«نه‌ک ته‌نها مۆدێلى ده‌وڵه‌ت به‌سه‌رچووه، به‌ڵکو بۆته کێشه‌ش» ژمار ه 91
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه
نرخ 750 :دینار
ل12
ساڵی دووهم
ریکالم
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
دووشه‌ممه 2012/2/6
WWW.Chatrpress.com
نرخی()750دینار
(17ی رێبه‌ندانی )2711
«ئه‌گه‌ر کێشه‌که‌مان چاره‌سه‌ر نه‌کرێت ()17ی شوباتێکی تر له که‌رکوک دروست ده‌که‌ین»
ب ه بڕیارێک ( )300ئه‌فسه‌رى کورد ده‌کرێن ه کارگوزار تایبه‌ت ب ه چه‌تر
ب ه بڕیارێکى وه‌زاره‌تى ناوخۆى عێراق ( )300ئه‌فسه‌رى کورد له که‌رکوک پله‌که‌یان لێده‌سه‌نرێته‌وه ،ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ش هه‌ڕه‌شه‌ى خۆپیشاندان ده‌که‌ن و نوێنه‌رانى کورد به که‌مته‌رخه‌م ده‌زانن ،په‌رله‌مانتارێکى عێراقیش ده‌ڵێت :له هه‌وڵى چاره‌سه‌رکردنى ئه‌و کێشه‌یه‌داین.
دواى ئ�����ه‌وه‌ى ل���ه س���اڵ���ى ()2004هوه ه کۆلێژه سه‌ربازییه‌کانی هه‌رێمی کوردستاندا نانێت کۆمه‌ڵێک ئه‌فسه‌رى کورد نێردرانه شارى nحکومه‌تی عێراق دان ب که‌رکوک به بڕیارى حکومه‌تى هه‌رێم ،کوردانه «چه‌ندین جار توشى کێشه بوون رائید و م��وق�ه‌ده‌م و نه‌قیبیان هه‌یه ،له‌و ژم���اره‌ی���ان ( )300ک �ه‌س �ه و ده‌رچ����ووى که هه‌ندێک ل�ه‌و ئهفسهره ک��وردان�ه له له الیه‌ن حکومه‌تى عێراقییه‌وه» ،تا دواجار پله‌یه‌وه بکرێن به فه‌رمانبه‌رى کارگوزار کۆلێژه‌کانى هه‌رێمى کوردستانن وهک (قه‌اڵچواالن و زاخ��ۆ) هه‌موویان سه‌ر به کۆمپانیاى نه‌وتى باکور له که‌رکوک له رۆژى ( )2011/12/28له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تى (که‌ناس). دانران بۆ پاراستنى کۆمپانیاکه ،به‌اڵم له نه‌وتى عێراقه‌وه بڕیار درا به داگرتنى پله‌ى به گ��وێ��رهى ئ �ه‌و ب��ڕی��اره‌ى که وێنه‌یه‌کى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستانن ،له پله‌ى دواى رووخانى رژێمى عێراقه‌وه ئه‌م ئهفسهره ئه‌و ئهفسهره کوردانه که هه‌ندێکیان پله‌ى ب�ه (چ�ه‌ت��ر) گه‌یشتووه ،ئ �ه‌و ئه‌فسه‌رانه م��وق�ه‌ده‌م�هوه تێیدایه تا مالزمى یه‌ک،
سه‌رکردایه‌تییه‌کی یه‌کێتی:
پێمناخۆش ه پرسیارى یه‌کێتى دواى مام جه‌اللم لێده‌که‌ن ل5
ریکالم؛ شه‌ڕێکى بێ به‌رامبه‌ر و داگیرکه‌رێکى براوه‌یه
فۆتۆ :ئینته‌رنێت که پله‌ى حزبیشیان هه‌یه له ئه‌ندام پۆله‌وه تاوه‌کو ئه‌ندام کۆمیته ،ئ �ه‌وان هه‌ڕشه‌ى ئ���ه‌وه‌ش ده‌ک���ه‌ن ئ�ه‌گ�ه‌ر کێشه‌کانیان بۆ چ��اره‌س�ه‌ر نه‌کرێت ،له حزبه‌که‌یان دوور ده‌که‌ونه‌وه.
وهک ئه‌و ئه‌فسه‌رانه ئاماژه‌ى پێده‌که‌ن، به‌رپرسانى کورد له به‌غداد که‌مته‌رخه‌من له ئاستى چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌که‌یان. یه‌کێک له‌و ئه‌فسه‌رانه‌ى که پله‌ى رائیدى هه‌یه و نه‌یوێرا ناوى خۆى ئاشکرا بکات، به (چ�ه‌ت��ر)ى راگه‌یاند «ئ�ه‌گ�ه‌ر بێت و کێشه‌کانمان تا ()17ى شوبات چاره‌سه‌ر نه‌کرێت ،ئه‌وا با زۆر دڵنیا بن ،که ()17 ى شوباتێکى تر له ک�ه‌رک��وک دروس��ت ده‌که‌ین» هه‌رله‌و ب��اره‌ی�هوه خالید شوانى ،نوێنه‌رى شارى که‌رکوک له په‌رله‌مانى عێراق به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :ئێمه له گفتوگۆداین له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت��ى ناوخۆى عێراق سه‌باره‌ت به کێشه‌ى ئه‌و ئه‌فسه‌رانه ،به‌ڵێنى ئه‌وه‌شیان پێداوین ،که چاره‌سه‌رى ئه‌و کێشه‌یه بکه‌ن. درێژه بۆ الپهڕه 3
به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشی که‌رکوک (پارتى):
ل18
بڕیارى یه‌کگرتنی ئاسایشه‌کانی که‌رکوک لێره نیه ل5
«کوردستان مۆدێلێکى تاز ه له پێکهاته‌ى سیاسى ده‌خاته‌ڕوو» تایبه‌ت ب ه چه‌تر ئه‌ندامێکی کوردیناسیۆنى پارتی ژیانی ئازادی کوردستان( )PJAKئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کات ،ئێران ناتوانێت به هه‌ڵبژاردن پرسه‌کانى چاره‌سه‌ر بکات ،ئه‌وه‌ى ده‌یکات شه‌ڕى مانه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵته و پێشیوایه تورکیا بۆ هێرش و په‌المار خۆى ئاماده ده‌کات و ئێرانیش
بۆ پاشه‌کشێ و رووخان.
له چاوپێکه‌وتنێکی (چه‌تر)دا رێوار ئ��اب��دان��ان ،ئ�ه‌ن��دام��ی کوردیناسیۆنی ( )PJAKس���ه‌ب���اره‌ت ب �ه بایکۆت ک���ردن���ی ه���ه‌ڵ���ب���ژاردن���ی داه���ات���ووی پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی ئ��ێ��ران رای��گ�هی��ان��د :ئێران ستراتیژى خۆى دیاریکردووه و جگه له مانه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت ،مل بۆ گۆڕانکارى نادات که گهل خوازیاریه‌تى. وتیشی « :شۆڕش و سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى رۆژه���ه‌اڵت���ى ن���اوه‌ڕاس���ت ب �ه تایبه‌ت
ک���وردس���ت���ان م��ۆدێ��ل��ێ��ک��ى ت�����ازه‌ى ل ه پێکهاته‌ى سیاسى خستۆته‌ڕوو که زۆر له پێکهاته‌ى ده‌وڵه‌ت جیاوازه .ئه‌م پێکهاته سیاسیه ،پشتى به کۆمه‌ڵگا ئ���ه‌س���ت���وره ،ب���ۆی���ه‌ش ت��ای��ب �ه‌ت��م �ه‌ن��دى دیموکراسیانه‌ى هه‌یه و بایکۆتکردنى په‌رله‌مانیش هه‌مان ویستى کۆمه‌ڵگایه و دیموکراسیانه‌یه ،ئه‌مه‌ش هێمایه‌که ب����ۆ گ����ۆڕان����ک����ارى رادی����ک����اڵ����ى و جه‌وهه‌رى». ئ�����ه‌م ب����ه‌رپ����رس����هی پ����ارت����ی ژی���ان���ی
ل ه ()17ى شوباتدا هه‌ڕه‌شه‌ى
سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى خۆپیشاندان ده‌کرێت بۆ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى خۆپیشاندانه‌کان ده‌که‌ن ک��رد و وت���ى :ده‌ب��ێ��ت ده‌س����ه‌اڵت وه‌اڵم��ى تایبه‌ت ب ه چه‌تر ل �ه ()17ى ش��وب��ات و داوا ل �ه خه‌ڵکى داخوازییه‌کانى خه‌ڵک بداتهوه و ئه‌وه‌ش تا چاودێران و هێزه سیاسییه‌کان ک��وردس��ت��ان ده‌ک���ه‌ن ،ب�ه خۆپیشاندان یان ئێستا وه‌اڵم نه‌دراوه‌ته‌وه ،ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌یه‌کى ئاماژه بۆ ئهوه ده‌که‌ن ،دواى چاالکى جۆراوجۆر یادى ()17ى شوبات مێژووییه. تێپه‌ڕبوونى نزیکه‌ى ساڵێک ل��ه ب �ه‌رام��ب �ه‌ری��ش��دا پ��ارت��ى دی��م��وک��رات��ى بکه‌نه‌وه. به‌سه‌ر خۆپیشاندانه‌کانى خه‌ڵکى ه �ه‌ژار حاته‌م ،رۆژن��ام�ه‌ن��وس و چاودێرى ک���وردس���ت���ان ک���ه الی �ه‌ن��ێ��ک��ى س �ه‌ره‌ک��ی��ی هه‌رێمى کوردستان ،که‌چى هێشتا س��ی��اس��ى ب��ه (چ���ه‌ت���ر)ى وت :ل��ه چ��وار پ��ێ��ک��ه��ێ��ن �ه‌رى ده‌س����ه‌اڵت����ه ل���ه ه �ه‌رێ��م��دا داواکارییه‌کانى خه‌ڵک جێبه‌جێ بڕیاره‌که‌ی سه‌رۆکی هه‌رێم ته‌نها بڕیارى رایده‌گه‌یه‌نێت :داواکانى خۆپیشانده‌ران رهوا ی�هک�ه‌م��ی��ان ک �ه گ���ه‌ڕان���دن���ه‌وه‌ى ب��ودج �هى بوون. نهکراوه ،له‌الیه‌کى تریشهوه الی �ه‌ن �هک��ان��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ب����وو ،چ���ووه ل���ه‌ب���اره‌ى راده‌س���ت���ک���ردن���ى ت �ه‌ق �هک �ه‌ران��ى هه‌ڕه‌شه‌ى ده‌ستپێکردنه‌وه‌ى چوارچێوه‌ى جێبه‌جێکردنه‌وه ،ئه‌وه‌ش خۆى پارتیشیه‌وه عه‌بدولوه‌هاب عه‌لى ،وته‌بێژى خۆپیشاندان ده‌کرێت له ()17ى له خۆیدا شێوه‌یه‌ک بوو له ده‌مچه‌ورکردن ،ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى پارتى له سلێمانى شوباتدا. چ�����اودێ�����ران ئ������هوه ده‌خ�������ه‌ن�������ه‌ڕوو ،ک�ه تا الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن کورد وته‌نى چاو رایگه‌یاند :ئه‌وان وهک پارتى پشتگیرى له جێبه‌جێنه‌کردنى داواکارییه‌کانى خه‌ڵک به به‌ره‌وژێرى ئه‌و بودجه‌یه بن و بگهڕێنهوه بۆ یاسا ده‌ک �ه‌ن و هه‌رکاتیش به وت �هى ئه‌و «هانده‌رى خۆپیشاندانه‌کان» چوونه به‌رده‌م پله‌ى یه‌که‌م له ئه‌ستۆى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم کۆبوونه‌وه پێنج قۆڵییه‌کان. و سه‌رۆکایه‌تى حکومه‌تى هه‌رێمه .الپه‌ڕه‌ى ه �ه‌ر ل �ه‌وب��اره‌ی �هوه د.س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن بابه‌کر ،دادگا ئه‌مانیش ته‌قه‌که‌ره‌کان ده‌به‌نه به‌رده‌م ()17ى ش��وب��ات ل�ه ت��ۆڕى کۆمه‌اڵیه‌تى وته‌بێژى مه‌کته‌بى سیاسیی یه‌کگرتووى دادگا. ()facebookیش ماوه‌یه‌که بانگه‌وازى ئیسالمى کوردستان بۆ (چ�ه‌ت��ر) قسه‌ى درێژه بۆ الپهڕه 3
ئ���ازادی کوردستان س�ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌وه‌ی م��اوه‌ی�هک�ه بێده‌نگیه‌ک ب �ه‌و پ��ارت�هوه ده‌بیندرێت ،رهت��ی��ک��رده‌وه بێده‌نگ بن و تیشکی خسته س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی که تێکۆشان و چاالکی ئ �ه‌وان ته‌نیا به «پاراستنی رهوا» سنوردار ناکرێت و رای��ده‌گ �هی �ه‌ن��ێ��ت )PJAK( :له چاالکییه‌کانى ئایدۆلۆژیى ،سیاسى و دیپلۆماسییه‌وه بگره تا رێکخستنى گهل له هه‌موو بواره‌کاندا تێکۆشان ده‌ک�������ات)PJAK( .ی���������ش ل��ه‌ه��ه‌ر
هه‌لومه‌رجێکدا ئاماده‌یه و هێزه‌کانى له بواره‌کاندا تێکۆشان ده‌که‌ن. رێ��وار ئابدانان پێوه‌ندی نێوان ئێران و ت��ورک��ی��اش ب �ه‌م ج���ۆره ده‌نرخێنێت: ده‌ت���وان���ی���ن ب��ڵ��ێ��ی��ن ک���ه ه��اوپ �هی��م��ان��ى ئێران و تورکیا تێکچووه ،ئێران له‌و ده‌وڵه‌تانه‌یه که پێگه‌یه‌کى ستراتیژى ه�هی�ه و سیستمى جیهانى دهی �ه‌وێ��ت له‌ناوى به‌رێت ،تورکیاش ئامێرێکى س���ه‌ره‌ک���ى ه��ێ��زه‌ک��ان��ى داگ���ی���رک���هره ب��ۆ ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��هک��ان و سیاسه‌تى
هێزه‌جیهانییه‌کان ل �ه ن��اوچ �هک �ه‌دا. ئ���ێ���ران و ت��ورک��ی��ا دوو ج �ه‌م��س �ه‌رى جیاوازن .تورکیا بۆ هێرش و په‌المار خ��ۆى ئ��ام��اده ده‌ک���ات و ئێرانیش بۆ پاشه‌کشێ و رووخان .ئێران باش درکى به مه‌ترسییه‌کانى تورکیا ک��ردووه. ملمالنێى دوو ئێمراتۆرى عوسمانى و س �ه‌ف �ه‌وى ل �ه فۆرمێکیتردا خۆى به‌رجه‌سته ده‌کاته‌وه. درێژه بۆ الپهڕه 6و7
حه‌پى بێهۆشه‌که‌ر بۆته دیارده و
ده‌رمانخانه نایاساییه‌کانیش هۆکارن هێورکه‌ره‌وه‌ن که ژماره‌یه‌کى زۆرن ،به‌اڵم تایبه‌ت ب ه چه‌تر هه‌ندێکیان له هه‌ندێکى تریان کاریگه‌رترن به‌کارهێنانى حه‌پى بێهۆشه‌که‌ر و که‌سه‌که زیاتر بێ هۆش ده‌که‌ن. بوهته دیارده و شاره‌زایانیش ناوبراو ،هۆکارى به‌کارهێنانى حه‌پى بێ کان بوونى ده‌رمانخانه نایاساییه هۆشه‌که‌ر له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌وه بۆ نه‌بونى به هۆکارى په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌م چاودێرى له‌سه‌ر ده‌رمانخانه‌کان گه‌ڕانده‌وه، بێژى دیاره‌ده‌یه ده‌زانن و وته هه‌روه‌ها نه‌بونى ناهۆشیارى له‌الیه‌ن کڕیار و فرۆشیار و کۆنتڕۆڵ نه‌کردنى له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومه‌تى حکومهتهوه. هه‌رێمى کوردستانیش ئاشکراى له‌الیه‌ن خۆشیه‌وه ،د.خاڵس قادر ،وته‌بێژى ده‌کات ئه‌م دیارده‌یه له قوتابخانه‌کانیش سه‌رى هه‌ڵداوه .وه‌زاره‌ت���ى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێمى د.س������االر ع���ه‌ب���دول ڕه‌ح���م���ان ،ئ �ه‌ن��دام��ى کوردستان به (چه‌تر)ى وت :تاکو ئێستا ئه‌نجومه‌نى س�ه‌ن��دی��ک��اى ده‌رم��ان��س��ازان��ى ڕێژه‌ى ئه‌و که‌سانه نازانین که حه‌پى بێ کوردستان ،ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌کرد چه‌ندین هۆشکه‌ر به‌کار ده‌هێنن ،چونکه سه‌ردانى ج����ۆره ح �ه‌پ��ی ب��ێ ه��ۆش��ک �ه‌ر ه �هی �ه ک ه هیچ شوێنێک ناکه‌ن وهک نه‌خۆش بۆ گه‌نجان به‌کارى ده‌هێنن وهک (ئارتین و ئ �ه‌وه‌ى تۆمار بکرێن ،ب�ه‌اڵم وهک��و دی��ارده سۆمه‌درین و ڤالیۆم بێزه‌کسۆنه) که حه‌پى بونى هه‌یه له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌وه.
وت�ه‌ب��ێ��ژى وه‌زاره‌ت����ى ت�ه‌ن��دروس��ت��ى ئ�ه‌وه‌ش��ی ڕاگه‌یاند :به‌کارهێنانى حه‌پ و ده‌رمانى بێ هۆشکه‌ر له‌قوتابخانه‌کانیشدا بوونى هه‌یه و به‌کار ده‌هێندرێت. ناوبراو ڕونیشیکرده‌وه ،به‌کارهێنانى حهپبى بێ هۆشکه‌ر کاریگه‌رى له‌سه‌ر ته‌ندروستى به‌کارهێنه‌ره‌که‌ى ده‌بێت ،له‌هه‌مووى خراپتر ئ���ه‌وه‌ی���ه ک �ه‌س��ی ب �هک��اره��ێ��ن �ه‌ر ن��ات��وان��ێ��ت وازى لێ بهێنێت ،نیشانه‌ى جه‌سته‌یى و ده‌رون��ی��ش له که‌سه‌که ب�ه‌دی��ار ده‌که‌وێت ئه‌گه‌ر ده‌رم��ان�هک�هى لێ ببڕێت ،نیشانه ده‌رون��ی�هک�ه‌ش��ی بریتیه ل���ه‌وه‌ى که‌سێکى هه‌ڵچو و توڕه ده‌بێت ،هه‌روه‌ها کاریگه‌ریه جه‌سته‌ییه‌کانیشى ب��وران�هوه و لێدانى دڵ و بێ تاقه‌تى خه‌واڵو بوون و سکچوون و ڕشانه‌وه‌ى له‌گه‌ڵدا ده‌بێت. درێژه بۆ الپهڕه 9