬ ‫وه‌زی����ری واڵت �ه‌ک �ه‌ ل �ه‌ ه �ه‌وڵ��دان��دای �ه‌‬ ‫ب��ۆ ل�ه‌ پ �ه‌راوێ��ز نانی ه�ه‌م��وو الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌کانی عێراق به‌ کوردیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ئ���ه‌ن���دام پ��ه‌رل��ه‌م��ان��ه‌ی ع��ێ��راق‬ ‫ده‌شڵێت له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌ش��دا که‌ کورد‬ ‫هه‌میشه‌ به‌شێک بووه‌ له‌ چاره‌سه‌ری‬ ‫کێشه‌کانی عێراق به‌اڵم له‌ ئێستادا‬ ‫س����ه‌ره‌ک وه‌زی�����ری واڵت���ه‌ک���ه‌ وه‌ه��ا‬ ‫ده‌ڕوان��ێ��ت��ه‌ ک���ورد ک �ه‌ ب�ه‌ش��ێ��ک�ه‌ له‌‬ ‫کێشه‌کان‪.‬‬ ‫«(‪ )AKP‬به‌ هێرش وه‌اڵمی داوا‬ ‫دیموکراتییه‌کانمان ده‌داته‌وه‌ »‬ ‫س �ه‌رۆک��ى ک��ۆن��گ��ره‌ى گ �ه‌ل ره‌م��زى‬ ‫ک��ارت��اڵ ب �ه‌ ل��ێ��دوان��ێ��ک��ى ن��وس��راو‪،‬‬ ‫س��ت��ای��ش��ى ب���ه‌رخ���ۆدان���ى زی���ات���ر له‌‬ ‫(‪ )٤٠٠‬گ����ی����راوى س���ی���اس���ى ل�ه‌‬ ‫زی��ن��دان �ه‌ک��ان��ی رژێ��م��ى ت���ورک و‬ ‫هه‌موو چاالکوانانى مانگرتن کرد‪.‬‬ ‫ک�����ارت�����اڵ « پ���رۆت���ۆل���ه‌ک���ان���ى‬ ‫چاره‌سه‌ری» که‌ ئۆجه‌الن راده‌ستى‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ان��ى ده‌وڵ����ه‌ت و حکومه‌ت‬ ‫ک����رد ب���ه‌ب���ی���ره���ێ���ن���ای���ه‌وه‌ و وت���ی‪:‬‬ ‫«ح��ک��وم �ه‌ت��ى ‪ AKP‬ب���ه‌ ه��ێ��رش‬ ‫وه‌اڵم��ى هه‌وڵه‌کانى رێبه‌رایه‌تیمان‬ ‫بۆ چاره‌سه‌رى دایه‌وه‌«‪.‬‬ ‫کارتاڵ « ئه‌مه‌ریکا و یه‌کیه‌تى‬ ‫ئ���ه‌وروپ���اش» ب �ه‌ه��ۆى پشتیوانیان‬ ‫ل���ه‌ ت��ورک��ی��ا ‪ ،‬وه‌ک «ه���اوک���ار‬ ‫و ه��اوب��ه‌ش��ی ک��ۆم �ه‌ڵ��ک��وژک��اری‬ ‫کوردان» به‌ناو کرد‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆک��ى ک��ۆن��گ��ره‌ى گ �ه‌ل ره‌م��زى‬ ‫کارتاڵ به‌ناوى دیوانى سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫ک���ۆن���گ���ره‌ى گ����ه‌ل ب �ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ک‬ ‫«ستایشى ئ �ه‌و چاالکیانه‌ى کرد‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ى ب �ه‌رخ��ۆدان��ى‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��ی��ان��ه‌ی ک������وردان له‌‬ ‫زیندانه‌کان و له‌ شاره‌کانى باکورى‬ ‫کوردستان و تورکیا و له‌ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫واڵت به‌رێوه‌ ده‌چن» کرد‪.‬‬ ‫کارتاڵ له‌ لێدوانه‌که‌یدا رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫«ح���ک���وم���ه‌ت���ى ‪ AKP‬ج���گ���ه‌ ل�ه‌‬ ‫به‌رخۆدان هیچ رێگایه‌کى دیکه‌ى‬ ‫له‌ به‌رده‌م کوردان نه‌هێشته‌وه‌«‪.‬‬ ‫س������ه‌رۆک������ى ک�����ۆن�����گ�����ره‌ى گ����ه‌ل‬ ‫ره‌م���زى ک��ارت��اڵ راش��ی��گ�ه‌ی��ان��د که‌‬ ‫به‌رێوبه‌رایه‌تى ئه‌مریکا و یه‌کێتى‬ ‫ئ���ه‌وروپ���ا پ��ش��ت��ی��وان��ى ده‌ده‌ن�����ه‌ ئ �ه‌و‬ ‫کۆنسێپته‌ى ک�ه‌ ‪ AKP‬ب�ه‌رێ��وه‌ی‬ ‫ده‌ب���ات‪ .‬ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ب��ن�ه‌ ه��اوک��ارى‬ ‫کۆمه‌ڵکوژى و سیاسه‌تى هۆڤانه‌ له‬ ‫‌دژى گه‌لى کورد به‌رێوه‌ ده‌چێت»‪.‬‬ ‫ن����اوب����راو وت��ی��ش��ی‪« :‬ه����ه‌ڤ����ااڵن و‬ ‫گه‌له‌که‌مان له‌ هه‌موو شوێنێک‬ ‫ب���ه‌ چ��االک��ی��ی �ه‌ک��ان��ی��ان ل���ه‌ ده‌ورى‬ ‫رێ��ب �ه‌رای �ه‌ت��ى ب���وون ب �ه‌ بازنه‌یه‌کی‬ ‫ئ��اگ��ری��ن» ب �ه‌ چ��االک��ى مانگرتن‬ ‫مۆرکى خۆیان له‌ قۆناغه‌که‌ داوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ت���ا ب��ه‌رخ��ودان��ى زی��ن��دان �ه‌ک��ان‬ ‫و چ��االک��ى س��ت��راس��ب��ۆرگ رێ��ی��ان‬ ‫له ‌ب �ه‌رده‌م سه‌رهه‌ڵدان و به‌رخودان‬ ‫ک����رده‌وه‌‪ .‬چ��ۆن ب �ه‌رخ��ودان��ى ساڵی‬ ‫(‪ )١٩٨٢‬ل���ه‌ زی���ن���دان���ی ئ��ام��ه‌د‬ ‫خ��ی��ان �ه‌ت و ف��اش��ی��زم��ی م��ای�ه‌پ��وچ‬ ‫ک��رده‌وه‌‪ ،‬به‌رخودانى (‪)٢٠١٢‬ش له‌‬ ‫زیندانه‌کان و ل�ه‌ ن��اوه‌ و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت بۆ ئ��ازادى رێبه‌رایه‌تیمان و‬ ‫چ���اره‌س���ه‌رى پ��رس��ى ک���ورد ده‌ب��ێ��ت�ه‌‬ ‫هه‌نگاوێکى گرنگ‪.‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫بیر و بۆچون‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫‪17‬‬

‫رۆژنامه‌نووسی ‪ ...‬له‌ نێوان زانیاری له‌سه‌ر وه‌رگرتن و زانیاری پێدان‬

‫شوان سدیق‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ان ه�ه‌ق��ی خ��ۆی��ان�ه‌ گه‌ر‬ ‫بڵێن‪ :‬وه‌ک پێویست ک �ه‌س زان��ی��اری‬ ‫ن��ادات به‌ رۆژن��ام �ه‌وان��ان‪ ،‬چونکه‌ زۆر‬ ‫ج��ار وه‌ک ئ���ه‌وه‌ی خێریان پ��ێ بکه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ویست و ئ����اره‌زووی ئ �ه‌م ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ره‌‬ ‫ئیداریه‌که‌ ی��ان وته‌بێژی ئ �ه‌و وه‌زاره‌ت‬ ‫زانیاری ده‌ده‌ن به‌ رۆژنامه‌نووس‪ ،‬یاخود‬ ‫ئه‌وانیش هه‌ندێ جار ده‌ڵێن ئێمه‌ش وه‌ک‬ ‫ئێوه‌ی رۆژنامه‌نووس‌ بێ ده‌سه‌اڵتین و‬ ‫ئاگادارنین و هیچ نازانین‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش وا‬ ‫ده‌کات وه‌ک به‌ڕێکردنیان به ‌ناچاری‬ ‫شوێنێکی دی��ک�ه‌ ب��ۆ رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ان‬ ‫ده‌ستنیشان ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ل��ه‌ن��ێ��وان دروس��ت��ک��ردن��ی ئ��ه‌م ک�ه‌ی��ن و‬ ‫به‌ینه‌ بۆ رۆژنامه‌نووسان‪ ،‬دواج��ار هیچ‬ ‫الیه‌نێک زانیارییه‌کانیان پ��ێ ن��اده‌ن‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش وا ده‌ک��ات‪ ،‬رۆژنامه‌نووسان به‌‬ ‫جۆرێک بێتاقه‌ت بن‪ ،‬یان واز له‌ بابه‌ته‌‬ ‫رۆژنامه‌وانیه‌که‌ی خۆیان بێنن‪ ،‬یاخوود‬ ‫بابه‌ته‌کانیان به ‌شێوه‌یه‌کی نیوه‌ ناته‌واو‬ ‫ه�ه‌ن��دێ ج��اری��ش ده‌رده‌چ���ن ل�ه‌ ئیتیکی‬ ‫کاری رۆژنامه‌نووسی له‌ باڵو کردنه‌وه‌ی‬ ‫بابه‌ته‌کانیان!‬ ‫ئ��ام��اده‌ی��ی س �ه‌رک �ه‌وت��ن��ی دام���وده‌زگ���ا‬ ‫ئیدارییه‌کانی حکومه‌ت له‌ پرۆسێسی‬ ‫دیموکراتیدا‪ ،‬کرانه‌وه‌ی ده‌رگاکانیه‌تی‬ ‫به‌ڕووی رۆژنامه‌واناندا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی له‌و‬ ‫رێگه‌وه‌ رۆژنامه‌وانان زانیارییه‌کان له‌باره‌ی‬ ‫کاره‌کانی حکومه‌ت و داموده‌زگاکانی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌وه‌ ده‌ست بکه‌وێت‪ ،‬هاواڵتیانیش له‌‬ ‫رێگای رۆژنامه‌نووسانه‌وه‌‪ ،‬ئاگاداربن له‌‬ ‫کاروباره‌کانی حکومه‌ت و رووداوه‌کانی‬ ‫ناو کۆبوونه‌وه‌ شاراوه‌کان ‪.....‬هتد‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی توێژینه‌وه‌کان و وه‌ک ئه‌وه‌ی‬ ‫چاودێران و شاره‌زایانی بواری مێدیاش‬ ‫له‌ واڵته‌ پێشکه‌وتووه‌کاندا ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬زان��ی��اری دان ب�ه‌رۆژن��ام�ه‌وان��ان‬ ‫توانای ک��اری رۆژنامه‌گه‌ری به‌هێزتر‬ ‫ده‌کات‪ ،‬هه‌روه‌ها حوکمی دیموکراسیش‬ ‫له‌واڵتدا به‌ره‌وپێش ده‌بات‪ ،‬به‌ جۆرێک ئه‌و‬ ‫نادیاری و گومانانه‌ی له‌سه‌ر داموده‌زگا‬

‫حکومییه‌کان‪ ،‬یان که‌سه‌ به‌رپرسه‌کان‬ ‫هه‌ن چیدی نامێنێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها پێدانی‬ ‫زانیاری به‌ رۆژنامه‌نووسان‪ ،‬هاواڵتیانیش‬ ‫لێی سوودمه‌ند ده‌ب��ن‪ ،‬ه�ه‌ر ئه‌مه‌ش وا‬ ‫ده‌کات که‌ ده‌روازه‌یه‌کی نوێ به‌ڕووی‬ ‫شاره‌زایان و چاودێران له‌ بواره‌جیاجیاکاندا‬ ‫بکرێته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ڵوه‌سته‌ی زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر نه‌هێشتنی دی��ارده‌ی گه‌نده‌ڵی و‬ ‫به‌رتیل و واسیته‌ و کاری به‌ده‌ر له‌یاسا و‬ ‫رێنماییه‌کان بکرێت‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ رێگایه‌کی باشتریشی ئه‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫بۆ دۆزی��ن �ه‌وه‌ و ئاشکراکردنی کێشه‌و‬ ‫ئاریشه‌کانی هاواڵتیان له‌واڵتدا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ل��ه‌ رووی ه��ه‌م��وو ئ���ه‌وان���ه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی یاسایی پێدانی زانیارییه‌کان‬ ‫به‌ «یاسایی» بکرێت‪ .‬به‌جۆرێک چۆن‬ ‫له‌ڕێگه‌ی رۆژنامه‌نووس و ئۆرگانه‌کانی‬ ‫راگ�ه‌ی��ان��دن�ه‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌و زانیارییانه‌ ده‌ستاو‬ ‫ده‌س��ت پێ بکرێت‪ ،‬دوات��ر به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫س��ی��س��ت��م��ات��ی��ک ئ��ۆرگ��ان��ی��زه‌ ب��ک��رێ��ت‪،‬‬ ‫ب���ه‌ ب�����ڕوای م���ن ئ �ه‌ت��وان��ی��ن ئ �ه‌وک��ات �ه‌‬ ‫ب���اس ل���ه‌ئ���ازادی ن��ووس��ی��ن و ئ����ازادی‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری بکرێت!‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگه‌ی قسه‌ له‌سه‌ر کردنه‌‬ ‫ب��ه‌درێ��ژای��ی ح��ک��وم��ڕان��ی ک����وردی تا‬ ‫ئێستاش که‌ سه‌ره‌تای ساڵی (‪)2012‬‬ ‫یه‌ پێدانی زانیاری له‌الیه‌ن ئۆرگانه‌کانی‬ ‫ح��ک��وم �ه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬زۆر ئ�ه‌س��ت�ه‌م ب����ووه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫رۆژنامه‌نووسان‪ ،‬ئه‌گه‌رچی له ‌سااڵنی‬ ‫رابردووش یاساییه‌کی له‌م جۆره‌ نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫باس له‌ پێدانی زانیاری بۆ رۆژنامه‌وانان‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ب��ه‌اڵم چه‌ند ساڵێکه‌ ب�ه‌ یاسا‬ ‫زانیاریدان به‌ رۆژنامه‌نووسان رێکخراوه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ک له ‌به‌ندی دووه‌م‪ ،‬م��ادده‌ی‬ ‫دووه‌م��ی یاسایی ژم��اره‌ (‪)35‬ی ساڵی‬ ‫(‪ )2007‬یاسایی رۆژن��ام �ه‌گ �ه‌ری له‌‬ ‫کوردستان‪ ،‬هاتووه‌ «رۆژنامه‌نووس بۆی‬ ‫هه‌یه‌ له‌ س�ه‌رچ��اوه‌ ج��ی��اوازه‌ک��ان�ه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫زانیارییه‌ک که‌ بایه‌خی بۆ هاواڵتیان‬ ‫هه‌بێ ‌و په‌یوه‌ندییان ب�ه‌ ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی‬ ‫گشتیه‌وه‌ ب��ێ وه‌ده‌س����ت بێنێ ب��ه ‌پێی‬ ‫یاسا»‪.‬‬ ‫وه‌ک له‌ ئامرازه‌کانی گه‌یاندن هاتووه‌‪،‬‬ ‫به‌شێکی زانیاری وه‌رگرتن یان گه‌یشتن‬ ‫ب���ه‌زان���ی���اری دوو ج��ه‌م��س��ه‌ری ه �ه‌ی �ه‌‪،‬‬ ‫بۆنموونه‌ زۆربه‌ی زانیارییه‌کان له‌ باره‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی کاروباری ده‌وڵه‌ت له‌الیه‌ن‬ ‫حکومه‌ت س �ه‌رچ��اوه‌ ده‌گ���رێ‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫پێویستی به ره‌خساندنی زه‌مینه‌یه‌کی‬ ‫گونجاو و ل �ه‌ب��اره‌‪ ،‬ده‌ب���ێ ب �ه‌ گ��وێ��ره‌ی‬ ‫یاسابێت‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش ئه‌رکی حکومه‌ت و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ به‌رۆژنامه‌نووسان‬ ‫ب���ده‌ن‪ ،‬ب��ۆ گه‌یشتن ب �ه‌ زانیارییه‌کان‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی رۆژنامه‌نووسان‬ ‫ده‌ی��ان �ه‌وێ��ت ل�ه‌ ح��ک��وم�ه‌ت‪ ،‬ب��ۆ خه‌ڵک‬ ‫گرنگن و چیتر پێویست ناکات‪ ،‬له‌ناو‬

‫ده‌س���ه‌اڵت���دا خه‌ڵکانێک ل �ه‌ب �ه‌ر شکۆ‬ ‫و پێگه‌ی خ��ۆی��ان ی��ان ب��ۆ پاراستن و‬ ‫په‌رده‌پۆشکردنی کاره‌کانیان زانیاری‬ ‫نه‌ده‌نه‌ رۆژنامه‌نووسان‪ ،‬به‌خاتری ئه‌وه‌ی‬ ‫گوایه‌ زیانی بۆ به‌رژه‌وه‌ندی گشتی یان‬ ‫ئه‌منی قه‌ومی هه‌یه‌!!‬ ‫ئێم ‌ه ل �ه‌س �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ه��اوڕای��ن ک� ‌‌�ه که‌م‬ ‫ت��ا زۆر ب�ه‌ش��ێ��ک ل �ه‌ به‌ده‌ستخستنی‬ ‫زان��ی��اری ل��ه ‌ه�ه‌ن��دێ ک��ات��دا په‌یوه‌ندی‬ ‫ب��ه‌ رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ی��ش خ��ۆی��وه‌ ه�ه‌ی��ه‌‪،‬‬ ‫ێ ی���ان ب���ه‌چ رێ��گ��ای�ه‌ک‬ ‫چ���ۆن ده‌ت���وان��� ‌‬ ‫ئه‌وی رۆژنامه‌نووس به‌لێهاتووی خۆی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کی ف��راوان دروس��ت ده‌کات‪،‬‬ ‫ل �ه‌ ن��ێ��وان پیشه‌ی رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ی و‬ ‫الیه‌نی به‌رامبه‌ری بۆ زانیاری وه‌رگرت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش جێگه‌ی هه‌ڵوه‌سته‌کردنی زۆر‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌کرێ رۆژنامه‌وانه‌ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌وڵ و توای خۆی بڕوانێت‪ ،‬تا چه‌ند‬ ‫ئه‌و توانیویه‌تی له ‌م��اوه‌ی کارکردنی‬ ‫رۆژان �ه‌ی��دا بنه‌مایه‌کی داڕش��ت��ووه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫په‌یوه‌ندی ‌ه ئاسۆییه‌کانی خۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ورووب�����ه‌ردا‪ ،‬ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی ل�ه‌ دوورت��ری��ن‬ ‫شوێن و که‌مترین کاتدا زانیاریه‌کی‬ ‫وای ده‌ست بکه‌وێ ک ‌ه رۆژنامه‌نووس ‌ه‬ ‫هاوڕێیه‌کانی «ئیره‌ی»ی پێ ببه‌ن‪.‬‬ ‫ش بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ئه‌م هه‌وڵه‌ی رۆژنامه‌نووسه‌که‌ ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه ئ�ه‌وی رۆژنامه‌نووس‬ ‫توانیویه‌تی خۆی له‌ژێر فه‌رمانی ئه‌و‬ ‫ف��ره‌چ�ه‌ش��ن��ی و ب��وون��ی ئ��ه‌و زانیاریی ‌ه‬ ‫به‌رباڵ و بێ کوالێت و شت ‌ه ئاساییانه‌ی‬ ‫جه‌نجاڵی و قه‌ره‌باڵغی رۆژگ��اری ژیان‬ ‫ده‌رباز بکات‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌لیلی ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه‬ ‫ئه‌و بۆ هه‌موو کارێکی رۆژنامه‌وانی‬ ‫باش خۆی ئاماده‌ کردووه‌‪.‬‬ ‫چونک ‌ه ئه‌و رۆژنامه‌نووسانه‌ی ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫بواره‌که‌دا کار ده‌که‌ن‪ ،‬رۆژانه‌ به‌ چه‌ندین‬ ‫جۆر له‌م جۆر‌ه ژیانه‌ی خۆیان موماره‌س ‌ه‬ ‫ده‌ک������ه‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ�����ه‌وه‌ی گ��رن��گ �ه‌ بۆ‬ ‫رۆژنامه‌نووس «نابێ» ببێت ‌ه ته‌ره‌فگیر‪،‬‬ ‫یاخوود الیه‌نگیرییه‌کی پێوه‌ دیار بێت‪،‬‬ ‫به‌جۆرێک به‌ئاشکرا ل ‌ه به‌رانبه‌ر پێدانی‬ ‫زان���ی���اری‪ ،‬که‌سانێکی خ���اوه‌ن ک��ار و‬ ‫به‌رپرس به‌کاریان بهێنن‪.‬‬ ‫ره‌ن��گ �ه‌ پ��رس��ی��ار ل��ێ��ره‌دا دروس����ت بێت‪،‬‬ ‫ئ��ای��ا ئێمه‌ی رۆژن��ام �ه‌ن��ووس چ ج��ۆر‌ه‬ ‫زانیارییه‌کمان ده‌وێت؟ یان هاوپیشه‌کانمان‬ ‫ده‌یانه‌وێ به‌کام زانیاریی بگه‌ن‪ ،‬یاخوود‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت و الی �ه‌ن��ی پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��دار ب ‌ه‬ ‫هاواڵتیانه‌وه‌‪ ،‬له‌وکاته‌ی ک ‌ه ده‌رگاکان‬ ‫به‌ڕووی رۆژنامه‌واناندا داده‌خه‌ن‪ ،‬تاچه‌ند‬ ‫ئه‌وانیش مافی خۆیان ‌ه ئه‌و زانیارییانه‌ی‬ ‫ک �ه‌ رۆژن��ام��ه‌وان��ان ده‌ی��ان �ه‌وێ��ت‪ ،‬ئ �ه‌وان‬ ‫نه‌توانن بیده‌ن به‌ رۆژنامه‌نووسان‪.‬‬ ‫ی��اخ��وود کاتێک ل �ه‌ ی��اس��ای��ی ک��اری‬ ‫رۆژنامه‌نووسیدا ئاماژه‌ ب ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫گشتی ده‌کات‪ ،‬هه‌روه‌ها داوای پێدانی‬

‫زانیاریش ده‌ک��ات‪ ،‬بۆ رۆژنامه‌نووسان‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ی جێگه‌ی پرسیار‌ه ئایا ل ‌ه‬ ‫کوردستان به‌چی ده‌وترێت‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫گشتی ت��ا رۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ان بیپارێزن؟‬ ‫یان ئه‌و زانیارییانه‌ی ک ‌ه ده‌س�ه‌اڵت ل ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌نووسانی شاردۆته‌وه‌‪ ،‬تا چه‌ند‬ ‫له‌ ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی گشتیدا ب��وو‌ه و ئه‌گه‌ر‬ ‫ب�ڵاو ک��راب��ان �ه‌وه‌ ئ��ه‌وا زی��ان��ی ده‌ب���وو بۆ‬ ‫په‌رژه‌وه‌ندی گشتی؟ به‌ر له‌وه‌ی وه‌اڵم بۆ‬ ‫ئه‌م پرسیارانه‌ بدۆزینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌و داواو خواستانه‌ی‬ ‫رۆژنامه‌وانان بکه‌ین‪ ،‬ده‌یانه‌وێ زانیارییان‬ ‫ل�ه‌وب��اره‌وه‌ پێدرێت‪ ،‬بێگومان سه‌ره‌ڕایی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی تا ئێستا ره‌شنووسی پ��ڕۆژه‌ی‬ ‫یاسایی مافی به‌ده‌ستهێنانی زانیاریی‬ ‫ل ‌ه په‌رله‌مان ‌ه و نه‌بووه‌ـ ب ‌ه یاسا له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش ئه‌و چه‌ند خاڵه‌ی ئاماژه‌مان بۆی‬ ‫کردووه‌‪ ،‬هیچ گرفت و پێچه‌وانه‌یه‌کی‬ ‫له‌گه‌ڵ یاسایی کاری رۆژنامه‌نووسیدا‬ ‫نییه‌ که‌ ده‌ڵ��ێ «رۆژن��ام �ه‌ن��ووس بۆی‬ ‫هه‌یه‌ ل ‌ه س�ه‌رچ��او‌ه جیاوازه‌کانه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫زانیارییه‌ک که‌ بایه‌خی بۆ هاواڵتیان‬ ‫هه‌بێ ‌و په‌یوه‌ندییان ب� ‌ه ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی‬ ‫گ��ش��ت��ی�ه‌وه‌ ب��ێ وه‌ده‌س����ت بێنێ به‌پێی‬ ‫یاسا»‪.‬‬ ‫ب���ۆ وه‌اڵم�����ی ئ����ه‌و پ���رس���ی���اران���ه‌ی ک ‌ه‬ ‫خستمانه‌ڕوو ده‌ک��رێ بوترێت‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی ب ‌ه رۆژنامه‌نووسانه‌و‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫زه‌حمه‌ت ‌ه رۆژنامه‌نووسانی کوردستان‬ ‫گه‌یشتبن ‌ه ئ�ه‌و ئاسته‌ی که‌ سنووری‬ ‫بابه‌تێکیان به‌زاندبێت‪ ،‬مه‌ترسیان ب ‌ۆ‬ ‫ئاسایشی نیشتیمانی ی��ان ئاسایشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی هه‌بووبێت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫ئه‌مڕۆشدا ره‌نگ ‌ه ئاسایشی نیشتیمانی‬ ‫و چه‌مکی ئه‌منی قه‌ومیش به‌نیسبه‌ت‬ ‫خه‌ڵکی ئێم ‌ه شتێکی له‌بیر کراوبێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌ق���ه‌د ئ�����ه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵت���ی ح��زب��ی و‬ ‫بنه‌ماڵه‌یی ل ‌ه کوردستان خوێندنه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫چه‌مکی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫چونکه‌ ه �ه‌م��ووم��ان ده‌زان���ی���ن‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ی‬ ‫ه���ه‌ب���ووه‌‪ ،‬ل �ه‌ ک��وردس��ت��ان ت��ا ئێستاک ‌ه‬ ‫سیستمێکی حزب ساالری رۆڵی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئیدی شتێک دی��اری نه‌کراو‌ه به‌ناوی‬ ‫پرۆژه‌یه‌کی نیشتیمانی و ده‌سه‌اڵتێکی‬ ‫کوردستانی مه‌ده‌نی که‌ گوزارشت ل ‌ه‬ ‫حوکمی هاواڵتی بوون بکات‪.‬‬ ‫وات ‌ه ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی به‌و جۆره‌ شرۆڤ ‌ه‬ ‫ک��راوه‌‪ ،‬که‌ هه‌ر کاتێک مه‌ترسیه‌ک‬ ‫هه‌بووبێت‪ ،‬بۆ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی‬ ‫ئ��ی��داره‌ی پ��ارت��ی ل�ه‌ ه�ه‌ول��ێ��ر‪ ،‬ی��ان هی‬ ‫یه‌کێتی له‌ سلێمانی ئیدی ئه‌م دوو حزب ‌ه‬ ‫و سه‌رکرده‌کانی ئه‌م حزبانه‌ش به‌بیانووی‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌ خه‌سڵه‌تێکی ناسیۆنالیزمیان‬ ‫کردۆته‌وه‌ ناونیشانی سیاسیه‌تی خۆیان‪،‬‬ ‫وه‌ک وه‌سیله‌یه‌ک بۆ به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ئامانجێکی س��ی��اس��ی‪ ،‬ه��ه‌ر کاتێک‬

‫ویستبێتیان‪ ،‬دێ��ن �ه‌ س���ه‌رخ���ه‌ت‪ ،‬ب���ڕواو ئه‌وان له‌ پایته‌خته‌وه‌ گه‌شتی شاره‌کانی‬ ‫قه‌ناعه‌تی خۆیان به‌وه‌ روون ده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬تری کوردستان‪ ،‬یان سه‌ردانی واڵتانی‬ ‫که‌ ئاسایشی نه‌ته‌وه‌ی یان ئه‌وان ئاسا ده‌ره‌و‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬پێویسته‌ رۆژنامه‌نووسان‬ ‫له‌ ورده‌کاری گه‌شته‌کانیان ئاگاداربن‪،‬‬ ‫«ئه‌زموونه‌که‌مان» ل ‌ه مه‌ترسیدایه‌!‬ ‫خ���ۆ پ���ارت���ی و ی �ه‌ک��ی��ت��ی ب��ی��ر ل���ه‌و‌ه ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی ب ‌ه خه‌ڵکی کوردستانه‌و‌ه‬ ‫ناکانه‌و‌ه ئ �ه‌وه‌ی هاتۆته‌ به‌رهه‌م ب�ه‌ده‌ر هه‌بێ ده‌بێت ئه‌وان بیزانن‪ .‬چونک ‌ه ناکرێ‬ ‫ل ‌ه گه‌نده‌ڵی و ب �ه‌ه �ه‌ده‌ردان��ی سامانی س �ه‌رۆک ی��ان ه�ه‌ر وه‌زی��رێ��ک زانیاری‬ ‫گ��ش��ت��ی و ب���ه‌ف���ی���ڕۆدان���ی ت���وان���ای ده‌زگ��اک �ه‌ی ل� ‌ه خه‌ڵکی بشارێته‌وه‌ و‬ ‫گ�ه‌ن��ج��ان‪ ،‬رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ان و خه‌ڵکی دوات��ر له‌ رووداوێکی نادیاردا نه‌مێنن‪،‬‬ ‫کوردستانیش ئ�ه‌م ئه‌زموونه‌یان ب�ه‌الو‌ه ئ �ه‌و ک��ات �ه‌س ه �ه‌رچ��ی ک���ارو پ���رۆژه‌ و‬ ‫گرنگه‌و داکۆکیشی ل�ه‌س�ه‌ر ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌ ده‌ره‌کی و ناوخۆییه‌کان هه‌ی ‌ه‬ ‫ب��ه‌اڵم ئ�ه‌زم��وون�ه‌ک�ه‌ش نابێ به‌ده‌ربێت له‌ دوای خۆیان به‌گومان و ته‌مومژاویو‌ه‬ ‫له‌ره‌خنه‌گرتن و قسه‌ له‌سه‌ر نه‌کردن‪ ،‬جێ بهێڵن!‬ ‫چونکه‌ خه‌ڵکی کوردستان له‌ رابردوودا به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌و چاوه‌ڕوانییانه‌ی ک ‌ه‬ ‫به‌گشت چین و توێژه‌کانه‌وه‌‪ ،‬رووبه‌ڕووی بۆ ده‌س �ه‌اڵت��داران ک��راوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌مڕۆ‬ ‫ده‌سه‌اڵتی سه‌رکوتکاری به‌عس و ئه‌و ل�ه‌ جیاتی ئ���ه‌وه‌ی بێن ب���ه‌ده‌م ه���اوار و‬ ‫ته‌حه‌دیاتانه‌ش بوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه زیانیان بۆ ده‌نگی رۆژنامه‌نووسان و ده‌ست به‌جێ‬ ‫ی��اس��اک��ان جێبه‌جێ ب��ک�ه‌ن‪ ،‬ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫کورد و خه‌ڵکی کوردستان هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ب�����ه‌اڵم ل���ه‌ ئ����ه‌م����ڕۆدا ن������ه‌وه‌ی ن��وێ ره‌وش��ی رۆژن��ام �ه‌گ �ه‌ری به‌ ئاراسته‌ی‬ ‫ئ �ه‌زم��وون��ێ��ک��ی ب��اش��ت��ری ده‌وێ ل �ه‌و خ���راپ���ت���ردا ه �ه‌ن��گ��او ن �ه‌ن��ێ��ت‪ ،‬ک�ه‌چ��ی‬ ‫ئ���ه‌زم���وون���ه‌ی ک�� ‌ه ‪ 20‬س��اڵ � ‌ه ت��ووش��ی رۆژنامه‌نووسان گله‌یی ئه‌و‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫چ��ه‌ق ب �ه‌س��ت��ووی ه��ات��ووه‌‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌ر ئ �ه‌و‌ه حزب ‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌کان زانیارییان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت ل�ه‌پ��ای ئ �ه‌و ماندووبوونه‌ی کۆده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫راب��ردووی��ان حکومڕانییه‌کیان هه‌بێ‪ ،‬هه‌روه‌ک رۆژنامه‌نووسانی یه‌کگرتوو و‬ ‫ببێته‌ بنه‌مایه‌ک ب��ۆ وه‌گه‌ڕخستن و کۆمه‌ڵی ئیسالمی له‌ «‪»2012/2/19‬‬ ‫به‌کارهێنانی ت��وان��ای ئینسانی کورد ده‌ڵ��ێ��ن «س �ه‌رچ��اوه‌ی �ه‌ک��ی ت��ای��ب �ه‌ت ب ‌ه‬ ‫ئه‌و ئه‌زموونه‌ش که‌سانێکی دڵسۆز و پ�ه‌ی��ام��ن��ێ��ران��ی ‌(پ��ه‌ی��ام و س��پ��ێ��ده‌ی)ی‬ ‫خ��اوه‌ن وی��ژدان سه‌رپه‌ره‌شتی بکه‌ن‪ ،‬ل ‌ه راگ�ه‌ی��ان��دووه‌ که‌ ل�ه‌الی�ه‌ن ده‌زگایه‌کی‬ ‫ژێر رۆشنیایی سیستمێک ک ‌ه ئینسانی دوور ل�ه‌ (زان��ی��اری و م��وخ��اب�ه‌رات��ی)‪،‬‬ ‫ک��ورد هه‌ست ب��ه‌وه‌ ب��ک��ات‪ ،‬الن��ی که‌م زانیاری له‌سه‌ر رۆژنامه‌نوسانی سنوری‬ ‫مافه‌ سه‌ره‌تاییه‌کانی پارێزراوبێت‪ .‬به‌اڵم چه‌مچه‌ماڵ که‌ له ‌که‌ناڵه‌کانی په‌یام‬ ‫له‌ راستیدا به‌هۆی حزب س��االری هه‌ر و سپێده‌ ک��ار ده‌ک���ه‌ن ک��ۆک��راوه‌ت �ه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌که‌ ل ‌ه پارتی و یه‌کێتی‪ ،‬سااڵنێک ‌ه به‌تایبه‌تی داوای ژم���اره‌ی مۆبایل و‬ ‫کوردستان کراو‌ه ب ‌ه زه‌ویه‌ک ته‌نیا وه‌ک شوێنی نیشته‌جێبون و خزمه‌ نزیکه‌کانی‬ ‫سه‌رزه‌مینی ئه‌م حزبانه‌ ته‌ماشاکراوه‌‪ ،‬ئه‌و رۆژنامه‌نوسانه‌ کراون‪ ،‬ته‌نانه‌ت کار‬ ‫ئ��ه‌وه‌ش وای��ک��ردووه‌‪ ،‬که‌‌ له‌ کوردستان گه‌یشتۆت ‌ه ئه‌وه‌ی ئه‌و رۆژنامه‌نوسان ‌ه ب ‌ه‬ ‫ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی���ی���ه‌ ح��زب��ی و ش �ه‌خ��س��ی و رۆژ چه‌ک هه‌ڵده‌گرن یان نا»‪.‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌یی و گروپه‌ خ��اوه‌ن میلیشیا و ئ���ه‌وه‌ی ل �ه‌م روون��ک��ردن �ه‌وه‌ی �ه‌دا ه��ات��ووه‌‪،‬‬ ‫چه‌کداره‌کان‪ ،‬زیاتر بااڵ ده‌س��ت ببن و کۆکردنه‌وه‌ی زانیاری بۆ حزبێک ره‌نگ ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی گشتیش پشت گوێ بخرێت! ئاشکرا بوونی ئ�ه‌م هه‌وڵ ‌ه یه‌که‌م جار‬ ‫لێره‌دا ئه‌وه‌ی گرنگه‌ بۆ رۆژنامه‌نووسان‪ ،‬نه‌بووبێت‪ ،‬ب ‌ه ده‌لیلی ئه‌وه‌ی له‌ کوردستان‬ ‫رۆڵ بینی به‌رچاویان ‌ه وه‌ک ده‌سه‌اڵتی هێشتا ده‌سه‌اڵتی نیشتمانی له‌ دایک‬ ‫چواره‌م بێنه‌ هه‌ژماردن به‌جۆرێک چاودێر نه‌بووه‌‪ ،‬که‌واته‌ کێشه‌ی رۆژنامه‌نووسان‬ ‫بن به‌سه‌ر ئیشوکاره‌کانی سه‌رۆکایه‌تی له‌ نێوان زانیاری وه‌رگرتن و زانیاری‬ ‫ه���ه‌رێ���م‪ ،‬س �ه‌رۆک��ای �ه‌ت��ی ح��ک��وم �ه‌ت و له‌سه‌ر وه‌رگرتنیان‪ ،‬به‌نده‌ ب ‌ه یاساوه‌ بۆی ‌ه‬ ‫کۆی دامه‌زراوه‌کانی‪ ،‬هه‌روه‌ها میدیا باشتر‌ ئه‌وه‌ی ‌ه یاساکان س �ه‌روه‌ر بکرێن‪،‬‬ ‫گرنگه‌ رۆڵ���ی باشیشی ه�ه‌ب��ێ وه‌ک ئه‌گینا ئازادی رۆژنامه‌گه‌ری ته‌نیا ل ‌ه‬ ‫چ��اودێ��رێ��ک��ی ده‌س���ه‌اڵت���ی ی��اس��ا دان���ان دروشمدایه‌ و به‌شێوه‌یه‌کی پراکتیکی‬ ‫مه‌به‌ستی لێی په‌رله‌مانی کوردستانه‌‪ .‬هه‌ستی پێناکرێت‪...‬‬ ‫زۆریش ئاساییه‌ رۆژنامه‌نووسان بیزانن‪،‬‬ ‫که‌ سه‌روه‌ت و سامان و داهاتی مانگ‬ ‫سه‌رچاوه‌‪...‬‬ ‫و سااڵنه‌ی سه‌رۆکی هه‌رێم‪ ،‬سه‌رۆکی یاسایی ژمار‌ه (‪)35‬ی رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫ی (په‌یام و‬ ‫حکومه‌ت‪ ،‬یان سه‌رۆک و سه‌رۆکایه‌تی رونکردنه‌وه‌ی رۆژنامه‌نوسان ‌‬ ‫په‌رله‌مانیش چه‌ند بێت؟‬ ‫سپێده‌) ل ‌ه چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫یان ئاساییه‌ رۆژنامه‌نووس بزانێت ئه‌وان‬ ‫چۆنیش ده‌ژی��ن‪ ،‬یاخوود ئه‌و کاتانه‌ی ‪shwansdiq@yahoo.com‬‬

‫نوسەرەکانی شەڕی ناوخۆ‬

‫ئاکۆ میرەیی‬

‫هەڵبەت مەبەستم لە نوسەرەکانی‬ ‫شەڕی ناوخۆ ‪ ،‬هەموو ئەوانەیە یاری بە‬ ‫ئاگر دەکەن و ئەوەی بیری لێدەکەنەوە‬ ‫ئ��ەو س��ات��ەی��ە ت��ی��ای��دا گ���وزەر دەک���ەن‪،‬‬ ‫ن��ەوەک داه��ات��وو چی دەبێت و چی‬ ‫لێدەکەوێتەوە‪ ،‬پێدەچێت لەم کاتانەدا‬ ‫ئەوەی زۆر گرنگ بێت بەالی منەوە‪،‬‬ ‫زی��ات��ر هەڵسەنگاندن و دەرخستنی‬ ‫ڕووی سایکۆلۆژیای ئەو کەسانە بێت‬ ‫«کە لە بەرەی دروست کردنی جەنگدا‬

‫ئەکتیڤن و کۆمەڵگا بەرەو کەشێکی‬ ‫نائارام دەب��ەن‪ ،‬پێویستە کەسایەتیان»‬ ‫بخوێندرێتەوە و هەڵبسەنگێندرێن و‬ ‫پاشان بخرێنە بەر پزیشکی تایبەتی‬ ‫و ج��ۆری نەخۆشییەکەیشیان دیاری‬ ‫ب��ک��رێ��ت‪ ،‬چ��ون��ک��ی ب��ە دۆزی���ن���ەوەی‬ ‫ن��ەخ��ۆش��ی��ی��ەک��ەی��ان‪ ،‬زووت����ر ه��ەن��گ��او‬ ‫دەن�����رێ�����ت ب����ۆ ن���ەش���ت���ەرگ���ەری���ی و‬ ‫چارەسەرکردنیان‪.!..‬‬ ‫ئ����ەوەی ک��ە م��ن ل���ێ���رەدا مەبەستمە‬ ‫باسی لێوە بکەم ‪ ،‬تەنها قسەیەک‬ ‫نوسینێک نیە کە گرنگی پێنەدرێت‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەو جەنگی وێنە و نوسینەیە‬ ‫کە ئێستا لە نێوان کاراکتەر و کادیر‬ ‫و ئەندامانی حزبەکاندا بونی هەیە و‬ ‫لە حاڵی حازریشدا بەرەی ئەو جەنگە‬ ‫گەیشتووەتە ن��او ه��ۆڵ و ژورەک��ان��ی‬ ‫پەرلەمانی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬لە کاتێکدا‬ ‫پ�ه‌رل��ەم��ان مینبەری «خ��ەڵ��ک» و‬ ‫گەلی ک��وردس��ت��ان»ە ن��ەک موڵکی‬ ‫ئایدیایەک‪ ،‬یان شەخسێک بێت‪.!..‬‬ ‫بە ب��ڕووای من کارەساتی گ��ەورە و‬ ‫وێرانکەر لەو ساتەوە دەست پێدەکات‪،‬‬ ‫جەنگ لەو شوێنەدا جێگای ئاشتی‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬کۆمەڵگا ئەو ساتە بەرەو‬ ‫کەنارێکی نائارام و جەنگەڵ هەنگاو‬

‫دەن��ێ��ت‪ ،‬ئ��ەو س��ات��ەی ک��ە ن��وس��ەران و‬ ‫رۆشنبیران دەبن بە ئااڵ هەڵگری زمان‬ ‫و پێنوسەکانی جەنگ و لە پیشەی‬ ‫راستەقینەی خۆیان دوور دەکەونەوە‪،‬‬ ‫ئەم زەن��گ و ئه‌لەرمەی ئەمڕۆ لە‬ ‫نێو میدییاکانیاندا دەبینرێن‪ ،‬لە هەمان‬ ‫ئەو زەنگ و ئالەرمەی جەنگی ناوخۆ‬ ‫دەچێت‪ ،‬چونکی ئ��ەوەی دەبینرێت و‬ ‫دەگوترێت و دەبیسترێت‪ ،‬دوبارە بونەوە‬ ‫و بەکار هێنانی هەمان زمان و نوسین‬ ‫بوو‪ ،‬کە لەشەڕی ناوخۆدا بینیمان و‬ ‫بەکاریان هێنالە میدیاکانیاندا‪.!..‬‬ ‫ئەوەی لە ڕابردودا ڕویدا و گوزەریکرد‪،‬‬ ‫جگە لە وێرانکاری و ئاوارە و دەربەدەر‬ ‫بونی هەزاران ماڵ و سوتانی جەرگی‬ ‫دایکانی ئ��ەم نیشتمانە‪ ،‬وێنایەکی‬ ‫جوانیش نەبوو بۆ دونیای دەرەوەم��ان‬ ‫و ب��گ��رە دڵ���ی ن��ەی��اران��ی ک��وردی��ش��ی‬ ‫پێخۆش و ئ��اس��ودە ب���وون‪ ،‬هەنووکە‬ ‫پێویستە سەرکردایەتی سیاسی کورد‬ ‫لەو خەوە قوڵەیان هەستن و بەئاگابێن‪،‬‬ ‫ئ��ەو قەیرانەی کە ئەمڕۆ ڕووی لە‬ ‫هەرێمەکەمان ک��ردووە لەسەر دەستی‬ ‫ئ���ەوان هاتونەتە ب���وون و دەب��ێ��ت لێی‬ ‫تێبگەن‪ ،‬ب��ەت��ای��ب��ەت ئ���ەوەی ئەمڕۆ‬ ‫لە ن��ێ��وان میدیا و کادیرەکانیاندا‬

‫دەگوترێت و دەگوزەرێت‪ ،‬ڕێخۆشکەرە‬ ‫بۆ جەنگێک و ئاگرەکەیشی تەنها‬ ‫میلەتی پێدەسوتێت‪.‬‬ ‫لە ڕاستیدا ل��ێ��رەدا مەبەستم بەتەنها‬ ‫نوسەرێک و دووان نیە‪ ،‬بەڵکو تەواوی‬ ‫ئەو کەسانەی وشەیەک دەخەنە سەر‬ ‫ڕووی الپەڕەی ڕۆژنامە و سایتەکان‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی دی���ارە و ل��ە مینبەر و پێگە‬ ‫کۆمەاڵیەتییاکاندا‪ ،‬ئ��ەوەی وشەکان‬ ‫دەخ��ات��ە س��ەر ڕووی الپ��ەڕەک��ان��ەوە و‬ ‫ستایشی ئەندامەکانی خۆیان دەکات‬ ‫و الی��ەن��ی ب��ەرام��ب��ەر دەپلیشێنێتەوە‪،‬‬ ‫رۆشناییەک لە هزرییاندا بەدی ناکرێت‬ ‫و بەتەواوی دورن لە ئەدەبیاتی نوسین‬ ‫و گوتنەوە‪ ،‬ئەوەی من لێی دەبینم و‬ ‫دەیخوێنمەوە‪ ،‬هەموو ئەوانە ‪ ،‬زیاتر لە‬ ‫جەنگاوەرێکی بەرەکانی جەنگ دەچن‬ ‫‪ ،‬نەوەک نوسەر و ڕۆژنامەنوس ‪ ،‬بە‬ ‫ب��ڕووای من کۆمەڵگای ک��وردی لە‬ ‫ئێستادا زۆر ل��ەو کەسانە وشیارترەن‬ ‫و دەزان��ن هەنگوینەکەیان لە پاڵ ئەم‬ ‫زمان و نوسینانەدایە‪.‬‬ ‫نوسەران و رۆشنبیران هەمیشە لە‬ ‫چینە زی��ن��دووەک��ەی ک��ۆم��ەڵ��گ��ان و‬ ‫پێویستە خاوەنی زمانێک بن دووربێت‬ ‫لە هێنانی کارەسات و ماڵوێرانی بە‬

‫دووای خ��ۆی��دا‪ ،‬ئێستا و داه��ات��وو بە‬ ‫ج��وان و ناشرینەکانییەوە وێنا بکەن‪،‬‬ ‫خ��اڵ��ە ن��ێ��گ��ەت��ی��ڤ و پ��ۆزەت��ی��ڤ��ەک��ان‬ ‫دەرب��خ��ەن‪ ،‬ئ��ەوەی لە ڕاب���ردودا بەهەڵە‬ ‫تێپەڕیوە ئەمڕۆ بیخەنە بەردید و تا‬ ‫دوب��ارە نەبنەوە‪ ،‬ئەوەی ئەرکی ئەوانە‬ ‫بەجێگەیاندنی ئەرکی ئەخالقی خۆیان‬ ‫و خزمەتکردنە بە خەڵک و واڵت‬ ‫و بنیاتی ئارامیبن‪ ،‬هەر ئەوەیش لەو‬ ‫چینە زی���ن���دووە چ����اوەڕێ دەک��رێ��ت‪،‬‬ ‫نەوەک ئەندازیاری جەنگەکان بن‪.‬‬ ‫ئ������ەوەی م���ن ئ���ەم���ڕۆ ل���ە ه��ەرێ��م��ی‬ ‫کوردستاندا دەیبینم تەواو پێچەوانەیە‪،‬‬ ‫زم��ان و نوسینێک بەکار دەهێنن‪،‬‬ ‫ب��ەت��ەواوی دورە ل��ە زم��ان و نوسینی‬ ‫ئەدەبیاتەوە‪ ،‬ئاراستەی نوسینەکانیان‬ ‫زی���ات���ر ک����ارەس����ات و وێ���ران���ک���اری‬ ‫ب��ە دووای خ��ۆی��دا دەه��ێ��ن��ێ��ت‪ ،‬یانی‬ ‫لەپەنای کەناڵ و میدیا و کاراکتەرە‬ ‫دەم��ڕاس��ت��ەک��ان��ی ح���زب���ەوە‪ ،‬ل��ەپ��ەن��ای‬ ‫جەنگی میدیاکانیانەوە‪ ،‬ئەوەیان لێ‬ ‫بەدی دەکەین و پێمان دەڵێن جەنگێکیتر‬ ‫لەم کەنارەدایە‪.‬‬ ‫نابێت لەبیرمان بچێت‪ ،‬شەڕی ناوخۆ‬ ‫و ئ�����اوارە ب���ون و ک���وژران���ی س���ەدان‬ ‫گەنج‪ ،‬بەرهەمی ئەو کەسانە بوون‪،‬‬

‫کە ئەمڕۆ میدیای بینراو بیستراوی‬ ‫دەس����ەاڵت����ی ه���ەرێ���م���ی ک���وردس���ت���ان‬ ‫بەڕێوەدەبەن‪ ،‬بە بڕوای من بە مانەوەی‬ ‫ئەو قوتابیانەی قوتابخانەی شەڕی‬ ‫ن��اوخ��ۆ‪ ،‬دەب��ێ��ت هەمیشە چ��اوەڕوان��ی‬ ‫ش���ەڕێ���ک���ی ن���اوخ���ۆب���ی���ن‪ ،‬ه��ەم��ی��ش��ە‬ ‫گوێمان لە ه��ەواڵ و قسە و نوسینی‬ ‫بێمانا بێت‪ ،‬رەنگە لە هەموو بێماناتر‬ ‫و نامۆتر ئ��ەوەب��ێ��ت ئاڵوگۆڕکردنی‬ ‫وێنەی سەرۆکەکان بێت لە په‌رلەمانی‬ ‫کوردستان‪ ،‬یانی ئەوەی ئەمڕۆ ئێمە‬ ‫دەیبینین‪ ،‬پێمان دەڵێت ئەوانەیشی لە‬ ‫کایە گرنگەکانی ئەم واڵتەدا حوکم‬ ‫دەک��ەن‪ ،‬بەهەمان ئەقڵییەتی شەڕی‬ ‫ناوخۆوە پۆستەکانیان بەڕێوە دەب��ەن‪،‬‬ ‫ئەوەیش شتێکی ڕوون��ە‪ ،‬چونکی ئەو‬ ‫ک��اراک��ت��ەران��ەی ئێمە دەی���ان بینین‪،‬‬ ‫هەمان کاراکتەر و جەنگاوەرەکانی‬ ‫شەڕی ناوخۆن‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی کە دەبێتە قوربانی گەنجان‬ ‫و سوتاندنی ج��ەرگ��ی دایکانی ئەم‬ ‫نیشتمانەیە‪ ،‬ئەوەی کە ئەمڕۆ لە زمانی‬ ‫نوسەر و کادیر و رۆژنامەنوسەکانی‬ ‫ه��ەردوو پارتی دەس��ەاڵت��دار دەبینرێت‬ ‫و دەگ���وت���رێ���ت‪ ،‬س���رودەک���ان���ی پێش‬ ‫دەستپێکردنی جەنگێکە‪.!..‬‬

‫‪16‬‬

‫بیر و بۆچون‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫بۆ چى هه‌ژارى دروست ده‌بێ؟!‬

‫عه‌بدولڕه‌حمان ره‌سوڵ‬

‫هه‌ژارى له‌ هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌کدا هه‌بێ‬ ‫ئه‌وا نیشانه‌ى ئه‌وه‌یه‌ له‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا‬ ‫ده‌سه‌اڵت و حکومه‌تێکى چه‌وسێنه‌ر و‬ ‫نادادپه‌روه‌ر و ناعادل و نائازاد هه‌یه‌ که‌‬ ‫سه‌رمایه‌ى گشتى واڵت به‌ هه‌ر چه‌شنه‌‬ ‫س�ه‌رم��ای�ه‌ک و بنه‌مایه‌کى ئ��اب��وورى‬ ‫که‌ هه‌یبێت‪ ،‬چ سه‌رمایه‌ى سروشتى‬ ‫وه‌ک��و پ��ت��رۆڵ و ک�ه‌ره‌س��ت�ه‌ خاوه‌کانى‬ ‫ت��رى که‌ له‌ ژێ��ر زه‌وى له‌خۆ ده‌گ��رێ‬ ‫یاخود له‌ سه‌ر زه‌وى ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا‬ ‫وه‌ده‌ست ده‌که‌وێت یان ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ى‬ ‫که‌ نا سروشتین له‌الیه‌ن مرۆڤه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگاوه‌ به‌رهه‌م ده‌هێندرێن به‌ شێوازى‬ ‫جۆراوجۆر ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ش ماددى بن‬ ‫یاخود مه‌عنه‌وى بن که‌ سوود به‌خشبن‬ ‫بۆ کۆمه‌ڵگاى مرۆڤایه‌تى‪ .‬ئه‌گه‌رچى‬ ‫پێویست ده‌کات دابه‌شکردنه‌وه‌ى به‌سه‌ر‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ادا ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ى م��رۆڤ �ه‌ک��ان‬ ‫ب�ه‌ب��ێ ج��ی��اوازى سیاسى و ئایینى و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى و ‪...‬هتد به‌ شێوازێک که‌‬ ‫پێویست ده‌ک��ات س��وود ل�ه‌و سامانه‌ و‬ ‫ئه‌و داهاته‌ داراییه‌ وه‌ربگیرێت‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌ کۆمه‌ڵگایه‌کدا ده‌بێت که‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫و حکومه‌تێکى ع��ادل و سیکۆالر و‬ ‫ئازادى هه‌بێ و ده‌سه‌اڵته‌که‌ى له‌ خه‌مى‬ ‫چه‌سپاندنى دادپ���ه‌روه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫دابێت و هه‌میشه‌ ده‌رگاى ئازادییه‌کان‬ ‫ف��راوان��ت��ر ب��ک��ات و ش �ه‌ف��اف��ی �ه‌ت بۆ‬ ‫سه‌رجه‌م خه‌رجییه‌کان و داهاته‌کان و‬ ‫به‌ڕێوه‌چوونه‌ کارگێڕی و ئیدارییه‌کان‬ ‫به‌ بێ ترس و دوو دڵى بکات‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ تاکه‌کانى هاواڵتى خۆشه‌ویستیان‬ ‫به‌هێز ده‌بێ بۆ چه‌سپاندنى مافه‌کانى‬ ‫م��رۆڤ و چه‌سپاندنى س�ه‌رج�ه‌م یاسا‬ ‫ش��اره‌س��ت��ان��ی��ی �ه‌ک��ان و م �ه‌ده‌ن��ی��ی �ه‌ک��ان‬

‫خه‌ڵک هاوکارێکى به‌هێزى ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌بن له‌ به‌ره‌وپێشچوونى کۆمه‌ڵگا به‌ره‌و‬ ‫گه‌شه‌ى ئابوورى باشتر و پڕ به‌رهه‌مى‬ ‫هه‌مه‌چه‌شنه‌تر بۆ کۆمه‌ڵگا‪ .‬به‌اڵم له‌‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌کدا هه‌ژارى و بێکارى و بێ‬ ‫خانه‌ و النه‌یى و هه‌بوونى مرۆڤانێک‬ ‫ته‌نها ش �ه‌ق��ام و شوێنه‌ گشتییه‌کان‬ ‫و گۆڕه‌ستانه‌کان و ک���ه‌الوه‌ رووخ��او‬ ‫و ک���ه‌الوه‌ ن��ی��وه‌ رووخ���اوه‌ک���ان شوێنى‬ ‫گوزه‌رانى ژیانیان بێت به‌ زستانى سارد‬ ‫و سه‌رما و به‌ هاوینى گ �ه‌رم و که‌م‬ ‫ئ��اوى ڕۆژگ����ارى خ��ۆی��ان ب�ه‌رن�ه‌ س�ه‌ر‪،‬‬ ‫هه‌بوونى ئه‌م جۆره‌ ژیانه‌ رۆژ به‌ ڕۆژ‬ ‫و ساڵ به‌ ساڵ رێژه‌ى مرۆڤه‌کانى زیاد‬ ‫بکات ن �ه‌ک ک �ه‌م بکات و ب��ه‌ره‌و له‌‬ ‫ناوچوون بچێت له‌ کۆمه‌ڵگادا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫بۆ خۆى چه‌ندین پرسیار دێته‌کایه‌وه‌‬ ‫که‌ پێویستى به‌ وه‌اڵمه‌ له‌ باره‌ى بوارى‬ ‫کارگێڕى ئیدارى بۆ شێوازى چه‌سپاندنى‬ ‫دادپ������ه‌روه‌رى و ی�ه‌ک��س��ان��ى ل �ه‌ ده‌س��ت‬ ‫راگه‌یشتن به‌ سوود و نیعمه‌ته‌ ماددى‬ ‫و مه‌عنه‌وییه‌کان که‌ له‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا‬ ‫هه‌یه‌ و جۆر و ئاستى رێژه‌ى زۆرى ئه‌و‬ ‫داهات و سامانه‌ ماددى و مه‌عنه‌ویانه‌‬ ‫پاشان شێوازى دابه‌شکردنه‌که‌ى قه‌زاوه‌ت‬ ‫ل��ێ��ده‌دات له‌ ج��ۆرى خ�ه‌راپ��ى و چاکى‬ ‫ئه‌و نیزام و حکومه‌ت و ده‌سه‌اڵته‌ که‌‬ ‫له‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا وجودى هه‌یه‌ نه‌ک‬ ‫رازان��دن �ه‌وه‌ى دی��وى ده‌ره‌وه‌ى حکومه‌ت‬ ‫و پ�ه‌رل�ه‌م��ان�ه‌ک�ه‌ى ب�ه‌ وش �ه‌ و رسته‌ى‬ ‫ئه‌فسووناوى گوڵباران کرابێت‪ .‬ئایا‬ ‫له‌ عێراق و کوردستان به‌ کام جۆره‌‬ ‫سیستمه‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تى و حکومدارى‬ ‫ده‌ک��رێ (دیموکراتى‪ ،‬سۆسیالیستى‪،‬‬ ‫م��ه‌ده‌ن��ى‪ ،‬ب��ی��رۆک��رات��ى‪ ،‬دی��ک��ت��ات��ۆرى‪،‬‬ ‫ئایینى و‪...‬هتد)‪.‬‬ ‫گ��وم��ان ل �ه‌وه‌دان��ی��ی �ه‌ ق��س�ه‌ ک���ردن له‌‬ ‫هه‌ریه‌که‌ له‌م جۆره‌ سیستمانه‌ زۆر له‌وه‌‬ ‫زیاتر هه‌ڵده‌گرێ که‌ له‌ لێره‌دا تیشکى‬ ‫زۆر که‌مى ده‌خه‌مه‌ سه‌ر‪ .‬هه‌ر یه‌که‌یان‬ ‫ب�ه‌ ج��ۆرێ��ک باسییان ل�ه‌ یاساکان و‬ ‫جۆرى حکومڕانى خۆیان کردووه‌ وه‌کو‬ ‫فه‌لسه‌فه‌یه‌ک و بنه‌مایه‌کى فکرى و‬ ‫ئه‌قاڵنى و بیردۆزى حکومڕانى قۆناغى‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ى ه�ه‌ی��ک�ه‌ل��ى ک��ارگ��ێ��ڕى‬ ‫ب���ااڵى سیسته‌م و ش��ۆڕب��وون��ه‌وه‌ى بۆ‬ ‫ن��او واقیعى ک���ردارى کۆمه‌اڵیه‌تى و‬ ‫مامه‌ڵه‌ى تاکه‌کان له‌گه‌ڵ قۆناغى‬ ‫ح��ک��وم��ڕان��ى ئ��ه‌و ج���ۆره‌ سیسته‌مه‌‪.‬‬

‫پاشان ک��اردان �ه‌وه‌ و ده‌رئه‌نجامه‌کانى‬ ‫که‌ له‌ ئه‌نجامى م��ێ��ژووى ج��ۆرى ئه‌و‬ ‫ح��ک��وم��ڕان��ی��ی�ه‌ ک��اری��گ��ه‌رى ک����ردارى‬ ‫خ��ۆى نیشانده‌دات له‌الیه‌ن تاکه‌کانى‬ ‫ئ���ه‌و ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای �ه‌وه‌ ک��ه‌ ئ���ه‌و ج��ۆره‌‬ ‫سیسته‌مه‌ى تێیدا به‌ڕێوه‌ده‌چێ حکومى‬ ‫خۆى وه‌رده‌گ��رێ به‌ مانایه‌کى تر ئه‌وه‌‬ ‫تاکه‌کان و هاواڵتیانن قه‌زاوه‌ت و قسه‌ى‬ ‫خۆیان له‌ مێژووى فرمانڕه‌وایه‌تییه‌که‌‬ ‫ده‌که‌ن مۆرى خۆیان له‌و جۆره‌ سیستمه‌‬ ‫ده‌ده‌ن ده‌یناسێنن ن��اوى ده‌ن��ن به‌ فاڵن‬ ‫سیسته‌م‪ .‬به‌اڵم زۆر به‌ ساده‌یى ده‌بێته‌‬ ‫پرسیارى تاکى هاواڵتێکى نه‌خوێنده‌وار‬ ‫و س���اده‌ ک �ه‌ ه��ی��چ ش���اره‌زای���ه‌ک���ى له‌‬ ‫خوێندن و نوسین و فکر و فه‌لسه‌فه‌‬ ‫و کرۆک و جه‌وهه‌رى ئایینه‌کان نییه‌‪،‬‬ ‫پ��رس��ی��اره‌ک�ه‌ش��ى ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ب��ۆچ��ى ده‌ب��ێ‬ ‫مرۆڤانێک ل �ه‌ قۆناغى مندالێیه‌وه‌‬ ‫هه‌تا پیربوون و پشت چمانه‌وه‌ى هه‌ر به‌‬ ‫هه‌ژارى و نه‌بوونى به‌سه‌ر به‌رێت وێڕاى‬ ‫ئه‌وه‌ى رۆژانه‌ى کارى تاقه‌ت پروکێن و‬ ‫پر زحمه‌ت ده‌ک��ات‪ ،‬به‌اڵم مرۆڤانێکى‬ ‫تر که‌مترین کار ده‌که‌ن یان که‌مترین‬ ‫به‌رهه‌میان هه‌یه‌ له‌ ژیانێکى به‌هه‌شت‬ ‫ئاسا پر له‌ نیعمه‌تى خۆشى سه‌فادان‬ ‫م��ن��اڵ��ی��ان‪ ،‬گ�ه‌ن��ج��ی��ی��ان‪ ،‬پ��ی��ری��ی��ان ه�ه‌ر‬ ‫خۆشییه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ج��ی��اوازی��ی �ه‌ ب��ۆچ��ى؟ ئ�ه‌گ�ه‌رچ��ى‬ ‫پێشینان گوتویانه‌ ده‌ستى ماندوو له‌سه‌ر‬ ‫سکى ت��ێ��ره‌‪ .‬م��رۆڤ��ان��ێ��ک ئه‌گه‌رچى‬ ‫زۆر م��ان��دوون‪ ،‬ب�ه‌اڵم زۆر به‌ زه‌حمه‌ت‬ ‫ده‌ت��وان��ن ژیانى خۆیان و خێزانیان به‌‬ ‫ئاسوده‌یى دوور له‌ هه‌ژارى به‌سه‌ر به‌رن‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌شێک له‌ مرۆڤه‌کان ناتوانن‬ ‫به‌ هۆى هه‌ژارییه‌وه‌ له‌ کاتى نه‌خۆش‬ ‫ک �ه‌وت��ن��ى ئ �ه‌ن��دام��ان��ى خ��ێ��زان�ه‌ک��ان��ی��ان‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رى ته‌ندروستییان ب��ۆ بکه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌ناچارى ده‌که‌ونه‌ سواڵکردن یان‬ ‫خێریان پێده‌که‌ن یان ده‌بنه‌ به‌شێک له‌‬ ‫ریکالمى ب�ه‌رن��ام�ه‌ى ته‌له‌فزیۆنه‌کان‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ى کۆمه‌کى خێرایان پێبکه‌ن‬ ‫ب��ۆ چ��اره‌س��ه‌رى نه‌خۆشه‌کانیان‪ .‬که‌‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ ئ �ه‌رک��ى ده‌وڵ����ه‌ت و حکومه‌ته‌‬ ‫خزمه‌تگوزارى ته‌ندروستى زۆر باش‬ ‫پێشکه‌ش به‌ هاواڵتیانى خۆى بکات‪.‬‬ ‫یان ئه‌و نه‌خۆشانه‌ى که‌ چاره‌سه‌ریان له‌‬ ‫ناوخۆى واڵت بۆ ناکرێت له‌ رێگاى‬ ‫وه‌زاره‌ت��ى په‌یوه‌ندیداره‌وه‌ به‌بێ جیاوازى‬ ‫ئایینى و نه‌ته‌وه‌یى و حزبى و ره‌گه‌زى‬

‫و‪...‬هتد بنێردرێنه‌ ده‌ره‌وه‌ نه‌ک به‌پێى‬ ‫ئ��اس��ت��ى خ��زم��ای�ه‌ت��ى و ه��اوڕێ��ی �ه‌ت��ى و‬ ‫حزبایه‌تى و ئاینێتى و ره‌گه‌زایه‌تى و‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تى و‪...‬هتد‪ .‬گومان له‌وه‌دانیه‌‬ ‫که‌ هه‌ر بۆ چونێک ده‌رببڕدریت له‌سه‌ر‬ ‫هۆکارى دروستبوون و هاتنه‌کایه‌وه‌ى‬ ‫ه����ه‌ژارى پ��اش��ان ئ �ه‌و ده‌رئ�ه‌ن��ج��ام��ان�ه‌ى‬ ‫به‌هۆى هه‌ژارییه‌وه‌ دێته‌کایه‌وه‌ یاخود‬ ‫ه���ه‌ر ج���ۆره‌ ت��وێ��ژی��ن �ه‌وه‌ی �ه‌ک ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫ه����ه‌ژارى و ن����ه‌دارى و برسێتى و بێ‬ ‫خانه‌ و النه‌یى ده‌ب��ێ بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌ ته‌ته‌ڵه‌کردن و له‌ بێژینگدانى ئه‌و‬ ‫ج��ۆره‌ سیستمه‌ى که‌ له‌و کۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫ب��ۆت �ه‌ چ �ه‌ت��رێ��ک ب��ۆ ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ردن و‬ ‫ئیداره‌دانى له‌ ڕووى کارگێڕى سه‌رجه‌م‬ ‫دامه‌زراوه‌کانى حکومى دا‪ .‬له‌ عێراقدا‬ ‫جۆره‌ سیستمێک پیاده‌ ده‌کرێ به‌ قه‌ولى‬ ‫خۆیان له‌ ده‌س �ه‌اڵت��داران ئ�ه‌و سیستمه‌‬ ‫ئایینى و دیموکراسییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ واقیعدا‬ ‫پ��اش چه‌ند س��اڵ خ��ودى هێزه‌ ئایینه‌‬ ‫جیاوازه‌کان که‌ سه‌رچاوه‌که‌یان یه‌ک‬ ‫ئایینه‌ خه‌ریکى یه‌کترى لوشدانن و پاش‬ ‫ماوه‌یه‌کى زۆر له‌ هه‌ڵبژاردن که‌مترین‬ ‫جیاوازى ئایینى و مه‌ده‌نى قبوڵناکه‌ن‬ ‫له‌و الش �ه‌وه‌ پروپاگه‌نده‌ى دیموکراسى‬ ‫بوونى خۆیان ده‌که‌ن‪ .‬رۆژانه‌ش ته‌قینه‌وه‌‬ ‫و کوشتن و بریندارکردن درێژه‌ى هه‌یه‌‬ ‫پالنێکى سه‌رکه‌وتویان نییه‌ بۆ پاراستنى‬ ‫ئاسایشى واڵت‪ ،‬به‌اڵم به‌ ئاره‌زووى خۆیان‬ ‫پاره‌ و سامانى نه‌وت به‌ شێوازى ناوى‬ ‫جۆراوجۆر بۆ خۆیان ده‌ب �ه‌ن به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌وانه‌ى له‌سه‌ره‌وه‌ى ده‌سه‌اڵتن له‌و الوه‌‬ ‫خه‌ڵکیش له‌ ژێر هێڵى هه‌ژارى دا ژیان‬ ‫ده‌گوزه‌رێنێت‪ .‬رێژه‌یه‌کیش له‌ ئاواره‌یى‬ ‫و ب��ێ خ��ان �ه‌والن �ه‌ی��ى ده‌ژی����ت‪ .‬که‌مى‬ ‫خزمه‌تگوزارى ته‌ندروستى و پ �ه‌روه‌رده‌‬ ‫و فێرکردن و که‌مى خزمه‌تگوزارى‬ ‫هاتوچۆ و پاراستنى ژینگه‌ و که‌مى‬ ‫کاره‌با و که‌مى ئاو و خه‌راپى رێگاوبان‬ ‫و و‪...‬هتد سه‌رجه‌م که‌مییه‌کان باڵى‬ ‫ب�ه‌س�ه‌ر ت���ه‌واوى کۆمه‌ڵگاى عێراقدا‬ ‫کێشاوه‌ به‌ کوردستانیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ناتواندرێت به‌و جۆره‌ حکومه‌ت و‬ ‫یاسایانه‌ کۆمه‌ڵگاى عێراق له‌ ده‌ست‬ ‫ئه‌و کێشه‌ و قه‌یرانانه‌ ڕزگارى بێت بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ کار بۆ دامه‌زراندنى حکومه‌ت‬ ‫و ده‌سه‌اڵتێکى مه‌ده‌نى و ئازاد بکرێت‪.‬‬ ‫وه‌زعى کۆمه‌ڵگاى کوردستان زۆر له‌‬ ‫عێراق باشتر نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌ زۆر بواردا‬

‫خه‌راپتریشه‌ به‌تایبه‌ت له‌ بوارى گه‌نده‌ڵى‬ ‫و ب�ه‌ف��ی��ڕۆچ��وون��ى سامانى گشتى و‬ ‫به‌رته‌سککردنه‌وه‌ى ئ��ازادی��ی�ه‌ک��ان‪ ،‬له‌‬ ‫ب��وارى شه‌فافیه‌تى کارگێڕى ئیدارى‬ ‫و خه‌رجى گشتى و نه‌چه‌سپاندنى یاسا‬ ‫مه‌ده‌نییه‌کان و مافه‌کانى م��رۆڤ‪،‬‬ ‫کوردستانیش ل�ه‌ ع��ێ��راق باشتر نییه‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ت��ا ساڵێک ب �ه‌س �ه‌ر روداوه‌ک���ان���ى‬ ‫(‪)17‬ى شوبات تێپه‌ڕى که‌ چه‌ندین‬ ‫م��رۆڤ ل�ه‌ ن��اوی��ان��دا منداڵیش هه‌بوو‬ ‫شه‌هید کرا‪ ،‬به‌اڵم بکوژه‌کانیان هه‌تا‬ ‫ئێستا نه‌چوونه‌ته‌ به‌ر دادگا و دادگاى‬ ‫نه‌کراون‪ ،‬هه‌ر له‌ هه‌مان ساڵدا (‪)2011‬‬ ‫له‌ بادینان و زاخو و له‌ چه‌ندین شوێن‬ ‫چ �ه‌ن��دی��ن دووک���ان���ى م���ه‌ى ف��رۆش��ى و‬ ‫مه‌ساج و شوێنى گه‌شتوگوزار سووتان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها چه‌ندین باره‌گاى یه‌کگرتووى‬ ‫ئیسالمى کوردستان له‌ بادینان سووتان‬ ‫ک���ه‌ س���ااڵن���ى راب�������ردووش ئ���ه‌م ح��زب�ه‌‬ ‫باره‌گاکانى س��ووت��اون و باره‌گاکانى‬ ‫گ��ۆڕان له‌ هه‌ولێر و چه‌ند شوێنى تر‬ ‫سووتان و ته‌له‌فزیۆنى (‪ )NRT‬سوتا‪،‬‬ ‫ئ�ه‌م��ان�ه‌ رۆژ ل �ه‌ دوای���ى رۆژ و ساڵ‬ ‫له‌ دوای��ى ساڵ روویاندا هه‌موویان له‌‬ ‫یه‌ک رۆژدا نه‌بوون ئه‌گه‌ر حکومه‌ت‬ ‫و ده‌س �ه‌اڵت��ى ک��وردى له‌ پێشێلکردنى‬ ‫مافه‌کان و رووداوه‌ک��ان��ى سااڵنى تر‬ ‫ب �ه‌دواداچ��وون��ى بکردایه‌ و ئیجرائاتى‬ ‫یاسایى وه‌ربگرتایه‌ و یاساکانى سه‌روه‌ر‬ ‫ب��ک��ردای �ه‌ ب��ۆ پ��اراس��ت��ن��ى م��اف �ه‌ک��ان و‬ ‫ئازادییه‌کانى خه‌ڵکى کوردستان به‌بێ‬ ‫جیاوازى ئ�ه‌وا ئێستا ناڕه‌زایه‌تییه‌کان‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ نه‌ده‌بوو له‌ ئه‌داى حکومه‌ت‬ ‫و په‌رله‌مان له‌ کوردستان‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌‬ ‫قۆناغى ئێستاش هه‌ر رۆژ به‌ڕێکرێت‬ ‫هیچ نه‌کرێت ئه‌وا له‌ داهاتوو هاوشێوه‌ى‬ ‫نرخه‌که‌ى باجه‌که‌ى ده‌درێت‪ .‬کوا پالنى‬ ‫سه‌رکه‌وتو بۆ له‌ ناو بردنى گه‌نده‌ڵى؟‬ ‫ک��وا گه‌شه‌ى ئ��اب��وورى؟ ک��وا گه‌شه‌ى‬ ‫به‌رهه‌مهێنانى ناوخۆیى و به‌هێز کردنى‬ ‫سامانى میللى ل�ه‌ ک��وردس��ت��ان؟ کوا‬ ‫چه‌سپاندنى یاساکانى دادپ����ه‌روه‌رى و‬ ‫که‌مکردنه‌وه‌ و هه‌نگاونان بۆ له‌ناوبردنى‬ ‫ه�����ه‌ژارى و ن �ه‌ب��وون��ى و ب��ێ خ��ان �ه‌ و‬ ‫النه‌یى؟! کوا به‌رهه‌مى جوتیار که‌ له‌‬ ‫ب��ازاڕى کوردستان ملمالنێى به‌رهه‌مى‬ ‫ج��وت��ی��ارى ده‌ره‌ک���ى ب��ک��ات؟ ئێستا له‌‬ ‫بازاڕه‌کانى کوردستان سه‌رتاپاى بۆته‌‬ ‫به‌رهه‌مى ده‌ره‌کى ته‌نانه‌ت پیاز و بیبه‌ر‬

‫و میوه‌ و سه‌وزه‌ش له‌ واڵتانى سووریا‬ ‫و ئیران و تورکیا و میسر و‪...‬هتدن‬ ‫که‌ ئه‌و واڵتانه‌ خۆیان پڕن له‌ کێشه‌ و‬ ‫گرفت و قه‌یران‪ ،‬به‌اڵم پالنیان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ناردنه‌ ده‌ره‌وه‌ى به‌رهه‌مى خۆیان و به‌هێز‬ ‫کردنى به‌رهه‌مى ناوخۆیى‪,‬کوردستان له‌‬ ‫خوار ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌شه‌ که‌ ئه‌مڕۆ به‌ره‌و‬ ‫ئاڵوگۆرى سیاسى و روخان ملده‌نێن‪.‬‬ ‫ب�ه‌ پێى یاساکانى ئ��اب��وورى گه‌شه‌ى‬ ‫نابه‌رامبه‌ر واته‌ گه‌شه‌ى ناهاوسه‌نگ‪،‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ب�ه‌ ک���رده‌وه‌ ده‌بێته‌ یاساى‬ ‫گه‌شه‌ى سه‌رمایه‌دارى له‌ هه‌موو کات و‬ ‫شوێنێکدا و له‌ به‌رامبه‌ریشدا‪ ،‬پاشکه‌وتن‬ ‫و ک �ه‌ڵ �ه‌ک �ه‌ک��ردن��ى ئ���اب���وورى دروس���ت‬ ‫ده‌بێت واته‌ ئه‌و ناهاوسه‌نگییه‌ که‌ له‌‬ ‫شێوازى ک��ردارى دا هه‌م سه‌رمایه‌دارى‬ ‫گه‌وره‌ دروست ده‌کات له‌ به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫هه‌ژاریش رێژه‌ى زۆر ده‌کات له‌به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫ده‌ست راگه‌یشتن به‌ سامانه‌ ماددى و‬ ‫مه‌عنه‌ویه‌کان نایه‌کسان و نابه‌رابه‌ره‌‬ ‫ب��ۆی �ه‌ ه�����ه‌ژارى دێ��ت �ه‌ ک���ای���ه‌وه‌ ن�ه‌ک‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئینسانه‌ هه‌ژاره‌کان ئیش‬ ‫نه‌که‌رن یاخود ئاره‌زوویان له‌ ته‌وه‌زه‌لی و‬ ‫ته‌مبه‌ڵییه‌ یان بێ به‌هره‌ و بێ ئه‌قڵن‪،‬‬ ‫نه‌خێر هیچ له‌مانه‌ نییه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئه‌و جۆره‌ ده‌سه‌اڵت و حکومه‌ته‌ى که‌‬ ‫له‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا هه‌یه‌ ناعادل و نا‬ ‫ئازاد و چه‌وسێنه‌ره‌ بۆ ده‌ست راگه‌یشتن‬ ‫به‌سه‌رمایه‌ى ماددى و مه‌عنه‌وییه‌کانى‬ ‫واڵت و مافه‌ ئینسانییه‌کان‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ئه‌گه‌ر بۆ کوڕ و کچه‌ هه‌ژاره‌کانیش‬ ‫ده‌رگا وااڵبێت به‌ڕوویان له‌رووى ده‌ست‬ ‫راگه‌یشتن به‌ سه‌رچاوه‌ى زانین و زانیارى‬ ‫و م���اددى و مه‌عنه‌وییه‌کانى واڵت‪،‬‬ ‫له‌مپه‌ره‌کانى جیاوازییه‌کان هه‌ڵگیرێت‬ ‫بۆ مرۆڤه‌ ه �ه‌ژاره‌ و زه‌حمه‌تکێشه‌کان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى له‌ رووى کارگێرى و ئیدارى‬ ‫خزمه‌ت به‌ کۆمه‌ڵگاکه‌یان بکه‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌م هه‌ژارى به‌ره‌و که‌م بوونه‌وه‌ ملده‌نێ‬ ‫ه���ه‌م واڵت ب����ه‌ره‌و گ �ه‌ش �ه‌ى ئ��اب��وورى‬ ‫و گ��ه‌ش��ه‌ى ک��ارگ��ێ��ڕى س �ه‌رک �ه‌وت��وو‬ ‫م��ل��ده‌ن��ێ‪ ،‬ب �ه‌ک��ردار ی��اس��ا سه‌رده‌مییه‌‬ ‫مه‌ده‌نییه‌کان و یاساکانى پاراستنى‬ ‫مافه‌کان و گه‌شه‌ى ئازادى فه‌راهه‌م تر‬ ‫ده‌بێ و نزیک ده‌بینه‌وه‌ بۆ هه‌نگاونان‬ ‫بۆ چه‌سپاندنى دادى کۆمه‌اڵیه‌تى و‬ ‫یه‌کسانى و هێنانه‌دى به‌خته‌وه‌رى مرۆڤه‌‬ ‫چه‌وساوه‌کان‪.‬‬

‫چى ده‌بێ با ببێ من هیچم نه‌ماوه‌ بۆى بژیم‬

‫سه‌رتیپ زانیار‬

‫گ�ه‌ر له‌‌ بست به‌ بستى قۆناغه‌کانى‬ ‫مێژوی مرۆڤایه‌تیدا چاوێک بگێڕین‬ ‫ئ�ه‌وه‌ ده‌بینین که‌ هه‌میشه‌ پڕی بووه‌‬ ‫له‌ نه‌گبه‌تی و نه‌هامه‌تی بۆ چینی‬ ‫رۆشنبیر و هه‌میشه‌ رۆژنامه‌نوسان و‬ ‫رۆشنبیران قوربانی ی�ه‌ک�ه‌م ب��وون له‌‬ ‫هه‌موو ئ��ان و زه‌مانێکدا‪ .‬ه�ه‌ر ئ�ه‌وان‬ ‫ب��وون�ه‌ت�ه‌ باجی هه‌ڵه‌کانی رۆژگ���ار‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ته‌ رۆشنبیرانی کوردستانیش‬ ‫له‌و مێژووه‌ بێ‌به‌ش نه‌بوون‪ .‬نمونه‌ش‬ ‫بۆ ئه‌مانه‌ زۆرن که‌ چه‌ندین رۆشنبیر‬ ‫و رۆژنامه‌نوس زیندانی ک��راون و لێ‬ ‫دراون و بێ‌سه‌روشوێن و تیرۆر کراون‪.‬‬ ‫ره‌ن��گ �ه‌ ئ���ه‌م س �ه‌ره‌ت��ای �ه‌ ب���ه‌س ب��ێ��ت بۆ‬

‫تێگه‌یشتنی له‌ بابه‌ته‌که‌م‪ .‬پێویست‬ ‫ناکات به‌ درێژکردنه‌وه‌ی زیاتر‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر خوێنه‌ر به‌ خوێندنه‌وه‌یه‌وه‌‬ ‫م��ان��دوو نه‌که‌م ل �ه‌م س��ااڵن�ه‌ی پێشودا‬ ‫هێشتا باپیره‌م له‌ ژیاندا مابوو‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫ده‌ی����وت «ق����ه‌رزی ف�ڵ�ان ک �ه‌س��م الی�ه‌‬ ‫و پ����اره‌ی ف�ڵ�ان ک �ه‌س��م ت��ا ئ �ه‌م��ڕۆژ‬ ‫نه‌داوه‌ته‌وه‌«‪ .‬ئه‌و باپیره‌ نه‌کبه‌ته‌م هه‌تا‬ ‫ئه‌م دنیا پڕسه‌رئێشه‌یه‌ی به‌جێهێشت‪،‬‬ ‫گ �ه‌ر ب�ه‌ ه�ه‌ڵ�ه‌دا نه‌چوبم ه �ه‌ر ق �ه‌رزار‬ ‫بووم‪ .‬جا باپیره‌م (خوا لێى خۆش بێت)‬ ‫داییمه‌ ده‌یوت «جا کێ هه‌یه‌ قه‌رزدار‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬پیاو که‌ له‌ بازاڕدا بوو‪ ،‬قه‌رزیش‬ ‫ئه‌دا و قه‌رزیش وه‌رده‌گرێت»‪ .‬ئه‌یفه‌رمو‬ ‫«م�ه‌گ�ه‌ر به‌رپرسان ق���ه‌رزدار نه‌بن»‪.‬‬ ‫لێره‌دا قه‌وسێکم به‌نێ‪ ،‬ئه‌و که‌ ده‌یوت‬ ‫«م�ه‌گ�ه‌ر ب�ه‌س به‌رپرسه‌کان ق �ه‌رزدار‬ ‫نه‌بن» مه‌به‌ستی قه‌رزی پاره‌ بوو نه‌ک‬ ‫قه‌رزی ویژدان‪ .‬ده‌نا هه‌موو به‌رپرسه‌کان‬ ‫قه‌رزداری ویژدانن به‌رامبه‌ر به‌ میلله‌ت‪.‬‬ ‫ب���ب���ورن! ب���ا ل���ه‌ ب���اپ���ی���ره‌م گ �ه‌ڕێ��ی��ن‪.‬‬ ‫ه��اوڕێ��ی �ه‌ک��ی ه��اوت �ه‌م �ه‌ن��ی خ���ۆم که‌‬ ‫ک���اری ک��ڕی��ن و ف��رۆش��ت��ن��ی س �ه‌ی��اره‌‬ ‫ده‌کات‪ ،‬به‌ وته‌ی خۆی ده‌ڵێت «بڕواتان‬ ‫بێت زی��ات��ر ل �ه‌ ه�ه‌ش��ت ده‌ف��ت �ه‌ر دۆالر‬ ‫قه‌رزدارم»‪ ،‬که‌چی نه‌مبینی رۆژێک‬ ‫زیندانی بکرێت‪ ،‬کورد وته‌نی بکرێته‌‬

‫به‌ندیخانه‌وه‌‪ .‬ئه‌مڕۆ له‌ زۆرینه‌ی ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌دا ک ‌ه مافی مرۆڤ به‌ واتای‬ ‫راس��ت �ه‌ق��ی��ن �ه‌ک �ه‌ی خ���ۆی ک���اری پێ‬ ‫ده‌کرێت ده‌بینین کاتێ رۆشنبیرێک‬ ‫یان رۆژنامه‌نوسێک یان هونه‌رمه‌ندێک‬ ‫یان هه‌ر تاکێکی قه‌ڵه‌م به‌ تۆمه‌تی پاره‌‬ ‫و فێڵ و قه‌رزداری زیندانی ده‌کرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌وڵه‌ت له‌ جیاتی پێدانی سزا بۆی‬ ‫کێشه‌که‌ی بۆی چاره‌سه‌ر ده‌کات‪ .‬به‌‬ ‫ره‌چاوکردنی به‌رژه‌وه‌ندی گشتیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫که‌مێ له‌م کوردستانه‌ به‌ناو دیموکرات‬ ‫و ئازاده‌ی خۆماندا بڕوانن‪ ،‬هاوڕێیه‌کی‬ ‫رۆشنبیر و رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان‪ ،‬هاوژین‬ ‫زێ��ن �ه‌دی��ن‪ ،‬ب��ۆ م���اوه‌ی (‪ )12‬مانگه‌‬ ‫زیندانی کراوه‌ و به‌ سێ ساڵ سزا دراوه‌‬ ‫به‌ پێی م��اده‌ی (‪ )456‬له‌ دادگ��ای‬ ‫که‌تنی یه‌ک «به‌ڕێز له‌ سلێمانی به‌‬ ‫تۆمه‌تی پاره‌ و فێڵ»‪.‬‬ ‫لێره‌دا له‌و دادگا به‌ڕێزه‌ ده‌پرسم‪ ،‬ئه‌کرێت‬ ‫که‌سی سکااڵکار له‌ پێناو به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫تایبه‌تی خۆیدا ده‌یان و سه‌دان تۆمه‌تی‬ ‫فێڵ بۆ تۆمه‌تبار دروست بکات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێ دادگا مه‌نتقێ ببینێته‌وه‌ تا کار‬ ‫له‌ سه‌ر ئه‌و تۆمه‌تانه‌ بکات‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫ته‌نیا سوێندخواردنێ به‌س نه‌بێت بۆ‬ ‫سه‌پاندنی تۆمه‌تی به‌ ده‌یان و سه‌دان‬ ‫که‌س ئه‌مڕۆ ئاماده‌ن هه‌زاران سوێندی‬

‫درۆ ل��ه‌ پ��ێ��ن��اوی ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی �ه‌ک��دا‬ ‫ب��خ��ۆن �ه‌وه‌‪ .‬پێمباشه‌ ه �ه‌م��وو الی �ه‌ک‬ ‫ئ��ه‌وه‌ بزانێت ک�ه‌ که‌سانی رۆشنبیر‬ ‫جگه‌ له‌ قه‌ڵه‌م هیچ چه‌کێکی تریان‬ ‫ن��ی�ه‌ ت��ا گ��وم��ان��ی ف��ێ�ڵ‌ک��ردن��ی��ان لێ‬ ‫بکرێت‪ .‬قه‌ڵه‌میش ناتوانێ خۆی له‌‬ ‫مێژووه‌که‌ی ال نه‌دات و هه‌میشه‌ دژ‬ ‫به‌ گه‌نده‌ڵ و فێڵ و ده‌ستبڕین بووه‌‪.‬‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای ئ��ێ��م�ه‌ش ب����ه‌ده‌ر ن��ی�ه‌ له‌‬ ‫خه‌ڵکێکی بێ‌ویژدان و کاتی خۆی‬ ‫قه‌رزه‌که‌ت ئه‌داتێ‪ ،‬گه‌ر ماوه‌یه‌ک دوا‬ ‫که‌وت له‌ دانه‌وه‌ی‪ ،‬هه‌زار تۆمه‌تت به‌‬ ‫رووتدا ده‌ڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫من له‌ رۆژی سه‌ردانکردنی زیندانیاندا‬ ‫وه‌ک هاواڵتییه‌کی ئاسایی سه‌ردانی‬ ‫گرتوخانه‌ی چاکسازی گه‌ورانم کرد‬ ‫له‌ سلێمانی‪ .‬پاش ئه‌وه‌ی بینیم هاوڕێی‬ ‫رۆشنبیرم وه‌کو هه‌موو زیندانییه‌کی‬ ‫ئاسایی الی ئه‌و که‌سانه‌ی سه‌ردانیان‬ ‫کردبوو به‌ سه‌ر و ریشی په‌شۆکاوی‬ ‫پڕ له‌ مه‌عاناته‌وه‌ دانیشتبوون‪ ،‬هه‌ر‬ ‫چه‌نده‌ پێم باش نه‌بوو رۆشنبیرێک به‌و‬ ‫مه‌عاناته‌وه‌ ببینم‪ ،‬به‌اڵم زۆرم له‌ خۆم‬ ‫کرد و ب���ه‌ره‌وڕوی چ��وم‪ .‬پاش چۆنی‬ ‫چ��اک��ی‪ ،‬ک�ه‌وت��م�ه‌ دوان���دن���ی‪ ،‬ویستم‬ ‫هه‌ندێ پرسیاری لێ بکه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ئاماده‌ نه‌بوو هیچ لێدوانێک بدات‪.‬‬

‫ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت که‌ وتی ئه‌مڕۆ‬ ‫من مرۆڤێکی دورخ��راوه‌ی کۆمه‌ڵگام‬ ‫و ژی��ان ل �ه‌و دی��و دی��واره‌ک��ان��دا به‌سه‌ر‬ ‫ده‌ب�ه‌م‪ ،‬چیتر وته‌ی من بۆ کۆمه‌ڵگا‬ ‫پێویست نیه‌‪ .‬پێم وت نا وا مه‌ڵێ‪ ،‬من‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌ئاگا دێنم‪ ،‬تۆ رۆشنبیری‪،‬‬ ‫تۆ شاعیری جوجه‌ڵه‌کانی نابێ به‌و‬ ‫شێوازه‌ بیر بکه‌یته‌وه‌‪ .‬پێی وتم من تازه‌‬ ‫هیچم نه‌ماوه‌ بۆی بژیم‪ ،‬هیچم نه‌ماوه‌‬ ‫بۆی بیری لێ بکه‌مه‌وه‌‪ .‬ته‌نیا دڵۆپی‬ ‫فرمێسکی چاوه‌کانی داگ��رت‪ .‬ئیتر‬ ‫تێگه‌یشتم که‌ ده‌بێ چه‌ندین مه‌عانات‬ ‫ل�ه‌و دی��و دیواره‌کانی رۆح��ی�ه‌وه‌ خۆی‬ ‫حه‌شار دابێت‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری به‌ڕێز! دادوه‌ران��ی‬ ‫ب���ه‌ڕێ���ز! داواک������اری گ��ش��ت��ی ب �ه‌ڕێ��ز!‬ ‫ئێوه‌ س���ه‌روه‌ری یاسا ب �ه‌وه‌ ده‌بینن که‌‬ ‫رۆشنبیرێک له‌ زینداندا هێنده‌ نائومێد‬ ‫بێت‪ ،‬شتێک نه‌مێنێته‌وه‌ بۆی بژیت‪،‬‬ ‫رۆشنبیرێک ب �ه‌و ه �ه‌م��وو هه‌سته‌وه‌‬ ‫بیر له‌ خۆکوشتن بکاته‌وه‌!! ده‌ ئاخر‬ ‫بۆ؟ ئه‌کرێت گوێ له‌ بوختان بگرن‪.‬‬ ‫که‌سێک خاوه‌نی چه‌ندین هونراوه‌ی‬ ‫مندااڵن و چه‌ندین چیرۆک و بابه‌ت‬ ‫بێت‪ ،‬له‌وانه‌؛ ه��ون��راوه‌ی جوجه‌ڵه‌کان‪،‬‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ئ��ام��ۆژگ��اری مشک و‬ ‫پشیله‌‪ ،‬داستانی شیر و رێوی و ده‌یان‬

‫بابه‌ت له‌ س�ه‌ر ک��وردس��ت��ان‪ ،‬خ��اک و‬ ‫کوردستان له‌ کوچه‌ی سێ الیه‌ندا‬ ‫و‪ ...‬ت �ه‌ن��ان �ه‌ت ک���اری ده‌ره��ێ��ن �ه‌ری‪،‬‬ ‫ل �ه‌ دوو فیلمی ک����وردی «ژی����ان و‬ ‫خ��ۆش�ه‌وی��س��ت��ی» و «ئ �ه‌ن��ف��اک��ان» و‬ ‫چه‌ندین به‌رهه‌می شیعری؛ «عیشق‬ ‫و داب���ڕان» و «عیشق و سه‌فه‌ر» و‬ ‫«ئه‌ڤینی نیشتمان» نوسیبێت‪ .‬بڕواتان‬ ‫ده‌ب��ێ��ت فێڵ‌باز ب��ێ و ل�ه‌س�ه‌ر یاسای‬ ‫فێڵ سزا بدرێت‪ .‬ده‌ ئاخر بۆ!؟ بۆیه‌ به‌‬ ‫ئاشکرا سه‌رجه‌م الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌کان‬ ‫ئ��اگ��ادار ب��ک�ه‌م�ه‌وه‌ ک�ه‌ ک��ار ل�ه‌ سه‌ر‬ ‫ئ��ازادک��ردن��ی ئ �ه‌م رۆشنبیر بکرێت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌گ��ه‌ر وه‌اڵم��ی��ش��ی ئ����ه‌وێ‪ ،‬مافی‬ ‫خه‌ڵکی ب�ه‌س�ه‌ره‌وه‌ بێت ئ �ه‌وا پێویسته‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت وه‌ک ئه‌رکی سه‌رشانی خۆی‬ ‫هه‌ستێت به‌ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی‬ ‫رۆش��ن��ب��ی��ران‪ .‬چونکه‌ رۆش��ن��ب��ی��ران له‌‬ ‫خه‌می نیشتمانه‌که‌یدا له‌ پله‌ی شه‌هید‬ ‫که‌متری نیه‌‪ .‬وه‌ک په‌یوه‌ندیشم به‌‬ ‫پارێزه‌ری ناوبراوه‌ کرد ئه‌و وتی ناوبرا‬ ‫له‌ حاڵه‌تی ده‌رونی زۆر نائاساییدایه‌ و‬ ‫ته‌نیا بیر له‌ خۆکوشتن ده‌کاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫بێ‌ده‌نگی هه‌ڵبژاردووه‌ و ئاماده‌ نیه‌‬ ‫هیچ وته‌یه‌ک بڵێت جگه‌ له‌وه‌ی که‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌ڵێت چی ده‌بێ با ببێت من‬ ‫هیچم نه‌ماوه‌ بۆی بژیم‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تیۆری‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دووشه‌م ‌ه ‪15 - 2012/3/5‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫خ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫وخ‬ ‫ئه‌حالم مه‌نسور‬

‫بۆ خه‌مه‌کانى‬

‫داده‌ ئه‌حالم‬

‫فاخیر بڵباس‬ ‫داده‌ گیان ب�ه‌ن��ده‌ زۆر ل�ه‌ زووه‌ک���ه‌وه‌‬ ‫ئاشناى وشه‌ گڕکان ‌ه ئاگرینییه‌که‌ى‪،‬‬ ‫س���ه‌رزاره‌ پیرۆزه‌که‌تم ‌و ئ��اگ��ام لێیه‌‬ ‫ه �ه‌روه‌ک��و (چ��ی��خ��ۆف)ى بیمارى پڕ‬ ‫له‌ حه‌سره‌تکێش‪ ،‬ده‌مێ‌ ساڵه‌ خه‌م ‌و‬ ‫په‌ژاره‌ى داماوى میلله‌ته‌که‌ت هه‌رده‌م‪،‬‬ ‫به‌ره‌و ته‌قاندنه‌وه‌ى جامى تووره‌بوونیت‬ ‫ده‌ب���ه‌ن ‌و وێ��ڵ��ى‪ ،‬ب�ه‌ دواى ئ �ه‌و دونیا‬ ‫ئازادییه‌ى‪ ،‬که‌وا له‌ سه‌رده‌مى گاگۆڵه‌‬ ‫و رۆشتنه‌ سه‌رچۆکاندا‪ ،‬خه‌ونت پێوه‌‬ ‫ده‌بینین ‌و خه‌یاڵه‌ س�ه‌وزه‌ک��ان��ى ئه‌و‬ ‫رۆژانه‌ت‪ ،‬له‌ بیر و هه‌ستدا په‌نگییان‬ ‫ده‌خ���وارده‌وه‌ و به‌ هیواى ئامانجییان‬ ‫سه‌رت ده‌نایه‌ سه‌رسه‌رین‪...‬‬ ‫داده‌ گیان ته‌نها برابچووکت ره‌نگه‌‬ ‫به‌ ت�ه‌واوى‪ ،‬له‌ قواڵیى ده‌روون�ه‌ پڕ له‌‬ ‫ج��ۆش ‌و خ��رۆش�ه‌ک�ه‌ت��دا ت��ێ بفکرێ‌‬ ‫‌و ل�ه‌ ئ��ازاره‌ک��ان��ى ناخى ت��ۆ بگات‪.‬‬ ‫چونکه‌ سااڵنێکه‌ پێشمه‌رگه‌یه‌کى‬ ‫راست ‌و دروستى خه‌باتکارى دێرین ‌و‬ ‫شۆڕشى نوێى ئاسا به‌ڕێزتان هه‌یت ‌و‬ ‫هه‌روا ده‌شبیت‪ .‬سه‌یره‌ گه‌وره‌کانمان‬ ‫س���ه‌ره‌ڕاى گرنگیدان ‌و خوێندنه‌وه‌ى‪،‬‬ ‫به‌رهه‌مه‌ چاالکییه‌ سیاسییه‌کان ‌و‬ ‫شۆڕبوونه‌وه‌ى قواڵیى رۆحى وشه‌کان‬ ‫‌و تاتێگه‌یشتن ‌و به‌رجه‌سته‌کردنیان‪،‬‬ ‫رێ���زى س�ه‌ن��گ�ه‌رب��وون��ى چ�ه‌ن��د ساڵه‌ى‬ ‫تێکۆشان ‌و خه‌بات‪ ،‬له‌ ده‌نگت ده‌خه‌ن‬ ‫‌و ب�ه‌ وێ��ن �ه‌ى‪ ،‬واڵت��ه‌ دیکتاتۆره‌کان‬ ‫له‌ ه�ه‌ر ک��اردان�ه‌وه‌ی�ه‌ک��دا‪ ،‬که‌له‌بچه‌‬ ‫ئاماده‌یه‌ و دروشمى (قسه‌ى گه‌وره‌ و‬ ‫ده‌مانچه‌ى بچووک) به‌ بێ‌ چه‌ند و‬ ‫چ��وون ده‌بێته‌ وێ��ردى سه‌ر زار و چى‬ ‫ره‌ن��ج ‌و به‌رهه‌مى رێ��ب��ازى ش��ۆڕش ‌و‬ ‫به‌رخودان هه‌یه‌‪ ،‬زۆردارانه‌ ده‌خرێنه‌ ژێر‬ ‫پاو بوونیان ده‌بێته‌ مه‌زرا چڵپاوه‌که‌ى‬ ‫به‌رده‌م رووباره‌کان‪.‬‬ ‫ده‌ی��ڵ��ێ��م�ه‌وه‌ ئ��اخ��ر پێویسته‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫ب �ه‌ ب���ه‌رده‌وام���ی���ش ب��ی��ڵ��ێ��م �ه‌وه‌‪ ...‬ج��ا‪،‬‬ ‫له‌ دڵى گ �ه‌وره‌ پا له‌ سه‌ر پاکان به‌‬ ‫هه‌ند وه‌رب��گ��ی��رێ‌‪ ،‬ی��ان ن��ا ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫باشتر‪ ،‬کێخواکانى به‌ ناو موسڵمانى‬ ‫س��ه‌ر مینبه‌رى ب��ان��گ �ه‌ش �ه‌ى‪ ،‬پ��ڕ له‌‬ ‫دی��م��اگ��ۆج��ی��ان��ی��ی �ه‌ک��ان‪ ،‬ل���ه‌ نهێنى‬ ‫ژی��ان��ن��ام�ه‌ى ئ �ه‌و ئ��اف��ره‌ت�ه‌ ب�ه‌ج�ه‌رگ‬ ‫‌و چ��او نه‌ترسه‌ خۆ به‌خشه‌ ک��ورده‌دا‬ ‫بگه‌ن‪ ،‬که‌ له‌ به‌رده‌م زلهێزه‌ دیکتاتۆره‌‬ ‫حه‌وت پشت گۆڕبه‌گۆڕه‌که‌ى‪ ،‬به‌غدا‬ ‫توانى زۆر له‌ نزیکه‌وه‌ داواى مافى‬ ‫ک��ورد‪ ،‬بێنێته‌ گ��ۆڕێ ‌و گله‌یى له‌‬ ‫پێشێلکردنى مافه‌کان‪ ،‬له‌ الیه‌ن ئه‌وه‌وه‌‬ ‫بکات!‪.‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ى ب �ه‌ خ��ام�ه‌ پ��ی��رۆزه‌ک �ه‌ى‬

‫لێکه‌وته‌کانى کۆتایى مێژوو و‬

‫وێن‬

‫داوای لێبوردن له‌ خوێنه‌رانمان ده‌که‌ین به‌هۆی باری ته‌ندروستی‪ ،‬مامۆستا‬ ‫نه‌یتوانی له‌ دواهه‌مین ژماره‌کانی رۆژنامه‌که‌ماندا به‌ گۆشه‌که‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵماندا به‌رده‌وام بێت‪.‬‬

‫س��وارچ��اک��ان�ه‌ ئ���ازا‪ ،‬ن��زی��ک ‌و دوور‬ ‫به‌رنگارى به‌عسیزمه‌کان بۆته‌وه‌ و له‌‬ ‫پێناوى نه‌ته‌وه‌که‌یدا‪ ،‬هه‌میشه‌ جه‌نگاوه‌‬ ‫و رووبه‌ڕووى چه‌ندین کێشه‌ و ناکۆکى‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم کێ‌‌و کامن ئه‌وانه‌ى به‌‬ ‫خوێنى شه‌هیدان‌و به‌ شۆڕشى نووکى‬ ‫پێنووسه‌کانى که‌سانێکى‪ ،‬وه‌کو داده‌‬ ‫بوونه‌ته‌ خاوه‌ن پۆسته‌ و پله‌وپایه‌ى زۆر‬ ‫ب �ه‌رز و نیمچه‌ ئاوڕێکیان‪ ،‬داوه‌ت �ه‌وه‌‬ ‫و ره‌نجى خه‌بات ‌و تێکۆشانه‌کانیان‬ ‫خراوه‌ته‌ به‌رچاو و خۆشویستراون؟!‪.‬‬ ‫زۆر به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ داده‌گیان‪ ،‬تۆ له‌وه‌تى‬ ‫م��ن پێت ده‌زان���م ‌و ه�ه‌ی��ت ‌و هه‌موو‬ ‫ته‌مه‌نت‪ ،‬به‌ زمانى چه‌کى خامه‌که‌ت‬ ‫وه‌ک���و پێشمه‌رگه‌یه‌کى ب �ه‌ وه‌ف���ا ‌و‬ ‫کۆڵنه‌ده‌ر‪ ،‬له‌ رێگاى کوردایه‌تییه‌وه‌‬ ‫به‌خشى ‌و ژی��ان ‌و ب �ه‌ه��ارى الوێتیت‬ ‫ک��رده‌‪ ،‬قوربانى ئه‌و رێبازه‌ و که‌چى‬ ‫هه‌ر ده‌ڵێن‪ :‬بێ‌ ده‌نگ به‌و تۆى ئافره‌ت‬ ‫‌و له‌و جۆره‌ که‌سایه‌تییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ بیر‬ ‫و باوه‌ڕى ئێمه‌دا ناگونجێت‌و هه‌روه‌ها‬ ‫نووسه‌رانى له‌ شێوه‌ى تۆش ب ‌ه هیچ‬ ‫جۆرێ‌ نابێ‌ هه‌بن!‪.‬‬ ‫گازانده‌ و خه‌مه‌کانت له‌ هه‌رچییه‌که‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ى گرتبێ‌‪ ،‬جێگاى هه‌ڵوێسته‌‬ ‫و ده‌ب����ێ‌ خ��وێ��ن��دن �ه‌وه‌ى ب��ۆ ب��ک��رێ‌‪،‬‬ ‫ده‌زان���م س���وورى ل�ه‌ س �ه‌ر پ��رۆژه‌ک��ان��ى‬ ‫وک���و چ��اک��س��ازى ‌و گ���ه‌ڕان���دن���ه‌وه‌ى‬ ‫ژی��ان ‌و بنه‌بڕکردنى‪ ،‬ناعه‌داله‌تى ‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌تى‪ ،‬ئاخۆ که‌س هه‌یه‌ بێته‌‬ ‫ده‌ن��گ ‌و گ��وێ‌ له‌ ه��ات ‌و ه��اوارت‬ ‫بگرێ‌‌و قبوڵى‪ ،‬ره‌خنه‌ و هه‌ڕه‌شه‌کانى‬ ‫ئافره‌تێکى وه‌کو تۆى نائاسایى بکات؟‬ ‫بێگومان نا هه‌رگیز نه‌خێر‪.‬‬ ‫دووره‌ په‌رێزیشت ل�ه‌ گرتنه‌ ده‌ستى‬ ‫پێنووسدا داده‌ى ئازیز‪ ،‬دڵنیابه‌ شه‌قامى‬ ‫جیهانى ن��ووس��ه‌ره‌ک��ان ‌و پێشه‌نگى‬ ‫کاروانى نووسینمان‪ ،‬تارمایى به‌خۆوه‌‬ ‫ده‌بینێ‌‌و پرشه‌ى رووناکى ئه‌ستێره‌کانى‬ ‫ئ��اس��م��ان‪ ،‬ل���ه‌ گ �ه‌ش �ه‌ ده‌ک�����ه‌ون من‬ ‫وایده‌بینم‪ .‬هاوبه‌شى خه‌مه‌کانتم مافى‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌ خۆم ناده‌م‌و بڵێم‪ :‬له‌ به‌هره‌ى‬ ‫تۆ ده‌چم‪ ،‬نا مه‌حاڵه‌ ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ هه‌یه‌‬ ‫ده‌ڵێم‪ :‬هاوخه‌مه‌که‌ت چ به‌ نووسین‪،‬‬ ‫چ به‌ کرده‌وه‌ ره‌نگه‌ به‌شێک بێ‌‪ ،‬له‌‬ ‫شێوه‌ى ده‌ربڕینى زای�ه‌ڵ�ه‌ى جه‌نابتان‪،‬‬ ‫که‌وا دژ به‌ هه‌موو ئه‌وانه‌ى‪ ،‬تا سه‌ر‬ ‫ئێسقان گه‌نده‌ڵن‌و له‌لووشکردنى مافى‬ ‫هاوواڵتیان‪ ،‬رۆچونه‌ته‌ ناخى زه‌وى ‌و‬ ‫بوونه‌ته‌ هۆى‪ ،‬سه‌رلێشێواوى که‌سانى‬ ‫ه�ه‌ژار و نوغرۆکردنى گه‌شه‌ى بارى‬ ‫ئابوورى واڵت ‌و شاردنه‌وه‌ى‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌و خۆشى ‌و بزه‌یه‌ى که‌ ماناى ژیان‬ ‫ده‌به‌خشێت ‌و ڕه‌نگ ‌و ڕوخسارى پێ‌‬ ‫ده‌بێت ‌ه بوون‪.‬‬ ‫به‌ڵێ‪ :‬داده‌ى من خه‌م ‌و په‌ژاره‌کانى‬ ‫(‪‌17‬و‪‌18‬و‪)25‬ى شوباتى ساڵى پار‬ ‫‌و هتد‪ ،..‬زه‌خمێکه‌ و وه‌ک ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫خه‌مى کێو له‌بن دێ��ن�ێ‌‪ ،‬دیسانه‌وه‌‬ ‫گوێکان له‌ ئاستى گریان‌و فرمێسکه‌‬ ‫ت��اڵ ‌و س��وێ��ره‌ک��ان هیچ نابیستن ‌و‬ ‫ک�ه‌ڕواڵڵ��ی بۆته‌‪ ،‬پێناسه‌ى ئ �ه‌وان ‌و‬ ‫ده‌ڵێى‪ :‬شه‌هیده‌کان بۆ کوشتنى ئه‌مان‬ ‫چونه‌ته‌ بۆسه‌ و دژایه‌تییان له‌ بوون‬ ‫‌و نه‌مانییاندا کراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناهه‌قییان‬ ‫ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ده‌ک��رێ��ت ‌و مافى خوێنى‬ ‫گه‌شییان به‌خۆڕایى ده‌چێت‪.‬‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫کۆتایى ئایدۆلۆژیا‬ ‫نوسینی‬ ‫حه‌یده‌ر ناسیح‬

‫ی �ه‌ک��ێ��ک ل���ه‌و م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ ف�ه‌ل��س�ه‌ف��ى‬ ‫و س��ی��اس��ى ـ ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی��ان �ه‌ى که‌‬ ‫مشتومڕێکى زۆرى ل �ه‌ س �ه‌ر ک��راوه‌‬ ‫و پانتایى و م�ه‌غ��زای�ه‌ک��ى گ���ه‌وره‌ و‬ ‫کاریگه‌رى له‌ گۆڕه‌پانى ڕۆشنبیرى‬ ‫و فه‌لسه‌فیدا داگ��ی��ر ک��رد ل�ه‌ دنیاى‬ ‫رۆژئ�������اوادا‪ ،‬ب��ه‌ ت��ای��ب�ه‌ت��ى ل��ه‌ ن��ی��وه‌ى‬ ‫دووه‌مى سه‌ده‌ى بیسته‌مه‌وه‌‪« ،‬کۆتایى‬ ‫مێژوو و کۆتایى ئایدۆلۆژیا» بوون‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌ک په‌ڕینه‌وه‌ له‌ قۆناغێکى‬ ‫مێژووییه‌وه‌ بۆ نێو قۆناغێکى تر که‌‬ ‫س���ه‌رج���ه‌م ب��ه‌ه��او ده‌رک���ه‌وت���ه‌ سیاسى‬ ‫و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان ل �ه‌گ �ه‌ڵ خۆیدا‬ ‫ده‌پێچێته‌وه‌ و به‌ها و مۆراڵ و پره‌نسیپى‬ ‫نوێ جێگه‌یان ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬بێ‌گومان ئه‌و‬

‫هاتبووه‌ ئ��اراوه‌‪ .‬بۆیه‌ نوسه‌رى گه‌وره‌ى‬ ‫ئه‌مریکا (دانێل بێل) کتێبى «کۆتایى‬ ‫ئ��ای��دۆل��ۆژی��ا» ل �ه‌ س��اڵ��ى (‪)1961‬دا‬ ‫نوسى‪ .‬بۆ ئ��ه‌وه‌ى ئ��ام��اژه‌ به‌ نه‌مانى‬ ‫ئایدۆلۆژیا و هزری سیاسى بکات به‌‬ ‫تایبه‌ت له‌ سااڵنى په‌نجاکاندا‪ .‬دواتر‬ ‫و له‌ پ��اش ملمالنێ تونده‌کانى نێوان‬ ‫ئ���ه‌وروپ���اى رۆژئ����اوا و رۆژه����ه‌اڵت و‬ ‫دژیه‌کییه‌کانى کۆمۆنیزم و ئه‌وانه‌ى‬ ‫دوات���ر ن��او ن���ران ل��ی��ب��راڵ��ی��زم‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫روخانى بلۆکى رۆژهه‌اڵت و بردنه‌وه‌ى‬ ‫لیبرالیزم له‌و ملمالنێیانه‌دا‪ ،‬نوسه‌رى به‌‬ ‫ره‌چ�ه‌ڵ�ه‌ک ژاپۆنی و به‌ ره‌گه‌زنامه‌‬ ‫ئه‌مریکى (فرانسیس فۆکۆیاما) له‌‬ ‫ساڵى (‪ )1992‬کتێبه‌ به‌ناوبانگه‌که‌ى‬ ‫«ک���ۆت���ای���ى م�����ێ�����ژوو»ى ن���ووس���ی‪،‬‬ ‫وه‌ک ئ��ام��اژه‌ی �ه‌ک ب��ۆ سه‌رکه‌وتنى‬ ‫لیبراڵیزم؛ به‌ شێوه‌یه‌ک که‌ ده‌توانێت‬

‫زۆر جار تێڕوانینى‬ ‫کۆمه‌ڵناسانه‌ ئه‌و‌ه ناکات‬ ‫به‌ ئه‌رکى خۆى ک ‌ه الیه‌ن ‌ه‬ ‫پۆزه‌تیڤ و نێگه‌تیڤه‌کانى‬ ‫ئه‌و لێکه‌وته‌ گه‌ردونیان ‌ه‬ ‫دیاری بکات‬

‫جێگره‌وه‌ سیاسى و کۆمه‌اڵیه‌تیانه‌ش‬ ‫کاریگه‌رى گه‌وره‌ى له‌ سه‌ر بیر و باوه‌ڕ‬ ‫و دنیابینى و شێوازى ژیانى تاکه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگاکان هه‌یه‌ و ب�ه‌رده‌وام��ی��ش‬ ‫ده‌م���ێ���ن���ێ���ت‪ .‬ئ���ه‌گ���ه‌رچ���ى زۆر ج��ار‬ ‫تێڕوانینى کۆمه‌ڵناسانه‌ ئه‌وه‌ ناکات به‌‬ ‫ئه‌رکى خۆى که‌ الیه‌نه‌ پۆزه‌تیڤ و‬ ‫نێگه‌تیڤه‌کانى ئه‌و لێکه‌وته‌ گه‌ردونیانه‌‬ ‫دی��اری بکات‪ ،‬به‌ڵکو زیاتر واقیع و‬ ‫راستینه‌ى بارودۆخه‌کان ده‌کاته‌ جێى‬ ‫لێوردبونه‌وه‌ و لێکۆڵینه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم گومان‬ ‫له‌وه‌دا نیه‌ که‌ ئه‌و جۆره‌ گۆڕانکاریانه‌‬ ‫له‌ هه‌ر دوو الیه‌نه‌که‌ به‌ده‌ر نین‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌ پاش جه‌نگى دووه‌مى جیهانییه‌وه‌‬

‫خۆشگوزه‌رانى بۆ ژیان به‌رده‌ست بخات‬ ‫و وه‌ک شاى سیستمه‌کان مانیفێستى‬ ‫لیبراڵیزمى کرد‪.‬‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ کۆتایى مێژوو پێگه‌یه‌کى‬ ‫ب �ه‌ن��رخ��ى ل��ه‌ رۆژئ�������اوادا ب �ه‌خ��ش��ى به‌‬ ‫لیبراڵیزمى کالسیک و ب���ووه‌ هۆى‬ ‫زیادبوونى الیه‌نگرانى‪ .‬پاشان پێبه‌پێى‬ ‫ق��ۆن��اغ �ه‌ ج���ی���اوازه‌ک���ان و ل���ه‌ واڵت���ه‌‬ ‫جیاوازه‌کاندا گۆڕانکارى به‌سه‌ردا هات‬ ‫و به‌هۆى شه‌پۆلى جیهانگیریشه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫زوو ته‌شه‌نه‌ى کرد تا له‌ ئایدۆلۆژیایه‌کى‬ ‫سیاسییه‌وه‌ تێکه‌ڵ به‌ فۆرمێکى نوێى‬ ‫سیاسه‌ت بوو که‌ به‌شێکى ه �ه‌ره‌زۆرى‬

‫بانگه‌شه‌ى کۆتایى مێژوو‬ ‫و ئایدۆلۆژیایه‪ ‌،‬مۆدێرنیته‌ى‬ ‫وه‌ک پرۆژه‌یه‌کى سیاسى‬ ‫ـ کۆمه‌اڵیه‌تى گۆڕى بۆ‬ ‫مۆدێرنیته‌ى کاپیتاڵیزم‬ ‫و خزاندیه‌ نێو مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫ئابورییه‌کانه‌و‌ه و به‌رته‌سک و‬ ‫بچوکى کرده‌وه‌‬ ‫و قوڵبونه‌وه‌ى ملمالنێى ئایدۆلۆژیاکان‪،‬‬ ‫تا ئ �ه‌و راده‌ی���ه‌ى ئیدى شه‌که‌ت بوون‬ ‫له‌ پێکدادان و ملمالنێیوه‌‪ ،‬ونبونێک‬ ‫ل���ه‌ ب��ه‌ه��ا س��ی��اس��ى و ه��زری��ی �ه‌ک��ان��دا‬

‫ئ���اب���وورى پ��ێ��ک��ى ده‌ه��ێ��ن��ێ��ت‪ ،‬ب �ه‌ن��اوى‬ ‫نیۆلیبراڵیزم‪.‬‬ ‫ج��ێ��ى ب���اس���ه‌ ه����ه‌ر ئ����ه‌و ب��ان��گ �ه‌ش �ه‌ى‬ ‫ک��ۆت��ای��ى م���ێ���ژوو و ئ��ای��دۆل��ۆژی��ای �ه‌‬

‫م��ۆدێ��رن��ی��ت��ه‌ى وه‌ک پ���رۆژه‌ی���ه‌ک���ى‬ ‫س��ی��اس��ى ـ ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ى گ���ۆڕى بۆ‬ ‫مۆدێرنیته‌ى کاپیتاڵیزم و خزاندیه‌ نێو‬ ‫مه‌سه‌له‌ ئابورییه‌کانه‌وه‌ و به‌رته‌سک‬ ‫و بچوکى ک���رده‌وه‌ و ل�ه‌ پرۆژه‌یه‌کى‬ ‫گشتى کۆمه‌ڵگه‌وه‌ گۆڕیتى بۆ ئاستى‬ ‫ئیندیڤیجواڵیزم و به‌ربه‌ره‌کانێى گروپه‌‬ ‫کۆمپانیا زه‌به‌الحه‌کان‪ ،‬که‌ به‌ وته‌ى‬ ‫(ن����وام چ��ۆم��س��ک��ى) «ل���ه‌ کیانێکى‬ ‫ده‌ستکرده‌وه‌‪ ،‬فۆرمى کیانێکى سروشتى‬ ‫پێ به‌خشین‪ ،‬به‌ تایبه‌تى له‌ م��اف و‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا و سه‌پاندیانى به‌سه‌ر تاکدا»‪.‬‬ ‫ل�ه‌راس��ت��ی��دا مۆدێرنیته‌ى کاپیتاڵیزم‬ ‫ی�ه‌ک��ێ��ک��ى ت��ر ل��ه‌ ده‌ره��اوی��ش��ت �ه‌ک��ان��ى‬ ‫که‌ بریتى بوو له‌ زیاتر چڕکردنه‌وه‌ى‬ ‫ئیندیڤیجواڵیزم‪ .‬زی��ات��ر ل �ه‌ ه�ه‌م��وو‬ ‫تیۆرییه‌کانى پێش خۆى توانى ببێته‌‬ ‫ب�ه‌ش��ێ��ک ل �ه‌ ژی���ان و هه‌ڵسوکه‌وتى‬ ‫تاکه‌کان‪ .‬شه‌قڵێکى واى به‌جێهێشت که‌‬ ‫له‌ داهاتوشدا ئه‌و سه‌رده‌مه‌ مێژووییه‌ى‬ ‫رۆژئ��اواى پێ جیا بکرێته‌وه‌ و پێناسه‌‬ ‫بکریت‪.‬‬ ‫بێ‌گومان سه‌رجه‌مى ئه‌و گۆڕانکارى‬ ‫و ملمالنێیانه‌ کاریگه‌رى له‌ سه‌ر ڕۆڵ‬ ‫و بوونى ئایینیش ه�ه‌ب��ووه‌‪ ،‬چ له‌ نێو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت و ب�ه‌ تایبه‌تیش ده‌س�ه‌اڵت��ى‬ ‫یاساداناندا‪ ،‬چ له‌ سه‌ر ئاستى بیر و‬ ‫ب����اوه‌ڕى ت��اک�ه‌ک�ه‌س��ى‪ .‬ئ �ه‌گ �ه‌ر ئاینى‬ ‫کریستیانیتى له‌ ب�ه‌رچ��او بگرین‪ ،‬به‌‬ ‫ئاشکرا ده‌بینین له‌ هه‌ر دوو ئاسته‌که‌دا‬ ‫ئ��ه‌م رۆڵ���ه‌ى ئائین ک��ه‌م ب��ۆت��ه‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌تیش له‌ نێو گه‌نجان و نه‌وه‌ى نوێدا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌ها و نۆرمه‌ کریستیانیه‌کان و‬ ‫تێڕوانین بۆ ئایین‪ ،‬گۆڕانى به‌سه‌ردا‬ ‫ه��ات‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌شێکى ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب��ۆ گ��واس��ت��ن �ه‌وه‌ ب���ه‌ره‌ و قۆناغێکى‬ ‫م��ێ��ژووى ت��ر‪ ،‬به‌شێکیشى به‌هۆى ئه‌و‬ ‫گۆڕانکارییه‌ هزری و فه‌لسه‌فیانه‌وه‌‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫له‌ ئێستادا ئه‌و کاریگه‌ریانه‌ به‌ شێوه‌یه‌ک‬ ‫چوونه‌ته‌ نێو ژیانى تاکه‌کانه‌وه‌ که‌‬ ‫ب�ه‌ ت���ه‌واوى ب��وون ب�ه‌ جیاکه‌ره‌وه‌یه‌کى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى‪ ،‬له‌ سه‌ر ئاستى کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫و ئیندیڤیجواڵ‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ شێوه‌یه‌کى‬ ‫بنه‌ڕه‌تى کاریگه‌رى خۆى خستۆته‌ نێو‬ ‫خه‌یاڵ و بیرکردنه‌وه‌ى تاکى زۆرێک‬ ‫ل �ه‌ واڵت��ان��ى رۆژئ�������اوادا‪ .‬ئ����ه‌وه‌ش به‌‬ ‫ئاشکرا ره‌نگدانه‌وه‌ى له‌ سه‌ر هونه‌ر و‬ ‫ئ �ه‌ده‌ب و ته‌نانه‌ت توێژینه‌وه‌ زانستى‬ ‫و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانیش ه�ه‌ب��ووه‌؛ هه‌ر‬ ‫وه‌ک چۆن گۆڕینێکى هه‌مه‌ڕه‌نگى له‌‬ ‫تردیسیۆن و هه‌ڵسوکه‌وت و خواردن و‬ ‫زۆرێک له‌ نۆرمه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانى‬ ‫تردا به‌ئه‌نجام گه‌یاندووه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌رچ��ى ب��ی��روڕاى ج��ی��اواز ل�ه‌ مه‌ڕ‬ ‫لیبراڵیزم و مۆدێرنیته‌ و لێکه‌وته‌کانى‬ ‫پ��اش کۆتایى م��ێ��ژوو و ئایدۆلۆژیا‬ ‫ل��ه‌ ئ������ارادان ب��ۆ ش��رۆڤ �ه‌ک��ردن��ى ه �ه‌ر‬ ‫ده‌ره‌ن��ج��ام��ێ��ک ل �ه‌ ئ���ه‌گ���ه‌رى روودان‬ ‫و روون���ه‌دان���ى‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئ��ه‌وه‌ روون���ه‌ که‌‬ ‫واقیعێکى مێژووى ئه‌و بارودۆخانه‌ى‬ ‫ه��ێ��ن��اوه‌ت �ه‌ ئ�����اراوه‌‪ .‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ش��دا‬ ‫هه‌ندێک پێیان وایه‌ ئێستا جیهان له‌‬ ‫قه‌یرانى سیستمه‌کاندا ده‌ژى و تینوى‬ ‫چاره‌سه‌رێکى ریشه‌ییه‌ و پێیان وایه‌‬ ‫بێزارى و هاوارى خه‌ڵک چ له‌ رۆژئاوا‬ ‫و چ ل �ه‌ رۆژه�����ه‌اڵت ن��ی��ش��ان�ه‌ى ئ�ه‌و‬ ‫راستیه‌ن‪.‬‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ ه�ه‌م��وو ئ�ه‌وان�ه‌ش��دا بیرۆکه‌ى‬ ‫ک��ۆت��ای��ى م���ێ���ژوو ب���ه‌ ئ���ام���اژه‌ک���ردن‬ ‫ب���ۆ پ �ه‌ره‌س �ه‌ن��دن �ه‌ک��ان��ى ت���ی���رۆری���زم و‬ ‫ب �ه‌ی �ه‌ک��داک��ێ��ش��ان��ى ش��ارس��ت��ان��ی �ه‌ت��ی‬ ‫جیاوازه‌کان و په‌ره‌سه‌ندنى ڕه‌یسیزم له‌‬ ‫هه‌ندێک واڵتى خۆرئاواییدا له‌ ناوه‌وه‌‬ ‫و ده‌ره‌وه‌ى رۆژئاوادا‪ ،‬روبه‌ڕوى گه‌لێک‬ ‫ره‌خنه‌ بویه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ گه‌لێک بیرمه‌ند‬ ‫و سکۆالرى وه‌ک��و (ن��وام چۆمسکى)‬ ‫و (ساموێل هانتینگیۆن) پێیان وابوو‬ ‫کۆتایى مێژوو نه‌هاتووه‌ و ئێستاش‬ ‫ملمالنێکان ب���ه‌رده‌وام���ه‌‪ .‬ل �ه‌ الیه‌کى‬ ‫ت��ری��ش�ه‌وه‌ هه‌ندێکى ت��ر ب��ڕوای��ان وای �ه‌‬ ‫که‌ به‌ ره‌چاوکردنى ژیانى ت��اک له‌‬ ‫روژئ���اوادا و ب �ه‌راوردک��ردن��ى به‌ دۆخه‌‬ ‫م��ێ��ژووی��ی �ه‌ک��ان��ى پ��ێ��ش��ووت��ر‪ ،‬م��رۆڤ‬

‫ده‌گ��ات �ه‌ ئ �ه‌و راس��ت��ی�ه‌ى ک�ه‌ لیبراڵیزم‬ ‫و مۆدێرنیته‌ ت��وان��ی��ان بارودۆخێکى‬ ‫باشتر و خۆشگوزه‌رانییه‌کى زیاتر بۆ‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌که‌نیان ده‌سته‌به‌ر بکه‌ن که‌‬ ‫پێشتر ده‌گمه‌ن ب��ووه‌‪ .‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر به‌‬ ‫چاوێکى زۆر ره‌خ��ن�ه‌گ��ران�ه‌ بڕوانینه‌‬ ‫بارودۆخه‌که‌‪ ،‬به‌ تایبه‌تى له‌ ئێستاى‬ ‫رۆژئ��������اوادا‪ ،‬ئ��ه‌گ��ه‌رچ��ى ه�ه‌ن��دێ��ک‬ ‫یڕوایان وای�ه‌ که‌ ژی��ان لێره‌ هه‌ندێک‬ ‫ب �ه‌ه��اى ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ى ل �ه‌ده‌س��ت داوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ روونى ده‌بینین که‌ ئایدۆلۆژیا‬ ‫شه‌پۆلێکى وه‌س��ت��اوه‌ و ئێستا ئه‌گه‌ر‬ ‫کۆتایشى نه‌هاتبێت ئه‌وا له‌ جموجوڵ‬ ‫که‌وتووه‌‪ .‬بارودۆخى ژیان له‌ رۆژئ��اوا‬ ‫له‌ روى کۆمه‌الیه‌تییه‌وه‌ به‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫ب����ه‌راورد ن��اک��رێ��ت‪ .‬چونکه‌ جگه‌ له‌‬ ‫قۆناغى مێژوییش‪ ،‬ج��ۆرى کێشه‌ و‬ ‫ئاریشه‌کان زۆر جیاوازن‪.‬‬ ‫وات���ا وه‌ک ت��ێ��ڕوان��ی��ن ل �ه‌ م��ێ��ژوو‪ ،‬له‌‬ ‫خه‌بات و قۆناغه‌کان‪ ،‬ن��ات �ه‌واوى له‌و‬ ‫سیستمانه‌دایه‌ ب��ۆ ده‌س��ت�ه‌ب�ه‌رک��ردن��ى‬ ‫خۆشگوزه‌رانى ژیان بۆ زۆرینه‌ که‌ ئه‌وه‌‬ ‫به‌ درێژایى مێژوو مه‌هامى زۆرێک‬ ‫له‌ فه‌لسه‌فه‌ و ئایدۆلۆژیاکانى جیهان‬ ‫ب����ووه‌‪ ،‬ت��ا چ���اره‌س���ه‌رى ئ���ه‌و دۆخ��ان �ه‌‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ل��ێ��ره‌وه‌ ده‌گه‌ینه‌ ئ�ه‌و راستیه‌ى‬ ‫که‌ نه‌ مۆدێرنیته‌ى س�ه‌رم��ای�ه‌دارى و‬ ‫نیۆلیبراڵیزم که‌ لێکه‌وته‌ى کۆتایى‬ ‫ئایدۆلۆژیان نه‌ فاشیزمى زۆرێک له‌‬ ‫واڵت��ان��ى خ��ۆره �ه‌اڵت ک�ه‌ به‌ره‌نجامى‬ ‫ش �ه‌ڕى ئایدۆلۆژین‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌و‬ ‫م �ه‌ه��ام �ه‌ ب���ه‌دی بهێنن‪ .‬ئ�ه‌گ�ه‌رچ��ى‬ ‫م��ن ب���ڕوام وای �ه‌ زۆر ش��ت ل�ه‌ فاشیزم‬ ‫باشتره‌‪ ،‬وه‌ زۆر شتیش له‌ مۆدێرنیته‌ى‬ ‫سه‌رمایه‌دارى و لیبراڵیزم خراپتر ده‌شێت‬ ‫بێنه‌ ئاراوه‌ و هه‌بن‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوانه‌ى که‌ به‌کارهاتوون‪:‬‬ ‫‪The end of history by Francis‬‬ ‫*‪Fukuyama‬‬ ‫‪The end of ideology by‬‬ ‫*‪Daniel Bell‬‬ ‫‪*History is not over (an‬‬ ‫‪interview‬‬ ‫‪with‬‬ ‫‪Noam‬‬ ‫)‪Chomsky‬‬

‫هه‌مه‌ڕه‌نگ‬

‫‪www.chatrpress.com‬‬

‫پرسی چه‌تر‬ ‫پرسی چه‌تر‪ ،‬پانتاییه‌ک ‌ه (چه‌تر)‬ ‫بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی‬ ‫هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه‌‬ ‫لێره‌و‌ه هه‌ر هه‌فت ‌ه و ل ‌ه سه‌ر‬ ‫پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان‬ ‫بخه‌نه‌ڕوو‪.‬‬

‫››‬

‫پرسی ئه‌مجاره‌ی‬

‫چه‌تر‪:‬‬

‫بۆچونت چیه‌ له‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ی که‌‬ ‫به‌ بێ مۆڵه‌ت چه‌ک‬ ‫هه‌ڵده‌گرن؟‬

‫شوان رحیم دوکاندار‪:‬‬ ‫چه‌ک هه‌ڵگرتن دووالی ‌ه‬ ‫نیه‌‪ .‬جاری وایه‌ به‌ هۆی‬ ‫ئ��ی��ش��ک �ه‌ت �ه‌وه‌ پێویسته‌‬ ‫چ���ه‌ک ه���ه‌ڵ ب��گ��ری��ت‪،‬‬ ‫ج���اری واش���ه‌ که‌سێک‬ ‫بێ ئ �ه‌وه‌ی ئیشی پێ بێت چه‌ک هه‌ڵ‬ ‫ده‌گ��رێ��ت ی���ان ج���اری وای���ه‌ ئ���ه‌و چ�ه‌ک‬ ‫هه‌ڵگرتنه‌ ده‌بێته‌ هۆی دروستبونی کێشه‌‪.‬‬ ‫چونکه‌ جاری وایه‌ ئه‌و که‌سه‌ توڕه‌ ده‌بێت‬ ‫و ده‌ک�ه‌وێ��ت�ه‌ ت�ه‌ق�ه‌ک��ردن و ل�ه‌وان�ه‌ی�ه‌ ئه‌و‬ ‫ته‌قه‌کردنه‌ ببێته‌ هۆی کوشتنی که‌سێک‪.‬‬ ‫بۆیه‌ داواک��ارم له‌ الیه‌نه‌ په‌یوندیداره‌کان‬ ‫رێگه‌ له‌ هه‌ڵگرتنی چه‌ک بگرن‪ .‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ ئێستادا هه‌ڵگرتنی چه‌ک بۆته‌‬ ‫مۆدێل وه‌ زۆر که‌س به‌ بێ گوێدان به‌‬ ‫هیچ یاسایه‌ک کاری پێوه‌ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌زم���ه‌ڕج���ه‌م���ال س��ال��ح‬ ‫موده‌ریس‪:‬‬ ‫دیارده‌ی چه‌ک هه‌ڵگرتن‬ ‫دی��ارده‌ی �ه‌ک��ی ناشیرینه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ت���ای���ب���ه‌ت���ی ل�����ه‌ ن���او‬ ‫کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا ده‌بینی له‌ بازاڕه‌کاندا‬ ‫به‌ ئاشکرا مامه‌ڵه‌ی پێوه‌ ده‌کرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫داوام وایه‌ ئه‌م مامه‌ڵه‌کردنه‌ به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫نه‌بێ و ته‌نها بۆ ئ�ه‌و که‌سانه‌ بێت که‌‬ ‫پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان پ��ێ��ی�ه‌ ب��ۆ ک����اری ت��ای��ب �ه‌ت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها رێگه‌ش له‌و گه‌نجانه‌ بگیرێت که‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژمار‌ه ‪95‬‬ ‫دوو شه‌م ‌ه ‪ 2012/3/5‬ـ ‪15‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫مامه‌ڵه‌ی پێوه‌ ده‌که‌ن‪ .‬چونکه‌ ئێستا ل ‌ه‬ ‫بازاڕدا که‌سانێکی زۆر به‌ بێ گوێدان به‌‬ ‫یاسا مامه‌ڵه‌ی پێوه‌ ده‌که‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ کارێکی‬ ‫زۆر خراپه‌ و ده‌بێ به‌ زوترین کات رێگه‌‬ ‫ل��ه‌و ک�ه‌س��ان�ه‌ بگیرێت ک �ه‌ ئ��ه‌و ک��اران�ه‌‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئاراس جه‌مال‪ ،‬دوکاندار‪:‬‬ ‫وه‌کو خۆم دیارده‌ی چه‌ک‬ ‫ه �ه‌ڵ��گ��رت��ن ب��ه‌ ک��ارێ��ک��ی‬ ‫ناشیرین ده‌زان��م‪ .‬زۆرج��ار‬ ‫له‌وانه‌یه‌ رۆژگار کارێک‬ ‫بکات پێویستم پێی بێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ زۆرجار ئه‌و که‌سانه‌ی چه‌ک هه‌ڵ‬ ‫ده‌گرن له‌وانه‌یه‌ بۆکاری زه‌رور به‌ کاری‬ ‫بهێنن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و که‌سانه‌ی چه‌ک هه‌ڵ‬ ‫ده‌گ��رن ده‌ب��ێ مۆڵه‌تی چه‌کیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫نابێ که‌س به‌ بێ مۆڵه‌ت چه‌ک هه‌ڵ‬ ‫بگرێت‪ .‬داواک��ارم له‌ ده‌س �ه‌اڵت رێگه‌ له‌‬ ‫دی��ارده‌ی هه‌ڵگرتنی چه‌کی بێ مۆڵه‌ت‬ ‫ب��گ��رت‪ .‬چ��ون��ک�ه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ رێ��گ��رت��ن ل�ه‌و‬ ‫دیارده‌یه‌ له‌وانه‌یه‌ روداوی خۆکوشتن که‌م‬ ‫ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫زمکان جه‌میل عوسمان‪،‬‬ ‫هاواڵتی‪:‬‬ ‫ه���ه‌ڵ���گ���رت���ن���ی چ����ه‌ک‬ ‫شتێکی ب��اش ن��ی�ه‌‪ .‬داوا‬ ‫له‌ حکومه‌ت ده‌که‌م رێگر‬

‫بێت ل�ه‌ هه‌ڵگرتنی چ��ه‌ک‪ .‬چونکه‌ به‌‬ ‫هۆی هه‌ڵگرتنی چه‌که‌وه‌ له‌وانه‌یه‌ رووداوی‬ ‫کوشتن یان خۆکوشتن روو بدات‪ .‬ره‌نگه‌ ئه‌و‬ ‫که‌سه‌ی ئه‌و چه‌ که‌ی پێیه‌ باری ده‌رونی‬ ‫ت �ه‌واو نه‌بێت‪ .‬بۆیه‌ ئ�ه‌و که‌سه‌ی چه‌ک‬ ‫هه‌ڵ ده‌گرێت‪ ،‬ده‌ب��ێ حکومه‌ت مۆڵه‌تی‬ ‫چه‌کی بداتێ و پێشتر له‌ الیه‌ن پزیشکه‌وه‌‬ ‫تاقی بۆ بکرێت تا بزانرێ ئه‌م که‌سه‌ تا‬ ‫چه‌ند ده‌توانرێت متمانه‌ی پێ بکرێت و‬ ‫مۆڵه‌تی چه‌ک هه‌ڵگرتنی پێ بدرێت‪.‬‬ ‫چیمه‌ن محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫ژنی ماڵه‌وه‌‪:‬‬ ‫ب���ه‌ڕاس���ت���ی ه�ه‌ڵ��گ��رت��ن��ی‬ ‫چ���ه‌ک ک��ارێ��ک��ی ب��اش‬ ‫نیه‌ و زۆر ج��ار به‌هۆی‬ ‫ه��ه‌ڵ��گ��رت��ن��ی چ���ه‌ک���ه‌وه‌‬ ‫روداوی دڵته‌زێن روو ده‌دات‪ .‬زۆر جار ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ی چ�ه‌ک ه�ه‌ڵ ده‌گ��رن مۆڵه‌تی‬ ‫چه‌ک هه‌ڵگرتنیان نیه‌ و حه‌قه‌ حکومه‌ت‬ ‫ئ�ه‌و که‌سانه‌ ده‌ستگیر بکات که‌ به‌ بێ‬ ‫مۆڵه‌ت چه‌ک هه‌ڵ ده‌گرن‪ .‬ده‌بێ هه‌ر ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ چه‌ک هه‌ڵ بگرن که‌ پێویستیان‬ ‫پێیه‌تی‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ده‌بینین له‌ناو بازاڕدا‬ ‫چه‌ندین که‌س به‌ بێ هیچ گوێدانێک به‌‬ ‫حکومه‌ت مامه‌ڵه‌ به‌ چه‌که‌وه‌ ده‌ک �ه‌ن و‬ ‫ده‌یکڕن و ده‌یفرۆشن‪ .‬بۆیه‌ ده‌بێت حکومه‌ت‬ ‫رێی له‌م کارانه‌ بگرێت و ئه‌و که‌سانه‌ی‬ ‫ئه‌و کارانه‌ ده‌که‌ن ده‌ستگیر بکات‪.‬‬

‫ک�����ام�����ه‌ران م���ح���ه‌م���ه‌د‪،‬‬ ‫خوێندکار‪:‬‬ ‫ه���ه‌ڵ���گ���رت���ن���ی چ���ه‌ک‬ ‫کارێکی زۆر ناشیرینه‌ و‬ ‫دوره‌ له‌ هه‌مو یاساکانی‬ ‫م��رۆف��ای��ه‌ت��ی‪ .‬داوا له‌‬ ‫هاواڵتیان ده‌که‌م واز له‌و کاره‌ بێنن‪ .‬چونکه‌‬ ‫هه‌ڵگرتنی چه‌ک تا ئێستا هیچ قه‌وم و‬ ‫میلله‌تێکی ب�ه‌ره‌و پێش نه‌بردووه‌‪ ،‬تا ئێمه‌‬ ‫به‌ره‌و پێشه‌وه‌ به‌رێت‪ .‬هه‌ر قه‌وم و میلله‌تێک‬ ‫ده‌ستی دابێته‌ چه‌ک‪ ،‬ئه‌و میلله‌ته‌ به‌ره‌و‬ ‫روخان هه‌نگاوی ناوه‌‪.‬‬ ‫ئاماده‌کار‪ :‬چێنه‌ر یاسین‬

‫ئاماده‌کار‬

‫ئاماده‌کار‬

‫الوکۆ محه‌مه‌د‬

‫ئاشتى ئه‌حمه‌د‬

‫‪ .1‬ماسى هه‌ڵده‌ستێ به‌چاالککردنى‬ ‫یادگه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها رۆڵێکى گرنگى هه‌یه‌‬ ‫له‌ دروستکردنى ئێسکدا به‌هۆى بوونى‬ ‫فۆسفۆر تیایدا ب�ه‌ تایبه‌تیش ج��ۆرى‬ ‫سه‌ردین‪.‬‬ ‫‪ .2‬ده‌وڵ �ه‌م �ه‌ن��ده‌ ب��ه‌و پ��رۆت��ی��ن��ان�ه‌ى که‌‬ ‫ترشه‌ڵۆکى ئه‌مینى گرنگیان تێدایه‌‬ ‫وه‌ک ئه‌رجین‌و تریبتوفان که‌ پارێزگارى‬ ‫له‌ شانه‌کانى له‌ش ده‌کات بۆ بونیاتنان‬ ‫ک���ه‌ ل����ه‌ش پ��ێ��وی��س��ت��ى پ��ێ��ى ه��ه‌ی��ه‌ له‌‬ ‫پرۆسه‌کانى ێن چاککردنه‌وه‌ى شانه‌کانى‬ ‫له‌ش‪.‬‬

‫ک�����������ه‌ژاڵ ع������ه‌ب������دواڵ‪،‬‬ ‫خوێندکار‪:‬‬ ‫هه‌ڵگرتنی چه‌ک دوالیه‌‬ ‫نیه‌‪ .‬زۆر جار هه‌ڵگرتنی‬ ‫چ����ه‌ک ک��ارێ��ک��ی زۆر‬ ‫ب��اش�ه‌ و ده‌ت��وان��ی م��اڵ و‬ ‫ژیانی خۆتی پێ بپارێزیت‪ .‬زۆر جاریش‬ ‫هه‌ڵگرتنی چه‌ک ده‌بێته‌ هۆی گه‌وره‌ترین‬ ‫کاره‌سات بۆ ژیانی ئه‌و که‌سه‌‪ .‬بۆیه‌ ده‌بێ‬ ‫ئه‌و که‌سه‌ی چه‌ک هه‌ڵ ده‌گرێت مۆڵه‌تی‬ ‫چ�ه‌ک هه‌ڵگرتنی هه‌بێت‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا ئه‌و‬ ‫که‌سه‌ی چه‌ک هه‌ڵده‌گرێت پێشتر له‌ الیه‌ن‬ ‫پزیشکه‌وه‌ ب��اری ده‌رون���ی سه‌یر کرابێت‪.‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و که‌سه‌ی باری ده‌رونی‬ ‫ته‌واو نه‌بێت نابێ چه‌کی بدرێتێ‪.‬‬

‫باینجان و سوده‌کانی‬

‫ماسى پارێزگارى له‌ خوێن مه‌یین ده‌کات‬ ‫ماسى به‌سه‌رچاوه‌یه‌کى‬ ‫گرنگى پرۆتین داده‌نرێت‪،‬‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌کان ده‌ریان خستووه‌‬ ‫که‌خواردنى ماسى زۆر گرنگه‌‬ ‫به‌تایبه‌تى بۆ ئه‌وانه‌ى ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌دواى چل ساڵیدایه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫پارێزگارى له‌ نه‌خۆشى خوێن‬ ‫مه‌یین ده‌کات‪ ،‬هه‌روه‌ها ماسى‬ ‫خۆراکه‌ به‌هایه‌کى گه‌وره‌ى‬ ‫هه‌یه‌ که‌ له‌گۆشتى سوور‬ ‫که‌متر نیه‌ به‌جیاوازى ئه‌وه‌ى‬ ‫که‌ پرۆتینه‌کانى گۆشتى ماسى‬ ‫هه‌رسکردنى ئاسانتره‌ له‌‬ ‫پرۆتینه‌کانى گۆشتى سوور‪،‬‬ ‫چه‌ندین سوودى پزیشکى گرنگى‬ ‫هه‌یه‌ له‌وانه‌‪-:‬‬

‫‪19‬‬

‫باینجان به‌ سه‌رچاوه‌یه‌کى‬ ‫خۆراکى گرنگ داده‌نرێت و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌ له‌ ڤیتامینه‌کانی‬ ‫(‪B‬و‪ )K‬و هه‌ندێک ماده‌ى‬ ‫کانزایی گرنگى وه‌ک‬ ‫مه‌گنسیۆم‪ ،‬مس‪ ،‬مه‌نگه‌نیز‪،‬‬ ‫فسفۆر‪ ،‬ترشى فۆلیک و‬ ‫هه‌ندێک کانزایی گرنگى تر‪.‬‬

‫‪ .3‬رێژه‌یه‌کى زۆر له‌ ترشى گلوتامیکى‬ ‫ت��ێ��دای�ه‌ ک �ه‌ م��ادده‌ی �ه‌ک��ى پێویسته‌ بۆ‬ ‫فه‌رمانه‌کانى مێشک‌و ده‌مار‌و شانه‌کان‪.‬‬ ‫‪ .4‬ماسى به‌سه‌رچاوه‌یه‌کى گرنگى یۆد‌و‬ ‫فۆسفۆر‌و کالسیۆم داده‌نرێت که‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫پێویسته‌ بۆ ئێسک‌و ددان‌و خوێن‪.‬‬ ‫‪ .5‬ده‌درێ��ت به‌وکه‌سانه‌ى که‌ په‌یره‌وى‬ ‫پارێزى ده‌که‌ن له‌ خ��واردن به‌ مه‌به‌ستى‬ ‫دابه‌زاندنى کێشیان‪ ،‬چونکه‌ گۆشتى‬ ‫ماسى شێوه‌کانى شه‌کر‪ ،‬کلۆکۆسیداتى‬ ‫تێدانییه‌‪.‬‬ ‫‪ .6‬رۆنى ماسى رێده‌گرێت له‌ تووشبوونى‬ ‫له‌ش به‌ خوێن مه‌یین که‌ تووشى دڵ‌و‬ ‫مێشک ده‌بێت به‌هۆى بوونى م��ادده‌ى‬

‫ترشه‌ چه‌ورى ئۆمیگا‪.3-‬‬ ‫‪ .7‬ماسى خۆراکێکى پێویسته‌ بۆ ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ى تووشى نه‌خۆشى درکه‌په‌تک‬ ‫بوون ناهێڵێت ئه‌و نه‌خۆشییه‌ زیادبکات‪،‬‬ ‫وه‌ پێویسته‌ بۆ ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ تووشى‬ ‫ن�ه‌خ��ۆش��ی��ی�ه‌ درێ��ژخ��ای �ه‌ن �ه‌ک��ان ب��وون �ه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ى دووچارى ماندووبوونى‬ ‫ده‌مارى ماسولکه‌ بوون‪.‬‬ ‫‪ .8‬م��اس��ى ل���ه‌‌و ک �ه‌س��ان �ه‌ ق �ه‌ده‌غ �ه‌ی �ه‌‬ ‫ک�ه‌ دووچ���ارى هه‌ستیارى پێست ب��وون‬ ‫وه‌ک ئه‌کزیما‌و ژان��ه‌س��ه‌ر‌و نه‌خۆشى‬ ‫ج��وم��گ�ه‌ک��ان‌و ه �ه‌وک��ردن��ى گورچیله‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ى تووشى نه‌خۆشییه‌کانى زراو‌و‬ ‫جگه‌ربوون‪.‬‬

‫که‌ڵه‌شاخ چاره‌سه‌ر ‌ه بۆ شه‌کره‌‪،‬‬ ‫چه‌وری زیاده‌‪ ،‬بیرسستی و‪...‬‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫هه‌رێم قادر‬

‫سوده‌کانى که‌ڵه‌شاخ‬ ‫که‌ڵه‌شاخ ده‌رک���ردن و ڕاکێشانى خوێن ‌ه ل ‌ه له‌ش‬ ‫به‌ شێوه‌یه‌کى زانستیان ‌ه ل ‌ه الیه‌ن که‌سى ش��اره‌زاوه‌‪.‬‬ ‫که‌ڵه‌شاخ ل ‌ه ده‌رزى ئاژن سه‌المه‌تتره‌‪ .‬که‌ڵه‌شاخ بۆ‬ ‫خۆپاراستن یان بۆ چاره‌سه‌رى چه‌ندین نه‌خۆشیی ‌ه ک ‌ه‬ ‫مرۆڤ زیاتر له‌ ده‌ سه‌ده‌ی ‌ه ئه‌م شێوه‌ چاره‌سه‌ره‌ به‌کار‬ ‫دێنێت‪ .‬به‌تاییه‌ت له‌ واڵتانى ئیسالمیدا مرۆڤ‬ ‫زۆر سودى لێ بینى‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌وترێت که‌ڵه‌شاخ‬ ‫نه‌ریتێکه‌ ل ‌ه دینى ئیسالمدا‪ ،‬به‌اڵم بیرمان نه‌چێت‬ ‫ئه‌و رۆژان�ه‌ى که‌ڵه‌شاخى تێدا ده‌گیرێت جیاوازه‌ ل ‌ه‬ ‫رۆژه‌کانى تر‪ .‬بۆ نمونه‌ باشترین رۆژ بۆ که‌ڵه‌شاخ‬ ‫رۆژنى (‪17‬و‪19‬و‪ )21‬مانگه‌‪ .‬رۆژانى پێنج شه‌م ‌ه‬ ‫که‌ڵه‌شاخ زۆر باشه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم چوارشه‌مان و هه‌ینی‬ ‫و شه‌مم ‌ه و ی�ه‌ک شه‌مان ب��اش نیه‌‪ .‬دوش�ه‌م�ه‌ و‬ ‫سێ‌شه‌ممانیش باشه‌‪.‬‬ ‫که‌ڵه‌شاخ بۆ ئه‌م نه‌خۆشیان ‌ه چاره‌سه‌ره‌‪:‬‬

‫شه‌کره‌‪ ،‬چه‌ورى زیاده‌ى له‌ش‪ ،‬دابه‌زینى کۆلستڕۆڵ‪،‬‬ ‫بیرسستى‪ ،‬نه‌خۆشى سیل‪ ،‬پاککردنه‌وه‌ى جگه‌ر‪،‬‬ ‫الوازى بینین‪ ،‬گوێ گرانى‪ ،‬خوێن پاککردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫قورسى سه‌ر و سه‌رئێش ‌ه و زۆر نه‌خۆشى تر‪.‬‬ ‫که‌ره‌سته‌کانی که‌ڵه‌شاخ‬ ‫ـ تیخ یان شفره‌ بۆ بریندارکردن‬ ‫ـ کوپى په‌مپى هه‌وایى تایبه‌ت یان کوپى ئاسایى‬ ‫ـ پاکژکار بۆ پاکردنه‌وه‌ى شوێنى که‌ڵه‌شاخه‌که‌‬ ‫شێوه‌ى به‌کارهێنانى که‌ڵه‌شاخ‬ ‫شوێنى کوپه‌که‌ ب��اش خ��اوێ��ن بکرێته‌و‌ه و گه‌ر‬ ‫موى پێوه‌ بێ و بتراشرێت بۆ ئه‌وه‌ى کوپه‌که‌ باش‬ ‫بیگرێت‪ .‬کوپه‌ک ‌ه ت�ه‌واو قایم بکرێت بۆ به‌رگرى‬ ‫ل ‌ه مه‌ترسى‪ .‬کوپى وشکى لێ بدات ئینجا بریندار‬ ‫بکرێت‪ .‬که‌ کوپه‌که‌ى لێ دا چاودێرى هاتنى رێژه‌ى‬ ‫خوێن بکات‪ .‬بۆ م��اوه‌ى سێ تا پێنج خوله‌ک با‬ ‫کوپه‌که‌ى پێو‌ه بێت‪ .‬گه‌ر کوپه‌که‌ت لێ کرده‌و‌ه‬ ‫ب� ‌ه ش��اش و ل�ه‌ف��اف ب��اش بیپێچه‌ ب��ۆ رێگرتن ل ‌ه‬ ‫چونه‌ناوه‌وه‌ى میکرۆب‪.‬‬ ‫جێگای ئاماژه‌ی ‌ه ک ‌ه نابێت ل ‌ه ته‌مه‌نى خوار (‪)20‬‬ ‫ساڵ که‌ڵه‌شاخ بگیرێت‪.‬‬

‫ش���اره‌زای���ان���ى ب�����وارى ت�ه‌ن��دروس��ت��ی��ش‬ ‫ئ��ام��اژه‌ ب��ه‌وه‌ ده‌ک���ه‌ن باینجان وه‌ک‬ ‫ه�ه‌ر ج��ۆره‌ س �ه‌وزه‌ و میوه‌یه‌کى ترى‬ ‫سروشتى چه‌ندین ماده‌ى سودبه‌خشى‬ ‫ترى تێدایه‌ وه‌ک��و؛ پرۆتین‪ ،‬ڤیتامین‬ ‫(‪ ،)C‬ئاسن‪ ،‬مه‌نگه‌نیز و پۆتاسیۆم‪.‬‬ ‫خواردنى باینجان ده‌بێته‌ هۆى البردنى‬ ‫قه‌بزى و نه‌هێشتنى هه‌وکردنى قۆلۆن‬ ‫و که‌مبوونه‌وه‌ى شێرپه‌نجه‌‪.‬‬ ‫له‌ توێژینه‌وه‌یه‌کى زانستیدا که‌ له‌‬ ‫سه‌ر باینجان ئه‌نجام دراوه‌ پزیشکه‌کان‬ ‫ئه‌وه‌یان بۆ روون بۆته‌وه‌ که‌ توێکڵى‬ ‫باینجان جۆره‌ ماده‌یه‌کى دژه‌ئۆکسید‬ ‫له‌خۆ ده‌گرێت که‌ ئه‌و جۆره‌ ماده‌یه‌ش‬ ‫بۆ به‌هێزى مۆخه‌کان هۆکارێکى به‌‬ ‫س��وده‌ و ده‌بێته‌ هۆى رێگریکردن له‌‬ ‫هه‌وکردنى مۆخه‌کان له‌ رێگه‌ى چه‌ند‬ ‫به‌کتریایه‌کى زیانبه‌خشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل �ه‌و توێژینه‌وه‌یه‌دا ئ �ه‌وه‌ی��ان بۆ‬ ‫ده‌رک����ه‌وت����ووه‌ ک��ه‌ ن��اوک��ى باینجان‬

‫ده‌وڵ���ه‌م���ه‌ن���ده‌ ب��ه‌ چ �ه‌ن��دی��ن ک��ان��زای‬ ‫گرنگ‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌مانه‌ش باینجان هۆکارێکى‬ ‫ی��ارم�ه‌ت��ی��ده‌ره‌ ب��ۆ ئ �ه‌و که‌سانه‌ى که‌‬ ‫گرفتى قه‌ڵه‌وییان هه‌یه‌ و هه‌وڵ بۆ‬ ‫دابه‌زاندنى کێشیان ده‌ده‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ب��ێ��ت�ه‌ ه��ۆى ک �ه‌م��ب��وون �ه‌وه‌ى رێ��ژه‌ى‬ ‫ک��ۆل��س��ت��رۆڵ ل��ه‌ ل �ه‌ش��ى م���رۆڤ���دا و‬ ‫دورکه‌وتنه‌وه‌ى مرۆف له‌ شێرپه‌نجه‌ی‬ ‫سى‪ .‬گرنگییه‌کى ترى باینجان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫که‌ پۆتاسیۆمى ناو باینجانه‌که‌ ده‌بێته‌‬ ‫ه��ۆى رێکخستنى رێ���ژه‌ى خ��وێ له‌‬ ‫ناو خوێندا و راده‌ى شێ له‌ له‌شدا‪.‬‬

‫ئ�ه‌م�ه‌ش ده‌بێته‌ هۆکارێکى گ �ه‌وره‌‬ ‫بۆ رزگارکردنى مرۆڤ له‌ چه‌ندین‬ ‫کێشه‌ى له‌و جۆره‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م هه‌موو سووده‌شدا به‌ وته‌ى‬ ‫هه‌ندێک له‌ پزیشکه‌کانى پسپۆر له‌‬ ‫ب��وارى نه‌شته‌رگه‌رى گورچیله‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ى که‌ گرفتى گورچیله‌یان‬ ‫هه‌یه‌ به‌تایبه‌تى ئ �ه‌و که‌سانه‌ى که‌‬ ‫گورچیله‌یان هه‌وى کردووه‌ پێویسته‌ له‌‬ ‫خواردنى باینجان دوور بکه‌ونه‌وه‌ تا به‌‬ ‫ته‌واوى چاک ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬وه‌تزئۆن کیسه‌یمێن‬

‫کاریکاتێری هه‌فته‌‬

‫عیماد هه‌ولێری‪:‬‬

‫ژماره‌ی متمان ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬ ‫دیزاین‬ ‫باڵوکردنه‌وه‬ ‫‌راوێژکاری یاسایی‬ ‫ناونیشان‬

‫‪212‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا‬ ‫شۆڕش مسته‌فا‬ ‫گروپی دییه‌‬ ‫کۆمپانیای نێوه‌ند‬ ‫سیروان ئه‌حمه‌د حامد‬ ‫سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی‌‬ ‫‪07480179510‬‬ ‫‪07710299753‬‬ ‫‪cetir2010@gmail.com‬‬ ‫‪cetir2010@yahoo.com‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫ئاوازی بیانی بۆمبێک ‌ه‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫له‌ناو هونه‌ری‬ ‫کوردیدا‬ ‫‪15‬ی ره‌شه‌مێی ‪2711‬‬

‫ل‪10‬‬

‫‪No: (95) Mo.5/3/2012-‬‬

‫ریکالم‬

‫راگرتنی رۆژنامه‌ی (چه‌تر)‬

‫ریکالم‬

‫ب��م��ان �ه‌وێ و ن�ه‌م��ان�ه‌وێ‬ ‫شۆڕش مسته‌فا‬ ‫پ������ێ������ش������ک������ه‌وت������ن������ی‬ ‫ته‌کنه‌لۆژیای زانیاری و‬ ‫ئینته‌رنێت زیانێکی زۆری به‌ رۆژنامه‌ی چاپکراو‬ ‫گه‌یاندوه له‌ هه‌رێمی کوردستان وه‌ک زۆربه‌ی‬ ‫واڵتانی جیهان‪ ،‬بێگومان ئه‌مه‌ش یه‌کێکه‌ له‌‬ ‫ه��ۆک��اره‌ سه‌ره‌کیه‌کانی راگرتنی رۆژن��ام�ه‌ی‬ ‫(چه‌تر)‪‌.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی لێره‌دا مه‌به‌ستمه‌ باسی لێوه‌بکه‌م ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫که‌ چه‌ند رۆژێکه‌ ده‌نگۆی راگرتنی رۆژنامه‌ی‬ ‫(چه‌تر) باڵوبووه‌ته‌وه‪ ‌،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به (‌داخستن)‬ ‫و هه‌ندێک له‌ رۆژنامه‌نوس‌و به‌ناو رۆژنامه‌نووس‬ ‫الی خۆیه‌وه‌ به ‌جۆرێک خوێندنه‌وه‌ی بۆ کردوه‌‬ ‫و هه‌ر خۆشی له‌ ده‌م سه‌رنوسه‌ری رۆژنامه‌که‌وه‌‬ ‫لێدوانی داوه ‌و یان لێدوانیان ده‌ستکاری کردووه‌‬ ‫و به‌رامبه‌ر به‌ یه‌کتر به‌کاریان هێناوه‌ و باڵویان‬ ‫ک����ردووه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ج��ا ب��ۆ ب��ازرگ��ان��ی ب��ێ��ت ی���ان بۆ‬ ‫مه‌به‌ستێکی ت��ر‪ ،‬ب �ه‌اڵم جێگه‌ی ده‌ستخۆشییه‌‬ ‫هه‌ندێک له‌ ماڵپه‌ڕه‌کان له‌وه‌ ئاگادار بوونه‌ته‌وه‌‬ ‫و هه‌واڵه‌که‌یان الب���ردوه‌ ی��ان گۆڕیویانه‌ له‌سه‌ر‬ ‫په‌یجه‌که‌یان‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوای ئه‌وه‌ی که‌ ئاگادارمان‬ ‫کردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بڕیاری راگرتنی رۆژنامه‌ له‌ دۆخێکی وه‌ک‬ ‫ئ �ه‌م��ڕۆدا بڕیارێکی چ �ه‌وت نیه‪ ،‬ب�ه‌ تایبه‌تی‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌زگایه‌ بیه‌وێت به‌ شێوه‌ی باشتر و‬ ‫رێگه‌ی کاریگه‌رتر له‌ کاری راگه‌یاندن به‌رده‌وام‬ ‫بێت و ئامانجی سه‌ره‌کیشی خزمه‌ت کردن بێت‬ ‫به‌ واڵته‌که‌ی‪.‬‬ ‫ئاینده‌ی (چه‌تر) لێره‌دا ب �ه‌ره‌و ک��وێ ده‌ڕوات؟‬ ‫ده‌مه‌وێت ئه‌وه‌ بڵێم که‌ کۆمپاینای(چه‌تر) هه‌ر‬ ‫ب �ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ بواری رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫چاپکراو بۆ ماوه‌یه‌کی نادیار ده‌وه‌ستێت‪ ،‬به‌اڵم له‌‬ ‫بواره‌کانی تری رۆژنامه‌گه‌ری به‌رده‌وام ده‌بێت و‬ ‫پرۆژه‌ی تری هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ک ئه‌وه‌ی که‌ له‌ رۆژی‬ ‫یه‌که‌مدا مه‌به‌ست له‌‌ ده‌رک�ه‌وت��ن��ی رۆژن��ام�ه‌ی‬ ‫(چه‌تر) هه‌ستکردن بوو به‌ بۆشاییه‌ک‪ ،‬له‌ بواری‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری له‌ باشووری کوردستان‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی (چه‌تر) نه‌ به‌دیلی هیچ رۆژنامه‌یه‌ک‬ ‫بوو نه‌ هیچیانی به‌ زیاد ده‌بینی‪ ،‬ئه‌وه‌ی که‌ هه‌بوو‬ ‫ئه‌و نه‌بوونی هێڵی نه‌ته‌وه‌یی و کوردستانیانه‌ بوو‬ ‫و جێگه‌ی دڵخۆشییه‌ که‌ توانی رۆڵی هه‌بێت له‌و‬ ‫بواره‌دا و بگره‌ ئێستا هه‌ندێک له‌و راگه‌یاندنانه‌ی‬ ‫پێشتر بایه‌خیان پ��ێ��ن�ه‌ده‌دا‪ ،‬ئێستا ت��ا ئاستێک‬ ‫روماڵی ده‌که‌ن که‌ ئه‌وه‌ یه‌کێک له‌ ئامانجه‌کانی‬ ‫(چ���ه‌ت���ر)ه‪ .‬ل��ه ‌ئێستاشدا ئ �ه‌گ �ه‌ر مه‌به‌ستمانه‌‬ ‫رۆژنامه‌که‌ رابگرین نه‌ک (دایبخه‌ین) بۆ ئه‌وه‌یه‪‌،‬‬ ‫ک�ه‌ بتوانین خزمه‌تی زی��ات��ری میلله‌ته‌که‌مان‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬ناشیشارمه‌وه‌ ئه‌وه‌ی وایکردووه‌ له‌مڕۆدا‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ بدرێت ره‌وشی ئێستای رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫و ئه‌و دۆخه‌یه‌ که‌ رۆژنامه‌ی چاپکراوی تێدایه‌‪،‬‬ ‫بێگومان ئه‌وه‌ش بڕیارێکی لۆژیکییه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ل �ه‌ راگ��رت��ن��ی رۆژن��ام��ه‌ی (چ �ه‌ت��ر)دا‬ ‫ده‌سه‌اڵتیش‌هۆکارێکی سه‌ره‌کیه‌‪ ،‬چه‌ندین رێگری‬ ‫درست کردوه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ هه‌ر له‌ پێنه‌دانی زانیاری‪،‬‬ ‫رێ��گ��ری ک��ردن ل�ه‌ ب�ڵاوک��ردن �ه‌وه‌ی رۆژنامه‌که‌‬ ‫له‌ زۆر شوێن و بێ پالنی بۆ پ�ه‌روه‌رده‌ک��ردن��ی‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌کی خوێنه‌ر و هاندانی خه‌ڵک بۆ‬ ‫دنیای سه‌رمایه‌داری و پێدانی بودجه‌یه‌کی زۆر‬ ‫به‌ میدیای سێبه‌ر بۆ تێکدانی ره‌وش و ئه‌خالقی‬ ‫کاری رۆژنامه‌وانی و‪...‬هتد‪.‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ الیه‌نێکی تر ئه‌وه‌یه‌ هه‌ندێک له‌ به‌ناو‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ن��ووس�ه‌ک��ان ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی خه‌ریکی لێدان‬ ‫له‌ هاوپیش ‌ه و هاوکاره‌کانی خۆیه‌تی ئه‌وه‌نده‌‬ ‫گرنگی به‌ کاری الیه‌نه‌ ئه‌خالقییه‌که‌ی بواری‬ ‫خۆی ن��ادات‪ ،‬که‌ ئه‌مانه‌ش زیانێکی گ�ه‌وره‌ به‌‬ ‫به‌ره‌وپێشبردنی رۆژنامه‌گه‌ری و کاریگه‌ریشی‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر خوێنه‌ر که‌ دواتر هه‌موو ره‌نجه‌کان‬ ‫بۆ خوێنه‌ره‌ که‌ به‌ئاگا بێت‪.‬‬ ‫ته‌کنه‌لۆژیاش کاریگه‌رییه‌کانی زۆر ده‌رکه‌وتوون‬ ‫له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگاکه‌مان و به‌پێی ئه‌و ئاماره‌ی‬ ‫که‌ ماوه‌یه‌ک له‌مه‌و‌پێش باڵوکرایه‌وه‌ (‪)%2300‬‬ ‫ب�ه‌ک��اره��ێ��ن�ه‌ری ئینته‌رنێت زی���ادی ک����ردووه‌ و‬ ‫ئه‌مانه‌ش ئه‌و راستییه‌مان پێده‌ڵێت‪ ،‬که‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک له‌ ئاستی خوێنه‌ری‬ ‫رۆژنامه‌که‌مان دانه‌به‌زیوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌رده‌که‌وێت که‌‬ ‫به‌و هۆیانه‌وه‌ ده‌توانین زیاتر بگه‌ین به‌ خوێنه‌ره‌‬ ‫ئازیزه‌کانمان ل�ه‌ ه �ه‌ر کوێیه‌ک ک�ه‌ هه‌بن به‌‬ ‫سود وه‌رگرتن له‌ ته‌کنه‌لۆژیا و پێشکه‌وتنه‌کان‬ ‫و پێمانباشه‌ رۆژن��ام �ه‌ ل�ه‌ س �ه‌رده‌م��ی به‌هێزیدا‬ ‫رابوه‌ستێت ل�ه‌وه‌ی که‌ له‌ الوازی و کاریگه‌ری‬ ‫هه‌بێت له‌سه‌ر هه‌نگاوه‌کانی تری‪.‬‬