Chatr_91

‫«نه‌ک ته‌نها مۆدێلى‬ ‫ده‌وڵه‌ت به‌سه‌رچووه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو بۆته‌ کێشه‌ش»‌‬ ‫ژمار ‌ه ‪91‬‬

‫ب ‌ه جیاوازییه‌کانه‌وه‌ له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه‬

‫نرخ‪ 750 :‬دینار‬

‫ل‪12‬‬

‫ساڵی دووه‌م‬

‫ریکالم‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه‌‪ ،‬کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات‬

‫دووشه‌ممه‌ ‪2012/2/6‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫نرخی(‪)750‬دینار‬

‫(‪17‬ی رێبه‌ندانی ‪)2711‬‬

‫«ئه‌گه‌ر کێشه‌که‌مان چاره‌سه‌ر نه‌کرێت (‪)17‬ی شوباتێکی تر له‌ که‌رکوک دروست ده‌که‌ین»‬

‫ب ‌ه بڕیارێک (‪ )300‬ئه‌فسه‌رى کورد ده‌کرێن ‌ه کارگوزار‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬

‫ب ‌ه بڕیارێکى وه‌زاره‌تى‬ ‫ناوخۆى عێراق (‪ )300‬ئه‌فسه‌رى‬ ‫کورد له‌ که‌رکوک پله‌که‌یان‬ ‫لێده‌سه‌نرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ش‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ى خۆپیشاندان ده‌که‌ن و‬ ‫نوێنه‌رانى کورد به‌ که‌مته‌رخه‌م‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬په‌رله‌مانتارێکى عێراقیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌ هه‌وڵى چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫ئه‌و کێشه‌یه‌داین‪.‬‬

‫دواى ئ�����ه‌وه‌ى ل���ه‌ س���اڵ���ى (‪)2004‬ه‌وه‌‬ ‫ه کۆلێژه‌ سه‌ربازییه‌کانی هه‌رێمی کوردستاندا نانێت‬ ‫کۆمه‌ڵێک ئه‌فسه‌رى کورد نێردرانه‌ شارى ‪ n‬حکومه‌تی عێراق دان ب ‌‬ ‫که‌رکوک به‌ بڕیارى حکومه‌تى هه‌رێم‪ ،‬کوردانه‌ «چه‌ندین جار توشى کێشه‌ بوون رائید و م��وق�ه‌ده‌م و نه‌قیبیان هه‌یه‌‪ ،‬له‌و ژم���اره‌ی���ان (‪ )300‬ک �ه‌س �ه‌ و ده‌رچ����ووى‬ ‫که‌ هه‌ندێک ل�ه‌و ئه‌فسه‌ر‌ه ک��وردان�ه‌ له‌ له‌ الیه‌ن حکومه‌تى عێراقییه‌وه‌»‪ ،‬تا دواجار پله‌یه‌وه‌ بکرێن به‌ فه‌رمانبه‌رى کارگوزار کۆلێژه‌کانى هه‌رێمى کوردستانن وه‌ک‬ ‫(قه‌اڵچواالن و زاخ��ۆ) هه‌موویان سه‌ر به‌‬ ‫کۆمپانیاى نه‌وتى باکور له‌ که‌رکوک له‌ رۆژى (‪ )2011/12/28‬له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تى (که‌ناس)‪.‬‬ ‫دانران بۆ پاراستنى کۆمپانیاکه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ نه‌وتى عێراقه‌وه‌ بڕیار درا به‌ داگرتنى پله‌ى به‌ گ��وێ��ره‌ى ئ �ه‌و ب��ڕی��اره‌ى که‌ وێنه‌یه‌کى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستانن‪ ،‬له‌ پله‌ى‬ ‫دواى رووخانى رژێمى عێراقه‌وه‌ ئه‌م ئه‌فسه‌ره‌ ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ کوردانه‌ که‌ هه‌ندێکیان پله‌ى ب�ه‌ (چ�ه‌ت��ر) گه‌یشتووه‌‪ ،‬ئ �ه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ م��وق�ه‌ده‌م�ه‌وه‌ تێیدایه‌ تا مالزمى یه‌ک‪،‬‬

‫سه‌رکردایه‌تییه‌کی یه‌کێتی‪:‬‬

‫پێمناخۆش ‌ه پرسیارى‬ ‫یه‌کێتى دواى مام جه‌اللم‬ ‫لێده‌که‌ن‬ ‫ل‪5‬‬

‫ریکالم؛ شه‌ڕێکى بێ‬ ‫به‌رامبه‌ر و داگیرکه‌رێکى‬ ‫براوه‌یه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫که‌ پله‌ى حزبیشیان هه‌یه‌ له‌ ئه‌ندام پۆله‌وه‌‬ ‫تاوه‌کو ئه‌ندام کۆمیته‌‪ ،‬ئ �ه‌وان هه‌ڕشه‌ى‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌ک���ه‌ن ئ�ه‌گ�ه‌ر کێشه‌کانیان بۆ‬ ‫چ��اره‌س�ه‌ر نه‌کرێت‪ ،‬له‌ حزبه‌که‌یان دوور‬ ‫ده‌که‌ونه‌وه‌‪.‬‬

‫وه‌ک ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ ئاماژه‌ى پێده‌که‌ن‪،‬‬ ‫به‌رپرسانى کورد له‌ به‌غداد که‌مته‌رخه‌من‬ ‫له‌ ئاستى چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌که‌یان‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و ئه‌فسه‌رانه‌ى که‌ پله‌ى رائیدى‬ ‫هه‌یه‌ و نه‌یوێرا ناوى خۆى ئاشکرا بکات‪،‬‬ ‫به‌ (چ�ه‌ت��ر)ى راگه‌یاند «ئ�ه‌گ�ه‌ر بێت و‬ ‫کێشه‌کانمان تا (‪)17‬ى شوبات چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌کرێت‪ ،‬ئه‌وا با زۆر دڵنیا بن‪ ،‬که‌ (‪)17‬‬ ‫ى شوباتێکى تر له‌ ک�ه‌رک��وک دروس��ت‬ ‫ده‌که‌ین»‬ ‫هه‌رله‌و ب��اره‌ی�ه‌وه‌ خالید شوانى‪ ،‬نوێنه‌رى‬ ‫شارى که‌رکوک له‌ په‌رله‌مانى عێراق به‌‬ ‫(چه‌تر)ى راگه‌یاند‪ :‬ئێمه‌ له‌ گفتوگۆداین‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت��ى ناوخۆى عێراق سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ کێشه‌ى ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌‪ ،‬به‌ڵێنى ئه‌وه‌شیان‬ ‫پێداوین‪ ،‬که‌ چاره‌سه‌رى ئه‌و کێشه‌یه‌ بکه‌ن‪.‬‬ ‫درێژه‌ بۆ الپه‌ڕ‌ه ‪3‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشی که‌رکوک (پارتى)‪:‬‬

‫ل‪18‬‬

‫بڕیارى یه‌کگرتنی‬ ‫ئاسایشه‌کانی که‌رکوک‬ ‫لێره‌ نیه‌‬ ‫‌ ل‪5‬‬

‫«کوردستان مۆدێلێکى تاز ‌ه له‌ پێکهاته‌ى سیاسى ده‌خاته‌ڕوو»‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬ ‫ئه‌ندامێکی کوردیناسیۆنى‬ ‫پارتی ژیانی ئازادی‬ ‫کوردستان(‪ )PJAK‬ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌کات‪ ،‬ئێران ناتوانێت به‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن پرسه‌کانى چاره‌سه‌ر‬ ‫بکات‪ ،‬ئه‌وه‌ى ده‌یکات شه‌ڕى‬ ‫مانه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵته‌ و پێشیوایه‌‬ ‫تورکیا بۆ هێرش و په‌المار‬ ‫خۆى ئاماده‌ ده‌کات و ئێرانیش‬

‫بۆ پاشه‌کشێ و رووخان‪.‬‬

‫له‌ چاوپێکه‌وتنێکی (چه‌تر)دا رێوار‬ ‫ئ��اب��دان��ان‪ ،‬ئ�ه‌ن��دام��ی کوردیناسیۆنی‬ ‫(‪ )PJAK‬س���ه‌ب���اره‌ت ب �ه‌ بایکۆت‬ ‫ک���ردن���ی ه���ه‌ڵ���ب���ژاردن���ی داه���ات���ووی‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی ئ��ێ��ران رای��گ�ه‌ی��ان��د‪ :‬ئێران‬ ‫ستراتیژى خۆى دیاریکردووه‌ و جگه‌ له‌‬ ‫مانه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت‪ ،‬مل بۆ گۆڕانکارى‬ ‫نادات که‌ گه‌ل خوازیاریه‌تى‪.‬‬ ‫وتیشی ‪ « :‬شۆڕش و سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى‬ ‫رۆژه���ه‌اڵت���ى ن���اوه‌ڕاس���ت ب �ه‌ تایبه‌ت‬

‫ک���وردس���ت���ان م��ۆدێ��ل��ێ��ک��ى ت�����ازه‌ى ل ‌ه‬ ‫پێکهاته‌ى سیاسى خستۆته‌ڕوو که‌‬ ‫زۆر له‌ پێکهاته‌ى ده‌وڵه‌ت جیاوازه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫پێکهاته‌ سیاسیه‌‪ ،‬پشتى به‌ کۆمه‌ڵگا‬ ‫ئ���ه‌س���ت���وره‌‪ ،‬ب���ۆی���ه‌ش ت��ای��ب �ه‌ت��م �ه‌ن��دى‬ ‫دیموکراسیانه‌ى هه‌یه‌ و بایکۆتکردنى‬ ‫په‌رله‌مانیش هه‌مان ویستى کۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫و دیموکراسیانه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش هێمایه‌که‌‬ ‫ب����ۆ گ����ۆڕان����ک����ارى رادی����ک����اڵ����ى و‬ ‫جه‌وهه‌رى»‪.‬‬ ‫ئ�����ه‌م ب����ه‌رپ����رس����ه‌ی پ����ارت����ی ژی���ان���ی‬

‫ل ‌ه (‪)17‬ى شوباتدا هه‌ڕه‌شه‌ى‬

‫سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى خۆپیشاندان ده‌کرێت‬ ‫بۆ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى خۆپیشاندانه‌کان ده‌که‌ن ک��رد و وت���ى‪ :‬ده‌ب��ێ��ت ده‌س����ه‌اڵت وه‌اڵم��ى‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬ ‫ل �ه‌ (‪)17‬ى ش��وب��ات و داوا ل �ه‌ خه‌ڵکى داخوازییه‌کانى خه‌ڵک بداته‌وه‌ و ئه‌وه‌ش تا‬ ‫چاودێران و هێزه‌ سیاسییه‌کان‬ ‫ک��وردس��ت��ان ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬ب�ه‌ خۆپیشاندان یان ئێستا وه‌اڵم نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌یه‌کى‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌که‌ن‪ ،‬دواى‬ ‫چاالکى جۆراوجۆر یادى (‪)17‬ى شوبات مێژووییه‌‪.‬‬ ‫تێپه‌ڕبوونى نزیکه‌ى ساڵێک‬ ‫ل��ه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌ری��ش��دا پ��ارت��ى دی��م��وک��رات��ى‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌سه‌ر خۆپیشاندانه‌کانى خه‌ڵکى‬ ‫ه �ه‌ژار حاته‌م‪ ،‬رۆژن��ام�ه‌ن��وس و چاودێرى ک���وردس���ت���ان ک���ه‌ الی �ه‌ن��ێ��ک��ى س �ه‌ره‌ک��ی��ی‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬که‌چى هێشتا‬ ‫س��ی��اس��ى ب��ه‌ (چ���ه‌ت���ر)ى وت‪ :‬ل��ه‌ چ��وار پ��ێ��ک��ه��ێ��ن �ه‌رى ده‌س����ه‌اڵت����ه‌ ل���ه‌ ه �ه‌رێ��م��دا‬ ‫داواکارییه‌کانى خه‌ڵک جێبه‌جێ‬ ‫بڕیاره‌که‌ی سه‌رۆکی هه‌رێم ته‌نها بڕیارى رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬داواکانى خۆپیشانده‌ران ره‌وا‬ ‫ی�ه‌ک�ه‌م��ی��ان ک �ه‌ گ���ه‌ڕان���دن���ه‌وه‌ى ب��ودج �ه‌ى بوون‪.‬‬ ‫نه‌کراوه‌‪ ،‬له‌الیه‌کى تریشه‌وه‌‬ ‫الی �ه‌ن �ه‌ک��ان��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ب����وو‪ ،‬چ���ووه‌ ل���ه‌ب���اره‌ى راده‌س���ت���ک���ردن���ى ت �ه‌ق �ه‌ک �ه‌ران��ى‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ى ده‌ستپێکردنه‌وه‌ى‬ ‫چوارچێوه‌ى جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش خۆى پارتیشیه‌وه‌ عه‌بدولوه‌هاب عه‌لى‪ ،‬وته‌بێژى‬ ‫خۆپیشاندان ده‌کرێت له‌ (‪)17‬ى‬ ‫له‌ خۆیدا شێوه‌یه‌ک بوو له‌ ده‌مچه‌ورکردن‪ ،‬ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى پارتى له‌ سلێمانى‬ ‫شوباتدا‪.‬‬ ‫چ�����اودێ�����ران ئ������ه‌وه‌ ده‌خ�������ه‌ن�������ه‌ڕوو‪ ،‬ک�ه‌ تا الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن کورد وته‌نى چاو رایگه‌یاند‪ :‬ئه‌وان وه‌ک پارتى پشتگیرى له‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌کردنى داواکارییه‌کانى خه‌ڵک به‌ به‌ره‌وژێرى ئه‌و بودجه‌یه‌ بن و بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ یاسا ده‌ک �ه‌ن و هه‌رکاتیش به‌ وت �ه‌ى ئه‌و‬ ‫«هانده‌رى خۆپیشاندانه‌کان» چوونه‌ به‌رده‌م‬ ‫پله‌ى یه‌که‌م له‌ ئه‌ستۆى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم کۆبوونه‌وه‌ پێنج قۆڵییه‌کان‪.‬‬ ‫و سه‌رۆکایه‌تى حکومه‌تى هه‌رێمه‌‪ .‬الپه‌ڕه‌ى ه �ه‌ر ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌وه‌ د‪.‬س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن بابه‌کر‪ ،‬دادگا ئه‌مانیش ته‌قه‌که‌ره‌کان ده‌به‌نه‌ به‌رده‌م‬ ‫(‪)17‬ى ش��وب��ات ل�ه‌ ت��ۆڕى کۆمه‌اڵیه‌تى وته‌بێژى مه‌کته‌بى سیاسیی یه‌کگرتووى دادگا‪.‬‬ ‫(‪)facebook‬یش ماوه‌یه‌که‌ بانگه‌وازى ئیسالمى کوردستان بۆ (چ�ه‌ت��ر) قسه‌ى‬ ‫درێژه‌ بۆ الپه‌ڕه‌ ‪3‬‬

‫ئ���ازادی کوردستان س�ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌وه‌ی‬ ‫م��اوه‌ی�ه‌ک�ه‌ بێده‌نگیه‌ک ب �ه‌و پ��ارت�ه‌وه‌‬ ‫ده‌بیندرێت‪ ،‬ره‌ت��ی��ک��رده‌وه‌ بێده‌نگ بن‬ ‫و تیشکی خسته‌ س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی که‌‬ ‫تێکۆشان و چاالکی ئ �ه‌وان ته‌نیا به‌‬ ‫«پاراستنی ره‌وا» سنوردار ناکرێت‬ ‫و رای��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ێ��ت‪ )PJAK( :‬له‌‬ ‫چاالکییه‌کانى ئایدۆلۆژیى‪ ،‬سیاسى‬ ‫و دیپلۆماسییه‌وه‌ بگره‌ تا رێکخستنى‬ ‫گه‌ل له‌ هه‌موو بواره‌کاندا تێکۆشان‬ ‫ده‌ک�������ات‪)PJAK( .‬ی���������ش ل��ه‌ه��ه‌ر‬

‫هه‌لومه‌رجێکدا ئاماده‌یه‌ و هێزه‌کانى‬ ‫له‌ بواره‌کاندا تێکۆشان ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫رێ��وار ئابدانان پێوه‌ندی نێوان ئێران‬ ‫و ت��ورک��ی��اش ب �ه‌م ج���ۆره‌ ده‌نرخێنێت‪:‬‬ ‫ده‌ت���وان���ی���ن ب��ڵ��ێ��ی��ن ک���ه‌ ه��اوپ �ه‌ی��م��ان��ى‬ ‫ئێران و تورکیا تێکچووه‌‪ ،‬ئێران له‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌یه‌ که‌ پێگه‌یه‌کى ستراتیژى‬ ‫ه�ه‌ی�ه‌ و سیستمى جیهانى ده‌ی �ه‌وێ��ت‬ ‫له‌ناوى به‌رێت‪ ،‬تورکیاش ئامێرێکى‬ ‫س���ه‌ره‌ک���ى ه��ێ��زه‌ک��ان��ى داگ���ی���رک���ه‌ره‌‬ ‫ب��ۆ ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��ه‌ک��ان و سیاسه‌تى‬

‫هێزه‌جیهانییه‌کان ل �ه‌ ن��اوچ �ه‌ک �ه‌دا‪.‬‬ ‫ئ���ێ���ران و ت��ورک��ی��ا دوو ج �ه‌م��س �ه‌رى‬ ‫جیاوازن‪ .‬تورکیا بۆ هێرش و په‌المار‬ ‫خ��ۆى ئ��ام��اده‌ ده‌ک���ات و ئێرانیش بۆ‬ ‫پاشه‌کشێ و رووخان‪ .‬ئێران باش درکى‬ ‫به‌ مه‌ترسییه‌کانى تورکیا ک��ردووه‌‪.‬‬ ‫ملمالنێى دوو ئێمراتۆرى عوسمانى‬ ‫و س �ه‌ف �ه‌وى ل �ه‌ فۆرمێکیتردا خۆى‬ ‫به‌رجه‌سته‌ ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫درێژه‌ بۆ الپه‌ڕه‌ ‪6‬و‪7‬‬

‫حه‌پى بێهۆشه‌که‌ر بۆته‌ دیارده‌ و‬

‫ده‌رمانخانه‌ نایاساییه‌کانیش هۆکارن‬ ‫هێورکه‌ره‌وه‌ن که‌ ژماره‌یه‌کى زۆرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬ ‫هه‌ندێکیان له‌ هه‌ندێکى تریان کاریگه‌رترن‬ ‫به‌کارهێنانى حه‌پى بێهۆشه‌که‌ر‬ ‫و که‌سه‌که‌ زیاتر بێ هۆش ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫بوه‌ته‌ دیارده‌ و شاره‌زایانیش‬ ‫ناوبراو‪ ،‬هۆکارى به‌کارهێنانى حه‌پى بێ‬ ‫‌کان‬ ‫بوونى ده‌رمانخانه‌ نایاساییه‬ ‫هۆشه‌که‌ر له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌وه‌ بۆ نه‌بونى‬ ‫به‌ هۆکارى په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌م‬ ‫چاودێرى له‌سه‌ر ده‌رمانخانه‌کان گه‌ڕانده‌وه‌‪،‬‬ ‫‌بێژى‬ ‫دیاره‌ده‌یه‌ ده‌زانن و وته‬ ‫هه‌روه‌ها نه‌بونى ناهۆشیارى له‌الیه‌ن کڕیار‬ ‫و فرۆشیار و کۆنتڕۆڵ نه‌کردنى له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومه‌تى‬ ‫حکومه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمى کوردستانیش ئاشکراى‬ ‫له‌الیه‌ن خۆشیه‌وه‌‪ ،‬د‪.‬خاڵس قادر‪ ،‬وته‌بێژى‬ ‫ده‌کات ئه‌م دیارده‌یه‌ له‌‬ ‫قوتابخانه‌کانیش سه‌رى هه‌ڵداوه‌‪ .‬وه‌زاره‌ت���ى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێمى‬ ‫د‪.‬س������االر ع���ه‌ب���دول ڕه‌ح���م���ان‪ ،‬ئ �ه‌ن��دام��ى کوردستان به‌ (چه‌تر)ى وت‪ :‬تاکو ئێستا‬ ‫ئه‌نجومه‌نى س�ه‌ن��دی��ک��اى ده‌رم��ان��س��ازان��ى ڕێژه‌ى ئه‌و که‌سانه‌ نازانین که‌ حه‌پى بێ‬ ‫کوردستان‪ ،‬ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌کرد چه‌ندین هۆشکه‌ر به‌کار ده‌هێنن‪ ،‬چونکه‌ سه‌ردانى‬ ‫ج����ۆره‌ ح �ه‌پ��ی ب��ێ ه��ۆش��ک �ه‌ر ه �ه‌ی �ه‌ ک ‌ه هیچ شوێنێک ناکه‌ن وه‌ک نه‌خۆش بۆ‬ ‫گه‌نجان به‌کارى ده‌هێنن وه‌ک (ئارتین و ئ �ه‌وه‌ى تۆمار بکرێن‪ ،‬ب�ه‌اڵم وه‌ک��و دی��ارده‌‬ ‫سۆمه‌درین و ڤالیۆم بێزه‌کسۆنه‌) که‌ حه‌پى بونى هه‌یه‌ له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌وه‌‪.‬‬

‫وت�ه‌ب��ێ��ژى وه‌زاره‌ت����ى ت�ه‌ن��دروس��ت��ى ئ�ه‌وه‌ش��ی‬ ‫ڕاگه‌یاند‪ :‬به‌کارهێنانى حه‌پ و ده‌رمانى‬ ‫بێ هۆشکه‌ر له‌قوتابخانه‌کانیشدا بوونى‬ ‫هه‌یه‌ و به‌کار ده‌هێندرێت‪.‬‬ ‫ناوبراو ڕونیشیکرده‌وه‌‪ ،‬به‌کارهێنانى حهپبى‬ ‫بێ هۆشکه‌ر کاریگه‌رى له‌سه‌ر ته‌ندروستى‬ ‫به‌کارهێنه‌ره‌که‌ى ده‌بێت‪ ،‬له‌هه‌مووى خراپتر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی���ه‌ ک �ه‌س��ی ب �ه‌ک��اره��ێ��ن �ه‌ر ن��ات��وان��ێ��ت‬ ‫وازى لێ بهێنێت‪ ،‬نیشانه‌ى جه‌سته‌یى و‬ ‫ده‌رون��ی��ش له‌ که‌سه‌که‌ ب�ه‌دی��ار ده‌که‌وێت‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌رم��ان�ه‌ک�ه‌ى لێ ببڕێت‪ ،‬نیشانه‌‬ ‫ده‌رون��ی�ه‌ک�ه‌ش��ی بریتیه‌ ل���ه‌وه‌ى که‌سێکى‬ ‫هه‌ڵچو و توڕه‌ ده‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها کاریگه‌ریه‌‬ ‫جه‌سته‌ییه‌کانیشى ب��وران�ه‌وه‌ و لێدانى دڵ‬ ‫و بێ تاقه‌تى خه‌واڵو بوون و سکچوون و‬ ‫ڕشانه‌وه‌ى له‌گه‌ڵدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫درێژه‌ بۆ الپه‌ڕه‌ ‪9‬‬

‫هەواڵ‬

‫عه‌لى مسته‌فا ده‌ست ژ کارێ خوه‌ نه‌ به‌ردای ‌ه‬ ‫ده‌نگوباسى په‌یوه‌ندى ب عه‌لى‬ ‫مسته‌فا یى کر‪.‬‬

‫چه‌تر‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/11/17 - 2012/2/6‬‬

‫‪2‬‬

‫بۆچــوون‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح ده‌ستی‬ ‫له‌کار نه‌کێشاوه‌ته‌وه‌!‬

‫پرژان دهۆکى‬

‫ل س �ه‌ر ڤ��ێ م���ژاری ن��اڤ��ب��ری تایبه‌ت‬ ‫ب��ۆ (چ���ه‌ت���ر) گ����ووت‪ :‬س���ه‌ب���اره‌ت وێ‬ ‫گوتگوتکا کۆ هاتیه‌ گوتن من ده‌ست‬ ‫ژ کارى به‌ردایه‌‪ ،‬ئه‌ز ب ده‌نگوباسه‌ک‬ ‫نه‌ راست ل قه‌له‌م ددم و دبێژم تنێ ژبه‌ر‬ ‫چه‌ند کێشه‌یێن ناڤخوه‌یى یێن حزبى من‬ ‫کارێ خوه‌ هه‌لپه‌سارتى یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر وسا گووت ژی‪ :‬ل نێزیکترین ده‌م‬

‫پشتى هاتییه‌ گوتن کۆ عه‌لى‬ ‫مسته‌فا جێگر مه‌لبه‌ندێ چار‬ ‫یێ ئێکه‌تى نشتیمانى کوردستان‬ ‫تایێ دهۆکێ‪ ،‬ده‌ست ژ کارێ‬ ‫خوه‌ به‌ردایه‌‪ ،‬مه‌ وه‌ک رۆژناما‬ ‫(چه‌تر) ژبۆ پشت راستکرنا ڤى‬

‫ئ �ه‌ڤ کێشه‌یێن هه‌نێ ژى دێ هێنه‌‬ ‫چاره‌کرن‪.‬‬ ‫ده‌رب����ارێ ئ��ه‌ڤ کێشانه‌ ژی عه‌لی‬ ‫مسته‌فا گووت‪ :‬ئه‌ڤ کێشه‌یێن هه‌نێ‬ ‫ژى پێکدهێن ژ هنده‌ک کارێن ئیدارى و‬ ‫کێشێن ناڤخوه‌یى و هنده‌ک پرۆگرامێن‬ ‫ک��ارى‪ ،‬زێده‌تر چ کێشه‌یێن م �ه‌زن مه‌‬ ‫نینن و دیارکر کۆ هه‌رده‌م دێ ئه‌ندامێ‬ ‫یه‌کێتى نشتیمانى کوردستان بیت‪.‬‬

‫مالکى ئاماده‌نی ‌ه بودجه‌ى پترۆدۆالرى که‌رکوک زیاد بکات‬

‫کۆ ده‌کرێته‌وه‌‬

‫چه‌تر‬ ‫ئاسۆ گه‌اڵڵى‬ ‫به‌مه‌به‌ستى کردنه‌وه‌ى مه‌رزى‬ ‫دڕۆله‌ ــ نه‌وڕۆڵى له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ى‬ ‫شه‌هید که‌مپینێک له‌الیه‌ن‬ ‫کۆمه‌ڵێک له‌چاالکوانانى‬ ‫مه‌ده‌نییه‌وه‌ راده‌گه‌یه‌نرێت و‬ ‫له‌چوارچێوه‌ى کاره‌کانیشیدا‬ ‫نزیکه‌ى شه‌ش هه‌زار ئیمزا‬ ‫ککردۆته‌وه‌ به‌مه‌به‌ستى‬ ‫پێشکه‌شکردنیان به‌سێ‬ ‫سه‌رۆکایه‌تییه‌که‌ى هه‌رێم‪.‬‬

‫س���ه‌رپ���ه‌رش���ت���ی���ارى گ��ش��ت��ی پ�����رۆژه‌ى‬ ‫که‌مپینه‌که‌ ڕایده‌گه‌یه‌نێت سه‌ردانى‬ ‫ک��ون��س��وڵ��گ�ه‌ری ک��ۆم��ارى ئیسالمیی‬ ‫ئێرانیان ک��ردووه‌ به‌مه‌بستى کردنه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌و مه‌رزه‌ به‌ڕووى ئه‌و واڵته‌داو ئه‌وانیش‬ ‫ره‌زامه‌ندییان له‌سه‌رى ده‌ربڕیوه‌‪.‬‬ ‫هاوده‌نگ محه‌مه‌د به‌(چه‌تر)ى وت‪:‬‬

‫ده‌ستیان پێکێشایه‌وه‌‬ ‫‪u‬سۆران عومه‌ر‪u‬‬ ‫ک��اب��ی��ن �ه‌ی �ه‌ک ک���ه‌ ب���ۆ چ�����وار س��اڵ‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردندا متمانه‌ وه‌رده‌گ��رێ��ت‪ ،‬له‌‬ ‫هیچ شوێنێکی دونیادا نه‌بووه‌ و نیه‌ دوو‬ ‫حزب ڕێکبکه‌ون هه‌ر یه‌که‌یان دوو ساڵ‬ ‫کابینه‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆ پێکبهێنێت و له‌‬ ‫ماوه‌ی ئه‌و چوار ساڵه‌دا هه‌ر وه‌زاره‌تێک‬ ‫دوو وه‌زی��ر و دوو بریکاری خانه‌نیشن‬ ‫بکرێت! ئه‌مه‌ ته‌نها له‌ هه‌رێمێکدا هه‌یه‌‬ ‫که‌ ناوی کوردستانه‌ و یاسا جێبه‌جێکردن‬ ‫بونی نیه‌‪ ،‬حورمه‌تی هاونیشتمانیه‌کانی‬ ‫مانای الی ده‌سه‌اڵته‌که‌ی نیه‌‪ ،‬هێنده‌ی‬ ‫شه‌ڕ له‌ سه‌ر دانانی که‌سێک ده‌کرێت بۆ‬ ‫پۆستێک هێنده‌ جێبه‌جێکردنی ئه‌رکی‬ ‫که‌سه‌که‌ و ک��ارن��ام�ه‌ی حکومه‌ته‌که‌‬ ‫و ب��اش��ت��ر ک���ردن���ی ژی���ان���ی خ �ه‌ڵ��ک و‬ ‫س���ه‌روه‌ری یاسا ئه‌رزشی نیه‌‪ ،‬خه‌ڵکی‬ ‫ن���اڕازی ئ �ه‌م واڵت �ه‌ خوێنی به‌خشی و‬ ‫دوو مانگ ل�ه‌س�ه‌ر ش�ه‌ق��ام ب��وو داوای‬ ‫ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ی ئ �ه‌م کابینه‌ و‬ ‫سه‌رۆکه‌که‌ی ده‌کرد‪ ،‬به‌اڵم به‌ سه‌رکوت‬ ‫و گوله‌ وه‌اڵم��دارای �ه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵکی داوای‬ ‫گۆڕینی ئ�ه‌م سیستمه‌ ن��ادادپ �ه‌روه‌ره‌ی‬ ‫ده‌کرد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان ده‌موچاوی سه‌رۆک‬ ‫و وه‌زی���ره‌ک���ان ده‌گ�����ۆڕن‪ ،‬ئێمه‌ داوای‬ ‫ئازادی و یه‌کسانی ده‌که‌ین ئه‌وان سته‌م‬ ‫و بێدادیان کردۆته‌وه‌ وه‌اڵم‪.‬‬ ‫گه‌ر له‌مانه‌ش بگه‌ڕێین و بچینه‌ سه‌ر‬ ‫مه‌هزه‌له‌یه‌کی ت��ری کابینه‌ی شه‌ش‪،‬‬ ‫ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌که‌ی به‌رهه‌م ساڵحه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سه‌رۆکی حکومه‌ته‌ی که‌ ده‌بوو له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر بێحورمه‌تیکردن به‌ یاسا و دادگا‬ ‫و س��ه‌روه‌ری خه‌ڵک و حکومه‌ته‌که‌ی‬ ‫له‌الیه‌ن حزبه‌که‌ی خۆی و پارتی ده‌ستی‬ ‫له‌کار بکێشایه‌ته‌وه‌‪ ،‬که‌ ده‌بوو ئه‌وکاته‌‬ ‫نامه‌ی وازهێنانی پێشکه‌ش بکردایه‌ که‌‬ ‫ئوتێل سۆما فه‌زیحه‌ی به‌سه‌ر ئه‌م واڵته‌دا‬ ‫هێنا‪ ،‬ئه‌وکاته‌ وازی بهێنایه‌ که‌خوێنی‬ ‫گه‌نجه‌کانی ئه‌م شاره‌ له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان‬ ‫به‌گوله‌ی چه‌کداره‌کانی حکومه‌ته‌که‌ی‬ ‫رژێنرا‪ ،‬ده‌ب��وو ئه‌وکاته‌ وازیبهێنایه‌ که‌‬ ‫راپۆرتی هیومن رایتس هۆچ باڵوکرایه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر پێشێلکاریه‌کانی مافی مرۆڤ‬ ‫له‌ سایه‌ی حکومه‌ته‌که‌یدا‪ ،‬ده‌ق���اوده‌ق‬ ‫ئ���ه‌وک���ات���ه‌ س�������ه‌روه‌ری ب���ۆ س���ه‌رۆک���ی‬ ‫ح��ک��وم �ه‌ت ت���ۆم���ارده‌ب���وو ک �ه‌ خه‌ڵکی‬ ‫ن��اڕازی(‪ )62‬رۆژ له‌سه‌ر شه‌قام بوون و‬ ‫ئ�ه‌و و حکومه‌ته‌که‌ی ن�ه‌ک وه‌اڵمیان‬ ‫ن���ه‌دای���ه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌ڵ��ک��و ب �ه‌ه��ێ��زی میلیشیا‬ ‫به‌ره‌نگاری خه‌ڵکی سڤیل بونه‌وه‌ و هێزی‬ ‫سه‌ربازییان جواڵندا‪ ،‬وه‌ک چۆن ده‌بوو‬ ‫ئه‌وکاته‌ وازیبهێنایه‌ که‌ چ��وار ملیار‬ ‫دۆالره‌که‌ی گرێبه‌ستی نه‌وتی کابینه‌ی‬ ‫پێنجیان ته‌سلیم نه‌کرد‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مانه‌شی‬ ‫نه‌کرد ئه‌و ڕۆژه‌ی بانگێشتی په‌رله‌مان‬ ‫کرا ده‌بوو له‌به‌رامبه‌ر نوێنه‌رانی خه‌ڵک‬ ‫سوێنده‌ که‌وتووه‌که‌ی هه‌ڵوه‌شاندایه‌ته‌وه‌و‬ ‫ن����ام����ه‌ی ده‌س���ت���ل���ه‌ک���ارک���ێ���ش���ان���ه‌وه‌ی‬ ‫بخوێندایه‌ته‌وه‌ ن �ه‌ک ئێسته‌ ک �ه‌وازی‬ ‫پ��ێ��دێ��ن��ن و ب���ه‌خ���ۆش���ی خ����ۆی ن��ی �ه‌ و‬ ‫ب �ه‌زۆری ڕێکه‌وتنی ستراتیجیه‪ ‌،‬به‌اڵم‬ ‫منه‌ت به‌سه‌ر خه‌ڵکیدا ده‌ک��ات و ده‌ڵێ‬ ‫له‌مانگی ئه‌یلولی راب����ردووه‌وه‌ نامه‌ی‬ ‫وازهێنانم پێشکه‌ش ک��ردووه‌‪ ،‬دکتۆری‬ ‫حکومه‌تێکی ت��اس�ه‌ر ئێسک نه‌خۆش‬ ‫ببوره‌ ئ�ه‌وه‌ وازهێنان نیه‌ لێمان ناشێوێ‬ ‫وازیان پێهێناوی نه‌ک وازتهێنا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ جگه‌ له‌تۆمارکردنی شکستێکی‬ ‫ن��وێ��ی ح��ک��وم��داری��ی ک����وردی هیچت‬ ‫نه‌خسته‌ س �ه‌ر ئ �ه‌و م��ێ��ژووه‌ی که‌کورد‬ ‫شانازی پێوه‌ ده‌ک��ات ئه‌ویش ڕێزگرتنه‌‬ ‫له‌ ئ��ازادی و پاراستنی مافی مرۆڤه‌‪،‬‬ ‫ل�ه‌س�ه‌رده‌م��ی کابینه‌که‌ی ت��ۆدا نه‌ک‬ ‫ئازادی و مافی مرۆڤ نه‌پارێزرا‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫تۆماره‌ ره‌ش�ه‌ مه‌ترسیداره‌کان له‌کاتی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی تۆدا ئه‌نجامدراوه‌و شایه‌نی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی��ت ل �ه‌س �ه‌ری دادگ��ای��ی بکرێیت‬ ‫ن�ه‌ک سوپاس بکرێیت! ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫ئ �ه‌وه‌ شایه‌نی سوپاسی که‌پۆستێکت‬ ‫ته‌سلیم به‌پارتی کردۆته‌وه‌‪.‬‬

‫شه‌ش هه‌زار ئیمزا بۆ کردنه‌وه‌ى مه‌رزێک‬ ‫له‌گه‌ڵ (‪ )17‬رێکخراوى کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫مه‌ده‌نییدا له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ که‌مپینێکمان‬ ‫ب���ه‌و م �ه‌ب �ه‌س��ت �ه‌ راگ���ه‌ی���ان���دوه‌و دواى‬ ‫کۆکردنه‌وه‌ى شه‌ش هه‌زار ئیمزا بڕیاره‌‬ ‫ئ��اڕاس��ت �ه‌ى س��ێ سه‌رۆکایه‌تییه‌که‌ى‬ ‫هه‌رێمى بکه‌ین‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند بۆ ئه‌و پرۆژه‌یان چه‌ندان‬ ‫په‌رله‌مانتار و که‌سایه‌تى جۆربه‌جۆر‬ ‫ب���ه‌ش���داری پ��ێ��ده‌ک��ه‌ن ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ى بۆ‬ ‫پ���رۆژه‌ک���ه‌ی���ان زۆرت����ری����ن پ��ش��ت��گ��ی��رى‬ ‫دروستبکه‌ن‪.‬‬ ‫س �ه‌رپ �ه‌رش��ت��ی��ارى پ�����رۆژه‌ى که‌مپینى‬ ‫ک��ردن�ه‌وه‌ى م �ه‌رزى دڕۆڵ �ه‌ ــ نه‌وڕۆڵى‪،‬‬ ‫ک��ردن�ه‌وه‌ى م�ه‌رزه‌ک�ه‌ى به‌یه‌کێک له‌و‬ ‫ده‌رگ���ا گرنگانه‌ داده‌ن���ا ک �ه‌ ب���ه‌ڕووى‬ ‫ه���ه‌ڵ���ه‌ب���ج���ه‌دا ده‌ک���رێ���ن���ه‌وه‌و وت��ی��ش��ى‪:‬‬ ‫«به‌دڵنیاییه‌وه‌ ک��ردن �ه‌وه‌ى ئ �ه‌و م �ه‌رزه‌‬ ‫له‌نێوان ئێران و هه‌ڵه‌بجه‌دا کاریگه‌ری‬ ‫راس��ت �ه‌وخ��ۆى ده‌ب��ێ��ت ل �ه‌س �ه‌ر گ�ه‌ش�ه‌ى‬ ‫ئابوری ناوچه‌که‌»‪.‬‬

‫تا ئێستا بودجه‌ى هه‌رێمى کوردستان‬ ‫په‌سه‌ند نه‌کراوه‌‬ ‫ه (‪)400‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ره‌وانه‌ى تورکیا ده‌کرێت‬ ‫‪ n‬رۆژان ‌‬

‫چه‌تر‬ ‫زانیار داقوقى‬ ‫به‌رهه‌مى نه‌وتى خاوى که‌رکوک‬ ‫که‌‪،‬رۆژانه‌ (‪)400‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وته‌ و ره‌وانه‌ى تورکیا‬ ‫ده‌کرێت له‌ساڵى(‪)2008‬دا‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک‬ ‫داوایان له‌وه‌زاره‌تى نه‌وت‬ ‫ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران کردوه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ى بودجه‌ى پترۆدۆالر‬ ‫که‌ ئێستا له‌ یه‌ک به‌رمیلدا‬ ‫بڕى یه‌ک دۆالر بۆشارى‬

‫که‌رکوک ته‌رخان کراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ئاماده‌نی ‌ه‬ ‫له‌یه‌ک دۆالر بکرێت به‌سێ دۆالر‬

‫ل����ه‌وب����اره‌وه‌ ف���وئ���اد ح��س��ێ��ن ش��وان��ى‪،‬‬ ‫ئه‌ندامى لیژنه‌ى ئ��اب��ورى پێشه‌سازى‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک‬ ‫ب����ه‌(چ����ه‌ت����ر)ى وت‪ :‬ئ��ێ��م��ه‌ وه‌ک‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى پ��ارێ��زگ��اى ک �ه‌رک��وک‬ ‫ل���ه‌س���اڵ���ى(‪)2008‬ه‌ وه‌ داوای��ه‌ک��م��ان‬ ‫ئ��اڕاس��ت�ه‌ى ن��ورى مالکى‪ ،‬سه‌رۆکى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و وه‌زاره‌ت��ى نه‌وت‬ ‫ک��رد‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ى بودجه‌ى پترۆدۆالر‪،‬‬ ‫ل�ه‌ی�ه‌ک دۆالر بکرێته‌ س��ێ دۆالره‌‬

‫شارى که‌رکوک پێویستى به‌(‪)4000‬‬

‫پۆلیس و فڕۆکه‌ هه‌یه‌‬

‫تاکو ناوچه‌که‌ سه‌قامگیربکرێت‪.‬‬

‫چه‌تر‬

‫له‌مباره‌وه‌ ئه‌حمه‌د عه‌سکه‌رى‪ ،‬سه‌رۆکى‬ ‫لیژنه‌ى ئه‌منى له‌ ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى‬ ‫ک���ه‌رک���وک ب���ه‌(چ���ه‌ت���ر)ى راگ �ه‌ی��ان��د‬ ‫حکومه‌تى عێراقى ناتوانێت له‌شارى‬ ‫که‌رکوک‪ ،‬بۆشایى ئه‌منى پڕبکاته‌و‌ه‬ ‫چونکه‌ ل���ه‌دواى ک��ش��ان�ه‌وه‌ى هێزه‌کانى‬ ‫ئه‌مریکا ک��رده‌وه‌ توندوتیژیه‌کان رووى‬ ‫له‌زیاد بوندای ‌ه‬ ‫عه‌سکه‌رى وتیشى کێشه‌ و ناکۆکیه‌کان‬ ‫گرفتى ئه‌منى دروست کردوه‌ و هه‌روه‌ها‬ ‫به‌پێى یاسا شارى که‌رکوک پێویستى‬ ‫ب �ه‌(‪ )14000‬پۆلیسه‌ که‌ ئێستا رێژه‌ى‬

‫زانیار داقوقى‬

‫له‌م ماوه‌ی دواییدا‬ ‫توندوتیژیه‌کان له‌ عێراق ب ‌ه‬ ‫گشتی و له‌ که‌رکوک به‌تایبه‌تی‬ ‫په‌ره‌ی سه‌ندوه‌ و سه‌رۆکى‬ ‫لیژنه‌ى ئه‌منى له‌ ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پارێزگاى که‌رکوک ده‌ڵێت شارى‬ ‫که‌رکوک پێویستى به‌دامه‌زراندنى‬ ‫(‪)4,000‬پۆلیس و که‌ره‌سته‌ی‬ ‫پێشکه‌وتووی سه‌ربازی هه‌یه‌‪،‬‬

‫ف��وئ��اد حسێن وتیشى‪ :‬ت��ا ئێستا ن ‌ه‬ ‫ئه‌نجومه‌نى وه‌زی���ران و ن�ه‌ وه‌زاره‌ت���ى‬ ‫ن����ه‌وت ب��ه‌ ه��ی��چ ج��ۆرێ��ک وه‌اڵم���ى‬ ‫نوسراوه‌که‌مانیان نه‌داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌که‌ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى‬ ‫ک �ه‌رک��وک ‪ ،‬رون��ی��ش��ی ک���رده‌وه‌ که‌‬ ‫ئ���ه‌وان گه‌شبین نین ده‌رب����اره‌ى زی��اد‬ ‫کردنى بودجه‌ى پترۆدۆالر و هه‌روه‌ها‬ ‫رۆژان���ه‌ ن �ه‌وت��ى ک �ه‌رک��وک (‪)400‬‬ ‫ه�����ه‌زار ب �ه‌رم��ی��ل ده‌چ��ێ��ت �ه‌ جیهانى‬ ‫ت���ورک���ی���ا ک����ه‌وات����ه‌ ب���ه‌ش���ه‌ ن���ه‌وت���ى‬ ‫ک����ه‌رک����وک ب��ه‌ره��ه‌م��ێ��ک��ى ب��اش��ى‬ ‫هه‌یه‌ بۆ عێراق‪.‬‬

‫پۆلیس له‌وشاره‌ (‪)10,000‬و هه‌روه‌ها‬ ‫پێویستیمان ب�ه‌دام�ه‌زران��دن��ى (‪)4000‬‬ ‫پۆلیسى دیکه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا وت���ى‪ :‬زۆرب����ه‌ى به‌شه‌کانى‬ ‫پ��ۆل��ی��س وه‌ک پ��اراس��ت��ن��ى فه‌رمانگ ‌ه‬ ‫حکومیه‌کان هاتوچۆ و هێڵى خێراى‬ ‫پێویستى به‌ پۆلیسه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ سوپاى‬ ‫عێراقى وه‌ک هێزه‌کانى فرقه‌ى (‪)12‬‬ ‫پێویستى به‌فڕۆکه‌ى جه‌نگى وکه‌ره‌سته‌ى‬ ‫سه‌ربازی پێشکه‌وتوو چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نى‬ ‫قورس و به‌شى زانیارى و دابین کردنى‬ ‫پ��اس��ه‌وان��ى ت��ای��ب �ه‌ت ب��ۆ ک �ه‌س��وک��اری‬ ‫دادوه‌رانی که‌رکوک هه‌یه‌‪.‬‬

‫سلێمانی‪ ،‬پیسبوونی (به‌له‌دیه)‌ کاسبکارانی ئه‌و‬

‫فراکسیۆنى گ���ۆڕان ل �ه‌م��ب��اره‌ی �ه‌وه‌ بۆ‬ ‫چه‌تر‬ ‫«چه‌تر» رایگه‌یاند‪ :‬ده‌بێت سااڵنه‌ ل ‌ه‬ ‫سه‌روه‌ر سه‌عدوڵاڵ‬ ‫مانگى یه‌که‌مى تشرینه‌وه‌ بودجه‌ بێته‌‬ ‫هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم پێده‌چێت‬ ‫تائێستا بودجه‌ى هه‌رێمى‬ ‫دواکه‌وتنه‌که‌ى په‌پوه‌ندى به‌ حکومه‌تى‬ ‫کوردستان په‌سه‌ند نه‌کراوه‌‬ ‫عێڕاقه‌وه‌ بێت‪ ،‬که‌ ئێستایش له‌ په‌رله‌مانى‬ ‫و نه‌چووه‌ت ‌ه بوارى‬ ‫عێڕاق قسه‌ى له‌سه‌ر ده‌کرێت‪.‬‬ ‫جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ .‬که‌ ئه‌مه‌یش‬ ‫ئ��ه‌ن��دام پ �ه‌رل �ه‌م��ان �ه‌ک �ه‌ى فراکسیۆنى‬ ‫نیگه‌رانێکى زۆرى الیه‌ن‬ ‫«گ����ۆڕان» ئ�ه‌وه‌ی��ش��ى ن��ه‌ش��ارده‌وه‌ که‌‬ ‫هاواڵتیانى کوردستان‬ ‫ی�ه‌ک�ه‌م جارنییه‌ ب��ودج�ه‌ دواده‌ک��ه‌وێ��ت‪،‬‬ ‫دروستکردووه‌‪ .‬له‌مباره‌یه‌ ئه‌ندام‬ ‫به‌ڵکو ئه‌مه‌ نزیکه‌ى دوو سێ ساڵه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانێکى «ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫بودجه‌ دواده‌ک �ه‌وێ��ت و له‌کاتى خۆیدا‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات‪ ،‬که‌‬ ‫په‌سه‌ند ناکرێت‪ .‬وتیشی‪ :‬له‌ راستیدا‬ ‫دواکه‌وتنى بودجه‌ى هه‌رێمى‬ ‫ده‌بێت بودجه‌ له‌ مانگى (‪ )12‬و (‪)11‬‬ ‫کوردستان په‌یوه‌ندى به‌وه‌وه‌ هه‌ی ‌ه گفتوکۆى له‌سه‌ر بکرێت‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى‬ ‫جێگه‌ى په‌ژاره‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬که‌ ئه‌مساڵیش‬ ‫که‌ تا ئێستایش له‌ په‌رله‌مانى‬ ‫وه‌ک����و س��ااڵن��ى ت��ر دواده‌ک���ه‌وێ���ت‪.‬ک���ه‌‬ ‫عێراق جێگه‌ى مشتوومڕه‌ و قس ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌یش واده‌کات ئیشوکارى هاواڵتیان‬ ‫له‌سه‌ر بودجه‌ ده‌کرێت‪.‬‬ ‫عه‌زیمه‌ نه‌جمه‌دین‪ ،‬په‌رله‌مانتار له‌سه‌ر دوابکه‌وێت‪.‬‬

‫‪ n‬دانیشتنێکی په‌رله‌مان فۆتۆ‪ :‬دڵشاد هه‌رته‌لی‬

‫مێژوى په‌روه‌رده‌ى شارى سلێمانى‬ ‫ده‌نوسرێته‌و ‌ه‬

‫شوێنه‌ی بێزار کردوه‌‬ ‫چه‌تر‬

‫چه‌تر‬

‫دانا به‌رزنجى‬

‫چێنه‌ر یاسین‬ ‫به‌شێک له‌ بازاڕی شاری سلێمانی‬ ‫که‌ به‌ «به‌ر به‌له‌دییه‌که‌»‬ ‫ناسراوه‌ و رۆژانه‌ ژماره‌یه‌کی‬ ‫زۆر له‌ هاواڵتیان بۆ دابینکردنی‬ ‫پێداویستیه‌کانیان سه‌ردانی‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ک کاسبکارانی‬ ‫ئه‌و بازاڕه‌ ئاماژه‌ی پێده‌ده‌ن‬ ‫حکومه‌ت له‌ رووی خاوێنکردنه‌و ‌ه‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ی پشتگوێ خستوه‌‪.‬‬

‫دوک���ان���دارێ���ک���ى ئ����ه‌و ش���وێ���ن���ه‌ ب��اس‬ ‫له‌پیسبوونى ژینگه‌ى شاره‌که‌ ده‌ک��ات‬ ‫و ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬ئێستا ئ �ه‌م شوێنه‌ ک �ه‌ به‌ر‬ ‫ب �ه‌ل �ه‌دێ��ک �ه‌ى پ��ێ��ده‌وت��رێ��ت و ل �ه‌ک��ۆن �ه‌و‌ه‬ ‫ه �ه‌رب �ه‌ون��اوه‌وه‌ ن��اس��راوه‌ ب�ه‌ه��ۆی ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫لێره‌دا چه‌ندین کاری تێدا ده‌کرێت بووه‌ت ‌ه‬ ‫پیسترین شوێنی ناو بازاڕ و حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێم هیچ ئاوڕێکى لێنه‌داونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوکاندارێک به‌ناوى ره‌حمان سه‌باره‌ت‬ ‫ب�ه‌ پیسبوونی ب�ه‌رب�ه‌ل�ه‌دێ��ک�ه‌ی ش��اری‬

‫رۆژى شه‌ممه‌ له‌ موزه‌خانه‌ى‬ ‫نیشتمانى شارى سلێمانى‬ ‫(ئه‌منه‌سوره‌که‌) سیمینارێک‬ ‫به‌ئاماده‌بوونى مامۆستایان‬ ‫و رۆشنبیران به‌مه‌به‌ستى به‌‬ ‫مێژویى کردنى په‌روه‌رده‌ى‬ ‫سلێمانى به‌ڕێوه‌چوو‪.‬‬

‫(سلێمانی) ب��ۆ(چ �ه‌ت��ر) دوا و وت��ی‪:‬‬ ‫م�����اوه‌ی (‪)30‬س����اڵ����ه‌‪ ،‬ل���ێ���ره‌دا ک���اری‬ ‫م��ری��ش��ک ف��رۆش��ت��ن ده‌ک����ه‌م ت��ا ئێستا‬ ‫ئ�ه‌م شوێنه‌ ه �ه‌روه‌ک خۆیه‌تى و هیچ‬ ‫گۆڕانکاریه‌کی تێدا نه‌کراوه‌ ‪ ،‬که‌ ئه‌م‬ ‫شوێنه‌ مێژوویه‌کی کۆنی هه‌یه‌ و ئێر‌ه‬ ‫به‌سه‌نته‌رى شارداده‌نرێت و ئێستا ئه‌م‬ ‫شوێنه‌ که‌ به‌ربه‌له‌دێکه‌ى پێده‌وترێت و‬ ‫له‌کۆنه‌وه‌ هه‌ربه‌وناوه‌وه‌ ناسراوه‌‪ .‬ئێستا‬ ‫به‌هۆی ئ �ه‌وه‌ی ل��ێ��ره‌دا چه‌ندین کاری‬ ‫تێدا ده‌کرێت بووه‌ته‌ پیسترین شوێنی ناو‬

‫بازاڕ‪.‬‬ ‫ئه‌و دووکانداره‌ وتیشى‪ :‬دیاریشه‌ ئێر‌ه‬ ‫بۆکاری مریشک فرۆشتن و گۆشت‬ ‫فرۆشتن گونجاو نییه‌ ل�ه‌ب�ه‌ر ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫لێره‌دا ناکرێت سه‌وزه‌ و میوه‌ و گۆشت‬ ‫پێکه‌وه‌ له ‌شوێنێکا بفرۆشرێت‪.‬‬ ‫داواشیکرد حکومه‌ت کار له‌ سه‌ر ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ بکات چ��ون وه‌ک ئ�ه‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫«ب��ه‌ پیسبوونی ب�ه‌رب�ه‌ل�ه‌دی��ی�ه‌ک�ه‌ ک ‌ه‬ ‫ده‌که‌وێته‌ ناوه‌ڕاستی ب��ازاڕه‌وه‌ سیمای‬ ‫شار تێک ده‌چێت»‪.‬‬

‫که‌مال نورى به‌ڕێوه‌به‌رى په‌روه‌رد‌ه تایبه‌ت‬ ‫به‌ (چ �ه‌ت��ر)ى رایگه‌یاند‪ :‬ب ‌ه ئه‌رکێکى‬ ‫نیشتمانى ده‌زانین ک ‌ه ئه‌رشیفێکى زانستى‬ ‫دروس���ت بکه‌ین‪ ،‬ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ تاکو ئێستا‬ ‫س �ه‌رچ��اوه‌ی �ه‌ک��ى زانستیمان نی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫قوتابخانه‌کانى سلێمانى‪.‬‬ ‫ناوبراو وتى‪ :‬جیاوازى له‌ ساڵه‌کاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌وڵماندا کۆمه‌ڵێک په‌روه‌رده‌کارى‬ ‫شارى سلێمانى کۆبکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬تا بتوانین‬ ‫زانیارییه‌کان کۆبکه‌ینه‌و‌ه پاشان بیکه‌ین ‌ه‬ ‫کتێبێکى م���ێ���ژووى زان��س��ت��ى ش��ارى‬ ‫سلێمانى‪ .‬ل� ‌ه کتێبه‌که‌دا زان��ی��ارى ورد‬ ‫و دروس���ت ل �ه‌س �ه‌ر دام �ه‌زران��دن��ى یه‌که‌م‬

‫قوتابخان ‌ه له‌ شارى سلێمانی به‌ساڵ‪ ،‬رۆژ‬ ‫و مانگ ده‌ستنیشان بکریت‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬ئێم ‌ه بیرمان له‌و‌ه کردۆته‌وه‌ که‌ ئه‌م‬ ‫کاره‌ له‌ پارێزگاکانى تریش بکرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌مانه‌وێت یه‌که‌م هه‌نگاو له‌ سلێمانیه‌و‌ه‬ ‫ده‌س��ت پێ بکه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رکه‌وتوو‬ ‫بین‪ ،‬داوا له‌په‌روه‌رده‌کانى تریش ده‌که‌ین‪،‬‬ ‫هاوکاریشیان ده‌که‌ین ئه‌و کات ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ه�ه‌ول��ێ��ر‪ ،‬ده���ۆک و ک �ه‌رک��وک کۆى‬ ‫ده‌که‌ینه‌وه‌ و ده‌بێته‌ کتێبیکى مێژویى‬ ‫په‌روه‌رده‌یى له‌ کوردستان‪.‬‬

‫حکومه‌تى ناوه‌ندى عێراق دان به‌ کۆلێژه‌کانى هه‌رێمى کوردستاندا نانێت‬ ‫ب ‌ه بڕیارێکى حکومه‌تى عێراق (‪ )300‬ئه‌فسه‌رى کورد ده‌کرێن ‌ه کارگوزار‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫تاهیر تۆفیق‬ ‫ب ‌ه بڕیارێکى وه‌زاره‌تى‬ ‫ناوخۆى عێراق (‪ )300‬ئه‌فسه‌رى‬ ‫کورد ل ‌ه که‌رکوک پله‌که‌یان‬ ‫لێده‌سه‌نرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ش‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ى خۆپیشاندان ده‌که‌ن و‬ ‫نوێنه‌رانى کورد ب ‌ه که‌مته‌رخه‌م‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬په‌رله‌مانتارێکى عێراقیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ل ‌ه هه‌وڵى چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫ئه‌و کێشه‌یه‌داین‪.‬‬

‫دواى ئ����ه‌وه‌ى ل �ه‌ س��اڵ��ى (‪)2004‬ه‌وه‌‬ ‫کۆمه‌ڵێک ئه‌فسه‌رى ک��ورد نێردران ‌ه‬ ‫شارى که‌رکوک به‌ بڕیارى حکومه‌تى‬ ‫ه �ه‌رێ��م‪ ،‬ک�ه‌ هه‌ندێک ل �ه‌و ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫کوردانه‌ له‌ کۆمپانیاى نه‌وتى باکور‬ ‫ل �ه‌ ک �ه‌رک��وک دان����ران ب��ۆ پاراستنى‬ ‫کۆمپانیاکه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ دواى رووخانى‬ ‫رژێمى عێراقه‌وه‌ ئه‌م ئه‌فسه‌ره‌ کوردانه‌‬ ‫«چه‌ندین جار توشى کێشه‌ ب��وون له‌‬ ‫الی���ه‌ن حکومه‌تى ع��ێ��راق��ی��ی�ه‌وه‌»‪ ،‬تا‬ ‫دواج���ار ل �ه‌ رۆژى (‪)2011/12/28‬‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تى نه‌وتى عێراقه‌وه‌ بڕیار‬ ‫درا به‌ داگرتنى پله‌ى ئ �ه‌و ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫ک��وردان�ه‌ که‌ هه‌ندێکیان پله‌ى رائید‬ ‫و م���وق���ه‌ده‌م و نه‌قیبیان ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ل�ه‌و‬ ‫پله‌یه‌وه‌ بکرێن به‌ فه‌رمانبه‌رى پاکه‌ره‌وه‌‬ ‫(که‌ناس)‪.‬‬ ‫به‌ گوێره‌ى ئه‌و بڕیاره‌ى که‌ وێنه‌یه‌کى‬ ‫به‌ (چه‌تر) گه‌یشتووه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌‬ ‫ژماره‌یان (‪ )300‬سه‌د که‌سه‌ و ده‌رچووى‬ ‫کۆلێژه‌کانى هه‌رێمى کوردستانن وه‌ک‬ ‫(قه‌اڵچواالن و زاخۆ) هه‌موویان سه‌ر‬ ‫به‌ یه‌کێتى نیشتنیمانى کوردستانن‪ ،‬له‌‬ ‫پله‌ى موقه‌ده‌مه‌وه‌ تێیدایه‌ تا مالزمى‬ ‫ی �ه‌ک‪ ،‬که‌ پله‌ى حزبیشیان هه‌یه‌ له‌‬ ‫ئه‌ندام پۆله‌وه‌ تاوه‌کو ئه‌ندام کۆمیته‌‪،‬‬

‫‪ n‬ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ ژماره‌یان (‪ )300‬سه‌د که‌سه‌ و ده‌رچووى کۆلێژه‌کانى‬ ‫ئ�ه‌وان هه‌ڕشه‌ى ئ�ه‌وه‌ش ده‌ک�ه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫کێشه‌کانیان بۆ چاره‌سه‌ر نه‌کرێت‪ ،‬له‌‬ ‫حزبه‌که‌یان دوور ده‌که‌ونه‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌ک ئ����ه‌و ئ���ه‌ف���س���ه‌ران���ه‌ ئ���ام���اژه‌ى‬ ‫پێده‌که‌ن‪ ،‬به‌رپرسانى کورد له‌ به‌غداد‬ ‫که‌مته‌رخه‌من له‌ ئاستى چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫کێشه‌که‌یان‪ ،‬چه‌ند جارێکیش له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌م ک��ێ��ش�ه‌ی�ه‌ س���ه‌ردان���ى ب�ه‌رپ��رس��ان��ى‬ ‫یه‌کێتى و پارتییان کردووه‌ له‌ که‌کوک‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و کیشه‌یه‌یان بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌ ده‌م داواکارییه‌کانیانه‌وه‌‬ ‫نه‌هاتوون و کێشه‌کانیان بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌کردوون‪.‬‬ ‫یه‌کێک ل �ه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ى که‌ پله‌ى‬ ‫رائ��ی��دى ه�ه‌ی�ه‌ و ن�ه‌ی��وێ��را ن���اوى خۆى‬ ‫ئاشکرا بکات‪ ،‬به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪:‬‬ ‫من ده‌رچووى کۆلێژى قه‌اڵچواالنم له‌‬ ‫ساڵى (‪)2004‬ه‌وه‌ به‌ بڕیارى حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێم کراوم به‌ ئه‌فسه‌ر و ره‌وانه‌ى شارى‬ ‫که‌رکوک کراوم بۆ پارێزگاریکردن له‌‬

‫بۆریه‌ نه‌وتییه‌کانى شارى که‌رکوک‪،‬‬ ‫له‌و رۆژه‌وه‌ هه‌تا ئه‌مڕۆ ئێمه‌ به‌رده‌وامین‬ ‫ل�ه‌ ده‌وام���ى خ��ۆم��ان و جێبه‌جێکردنى‬ ‫ئه‌رکه‌کانمان‪ ،‬چه‌ندین شه‌هیدیشمان‬ ‫داوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم له‌ ئێستادا به‌ بڕیارێکى‬ ‫زۆر ن��اب�ه‌ج��ێ و ب��ۆ س��ڕی��ن �ه‌وه‌ى ن��اوى‬ ‫کورد له‌ شارى که‌رکوک بڕیار دراوه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حکومه‌تى عێراقه‌وه‌ بکرێین به‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ر و کارگوزار‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت وه‌زاره‌تى ناوخۆ و حکومه‌تى‬ ‫ن��اوه‌ن��دى ع��ێ��راق دان ب�ه‌ کۆلێژه‌کانى‬ ‫هه‌رێمى کوردستاندا نانێت‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م باره‌یه‌وه‌ ئه‌فسه‌رکى تریش به‌‬ ‫پله‌ى موقه‌ده‌م‪ ،‬که‌ ئه‌میش هه‌ر پێى‬ ‫باش نه‌بوو ناوى خۆى بڵێ‪ ،‬به‌ (چه‌تر)‬ ‫ى راگه‌یاند‪ :‬ئێمه‌ پێمانوایه‌ جارێکى تر‬ ‫حکومه‌تى عێراقى ئه‌نفالى به‌رامبه‌ر‬ ‫ک��ورد ل�ه‌ ش��ارى ک �ه‌رک��وک دروس��ت‬ ‫کردووه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى ئێمه‌ المان سه‌یره‌‬ ‫سه‌رکردایه‌تى کورد و نوێنه‌رانى کورد‬

‫راپۆرت‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/11/17 - 2012/2/6‬‬

‫‪3‬‬

‫لێ بسه‌ننه‌وه‌‪ ،‬له‌ کاتێکدا ئێمه‌ رۆژ‬ ‫و ش �ه‌وم��ان خستوه‌ته‌ س �ه‌ر ی �ه‌ک بۆ‬ ‫پارێزگاریکردن له‌ کۆمپانیاى نه‌وتى‬ ‫باکور‪ ،‬که‌ به‌ ده‌ی��ان جار رووب��ه‌ڕووى‬ ‫تیرۆریستان بوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬که‌ ویستویانه‌‬ ‫تیرۆرمان بکه‌ن‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل �ه‌م ب��اره‌ی �ه‌وه‌ (چ�ه‌ت��ر) په‌یوه‌ندى‬ ‫کرد به‌ به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى نه‌وتى‬ ‫ب��اک��ور‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب�ه‌ بیانوى ئ���ه‌وه‌ى که‌‬ ‫له‌سه‌ره‌وه‌ ئاگادار کراوه‌ته‌وه‌ لێدوان بۆ‬ ‫راگه‌یاند ن�ه‌دات‪ ،‬ئاماده‌ نه‌بوو له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و کێشه‌یه‌ قسه‌ بکات‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌کیش له‌ مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى‬ ‫نیشتمانى کوردستان له‌ که‌رکوک به‌‬ ‫هه‌رێمى کوردستانن وه‌ک (قه‌اڵچواالن و زاخۆ) (چه‌تر)ى گه‌یاند‪ :‬ئێمه‌ ئاگادارى ئه‌و‬ ‫له‌ ئاستى ئه‌م کێشه‌یه‌مان بێده‌نه‌گن‪ ،‬ل���ه‌ب���ه‌رئ���ه‌وه‌ى ک���ه‌ ک��ێ��ش�ه‌ک�ه‌ گ���ه‌وره‌ کێشه‌یه‌ین و سه‌رووى خۆمان ئاگادار‬ ‫ب��ۆی�ه‌ منیش ل �ه‌ رێ��گ �ه‌ى رۆژن��ام �ه‌ى نه‌بێت‪ ،‬چه‌ندینجار س �ه‌ردان��ى الیه‌نه‌ کردووته‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌رکردنى‪.‬‬ ‫(چ �ه‌ت��ر)ه‌وه‌ رایده‌گه‌یه‌نم‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێت ک��وردی��ی�ه‌ک��ان��م��ان ک�����ردووه‌‪ ،‬ب��ۆئ �ه‌وه‌ى هه‌ر له‌و باره‌یه‌وه‌ خالید شوانى‪ ،‬نوێنه‌رى‬ ‫و کێشه‌کانمان ت��ا (‪)17‬ى شوبات چاره‌سه‌رێکمان بۆ ب��دۆزن�ه‌وه‌‪ ،‬له‌ چى شارى که‌کوک له‌ په‌رله‌مانى عێراق‬ ‫ب��ه‌ (چ���ه‌ت���ر)ى راگ���ه‌ی���ان���د‪ :‬ئ��ێ��م�ه‌ له‌‬ ‫گفتوگۆداین له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تى ناوخۆى‬ ‫ع��ێ��راق��دا س���ه‌ب���اره‌ت ب �ه‌ ک��ێ��ش�ه‌ى ئ�ه‌و‬ ‫ئه‌فسه‌رانه‌‪ ،‬به‌ڵێنى ئه‌وه‌شیان پێداوین‪،‬‬ ‫که‌ چاره‌سه‌رى ئه‌و کێشه‌یه‌ بکه‌ن و ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌یان که‌ بڕوانامه‌یان به‌رز بێت‬ ‫ئه‌وا له‌ جێگه‌ى خۆیان ده‌مێننه‌وه‌‪ ،‬واتا له‌‬ ‫شه‌شى ئاماده‌یى به‌ره‌و سه‌ره‌وه‌یان ته‌واو‬ ‫کردبێت‪ ،‬ئ�ه‌وا پله‌که‌یان پێده‌درێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش لیژنه‌یه‌ک دروست‬ ‫ک��راوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌شى که‌ بڕوانامه‌ى سێى‬ ‫ناوه‌ندیان هه‌بێت ئه‌وا به‌ پله‌ى مفه‌وه‌ز‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌کرێت‪ ،‬ئه‌وا با زۆر دڵنیا قانونێکى دنیادا هه‌بووه‌ زیاتر له‌ هه‌شت داده‌نرێن‪.‬‬ ‫ب���ن‪ ،‬ک �ه‌ (‪)17‬ى شوباتێکى ت��ر له‌ ساڵ ئه‌فسه‌ر بیت‪ ،‬ده‌وره‌ى ئه‌فسه‌ریت ئ���ه‌وه‌ش���ى وت‪ :‬ب��ۆی �ه‌ ئ��ێ��م �ه‌ش وه‌ک‬ ‫ت���ه‌واو کردبێت‪ ،‬که‌چى ئێستا هیچ نوێنه‌رانى ک��ورد ب �ه‌دوای��دا ده‌چین تا‬ ‫که‌رکوک دروست ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى‪ :‬ئ��ێ��م�ه‌ وه‌ک����و ئ �ه‌ف��س �ه‌ره‌ک��ان حسابێکمان بۆ نه‌کرێت و پله‌کامان کێشه‌که‌یان چاره‌سه‌ر ده‌که‌ین‪.‬‬

‫ئه‌فسه‌رێک‪ :‬ئه‌گه‌ر بێت و‬ ‫کێشه‌کانمان تا (‪)17‬ى شوبات چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌کرێت‪ ،‬ئه‌وا با زۆر دڵنیا بن‪ ،‬که‌‬ ‫(‪)17‬ى شوباتێکى تر له‌ که‌رکوک‬ ‫دروست ده‌که‌ین‬

‫له‌ (‪)17‬ى شوباتدا هه‌ڕه‌شه‌ى سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى خۆپیشاندان ده‌کرێت‬

‫چاودێرێک‪ :‬خۆپیشاندان ده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ خه‌ڵک توڕه‌یه‌‪ ،‬داواکارییه‌کانى جێبه‌جێ نه‌کراوه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵى و ناعه‌داله‌تى و ناشه‌فافییه‌ت به‌رده‌وامه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫ئاسۆ گه‌اڵڵى‬ ‫چاودێران و هێز ‌ه سیاسییه‌کان‬ ‫ئاماژ ‌ه بۆ ئه‌و ‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬دواى‬ ‫تێپه‌ڕبوونى نزیکه‌ى ساڵێک‬ ‫به‌سه‌ر خۆپیشاندانه‌کانى خه‌ڵکى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬که‌چى هێشتا‬ ‫داواکارییه‌کانى خه‌ڵک جێبه‌جێ‬ ‫نه‌کراوه‌‪ ،‬له‌الیه‌کى تریشه‌و ‌ه‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ى ده‌ستپێکردنه‌وه‌ى‬ ‫خۆپیشاندان ده‌کرێت ل ‌ه (‪)17‬ى‬ ‫شوباتدا‪.‬‬

‫ی شوبات خۆپیشاندانی سه‌رتاسه‌رییه‌ ل ‌ه‬ ‫هه‌موو شار و شارۆچکه‌ و گونده‌کانی‬ ‫هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان‌‪ ،‬پ��اش گفتوگۆ و‬ ‫راوێ�ژ‌ له‌گه‌ڵ هاوواڵتیانی خۆشه‌ویست‪،‬‬ ‫ب��ڕی��ار درا ب � ‌ه ن��اون��ان��ی ئ �ه‌م س��ێ شوێن ‌ه‬ ‫وه‌ک مه‌یدانی ئازادی شار‌ه گه‌وره‌کانی‬ ‫ک��وردس��ت��ان (ه�ه‌ول��ێ��ر ‪ -‬ب����ه‌رده‌م ب���ازاڕی‬ ‫نیشتمان‪ ،‬سلێمانی ‪ -‬ب �ه‌رده‌رک��ی س�ه‌را‪،‬‬ ‫دهۆک ‪ -‬مه‌یدانی ئه‌حمه‌دی خانی)‪.‬‬

‫وته‌بێژى پارتى‪ :‬کاکه‌ چۆن چاکسازى نه‌کراوه‌؟ خۆ چاکسازى به‌ رۆژ و‬ ‫دوو رۆژ و مانگ و دوو مانگ و ته‌نانه‌ت ساڵ و دوو ساڵیش ناکرێت‬

‫چ�����اودێ�����ران ئ������ه‌و‌ه ده‌خ������ه‌ن������ه‌ڕوو‪ ،‬ک� ‌ه‬ ‫جێبه‌جێنه‌کردنى داواکارییه‌کانى خه‌ڵک‬ ‫ب ‌ه پله‌ى یه‌که‌م ل ‌ه ئه‌ستۆى سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫ه���ه‌رێ���م و س���ه‌رۆک���ای���ه‌ت���ى ح��ک��وم �ه‌ت��ى ه �ه‌ژار حاته‌م‪ ،‬رۆژنامه‌نوس و چاودێرى‬ ‫ه �ه‌رێ��م �ه‌‪ .‬الپ����ه‌ڕه‌ى (‪)17‬ى ش��وب��ات ل ‌ه سیاسى ب ‌ه (چه‌تر)ى وت‪ :‬راسته‌ سه‌رۆکى‬ ‫تۆڕى کۆمه‌اڵیه‌تى (‪)facebook‬یش ه�ه‌رێ��م ل� ‌ه کۆتایى مانگى ئ��اب��ى ساڵى‬ ‫ماوه‌یه‌که‌ بانگه‌وازى بۆ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى راب��ردوودا‪ ،‬چوار بڕیارى گرنگى ده‌رکرد‪،‬‬ ‫خۆپیشاندانه‌کان ده‌که‌ن ل ‌ه (‪)17‬ى شوبات ک��� ‌ه خ���ۆى ل��� ‌ه گ���ه‌ڕان���دن���ه‌وه‌ى ب��ودج �ه‌ى‬ ‫و داوا ل ‌ه خه‌ڵکى کوردستان ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ب ‌ه الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ده‌ستگیرکردنى‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ی���ان چ��االک��ى ج��ۆراوج��ۆر ت��اوان��ب��اران��ى خۆپیشاندانه‌کانى (‪)17‬ى‬ ‫ی��ادى (‪)17‬ى شوبات بکه‌نه‌وه‌‪ ,‬هه‌روه‌ها شوبات و گه‌ڕاندنه‌وه‌ى سزادراوانى سیاسى‬ ‫ئەنجومەنێکى تایبەت بە دەستپێکردنەوەى ک ‌ه به‌ ه��ۆى ئینتیماى سیاسییانه‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان دروس����ت����ک����راوه‌‪ ،‬ک���ه‌ ب ‌ه فه‌رمانگه‌ حکومییه‌کاندا ده‌رکراون‪.‬‬ ‫(ئەنجومەنى کاتى شۆڕشى کوردستان) وتیشى‪ :‬ب�ه‌اڵم له‌ راستیدا ته‌نها بڕیارى‬ ‫خ��ۆى ن��اس��ان��دووە‪ ،‬ل��ە بانگەوازێکیشدا ی�ه‌ک�ه‌م��ی��ان ک � ‌ه گ��ه‌ڕان��دن��ه‌وه‌ى ب��ودج�ه‌ى‬ ‫رایانگەیاندووە‪« :‬ئاگاداری هاوواڵتیانی الی �ه‌ن �ه‌ک��ان��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ب����وو‪ ،‬چ��وو‌ه‬ ‫خۆشه‌ویست ده‌ک�ه‌ی��ن ک ‌ه رۆژ‌ی (‪ )17‬چوارچێوه‌ى جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش خۆى‬ ‫له‌ خۆیدا شێوه‌یه‌ک بوو ل ‌ه ده‌مچه‌ورکردن‪،‬‬

‫‪n‬‬

‫تا الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن کورد وته‌نى چاو‬ ‫به‌ره‌و ژێریى ئه‌و بودجه‌ی ‌ه بن و بگه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫بۆ کۆبوونه‌وه‌ پێنج قۆڵییه‌کان‪.‬‬ ‫ه����ه‌ژار ح��ات �ه‌م ئ���ه‌وه‌ش���ى خ��س��ت �ه‌ڕوو‪ :‬ل ‌ه‬ ‫راستیشدا وه‌اڵم نه‌داو‌ه و ده‌سى ده‌سیکردن‬ ‫ب�ه‌ ه��اواڵت��ی��ان‪ ،‬خ��ۆى ب��ۆ خ��ۆى ئ�ه‌وپ�ه‌ڕى‬ ‫خ��ۆالدان � ‌ه ل� ‌ه به‌رپرسیارێتى مێژوویى و‬ ‫ئه‌خالقی‪ ،‬هه‌روه‌ها درێژه‌دان ‌ه به‌ گه‌نده‌ڵى‬ ‫و ناشه‌فافییه‌ت و وه‌النانى سه‌ره‌تایترین‬

‫خه‌ڵکى کوردستان‪ ،‬بووه‌ سه‌ره‌تایه‌ک بۆ‬ ‫به‌گژداچونه‌وه‌ى زوڵم و سته‌م و گه‌نده‌ڵى‬ ‫و نایه‌کسانى ل ‌ه دواى (‪ )20‬ساڵ حوکمى‬ ‫بنه‌ماڵ ‌ه و زاڵبوونى حزب به‌سه‌ر سه‌ره‌جه‌م‬ ‫کای ‌ه و جومگه‌کانى ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫رامیار ئه‌وه‌شى وت‪« :‬تا ئێستا چه‌ندین‬ ‫به‌ڵێن به‌ خه‌ڵک دراوه‌‪ ،‬نه‌ک هه‌ر به‌ڵێنه‌کان‬ ‫جێبه‌جێ نه‌کراون‪ ،‬به‌ڵکو بکوژانى خه‌ڵکى‬ ‫ن�����اڕازى هێشتا ده‌س��ت��گ��ی��ر ن���ه‌ک���راون و‬

‫بوون‪.‬‬ ‫عه‌بدولوه‌هاب عه‌لى‪ ،‬وته‌بێژى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫س���ه‌رک���ردای���ه‌ت���ى پ���ارت���ى ل���ه‌ س��ل��ێ��م��ان��ى‬ ‫رای��گ�ه‌ی��ان��د‪ :‬داواک��ان��ى خۆپیشانده‌ران و‬ ‫ئه‌وانه‌ى خۆپیشاندانیان ده‌ک��رد زۆربه‌یان‬ ‫ره‌وا ب��وون ل� ‌ه داواى خ��زم�ه‌ت��گ��وزاری��ی و‬ ‫چاکسازیی کردن ل ‌ه هه‌رێم‪ ،‬ئه‌وه‌ى له‌الیه‌ن‬ ‫خۆپیشانده‌رانه‌وه‌ داوا ده‌کرا ک ‌ه حکومه‌ت‬ ‫چ��اک��س��ازى ب��ک��ات ی��ان خزمه‌تگوزاریی‬

‫ب��ن�ه‌م��اک��ان��ى سیستمێکى ت �ه‌ن��دروس��ت و چاالکوانانیش ده‌خرێن ‌ه زیندان‪ .‬بۆ نمون ‌ه زیاد بکرێت ره‌وا بوون و ئێم ‌ه وه‌ک پارتى‬ ‫دیموکراسى‪ ،‬ده‌سه‌اڵت خۆى گڵۆپى سه‌وز ئیبراهیمى کاکه‌ ئ�ه‌ح�ه‌‪ ،‬بکوژه‌کانیش هه‌رده‌م پاڵپشتى سه‌رسه‌ختى داواى خه‌ڵک‬ ‫هه‌ڵده‌کات بۆ دووباره‌ رژانه‌وه‌ى هاواڵتیان له‌ ده‌ره‌وه‌ن و ته‌نانه‌ت هه‌ندێک جاریش ب��ووی��ن‪ ،‬پێشموابێت زۆرب���ه‌ى داواک��ان��ی��ان‬ ‫جێبه‌جێ کراوه‌‪.‬‬ ‫ب��ۆ س �ه‌ر شه‌قامه‌کان و ئه‌نجامدانه‌وه‌ى به‌رگریان لێ ده‌کرێت»‪.‬‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ه‌ک��ان‪ ،‬خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ی��ش ه �ه‌ر ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌و‌ه د‪.‬س�ه‌اڵح�ه‌دی��ن بابه‌کر‪ ،‬وتیشى‪ :‬ل�ه‌و کاته‌و‌ه خزمه‌تگوزاریی ب ‌ه‬ ‫ئ �ه‌م��ج��اره‌ی��ان چ��وارچ��ێ��وه‌ی �ه‌ک��ى ف��راوان��ت��ر وته‌بێژى مه‌کته‌بى سیاسیی یه‌کگرتووى گشت جۆره‌کانییه‌وه‌ رووى له‌ باشبونێکى‬ ‫ئیسالمى کوردستان بۆ (چه‌تر) قسه‌ى زۆر کردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا کاره‌با‪ ،‬ئاو‪ ،‬ئاوه‌ڕۆ‪،‬‬ ‫ده‌گرێته‌خۆى‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ى ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ش ک��رد‪ :‬خۆپیشاندان ک��رد و وت���ى‪ :‬ده‌ب��ێ��ت ده‌س����ه‌اڵت وه‌اڵم��ى رێ��گ �ه‌وب��ان و زۆرش��ت��ى ت��ر پێشکه‌وتنى‬ ‫ده‌ک��رێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬چونک ‌ه خ�ه‌ڵ��ک ت��ووڕه‌ی �ه‌‪ ،‬داخوازییه‌کانى خه‌ڵک بداته‌و‌ه و ئه‌وه‌ش تا زۆری��ان به‌ خ��ۆو‌ه بینیوه‌ و داواکانیان بۆ‬ ‫داواکارییه‌کانى جێبه‌جێ نه‌کراوه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵى ئێستا وه‌اڵم نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌یه‌کى خزمه‌تگوزاریی جێبه‌جێ کراوه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ب���اره‌ى راده‌س���ت���ک���ردن���ى ت �ه‌ق �ه‌ک �ه‌ران��ى‬ ‫و ناعه‌داله‌تى و ناشه‌فافییه‌ت به‌رده‌وامه‌‪ .‬مێژووییه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه الیه‌کى تره‌وه‌ رامیار محه‌مه‌د‪ ،‬گه‌نجێکى ل � ‌ه ب �ه‌رام��ب �ه‌ری��ش��دا پ��ارت��ى دی��م��وک��رات��ى پارتیشیه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسه‌که‌ى پارتى وتى‪ :‬ئه‌وان‬ ‫چ��االک و ب �ه‌ش��دارى خۆپیشاندانه‌کانى ک��وردس��ت��ان ک��ه‌ الی �ه‌ن��ێ��ک��ى س �ه‌ره‌ک��ی��ی وه‌ک پارتى پشتگیرى ل ‌ه یاسا ده‌ک �ه‌ن‬ ‫سلێمانى‪ ،‬بۆ (چه‌تر) باس له‌و‌ه ده‌کات‪ :‬پ��ێ��ک��ه��ێ��ن �ه‌رى ده‌س����ه‌اڵت����ه‌ ل���ه‌ ه �ه‌رێ��م��دا و هه‌رکاتیش ب� ‌ه وت���ه‌ى ئ �ه‌و «ه��ان��ده‌رى‬ ‫(‪)17‬ى شوبات رۆژێکى گرنگ بوو بۆ رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬داواکانى خۆپیشانده‌ران ره‌وا خۆپیشاندانه‌کان» چوونه‌ ب �ه‌رده‌م دادگا‬

‫ئه‌مانیش ت�ه‌ق�ه‌ک�ه‌ره‌ک��ان ده‌ب �ه‌ن �ه‌ ب���ه‌رده‌م‬ ‫دادگا‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌که‌ى پارتى ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫کرد‪ :‬کاک ‌ه چۆن چاکسازى نه‌کراوه‌؟ خۆ‬ ‫چاکسازى به‌ رۆژ و دوو رۆژ و مانگ‬ ‫و دوو مانگ و ته‌نانه‌ت ساڵ و دوو ساڵ‬ ‫ناکرێت‪ ،‬چاکسازى کاتى ده‌وێت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫کێ ده‌ڵێت خاڵه‌کان جێبه‌جێ نه‌کراون؟‬ ‫خ��اڵ �ه‌ک��ان ه �ه‌م��ووی��ان جێبه‌جێ ک���راون‪،‬‬ ‫ته‌نها چوون ‌ه ب �ه‌رده‌م دادگ��اى ته‌قه‌که‌ران‬ ‫و هانده‌رانى خۆپیشاندانه‌کان م��اوه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫وه‌ک وتم ئێم ‌ه ب ‌ه رێى ئه‌وانه‌ى ئۆپۆزسیۆن‬ ‫وه‌ستاوین‪ ،‬ئه‌وان بچن ئێمه‌ش ده‌چین‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کى تریشه‌و‌ه نه‌وشیروان مسته‌فا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫میانى کۆبوونه‌وه‌یه‌کى له‌گه‌ڵ به‌رپرسانى‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌کانى سلێمانی بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‬ ‫ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو‪ :‬دواى تێپه‌ڕبونى نزیکه‌ى‬ ‫ساڵێک به‌سه‌ر روداوه‌کانى مانگى شوبات‬ ‫و خۆپیشاندانه‌کانى هه‌رێمى کوردستاندا‪،‬‬ ‫که‌ ب ‌ه رێگه‌چاره‌ى ئه‌منى چاره‌سه‌ر کرا‬ ‫و خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران س �ه‌رک��وت��ک��ران‪ ،‬هیچ‬ ‫ئاماژه‌یه‌کى جدى له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانى‬ ‫هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌ به‌دى ناکرێت‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫خۆپیشاندان و ناڕه‌زایى خه‌ڵکیان ب ‌ه هه‌ند‬ ‫وه‌رگرتبێ‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند‪ :‬ت��ا ئێستا ه�ه‌ن��گ��اوى جدى‬ ‫نه‌نراو‌ه بۆ به‌ده‌نگه‌وه‌چونى داواکارییه‌کانى‬ ‫خه‌ڵک و کۆتایى هێنان ب ‌ه گه‌نده‌ڵى و‬ ‫ناعه‌داله‌تى و چ��اره‌س�ه‌رک��ردن��ى قه‌یرانى‬ ‫سیاسیى هه‌رێم‪.‬‬

‫تا ئێستا داواکارییه‌کانى خۆپیشانده‌ران جێبه‌جێ نه‌کراوه‌ فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬

‫راپۆرته‌ هه‌واڵ‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪4‬‬

‫چه‌تر‬

‫ئاسۆ گه‌اڵڵى‬ ‫به‌وته‌ى خزمانى‪،‬‬ ‫پاسه‌وانێکى تارق هاشمى‬ ‫ئاشکراى کردووه‌ چه‌ند‬ ‫ساڵێک له‌مه‌وبه‌ر دادوه‌رێکى‬ ‫کوردى له‌ به‌غدا کوشتووه‌‪.‬‬ ‫ب����اس ل�����ه‌وه‌ ده‌ک���رێ���ت ی �ه‌ک��ێ��ک له‌‬ ‫پاسه‌وانه‌کانى ت��ارق هاشمى جێگرى‬ ‫یه‌که‌مى سه‌ره‌ک کۆمارى عێراق دانى‬ ‫ب���ه‌وه‌دا ن��اوه‌ به‌فه‌رمانى راسته‌وخۆی‬ ‫نوسینگه‌ى ن��اوب��راو‪ ،‬سالى (‪)2008‬‬ ‫ن�ه‌ج��م ت��اڵ�ه‌ب��ان��ی دادوه‌ری کوشتووه‌‬ ‫و بنه‌ماڵه‌ى دادوه‌ره‌ک����ه‌ش هه‌ڕه‌شه‌ى‬ ‫تۆمارکردنى سکااڵده‌که‌ن و ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌ده‌ن ناهه‌قییان به‌رامبه‌ر کراوه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌م باسه‌ چاودێرێکی سیاسی‬ ‫و یاسایی بو (چه‌تر) دووا و باسی له‌وه‌‬ ‫کرد دووفاقی له‌ کارى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫کورددا هه‌یه‌ که‌ که‌سێک داڵده‌ ده‌ده‌ن‬ ‫تۆمه‌تى کوشتنى له‌سه‌ر ساغبۆته‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت که‌ کورده‌‪.‬‬

‫تارق هاشمى ل ‌ه کوردستان داڵد ‌ه ده‌درێت و تۆمه‌تى کوشتنى‬ ‫دادوه‌رێکى کوردیش به‌سه‌ر پاسه‌وانێکیدا ساغ ده‌بێته‌وه‌‬

‫س �ه‌ن��گ �ه‌ر ت��اڵ �ه‌ب��ان��ى ئ���ام���ۆزاى نه‌جم‬ ‫تاڵه‌بانى بۆ (چ�ه‌ت��ر) ئ��ه‌وه‌ى ئاشکرا‬ ‫کرد له‌به‌غداوه‌ په‌یوه‌ندییان پێوه‌ کراوه‌‬ ‫پێیان وتراوه‌ یه‌کێک له‌پاسه‌وانه‌کانى‬ ‫ت������ارق ه���اش���م���ىج���ێ���گ���رى س�����ه‌ره‌ک‬ ‫کۆمارى عێراق به‌ناوى «ناتق» دانى‬ ‫به‌کوشتنى ئامۆزاکه‌ییدا ناوه‌و به‌ڵگه‌ى‬ ‫ته‌واویشیان له‌وباره‌یه‌وه‌ الیه‌‪ ،‬ئه‌مانیش‬ ‫وه‌ک��و بنه‌ماڵه‌ى ئه‌و دادوه‌ره‌ ک��وژراوه‌‬ ‫دواى ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ى نێوخۆیی خۆیان‬ ‫بڕیاریان داوه‌ له‌حاله‌تى چاره‌نه‌کردنى‬ ‫ئ �ه‌و کێشه‌یاندا هه‌ڵوێستى دیکه‌یان‬ ‫ده‌بێت و ده‌ڵێن «له‌خوێنى حاکم نه‌جم‬ ‫خۆشنابین»‪.‬‬ ‫چ��اودێ��ران��ى سیاسیی و ش��اره‌زای��ان��ى‬ ‫یاساییش وش��ی��ارى ده‌ده‌ن ده‌ب��ێ��ت له‌م‬ ‫م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ی �ه‌دا س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ى ک��ورد‬ ‫ب���ه‌وش���ی���اری���ی���ه‌وه‌ م���ام���ه‌ڵ���ه‌ ب���ک���ه‌ن و‬ ‫پێشنیاریش ده‌که‌ن‪:‬سه‌رکردایه‌تى کورد‬ ‫بچێته ‌به‌غداد و له‌مه‌سه‌له‌که‌ دڵنیا‬ ‫بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر داواى ئ�ه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌‬ ‫ی��اس��ای��ی ب��ێ��ت ئ����ه‌وه‌ ده‌ب��ێ��ت هاشمى‬ ‫ته‌سلیمى دادگا بکرێت‪.‬‬ ‫ئ��ام��ۆزاک �ه‌ى ن�ه‌ج��م ت��اڵ�ه‌ب��ان��ى ده‌ی��وت‬ ‫(ب�ه‌دڵ��ن��ی��ای��ی�ه‌و‌ه ب�ه‌وپ��ێ��ی�ه‌ى پ��اس�ه‌وان��ى‬ ‫ه���اش���م���ى ب���ه‌ف���ه‌رم���ان���ى س��ک��رت��ێ��رى‬

‫‪n‬‬

‫ئه‌گه‌ر داواى ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌ یاسایی بێت ئه‌و ‌ه ده‌بێت هاشمى ته‌سلیمى دادگا بکرێت‬

‫نوسینگه‌که‌ى ئ��ام��ۆزاک �ه‌م شه‌هید‬ ‫ک��راوه‌ که‌واته‌ تاوانبارى سه‌ره‌کیی و‬ ‫فه‌رمانبه‌رى ئه‌و ک��رداره‌ خ��ودى تارق‬ ‫هاشمییه‌)‪ ،‬تاڵه‌بانی وتیشى‪ :‬ئێمه‌ داوا‬

‫ده‌که‌ین به‌هیچ شێوه‌یه‌ک داڵده‌ى ئه‌م حاکم شێخ له‌تیف مسته‌فا ئه‌ندامى‬ ‫تاوانباره‌ نه‌درێ و به‌هه‌رشێوه‌یه‌ک بێت ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق به‌(چه‌تر)‬ ‫بدرێته‌ ب �ه‌رده‌م دادگ��ا و به‌سزاى خۆى ى وت‪ :‬با ک��وژراو کوردیش نه‌بێت‪،‬‬ ‫بگات‪.‬‬ ‫بکوژ هه‌ر ده‌بێت ته‌سلیمبکرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬

‫شاره‌زایه‌ى بوارى یاسا باسى له‌وه‌ ده‌کرد‬ ‫ل�ه‌ ک��وردس��ت��ان��دا ته‌سلیمنه‌کردنه‌وه‌ى‬ ‫تاوانبار بووه‌ته‌ کلتور و پیاده‌کردنى‬ ‫ی��اس��ا ته‌نها ب��ۆ که‌سانى ئاسایی و‬ ‫هه‌ژاره‌‪ .‬له‌تیف مسته‌فا کوتیشى «ئه‌م‬ ‫کێشه‌یه‌ بۆنى سیاسه‌تى لێوه‌دێت»‪.‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌ى ئه‌و دادوه‌ره‌ کوژراوه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌ده‌ن‪ :‬پێده‌چێت مه‌سه‌له‌ى تارق‬ ‫هاشمى به‌رێککه‌وتنێکى سیاسیى چاره‌‬ ‫بکرێت‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ داواده‌که‌ین پرسى‬ ‫شه‌هید نه‌جم جیابکرێـته‌وه‌ و نه‌چێته‌‬ ‫چوارچێوه‌ى ئه‌و مه‌سه‌له‌ سیاسییه‌وه‌ و‬ ‫نامانه‌وێ خوێنه‌که‌ى به‌هه‌ده‌ر بچێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وان ڕاش��ی��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ن ل��ه‌س��ه‌ر ئ �ه‌م‬ ‫ه �ه‌ڵ��وێ��س��ت و داوای����ه‌ی����ان ب������ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌ب���ن و ل�ه‌ح��اڵ�ه‌ت��ى جێبه‌جێنه‌کردنى‬ ‫داواکانیشیاندا هه‌ڵوێستى تریان ده‌بێت و‬ ‫له‌باره‌ى هه‌ڵوێسته‌کانى داهاتووشیانه‌وه‌‬ ‫سه‌نگه‌ر تاڵه‌بانى رایگه‌یاند‪ :‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ى ناتوانن بڕیار بۆ داهاتوو بده‌ین‬ ‫به‌اڵم نیازى تۆمارکردنى داوامان هه‌یه‌‬ ‫له‌ دادگاى ته‌میزى ئیتیحادى فیدڕاڵى‬ ‫له‌ ب�ه‌غ��داد و دوات��ری��ش ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫داواک��ان��م��ان جێبه‌جینه‌کرا پێده‌چێت‬ ‫خۆپیشاندان بکه‌ین‪.‬‬

‫ژینگه‌ و کاره‌ساته‌ مێژووییه‌کان ب ‌ه هۆکارێک ده‌زانرێت بۆ په‌ره‌سه‌ندنی توندوتیژی‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫سه‌روه‌ر سه‌عدوڵاڵ‬ ‫ڕۆژ له‌ دواى رۆژ بارودۆخى‬ ‫ئه‌منی و ئاسایش له‌‬ ‫قه‌زاى (چه‌مچه‌ماڵ)دا روو‬ ‫له‌ خراپبوون ده‌کات‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌مه‌یش وایکردوه‌‬ ‫که‌ توندوتیژى و کوشتنى‬ ‫لێبکه‌وێته‌وه‌‪ .‬له‌سه‌ره‌تاى‬ ‫ساڵى(‪)2012‬یشه‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫چوار هاواڵتى له‌و قه‌زایه‌دا‬ ‫کوژراون‪.‬‬ ‫ل��ه‌م��ب��اره‌ی��ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌رى پۆلیسى‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ بۆ (چه‌تر) رایگه‌یاند‪ :‬که‌‬ ‫له‌ماوه‌ى ئه‌م دوومانگه‌دا ئه‌و که‌سانه‌یان‬ ‫ده‌ستگیر کردوه‌ که‌ تۆمه‌تبارن به‌ کوشتن‬ ‫و ته‌قه‌کردن‪.‬‬ ‫چاالکوانێکى کۆمه‌ڵه‌ى مه‌ده‌نى باس له‌وه‌‬ ‫ده‌کات که‌ ئه‌و بارودۆخه‌ مێژوویه‌ى که‌‬ ‫له‌م ناوچه‌یه‌دا روویداوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ کاره‌ساتى‬ ‫ئه‌نفاله‌وه‌ بیگره‌ تا سه‌رجه‌م کاره‌ساته‌کانى‬

‫ت��ر رۆڵ��ی��ان ه �ه‌ی �ه‌ ل����ه‌وه‌ى ک �ه‌ ژینگه‌ى‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ توندوتیژبێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌م���ب���اره‌ی���ه‌وه‌ ب���ه‌ک���ر ح���ه‌م���ه‌ ح��س��ێ��ن‪،‬‬ ‫چاالکوانى کومه‌ڵه‌ى مه‌ده‌نى له‌ قه‌زاکه‌دا‬ ‫به‌(چه‌تر)ى راگه‌یاند‪ :‬کاره‌ساتى ئه‌نفال و‬ ‫کاره‌ساته‌کانى ت��رى سااڵنى هه‌شتاکان‬ ‫ه��ۆک��ارى ئ �ه‌م توندوتیژییه‌ن‪ ،‬س�ه‌رب��ارى‬ ‫الیه‌نى ئابوریش‪ ،‬که‌ ک��ورد ده‌ڵێت شه‌ڕ‬ ‫باشتره‌ له‌ ده‌ست به‌تاڵیه‌ و خاڵێکى تریش‬ ‫که‌ پێویسته‌ ئاماژه‌ى بۆ بکه‌م ئه‌وه‌ی ‌ه هیچ‬ ‫پرۆژه‌یه‌کى وه‌به‌رهێنان نییه‌ له‌ شاره‌که‌دا‬ ‫تا گه‌نجان و هاواڵتیان په‌ناى بۆ ببه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و چاالکوانه‌‪ ،‬پێشیوایه‌‪ :‬ئه‌وه‌ى که‌ واى‬ ‫لێکردووه‌ چه‌مچه‌ماڵ توندوتیژى بنوێنێت‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی��ه‌ ل����ه‌ڕووى ژی��ن��گ�ه‌ و ئ���او ه���ه‌واو‬ ‫ده‌روونییه‌وه‌ داخراوه‌ واتا هاواڵتییه‌ک که‌‬ ‫ئێواره‌ له‌ پیشه‌که‌ى ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ له‌ ناو‬ ‫چوار دیواردا گیرى خواردووه‌‪.‬که‌ئه‌مه‌یش‬ ‫واى کردووه‌ توندوتیژى به‌رهه‌م بهێنێت‪.‬‬ ‫ب �ه‌ک��ر ح �ه‌م �ه‌ حسێن وت��ی��ش��ی‪ :‬زۆرج���ار‬ ‫ع��ه‌ش��ره‌ت و خ��ێ��ڵ�ه‌ک��ان ناهێڵن پۆلیس‬ ‫و ده‌زگ���ا ئه‌منییه‌کان ئ �ه‌رک��ی خۆیان‬ ‫جێبه‌جێ بکه‌ن ل�ه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى که‌‬ ‫کێشه‌ و توندوتیژییه‌ک ل�ه‌ ق�ه‌زاک�ه‌دا‬

‫رووده‌دات ناهێڵن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى پۆلیس‬ ‫وه‌ک پێویست ئه‌رکه‌کانی ئه‌نجام بدات‪،‬‬ ‫یه‌کسه‌ر ده‌ستوه‌ردانی تێداده‌که‌ن‪ .‬دیاره‌‬ ‫ئه‌مه‌یش به‌شێکى پ�ه‌ی��وه‌ن��دى ب�ه‌ سستى‬ ‫ب��ارودۆخ��ى پۆلیس و ئاسایشه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌شه‌که‌ى تریشى پ�ه‌ی��وه‌ن��دى ب�ه‌ ح �ه‌ز و‬ ‫ویستى ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ع �ه‌م��ی��د ع���ه‌دن���ان ع��وس��م��ان‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى چه‌مچه‌ماڵ بۆ ئه‌م‬ ‫باسه‌ بۆ(چه‌تر) رایگه‌یاند‪ :‬ماوه‌یه‌کى‬ ‫زۆره‌ توندوتیژى له‌ چه‌مچه‌ماڵ رووى‬ ‫ن����ه‌داوه‌ ت��ا شایسته‌ى ب��اس ب��ێ��ت‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫له‌م چه‌ند رۆژه‌ى راب���ردوودا له‌ ناحییه‌ى‬ ‫(ته‌کییه‌)ى سه‌ر به‌ قه‌زاکه‌ دوو الیه‌ن که‌‬ ‫خه‌ڵکى ناوچه‌که‌یش نین به‌یه‌کداهاتوون‬ ‫و یه‌کتریان بریندار ک��ردووه‌ و له‌ الیه‌ن‬ ‫پ��ۆل��ی��س��ی��ش �ه‌وه‌ چ �ه‌ن��د ک�ه‌س��ێ��ک��ی��ان لێ‬ ‫ده‌ستگیر ک��راوه‌‪ .‬دی��اره‌ ئه‌مه‌یش هه‌ر له‌‬ ‫س���ه‌ر چ�ه‌م��چ�ه‌م��اڵ ح��ی��س��اب ده‌ک��رێ��ت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل �ه‌ ن��او خ���ودى چ�ه‌م��چ�ه‌م��اڵ دا‪،‬‬ ‫نزیکه‌ى مانگێکه‌ هیچ توندوتیژییه‌ک‬ ‫ڕووینه‌داوه‌‪.‬‬ ‫عه‌مید ع�ه‌دن��ان‪ ،‬ئه‌وه‌یشى ن �ه‌ش��ارده‌وه‌ و‬ ‫باسى له‌وه‌ کرد که‌ له‌ سه‌ره‌تاى ساڵدا له‌‬

‫‪n‬‬

‫ه ساڵی (‪)2012‬دا له‌ چه‌مچه‌ماڵ چوار هاواڵتی کوژراون‬ ‫ل‌‬

‫ناحییه‌ى شۆڕش حاڵه‌تێکى شه‌ڕ له‌سه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌کى کۆن له‌ نێوان دووبنه‌ماڵه‌‬ ‫دروست بوو‪ ،‬سه‌رئه‌نجامه‌که‌یشى ئه‌وه‌ بوو‬ ‫دوو هاواڵتى کوژران‪ .‬به‌اڵم خۆشبه‌ختانه‌‬ ‫له‌م مانگه‌دا هیچ توندوتیژی و شه‌ڕێک‬ ‫رووى نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌رى پ��ۆل��ی��س��ى چ �ه‌م��چ �ه‌م��اڵ‬

‫تیشکى خسته‌ س �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى ک �ه‌ ئ �ه‌وان‬ ‫وه‌ک ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ی �ه‌ک��ان ل �ه‌م��اوه‌ى‬ ‫ئ���ه‌م دووم��ان��گ��ه‌دا ه �ه‌ڵ��س��اون ب �ه‌ ده‌س��ت‬ ‫به‌سه‌راگرتنى ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ له‌سه‌ر‬ ‫کوشتن و ش�ه‌ڕو ته‌قه‌کردن داوا کراون‬ ‫گرتوومانن‪.‬‬ ‫ئاشکراشیکرد‪ :‬سه‌ره‌ڕاى ئه‌وانه‌ى کێشه‌ و‬

‫فایلى کۆنیان هه‌یه‌‪ ،‬دیاره‌ ئێمه‌ هه‌ڵساوین‬ ‫به‌ گرتنیان‪ .‬ده‌یشڵێت نایه‌ڵێن سوڵحی‬ ‫عه‌شایه‌ری له‌م پرسه‌دا رۆڵ بگێڕێت‪.‬‬ ‫ب�ه‌ پێى ئامارێکى ڕه‌س��م��ى ک�ه‌ ده‌ستى‬ ‫(چ �ه‌ت��ر) ک���ه‌وت���ووه‌ ل �ه‌ س���ه‌ره‌ت���اى ساڵى‬ ‫(‪ )2012‬چوار ڕووداوى کوشتن له‌ قه‌زاى‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ دا ڕوویداوه‌‪.‬‬

‫(‪ )7‬رۆژ خۆپیشاندان له‌ پێناو مافی‬ ‫په‌نابه‌رانی کامپی ئاڵتاش‬ ‫چه‌تر‬

‫محه‌مه‌د ئه‌مینی‬

‫زمانی کاریکاتێر‬

‫به‌مه‌به‌ستی خستنه‌ڕووی‬ ‫داواکانیان ژماره‌یه‌ک له‌و‬ ‫په‌نابه‌ران‌ رۆژهه‌اڵتیانه‌ی‬ ‫پێشتر له‌ که‌مپی ئاڵتاش‬ ‫بوون له‌ رۆژی (‪)30‬ی مانگی‬ ‫رابردووه‌وه‌ خۆپیشاندانێکی‬ ‫حه‌وت رۆژه‌یان له‌ به‌رده‌م‬ ‫په‌رله‌مانی دانیمارک رێکخست‬ ‫و به‌ هۆی که‌ش و هه‌وای‬ ‫سارده‌وه‌ (‪)6‬که‌سیان گه‌یه‌ندرایه‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌‪.‬‬ ‫به‌همه‌ن ژاوه‌رۆی����ی وت�ه‌ب��ێ��ژی په‌نابه‌رانی‬ ‫که‌مپی ئاڵتاش به‌ (چ�ه‌ت��ر)ی راگه‌یاند‪:‬‬ ‫ئێمه‌ وه‌کو ئاواره‌کانی که‌مپی ئه‌ڵتاش که‌‬ ‫زیاتر له‌ (‪ )٣٣‬ساڵه‌ له‌ عێراق و له‌ کامپ‬ ‫نیشته‌جێین چ وه‌کو په‌نابه‌رێکی سیاسی چ‬ ‫وه‌کوو کورد زیاتر له‌ (‪ )٣٣‬ساڵه‌ به‌ هیچ‬ ‫حه‌ق و مافێکی خۆمان نه‌ گه‌یشتوین‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ی‪:‬ب��ۆی �ه‌ ئ��ێ��م�ه‌ وه‌ک ب �ه‌ش��ێ��ک له‌‬ ‫ئ��اواره‌ک��ان��ی که‌مپی ئاڵتاش ک�ه‌ خۆمان‬ ‫گه‌یاندوه‌ته‌ دانیمارک بۆ ئ �ه‌وه‌ی چیدی‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی زیاتر له‌ (‪ )٣٣‬ساڵه‌ ئه‌کرێینه‌‬

‫قوربانی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کان بۆ ئه‌وه‌ی جارێکی‬ ‫ت��ر دوای (‪ )٣٣‬س��اڵ ک��ام��پ نشینی و‬ ‫ده‌رب���ه‌ده‌ری جارێکیتر نه‌کرێینه‌ قوربانی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌کان‪ ،‬ئه‌م خۆپیشاندانه‌مان ئه‌نجام‬ ‫داوه‌‪.‬‬ ‫وت �ه‌ب��ێ��ژی پ �ه‌ن��اب �ه‌ران��ی ک�ه‌م��پ��ی ئ��اڵ��ت��اش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش���ی خ���س���ت���ه‌روو ک���ه‌ ل���ه‌ س���ه‌ردان���ی‬ ‫وه‌ڤدێکی دانیمارکی بۆ هه‌رێمی کوردستان‬ ‫به‌رپرسانی هه‌رێم به‌ وه‌ڤده‌که‌یان راگه‌یاندوه‌‬ ‫که‌ په‌نابه‌رانی ئه‌و که‌مپه‌ سه‌رجه‌م مافی‬ ‫ه��اواڵت��ی�ه‌ک��ی ع��ێ��راق��ی��ان پ��ێ ب �ه‌خ��ش��راوه‌ و‬ ‫هه‌مان ئه‌و مافانه‌یان پێدراوه‌ که‌ ئاواره‌کان‬ ‫له‌ ئه‌وروپا هه‌یان‪.‬‬ ‫الی خۆشیه‌وه‌ سه‌رجه‌م ئ�ه‌و بانگه‌شانه‌ی‬ ‫ره‌تکرده‌وه‌ و رایگه‌یاند ئه‌و په‌نابه‌رانه‌ بێبه‌شن‬ ‫له‌ هه‌موو مافێک و له‌ دۆخێکی دژواردا‬ ‫ده‌ژین‪.‬‬ ‫به‌همه‌ن ژاوه‌رۆیی ئه‌وه‌شی وت ‪« :‬له‌ کاتى‬ ‫ده‌نگ دانا ئێمه‌ وه‌ک ئاواره‌کانى که‌مپى‬ ‫ئه‌ڵتاش بۆمان هه‌یه‌ ده‌نگ بده‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا بۆمان نیه‌ ته‌نانه‌ت سیمکارتێکى‬ ‫ته‌له‌فۆنیش بکه‌ین به‌ ناوى خۆمانه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ل �ه‌ ک��ۆت��ای��ی��دا ب��اس��ی ل���ه‌وه‌ک���رد ب �ه‌ ه��ۆی‬ ‫سه‌رماوه‌ له‌ ماوه‌ی ئه‌و حه‌وت رۆژه‌دا که‌‬ ‫خۆپیشاندانیان ک���ردوه‌ ش �ه‌ش ک �ه‌س له‌و‬ ‫په‌نابه‌رانه‌ گه‌یه‌ندراونه‌ته‌ خه‌سته‌خانه‌‪.‬‬

‫»ﻋﻪرهﺑﻰ دﯾﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻟێﺸﺎو روو ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک دهﮐﻪن«‬ ‫ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﻰ ﮐﻪرﮐﻮک )ﭘﺎرﺗﻰ(‪ :‬ﺑڕﯾﺎرى ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک ﻧﯿﻪ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺑﻪ ﺋێﻤﻪوه ﻧﯿﻪ‬ ‫ﺳﺎزداﻧﻰ‬ ‫ﺳﻪ‪‬ﺣﻪدﯾﻦ ﺳﺎڵﻪﯾﯽ‬ ‫ﻟﯿﻮا ھﻪڵﯚ ﻧﻪﺟﺎت ﺣﻪﻣﺰه‪،‬‬ ‫ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪری ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪرﮐﻮک‬ ‫)ﭘﺎرﺗﯽ(‪ ،‬ﻟﻪم ﭼﺎوﭘێﮑﻪوﺗﻨﻪى‬ ‫)ﭼﻪﺗﺮ(دا دهڵێﺖ‪ :‬ﺋﯿﻨﺸﺎﺋﻪ‪ ‬ھﻪر‬ ‫دوو ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﻰ ﭘﺎرﺗﻰ و ﯾﻪﮐێﺘﻰ‬ ‫ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک ﯾﻪﮐﺪهﮔﺮﻧﻪوه‪،‬‬ ‫ﺋﻪوهش دهﺧﺎﺗﻪڕوو‪ :‬ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک‬ ‫ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﮔﺮوﭘﻰ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺖ‬ ‫و ﺷﺎﻧﻪى ﻧﮫێﻨﻰ ھﻪن‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪردهوام ﻟﻪ دژى ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎن‬ ‫و دهزﮔﺎ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯿﯿﻪﮐﺎن ﮐﺎر‬ ‫دهﮐﻪن‪...‬‬

‫ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﺋێﻮه رهوﺷﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﻰ ﮐﻪرﮐﻮک‬ ‫ﻟﻪ ﺋێﺴﺘﺎدا ﭼﯚن دهﺑﯿﻨﻦ؟‬ ‫ـ رهوﺷــــﯽ ﺋــﺎﺳــﺎﯾــﺸــﻰ ﮐـــﻪرﮐـــﻮک ﺑﻪ‬ ‫ﺑــــﻪراورد ﻟــﻪﮔــﻪڵ ﺳــﺎ‪‬ﻧــﯽ راﺑــــﺮدوو و‬ ‫ﭘﺎرێﺰﮔﺎﮐﺎﻧﯽ ﺧـــﻮاروی ﻋێﺮاق ﺑﺎﺷﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ھﻪﻧﺪێﮏ ﮐﺎت ﺑﻪھﯚی ﺗﻪﻗﯿﻨﻪوه‬ ‫و ﮐــــــﺮدهوهی ﺗــﯿــﺮۆرﯾــﺴــﺘــﯽ ﺑــﭽــﻮک‬ ‫ﺑﺎرودۆﺧﻪﮐﻪ ﺗێﮑﺪهﭼێﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺋﻪوﯾﺶ‬ ‫ھﯚﮐﺎری ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ھﻪﯾﻪ‪ .‬وهک ﺑﻮوﻧﯽ‬ ‫ﺷﺎرۆﭼﮑﻪﮐﺎﻧﯽ )ﺣﻪوﯾﺠﻪ و رﯾــﺎز و‬ ‫رهﺷﺎد( ﻟﻪ ﻧﺰﯾﮏ ﮐﻪرﮐﻮک ﮐﻪ ﺑﻮﻧﻪﺗﻪ‬ ‫ﻣﯚڵﮕﻪی ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﺎن و ھﺎﺗﻨﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻟێﺸﺎوی ﻋﻪرهﺑﯽ دﯾﺎﻟﻪ ﺑﯚ ﮐﻪرﮐﻮک‪.‬‬ ‫ﭼـــﻪﺗـــﺮ‪ :‬ﺑـــﯚﭼـــﻰ رﻓـــﺎﻧـــﺪن و ﺑــﯚﻣــﺒــﻰ‬ ‫ﻣﻮﮔﻨﺎﺗﯿﺴﻰ ﻟێﮑێﻨﺮاو ﺑﻪ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﻰ‬ ‫ھــﺎو‪‬ﺗــﯿــﺎن ﻟــﻪ ﮐــﻪرﮐــﻮک ﺑــﻪردهواﻣــﻰ‬ ‫ھﻪﯾﻪ؟‬ ‫ـ ﻟـــﻪ ﮐـــﻪرﮐـــﻮک ﭼــﻪﻧــﺪﯾــﻦ ﮔــﺮوﭘــﻰ‬

‫ﺗــﯿــﺮۆرﯾــﺴــﺖ و ﺷــﺎﻧــﻪى ﻧﮫێﻨﻰ ھــﻪﯾــﻪ‪،‬‬ ‫ﮐــﻪ ﺑـــــﻪردهوام ﻟــﻪ دژى ھــﺎو‪‬ﺗــﯿــﺎن و‬ ‫دهزﮔــــﺎ ﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪﮐﺎن ﮐـــﺎر دهﮐــــﻪن و‬ ‫ﺋێﺴﺘﺎ ﺑــﻪھــﯚى ﻻوازﺑـــﻮوﻧـــﻰ ﺳﯿﺴﺘﻤﻰ‬ ‫ﭘــﺎﺳــﻪواﻧــﻰ و ﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪﺗﻰ ھﻪﻧﺪێﮏ‬ ‫ﻟﻪ ﺋﻪﻓﺴﻪران و ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎن ﺋــﻪم ﺟﯚره‬ ‫ھێﺮﺷﻪ ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾﻪﺗﯽ زﯾــﺎن ﺑﮕﻪﯾﻪﻧێﺖ‪،‬‬ ‫ﺑــﻪ داﺧـــﻪوه ﺗــﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ﺳــﻪرﭼــﺎوهى ﺋﻪم‬

‫ﺋﯿﻨﺸﺎﺋﻪ‪ ‬ﯾﻪﮐﺪهﮔﺮێﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬دهوﺗﺮێﺖ ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﭘﺎرﺗﻰ ﮐﺎرى‬ ‫ﺣﺰﺑﺎﯾﻪﺗﻰ دهﮐﻪن ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک‪ ،‬ﻧﻪک‬ ‫ﮐـــﺎری ﻧــﻪﺗــﻪواﯾــﻪﺗــﻰ‪ ،‬ﻟــﻪم ﺑــــﺎرهوه ﭼﻰ‬ ‫دهڵێﯿﺖ؟‬ ‫ـ ﻣﻦ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﮐﺎری ﺣﺰﺑﯿﯿﻪوه ﻧﯿﻪ‬ ‫و ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎﻧﯽ ﮐﻪرﮐﻮک ﺑﻪ‬ ‫ھﻪﻣﻮو ﻧﻪﺗﻪوه و ﺋﺎﯾﯿﻦ و رهﻧﮕﻪﮐﺎﻧﻪوه‬

‫ﻧﻪک دژی ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ ﺑﻦ دژی ھﻪﻣﻮو‬ ‫ﭘێﮑﮫﺎﺗﻪی ﮐﻮردن ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک و ھﻪر‬ ‫وهک ﺧﯚﺗﺎن دهزاﻧــﻦ ﻟﻪ دژی ﻣﺎدهی‬ ‫)‪ (١٤٠‬و ﺑڕﯾﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪﻏﺪاد و ﻟﻪﺳﻪر‬ ‫ﮐﻪرﮐﻮک ﮐﺎر دهﮐﻪن‪.‬‬

‫ﺳﻪد ﻟﻪ ﺳﻪد ﺑﻪ ﺷێﻮهی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺎر‬ ‫دهﮐﻪﯾﻦ و ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ووﺗﻪﮐﺎﻧﯿﺎن )ﻻ‬ ‫ﻗﯿﻤﻪ ﻟﮫﺎ(‪.‬‬ ‫ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﺋﺎﯾﺎ ﭘێﺸﺘﺮ و ﺋێﺴﺘﺎش ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﯽ‬ ‫و ﺗﯚﻣﻪﺗﯽ ﻻﯾﻪﻧﯽ ﻋﻪرهﺑﯽ و ﺗﻮرﮐﻤﺎﻧﯽ‬

‫ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﮔﺮوﭘﻰ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﻰ‬ ‫و ﺷﺎﻧﻪى ﻧﮫێﻨﻰ ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑــﻪردهوام ﻟﻪ دژى‬ ‫ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎن و دهزﮔﺎ ﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪﮐﺎن ﮐﺎر دهﮐﻪن‬ ‫ﺟﯚره ﺑﯚﻣﺒﻪ ﻧﻪدۆزراوهﺗﻪوه‪ ،‬ھﻪرﭼﻪﻧﺪه‬ ‫ﺋێﻤﻪ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ﺗﻮاﻧﯿﻮﻣﺎﻧﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻨﯿﺎن‬ ‫ﭘﻮوﭼﻪڵ ﺑﮑﻪﯾﻨﻪوه‪ ،‬ﮐﻪ ھﻪﻧﺪێﮑﻰ زۆر‬ ‫ﭘێﺸﮑﻪوﺗﻮوه و ھﻪﻧﺪێﮑﯿﺸﻰ ﺑﻪ ﺷێﻮهى‬ ‫دهﺳﺘﮑﺮد دروﺳﺖ ﮐﺮاوه‪.‬‬ ‫ﭼــــﻪﺗــــﺮ‪ :‬ﮐــــﺎرﯾــــﮕــــﻪرى ﺋـــﺎﺳـــﺎﯾـــﺶ و‬ ‫ﺋﯿﺴﺘﺨﺒﺎراﺗﻰ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﻋــێــﺮاق ﻟﻪ‬ ‫ﮐﻪرﮐﻮک ﭼﯚﻧﻪ؟‬ ‫ـ ھــﻪﻣــﻮو ﻻﯾـــﻪک رۆڵــﯿــﺎن ھــﻪﯾــﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﮐﻪرﮐﻮک‪ ،‬ھﻪﻧﺪێﮏ ﮐﻪم و ھﻪﻧﺪێﮏ‬ ‫زﯾـــﺎﺗـــﺮ‪ ،‬ھــﯚﮐــﺎرهﮐــﻪﺷــﻰ ﺑـــﯚ ھــﻪﻣــﻮو‬ ‫ﻻﯾﻪﮐﻤﺎن ﻟﻪ ﺑﻮوﻧﻰ ﺋﯿﻤﮑﺎﻧﯿﻪﺗﯽ ﻣﺎدى و‬ ‫ﻣﻪﻋﻨﻪوى دهﮔﻪڕێﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﭼــﻪﺗــﺮ‪ :‬ھــﯚﮐــﺎر ﭼﯿﯿﻪ ﺗــﺎ ﺋێﺴﺘﺎ دوو‬ ‫ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﻰ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک ھﻪﯾﻪ؟‬ ‫ـ راﺳــﺘــﻪ‪ ،‬ﻣﻨﯿﺶ ﻧــﺎزاﻧــﻢ ﺑـــﯚ؟ ﺑــﻪ‪‬م‬

‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋێﻤﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﺑﻪﺷێﮏ ﻟﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ﻋﻪرهﺑﻪﮐﺎن‬ ‫دهڵێﻦ‪ ،‬ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک‬ ‫ﺧــﻪڵــﮏ دهڕﻓــێــﻨــﻦ و ﺳــﻮﮐــﺎﯾــﻪﺗــﯽ ﺑﻪ‬ ‫ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎن دهﮐﻪن‪ ،‬ﺋێﻮه ﻟﻪم ﺑﺎرهﯾﻪوه ﭼﯽ‬ ‫دهڵێﻦ؟‬ ‫ـ ﭘــﺮﺳــﯿــﺎرهﮐــﻪﺗــﺎن ﺟـــﻮان داﻧــﻪڕﺷــﺘــﻮوه‪،‬‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪﮐﺎن ﯾﻪﻋﻨﯽ ﮐــێ؟ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ‬ ‫ﻋـــﻪرهﺑـــﻪﮐـــﺎن ﮐـــﻪ دهﮐـــﺎﺗـــﻪ ﺟــێــﮕــﺮی‬ ‫ﭘــﺎرێــﺰﮔــﺎر و ﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪی ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﻋﻪرهﺑﯽ‬ ‫ﭘﺎرێﺰﮔﺎ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋێﻤﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺎن ﺑﺎﺷﻪ و ھــﻪﻧــﺪێ ﻟــﻪ ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﻤﺎﻧﯽ‬ ‫و ﻟــﻪ ﮐــﯚﺑــﻮﻧــﻪوهی ﻟــﯿــﮋﻧــﻪی ﺋﻪﻣﻨﯽ ﺗـــﻮﻧـــﺪڕهو ﮐــﺎرﯾــﮕــﻪری و ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮓ‬ ‫ﭘﺎرێﺰﮔﺎ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋێﻤﻪدان‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪﮔﻪر ﺑﯚ ﺳﻪر ﮐــﺎره ﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺎن ﻋﻪرهﺑﻪ ﺷﯚﭬێﻨﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎو دروﺳﺖ ﻧﺎﮐﺎت؟‬ ‫ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﻪرهﺑﯽ ﺑێﺖ ﺋﻪوه ـ ھﯿﭻ ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪک ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ رێﮕﺮ‬ ‫زۆر ﻟﻪ ﯾﻪک دوورﯾــﻦ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺋﻪوان ﺑێﺖ ﻟﻪ ﺑـــﻪردهم ﮐــﺎری ﺋێﻤﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑﻪ‬

‫ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺋﻪﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯽ ﻋێﺮاق‬ ‫ﺧﻮێﻨﺪﻧﻪوهی ﺑﯚ ﮐﺮاوه؟‬ ‫ـ ﺑــﻪڵــێ ھﻪﻧﺪێﺠﺎر ﺳــﮑــﺎ‪‬ﯾــﺎن ﺗﯚﻣﺎر‬ ‫ﮐﺮدووه و ﻟﯿﮋﻧﻪ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻧﻮری ﻣﺎﻟﮑﯽ‬ ‫رهواﻧﻪی ﮐﻪرﮐﻮک ﮐﺮاوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ھﯿﭻ‬ ‫ﺑﻪڵﮕﻪﯾﻪﮐﯿﺎن ﻧــﻪﺑــﻮوه‪ ،‬ﺳــﻪﺑــﺎرهت ﺑﻪ‬ ‫ﺋﻪﻣﺮﯾﮑﺎش ﺋێﺴﺘﺎ ﺗﻪﻧﮫﺎ رۆڵﯽ ﭼﺎودێﺮی‬

‫دﯾﺪار‬ ‫ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ‪٩١‬‬ ‫دووﺷﻪﻣﻤﻪ ‪٢٧١١/١١/١٧ - ٢٠١٢/٢/٦‬‬

‫‪٥‬‬

‫ھﻪﯾﻪ و ﺋﻪواﻧﯿﺶ ﻓێﺮی ﺗﺎﮐﺘﯿﮏ و‬ ‫درۆی ﺗﻮﻧﺪڕهوهﮐﺎن ﺑﻮون‪.‬‬ ‫ﭼــﻪﺗــﺮ‪ :‬ﭘــﻪﯾــﻮهﻧــﺪﯾــﺘــﺎن ﻟــﻪﮔــﻪڵ ﻻﯾﻪﻧﯽ‬ ‫ﺋــﺎﺳــﺎﯾــﺸــﯽ ﯾــﻪﮐــێــﺘــﯽ ﻟــﻪ ﮐــﻪرﮐــﻮک‬ ‫ﭼﯚﻧﻪ؟ ﺑﯚﭼﯽ ﯾﻪﮐﻨﺎﮔﺮﻧﻪوه؟‬ ‫ـ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻤﺎن زۆر ﺑﺎﺷﻪ و ﺑﻪ ﯾﻪﮐﻪوه‬ ‫ﮐــﺎر دهﮐــﻪﯾــﻦ و دووﺑـــﺎرهی دهﮐــﻪﻣــﻪوه‬ ‫ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ ﺑــڕﯾــﺎرهﮐــﻪی ﻟﻪ‬ ‫ﮐﻪرﮐﻮک ﻧﯿﻪ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺑﻪ ﺋێﻤﻪوه‬ ‫ﻧﯿﻪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﯽ ﻧێﻮان ﭘﺎرێﺰﮔﺎ و‬ ‫ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﮐﻪرﮐﻮک و ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ ﻟﻪ چ‬ ‫ﺋﺎﺳﺘێﮑﺪاﯾﻪ؟‬ ‫ـ ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﯽ زۆر ﺑﺎﺷﻪ و ھﻪﻣﻮوﻣﺎن‬ ‫ﻟﻪ ژووری رووﺑــﻪڕوو ﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﯿﺮۆر‬ ‫ﺑــﻪ ﯾــﻪﮐــﻪوه ﮐــﺎر دهﮐــﻪﯾــﻦ و ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﯿﻤﺎن ھﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﭼــﻪﺗــﺮ‪ :‬دهﻧــﮕــﯚی ﺋــﻪوه ﺑــ‪‬وﺑــﯚﺗــﻪوه ﻟﻪ‬ ‫ﻧــﻮﺳــﺮاوێــﮑــﯽ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯽ ﻋــێــﺮاق ﮐﻪ‬ ‫ﺋﺎڕاﺳﺘﻪی ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﮐﻪرﮐﻮک ﮐﺮاوه‪،‬‬ ‫ھﻪﻣﻮو ھێﺰه ﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐﻪرﮐﻮک‬ ‫ﻟﻪژێﺮ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﻓﯿﺮﻗﻪی )‪(١٢‬دا ﺑێﺖ و‬ ‫ﮐﯚ ﺑﮑﺮێﺘﻪوه؟‬ ‫ـ ﺑﻪڵێ ﻟﻪ )‪ (٢٠١٢/١/٣‬ﻧﻮﺳﺮاوێﮏ‬ ‫ھــﺎﺗــﻮه‪ ،‬ﺑـــﻪ‪‬م وردهﮐـــﺎرﯾـــﯽ ﺗــــﻪواوم ﻻ‬ ‫ﻧﯿﻪ و ﺑڕﯾﺎره ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهی ﻟﯿﮋﻧﻪی‬ ‫ﺋﻪﻣﻨﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎ ﺑﺎﺳﯽ ﺑﮑﻪﯾﻦ و ھﻪر‬ ‫ﺑڕﯾﺎرێﮏ ﻟﻪﮔﻪڵ واﻗﻌﯽ ﮐﺎرﮐﺮدن ﻟﻪ‬ ‫ﺷﺎری ﮐﻪرﮐﻮک ﻧﻪﮔﻮﻧﺠێﺖ‪ ،‬ﺑێﮕﻮﻣﺎن‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ دهھێﻨێﺖ و ﺋﻪم ﻧﻮﺳﺮاوه زﯾﺎﺗﺮ‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺑﻪ ﭘﯚﻟﯿﺴﻪوه ھﻪﯾﻪ‪.‬‬

‫»ﺧﻪڵﮑێﮑﻰ زۆر روو ﻟﻪ ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪهﮐﺎﻧﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ دهﮐﺎت و ﺧﯚى ﺑﻪ ﺋﻪﻧﺪام دهﻧﻮﺳێ«‬

‫ﺋﻪﻧﺪاﻣێﮑﻰ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ‪ :‬ﭘێﻤﻨﺎﺧﯚﺷﻪ ﭘﺮﺳﯿﺎرى ﯾﻪﮐێﺘﻰ دواى ﻣﺎم ﺟﻪﻻﻟﻢ ﻟێﺪهﮐﻪن‬ ‫ﺳﺎزداﻧﻰ‬ ‫ﮐﺎروان ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻢ و ﺳﯚزان ﻣﻪﺣﻤﻮد‬ ‫ﺳﯿﺮوان ﮐﻮێﺨﺎ ﻧﻪﺟﻢ‪ ،‬ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ‬ ‫ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺟێﮕﺮى ﮐﯚﻣﯿﺘﻪى‬ ‫رێﮑﺨﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻟﻪم ﭼﺎوﭘێﮑﻪوﺗﻨﻪدا‬ ‫ﺑﺎس ﻟﻪ رهوﺷﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻨﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﻰ دهﮐﺎت و ﺋﻪوهش‬ ‫دهﺧﺎﺗﻪڕوو‪ ،‬ﮐﻪ ﺋﻪوان ﺗﻪﺳﻠﯿﻤﻰ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪت و ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪى ﭘﺎرﺗﻰ‬ ‫ﻧﻪﺑﻮون‪...‬‬

‫ﮐــﻪ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﻪى زﯾــﺎر ﺑﯿﺮ ﻟﻪ‬ ‫ﺧﯚﯾﺎن دهﮐﻪﻧﻪوه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷێﻮهﯾﻪﮐﻰ ﻧﺎ ﺋﺎﺳﺎﯾﻰ‬ ‫دهوڵﻪﻣﻪﻧﺪ ﺑﻮون‪ ،‬ﻟﻪم ﺑﺎرهﯾﻪوه ﭼﻰ دهڵێﻦ؟‬ ‫ـ ﻧــــﺎﺗــــﻮاﻧــــﻰ ﺋــــــــﻪوه ﺑـــڵـــێـــﻰ ﮔــﺸــﺖ‬ ‫ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎن‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻣﻦ ﺧﯚم ﺑﯚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﻟﻪ ﺧﺎﻧﻮى ﮐﺮێﺪام‪ ،‬ﺟﮕﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﭘێﯿﺪاوم‬ ‫دوو ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﻪ‪ ،‬ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﻰ ﺧﯚم ﻧﯿﯿﻪ‪،‬‬ ‫ﯾﻪک ﺧﺎﻧﻮم ھﻪﯾﻪ ﻟﻪ ﮐﻪرﮐﻮک ﺋﻪوهش‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ ﻟــﻪوێ ﺑﮋﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻮﻧﮑﻪ ﮐﺎرهﮐﻪم‬ ‫ﻟێﺮهﯾﻪ ﻟﻪ ﻗﻪ‪‬ﭼﻮاﻻن‪ ،‬ھﯿﭻ زهوﯾﻪﮐﯿﺸﻢ‬ ‫ﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﻧﻪ دوﮐﺎﻧﻢ ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎزاڕم ھﻪﯾﻪ‪،‬‬ ‫ﭼﯚن ﺑڵێﻢ ھﻪﺑﻮو ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎﻧﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﻰ؟ ﺑﻪ‪‬م دهﺑێ ﻟﻪﻧﺎو ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا ﺧﻪڵﮏ ھﻪﺑێ ﺑﯚ ﺧﯚى ﺧﺎوهﻧﻰ‬ ‫داھــــﺎت ﺑـــێ‪ ،‬ﻧـــﻪک ﺋــــﻪوهى ﺑــﻪ ﭘـــﺎرهى‬

‫ﭼــﻪﺗــﺮ‪ :‬رهوﺷـــﻰ ﺋێﺴﺘﺎى رێﮑﺨﺴﺘﻨﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﭼﯚﻧﻪ؟‬ ‫ـ ﺑـــﻪ ﮔــﺸــﺘــﻰ ﺋــێــﺴــﺘــﺎ دهﺗــــﻮاﻧــــﻢ ﺑڵێﻢ‬ ‫رێﮑﺨﺴﺘﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻟﻪ ﮔﻪﺷﻪﮐﺮدن‬ ‫و ﺑــﻪرهوﭘــێــﺸــﭽــﻮوﻧــﺪان‪ ،‬دﯾــــﺎره ھــﻪﻣــﻮو‬ ‫ﺋﯚرﮔﺎﻧێﮏ ﮐێﺸﻪى ﺧﯚى ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﺑــﻪراورد ﺑﮑﺮێ ﺑﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎڵﻰ‬ ‫راﺑﺮدوو ﯾﺎن ﭼﻪﻧﺪ ﻣﺎﻧﮕﻰ راﺑﺮدوو‪ ،‬ھﻪﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪوه دهﮐﺮێ ﺳﺎڵ ﺑﻪ ﺳﺎڵ‪ ،‬ﻣﺎﻧﮓ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﮓ ﺑﻪرهوﭘێﺸﭽﻮون و ﺑﻪﭘﯿﺮهوهھﺎﺗﻨﻰ‬ ‫ﺧﻪڵﮑﻪ ﺑﯚ رێﮑﺨﺴﺘﻨﻪﮐﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻨﻮرى‬ ‫ھﻪﻣﻮو ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪهﮐﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬ﻟﻪ دوا ﺋﺎﻣﺎردا‬ ‫ﺋﻪو ﺑﻪ رووﻧــﻰ دﯾــﺎره و ﺧﻪڵﮑێﮑﻰ زۆر‬ ‫ﺧﯚى ﺑﻪ ﺋﻪﻧﺪام دهﻧﻮﺳێ ﻟﻪ رﯾﺰهﮐﺎﻧﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا‪.‬‬ ‫ﭼــﻪﺗــﺮ‪ :‬ﺑـــﻪ‪‬م ھێﺸﺘﺎ ﻟــﻪ رێﮑﺨﺴﺘﻨﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوه ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﺎوهى راﺑﺮدوودا )ﺑﻪﮐﺮى ﺣﺎﺟﻰ ﺳﻪﻓﻪر(‬ ‫ﻟﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺟﯿﺎﺑﻮﯾﻪوه؟‬ ‫ـ ﺟﯿﺎﺑﻮﻧﻪوه ﻧﯿﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺎى ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوه‪ ،‬ﯾﻪﮐێﺘﻰ دهوڵﻪﻣﻪﻧﺪ ﺑﻮوﺑێ و ﺷﺘﻰ ﮐڕی‬ ‫ﺟــﯿــﺎﺑــﻮوﻧــﻪوه ﻣــﺎﻧــﺎى ﻟێﮑێﺮازاﻧﻪ‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬م ﺑێ‪ ،‬رهﻧﮕﻪ ﺧﻪڵﮑﯿﺶ ھﻪﺑێ ﺳــﻮدى ﻟﻪ‬ ‫ﺳـــﺮوﺷـــﺘـــﻰ ﯾــﻪﮐــێــﺘــﻰ واﯾـــــﻪ زۆرﺟـــــﺎر ﺗﻮاﻧﺎى داراﯾﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ وهرﮔﺮﺗﺒێ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬ ‫ﮐــﺎدﯾــﺮهﮐــﺎﻧــﻰ ﻟێﻰ زوﯾـــﺮ دهﺑـــێ‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪر ﻧﺎﺑێ ﺋﻪوه ﺑﮕﺸﺘێﻨﻰ ﺑﻪﺳﻪر ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ‬ ‫ھﯚﮐﺎرێﮏ‪ ،‬ھﻪﻧﺪێﮑﺠﺎر ﺋﻪو ھﯚﮐﺎره ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا‪.‬‬ ‫ﮔﺸﺘﯿﻪ‪ ،‬ھﻪﻧﺪێﮑﺠﺎر ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻪ‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬م ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﮐﻪواﺗﻪ ﺋﻪو ﮔﻠﻪﯾﻰ و رهﺧﻨﺎﻧﻪى‬ ‫ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪا ﺋﻪو ﮐــﺎدره واز ﻟﻪو ﺣﺰﺑﻪ ﮐﻪ ﺋﻪو ﮐــﺎرداﻧــﻪى ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﺧﻪڵﮏ‬ ‫ﻧﺎھێﻨێﺖ و دوور ﻧﺎﮐﻪوێﺘﻪوه و ﻧﺎﭼێﺘﻪ دهﯾﮕﺮن ﻟﻪ ﺟێﻰ ﺧﯚﯾﺪا ﻧﯿﯿﻪ؟‬ ‫ﻧﺎو ھﯿﭻ ﺣﺰﺑێﮑﻰ ﺗﺮ‪ ،‬ھﻪر ﻟﻪ رﯾﺰهﮐﺎﻧﻰ ـ ﻧﺎھﻪﻗﻰ زۆرى ﺗێﺪاﯾﻪ ﺋــﻪﮔــﻪر ﺑڵێﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪاﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑڵێﻦ ﺗﯚراوه ھﻪﻣﻮو ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ‪ ،‬رهﻧﮕﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ‪ ،‬ﯾﺎن زوﯾﺮ ﺑﻮو‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﮐﺎک ﺑــﻪ ﺗــﺎک ﺑﺘﻮاﻧﻰ ﻟــﻪﻧــﺎو ﺳﻪرﮐﺮاﯾﻪﺗﻰ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا‪ ،‬دﯾﺎره ھﻪﻣﻮو ﺣﺰﺑێﮑﯿﺶ ﺋﻪوهى‬ ‫ﺑﻪﮐﺮ ﻟﻪ ﺋێﻤﻪ ﺟﯿﺎﻧﻪﺑﻮهﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﺑﻪﺷێﮏ ﻟﻪ ﺟﻪﻣﺎوهر و ﮐﺎدﯾﺮاﻧﻰ ﺗێﺪاﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﻰ رهﺧﻨﻪى ﺋﻪوه ﻟﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ دهﮔﺮن ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬وهک رێﮑﺨﺴﺘﻨﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﯿﺮﺗﺎن‬

‫ﻟﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ دواى ﻣﺎم ﺟﻪﻻل ﮐﺮدوهﺗﻪوه؟‬ ‫ـ ﻣﻦ ھﻪر ﭘێﻢ ﻧﺎﺧﯚﺷﻪ ﺑﺎﺳﻰ دواى ﻣﺎم‬ ‫ﺟﻪﻻل دهﮐﻪن‪ ،‬ﺑﻪو ﻗﺴﻪﯾﻪ ﺑێﺘﺎﻗﻪت دهﺑﻢ‪،‬‬ ‫دهﺑﻰ ھﻪﻣﻮو ﮐﻮرد دوﻋﺎ ﺑﯚ ﻣﺎم ﺟﻪﻻل‬ ‫ﺑﮑﺎت ﺧــﻮدا ﺗﻪﻣﻪﻧﻰ درێــﮋ ﺑﮑﺎت‪ ،‬ﺑﯚ‬ ‫رێﮑﺴﺨﺘﻨﻰ ﻧﺎو ﻣﺎڵﻰ ﮐﻮردى‪ ،‬ﻧﺎو ﻣﺎڵﻰ‬ ‫ﻋێﺮاﻗﻰ‪ ،‬رۆژھــﻪ‪‬ﺗــﻰ ﻧــﺎوهڕاﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﺎم‬ ‫ﺟــﻪﻻل ﺋێﺴﺘﺎ ﻟﻪ ھﻰ ﮐــﻮرد دهرﭼـــﻮوه‪،‬‬ ‫ﺑﻮه ﺑﻪ ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﻰ ﺟﯿﮫﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻟﻪﺳﻪر‬ ‫ﺋﺎﺳﺘﻰ ﺟﯿﮫﺎن ھــﺎﻧــﺎى ﺑــﯚ دهھێﻨﻦ ﺑﯚ‬ ‫ﭼﺎرهﺳﻪرﮐﺮدﻧﻰ ﮐێﺸﻪﮐﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م دﯾﺎره‬ ‫ھﻪﻣﻮو ﺣﺰﺑێﮏ ﭘێﻮﯾﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻧﻮێﺒﻮوﻧﻪوه‬ ‫ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ھــﻪر ﻟﻪ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﻪﯾﻪوه‬ ‫ھﻪﺗﺎ ﺧﻮارهوه‪ .‬ﻣﺎم ﺟﻪﻻل ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪ ﻧﻪک‬ ‫ﺑﯚ ﯾﻪﮐێﺘﻰ‪ ،‬ﺑﻪڵﮑﻮ ﺑﯚ ھﻪﻣﻮو ﮐﻮرد‪ ،‬ﺑﯚ‬ ‫ﻋێﺮاق‪ ،‬دهﺗﻮاﻧﻢ ﺑڵێﻢ رۆڵ و ﮐﺎرﯾﮕﻪرى‬

‫ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺋــﻪﻣــﺠــﺎره ھــﻪوڵ دهدهﯾـــﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺷــێــﻮازێــﮑــﻰ ﺗــﺮ ﮐـــﺎر ﺑــﮑــﻪﯾــﻦ و ﺑـــﻪرهو‬ ‫ﭼﺎﮐﺘﺮى ﺑﻪرﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻪک ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﻟﻪدهﺳﺖ‬ ‫دهدهﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪڵﮑﻮ ﺑﺎﺷﺘﺮ دهﺑﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﭼــﻪﺗــﺮ‪ :‬رهﺧــﻨــﻪى ﺋـــﻪوه دهﮔــﯿــﺮێــﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﻰ زۆر ﺳﺎزش ﺑﯚ ﭘﺎرﺗﻰ دهﮐﺎت‪،‬‬ ‫ﺋﻪﻣﻪ ھﯚﮐﺎرهﮐﻪى ﭼﯿﯿﻪ؟‬ ‫ـ ﺋێﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﺷﻰ ﻧﺎزاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺋێﻤﻪ ﺋﻪوه ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻪرژهوهﻧﺪى ﺑﺎ‪‬ى ﻣﯿﻠﻠﻪﺗﻰ ﮐﻮرد دهزاﻧﯿﻦ‪،‬‬ ‫ﺋﻪوه ﺳﺎزش ﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺋێﻤﻪ ﺗﻪﺳﻠﯿﻤﻰ ﭘﺎرﺗﻰ‬ ‫ﻧﻪﺑﻮوﯾﻦ‪ ،‬ﺋێﻤﻪ ﻧﻪﭼﻮﯾﻨﻪﺗﻪ ژێﺮ ﮐﺎرﯾﮕﻪرى‬ ‫ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ ﭘﺎرﺗﯿﯿﻪوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬ ‫ﺋێﻤﻪ دوو ھێﺰﯾﻦ رێﮑﻪوﺗﻨﺎﻣﻪى ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋى‬ ‫ھﻪﯾﻪ ﻟﻪ ﻧێﻮاﻧﻤﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪﯾﻪﮐﻪوه ﮐﺎروﺑﺎرى‬ ‫ﺋﻪم و‪‬ﺗﻪ دهﺑﻪﯾﻦ ﺑﻪڕێﻮه‪ ،‬رهﻧﮕﯿﺸﻪ ھﻪڵﻪ‬ ‫ﺑﮑﻪﯾﻦ ﻟﻪ ﺑﻪڕێﻮهﺑﺮدﻧﺪا‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬م ھﻪﻣﻮو‬

‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﻟــﻪﮔــﻪڵ ﺑــﺰوﺗــﻨــﻪوهى ﮔــﯚڕاﻧــﺪا‬ ‫ﭘێﻤﺎﻧﺨﯚﺷﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﺎﻧﻤﺎن زۆر ﺑﺎش‬ ‫ﺑێﺖ‪ .‬ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ ﮔﯚڕاﻧﯿﺶ‪،‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻰ ﻣﻪرﮐﻪزﯾﺎن ﺧﺮاپ ﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م‬ ‫ﻟﻪﻧﺎو ﺋﻪواﻧﯿﺶ ھﻪﻧﺪێﮏ ھﻪﯾﻪ ﻗﺎزاﻧﺠﻰ‬ ‫ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺪاﯾﻪ‪ ،‬رهﻧﮕﻪ ﻟﻪﻧﺎو ﺋێﻤﻪش‬

‫ـ ﺋێﻤﻪ ﮐﯚﻧﮕﺮهى ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻰ ﺑﻪ ﮐﺎرێﮑﻰ‬ ‫ﭘێﻮﯾﺴﺖ و ﮔﺮﻧﮓ دهزاﻧﯿﻦ ﺑﯚ ﮐﻮرد ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺸﺘﻰ‪ ،‬ھﻪروهﮐﻮ ھﻪﻣﻮو ﻧﻪﺗﻪوهﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮ‬ ‫ﮐﻮردﯾﺶ ﻧﺎو ﻣﺎڵﻰ ﺧﯚﯾﺎن رێﮑﺒﺨﻪن‪،‬‬ ‫ﺋــێــﻤــﻪش وهک ﮐــــﻮرد ﭘــێــﻮﯾــﺴــﺘــﻪ ﻧــﺎو‬ ‫ﻣﺎڵﻰ ﺧﯚﻣﺎن رێﮑﺒﺨﻪﯾﻦ و ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو‬

‫ﻧﺎھﻪﻗﻰ زۆری ﺗێﺪاﯾﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑڵێﻰ ﺳﻪرﮐﺮاﯾﻪﺗﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ‬ ‫ﺧﻪرﯾﮑﻰ ﺧﯚ دهوڵﻪﻣﻪﻧﺪﮐﺮدﻧﻦ‬

‫ﺋێﻤﻪ وهک ﮐﻮرد ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻧﺎو ﻣﺎڵﻰ ﺧﯚﻣﺎن رێﮑﺒﺨﻪﯾﻦ‬ ‫و ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﭘﺎرﭼﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﮔﺎﻣﺎن ﻟﻪ ﯾﻪﮐﺘﺮ ﺑێﺖ‬ ‫ھﻪﯾﻪ ﻟــﻪ رۆژھــﻪ‪‬ﺗــﻰ ﻧﺎوهڕاﺳﺘﯿﺸﺪا‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ‪‬م ﺋﻪﮔﻪر ﺑﮕﺎﺗﻪ ﺋــﻪوهى ﻣﺎم ﺟﻪﻻل‬ ‫ﻧــﻪﺗــﻮاﻧــێ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪرێ‪ ،‬ﺋــﻪوا‬ ‫ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﻰ ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫دهﺗﻮاﻧێ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرێ‪.‬‬ ‫ﭼــــﻪﺗــــﺮ‪ :‬ﺑـــــﺎس ﻟــــــﻪوه دهﮐـــــــﺮێ ﻟـــﻪم‬ ‫ھــﻪڵــﺒــﮋاردﻧــﻪدا ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑــﻪ ﯾﻪﮐﺠﺎرى‬ ‫ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﻟﻪدهﺳﺘﺪهدات؟‬ ‫ـ ﺋــﻪوه ﺑﯚﭼﻮوﻧﻰ ﻧﻪﯾﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺋێﻤﻪﯾﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﯚﭼﻮوﻧﻰ ﺋێﻤﻪ وا ﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺋێﻤﻪ ﺑﯚﭼﻮﻧﻤﺎن‬ ‫واﯾـــﻪ ﺋــﻪﻣــﺠــﺎره زۆر ﺑﺎﺷﺘﺮ دهﺑــﯿــﻦ ﻟﻪ‬ ‫ﺟﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮ ﻟﻪ ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﻟﻪ‬ ‫راﺑﺮدوودا ھﻪڵﻪﯾﻪک ﺑﻮﺑێﺘﻪ ھﯚى ﺋﻪوهى‬ ‫دهﻧﮕﻪﮐﺎﻧﻤﺎن ﮐﻪﻣﺒﻮﺑێﺘﻪوه ﻟﻪ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى‬

‫ﺷﺘﻪﮐﺎن ﺑﻪ رێﮑﻪوﺗﻦ ﻟﻪﻧێﻮان ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻰ ھﻪر دووﻻدا ﮐﺮاوه‪.‬‬ ‫ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺘﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ ﮔﯚڕان ﭼﯚﻧﻪ‬ ‫و ﺧﻮێﻨﺪﻧﻪوهﺗﺎن ﺑﯚ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ ﺋێﺴﺘﺎﯾﺎن‬ ‫ﭼﯚﻧﻪ؟‬ ‫ـ ﺋێﺴﺘﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻤﺎن ﺑﺎﺷﺘﺮه ﻟﻪ ﺟــﺎران‪،‬‬ ‫ﺋــێــﺴــﺘــﺎ ھـــﻪﻧـــﺪێـــﮏ ﻟــێــﮑــﺘــێــﮕــﻪﯾــﺸــﺘــﻦ‬ ‫ھــﻪﯾــﻪ‪ ،‬ﺳــــﻪرهڕاى ﺋـــﻪوهى ھﻪﻧﺪێﮑﺠﺎر ﺧﻪڵﮑﻰ وا ھﻪﺑێﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪوه ﺑﻪ ﺳﻮدى‬ ‫راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋﻪوان ھﻪﻧﺪێﮏ ﺑﺎﺑﻪت ﮐﻪﺳﻤﺎن ﻧﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫دهوروژێــﻨــﻦ ﮐــﻪ ﺑــﯚ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﺎﻧﻤﺎن ﭼﻪﺗﺮ‪ :‬ﺋێﻮه وهک ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺗێڕواﻧﯿﻨﺘﺎن‬ ‫ﺧﺮاﭘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪ ﮔﺸﺘﻰ ﺋێﺴﺘﺎ ﺑﺎﺷﯿﻦ‪ ،‬ﭼﯿﯿﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﮐﯚﻧﮕﺮهى ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻰ‬ ‫ﺋێﻤﻪ وهک ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﺑڕﯾﺎره ﻟﻪﻧێﻮان ھێﺰه ﮐﻮردﯾﯿﻪﮐﺎﻧﺪا‬ ‫ﭘێﻤﺎﻧﺨﯚﺷﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ھﻪﻣﻮو ﺣﺰﺑﻪﮐﺎﻧﻰ ﺑﺒﻪﺳﺘﺮێ‪ ،‬ﯾﻪﮐێﺘﻰ ھﯿﭻ ھﻪﻧﮕﺎوێﮑﻰ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻤﺎن ﺑــﺎش ﺑێﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎوه ﻟﻪم ﺑﺎرهﯾﻪوه؟‬

‫ﭘــﺎرﭼــﻪﮐــﺎﻧــﻰ ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن ﺋــﺎﮔــﺎﻣــﺎن ﻟﻪ‬ ‫ﯾﻪﮐﺘﺮ ﺑێﺖ‪ ،‬ﺋﺎﮔﺎﻣﺎن ﻟﻪ ﮐێﺸﻪ و ﮔﺮﻓﺘﻢ‬ ‫و ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﯾﻪﮐﺘﺮ ھﻪﺑێﺖ‪ ،‬ﺋﻪو‬ ‫ﮐﯚﻧﮕﺮهﯾﻪ ﮐﯚﻧﮕﺮهﯾﻪﮐﻰ ﮔﺮﻧﮕﻪ‪ ،‬ﺑﯚ‬ ‫ﺋﻪوهش ھﻪﻧﺪێﮏ ھﻪﻧﮕﺎوى ﺑﺎش ﻧﺮاوه‪،‬‬ ‫ﺋﻮﻣێﺪ دهﮐــﻪم ﺑــﻪم زواﻧــﻪ ﺑﺒﻪﺳﺘﺮێﺖ و‬ ‫ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮش ﺑێﺖ ﻟﻪ ﮐﺎرهﮐﺎﻧﯿﺪا‪.‬‬

‫عوسمانى و سه‌فه‌وى له‌ فۆرمێکیتردا خۆى به‌رجه‌سته‌ ده‌کاته‌وه‬ ‫«کۆنفدالیزمى دیموکراتیک» به‌ناوى‬ ‫بکه‌ین‪ .‬ئێستا هاوکێشه‌ سیاسییه‌کان‬ ‫تێکچوون و به‌ره‌و دیزاینکردنێکى دیکه‌‬ ‫هه‌نگاو ده‌نێن‪.‬‬ ‫ج���وگ���راف���ی���اى ک����وردس����ت����ان و ه��ێ��زى‬ ‫بزوتنه‌وه‌ى ئ��ازادی��خ��وازى ک��ورد و پ��رۆژه‌‬ ‫چاره‌سه‌رییه‌کانى ئ��ام��اده‌ی�ه‌‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫کورد ستاتۆى خۆى هه‌بێت وه‌ک رابردوو‬ ‫مافیان بنپێ نه‌کرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ هه‌لێکى‬ ‫زێڕینه‌ بۆ کورده‌کان تا شوناسى خۆیان‬ ‫له‌ جینوسایدى فه‌رهه‌نگى و فیزیکى‬ ‫رزگ���ار بکه‌ن و رووداوه‌ک���ان���ى هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫و ک��ی��م��ی��اب��اران دووب�����اره‌ ن �ه‌ب��ن �ه‌وه‌ و به‌‬ ‫دام �ه‌زران��دن��ى سیستمى کۆنفدرالیزمى‬ ‫دیموکراتی به‌ م��اف و داخوازییه‌کانى‬ ‫خۆیان بگه‌ن‪ .‬ئاشکرایه‌ به‌ سوربوون له‌‬ ‫سه‌ر تێکۆشانى ب���ه‌رده‌وام ئ�ه‌وه‌ دێته‌دى‪،‬‬ ‫(‪)PJAK‬ی��ش که‌ وه‌ک رێکخستن و‬ ‫پارتییه‌کى رۆژهه‌اڵتى کوردستان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و بنه‌مایه‌ دامه‌زراوه‌ و هه‌نگاو ده‌نێت‪.‬‬ ‫ـ چ �ه‌ت��ر‪ :‬ج��ارێ��ک��ی ت��ر ئ��ێ��ران ک �ه‌وت �ه‌وه‌‬ ‫هێرشکردن و له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا ویستی‬ ‫سه‌رۆکی پارته‌که‌تان‪ ،‬وه‌ک بارمته‌یه‌ک‬ ‫راده‌ستی ئێران بکرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و واڵته‌ بۆچی‬ ‫له‌م کاته‌دا ئه‌مانه‌ ده‌کات؟‬ ‫ـ رژێمى ئێران ئێستا له‌ قۆناغێکى الواز‬ ‫دایه‌ له‌ الیه‌ن کۆمه‌ڵگاوه‌ په‌راوێز خراوه‌‪،‬‬ ‫ل�ه‌ الی��ه‌ن هێزه‌ داگ��ی��رک�ه‌ره‌ک��ان��ى واڵت�ه‌‬ ‫ج��ی��اوازه‌ک��ان و راى گشتى گ �ه‌م��ارۆ و‬ ‫گۆشه‌گیر کراوه‌‪ ،‬ره‌وایه‌تى و پێگه‌یه‌کى‬ ‫بۆ ماوه‌ته‌وه‌ و هه‌وڵ ده‌دا به‌ مانۆڕانێکى‬ ‫له‌م شێوه‌یه‌ خۆى به‌هێز و ف��راوان نیشان‬ ‫ب���دات‪ .‬واق��ع��ى رژێ��م ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ب�ه‌ خێرایى‬ ‫به‌ره‌و که‌وتن ده‌ڕوات و هاوپه‌یمانه‌کانى‬

‫پشتیان ت��ێ ک���ردووه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت نووکى‬ ‫موشه‌که‌کانیان به‌ره‌و ئێرانه‌‪ .‬بازاڕى نه‌وت‬ ‫که‌ وه‌ک ی��ارى سیاسى به‌کار ده‌هێنا‬ ‫له‌ده‌ستى ده‌رچ���ووه‌‪ .‬ده‌نگى ناڕه‌زایه‌تى‬ ‫دژبه‌رانى بڵندتره‌ له‌ رابردوو‪ ،‬ره‌خنه‌گران‪،‬‬ ‫زیندانه‌کان‪ ،‬ئۆرگانه‌کانى ده‌وڵه‌ت و به‌ره‌‬ ‫پ �ه‌راوێ��ز خ��راوه‌ک��ان ‪ ...‬هتد گوێبیست‬ ‫ده‌بین‪.‬‬ ‫ـ چه‌تر‪ :‬تا دێت له‌ هه‌رێمی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاستدا ئه‌وه‌ی که‌ به‌ ناوی هیاللی‬ ‫شیعه‌ ن��او ده‌ب��را به‌رته‌سک ده‌بێته‌وه‌ و‬ ‫ئه‌و رووب �ه‌ره‌ سیاسییه‌ ئێستا له‌ سوریادا‬ ‫له‌ لوتکه‌ی ئاڵۆزیدایه‌‪ .‬ئایا به‌ که‌وتنی‬ ‫رژێمه‌که‌ی ئه‌سه‌د که‌ شیعه‌مه‌زهه‌به‌‪،‬‬ ‫چه‌ند کاریگه‌ری ده‌کات؟ به‌پێی شرۆڤه‌ى‬ ‫چاودێرێکی سیاسی‪ ،‬به‌ که‌وتنی ئه‌سه‌د‬ ‫پرسی کورد له‌ رۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫دێته‌ سه‌ر شانۆ‪ .‬ئایا هێزی کوردی تێری‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌کات؟‬ ‫ـ سوریا یه‌کێک له‌ ناوچه‌ کاریگه‌ره‌کانى‬ ‫ئ��ێ��ران �ه‌ ل���ه‌ ه���ه‌رێ���م���ه‌ک���ه‌دا‪ ،‬ه��ۆک��ارى‬ ‫ئه‌مه‌ش گرنگیدانى ئێرانه‌ به‌ رێکخراوه‌‬ ‫سیاسییه‌کانى لوبنان‪ ،‬فه‌له‌ستین‪ ،‬رژێمى‬ ‫سوریا بووه‌ و‪ ،‬ئه‌وانه‌شى وه‌کو ده‌سه‌اڵتى‬ ‫خۆى له‌ به‌رامبه‌ر ئیسرائیل به‌کارهێناون‪.‬‬ ‫ل�����ه‌م�����ڕۆدا ئ����ێ����ران ن���ات���وان���ێ���ت پ��ش��ت��ى‬ ‫ب �ه‌وان �ه‌وه‌ گ �ه‌رم بێت‪ ،‬چونکه‌ شه‌پۆلى‬ ‫ناڕه‌زاییه‌تیه‌ جه‌ماوه‌رییه‌کان له‌ سوریا‬ ‫که‌ شێوه‌ى کوده‌تا ده‌دات و سیاسه‌تى‬ ‫هێزه‌ داگیرکه‌ره‌کانى بۆته‌ هۆى ئه‌وه‌ى‬ ‫ئێران له‌و بواره‌دا که‌م بهێنێت‪ .‬هۆکارى‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش ه��اوک��ات گ���ه‌م���ارۆى ئ��اب��ورى‬ ‫خسته‌سه‌ر ئ��ێ��ران و ف��ش��ارى ب��ۆ سوریا‬ ‫هێنا‪ ،‬ویستى هه‌ردوکیان الواز بکات‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪7‬‬

‫‪n‬‬

‫«به ر‌وونى ده‌توانین بڵێین هاوپه‌یمانى ئێران و تورکیا تێکچووه‌»‬

‫بێگۆمان ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان �ه‌ک��ان��ى تورکیا‬ ‫له‌ سوریا بۆ به‌ره‌وپێشبردنى ناڕه‌زایه‌تى‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌ و خواستیان مۆدێلى تورکیا‬ ‫ل�ه‌ رێ��گ��اى ن���اڕازى ب�ڵاو ب��ک�ه‌ن�ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫مۆدێله‌ ته‌واو دژى دیموکراسى و کورده‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ سیاسه‌تى کورده‌کان به‌ هه‌ستیارى‬ ‫و هوشیارانه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چێت و ئێستاش‬ ‫کورده‌کان به‌ رێکخستنێکى دیموکراتى‬ ‫و گونجاو خۆیان ئاماده‌ ک��ردووه‌ و به‌‬ ‫راى من تا ئێستا له‌ سوریا به‌ رژدى‬ ‫(ج��دى) قسه‌ له‌سه‌ر ک��ورده‌ک��ان ک��راوه‌‪.‬‬ ‫رووخ����ان و ن �ه‌رووخ��ان��ى ب �ه‌ش��ار ئ�ه‌س�ه‌د‬ ‫بابه‌تێکیتره‌ و ئه‌گه‌ریش به‌رده‌وام بێت له‌‬

‫سیاسه‌ته‌ سه‌رکوتکارییه‌کانى ئه‌وه‌ زیاتر‬ ‫له‌ رووخان نزیک ده‌بێته‌وه‌‪ .‬کورده‌کانیش‬ ‫ئ��اس��ت��ى تێکۆشانیان زی��ات��ر ده‌ک����ه‌ن و‬ ‫ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى له‌سه‌ر به‌شه‌کانى ترى‬ ‫کودستانیش ده‌کات‪.‬‬ ‫ـ چه‌تر‪ :‬ناکۆکی ئێستای نێوان تورکیا‬ ‫و ئێران چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟‬ ‫ـ به‌ڕوونى ده‌توانین بڵێین که‌ هاوپه‌یمانى‬ ‫ئ��ێ��ران و تورکیا تێکچووه‌‪ ،‬ئ��ێ��ران له‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌یه‌ که‌ پێگه‌یه‌کى ستراتیژى‬ ‫هه‌یه‌ و سیستمى جیهانى ده‌یه‌وێت له‌ناوى‬ ‫ب�ه‌رێ��ت‪ ،‬تورکیاش ئامێرێکى سه‌ره‌کى‬ ‫هێزه‌کانى داگیرکه‌ره‌ بۆ ده‌ستێوه‌ردانه‌کان‬

‫و س��ی��اس �ه‌ت��ى ه��ێ��زه‌ج��ی��ه��ان��ی��ی �ه‌ک��ان ل ‌ه‬ ‫ن���اوچ���ه‌ک���ه‌دا‪ .‬ئ���ێ���ران و ت��ورک��ی��ا دوو‬ ‫جه‌مسه‌رى جیاوازن‪ .‬تورکیا بۆ هێرش و‬ ‫په‌المار خۆى ئاماده‌ ده‌کات و ئێرانیش بۆ‬ ‫پاشه‌کشێ و رووخان‪ .‬ئێران باش درکى به‌‬ ‫مه‌ترسییه‌کانى تورکیا کردووه‌‪ .‬ملمالنێى‬ ‫دوو ئیمپراتۆرى عوسمانى و سه‌فه‌وى له‌‬ ‫فۆرمێکیتردا خۆى به‌رجه‌سته‌ ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه��ێ��زه‌ داگ��ی��رک��ه‌ره‌ک��ان ب �ه‌ پێشه‌نگى‬ ‫ئه‌مریکا ب�ه‌ت�ه‌واوى هێزى خۆیانه‌وه‌ له‌م‬ ‫به‌ره‌یان گرتووه‌ تورکیا له‌ ریزى پێشه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌م ده‌ستێوه‌ردانه‌ دایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ک وه‌ک له‌‬ ‫لیبیا و سوریا به‌دى کرا و ده‌کرێت‪ .‬به‌اڵم‬

‫بێگومان له‌به‌رامبه‌ر مه‌ترسییه‌کانى‬ ‫ئیسالمى ئه‌ردۆغانى (ئیسالمى نه‌رم)‬ ‫ل �ه‌ داه���ات���وودا ت��ورک��ی��اش ک��ۆن��ت��رۆڵ‬ ‫ده‌ک �ه‌ن �ه‌وه‌‪ .‬ب �ه‌اڵم ئێستا له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ئێرانییه‌کان ده‌ستى تورکیا به‌ کراوه‌یى‬ ‫ده‌هێڵێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى تورکیا زیاتر له‌وه‌دا‬ ‫رۆڵى هه‌بێت پشتیوانى له‌ سیاسه‌ته‌کانى‬ ‫ت��ورک��ی��ا ب���ۆ س �ه‌رک��وت��ک��ردن��ى ک���ورد‬ ‫ده‌کرێت‪ .‬مه‌سه‌له‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ کورده‌کان‬ ‫وه‌ک رابردوو نابنه‌ قوربانى شه‌ڕه‌کانى‬ ‫ناوچه‌که‌ کورده‌کان هه‌م له‌ تورکیا و‬ ‫ه�ه‌م له‌ ئێران تێکۆشانى ئازادیخوازى‬ ‫خۆیان به‌رده‌وامى پێده‌ده‌ن‪ .‬شکستى نێوان‬ ‫هێزه‌ هاوپه‌یمان و دژه‌ کوردییه‌کان‪،‬‬ ‫ته‌نها ده‌رفه‌ت بۆ تێکۆشان و سیاسه‌تى‬ ‫دیموکراتى گه‌لى کورد زیاتر ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫سرنجڕاکێش ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ که‌ ت���ه‌واوى هێزه‌‬ ‫ناوچه‌ییه‌کان له‌سه‌ر کۆمه‌ڵکوژى کورد‬ ‫و پارچه‌پارچه‌کردنى کوردستان کۆک‬ ‫بوون‪ ،‬ئه‌مڕۆش بوونه‌ته‌ دوژمنى خوێنى‬ ‫یه‌کتر‪ .‬هه‌موو ئه‌وانه‌ش ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو‬ ‫که‌ هاوپه‌یمانى تاکتیکى و دووڕوویانه‌‬ ‫دوور له‌ ئه‌خالق له‌ نێوان ده‌وڵه‌ته‌کاندا‬ ‫که‌ له‌سه‌ر بنه‌ماى سه‌رکوتى کورده‌کان‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئیتر ناتوانێت به‌رده‌وامى هه‌بێت‪،‬‬ ‫ناوچه‌که‌ له‌ گۆڕانکارى دایه‌ بێگومان‬ ‫س��ه‌رک��ه‌وت��ن��ى ئ����ه‌م ق��ۆن��اق �ه‌ گ �ه‌الن��ى‬ ‫تێکۆشه‌ر و ئازادیخواز به‌ تایبه‌ت گه‌لى‬ ‫کورده‌‪.‬‬

‫کوردانى رۆژئاواى کوردستان له‌گه‌ڵ کۆنفرانسه‌که‌ی هه‌ولێردا نین»‬

‫ــــــه‌هه‌رێم‪( :‬پ‪.‬د‪.‬ک) ئامانجی پارچه‌کردنى رۆژئاواى کوردستانه‌‬ ‫داگ��ی��رک�ه‌ران��ی��ش��ی��ان بینیوه‌ ب��ه‌ڕاده‌ی��ه‌ک‬ ‫ده‌توانین بڵێین کوردستان یه‌که‌م پارتى‬ ‫ک���وردى ک�ه‌ داه��ێ��ن�ه‌رى ک��ورد کوشتن و‬ ‫ته‌سلیم ک���ردن���ه‌وه‌ى ک����وردى به‌شه‌کانى‬ ‫تر ب��وو پارتى دیموکرات بوو له‌ نیوه‌ی‬ ‫کۆتایی سه‌ده‌ى رابردوو‪ ،‬به‌رامبه‌ر چه‌ندین‬ ‫سه‌رکرده‌ى رۆژه �ه‌اڵت و باکور ئه‌نجامى‬ ‫داوه‌ که‌ به‌داخه‌وه‌ له‌م ب�ه‌رواره‌ ب�ه‌دواوه‌ ئه‌م‬ ‫که‌لتوره‌ بۆته‌ باو به‌تایبه‌تى له‌باشوردا»‪.‬‬ ‫ق��ادر‪ ،‬درێ���ژه‌ى پێداو وت��ى‪ :‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫(‪ )PKK‬له‌هه‌موو به‌شه‌کانى کوردستان‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ په‌روه‌رده‌یه‌کى کوردستانى فێری‬ ‫خه‌ڵک بکات و ئه‌و سنوره‌ ده‌ستکردانه‌ى‬ ‫نه‌ناسیوه‌ که‌داگیرکه‌ران دروستیان کردوه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌رچ��ى (‪)PKK‬ش ب�����ه‌ده‌ر ن �ه‌ب��وو‬ ‫له‌هه‌ڵه‌ى سیاسى‪ ،‬ب�ه‌اڵم هه‌ڵه‌کانى ئه‌وان‬

‫که‌ له‌گه‌ڵ سیاسه‌تى تورکیا ناکۆکن‪ )PYD( ،‬وه‌ک ه��ێ��زێ��ک��ى گ�����ه‌وره‌ى‬ ‫ستراتیژى یان ناپاکى نه‌ته‌وه‌یى نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو باسی له‌وه‌شکرد دابڕانی (‪ )PYD‬وتیشى‪)PYD(:‬ش حزبێکه‌ له‌ ڕۆژئاواى رۆژئ�����اواى ک��وردس��ت��ان ل �ه‌ ئ��ام��اده‌ک��ارى‬ ‫له‌هه‌ر بابه‌تێکدا ل �ه‌رۆژئ��اواى کوردستان کوردستان که‌ له‌گه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندى تورکیا کۆنفرانسه‌که‌دا ئاماده‌بن‪ ،‬به‌اڵم (‪)PYD‬‬ ‫ب�ه‌ه��ی��چ ب��ڕی��ار و ه��ێ��زێ��ک�ه‌وه‌ س�ه‌رک�ه‌وت��و ناگونجێت و له‌ هه‌رێمى کوردستانیش که‌ ده‌ڵێت «کاتێک ئێمه‌یان بانگ ک��ردووه‌‬ ‫نابێت‪ ،‬چونکه‌ هه‌ر الیه‌نێک خاوه‌ن ئیراده‌ سه‌رۆکى هه‌رێم بااڵده‌سته‌ له‌وانه‌یه‌ نه‌توانێت ک���ه‌ ک��ۆن��ف��ران��س �ه‌ک �ه‌ دوو ڕۆژى م���اوه‌‬ ‫و قوربانى له‌ناو گه‌له‌که‌یدا بێت و خاوه‌ن کۆنفرانسێک ڕێ��ک��ب��خ��ات ک �ه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئاماده‌کاریمان بۆ نه‌کردبوو» و وتیشى‪:‬‬ ‫ه��ی��وادارم جارێکى ت��ر شتى وا ڕون���ه‌دات‬ ‫ڕێکخستنێکى تایبه‌ت و تۆکمه‌ى خۆى سیاسه‌تى تورکیا ناکۆک بێت‪.‬‬ ‫بێت به‌ قسه‌ و بڕیار ناتوانرێت فه‌رامۆش ن���اوب���راو وت��ی��ش��ی «ک��ۆن��ف��ران��س��ێ��ک��ى وا و ه�ه‌م��وو ه��ێ��زه‌ک��ان کۆببنه‌وه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫باشتربوو هه‌رنه‌به‌سترێ‪ ،‬چونکه‌ نابێت (‪ )PYD‬ک�ه‌ ده‌ورێ��ک��ى گ���ه‌وره‌ى هه‌یه‌‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫ک��ام �ه‌ران مه‌نتک‪ ،‬مامۆستای زانسته‌ هێزه‌کانى کوردستان ف �ه‌رام��ۆش بکرێت له‌ ڕۆژئ���اواى کوردستان بۆ یه‌کگرتنى‬ ‫رامیاریه‌کان له‌زانکۆى سه‌الحه‌دین‪ ،‬وتی‪ :‬ده‌بێت به‌یه‌که‌وه‌ کار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بکه‌ن بۆ هێزه‌کان‪.‬‬ ‫پێویستى ده‌کرد سه‌رۆکى هه‌رێم هه‌موو هێنانه‌دى ئامانجه‌کانى کورد نه‌ک ته‌نها «ل����ه‌ (‪)%87‬ى ک����وردان����ى ڕۆژئ������اواى‬ ‫کوردستان له‌گه‌ڵ ئه‌م کۆنفرانسه‌دا نین»‬ ‫الی �ه‌ن �ه‌ک��ان��ى ک��ۆب��ک��ردای �ه‌ت �ه‌وه‌ ئ�ه‌وک��ات�ه‌ روخانى ڕژێمى به‌شار ئه‌سه‌د»‪.‬‬ ‫په‌یامى کۆنفرانسه‌که‌ زیاتر ده‌گه‌یشت‪ ،‬م��ح �ه‌م �ه‌د ئ�ه‌م��ی��ن پێنجوێنى‪ ،‬ئ�ه‌ن��دام��ى ه���ه‌روه‌ه���ا د‪.‬ح��س��ێ��ن ک���ۆچ���ه‌ر‪ ،‬ن��وێ��ن �ه‌رى‬ ‫پێده‌چێت کاریگه‌رى تورکیاى ب�ه‌س�ه‌ره‌وه‌ کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌ى کوردستان‪ ،‬ئاماژه‌ی (‪ )PYD‬ل�ه‌ه�ه‌رێ��م‪ ،‬پێیوایه‌ ستراتیژى‬ ‫بێت‪ ،‬که‌ده‌یانه‌وێ ئه‌و الیه‌نانه‌ په‌راوێز بخه‌ن بۆ ئه‌وه‌کرد پێویست بوو له‌و کۆنفرانسه‌دا هه‌رێمى کوردستان به‌تایبه‌تى (پ‪.‬د‪.‬ک)‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫«گوشاره‌کانی ئێران بۆ سه‌ر گه‌النی‬ ‫ئه‌و واڵت ‌ه روو ل ‌ه زیادبوونه‌»‬

‫پاش (‪ )67‬مانگ زیندانی‪ ،‬رێگ‌ه نادرێ‬ ‫ که‌بوودوه‌ند بچێت‌ه نه‌خۆشخان‌ ه‬

‫که‌سایه‌تی هه‌فته‌‬

‫شه‌ماڵ ره‌شید‪:‬‬

‫داواى لێبوردن له‌ شاخ و داره‌کانى کوردستان ده‌که‌م‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫سه‌الح مه‌حمود‬

‫پژاک له‌سه‌ر زیادبوونى گوشاره‌کانى رژێمى ئێران‬ ‫بۆ س�ه‌ر گه‌النى (ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬ک��ورد‪ ،‬ب�ه‌ل��ووچ‪ ،‬ئ��ازه‌رى‬ ‫و‪ ....‬هتد) دواى گه‌مارۆ ئابووریه‌کان به‌یانێکى باڵو‬ ‫ک��ردووه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬له‌ به‌یانه‌که‌دا ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌کراوه‌ له‌‬ ‫کاتێکدا رژێمى کۆمارى ئیسالمى ئێران له‌الیه‌ن هێزه‌‬ ‫‌خۆتێوه‌ گلێنه‌ره‌کان به‌ ‌تایبه‌تى ده‌وڵه‌تانى ئه‌وروپا و‬ ‫ئه‌مریکا به‌هۆى شه‌پۆلى به‌رباڵوى گه‌مارۆ ئابوورى‬ ‫و سیاسیه‌کان ب���ه‌ره‌وڕوو ب��ووه‌ ‌و هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌وه‌‬ ‫‌رۆژ له‌ دوای ڕۆژ زیاتر له‌‌کۆمه‌ڵگاى جیهاندا دوور‬ ‫که‌وتۆته‌وه‌‪ ،‬بێگومان سیاسه‌ت و هه‌ڵسوکه‌وته‌کانى‬ ‫کۆمارى ئیسالمى ئێرانى ب �ه‌ره‌وڕووى مه‌ترسى جیدى‬ ‫کردۆته‌وه‌‪ .‬له‌ به‌یانه‌که‌دا هاتووه‌ له‌گه‌ڵ چڕبوونه‌وه‌ی‬ ‫فشاره‌کان بۆ سه‌ر ئێران سیاسه‌تى سه‌رکوت به‌تایبه‌تى‬ ‫له‌و هه‌رێمانه‌ى (کورد‪ ،‬عه‌ره‌ب و به‌لووج) تیایدا ده‌ژین‬ ‫له‌الیه‌ن کۆمارى ئیسالمى ئێرانه‌وه‌‪ ،‬بابه‌تێکه‌ جێگاى‬ ‫سه‌ره‌نج و لێ ورد بوونه‌وه‌یه‌‪ .‬به‌یانه‌که‌ وتوشیه‌تی‪:‬‬ ‫هه‌ڵسووکه‌وتى ئێستاى رژێم له‌‌خۆیدا پێداگرى له‌سه‌ر‬ ‫نکۆڵى و له‌ ناوبردنى ئه‌م گه‌النه‌یه‌‪.‬‬

‫سه‌ره‌ڕای خراپی ره‌وشی ته‌ندروستى و داواى پزیشکان‪،‬‬ ‫محه‌ممه‌د س��دی��ق ک �ه‌ب��وودوه‌ن��د‪ ،‬ل �ه‌الی �ه‌ن به‌رپرسانى‬ ‫گرتووخانه‌ى ئه‌ڤینى ت��اران �ه‌وه‌‪ ،‬رێگه‌ى پێنادرێ بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌کى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌ڤین بگوازرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕاى داواى پزیشکان له‌ پێویستى ره‌وانه‌کردنى‬ ‫(ک�ه‌ب��وودوه‌ن��د) بۆ نه‌خۆشخانه‌یه‌کى ده‌ره‌وه‌ى زیندان‬ ‫و ئه‌نجامى کۆمه‌ڵێک تاقیکردنه‌وه‌ى پزیشکى و‬ ‫ده‌سپێکى پرۆسه‌ى ده‌رم���ان‪ ،‬به‌رپرسانى ئه‌ڤین رێگه‌‬ ‫به‌ ناوبراو ن��اده‌ن که‌ له‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌کى ترى به‌ده‌ر‬ ‫له‌ زیندان تاقیکردنه‌وه‌ و چاره‌سه‌ری بۆ بکرێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌ کاتێکدایه‌ که‌بوودوه‌ند له‌ ماوه‌ى گیرانىدا تووشى‬ ‫نه‌خۆشى پرۆستات و گورچیله‌ بووه‌ و پزیشکان ده‌رمانى‬ ‫ناوبراو له‌ ئه‌ڤین به‌ ئه‌سته‌م ده‌زانن‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د سدیق که‌بوودوه‌ند‪ ،‬رۆژنامه‌وان و دامه‌زرێنه‌رى‬ ‫رێکخراوى مافى مرۆڤى کوردستان (‪)RMM‬ه‌ که‌‬ ‫نزیک به‌ (‪ )67‬مانگ له‌مه‌وبه‌ر له‌ تاران ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫و زیندانى کرا و ناوبراو سێ دۆزى جیاجیاى له‌ تاران‪،‬‬ ‫مه‌هاباد و سنه‌ ل ‌ه به‌رامبه‌ردا کراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ئ��ام��ان��ج��ی پ���ارچ���ه‌ک���ردن���ى ڕۆژئ�������اواى‬ ‫ک��وردس��ت��ان�ه‌‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش سیاسه‌تێکى زۆر‬ ‫ترسناکه‌‪ ،‬من وه‌ک نوێنه‌رێکى (‪)PYD‬‬ ‫ڕه‌خنه‌ له‌ پارتى دیموکراتى کوردستان و له‌‬ ‫هه‌رێمى کوردستان ده‌گرم‪ ،‬بڕیاره‌ هاریکارى‬ ‫رۆژئاواى کوردستان بکه‌ن؟ یان ئامانجی‬ ‫ئ����ه‌وان چ��ی��ی�ه‌؟ ب��ۆچ��ى ده‌ع�����وه‌ت ن��ام�ه‌ى‬ ‫ئاڕاسته‌ى ئێمه‌ نه‌کردووه‌ که‌ نوێنه‌رایه‌تى‬ ‫زۆری��ن �ه‌ى ک��وردان��ى س��وری��ا ده‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬به‌‬ ‫دڵنیایى له‌ (‪)%87‬ى کوردانى ڕۆژئ��اواى‬ ‫کوردستان له‌گه‌ڵ ئه‌م کۆنفرانسه‌دا نین‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ن��وێ��ن �ه‌ره‌ى (‪ )PYD‬دووپ��ات��ی��ش��ى‬ ‫ک���رده‌وه‌ ‪ ،‬ک�ه‌ ئ���ه‌وان ت��ا ئێستا هۆکارى‬ ‫بانگ نه‌کردنه‌که‌ نازانن و وتیشى‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئامانج ی�ه‌ک ری��زى و ته‌بایی ک��ورده‌ با‬ ‫به‌بێ جیاوازى بێت و له‌ به‌رژه‌وه‌ندى گشت‬

‫کوردان دا بێت‪.‬‬ ‫پ���اش ئ����ه‌وه‌ى (‪ )PYD‬ب���ه‌ش���دارى ئ�ه‌و‬ ‫کۆنگره‌یه‌ى نه‌کرد و تانه‌ى لێدا‪ ،‬وته‌بێژى‬ ‫س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ى ه �ه‌رێ��م ڕون��ک��ردن�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫ب�ڵاوک��رده‌وه‌‪ ،‬تێیدا هاتووه‌ «سه‌رجه‌م هێز‬ ‫و الی �ه‌ن �ه‌ سیاسیه‌کان ب��ان��گ ک��راب��وون‪،‬‬ ‫بێجگه‌ له‌ڕه‌وه‌ندى کوردى سوریا له‌ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ن��ێ��وان��ی��ش��ی��ان��دا (‪ )PYD‬ئ���ه‌وه‌ب���وو‬ ‫له‌کۆتاییدا پاشگه‌ز بوونه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا (پ‪.‬د‪.‬ک) له‌ به‌یاننامه‌که‌دا‬ ‫(‪ )PYD‬ب����ه‌وه‌ ت���اوان���ب���ارده‌ک���ات که‌‬ ‫«ده‌یه‌وێت ئه‌و قسه‌ ناڕاست و بێ بنه‌مایانه‌‬ ‫بۆ ن��او کۆمه‌ڵگاى کوردستانى دزه‌ پێ‬ ‫بکات که‌ گوایه‌ کۆنگره‌ى هه‌ولێر په‌رت‬ ‫ب��وون و دووب�ه‌ره‌ک��ى ده‌خاته‌ نێو ریزه‌کانى‬ ‫کورده‌وه»‪.‬‬

‫شه‌ماڵ ره‌شید‪ ،‬دانیشتوى شارى سه‌یدسادق و‬ ‫شیعر ‌نووس‪ ،‬ئێستا پێشمه‌رگه‌یه‌ له‌ رێزه‌کانى‬ ‫پ��اس �ه‌وان��ى س��ن��ور ل �ه‌ ش�ه‌ش�ه‌م��ی��ن س��اڵ��ی��ادى‬ ‫مه‌راسیمى ڤیان ک��ارۆخ دا رایگه‌یاند‪ :‬من‬ ‫وه‌ک پێشمه‌رگه‌ى یه‌کێتى نیشتمانى له‌‬ ‫س �ه‌ره‌ت��اى دووه��ه‌زاره‌ک��ان��دا ب �ه‌ش��دارى ش�ه‌ڕى‬ ‫گه‌ریالم کردووه‌ و به‌ هه‌ڵه‌ تێگه‌ییشتبووین‪،‬‬ ‫ئێستاش هاتووم له‌ مه‌راسیمى شه‌هید ڤیان‬ ‫کارۆخدا دواى لێبوردن بکه‌م‪.‬‬ ‫ش���ه‌م���اڵ ره‌ش���ی���د‪ ،‬وت����ى‪ :‬ه���ه‌رچ���ه‌ن���د هیچ‬ ‫گه‌ریالیه‌ک به‌ ده‌ستى من نه‌کوژراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫داواى لێبوردن له‌ شاخ و داره‌کانى کوردستانیش‬ ‫ده‌که‌م که‌ گولله‌م به‌رامبه‌ر ته‌قاندوون‪.‬‬ ‫ناوبراو وه‌ک شاعیرێک دوو پارچه‌ شیعرى‬ ‫له‌باره‌ى گه‌ریال خوێنده‌وه‌ که‌ ئاماژه‌یان بۆ‬ ‫سه‌رکه‌وتنى گه‌ل و گه‌ریال ده‌کرد‪.‬‬

‫شه‌مال ره‌شید‪ ،‬له‌باره‌ى داواى لێبوردنه‌که‌ى‬ ‫تایبه‌ت به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪ :‬من پێشمه‌رگه‌‬ ‫بووم له‌ ریزه‌کانى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان‬ ‫ئه‌و کاته‌ شه‌ڕى براکوژى هه‌بوو و شه‌ڕێکى‬ ‫نه‌گریس باڵى به‌سه‌ر کوردستاندا کێشابوو‬ ‫ساڵى (‪ )2001‬بوو‪ ،‬منیش پێشمه‌رگه‌ بووم و‬ ‫ئه‌و کاته‌ به‌ شێوه‌یه‌کى نافامانه‌ ده‌ڕۆییشتین‬ ‫و رب�����ه‌رووى گ �ه‌ری�لاک��ان ده‌ب���ووی���ن���ه‌وه‌‪ .‬من‬ ‫ه�ه‌ر شه‌ڕێکى ب��راک��وژى به‌ خیانه‌تى ده‌زان��م‬ ‫ب��ۆ گ�ه‌ل��ى ک���ورد‪ .‬م��ن ل �ه‌ خ��ۆم دڵ��ن��ی��ام که‌‬ ‫فیشه‌کێکم به‌رامبه‌ر گه‌ریال نه‌ته‌قاندووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌وه‌ ده‌چێت شاخه‌کانم بریندار کردبێت‪،‬‬ ‫دارستانه‌کانم بریندار کردبێت‪ ،‬بۆ پاکبوونه‌وه‌ى‬ ‫روحى خۆم ساڵو ده‌نێرم بۆ سه‌رجه‌م شه‌هیدان‬ ‫و داواى لێبوردنیش له‌ سه‌رجه‌م گه‌لى کورد‬ ‫ده‌ک��ه‌م‪ ،‬که‌ ئ�ه‌م هه‌ڵه‌یه‌م ب�ه‌س�ه‌ردا تێپه‌ڕیوه‌‬ ‫ه��ی��وادارم هه‌موومان به‌ هه‌ڵه‌کانى خۆماندا‬ ‫بچینه‌وه‌ و یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌ییمان زیاتر بکه‌ین و‬ ‫خاک و واڵتمان ئازاد بکه‌ین و به‌ رێبازه‌که‌ى‬ ‫شه‌هیداندا تێپه‌ڕین‪.‬‬ ‫من یه‌که‌م یادم نییه‌‪ ،‬من به‌شدارى سه‌رجه‌م‬ ‫شه‌هیدانى کوردستانم کردووه‌ و ئه‌وانه‌ى که‌‬ ‫به‌ڕاستى شه‌هیدن و به‌راستى رۆحى پاکیان بۆ‬

‫خاک و نه‌ته‌وه‌که‌یان به‌خت کردووه‌ هه‌میشه‌‬ ‫هاتووم هى هه‌ر پارت و الیه‌نێک بێت و ئه‌وه‌ش‬ ‫که‌ بۆ شه‌هید ڤیان که‌ شیعره‌کانیم خوێنده‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ پاڵى پێوه‌نام که‌ به‌شدارى له‌م یاده‌دا بکه‌م‬ ‫و ئه‌وه‌شم به‌ ده‌رفه‌تێکزانى که‌ رووبه‌ڕووى ئه‌و‬ ‫دایک و خۆشکانه‌ و ئاماده‌بووان ئه‌م داواى‬ ‫لێبوردنه‌ بکه‌م‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪6‬‬

‫دیدارى‬ ‫چه‌تر‬

‫چه‌تر‪ :‬ئێوه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا له‌ به‌یاننامه‌یه‌کدا‬ ‫ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن�ه‌ک��ان��ی داه���ات���ووی ئێرانتان‬ ‫بایکوت ک��رد و داوات����ان ل�ه‌ گ �ه‌ل کرد‬ ‫به‌شداری نه‌که‌ن‪ ،‬ئایا گه‌لی کورد چۆن‬ ‫ده‌توانێ له‌م به‌شداری نه‌کردنه‌دا قازانج‬ ‫بکات و سیاسه‌تی خۆی کانالیزه‌ بکات؟‬ ‫ـ ک���ۆم���اری ئ��ی��س�لام��ی ل����ه‌م دۆخ��� ‌ه‬ ‫قه‌یراناوییه‌ که‌ تێدایه‌‪ ،‬ته‌نیا له‌ رێگای‬ ‫وه‌رچ�ه‌رخ��ان��ێ��ک��ی دی��م��وک��رات��ى ده‌توانێت‬

‫ئه‌ندامێکی کوردیناسیۆنی (‪ :)PJAK‬ملمالنێى دوو ئیمپراتۆرى‬ ‫رێگای چوونه‌ده‌ره‌وه‌ بدۆزێته‌وه‌‪ .‬له‌م رووه‌وه‌ هه‌موو شتێک له‌ دۆخی یه‌کڕه‌نگکردن‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌کرا که‌ به‌هۆی توندترکردنی دایه‌‪ .‬به‌اڵم پێکهاته‌ی فره‌نه‌ته‌وه‌یی ئێران‬ ‫ئابلۆقه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان و زیادبونی هه‌رگیز ن��ات��وان��ێ ب��ۆ م��اوه‌ی�ه‌ک��ی درێ��ژ‬ ‫ئ���ه‌گ���ه‌ری ده‌س���ت���ێ���وه‌ردان���ی س���ه‌رب���ازی‪ ،‬سیاسه‌تێکی ن��اوه‌ن��دگ �ه‌رای قۆرخکار‬ ‫که‌شێکی کراوه‌ی سیاسی بڕه‌خسێنێت‪ .‬ته‌حه‌مول بکات‪ .‬به‌م هۆیه‌وه‌‪ ،‬بایکۆتی‬ ‫ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی پ �ه‌رل �ه‌م��ان به‌ ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن‪ ،‬ره‌ت��ک��ردن �ه‌وه‌ی ه�ه‌م��وو ئه‌م‬ ‫ده‌رف�ه‌ت بزاندرێ بۆ ئه‌م بابه‌ته‌‪ .‬وێڕای سیاسه‌ته‌ ده‌وڵه‌تیانه‌یه‌ ئیتر گه‌یشتوونه‌ته‌‬ ‫ئه‌مه‌‪ ،‬هه‌ڵسوکه‌وتی به‌رپرسان نیشانی سنورێک که‌ ته‌حه‌مول ناکرێن‪.‬‬ ‫دا که‌ له‌ روانگه‌ی حکومه‌ته‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵک هه‌موومان ده‌زانین که‌ دیکتاتۆره‌کانی‬ ‫له‌ سیاسه‌تگوازییه‌کانی ده‌وڵ��ه‌ت هیچ ناوچه‌که‌ به‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی جه‌ماوه‌ری‬ ‫پێگه‌یه‌کی نیه‌‪ .‬ناوه‌ندگه‌رایی ده‌وڵ�ه‌ت باکوری ئه‌فریقا و رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫ل �ه‌ دۆخ���ی ئێستادا ل �ه‌ ئاستی لوتکه‌ ک��ات��ێ ده‌گ �ه‌ن �ه‌ بنبه‌ست‪ ،‬ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ن‬ ‫دایه‌‪ .‬پێویسته‌ ده‌وڵه‌ت له‌مه‌ تێبگات که‌ له‌گه‌ڵ به‌ڵێنی گ��ۆڕان و ریفۆرم‪ ،‬رای‬ ‫گه‌النی ئێران و به‌تایبه‌ت گه‌لی کورد ئه‌رێنی خه‌ڵک راکێشن‪ .‬ب�ه‌اڵم راستی‬ ‫ئیتر ئاماده‌ نین پێکهاته‌ی ناوه‌ندگه‌را سه‌رهه‌ڵدانه‌ دیموکراتیکه‌کانی ناوچه‌که‌‬ ‫په‌سه‌ند بکه‌ن‪ .‬مێژوی ئێران نیشانی داوه‌ نیشان ده‌ده‌ن که‌ به‌ وه‌ها دروشمگه‌لێک‪،‬‬ ‫که‌ ناوه‌ندگه‌رایی‪ ،‬زیاتر گه‌النی ئێران ده‌ی��ان �ه‌وێ��ت رێ��گ��ری بکه‌ن ل�ه‌ شه‌پۆلی‬ ‫به‌ره‌و بژاره‌کانی تێکۆشان و گۆڕانخوازی ناڕه‌زایه‌تی و هه‌ڵوێسته‌ سیاسییه‌کانی‬ ‫هان ده‌دات‪ .‬هه‌ڵبژاردنی نمایشیش ناتوانێ خه‌ڵک‪ .‬پایه‌به‌رزانی ده‌وڵه‌تی ئێران پێش‬ ‫گه‌ل له‌گه‌ڵ رژێمدا هاوده‌نگ بکات‪ .‬هاتنه‌پێشه‌وه‌ی بابه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌کان‪،‬‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت ئیتر ن��ات��وان��ێ چ����اوه‌ڕێ بێت‪ ،‬هه‌وڵیاندا که‌شێک دروس��ت بکه‌ن که‌‬ ‫خه‌ڵکی ئێران و به‌تایبه‌ت گه‌لی کورد گوایه‌ رژێم ده‌یه‌وێت هه‌ندێ گۆڕان بکات‬ ‫به‌هۆی ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ قورسه‌ که‌ تێدایه‌‪ ،‬ل� ‌ه پێکهاته‌ی خ��ۆی��دا وه‌ک��و گ���ۆڕان له‌‬ ‫واز له‌ داوا سیاسی و دیموکراتیکه‌کانیان پێکهاته‌ی سه‌رۆک کۆماری‪ ،‬په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ناهێنن‪ .‬بایکۆتکردنی ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن له‌ به‌اڵم دیار بوو که‌ ته‌نیا ئامانجی نیزام‬ ‫الیه‌ن ریزی گه‌وره‌ی هێزه‌ سیاسییه‌کانی ئه‌مه‌یه‌ ک�ه‌ ت �ه‌ن��وری ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن گ�ه‌رم‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌ هه‌م له‌ ناوخۆ و هه‌م له‌ بکاته‌وه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ئ �ه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئێران‪ ،‬نیشان ده‌دات که‌ خه‌ڵکی که‌ ته‌نیا و ته‌نیا ئامانجی‪ ،‬وه‌رگرتنی‬ ‫ئ��ێ��ران ج��گ�ه‌ ل �ه‌ دی��م��وک��راس��ی واق��ع��ی‪ ،‬ره‌وای �ه‌ت��ی ب��ۆ رژێ��م و نمایشی هێزه‌ له‌‬ ‫ره‌زامه‌ند نین به‌ شتێکی تر‪ .‬له‌ ئێراندا به‌رامبه‌ر هێزه‌ ده‌ستێوه‌رده‌ره‌ جیهانییه‌کان‬ ‫ته‌نیا ئابوری ئیفلیج نه‌بووه‌‪ ،‬به‌ڵکو پێش ب���وو‪ .‬ئاستی ره‌ت��ک��ردن �ه‌وه‌ی لێهاتویی‬ ‫ئه‌وه‌ سیاسه‌ت ئیفلیج بووه‌‪ .‬ده‌رفه‌تی هیچ پاڵێوراوانی هه‌ڵبژاردنه‌کان‪ ،‬دواتر ئه‌مه‌ی‬ ‫جۆره‌ خه‌باتی سیاسی ته‌نانه‌ت به‌ ریز‌ه به‌ باشی خسته‌ روو که‌ ئامانجی نیزام‪،‬‬ ‫ره‌خنه‌گره‌کانی ناوخۆی رژێمیشی نه‌داوه‌‪ .‬به‌شداری پێکردنی خه‌ڵک له‌ سیاسه‌تدا‬

‫نیه‌‪ .‬راستییه‌که‌ى ئه‌وه‌یه‌ رژێمى ئێران‬ ‫له‌ ب��ارودۆخ��ى ئێستادا نه‌ له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫شه‌پۆلى دووب��اره‌ى ئازادیخوازى و نه‌ له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر گه‌مارۆ ئابورى و دیپلۆماسى‬ ‫هێزه‌داگیرکه‌ر و هێرشه‌کانیاندا ده‌توانێ‬ ‫سه‌رکه‌وێت‪ ،‬ته‌نها رێگا چاره‌ بادانه‌ به‌ الى‬ ‫دیموکراسى و به‌ بنه‌ما گرتنى گه‌له‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫حکومه‌ت تا ب ‌ه ئه‌مڕۆ له‌و بواره‌ نه‌رمى‬ ‫نه‌نواندوه‌‪ ،‬به‌م هۆیه‌شه‌وه‌ ناتوانێت هێزى‬ ‫ئایدۆلۆژیى و پڕوپاگه‌نده‌ گه‌ل بێنێته‌ الى‬ ‫خۆى‪ ،‬زیاتر له‌مه‌ش وه‌ها ئه‌نجومه‌نێک‬ ‫هیچ کات باسى له‌ کێشه‌ى گه‌النى ئێران‬ ‫و به‌ تایبه‌ت گه‌لى ک��ورد ن �ه‌ک��ردووه‌ و‬ ‫نوێنه‌رانى مه‌جلیس به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک‬ ‫واقعى گه‌الن و داخوازییه‌کانیان ناهێننه‌‬ ‫زم��ان‪ ،‬ناتوانرێت وه‌ه��ا مه‌جلیسێک به‌‬ ‫مه‌جلیسى گ�ه‌ل ناوببرێت‪ .‬بۆیه‌ گه‌لى‬ ‫کورد پێویسته‌ بایکۆتکردن و ناڕه‌زایه‌تى‬ ‫دیموکراتى و هه‌ڵوێستێکى سیاسیانه‌ له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر رژێمدا بینوێنێت‪.‬‬ ‫له‌ راب����ردوودا گ �ه‌ر درک بکرابایه‌ که‌‬ ‫ئامانجى ئێران له‌ دروشمگه‌لێکى وه‌ک‬ ‫گ��ۆڕان��ک��ارى و ری��ف��ۆڕم چییه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ‬ ‫پێویستى به‌ وه‌ها ئه‌زموونێک نه‌ده‌کرد‪،‬‬ ‫ئێران ستراتیژى خۆى دیاریکردووه‌ و جگه‌‬ ‫له‌ مانه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت‪ ،‬مل بۆ گۆڕانکارى‬ ‫نادات که‌ گه‌ل خوازیاریه‌تى‪ .‬رووداوه‌کانى‬ ‫ئه‌م دواییه‌ى ناوچه‌که‌ ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێت‬ ‫ک���ه‌ گ����ه‌ل خ�����وازی�����ارى ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ردن���ى‬ ‫دیموکراتیانه‌ن‪ .‬ب�ه‌ راى م��ن ش��ۆڕش و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست به‌‬ ‫تایبه‌ت کوردستان مۆدێلێکى ت��ازه‌ى له‌‬ ‫پێکهاته‌ى سیاسى خستۆته‌ڕوو که‌ زۆر له‌‬ ‫پێکهاته‌ى ده‌وڵه‌ت جیاوازه‌‪ .‬ئه‌م پێکهاته‌‬

‫سیاسیه‌‪ ،‬پشتى به‌ کۆمه‌ڵگا ئه‌ستوره‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ش تایبه‌تمه‌ندى دیموکراسیانه‌ى هه‌یه‌‬ ‫و بایکۆتکردنى ئه‌نجومه‌نیش هه‌مان‬ ‫ویستى کۆمه‌ڵگایه‌ و دیموکراسیانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ��ه‌م��ه‌ش ه��ێ��م��ای�ه‌ک�ه‌ ب��ۆ گ��ۆڕان��ک��ارى‬ ‫رادیکاڵى و جه‌وهه‌رى‪.‬‬ ‫ـ چ����ه‌ت����ر‪ :‬م�����اوه‌ی�����ه‌ک�����ه‌(‪)PJAK‬‬ ‫بێ‌ده‌نگییه‌ک ت��ێ��دا ده‌ب��ی��ن��درێ��ت دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌ له‌ هاوینی رابردوودا پێکدادانی‬ ‫قورس له‌ نێوان ئێوه‌ و ئێراندا هاته‌ ئاراوه‌؟‬ ‫شرۆڤه‌ی ئێوه‌ بۆ دۆخی ئێستای کورد له‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا چیه‌؟‬ ‫ــ تێکۆشانه‌کانى پارتى ژیانى ئازادى‬ ‫ک��وردس��ت��ان (‪ )PJAK‬زۆر ب �ه‌رب�ڵاوه‌‬ ‫و له‌ پاراستنى ره‌وادا قه‌تیس نامێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچى حه‌ماسه‌ى قه‌ندیل که‌ نمونه‌ى‬ ‫پاراستنى ره‌وای�ه‌ به‌ چاوى خۆمان دیت‪،‬‬ ‫له‌خۆیدا سیاسه‌تێکى دیموکراتیانه‌یه‌ بۆ‬ ‫پاراستنى نرخ و ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى‬ ‫ک��ورد‪ )PJAK( .‬له‌ چاالکییه‌کانى‬ ‫ئایدۆلۆژیى‪ ،‬سیاسى و دیپلۆماسییه‌وه‌‬ ‫ب��گ��ره‌ ت��ا رێکخستنى گ��ه‌ل ل �ه‌ هه‌موو‬ ‫بواره‌کاندا تێکۆشان ده‌کات‪)PJAK( .‬‬ ‫یش له‌هه‌ر هه‌لومه‌رجێکدا ئاماده‌یه‌ و‬ ‫هێزه‌کانى له‌ بواره‌کاندا تێکۆشان ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫گ �ه‌ل��ى ک���ورد ئ �ه‌م��ڕۆ ل �ه‌ رۆژه���ه‌اڵت���ى‬ ‫ناوه‌ڕاست نمونه‌ى تێکۆشانى مودێرن و‬ ‫دیموکراتى پێشکه‌ش کردووه‌‪ ،‬ئه‌م راستیه‌‬ ‫رۆژ به‌ رۆژ ئاشکرا ده‌بێت‪ ،‬راستینه‌ى‬ ‫مێژویى گه‌لى کورد بۆ پێشه‌نگایه‌تى بۆ‬ ‫تێکۆشانى دیموکراتیانه‌ بۆ هه‌موو گه‌الن‬ ‫گونجاوه‌‪ .‬کورده‌کان هه‌ره‌ زۆر قوربانى‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌کان و هێزه‌کانى ناوچه‌که‌ و بان‬ ‫ناوچه‌یین‪ .‬گه‌لى ک��ورد پالنگێڕى‪ ،‬بێ‬

‫که‌مپینى نا بۆ سێداره‌‪ :‬له‌ هه‌وڵى نێوده‌وڵه‌تیداین‬

‫«له‌ (‪)%87‬ى‬

‫بۆ رێگرتن له‌ له‌سێداره‌دانى ئه‌و دوو گه‌نجه‌‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫هه‌رێم کاوانى‬

‫له‌ماوه‌ى رابردودا کۆمارى ئیسالمى ئێران بڕیارى له‌‬ ‫سێداره‌دانى دوو گه‌نجى کوردى داوه‌ به‌ناوه‌کانى(زانیار‬ ‫مورادى و لوقمان مورادى)‪.‬‬ ‫ع�ه‌زی��ز ره‌وف‪ ،‬چ��اودێ��رى سیاسى‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ بۆئه‌وه‌‬ ‫ده‌ک���ات ک�ه‌ ئ �ه‌و ڕووداوان�����ه‌ى ک�ه‌ ل�ه‌ رۆژه �ه‌اڵت��ى‬ ‫کوردستاندا و له‌ پارچه‌کانى ترى کوردستاندا روو‬ ‫ده‌ده‌ن رووداو گه‌لێکى تازه‌ نیین‪ ،‬رووداو گه‌لێکن‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌یبینین ده‌ست و په‌نجه‌مان له‌ گه‌ڵى نه‌رم‬ ‫ک���ردووه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ى له‌ ئێران رووده‌دات به‌ تایبه‌ت له‌‬ ‫دواى هاتنه‌ سه‌ر ده‌سه‌اڵتى جمهورى ئیسالمى ئێران‬ ‫ده‌یبینین کوردێک له‌ ڕۆژهه‌اڵتى کوردستان له‌‬ ‫سێداره‌ ده‌درێن به‌ هه‌میشه‌یى ئه‌م کاره‌ دووبارده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫وتى‪ :‬ئه‌وه‌ى ده‌یبینین به‌شێکى په‌یوه‌ندى به‌و ڕوحه‌‬

‫تێکشکاوه‌ى کۆمه‌ڵگه‌ى ک��وردى خۆمانه‌وه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬که‌ که‌مترین به‌ده‌نگه‌وه‌‬ ‫چوونمان هه‌یه‌ بۆ پارچه‌کانى ترى کوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌زانین که‌ کورد کاینێکه‌ له‌ هه‌ر چوار پارچه‌ى‬ ‫کوردستان خوێنى لێ ده‌چۆڕێت‪ ،‬له‌ ئێستا ده‌یبینین‬ ‫له‌ ڕۆژهه‌اڵتى کوردستان تاکێکى کوردى له‌ سێداره‌‬ ‫ده‌درێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ له‌ ب�ه‌ر بوونى کێشه‌یه‌کى زۆر له‌‬ ‫باشورى کوردستان له‌ ناوخۆى کوردستان واى کردووه‌‬ ‫که‌مترین به‌ ده‌نگه‌وه‌ چونمان هه‌بێت بۆ پارچه‌کانى‬ ‫ترى کوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌و چاودێرى سیاسییه‌‪ ،‬جه‌ختده‌کاته‌وه‌ که‌‪ :‬ئه‌رکى‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ان و ح��ک��وم�ه‌ت��ى ه �ه‌رێ��م ڕێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نین له‌ به‌رامبه‌ر ئ�ه‌و ڕووداوان���ه‌‬ ‫بوه‌ستنه‌وه‌ دژایه‌تى بکه‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ روو پێویسته‌‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم هه‌ڵوێستى هه‌بێت و دژایه‌تى ئه‌و‬ ‫ڕووداوان����ه‌ بکات ک�ه‌ ک��وردێ��ک ل�ه‌ ڕۆژه �ه‌اڵت��ى‬ ‫کوردستان له‌ سێداره‌ ده‌درێت‪ ،‬چونکه‌ ئه‌گه‌ر پێنچ‬ ‫پ��اس��دار ل�ه‌ ئ��ێ��ران بکوژرێن ئ �ه‌وه‌ س�ه‌رۆک��ى هه‌رێم‬ ‫هاوخه‌مى خۆیانى بۆ ده‌رده‌برێت‪ ،‬ئه‌ى بۆ هاوخه‌مى‬ ‫بۆ گه‌نجێکى کورد که‌ له‌ سێداره‌ ده‌درێت ده‌رنابڕێت‪.‬‬ ‫عه‌زیز ره‌وف‪ ،‬له‌درێژه‌ى لێدوانه‌که‌یدا ئه‌وه‌شى وت‪:‬‬ ‫ل��ه‌وه‌ى سه‌رکردایه‌تى ک��ورد ناتوانێت کێشه‌کانى‬ ‫سلێمانى و هه‌ولێر چاره‌سه‌ر بکات چۆن ده‌توانێت‬ ‫کێشه‌ى م �ه‌ه��اب��اد چ��اره‌س��ه‌ر ب��ک��ات‪ ،‬ل �ه‌ ب��اش��ورى‬ ‫کوردستان هه‌ستى نیشتیمانى نه‌ته‌وه‌یى زۆر کاڵه‌وه‌بووه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کى ئه‌و تۆ نییه‌ له‌گه‌ڵ پارچه‌کانى ترى‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫ک��اوه‌ حه‌سه‌ن‪ ،‬ئه‌ندامى کۆمه‌ڵه‌ى زه‌حمه‌تکێشانى‬ ‫کوردستان‪ ،‬هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌کات ئێمه‌ هه‌وڵمان داوه‌ له‌‬ ‫ڕێگاى دروستکردنى که‌مپینه‌وه‌ کاریگه‌رى نێوخۆیى‬ ‫و ده‌ره‌کى دروست بکه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و دوو گه‌نجه‌‬

‫له‌ سێداره‌ نه‌درێن‪.‬‬ ‫یاسر گوڵى‪ ،‬ئه‌ندامى که‌مپینى نا بۆ سێداره‌‪ ،‬ئاماژ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات‪ ،‬له‌ چاالکییه‌کانى مافى مرۆڤ‪،‬‬ ‫چاالکى مه‌ده‌نى و سیاسى ڕۆژهه‌اڵتى کوردستان‬ ‫چاالکییه‌کانمان ب���ه‌رده‌وام���ن و که‌مپینه‌کانمان‬ ‫به‌رده‌وامى پێده‌ده‌ین بۆ پاراستنى گیانى ئه‌و دووو‬ ‫گه‌نجه‌‪( ،‬زان��ی��ار م���ورادى لوقمان م���ورادى)‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫داخوازیمان پێشکه‌ش کردووه‌ بۆ پارێزگارى سلێمانى‬ ‫و ئیداره‌ى ئاسایشى سلێمانى‪ ،‬به‌ڵێنیان پێداوین که‌‬ ‫مۆڵه‌تمان بده‌نێ بۆ ئه‌نجامدانى چاالکییه‌کانمان‬ ‫ل �ه‌ سلێمانى‪ ،‬وت���ى‪ :‬ئێمه‌ پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��م��ان ب�ه‌س��ت��ووه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ چاالکه‌وانانى باکورو ڕۆژئاواى کوردستان‬ ‫بۆ ئ�ه‌وه‌ى کاریگه‌رى دابنێین بۆ پاراستنى گیانى‬ ‫ئ �ه‌و دوو زیندانییه‌ سیاسییه‌‪ ،‬س�ه‌رج�ه‌م زیندانییه‌‬ ‫سیاسیه‌کانى ترى ڕۆژهه‌اڵتى کوردستان‪ ،‬که‌ له‌ ژێر‬ ‫ئه‌گه‌رى له‌ سێداره‌دانان‪ ،‬ئێمه‌ زیاتر ه�ه‌وڵ ده‌ده‌ی��ن‬ ‫چاالکییه‌کانمان فراوان بکه‌ین‪ ،‬له‌سه‌رجه‌م شوێنه‌کان‬ ‫ئه‌ڵقه‌یه‌کى ج�ه‌م��اوه‌رى مه‌ده‌نى دروس��ت بکه‌ین له‌‬ ‫ده‌ورى زیندانه‌کان بۆ پاراستنى گیانى زیندانیه‌کان‪،‬‬ ‫هه‌وڵ ده‌ده‌ین ئاستى هۆشیارى خه‌ڵکى به‌رزتر بکه‌ین‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى کاریگه‌رى دروست بێت له‌ سه‌ر بڕیاره‌کانى‬ ‫حکومه‌تى ئێران‪ ،‬له‌ ڕۆژهه‌اڵتى کوردستان خه‌ڵکى‬ ‫هه‌ستى ده‌جووڵێت و هه‌ستیار ده‌بێت له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫ڕووداوان���ه‌دا‪ ،‬ناتوانێت قبووڵى بکات‪ ،‬لێره‌وه‌ ئێران‬ ‫فشارێکى توندى له‌ به‌رامبه‌ردا دروست ده‌بێت له‌و‬ ‫بڕیارانه‌ى که‌ ده‌یدات بۆ له‌ سێداره‌دان‪.‬‬ ‫گ��وڵ��ى‪ ،‬ل���ه‌وه‌ش���دوا‪ :‬ک �ه‌ ل �ه‌ رووى نێوده‌وڵه‌تییه‌وه‌‬ ‫توانیومانه‌ له‌ رێگاى ڕێکخراوه‌کانه‌وه‌ کاریگه‌رى‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یى دروست بێت بۆ فشار خستنه‌ سه‌ر ڕژێمى‬ ‫ئێران‪ ،‬به‌ گشتى له‌ هه‌وڵى نێوده‌وڵه‌تیداین بۆرێگرتن‬ ‫له‌ له‌سێداره‌دانى ئه‌و دوو گه‌نجه‌‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا کۆمیته‌ی پاراستی زیندانیانی پارتی‬ ‫ژیانی ئ��ازادی کوردستان‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵوێست‬ ‫و هه‌وڵدانه‌کانیان به‌(چه‌تر)یان راگه‌یاند‪« :‬ئێمه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رێکخراوه‌ مه‌ده‌نییه‌کان‪ ،‬راگه‌یاندنه‌کان و‬ ‫رێکخراوه‌کانی مافی مرۆڤ چ له‌ ناوخۆ چ له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ گفتوگۆمان کردووه‌ تا ئه‌وه‌ی له‌ ده‌ستیان دێت‬ ‫بیکه‌ن بۆ رێگرتن له‌ جێبه‌جێکردنی ئه‌م سزا ناڕه‌وایه‌‬ ‫و له‌م پێناوه‌شدا هه‌وڵدانه‌کانمان پته‌وتر ده‌که‌ین»‪.‬‬ ‫کۆمیته‌ی پاراستی زیندانیان‪ ،‬جه‌ختیشیانکرده‌وه‌‪:‬‬ ‫پێشتریش سه‌باره‌ت به‌م بابه‌ته‌ به‌ سه‌ردێڕی «ئێران‬ ‫به‌ سه‌رکوت و سێداره‌ ناتونێ ده‌نگی ئازادی گه‌لی‬ ‫کورد کپ بکات» به‌یاننامه‌یه‌کمان باڵو کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م هه‌وڵدانه‌دا ره‌خنه‌مان هه‌ندێ له‌و رێکخراوانه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ته‌نیا پێداگری له‌سه‌ر هه‌ندی‬ ‫که‌سایه‌تی ده‌ک �ه‌ن و به‌مجۆره‌ به‌رینی خه‌باتیان‬ ‫ب�ه‌رت�ه‌س��ک ک��ردۆت��ه‌وه‌‪ .‬وات�� ‌ه ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین ل ‌ه‬ ‫هه‌ندێ ل ‌ه رێکخراوه‌کانی مافی مرۆڤ و ته‌نانه‌ت‬ ‫راگه‌یاندنه‌کاندا نادادپه‌روه‌ری هه‌یه»‪.‬‬

‫مافى و به‌ بێ عه‌داله‌تى و جینوسایدى‬ ‫فه‌رهه‌نگى و فیزیکى ب �ه‌ره‌وڕوو بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌ک رێبه‌ر ئاپۆ ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ى که‌ کورد‬ ‫وه‌ک ن �ه‌ب��ووه‌ ب �ه‌ ده‌وڵ����ه‌ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ وه‌ک‬ ‫خاڵێکى به‌هێز بۆ گه‌لى کورد له‌ قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌درێت‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى شه‌پۆلى ناڕه‌زایه‌تیه‌‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌کانى سه‌ده‌ى بیست و یه‌که‌م‬ ‫چه‌کى ده‌وڵه‌ت‪-‬نه‌ته‌وه‌ى تێپه‌ڕ کردووه‌ و‬ ‫ستاتۆى سیاسى ناوچه‌ زیاتر له‌به‌ر یه‌ک‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شێت و سه‌قامگیرترین ده‌وڵه‌ته‌کانى‬ ‫ن��اوچ�ه‌ک�ه‌ (ده‌وڵ �ه‌ت �ه‌ ع�ه‌ره‌ب��ی��ی�ه‌ک��ان) له‌‬ ‫خ��ێ��رات��ری��ن ک��ات��دا وه‌ک م��ی��س��ری��ان لێ‬ ‫به‌سه‌ر هات‪ .‬پێگه‌ى کورده‌کان له‌ رووى‬ ‫م��ی��ژوی��ی �ه‌وه‌ ب��ۆ دام��ه‌زان��دن��ى سیستمى‬ ‫خ��ۆب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ى دی��م��وک��رات��ی��ان �ه‌ زۆر‬ ‫ل�ه‌ب��اره‌ و له‌ رووى ئه‌زموونى سیاسى و‬ ‫رێکخستنه‌وه‌ به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ گه‌النى‬ ‫ناوچه‌که‌ ئه‌زموونى زۆرت��ره‌‪ .‬کورده‌کان‬ ‫ق��ورب��ان��ى ی��اس��اک��ان‪ ،‬پ�ه‌ی��م��ان��ن��ام�ه‌ک��ان‪،‬‬ ‫سیاسه‌ته‌کانى و ئ �ه‌و ش��ۆڕش��ان �ه‌ى که‌‬ ‫ده‌وڵه‌تگه‌راى سه‌ده‌ى راب��ردوون‪ .‬ئه‌مڕۆش‬ ‫که‌ بزوتنه‌وه‌ى ئازادیخوازى کورد له‌ هه‌ر‬ ‫چواربه‌شى کوردستان فۆڕمێکى جیاوازى‬ ‫بۆ گۆڕانگارى رادیکاڵى گ�ه‌الن پێیه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌م ئ�ه‌زم��وون�ه‌ مێژووییه‌ باشتر پێشان‬ ‫ده‌دات‪ .‬کورده‌کان ئه‌م ئه‌زمونه‌یان کرده‌‬ ‫رێگایه‌ک بۆ داڕشتنى سیاسه‌تى ئه‌وه‌ى‬ ‫که‌ نه‌ ده‌وڵه‌ته‌کانى ناوچه‌که‌ و ن ‌ه له‌‬ ‫هاوکێشه‌ى هێزه‌ سیاسییه‌کان له‌به‌رچاویان‬ ‫گرتبوو‪.‬‬ ‫ک��ورده‌ک��ان رێبازێکى جیاوازیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌و واتایه‌ نایه‌ت که‌ ناتوانن له‌ به‌ره‌‬ ‫جیاوازه‌کاندا جێگه‌ بگرن‪ ،‬به‌ڵکو رێبازى‬ ‫چاره‌سه‌رى تایبه‌تیان هه‌یه‌ و ده‌توانین به‌‬

‫ئاماده‌کار‬

‫نوێنه‌رى (‪ )PYD‬لــــ‬

‫دیمه‌ن عوسمان‬

‫قادر نادر‪ ،‬چاودێرى سیاسى‪ ،‬ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات‬ ‫و پێیوایه‌ کێشه‌ى سه‌ره‌کى ملمالنێى دوو تێڕوانین‬ ‫هه‌یه‌ بۆ کۆى کێشه‌ى کوردستان‪ ،‬الیه‌نێک پارتى‬

‫دیموکراتى کوردستان له‌ڕێگاى سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫ه �ه‌رێ��م �ه‌وه‌ م��ام �ه‌ڵ �ه‌ى پ��ێ��ده‌ک��ات و ه���ه‌وڵ ده‌دات‬ ‫ئه‌زمونه‌ خراپه‌که‌ى ده‌سه‌اڵتی باشور بگوازێته‌وه‌‬ ‫بۆ به‌شه‌کانى ت��رى کوردستان «باڵه‌ هه‌لپه‌رست‬ ‫و پ��ارت�ه‌ عه‌قڵ کالسیکیه‌کان کاریگه‌ریان بۆ‬ ‫دروست ده‌کات»‪ ،‬هاوکات باڵه‌که‌ی تر ئه‌وانه‌ن که‌‬ ‫هه‌ڵگرى بیرى عه‌بدواڵ ئۆجه‌النن خاوه‌ن رێبازێکى‬ ‫مۆدێرن و به‌ئیراده‌ن و له‌ بوارى پراکتیکى خه‌باتى‬ ‫کوردستانى ده‌که‌ن و سنوره‌ دروستکراوه‌کان ناناسن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌رۆژئاوا و تورکیا هه‌وڵ ده‌ده‌ن ئه‌و باره‌ له‌‬ ‫کاریگه‌رى ناو کوردانى ڕۆژئاوا دوربخه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و چاودێره‌ سیاسیه‌‪ ،‬ره‌خنه‌ی له‌ پارتی گرت و‬ ‫ئه‌وه‌شى وت‪ ::‬پارتى و سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم تا دوێنى‬ ‫ده‌یان وت ئێمه‌ به‌شدارى له‌ کاروبارى ناوخۆى واڵتان‬ ‫ناکه‌ین ئه‌گه‌ر کورد له‌ به‌شه‌کانی تردا سته‌میشی‬ ‫لێبکرایه‌‪ ،‬ت�ه‌ن��ان�ه‌ت زۆرک����ات رۆڵ���ى ه��اری��ک��ارى‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫گه‌نجێکی کورد ل ‌ه سوپای سوریا ده‌کوژرێت‬

‫«کێشه‌ى کورد ل ‌ه تورکیا کێشه‌ى تورکه‌کانیشه‌»‬

‫رۆژی چ��وار شه‌ممه‌ (‪ )2/4‬سه‌ربازێکی کوردی‬ ‫سوپای سوریا به‌ناوی شیندار سه‌اڵح شاکر خه‌ڵکی‬ ‫ناوچه‌ی زبدانی سه‌ر به‌ شاری قامیشلۆ له ‌کاتی‬ ‫ته‌واوکردنی خزمه‌تی سه‌ربازی کوژرا‪.‬‬ ‫ساڵح شاکر‪ ،‬باوکی ئه‌و سه‌ربازه‌ وتی‪ :‬شیندار زیاتر‬ ‫له‌ ساڵێکه‌ له‌ ناوچه‌ی ئه‌دله‌ب خزمه‌تی سه‌ربازی‬ ‫ده‌ک��ات و ب���ه‌رده‌وام په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵیدا هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫دواینجار که‌ په‌یوه‌ندی پێوه‌ کردین پێنج رۆژ پێش‬ ‫ئێستا بوو‪ ،‬پێی راگه‌یاندین که‌ به‌رپرسه‌که‌یان له‌‬ ‫روفاقه‌وه‌ گواستویه‌تیه‌وه‌ بۆ نزیک ناوچه‌ی زبدانی‬ ‫و هۆکاره‌که‌شی نازانێ‪.‬‬ ‫باوکی ئه‌و سه‌ربازه‌ وتیشی‪ :‬پاش ئه‌وه‌ ماوه‌ی چوار‬ ‫رۆژ په‌یوه‌ندیمان نه‌بووه‌ هه‌تا به‌یانی رۆژی چوار‬ ‫شه‌ممه‌ هه‌واڵی شه‌هیدبوونیان پێ‌ راگه‌یاندین و تا‬ ‫ئێستاش چۆنێتی هۆکاری شه‌هیدبوونه‌که‌ی نازانین‪.‬‬ ‫به‌پێی وته‌ی خێزانه‌که‌یان ته‌رمه‌که‌ی ده‌برێته‌وه‌ بۆ‬ ‫شاری قامیشلۆ‪.‬‬

‫ل �ه‌ زان��ک��ۆى ه��ام��ب��ورگ��ى ئه‌ڵمانیا کۆنفرانسێکى‬ ‫به‌رفراوان به‌ ناوى (له ‌دژى مۆدێرنێته‌ى سه‌رمایه‌داری‪،‬‬ ‫چه‌مکى جێگره‌وه‌ ‪ -‬ئه‌لته‌رناتیڤ و دۆزى کورد) ده‌ستى‬ ‫پێکرد‪ .‬پڕۆفیسۆر نۆرمه‌ن پایچ له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا وتى‪:‬‬ ‫ئه‌و سه‌رکردانه‌ى که‌ له‌ داۆس کۆبوونه‌وه‌ بۆشاییه‌کى‬ ‫گه‌وره‌تریان خسته‌ نێوان هه‌ژار و ده‌وڵه‌مه‌ندانه‌وه‌»‪ .‬پایچ‬ ‫سه‌رنجى بۆ سه‌ر ئه‌و بانکانه‌ى که‌ ده‌وڵه‌تان له‌سه‌ر ناوى‬ ‫رزگارکردن دایانمه‌زراندون و ده‌بنه‌ هۆکارى قه‌یرانه‌کان‬ ‫راکێشا و ده‌ستنیشانى ک��رد‪ ،‬که‌ به‌ ه �ه‌زاران که‌س له‌‬ ‫سه‌رتاسه‌رى جیهان به‌هۆى ش�ه‌ڕى ن��اڕه‌وا ژیانى خۆیان‬ ‫له‌ده‌ست ده‌ده‌ن و ئه‌مه‌ش په‌سه‌ند ناکرێت‪ .‬نۆرمه‌ن پایچ‬ ‫وتیشی‪ :‬کورد له‌پێناو رزگاربوون له‌و ژیانه‌ى له‌ مرۆڤایه‌تى‬ ‫دوورکه‌وتۆته‌وه‌ شه‌ڕ ده‌کات‪ .‬یه‌کێک له‌ ئاماده‌کارانى‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌ به‌ناوى هاڤین گیونه‌شه‌ر رایگه‌یاند‪ :‬که‌ له‌‬ ‫ئه‌نجامى خه‌باتى به‌رده‌وامى ساڵێکدا توانراوه‌ کۆنفرانسێکى‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ سازبکه‌ن و وتی‪« :‬سیمبۆلى کۆنفرانسه‌که‌مان‬ ‫له‌ سێ پارچه‌ى بریندار پێکدێت‪ ،‬چاره‌سه‌رى ئاسان نییه‌ و‬ ‫له‌ قۆناغێکى زۆر قورسداین»‪.‬‬

‫رێکخراوه‌کانى ژنان روبه‌ڕوى ره‌خن‌ه ده‌بنه‌وه‌‬

‫ژنان‬

‫ساڵی دووەم ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪8‬‬

‫زیندوو‬ ‫له‌ناو سیستمێکى پیاو ساالردا‬ ‫یه‌کێتى پیاوان بۆ؟!‬ ‫‪u‬دیمه‌ن رانیه‌یى‪u‬‬

‫ل �ه‌م ب��اب �ه‌ت �ه‌دا ده‌م �ه‌وێ��ت وه‌ک ژنێک‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنێکى به‌ پێز بۆ دامه‌زراوه‌کانى‬ ‫پیاوان‌و ئه‌وانه‌ى که‌ به‌عه‌قڵیه‌تى پیاوانه‌و‌ه‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ى ک��ارک��ردن ده‌ک �ه‌ن بکه‌م‪،‬‬ ‫ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت��ى ئ���ه‌وان���ه‌ى ک�� ‌ه ل �ه‌ژێ��رن��اوى‬ ‫پاراستنى مافى پ��ی��اوان��دا ل�ه‌ هه‌رێمى‬ ‫باشوورى کوردستاندا‪ ،‬ده‌یانه‌وێت هه‌موو‬ ‫ئه‌و توندوتیژیانه‌ په‌رده‌پۆش بکه‌ن له‌سه‌ر‬ ‫ژنان به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫جا ئ�ه‌وه‌ى من ده‌مه‌وێت هه‌ڵسه‌نگاندنى‬ ‫بۆ بکه‌م به‌تایبه‌تى ئه‌و لێدوانه‌ى یه‌کێتى‬ ‫پیاوانى کوردستان ب��وو ک ‌ه ماوه‌یه‌ک‬ ‫به‌ر له‌ ئێستا بۆ ڕاگه‌یاندنه‌کان داین‪،‬‬ ‫وه‌ک ده‌زانرێت ماوه‌یه‌ک به‌ر ل ‌ه ئێستا‬ ‫یه‌کێتى پیاوانى کوردستان به‌ لێداوانێک‬ ‫ئاماره‌کانى توندوتیژییان باڵوکرده‌و‌ه ‌و‬ ‫تیشکیان خستبوو‌ه س �ه‌ر ئ �ه‌و خااڵنه‌ى‬ ‫ک ‌ه پیاوان توندوتیژیان به‌رامبه‌ر ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ��ت‪ ،‬هه‌روه‌ها زیاتر ئاماژه‌یان به‌و‌ه‬ ‫کردبوو ک ‌ه به‌شێک له‌و پیاوان ‌ه له‌ الیه‌ن‬ ‫ژنه‌کانیانه‌و‌ه توندوتیژییان ده‌کرێت ‌ه سه‌ر‪،‬‬ ‫ئیتر به‌شێوازى جۆراو جۆر‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ل��ێ��ره‌دا ئ���ه‌وه‌ى جێگه‌ى سه‌رنجه‌‌و‬ ‫پێویستى به‌ هه‌ڵسه‌نگاندن هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫هه‌موو نوسه‌ران ‌و ڕۆشنبیران ‌و که‌س ‌ه‬ ‫چ��او ک���راوه‌ک���ان ره‌خ��ن � ‌ه و گ�ه‌ل�ه‌ی��ى‌و‬ ‫گ��ازن��ده‌م��ان ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ک �ه‌ تائێستا ئ�ه‌و‬ ‫سیستمه‌ى هه‌یه‌ نه‌یتوانیو‌ه وه‌ک پێویست‬ ‫تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگه‌ به‌یه‌کسانى سه‌یر‬ ‫بکات‪ ،‬به‌تایبه‌تى ئێم ‌ه ئه‌و ژنانه‌ى ک ‌ه‬ ‫قه‌ڵه‌مه‌کانمان ئه‌گه‌ر که‌مێکیش بێت‬ ‫ده‌دوێت‪ ،‬هه‌میش ‌ه ره‌خنه‌ى زۆر جدیمان ل ‌ه‬ ‫سیستم ‌و عه‌قڵیه‌تى کۆمه‌ڵگ ‌ه کردووه‌‪،‬‬ ‫چونک ‌ه له‌ناو سیستمێکى پیاو ساالردا‪،‬‬ ‫له‌ناو ده‌وڵه‌ت ‌و حکومه‌تێکى عه‌قڵیه‌ت‬ ‫پیاو ساالردا‪ ،‬له‌ناو کۆمه‌ڵگایه‌ک ک ‌ه‬ ‫تا چوڕچوڕاگه‌ى له‌ناو عه‌ڵیه‌تى پیاو‬ ‫ساالریدا غه‌رق بوو‌ه و ڕۆژانه‌ به‌ده‌یان ژن‬ ‫ده‌ستدێژیان ده‌کرێت ‌ه سه‌ر‪ ،‬یان ده‌کوژرێن‪،‬‬ ‫که‌چى چۆن ده‌بێت یه‌کێتى پیاوان ل ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر ژنان ئاوابکرێت‪.‬‬ ‫وه‌ک ه �ه‌م��ووش��م��ان ده‌زان���ی���ن ل���ه‌دواى‬ ‫ل��ه‌ده‌س��ت��دان��ى پ��ێ��ش�ه‌ن��گ��ای�ه‌ت��ى ک��ردن��ى‬ ‫کۆمه‌ڵگ ‌ه له‌الیه‌ن ژنه‌وه‌‪ ،‬گرتن ‌ه ده‌ستى‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت له‌الیه‌ن پیاوانه‌وانه‌وه‌یه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه وه‌ک بااڵده‌ستى پیاوساالرى ناوزه‌دى‬ ‫ده‌ک���ه‌ی���ن‪ ،‬ئیتر ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ا و سیستم‬ ‫ئ��ه‌و ب �ه‌ه��او ن��رخ��ان �ه‌ى ک � ‌ه ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ى‬ ‫پێشه‌نگایه‌تى دایکهه‌یان بوو‪ ،‬له‌ده‌ستتیان‬ ‫داو ڕوو به‌ڕووى کۆمه‌ڵ ‌ه کێشه‌گه‌لێک‬ ‫ب��وون �ه‌وه‌ ک ‌ه تا س �ه‌رده‌م��ى ئه‌مڕۆشمان‬ ‫ته‌واوى کۆمه‌ڵگ ‌ه و به‌تایبه‌تى ژنان پێوه‌ى‬ ‫ده‌ناڵێنێت‪ ،‬چونکه‌ وا ئیتر ژنان هه‌میش ‌ه‬ ‫ب�ه‌ تاکێکى پله‌ى دووى کۆمه‌ڵگ ‌ه و‬ ‫به‌که‌م سه‌یرده‌کرێن‪ ،‬ش��ای�ه‌دى ئه‌مه‌ش‬ ‫ئ �ه‌و ڕۆژگ��اران �ه‌ی � ‌ه ک � ‌ه ژن���ان تیایاندا‬ ‫ده‌ستدرێژیان ده‌کرێته‌ سه‌ر‪ ،‬ده‌سوتێنرێن‪،‬‬ ‫ده‌کوژرێن‪.....‬هتد‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ترین هۆکاریش نه‌بوونى یه‌کسانى‬ ‫ڕه‌گه‌زیى ‌و کۆمه‌ڵگایه‌کى دیموکرات‪،‬‬ ‫بااڵده‌ستى عه‌قڵیه‌تى ره‌گه‌زگه‌رایه‌تى‬ ‫ک���ۆن���ه‌پ���ارێ���زى ک��� ‌ه زه��ن��ی��ه‌ت��ى پ��ی��او‬ ‫پێشه‌نگایه‌تى ده‌ک��ات‪ .‬راسته‌ له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫زۆرێک له‌ خوێنه‌رانى ئه‌م بابه‌ته‌م بڵێن‬ ‫ئه‌ى ڕاسته‌ پیاویش توندوتیژ به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ ل ‌ه جیاتى ئه‌وه‌ى‬ ‫بنوسن ل �ه‌الی �ه‌ن ژن��ان �ه‌وه‌ توندوتیژییان‬ ‫به‌رامبه‌ر ک��راوه‌‪ ،‬با بنوسن له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫سیستمه‌ نه‌گۆڕه‌ى که‌ ئیتر وه‌ک پۆاڵى‬ ‫لێهاتووه‌ به‌س ناشکێت تێکۆشان بکه‌ین‪.‬‬ ‫تێکۆشان بکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ى خۆمان ل ‌ه‬ ‫سیستمێک که‌ هه‌ردوو ڕه‌گه‌ز به‌تایبه‌ت‬ ‫ژن تیایدا ده‌چه‌وسێته‌و‌ه ڕزگار بکه‌ین‪،‬‬ ‫ک ‌ه ئه‌ویش عه‌قڵیه‌تى پیاو خۆیه‌تى‪ ،‬واتا‬ ‫با ل ‌ه به‌رامبه‌ر خۆیان تێکۆشان بکه‌ن‪،‬‬ ‫با پیاوان خۆیان په‌روه‌رده‌ بکه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫به‌ده‌ستى خۆیان نه‌چه‌وسێنرێنه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫من وه‌ک ژنێک ره‌خنه‌ى زۆر جددیم‬ ‫له‌و ئاماران ‌ه هه‌یه‌و هیوادارم ل ‌ه جیاتى‬ ‫ژن��ان تاوانبارکرێن‪ ،‬پ��ی��اوان به‌خۆیاندا‬ ‫بچنه‌وه‌‪ .‬چونکه‌ ته‌نها چ��اره‌س �ه‌رى و‬ ‫ڕزگاربوون له‌و قه‌یرانه‌ ڕه‌گه‌زپارێزه‌ییه‌‬ ‫خۆ په‌روه‌رده‌کردنه‌ و خۆ ئاواکردنه‌‪.‬‬

‫به‌هۆى هاوکاری الیه‌نێکى سیاسیه‌و ‌ه له‌کاتى چه‌سپاندنى‬ ‫یاساى فر ‌ه ژنى رێکخراو ‌ه گه‌وره‌کانى ژنان بێده‌نگبوون‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫گۆنا جه‌الل‬ ‫کێش ‌ه و توندوندوتیژیه‌کانى‬ ‫سه‌رژنان رۆژان ‌ه روو ل ‌ه زیادبون ‌ه‬ ‫و ل ‌ه کاتێکدا ده‌یان رێکخراوى‬ ‫ژنان ده‌بینرێن زۆرێک پێیان‬ ‫وای ‌ه ڕێکخراوه‌کان بێکاریگه‌رین‬ ‫و نه‌یانتوانیو ‌ه له‌سه‌ر مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫چاره‌نوسازه‌کانى ژنان ده‌نگ‬ ‫هه‌ڵبڕن‪ ،‬توێژه‌رێکى کۆمه‌اڵیه‌تیش‬ ‫ده‌ڵێت «له‌کاتى چه‌سپاندنى یاساى‬ ‫فر ‌ه ژنى‪ ،‬رێکخراو ‌ه گه‌وره‌کانى‬ ‫ژنان بێ ده‌نگیان لێکرد له‌به‌رئه‌وه‌ى‬ ‫ل ‌ه الیه‌نێکى سیاسییه‌و ‌ه هاوکاریان‬ ‫کرا»‪.‬‬

‫کچى من بوایه‌ ده‌مکوشت ئیتر!!‬ ‫به‌هار حه‌سه‌ن که‌ پیشه‌ى مامۆستای ‌ه‬ ‫له‌ باره‌ى رێکخراوه‌کانى ژنانه‌وه‌ ئاماژه‌به‌وه‌‬ ‫ده‌ک���ات ک�ه‌ ب �ه‌ش��دارى ل�ه‌ رێکخراوه‌کانى‬ ‫ژن��ان��دا ن��اک��ات‪ ،‬چونکه‌ رێکخراوه‌کانى‬ ‫ژنان هیچ رێکخراوییه‌کیان نییه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ته‌مسیلى کۆمه‌ڵگا ده‌ک�ه‌ن�ه‌وه‌‪ ،‬ته‌مسیلى‬ ‫(ب����اوک و ب���را و خ��وش��ک �ه‌) گ��ه‌وره‌ک��ان‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌هار به‌پێویستى زانى رێکخراوه‌کانى ژنان‬ ‫متمانه‌ى ژنان به‌ده‌ستبهێنن‪ ،‬به‌تایبه‌تى ئه‌و‬ ‫ژنانه‌ى که‌ کێشه‌یه‌کیان هه‌یه‌ و هانایان‬ ‫ب��ۆ ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬ه �ه‌ر ل �ه‌وب��اره‌وه‌‬ ‫ب���ه‌س���ه‌ره���ات���ێ���ک���ى‬ ‫خ������ۆى ل���ه‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی��ه‌ک��ێ��ک له‌‬

‫ڕێکخراوه‌کان گێڕایه‌وه‌ و وتى‪ :‬من چووم‬ ‫بۆ الیان بۆ کێشه‌ى کچه‌ خوێندکارێک‪،‬‬ ‫ویستم له‌ڕێگاى ئه‌وانه‌ چاره‌سه‌رى بکه‌ین‪،‬‬ ‫کێشه‌که‌م ب��ۆ ب��اس��ک��ردن ک�ه‌چ��ى ئ �ه‌و له‌‬ ‫وه‌اڵمدا وتى «کچى من بوایه‌ ده‌مکوشت‪.‬‬ ‫ئیتر من چ متمانه‌یه‌که‌م به‌ رێکخراوه‌کانى‬ ‫ژنان بێت‪ ،‬ئه‌و ژنێکه‌ له‌ ناو رێکخراودایه‌‬ ‫وا بڵێت!!»‪.‬‬ ‫خوێندکارێکى زانکۆ به‌ناوى شوشه‌ خالید‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ که‌ باشترین شوێن بۆ ژنانى ئێمه‌ له‌‬ ‫کاتێکدا که‌ تووشى کێشه‌ و گیروگرفت‬ ‫ده‌بن په‌ناى بۆ به‌رن‪ ،‬ته‌نها رێکخراوه‌کانى‬ ‫ژنانن‪ ،‬شوشه‌ راشیده‌گه‌یه‌نیت کاتێک که‌‬ ‫ژنێک توشى کێشه‌یه‌ک ده‌بێت ئه‌گه‌ر‬ ‫رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان ن �ه‌ب��ن‪ ،‬ل �ه‌وان �ه‌ی �ه‌ ئ �ه‌و ژنه‌‬ ‫بچێت توشى شوێنێکى خراپ بێت‪ ،‬توشى‬ ‫به‌دره‌وشتى بێت‪ ،‬بۆ به‌ده‌ستهێنانى بڕێک‬ ‫پ���اره‌‪ .‬ی��ان بچێت ب��ۆ شوێنێک خ��زم و‬ ‫که‌سوکارى بیدۆزینه‌وه‌ و بیکوژن‪ .‬چونکه‌‬ ‫داب��ون �ه‌ری��ت و ک �ه‌ل��ت��ورى ئێمه‌ رێ��گ��ا به‌‬ ‫که‌سێک ن��ادات هه‌ڵبێ دوات��ر بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ناو گۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫رێکخراوه‌کان له‌ هه‌ندێک بابه‌ت که‌‬ ‫چاره‌نوسسازبوون بۆ ژنان بێده‌نگبوون‬ ‫توێژره‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى و راهێنه‌رى جه‌نده‌ر‪،‬‬ ‫ش��ی�لان ح��م�ه‌ ن����ورى‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ى ب �ه‌وه‌ک��رد‬ ‫ک�ه‌ دووج���ۆر رێکخراو ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬رێکخراوى‬ ‫حکومى و ڕێکخراوى ناحکومى‪ ،‬وتى‪:‬‬ ‫ڕێکخراوى حکومى ئ�ه‌و رێکخراوانه‌ن‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌الی �ه‌ن پ��ارت��ێ��ک یان‬ ‫حزبێکى سیاسیه‌وه‌ پاره‌‬ ‫وه‌رده‌گ�������رن پ��اره‌ی �ه‌ک��ى‬ ‫باشیان له‌به‌رده‌ستدایه‌‬ ‫و ت��وان��ای �ه‌ک��ى م���ادى‬ ‫ب�����اش�����ی�����ان ه����ه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫ل����ه‌ڕووى ک��ۆب��ون �ه‌وه‌ى‬

‫جه‌ماوه‌رییه‌وه‌ جه‌ماوه‌رێکى زۆریان له‌ ده‌وره‌‪،‬‬ ‫شیالن ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو رێکخراوه‌کانى‬ ‫ژنان له‌ڕووى وه‌قفى ئیشکردنه‌وه‌ ئیشه‌کانیان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ گه‌وره‌نییه‌‪ ،‬هه‌نگاوى چاره‌نوسسازى‬ ‫گه‌وره‌ نه‌دراوه‌ بۆ ژنان‪ ،‬له‌ هه‌ندێک بابه‌ت‬ ‫که‌ چاره‌نوسسازبوون بۆ ژنان بێده‌نگبوون‪،‬‬ ‫یان پاشه‌کشه‌یان کردووه‌ یان هه‌ڵوێستێکى‬ ‫ئه‌وتۆیان نه‌بووه‌‪ .‬نموونه‌ له‌کاتى چه‌سپاندنى‬ ‫یاساى فره‌ ژنى‪ ،‬چه‌ند ساڵێک له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫رێکخراوه‌ گه‌وره‌کانى ژن��ان بێ ده‌نگیان‬ ‫لێکرد به‌ ڕاده‌ی�ه‌ک��ى ب��اش نه‌هاتنه‌ پێشێ‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى له‌الیه‌نێکى سیاسییه‌وه‌ هاوکاریان‬ ‫وه‌رده‌گ���رت بۆیه‌ نه‌یانتوانى به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫بڕیاره‌ چاره‌نوسسازه‌ بوه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و ت��وێ��ژره‌ ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی�ه‌ راشیگه‌یاند‬ ‫رێکخراوى (ئین جى ئۆ) که‌ ڕێکخراوێکى‬ ‫ناحکومییه‌ هیچ بودجه‌یه‌کى له‌ حکومه‌ت‬ ‫نییه‌‪ ،‬ی��ان ل�ه‌وان�ه‌ی�ه‌ ب��ودج�ه‌ی�ه‌ک��ى که‌مى‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬هه‌شمانه‌ هه‌ر هیچى نییه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ح��ک��وم�ه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو ل�ه‌س�ه‌ر پ��ڕۆژه‌ک��ان��ى‬ ‫خ��ۆى ل�ه‌گ�ه‌ڵ رێ��ک��خ��راوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کان‬ ‫کارده‌که‌ن‪ .‬وتیشى‪ :‬رێکخراوه‌ ناحکومیه‌کان‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى سه‌ر به‌ الیه‌نێکى سیاسى نه‌بوون‬ ‫نه‌یانتوانییه‌وه‌ به‌ڕوونى ته‌ده‌خوالت بکه‌ن‪،‬‬ ‫کاریگه‌رییان هه‌بێت به‌سه‌ر حکومه‌ت و‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بونه‌ته‌ هۆکارێک که‌‬ ‫ب��ت��وان��ن س�ه‌رن��ج��ى ح��ک��وم�ه‌ت و پ�ه‌رل�ه‌م��ان‬ ‫ب��ۆ خ��ۆی��ان رابکێشن ل�ه‌ب�ه‌رام��ب�ه‌ر بابه‌ته‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌کان‪ ،‬ئ�ه‌و ڕێکخراوانه‌ى که‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕێکخراوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کان کارده‌که‌ن‬ ‫ک���اری���گ���ه‌رى زی���ات���ره‌‪ .‬ک����ارى ب��اش��ک��راوه‌‬ ‫له‌وانه‌یه‌ پ��رۆژه‌ى گ �ه‌وره‌ش کرابێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى زه‌م��ی��ن�ه‌س��ازى کلتورى له‌ناو‬ ‫ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ب��ۆ ئ �ه‌م��ان ن �ه‌ک��راوه‌‬ ‫بۆیه‌ نه‌یاتوانییه‌وه‌ هه‌نگاوى چاره‌نوسسازى‬ ‫گه‌وره‌ بنێن‪ .‬کێشه‌ى ژنان ته‌نیا په‌یوه‌ست‬

‫نییه‌ ته‌نها به‌ مه‌سه‌له‌ى وشیارکردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫یاخود ئه‌و پرۆژانه‌ى تر که‌ ڕێکخراوه‌کان‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��ام��ى ده‌ده‌ن‪ .‬ب�ه‌ڵ��ک��و پێویسته‌ ئ�ه‌و‬ ‫راگه‌یاندنانه‌ى جه‌ماوه‌رێکى زۆری��ان هه‌یه‌‬ ‫کارێکى باشبکه‌ن له‌ڕووى وشیارکردنه‌وه‌وه‌‬ ‫و یه‌کسانکردنى هه‌ردوو ره‌گه‌ز و ناساندنى‬ ‫مێییه‌نه‌ وه‌ک تاکێکیتر ل�ه‌ کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ئه‌ویش هه‌مان تواناى بیرکردنه‌وه‌ى ره‌گه‌زى‬ ‫نێرینه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ره‌خ��ن�ه‌ى ئ�ه‌وه‌ش��ى گ��رت‪ :‬ب�ه‌داخ�ه‌وه‌‬ ‫رێکخراوه‌کانى ژنان نه‌یاتوانیوه‌ فشارێک‬ ‫بۆ حکومه‌ت بهێنن‪ ،‬تا بودجه‌یه‌ک ته‌رخان‬ ‫بکات‪ ،‬به‌ ن��اوى بودجه‌ى به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ى‬ ‫توندوتیژى‪ ،‬یاخود پرسه‌کانى ژنان ببن به‌‬ ‫به‌شێک له‌ ستراتیژى حکومه‌تى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان به‌ عێراقیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێویسته‌ رێکخراوه‌کان زیاتر بچنه‌ ناو‬ ‫ژنانه‌وه‌ هه‌وڵدان بۆ مه‌سه‌له‌ى ژن ته‌نها له‌‬ ‫نوخبه‌یه‌کدا نه‌بێت‬ ‫ل �ه‌ الی �ه‌ک��ى ت��ری��ش س��ن �ه‌وب �ه‌ر ئیسماعیل‬ ‫سکرتێرى کۆمه‌ڵه‌ى ئافره‌تانى کوردستان‬ ‫و چ��االک�ه‌وان��ێ��ک��ى ب���وارى ژن���ان‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫رێکخراوه‌کانى ئافره‌تان و ژن��ان ده‌توانن‬ ‫رۆڵێکى باشیان هه‌بێت بۆ خزمه‌تکردنى‬ ‫ژن���ان و فشارخستنه‌سه‌ر ده‌س����ه‌اڵت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى که‌ مافه‌کانى ژنان جێبه‌جێ بکرێ‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ل�ه‌ پێناوى ئ �ه‌و ده‌ستکه‌وتانه‌ى‬ ‫که‌ هه‌بووه‌ بهێنرێته‌ بوارى ئیشپێکردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫سنه‌وبه‌ر ئاماژه‌ ب �ه‌وه‌ ده‌ک��ات ژن��ان به‌پێى‬ ‫پێویست ه�ه‌ڵ��ن�ه‌س��اون ب �ه‌ ئ �ه‌رک��ى خ��ۆی��ان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چه‌ند هۆکارێک‬ ‫یه‌کێک له‌وانه‌ زیاتر خه‌ڵکى به‌ بابه‌تى‬ ‫سیاسیه‌وه‌ خه‌ریکه‌ وه‌ک له‌ کێشه‌یه‌کى‬ ‫تایبه‌ت به‌ ژنان‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆته‌ هۆى ئه‌وه‌ى‬ ‫گرنگى دان به‌ مه‌سه‌له‌ى ژن که‌مبێته‌وه‌‪.‬‬

‫س��ک��رت��ێ��ره‌ک �ه‌ى ک���ۆم���ه‌ڵ���ه‌ى ئ��اف��ره‌ت��ان��ى‬ ‫ه��ۆک��ارى ئ �ه‌وه‌ ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌وه‌ بۆ هه‌ندێک‬ ‫له‌ رێکخراوه‌کانى ژنان که‌ په‌یوه‌ندییه‌کیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌حزابه‌ سیاسیه‌کان‪ ،‬وتى‪:‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئ �ه‌م ئه‌حزابه‌ سیاسیانه‌ خ��اوه‌ن‬ ‫بیروبۆچوون و پڕۆگرامى تایبه‌ت به‌ خۆیانن‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ مه‌سه‌له‌ى ژن‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتوو‬ ‫جێبه‌جێ بکرێت له‌ خزمه‌ت ژندایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بابه‌ته‌که‌ به‌ ئاراسته‌یه‌کى ت��ردا ده‌برێت‪،‬‬ ‫دورده‌خرێته‌وه‌ له‌ له‌وه‌‪.‬‬ ‫سنه‌وبه‌ر ڕاشیگه‌یاند بۆ ئه‌وه‌ى رێکخراوه‌کان‬ ‫زی��ات��ر رۆڵ��ب��ب��ی��ن��ن پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان ب��ه‌ زی��ات��ر‬ ‫به‌دواداچوونه‌وه‌یه‌ به‌ کارى خۆیاندا‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌رنامه‌ و کارى رونتر بۆ ژنان بێنه‌کایه‌وه‌‪.‬‬ ‫و زی��ات��ر ف��ش��ار بخرێته‌سه‌ر ح��ک��وم�ه‌ت و‬ ‫داواک��اری��ی�ه‌ک��ان��ى ژن��ان پێشکه‌شبکرێت‪.‬‬ ‫باسکردنى پرسى له‌ ژن ببێته‌کردار له‌ رووى‬ ‫عه‌مه‌لیه‌وه‌ چاره‌سه‌ربکرێت‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا به‌ پێویستى زان��ى رێکخراوه‌کان‬ ‫زیاتر بچنه‌ ناو ژنانه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى هه‌وڵدان بۆ‬ ‫مه‌سه‌له‌ى ژن ته‌نها له‌ نوخبه‌یه‌کدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ن ژنان له‌ هه‌موو چین و توێژه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ ن��زی��ک ب��ک �ه‌ن �ه‌وه‌ ئ �ه‌م �ه‌ش به‌‬ ‫هاندان وکارکردن بۆیان بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫کێشه‌کان‪.‬‬ ‫سنه‌وبه‌ر ئیسماعیل ئاماژه‌ى به‌وشدا کێشه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌دا نییه‌ ک�ه‌ ه�ه‌م��وو ڕێکخراوه‌کانى‬ ‫ژن��ان ببن به‌یه‌ک‪ ،‬یان جیاوازبن‪ .‬به‌ڵکو‬ ‫کێشه‌ ل �ه‌وه‌دای �ه‌ ت��ا چ�ه‌ن��د ک��ارده‌ک �ه‌ن بۆ‬ ‫ژن��ان ی��ان تاچه‌ند ک��ارى ه��اوب�ه‌ش ده‌ک �ه‌ن‬ ‫بۆ ژن‪ .‬وتیشى‪ :‬ئێمه‌ زۆر له‌ ده‌مێکه‌وه‌‬ ‫ت��ۆرێ��ک��م��ان دروس��ت��ک��رد ب �ه‌ ن���اوى ت��ۆڕى‬ ‫رێکخراوه‌کانى ئافره‌تان و ژنان ماوه‌یه‌کى‬ ‫زۆر چ��االک ب��وون‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئێستا ورده‌ورده‌‬ ‫له‌ چاالکیه‌کانیان که‌مکردۆته‌وه‌ ئه‌مه‌‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌و کێشانه‌ى که‌ دروستبووه‌‪.‬‬

‫هه‌ڤاڵ ڤیان‪ :‬با ل ‌ه تێکۆشانی ئازادی ژن تێبگه‌ین‬ ‫ک ‌ه گوزارشت ل ‌ه ئازادیه‌کی راسته‌قین ‌ه ده‌کات‬

‫«ده‌مه‌وێت له‌به‌رامبه‌ر دادگاى مافی مرۆڤی ئه‌وروپا ببمه‌ ئاگرێک بۆ‬ ‫تواندنه‌وه‌ی ئه‌و ویژدانانه‌ی وه‌ک سه‌هۆڵبه‌ندانیان لێهاتووه‌»‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫دایدار قه‌ره‌داغی‬ ‫ژن ‌ه تێکۆشه‌رێکى کورد ل ‌ه پاش شه‌ش‬ ‫ساڵ له‌ شه‌هیدبونى ل ‌ه چه‌ندین‬ ‫شاروشارۆچکه‌ى باشور و باکور و‬ ‫رۆژئاواى کوردستان یادیکرایه‌وه‌ و‬ ‫نامه‌کانى ک ‌ه وه‌ک مانیفێستۆیه‌ک‬ ‫بۆ ژنان و گه‌النى ژێر ده‌سته‌و گه‌لى‬ ‫کورد به‌ تایبه‌ت ب ‌ه جێهێشتو ‌ه و‬ ‫چه‌ند هاوڕێ و هاوخه‌باتێک (ڤیان‬ ‫جاف) له‌م ڕاپۆرته‌ى رۆژنامه‌ى‬ ‫(چه‌تر)دا نرخاندنێک بۆ رۆڵ و‬ ‫تواناکانى ئه‌و ژن ‌ه تێکۆشه‌ر ‌ه ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫باس له‌و ‌ه ده‌که‌ن ک ‌ه هه‌ڤاڵ ڤیان‪،‬‬ ‫توانی ل ‌ه مردن ژیانێکی بێکۆتایی‬ ‫دروستبکات «نامه‌کانی قوڵبونه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ بواری فه‌لسه‌فی و الیه‌نی‬ ‫مه‌عنه‌وی»‪.‬‬

‫ل�ه‌ی�لا وال���ی حسێن‪ ،‬ن��اس��راو ب �ه‌ هه‌ڤاڵ‬ ‫(ڤیان جاف) و (ڤیان س��ۆران) له‌ ساڵی‬ ‫(‪ )1981‬له‌ شاری سلێمانی له‌دایکبووه‌‪،‬‬ ‫قۆناغه‌کانی خوێندنی سه‌ره‌تای و ناوه‌ندی‬ ‫ت���ه‌واوک���ردووه‌ یه‌کێکبووه‌ له‌خوێندکاره‌‬ ‫زیره‌که‌کان‪ ،‬له‌به‌ر خه‌باتی ئازادیخوازانه‌‬ ‫له‌خوێندن داده‌برێت‪ ،‬ڤیان هه‌ر له‌ سه‌رتای‬ ‫ته‌مه‌نیه‌وه‌ هه‌ستی به‌نایه‌کسانی و زوڵم‬ ‫و زۆری کۆمه‌اڵیه‌تی کردووه‌‪ ،‬به‌شداری‬ ‫چه‌ندین چاالکی کۆمه‌اڵیه‌تی و سیاسی‬ ‫ده‌بێت‪ .‬تا وای لێدێت رۆح و دڵی به‌ره‌ و‬ ‫چاالکیه‌کی مێژوی ده‌بات تا له‌ شه‌وی‬ ‫(‪)2/1‬ی مانگی شوباتی (‪)2006‬دا‬ ‫ل�ه‌ ن��اوچ�ه‌ی حه‌فتانین چاالکیه‌یکی‬ ‫گ��ی��ان��ب��ازی ئ�ه‌ن��ج��ام��دا ل �ه‌ژێ��ر دروش��م��ی‬ ‫«سه‌رله‌نوێ واتا ده‌ده‌ین به‌گوته‌کانمان»‬ ‫گڕی له‌جه‌سته‌ی خۆی به‌ردا‪.‬‬ ‫له‌تێکۆشانی ئ����ازادی ژن تێبگه‌ین‪،‬‬

‫که‌ گوزارشت له‌ ئازادیه‌کی راسته‌قینه‌‬ ‫ده‌کات‬ ‫نه‌جیبه‌ ع��وم �ه‌ر‪ ،‬ه��اوس �ه‌رۆک��ی پارتی‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان و‬ ‫هاوڕێى ڤیان‪ ،‬وتی‪ :‬ڤیان له‌ تێکۆشانی‬ ‫ژنان و ئازادی نه‌ته‌وه‌ی کوردا رۆڵێکی‬ ‫کاریگه‌ری هه‌بووه‌ پێشه‌نگایه‌تیکردووه‌‬ ‫ل �ه‌ دام �ه‌زران��دن��ی رێ��ک��خ��راوی ژن���ان له‌‬ ‫باشوری کوردستان و دامه‌زراندنی پارتی‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ری دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌ نامه‌کانی ده‌کات «نامه‌کانی‬ ‫ق��وڵ��ب��ون�ه‌وه‌ی�ه‌ ل �ه‌ ب���واری ف�ه‌ل��س�ه‌ف��ی و‬ ‫الی���ه‌ن���ی م����ه‌ع����ن����ه‌وی»‪ ،‬ه��ه‌رچ��ی‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی م��رۆڤ �ه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ گ �ه‌ردون��دا‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کى دانه‌بڕاوه‌ی له‌ نێوان مرۆڤ‬ ‫و هه‌موو بونه‌وه‌ره‌کانی تری و گه‌ردوندا‪،‬‬ ‫په‌یامیشی بۆ گه‌لی باشوری کوردستان‬ ‫ناردوه‌ باسی ئه‌وه‌ ده‌کات‪« ،‬تێکۆشانی‬ ‫گ �ه‌ل��ی ک���ورد ل �ه‌ ه �ه‌م��وو ب�ه‌ش�ه‌ک��ان��ی‬ ‫کوردستاندا به‌یه‌که‌وه‌ گرێدراون» ده‌ڵێ‬ ‫پ��اراس��ت��ن��ی ده‌س��ت��ک�ه‌وت�ه‌ک��ان��ی ب��اش��ورى‬ ‫کوردستانیش به‌یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی ده‌بێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و هێرشانه‌ی له‌سه‌ر رێبه‌ر ئۆجه‌الن‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وه‌ هێرشێک ‌ه له‌سه‌ر ته‌واوی گه‌لی‬ ‫کورده‌‪.‬‬ ‫هاوسه‌رۆکى پارتى چ��اره‌س�ه‌رى وتیشى‪:‬‬ ‫ڤیان سۆران له‌ باره‌ى گڕبه‌ردان ‌ه جه‌سته‌ی‪،‬‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «ئ �ه‌و بێده‌نگییه‌ی له‌ باشوری‬ ‫ک��وردس��ت��ان ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬م��ن ده‌م���ه‌وێ���ت ب�ه‌م‬ ‫چاالکیه‌ی خ��ۆم بیشکێنم»‪ .‬ده‌نوسێت‬ ‫پێویسته‌ ئه‌رکی به‌رپرسیارێتی خۆتان ببینن‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر ئازادکردنی به‌رێز ئۆجه‌الن‪،‬‬ ‫که‌ کۆمه‌ڵێک به‌های تێکۆشانی تیا‬ ‫ک��ۆب��ۆت �ه‌وه‌‪ ،‬خاڵێکیتریش ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ که‌‬ ‫داوا ده‌کات‪ ،‬له‌ تێکۆشانی ئازادی ژن‬ ‫تێبگه‌ین‪ ،‬که‌ گوزارشت له‌ ئازادیه‌کی‬ ‫راس��ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌ ده‌ک�����ات‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت «ده‌ب��ێ��ت‬ ‫ژن خ���اوه‌ن ئ��ی��راده‌ و خ���اوه‌ن که‌سایه‌تی‬

‫خۆی بێت» له‌و بواره‌شدا جارێکیتر ب ‌ه‬ ‫چ��االک��ی �ه‌ک �ه‌ی خ���ۆی ده‌ڵ��ێ��ت «منیش‬ ‫وه‌ک هه‌موو ئه‌و شه‌هیدانه‌ی له‌ ماوه‌ی‬ ‫راب��ردودا چاالکیان ئه‌نجاداوه‌‪ ،‬ده‌مه‌وێت‬ ‫له‌دوو جێگه‌دا چاالکی خۆم ئه‌نجام بده‌م»‬ ‫یه‌ک له‌و جێگانه‌دا که‌ «ژنانی تیا به‌‬ ‫کۆیله‌ ده‌ک��ه‌ن» یه‌کیتر ل�ه‌و جێگانه‌ی‬ ‫«بڕیاری شه‌ری تێدا ده‌ده‌ن»‪ .‬به‌اڵم من‬ ‫ئه‌و ده‌رفه‌ته‌م بۆ دروست نه‌بوو‪ ،‬باس له‌‬ ‫هه‌وڵ و تێکۆشانه‌کانی رێبه‌ر ئۆجه‌الن‬ ‫ده‌کات بۆئازادیه‌کانی ژن‪ ،‬له‌و بواره‌شدا‬ ‫بۆ تێکۆشانی ژن‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ڕێبه‌ر ئۆجه‌الن خاوه‌ن ره‌نجو تێکۆشانێکی‬ ‫بێپایه‌نه‌ له‌ ره‌ن��ج و تێکۆشانی ئ��ازادی‬ ‫ژن���دا ل �ه‌س �ه‌ر ئ���ه‌و ب��ن�ه‌م��ای�ه‌ ئ���ه‌و ده‌س��ت�ه‌‬ ‫بااڵیانه‌ی چاالکیان ئه‌نجاداوه‌ «زۆربه‌ی‬ ‫هه‌ڤااڵنی ژنن بونه‌ته‌ په‌رژینێکی ئاگرین‬ ‫ب��ۆ پ��وچ �ه‌ڵ��ک��ردن �ه‌وه‌ی ئ���ه‌و پیالنگێریه‌‬ ‫به‌پله‌ی ی�ه‌ک�ه‌م ل�ه‌س�ه‌ر ئ���ازادی ژن �ه‌»‪،‬‬ ‫ده‌سگیرکردنی رێبه‌ر ئۆجه‌الن وه‌ک له‌‬ ‫خاچدانی ژنان ‌ه له‌و بواره‌یدا‪ ،‬یه‌کێکیتر‬ ‫له‌و نامانه‌ی ده‌ڵێت ئه‌م چاالکیه‌م وه‌ک‬ ‫ئه‌و ژنانه‌ نیه‌ ته‌نیا بۆ داخوازیه‌کی خۆیان‬ ‫ده‌سوتێنن یان له‌بێکاری و بێهیوابونی‪.‬‬ ‫ئه‌و وه‌ک که‌سایه‌تیه‌کی مێژویی خۆی‬ ‫گه‌یاندۆته‌ ئاستێکی بڵند له‌ ئ��ازادی‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌و تێکۆشانه‌ی بۆ ژنی کردوه‌‬ ‫ته‌نها به‌وه‌ نابینێت و ده‌یه‌وێت به‌چاالکی‬ ‫کردنی «ل�ه‌ م��ردن ژیانێکی بێکۆتای‬ ‫دروس��ت��ب��ک��ات»‪،‬ئ �ه‌م �ه‌ ل���ه‌ ل��وت��ک �ه‌دای �ه‌‬ ‫به‌هیوایه‌ ئه‌و ده‌ڵێت «من زۆر حه‌زم له‌ ژیان‬ ‫هه‌یه‌» له‌پێناو ژیاندا ئه‌وه‌ ده‌که‌م‪ ،‬نه‌ک‬ ‫وه‌ک ئه‌و که‌سانه‌ له‌پێناو تاکه‌ شه‌خسی‬ ‫وله‌پیناوی خۆیانا خۆیان ده‌سوتێنن‪ .‬ئه‌و‬ ‫چاالکیه‌ى ئه‌نجامدا بۆئه‌وه‌ی هیوا بۆ‬ ‫مرۆڤ و تێکۆشان بگه‌رێنێته‌وه‌ وه‌ک‬ ‫خۆی ده‌ڵێت‪ :‬ده‌بێت ببم به‌هیوا بۆ ژنانی‬ ‫ئازار چه‌شتوو‪ ،‬هه‌ڤاڵ ڤیانی ده‌یه‌وێت‬

‫ب��ه‌م خ��ۆس��وت��ان��دن�ه‌ی راچه‌ڵه‌کاندنێک‬ ‫دروستبکات ده‌یه‌وێت سه‌رنجی هه‌موو دنیا‬ ‫رابکێشێت له‌به‌رامبه‌ر ده‌ڵێت «ده‌مه‌وێت‬ ‫ئه‌وه‌ له‌ به‌رامبه‌ر دادگاى مافی مرۆڤی‬ ‫ئه‌وروپا ببم «به‌ ده‌نگێکی ناره‌زایی» ببمه‌‬ ‫ئاگرێک بۆ تواندنه‌وه‌ی ئه‌و ویژدانانه‌ی‬ ‫وه‌ک سه‌هۆڵبه‌ندانیان لێهاتووه‌»‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ئ �ه‌وه‌ش��ى وت‪ :‬ئ �ه‌م هه‌ڤاڵه‌ له‌‬ ‫ته‌مه‌نی مناڵیه‌وه‌ خزمه‌تی ژنی کردووه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ژنان له‌ تێکۆشان ته‌واوبکات‬ ‫ده‌بینێت له‌ ده‌مێکی کورتا به‌شداری ده‌کا‪،‬‬ ‫ئه‌رکی هه‌ر‌ه بڵندی هه‌یه‌ له‌ تێکۆشانی‬ ‫له‌ ئاستی به‌رپرسیارێتیه‌که‌ی له‌ ئاستی‬ ‫ئه‌و کادیرانه‌دایه‌ که‌ دامه‌زرێنه‌ری پارتی‬ ‫کرێکارانی کوردستاندا‪ ،‬له‌ ماوه‌یه‌کی‬ ‫ل �ه‌ ف�ه‌ل��س�ه‌ و ئ�ه‌خ�لاق��ی ئ���ازادی���ا خ��ۆی‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا نه‌جیبه‌ ع��وم �ه‌ر وت���ی‪ :‬به‌رێز‬ ‫ئۆجه‌الن له‌دوای دوو هه‌فته‌ ئه‌و هه‌واڵه‌ی‬ ‫پێراده‌گه‌یه‌نن ل�ه‌الی�ه‌ن پارێزه‌ره‌کانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫م��ات��ه‌م��ی��ه‌ک دای���ده‌گ���رێ���ت و ده‌ڵ��ێ��ت‬ ‫«به‌هه‌ڤااڵم بڵێن بژین و تێکۆشان به‌رده‌وام‬ ‫که‌ن» به‌تایبه‌ت ئه‌و کچه‌ تێکۆشه‌رانه‌ی‬ ‫له‌ئاستی خه‌باتی ب �ه‌رزدان من ناره‌حه‌تم‬ ‫کاری له‌م شێوه‌ده‌که‌ن داخوازیم ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌روان��گ �ه‌ی �ه‌ک��ی ف�ه‌ل��س�ه‌ف��ی�ه‌وه‌ ده‌ڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫«سیسته‌م و دوژمن ئاگرتێبه‌ر بده‌ن» ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت بژین و به‌رده‌وامی به‌ ژیان بده‌ن من‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و جۆره‌ چاالکیانه‌دا نیم‪.‬‬ ‫توانی کۆمه‌ڵگا به‌ره‌و خۆی رابکێشێت‬ ‫تێکۆشانی بۆ ئازادى ژن به‌رپا بکات‬ ‫هاورێی هه‌ڤاڵ ڤیان زه‌ینه‌ب گه‌رمیانى‪،‬‬ ‫وت��ی‪ :‬ئێمه‌ سااڵنێکه‌ ل�ه‌ ش��اخ پێکه‌وه‌‬ ‫بوین‪ ،‬هاوڕێیه‌تی ئه‌و زۆر سانابوو‪ .‬ئه‌و‬ ‫کچێکی به‌توانا بوو‪.‬‬ ‫زه‌ی��ن �ه‌ب گ�ه‌رم��ی��ان��ى ک �ه‌ ل���ه‌و ک��ات �ه‌دا‬ ‫چاوه‌کانى بۆ هه‌ڤاڵ ڤیان پڕ له‌ فرمێسک‬ ‫بوو وتى ڤیان ده‌یوت «به‌هێزێکی گه‌وره‌وه‌‬

‫وه‌اڵمی ئه‌و خه‌ڵکانه‌ بده‌نه‌وه‌»‪ ،‬ئه‌و له‌ ناو‬ ‫مێژودا ناوی گه‌وره‌یه‌‪ ،‬توانی کۆمه‌ڵگا‬ ‫ب �ه‌ره‌و خ��ۆی رابکێشێت تێکۆشانی بۆ‬ ‫به‌رپا بکات‪ .‬هاوڕێکه‌ی‬ ‫ئ��ازادى ژن‬ ‫هه‌ڤاڵ ڤیان ئاماژه‌به‌وه‌ ده‌ک��ات‪ :‬له‌ناو‬ ‫کۆمه‌ڵگادا زۆر گۆرانکاری دروستکرد‪،‬‬ ‫«ئ���ه‌و ژنێکی ئ��اس��ای��ی ن �ه‌ب��وو ده‌س��ت‬ ‫ل �ه‌خ��ۆی ب���ه‌رب���دات و ب��ێ ه��ی��وا ب��ێ��ت»‪،‬‬ ‫«به‌ڵکوپه‌یامی بۆ ئ��ازادی بوو په‌یامی‬ ‫شکاندنی چینایه‌تی بوو»‪.‬‬ ‫ن���اوه‌ن���دێ���ک���ی گ����ۆران����ک����اری ب�����ووه‌‪،‬‬ ‫چاالکیه‌که‌شی ه �ه‌ر ب��ۆئ�ه‌وه‌ی�ه‌ س �ه‌ردار‬ ‫ستار‪ ،‬که‌ م��اوه‌ی هه‌شت س��اڵ ه��اوڕێ‬ ‫و هاوخه‌باتى (ڤیان س��ۆران) ب��وه‌‪ ،‬باسى‬ ‫له‌وه‌کرد کاتێ شه‌هید بوو ته‌مه‌نی (‪)24‬‬ ‫ساڵ بوو‪ ،‬جیاوازی هه‌ڤاڵ ئه‌وه‌ بوو که‌‬ ‫«ب����ه‌رده‌وام ده‌ی��وی��س��ت ل�ه‌ ن��وێ ب��ون �ه‌وه‌دا‬ ‫ب��ێ��ت»‪ ،‬ئ �ه‌و هه‌میشه‌ ل�ه‌ گۆڕانکاریدا‬ ‫ب����ووه‌‪ ،‬ن��اوه‌ن��دێ��ک��ی گ��ۆڕان��ک��اری ب��ووه‌‬ ‫چ���االک���ی���ه‌ک���ه‌ش���ی ه����ه‌ر ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی���ه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی گۆڕانکاریه‌کی زۆر خێرای‬ ‫دروستکرد‪.‬‬ ‫س��ه‌ردار ستار ئ��ام��اژه‌ى به‌وه‌شکرد هه‌ر‬ ‫کاتێک کار و به‌رنامه‌یه‌کمان هه‌بوایه‌‬ ‫ه���ه‌ڤ���اڵ ڤ��ی��ان ب������ه‌وردی ده‌ی��خ��وێ��ن��ده‌وه‌‬ ‫به‌سه‌ریا ده‌چ���ووه‌ و ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ لێهاتو بوو‪،‬‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی ه �ه‌ڤ��اڵ ڤ��ی��ان ته‌مه‌نی‬ ‫که‌مبوو خوێندنی که‌مبوو ‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫له‌ خه‌باتی باشوری کوردستان جێگای‬ ‫تایبه‌تی ه �ه‌ب��وو‪ ،‬ل �ه‌ خ�ه‌ب��ات��ی ژن���ان و‬ ‫دروستکردنی رۆژنامه‌ی «تروسکه‌» له‌‬ ‫هه‌موو چاالکیه‌کدا هه‌ڤاڵ ڤیان پێشه‌نگ‬ ‫بوو‪ ،‬له‌ پارتی چاره‌سه‌ریدا هه‌ڤاڵ ڤیان‬ ‫ده‌سپێشخه‌ربوو‪ ،‬له‌ کۆنگره‌ی گه‌ل سه‌ر‬ ‫له‌نوێ دامه‌زراندنه‌وه‌ی په‌که‌که‌دا‪.‬پێگه‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی هه‌بوو و هه‌روه‌ها له‌ هاوڕێتیدا‬ ‫«حه‌زو خولیای بۆ تێکۆشان هه‌بوو»‪.‬‬

‫بوونى ده‌رمانخان ‌ه نایاساییه‌کان هۆکارى به‌کارهێنانى ده‌رمانی‬ ‫بێهۆشکه‌رن له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌وه‌‬

‫وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى‪ :‬ئه‌م دیارده‌یه‌ له‌ قوتابخانه‌کانیش سه‌ریهه‌ڵداوه‌‬ ‫ئاماده‌کردنی‬ ‫هه‌نگاو هاشم‬ ‫به‌کارهێنانى حه‌بى‬ ‫بێهۆشه‌که‌ر بوه‌ته‌ دیارده‌‬ ‫و شاره‌زایانیش بوونى‬ ‫ده‌رمانخانه‌ نایاساییه‌کان‬ ‫به‌ هۆکارى په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌ ده‌زانن و وته‌بێژى‬ ‫وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى‬ ‫حکومه‌تى هه‌رێمى‬ ‫کوردستانیش ئاشکراى‬ ‫ده‌کات ئه‌م دیارده‌یه‌ له‌‬ ‫قوتابخانه‌کانیش سه‌رى‬ ‫هه‌ڵداوه‌‪.‬‬ ‫«له‌ ده‌رمانخانه‌ بێ مۆڵه‌ت و گه‌ڕه‌که‌‬ ‫میللیه‌کاندا هه‌یه‌»‬ ‫به‌کارهێنانی ده‌رم��ان��ی بێهۆشکه‌ر‬ ‫بوه‌ته‌ دیارده‌ و یه‌کێک له‌و گه‌نجانه‌ى‬ ‫که‌ ئ��ال��وده‌ى به‌کارهێنانى ئ�ه‌و جۆره‌‬ ‫ده‌رم��ان��ان �ه‌ ب���ووه‌ ب �ه‌ (چ��ه‌ت��ر)ى وت‪:‬‬ ‫من له‌ ڕێگه‌ى هاوڕێکانمه‌وه‌ توشی‬ ‫به‌کارهێنانى حه‌بى بێ هۆشکه‌ر بووم‪،‬‬ ‫ه �ه‌ر کاتێکیش کێشه‌م هه‌بێت یان‬ ‫بمه‌وێت ئاگام له‌خۆم نه‌مێنێت ئه‌وا ئه‌م‬ ‫حه‌بانه‌ به‌کارده‌هێنم‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ وتیشى «من حه‌بى ئارتین‬ ‫به‌کارده‌هێنم‪ ،‬هه‌رجارێکیش به‌کاریان‬ ‫بهێنم چ �ه‌ن��د دان���ه‌ی���ه‌ک له‌حه‌به‌که‌‬ ‫ده‌خ��ۆم که‌ جار هه‌یه‌ شه‌ش دانه‌یه‌ و‬ ‫جاریش هه‌یه‌ زیاتر به‌پێی ئ�ه‌وه‌ى که‌‬ ‫خۆم ده‌مه‌وێت»‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا‪ ،‬له‌کاتى کۆبونه‌وه‌ى‬ ‫هاوڕێکانمان ئه‌و حه‌بانه‌ ده‌خۆین و له‌‬ ‫شوێنى البه‌ال داده‌نیشین‪.‬‬ ‫حه‌بى بێ هۆشکه‌ر زیاتر له‌ ده‌رمانخانه‌‬ ‫بێ مۆڵه‌ت و گه‌ڕه‌که‌ میللیه‌کاندا‬ ‫هه‌یه‌‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ د‪.‬ساالر عه‌بدول ڕه‌حمان‪،‬‬ ‫ئ��ه‌ن��دام��ى ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ى س�ه‌ن��دی��ک��اى‬ ‫ده‌رمانسازانى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ئاماژه‌ی‬

‫بۆ ئه‌وه‌کرد چه‌ندین جۆره‌ حه‌بی بێ‬ ‫هۆشکه‌ر هه‌یه‌ که‌ گه‌نجان به‌کارى‬ ‫ده‌هێنن وه‌ک (ئارتین و سۆمه‌درین‬ ‫و ڤ��ال��ی��ۆم ب��ێ��زه‌ک��س��ۆن �ه‌) ک��ه‌ حه‌بى‬ ‫هێورکه‌ره‌وه‌ن که‌ ژماره‌یه‌کى زۆرن‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم هه‌ندێکیان له‌ هه‌ندێکى تریان‬ ‫ک��اری��گ�ه‌رت��رن و که‌سه‌که‌ زی��ات��ر بێ‬ ‫هۆش ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬هۆکارى به‌کارهێنانى حه‌بى‬ ‫بێ هۆشه‌که‌ر له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌وه‌ بۆ‬ ‫نه‌بونى چاودێرى له‌سه‌ر ده‌رمانخانه‌کان‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها نه‌بونى ناهۆشیارى‬ ‫له‌الیه‌ن کڕیار و فرۆشیار و کۆنتڕۆڵ‬ ‫نه‌کردنى له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ام����اژه‌ى ب�����ه‌وه‌ش�����دا‪ ،‬ئ��ێ��م �ه‌ وه‌ک���و‬ ‫سه‌ندیکاى ده‌رم��ان��س��ازان هه‌موو ئه‌و‬ ‫ده‌رمانخانانه‌مان ئ��اگ��ادار ک��ردۆت�ه‌وه‌‬ ‫که‌ ئه‌م جۆره‌ ده‌رمانانه‌ نه‌فرۆشن که‌‬ ‫نایاسایین‪.‬‬ ‫جه‌ختیشى ل����ه‌وه‌ک����رده‌وه‌‪ ،‬ح �ه‌ب��ى بێ‬ ‫هۆشکه‌ر زی��ات��ر ل �ه‌ ده‌رم��ان��خ��ان�ه‌ بێ‬ ‫مۆڵه‌ت و گه‌ڕه‌که‌ میللیه‌کاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر که‌سێکیش توشی به‌کارهێنانى‬ ‫ح�ه‌ب��ى ب��ێ ه��ۆش�ه‌ک�ه‌ر بێت ناتوانێت‬ ‫وازى لێ بهێنێت و به‌هه‌ر نرخێک بێت‬ ‫ده‌یکڕێت‪.‬‬ ‫«که‌سی به‌کارهێنه‌ر ناتوانێت وازى‬ ‫لێ بهێنێت»‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن خ��ۆش��ی �ه‌وه‌‪ ،‬د‪.‬خ��اڵ��س ق��ادر‪،‬‬ ‫وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومه‌تى‬

‫دیمه‌ن عوسمان‬ ‫گه‌نجان داوا ده‌که‌ن پێشینه‌ی‬ ‫هاوسه‌رگیری زیاد بکرێت و‬ ‫گه‌نجێکیش ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬

‫‪9‬‬

‫گه‌نج‪ ،‬کابینه‌ى‬ ‫پێنجه‌م و شه‌شه‌م‬ ‫‌جید‌‪u‬‬ ‫‌تاح مه‬ ‫‌لى فه‬ ‫‪u‬عه‬

‫‪ n‬ده‌رمانی بێهۆشکه‌ر له‌ قوتابخانه‌کانیشدا به‌کاردێت‬

‫وه‌ک نه‌خۆش بۆ ئه‌وه‌ى تۆمار بکرێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌کو دیارده‌ بونى هه‌یه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫گه‌نجانه‌وه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژى وه‌زاره‌ت��ى ته‌ندروستى ئه‌وه‌شی‬ ‫ڕاگه‌یاند‪ :‬به‌کارهێنانى حه‌ب و ده‌رمانى‬

‫هه‌رێمى کوردستان به‌ (چه‌تر)ى وت‪:‬‬ ‫ب��ێ ه��ۆش��ک�ه‌ر له‌قوتابخانه‌کانیشدا‬ ‫تاکو ئێستا ڕێژه‌ى ئه‌و که‌سانه‌ نازانین‬ ‫بوونى هه‌یه‌ و به‌کار ده‌هێندرێت‪.‬‬ ‫که‌ حه‌بى بێ هۆشکه‌ر به‌کار ده‌هێنن‪،‬‬ ‫ن��اوب��راو ڕونیشیکرده‌وه‌‪ ،‬به‌کارهێنانى‬ ‫چونکه‌ سه‌ردانى هیچ شوێنێک ناکه‌ن‬ ‫حه‌بى بێ هۆشکه‌ر کاریگه‌رى له‌سه‌ر‬

‫ته‌ندروستى به‌کارهێنه‌ره‌که‌ى ده‌بێت‪،‬‬ ‫ل �ه‌ه �ه‌م��ووى خ��راپ��ت��ر ئ��ه‌وه‌ی��ه‌ که‌سی‬ ‫به‌کارهێنه‌ر ناتوانێت وازى لێ بهێنێت‪،‬‬ ‫نیشانه‌ى جه‌سته‌یى و ده‌رون��ی��ش له‌‬ ‫ک�ه‌س�ه‌ک�ه‌ ب �ه‌دی��ار ده‌ک��ه‌وێ��ت ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌رم���ان���ه‌ک���ه‌ى ل��ێ ب��ب��ڕێ��ت‪ ،‬نیشانه‌‬ ‫ده‌رونیه‌که‌شی بریتیه‌ له‌وه‌ى که‌سێکى‬ ‫ه �ه‌ڵ��چ��و و ت����وڕه‌ ده‌ب���ێ���ت‪ ،‬ه���ه‌روه‌ه���ا‬ ‫کاریگه‌ریه‌ جه‌سته‌ییه‌کانیشى بورانه‌وه‌‬ ‫و لێدانى دڵ و بێ تاقه‌تى خه‌واڵو بوون‬ ‫و سکچوون و ڕش��ان �ه‌وه‌ى له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫د‪.‬خ��ال��س باسی ل�ه‌وه‌ش��ک��رد به‌شێک‬ ‫له‌و حه‌بانه‌ى که‌ ده‌بنه‌ هۆى بێهۆش‬ ‫بوون له‌ ده‌رمانخانه‌ یاساییه‌کان هه‌ن‬ ‫که‌ بۆ چ��اره‌س�ه‌رى هه‌ندێ نه‌خۆشی‬ ‫ب �ه‌ک��اردێ��ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌ب��ێ��ت پزیشکی‬ ‫پسپۆڕ بۆ نه‌خۆشه‌که‌ى بنوسێت له‌گه‌ڵ‬

‫کاته‌که‌ى‪ ،‬به‌شێکى تریشی به‌ قاچاغ‬ ‫دێنه‌ هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌یار سه‌باح‪ ،‬پزیشکی ده‌رمانساز به‌‬ ‫(چ�ه‌ت��ر)ى ڕاگه‌یاند‪ :‬ئ�ه‌و شوێنانه‌ى‬ ‫ک �ه‌ ده‌رم����ان ب�ه‌ن��ای��اس��ای��ی ده‌ف��رۆش��ن‬ ‫ج��ۆره‌ ده‌رمانێک ده‌ده‌ن به‌ هاواڵتیان‬ ‫که‌ وایان لێ ده‌کات به‌رده‌وام ده‌رمان‬ ‫بخۆن و بچن بۆ ئه‌و ده‌رمانخانانه‌ى که‌‬ ‫ده‌رمان تێدا ده‌فرۆشرێت‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و پزیشکه‌ ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ش��دا‪ ،‬له‌و‬ ‫ده‌رمانخانانه‌ى که‌ ده‌رمانى نایاسایی‬ ‫ده‌ف��رۆش��رێ��ت وا ل �ه‌ ه��اواڵت��ى ده‌ک �ه‌ن‬ ‫که‌ ب�ه‌رده‌وام حه‌بى هێورکه‌ره‌وه‌ به‌کار‬ ‫بهێنن که‌ ئه‌مه‌ هۆکارێکه‌ بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫به‌کارهێنانى حه‌بى بێ هۆشکه‌ر په‌ره‌‬ ‫بسه‌نێت‪ ،‬وێڕای ئه‌وه‌ى ئه‌و ده‌رمانخانانه‌‬ ‫به‌ ئاشکراش ده‌رم��ان��ى بێ هۆشکه‌ر‬ ‫ده‌ده‌ن به‌ هاواڵتیان‪.‬‬

‫گه‌نجان به‌ پێشینه‌ی هاوسه‌رگیری دڵخۆش نین‌‬

‫ئاماده‌کار‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/11/17 - 2012/2/6‬‬

‫کارا‬

‫«هه‌ر کاتێکیش کێشه‌م هه‌بێت یان‬ ‫بمه‌وێت ئاگام له‌ خۆم نه‌مێنێت ئه‌و حه‌بانه‌‬ ‫به‌کارده‌هێنم»‬

‫ده‌کات پێویسته‌ ئاوڕێک له‌‬ ‫بازاڕیش بدرێته‌وه‌‪ ،‬وته‌بێژی‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایش ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫تا ئێستا هیچ به‌رنامه‌یه‌ک‬ ‫له‌ ئارادا نیه‌ پێشینه‌ى‬ ‫هاوسه‌رگیرى زیاد بکرێت‪.‬‬

‫گه‌نجان‬

‫پ���اش ئ����ه‌وه‌ی پێشینه‌ى ه��اوس�ه‌رگ��ی��رى‬ ‫ب��ڕه‌ک �ه‌ى ل �ه‌ ملیۆنێک دی���ن���اره‌وه‌ کرا‬ ‫ب �ه‌ پێنج ملیۆن و ک��اری��گ �ه‌رى هه‌بوو‬ ‫له‌ ب�ه‌رزک��ردن�ه‌وه‌ى رێ��ژه‌ى هاوسه‌رگیرى‬ ‫له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌وه‌ و داوا ده‌کرێت ئه‌م بڕه‌‬ ‫قه‌رزه‌ زیاد بکرێت‪.‬‬ ‫گه‌نجێک پێیوایه‌ کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی‬ ‫هه‌ژاره‌ و ئه‌و که‌سانه‌شى بونیان هه‌یه‌ و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندن و پێویستیان به‌و هاوکاریه‌‬ ‫نیه‌ رێژه‌یه‌کى که‌من‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ توانا‬ ‫عوسمان‪ ،‬وتی‪ :‬ئێمه‌ ده‌بینین زۆر که‌س‬ ‫به‌ڕواڵه‌ت که‌ سه‌یرى ده‌که‌یت زۆر بێ‬ ‫باکه‌ و شێوازى جل و به‌رگى زۆر رێک‬ ‫و جوانه‌‪ ،‬به‌اڵم کاتێک له‌گه‌ڵیدا بدوێیت‬ ‫زۆر جیاوازه‌‪.‬‬ ‫توانای (‪ )28‬ساڵ ده‌رچووى زانکۆیه‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ى دوو ساڵه‌ خوێندنی ته‌واو کردووه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم له‌ هیچ شوێنێک دان �ه‌م �ه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد که‌ تواناى خه‌رجى‬ ‫ژن هێنانى نیه‌ له‌کاتێکیشدا که‌ بێکاره‌‬ ‫ئه‌م پێشینه‌یه‌ش به‌شى ئه‌و خه‌رجیه‌ ناکات‬ ‫و هیوادارم زیاد بکرێت بۆ ئه‌وه‌ى سودى‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌شى هاوسه‌رگیریان کردووه‌ ئاماژه‌‬ ‫ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌ده‌ن ک �ه‌ ئ��ه‌و پێشینه‌یه‌ تا‬ ‫راده‌ی��ه‌ک ده‌توانێت هاوکاربێت ئه‌ویش‬ ‫ک �ه‌م‪ ،‬هۆکاره‌که‌شى ده‌گ�ه‌ڕێ��ن��ن�ه‌وه‌ بۆ‬ ‫گرانى که‌ل و په‌ل و بێ بازاڕى‪.‬‬ ‫ک��������ارزان ع����ه‌ل����ی‪ ،‬ل���ه‌پ���ێ���ش ج���ه‌ژن���ى‬ ‫قوربانه‌وه‌ هاوسه‌رگیرى ک��ردووه‌ خه‌رجى‬ ‫ه��اوس �ه‌رگ��ی��ری �ه‌ک �ه‌ش��ى زۆرى ت��ێ��چ��ووه‌‬ ‫و وت���ی‪ :‬ئێمه‌ ه �ه‌م��ووم��ان ده‌زان��ی��ن له‌‬

‫بۆنه‌کاندا نرخى شت و مه‌ک له‌ بازاڕ‬ ‫زۆر ب���ه‌رز ده‌ب��ێ��ت �ه‌وه‌ « ل �ه‌ به‌ختى من‬ ‫هاوسه‌رگیریه‌که‌م که‌وته‌ پێش جه‌ژن»‬ ‫پێشینه‌ى هاوسه‌ر گیرییه‌که‌م وه‌رگرتبوو‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم به‌شێکى ک�ه‌م پێداویستیه‌کانمى‬ ‫پڕکرده‌وه‌ ته‌نانه‌ت خه‌رجى ماره‌ییه‌که‌شى‬ ‫ته‌واو نه‌کرد‪ ،‬هه‌رباشه‌ ئاوڕ له‌ هاواڵتى‬ ‫دراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم پێویسته‌ ئاوڕێک له‌‬

‫«له‌ هه‌موو‬ ‫الیه‌که‌وه‌ قه‌رزدارین‬ ‫هى حکومه‌ت‬ ‫که‌ پاره‌ى ئاو و‬ ‫کاره‌با ده‌ده‌ین و هى‬ ‫کۆمپانیاکانیش ئیتر‬ ‫به‌و حاڵه‌ ئه‌م قه‌رزه‌ش‬ ‫ده‌که‌وێته‌ سه‌رمان»‬ ‫بازاڕیش بدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫کارزان ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ئه‌مه‌ هه‌نگاوێکی‬ ‫باشه‌ ب��ۆ ئ �ه‌و که‌سانه‌ى هاوسه‌رگیرى‬ ‫ده‌ک���ه‌ن ک�ه‌ ل���ه‌ڕوى م��ادی �ه‌وه‌ که‌مێک‬ ‫هاوکارى ده‌کرێت واته‌ ئه‌گه‌ر که‌سێک‬ ‫زۆر که‌م ده‌رامه‌تیش بێت له‌وانه‌یه‌ ئه‌م بڕه‌‬

‫پاره‌یه‌ هاوکارى بکات‪.‬‬ ‫ڕێبین ئ��ازاد‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫کاتێک ب��ڕی��اری ه��اوس�ه‌رگ��ی��ری داوه‌‬ ‫خ����ۆى زۆر ک�����ارى ک������ردووه‌ خ �ه‌رج��ى‬ ‫هاوسه‌رگیریه‌که‌ى په‌یداکردووه‌ و وتی‪:‬‬ ‫من پشتم نه‌به‌ستووه‌ به‌م ق �ه‌رزه‌ و هیچ‬ ‫مایه‌ى خۆشحاڵى نیه‌‪ ،‬چونکه‌ ئێمه‌ له‌‬ ‫هه‌موو الیه‌که‌وه‌ قه‌رزدارین هى حکومه‌ت‬ ‫که‌ پاره‌ى ئاو و کاره‌با و‪...‬هتد ده‌ده‌ین‬ ‫و هى کۆمپانیاکانیش که‌ هه‌موومان‬ ‫ده‌زان��ی��ن‪ ،‬ئیتر ب �ه‌و ح��اڵ�ه‌ ئ �ه‌م ق���ه‌رزه‌ش‬ ‫ده‌که‌وێته‌ سه‌رمان‪.‬‬ ‫دلێر تاریق‪ ،‬وته‌بێژى وه‌زاره‌ت���ى دارای��ى‪،‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ى ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ک��رد ت��ا ئێستا هیچ‬ ‫ب�ه‌رن��ام�ه‌ی�ه‌ک ل�ه‌ ئ���ارادا نیه‌ پێشینه‌ى‬ ‫هاوسه‌رگیرى زی��اد بکرێت‪ ،‬چونکه‌ له‌‬ ‫بودجه‌دا ئه‌و زیاده‌یه‌ى باسى لێوه‌ ده‌کرێت‬ ‫دان���ه‌ن���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رکاتێک یاسایى‬ ‫بودجه‌ له‌ په‌رله‌مانى کوردستان له‌الیه‌ن‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ت��اران �ه‌وه‌ گفتوگۆ ک��را ئ �ه‌وا‬ ‫له‌وانه‌یه‌ بڕیارى تر و شتى تازه‌تر له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ باس بکرێت‪.‬‬ ‫دلێر‪ ،‬وتیشى‪ :‬له‌ به‌رنامه‌ماندا نیه‌ یان‬ ‫پڕۆژه‌یه‌کى وا نیه‌ له‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ خۆش‬ ‫بین که‌ وه‌ک پێشینه‌ ده‌درێت به‌ گه‌نجان‪.‬‬ ‫وت �ه‌ب��ێ��ژى وه‌زاره‌ت������ى دارای�����ى س �ه‌ب��اره‌ت‬ ‫ب �ه‌ راگ��رت��ن��ى پێشینه‌ى ه��اوس�ه‌رگ��ی��رى‪،‬‬ ‫ج�ه‌خ��ت��ی��ک��رده‌وه‌‪ :‬ه�ه‌رک��ات��ێ��ک ب��ودج�ه‌ى‬ ‫حکومه‌ت له‌ په‌رله‌مان په‌سه‌ند بکرێت‬ ‫ئ �ه‌وا دوب���اره‌ ده‌س��ت به‌ دابه‌شکردنه‌وه‌ى‬ ‫پێشینه‌ى هاوسه‌رگیرى ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬واته‌‬ ‫ت��ا ب��ودج�ه‌ په‌سه‌ند نه‌کرێت پێشینه‌ش‬ ‫ده‌وه‌ستێت و دابه‌ش ناکرێت‪.‬‬

‫کابینه‌ى پێنجه‌مى حکومه‌تى هه‌رێم‬ ‫گه‌لێک وته‌ و ناتۆره‌ى نا پێویستى‬ ‫بۆ گه‌نجان له‌خۆ گرتبوو‪ ،‬ئه‌گه‌رچى‬ ‫ی �ه‌ک��ێ��ک ل���ه‌ وه‌زاره‌ت����ه‌ک����ان����ى ن���اوى‬ ‫(وه‌زاره‌ت��ى وه‌رزش و الوان) بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ماوه‌ى ئه‌و خوله‌دا ته‌نها ده‌سکه‌وتى‬ ‫گ���ه‌ن���ج���ان ل����ه‌و وه‌زاره‌ت���������ه‌ ئ���ه‌وه‌ب���وو‬ ‫چ�ه‌ن��د ج��ارێ��ک وه‌زی���ره‌ک���ه‌ى رسته‌ى‬ ‫(گه‌نجه‌کانمان ته‌مه‌ڵن‪ ،‬کارناکه‌ن)ى‬ ‫به‌کارهێنا‪ ،‬جارێکیش هه‌ر ئه‌و وه‌زیره‌‬ ‫وتى‪ :‬گه‌نجه‌کانمان با بڕوانامه‌شیان‬ ‫هه‌بێت که‌چى ئاماده‌نین پاککردنه‌وه‌ى‬ ‫شه‌قامه‌کان بکه‌نه‌ پیشه‌ى سه‌ره‌کیان‪،‬‬ ‫یان رونتر بڵێین وتى (ئاماده‌نین ببن به‌‬ ‫پاککه‌ره‌وه‌)‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش هه‌ر له‌ماوه‌ى‬ ‫ئه‌و خوله‌دا سه‌رۆکى کابینه‌که‌ چه‌ند‬ ‫ج���ارێ���ک گ �ه‌ن��ج��ان��ى ب���ه‌ ت���ه‌م���ه‌ڵ و‬ ‫کارنه‌که‌ر ناوزه‌ند کرد‪ ،‬هه‌ر له‌ماوه‌ى‬ ‫ئه‌و خوله‌دا ئه‌ندامێکى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫ئه‌وساى یه‌کێتى‪ ،‬که‌ ئێستا ئه‌ندامى‬ ‫مه‌کته‌بى سیاسى هه‌مان حزبه‌ وتى‬ ‫(گه‌نجه‌کانمان ده‌یانه‌وێت که‌ خه‌وتن‬ ‫کچێکى ناسک له‌باوه‌شیاندابێت)‪،‬‬ ‫ک��ۆى ئ�ه‌م توانج و هێرشه‌ ناڕه‌وایانه‌‬ ‫ب�ه‌ره�ه‌م و ده‌سکه‌وته‌کانى کابینه‌ى‬ ‫پێنجه‌م بوون بۆ گه‌نجان‪.‬‬ ‫گه‌نج‪ ،‬کابینه‌ى شه‌شه‌م‬ ‫ئه‌گه‌رچى کابینه‌ى شه‌شه‌مى حکومه‌ت‬ ‫له‌ رووى راگه‌یاندن و بانگه‌شه‌کانى‬ ‫ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌وه‌ کۆمه‌ڵێک شیعارى‬ ‫زه‌به‌الحى تایبه‌ت به‌ ئاوڕدانه‌وه‌ له‌ دۆخ‬ ‫و گ��وزه‌ران��ى گه‌نجان له‌خۆ گرتبوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌سه‌ر ئه‌رزى واقع که‌مترینمان‬ ‫بینى‪ ،‬راسته‌ ساڵى رابردوو (‪ )25‬هه‌زار‬ ‫هه‌لى دامه‌زراندن و بیمه‌ى بێکارى بۆ‬ ‫ژماره‌یه‌کیتر که‌وتنه‌ وارى جێبه‌جێ‬ ‫کردنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم چ��ۆن‪...‬؟ گرنگترین‬ ‫ئاوڕدانه‌وه‌یه‌ک بۆ باشترکردنى دۆخ‬ ‫و گوزه‌رانى گه‌نجان پڕۆژه‌یه‌که‌ که‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ماى جیاکارى و پۆلێنکردن‬ ‫نه‌بێت‪ !.‬چونکه‌ بیمه‌ له‌ راستیدا بۆ‬ ‫مرۆڤه‌‪ ،‬بۆ ژیانه‌‪ ،‬بیمه‌ (سۆسیال) بۆ‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌یه‌ که‌ هیچ سه‌رچاوه‌یه‌کى‬ ‫داه��ات��ی��ان نییه‌‪ ،‬وات �ه‌ هه‌رگیز نابێت‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ب��ن�ه‌م��اى (ب��ڕوان��ام��ه‌) وه‌ک‬ ‫ئه‌وه‌ى له‌ کابینه‌ى شه‌شه‌مدا بینیمان‬ ‫ج��ێ��ب �ه‌ج��ێ ب��ک��رێ��ت‪ ،‬ب �ه‌ڵ��ک��و ده‌ب��ێ��ت‬ ‫وه‌ک س �ه‌رچ��اوه‌ی �ه‌ک��ى داه����ات (ب��ۆ‬ ‫ژیان) هه‌موو ئه‌و گه‌نجانه‌ بگرێته‌وه‌‬ ‫ک�ه‌ بێکارن و هیچ سه‌رچاوه‌یه‌کى‬ ‫داهاتیان نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ئ�ه‌ى ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫ک�ه‌ (ب��ڕوان��ام�ه‌ى نییه‌! ک��ارى نییه‌)‬ ‫ده‌که‌وێته‌ کوێى پرۆژه‌کانى کابینه‌‬ ‫ی �ه‌ک ل�ه‌ دواى ی�ه‌ک�ه‌ک��ان�ه‌وه‌‪.‬؟ ئایا‬ ‫ده‌سه‌اڵت بڕیاریداوه‌ ئه‌وه‌ى بڕوانامه‌ى‬ ‫نییه‌ نابێت سه‌رچاوه‌ى داهات (ژیان)ى‬ ‫هه‌بێت؟ ئه‌م پرسیاره‌ پێویسته‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫وه‌اڵمى بداته‌وه‌‪.‬‬ ‫پۆلێنکردن له‌سه‌ر بنه‌ماى بڕوانامه‌‬ ‫ک��اب��ی��ن �ه‌ى ش���ه‌ش���ه‌م ی �ه‌ک��ێ��ک ل �ه‌و‬ ‫چاالکیانه‌ى ک ‌ه رۆژان�ه‌ ده‌یداته‌وه‌ به‌‬ ‫رووى گه‌نجاندا‪ )25( ،‬ه �ه‌زار هه‌لى‬ ‫دامه‌زراندنه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچى ناکرێت ئه‌مه‌‬ ‫نادیده‌ بگیرێت‪ ،‬به‌اڵم چۆن‪...‬؟ ئه‌وه‌ى‬ ‫کابینه‌ى شه‌شه‌م له‌و ب��اره‌ی�ه‌وه‌ کردى‬ ‫دابه‌شکردنى هه‌لى کار بوو جارێکیتر‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ماى بڕوانامه‌‪ ،‬له‌ناو خودى‬ ‫ب��ڕوان��ام �ه‌ک��ان��ی��ش��دا ل �ه‌س �ه‌ر بنه‌ماى‬ ‫جۆرى بڕوانامه‌ به‌نمونه‌ (به‌کالۆریۆس‬ ‫و دب��ل��ۆم) ل �ه‌ن��او ه��ه‌ر یه‌کێک له‌و‬ ‫ج��ۆران �ه‌ش��دا ل �ه‌س �ه‌ر ب��ن�ه‌م��اى (ن��م��ره‌)‬ ‫ک�ه‌ ئ�ه‌م�ه‌ش زۆرێ���ک ل�ه‌ ده‌رچ��وان��ى‬ ‫بێبه‌ش ک��رد ل �ه‌ ه�ه‌ل��ى دام���ه‌زران���دن‪،‬‬ ‫که‌ چه‌ندین ساڵه‌ خولیاى دامه‌زراندن‬ ‫ژیانى داگیرکردوون‪ ،‬زانکۆکانى ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ بونه‌ته‌ کارگه‌ى به‌رهه‌مهێنانى‬ ‫ته‌کنۆکراتى بێ ئیش‪ ،‬له‌ زانکۆ وه‌‬ ‫بۆ سه‌ر شه‌قامه‌کان‪ ،‬ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ له‌‬ ‫رابردوودا زۆر ئاسان توانیویه‌تى بڕیارى‬ ‫ق�ه‌ده‌غ�ه‌ک��ردن��ى ژی��ان ل �ه‌و گه‌نجانه‌ى‬ ‫بڕوانامه‌یان نییه‌‪ ،‬یان بڕوانامه‌یان هه‌یه‌‬ ‫و له‌ پۆلێنکردنه‌کانى ئه‌واندا ده‌رناچن‬ ‫بدات‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ى له‌م هه‌رێمه‌دا ته‌نها‬ ‫ک��ارگ �ه‌ی �ه‌ک ی��ان تروسکاییه‌کیتر‬ ‫هه‌بێت بۆ گه‌نجان که‌ رووى تێ بکه‌ن‪.‬‬

‫خه‌مگین کۆسار‪ :‬له‌ کاتى خوێندنه‌وه‌ى هه‌واڵى سیاسیشدا شاعیربونم زاڵه‌‬

‫«پیاو له‌ ده‌قه‌کانمدا هه‌یه‌ و له‌ ده‌مى کۆمه‌ڵگه‌ و‬ ‫ده‌وربه‌رم نه‌ترساوم»‬ ‫شه‌یدا مه‌عروف‬

‫شاعیرێک ک ‌ه خاوه‌نى چه‌ندین‬ ‫تێکستى ناسک و جوان وخه‌م‬ ‫ڕه‌وێنه‌‪ ،‬ل ‌ه هه‌مانکاتیشدا بێژه‌رى‬ ‫هه‌واڵى سیاسى که‌ناڵى ئاسمانییه‌ی‬ ‫ئه‌و هه‌ست ناسک ‌ه (خه‌مگین کۆسار)‬ ‫ى شاعیر و بێژه‌ر و مامۆستاى‬ ‫زمانى عه‌ره‌بیه‌‪ ،‬ل ‌ه چاوپێکه‌وتێکى‬ ‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا‪ ،‬باس‬ ‫له‌وه‌ده‌کات ک ‌ه ژنان پێویست ‌ه ل ‌ه‬ ‫بوار ‌ه رۆشنبیریه‌که‌دا خۆیان په‌ر ‌ه‬ ‫ب ‌ه توانایان بده‌ن ئه‌وه‌شى وت‪:‬‬ ‫وه‌ک عیشقێک پیاو ل ‌ه ده‌قه‌کانمدا‬ ‫هه‌ی ‌ه و ل ‌ه ده‌مى کۆمه‌ڵگا و‬ ‫ده‌وربه‌رم نه‌ترساوم‪.‬‬

‫خه‌مگین ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌کات شیعر ماناى‬ ‫زۆر‌ه هه‌رکه‌س ‌ه و به‌پێى خۆى پاڵنه‌رى‬ ‫هه‌بو‌ه بۆ نوسینى ئه‌و شیعره‌‪ ،‬الى من‬ ‫شیعر خۆخاڵیکردنه‌وه‌ی ‌ه ل ‌ه هه‌موو ئه‌و‬ ‫جه‌نجاڵى و ئه‌و نیگه‌رانى و شه‌ڕانه‌ى‬ ‫ک��� ‌ه ل��� ‌ه ئ �ه‌ن��ج��ام��ى ب �ه‌ری �ه‌ک��ک �ه‌وت��ن��ى‬ ‫که‌سه‌کان ‌ه له‌ناو دنیاى ناشیرینى واقعدا‬ ‫و جارێکیتر نوێبونه‌و‌ه و دروستبونه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫پێشیوای ‌ه هه‌میش ‌ه ل ‌ه نوسینێکدا پاڵنه‌ر‬ ‫هه‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌وشت ‌ه بنوسیت‪ ،‬خه‌مگین‬ ‫کۆسار وت��ى‪ :‬بۆ شیعره‌کانم ئه‌وه‌نده‌ى‬ ‫شت ‌ه تراتیژیدیه‌کان پاڵنه‌رم بوون‪ ،‬شت ‌ه‬ ‫ته‌رفیهى و خۆشه‌کان نه‌بوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه تا ئه‌و‬ ‫ئاسته‌ى ویستوم ‌ه بگریم ئه‌و گریانه‌م ب ‌ه‬ ‫نوسینى شیعرێک داڕش��ت��ۆت�ه‌وه‌‪ ،‬خۆم‬

‫خواردۆته‌و‌ه به‌هۆى ئه‌و هه‌موو ئازار و‬ ‫ناڕه‌حه‌تى و ناخۆشیانه‌ى ک ‌ه هاتونه‌ت ‌ه‬ ‫ڕێ���گ���ه‌م‪ ،‬ل �ه‌ن��اخ��م��دا ک��ۆب��ون �ه‌ت �ه‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫شیعرێک ته‌قاندومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه ئه‌نجامدا‬ ‫ده‌قێکى خه‌مگینى لێدروستبووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م کچ ‌ه شاعیر‌ه ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌کات‬ ‫ک ‌ه ل ‌ه رێچکه‌ى شیعریدا‪ ،‬رێبازێکى‬ ‫عاریفان ‌ه و سۆفى گ �ه‌ران �ه‌ی گرتوه‌‪،‬‬ ‫وت����ى‪ :‬ئ����ه‌وه‌ن����ده‌ى ک��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ى خ��ۆم‬ ‫ده‌مخوێننه‌و‌ه زیاتر ل ‌ه سه‌ر رێبازێکى‬ ‫عاریفان ‌ه و سۆفى گه‌رانه‌م‪ ،‬هه‌ندێکجار‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه المدابێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ى تێیدا‬ ‫قاڵبوبێتمه‌و‌ه ل ‌ه هه‌موو ده‌قێکدا گه‌ر‬ ‫ل� ‌ه س �ه‌ره‌ت��اش �ه‌و‌ه ک� ‌ه ده‌س��ت��م پێکردبێت‬ ‫وانه‌بوبێتم‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه ناوه‌ڕاستدا جارێکیتر‬ ‫چومه‌ته‌و‌ه سه‌ر ئه‌و ڕێباز‌ه عاریفانه‌یه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ر ئه‌و تێسکتانه‌ى ک ‌ه داوێتى‬ ‫ب ‌ه (ئه‌حمه‌د که‌ریم) ئه‌ویش کردوێتى ب ‌ه‬ ‫گۆرانى باسى له‌وه‌کرد‪ :‬هه‌رکاتێک‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دێ��ک هاتبێت ‌ه ب��ه‌رده‌م��م و‬ ‫داواى شیعرى کردبێت‪ ،‬خۆم ب ‌ه گه‌ور‌ه‬ ‫ن�ه‌زان��ی��و‌ه ی��ان ب��وغ��را ن�ه‌ب��وم ک� ‌ه نه‌هێڵم‬ ‫س��ود ل ‌ه ده‌ق �ه‌ک �ه‌م وه‌ربگرێت ی��ان بڵێم‬ ‫الوێک شیعره‌که‌م بۆ بکات ب ‌ه گۆرانى‪،‬‬ ‫ب ‌ه پێچه‌وانه‌ ب ‌ه دڵفراوانیه‌کى زۆره‌و‌ه‬ ‫هاوکاریشم کردوه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ى زۆربه‌ى‬ ‫ده‌ق �ه‌ک��ان��م��ى ب �ه‌ک��اره��ێ��ن��ا‪ ،‬ه�ه‌رخ��ۆش��م‬ ‫هاوکاریبوم ل ‌ه تۆمارکردنى سیدیه‌که‌دا‬ ‫به‌خویندنه‌و‌ه و ل ‌ه کۆنسێرته‌که‌یدا ک ‌ه‬ ‫بۆم به‌ڕێوه‌برد‪ ،‬شانازى پێوه‌ده‌که‌م گه‌ر‬ ‫گه‌نجێک بتوانێت سود ل ‌ه شیعره‌کانم‬ ‫وه‌ربگرێت‪.‬‬

‫مه‌له‌ک رۆژهات‬ ‫(یارێ تو‬

‫به‌رده‌) کلیپ‬ ‫ده‌کات‬ ‫کچه‌ هونه‌رمه‌ندى باکورى کوردستان مه‌له‌ک رۆژه��ات سه‌رقاڵى کلیپکردنى‬ ‫گۆرانى (یارێ تو به‌رده‌)ه‌یه‌‪ ،‬به‌م نزیکانه‌ باڵوده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م به‌رهه‌مه‌ى له‌ ده‌رهێنان و وێنه‌گرتنى کامه‌ران بێتاسیه‌ و نزیکه‌ى (‪ )15‬ئه‌کته‌ر‬ ‫به‌شدارییان تیدا کردووه‌ له‌ گوندى (هرورى و بێسڤێى) ده‌ڤه‌رى زاخۆ وێنه‌ى گیراوه‌‪،‬‬ ‫ناوه‌رۆکه‌که‌ى باس له‌چیرۆکى ئه‌ویندارى ده‌کات‪.‬‬ ‫مه‌له‌ک رۆژهات که‌ له‌ باکوری کوردستان له‌دایکبوه‌‪ ،‬چه‌ندین سترانی نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫و نیشتیمانی و ئه‌وینداری هه‌یه‌‪ ،‬زۆر جاریش به‌هۆی سترانه‌ نیشتیمانیه‌کانیه‌وه‌ له‌‬ ‫الیه‌ن به‌رپرسانی ده‌وڵه‌تی تورکیاوه‌ لێپرسینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ کراوه‌‪.‬‬ ‫مه‌له‌ک رۆژهات که‌ له‌ مانگی رابردودا له‌ زنجیره‌ کۆنسێرته‌کانی رۆژنامه‌ی‬ ‫(چه‌تر) به‌شداری کرد‪ ،‬له‌پێناو هاوکاریکردنی خه‌ڵکی شاری وان‪ ،‬مه‌له‌ک‬ ‫بۆچونی وایه‌‪« :‬ده‌بێت هونه‌رمه‌ند له‌ پێناوی گه‌له‌که‌یدا گۆرانی بڵێت و له‌ پرسه‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌کاندا هه‌ڵوێستی هه‌بێت»‪.‬‬

‫تێپه‌ڕین ل ‌ه دنیاى شیعره‌و‌ه بۆ دنیاى‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��دن الى خه‌مگین شیعرى ال‬ ‫ک��اڵ��ن �ه‌ک��ردۆت �ه‌وه‌‪ ،‬ه�ه‌رب��ۆی� ‌ه ل �ه‌وب��اره‌و‌ه‬ ‫ل ‌ه قسه‌کانیدا وت��ى‪ :‬ب��وارى راگه‌یاندن‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ دن��ی��اى شیعرمدا هیچ کات‬ ‫لێکدانه‌بڕاون ئه‌و کات ‌ه په‌یوه‌ندیم کردو‌ه ب ‌ه‬ ‫ده‌زگایه‌کى ڕاگه‌یاندو‌ه له‌هه‌مان کاتدا‬ ‫شاعیربوم‪ ،‬زۆرج���ار ل ‌ه ڕۆژن��ام�ه‌ک��ارم‬ ‫ک��ردو‌ه و الپ �ه‌ڕه‌ى ئه‌ده‌بم وه‌رگرتو‌ه یان‬ ‫له‌ ڕادیۆیه‌ک کارمکردبێت به‌رنامه‌ى‬ ‫ئه‌ده‌بیم وه‌رگرتووه‌‪ ،‬هیچ کات دانه‌بڕاوم‬ ‫ل � ‌ه ب���وارى شیعری ل � ‌ه ئێستاشدا ک ‌ه‬ ‫وه‌ک ب���ێ���ژه‌رى س��ی��اس��ى ک��� ‌ه ه �ه‌م��وو‬ ‫کاتێک وتوم ‌ه «سیاسى بم‪ ،‬وه‌زیربم‪،‬‬ ‫له‌پێش هه‌موویانه‌وه‌ شاعیرم» زیاتر‬ ‫ل � ‌ه ب��واره‌ک��ان��ی��ت��ر هه‌میش ‌ه ل � ‌ه ن��اوی��دا‬ ‫تواومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وکاته‌ى ک ‌ه هه‌واڵێکى‬ ‫س��ی��اس��ی��ش ده‌خ��وێ��ن��م��ه‌وه‌‪ ،‬ل �ه‌وک��ات �ه‌دا‬ ‫شاعیربونم تێدا چڕتربۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫خ�ه‌م��گ��ی��ن زی��ات��ر ل��ه‌س��ه‌ر راگ �ه‌ی��ان��دن‬ ‫دواو ئه‌وه‌یخسته‌ڕوو ک ‌ه هه‌ستده‌کات‬ ‫ب������وارى ڕاگ���ه‌ی���ان���دن���ى ج��گ � ‌ه ل����ه‌وه‌ى‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ی��اری �ه‌ت��ی �ه‌ک��ى زی���ات���ر ده‌خ��ات �ه‌‬ ‫س���ه‌رش���ان���ى‪ ،‬ه���ه‌ر ل����ه‌وب����اره‌و‌ه وتیشى‬ ‫«ده‌بێت ل ‌ه راگه‌یاندندا هه‌نگاوه‌کانت‬ ‫ب ‌ه وریاییه‌و‌ه بنێیت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫هه‌ستده‌که‌م دورى خستومه‌ته‌وه‌ ل ‌ه دنیا‬ ‫تایبه‌تیه‌که‌ى خۆم ک ‌ه دنیاى شیعره»‪ .‬‬ ‫شاعیر زیاتر رونیکرده‌و‌ه وت��ى‪ :‬دنیاى‬ ‫ڕاگه‌یاندن الڕێم ده‌بات و دورم ده‌خاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌دورخستنه‌وه‌یه‌ک ب �ه‌ڕه‌و کاڵبونه‌وه‌م‬ ‫ده‌بات‪ ،‬هه‌وڵیش ده‌ده‌م واى لێنه‌یه‌ت ل ‌ه‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪11‬‬

‫دنیاى شیعر دوورکه‌ومه‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌مگین ئ��ام��اژ‌ه ب���ه‌وه‌ش���ده‌ک���ات ک ‌ه‬ ‫وه‌ک ژنێکى شاعیر شیعرى بۆ پیاو‬ ‫نوسیو‌ه و له‌و باره‌وه‌‪ ،‬وتى‪ :‬ب ‌ه دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫شیعرم بۆ پیاو نوسیوه‌‪ ،‬یه‌کێک له‌و‬ ‫که‌سایه‌تیانه‌ى ک ‌ه شانازى پێوه‌ده‌که‌م‬ ‫ل ‌ه ده‌قه‌کانمدا به‌کارم هێناو‌ه (ب �ه‌رزان‬ ‫ئه‌یوب)ى هونه‌رمه‌ند‌ه ک ‌ه یه‌کێک ‌ه ل ‌ه‬ ‫ده‌ق� ‌ه هه‌ره‌باشه‌کانم ک ‌ه زۆرلێی رازیم‬ ‫و ل ‌ه فێستیڤاڵى گه‌الوێژدا خوێندمه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وه‌ک پ��ی��اوێ��ک ب��ون��ى ه �ه‌ی � ‌ه ل ‌ه‬ ‫ده‌قه‌کانمدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌ک ملمالنێش بێت‬ ‫هه‌میش ‌ه پیاوبونى هه‌ی ‌ه ل ‌ه ده‌قه‌کانمدا‬ ‫(به‌رزان ئه‌یوب) وه‌ک عیشقێک ‌ه تێیدا‬ ‫ل ‌ه ده‌مى کۆمه‌ڵگاو ده‌وربه‌رم نه‌ترساوم‬ ‫وه‌ک عاشقێک وه‌ک ئه‌و النه‌یه‌ى ک ‌ه‬ ‫بۆمن ئه‌مێنیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه ب��اره‌ى گرفته‌کانى کۆمه‌ڵگاشه‌و‌ه‬ ‫خه‌مگین ک��ۆس��ار باسى ل �ه‌وه‌ک��رد ک ‌ه‬ ‫«کۆمه‌ڵگاى پیاو ساالرى بۆ هه‌میش ‌ه‬ ‫ک���چ وه‌ک ش�����ه‌ره‌ف ه����ه‌ژم����ارى ل ‌ه‬ ‫سه‌رکراو‌ه نه‌هێڵراو‌ه به‌و ئازادیه‌ قسه‌بکات‬ ‫خ��ۆش��ى ئ��ازاب��ێ��ت»‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش��ى وت‪ :‬ل ‌ه‬ ‫ئێستادا ژن ئه‌و ئازادیه‌ى هه‌یه‌‪ ،‬له‌بواره‌ ‬ ‫ڕۆشنبیریه‌که‌دا ئه‌توانێ‪ ،‬بۆ ئه‌توانێ ل ‌ه‬ ‫جل و به‌رگدا ئه‌و ئازادیه‌ى هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناتوانى وه‌ک ڕۆشنبیرى ئ��ازادى خۆى‬ ‫ببینێته‌وه‌‪ ،‬ژنان خه‌تاى خۆیانه‌ ته‌مه‌ڵن‬ ‫و ن��اچ��ن ب���ه‌ده‌م ب���وارى ڕۆشنبیریه‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌مگینى شاعیر ئ��ام��اژه‌ى ب�ه‌وه‌ش��دا باوه‌ڕم ب ‌ه جوهد و بونیه‌تى ژن هه‌ی ‌ه ب ‌ه ژن ده‌نگى هه‌ڵبڕیو‌ه ‌و ئیتر ل ‌ه ناوه‌ند‌ه‬ ‫ک ‌ه ل ‌ه باوه‌ڕبونى ب ‌ه خۆى و هه‌ندێک ناویش ل ‌ه پۆسته‌بااڵکانى حکومه‌تدا ژن رۆشنبیریه‌کاندا له‌به‌رئه‌و‌ه باوه‌ڕى ته‌واوم‬ ‫ژنه‌و‌ه ک ‌ه پێگه‌یان هه‌ی ‌ه ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌دا‪ ،‬هه‌یه‌‪ ،‬ده‌نگى هه‌یه‌‪ ،‬چه‌ند جار بینومان ‌ه پێى هه‌یه‌‪.‬‬

‫رێوڕه‌سمى‬ ‫پیرشالیار ل ‌ه‬ ‫هه‌ورامان‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‬ ‫به‌شى دووهه‌مى ڕێوڕه‌سمى ئایینى پیرشالیار ناوسرا و به‌ دابونه‌ریتى ئیزدواج ک ‌ه‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌ ئایینه‌کانى پێش ئیسالم‪ ،‬به‌ به‌شداربوونى سه‌‌دان کورد له‌ گوندى‬ ‫هه‌ورامانى ته‌خت‪ ،‬سه‌واڵوا سازکرا‪.‬‬ ‫هه‌ورامان که‌ به‌ ماناى س �ه‌رزه‌وى ئه‌هوورایى و جێگاى خۆره‌تاوه‌‪ ،‬گۆڕى پیرى‬ ‫شالیاریشى له‌خۆ گرتووه‌‪ ،‬که‌ یادگارێکى گرینگى سه‌رده‌مى ساسانییه‌کانه‌‪ .‬له‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ مێژوویه‌کاندا ئاماژه‌ کراوه‌ که‌ پیرشالیار ناوى که‌ساییه‌تیه‌کى رۆحانییه‌‬ ‫و خه‌ڵکى موغانى زه‌رته‌شت بووه‌ و له‌ الى خه‌ڵکى هه‌ورامان رێزى تایبه‌تى لیگیراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ حه‌فته‌ى یه‌که‌مى رێبه‌نداندا ئه‌و گوێزانه‌ى که‌ له‌ باخى پیرشالیار لێکراونه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌نێردرێت بۆ خه‌ڵکى گوونده‌که‌ و به‌و شێوه‌یه‌ خه‌ڵکى ئاگادار ده‌بنه‌وه‌ که‌ رێوڕه‌سمى‬ ‫ئیزدواجى پیرشالیار نزیکه‌‪.‬‬ ‫له‌ نێوان رۆژانى چوار شه‌ممه‌ و پێنج شه‌ممه‌ ده‌رگاى ماڵى پیرشالیار کراوه‌یه‌ و‬ ‫خه‌ڵکى چونه‌ بینین و زیاره‌تى ئه‌و ته‌سبیحه‌ى له‌ دواى به‌جێمابوو‪.‬‬

‫هه‌ڵبژارده‌ی فۆتۆ‌‬

‫زی���ادک���ردوو‌ه «چ��اول��ێ��ک�ه‌ری��ی�ه‌»‪ ،‬شیعر به‌ره‌و به‌رزی ده‌چم ئه‌گه‌ر چی ووردم‬ ‫هه‌ڵقواڵوی هه‌ستی مرۆڤه‌‪ ،‬زۆر جاریش خاکی به‌رپێی تێکۆشه‌رێکی کوردم‬ ‫ل � ‌ه ئ�ه‌ن��ج��ام��ی ب��وون��ی ک��ێ��ش�ه‌ی�ه‌ک ی��ان ئه‌م شیعره‌ی مامۆستا هێمن سه‌لمێنه‌ر‌ه بۆ‬ ‫به‌سه‌رهاتێک یاخود هه‌ر شتێک هه‌ستی ئه‌وه‌ی شاعیر ده‌بێت به‌هره‌یه‌کی ئه‌ده‌بیات‬ ‫وخولیای نووسینی شیعری تێدابێت ده‌نا‬ ‫مرۆڤ بجوڵێنێت ده‌خوڵقێت‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژ‌ه ب� ‌ه کۆپله‌یه‌کی شیعری هێمن ناتوانێت به‌وجۆر‌ه وه‌سفێکی جوان بکات‪،‬‬ ‫ده‌کات ک ‌ه ب ‌ه نموونه‌ى شیعر هه‌ی ‌ه پێی ب �ه‌اڵم ب�ه‌داخ�ه‌و‌ه ئێستا به‌هۆی نه‌بوونی‬ ‫ده‌گوترێت شیعری له‌ناکا و وه‌ک نمونه‌ی س��ان��س��ۆری ئ �ه‌ده‌ب��ی و پێدانی ژم��اره‌ی‬ ‫شیعری مامۆستا هێمن‪ .‬هێمنی شاعیر ل ‌ه س��پ��اردن به‌هه‌ندێک ک �ه‌س وای��ک��ردوو‌ه‬ ‫کۆڕێک به‌شداری ده‌بێت ژنێک له‌سه‌ر ک � ‌ه ج��ۆرێ��ک ل � ‌ه ف���ه‌وزا درووس����ت بێت‬ ‫په‌ڕه‌یه‌کی کاغه‌ز بۆی ده‌نوسێت تۆ چیت ل�ه‌ش��ی��ع��ردا‪ ،‬ئه‌مان ‌ه به‌شاعیری ک��ۆاڵن‬ ‫هێمن ل ‌ه وه‌اڵمدا ده‌ڵێت‪ :‬بۆت نوسیم بۆت‪ ،‬ناسراون‪ ،‬چونک ‌ه هه‌ڵگری هیچ ده‌قێکی‬ ‫ئیستاتیکی (ج����وان)ی ئ �ه‌ده‌ب��ی نین‪،‬‬ ‫بنوسم ئه‌من چیم‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌میشه‌ش به‌ونی ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوندی قه‌ندیل و به‌رازی هه‌ڵگورد نیم‬

‫هونه‌ر و وێژه‌‬

‫کتێبخانه‌یه‌ک‬ ‫یادى خۆى‬ ‫ده‌کاته‌و ‌ه‬ ‫بۆ یه‌که‌م جار کتێبخانه‌یه‌ک ل ‌ه شارى سلێمانى یادى دامه‌زراندنى خۆى‬ ‫کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫کتێبخانه‌ى غه‌زه‌لنووس یادى یه‌ک ساڵه‌ى دامه‌زراندنى خۆیکرده‌و‌ه و له‌و‬ ‫یاده‌دا ژماره‌یه‌کى به‌رچاو ل ‌ه نووسه‌ران و ئاره‌زومه‌ندانى کتێب ئاماده‌بوون‪،‬‬ ‫ک ‌ه تێدا له‌الیه‌ن چه‌ند شاعیرێکه‌و‌ه شیعر خوێندرایه‌و‌ه و هاوکات هونه‌رمه‌ند‬ ‫دیارى قه‌ره‌داخى بۆ عه‌شقى کتێب‪ ،‬له‌گه‌ڵ سۆزى که‌مانچه‌یه‌کدا رێزى له‌و‬ ‫یاد‌ه گرت‪.‬‬ ‫ی��ادک��ردن �ه‌وه‌ى دام �ه‌زران��دن��ى کتێبخانه‌یه‌ک ب��ۆ یه‌که‌مینجار‌ه ل� ‌ه ش��ارى‬ ‫سلێمانى‪ ،‬خاوه‌نى کتێبخانه‌ى غه‌زه‌لنووس ره‌وه‌ز حه‌م ‌ه ساڵح رایگه‌یاند‪ :‬هه‌ر‬ ‫ل ‌ه سه‌ره‌تاى کردنه‌وه‌ى ئه‌م کتێبخانه‌و‌ه هه‌وڵمانداو‌ه جیاوازبین ‌و مه‌به‌ستمان ‌ه‬ ‫له‌م کتێبخانه‌یه‌و‌ه به‌تایبه‌ت به‌هۆى کۆڕه‌کانى رۆژانى هه‌ینییه‌و‌ه خزمه‌ت ب ‌ه‬ ‫خوێنه‌رو ئه‌ده‌ب بکه‌ین‪.‬‬

‫هونه‌ر و وێژه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪10‬‬

‫کاو‌ه داوا ل‌ه هونه‌رمه‌ندانى باشور ده‌کات دووربن ل‌ه السایی کردنه‌وه‌‬

‫«پێمخۆشه‌ هه‌موو که‌س بزانێت هونه‌ری کوردی هه‌روا‬ ‫به‌ ئاسانی نه‌هاتوه‌ته‌ کایه‌وه‌»‬ ‫حه‌مید مسته‌فا‬ ‫هونه‌رمه‌ندى باکورى کوردستان کاو ‌ه‬ ‫ل ‌ه چاوپێکه‌وتنێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫دا ره‌خن ‌ه له‌و که‌سان ‌ه ده‌گرێت ک ‌ه‬ ‫ناویان له‌خۆیان ناو ‌ه هونه‌رمه‌ند‬ ‫و ب ‌ه دڵی خۆیان گاڵت ‌ه ب ‌ه کلتوری‬ ‫کوردی ده‌که‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها رایخۆى‬ ‫ل ‌ه باره‌ى هونه‌رمه‌ندانى باشوورى‬ ‫کوردستان ده‌ر ده‌بڕێت و ده‌ڵێت «با‬ ‫خۆیان دوربکه‌ن ل ‌ه ته‌قلید و خزمه‌ت‬ ‫ب ‌ه گۆرانی و فلکلۆری کوردی بکه‌ن»‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬تا ئێستا خ��اوه‌ن چه‌ند به‌رهه‌می‬ ‫هونه‌ریت؟‬ ‫ـ تا ئێستا پێنج به‌رهه‌مم پێکهێناوه‌ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌کی پرۆفیشناڵ‪ ،‬یه‌که‌مینیان‬ ‫به‌ناوى (ئاڤا ئه‌ڤینێ) له‌ ساڵی (‪،)2001‬‬ ‫دووه‌م��ی��ان له‌ ساڵی (‪ )2004‬به‌رهه‌مى‬ ‫(تایا دال) و پاشان (‪ )2006‬به‌رهه‌مى‬ ‫(ئ����ه‌ز و ت���و) چ��واره‌م��ی��ن��ی��ان ل �ه‌ ساڵى‬ ‫(‪ )2008‬به‌ ناوى (شه‌نگ)‪ ،‬دواهه‌مین‬ ‫ب �ه‌ره �ه‌م ل �ه‌ س��اڵ��ی (‪)2010‬دا ب���وو به‌‬ ‫ن��اوی (ف�ه‌ری��اد) که‌ کردمه‌ دی��اری بۆ‬ ‫گه‌له‌که‌مان له‌ رۆژهه‌اڵتی کوردستان به‌‬ ‫تایبه‌ت بۆ بنه‌ماڵه‌ی ئه‌و شه‌هیدانه‌ى که‌‬ ‫له‌ الیه‌ن ده‌وڵه‌تی ئێرانه‌وه‌ له‌ سێداره‌ دران‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌داین که‌ ئه‌لبومی‬ ‫شه‌شه‌میش دروستبکه‌ین‪ ،‬ه��ی��وادارم له‌‬ ‫کاتێکی نزیکدا بکه‌وێته‌ به‌رده‌م گوێگرانم‬ ‫له‌ سه‌رتاسه‌ری کوردستان‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬کاتێک ناوی هه‌رێمی سه‌رحه‌د به‌‬ ‫گوێی تاکی کورد ده‌که‌وێت ده‌نگبێژی‬ ‫دینێته‌ یادی‪ ،‬ئایا هۆزان کاوه‌ تا چه‌ند‬ ‫پابه‌نده‌ به‌وتنی سترانی ده‌نگبێژی؟‬ ‫ـ ی�ه‌ک�ه‌م��ی��ن گ��ۆران��ی��م ب �ه‌ ده‌ن��گ��ب��ێ��ژی‬ ‫ده‌ستپێکرد‪ ،‬چونکه‌ الیه‌نی ده‌نگبێژی‬ ‫من زۆر له‌ پێشه‌‪ ،‬هه‌روه‌ک ئێوه‌ش وتان‬ ‫له‌ هه‌رێمی سه‌رحه‌د منداڵه‌کانیان بگره‌ تا‬ ‫ده‌گاته‌ پیریان‪ ،‬هه‌مویان ده‌نگبێژن و زۆر‬ ‫ده‌نگبێژی به‌ناوبانگیان لێده‌رچووه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ وه‌ک ده‌نگبێژ شاکرۆ‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ره‌سۆ و حوسێنۆی ده‌نگبێژ که‌ له‌ ژیاندا‬ ‫نه‌ماون‪ ،‬زاه��رۆ که‌ خۆشبه‌ختانه‌ هێشتا‬ ‫له‌ ژیاندا م��اوه‌‪ .‬ده‌ت��وان��م بڵێم چاوه‌کانم‬ ‫به‌ گ��ۆران��ی ده‌نگبێژان ک���رده‌وه‌‪ ،‬دایکم‬ ‫زۆرجاران به‌ ده‌نگه‌کان ئاشنای ده‌کردم‪،‬‬ ‫ئه‌وکات رادیۆیی ئێریڤان هه‌بوو که‌ هه‌موو‬

‫گورانیه‌کیان لێده‌دا‪ ،‬ئه‌و گۆرانیانه‌ى ک ‌ه‬ ‫گرێدراوی چاندی کوردی بوون‪ .‬دواتر‬ ‫ئه‌وانه‌ى باشور رادی��ۆى ده‌نگی کوردی‬ ‫به‌غدا هه‌بوو که‌ زۆرجار ته‌حسین ته‌ها و‬ ‫ئه‌یاس زاخۆیی‪ ،‬محه‌مه‌د عارف جزراوى‪،‬‬ ‫ئ���ه‌رده‌وان زاخۆیی‪...‬هتد‪ ،‬ئه‌وانه‌ی که‌‬ ‫خزمه‌تیان ده‌ک��رد به‌ کلتور و چاند و‬ ‫فلکلۆری کوردی به‌راستی رۆژانێکی‬ ‫خ��ۆش و ن��اخ��ۆش��ب��وون‪ .‬ب��������������������ه‌اڵم‬ ‫ک�������ه‌س‬ ‫پ��ێ��م��خ��ۆش�ه‌ ه �ه‌م��وو‬ ‫ئ����ه‌م����ه‌ ب���زان���ێ���ت‬ ‫ک �ه‌ ه��ون �ه‌ری‬ ‫ک��������وردی‬ ‫ه������ه‌روا‬ ‫ب������ ‌ه‬

‫ئه‌وانن که‌ ئێش و ئازاری نه‌ته‌وه‌ به‌ جیهان‬ ‫ده‌ناسێنن‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ه����ه‌روه‌ک ئێستا ل �ه‌ ب��اش��وری‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی و چ �ه‌ن��د ج����اری ت��ری��ش‬ ‫ه��ات��وی‪ ،‬ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دان��ی ب��اش��وور چۆن‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟‬ ‫ـ س�ڵاو و ڕێزێکی بێ پایانم هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌‪ ،‬یاخود بڵێم ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌‬ ‫من چاویان ماچده‌که‌م‪ ،‬گه‌نجانی کورد‬ ‫ده‌نگیان خۆشه‌ به‌س یه‌ک داواکاریم هه‌یه‌‬ ‫له‌م که‌سانه‌‪ ،‬تکایه‌ تکایه‌ دوباره‌ تکایه‌‬ ‫با ده‌نگ و س�ه‌دای خۆیان له‌ کلتوری‬ ‫نه‌ته‌وه‌ى خۆیان سه‌رفبکه‌ن‪ ،‬با خۆیان‬ ‫دورب��ک �ه‌ن ل�ه‌ ته‌قلید و خزمه‌ت‬ ‫ب �ه‌ گ���ۆران���ی و فلکلۆری‬ ‫کوردی بکه‌ن‪.‬‬ ‫چ��ه‌ت��ر‪ :‬ب��ۆ چه‌ند‬ ‫زن�������ج�������ی�������ره‌‬

‫ئاماده‌ بوینه‌ لێره‌‪ .‬که‌ جه‌نابیشت له‌گه‌ڵمان‬ ‫ئاماده‌بویت و هونه‌رمه‌ند جانێ و مه‌له‌ک‬ ‫و برایانی سلێمانی و گه‌رمیان و بادینان‬ ‫ب�ه‌ داخ���ه‌وه‌ ک�ه‌ ن���اوى ه�ه‌م��وی��ان ن��ازان��م‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ب���ه‌ه���رۆز ت �ه‌وه‌ک��ول��ی ک �ه‌ له‌‬ ‫رۆژه �ه‌اڵت �ه‌وه‌ هاتبوو وه‌ک کوردێکی‬ ‫دڵسۆز به‌شداریکردووه‌‪ ،‬ئه‌م کاره‌ ئێمه‌‬ ‫ناکه‌ین به‌ منه‌ت به‌سه‌ر هیچ که‌سێکه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌رکی هه‌مومانه‌ که‌ له‌ خۆشی و‬ ‫ناخۆشی گه‌له‌که‌مان به‌شداربین‪ ،‬چونکه‌‬ ‫به‌راستی ئه‌و فه‌الکه‌ته‌ى به‌سه‌ری گه‌لی‬ ‫وان داه����ات ک��ارێ��ک��ی س��روش��ت��ی ب��وو‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆر دڵته‌زێن بوو‪ .‬من ده‌ستخۆشی‬ ‫ل�ه‌ کۆمپانیای (چ �ه‌ت��ر) و کومه‌ڵه‌ی‬ ‫هونه‌ری دیجله‌ ده‌ک �ه‌م که‌ ئه‌رکی ئه‌م‬ ‫کونسێرتانه‌یان گرته‌ ئه‌ستۆ هیوادارم‬ ‫کومپانیاکانی تریش چاو له‌م کۆمپانیایه‌‬ ‫به‌ڕیزه‌ بکه‌ن بۆ هاوخه‌می نه‌ته‌وه‌یی‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬ئ �ه‌م کۆنسێرتانه‌ت چ��ۆن بینی‬ ‫ل�����ه‌ڕووی پ��ێ��ش��وازی��ک��ردن��ی گ���ه‌ل���ه‌وه‌ له‌‬ ‫شاره‌کانی کوردستان هه‌ولێر‪ ،‬دهۆک‪،‬‬ ‫سلێمانی‪ ،‬گه‌رمیان؟‬ ‫ـ ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ی گشتی باشبوو ‬ ‫ل���ه‌ ه���ه‌م���وو ش����اره‌ک����ان ب��اش‬ ‫پێشوازیکرا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫وا ب��زان��م ل �ه‌ ک �ه‌الر‬ ‫ه��������ه‌ن��������دێ��������ک‬ ‫ئ�����اس�����ت�����ه‌ن�����گ�����ی‬ ‫دروس���ت���ک���ران ل���ه‌ الی���ه‌ن‬ ‫ئ���اس���ای���ش���ی ک����������ه‌الره‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ نه‌بووه‌ هۆیی ئه‌وه‌‬ ‫ک���ه‌ ک��ون��س��ێ��رت �ه‌ک �ه‌ ت��ێ��ک��ب��درێ��ت‬ ‫ه �ه‌ر ب����ه‌رده‌وام ب���وو کۆنسێرته‌که‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم شتێک ئاشکرا ب��وو لێره‌ ئه‌ویش‬ ‫شه‌خسیات و رۆشنبیرى ئاسایشی که‌الر‬ ‫بوو‪ ،‬من پێیان ده‌ڵێم که‌ ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ى‬ ‫ئێوه‌ کردتان زۆرجار ده‌وڵه‌تی تورکیش له‌‬ ‫کۆنسێرته‌کانی کوردان ڕێگری ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم کوردان هه‌ر به‌رده‌وامن له‌ کاره‌کانی‬ ‫خۆیان‪ ،‬بۆیه‌ ده‌وڵه‌تی تورکم به‌بیرهاته‌وه‌‬ ‫و ب �ه‌رده‌وام��ی کۆنسێرته‌که‌ش له‌ الیه‌ن‬ ‫گه‌لی ک�ه‌الره‌وه‌ دیسان گه‌لی باکوری‬ ‫به‌بیر هێنامه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها له‌ سلێمانی و‬ ‫هه‌ولێریش زۆر باش به‌ڕیوه‌چوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫داخی گرانم بۆ دهۆک بوو‪ ،‬من‬ ‫وام ه�ه‌س��ت��ده‌ک��رد ک�ه‌ ده��ۆک‬ ‫دون��ی��ا ئ��اخ��ر ب���وون دروستده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ قه‌ره‌باڵه‌خ ده‌بێت ‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫داخێکی زۆر گ����ه‌وره‌وه‌ ک�ه‌ ده��ۆک‬ ‫هیچ پێشوازیان ل �ه‌م کۆنسێرته‌ نه‌کرد‬ ‫بگره‌ براده‌رانی ئاسایشی دهۆک ئه‌وه‌ى‬ ‫که‌ من زانیم ئه‌و که‌سانه‌یان ده‌ستگیر‬ ‫ک��ردب��وون که‌ بلێتیان ده‌ف��رۆش��ت‪ ،‬نازانم‬ ‫چی بڵێم بۆ ئه‌و که‌سانه‌ ته‌نها پێان ده‌ڵێم‬ ‫کاتێک رژێمی به‌عس زۆڵمی له‌ ئێوه‌‬ ‫ده‌کرد ئێوه‌ چ هه‌ستێکتان هه‌بوو؟‪.‬‬

‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ڵ‬ ‫و‬ ‫ده‌وڵه‌ت ێس ه‌ت‬ ‫ک‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫کوردی ى تو ى‬ ‫گ‌هل ‌هک رک ئ‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ی ان و ى ب ای‬ ‫ش‬ ‫ئاسانی�وه‌ت �ه‌ که‌ال به‌ر ‌ه بی ى‬ ‫ن �ک�ه‌ه������ای��ات������ه‌وه‌ ئ����ه‌و ره‌وه‌ ده‌وام ر هێ ک ه‌�‬ ‫ب���ل���ی���م���ه‌ت���ان���ه‌ى ک �ه‌‬ ‫ڕۆژانێکی گ‌هل ی نام الر‬ ‫ناویانمه‌ختهێناو له‌پڕکێشه‌ گۆرانیان ی ب کۆن ه‌‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫سه‌رس‬ ‫���وردی��خ�و��وازی اکور سێرته‌ ل‌ه گر ‌هی‬ ‫گ���وت���ووه‌ ب��ۆ ه���ون���ه‌ری ک�‬ ‫راگ��رت��ن��ی ت �ه‌ڤ��گ �ه‌ری رزگ���اری�‬ ‫ک‬ ‫کوردستان له‌سه‌ر گورانیه‌کانی ئه‌وان ماو‬ ‫ی ب‌ه ک‌هش کۆنسێ انى‬ ‫و توانیان درێژه‌ به‌ خه‌بات بده‌ن‪ .‬بۆیه‌ ئ‬ ‫چونکه‌مه‌ کۆ نسێر ت بیر ه ل‌ه الی رت‌ه‬ ‫قسانه‌ده‌که‌م‪،‬‬ ‫ده‌ب��ی��ن��ی��ن ئێستا ه�����ات�����ووی ب��ۆ‬ ‫ه‬ ‫کوردستان‪ ،‬ێنامه‌ ه‌ن‬ ‫و‬ ‫زۆرک��������ه‌س باشوری‬ ‫ن‬ ‫ئ‌ه ه‌‬ ‫ر‬ ‫ه��ات��ون�ه‌ ب���ۆ پ��ش��ت�‬ ‫‌وماوانی�گ��ی��ری��ک�بومه‌ل�ردنه ل‌رزه‌ه‌که‌ى وه‌‬ ‫م‬ ‫وانن ه‌‬ ‫لێقه‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ش��اری وان��ی باکوری کوردستان‪،‬‬ ‫ئێ ن‬ ‫چى هه‌ستێکتان هه‌یه‌؟‬ ‫ش و په‌‬ ‫ی‬ ‫س����������ه‌ر‬ ‫ـ ئ���ه‌وه‌ى ک�ه‌ ک���راوه‌ ب��ۆ خه‌ڵکی‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫���������ازری‬ ‫ح�‬ ‫وان ک��ارێ��ک��ی م��رۆی��ی �ه‌ و‬ ‫ئ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ێ‬ ‫ز‬ ‫ر‬ ‫ن��اوی��ان له‌خۆ ناوه‌‬ ‫ج��ێ��گ��ای ده‌ستخۆشی‬ ‫اری ان‬ ‫هونه‌رمه‌ند و به‌ دڵی‬ ‫ی‬ ‫ک��ردن �ه‌‪ ،‬به‌راستی‬ ‫ن‬ ‫خۆیان گاڵته‌ به‌ کلتوری‬ ‫م���ن ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫س‬ ‫جێگای‬ ‫کوردی ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫داخێکی زۆر گه‌وره‌یه‌ مخابن!!!‪.‬‬ ‫به‌ ق‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫چی‬ ‫چه‌تر‪ :‬تایبه‌تمه‌ندی هونه‌رمه‌ند‬ ‫جیها ‌هى‬ ‫پێویسته‌ هونه‌رمه‌ند چۆن بێت؟‬ ‫ن‬ ‫‌ند‬ ‫ه‬ ‫‌رم‬ ‫ه‬ ‫هون‬ ‫ـ پێش هه‌موو شتێک پێویسته‌‬ ‫ده‌ن گ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫خاوه‌ن ئه‌خالقێکی تایبه‌تمه‌ند بێت‪ ،‬وه‌ک کۆ مه‌ڵێک‬ ‫اسێن ن‪،‬‬ ‫شه‌خسی خ��ۆی‪ ،‬دوات��ر پێویسته‌ زۆر به‌ له‌ هه‌ڤااڵنم که‌‬ ‫هه‌ستیارانه‌ هه‌ڵسوکه‌وت بکات‪ .‬چونکه‌ هونه‌رمه‌ندن له‌ ناوه‌وه‌‬ ‫کوردستان ن‬ ‫ئه‌وانن په‌یامنێرانی راسته‌قینه‌ى گه‌ڵ‪ .‬و ل�ه‌ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫پڕۆفایل‬

‫هونه‌رمه‌ند کاو‌ه ل ‌ه باکوری کوردستان ل ‌ه شاری موشی گرێدراوی ناوچه‌ی سه‌رحه‌د ل ‌ه دایکبوه‌‪ ،‬خوێندنی سه‌ره‌تایی ل ‌ه باکور‬ ‫ته‌واوکردو‌ه و دواتر له‌به‌ر ره‌وشی ژیان نه‌یتوانی به‌رده‌وامی بدات ب ‌ه خوێندن وکه‌وتۆت ‌ه خه‌باتی سیاسی ل ‌ه باکوری کوردستان‪،‬‬ ‫دواتر له‌به‌ر ره‌وشی ئالۆزى ناو واڵت رویکرۆت ‌ه ده‌ره‌وه‌ى واڵت‪ ،‬کاو‌ه ل ‌ه ساڵی (‪)1986‬و‌ه تا ئێستا به‌رده‌وام ‌ه ل ‌ه وتنی گۆرانی‬ ‫کوردی‪ ،‬ئێستاش ل ‌ه واڵتی ئه‌ڵمانیا درێژ‌ه ب ‌ه ژیان و خه‌باتی هونه‌ری ده‌دات‪.‬‬

‫شاعیرێک‪ :‬عیشق دیله‌ له‌ واڵتى ئێمه‌دا‬ ‫بارودۆخى سیاسى کوردستان شیعرى به‌ لێشاو ئافراندوه‌‬

‫چه‌وسانه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی و زوڵ��م و زۆری به‌اڵم ئازادیش ‌ه هه‌رکه‌سێک هه‌رناوێک‬ ‫چ�ه‌ن��دی��ن س��اڵ �ه‌ی س��ه‌ر میلله‌تی ک��ورد له‌خۆی ده‌نێت‪ ،‬وتی‪ :‬پێمباش ‌ه ئه‌و شاعیر‌ه‬ ‫دانێر قه‌ره‌داغی‬ ‫ه��ۆک��ارێ��ک��ی س���ه‌ره‌ک���ی ب����وو‌ه ب���ۆ زۆر الوان���ه‌ی ک� ‌ه دێن ‌ه ن��او دن��ی��ای ئ���ه‌ده‌ب و‬ ‫بونی شاعیر‪ .‬ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ی‪ :‬له‌هه‌موو هونه‌ره‌و‌ه «که‌متر بنوسن زیاتر خوێنه‌ر»‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی نه‌ته‌وه‌یه‌ک ‌ه‬ ‫سه‌رده‌مێکیشا «ژم��اره‌ی �ه‌ک��ی ک �ه‌م له‌و و چاودێر بن‪ .‬ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫خاوه‌نی خه‌سڵه‌تێکی شاعیران‬ ‫شاعیران ‌ه ناوبانگ ده‌رده‌که‌ن» و ده‌مێننه‌و‌ه شاعیرمان زۆر‌ه ل ‌ه کۆمه‌ڵگای کوردیدا‪،‬‬ ‫بونی‬ ‫‌کات‪:‬‬ ‫شاعیرێکیش ئاماژ ‌ه به‌وه‌ده‬ ‫ک��ورد نه‌ک هه‌ر شاعیر ئێستا زۆرترین‬ ‫ئه‌وانی تر ده‌چنه‌ خانه‌ی له‌بیرچوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆری شاعیر له‌ کۆمه‌ڵگای کوردیدا‬ ‫ژیان سه‌عید قه‌ره‌داغی‪ ،‬شاعیر‪ ،‬پێیوایه‌‪ :‬رۆژنامه‌نوسیشی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه به‌ڵگه‌ی ‌ه‬ ‫هۆکاری ئه‌و بارودۆخه‌ سیاسیه‌ی ‌ه ک ‌ه له‌ناو دنیای ئه‌ده‌بدا شاعیری زۆر سه‌ری ل�ه‌س�ه‌ر ک��ران �ه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگا‪ ،‬خ��ۆی ل ‌ه‬ ‫خوڵقاوه‌‪ ،‬شاعیرێکی تریش پێیوای ‌ه‬ ‫هه‌ڵداوه‌‪ ،‬مه‌رج نی ‌ه هه‌رکه‌سێک ده‌ستی خ��ۆی��دا ک��ارێ��ک��ی ب��اش � ‌ه ئ �ه‌گ �ه‌ر شاعیر‬ ‫‌نجانی‬ ‫عه‌شق دیل ‌ه ل ‌ه واڵتی ئێمه‌دا گه‬ ‫دای ‌ه قه‌ڵه‌م و شیعری نوسی شاعیر بێت‪ ،‬خۆی به‌هێز بکات و رۆژان ‌ه بخوێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫‌شق‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫ئێم ‌ه په‌نا ده‌به‌ن ‌ه به‌ر نوسینی‬ ‫ده‌توانێت ناوی خۆی نه‌نێت شاعیر‪ ،‬به‌ڵکو ل ‌ه درێ���ژه‌ی قسه‌کانیدا کچ ‌ه شاعیری‬ ‫ک ‌ه عه‌قڵی پێده‌رده‌برن‪.‬‬ ‫خۆی ب ‌ه ناوێکیتر ناوزه‌ند بکات‪ ،‬که‌س کورد ژیان‪ ،‬وتی‪ :‬زۆری شاعیر ئه‌گه‌ر ل ‌ه‬ ‫‌کات‪:‬‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاژماژ‬ ‫ئارام ساڵه‌ح‪ ،‬شاعیر‪،‬‬ ‫له‌نوسینی کۆپله‌یه‌که‌و‌ه نابێت ب ‌ه شاعیر‪ .‬الیه‌ن ‌ه سایکۆلۆژیه‌که‌یه‌و‌ه لێکی به‌ینه‌و‌ه‬ ‫«ب���ارودۆخ���ی س��ی��اس��ی» ک��وردس��ت��ان و‬

‫کۆمه‌ڵگه‌ی ئێم ‌ه که‌پتین ل� ‌ه ه��ه‌ردوو‬ ‫ره‌گه‌ز ئینجا ئه‌م ‌ه هۆکار‌ه ک ‌ه به‌م شێواز‌ه‬ ‫ده‌ته‌قنه‌و‌ه به‌ناو دنیای ئه‌ده‌ب و هونه‌ردا‬ ‫ئ �ه‌و‌ه کاریگه‌ری هه‌یه‌‪ ،‬الیه‌نێکیتریشی‬ ‫کرانه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگایه‌‪.‬‬ ‫هێما بۆ ئه‌وه‌ش ده‌کات‪« :‬شیعر به‌هره‌یه‌»‬ ‫چرۆده‌کات ورد‌ه ورد‌ه ده‌بێت خۆی نوێ‬ ‫ب��ک��ات �ه‌و‌ه ده‌م ب��ک��ات �ه‌وه‌‪ ،‬ئێم ‌ه چ�ه‌ن��ده‌ه��ا‬ ‫شاعیرمان هه‌ی ‌ه شیعرێک و دوانی نوسیو‌ه‬ ‫و وه‌ستاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونک ‌ه خۆی نوێ ناکاته‌و‌ه‬ ‫هه‌وڵی نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫گ��ۆڤ��ار رزگ�����ار‪ ،‬ش��اع��ی��ر‪ ،‬ئ���ه‌و خ��ات��ون� ‌ه‬ ‫شاعیره‌‪ ،‬باسى له‌وه‌کرد «عه‌شق دیله‌»‬ ‫کاتێ عه‌شق دیله‌‪ ،‬گه‌نجانی ئێم ‌ه په‌نا‬

‫ده‌ب�ه‌ن� ‌ه ب�ه‌ر نوسینی عه‌شق ک ‌ه عه‌قڵی داگیرکردنی نیشتیمان چاوپۆشیکردن‬ ‫پێده‌رده‌بڕن‪ ،‬عه‌شق دیل ‌ه ل ‌ه واڵتی ئێمه‌دا‪ ،‬ل ‌ه مافی ئافره‌تان زۆر عیشق هه‌ی ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫کاتێک گه‌نجێک بتوانێت ب ‌ه ئ��ازادی دتوانین به‌شیعر ده‌نگی ن��اره‌زای خۆمان‬ ‫لێوێک ماچ بکات ئیتر پێویستی به‌شیعر ده‌رببرین‪.‬‬ ‫نابێت شیعر نانوسێت هه‌مووی تێر ده‌بن الوێ��ک��ی ت�ه‌م�ه‌ن (‪)22‬س��اڵ��ی��ش‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫ل ‌ه عیشق‪ ،‬ب �ه‌اڵم نه‌بونی عه‌شق وا له‌و خۆی چه‌ندین شیعری هه‌ی ‌ه و که‌میان‬ ‫مرۆڤ ‌ه ده‌کات و ته‌کانیان له‌سه‌ر کاغه‌ز باڵوکردونه‌ته‌و‌ه ی��ان ل ‌ه ک��ۆری شیعریدا‬ ‫یاداشت بکه‌ن‪ .‬ئه‌م شاعیر‌ه ئه‌وه‌شى وت‪ :‬خوێندوێتێوه‌‪ ،‬ئه‌و پێیوای ‌ه شیعر پێویستی‬ ‫عه‌شق نیشتیمان ‌ه بۆی ده‌دوێت ل ‌ه هه‌موو ب ‌ه ه�ه‌وڵ و به‌هر‌ه و تیابه‌تمه‌ندی خۆی‬ ‫شتێکدا عه‌شق هه‌یه‌‪ ،‬گ�ه‌ر عه‌شقت بۆ هه‌یه‌‪ ،‬رێباز عه‌زیز ک ‌ه ناوى ئه‌و الوه‌یه‌‪،‬‬ ‫جلێک نه‌بێت ل ‌ه به‌ری ناکه‌یت‪ ،‬عه‌شقت ده‌ڵ��ێ��ت «ن��ات��وان��م ن���اوی شاعیر ل � ‌ه خۆم‬ ‫بۆ شوێنێک نه‌بێت ناچیت بۆی هه‌موو بنێم» هه‌تا ته‌واو بر‌ه و به‌توانا و به‌هره‌کانم‬ ‫شتێک ل ‌ه عه‌شقا ده‌بینرێت‪ .‬شیعر به‌هره‌ی ‌ه ده‌ده‌م‪ ،‬باسى ل�ه‌وه‌ش��ک��رد ک� ‌ه یه‌کێک‬ ‫بینینی ت��اوان �ه‌ک��ان بینینی دیمه‌نه‌کان له‌و پاڵنه‌رانه‌ی خولیا و ئاره‌زوی شیعری‬

‫دۆسیه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪12‬‬

‫دۆسیه‌ى ئه‌مجاره‌ى‬ ‫(چه‌تر) تایبه‌ته‌‬ ‫به‌ (له‌ به‌شى‬ ‫سێیه‌مى پرسى‬ ‫وروژاندنی ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆ‬ ‫و ده‌نگۆى راگه‌یاندن و به‌شێک‬ ‫له‌ سیاسیه‌کانى (پدک)‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ک‬ ‫چاودێرى سیاسى تێڕوانین و‬ ‫سه‌رنجه‌کانیان ده‌خه‌نه‌ روو)‪.‬‬ ‫ئاماده‌کردنی‬ ‫عه‌لى فه‌تاح مه‌جید‬

‫به‌شى سێیه‌م و کۆتایی‬ ‫د‪.‬موسه‌نا ئه‌مین‪ :‬هه‌رێم به‌م‬ ‫سه‌رکرده‌ و بارودۆخ و پشێوى‬ ‫ناوخۆى کوردستانه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵمه‌ت و هیمه‌ته‌ى نییه‌ ده‌ست‬ ‫بۆ بابه‌تێکى وا به‌رێت‬ ‫ت��ای��ب �ه‌ت ب���ه‌م پ��رس �ه‌ چ���اودێ���رى سیاسى‬ ‫(د‪.‬موسه‌نا ئه‌مین) ده‌ڵێت‪ :‬وروژاندنى ئه‌و‬ ‫پرسه‌ له‌م کاته‌دا راسته‌وخۆ بۆ شاردنه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌و تاوانانه‌یه‌ که‌ له‌ کوردستاندا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ��ت‪ ،‬به‌تایبه‌تى ئ �ه‌وه‌ى که‌ له‌ بادینان‬ ‫رویدا‪ ،‬له‌ راستیدا ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫له‌ (‪ )20‬ساڵى راب���ردوودا س��ود وه‌رگرێت‬ ‫ت���ا ک��ێ��ش �ه‌ گ��رن��گ �ه‌ک��ان��ى ک�����ورد ب����ه‌ره‌و‬ ‫پێشه‌وه‌ به‌رێت‪ ،‬دۆخى ئه‌م دواییه‌ى عێراق‬ ‫سه‌لماندى که‌ فیدراڵیه‌تیش له‌ عێراقدا‬ ‫هیچ بنه‌مایه‌کى ده‌ستورى نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یشى‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌ ده‌س���ت���وردا ه�ه‌ی�ه‌ پێشێل ده‌ک��رێ��ت‬ ‫له‌الیه‌ن مالیکیه‌وه‌ زۆر به‌ ئاسانى‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ دواى (‪ )20‬ساڵ کێشه‌کانمان هه‌مووى‬ ‫هه‌ڵپه‌سێرابن‪ ،‬پێشمه‌رگه‌مان بێ شوناس‬ ‫بێت‪ ،‬نه‌وت و غازمان بێ یاسا بێت‪ ،‬ناوچه‌ى‬ ‫دابڕاو هه‌ر دابڕاوبێت‪ ،‬له‌ کوێوه‌ ده‌سه‌اڵتى‬ ‫سیاسى هه‌رێمى کوردستان ئه‌توانێت الف و‬ ‫گه‌زافى ئه‌وه‌ لێبات که‌ ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆ‬ ‫رابگه‌یه‌نێت‪ .‬دوات��ر د‪.‬موسه‌نا له‌ درێ��ژه‌ى‬ ‫قسه‌کانیدا وتى‪ :‬بۆچونێکى زانستى نییه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ ئێستادا بڵێین هه‌لومه‌رجه‌که‌ له‌باره‌‬ ‫یان له‌بار نییه‌‪ ،‬نابێت چاوه‌ڕێى ئه‌وه‌بین که‌‬ ‫روداوه‌ک��ان ده‌رفه‌تمان بۆ دروستکه‌ن‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ده‌بێت خۆمان روداوه‌کان دروستکه‌ین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫هه‌لومه‌رج بڕه‌خسێنین‪ ،‬ده‌بێت له‌ تروسکایى‬ ‫و ئومێد س��ود وه‌رگ��ری��ن‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت گۆڕانه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌کان به‌ به‌رژه‌وه‌ندى نه‌ته‌وه‌که‌مان‬ ‫بشکێنینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ش به‌ بڕیارى بوێرانه‌‬ ‫ده‌ک��رێ��ن‪ ،‬که‌ ده‌س �ه‌اڵت��ى سیاسى هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ت��ا ئێستا ئ �ه‌و ب��ڕی��اره‌ى نییه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌کان هاتونه‌ته‌ ئاستى‬ ‫ح��زب و بنه‌ماڵه‌ و تاکه‌ ک �ه‌س‪ ،‬له‌باره‌ى‬ ‫بارودۆخى نێوده‌وڵه‌تیشه‌وه‌ ساڵى (‪)2003‬‬ ‫له‌بارترین و گونجاوترین ب��وو‪ ،‬کاتێکى‬ ‫زێڕین بوو‪ ،‬ئه‌وکاته‌ ئاسنه‌که‌ گه‌رم هه‌ر‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى ده‌ویست بیکوتى‪ ،‬ده‌مانتوانى ئه‌و‬ ‫کاته‌ زۆربه‌ى مافه‌کانمان بسه‌نینه‌وه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫ئه‌مریکیه‌کان و هێزه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کانیش‬ ‫رێگه‌یان نه‌دا ده‌وڵه‌تێکى سه‌ربه‌خۆ دروست‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬هێزه‌ عێراقیه‌کانیش ئه‌وه‌یان قبوڵ‬ ‫ن �ه‌ک��ردای��ا‪ ،‬ب��ارگ��رژی �ه‌ک دروس���ت ده‌ب��وو‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تێکى سه‌ربه‌خۆشت دروس��ت‬ ‫ن�ه‌ک��ردای��ا ب�ه‌ دڵنیاییه‌وه‌ کێشه‌ى ناوچه‌‬ ‫دابڕاوه‌کان چاره‌سه‌ر ده‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ئه‌و‬ ‫کاته‌ نه‌مانتوانى مه‌رگیان پیشان به‌ین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى ئه‌وان به‌ «تا» رازیبن‪ ،‬ئێستا ئه‌وان‬ ‫مه‌رگمان پیشانه‌ده‌ن بۆ ئه‌وه‌ى ئێمه‌ به‌ «تا»‬ ‫رازیبین‪ ،‬فرسه‌تێکى تر ئه‌م به‌هارى ئازادیه‌ى‬ ‫گ �ه‌الن��ى ن��اوچ �ه‌ک �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ده‌ب����وو ده‌س �ه‌اڵت��ى‬ ‫سیاسى هه‌رێم به‌ کاریبێنێت بۆ به‌ ده‌ست‬ ‫هێنانى دام�ه‌زران��دن��ى ده‌وڵ�ه‌ت��ى سه‌ربه‌خۆى‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ئ �ه‌گ �ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت���ى سیاسى‬ ‫هه‌رێم شتێکى ل�ه‌و ج��ۆره‌ى به‌ راسگۆیى‬ ‫بکردایا‪ ،‬ئه‌و کاته‌ خه‌ڵکى کوردستانیش‬ ‫ب��ڕواى ده‌ک��رد و له‌وانه‌بوو فرسه‌تێکیتریش‬ ‫به‌ن به‌م ده‌سه‌اڵته‌‪ ،‬دواتر د‪.‬موسه‌نا ئه‌مین‬ ‫له‌باره‌ى کاریگه‌ریه‌کانى ئه‌م پرسه‌ تایبه‌ت‬ ‫ب �ه‌ پ��ارچ�ه‌ک��ان��ى ت��رى ک��وردس��ت��ان ده‌ڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫ئ �ه‌م پ��رس�ه‌ ئ �ه‌گ �ه‌ر ب��وروژێ��ن��رێ��ت پێویسته‌‬ ‫ناوچه‌ دابڕاوه‌کانیش بگرێته‌وه‌ و ئاماده‌بن‬ ‫له‌و پێناوه‌دا قوربانیش ب��ده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬

‫«نه‌ ته‌نها مۆدێلى ده‌وڵه‌ت به‌سه‌رچووه‌‪ ،‬به‌ڵکو بۆت ‌ه کێشه‌ش»‌‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ ب�ه‌ پالنێکى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى بکرێت‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫ن��س��ب�ه‌ت پ��ارچ �ه‌ک��ان��ى ت��ری��ش �ه‌وه‌ پێموایه‌‬ ‫ن��اک��رێ��ت ئ �ه‌م پ��رس�ه‌ ل �ه‌س �ه‌ر ئاستى چ��وار‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت بوروژێنرێت‪ ،‬واقیعیه‌تى سیاسى‬ ‫ئه‌وه‌ قبوڵ ناکات‪ ،‬هیچ گۆڕانکاریه‌کى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تى خزمه‌ت به‌وه‌ ناکات ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ئاستێکى هه‌رێمایه‌تى ب��وروژێ��ت‪،‬‬ ‫ئه‌و کاته‌ هه‌موو ده‌وڵه‌ته‌کان ده‌بنه‌ دژت‪،‬‬ ‫ن���ه‌ک ت�ه‌ن��ه��ا ح��ک��وم�ه‌ت��ى ع���ێ���راق‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ب����ڕوام وای���ه‌ ل �ه‌س �ه‌ر ئاستێکى گشتگیر‬ ‫ناکرێت ئه‌و پرسه‌ بوروژێنرێت‪ ،‬له‌ کۆتایى‬ ‫قسه‌کانیدا د‪.‬م��وس�ه‌ن��ا ئه‌مین وت��ى‪ :‬ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ مادده‌یه‌کى ئیعالمیه‌ و جدى نییه‌‪،‬‬ ‫بڕواناکه‌م هه‌رێم به‌م سه‌رکرده‌ و بارودۆخ و‬ ‫پشێوى ناوخۆى کوردستانه‌و‌ه ئه‌و هه‌ڵمه‌ت‬ ‫و هیمه‌ته‌ى نییه‌ ده‌س��ت بۆ بابه‌تێکى وا‬ ‫به‌رێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا بڕوام وایه‌ کارکردن‬ ‫بۆ ئه‌و پرسه‌ یه‌کێکه‌ له‌ ئه‌رکه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌‬ ‫گ��رن��گ �ه‌ک��ان‪ ،‬ب��ۆچ��ى سیاسه‌تمه‌دارێکى‬ ‫وه‌ک (ح �ه‌س �ه‌ن ع �ه‌ل �ه‌وى) ک�ه‌ که‌سێکى‬ ‫ناسیۆنالستى عه‌ره‌بیشه‌‪ ،‬بڕواى به‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫که‌ ئه‌وه‌ مافى کورده‌ ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆى‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬بۆچى سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد‬ ‫قه‌ناعه‌تیان به‌وه‌ نییه‌‪ ،‬یان کارى بۆ ناکه‌ن؟‬ ‫له‌سه‌ر و هه‌موو ئه‌مانه‌شه‌وه‌ ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫ناوخۆى کوردستانى به‌ پشێوى هێشتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ مه‌ترسى جدى له‌سه‌ر ئه‌زمونى‬ ‫ه�ه‌رێ��م دروس���ت ک����ردووه‌‪ ،‬مه‌ترسى بریتى‬ ‫نیه‌ له‌وه‌ى چه‌ند گه‌نجێکى دڵسۆز ده‌چنه‌‬ ‫س �ه‌ر شه‌قامێک ن��اڕه‌زای��ى ده‌رده‌ب����ڕن یان‬ ‫ن��اچ��ن؟ ش��وش�ه‌ى بینایه‌کى حکومى یان‬ ‫حزبى ئه‌شکێت یان ناشکێت؟ ئ�ه‌وه‌ى که‌‬ ‫مه‌ترسى له‌سه‌ر هه‌رێمى کوردستان دروست‬ ‫ک��ردووه‌ بریتییه‌ له‌ گه‌نده‌ڵى‪ ،‬بریتییه‌ له‌‬ ‫نا عه‌داله‌تى‪ ،‬بریتییه‌ له‌ که‌مته‌رخه‌مى‪،‬‬ ‫بریتییه‌ له‌ به‌فیڕۆدانى سامان و بودجه‌‪،‬‬ ‫بریتییه‌ له‌ نه‌بوونى پایه‌کانى دیموکراسیه‌ت‪.‬‬

‫د‪.‬موسه‌نا ئه‌مین‪ :‬له‌ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان به‌رژه‌وه‌ندیه‌کان‬ ‫هاتونه‌ته‌ ئاستى حزب و‬ ‫بنه‌ماڵه‌ و تاکه‌ که‌س‬

‫ده‌وڵه‌تى کوردى دامه‌زرێنن خوێنمان ده‌گرن‬ ‫و گیانمان ده‌کێشن‪ .‬له‌ درێ��ژه‌ى وته‌کانیدا‬ ‫گوڵپى ده‌ڵێت‪ :‬ئاماده‌کردن و سه‌رخستنى‬ ‫ه���ه‌ر پ���رۆژه‌ی���ه‌ک‪ ،‬ب �ه‌ پ����رۆژه‌ى ده‌وڵ �ه‌ت��ى‬ ‫سه‌ربه‌خۆى کوردیشه‌وه‌‪ ،‬بارودۆخى له‌ بارى‬ ‫کوردستانى و عێراقى و ناوچه‌یى و جیهانى‬ ‫ده‌وێ���ت‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب��ارودۆخ��ى کوردستانى له‌‬ ‫هه‌موو بارودۆخه‌کانى تر گرنگی زیاتره‌‪،‬‬ ‫زه‌مینه‌ى کوردستانى له‌بار بۆ راگه‌یاندنى‬ ‫ده‌وڵه‌تى کوردى ئه‌وه‌یه‌ که‌ گه‌لى کوردستان‬ ‫بگاته‌ ئه‌و بڕوایه‌ به‌ دامه‌زراندنى ده‌وڵه‌تى‬ ‫ک���وردى نه‌بێت کێشه‌ى ک���ورد چ��اره‌س �ه‌ر‬ ‫ناکرێت‪ ،‬ده‌نگى چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌ى‬ ‫ک���ورد ل �ه‌ رێ��گ �ه‌ى ده‌وڵ��ه‌ت��ى س �ه‌رب �ه‌خ��ۆوه‌‪،‬‬ ‫ده‌نگێکى الوازه‌‪ ،‬هیچ الیه‌نێکى سیاسى‬ ‫ک��ارى بۆ ج�ه‌م��اوه‌رى کردنى ئ�ه‌و چه‌مکه‌‬ ‫ن����ه‌ک����ردووه‌‪ .‬خ��اڵ��ێ��ک��ى ت���رى ب�ه‌ه��ێ��زک��ردن��ى‬ ‫بارودۆخى کوردستانى ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬گه‌لى کورد‬ ‫داموده‌زگاى نه‌ته‌وه‌یى و ئیدارى و دبلۆماسى‬ ‫بۆ ده‌وڵه‌تى کوردى ئاماده‌ بکات‪ ،‬له‌ رێگه‌ى‬ ‫د‪.‬فایه‌ق گوڵپى‪ :‬تا ئێستا پارتى ئه‌و ده‌زگایانه‌وه‌ گه‌لى کورد کار بۆ ده‌وڵه‌تى‬ ‫سیاسه‌تى خێڵه‌کیانه‌ى له‌‬ ‫ک���وردى ب��ک��ات‪ ،‬ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ه �ه‌ر کاتێک‬ ‫سیاسه‌تى نه‌ته‌وه‌یى و نیشتمانى بارودۆخى ناوچه‌یى و جیهانى له‌بار هاتنه‌‬ ‫به‌هێزتره‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌و دام��وده‌زگ��ای��ان �ه‌ى ئ�ه‌م��ڕۆ له‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫�ۆ‬ ‫�‬ ‫‌خ‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫‌رب‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫س‬ ‫�ى‬ ‫ت��ای��ب�ه‌ت ب �ه‌ پ��رس��ى ده‌وڵ �ه‌ت�‬ ‫هه‌رێمى کوردستاندا هه‌یه‌ حزبین و گه‌نده‌ڵى‬ ‫گۆشه‌ نیگاى (پدک)ه‌و‌ه د‪.‬فایه‌ق گوڵپى‪ ،‬ئیفلیجى ک��ردون‪ ،‬بۆیه‌ له‌م رۆژان �ه‌دا کورد‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬ل���ه‌و ک��ات��ه‌وه‌ پ��ارت��ى دی��م��وک��رات��ى ناتوانێت وه‌ک پێویست سود له‌ حکومه‌ت‬ ‫کوردستان دامه‌زراوه‌‪ ،‬بابه‌تى ده‌وڵه‌تى کوردى و په‌رله‌مان و ده‌سه‌اڵتى دادوه‌رى وه‌رگرێت‬ ‫ن����ه‌وروژان����دووه‌‪ ،‬ه��ۆک��ارى پ��اب�ه‌ن��د نه‌بوونى بۆ دام �ه‌زران��دن��ى ده‌وڵ �ه‌ت��ى ک���وردی‪ .‬به‌اڵم‬ ‫(پ��دک) به‌ چه‌مکى ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆى ئه‌گه‌ر زه‌مینه‌ى ناوخۆیى کوردستانى له‌بار‬ ‫ک��وردی�ه‌وه‌ هۆکارى مێژوویى و سیاسییه‌‪ ،‬نه‌بێت با زه‌مینه‌ى ناوچه‌یى و جیهانیش له‌بار‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ساڵى (‪ )1946‬کاتێک (پدک) بن‪ ،‬ده‌رفه‌تى راگه‌یاندنى ده‌وڵه‌تى کوردى‬ ‫دام����ه‌زراوه‌‪ ،‬ستراتیجى سیاسى ئ�ه‌و حزبه‌‪ ،‬زه‌حمه‌ت ده‌بێت‪ .‬له‌ جه‌نگى یه‌که‌م و دووه‌مى‬ ‫یه‌کێتى سۆڤیه‌تى جاران دایڕشتوه‌‪ ،‬یه‌کێتى جیهانیدا زه‌مینه‌ى ناوچه‌یى و جیهانى بۆ‬ ‫سۆڤیه‌ت ب���ڕواى ب�ه‌ سه‌ربه‌خۆیى ده‌وڵ�ه‌ت��ى دام �ه‌زران��دن��ى ده‌وڵ �ه‌ت��ى ک��وردى له‌بار بوو‪،‬‬ ‫کوردى نه‌بووه‌‪ ،‬ستراتیجى سیاسى یه‌کێتى ب���ه‌اڵم ل�ه‌ب�ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى زه‌مینه‌ و ب��ارودۆخ��ى‬ ‫سۆڤیه‌ت شۆڕشى سۆسیالیستى و پێکه‌وه‌ کوردستانى ل�ه‌ب��ار ن�ه‌ب��وو ک��ورد نه‌یتوانى‬ ‫ژیانى گه‌الن بووه‌‪ .‬ستراتیجى (پدک) له‌ ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆ دامه‌زرێنێت‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫دامه‌زراندنیه‌وه‌ تا ساڵى (‪ )1992‬حوکمى دامه‌زراندنى ده‌وڵه‌تى کوردى له‌ پارچه‌یه‌کى‬ ‫زاتى بوو‪ ،‬له‌ دواى بڕیارى فیدراڵى په‌رله‌مانى ک��وردس��ت��ان��دا زی��ان��ى ب��ۆ پ��ارچ�ه‌ک��ان��ى ترى‬ ‫ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان �ه‌وه‌‪ ،‬پ��ارت��ى دروش��م��ى ک��وردس��ت��ان نییه‌‪ ،‬س���ودى ب��ۆ پارچه‌کانى‬ ‫فیدراڵى ب �ه‌رز ک��ردۆت �ه‌وه‌‪ ،‬ساڵى (‪ )2010‬ترى کوردستان هه‌یه‌‪ ،‬مێژوو سه‌لماندویه‌تى‬ ‫ل�ه‌ ک��ۆن��گ��ره‌ى (‪)13‬ه‌ی����دا پ��ارت��ی دروشمى سه‌رکه‌وتنى گه‌لى ک��ورد له‌ پارچه‌یه‌کى‬ ‫مافى چ���اره‌ى خۆنوسینى گه‌لى ک��وردى کوردستاندا‪ ،‬سه‌رکه‌وتنه‌ بۆ پارچه‌کانى ترى‬ ‫به‌رزکرده‌وه‌‪ ،‬وا ماوه‌یه‌که‌ به‌ شێوه‌یه‌کى نا کوردستان‪ .‬دامه‌زراندنى ده‌وڵه‌تى کوردى له‌‬ ‫فه‌رمى له‌ناو خه‌ڵکى کوردستاندا‪ ،‬ئه‌ندام باشورى کوردستاندا به‌ الى زۆرینه‌ى خه‌ڵکى‬ ‫و الیه‌نگرانى (پ���دک) ب��اس ل�ه‌ ده‌وڵ�ه‌ت��ى کوردستانه‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تى کوردى سه‌رکه‌وتنى‬ ‫سه‌ربه‌خۆى کوردستان ده‌ک�ه‌ن‪ .‬من واى بۆ گه‌لى کورده‌ و ده‌سکه‌وتێکى سیاسییه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ده‌چم گۆڕانکاریه‌ک له‌ ستراتیجى سیاسى وه‌اڵمى دوا پرسیاردا له‌باره‌ى هه‌مان پرسه‌وه‌‪،‬‬ ‫پارتیدا دروست بووبێت‪ ،‬له‌ حوکمى زاتیه‌وه‌ د‪.‬فایه‌ق گوڵپى وتى‪ :‬له‌ باشورى کوردستاندا‬ ‫بۆ فیدراڵى‪ ،‬له‌ فیدراڵیه‌وه‌ بۆ مافى چاره‌ى ناکۆکى له‌ نێوان قسه‌ و ک���رداردا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫خۆنوسین و له‌ویشه‌وه‌ بۆ باسکردنى ده‌وڵه‌تى که‌سایه‌تیه‌ک‪ ،‬الیه‌نێکى سیاسى په‌یمان به‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆى ک��وردی‪ ،‬خاڵى الوازى پرۆژه‌ى خه‌ڵک ده‌ده‌ن‪ ،‬پرۆژه‌ پێشکه‌ش ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫(پ��دک) بۆ ده‌وڵ�ه‌ت��ى سه‌ربه‌خۆى ک��وردى پاش ماوه‌یه‌ک ئه‌و که‌س و الیه‌نه‌‪ ،‬خۆیان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬که‌ باڵوکردنه‌وه‌ى ئه‌و بیرۆکه‌یه‌ له‌ له‌ به‌رپرسیارێتى ده‌دزن �ه‌وه‌ و خاوه‌ندارى له‌‬ ‫کاتى خۆپیشاندانه‌کانى (‪)17‬ى شوبات و په‌یمان و پرۆژه‌کانى خۆیان ناکه‌ن‪ ،‬یان بۆ‬ ‫رۆژانى دواییدا ده‌ستیپێکردوه‌‪ ،‬وه‌ تا ئێستا مه‌به‌ستێکى سیاسى کاتی‪ ،‬ئه‌و په‌یمانه‌ به‌‬ ‫پارتى به‌ فه‌رمى ئه‌و پرۆژه‌یه‌ى رانه‌گه‌یاندوه‌‪ ،‬خه‌ڵک ده‌ده‌ن‪ ،‬کاتێک مه‌به‌سته‌که‌ هاته‌‬ ‫پارتى و یه‌کێتى هاوپه‌یمانى ستراتیجیان دی‪ ،‬ئیتر واز له‌ په‌یمانه‌که‌ ده‌هێنن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌ نێواندایه‌‪ ،‬پارتى باسى ده‌وڵه‌تى کوردى خه‌ڵکى کوردستان به‌ گومانه‌وه‌ سه‌یرى ئه‌م‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬یه‌کێتى ده‌ڵێت کاتى ئه‌و دروشمه‌ دروشمه‌ نوێیه‌ى پارتى ده‌که‌ن‪ ،‬واى بۆده‌چن‬ ‫ن�ه‌ه��ات��ووه‌ ی��ان ده‌ڵ��ێ��ن ئ �ه‌و دروش��م �ه‌ خه‌ونى که‌ ئه‌و حزبه‌ بۆ مه‌به‌ستى سیاسى کارتى‬ ‫شاعیرانه‌‪ ،‬خاڵێکى ترى الوازى پرۆژه‌که‌ى دروشمى ده‌وڵه‌تى ک��وردى ب�ه‌رز کردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫(پ��دک) ئ�ه‌وه‌ی�ه‌‪ ،‬که‌ ئ�ه‌و حزبه‌ تا ئێستا ده‌یه‌وێت به‌و دروشمه‌ له‌و کێشانه‌ رزگارى‬ ‫سیاسه‌تى حزبیانه‌ و خێڵه‌کیانه‌ى له‌ سیاسه‌تى بێت که‌ له‌ (‪ )20‬ساڵى راب��ردودا رویان له‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى و نیشتمانى به‌هێزتر بووه‌‪ ،‬چۆن له‌ هه‌رێم ک��ردووه‌‪ ،‬هه‌ر کاتێک به‌و دروشمه‌‬ ‫پ��ڕدا و به‌و عه‌قڵیه‌ته‌ حزبى و خێڵه‌کیه‌وه‌ ئامانجه‌کانى ه��ات�ه‌دی‪ ،‬واز ل�ه‌و دروشمه‌‬ ‫داواى ده‌وڵه‌تى ک��وردى ده‌ک��ات؟ له‌ ماوه‌ى ده‌هێنێت (‪ )2011-5-9‬له‌گه‌ڵ وه‌فدێکى‬ ‫(‪ )20‬ساڵى رابردودا‪ ،‬له‌ ژێر فه‌رمانڕه‌وایى ئه‌نجومه‌نى کاتى مه‌یدانى ئازادی‪ ،‬سه‌ردانى‬ ‫پارتى و یه‌کێتیدا‪ ،‬خه‌ڵکى کوردستان ئازادى سه‌رۆکى هه‌رێممان کرد‪ ،‬ده‌رباره‌ى داواکارى‬ ‫زه‌وتکراوه‌ و له‌ روى ئابوورى و کۆمه‌اڵیه‌تى خه‌ڵکى ن��اڕازى کوردستان قسه‌مان کرد‪،‬‬ ‫و س��ی��اس��ی �ه‌وه‌ چ����ه‌وس����اوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬خ�ه‌ڵ��ک��ى سه‌رۆکى هه‌رێم پێى راگه‌یاندین که‌ ئه‌و‬ ‫کوردستان ده‌ڵێن پارتى و بنه‌ماڵه‌ى بارزانى خه‌ریکى (‪ )4‬چ��وار ک��ارى سه‌ره‌کیه‌‪ ،‬به‌‬ ‫به‌ خۆهه‌ڵکێشان به‌ خه‌باتى پیشمه‌رگایه‌تیه‌وه‌ ده‌زگاییکردنى حکومه‌تى هه‌رێم‪ ،‬شتنه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌و هه‌موو زولمه‌مان لێده‌که‌ن‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر کاریگه‌رى ش �ه‌ڕى ب��راک��وژى له‌سه‌ر هزرى‬

‫د‪.‬فایه‌ق گوڵپى‪ :‬تا ئێستا‬ ‫پارتى سیاسه‌تى خێڵه‌کیانه‌ى‬ ‫له‌ سیاسه‌تى نه‌ته‌وه‌یى و‬ ‫نیشتمانى به‌هێزتره‌‬

‫نه‌به‌ز گۆران‪ :‬حزبێک خۆى بوبێت ‌ه‬ ‫هۆى دارمانى هه‌موو کۆڵه‌که‌کانى‬ ‫ده‌وڵه‌ت ئیدى ب ‌ه چ رویه‌که‌و ‌ه باس‬ ‫له‌و ‌ه ده‌کات ده‌وڵه‌ت دروست بکات؟‬

‫خه‌ڵکى کوردستان‪ ،‬دروستکردنى پشتیوانى‬ ‫دب��ل��ۆم��اس��ى ب��ۆ ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان وه‌‬ ‫کارکردن بۆ سه‌ربه‌خۆیى کوردستان‪ ،‬ئاینده‌‬ ‫نیشانى ده‌دات که‌ ئایا دروشمى ده‌وڵه‌تى‬ ‫کوردى له‌الیه‌ن پارتى و سه‌رۆکى هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫ماده‌یه‌کى ئیعالمیه‌ یان پرۆژه‌یه‌کى سیاسى‬ ‫راسته‌‪.‬‬

‫کاتێکى له‌بار بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ش هیچمان‬ ‫نیه‌ یه‌ک مانگ له‌ به‌غداده‌وه‌ پاره‌ نه‌یه‌ت‬ ‫ب��ۆ ه �ه‌رێ��م‪ ،‬ئ���ه‌م واڵت���ه‌ ت��وش��ى ک��اره‌س��ات‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ باوه‌ڕم به‌و قسانه‌ نیه‌ سه‌رکرده‌‬ ‫حزبیه‌کان ده‌یکه‌ن‪ .‬ئه‌م پرسه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫پارچه‌کانى تره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌ رژدى بێت‬ ‫نه‌ک ته‌نها بۆ خۆده‌رخستن‪ ،‬من پێم وایه‌‬ ‫وروژان��دن��ى ئه‌و پرسه‌ له‌ ئێستادا ته‌نها بۆ‬ ‫خۆده‌رخستن و شاردنه‌وه‌ى قه‌یرانه‌کانى ناو‬ ‫هه‌رێم و ناو حزبه‌‪ ،‬نه‌ک شتێکى دى‪ .‬بۆیه‌‬ ‫باوه‌ڕم به‌و گوتاره‌ نیه‌ پارتى ده‌یدات‪ ،‬گه‌ر‬ ‫پێیکرا قه‌یرانه‌کانى خ��ۆى چ��اک بکات‬ ‫ده‌ست له‌و گوتاره‌ هه‌ڵده‌گرێت‪ ،‬گه‌ر پێشى‬ ‫نه‌کرا خه‌ڵک سه‌رقاڵ ده‌کات به‌م گوتاره‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌به‌ز گۆران‪ :‬ئه‌گه‌ر پارتى‬ ‫جدیه‌ له‌و بابه‌ته‌‪ ،‬با دژ به‌ هێزه‌‬ ‫شۆڕشگێڕه‌کانى پارچه‌کانى دى‬ ‫هاوپه‌یمانى نه‌به‌ستێت و ده‌ست‬ ‫له‌ تااڵنکردنى ئابوورى واڵت‬ ‫هه‌ڵگرێت‬ ‫ت��ای��ب �ه‌ت ب �ه‌ ب �ه‌ش��ى س��ێ��ی�ه‌م��ى ئ���ه‌م پ��رس�ه‌‪،‬‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ن���وس (ن���ه‌ب���ه‌ز گ�����ۆران) ده‌ڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫هه‌میشه‌ ئه‌و حزبه‌ کاتێک باسى نه‌ته‌وه‌ و‬ ‫ده‌وڵه‌ت ئه‌کات که‌له‌ ناوخۆى خۆیدا توشى‬ ‫قه‌یرانێک بوبێت‪ ،‬ده‌یه‌وێت بۆ شاردنه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌و قه‌یرانانه‌ى خۆى خه‌ڵک سه‌رقاڵ بکات‬ ‫به‌ شتى ت��ره‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ ده‌بێت بیرمان نه‌چێت‬ ‫ئه‌و حزبه‌ له‌ سه‌ره‌تاى دروست بوونیه‌وه‌ تاکو‬ ‫ئێستا له‌سه‌ر گوتارى نه‌ته‌وه‌ ده‌ژی و گه‌شه‌‬ ‫به‌ خۆى ده‌دات‪ ،‬ب�ه‌اڵم هه‌رگیز نه‌یتوانیوه‌‬ ‫تاقه‌ خاڵێکى نه‌ته‌وه‌ جێبه‌جێبکات و به‌رده‌وام‬ ‫خه‌ڵکى به‌وه‌ خه‌ڵه‌تاندوه‌ به‌ دروشمى گه‌وره‌‬ ‫و به‌ هه‌نگاوى بچوک خۆى بباته‌ پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫باوه‌ڕیشم وایه‌ قه‌ت نه‌یتوانیوه‌ به‌بێ پشت‬ ‫ب �ه‌س��ت��ن ب���ه‌ واڵت���ێ���ک دروش��م �ه‌ک��ان��ی��ش��ى‬ ‫به‌رزبکاته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام پرسى ب�ه‌و واڵتانه‌‬ ‫کردوه‌ که‌ هاوکارى بوون ئه‌وسا هه‌نگاوى‬ ‫ن��اوه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش ب��ووه‌ هۆى ئ �ه‌وه‌ى که‌رکوک‬ ‫و ن��اوچ �ه‌ داب���ڕاوه‌ک���ان ن �ه‌گ �ه‌ڕێ��ن �ه‌وه‌ س�ه‌ر‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬خێره‌ ئێستا به‌ نیازى ئه‌وه‌یه‌ له‌ژێر‬ ‫دروش��م��ى ده‌وڵ���ه‌ت���دا ف��ێ��ڵ ل �ه‌ گوێکانمان‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ب �ه‌ڕاس��ت��ى ئ �ه‌گ �ه‌ر حزبێکه‌ رژده‌‬ ‫(جدى) له‌و مه‌سه‌له‌یه‌ با جارێکه‌ سیاسه‌ته‌‬ ‫هه‌ڵه‌کانى خۆى چاک بکات‪ ،‬دژ به‌ هێزه‌‬ ‫شۆڕشگێڕه‌کانى پارچه‌کانى دى هاوپه‌یمانى‬ ‫نه‌به‌ستێت‪ ،‬خاکه‌که‌مان بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ده‌ست‬ ‫له‌ تااڵنکردنى ئ��اب��وورى واڵت هه‌ڵگرێت‪،‬‬ ‫رێگه‌ بدات ئاسایشێکى نیشتمانى و هێزێکى‬ ‫نیشتمانیمان هه‌بێت‪ ،‬دواى ئه‌وه‌ گه‌ر وتارى‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت به‌رزبکاته‌وه‌ ب��اوه‌ڕى پێ ده‌که‌ین‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم حزبێک خۆى بوبێته‌ هۆى دارمانى‬ ‫هه‌موو کۆڵه‌که‌کانى ده‌وڵ �ه‌ت ئیدى به‌ چ‬ ‫رویه‌که‌وه‌ باس له‌وه‌ ده‌کات ده‌وڵه‌ت دروست‬ ‫بکات؟ له‌ کاتێکدا هۆى نه‌بوونى ده‌وڵه‌تمان‬ ‫ئه‌و حزبه‌ بووه‌‪ .‬له‌ درێژه‌ى قسه‌کانیدا نه‌به‌ز‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬پێش هه‌موو شتێک به‌ر له‌وه‌ى بیر‬ ‫ل�ه‌ ده‌ره‌وه‌ بکه‌ینه‌وه‌ ده‌ب��ێ��ت بیر ل�ه‌ ناوخۆ‬ ‫بکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬تۆ ته‌ماشاى پێکهاته‌ى ئه‌م واڵته‌‬ ‫بکه‌‪ ،‬بزانه‌ هیچ بنه‌مایه‌کى ده‌وڵه‌ت بوونى‬ ‫تێدایه‌؟ له‌ روى ئابووریه‌وه‌‪ ،‬ئابووریه‌کى حزبى‬ ‫داته‌پیومان هه‌یه‌‪ ،‬له‌ روى هێزه‌وه‌‪ ،‬دوو هێزى‬ ‫حزبى میلیشیامان هه‌یه‌‪ ،‬که‌ وه‌الئیان بۆ‬ ‫حزبه‌ نه‌ک نیشتمان‪ ،‬له‌ روى ئاسایشه‌وه‌‪ ،‬دوو‬ ‫ئاسایشى حزبیمان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ک نیشتمانى‪،‬‬ ‫له‌ روى ئیداره‌وه‌‪ ،‬دوو ئیداره‌ى حزبیمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ ه�ه‌ر روی �ه‌ک �ه‌وه‌ ته‌ماشاى بکه‌ین ئه‌مه‌‬ ‫ئیماره‌تى بچوکى خێڵه‌کییه‌ نه‌ک هه‌نگاونان‬ ‫بۆ ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬ده‌وڵ���ه‌ت به‌ پیاوى نیشتمانى‬ ‫ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ن�ه‌ک به‌ پیاوى حزبى‪ ،‬ده‌وڵ �ه‌ت‬ ‫به‌ پیاوى به‌هێز دروست ده‌کرێت‪ ،‬نه‌ک به‌‬ ‫پیاوى بێ هێز‪ ،‬ده‌وڵه‌ت به‌ پیاوى سه‌ربه‌خۆ و‬ ‫نه‌ترس دروست ده‌کرێت‪ ،‬نه‌ک به‌ پیاوى ئه‌م‬ ‫واڵت و ئه‌و واڵت‪ ،‬بۆیه‌ گه‌ر دراوسێکانمان‬ ‫یان واڵتانى ده‌ره‌وه‌ش گه‌یشتبنه‌ ئه‌و باوه‌ڕه‌ى‬ ‫ببینه‌ ده‌وڵ �ه‌ت‪ ،‬کاتێک ته‌ماشاى ناوخۆى‬ ‫هه‌رێمه‌ک ‌ه ده‌ک �ه‌ن ئیدى پاشگه‌ز ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ باوه‌ڕم وایه‌ له‌ ماوه‌ى ئه‌م بیست ساڵه‌ى‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تى‪ ،‬ئه‌م دوو حزبه‌ کارێکیان‬ ‫ک��رد ده‌وڵ �ه‌ت بوونى ئێمه‌یان پاشخست بۆ‬ ‫ده‌ساڵیتر‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م شتانه‌مان باش بونایه‌ و‬ ‫هه‌رێمێکى دیموکراسى و به‌هێزمان هه‌بوایه‌‬

‫هاوسه‌رۆکى پارتى‬ ‫چاره‌سه‌رى دیار غه‌ریب‪:‬‬ ‫پرسه‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‬ ‫سنورى ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌ییان‬ ‫تێپه‌ڕاندووه‌‬ ‫تایبه‌ت به‌م پرسه‌ دیار غه‌ریب هاوسه‌رۆکى‬ ‫پارتى چاره‌سه‌رى ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م بابه‌ته‌ قسه‌‬ ‫زۆر هه‌ڵده‌گرێ‪ ،‬به‌ کورتى ده‌م�ه‌وێ ئه‌وه‌‬ ‫بڵێم تێڕوانینى ئێمه‌ وای���ه‌ ک �ه‌ چه‌مکى‬ ‫ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یى ئێستا بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫پرسه‌ نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬ئابوری و‬ ‫کلتورییه‌کان‪ ،‬ب��ۆت�ه‌ چه‌مکێک کاتى‬ ‫به‌سه‌ر چ��ووه‌‪ .‬ئه‌و کێشانه‌ى ئه‌مڕۆش له‌‬ ‫بوارى کلتورى‪ ،‬ئابورى و کۆمه‌اڵیه‌تى هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌شێکى پێوه‌ندى به‌ جۆرى ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ گرنگه‌ ئێمه‌ له‌ چاره‌سه‌ریتر‬ ‫بگه‌ڕێین‪ ،‬ئێمه‌ بۆ خۆمان ئ �ه‌و راستییه‌‬ ‫ده‌بینین زۆرێک له‌ میله‌تان ده‌وڵه‌تیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم کێشه‌کانیان چاره‌سه‌ر نه‌بووه‌‪ .‬ئێستاش‬ ‫ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یى بۆ خۆى بۆته‌ کێشه‌یه‌ک‪،‬‬ ‫چونکه‌ ناسنامه‌ى نه‌ته‌وه‌یى ناتوانێت به‌‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت �ه‌وه‌ پێناسه‌ بکرێ و ناتوانرێت به‌‬ ‫ده‌وڵه‌تیشه‌وه‌ ببه‌سترێ‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌ستویه‌تیه‌وه‌ به‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌‪ .‬ئێستا ناسنامه‌ى‬ ‫کلتورى‪ ،‬ئابورى و پرسه‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‬ ‫سنورى ده‌وڵ �ه‌ت��ى نه‌ته‌وه‌ییان تێپه‌ڕاندووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ بوونه‌ته‌وه‌ هۆکار بۆ به‌سه‌رچوونى‬ ‫ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یى‪ .‬له‌به‌ر ئه‌و تێز و تێگه‌یه‌ له‌‬ ‫کاتى ئێستا ئێمه‌ پێمان وایه‌ به‌ رۆژه‌ڤکردنى‬ ‫ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یى له‌ جگه‌ى خۆیدا نییه‌‪،‬‬ ‫رۆژه‌ڤ ب�ه‌ره‌و دواوه‌ راکێشانه‌‪ .‬هاوشێوه‌ى‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ چۆن له‌ کاتێکدا ئیمپڕاتۆرییه‌ته‌کان‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شانه‌وه‌ ـ نمونه‌ له‌ س �ه‌ده‌ى بیسته‌م‬ ‫که‌ ئیمپراتۆرى عوسمانى هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌ ـ‬ ‫هه‌ندێک رۆشنبیر و که‌س له‌ ناو کورد‬ ‫و میلله‌تاندا هه‌بوون جارێکیتر بانگه‌شه‌ى‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی��ان ده‌ک���رد ک�ه‌ جارێکیتر خه‌الفه‌ت‬ ‫ب��گ �ه‌ڕێ��ت �ه‌وه‌‪ .‬ئ��ێ��س��ت��اش ت��ی��ۆرى ده‌وڵ����ه‌ت‬ ‫به‌سه‌رچووه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ مه‌شغوڵکردنى خه‌ڵک‬ ‫و به‌ تایبه‌تى بۆ ئه‌وه‌ى سود له‌ ماته‌وزه‌ى‬ ‫کورد وه‌ربگرن‪ ،‬هه‌ندێک ناوه‌ند ده‌یانه‌وێ‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ کورد جارێکیتر مه‌شغوڵ بکه‌ن‪،‬‬ ‫له‌ رووى کاتبه‌ندیشه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ رووى‬ ‫شیکردنه‌وه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌ بۆ بارودۆخى‬ ‫ئێستا رۆژه‌ڤکردنى ده‌وڵه‌ت شتێکى گونجاو‬ ‫نییه‌ و له‌جیاتى ئ �ه‌وه‌ گرنگه‌ ئێمه‌ پرسى‬ ‫کلتورى‪ ،‬ئابورى و کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانمان به‌‬ ‫شێوه‌یه‌کیتر گفتگۆ بکه‌ین و جۆرێکیتر‬ ‫بگه‌ڕێین‪ ،‬چونکه‌ کاتێک تیۆرییه‌ک‬ ‫ب �ه‌س �ه‌ر ده‌چ���ێ���ت‪ ،‬ب��ێ��گ��وم��ان پێویسته‌ به‌‬ ‫تیۆرییه‌کى دیکه‌ جگه‌ى پ��ڕ بکرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ پێمان وایه‌ ئه‌و تیۆریه‌ى که‌ ده‌توانێ‬ ‫جێگه‌ى نه‌ته‌وه‌ ـ ده‌وڵه‌ت پڕ بکاته‌وه‌ تیۆرى‬ ‫«کۆنفیدرالیزمی دیموکراتیک»ه‌‪ ،‬واتا‬ ‫ن��اس��ن��ام�ه‌ى گ���ه‌الن کلتور و دی���ن‪ ،‬پرسه‌‬ ‫ئابورییه‌کانیش ب�ه‌ س��ن��ورى ده‌وڵه‌تێکه‌وه‌‬ ‫نابه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو ده‌یبه‌ستێته‌وه‌ به‌ ناسنامه‌ى‬ ‫کۆمه‌ڵگا و رێکخستنى خودى کۆمه‌ڵگاوه‌‪.‬‬ ‫ناسنامه‌ کلتورییه‌کان به‌ تێکه‌اڵوبوونى‬ ‫کلتورى ده‌به‌ستێ و ئابوریش نه‌ک وه‌ک‬

‫دیار غه‌ریب هاوسه‌رۆکى (‪:)PÇDK‬‬ ‫ئه‌و تیۆریه‌ى که‌ ده‌توانێ‬ ‫جێگه‌ى «نه‌ته‌وه‌ ده‌وڵه‌ت» پڕ‬ ‫بکاته‌وه‌ تیۆرى «کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراتیک»ه‌‬

‫قازانج‪ ،‬به‌ڵکو له‌ چوارچێوه‌ى هاوسه‌نگى‬ ‫ل�ه‌ ن��ێ��وان پێداویستییه‌کانى کۆمه‌ڵگادا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ پێمان وایه‌ قسه‌ و باسکردن‬ ‫له‌سه‌ر بابه‌تێکى به‌م ره‌نگه‌ یا خود گه‌ڕان‬ ‫به‌دواى تیورێکى نوێدا راستربوو وه‌ک له‌وه‌ى‬ ‫که‌ ئێمه‌ بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ ئه‌و تیۆریانه‌ى که‌‬ ‫کاتیان به‌سه‌رچووه‌‪ .‬له‌م روانگه‌وه‌ ده‌ڵێم به‌‬ ‫رۆژه‌ڤکردنى جارێکیتر نه‌ ته‌نها بۆ هه‌موو‬ ‫کورد‪ ،‬به‌ڵکو بۆ بارودۆخى ئێستاى جیهان و‬ ‫رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست له‌ جێى خۆیدا نییه‌‪.‬‬ ‫نه‌ک به‌م واتایه‌ که‌ ئێمه‌ ناتوانین ده‌وڵه‌ت‬ ‫دروست که‌ین وه‌ک هه‌ندێکجار له‌ زمانى‬ ‫به‌رپرسان و ژماره‌یه‌ک که‌سانى رۆشنبیره‌وه‌‬ ‫که‌ ده‌وترێ کاتى ئه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تان ئه‌وه‌‬ ‫په‌سه‌ند ناکه‌ن‪ ،‬به‌ڵکو له‌و روانگه‌وه‌ که‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌ڵێین ئه‌م تیۆریه‌ به‌سه‌رچووه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بنه‌مایه‌ ده‌ڵێن‪« :‬کاتى ئه‌وه‌ نییه‌»‪.‬‬ ‫دیار غه‌ریب له‌ درێژه‌ى قسه‌کانیدا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌م پرسه‌ نه‌ک ته‌نها بۆ پارچه‌کانیترى‬ ‫کوردستان قازانجى نییه‌‪ ،‬به‌ گشتى بۆ‬ ‫ک��ورد‪ ،‬بۆ باشورى کوردستانیش قازانجى‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونکه‌ وه‌ک وت��م مۆدێلێک که‌‬ ‫کاتى به‌سه‌رچوو بێت‪ ،‬سود به‌خش نابێت‬ ‫قسه‌ و ئیشى له‌سه‌ر بکه‌ى‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ له‌‬ ‫کاتێکى وا‪ ،‬پێمان وای �ه‌ به‌ رۆژه‌ڤکردنى‬ ‫شتێکى وا ده‌رفه‌تى چاره‌سه‌رى پرسى کورد‬ ‫و ده‌رف �ه‌ت��ى دۆزی��ن �ه‌وه‌ى ئه‌لته‌رناتیڤ بۆ‬ ‫پرسه‌کانیتریش که‌م ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵ�ه‌ت نه‌‬ ‫ته‌نها قازانجی نیه‪ ‌،‬به‌ڵکو به‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌‬ ‫ت��اک��ڕه‌ن��گ��ی��ی �ه‌ک��ان��ى‪ ،‬ره‌ن���گ���اوڕه‌ن���گ���ى و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندى جوگرافیاى کوردستانیش له‌‬ ‫هه‌موو بواره‌کاندا ده‌سڕێته‌وه‌‪ .‬هاوسه‌رۆکى‬ ‫پارتى چ��اره‌س�ه‌رى له‌ کۆتایى قسه‌کانیدا‬ ‫وتى‪ :‬ئه‌گه‌ر باس له‌ دروستکردنى ده‌وڵه‌تیش‬ ‫بکرێ پێداویستى خۆى هه‌یه‌‪ .‬من ناڵێم ئه‌مه‌‬ ‫ته‌نها ریکالمێکه‌‪ ،‬له‌وانه‌ له‌و دانوستانانه‌ى‬ ‫که‌ له‌ نێوان سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێمى کوردستان‬ ‫و به‌رپرسانى پارته‌ فه‌رمانڕه‌واکانى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تانى سه‌رده‌ستى‬ ‫ه�ه‌رێ��م�ه‌ک�ه‌ و ده‌وڵ �ه‌ت��ان��ى زل��ه��ێ��زى جیهان‬ ‫دروست ده‌بن باس له‌م بابه‌ته‌ کرابێت له‌وانه‌یه‌‬ ‫هه‌وڵ بدرێت زه‌مینه‌ى کرداریشى بۆ خۆش‬ ‫بکرێ‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى که‌ له‌ کرداردا ده‌بینرێ‬ ‫ئاماده‌کارییه‌کى ئه‌و تۆ نییه‌ چونکه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫تۆ بته‌وێ ده‌وڵه‌تێکیش رابگه‌یه‌نى ئه‌وه‌‬ ‫ده‌بێ پێگه‌کانى ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ دروست بکه‌ى‬ ‫و له‌ چوارچێوه‌ى پێگه‌ى ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌ که‌‬ ‫زه‌مینه‌ خۆشکردنه‌ بۆ کلتورێکى یه‌کگرتوو‪،‬‬ ‫زمانێکى یه‌کگرتوو و ئابورییه‌کى پته‌و‪،‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا خ��وێ��ن��دن�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ى واقیعیانه‌ بۆ‬ ‫مێژوو و له‌ رووى کردارییه‌وه‌ رێکخستنى‬ ‫هاوبه‌شى وه‌هات هه‌بێت که‌ بتوانى خۆتى‬ ‫پێبگرى و خۆت بپارێزى ئه‌وانه‌ش له‌ واقیعى‬ ‫ک��وردس��ت��ان��دا وه‌ک پێویست نابیندرێ‪،‬‬ ‫کاتێک که‌ ئه‌مه‌ نه‌بیندرێت و ئه‌و کاته‌ى‬ ‫که‌ ئه‌مه‌ش نه‌بینرێت له‌ رووى کرداریه‌وه‌‬ ‫ده‌توانرێت بڵێى ئاماده‌کارییه‌کان که‌مه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ق��س�ه‌ش��ى ل �ه‌س �ه‌ر ک��راب��ێ��ت‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ى ئاماده‌کارییه‌کان که‌مه‌ ره‌نگه‌ وه‌ک‬ ‫پێویست نه‌توانرێت کارێکى جیدى بۆ بکرێت‬ ‫و له‌سه‌ر ئاستى راگه‌یاندن بمێنێته‌وه‌‪ ،‬جا‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ندێ الی �ه‌ن ئیال بیانه‌وێت کار‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌مه‌ بکه‌ن بۆ به‌رژه‌وه‌ندى تایبه‌تى‬ ‫خۆیان و بیانه‌وێ پشتیوانى ک��ورد بکه‌ن‬ ‫بۆ کارێکى وا ئه‌و کاته‌ ئه‌گه‌ر هێزێکى‬ ‫گ���ه‌وره‌ى جیهانى ب�ه‌ ئاشکرا پشتى ئ�ه‌وه‌‬ ‫ب��گ��رێ‪ ،‬ره‌ن��گ �ه‌ پ��رۆس�ه‌ی�ه‌ک��ى ب��ه‌م ره‌نگه‌‬ ‫له‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ى دروستکردنى ده‌وڵه‌تێکى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى له‌ باشورى کوردستاندا وه‌ک که‌‬ ‫باس ده‌کرێ ته‌نها سێ پارێزگاى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان بگرێته‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌ چوارچێوه‌ى‬ ‫چه‌مکى به‌م ره‌نگه‌ ئه‌نجام بگرێ و ئه‌ویش‬ ‫ده‌که‌وێته‌ به‌رژه‌وه‌ندى ستراتیژى ئه‌و هێزه‌ى‬ ‫پشتیوانى لێده‌کات‪ ،‬وه‌ک ئیتر ده‌رفه‌تى‬ ‫بونیادنان‪ ،‬راگه‌یاندن و پاراستنى الوازه‌‪.‬‬

‫«سه‌یدسادق ل ‌ه (‪)%90‬ى له‌سه‌ر بنه‌ماى زیاده‌ڕه‌وى زیادى کردوه‌»‬ ‫به‌رزکردوه‌ته‌و‌ه ‪.‬‬ ‫بنه‌ماى زیاده‌ڕه‌وى فراوان بووه‌؟‬ ‫سازدانی‬ ‫ـ ده‌ت��وان��م بڵێم (‪ )%90‬ل �ه‌س �ه‌ر بنه‌ماى چه‌تر‪ :‬چه‌ند گه‌ڕکێکى کۆنى سیدصادق‬ ‫مه‌حمود عه‌بدولکه‌ریم‬ ‫زیاده‌ڕه‌وى زیادى کردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ تا ئێستا تاپۆنین ئه‌مه‌ش واى کردو‌ه‬ ‫چه‌تر‪ :‬هۆکارى ئه‌و زیاده‌ڕه‌وی ‌ه چییه‌؟ ئایا ئه‌و هاواڵتیان ‌ه نه‌توانن سود مه‌ندبن ل ‌ه‬ ‫قه‌زاى سه‌یدسادق یه‌کێک ‌ه ل ‌ه‬ ‫وه‌رگرتنى پیشینه‌ى خانووبه‌ره‌ له‌کاتێکدا‬ ‫ناگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ که‌مته‌رخه‌مى ئێوه‌؟‬ ‫قه‌زاکانى پارێزگاى سلیمانى‬ ‫ـ زیاده‌ڕه‌وى دیارده‌یه‌ک ‌ه هه‌موو کوردستانى چه‌ندین جار شاره‌وانى په‌یمانى تاپۆکردنى‬ ‫و که‌وتۆت ‌ه ناوه‌ندى ده‌شتى‬ ‫گ��رت��وه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬هه‌موو شارێک زی���اده‌ڕه‌وى ئ��ه‌وگ��ه‌ڕه‌ک��ان��ه‌ى داو‌ه ب��ۆت��ائ��ێ��س��ت��ا ئ�ه‌و‬ ‫شاره‌زووره‌وه‌‪ ،‬رێژه‌ى دانیشتوانى ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ره‌ن��گ � ‌ه رێ���ژه‌ى سه‌یدسادق گه‌ڕه‌کانه‌ تاپۆنه‌کراون؟‬ ‫ئه‌م شارۆچکه‌ی ‌ه نزیکه‌ى (‪)80‬‬ ‫زۆرت����ر ب��ێ��ت‪ ،‬ه���ۆک���ارى زۆر‌ه ل��ه‌وان��ه‌‪ ،‬ـ بۆ پرۆسه‌ى ته‌ملیک کردن پێویستمان‬ ‫ساڵى‬ ‫هه‌زار که‌سه‌‪ ،‬سه‌یدسادق ل ‌ه‬ ‫نه‌بونى ماسته‌ر پالن و نه‌خشه‌ى بنه‌ڕه‌تى‪ ،‬به‌ نه‌خشه‌ى بنه‌ڕه‌تى هه‌ی ‌ه گرفته‌ک ‌ه له‌وه‌و‬ ‫ساڵى‬ ‫(‪ )1955‬کراو ‌ه ب ‌ه ناحی ‌ه و ل ‌ه‬ ‫به‌شێکیشى هۆکارى سیاسییه‌ به‌ تایبه‌تى سه‌رچاو‌ه ده‌گرێت ک ‌ه ئێم ‌ه وه‌ک شاره‌وانى‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌عس‬ ‫(‪ )1988‬ل ‌ه الیه‌ن رژێمى به‬ ‫کاتى هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌س�ه‌اڵت و الیه‌ن ‌ه فه‌رمانبه‌رى ڕوپێوى پێویستمان نیه‌ تاکو‬ ‫‌ى‬ ‫خاپور کراو ‌ه و خه‌ڵکه‌که‬ ‫س��ی��اس��ی�ه‌ک��ان ن��ای��ان �ه‌وێ��ت دڵ���ى خه‌ڵک هه‌ستن ب� ‌ه ک��ارى ڕوپ��ێ��وى شاره‌وانیمان‬ ‫راگوێزراون‪.‬‬ ‫ل � ‌ه خ��ۆی��ان زووی����ر ب��ک �ه‌ن و چ��اوپ��ۆش��ی ته‌نها دوو ئه‌ندازیارو سێ ڕوپێووى هه‌ی ‌ه‬ ‫پ��اش راپ �ه‌ڕی��ن ئ����اوه‌دان ک���راوه‌ت���ه‌وه‌ و ب ‌ه ده‌که‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها هۆکارێکى تر هۆکارى ‪ ،‬ئ���ه‌و الی �ه‌ن �ه‌ى ک �ه‌ک��ارى ن�ه‌خ��ش�ه‌دان��ان‬ ‫شێوه‌یه‌کى خێرا سنورى شاره‌وانى فراوان کۆمه‌اڵیه‌تى‪ ،‬چونکه‌ خه‌ڵکه‌که‌ى زیاتر ده‌ک����ات ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ى ن�ه‌خ��ش�ه‌دان��ان� ‌ه‬ ‫ب��ووه‌‪ ،‬ل ‌ه ساڵى (‪ )2007‬یه‌که‌ى ئیدارى خه‌ڵکێکى ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی��ی �ه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا ئه‌وانیش به‌هۆى زۆرى شاره‌وانیه‌کانه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و شارۆچکه‌یه‌ له‌ ناحیه‌و‌ه گ��ۆڕاو‌ه بۆ ه��ه‌ژارى و که‌مده‌ستى خه‌ڵکه‌‪ ،‬چونک ‌ه نه‌یانتوانیو‌ه ب �ه‌زوى ئه‌وکاره‌مان بۆبکه‌ن‬ ‫ق �ه‌زا‪ ،‬سه‌رۆکى شاره‌وانى سه‌یدسادق ل ‌ه زه‌وى لێر‌ه هه‌رزانتر‌ه ب ‌ه به‌راورد ب ‌ه شوێنانى به‌اڵم خۆشبه‌ختانه‌ وبه‌سوپاسه‌وه‌ ئه‌مساڵى‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کانى شاره‌وانى ساڵى (‪)2000‬‬ ‫ک �ه‌وت � ‌ه ده‌س��ت��ى ی�ه‌ک��گ��رت��ووى ئیسالمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان و ت��ا ئێستاش ئ��ه‌و پۆست ‌ه‬ ‫نوێنه‌رى ئ �ه‌و حزب ‌ه ب �ه‌ڕێ��وه‌ى ده‌ب���ات‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫بۆچونى زۆرێک ل ‌ه دانیشتوانى ئه‌و شار‌ه‬ ‫وه‌ک پێویست پ���رۆژه‌ى خزمه‌تگوزارى‬ ‫بۆ ئه‌نجام ن���ه‌دراو‌ه و گله‌یى ئاراسته‌ى‬ ‫شاره‌وانى ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫(چ�ه‌ت��ر) ئ�ه‌م دی���دارى س��ازک��ردوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫م��اف��ن��اس (ج �ه‌م��ال ئ�ه‌ح��م�ه‌د م��ح�ه‌م�ه‌د)‬ ‫‌ى‬ ‫سه‌رۆکى شاره‌وانى سه‌یدسادق ک ‌ه ماوه تر‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ خه‌ڵکى دێن لێر‌ه نیشته‌جێ راب���وردو ل�ه‌الی�ه‌ن پ��ارێ��زگ��او‌ه کۆمه‌ڵێک‬ ‫ساڵ و نیوێکه‌ سه‌رۆکى شاره‌وانیه‌‪.‬‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫که‌سى ئه‌ندازیار و روپێویان بۆ ناردین‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫فراوانبوندای‬ ‫چه‌تر‪ :‬سه‌یدسادق به‌رده‌وام ل ‌ه‬ ‫چه‌تر‪ :‬دیارده‌یه‌ک هه‌ی ‌ه ئه‌ویش زیادبوونى ب ‌ه ه��اوک��ارى نه‌خشه‌دانان توانیان چه‌ند‬ ‫فراوان‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫ئێو‌ه چه‌ند‌ه توانیوتانه‌ له‌گ‬ ‫شار‌ه له‌سه‌ر زه‌وى کشتوکاڵى‪ ،‬ئه‌ویش ل ‌ه گه‌ڕه‌کێکمان بۆ ڕوپێو بکه‌ن و ئێستا‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫شوێنان‬ ‫‌و‬ ‫بونه‌دا خزمه‌ت بگه‌یه‌نن به‬ ‫رێگه‌ى فرۆشتنى زه‌ویه‌ کشتوکاڵییه‌کان چ��اوه‌ڕێ��ى تصدیقى نه‌خشه‌که‌ین و دواى‬ ‫ـ ه��ه‌م��وو ک���ه‌س ش��اه��ێ��دى ئ���ه‌وه‌ی���ه‌ ک ‌ه و پارچ ‌ه پارچه‌کردنى و دواتر ده‌کرێته‌و‌ه تصدیقه‌ک ‌ه ک��ارى ت��اپ��ۆک��ردن ده‌ک��رێ��ت‪،‬‬ ‫سه‌یدسادق گه‌وره‌ترین ف��راوان بوونى ب ‌ه ب ‌ه خانوو به‌ بێ بوونى نه‌خشه‌ى زانستى‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ى م��او‌ه چه‌ند گه‌ڕه‌کێکى ت��ر‌ه ک ‌ه‬ ‫خۆوه‌ بینیوه‌‪ ،‬ب ‌ه داخه‌و‌ه ئه‌م پرۆسه‌ى فراوان ئێو‌ه چیتان کردوه‌ بۆ وه‌ستانى ئه‌و دیارده‌؟ په‌یمانیان پێداوین ده‌ست بکه‌ن ب ‌ه رووپێوى‬ ‫بونه‌ له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کى زانستى نه‌بوه‌‪ ،‬ـ ئه‌وه‌ دیارده‌یه‌کى خراپه‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌ست ‌ه ک��ردن��ى و ب��ۆ ئ �ه‌و مه‌به‌ست ‌ه ل � ‌ه هه‌وڵى‬ ‫به‌ڵکو ب ‌ه شێوه‌ى زی��اده‌ڕه‌و بوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه په‌یوه‌ندیمان ک���ردو‌ه ب� ‌ه کشتوکاڵه‌وه‌ و به‌رده‌وامداین‪.‬‬ ‫کێشه‌ى زۆرى بۆ دروستکردوین‪ ،‬کاتێک ئاگادارمان کردون ک ‌ه ئه‌و زه‌ویانه‌ ده‌کرێن ـ تۆ باس ل ‌ه که‌مى که‌سی شاره‌زا ده‌که‌یت‬ ‫ش��ار ف���راوان ده‌بێت ئ�ه‌و کات ‌ه حکومه‌ت ب �ه‌ شوێنى نیشته‌جێ ب���وون‪ ،‬بازرگانى به‌ تایبه‌تى روپێ و ئه‌ندازیار بۆ سودتان‬ ‫مولزه‌مه‌ به‌وه‌ى که‌ خزمه‌تگوزارى ببات بۆ و ش��وێ��ن��ى ی��اری��گ��ا و ک��ارگ �ه‌ى بلۆک وه‌رنه‌گرت له‌ دامه‌زراندنى ساڵى پار ل ‌ه‬ ‫ئه‌و شوێنان ‌ه که‌ ب ‌ه زیاده‌ڕه‌وى دروستکراو‌ه پێویست ‌ه نه‌هێڵن‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌و زه‌ویانه‌ زه‌وى کاتێکدا ئه‌و دامه‌زراندن ‌ه له‌سه‌ر بنه‌ماى‬ ‫وه‌ک (ئاو و ئاوه‌ڕۆ و چه‌وڕێژ) ئه‌مان ‌ه کشتوکاڵین ل ‌ه رووى ته‌سه‌روفه‌و‌ه ناتوانین پێویستى فه‌رمانگه‌کان بوو؟‬ ‫ده‌کرێن وه‌ک کارێکى سه‌ره‌تایی‪ ،‬به‌اڵم ت�ه‌س�ه‌رف��ى پ��ێ��وه‌ ب��ک�ه‌ی��ن‪ ،‬ه�ه‌س��ت ده‌ک �ه‌م ـ من خۆم له‌ لیژنه‌ى دیاریکردنى میالکاتدا‬ ‫ئه‌نجامه‌که‌ى کێشه‌ى زی��اده‌ڕه‌وى دروست که‌مته‌رخه‌مى هه‌یه‌ له‌م بواره‌دا و جۆرێک بووم ل ‌ه سنورى قه‌زاى سه‌یدسادق به‌پێی‬ ‫ده‌ک����ات ک � ‌ه ک���ۆاڵن و ج���اده‌ و شوێنى ل � ‌ه شێلگیری ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت س�ه‌رۆک��ى ئه‌و دابه‌شکردنه‌ بڕیار بوو شه‌ش که‌سمان‬ ‫خ��زم �ه‌ت��گ��وزارى وه‌ک پێویست ن��ی��ن و یه‌که‌ى ئیداری ئه‌و دیارده‌یه‌ نه‌هێڵێت ل ‌ه ب��ۆ داب��م�ه‌زرێ��ن��ن ک�ه‌ س��ێ رووپ��ێ��و و دوو‬ ‫ناتوانرێت نه‌خش ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و واقع ‌ه دروست رێ��گ�ه‌ى ده‌س �ه‌اڵت��ى خ��ۆی �ه‌وه‌‪ ،‬رۆڵ��ى ئێم ‌ه ئه‌ندازیار و یه‌ک یاسایی ئه‌م ‌ه خۆم پڕم‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫ته‌نها ئاگادارکردنه‌وه‌ى الیه‌نى په‌یوه‌ندیدار‌ه کردوه‌ته‌وه‌ ناردوه‌م ‌ه و جارێکى تریش بۆ‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌پێی ئه‌و قسانه‌ سه‌یدسادق له‌سه‌ر و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ چه‌ندین جار نوسراومان ئه‌و مه‌به‌ست ‌ه فۆرمى ترمان پڕکردوه‌ته‌و‌ه‬

‫له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى شاره‌وانیه‌کان‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ب�ه‌داخ�ه‌و‌ه ل ‌ه وه‌جبه‌ى یه‌که‌م هیچ‬ ‫ناوێکمان ب��ۆ ن �ه‌ه��ات �ه‌وه‌ ل � ‌ه وه‌جبه‌کانى‬ ‫تر ته‌نها دوو که‌سیان بۆ دام�ه‌زران��دی��ن‬ ‫ک ‌ه ی�ه‌ک یاسایی و ی�ه‌ک ده‌رچ���وووى‬ ‫کشتوکاڵ به‌شى مه‌نتوجات ( ک ‌ه هیچ‬ ‫پسپۆڕى ئێمه‌ نیه‌) که‌ تا ئێستاش ده‌س‬ ‫ب�ه‌ک��ارن�ه‌ب��وون‪ ،‬ل �ه‌وب��اره‌وه‌ گله‌یى خۆمان‬ ‫گه‌یاندو‌ه و هه‌ست ده‌ک��ه‌م جۆرێک ل ‌ه‬ ‫ج��ی��اک��ارى ک���راوه‌ و ج��ۆرێ��ک سته‌میان‬ ‫لێکردوین‪ ،‬جگه‌ ل �ه‌وه‌ پێشتریش هه‌وڵى‬ ‫زۆرماندا له‌ رێگه‌ى سه‌رۆکى حکومه‌ته‌و‌ه‬ ‫بۆ دام�ه‌زران��دن��ى ئ�ه‌و که‌سانه‌‪ ،‬کاتێک‬ ‫ئێم ‌ه سورین له‌سه‌ر ئه‌و دامه‌زراندن ‌ه ته‌نها‬ ‫مه‌به‌ستمان ئه‌و‌ه بوو‌ه کۆمه‌ڵێک کارى‬ ‫هاواڵتیان و شاره‌که‌ هه‌یه‌ په‌یوه‌سته‌ ب ‌ه‬ ‫پسپۆڕى (هه‌نده‌سیه‌وه‌) کاتێک که‌سی‬ ‫پێویستمان نی ‌ه راسته‌وخۆ کارده‌کات ‌ه سه‌ر‬ ‫ئ��ه‌داى حکومه‌ت ل �ه‌و ش���اره‌دا‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬

‫به‌دواداچوون‬

‫قسه‌ی ‌ه تا چه‌ند ڕاسته‌؟‬ ‫ـ من وانازانم ئه‌و قسه‌ی ‌ه به‌و ره‌هایی ‌ه راست‬ ‫بێت‪ ،‬سه‌یدسادق شتى بۆ ک���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب ‌ه حکومى ئه‌وه‌ى شاره‌وانى هاتوه‌ت ‌ه سه‌ر‬ ‫شارێکى وێران و تا ساڵى (‪ )2009‬زۆربه‌ى‬ ‫پرۆژه‌کانى ئاوه‌ڕۆ بوون و که‌مترین پرۆژه‌ى‬ ‫ج��وان��ک��ارى ه �ه‌ب��وه‌‪ ،‬دواى ئ �ه‌و ب���ه‌رواره‌ش بونى شاره‌کان بودجه‌ دابین بکات‪ ،‬ده‌بینن‬ ‫سه‌یدسادق کۆمه‌ڵێک پرۆژه‌ى باشى بۆ زۆرجار په‌نا ده‌برێته‌به‌ر هه‌وڵه‌ شه‌خسیه‌کان‬ ‫ک��راو‌ه له‌ کۆنکرێت و قیر و باخچه‌ و و به‌دڵنیاییه‌و‌ه ئه‌گه‌ر سه‌یدسادق خاوه‌ن‬ ‫یاریگا و پرۆژه‌ى چه‌مى چه‌قان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ک�ه‌س��ی ن��زی��ک ل �ه‌ ب���ڕی���اره‌وه‌ى هه‌بوای ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌شدا ده‌ڵێم هێشتا پێویستمان ب ‌ه زۆر باشترخزمه‌ت ده‌کرا‪.‬‬ ‫پرۆژه‌ هه‌ی ‌ه تا بگه‌ینه‌وه‌ به‌ شاره‌کانى تر‪ .‬چه‌تر‪ :‬خه‌ڵکانێک ده‌ڵێن سه‌یدسادق بوه‌ت ‌ه‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬قسه‌یه‌کى ب��او هه‌ی ‌ه لێر‌ه ده‌ڵێن قوربانى ملمالنێی سیاسی ب ‌ه تایبه‌تى‬ ‫سه‌یدسادق به‌هۆى ئ �ه‌وه‌ى به‌رپرسه‌کانى له‌نێوان یه‌کێتى نیشتمانى و یه‌کگرتووى‬ ‫خه‌ڵکى ش��اره‌ک �ه‌ نین بۆی ‌ه دڵ��س��ۆز نین‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/11/17 - 2012/2/6‬‬

‫‪13‬‬

‫زیاده‌ڕه‌وى له‌ سه‌یدسادق به‌شێکی هۆکارى سیاسییه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌تى‬ ‫کاتى هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌سه‌اڵت و الیه‌ن‌ه سیاسییه‌کان نایانه‌وێت دڵى‬ ‫خه‌ڵک له‌ خۆیان زوویر بکه‌ن و چاوپۆشی ده‌که‌ن‬ ‫به‌شێک له‌ گله‌یى هاواڵتیان ناراسته‌وخۆ‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌ دوو ئه‌ندازیار‬ ‫و س��ێ م �ه‌س��اح �ه‌و‌ه ف��ری��اى ک��اره‌ک��ان��ی��ان‬ ‫ناکه‌وین‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌شێک له‌ گه‌ڕه‌که‌کانى سه‌ره‌وه‌ى‬ ‫شار نیگه‌رانن ل ‌ه دووکه‌ڵى زباڵه‌ى شار بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رى ئه‌و دیارده‌ی ‌ه ناکه‌ن؟‬ ‫ـ ه �ه‌م��وو ش���اره‌ک���ان ک���ه‌م ت��ا زۆر ئ�ه‌و‬ ‫دوک �ه‌ڵ �ه‌ی��ان ه�ه‌ی� ‌ه ب��ۆ چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام ناهێڵین دوکه‌ڵه‌که‌ى زیاد بکات و‬ ‫دایده‌پۆشین ب ‌ه خۆڵ‪ ،‬به‌اڵم بۆ چاره‌سه‌رى‬ ‫بنه‌ڕه‌تى بۆ سه‌یدسادق و ناوچه‌که‌ش بڕیار‌ه‬ ‫(ری سایکلین)ێک بکرێته‌وه‌ که‌ ده‌درێت ‌ه‬ ‫کۆمپانیای تایبه‌ت ب��ۆ ج��ی��اک��ردن�ه‌وه‌ى‬ ‫خۆڵ و خاشاکه‌ک ‌ه و به‌کارهێنانه‌وه‌ى؟‬ ‫له‌گه‌ڵ قائمقام شوێنمان بۆ دیارى کردو‌ه‬ ‫و چاوه‌ڕێن ل ‌ه ماوه‌یه‌کى که‌مدا ئه‌و پرۆژ‌ه‬ ‫جێبه‌جێ بکرێت ئه‌و شوێنه‌ ده‌بێت ‌ه زۆنێک‬ ‫بۆ قه‌زا و ناحیه‌کانى پێنجوێن و هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫و شاره‌زوور‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬خه‌ڵک به‌رده‌وام گله‌یى ئه‌و‌ه ده‌که‌ن‬ ‫ده‌ڵێن هیچ ن�ه‌ک��راو‌ه بۆ سه‌یدسادق ئه‌م‬

‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێن سه‌یدسادق که‌سی به‌رپرسی‬ ‫دڵسۆزى نیه‌ له‌ناو هه‌ردوو حزبی ده‌سه‌اڵت‬ ‫بۆیه‌ خزمه‌ت ناکرێت؟‬ ‫ـ من ناچمه‌ ناو نیه‌تى ئه‌و برا به‌رپرسان ‌ه‬ ‫ک ‌ه گوای ‌ه نیه‌تی دڵسۆزیان هه‌ی ‌ه یان نا‬ ‫هۆکارى ئه‌و قسه‌ی ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ که‌مى‬ ‫خزمه‌ت ل ‌ه شاره‌که‌ وایکردو‌ه خه‌ڵک ئه‌و‬ ‫گومان ‌ه ببات‪ ،‬ده‌بێت حکومه‌ت وه‌اڵمى‬ ‫ئه‌وه‌ بداته‌وه‌ بۆ به‌رپرسان خه‌ڵکى شاره‌ک ‌ه‬ ‫نین ئایا که‌سی شیاومان نی ‌ه یان ده‌رچووى‬ ‫کۆلێژمان نیه‌؟ به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه خه‌ڵکى‬ ‫زۆرباشمان هه‌ی ‌ه له‌ هه‌موو بواره‌کاندا‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ بڕگه‌ى دووه‌م��ى پرسیاره‌ک ‌ه‬ ‫ئه‌و قسه‌ی ‌ه به‌شێکى زۆر ل ‌ه راستى تێدای ‌ه‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى هه‌رێمى کوردستان هه‌رێمێکى‬ ‫دامه‌زراوه‌یى نی ‌ه تا له‌سه‌ر بنه‌ماى ژماره‌ى‬ ‫دانیشتوان و ف���راوان ب��وون واق��ع��ى وێ��ران‬

‫ئیسالمی‪ ،‬چ�ه‌ن��د‌ه ئ �ه‌و قسه‌ راس��ت� ‌ه ئه‌و‬ ‫ملمالنێیانه‌ ک��اری��گ �ه‌رى ه �ه‌ب��و‌ه له‌سه‌ر‬ ‫که‌مى خزمه‌تگوزارى له‌ شاره‌که‌؟‬ ‫ـ ب ‌ه بڕواى من ل ‌ه زه‌مه‌نێک ل ‌ه زه‌مه‌نه‌کاندا‬ ‫ک ‌ه ملمالنێی حزبی زۆر بوو له‌وانه‌ی ‌ه بوبێت ‌ه‬ ‫هۆى زیان ل ‌ه شاره‌که‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆى ئه‌و‬ ‫گۆڕانکاریانه‌ى که‌ رووی��داوه‌ له‌ چۆنێتى‬ ‫بیرکردنه‌وه‌ى خه‌ڵکى و الیه‌نه‌کانیش ئه‌م‬ ‫ملمالنێی ‌ه زۆر ک�ه‌م��ى ک���ردو‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌موو ئه‌مانه‌شدا سه‌یدسادق ل ‌ه ساڵى‬ ‫(‪ )2001‬تا ئێستا نزیکه‌ى (‪ )60‬ملیار‬ ‫دینار بۆ پرۆژه‌کانى خه‌رج کراوه‌‪ ،‬که‌ ئه‌م‬ ‫بڕ‌ه له‌ هه‌ر شارێکى ت��ردا خ�ه‌رج بکرای ‌ه‬ ‫شاره‌که‌ ده‌ڕازای �ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم وێرانى و کاول‬ ‫بوونى شاره‌ک ‌ه وایکردو‌ه ئێستا خه‌ریک ‌ه‬ ‫جوانکارى تیا دروست ده‌بێت‪.‬‬

‫بۆ ئاینده‌ی که‌رکوک رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نی تێڕوانینی جیاوازیان هه‌یه‌‬

‫رێکخراوه‌کان له‌الیه‌ن ئه‌حزابه‌کانه‌و ‌ه راده‌کێشرێن بۆ ملمالنێى تایفی و نه‌ته‌وه‌یی و ئاینزایی‬ ‫ئه‌منی زیاتر چاو کراوه‌بن‪ ،‬یه‌که‌م بۆ‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫رۆشنبیرکردن‪ ،‬دووه‌م بۆ به‌قه‌رار بوونی‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ساڵه‌یی‬ ‫ئ�ه‌م��ن و ئاسایشی ش��اره‌ک �ه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه رۆڵی رێکخراوه‌کانی‬ ‫ئه‌گه‌ر شیرازه‌ی باری ئه‌منی تێکبچێ‬ ‫کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نی بۆ ئاینده‌ی‬ ‫ئ���ه‌وا ک��ه‌رک��وک ل �ه‌ ب �ه‌غ��دا خراپیتر‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫که‌رکوک و کاریگه‌ری کشانه‌و‬ ‫ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬چ��اره‌س �ه‌ری کێشه‌کان ل�ه‌الی‬ ‫هێزه‌کانی ئه‌مریکا و دروست‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارانی کوردستان و الیه‌ن ‌ه‬ ‫نێوان‬ ‫بوونی ملمالنێی سیاسی‬ ‫سیاسیه‌کانی که‌رکوکه‌‪ ،‬تا کێشه‌ی‬ ‫لیستی عیراقیی ‌ه و ده‌وڵه‌تی‬ ‫سیاسی ل ‌ه واڵت چ��اره‌س �ه‌ر نه‌بێ‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫یاسا‪ ،‬ل ‌ه ریپۆرتاژێکدا‬ ‫که‌رکوک کێشه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫‌ند‬ ‫رۆژنامه‌ی (چه‌تر) چه‬ ‫کامیل ساڵه‌یی قایمقامی که‌رکوک‬ ‫فیدراسیۆنی‬ ‫رێکخراوێکی نێو‬ ‫ل�ه‌ب��اره‌ى ب��ارودۆخ��ى ئه‌منى که‌رکوک‬ ‫‌نی‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫‌ڵگای‬ ‫ه‬ ‫کۆم‬ ‫رێکخراوه‌کانى‬ ‫و رۆڵ���ى رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى کۆمه‌ڵگاى‬ ‫‌دوێنێت‪...‬‬ ‫ه‬ ‫ل ‌ه که‌رکوک د‬ ‫مه‌ده‌نى به‌م شێوه‌یه‌ بۆمان دوا‪ :‬رۆڵی‬ ‫ج����ه‌وده‌ت ج����ه‌واد ج��اس��م ل��ی��وا روک��ن��ی‬ ‫رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نی زۆر‬ ‫‌ندیکای‬ ‫خ��ان�ه‌ن��ش��ی��ن و س��ه‌رۆک��ی سه‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬ل� ‌ه ه �ه‌ر شوێنێک هاوشانی‬ ‫پزیشکانی ک �ه‌رک��وک ل��ه‌و ب��اره‌ی �ه‌و‌ه ‪ n‬پێویست ‌ه ستراتیژ و تێڕوانینی نوێ بۆ که‌رکوک له‌به‌رچاو بگیرێ‬ ‫رۆڵ��ی ئیداره‌یه‌ و بۆ هاوکاری ئیدار‌ه‬ ‫وتی‪ :‬رۆڵی رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگاى‬ ‫په‌یدا بوون‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌و رۆڵه‌ کاریگه‌ر‬ ‫مه‌ده‌نی و که‌سایه‌تی و پیاوانی ئایینی ت���ای���ب���ه‌ت ب����ه‌م پ���رس���ه‌ وت�����ی‪ :‬رۆڵ���ی ب��وون��ی س���ه‌روه‌ری هه‌نگاوی باشن بۆ به‌ڕێوه‌به‌ری ته‌له‌فزیۆنی که‌رکوک له‌م‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی ب��ۆ س��اڵ��ی (‪)2012‬‬ ‫ب��ۆ هۆشیار ک��ردن �ه‌وه‌ی ه��اواڵت��ی��ان بۆ رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نی بۆ س�ه‌رب�ه‌خ��ۆ ب���وون‪ ،‬پێویسته‌ ستراتیژ و باره‌یه‌وه‌ وتی‪ :‬رێکخراوه‌کانی که‌رکوک‬ ‫ی ک �ه‌رک��وک‪ ،‬چونک ‌ه بودجه‌یه‌کی‬ ‫ئاینده‌ی که‌رکوک گرنگه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئاینده‌ی شاری که‌رکوک ب ‌ه گرنگ تێڕوانینی نوێ بۆ که‌رکوک له‌به‌رچاو له‌ چه‌ندین نه‌ته‌وه‌ی جیاواز پێکهاتوون‪،‬‬ ‫خه‌یاڵی بۆ پرۆژه‌کان هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێ‬ ‫هاواڵتی بۆ خاک و نیشتمان هه‌ستی ده‌بینم‪ ،‬بۆ هۆشیار کردنه‌وه‌ی هاواڵتیان بگیرێ ‌و بۆ ئ �ه‌وه‌ی خزمه‌تى پێکه‌و‌ه وه‌ک ک���ورد و ع���ه‌ره‌ب و ت��ورک��م��ان‪،‬‬ ‫رۆڵ����ی رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��اى‬ ‫ئینتیمابونی ه�ه‌ب��ێ��ت‪ ،‬ب���ه‌داخ���ه‌وه‌ الی ب�ه‌ ک��ردن �ه‌وه‌ی سیمینار و ڤیستیڤاڵ ژیان و برایه‌تی و ئاشتی بکات‪ ،‬هه‌مان هه‌ریه‌که‌ گوزارشت له‌ بیر و بۆچوونی‬ ‫م �ه‌ده‌ن��ی ک��اری��گ�ه‌ر ب��ێ��ت‪ ،‬ب��ۆ هوشیار‬ ‫ت��اک��ی کۆمه‌ڵگا گرنگی پێنادرێ‪ ،‬و ک��ۆن��گ��ره‌‪ ،‬ه��ه‌روه‌ه��ا ب �ه‌چ��اودێ��ری و کات سنوور بۆ ده‌ستێوه‌ردانی ده‌ره‌کی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ و الیه‌نێکی سیاسی ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫کردنه‌وه‌ی هاواڵتی و خزمه‌تگوزاری و‬ ‫ک ‌ه ئه‌مه‌ خاڵی الوازیمانه‌‪ ،‬که‌ له‌الیه‌ن ئه‌نجامدانی چه‌ندین چاالکی جۆرا و دابنێت‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌ی که‌رکوکیانه‌ بیرناکه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێکه‌وه‌ ژیان رۆڵی ئه‌رێنیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌حزابه‌کان راده‌کێشرێن بۆ نه‌زعه‌ی جۆریش ده‌بێت ‌ه ئه‌ڵقه‌ی په‌یوه‌ندی نێوان ناهیده‌ محه‌مه‌د شه‌کرچی له‌ رێکخراوی ئێمه‌ ل� ‌ه ن��او قه‌یرانێکی سیاسیداین‪،‬‬ ‫هه‌ڤاڵ بڕیار‪ ،‬له‌ کۆمه‌ڵه‌ی هونه‌ری‬ ‫تایفی و نه‌ته‌وه‌یی و ئایینزایی‪ ،‬بێگومان هاواڵتی و ده‌س �ه‌اڵت و حکومه‌ت‪ ،‬بۆ به‌رنامه‌ی نیشتمانی ژنانی که‌رکوک‪ ،‬ئه‌گه‌ر ل ‌ه به‌غدا کێشه‌ سه‌ره‌کیه‌کان‬ ‫دیجله‌ی که‌رکوک‪ ،‬تایبه‌ت ب ‌ه هه‌مان‬ ‫دوورک�ه‌وت��ن�ه‌و‌ه له‌و بیرۆکه‌یه‌ دوورم��ان گه‌یشتن ‌ه ئامانج پێویسته‌ رێکخراوه‌کان له‌و باره‌یه‌وه‌ وتی‪ :‬بۆ ئاینده‌ی هه‌موو چ��اره‌س �ه‌ر نه‌بن ب�ه‌ ده‌ی���ان سیمینارمان‬ ‫بابه‌ت وتی‪ :‬وه‌ک بیرو بۆچوونی خۆم‪،‬‬ ‫ده‌خاته‌و‌ه له‌ کاری تیرۆرستی‌و هاوکات بێالیه‌نی خ��ۆی��ان رابگه‌یه‌نن‪ ،‬ل �ه‌دوای ن���ه‌ت���ه‌وه‌ک���ان���ی ک���ه‌رک���وک پێویست ‌ه پێویست ده‌بێت‪ ،‬کشانه‌وه‌ی هێزه‌کانی‬ ‫رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نی‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی ده‌ره‌ک��ی ک ‌ه سه‌رچاوه‌ی ک���ش���ان���ه‌وه‌ی ه���ێ���زه‌ک���ان���ی ئ �ه‌م��ری��ک��ا تواناکان بخرێنه‌گه‌ڕ‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی تێکڕا ئه‌مریکا ئه‌م ‌ه سه‌ره‌تایه‌ک ‌ه ئاگامان لێی ‌ه‬ ‫له‌ که‌رکوک ئاستی هۆشیاریان نیی ‌ه‬ ‫ئیرهاب ‌ه ‌و په‌یوه‌ندی هه‌ی ‌ه به‌ ئه‌جێندای ده‌ب���ێ رۆڵ���ی رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان کارابێت پێکه‌وه‌ ب ‌ه ئاسوده‌یی بژین‪ ،‬ئه‌گه‌ر ل ‌ه له‌ به‌غدا ده‌یان ته‌قینه‌و‌ه روویان داوه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ک�ه‌ بتوانن رۆڵ��ی رێبه‌رایه‌تی ل� ‌ه نێو‬ ‫ب��ۆ نه‌هێشتنی دی�����ارده‌ى ن��ائ�ه‌م��ن��ی و هه‌موو مه‌سه‌له‌کان پێکه‌و‌ه کۆکبین که‌رکوک رۆژان ‌ه ب ‌ه بۆمبی الستیکی‬ ‫سیاسی واڵتانی ئیقلیمیه‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگادا ببینن ‌و بتوانن خزمه‌ت‬ ‫صه‌فا ئیبراهیم ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی به‌رقه‌رابوونی ئاشتی‪ ،‬تا بتوانێ خزمه‌تی ئه‌وا ده‌ستی ده‌ره‌کی بێ هێز ده‌بێت‪.‬‬ ‫لکێنراو و ده‌مانچه‌ی بێده‌نه‌گ خه‌ڵک‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬خۆیان له‌ کۆمه‌ڵێک کێشه‌دان‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای ک���ه‌رک���وک و ن��وێ��ن �ه‌ری زیاتر پێشکه‌شی که‌رکوکیه‌کان بکرێت‪ ،‬ع��وب��ێ��د ره‌ش��ی��د س��اڵ �ه‌ی��ی‪ ،‬ب�ه‌رپ��رس��ی ده‌ڕوات‪ ،‬پێویسته‌ له‌سه‌ر رێکخراوه‌کانی‬ ‫ناتوانن چاره‌سه‌ری بکه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر قس ‌ه‬ ‫س��اب��ی��ئ �ه‌ی م �ه‌ن��دائ��ی ل�� ‌ه ک �ه‌رک��وک چونک ‌ه ده‌رچ��ون��ی هێزی داگیرکه‌ر و رێ���ک���خ���راوی ئ���ای���ن���ده‌ی ک���ارک���ۆد و ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��اى م �ه‌ده‌ن��ی و ده‌زگ��اک��ان��ی‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ساڵی (‪ )2012‬ده‌ک���رێ‪ ،‬ئایا‬

‫بۆ ساڵی (‪ )2011‬چیکرا؟ ئه‌قڵیه‌تی‬ ‫رێکخراوه‌کان دواکه‌وتویی پێوه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫ده‌ب��ێ رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان ل�ه‌ن��او کۆمه‌ڵگا‬ ‫خۆیان دیموکراسی و رۆشنبیر‌و ئازادبن‪،‬‬ ‫سه‌ر به‌ هیچ الیه‌نێکی سیاسی نه‌بن‪،‬‬ ‫بتوانن که‌سانی ئازاد بئافرێنن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆیان به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بن‪ ،‬بێگومان رۆڵیان‬ ‫نابێت بۆ هیچ کێشه‌یه‌ک‪.‬‬ ‫رون��اک عه‌لی‪ ،‬به‌رپرسی رێکخراوی‬ ‫س��ازان بۆ ئافره‌تان ب�ه‌م شێوه‌ی ‌ه بۆمان‬ ‫دوا‪ :‬رۆڵ���ی رێ��ک��خ��راوی م �ه‌ده‌ن��ی بۆ‬ ‫رووداوه‌ک��ان��ی ک�ه‌رک��وک به‌ره‌وپێشه‌و‌ه‬ ‫چوون به‌خۆوه‌ ده‌بینێت‪ ،‬چونک ‌ه له‌ناو ئه‌و‬ ‫ملمالنێ سیاسیه‌ ده‌توانن رۆڵی خۆیان‬ ‫ببینن‪ ،‬ئه‌و بۆچونه‌ جیاوازانه‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ئێمه‌ سودی لێده‌بینین‌و ئه‌یکه‌ینه‌ خاڵ‪،‬‬ ‫بزانین خاڵی الواز و به‌هێزمان چییه‌‪،‬‬ ‫راس��ت� ‌ه بۆچوونمان ج��ی��اوازه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم بۆ‬ ‫یه‌ک ئامانج به‌هێزمان ده‌کات‪.‬‬ ‫چاالکوانێکی ژنان که‌ نه‌یویست ناوى‬ ‫خ���ۆى ئ��اش��ک��را ب��ک��ات وت����ی‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫هاتووه‌ بۆ فیدراسیۆن‪ ،‬بۆ خۆی نازانێ‬ ‫مانای فیدراسیۆن چییه‌‪ ،‬فیدراسیۆن‬ ‫سه‌ر ب ‌ه پارتییه‌‪ ،‬ت��ۆڕی رێخراوه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نی سه‌ر به‌ یه‌کێتییه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆی���ان ل���ه‌ن���او خ���ۆی���ان رێ���ک نیین‪،‬‬ ‫هه‌موو رێکخراوه‌کان ئیفلیجن ناتوانن‬ ‫روبه‌روی کێشه‌کانی که‌رکوک ببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫رێکخراوه‌کانی ک �ه‌رک��وک هه‌ڵگری‬ ‫ئه‌جێندای نه‌ته‌وه‌یین‪ ،‬ناتوانن خزمه‌ت‬ ‫ب�ه‌ ش��اره‌ک � ‌ه ب��ک�ه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ک ک��ورد‬ ‫ناتوانین ل � ‌ه چ��وارچ��ێ��وه‌ی کوردستان‬ ‫خزمه‌تی که‌رکوک بکه‌ین‪ ،‬بۆی ‌ه وه‌ک‬ ‫رێکخراوی مه‌ده‌نی هیچمان پێناکرێت و‬ ‫رۆڵمان نییه‌‪.‬‬

‫کراوه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪14‬‬

‫ه ساڵى بێ پرۆژه‌ى به‌ڕێکرد‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌‬

‫په‌رله‌مانتارێک‪ :‬حکومه‌ت فێڵ ل ‌ه ئێم ‌ه و شه‌هیده‌کان ده‌کات‬

‫ئاماده‌کار‬

‫یادگار ره‌ئوف‬ ‫به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى ده‌ست‬ ‫(چه‌تر) که‌وتون نۆ پرۆژه‌ى‬ ‫ستراتیجى شارى هه‌ڵه‌بج ‌ه سێ‬ ‫ساڵ ‌ه بودجه‌یان بۆ دابینکراو ‌ه‬ ‫به‌بڕى (‪ )15‬ملیار دینار و پرۆژه‌کان‬ ‫جێبه‌جێ نه‌کراون‪ ،‬ئه‌ندامێکی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێمانیش‬ ‫دواکه‌وتنی پرۆژه‌کان ده‌گه‌ڕێنێته‌و ‌ه‬ ‫بۆ که‌مته‌رخه‌مى ئه‌ندازیاره‌کان و‬ ‫نه‌بوونى بودجه‌‪.‬‬

‫ت �ه‌واون �ه‌ک��ردن��ی پ���رۆژه‌ ب��وه‌ت��ه‌‌ دی���ارده‌و‬ ‫ه �ه‌ڵ �ه‌ب��ج �ه‌ش ب �ه‌ده‌رن��ی��ی � ‌ه ل�ه‌وک��ێ��ش�ه‌ی�ه‌و‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬حه‌سه‌ن عه‌بدواڵ‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى پ��ارێ��زگ��اى سلێمانى ب ‌ه‬ ‫(چ����ه‌ت����ر)ى راگ����ه‌ی����ان����د‪ :‬ب��ن��چ��ی��ن�ه‌ی‬ ‫کێشه‌کان ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ که‌مته‌رخه‌مى‬ ‫ئه‌ندازیاره‌کان و نه‌بوونى بوج ‌ه بۆ دیزاین‬ ‫و ده‌رخسته‌ى پرۆژه‌کان یه‌ک ڕۆژ ئه‌و‬ ‫پرۆژان ‌ه دوابکه‌ون زیانیان هه‌یه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫ڕێ��گ��اس��ازى و ئ���او و ئ�����اوه‌ڕۆن ده‌ب��ێ��ت‬ ‫ده‌زگاى جێبه‌جێکار لێپێچینه‌و‌ه بکات‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌ پرۆژه‌ جێبه‌جێ نه‌کراوه‌کان‬ ‫دروس���ت���ک���ردن���ى (‪ )270‬خ���ان���وو‌ه بۆ‬ ‫ک��ه‌س��وک��ارى ش �ه‌ه��ی��دان��ى س �ه‌ن��گ �ه‌ر و‬ ‫ئ �ه‌ن��ف��ال��ک��راوه‌ک��ان و ل��ه‌س��ه‌ر ب��وج �ه‌ى‬ ‫پارێزگاکانه‌‪.‬‬ ‫سه‌عدون نامدار‪ ،‬به‌رپرسى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى‬ ‫ئه‌نفالکراوانى هه‌ڵه‌بجه‌ وت��ی‪ :‬ڕاست ‌ه‬

‫‪ n‬پرۆژ ‌ه هه‌یه‌ بڕه‌که‌ى چوار ملیار دینار بوو ‌ه و جێبه‌جێ نه‌کراو ‌ه و پاره‌که‌شى گواستراوه‌ته‌و ‌ه بۆ شوێنێکیتر فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬

‫پ����رۆژه‌ی دروس��ت��ک��ردن��ى ئ���ه‌و خ��ان��وان� ‌ه‬ ‫دواک������ه‌وت������وه‌‪ ،‬س����ه‌ردان����ى ش����اره‌وان����ى‬ ‫ه �ه‌ڵ �ه‌ب��ج �ه‌م��ان ک�����ردو‌ه ت���اوه‌ک���و زه‌وى‬ ‫پرۆژه‌که‌مان بۆ جیابکه‌نه‌وه‌‪ ،‬کێشه‌مان‬ ‫ل���ه‌وه‌دای��� ‌ه ش���اره‌وان���ى زه‌وی����ان ب��ۆ دابین‬ ‫نه‌کردوین و نازانم بوجه‌ى ئه‌و خانوان ‌ه‬ ‫چه‌نده‌‪ ،‬ل ‌ه ئێستاشدا (‪ )900‬شه‌هیدى‬ ‫کیمیابارانمان هه‌یه‌ سودمه‌ند نه‌بوون‬ ‫له‌خانوو وه‌رگرتن‪.‬‬ ‫ب��ۆم��ان ده‌رک���ه‌وت���ووه‌ ح��ک��وم�ه‌ت فێڵى‬ ‫لێکردوین‬ ‫ل���ه‌ الی���ه‌ک���ی ت�����ره‌وه‌ ب��ی�لال س��ل��ێ��م��ان‪،‬‬

‫سه‌رۆکى لیژنه‌ى شاره‌وانى له‌ په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستان ئ��ام��اژه‌ی بۆ ئ�ه‌وه‌ک��رد ئه‌و‬ ‫پرۆژانه‌ى ناویان هاتووه‌ وه‌زاره‌ت��ى پالن‬ ‫دانان داویه‌تى به‌ په‌رله‌مان و ئاگادارى‬ ‫نین ح��ک��وم�ه‌ت ب �ه‌ ره‌س��م��ى ب �ه‌ ئێمه‌ى‬ ‫ن��ه‌داوه‌ له‌ ئێمه‌ى ش��اردۆت �ه‌وه‌ بۆ نمونه‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ک بڕه‌که‌ى چوار ملیار دینار‬ ‫ب��ووه‌ و جێبه‌جێ نه‌کراوه‌ و پاره‌که‌شى‬ ‫گواستراوه‌ته‌وه‌ بۆ شوێنێکیتر حکومه‌ت‬ ‫ئ��ێ��م �ه‌ى ئ���اگ���ادارن���ه‌ک���ردوه‌ دوات�����ر له‌‬ ‫به‌دواداچوونی خۆمان بۆمان ده‌رکه‌وتووه‌‬ ‫حکومه‌ت فێڵى لێکردوین‪.‬‬

‫پ�����رۆژه‌م�����ان ن��ی��ه‌ ن �ه‌چ��وب��ێ��ت �ه‌ ب����وارى‬ ‫جێبه‌جێکردنه‌وه‌ و بوجه‌ى بۆ دابین کرابێت‬ ‫هه‌روه‌ها خالید حسێن‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى‬ ‫شاره‌وانیه‌کانى سلێمانى وتی‪ :‬پرۆژه‌مان‬ ‫نیه‌ نه‌چوبێته‌ ب��وارى جێبه‌جێکردنه‌وه‌ و‬ ‫بوجه‌ى بۆ دابین کرابێت ئه‌وه‌ى په‌یوه‌ست ‌ه‬ ‫ب ‌ه وه‌زاره‌ت��ى شاره‌وانیه‌وه‌ دراو‌ه ب ‌ه مقاول‬ ‫و کۆمپانیاکان کارى تێدا ده‌که‌ن ئه‌و‬ ‫پ��رۆژان �ه‌ش��ى دوا ب��ک�ه‌ون ی��ان جێبه‌جێ‬ ‫ن�ه‌ک��رێ��ن ئێم ‌ه لێپێچینه‌وه‌ی خ��ۆم��ان‬ ‫ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫(چ�ه‌ت��ر) چه‌ندین ج��ار په‌یوه‌ندی کرد‬

‫ب��� ‌ه ل �ه‌ت��ی��ف ش��ێ��خ ع���وم���ه‌ر‪ ،‬ن��وێ��ن �ه‌رى پ����ردی چ �ه‌م��ى ک���ارێ���ز ل��� ‌ه گ �ه‌ڕه‌ک��ى‬ ‫سه‌رۆکى حکومه‌ت له‌ سلێمانى‪ ،‬وه‌اڵمى شه‌هیدان‪ ،‬ڕێگاسازى گه‌ڕه‌کى سه‌راو و‬ ‫به‌شێک ل ‌ه شه‌هیدان له‌سه‌ر بوجه‌ى سالێ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌که‌ى نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫پرۆژه‌کانیش بریتین له‌ پرۆژه‌ى ئاوه‌ڕۆى (‪ )2010‬ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى‬ ‫ب��ه‌ش��ێ��ک ل���ه‌ن���اوچ���ه‌ى پ��ی��ش��ه‌س��ازى‪ ،‬و ت�ه‌واوک��ردن��ى هۆڵى بۆنه‌کان له‌سه‌ر‬ ‫ڕێگاسازى کۆنکرێتى گه‌ڕه‌کى جوله‌کان بوجه‌ى دکتۆر ڕۆژ به‌بڕى (‪ )300‬هه‌زار‬ ‫و پیرمحه‌مه‌د‪ ،‬ڕێ��گ��اس��ازى گه‌ڕه‌کى دۆالر و دروستکردنى (‪ )200‬خانوو‬ ‫پ��ی��رم��ح�ه‌م�ه‌د ت��ا گ���ه‌ڕه‌ک���ى ی��ادگ��ارى بۆ بنه‌ماڵه‌ى ئه‌نفاله‌کان له‌سه‌ر بوجه‌ى‬ ‫به‌رامبه‌ر گۆڕستانى شێخ سمایل‪ ،‬ناوه‌ندى سالێ (‪ )2010‬ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى‬ ‫سازان له‌سه‌ر بودجه‌ی شاره‌وانی ساڵی سلێمانى و دروستکردنى مه‌ڵبه‌ند و هۆڵى‬ ‫(‪ ،)2008‬رێگاسازى گه‌ڕه‌کى (‪ )157‬ڕۆشنبیرى له‌سه‌ر ئه‌رکی تاریق هاشمى‬ ‫ک��ان��ى ب���او‌ه ک��ۆچ �ه‌ک‪ ،‬دروستکردنى ل ‌ه ساڵى (‪.)2010‬‬

‫رێبوار عه‌زیز‪ :‬ده‌بێت حکومه‌تی‬ ‫ه یاساى‬ ‫هه‌رێم په‌یوه‌ست بێت ب ‌‬ ‫رێکه‌وتننامه‌ى مافه‌کانى منداڵ‬

‫دیدار‬

‫هه‌ندرێن شوکرواڵ‬ ‫ڕێبوار عزیز سه‌عید‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌ریشتیارى به‌شى ڕاگه‌یاندنى‬ ‫ڕێکخراوی منداڵ پارێزی کوردستان‬ ‫ل ‌ه دیدارێکی (چه‌تر)دا باس له‌ کار‬ ‫و چاالکی رێکخراوه‌که‌یان ده‌کات‬ ‫له‌ماوه‌ی (‪ )20‬ساڵی رابردوودا‬ ‫و ئاماژ ‌ه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌کات ل ‌ه‬ ‫به‌رنامه‌کانیاندا گرنگی به‌ منداڵ‬ ‫ده‌ده‌ن و جیاوازی نه‌ته‌وه‌یی الی‬ ‫ئه‌وان بوونی نیه‌‪.‬‬

‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ئ����ه‌م ڕێ���ک���خ���راوه‌ ل���ه‌ م����اوه‌ى‬ ‫ئیشکردنیدا کار و چاالکیه‌کانی چی‬ ‫بووه‌؟‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌و ق���ۆن���اغ و ب���ارودۆخ���ه‌‬‫سیاسیه‌ى که‌ کوردستانى پێدا تێپه‌ڕیووه‌‬ ‫ئه‌م رێکخراوه‌ ته‌واو کاریگه‌رى هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌ تایبه‌تى ئه‌و گه‌مارۆ ئابوور‌یه‌ى که‌‬ ‫ع��ێ��راق و کوردستانیشى گ��رت�ه‌وه‌ له‌و‬ ‫دۆخه‌ دژوارانه‌دا ڕێکخراوى مناڵپارێزى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ل�ه‌ س �ه‌ره‌ت��ادا ه�ه‌وڵ��ى داوه‌‬ ‫ل�ه‌ ڕێ��ک��خ��راوه‌ م��رۆی�ه‌ جیهانیه‌کانه‌وه‌‬ ‫کۆمه‌ک بۆ مندااڵن کۆبکاته‌وه‌ بۆ‬ ‫نموونه‌ جل و به‌رگ هاوکارى و ده‌رمانى‬ ‫ک��ۆک��ردۆت �ه‌وه‌‪ ،‬ئینجا ژه‌م �ه‌ خواردنى‬

‫پێشکه‌ش به‌ مندااڵنى خوێندنگه‌کان‬ ‫ک���ردووه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش بۆ ئه‌وکاته‌ گرنگ‬ ‫ب��ووه‌‪ ،‬چونکه‌ ل�ه‌و س �ه‌رده‌م �ه‌دا منداڵ‬ ‫پێویستى به‌ ژه‌مێک خ��واردن هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا دۆخه‌که‌ جیاوازتره‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬شێوه‌ی کارکردنی رێکخراوه‌یتان‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫ڕێکخراوه‌که‌مان له‌ پێنج سێکته‌ردا‬‫ئیشى ک����ردووه‌ ئ���ه‌وان���ه‌ش سێکته‌رى‬ ‫په‌روه‌رده‌یى و ته‌ندروستى و گرتنه‌ خۆ و‬ ‫پاراستنى منداڵ و ئینجا سێکته‌رێکى‬ ‫هه‌بووه‌ بۆ ئه‌ندازیاری‪ ،‬ئه‌م سێکته‌ره‌ش‌‬ ‫ئ��ی��ش��ى ک��������ردووه‌ و ک���اروچ���االک���ى‬ ‫ک��ردووه‌ به‌رهه‌مى ئه‌م به‌شه‌ش دووب��اره‌‬ ‫به‌کارهێنراوه‌ته‌وه‌ وات�ه‌ پشتى به‌ خۆى‬ ‫به‌ستووه‌ بۆئه‌وه‌ى چاالکیه‌کانى به‌رده‌وام‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم دواى س��اڵ��ی (‪)2003‬‬ ‫پ��اش گ��ۆڕان��ى ب���اروودۆخ���ى ل �ه‌ ڕووى‬ ‫سیاسى و ئابووریه‌وه‌ ڕێکخراوه‌کانمان‬ ‫هه‌نگاوه‌کانى به‌ جۆرێکیتر بووه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫ه�ه‌م��وو ڕێکخراوێک ک��اری��ان ده‌س��ت‬ ‫ن��ی��ش��ان ک��ردن��ى ک���ه‌م و ک��وڕی�ه‌ک��ان�ه‌‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگه‌ به‌تایبه‌تى ئێمه‌ ده‌ست نیشان‬ ‫ک��ردن��ى ئ �ه‌و شتانه‌یه‌ ک�ه‌ کاریگه‌رى‬ ‫خراپ له‌سه‌ر منداڵ هه‌یه‌‪ ،‬کارکردن له‌‬ ‫سه‌رى و دواتر سپاردنى به‌حکومه‌ت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى له‌ شوێنێکى تردا ئیشی له‌سه‌ر‬

‫بکرێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانی‬ ‫مندااڵن تا چه‌ند هه‌ماهه‌نگی هه‌یه‌‬ ‫له‌نێوان ئێوه‌ و حکومه‌ت؟‬ ‫ئێمه‌ داب���ڕاو نه‌بوین ل�ه‌و ب��ارودۆخ�ه‌ى‬‫له‌ کوردستاندا هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌میشه‌‬ ‫هاوکاربووین بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی‬ ‫م���ن���دااڵن وه‌ک ن���ه‌ب���وون���ی ش��وێ��ن��ی‬ ‫خه‌وتن به‌تایبه‌ت بۆ ئ �ه‌و مندااڵنه‌ی‬ ‫دای��ک و باوکیان نیه‌ و له‌سه‌ر جاده‌‬ ‫ده‌خه‌ون ئه‌م هه‌وڵه‌مان هه‌ر له‌ سااڵنی‬ ‫ن��ه‌وه‌ده‌ک��ان��ه‌وه‌ ده‌س��ت��ی پ��ێ��ک��ردووه‌‪ ،‬به‌‬ ‫هاوکاری حکومه‌ت هه‌ڵساوین به‌ دابین‬ ‫کردنی شوێن بۆ چاودێرى نه‌وجه‌وانان‬ ‫ک��ه‌ پێشتر ل��ه‌ گ��رت��ووخ��ان �ه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫گ �ه‌وره‌ک��ان ب�ه‌ی�ه‌ک�ه‌وه‌ ب���وون‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا‬ ‫داب��ی��ن ک��ردن��ی پ��ارێ��زه‌ر ب��ۆ داک��ۆک��ی‬ ‫کردنیان‪ ،‬هه‌ماهه‌نگی ته‌واویش هه‌یه‌‬ ‫له‌ نێوان ئێمه‌ و حکومه‌ت و به‌تایبه‌ت‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ وه‌زاره‌ت�����ى ک��ار و ک��اروب��اری‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬به‌رنامه‌شمان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫که‌م کردنه‌وه‌ى توندوتیژى دژی مندااڵن‬ ‫و ڕاهێنان به‌ توێژه‌ره‌ کۆمه‌اڵیه‌ته‌کان و‬ ‫به‌ڕێوبه‌رى خوێندنگه‌کان ده‌که‌ین‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ئ��ه‌و پشتیوانیه‌تان ته‌نها بۆ‬ ‫مندااڵنێکه‌ که‌ به‌ ره‌گ�ه‌ز ک��وردن یان‬ ‫هه‌موو نه‌ته‌وه‌یه‌ک که‌ له‌ کوردستاندا‬

‫بژی؟‬ ‫ئێمه‌ داکۆکى کارى هه‌موو مافه‌کانى‬‫منداڵین ئامانجمان ئه‌وه‌یه‌ که‌ باشترین‬ ‫گ���وزه‌ران���ى ئ��اب��وورى و پ���ه‌روه‌رده‌ی���ى و‬ ‫ت �ه‌ن��دروس��ت��ى ب��ۆ ه��ه‌م��وو منداڵێکى‬ ‫کوردستان و عێراقیش به‌گشتى دابین‬ ‫بکه‌ین و سه‌لمێنه‌رى ئه‌وه‌ین‪ ،‬منداڵمان‬ ‫الیه‌ ئێرانیه‌ یان تورکمانه‌ یان عه‌ره‌به‌ واته‌‬ ‫ئێمه‌ له‌ به‌رنامه‌کانماندا ته‌نیا منداڵ‬ ‫لێک ده‌ده‌ینه‌وه‌ و هه‌ر هه‌نگاوێک یان‬ ‫هه‌رشتێک یارمه‌تى منداڵ بدات ئه‌وا‬ ‫ئێمه‌ پشتگیرى لێ ده‌که‌ین و هه‌وڵى‬ ‫بۆ ده‌ده‌ین‬ ‫چ��ه‌ت��ر‪ :‬ئ��ای��ا ئ��ێ��وه‌ ڕازی����ن ل��ه‌ ئ���ه‌داى‬ ‫ح��ک��وم�ه‌ت ب �ه‌رام��ب �ه‌ر‌ جێبه‌جێکردنی‬ ‫مافه‌کانى منداڵ؟‬ ‫ناتوانم بڵێم ڕازیم یان نا‪ ،‬دابین کردنى‬‫مافه‌کانى منداڵیش به‌ ته‌نیا له‌سه‌ر‬ ‫حکومه‌ت نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو پێویسته‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌موو تاکه‌کانى خێزان و کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫و حکومه‌ت مافی منداڵ بپارێزین و‬ ‫هه‌موو بیرکردنه‌وه‌ سیاسى و تایفیه‌کان‬ ‫ب��ه‌الوه‌ بنێن‪ ،‬نابێت جیاوازیه‌کان یان‬ ‫ناکۆکیان کاریگه‌ری له‌سه‌ر منداڵ‬ ‫دابنێت‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬به‌رپرسیارێتی حکومه‌ت له‌‬ ‫چیدایه‌؟‬

‫حکومه‌ت به‌رپرسى هه‌موومانه‌ وات ‌ه‬‫ب�ه‌رپ��رس��ى یه‌که‌مه‌ ل�ه‌ جێبه‌جێکردنى‬ ‫م��اف �ه‌ک��ان��ى ه���ه‌م���ووان‪ ،‬ب �ه‌رپ��رس �ه‌ له‌‬ ‫چه‌سپاندنى ی��اس��ا‪ ،‬م��ن��داڵ ه�ه‌ی�ه‌ له‌‬ ‫چوارچێوه‌ى خێزانه‌که‌یدا ڕووب���ه‌ڕووى‬ ‫ت��ون��دووت��ی��ژى ده‌ب��ێ��ت �ه‌وه‌ م��ن��داڵ هه‌یه‌‬ ‫ده‌خرێته‌ به‌ر ئیش‌‪ ،‬پێویسته‌ حکومه‌ت‬ ‫ل���ه‌ چ���وارچ���ێ���وه‌ى چ �ه‌س��پ��ان��دن��ى ی��اس��ا‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ بکات له‌گه‌ڵ ئه‌و باوک و‬ ‫دایکانه‌ رێکخراوه‌که‌شمان لێپرسینه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و باوکانه‌دا کردووه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ پشت به‌ستن به‌ یاساى کارى عێراقى‬ ‫و یاساى ن�ه‌وج�ه‌وان��ان‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا ده‌بێت‬ ‫په‌یوه‌ست بێت به‌ یاساى ڕێکه‌وتننامه‌ى‬ ‫م��اف�ه‌ک��ان��ى م��ن��داڵ‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ ع��ێ��راق‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌و واڵتانه‌ى که‌ ئیمزاى ئه‌و‬ ‫ڕێکه‌وتننامه‌یه‌ى ک���ردوه‌ و هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی��ش به‌شێکه‌ ل �ه‌ ع��ێ��راق و‬ ‫پێویسته‌ په‌یوه‌ست بێت به‌و بڕیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬کارو چاالکى ڕێکخراوه‌که‌تان‬ ‫به‌ ته‌نها له‌شارى سلێمانى بووه‌ یاخوود‬ ‫قه‌زاو ناحیه‌کانى تریشى گرتۆته‌وه‌؟‬ ‫به‌ته‌نها له‌ شارى سلێمانیدا نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬‫ئۆفیسمان له‌ زۆر شار و شارۆچکه‌کانى‬ ‫تردا هه‌یه‌ له‌ خانه‌قینه‌وه‌ هه‌تا دهۆک و‬ ‫به‌رده‌وام ئۆفیسمان له‌ هه‌ولێر و دهۆک‬ ‫و ک �ه‌رک��وک ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ل �ه‌ ک�ه‌رک��وک‬ ‫دوو کازیوه‌مان و له‌ بازیان و چوارتا‬ ‫کازیوه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بۆ ماوه‌ى‬ ‫چه‌ند ساڵێک کازیوه‌مان هه‌بوو دواتر‬ ‫ڕاده‌ستى حکومه‌تمان کرده‌وه‌‪ ،‬له‌ که‌الر‬ ‫و خانه‌قین و چه‌مچه‌ماڵ سه‌نته‌رى‬ ‫چاالکى گه‌نجانمان هه‌یه‌ که‌ سه‌ر به‌‬ ‫ڕێکخراوى مناڵپارێزى کوردستانه‌‌‌ و‬ ‫جیاوازى هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ سه‌نته‌رى گه‌نجان‬ ‫‪.‬چه‌تر‪ :‬پرۆژه‌تان چیه‌ بۆ داهاتوو؟‬

‫وه‌ک پێشتر ئاما‌ژه‌م پێدا ئێمه‌ له‌ چه‌ند‬‫سێکته‌رێکدا ک��ار ده‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬پ��رۆژه‌ی‬ ‫درێژخایه‌ن و ک��ورت خایه‌نمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پرۆژه‌ درێژخایانه‌کانمان که‌ له‌ بوارى‬ ‫په‌روه‌رده‌دا به‌رده‌وامه‌ کازیوه‌ و سه‌نته‌رى‬ ‫گه‌نجانه‌کانمانه‌ هه‌رچه‌نده‌ ئێستا کازیوه‌‬ ‫و سێکته‌رى گه‌نجانه‌کان ل�ه‌ یه‌ک‬ ‫جیابونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ الیه‌نى ته‌ندروستیه‌وه‌‬ ‫کاری زۆرم��ان ک��ردووه‌ و ده‌توانم بڵێم‬ ‫ل�ه‌ ه�ه‌م��وو به‌شه‌کانى ت��ر چاالکتره‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌رده‌وام له‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ بدۆزینه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی به‌بێ‬ ‫به‌رامبه‌رنه‌شته‌رگه‌رى بۆ مندااڵنی که‌م‬ ‫ده‌رام����ه‌ت ب��ک�ه‌ن‪ ،‬ب��ۆ نموونه‌ چاندنى‬ ‫گ��وێ��ى ن�����اوه‌وه‌ ک���ه‌ ل���ه‌ واڵت����ى ئ��ێ��ران‬ ‫(‪ )30000‬دۆالرى تێده‌چێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ دک��ت��ۆرى پسپۆڕمان هێناوه‌ له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى واڵت ل �ه‌گ �ه‌ڵ کۆمه‌ڵێک‬ ‫ئامێری پێشکه‌وتوو که‌ ئه‌م پرۆژه‌یه‌مان‬ ‫نزیکه‌ی (‪ )300000‬دۆالرى تێچووه‌‪،‬‬ ‫دواتر پزیشکمان له‌ ئێرانه‌وه‌ هێناوه‌ بۆ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی ڕاهێنان به‌و مندااڵنه‌ بکاته‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر قسه‌کردن و بیستن‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪-:‬ئ �ه‌و م��ن��دااڵن �ه‌ى ک �ه‌ پ�ه‌ن��ا بۆ‬ ‫ڕێکخراوه‌که‌تان ده‌ب���ه‌ن ب��ۆ ئ �ه‌و ج��ۆره‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ریانه‌ مه‌رجه‌ دایک و باوکیان‬ ‫پیشه‌ى حکومى هه‌بێت؟‬ ‫ه���ی���چ م���ه‌رج���ێ���ک ن���ی���ه‌ ب����ۆ ئ���ه‌و‬‫ن���ه‌ش���ت���ه‌رگ���ه‌ری���ان���ه‌‪ ،‬ب������ه‌اڵم ج����ۆرى‬ ‫ن �ه‌ش��ت �ه‌رگ �ه‌رى ده‌زان���ێ���ت ب���ۆ نموونه‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رى گوێ که‌ ته‌مه‌نى چوار‬ ‫ساڵ بێت هیوای زیاتره‌ بۆ چاکبوونه‌وه‌‬ ‫وه‌ک ل �ه‌ ت �ه‌م �ه‌ن ن��ۆ س��اڵ��ێ��ک‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ت �ه‌م �ه‌ن چ���وار س��اڵ�ه‌ک�ه‌ پێش ئه‌خه‌ین‬ ‫و گرنگى زی��ات��رى ده‌ده‌ی��ن��ێ‪ ،‬چونکه‌‬ ‫هیوای چاکبوونه‌وه‌ى زیاتره‌‪.‬‬

‫حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان بۆ سوریا پالنی هه‌یه‌‬ ‫نزیکه‌ی ساڵێک ‌ه خۆپیشاندان‬ ‫ل ‌ه سوریا درێژه‌ی هه‌ی ‌ه و‬ ‫گفتوگۆ له‌سه‌ر دروستکردنی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ک ده‌کرێت دوای‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنی رژێمی ئه‌سه‌د‪ .‬ب ‌ه‬ ‫گوێره‌ی ره‌وشی هه‌نوکه‌یی ن ‌ه رژێمی‬ ‫ئه‌سه‌د ده‌توانێ دژبه‌رانی له‌ناو‬ ‫ببات‪ ،‬ن ‌ه هێزی ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫ده‌توانێ رژێمی ئه‌سه‌د هه‌ڵوه‌شێنێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه هاوکێشه‌ی سوریادا کوردان‬ ‫خاوه‌ن شوێنێکی زۆر گرنگن‪.‬‬

‫ئ�ه‌و پێگه‌یه‌ی که‌ ک��ورد ل ‌ه سوریا ب ‌ه‬ ‫ده‌ستی بهێنن‪ ،‬کاریگه‌رییه‌کی گه‌ور‌ه‬ ‫له‌سه‌ر سیاسه‌ت و ستراتیژی هێزه‌کانی‬ ‫هه‌رێم و کایه‌ی نێونه‌ته‌وه‌یی ده‌ک��ات‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌مه‌ش‪ ،‬رۆڵی کوردان له‌ گۆڕانی‬ ‫سوریادا زۆر گرنگه‌‪ .‬بۆی ‌ه ده‌بێ هه‌موو‬ ‫الیه‌نێک کوردان وه‌کو موخاته‌ب ببینن‪.‬‬ ‫له‌ س�ه‌ره‌ت��ای هه‌فته‌ی پێشودا هه‌ندێ‬ ‫پ���ارت���ی و رێ��ک��خ��س��ت��ن��ی رۆژئ������اوای‬ ‫ه خه‌باتێکی راگه‌یاندنی بکرێت فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫ه ک‌‬ ‫ه ئه‌وه‌ی ‌‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ب� ‌ه بانگهێشتی مه‌سعود ‪ n‬ئامانجی کۆنفرانسه‌ک ‌‬ ‫بارزانی‪ ،‬سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫له‌ هه‌ولێر کۆ ب��وون�ه‌وه‌‪ .‬زۆر ک�ه‌س ل ‌ه ساڵح‪ ،‬سه‌رۆکی حکومه‌تی کوردستان‪ ،‬س��وری��ا ک �ه‌ ل �ه‌ ت��ورک��ی��ا جێگیر ب��ووه‌‪ ،‬ئاشکرا ب��وو ک ‌ه سنرئۆغلوش له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬روسیا‪ ،‬تورکیا‪ ،‬هه‌ندێ واڵتی ک����ه‌م����ال ک����ه‌رک����وک����ی‪ ،‬س���ه‌رۆک���ی چاویان ب ‌ه یه‌کتر که‌وت‪ .‬دواتر سه‌میر‪ ،‬خ��ال��ی��ۆن‪ ،‬س �ه‌م��ی��ر و ع�ه‌ب��دول��ح�ه‌ک��ی��م‬ ‫عه‌ره‌ب و باشوری کوردستان به‌شداری پ��ه‌رل��ه‌م��ان��ی ک���وردس���ت���ان و ه �ه‌ن��دێ سه‌رۆکی هێزه‌کانی لوبنان ل ‌ه (‪ )12‬ئه‌م ب �ه‌ش��ار دی����داری ک����ردووه‌‪ .‬ل � ‌ه الیه‌کی‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌ بوون‪ .‬ده‌توانین بڵێین ک ‌ه پایه‌داری پارتی دیموکراتی کوردستان مانگی یه‌که‌مدا ب ‌ه نهێنی هات ‌ه هه‌ولێر تره‌و‌ه نه‌زانراو‌ه که‌ هه‌موو الیه‌نێک ل ‌ه‬ ‫زیاتر کوردانی رۆژئ��اوای کوردستان‪ ،‬تێدا به‌شدار بوون‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌ندێ کورد و عه‌بدولحه‌کیم به‌شار له‌گه‌ڵ بورهان شوێنێک کۆ بوونه‌ته‌وه‌ یان نا؟! دوای‬ ‫ئ���ه‌وان���ه‌ی ک��ه‌ م��اوه‌ی��ه‌ک��ی درێ����ژه‌ ل ‌ه ک ‌ه ل ‌ه ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوریا ک ‌ه خالیۆن و سه‌میردا چاوپێکه‌وتنیان کرد‪ .‬ئه‌و دی��داران�ه‌‪ ،‬عه‌بدولحه‌کیم و بورهان‬ ‫باشوری کوردستاندا ده‌ژین به‌شدار بوون‪ .‬ناوه‌نده‌که‌ی ل ‌ه (ئه‌سته‌مبول)ه‌ به‌شداری ل ‌ه (‪ )14‬مانگدا فه‌ره‌یدون (سنرئۆغلو) خالیۆن چ��وون� ‌ه ئینگلیز و له‌وێشه‌و‌ه‬ ‫کۆنفرانسه‌ک ‌ه پێک ده‌هات له‌ کوردانی‬ ‫نزیک ل ‌ه ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی کوردانی‬ ‫سوریا ب ‌ه سه‌رۆکایه‌تی (عه‌بدولحه‌کیم‬ ‫به‌شار) ک ‌ه (‪ )11‬پارتین‪ .‬وا دیار‌ه ک ‌ه‬ ‫هێشتا هیچ به‌رنامه‌یه‌ک ل ‌ه الیه‌ن ئه‌و‬ ‫پارتانه‌وه‌ ئاشکرا نه‌کراوه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت هێشتا‬ ‫هیچ ک��ام�ه‌ ل �ه‌و پ��ارت��ان�ه‌ کۆنگره‌یان‬ ‫نه‌به‌ستووه‌‪ .‬وات �ه‌ ب��وون و نه‌بوونیان ل ‌ه‬ ‫رۆژئاوای کوردستان وه‌کو یه‌ک وایه‌‪.‬‬ ‫ل��ێ��ره‌ش ئ��اش��ک��را ده‌ب��ێ��ت ک � ‌ه ئامانجی‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ک� ‌ه خه‌باتێکی‬ ‫راگه‌یاندنی بکرێت و به‌مجۆره‌ هه‌وڵ‬ ‫ب����ده‌ن ج���ه‌م���اوه‌ری الی �ه‌ن��گ��ری پ��ارت��ی‬ ‫راوێژکاری کاری ده‌ره‌وه‌ی تورکیا هات ‌ه چ��وون�ه‌ پ��اری��س‪ .‬عه‌بدولحه‌کیم به‌شار‬ ‫یه‌کێتی دیموکراتیک (‪ )PYD‬الواز ئه‌م کونفرانس ‌ه بوون‪.‬‬ ‫دیداری سه‌رنجڕاکێش پێش کۆنفرانسه‌که‌ باشوری کوردستان و له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی دوای ئ �ه‌وه‌ش به‌شداری کۆنفرانسه‌ک ‌ه‬ ‫و بێ کاریگه‌ری بکه‌ن‪.‬‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫ب �ه‌ گ��وێ��ره‌ی ئ��ه‌و زان��ی��اری��ی �ه‌ک��ان‪ ،‬ئه‌و پ���ێ���ش ک���ۆن���ف���ران���س���ه‌ک���ه‌ ه���ات���وچ���ۆی هه‌رێم دیداری ئه‌نجام دا‪.‬‬ ‫که‌سانه‌ی به‌شداری کۆنفرانسه‌ک ‌ه بوون‪ ،‬دیپلۆماسی سه‌رنجڕاکێش له‌ هه‌ولێر به‌ پێی زانیارییه‌کان‪ ،‬ل�ه‌و دی��داران �ه‌دا دوای ئه‌و دیداره‌ سه‌رنجڕاکێشانه‌‪ ،‬بۆچی‬ ‫هه‌مویان ل�ه‌ الی��ه‌ن س �ه‌رۆک��ی دیوانی ه���ه‌ب���وو‪ .‬س���ه‌ره‌ت���ا (ب���وره���ان خ��ال��ی��ۆن) گفتوگۆ له‌سه‌ر ئ �ه‌و‌ه ک��راوه‌ ک ‌ه چۆن ئه‌م کۆنفرانسه‌ له‌ هه‌ولێر ساز کرا و له‌‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‪( ،‬ف��واد حسێن)ه‌و‌ه سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوریا بتوانن سیاسه‌تێکی هاوبه‌شیان هه‌بێت بۆ الیه‌ن فواد حسێن ئۆرگانیزه‌ کرا؟ بۆچی‬ ‫ده‌ستنیشان ک��راون‪ .‬مه‌سعود بارزانی‪ ،‬که‌ له‌ تورکیا دام�ه‌زرا‪ ،‬له‌گه‌ڵ (ئازاد سوریان و حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان بانگ له‌ هه‌موو پارته‌ کوردییه‌کانی له‌‬ ‫سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان‪ ،‬به‌رهه‌م ریاد ئه‌سه‌د)‪ ،‬سه‌رۆکی سوپای ئازادی چۆن ده‌توانێ هاوکار بێت له‌م پێناوه‌دا‪ .‬سوریا نه‌کرا؟ ئایا ئامانجی کۆنفرانسه‌که‌‬

‫ئه‌گه‌ر بارزانی بیر له‌ به‌ستنی کۆنفرانس بۆ هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌ی کوردستان ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مجاره‌ بۆ کۆنفرانسی‬ ‫رۆژئاوای کوردستان‪ ،‬بانگهێشتی هه‌موو پارتی و‬ ‫رێکخستنه‌کانی رۆژئاوای کوردستان ناکات؟‬

‫تێکدانی ئه‌و یه‌کێتییه‌ که‌ ئێستا له‌ ناو‬ ‫پارته‌ کوردییه‌کاندا هه‌یه‌‪ .‬دوای ئه‌و‬ ‫کۆنفرانسه‌ ئه‌م پرسیارانه‌ ده‌خرێنه‌ به‌ر‬ ‫باس و گفتوگۆ‪.‬‬ ‫فواد حسێن ده‌یتوانی بانگهێشتی هه‌موو‬ ‫پارت و که‌سایه‌تییه‌ ناسراوه‌کانی کورد‬ ‫ل �ه‌ رۆژئ����اوای ک��وردس��ت��ان ب��ک��ات‪ .‬له‌‬ ‫لێدوانه‌که‌یدا رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ئ�ه‌وان‬ ‫بانگی (‪ )PYD‬و پارته‌کانی تریان‬ ‫ک�����ردووه‌ ک��ه‌ ل��ه‌ ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ی گه‌لی‬ ‫رۆژئاوای کوردستان جێی ده‌گرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وان خۆیان نه‌هاتوون‪.‬‬ ‫پرۆتۆکۆلی هاوبه‌ش واژۆ کراوه‌‬ ‫به‌رپرسانی ئه‌نجومه‌نی گه‌لی رۆژئاوای‬ ‫کوردستانیش له‌مباره‌یه‌وه‌ رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫ک �ه‌‪« :‬راس��ت �ه‌‪ ،‬پێیان وتین که‌ ئێوه‌ش‬ ‫ده‌توانن به‌شداری کۆنفرانسه‌که‌ بکه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ شێوه‌یه‌کی فه‌رمی بانگهێشت‬ ‫نه‌کراوین‪ .‬وات�ه‌ وتیان که‌ ئێوه‌ ده‌توانن‬ ‫وه‌ک���و رۆشنبیر ی��ان ن��وس �ه‌ر ب �ه‌ش��داری‬ ‫ب��ک�ه‌ن‪ .‬ئ�ه‌م�ه‌ش قبوڵ ناکرێت‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی ئێمه‌ له‌ رۆژئ���اوای کوردستان‪،‬‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی (‪ )%80‬گه‌ل ده‌که‌ین»‪.‬‬ ‫به‌اڵم پێش (‪ )10‬رۆژ‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی گه‌لی‬ ‫رۆژئ����اوای ک��وردس��ت��ان و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نیشتمانی کوردانی سوریا دیداریان ساز‬ ‫کرد و هه‌ر دوو الیه‌ن پرۆتۆکۆلێکیان‬ ‫واژۆ ک����رد‪ .‬ئ��اخ��ۆ ئ���ه‌و دوو الی �ه‌ن �ه‌‬ ‫ک �ه‌ پرۆتۆکۆلێکی ه��اوب�ه‌ش��ی��ان واژۆ‬ ‫ک��ردووه‌‪ ،‬بۆ له‌م کۆنفرانسه‌دا له‌ یه‌کتر‬ ‫جیا ده‌کرێنه‌وه‌؟ ئایا ئه‌م کۆنفرانسه‌ بۆ‬ ‫داڕشتی نه‌خشه‌ڕێگایه‌ک بوو؟ یاخود‬ ‫ئه‌وان له‌گه‌ڵ تورکیا له‌ سه‌ر پرۆژه‌یه‌ک‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ رۆژئاوای کوردستان پێکه‌وه‌‬ ‫رێی که‌وتوون؟‬ ‫به‌ڕاستیش تێگه‌یشتن ل�ه‌م بابه‌ته‌ زۆر‬ ‫ق��ورس��ه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و دی���داران���ه‌ی پێش‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌ و ئ �ه‌و که‌سایه‌تیانه‌ی‬ ‫ب�ه‌ش��داری ب��وون‪ ،‬ئ�ه‌و پرسیارانه‌ ده‌خاته‌‬ ‫به‌رده‌ممان‪ .‬سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫که‌ له‌م کۆنفرانسه‌دا به‌شدار بوو‪ ،‬قسه‌ی‬ ‫کرد و وتی که‌ ئه‌مساڵ کۆنگره‌یه‌ک‬ ‫که‌ هه‌موو پارتی و که‌سایه‌تی کورد‬ ‫تێدا به‌شدار بن‪ ،‬له‌ هه‌ولێر ساز ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بارزانی بیر له‌ به‌ستنی کۆنفرانس‬ ‫ب��ۆ ه���ه‌ر چ����وار پ���ارچ���ه‌ی ک��وردس��ت��ان‬ ‫ده‌ک��ات�ه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مجاره‌ بۆ کۆنفرانسی‬ ‫رۆژئ�����اوای ک��وردس��ت��ان‪ ،‬بانگهێشتی‬ ‫ه���ه‌م���وو پ���ارت���ی و رێکخستنه‌کانی‬ ‫رۆژئ���اوای کوردستان ناکات؟ ئایا بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی کۆنفرانسێکی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی ساز‬ ‫بکرێت‪ ،‬پێویستی به‌مه‌ نیه‌ که‌ سه‌ره‌تا‬ ‫به‌شه‌کان له‌ ناو خۆیاندا یه‌کێتی دروست‬ ‫بکه‌ن؟‬

‫به‌کارهێنانی سه‌رچاو ‌ه سروشتییه‌کان‪،‬‬ ‫گه‌وره‌ترین هه‌ڕه‌شه‌ی زیادبونی‬ ‫ژماره‌ی دانیشتوانی زه‌وینه‌‬

‫ئیدوار ویلسۆن (مامۆستای زانکۆی‬ ‫هاروارد) ل ‌ه زینده‌وه‌رناسانی‬ ‫به‌ناوبانگی جیهان ‌ه و که‌سێک ‌ه‬ ‫ک ‌ه بۆ یه‌که‌م جار ده‌سته‌واژه‌ی‬ ‫«سۆسیۆبیۆلۆژی» یان‬ ‫«زینده‌وه‌رناسی کۆمه‌اڵیه‌تی»‬ ‫وروژاندووه‌‪:‬‬

‫«ئه‌مڕۆکه‌ زۆر گرنگه‌ که‌ زۆربونی‬ ‫ژم���اره‌ی دانیشتوانی گ��ۆی زه‌وی به‌‬ ‫وردی بخه‌ینه‌ ژێ���ر چ��اودێ��ری��ی �ه‌وه‌‪ .‬به‌‬ ‫گوێره‌ی به‌راورده‌کان له‌ ساڵی (‪)2043‬‬ ‫دا ژم��اره‌ی دانیشتووانی زه‌وی ده‌گاته‌‬ ‫ن��ۆ ملیار ک�ه‌ زۆرت���ر ل�ه‌ ب�ه‌راورده‌ک��ان��ی‬ ‫رێ��ک��خ��راوی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ ی�ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان�ه‌‪.‬‬ ‫ژم���اره‌ی���ه‌ک ک �ه‌ ئێمه‌ ده‌ب���ێ ژم���اره‌ی‬ ‫دانیشتوان له‌و ئاسته‌دا بهێڵینه‌وه‌ (‪)10‬‬ ‫م��ل��ی��ارده‌‪ .‬ب �ه‌ پێی ئ���ه‌وه‌ی ک �ه‌ ئاستی‬ ‫له‌دایکبونی له‌ هه‌موو کیشوه‌ره‌کانی‬ ‫جیهاندا روو ل �ه‌ ک�ه‌م��ب��وون�ه‌وه‌ی�ه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫توانایی جێبه‌جێکردنی ئه‌م کاره‌مان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت ده‌ب��ێ کارێکی زۆرت��ر له‌ سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بکرێت ک �ه‌ ته‌نیا ج�ه‌خ��ت له‌سه‌ر‬

‫منداڵ‌نه‌بونی ژن��ان و کۆنترۆڵی ئه‌مه‌‬ ‫بکه‌ین ک �ه‌ ب �ه‌ ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ی ن��ه‌خ��وازراو‬ ‫ده‌ک���رێ���ت‪ .‬ه���ه‌روه‌ه���ا زۆرب���ون���ی گشتی‬ ‫ژماره‌ی دانیشتوان نه‌کرێت‪ .‬ده‌بێ بزانین‬ ‫گرنگتر له‌مانه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ که‌ خوڵقێنه‌ری‬ ‫زی��ات��رم��ان هه‌بێت ل�ه‌ روی هه‌ڵسوکه‌ت‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ب��اب�ه‌ت��ی زی��ادب��ون��ی سوبسیدی‬ ‫به‌کارهێنان له‌ هه‌موو جیهاندا‪ .‬هه‌ڵکشانی‬ ‫به‌کارهێنان زۆر روخێنه‌ره‌ و ئامانجی ئێمه‌‬ ‫ده‌بێ ئه‌وه‌ بێت که‌ ئاستی به‌کارهێنانی‬ ‫خ�ه‌ڵ��ک بگاته‌ ره‌وش��ێ��ک��ی ئ��وق��ره‌ی��ی و‬ ‫ئاستی ژیانیشیان له‌ هه‌موو جیهاندا له‌‬ ‫پله‌یه‌کی په‌سه‌ندکراودا بێت‪ .‬ئه‌م بابه‌ته‌‬ ‫ئێستا ل�ه‌ ب�ه‌رن��ام�ه‌ی واڵت��ان��ی جیهاندا‬ ‫شوێنی پێ ن���ه‌دراوه‌ و کاریگه‌رییه‌کی‬ ‫زۆری هه‌یه‌ له‌سه‌ر هه‌ر یه‌ک له‌ واڵتانی‬ ‫ج��ی��ه��ان و خ �ه‌ڵ��ک �ه‌ک �ه‌‪ .‬م��ن ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت‬ ‫نیگه‌رانم سه‌باره‌ت به‌ کرده‌وه‌کانی ئێمه‌ی‬ ‫مرۆڤ له‌ ئاستی زینده‌وه‌ره‌کانی دیکه‌ی‬ ‫س �ه‌ر گ��ۆی زه‌وی‪ .‬ئێمه‌ فره‌چه‌شنه‌یی‬ ‫بیۆلۆژیکی ک�ه‌ ل�ه‌ ئیکۆسیستمه‌کان‬ ‫و ئه‌و جۆرانه‌ی له‌ ناویاندا ژیان به‌سه‌ر‬ ‫ده‌به‌ن‪ ،‬پێک هاتوون له‌ناو ده‌به‌ین‪.‬‬ ‫مه‌ترسی که‌موکۆڕی شینبون‬ ‫به‌شێک له‌ کێشه‌کانی ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌‬

‫زۆری��ن �ه‌ی هه‌وڵه‌کانی ئێمه‌ ل�ه‌ پێناو‬ ‫داب �ه‌زان��دن��ی غ��ازه‌ک��ان��ی گوڵخانه‌ییدا‬ ‫ته‌نیا له‌سه‌ر به‌شه‌ نازیندووه‌کانی ژینگه‌‬ ‫هه‌وڵویسته‌ ک����راوه‌‪ .‬ل �ه‌وان �ه‌؛ س �ه‌رچ��اوه‌‬ ‫سرۆشتییه‌کان‪ .‬بۆ نمونه‌ چۆنێتی ئاو‬ ‫و که‌شی زه‌وی‪ ،‬گۆڕانکاری له‌ که‌ش‬ ‫و‪...‬‬ ‫ئ �ه‌م ک��رده‌وان �ه‌ ب��اش��ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئێمه‌ ده‌ب��ێ‬ ‫ه��ێ��ن��ده‌ی ئ���ه‌وه‌ ب �ه‌ به‌شه‌کانی زی��ن��دوی‬ ‫ژی���ن���گ���ه‌ش گ��رن��گ��ی ب����ده‌ی����ن‪ .‬ل���ه‌وان���ه‌‬ ‫ئ��ی��ک��ۆس��ی��س��ت��م�ه‌ س��روش��ت��ی��ی �ه‌ک��ان��ن که‌‬ ‫بۆمان م��اون�ه‌ت�ه‌وه‌‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا جۆره‌کانی‬ ‫بونه‌وه‌ره‌کان له‌ ناویاندا که‌ ملیۆنان ساڵ‬ ‫دێرینن و روو له‌ناوچونن‪.‬‬ ‫من حه‌ز ده‌که‌م جه‌ختێکی زۆرتر له‌سه‌ر‬ ‫س��ازک��ردن��ی ژی��ن��گ �ه‌ پ���ارێ���زراوه‌ک���ان و‬ ‫پارکه‌کان له‌ جیهاندا بکرێت‪ .‬ئێمه‌ له‌‬ ‫زۆر شوێندا به‌ شێوازێکی باڵوه‌ ئه‌م کاره‌‬ ‫ده‌که‌ین‪ ،‬به‌اڵم نه‌ به‌ خێراییه‌کی پێویست‪.‬‬ ‫ئێمه‌ پێویستیمان ب �ه‌وه‌ی �ه‌ ک �ه‌ شوێنی‬ ‫ئاسایشی زۆرت��رم��ان هه‌بێت ـ به‌تایبه‌ت‬ ‫بۆ زی��ن��ده‌وه‌ران ـ که‌ له‌ ناویاندا سروشت‬ ‫و ژینگه‌ زیندووه‌کان ده‌توانن بکه‌ونه‌ ژێر‬ ‫چاودێرییه‌وه‌ و له‌ هه‌مان کاتدا ئێمه‌ی‬ ‫م��رۆڤ وه‌ک��و یه‌کێک له‌ زینده‌وه‌ره‌انی‬

‫وه‌رگێڕان‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/11/17 - 2012/2/6‬‬

‫‪15‬‬

‫کورد له‌ میدیا‬ ‫جیهـا‌نـیـیه‌کاندا‬ ‫سزای بکوژه‌که‌ی چۆمان ب ‌ه پێی یاسا‬ ‫له‌سێداره‌دانه‌‬ ‫ماوه‌ی چه‌ند رۆژێکه‌ ب ‌ه هۆی کوژرانی‬ ‫گه‌نجێک له‌ ناوچه‌ی باڵه‌کایه‌تی ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫گه‌نجێکی تره‌و‌ه و بێ سه‌روشوێنی ته‌رمی‬ ‫ک���وژراوه‌ک���ه‌‪ ،‬ک�ه‌س��وک��ار و دانیشتوانی‬ ‫ناوچه‌که‌ بۆ م��اوه‌ی چ��وار رۆژ‌ه رێگای‬ ‫ه��ام��ڵ��ت��ۆن ک��� ‌ه رێ��گ��ای �ه‌ک��ی ب��ازرگ��ان��ی‬ ‫سه‌ره‌کی نێوان ئێران و هه‌رێمی کوردستان ‌ه‬ ‫داخستوون‪.‬‬ ‫ع���ه‌ب���دول���واح���د گ���وان���ی ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری‬ ‫شارۆچکه‌ی چۆمان له‌ هه‌ڤپه‌ێڤینێکدا‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌شی ک��وردی ده‌نگی ئه‌مریکا‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ب �ه‌ پ��ێ��ی ئ �ه‌ف��س �ه‌ری لێکۆڵینه‌و‌ه‬ ‫و دان��پ��ێ��دان��ان��ی خ���ودی ب��ک��وژه‌ک��ه یاخود‬ ‫تاوانباره‌که‌‌ هۆکاره‌ک ‌ه ئابوری ب��وو‌ه ک ‌ه‬ ‫بیکوژێ و ئۆتۆمبێله‌که‌ی بفرۆشێت‪.‬‬ ‫گ��وان��ی ده‌ڵ��ێ��ت ح��ک��وم�ه‌ت��ی ه �ه‌رێ��م ه�ه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ به‌ ئه‌رکی خۆی هه‌ستاو‌ه ب ‌ه‬ ‫ده‌ستگیرکردنی تاوانباره‌ک ‌ه و هه‌روه‌ها‬ ‫ژنه‌که‌ی‪ ،‬خزمه‌کانی و خه‌ڵکی ناوچه‌ک ‌ه‬ ‫خۆپیشاندانیان ن�ه‌ک��ردووه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم رێگایان‬ ‫گرتوون و داوای ئه‌وه‌ ده‌که‌ن بکوژه‌ک ‌ه بده‌ن ‌ه‬ ‫ده‌ستیا‌ن یاخود ده‌ستبه‌جێ له‌ سێدار‌ه بدرێت‬ ‫و ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی به‌ یاساوه‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫(‪ )815‬منداڵ بۆ کوژران؟‬ ‫سه‌باحه‌ت تونجه‌ل‪ ،‬په‌رله‌مانتاری (‪)BDP‬‬ ‫ی ش����اری ئ �ه‌س��ت �ه‌م��ب��وڵ‪ ،‬ل��� ‌ه وه‌اڵم����ی‬ ‫پرسیارێکی (ئ��ی��دری��س نه‌عیم شاهین)‪،‬‬ ‫وه‌زیری ناوخۆی تورکیا وه‌اڵمی دایه‌و‌ه و‬ ‫سه‌رنجی راکێشایه‌ سه‌ر کوشتنی (‪)815‬‬ ‫منداڵ له‌ یه‌کساڵدا‪.‬‬ ‫تونجه‌ل ئ��ام��اژه‌ی ب��ه‌وه‌ ک��رد ک� ‌ه ل�ه‌ ناو‬ ‫ساڵی (‪ )2011‬ل ‌ه تورکیادا ب ‌ه النی که‌م‬ ‫(‪ )815‬منداڵ ژیانیان له‌ده‌ست داو‌ه ک ‌ه‬ ‫ده‌توانرا رێگری بکرێت له‌و کوشتنان ‌ه و‬ ‫به‌مجۆر‌ه سه‌رنج راده‌کێشێته‌ س�ه‌ر چه‌ند‬ ‫خ��اڵ��ی گ��رن��گ‪« :‬ت �ه‌ن��ی��ا ژم�����اره‌ی ئ�ه‌و‬ ‫مندااڵنه‌ی که‌ به‌ ده‌ستی ده‌وڵ���ه‌ت و ل ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی پێشێلکردنی مافه‌کانی گه‌ل‬ ‫کوژراون‪ )50( ،‬منداڵه‌‪ ،‬به‌هۆی ته‌قه‌مه‌نی‬ ‫س�ه‌رب��ازی��ی�ه‌وه‌ دوو م��ن��داڵ‪ ،‬ل� ‌ه ئه‌نجامی‬ ‫پێکدادانی س �ه‌رب��ازی (‪ )20‬م��ن��داڵ‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫هۆی پێشێلکاری و نه‌بونی خزمه‌تگوزاری‬ ‫ل� ‌ه گ��ۆڕه‌پ��ان��ی ته‌ندروستی و پ����ه‌روه‌رده‌دا‬ ‫(‪ )20‬منداڵ‪ ،‬له‌به‌ر کۆمه‌ڵکوژی ناڕه‌وا‬ ‫ل� ‌ه گ��ون��دی رۆبۆسکی ل�ه‌ س �ه‌ر سنوری‬ ‫باکور و باشوری کوردستان (‪ )19‬منداڵ و‬ ‫به‌هۆی بوردومانه‌وه‌ (‪ )21‬منداڵ گیانیان‬ ‫له‌ده‌ست داوه‌»‪.‬‬

‫کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫سه‌ر‬ ‫زه‌وی‪،‬‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫زه‌وی له‌ناو ببه‌ین‬ ‫ک��ێ��ش�ه‌ک��ان��م��ان چ���اره‌س���ه‌ر‬ ‫بکه‌ین‪.‬‬ ‫بژارگه‌لێک بۆ سه‌ده‌ی داهاتوو‬ ‫بۆ ده‌ربازبونی ئێمه‌ له‌ سه‌ده‌ی (‪)21‬ه‌وه‌‬ ‫بۆ سه‌ده‌ی (‪ )22‬شیمانه‌ هه‌یه‌؛ یان ئێمه‌‬ ‫له‌ کاتی گوڕینی سه‌ده‌دا سه‌یاره‌یه‌کمان‬ ‫هه‌یه‌ که‌ له‌ ره‌وشێکی خراپ و که‌شی‬ ‫ژی��ان��ی ن��ال��ه‌ب��اردای��ه‌‪ ،‬ی���ان ئ����ه‌وه‌ی که‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ زیندووه‌کانی زه‌ویمان پاراستووه‌‬ ‫و ده‌ره‌ت��ان��ی ئ��اوه‌دان��ک��ردن �ه‌وه‌ی جیهانی‬ ‫سروشتیمان ره‌خ��س��ان��دووه‌ ت��ا ب��ۆ هه‌موو‬ ‫مرۆڤایه‌تی ده‌رفه‌تی ژیانی شیاو و پڕ له‌‬ ‫ئاسایشمان پێشکه‌ش کردبێت‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ناتوانین له‌ هیوای ئه‌وه‌دا بین که‌ ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ی که‌ له‌ دۆخی گه‌شه‌سه‌ندندان‬

‫ب���ه‌رن���ام���ه‌ی���ه‌ک بۆ‬ ‫به‌رهه‌مهێنان و به‌کارهێنانی‬ ‫پته‌و پێشکه‌ش بکه‌ن‪ ،‬ئینجا‬ ‫واڵت��ه‌ پێشکه‌وتووه‌کان ب��ۆ خ��ۆی��ان ئه‌م‬ ‫ک��اره‌ بکه‌ن‪ .‬وه‌ک��و نمونه‌یه‌ک بیخه‌ینه‌‬ ‫ب �ه‌رده‌م واڵتانی دیکه‌‪ .‬ئێستا که‌سانی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند له‌ ئاستێکی په‌سه‌ندنه‌کراوی‬ ‫ب �ه‌ک��اره��ێ��ن��ان ده‌ک����ه‌ن و ل���ه‌م ب�����واره‌دا‪،‬‬ ‫جیاوازی نێوان به‌شه‌کانی ده‌وڵه‌مه‌ندتر و‬ ‫هه‌ژارتری کۆمه‌ڵگا ته‌نانه‌ت له‌و واڵته‌‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندووه‌کاندا روو له‌ زیادبونه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌ زۆر مه‌ترسیداره‌‪ .‬ئێمه‌ له‌‬ ‫واڵته‌ گه‌شه‌سه‌ندووه‌کاندا ده‌بێ به‌ دانانی‬ ‫پێوانێک بۆ به‌کارهێنانمان‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫دابه‌شکردن شیاوی س �ه‌روه‌ت و سامان‪،‬‬ ‫ببینه‌ نمونه‌ بۆ واڵتانی دیکه»‌‪.‬‬

‫ب ‌ه گوێره‌ی هه‌واڵێکی ماڵپه‌ری (فورات)‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاش هاوسه‌رۆکی پارتی‬ ‫ئاشتی و دیموکراتی‪ ،‬ره‌خ��ن�ه‌ی ل ‌ه هێز‌ه‬ ‫کوردیه‌کان گرتو‌ه و وتویه‌تی به‌ گوێره‌ی‬ ‫پێویست هه‌وڵ ناده‌ن بۆ به‌ستنی کۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی له‌ نێوان هێزه‌ کوردیه‌کان‪.‬‬ ‫ده‌م��ی��رت��اش ده‌ڵ��ێ��ت‪« :‬ل���ه‌ راس��ت��ی��دا ئ �ه‌و‌ه‬ ‫چه‌ند ساڵه‌ ئێم ‌ه ه �ه‌وڵ ب��ۆ کۆنفرانسی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی ده‌ده‌ی���ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ هێز و‬ ‫رێکخستنه‌کانی دی��ک�ه‌ی ک���ورد به‌پێی‬ ‫پێویست هه‌وڵ ناده‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش ‌ه تا ئێستاش‬ ‫کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی ساز نه‌کراو‌ه و ئه‌مه‌ش‬ ‫یه‌کێک ‌ه له‌ هه‌ڵه‌ و چه‌وتییه‌ گه‌وره‌کانی‬ ‫پارت و رێکخستنه‌ کوردییه‌کان»‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش ده‌ڵێت‪ :‬ئێستا‌ چاره‌نووسی کورد‬ ‫ده‌ستنیشان ده‌کرێت‪ ،‬هێزه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان‬ ‫ێ ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫پرۆژه‌کانیان له‌سه‌ر کورد جێبه‌ج ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ک��ورد له‌م کاته‌دا یه‌کێتی خۆی‬ ‫دروست نه‌کات‪ ،‬ئه‌م هه‌له‌ مێژووییه‌ له‌ده‌ست‬ ‫خ��ۆی ده‌دات و به‌پرسیارێتیه‌که‌‌شی ل ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆی ئه‌و رێکخستن ‌ه کوردییانه‌دا ده‌بێت‬ ‫ک ‌ه پشتگیری له‌و کۆنفرانس ‌ه ناکه‌ن‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫شۆڕشى گه‌الن به‌ره‌وکوێ‬

‫ئاکار گه‌رمیان‬ ‫له‌کاتێکدا که‌ له‌ ت �ه‌واوى رۆژهه‌اڵتى‬ ‫ناویندا هه‌موو گه‌الن له‌ناو شۆڕشدان‪،‬‬ ‫له‌هه‌مان کاتیشا سیستمى سه‌رمایه‌دارى‬ ‫له‌ناو گێژاوێکى مه‌زندا ژی��ان ده‌کات‬ ‫ئه‌مه‌ش شانسێکى ت��رى گه‌النه‌ که‌‌وا‬ ‫بتوانن نه‌هێڵن وه‌ک��و س�ه‌ره‌ت��اى س�ه‌ده‌ى‬ ‫ب��ی��س��ت �ه‌م گ���ێ���ژاوى ن��اوچ��ه‌ک��ه‌ ب��خ��ات�ه‌‬ ‫ب����ه‌رژه‌وه‌ن����دى خ����ۆى‪ ،‬چ��ون��ک �ه‌ ئ �ه‌م��ڕۆ‬ ‫سیستمى س�ه‌رم��ای�ه‌دارى به‌ڕێبه‌رایه‌تى‬ ‫ئه‌مریکا س���ه‌ره‌ڕاى ئ �ه‌و ه�ه‌م��وو گیرو‬ ‫گرفتانه‌ى که‌ روب�ه‌ڕوى بووه‌ته‌وه‌ زیاتر‬ ‫له‌ قه‌یرانى ئابورى ترسى له‌ شۆڕشى‬ ‫گ���ه‌الن زی��ات��ره‌‪ ،‬چونکه‌ ده‌زان���ێ گه‌ر‬ ‫شۆڕشى گه‌الن سه‌ربکه‌وێ ده‌سه‌اڵتى‬ ‫هه‌گه‌مۆنى ئه‌مریکا و سه‌رمایه‌داری‬ ‫نامێنێت و هه‌ره‌س دێنێ‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌مڕۆ به‌ شێوازى جیاواز ده‌ست‬ ‫ده‌ه��اوێ��ژێ��ت��ه‌ ن��اوچ��ه‌ک��ه‌ و ده‌ی���ه‌وێ���ت‬ ‫شۆڕشى گه‌الن به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندى خۆى‬ ‫به‌کار بهێنێت‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش چه‌ند هێزى‬ ‫ترى ئه‌رکدار کردوه‌ به‌تایبه‌تى تورکیا و‬ ‫حکومه‌ته‌که‌ى ئاکه‌په‌ که‌ نوێنه‌رایه‌تى‬ ‫ئیسالمى ن �ه‌رم(م��ی��ان��ڕه‌و) ده‌ک���ه‌ن که‌‬

‫ئه‌میش دواى ئه‌وه‌ى ئیسالمى رادیکاڵ‬ ‫به‌ رێبه‌رایه‌تی قاعیده‌ نه‌بوه‌ وه‌اڵم بۆ‬ ‫سیاسه‌تى ئه‌مریکا (‪)11‬ى سێپته‌مبه‌ر‬ ‫بووه‌ سه‌ره‌تاى له‌ناو بردن و بێکاریگه‌ر‬ ‫کردنى بۆ ئه‌مه‌ش سااڵنێک بوو که‌‬ ‫کار ده‌ک��را بۆ ئاماده‌کردنى ئیسالمى‬ ‫میانڕه‌و وه‌ک��و ئه‌ڵته‌رناتیڤی قاعیده‌‬ ‫ب��ۆ ئ �ه‌م �ه‌ش ل �ه‌ تورکیا و ل �ه‌ رێگه‌ى‬ ‫(فه‌تحواڵ گوله‌ن)ه‌وه‌ بره‌و به‌م ئیسالمه‌‬ ‫درا که‌ هه‌تاکو ئه‌مڕۆش له‌ ئه‌مریکا‬ ‫ده‌مێنێت و سه‌رچاوه‌ى دارایشى هه‌ر له‌‬ ‫ئه‌مریکایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ دواى ساڵى (‪)2001‬‬ ‫بووه‌ ده‌سه‌اڵتدار له‌ تورکیا‪ ،‬ئه‌مجۆره‌‬ ‫ئ��ی��س�لام�ه‌ی ئ�ه‌م��ری��ک��ا ل �ه‌ ت��ورک��ی��ا به‌‬ ‫سیستم بوه‌ و وه‌کو مۆدێلێک ده‌یانه‌وێ‬ ‫بیکه‌نه‌ مۆدێلى رێوه‌به‌رى له‌ ناوچه‌که‌‬ ‫ت��اوه‌ک��و ب���ه‌م ش��ێ��وازه‌ ت �ه‌م �ه‌ن��ى خ��ۆی��ان‬ ‫درێ��ژ بکه‌ن بۆ ئ�ه‌م مه‌به‌سته‌ش ر‌وڵی‬ ‫ته‌واویان به‌ تورکیا داوه‌ له‌ ناوه‌چه‌که‌دا‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ گۆڕانکارییه‌کان دور نییه‌‬ ‫له‌ده‌ستێوه‌ردان و ئه‌م دانانه‌ش تائاستێک‬ ‫به‌ئه‌نجام ب��ووه‌ له‌ تونس و مه‌غریب و‬ ‫دواجار له‌ میسریش ئیسالمیه‌کان بونه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار له‌ سوریاش ئه‌مڕۆ ناهێڵن‬ ‫ئ �ه‌س �ه‌د ب��ڕوخ��ێ ب �ه‌ زه‌ع��ی��ف��ى ده‌یهێڵن‬ ‫تاوه‌گو بتوانن ئه‌ڵته‌رناتیڤى بۆ ئاماده‌‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬ ‫ل�ه‌ ه�ه‌م��وو واڵت���ان ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ى که‌‬ ‫گه‌الن له‌ سه‌ر پێن به‌ ر‌وژان �ه‌ قوربانى‬ ‫ده‌ده‌ن داواى مافه‌کانیان ده‌که‌ن داواى‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ وه‌کو گه‌ل به‌ ناسنامه‌ى‬ ‫کلتورى رۆژهه‌اڵتى ناوین ژیان بکه‌ن‪،‬‬ ‫چ��ون��ک�ه‌ ه �ه‌م��وو ئ���ه‌و ن�ه‌ه��ام�ه‌ت��ی��ان�ه‌ى‬ ‫ک �ه‌ ده‌ی���ان س��اڵ�ه‌ روب���ه‌ڕوی���ان ده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌‬ ‫ده‌رئ �ه‌ن��ج��ام��ى ن��ام��ۆب��ون�ه‌ ب �ه‌ سیستمى‬ ‫ر‌وژئ��اوا بۆیه‌ ئه‌مڕۆ ئه‌و هێزانه‌ى که‌‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان ده‌ک�ه‌ن رۆڵى دژه‌ شۆڕش‬

‫ده‌گ��ێ��ڕن ل�ه‌ن��او شۆڕشێکى گه‌له‌ریدا‪.‬‬ ‫ئ �ه‌م��ان �ه‌ ه �ه‌ن��دێ��ک ل��ه‌ ئ �ه‌گ �ه‌ره‌ک��ان��ى‬ ‫چۆنێتى فۆرمیلى رۆژه �ه‌اڵت��ى ناوین‬ ‫له‌پێشه‌ رۆژدا ده‌خاته‌ به‌رچاو ئه‌گه‌ر‬ ‫ل�ه‌ ن��او ش��ۆڕش��ى گ�ه‌الن��دا دژه‌ ش��ۆڕش‬ ‫س �ه‌رک �ه‌وێ��ت ی��اخ��ود ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان�ه‌ک��ان‬ ‫ب��گ �ه‌ن �ه‌ ئ �ه‌ن��ج��ام ئ���ه‌وک���ات ره‌ن��گ��ه‌ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌کى کاتى کێشه‌کان چاره‌سه‌ر‬ ‫ببن‪ ،‬به‌اڵم له‌برى چاره‌سه‌رێکى بنه‌ڕه‌تى‬ ‫رێ��گ�ه‌ له‌پێش بنبه‌ستبونێکى گ �ه‌وره‌‬ ‫ده‌کاته‌وه‌ سه‌رئه‌نجام درێژکردنى ته‌مه‌نى‬ ‫سیستمى س�ه‌رم��ای�ه‌دارى ئه‌مریکایه‌ و‬ ‫سه‌ره‌تاى له‌ناوچونى یه‌کجاره‌کى چاندى‬ ‫ه����ه‌زاران س��اڵ �ه‌ى رۆژه��ه‌اڵت��ى ناوینه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌مڕۆ مان و نه‌مانى سیستم‬ ‫تاڕاده‌یه‌ک به‌ڕه‌وشى سه‌رهه‌ڵدانه‌کانه‌وه‌‬ ‫گ��رێ��دراوه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ گه‌ر بۆى بکرێ‬ ‫ه �ه‌م��وو ک��ارێ��ک ده‌ک���ات ل �ه‌ پێناوى‬ ‫مانه‌وه‌ى خۆى ئه‌م کاره‌ له‌ لیبیا به‌ڕونى‬ ‫ده‌رک����ه‌وت‪ ،‬ک�ه‌ ه�ه‌م��و ته‌کنه‌لۆجیاى‬ ‫ن��ات��ۆ ک �ه‌وت �ه‌ گ �ه‌ڕ ت��اوه‌ک��و ق�ه‌زاف��ی��ان‬ ‫له‌ناو برد ئه‌مه‌ له‌ ناوه‌ڕۆکدا په‌یامى‬ ‫ئه‌مریکا و ناتۆ بوو که‌ گۆڕانکارى‬ ‫ناوچه‌که‌ به‌ بێ ئ�ه‌وان ناکرێ‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫ئێمه‌ پشتگیرى ئ��ێ��وه‌ ده‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫پێویسته‌ ئێوه‌ش گ��وێ له‌ ئێمه‌ بگرن‬ ‫وه‌کو ئێمه‌ بکه‌ن‪ .‬به‌گشتى ده‌یانه‌وێت‬ ‫س �ه‌ره �ه‌ڵ��دان �ه‌ک��ان ل�ه‌ک��ۆن��ت��رۆڵ��ى ئ��ه‌وان‬ ‫ده‌رنه‌چێت؛ ئه‌مه‌ش ده‌بێت به‌ سه‌ره‌تاى‬ ‫ده‌ستپێکردنى قۆناغێک ک�ه‌ هه‌موو‬ ‫گه‌الن له‌ناو لیبراڵیزمى سه‌رمایه‌داریدا‬ ‫به‌یه‌کجارى بتوێنه‌وه‌ و ببنه‌ باشترین‬ ‫ئامراز بۆ خزمه‌تکردنى سه‌رمایه‌دارى‪.‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ئه‌گه‌ر گ�ه‌الن به‌پشت به‌ستن به‌‬ ‫کلتورى ر‌وژه�ه‌اڵت��ى ناوین خۆته‌ڤگه‌ر‬ ‫ب��ک�ه‌ن و ه���ه‌وڵ ب���ده‌ن نه‌هێڵن ش��ۆڕش‬ ‫له‌ ج�ه‌وه�ه‌رى خ��ۆى ده‌ربچێت ئه‌وکات‬

‫ده‌ت��وان��ن ببنه‌ ه��ێ��واى ئ����ازادى ت���ه‌واوى‬ ‫گ������ه‌الن و رۆڵ������ی پ��ێ��ش �ه‌ن��گ��ای �ه‌ت��ى‬ ‫م��ێ��ژووى خ��ۆی��ان ب��گ��ێ��ڕن‪ ،‬ک��ۆت��ای��ى به‌‬ ‫هه‌گه‌مۆنیای ساڵه‌هاى رۆژئاوا بهێنن‪،‬‬ ‫که‌ نه‌ک هه‌ر ر‌وژهه‌اڵتى ناوین‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ته‌واوى کۆمه‌ڵگاى مرۆڤایه‌تى خستوه‌ته‌‬ ‫ره‌وش��ێ��ک ک �ه‌ ئ �ه‌م��ڕۆ زی��ات��ر ل �ه‌ هه‌ر‬ ‫کاتێک له‌وپه‌ڕی نامۆبون به‌ جه‌وهه‌رى‬ ‫مرۆڤبون ژیان ده‌کات گه‌شتوه‌ته‌ ئاستى‬ ‫رۆب��ۆت ب��ون‪ ،‬تاکه‌ که‌سى گه‌شتوه‌ته‌‬ ‫ئاستێک ک�ه‌ چیتر م��رۆڤ ب�ه‌الی�ه‌وه‌‬ ‫گ��رن��گ ن��ی�ه‌ چ��ى ل �ه‌ ده‌وروب������ه‌رى رو‬ ‫ده‌دات‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان تا‬ ‫ئاستى نه‌مان هاتوه‌‪ ،‬ئه‌خالقى کۆمه‌ڵگا‬ ‫روب�����ه‌ڕوى ه�ه‌ره‌س��ه��ێ��ن��ان ب���وه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬که‌‬ ‫ئه‌مانه‌ تایبه‌تمه‌ندى گه‌لێکن به‌ته‌واوى‬ ‫نامۆن به‌ ته‌واوى مرۆڤایه‌تى به‌تایبه‌تى‬ ‫رۆژهه‌اڵتى ناوین‪ ،‬چونکه‌ رۆژهه‌اڵتى‬ ‫ناوین به‌ کومه‌ڵگایه‌ک ن��اس��راوه‌ که‌‬ ‫زوب �ه‌زو کلتورى نامۆ قبوڵ ناکات و‬ ‫ناتوانێت بۆ ده‌م درێژیش له‌ناو خۆیدا‬ ‫بیژێنى‪ ،‬بۆیه‌ گومان هه‌یه‌ که‌ هه‌مو‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانه‌کانیش بتوانن ده‌م��درێ��ژ‬ ‫ب���ه‌ک���اری���گ���ه‌ر ب����ن‪ ،‬چ��ون��ک �ه‌ ه �ه‌م��وو‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانه‌کان ه�ه‌رچ�ه‌ن��ده‌ رابونێکى‬ ‫به‌رێکخستن نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم هۆشیاریه‌کى‬ ‫سه‌رتاسه‌رى دروس��ت کرد‪ .‬رۆژهه‌اڵتى‬ ‫ناوینى له‌ خه‌وێکى ق��وڵ راچه‌ڵه‌کان‬ ‫ی��ان��ى به‌گشتى زه‌م��ی��ن�ه‌ى شۆڕشێکى‬ ‫رۆشنبیریشى ئافراند که‌ زیاتر له‌ (‪)500‬‬ ‫ساڵه‌ هاوشێوه‌ى نه‌بینراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌یه‌ که‌وا ئه‌م شۆڕشانه‌ له‌گه‌ڵ خۆیدا‬ ‫رێنسانسێکى ب�ه‌رف��راوان بئافرێنێ که‌‬ ‫له‌پێشه‌رۆژدا ببنه‌ زه‌مینه‌ى شۆڕشێکى‬ ‫هاوشێوه‌ى شۆڕشى (‪ )1789‬شۆڕشی‬ ‫فه‌ڕه‌نسا که‌ بووه‌ شۆڕشێکى گه‌ردوونى‬ ‫و ک��اری��گ �ه‌ری �ه‌ک��ان��ى ره‌وت�����ى م��ی��ژوو‬

‫ب��گ��ۆڕێ‪ ،‬چونکه‌ ل�ه‌ ئاستى تیۆریدا‬ ‫تاڕاده‌یه‌کیش له‌ ئاستى پراکتیکیدا‬ ‫ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ى ئ��ای��دۆل��ۆژى ه�ه‌ی�ه‌ که‌‬ ‫ئه‌ویش (پ ک ک) و گه‌لى کورده‌‬ ‫ک �ه‌ ئ �ه‌م��ڕۆ ک �ه‌ وه‌ک���و ئه‌ڵته‌رناتیڤی‬ ‫سیستمى ده‌وڵ���ه‌ت و ت���ه‌واوى سیستمه‌‬ ‫ده‌سپۆته‌کان سیستمى کۆنفدرالیزمى‬ ‫دیمۆکراتیک و نه‌ته‌وه‌ى دیمۆکراتیک‬ ‫وه‌ک���و ئه‌ڵته‌رناتیڤى ن �ه‌ت �ه‌وه‌ ده‌وڵ���ه‌ت‪،‬‬ ‫پێشخستوه‌ ک �ه‌ ئ �ه‌وی��ش سیستمێکه‌‬ ‫پشتبه‌ستو به‌ مێژووى ه �ه‌زاران ساڵه‌ى‬ ‫ن��اوچ �ه‌ک �ه‌ و ب �ه‌ گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ ب��ۆ نرخه‌‬ ‫مێژوویه‌کانى ناوچه‌که‌ که‌ به‌ هه‌زاران‬ ‫ساڵ پێشه‌نگایه‌تى ت�ه‌واوى مرۆڤایه‌تى‬ ‫ک�����ردوه‌ ل�����ه‌روى زه��ن��ی��ش��ه‌وه‌ ت�����ه‌واوى‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اى وه‌ک����و ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای�ه‌ک‬ ‫ئ���ام���اده‌ک���ردب���وو ک���ه‌ رێ���گ���ه‌ ل�ه‌پ��ێ��ش‬ ‫هیچ فاشیزمێکى ق�ه‌وم��ى مه‌زهه‌بى‬ ‫نه‌کاته‌وه‌ پێکه‌وه‌ ژیانى هه‌موو کلتوره‌‬ ‫جیاوازه‌کان له‌ناو یه‌کدا سه‌ره‌کیترین‬ ‫پره‌نسیپه‌کانى ژیانى ناوچه‌که‌ بوو که‌‬ ‫ئه‌مه‌ش تا رۆژی ئه‌مڕۆ گه‌ر که‌میش‬ ‫بێت کاریگه‌ریه‌کانى ماوه‌ که‌ رێبه‌ر و‬ ‫ئافرێنه‌رى نوێى سیستمى کۆنفدرالیزمى‬ ‫دیمۆکراتیک عه‌بداڵ ئۆجه‌الن له‌سه‌ر‬ ‫جیاوازى نێوان نه‌ته‌وه‌ ده‌وڵه‌ت و نه‌ته‌وه‌ى‬ ‫دیموکراتیک ده‌ڵێت «ده‌وڵ �ه‌ت نه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌ناو په‌یوه‌ندیى و ناکۆکیه‌کانی دا‬ ‫جیاوازى هه‌مه‌ره‌نگیه‌کانى کۆمه‌ڵگا‬ ‫پ �ه‌س �ه‌ن��د ن��اک��ات‪ ،‬ب�ه‌ڵ��ک��و ی�ه‌ک��ره‌ن��گ��ى‬ ‫و لێکچونى ه��ه‌ر گ��روپ��ێ��ک ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫گروپه‌کانى تر به‌بنه‌ما ده‌گرێت»‪.‬‬ ‫ئ��اش��ک��راش�ه‌ ئ���ه‌م ت��ی��ۆری �ه‌ى ن��ه‌ت��ه‌وه‌ به‌‬ ‫گوێره‌ى فاشیزمه‌‪ .‬هزو و تیۆرى نه‌ته‌وه‌ى‬ ‫دیموکراتیک زۆر جیاوازتره‌ و خاوه‌ن‬ ‫پێناسه‌ى نه‌ته‌وه‌یه‌ که‌ تاک و گروپه‌‬ ‫ف��ره‌ زم��ان ف��ره‌ ئایین‪ ،‬ن �ه‌ت �ه‌وه‌ کلتوره‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪17‬‬

‫ج��ی��اوازه‌ک��ان پێک دێ��ت) چوارچێوه‌ى‬ ‫تیۆرى ئه‌م سیستمه‌ بابه‌تى باسه‌که‌مان‬ ‫نیه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم هێنده‌ به‌سه‌ که‌ هه‌رکه‌س‬ ‫بزانێت س �ه‌رچ��اوه‌ى کێشه‌کان ده‌وڵ �ه‌ت‬ ‫ن �ه‌ت �ه‌وه‌ى س�ه‌رم��ای�ه‌داری�ه‌ و نزیکایه‌تى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ى دیمۆکراتیک چیه‌ بۆ نه‌ته‌وه‌‬ ‫ل �ه‌ڕوى پراتیکیشه‌وه‌ ئ �ه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ له‌‬ ‫ب��اک��ورى کوردستان هه‌یه‌ نمونه‌یه‌کى‬ ‫ک��ۆن��ف��درال��ی��زم��ى دی��م��وک��رات��ی��ک �ه‌ که‌‬ ‫ئیراده‌ى گه‌ل به‌بنه‌ما ده‌گرێت تاکێکى‬ ‫ه��ۆش��ی��ار دروس���ت���ده‌ک���ات‪ ،‬ک �ه‌ ئ�ه‌م��ڕۆ‬ ‫س��ه‌ره‌ڕاى ئ �ه‌وه‌ى به‌ ه��ه‌زاران پێشه‌نگ‬ ‫و سیاسه‌تمه‌دار و شاره‌دار له‌ زینداندان‬ ‫گ��ه‌ل ه��ه‌ر هێشتا ه��ه‌ر ل�ه‌س�ه‌رپ��ێ��ن به‌‬ ‫ئیسرار داواى مافه‌کانیان ده‌که‌ن یانی‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌کى ک�ه‌ خ��ۆی پێشه‌نگ‬ ‫دروس���ت���ده‌ک���ات‪ ،‬خ���ۆی ب��ڕی��ار ده‌دات‬ ‫ک �ه‌چ��ی ده‌وێ�����ت‪ .‬ل���ه‌م پ �ه‌ی��وه‌ن��دی �ه‌ش��دا‬ ‫رۆڵ���ى ک���ورد ه���ه‌م وه‌ک ئ��ای��دۆل��ۆژى‬ ‫ه �ه‌م وه‌ک��و سیستم رۆڵێکى گه‌لێک‬ ‫گ��رن��گ�ه‌ ک �ه‌ ده‌ت���وان���رێ ب��وت��رێ رۆڵ��ى‬ ‫کلیل ده‌بینێت بۆ ک��ردن �ه‌وه‌ى ده‌رگ��اى‬ ‫راس��ت �ه‌ڕێ��ى ش���ۆڕش‪ ،‬چونکه‌ ک���وردان‬ ‫راسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ نوێنه‌رى سیستمى‬ ‫سه‌رمایه‌دارى له‌ ناوچه‌که‌ که‌ تورکیایه‌‬ ‫له‌شه‌ڕدان ئه‌مه‌ دێته‌ واتاى ئه‌وه‌ى گه‌ر‬ ‫ک��وردان سه‌رکه‌ون هێزی ده‌ستیوه‌ردان‬ ‫له‌ ناوچه‌که‌ که‌ نوێنه‌ره‌که‌ی تورکیایه‌‬ ‫شکستی هێناوه‌‪ ،‬یانى به‌ گشتى ئه‌مڕۆ‬ ‫ک��وردان له‌گه‌ڵ دۆزى نه‌ته‌وه‌یى بارى‬ ‫دۆزێکى گه‌ردونیشى هه‌ڵگرتوه‌‪.‬‬

‫کاتێک مرۆڤ ده‌کرێته‌ کۆیله‌ (کوردستان وه‌ک نمونه‌)‬

‫هونه‌ر محه‌مه‌د‬

‫سیستمى کۆیالیه‌تى مێژوویه‌کى دێرینى‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬کرۆک و بنه‌ڕه‌تى ئه‌م سیستمه‌‬ ‫بریتیه‌ له‌ بوونى فێڵبازى له‌ الیه‌ن چه‌ند‬ ‫که‌سێکه‌وه‌ بۆ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنى ژماره‌یکى‬ ‫زۆر ل�ه‌ خه‌ڵک و به‌کارهێنانیان بۆ‬ ‫مه‌به‌ستى تایبه‌تى خۆى‪.‬‬ ‫ل���ه‌ س���ه‌رده‌م���ه‌ زووه‌ک����ان����دا سیستمى‬ ‫ک��ۆی�لای �ه‌ت��ى ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک��ى ئ��اش��ک��را‬

‫ه �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌ الی �ه‌ن ئایینه‌ کوردستاندا له‌ الی�ه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌‬ ‫ئاسمانى و زه‌مینى و ته‌نانه‌ت زۆرێک که‌ به‌ شێوه‌یه‌ک راگه‌یاندن خه‌ریکى‬ ‫له‌ فه‌یله‌سوف و نوسه‌رانیش ئه‌م کاره‌ چ �ه‌واش �ه‌ک��ارى و سیاسیه‌کانیش بێ‬ ‫قه‌ده‌غ ‌ه و یاساغ کراوه‌ که‌چى ده‌بینین هه‌ڵوێستى و هێزه‌ ئه‌منیه‌کانیش به‌‬ ‫ب�ه‌ه��ۆى تایبه‌تمه‌ندى چاوچنۆکى و بێده‌نگ ک��ردن هه‌ڵده‌ستن له‌م واڵته‌ى‬ ‫پاوانخوازى ده‌سه‌اڵتدارانى ئه‌و سه‌رده‌مه‌ ک �ه‌ م��ێ��ژووی�ه‌ک��ى خ��وێ��ن��اوى ه�ه‌ی�ه‌ بۆ‬ ‫و ئێستاش هه‌ریه‌که‌ و پ��اس��اوى خۆى داکۆکى کردن له‌ ئازادى ئینسان‪.‬‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌ ب��ۆ ش �ه‌رع��ی��ی �ه‌ت��دان ب���ه‌و ک��اره‌ ده‌پ��رس��ی��ن ک��ام�ه‌ی�ه‌ ی��اس��ا س �ه‌روه‌ری��ی �ه‌‪،‬‬ ‫قێزه‌ون و نامرۆڤانه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌دا ک���ام���ه‌ی���ه‌ چ����اک����س����ازى‪ ،‬ک���ام���ه‌ی���ه‌‬ ‫له‌ س �ه‌رده‌م��ى ئێستا س���ه‌ره‌ڕای بوونى ک �ه‌رام �ه‌ت��پ��ارێ��زى م��رۆڤ��ى ک���ورد ک��ام‬ ‫ج��اڕن��ام �ه‌ى گ��ه‌ردون��ى م��اف��ى م��رۆڤ پێوه‌رى مرۆیى رێگه‌ به‌ کوشتنى تاکى‬ ‫و میعیاره‌ مرۆییه‌کان ئ �ه‌م سیستمه‌ کوردى بێ دیفاع ده‌دات و هه‌رخۆشى‬ ‫ب���ه‌رده‌وام���ى ه �ه‌ی �ه‌ و زی������اده‌ڕۆى نیه‌ داڵده‌ى ده‌دات؟‬ ‫بڵێین ب�ه‌ شێوه‌یه‌ک ش��اراوه‌ک��ارى بۆ کام عه‌داله‌تى کۆمه‌اڵیه‌تى رێگه‌ به‌‬ ‫ده‌کرێت ئه‌مه‌ش مه‌ترسیداره‌‪ ،‬چونک ‌ه ئاودیوکردنى سامانى ئه‌م واڵته‌ ده‌دات‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ئاشکرابێت ره‌ن��گ �ه‌ بتوانرێت ته‌نها بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى چه‌ند که‌سێکى‬ ‫رێی لێبگیرێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم به‌ ش��اراوه‌ی��ى و دیارى کراو؟‬ ‫جێگیرکردنى له‌ناو بیرى مرۆڤه‌کاندا ئ�ه‌م میلله‌ته‌ى خۆمان س��ود له‌ مێژوو‬ ‫که‌ خۆیان ح�ه‌زى کۆیله‌بوونیان هه‌یه‌ ن��اب��ی��ن��ێ��ت وه‌ک����و پ��ێ��وی��س��ت‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌‬ ‫سامانى ده‌برێت بێ ده‌نگه‌ بێ ده‌نگ‬ ‫کاره‌ساته‌!‬ ‫ئ������ه‌وه‌ى م �ه‌ب �ه‌س��ت��م��ان �ه‌ ب���اس���ک���ردن و ده‌ک��رێ��ت ه �ه‌رب��ێ ده‌ن��گ �ه‌ ه��اواڵت��ى و‬ ‫به‌رده‌وامى دانه‌ به‌م سیستمه‌ له‌ هه‌رێمى که‌سوکاره‌که‌شى ده‌ک��وژرێ��ت هه‌ربێ‬

‫ده‌نگه‌ و ته‌نانه‌ت هه‌ندێ جار پاساویشى‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌ ب��ۆ ئ���ه‌و ب��ێ ده‌ن��گ��ی��ی �ه‌ى خ��ۆى‬ ‫دیاره‌ ئه‌مه‌ گه‌وره‌ترین مه‌ترسییه‌‪ ،‬که‌‬ ‫گوایه‌ ده‌نگ هه‌ڵبڕین ئه‌منى قه‌ومى‬ ‫و داهاتووى واڵت ده‌خاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‬ ‫له‌ کاتێکدا ده‌بینین به‌رپرسانى واڵت‬ ‫بۆ چه‌ند ئیمتیازێکى م��اددى ئاماده‌ن‬ ‫ه���ه‌م���وو واڵت ب��خ �ه‌ن �ه‌ ق �ه‌ی��ران��ێ��ک��ى‬ ‫مه‌ترسیداره‌وه‌!‬ ‫ئه‌م بێده‌نگییه‌ى تاکى ک��وردى هه‌ندێ‬ ‫ج����ار ل���ه‌ب���ه‌ر چ���ه‌ن���د ئ��ی��م��ت��ی��ازات��ێ��ک��ى‬ ‫شه‌خسییه‌‪ ،‬بێده‌نگبوونیش ل�ه‌ ئاستى‬ ‫گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ى و پ��اوان��خ��وازى ده‌س��ه‌اڵت��دار‬ ‫خۆی له‌خۆیدا راکردنه‌ له‌به‌رپرسیارێتى‪،‬‬ ‫چونکه‌ به‌م کاره‌ رێگه‌خۆشکه‌ر ده‌بیت‬ ‫ب��ۆ چ��ان��دن��ى ک��ل��ت��ورى ب��ێ ده‌ن��گ��ى و‬ ‫دیکتاتۆرى و ت��اک��ڕه‌وى ل�ه‌ کاتێکدا‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش مه‌ترسییه‌کى گ���ه‌وره‌ی���ه‌ بۆ‬ ‫داهاتووى نه‌وه‌کانمان‪.‬‬ ‫له‌ ویدرۆ و وڵسنى له‌ سه‌رۆکى ئه‌مریکا‬ ‫ده‌پ��رس��ن له‌ چ شتێک زۆر ده‌ترسیت‬ ‫له‌وه‌اڵمدا ئه‌لێت «کاتێک هاواڵتییه‌کى‬

‫ئه‌مریکى بخرێته‌ به‌رده‌م پرسیارى ئه‌وه‌ى ک���وردى بێت چ ب�ه‌ فیزیکى و چ به‌‬ ‫مه‌عنه‌وى‪.‬‬ ‫که‌ ئایا نانت ده‌وێ یاخود ئازادى؟»‬ ‫ئ�ه‌م رسته‌یه‌ گه‌وره‌ترین بیرى سیاسی ک��ات��ێ��ک م����رۆڤ ده‌ک��رێ��ت��ه‌ کۆیله‌‬ ‫ستراتیژى ئ �ه‌و س�ه‌رک��رده‌ی�ه‌ ده‌رده‌خ���ات ل��ه‌وک��ات��ه‌دا س���ه‌رج���ه‌م تایبه‌تمه‌ندییه‌‬ ‫ب���ۆ داه�����ات�����ووى واڵت����ه‌ک����ه‌ى ک���ه‌ له‌ مرۆییه‌کانى لێ داده‌ت��اش��رێ و ده‌بێته‌‬ ‫داهاتووى خۆى ناترسێ‪ ،‬به‌ڵکو خه‌مى ش��ت وات���ه‌ ده‌ب��ێ��ت�ه‌ ئ��ام��رازێ��ک ده‌ب��ێ��ت‬ ‫مرۆڤێک بێت و بیجوڵێنێت له‌ روى ئه‌قل‬ ‫هاواڵتیه‌کانییه‌تى‪.‬‬ ‫ل��ه‌ ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان��دا ب���ه‌داخ���ه‌وه‌ و کارى مادیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ن �ه‌ک ئ �ه‌م بیرکردنه‌وه‌یه‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو لێره‌دا جێى خۆیه‌تى چه‌ند پرسیارێک‬ ‫ڕێگه‌شى لێ ده‌گیرێت به‌ شێوه‌یه‌ک ئ��اراس��ت �ه‌ى ده‌س���ه‌اڵت���داران���ى ئ��ه‌م واڵت �ه‌‬ ‫ئ��ه‌م ب�ه‌ک��ۆی��ل�ه‌ک��ردن��ى ئینسانى ک��ورد بکرێت که‌ شایه‌نى وه‌اڵمدانه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫بووه‌ته‌ کلتور‪ ،‬چونکه‌ ئینسانى کورد ئ���ای���ا ب���ه‌ چ ی���اس���ای���ه‌ک ب��ک��وژان��ى‬ ‫خوێنی نیه‌ له‌ سایه‌ى ده‌سه‌اڵته‌که‌ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران��ى (‪)17‬ى ش��وب��ات و‬ ‫خۆیدا‪ ،‬بێگومان له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارى رۆژانى دواتر ده‌ستگیر ناکه‌ى ئایا ئه‌مه‌‬ ‫واڵت��ان��ى ت��ری��ش�ه‌وه‌ هه‌رنایبێت ئ��ه‌وه‌ به‌ به‌کۆیله‌ زانینى تاکى کوردی نیه‌؟‬ ‫به‌رچاوى ئه‌م هه‌موو میدیا جیهانییه‌وه‌ ئایا به‌ڵێندان به‌ ئه‌نجامدانى چاکسازى‬ ‫کورد ده‌کوژرێت بێ ئه‌وه‌ى بچوکترین و نه‌بردنه‌ س �ه‌رى ئ�ه‌و به‌ڵێنه‌ به‌کۆیله‌‬ ‫هه‌ڵوێستى ج��دى بگیرێته‌به‌ر ئه‌مه‌ش سه‌یرکردنى تاکى کورد نه‌بێت چییه‌؟‬ ‫بێ خوێنى ئینسانى ک��ورد ده‌رده‌خ��ات ئ��ای��ا ب �ه‌ش��دارى ک���ردن وه‌ک ح��زب له‌‬ ‫و ده‌ریخست له‌م جیهانه‌دا ته‌نها کورد م��ل��م�لان��ێ��ى ش��ی��ع�ه‌ و س��ون��ن��ه‌دا ب�ه‌ب��ێ‬ ‫خوێنه‌که‌ى بێ نرخه‌ و ئاسانترین کار راى گ��ش��ت��ى ش��ه‌ق��ام��ى ک������وردى چ‬ ‫و بێ کێشه‌ترین کار کوشتنى تاکى شیکردنه‌وه‌یه‌ک هه‌ڵده‌گرێت؟‬

‫دیموکراسی له‌ چوارچێوه‌ی یاسا و پێچه‌وانه‌که‌ی‬

‫له‌شکر سۆفى‬ ‫ل����ه‌ب����ه‌ر زۆر ب���اس���ک���ردن و ب����اوی‬ ‫چ�ه‌م��ک��ی دی��م��وک��راس��ی قسه‌کردنى‬ ‫زۆر ده‌رب����اره‌ى‪،‬ق����س����ه‌ک����ردن ل �ه‌س �ه‌ر‬

‫چه‌مکه‌که‌ لێره‌دا گرنگیه‌کى ئه‌وتۆ‬ ‫ن�����ادات ب���ه‌ده‌س���ت���ه‌وه‌ وه‌ل����ێ����ره‌دا هیچ‬ ‫پێویست نییه‌ ل �ه‌س �ه‌ر ئ��ه‌م چه‌مکه‌‬ ‫بدوێین و شیبکه‌ینه‌وه‌ بنه‌ماکان و‬ ‫ک��ۆل�ه‌ک�ه‌ک��ان��ى چ��ی��ن؟ ب���ه‌اڵم ئ��ه‌وه‌ى‬ ‫لێره‌دا گرنگه‌ پۆلین بکرێت و باسى‬ ‫لێوه‌بکرێت ج��ی��اوازى ک��ردن�ه‌ له‌نێوان‬ ‫ئ �ه‌ودی��م��وک��راس��ی �ه‌ى ل �ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ى‬ ‫یاسادا بانگه‌شه‌ى بۆ ده‌کرێت و ئه‌و‬ ‫دی��م��وک��راس��ی�ه‌ى ک �ه‌ ی��اس��ا رێ��گ�ه‌ به‌و‬ ‫ئه‌داکردن وکارکردنه‌ی نادات‪ ،‬بۆئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش سه‌یر ده‌ک�ه‌ی��ن که‌ ئه‌و‬ ‫دیموکراسیانه‌ى که‌تیایدا ملکه‌چبون‬ ‫ب��ۆ ی��اس��اک��ان م �ه‌ب��ده‌ئ��ی س�ه‌ره‌ک��ی��ی�ه‌‬ ‫وله‌چوارچێوه‌ی ئم یاسایانه‌دا ئه‌دای‬ ‫ک��اری خ��ۆی��ان ده‌ک���ه‌ن که‌سانێک‬ ‫به‌رهه‌م دێنن له‌سه‌ر مه‌بده‌ئى عه‌داله‌ت‬

‫ک�����ارده‌ک�����ه‌ن و ه��ه‌م��ی��ش��ه‌ ه���ه‌وڵ���ى‬ ‫گه‌وجاندن و هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنى خه‌ڵکى‬ ‫ن��اده‌ن‪.‬پ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌ى ه �ه‌م��وو ئ �ه‌وان �ه‌ش‬ ‫له‌هه‌رشوێنێک یاسا سستى به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫بینى و ته‌نها شتێکی شکڵی ب��وو‪،‬‬ ‫ب��ێ��گ��وم��ان ده‌س�����ه‌اڵت ب �ه‌ده‌س��ت �ه‌ک��ان‬ ‫ه��ه‌م��ی��ش��ه‌ ه����ه‌وڵ����ى گ����ه‌وج����ان����دن و‬ ‫ه �ه‌ڵ��خ �ه‌ڵ �ه‌ت��ان��دن��ى خ �ه‌ڵ��ک ده‌ده‌ن و‬ ‫ئ �ه‌م شێوه‌ ئیش کردنه‌شیان ده‌که‌نه‌‬ ‫مه‌بده‌ئی سه‌ره‌کیان له‌مامڵه‌کردنیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتبه‌سه‌ره‌کان‪،‬که‌واته‌ له‌م‬ ‫شوێنه‌دا خه‌ڵک بۆخۆیان دیکتاتۆر‬ ‫دروست ده‌که‌ن‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ش له‌م جۆره‌‬ ‫دی��م��وک��راس��ی��ان�ه‌دا ئ�ه‌وک�ه‌س��ان�ه‌ ده‌بنه‌‬ ‫تاکه‌ ف�ه‌رم��ان��ڕه‌واو بۆجارێکیش بێت‬ ‫خه‌یاڵیان به‌الی یاسادا ناڕوات‪.‬بۆیه‌‬ ‫ده‌رئه‌نجام ده‌بنه‌ که‌سانی دیکتاتۆر‬

‫و هه‌ر یاسایه‌ک مه‌به‌ستیان بێت و‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیان بێت به‌کاری ده‌هێنن و‬ ‫ده‌بنه‌ داڕێ��ژه‌ر و بڕیارده‌رى یاساکان‪.‬‬ ‫ک �ه‌وات �ه‌ ب��ه‌م پێیه‌ چ��ۆن حکومه‌تی‬ ‫پادشایه‌تى سته‌مگه‌ر لێکده‌درێته‌وه‌‬ ‫و ته‌فسیر ده‌ک��رێ به‌هه‌مان شێوه‌ش‬ ‫بۆ ئه‌م جۆره‌ دیموکراسیه‌ى له‌سه‌ره‌وه‌‬ ‫باسکرا‪ ،‬چونکه‌ هه‌ردوکیان خاوه‌نی‬ ‫یه‌ک سروشتن و سته‌م و زوڵم کردن‬ ‫ل �ه‌ک �ه‌س��ان��ی ده‌وروب������ه‌رو ژێ��رده‌س��ت��دا‬ ‫جه‌وهه‌ره‌‪.‬ئه‌نجامی‬ ‫له‌هه‌ردووکیاندا‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ که‌هیچ جیاوازیه‌ک‬ ‫نه‌مێنێت له‌نێوان خه‌ڵک فریوده‌ره‌کان‬ ‫ل��ه‌ده‌وڵ��ه‌ت��ی دی��م��وک��راس��ی و که‌سه‌‬ ‫سته‌مگه‌ره‌ ت��ون��دڕه‌وه‌ک��ان له‌ده‌وڵه‌تى‬ ‫پ���ادش���ای���ه‌ت���ى س��ت��ه‌م��گ��ه‌ر‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌‬ ‫هه‌ردوکیان به‌یه‌ک شێوه‌ له‌ده‌سه‌اڵتدا‬

‫ن��م��ای��ش ده‌ک����ه‌ن‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی مه‌به‌ستمه‌‬ ‫ل��ێ��ره‌دا بڵێم ب���ه‌راوردک���ردن���ی ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫س �ه‌ره‌وه‌ی �ه‌ له‌گه‌ڵ واقیعی ئێستای‬ ‫کوردستان‪،‬ئه‌گه‌ر بێین له‌کوردستاندا‬ ‫سه‌یری ئه‌مه‌ بکه‌ین ده‌توانین بڵێن‬ ‫ئ�ه‌م ل�ه‌واڵت�ه‌ی ئێمه‌دا ه�ه‌ر به‌هه‌مان‬ ‫دی���زای���ن ب��ان��گ �ه‌ش �ه‌ ب��ۆ دی��م��وک��راس��ى‬ ‫ده‌کرێت که ‌ئه‌مه‌ش ته‌نها داشکاندن‬ ‫وک��ه‌م��ک��ردن��ه‌وه‌ى نرخیه‌تى‪.‬چونکه‌‬ ‫وه‌ک���و ل���ه‌س���ه‌ره‌وه‌ ئ��ام��اژه‌م��ان پێکرد‬ ‫دیموکراسیه‌ک جاله‌هه‌ر واڵتێکدابێت‬ ‫ب��ان��گ�ه‌ش�ه‌ی ب��ون��ی بکرێت وی��اس��اش‬ ‫الوازی و سستی به‌خۆیه‌وه‌ بینی یان‬ ‫یاسایه‌ک بێت بۆهه‌ر چینه‌و به‌جۆرێک‬ ‫بێت وجیاکاری یاسایی بکرێت له‌نێوان‬ ‫چینه‌کاندا بێ تێڕامان ده‌توانین بڵێن‬ ‫ئه‌و دیموکراسییه‌ هیچ جیاوازییه‌کی‬

‫نییه‌ له‌گه‌ڵ ئ�ه‌و دیکتاتۆرییه‌ی ل ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تی پادشایی سته‌مگه‌ردا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ گه‌رخۆمانی ل��ێ په‌نا نه‌ده‌ین‬ ‫هه‌مومان باش ده‌زانین که‌دیموکراسی‬ ‫له‌م واڵته‌دا له‌بڵقى سه‌ر ئاو زیاتر نیه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ده‌بینین ڕۆژانه‌ چه‌ندان کاری‬ ‫نائینسانى به‌به‌رچاوی خه‌ڵکه‌وه‌ له‌م‬ ‫واڵته‌دا ئه‌نجام ده‌درێت وکه‌سیش لێی‬ ‫به‌رپرس نییه‌‪،‬دیارترین نمونه‌ ئازاردان‬ ‫وسوکایه‌تیکردن ب�ه‌ڕۆژن��ام�ه‌ نوسان‬ ‫وچاالکوانان وچه‌ندان کاری نایاسای‬ ‫تر‪...‬ئیتر که‌هیچ که‌سێک نازانێت‬ ‫ئه‌و دیموکراسیه‌ی ئه‌وان بانگه‌شه‌ی‬ ‫ب��ۆده‌ک �ه‌ن وئ��ه‌و یاسا داڕزێ��ن��راوان �ه‌ى‬ ‫ک���ه‌ڕۆژێ���ک ک����اری پ��ێ��ده‌ک��رێ��ت و‬ ‫ده‌ ڕۆژ ل �ه‌ک��ار ده‌خ��رێ��ت ماناکه‌ی‬ ‫چییه‌؟‬

‫بیروڕا‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/11/17‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/2/6‬‬ ‫دووشه‬

‫‪16‬‬

‫عومه‌ر محه‌مه‌د یونس‬ ‫ده‌گێڕنه‌وه‌ جارێکیان م �ه‌الی مه‌شهور‪،‬‬ ‫گ���وێ���درێ���ژه‌ک���ه‌ی پ��ێ��ش خ���ۆی داوه‌ و‬ ‫ت �ه‌ورێ��ک ده‌خ��ات �ه‌ س�ه‌رش��ان��ی و ده‌چ��ێ‬ ‫ب��ۆ دارب��ڕی��ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم م �ه‌ال وه‌ک هه‌موو‬

‫ئێوه‌ش وه‌ک مه‌الکانتان کرد‬ ‫جارێک کارێکی ناشایسته‌ و نه‌گونجاو‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬خ��ۆی له‌ س�ه‌ر ئ�ه‌و په‌له‌یه‌ که‌‬ ‫ده‌یه‌وێ به‌ ته‌ور بیبڕێته‌وه‌ کاتێ پیاوێکی‬ ‫دانا و هۆشمه‌ند به‌ الیدا تێده‌په‌ڕێ و پێ‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬مه‌ال ئه‌وه‌ چی ده‌که‌ی؟ مه‌ال ئه‌و‬ ‫په‌له‌ ببڕیته‌وه‌ ده‌که‌ویته‌ خ��واره‌وه‌‪ .‬تا ئێره‌‬ ‫به‌سه‌رهاتی مه‌ال ته‌واو بوو‪.‬‬ ‫س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ی ج��وم��گ �ه‌ی ک���ورد که‌‬ ‫مێژویه‌کی په‌نجا ساڵه‌یان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫کێشه‌ی ک����ورددا‪ ،‬ب��ا ب��اس��ی راب���ردوی‬ ‫دور ن �ه‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬ن�ه‌ت��ی��ا ب��ا ب��اس��ی دوای‬ ‫ساڵی (‪ )2003‬بکه‌ین‪ .‬هه‌ر چی قه‌ڵه‌م‬ ‫ب�ه‌ ده‌س��ت و ن��وس�ه‌ر و ب�ه‌ وی��ژدان��ی ئه‌م‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ هه‌یه‌‪ ،‬پێیان ده‌ڵێ «ئه‌رێ براینه‌!‬ ‫ئ��ێ��وه‌ چیتان داوه‌ ل�ه‌ دروس��ت��ک��ردن�ه‌وه‌ی‬ ‫واڵتیک که‌ بکوژ و ببڕ و له‌ناوبه‌ری‬ ‫میلله‌ته‌که‌مانه‌‪ .‬دروستکردنه‌وه‌ی عێراق‬ ‫له‌ الی�ه‌ن سه‌رکردایه‌تی ک��ورده‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫ب��ڕی��ن�ه‌وه‌ی داره‌ک����ه‌ی ژێ��ر پێی مه‌الیه‌‬ ‫و ب �ه‌س‪ ،‬وه‌ل��ێ ئه‌مجاره‌ سه‌رکردایه‌تی‬ ‫ک��ورد که‌ گیرفانه‌کانیان ئاخنراوه‌ له‌‬ ‫دۆالر ته‌نیا ئه‌وان زیانبه‌خش نابن‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ته‌واوی میلله‌ته‌که‌مان پاش ئازار و ره‌نج‬ ‫و مه‌ینه‌تییه‌کی زۆر دێنه‌وه‌ سه‌ر سفر و‬ ‫ریسه‌که‌یان ده‌بێته‌وه‌ به‌ خوری‪.‬‬ ‫سه‌رکردایه‌تی بڕیار به‌ ده‌ستی کورد که‌‬ ‫ته‌نیا به‌رژه‌وه‌ندی و پاره‌یه‌کی خستون ده‌نیا‬

‫نێوانیان ئاسمان و رێسمانه‌‪ .‬قه‌د رۆژێ‬ ‫له‌ رۆژان پرسیارێکی وی��ژدان بزوێنیان‬ ‫له‌ خۆیان ک��ردوه‌‪ ،‬ئه‌رێ به‌ڕاست په‌نجا‬ ‫ساڵه‌ ئێمه‌ چی ده‌که‌ین؟ میلله‌ته‌که‌مان‬ ‫گ�ه‌ی��ان��ده‌ چ ئاقارێکی ت��رس��ن��اک؟ له‌‬ ‫دوای (‪)2003‬وه‌ به‌رده‌وام مامه‌ و کاکه‌‬ ‫فڕکان فڕکانیانه‌ به‌ره‌و به‌غدای پایته‌خت‬ ‫ده‌ڵێی هه‌نگوین له‌وێ رژاوه‌‪ .‬له‌م الشه‌وه‌‬ ‫کوردستانیان وه‌ک واڵتێکی لێکترازاو‬ ‫بێ ئاسۆ به‌جێ هێشتووه‌‪ ،‬ئه‌رێ به‌ڕاست‬ ‫خه‌ونی ئه‌م دووانه‌ دروستکردنه‌وه‌ی واڵتی‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬که‌ ئێمه‌ مێژویه‌کی خوێناویمان‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا هه‌یه‌ یاخود دروستکردنه‌وه‌ی‬ ‫واڵتێکه‌ بۆ ک���وردان که‌ تیایدا هه‌ست‬ ‫به‌ ئاسوده‌یی و به‌ختیاری بکه‌ن‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مان بوون پۆسته‌کانیان له‌ نێوان خۆیاندا‬ ‫دابه‌ش کرد؛ مامه‌ بۆ سه‌رۆک کۆماری‬ ‫و کاکه‌ش بۆ سه‌رۆکی هه‌رێم‪ .‬له‌ دوای‬ ‫روخانی رژێمی به‌عسه‌وه‌ ب���ه‌رده‌وام ئه‌م‬ ‫دووان �ه‌ کێبڕکێیانه‌ کامیان گه‌وره‌ترین‬ ‫ژم���اره‌ی س���ه‌رۆک ه��ۆزه‌ک��ان��ی ع �ه‌ره‌ب‬ ‫داوه‌ت ب��ک��ات ب���ۆ دوک�����ان ی���اخ���ود بۆ‬ ‫سه‌الحه‌دین‪.‬‬ ‫پائیزی ساڵی (‪ )2005‬بوو که‌ قوتابیانی‬ ‫زانکۆی سلێمانی خۆپیشاندانێکیان رێک‬ ‫خستبوو بۆ به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی‬ ‫کابینه‌ی سلێمانی حکومه‌تی هه‌رێم به‌‬

‫مه‌به‌ستی داخستنی زانکۆیه‌کی ئه‌هلی‬ ‫ئاست ن��زم‪ ،‬قوتابیان له‌ ب �ه‌رده‌م بینایه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندا به‌ ده‌نگی به‌رز و‬ ‫به‌ کۆرس ده‌یانوت «بروخێ ئه‌و بینایه‌!‬ ‫پیاوی دزی زۆر تێدایه‌«‪ .‬هه‌مان رۆژ‬ ‫مام جه‌الل له‌ الیه‌ن په‌رله‌مانی عێراقه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرا به‌ سه‌رۆک کۆماری عێراق‪.‬‬ ‫وت �ه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌که‌ له‌ الی �ه‌ن (حاچم‬ ‫الحسێنی) سه‌رۆکی په‌رله‌مانی عێراقه‌ه‌وه‌‬ ‫خوێندرایه‌وه‌‪:‬‬ ‫به‌ گوزاره‌ی «فلیتفزل‪ ،‬سیاده‌ الرئیس»‪:‬‬ ‫دی���اره‌ ع �ه‌ره‌ب �ه‌ک��ان خ���اوه‌ن ئ �ه‌زم��ون��ن له‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی واڵت و هاوکات وه‌ستایه‌کی‬ ‫باش بۆ سابون له‌ بن پێدان‪ .‬خوایه‌ نه‌یبڕی‬ ‫ئیتر س�ه‌رۆک کۆماریش له‌ خۆمانه‌ و‬ ‫ئیتر بۆ خه‌می عێراقمان هه‌بێ‪ .‬ئه‌و رۆژه‌‬ ‫سلێمانی ببوو رۆژێ حه‌شر به‌ س�ه‌دان‬ ‫ئۆتۆمبێل پڕ له‌ گه‌نجی ده‌م پڕ له‌ هات‬ ‫و هاوار که‌ دروشمیان به‌ سه‌ری مامه‌ و‬ ‫دروشمیان به‌ گیانی یه‌کێتی ده‌دا‪ ،‬لێتان‬ ‫ناشارمه‌وه‌ ئه‌و رۆژه‌ من هیچ نه‌شڵه‌ژام‬ ‫و وه‌ک کورد ده‌ڵ��ێ‪« ،‬مێشیش میوانم‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬له‌به‌ر هیچ نا ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ر پرۆسه‌ی ئه‌نفال به‌و شێوه‌ دڕندانه‌یه‌‬ ‫و ب�ه‌و ژم��اره‌ زۆره‌ خاڵی جیابوونه‌وه‌ی‬ ‫مرۆڤی کورده‌ له‌و هه‌یکه‌له‌ نه‌گریسه‌ی‬ ‫که‌ پێ ده‌وترێت عێراق‪ .‬به‌ هه‌ر حاڵ له‌‬

‫سلێمانی به‌زم و ره‌زم و ئاهه‌نگ گێڕان‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌ هه‌ولێر ئه‌م پۆسته‌ گرنگه‌‬ ‫جێگه‌ی ب��اس ن�ه‌ب��وو ب�ه‌ ک���وردی مێش‬ ‫میوانیان نه‌بوو‪ .‬ماوه‌یه‌کی زۆر ده‌نگ و‬ ‫باسی راگه‌یاندنه‌کانی یه‌کێتی به‌ تایبه‌ت‬ ‫کوردسات و گه‌لی کوردستان هه‌ر باس‬ ‫باسی گرنگی پۆستی سه‌رۆک کۆمار‬ ‫به‌ یه‌کێتی که‌وتووه‌‪.‬‬ ‫له‌ یه‌کێک له‌ به‌رنامه‌کانیدا‪ ،‬دیداریان‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌کێک له‌ بنه‌ماڵه‌ به‌ناوبانگترین‬ ‫رۆژه �ه‌اڵت��ی کوردستان که‌ دانیشتوی‬ ‫پایته‌ختی ئێران (ت��اران��ن)‪ ،‬ئه‌و بنه‌ماڵه‌‬ ‫به‌ڕێزانه‌ش به‌ هه‌مان شێوه‌ باسی گرنگی‬ ‫پۆستی س���ه‌رۆک ک��ۆم��اری ب��ۆ ک��ورد‬ ‫ده‌ک��رده‌وه‌‪ .‬به‌ڕێزان من وا تێده‌گه‌م کورد‬ ‫هه‌ر هه‌موی بێ جیاوازی عه‌قڵی ئاینده‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی نیه‌‪ ،‬ده‌ن��ا رۆژان���ی دوای��ی‬ ‫سه‌لماندی ک�ه‌ ک��ورد ه�ه‌م��وو عێراقی‬ ‫به‌ده‌ست بێ‪ .‬چونکه‌ واڵت��ی خۆی نیه‌‬ ‫ناتوانێ ملیمێک خزمه‌تی مه‌سه‌له‌که‌ی‬ ‫خۆی پێ بکات و رۆژانی ئێستاش ئه‌و‬ ‫راستیه‌ ده‌سه‌لمێنێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌ دوای س��اڵ��ی (‪)2005‬ه‌وه‌ ک���ورد‬ ‫گه‌لێک پۆستی قه‌به‌ و گرنگی به‌ده‌سته‌‬ ‫هه‌ر له‌ سه‌رۆک کۆمار و وه‌زیری ده‌ره‌وه‌‬ ‫و جێگری س �ه‌رۆک وه‌زی��ران و چه‌ندین‬ ‫سه‌فاره‌تی ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم بۆ سه‌لماندنی‬

‫به‌هاری عه‌ره‌بی بۆکڕوزی خوێنی لێ دێت‬

‫ئاستی ته‌قینه‌وه‌‪ ،‬یان په‌رچه‌کردار‪ ،‬به‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت و ده‌وڵه‌ت له‌ سه‌ر بنه‌مایه‌کی هه‌ر خه‌ریکی تێکۆشان بوون دژی زوڵم په‌لکێشی ناو ئه‌و بزوتنه‌وانه‌ کردووه‌‪.‬‬ ‫زۆر تۆکمه‌ خۆیان به‌ڕێکخستن کردووه‌‪ ،‬و زۆرى و چه‌وسانه‌وه‌‪،‬به‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئ���ه‌گ���ه‌ر ه �ه‌ڵ��س �ه‌ن��گ��ان��دن��ێ��ک ل���ه‌ س �ه‌ر ب��ێ ئ��ام��اده‌ک��اری و خ��ۆ رێکخستن و‬ ‫چه‌ندین دام��وده‌زگ��ای سه‌رکوتکردنیان ستراتیجی ئ �ه‌م ج��واڵن �ه‌وان �ه‌ بنیادنانی ک��اره‌ک��ت�ه‌ری ئ �ه‌و ئه‌نجامه‌ نێگه‌تیڤانه‌ دروس��ت کردنی ئه‌ڵته‌رناتیڤی ده‌وڵ �ه‌ت‪،‬‬ ‫دامه‌زراندوه‌ به‌رامبه‌ر به‌ جواڵنه‌وه‌ی گه‌ل‪ ،‬ده‌وڵه‌ت بووه‌‪ ،‬نه‌گه‌شتونه‌ته‌ ئه‌نجامێکی بکه‌ین‪ ،‬به‌ پله‌ی یه‌که‌م ئه‌وانه‌ی خۆیان س���ه‌ره���ه‌ڵ���دان���ی ج����ه‌م����اوه‌ری ع���ه‌ره‌ب���ی‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌ شێوازێک خۆیان کاریگه‌ریان باش‪ ،‬یان بزوتنه‌وه‌کان ته‌نها له‌ چوارچێوه‌ی ک��ردوه‌ت�ه‌ راب��ه‌ری بزوتنه‌وه‌ی ئ��ازادی و ئ���ه‌م���ج���اره‌ش ل���ه‌س���ه‌ر ب��ن �ه‌م��ای ه �ه‌م��ان‬ ‫خستوه‌ته‌ سه‌ر عه‌قڵی کۆمه‌ڵگا که‌ ته‌نها یه‌ک ئایدۆلۆژیدا سوڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش رزگ��اری جه‌ماوه‌ر تاوانباری یه‌که‌من‪ ،‬عه‌قڵیه‌ت و رێباز ده‌ستی پێکرد‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ده‌وڵه‌ت بکه‌نه‌ سه‌رچاوه‌ی چاره‌سه‌ری و بووه‌ته‌ هۆکاری له‌قاڵبدانی بیر و ڕامانی ئیتر ئه‌گه‌ر به‌ نه‌زانی و به‌ زانایی بوبێ‪ ،‬دروستکردنی ده‌وڵه‌ت له‌سه‌ر بنه‌مای کێ‬ ‫ب��ڕی��اردان‪ ،‬ئ�ه‌م سیاسه‌ته‌ وای له‌ تاک پێکهاته‌کانی ت��ر‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش شێوه‌یه‌ک ره‌وش��ی ده‌وڵ�ه‌ت�ه‌ عه‌ره‌بیه‌کان له‌الیه‌ک هێز و توانای زۆری هه‌یه‌ ئه‌وه‌ خاوه‌نی‬ ‫و پێکهاته‌کانی کۆمه‌ڵگا ک���ردوه‌ له‌ ب��وو له‌ چه‌وسانه‌وه‌‪ ،‬ج�ه‌م��اوه‌ر به‌ نیه‌تی له‌ ژێ��ر کاریگه‌ری سیاسه‌تی ده‌وڵه‌ته‌ بڕیار و ده‌سه‌اڵته‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوباره‌بونه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت روناکیه‌کی تر نه‌بینن‪ ،‬ئ��ازادی و ڕزگ��اری به‌شداری تێکۆشان زلهێزه‌کانی جیهاندا بوون‪ ،‬له‌ الیه‌کی تر ره‌وشی پێشتر بووه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها رێگه‌ی دامه‌زراندنی ده‌وڵ�ه‌ت به‌ ده‌ک���ات‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئۆتۆماتیکی ئه‌خزێته‌ به‌ ناوی پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی یه‌که‌مین س�ه‌ره�ه‌ڵ��دان��ی ئ �ه‌م ب �ه‌ه��اره‌ له‌‬ ‫چاره‌سه‌ری ببینن‪ ،‬ده‌وڵه‌تیش به‌ هه‌موو ناو چاڵێکی ت��ری ن��ادادپ �ه‌روه‌ری و بن و هه‌موو جۆره‌ ساخته‌کاریه‌کیان کردوه‌‪ ،‬ت��ون��س �ه‌وه‌ ده‌س��ت��ی پ��ێ��ک��رد ب��ه‌ روخ��ان��ی‬ ‫ئه‌بوبه‌کر مه‌جید‬ ‫شێوازه‌کانی له‌سه‌ر بنه‌مای بن ده‌ست ده‌ستی‪ ،‬بێگومان ئه‌مه‌ش ئه‌نجامه‌که‌ی به‌ عه‌قڵیه‌تی ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‌ کۆمه‌ڵگایان ده‌سه‌اڵتی دیکتاتۆر زینه‌لعابدین کۆتایی‬ ‫ته‌نها ده‌ستخه‌ڕۆکردن و دووباره‌ بوونه‌وه‌ی ب�ه‌ڕێ��وه‌ ب���ردوه‌‪ ،‬ئه‌مجۆره‌ به‌ڕێوه‌بردنه‌ش پێهات‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا ئێستا ره‌وشی ئه‌و واڵته‌‬ ‫کردن و ناوه‌ندێتی بنیاد نراوه‌‪.‬‬ ‫ن���ه‌ت���ه‌وه‌ی ع��ه‌ره‌ب��ی��ش دوای چ�ه‌ن��دی��ن ره‌وش���ی پێش ب��زوت��ن�ه‌وه‌ک�ه‌ی�ه‌‪ ،‬راب �ه‌ران��ی ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی تر کێشه‌کانی ئ��اڵ��ۆزک��ردوه‌‪ ،‬له‌ پێشتر باشتر نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ تونس‬ ‫ب�ه‌ درێ��ژای��ی چه‌ند ه���ه‌زار ساڵه‌ گ�ه‌الن گۆڕنکاری ج��ۆراو جۆر تووشی هه‌مان شۆڕشه‌کانیش هه‌ندێکیان به‌ نه‌زانی و گه‌شتووه‌ته‌ ئاستی قه‌یران‪ ،‬له‌م حاڵه‌ته‌دا به‌ که‌مترین م��اوه‌ و که‌مترین زه‌ره‌ری‬ ‫چاوه‌ڕێی ئه‌و رۆژه‌ن که‌ له‌ ده‌ست زوڵم و ده‌ردی��س �ه‌ری بونه‌ته‌وه‌ و به‌بێ راوه‌ستان هه‌ندێکیشیان زۆر به‌ زانایی جه‌ماوه‌ریان ئاستی ت��ووڕه‌ی��ی ج�ه‌م��اوه‌ر گه‌یشتووه‌ته‌ گیانی کۆتایی پێهات‪ ،‬پێوانه‌ هه‌ره‌ راست‬ ‫زۆر و چه‌وسانه‌وه‌ رزگاریان ببێت‪ ،‬دیاره‌‬

‫خه‌مه‌کانى پزیشکێک یان خه‌مه‌کانى واڵتێک‬

‫ئاسۆ ئیحسان‬

‫له‌ واڵتێکى پڕ ئ��ازاردا‪ ،‬شتێکى نامۆ‬ ‫نییه‌ ک �ه‌ چ��ی��ن و ت��وێ��ژه‌ ج��ی��اوازه‌ک��ان‬ ‫گیرۆده‌ى هه‌مه‌جۆر کێشه‌ و گرفت ببن‪،‬‬ ‫له‌ هه‌رێمێکدا که‌ حزبى چه‌کدار له‌برى‬ ‫حکومه‌ت ب��ڕی��ارده‌ر و له‌برى په‌رله‌مان‬ ‫چاودێربێت‪ ،‬ده‌بێت هه‌ر چاوه‌ڕێى هه‌ناسه‌ى‬ ‫س��اردى خه‌ماوى به‌ناو چینه‌ به‌رزه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگا و هاوار و ناڵه‌ى سکى برسى‬ ‫هه‌ژاران بین‪ ،‬له‌ واڵتێکدا که‌ خاک‌و ئاو‬ ‫و ئاسمان دابه‌شکراوه‌ به‌سه‌ر دوو ره‌نگى‬ ‫کۆنى ژه‌نگاویدا ده‌بێت هه‌ر چاوه‌ڕوانى‬ ‫ژه‌نگگرتنى خه‌ونه‌کان ‌و گه‌رموگوڕى‬

‫خه‌مه‌کان بین! که‌واته‌ شتێکى ئاسایی ‌ه‬ ‫هه‌ریه‌که‌مان کۆڵه‌ کێشه‌یه‌ک به‌سه‌ر‬ ‫پشتمانه‌وه‌ بێت ‌و تا گۆڕستان هاوڕێ‬ ‫‌و ه���اوک���ارم���ان ب��ێ��ت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ى ن��ام��ۆ و‬ ‫س �ه‌رن��ج��ڕاک��ێ��ش �ه‌ ئ���ه‌وه‌ی���ه‌ خ �ه‌م �ه‌ک��ان��ى‬ ‫چینێکى دیاریکراوى کۆمه‌ڵگا خه‌مى‬ ‫یه‌ک به‌ یه‌کى هاواڵتیانه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ى‬ ‫هه‌ست به‌م ته‌مه‌ خه‌ماوییه‌ کرابێت‪.‬‬ ‫ل �ه‌ گ�ه‌ڕان��ێ��ک��ى س�ه‌رپ��ێ��ی��دا ب �ه‌ن��او چه‌ند‬ ‫ک��ت��ێ��ب��خ��ان��ه‌ی��ه‌ک��دا‪ ،‬ن��اون��ی��ش��ان��ێ��ک��ى‬ ‫س �ه‌رن��ج��راک��ێ��ش��م ب��ی��ن��ى (خ �ه‌م �ه‌ک��ان��ى‬ ‫پزیشکێک)! ئاخۆ پزیشکیش خه‌مى‬

‫ه�ه‌ی�ه‌؟! م�ه‌گ�ه‌ر ئ���ه‌وان تاکه‌ چینێکى‬ ‫کۆمه‌ڵگا نین که‌ تا راده‌یک چۆکیان‬ ‫بۆ ده‌سه‌اڵتى میلیشیایى دان �ه‌داوه‌ ‌و به‌‬ ‫پشتبه‌ستن به‌ بڕوانامه‌ و هه‌لوه‌رگرتن له‌‬ ‫زۆرى نه‌خۆشى کۆمه‌ڵگایه‌کى نه‌خۆش‬ ‫ئاستێکى ب����ه‌رزى ژی��ان��ی��ان ب��ۆ خ��ۆی��ان‬ ‫دابینکردوه‌‌و گه‌شته‌ سیاحییه‌کانیان که‌‬ ‫زیاتره‌ له‌ ئیش ‌و کاره‌کانیان خه‌مه‌کانى‬ ‫ئ�ه‌م واڵت �ه‌ى له‌بیر ب��ردوون �ه‌ت �ه‌وه‌؟! ته‌نها‬ ‫بۆ ئاشنابوون به‌ خه‌مه‌کانى ئه‌م توێژه‌ى‬ ‫کۆمه‌ڵگا ده‌ستمدایه‌ کتێبه‌که‌ و کڕیم و‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ى چه‌ند الپه‌ڕه‌یه‌کى سه‌ره‌تام‬

‫خوێنده‌وه‌ ئیتر نه‌متوانى ده‌ستبه‌ردارى‬ ‫ببم ‌و تا دوا وشه‌ هه‌ست و هۆشم الى‬ ‫هه‌ناسه‌ى ساردى پزیشکى نوسه‌ربوو! بۆم‬ ‫ده‌رکه‌وت خه‌مه‌کانى پزیشکێک وه‌ک‬ ‫خه‌مى کرێکار و ه �ه‌ژار و ب��ازرگ��ان و‬ ‫راگه‌یاندنکار و‪ ....‬نییه‌ که‌ تایبه‌ت بێت‬ ‫به‌خۆیانه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو پشکى هاواڵتى به‌شى‬ ‫سه‌ره‌کى خه‌مه‌کانى پزیشک پێکده‌هێنێت‬ ‫‌و ئاگادارنه‌بوون له‌م سه‌همداریه‌ جۆرێکى‬ ‫دیکه‌ى بێهۆشییه‌ که‌ ئه‌گه‌ر به‌رده‌وامبێت‬ ‫دوورنییه‌ ببێته‌ هۆى ئیفلیجى و ماڵئاوایى‬ ‫یه‌کجارى وه‌ک خۆیان ده‌ڵێن‪.‬‬

‫م��اف�ه‌ڕه‌واک��ان��ی و کێشه‌ گرنگه‌کانی‬ ‫هێشتا له‌ نیوه‌ی رێگادایه‌‪ .‬زۆری پێ‬ ‫نه‌چوو به‌ قودره‌تی قادر و بێ‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫مه‌سعود بارزانی بووه‌ سه‌رۆکی هه‌رێمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ .‬ئیتر ب �ه‌ ه �ه‌م��ان ش��ێ��وه‌ی‬ ‫س��ل��ێ��م��ان��ی‪ ،‬ه �ه‌ول��ێ��ر و ده����ۆک ب��وون �ه‌‬ ‫شایلۆغان و فه‌رته‌نه‌یه‌ک هه‌ر مه‌پرسه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م به‌زمه‌ له‌ سلێمانی هه‌ر ده‌نگی‬ ‫نه‌بوو‪ .‬بۆیه‌ هه‌ر ئه‌و کاته‌ وتم ئه‌مه‌یه‌‬ ‫بانێکه‌ و دوو هه‌وا‪.‬‬ ‫ل �ه‌ س��اڵ��ی (‪)2003‬دا رژێ��م��ی به‌عس‬ ‫روخ���اوه‌‪ ،‬له‌ (‪)2005‬ه‌وه‌ ک��ورد پۆستی‬ ‫گرنگی له‌ به‌غدا هه‌یه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم هێشتا‬ ‫کێشه‌ی خ��اک و س��ن��وری کوردستان‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌کراوه‌‪ .‬ئیتر دوای کشانه‌وه‌ی‬ ‫هێزه‌کانی ئه‌مریکاش ه �ه‌ر خ��وا خۆی‬ ‫ده‌زان��ێ چی روو ده‌دات‪ ،‬به‌تایبه‌ت که‌‬ ‫ه��ێ��زه‌ سیاسییه‌کانی ع����ه‌ره‌ب م���اوه‌ی‬ ‫ئ�ه‌م هه‌شت ساڵه‌ گه‌مه‌ی به‌سه‌ربردنی‬ ‫کاتیان وازی کردوه‌‪ .‬له‌مه‌وبه‌دواش پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌رته‌شی عێراق به‌ دانایی کورد‬ ‫و س��وپ��اس��االره‌ک �ه‌ی خ��اوه‌ن��ی ف��رۆک�ه‌ی‬ ‫جه‌نگییه‌‪ ،‬ئیتر زمانی گفتوگۆ گوزارشت‬ ‫و زمانی زه‌بر و زه‌نگ و چه‌ک خۆی‬ ‫نمایش ده‌کات‪ .‬ئێوه‌ی کوردیش بڕۆن هه‌ر‬ ‫مایه‌وه‌ به‌تاڵ و ره‌نج به‌خه‌سارن‪.‬‬

‫ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ چ�ه‌ن��ده‌ دیموکراتی حاکمه‌ له‌م‬ ‫واڵته‌‪ ،‬دیموکراتی به‌ مانا کالسیک و‬ ‫باوه‌که‌ی نا‪ ،‬به‌ڵکو به‌ به‌جێکردنی پێوانه‌‬ ‫پره‌نسیپه‌کانیدا خۆی ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬خۆ ئه‌وه‌‬ ‫لیبیا و میسر و سوریا هه‌تا ئێستا بونه‌ته‌‬ ‫گۆمی خوێن و ره‌وشیان هیچ له‌ پیشتر‬ ‫باشتر نه‌بووه‌‪ ،‬مه‌گه‌ر چاوه‌ڕێی ره‌حم و‬ ‫به‌زه‌یی گورگه‌کان بن‪.‬‬ ‫میلله‌تێک نه‌توانێ ب ‌ه ئ��ی��راده‌ی خۆی‬ ‫م��اف��ی خ���ۆی ب��س��ت��ێ��ن��ی و چ���اوه‌ڕێ���ی‬ ‫ده‌س��ت��ی ئ �ه‌م و ئ �ه‌و بێت ئه‌بێ ب��ێ شێو‬ ‫سه‌ر بنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م به‌هاری عه‌ره‌بیه‌ش ته‌نها‬ ‫له‌ به‌هار ناچێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌هارێک بریتی‬ ‫بێت له‌ خوێنڕشتن و ش �ه‌ڕه‌ کورسی و‬ ‫شه‌قامه‌کان هه‌میشه‌ جمه‌یان بێت له‌ راکه‌‬ ‫راک و به‌یه‌کدا کێشان ئه‌بێ ئه‌وه‌ چۆن‬ ‫به‌هارێک بێت؟!‬ ‫ل �ه‌پ �ه‌رت��وک �ه‌ک �ه‌وه‌ ب��ۆم��ان ده‌رده‌ک���ه‌وێ���ت‬ ‫ک�ه‌ پشتگوێ خستنى خزمه‌تگوزارى‬ ‫ت���ه‌ن���دروس���ت���ى ل����ه‌الی����ه‌ن ح���ک���وم���ه‌ت‌و‬ ‫ئ���اوڕن���ه‌دان���ه‌وه‌ى م��ی��دی��ا ل �ه‌ رۆشنبیرى‬ ‫ته‌ندروستى‪ ،‬چه‌ند سه‌ده‌یه‌ک کۆمه‌ڵگاى‬ ‫ک���وردى ل �ه‌م ب����واره‌دا ب��ردووه‌ت �ه‌ دواوه‌ و‬ ‫م�ه‌ت��رس��ى راس��ت �ه‌وخ��ۆى ب��ۆ س �ه‌ر ژیانى‬ ‫ی�ه‌ک به‌یه‌کى تاکه‌کانى ئ�ه‌م هه‌رێمه‌‬ ‫دروس��ت��ک��ردوه‌‪ .‬ل��ێ��ره‌وه‌ ده‌ن��گ��ى پ��اڕان �ه‌وه‌م‬ ‫ده‌خه‌مه‌ پاڵ پزیشکى نوسه‌ر و داوا له‌‬ ‫هاواڵتیان و میدیاکاران ده‌که‌م ئاوڕێک‬ ‫ل ‌ه رۆشنبیرى ته‌ندروستى بده‌نه‌وه‌ و به‌‬ ‫حکومه‌تیش ده‌ڵێم گه‌نده‌ڵیتان له‌ هه‌ر‬ ‫بوارێکدا به‌جێێ‌ خۆى‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر خاترى‬ ‫خ��ان �ه‌واده‌ى شه‌هیدان گرنگى ت��ه‌واو به‌‬ ‫بوارى ته‌ندروستى بده‌ن ‌و مه‌بنه‌ بکوژى‬ ‫راسته‌وخۆى خه‌ڵکى سیڤل‪.‬‬

‫زمانى کوردى له‌ قه‌یرانێکى مه‌ترسیداردایه‌‬ ‫جیاوازپێک دێت‪ .‬که‌ هه‌ر ناوچه‌یه‌ و ب ‌ه ئه‌چێت له‌برى ئه‌وه‌ى که‌ وه‌کو دره‌خته‌ک ‌ه زمان قسه‌ی ده‌کرد‪ ،‬به‌اڵم له‌ هه‌مانکاتدا ده‌بینین هه‌ر دوکانه‌ و به‌ناوێک ناونراو‌ه‬ ‫شێوه‌زاری خۆی ئاخاوتن ده‌کات و ده‌دوێت به‌ره‌و گه‌شه‌ و نه‌ش و نما بڕوات ده‌بینین پێشکه‌شکاره‌که‌ چه‌ند وشه‌یه‌کی بێگانه‌ی که‌ هه‌رگیز له‌گه‌ڵ زمانی کوردی یه‌ک‬ ‫ئه‌مه‌ هیچ گرفتێک دروس���ت ناکات‪ ،‬له‌ ره‌گ�ه‌و‌ه ده‌رده‌کرێت و دره‌خته‌ک ‌ه له‌ناو به‌کارهێنا یه‌کێک ل �ه‌و وش��ان� ‌ه وش�ه‌ی ناگرێته‌و‌ه کاتێک ده‌چیت ‌ه ب��ازاڕه‌ک��ان‬ ‫چونک ‌ه ده‌توانن به‌ باشی کاره‌کانی خۆیان ده‌چێت ک ‌ه پشکی شێری ئه‌م له‌ناوبردنی نۆرماڵ (‪ )normal‬واته‌ ئاسایی بوو ن��ازان��ی��ت ئ��اخ��ۆ ئ �ه‌م � ‌ه ک��وردس��ت��ان �ه‌ ی��ان‬ ‫زمان ‌ه به‌ر میدیاکانی راگه‌یاندن ده‌که‌وێت ک ‌ه به‌کاری هێنا خۆشبه‌ختان ‌ه زمانه‌وانه‌ک ‌ه ه�ه‌ن��ده‌ران�ه‌‪ ،‬چونک ‌ه زۆرب��ه‌ی ه��ه‌ره‌زۆری‬ ‫رایی بکه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌ب���اره‌ی گ �ه‌ش �ه‌ی زم���ان���ه‌و‌ه زان��ای��ان��ی ب ‌ه بیستراو و بینراو ن��وس��راوه‌وه‌ کارێکی له‌سه‌ر ئه‌مه‌ ره‌خنه‌ی لێگرت جگ ‌ه له‌م ‌ه دوکان و بازاڕه‌کان به‌ ناوی زمانی بێگان ‌ه‬ ‫زنجیر‌ه بیانیه‌کان ک ‌ه وه‌رگێڕاونه‌ت ‌ه سه‌ر ناونراون بۆ نمونه‌ له‌بری وشه‌ی فرۆشگا‬ ‫ب��واری زمانه‌وانی پێیانوای ‌ه که‌ زمانی خراپیان کردۆته‌ سه‌ر زمانی کوردی‪.‬‬ ‫ئازاد ره‌حمان‬ ‫هه‌ر میلله‌تێک ل ‌ه گه‌ش ‌ه و گۆڕانێکی ب���ۆ ن��م��ون �ه‌ ک��ات��ێ��ک ل���ه‌ راگ��ه‌ی��ان��دن�� ‌ه زمانی ک��وردی له‌ که‌ناڵه‌کانه‌وه‌ په‌خش ه�ه‌ردوو وشه‌ی (سۆپه‌رمارکێت و مینی‬ ‫به‌رده‌وامدای ‌ه و ئه‌م گۆڕانه‌ش کارێکی بینراوه‌کانه‌وه‌ چاوپێکه‌وتنێک ئه‌نجام ده‌ک��رێ��ت جێپه‌نجه‌یان ل �ه‌س �ه‌ر جه‌سته‌ی مارکێت) به‌کاردێت که‌ ئه‌م دوو وشه‌ی ‌ه‬ ‫ب��اش ده‌کات ‌ه س�ه‌ر زم��ان و ب ‌ه زمانێکی ده‌درێت یان ل ‌ه مێزگرده‌کاندا که‌ یه‌کێک زمانی کوردی دیاره‌ و توشی نه‌خۆشیان ل� ‌ه داه���ات���وودا شوێنی وش���ه‌ی فرۆشگا‬ ‫پ��وخ��ت و گ��ون��ج��اوت��ری ده‌ب���ات و ب���ه‌ر‌ه و ده‌دوێ��ن��ن ج��ا ل� ‌ه ه �ه‌ر ب��وارێ��ک��دا بێت ئه‌و کردوه‌ بۆ نمونه‌ کاتێک که‌سایه‌تیه‌کی به‌یه‌کجاری ده‌گرنه‌وه‌ له‌ماوه‌یه‌کی نزیکدا‬ ‫وش �ه‌ی ت��ازه‌ی ت��از‌ه که‌ هه‌ڵقواڵوی ناو که‌سه‌ی ک ‌ه بانگیان کردو‌ه کۆمه‌ڵێک ن��او درام��اک �ه‌ رۆڵێکی باشی پێده‌درێت وای ل��ێ��دێ��ت وش���ه‌ی (ف��رۆش��گ��ا) ل�ه‌ن��او‬ ‫زم��ان یه‌کێکه‌ له‌ بنه‌ما سه‌رکییه‌کانى‬ ‫زمانه‌کان دێن ‌ه کایه‌وه‌ و وش ‌ه مردوه‌کانی وش ‌ه به‌کار ده‌هێنێت که‌ خه‌ڵکانی ئاسایی کۆمه‌ڵێک بینه‌ر له‌خۆی کۆده‌کاته‌و‌ه ده‌چێت و نامێنێت یان له‌بری ئه‌وه‌ی ک ‌ه‬ ‫ناساندنى ه�ه‌ر ه��ۆز و نه‌ته‌و‌ه و خێڵێک‬ ‫ل �ه‌ن��او ده‌چ��ێ��ت و نامێنێت ک � ‌ه ل �ه‌م �ه‌دا و بگره‌ زۆرجار خۆشیان لێی تێناگه‌ن ته‌نها و خۆشه‌ویستیان بۆ دروس��ت ده‌بێت ک ‌ه ناوی بازاڕه‌کان به‌ناوی کوردی ناوبنێین‬ ‫که‌ له‌سه‌ر ئه‌م رووى زه‌ویی ‌ه ژیان ده‌که‌ن و‬ ‫زمانه‌وانان زمانیان به‌درختێک چواندو‌ه بۆ فیز و خۆ فه‌ڕزکردنی خۆی ئه‌م وشان ‌ه زۆرجار واده‌بێت منداڵه‌کانیان به‌ناوی ئه‌و ئ�ه‌وا به‌ ن��اوی بێگان ‌ه ناویان ن��اون وه‌ک‬ ‫شارستانى مرۆڤایه‌تیان پێک هێناوه‌‪ .‬زمان‬ ‫ک �ه‌ همیش ‌ه گ���ه‌اڵى ت���از‌ه ده‌رده‌ک�����ات و به‌کار ده‌هێنێت هه‌رگیز رێزی زمان ناگرن که‌سایه‌تیه‌و‌ه ناوده‌نێن بێ ئ �ه‌وه‌ی بزانن (ک��االس ئه‌سته‌نبوڵ‪ ،‬جیسینگ‪ ،‬تیلی‬ ‫یه‌کێک ‌ه له‌مه‌رج ‌ه سه‌ره‌کى و بنه‌ڕه‌تیه‌کانى‬ ‫گ�ه‌اڵ زه‌رده‌ک��ان��ى ئ �ه‌وه‌رێ��ت‪ ،‬ک ‌ه ئه‌مه‌ش و ب��ێ ئ���ه‌وه‌ی هه‌ست ب�ه‌ به‌رپرسیارێتی چی مانایه‌کی هه‌ی ‌ه یان ئه‌مه‌ ناوێکی ن��ازو‪ )...‬ه �ه‌زاران وشه‌ی تر که‌ ناکرێت‬ ‫هه‌ر واڵتێک بۆ ئه‌وه‌ى سه‌ربه‌خۆیى خۆى‬ ‫بۆ گه‌شه‌ و زیندوهێشتنه‌وه‌ى درخته‌ک ‌ه بکات ده‌یشێوێنێت ل ‌ه هه‌مووی سه‌یرتر بێگانه‌یه‌ و ئه‌مان ‌ه هیچ به‌الیانه‌و‌ه گرنگ لێره‌دا ئاماژه‌ ب ‌ه هه‌موویان بکرێت‪.‬‬ ‫وه‌رگرێت و بێته‌ خاوه‌ن قه‌واره‌یکى سیاسى‬ ‫ئ �ه‌و ه��ۆک��اران�ه‌ی ک ‌ه زم��ان له‌ناو ده‌ب �ه‌ن‬ ‫پێویسته‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه زمانى کوردى ل ‌ه جارێکیان خۆم ل ‌ه یه‌کێک ل ‌ه میدیاکاندا نیه‌‪.‬‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪ .‬که‌ تێبینى بکه‌ین زمانى هه‌ر‬ ‫قه‌یرانێکى زۆر ترسناک دایه‌ و به‌ره‌ به‌ر‌ه چاوپێکه‌وتنێکم بینی ک ‌ه شاره‌زایه‌کی خۆره‌یه‌کی تری زمان ک ‌ه توشی زمانی گه‌لێک زۆرن و ئه‌وه‌ی ک ‌ه له‌م نوسین ‌ه‬ ‫میله‌تێک ل ‌ه چه‌ند شێوه‌زار و له‌هجه‌یه‌کى‬ ‫خه‌ریک ‌ه واى لێ دێت به‌ یه‌کجارى له‌ناو ب��واری زم��ان بانگهێشت ک��راب��وو له‌سه‌ر کوردی بوو‌ه بازاڕه‌کانی کوردستان ‌ه ک ‌ه ئ��ام��اژه‌ی پێکرا به‌شێکی که‌م ‌ه لێره‌دا‬

‫ده‌مه‌وێت که‌مێک گله‌یی ل ‌ه زمانه‌وانانی‬ ‫واڵت����ه‌ک����ه‌م ب���ک���ه‌م ک��� ‌ه ت���ا راده‌ی������ه‌ک‬ ‫خه‌مساردن ل ‌ه ئاست ئه‌و پێشێلکاریه‌ی ک ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر زمانه‌که‌مان ده‌کرێت‪ .‬ده‌بینین‬ ‫زۆرج��ار له‌سه‌ر شێوه‌زاره‌ک ‌ه ده‌بێت ‌ه مشت‬ ‫و مڕیان گوای ‌ه ئه‌م شێوازه‌ گونجاو‌ه بۆ‬ ‫زمانی ستاندارد و ئه‌مه‌یان نه‌گونجاو‌ه‬ ‫له‌ راستیدا ه�ه‌وڵ��دان بۆ دروس��ت کردنی‬ ‫زم��ان��ێ��ک��ی س���ت���ان���داردی ی �ه‌ک��گ��رت��ووی‬ ‫کوردی کارێکی زۆر به‌جێ و به‌بایه‌خه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئ�ه‌م هه‌وڵ ‌ه به‌چى ده‌چێت که‌ له‌و‬ ‫الو‌ه وشه‌ی بێگانه‌ ته‌نگی به‌ زمانه‌که‌مان‬ ‫هه‌ڵچنێت و ب � ‌ه ت���ه‌واوه‌ت���ی بڕشتی لێ‬ ‫ببڕێت‪ ،‬بۆی ‌ه ب ‌ه دڵنیایه‌وه‌ ده‌ڵێم تا زمانی‬ ‫کوردی له‌ قه‌یرانێکی ئاوا مه‌ترسیداردا‬ ‫بێت ئه‌وا هه‌موو هه‌وڵێکی زمانه‌وانان ل ‌ه‬ ‫دروستکردنی زمانی ستانداردی کوردی‬ ‫کارێکی ئه‌سته‌م و گران ‌ه و سه‌رکه‌وتن‬ ‫به‌ده‌ست ناهێنێت تاوه‌کو شۆڕشێکی گه‌ور‌ه‬ ‫دژی وش�ه‌ی بێگانه‌ی ناو زمانه‌که‌مان‬ ‫نه‌کرێت‪.‬‬

‫تیۆری‬

‫ریکالم؛ شه‌ڕێکى بێ به‌رامبه‌ر و‬ ‫داگیرکه‌رێکى براوه‌یه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/11/17 - 2012/2/6‬‬

‫‪18‬‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت‬

‫به‌ردبارانی سێبه‌رم‬ ‫کاتێک‪ ،‬ک� ‌ه ش �ه‌و الی�ه‌الی� ‌ه ب��ۆ ئه‌م‬ ‫جیهان ‌ه م��ن��داڵ� ‌ه ده‌ک����ات ه �ه‌م��وو ج��ڕو‬ ‫جانه‌وه‌ر‌ه سیاسییه‌کان ده‌بن ‌ه شه‌مشه‌م ‌ه‬ ‫کوێره‌‪ ،‬ئاسایش و ئاسوده‌یى مرۆڤه‌کانى‬ ‫سه‌ر زه‌وى زه‌وت ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ناخى مرۆڤ‬ ‫ب��ۆت �ه‌ ئ���اگ���ردان ن��ازان��ێ��ت ب����ه‌ره‌و کویێ‬ ‫هه‌نگاو بنێت‪ .‬ئاگرى ده‌ره‌وه‌ش ئاگرى‬ ‫ن��ی��ش��ت��م��ان �ه‌ک��ان گ����ه‌م����ارۆى ده‌ده‌ن و‬ ‫مێشکى ئیفلیج ده‌ک �ه‌ن‪ .‬زۆر له‌مرۆڤ ‌ه‬ ‫س��اد‌ه و ساکاره‌کان ده‌سوتێندرێن‪ ،‬خۆ‬ ‫گ��ڕى س �ه‌رم��ای �ه‌دارى ن �ه‌ک ته‌نها هه‌ر‬ ‫دره‌خ��ت�ه‌ک��ان ده‌سوتینێ‪ ،‬به‌ڵکو خه‌ون ‌ه‬ ‫ساواکانیش ده‌سوتێێت‪ .‬ک��ێ ده‌ت��وان��ێ‬ ‫ه�ه‌م��وو ڕاستییه‌ک ب��ڵ��ێ��ت�ه‌وه‌و‌ه و بڵێ‬ ‫منیش هه‌م و مرۆڤم‪ ،‬ئاشتى خوازم‪ ،‬ته‌بام‬ ‫له‌گه‌ڵ خاک و نیشتمان و میلله‌تدا‪.‬‬ ‫لێوه‌کان دوراون�ه‌ت�ه‌وه‌ ئ�ه‌وه‌ى بوێرێ‬ ‫بڵێ (ل �ه‌ل ی��ان نه‌خێر وانییه‌) ک��وان ل ‌ه‬ ‫ک���وێ دان ئ���ه‌و ح���ه‌ق پ �ه‌رس��ت��ان �ه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ئاوێک بکه‌ن ‌ه سه‌ر پالن ‌ه شاردراوه‌کان و‬ ‫کوده‌تا نهێنیه‌کان‪.‬‬ ‫ق���ه‌راخ���ى ده‌ری����ا و ئ��ۆق��ی��ان��ووس�ه‌ک��ان‬ ‫واخه‌ریکن وش��ک ده‌ب��ن‪ .‬تا دێ ئاوى‬ ‫ده‌ری���ا و ئۆقیانوسه‌کان قوڵتر ده‌ب��ن�ه‌و‌ه‬ ‫بۆیه‌‪ ،‬ئاسمان ل ‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌کان تۆراوه‌‪.‬‬ ‫کێ ده‌توانێنێت وه‌ کێ بوێرێت به‌ ته‌ڵ ‌ه‬ ‫شقارته‌یه‌ک ئاگر به‌ربداته‌ مێشک و‬ ‫پالن و ڕووح و ناخى ئه‌و نه‌عله‌تییانه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫بوونه‌ت ‌ه هۆی مه‌راق و مه‌ینه‌تى مرۆڤ ‌ه‬ ‫جوانه‌کان‪.‬‬ ‫نازانم‪ ،‬با هه‌موو شتێک ده‌زانم ده‌ڵێم‪،‬‬ ‫و‌ه ترسم نییه‌‪ ،‬ل ‌ه سێبه‌رى خۆم‪ .‬با خوێنم‬ ‫بڕێژندرێت‪ .‬با زیندانى بکرێم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆزگ ‌ه زمانم الڵ بووایه‌ قه‌ڵه‌مه‌که‌م‬ ‫ی��اخ��ی��ت��رب��ووای �ه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم چ ب��ک �ه‌م ل�ه‌م‬ ‫سه‌ر‌سه‌خته‌ى خۆم‪ ،‬که‌ گڕى گرتوه‌ ل ‌ه‬ ‫فرێزه‌ر دابنرێت‪ ،‬خامۆش نابێت‪.‬‬ ‫ه�ه‌م��وو ش�ه‌وێ��ک ت��ا به‌یانى منێکى‬ ‫بێ ده‌سه‌اڵت بۆ چاره‌نووسى مرۆڤایه‌تیى‬ ‫ده‌گریم‪ ،‬چونک ‌ه ڕه‌شترین قۆناغه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫مرۆڤایه‌تیى تێیدا گوزه‌رده‌کات‪.‬‬ ‫ک��ێ ب�ه‌رپ��رس�ه‌‪ ،‬ب�ه‌ران��ب�ه‌ر برسێتى و‬ ‫غه‌مبارى و نیگه‌رانی مرڤه‌کان؟ زۆریش‬ ‫هه‌ن ک ‌ه بێ ده‌ربه‌ستن و بێ عارن ‪ .‬یان‬ ‫خۆیان ده‌دزنه‌وه‌ ل ‌ه ڕاستییه‌کان‪ .‬چاویان‬ ‫تاریکتر ده‌بێت ‪ ،‬نه‌ک بیریان تیژ بێت و‬ ‫هه‌یوه‌ى شێر‌ه بۆ ئه‌م قیامه‌ته‌‪ ،‬که‌ ئێم ‌ه‬ ‫تیایداین‪ .‬خۆ مردن ‌ه له‌عنه‌تێک ‌ه چاوى‬ ‫کوێرکردووین و‌ه نازانم بڵێم چى‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ند‌ه دڵم گرتووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه سوتاوم‬ ‫ب��ووم به‌ خه‌ڵوز‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌سه‌رنێوچاوانى‬ ‫مێژوو نوسینه‌کانى خۆم ده‌نه‌خشێنم و‌ه‬ ‫له‌الیه‌کى تریشه‌و‌ه به‌خته‌وه‌رم ن ‌ه منداڵم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬تا بێزارم بکات ن ‌ه پیاوم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫شوانم بێت‪ ،‬ن ‌ه سه‌روه‌ت و سامانم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ک (تۆلستۆى) زه‌وى و زاره‌ک��ان��ى‬ ‫دابه‌ش بکاته‌ سه‌ر جوتیاران‪.‬‬ ‫داخه‌که‌م حزبم نییه‌‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫دووان ببینم ج��ووت بن له‌گه‌ڵ سێبه‌رى‬ ‫خ���ۆی���ان ل �ه‌ ک �ه‌س��ى س��ی��ێ�ه‌م ن�ه‌ت��رس��ن‪،‬‬ ‫چوونکه‌ که‌سى سێیه‌م مینێکى(بریتانی)‬ ‫ی�ه‌‪ ،‬ل ‌ه بناغه‌و‌ه خ��ۆى بلکێنێته‌و‌ه و ب ‌ه‬ ‫نهێنى کوده‌تایه‌کمان ب�ه‌س�ه‌رد بکات‪.‬‬ ‫ئیتر دۆ و دۆشاو تێکه‌ڵ یه‌کدى ده‌بن و‬ ‫خیانه‌تکارى و سیخوڕى و دزى فریودان‬ ‫ده‌ست پێده‌کات‪.‬‬ ‫له‌ کوردستاندا ل ‌ه خاک و نیشتیمانى‬ ‫خۆمدا‪ ،‬ک ‌ه منى گه‌یاندۆت ‌ه ئه‌م پله‌ی ‌ه‬ ‫که‌ گومانه‌کانى (دیکارت) به‌سه‌رمدا‬ ‫ببارێت (ه �ه‌ی��وه‌ى ش��ێ��ره‌) (خ���ۆم شێره‌)‬ ‫ئ �ه‌وان �ه‌ى ک� ‌ه خ��ۆی��ان ب�ه‌ سیاسه‌تمه‌دار‬ ‫ده‌زان���ن(ه���ه‌ر خ��ۆی��ان ش��ێ��ره‌) ن � ‌ه نووکى‬ ‫پێنووسه‌که‌م ده‌بێت ‌ه زمانى چه‌قۆ ن ‌ه خۆم‬ ‫ده‌به‌زێم ن ‌ه ده‌توانم ب ‌ه چه‌قۆیه‌ک زمانى‬ ‫ئه‌و نا مرۆڤان ‌ه ببڕم‪.‬‬ ‫دایک چۆن وه‌اڵمى ساواکه‌ى بداته‌و‌ه‬ ‫ل� ‌ه کاتێکدا ل� ‌ه برسێتى مه‌مکه‌کانى‬ ‫وشک بننه‌وه‌‪ .‬سنورى نێوان (ئێران ‪،‬‬ ‫تورکیا) دابخرێن‪.‬‬ ‫میلله‌ته‌که‌م‪ :‬ب � ‌ه ق��ورب��ان��ت ببم وز‌ه‬

‫و ن�ه‌وت و به‌نزینى جه‌سته‌م ل ‌ه ڕووحى‬ ‫ت����ۆدای����ه‌‪ ،‬گ �ه‌ن��ج �ه‌ک��ان وێ�����ران ب����وون‪.‬‬ ‫هه‌ندێکیان ب ‌ه بێ ئه‌وه‌ى به‌خۆیان بزانن‬ ‫بووه‌نه‌ت ‌ه (ماسۆنى) یا سیخور یا نۆکه‌ر‪،‬‬ ‫رۆژنام ‌ه زۆره‌‪ ،‬که‌ناڵى ئاسمانى زۆره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم خوێن ده‌بارێت!‬ ‫خ���ۆو‌ه نه‌بێت گ����ه‌ردوون پڕنه‌بێت ل ‌ه‬ ‫شۆڕشگێڕ‪ ،‬به‌اڵم ئاى له‌سه‌رمایه‌دارى‪،‬‬ ‫ک� ‌ه ب��ووه‌ت � ‌ه به‌ربه‌ستێک‪ ،‬ی��ان ش��وراى‬ ‫چینى مه‌زن ڕێگه‌ى هه‌موو شۆڕشێکى‬ ‫لێگرتووین‪ ،‬ته‌بیب و که‌چى ب ‌ه چینه‌و‬ ‫په‌ڕۆ هه‌وڵده‌ده‌ن ڕووخسارى ناشیرینىرانى‬ ‫جوان بکه‌ن به‌ ئارایشت‪.‬‬ ‫خ����ۆوه‌ ن �ه‌ب��ێ��ت ئ���ێ���ران پ���ڕ ن �ه‌ب��ێ��ت ل ‌ه‬ ‫شۆڕشگێڕ یان (ئه‌مریکاى التین) خۆو‌ه‬ ‫نه‌بێت چه‌پڕه‌وه‌ى کاڵ بووبێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاوى (گۆلباچۆف) یان خومه‌ینى یان‬ ‫(به‌ریتانیا) بێده‌نگ بوونى کرێکارانى‬ ‫ئه‌وروپا یان کۆتایهاتنى شۆڕشى پایزى‬ ‫عه‌ره‌بى که‌‪ ،‬به‌ریتانیا ده‌رگاى ئیسالمى‬ ‫سیاسیان کرده‌و‌ه بۆ نۆکه‌ره‌کانى خۆى‪،‬‬ ‫شۆڕشه‌که‌یان شکستى هێنا‪ .‬ئا ئه‌مه‌ی ‌ه‬ ‫دیموکراتیه‌تى به‌ریتانى و ئه‌مریکێتى‪.‬‬ ‫خۆ باسى(فه‌ڕه‌نسا) ناکه‌م که‌‪ ،‬خاوه‌نى‬ ‫هه‌زار زمان و درۆ ساخسته‌ن‪ ،‬ئیتر مه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر خۆم بێ ئومێد ببم و ب ‌ه فرمێسکم‬ ‫ده‌ستى خۆم بشۆم و هه‌روه‌کو کورد بڵێم‬ ‫میلله‌تان‪ ،‬ه�ه‌ژاران‪ ،‬له‌ سوڵتان مه‌حمود‬ ‫گ���ه‌وره‌ت���رن‪ .‬ک���ارى م��ن ه��ه‌ر چ���اوه‌ڕێ‬ ‫کردن ‌ه ت��اوه‌ک��و شۆڕشه‌که‌ى خۆیشمان‬ ‫ئیسالمى سیاسى فریویدان‪.‬‬ ‫نازانم ب ‌ه نووسین الی الی ‌ه بۆ ئاینده‌ى‬ ‫گ�ه‌ن��ج�ه‌ک��ان��م��ان ب��ک �ه‌م‪ ،‬گ�ه‌ن��ج�ه‌ خوێن‬ ‫گ �ه‌رم �ه‌ک��ان��ى س�����ه‌رزه‌وى‪ .‬گۆڤارێکى‬ ‫مندااڵنه‌یشم نییه‌‪ ،‬تا ببێت ‌ه هه‌توانى ناخ ‌ه‬ ‫گڕگڕتووه‌که‌ى خۆم‪.‬‬ ‫ئه‌ى په‌ککه‌ت ‌ه و سواڵکه‌ر و حه‌ماڵ و ئه‌و‬ ‫مندااڵنه‌ى‪ ،‬ک ‌ه ل ‌ه بازاڕدا شتى بچووک‬ ‫ده‌گێڕن بۆ ئه‌وه‌ى خێزانیان به‌خێو بکه‌ن‪.‬‬ ‫ل ‌ه بازاڕدا ڕووبه‌ڕووى گه‌نده‌ڵى هه‌ندێک‬ ‫نامه‌رد ده‌بنه‌وه‌‪ .‬من ته‌نیا یه‌ک جار خۆم‬ ‫دوور خسته‌وه‌ ل ‌ه نیشتمان‪ ،‬په‌شیمانیشم تا‬ ‫ماوم ل ‌ه کوردستاندا ده‌مرم‪ .‬با که‌سیش‬ ‫ب��ه‌دواى ته‌رمه‌که‌م نه‌که‌وێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێنووسه‌که‌م گۆچانمه‌‪ ،‬س����ه‌روه‌رت و‬ ‫سامانمه‌‪ ،‬ئه‌ویش ده‌که‌م ب ‌ه قوربانى کورد‬ ‫و مرۆڤایه‌تى‪.‬‬ ‫ش �ه‌ف��اف��ی��ی �ه‌ت ی���ان���ى ب����ه‌ڕوون����ى ب ‌ه‬ ‫ئ��اش��ک��رای��ى‪ .‬توبڵێى ئ �ه‌و شه‌فافییه‌ت ‌ه‬ ‫ع �ه‌ره‌ب��ی��ی � ‌ه م �ه‌ب �ه‌س��ت��ى ل �ه‌(ت �ه‌ن��ک��ی��ى)‬ ‫ب��ێ��ت � ‌ه وه‌ک ت�����اراى ب�����ووک‪ ،‬ئێستا‬ ‫سیاستمه‌داره‌کان به‌کارى ده‌هێنن وه‌ک‬ ‫پاژنه‌ى پۆستاڵێکى عه‌سکه‌رى‪ .‬هه‌ریه‌ک ‌ه‬ ‫و له‌شوێنى خۆیه‌و‌ه ل ‌ه ته‌له‌فزیۆن ده‌ڵێت‬ ‫ب ‌ه (به‌ڕاى من) وێنه‌ى هه‌ندێکیان زۆر‬ ‫ڵێڵ و ته‌ڵخن‪ .‬خۆیان ب ‌ه شوئنالى یان‬ ‫ترۆستسکى ی��ان ئ �ه‌ن��درێ گرۆمیکۆ‬ ‫ناگۆڕنه‌وه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت به‌خۆیان نازانن ک ‌ه‬ ‫تانانه‌ت به‌ر لووتى خۆیشیان نابینن‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر بانگه‌شه‌یه‌ و ده‌ب��ارێ��ت له‌سه‌ر‬ ‫میلله‌ت ه��ه‌ر ق�ه‌ڵ��ب و سه‌خته‌کاریى‬ ‫ڕوو ده‌ک����ات����ه‌ گ���ی���رف���ان���ه‌ک���ان���ی���ان ‪،‬‬ ‫نه‌کرێکار ه��ی��واى ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ن� ‌ه ڕه‌ن��ج��ده‌ر‬ ‫و ن �ه‌ ج��وت��ی��ار و ح �ه‌م��اڵ و ن �ه‌ مناڵ‪،‬‬ ‫ئ��اس��ۆى داه��ات��ووى ده‌ب��ی��ن��ن‪ .‬دی���ار‌ه خۆ‬ ‫به‌ریتانیا و ئه‌مریکا و سه‌رمایه‌دارى و‬ ‫پیالنه‌کانى سیاسه‌تمه‌درانن و گه‌نده‌ڵى‬ ‫سیخووڕه‌کانن‪ ،‬ک ‌ه هه‌میشه‌ ڕه‌وڕه‌وه‌ى‬ ‫مێژوو ده‌وه‌ستێنن‪ .‬به‌ڵکو ده‌یکه‌ن ‌ه ئاوى‬ ‫مه‌ند و چڵکاو‪.‬‬ ‫ئاى له‌ ده‌ستى ماستاوچییه‌کان‪ ،‬ئاى‬ ‫له‌ده‌ستى پیالنگێڕان ‪ ،‬ئ��اى ل ‌ه ده‌ستى‬ ‫گ�ه‌ن��ده‌ڵ��ى و دزى و ف��ری��ودان ئ��اى ک ‌ه‬ ‫چۆن هه‌نگاویان ناو‌ه سه‌ر له‌م میلله‌ت ‌ه‬ ‫بشێوێنن‪ ،‬هه‌ى به‌قوربانى پیااڵوه‌کانى‬ ‫میلله‌ت ببن‪ .‬من سه‌برم هه‌یه‌ هه‌ر وه‌ک‬ ‫بیر و حه‌زره‌تى ئه‌یویبش زیاتر‪ .‬وتاره‌که‌م‬ ‫ب ‌ه وته‌یه‌کى( ئه‌لجه‌واهیرى) کۆتایی‬ ‫پێده‌هێننم ک ‌ه ده‌ڵێت‪« :‬ماوین و ته‌مه‌نى‬ ‫زۆرداران‪ ...‬کورته‌»‪.‬‬

‫به‌شی یه‌که‌م‬ ‫نه‌جیب ‌ه قه‌ره‌داغى‬

‫ژن به‌ توانست‪ ،‬رۆحى به‌رگرى‪ ،‬به‌هره‌‬ ‫و ئ �ه‌و رۆڵ��ه‌ى ل�ه‌ کۆمه‌ڵگا هه‌یه‌تى‬ ‫وه‌ک ستونێکى سه‌ره‌کییه‌‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫به‌ هه‌ر دوو روی پۆزه‌تیڤ و نگه‌تیڤی‬ ‫رۆڵگێرانى‪ ،‬کاریگه‌رى سه‌ره‌کى له‌ سه‌ر‬ ‫ره‌وتى گۆڕانکارى کۆمه‌ڵگا و پێگه‌ى‬ ‫تاکه‌کان هه‌یه‌ چ له‌ روی مادى و چ‬ ‫مه‌عنه‌وی‪ .‬هێزه‌ کۆلۆنیالیسته‌کان‪،‬‬ ‫ده‌سته‌اڵتداره‌کان‪ ،‬داگیرکه‌ره‌کان و ل ‌ه‬ ‫ناوه‌ڕاستى س�ه‌ده‌ى (‪)20‬ی��ش به‌ دواوه‌‬ ‫هه‌ژه‌مۆنى سه‌رمایه‌دارى فینانس ل ‌ه‬ ‫جیهاندا به‌ رێبازى جیاواز‪ ،‬به‌ خستن‬ ‫و ب��چ��وک ک����ردن����ه‌وه‌ى ژن ه �ه‌وڵ��ى‬ ‫ب��ااڵده‌س��ت��ى خ��ۆی��ان ب�ه‌س�ه‌ر کۆمه‌ڵگا‬ ‫داوه‌ و ویستویانه‌ کۆمه‌ڵگا به‌پێى‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانیان ئاراسته‌ى بکه‌ن‪.‬‬ ‫ڕێباز و ده‌روازه‌کانى ئه‌و داگیرکارییه‌‬ ‫جار و بار به‌ شه‌ڕى راسته‌خۆ و گه‌رم و‬ ‫هه‌ندێ جاریش به‌ شه‌ڕى نه‌رم و شه‌ڕى‬ ‫تایبه‌ت ئامانجه‌کانى خۆیان له‌ سه‌ر‬ ‫ژن ده‌پێکن‪ .‬ش �ه‌ڕى قه‌به‌ به‌ شێوازى‬ ‫ک��وش��ت��ن‪ ،‬ئ��ه‌ت��ک‌ک��ردن‪ ،‬الق��ه‌ک��ردن‪،‬‬ ‫س����ێ����داره‌‪ ،‬ده‌س���ت���درێ���ژى‪ ،‬س �ه‌پ��ان��دن��ى‬ ‫ته‌سلیمکارى له‌ زیندانه‌کاندا‪ ،‬هێرشى‬ ‫سه‌ر ژنان له‌ شه‌قامه‌کان و به‌یاسا و‬ ‫ده‌ستورکردنى ژن به‌ مرۆڤى پله‌دوو و‬ ‫بچوککردنه‌وه‌ى له‌ کۆمه‌ڵگا و خستنى‬ ‫و کردنى ته‌نیا به‌ ماده‌ و که‌ره‌سته‌یه‌ک‬ ‫بۆ منداڵ‌بوون‪ ،‬به‌خێوکردن‪ ،‬سێکس و‬ ‫ب�ه‌رده‌وام��ى ژیانى و پێگه‌ى بنه‌ماڵه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌ ش���ه‌ڕى ن���ه‌رم ی��ان ش���ه‌ڕى تایبه‌ت‬ ‫دۆخه‌که‌ زۆر مه‌ترسیدارتره‌‪ .‬النى که‌م‬ ‫له‌ رێبازى یه‌که‌مدا رۆحى به‌رخۆدانى‬ ‫ژنان کاردانه‌وه‌ى له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و رێباز‬ ‫هه‌یه‌ و به‌رگرى ده‌کات که‌ راده‌ستى‬ ‫نه‌بێ به‌اڵم له‌ رێبازى شه‌ڕى نه‌رمدا‬ ‫ئه‌و رێبازانه‌ى به‌کارده‌هێنرێ سیستم‬ ‫دل���ۆپ دل���ۆپ خ���ۆى ب �ه‌ م��ێ��ش��ک و‬ ‫قوڕگى تاکه‌کاندا ده‌کات و دووالیه‌نه‌‬ ‫ژن ده‌کاته‌ ئامانج و ده‌یکاته‌ خۆراکى‬ ‫و سوته‌مه‌نى زهنیه‌تى پیاوساالری‪.‬‬ ‫به‌کاریگه‌رترین شێوازیش که‌ ئیستا‬ ‫به‌کار ده‌هێنرێ شێوازى به‌کارهێنانى‬ ‫ژنانه‌ له‌ ریکالمدا‪.‬‬ ‫ریکالم جۆرێکه‌ له‌ شه‌ڕ و داگیرکارى‬ ‫م����ۆدێ����رن؛ ل���ه‌ب���ه‌ر ئ�����ه‌وه‌ى ک���ه‌ ه��ێ��ز‌ه‬ ‫کۆلۆنیالیسته‌ کالسیکه‌کان به‌ڕێى‬ ‫ئه‌رته‌ش و چه‌که‌کانیان مه‌یدانه‌کانى‬ ‫ب����ازاڕ و س �ه‌رچ��اوه‌ک��ان��ى وزه‌ی����ان بۆ‬ ‫خۆیان ده‌کرده‌وه‌ و وه‌هاش خاکه‌کانیان‬ ‫داگیر ده‌کرد‪ ،‬به‌اڵم ئیستا به‌و ئاسته‌ى‬ ‫له‌ کۆندا هه‌بوو وات �ه‌ تا ناوه‌ڕاستى‬ ‫س���ه‌ده‌ى راب����ردوو ن��ی �ه‌‪ ،‬ب�ه‌ڵ��ک��و ئێستا‬ ‫ئامانجیان زه‌وتکردنى سه‌رچاوه‌کانى‬ ‫وزه‌ و ک���ردن���ه‌وه‌ى ب�����ازاڕى ن���وێ ل ‌ه‬ ‫چوارچیوه‌ى سیستمى ئابورى لیبراڵ‬ ‫و ب��ازاڕى ئ��ازادى سیستمى سه‌رمای ‌ه‬ ‫به‌ به‌کارهێنانى رێبازى ریکالم‪ .‬ژن‬ ‫له‌م حاڵه‌ته‌دا هه‌م به‌کار ده‌هێنرێ و‬ ‫هه‌میش ده‌کرێته‌ ئامانج بۆ خستنى‬ ‫کۆمه‌ڵگا‪ .‬ئامانجى سه‌ره‌کیش هه‌رچى‬ ‫قازانجى زی��ات��ره‌ و ک��ردن �ه‌وه‌ى ب��ازاڕى‬ ‫نوێیه‌ ب��ۆ ک��ااڵک��ان��ی��ان‪ .‬کااڵکانیش‬ ‫ئ �ه‌م��ج��اره‌ی��ان ئ��ه‌و ک��ااڵی��ان �ه‌ ن��ی��ن ک ‌ه‬ ‫پێویستى سه‌ره‌کى کۆمه‌لگه‌ن وه‌ک‬ ‫خواردن‪ ،‬خواردنه‌وه‌ و جێى نیشته‌جێبون‬ ‫و پ����ه‌ره‌دان ب �ه‌ به‌رهه‌مهێنان‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ک��ااڵک��ان ئ���ه‌و ئ��ام��ێ��ره‌ ته‌کنیکى و‬ ‫ئه‌لکترۆنیانه‌ن که‌ بێ ئه‌و ئامێرانه‌ش‬ ‫م��رۆڤ ده‌ک��رێ ب�ه‌رده‌وام��ى به‌ ژیانى‬ ‫ب���دات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب����ه‌رده‌وام گ��ۆڕی��ن��ی��ان و‬ ‫کڕینى گوایه‌ پێشکه‌وتووتر‪ ،‬دوایین‬ ‫مۆدێلى ئامێرى ماڵ و دوایین مۆدێلى‬ ‫ئۆتۆمبێل و‪ ...‬کۆمه‌ڵگا و تاک‬ ‫ده‌بێته‌ ئامێرێکى به‌کاربردن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خ��واردن بن وه‌ک له‌ ب��ازاڕى واڵتانى‬ ‫رۆژئ���اوادا هه‌یه‌ ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ن ک ‌ه‬ ‫کۆمپانیاکان کاتێک کڕیاریان که‌م‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ به‌ ده‌ستکارییه‌کى بچوکه‌و‌ه‬ ‫ب �ه‌ره �ه‌م �ه‌ک��ان��ی��ان ده‌خ���ه‌ن���ه‌وه‌ ب���ازاڕ و‬ ‫ریکالمى بۆ ده‌که‌ن خۆ ئه‌گه‌ر ژنێک‬ ‫له‌ ریکالمه‌که‌دا به‌کار بهێنرێ ئه‌و‌ه‬ ‫کڕیارى زیاتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫ریکالم جۆره‌کانى زۆرن له‌ ریکالمى‬ ‫ت �ه‌ل �ه‌ف��زی��ۆن��ى‪ ،‬رادی���ۆی���ى‪ ،‬رۆژن��ام��ه‌‪،‬‬

‫گ��ۆڤ��ار‪ ،‬ب �ه‌رێ��ى پ��ۆس��ت‪ ،‬ئه‌نته‌رنێت‪،‬‬ ‫بیلبۆرد و دوایینیشیان به‌رێى ته‌له‌فۆن‬ ‫ب�ڵاو ده‌ک��رێ��ت �ه‌وه‌ گرته‌یه‌کى دیمه‌نى‬ ‫خ��ێ��را و ک���ورت ب �ه‌ چ�ه‌ن��د دیمه‌نێکى‬ ‫سه‌رنجڕاکێش به‌ چه‌ند ده‌سته‌واژه‌یه‌ک‬ ‫راسته‌خۆ یان ناراسته‌خۆ و کۆدئاسا‬ ‫به‌ده‌نگ و میوزک په‌یامێکى خێرا‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ی��ان وێ��ن �ه‌ ی��ان ده‌ن���گ و‪...‬‬ ‫پ��ڕوپ��اگ �ه‌ن��ده‌ ب��ۆ ک��ااڵی��ه‌ک ده‌ک���ات‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ى لێره‌دا بابه‌تى باسه‌که‌مان ‌ه‬ ‫له‌ زۆربه‌ى زۆرى ئه‌و ریکالمانه‌دا ژن‬ ‫ده‌بنه‌ که‌ره‌سته‌ى دیمه‌نه‌کان و کااڵکان‬ ‫و ژن ب���ۆ ب����ه‌رزک����ردن����ه‌وه‌ى ره‌واج����ى‬ ‫کااڵیه‌ک به‌کار ده‌هێنرێت‪ .‬ئامانجى‬ ‫سه‌ره‌کى قازانجى ئابورى زیاتره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سیستمه‌کان هه‌موویان ته‌نیا هانده‌رى‬ ‫ئ��اب��وری��ان ل �ه‌ پ��ش��ت �ه‌وه‌ ن��ی �ه‌‪ .‬ده‌ک���رێ‬ ‫ل �ه‌ هه‌ڵسه‌نگاندنى ری��ک�لام�ه‌ک��ان�ه‌و‌ه‬

‫رۆژه �ه‌اڵت که‌ ئه‌و واڵتانه‌ ده‌روازه‌ى‬ ‫ب �ه‌ س���ه‌ر وه‌گ �ه‌ڕخ��س��ت��ن��ى س �ه‌رم��ای �ه‌ى‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ده‌کرێته‌وه‌ و جۆرێکى ترى له‌و‬ ‫واڵتانه‌ى که‌ بانگه‌شه‌ى سۆسیالیست‬ ‫و خۆیان به‌ دژه‌سه‌رمایه‌دارى ده‌زانن‪،‬‬ ‫به‌ تایبه‌تى واڵتانى وه‌ک ئه‌مریکاى‬ ‫التین‪.‬‬ ‫له‌ واڵتانى رۆژئاوا و سه‌رمایه‌دارىدا‬ ‫ریکالم بۆته‌ کارى کۆمپانیاى تایبه‌ت‬ ‫ب�ه‌ دروستکردنى ری��ک�لام و زی��ات��ر ل ‌ه‬ ‫سه‌دا (‪)80‬ى ریکالمه‌کاندا ژن زۆر‬ ‫به‌ زه‌قى و له‌ به‌رزترین ئاستدا وه‌ک‬ ‫ئامێرێک ب��ۆ قازانجى زی��ات��ر به‌کار‬ ‫ده‌ه��ێ��ن��رێ��ت‪ .‬ل �ه‌م ج��ۆره‌ی��ان��دا جه‌سته‌ى‬ ‫ژن ده‌خ��رێ��ت �ه‌ ب������ازاڕه‌وه‌ و ئ���ه‌وه‌ن���ده‌ى‬ ‫ک��ااڵک �ه‌ س �ه‌رن��ج ڕاده‌ک��ێ��ش��ێ��ت‪ .‬ل �ه‌و‌ه‬ ‫زیاتر ئ�ه‌و ژن �ه‌ى ریکالمه‌که‌ ده‌ک��ات‬ ‫زی��ات��ر س�ه‌رن��ج��ڕاک��ێ��ش ده‌ک��رێ��ت‪ .‬ل�ه‌و‬

‫ریکالم جۆرێکه‌ ل ‌ه شه‌ڕ‬ ‫و داگیرکارى مۆدێرن؛‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ى که‌ هێز‌ه‬ ‫کۆلۆنیالیست ‌ه کالسیکه‌کان‬ ‫به‌ڕێى ئه‌رته‌ش و‬ ‫چه‌که‌کانیان مه‌یدانه‌کانى‬ ‫بازاڕ و سه‌رچاوه‌کانى وزه‌یان‬ ‫بۆ خۆیان ده‌کرده‌و‌ه و وه‌هاش‬ ‫خاکه‌کانیان داگیر ده‌کرد‬ ‫ئ�ه‌و ئه‌نجامه‌ هه‌ڵێنجین که‌ زۆرب �ه‌ى‬ ‫ری��ک�لام �ه‌ک��ان پ �ه‌ی��ام��ى ئ��ای��دۆل��ۆژى‪،‬‬ ‫ک �ه‌ل��ت��ورى و س��ی��اس��ى‪ ،‬دروس��ت��ک��ردن��ى‬ ‫راى گشتى و گه‌یاندنى زان��ی��ارى له‌‬ ‫سه‌ر کااڵیه‌ک له‌ پشته‌وه‌یه‌ و هه‌وڵ‬ ‫ده‌ده‌ین که‌ له‌ درێژه‌ى بابه‌ته‌که‌دا ئه‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ى رون بکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪3‬ـ ئ�ه‌م ریکالمانه‌‪ ،‬داگیرکارییه‌کى‬ ‫سیستماتیک نیه‌ له‌ سه‌ر ژن به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چێت؟ جیاوازى نێوان به‌کارهێنانى‬ ‫ژن ل�ه‌ ریکالمى واڵت��ان��ى رۆژئ���اوا و‬ ‫رۆژهه‌التدا هه‌یه‌؟‬ ‫ریکالم بۆته‌ کار و دیارده‌یه‌کى جیهانى‪،‬‬ ‫ده‌کرێ جۆرى به‌کارهێنانى ژنان له‌ و‬ ‫ریکالمانه‌ بۆ چه‌ند جۆرێک پۆلین‬ ‫بکه‌ین‪ .‬ریکالم له‌ واڵتانى رۆژئاوا و‬ ‫سه‌رمایه‌دارى‪ ،‬له‌ واڵتانى ئیسالمى و‬

‫واڵتانه‌ ب�ه‌رده‌وام کۆمه‌ڵگا به‌ ریکالم‬ ‫ب���ۆردوم���ان ده‌ک��رێ��ت‪ .‬م��رۆڤ��ێ��ک نی ‌ه‬ ‫ک �ه‌ رۆژان����ه‌ س �ه‌ی��رى س����ه‌دان ری��ک�لام‬ ‫نه‌کات‪ .‬له‌م کۆمه‌ڵگایه‌دا‪ ،‬مرۆڤێک‬ ‫نه‌شیه‌وێ بایه‌خ به‌ سه‌یرکردنى ریکالم‬ ‫ب����دات ل��ێ��ى رزگ����ار ن��اب��ێ��ت‪ .‬چونک ‌ه‬ ‫بچێته‌ ه�ه‌ر جێیه‌ک ریکالم هه‌یه‌ و‬ ‫باڵوترینیان به‌ڕێى رۆژنامه‌ خۆڕایی ‌ه‬ ‫رۆژانه‌ییه‌کان و بیلبۆرده‌کانى سه‌ر‬ ‫ش�ه‌ق��ام�ه‌ک��ان‪ .‬ئ�ه‌م�ه‌ خ��ۆى ل�ه‌ خۆیدا‬ ‫به‌سه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ى که‌ دی��دى کۆمه‌ڵگا‬ ‫بکات ب �ه‌وه‌ى که‌ ژن چه‌ند بێ‌نرخ و‬ ‫ته‌نیا وه‌ک کااڵیه‌ک سه‌یرى ده‌کرێت‪.‬‬ ‫رێکخراوه‌گه‌لێکیش نیه‌ که‌ ناڕه‌زایى‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و دۆخه‌ ده‌ربڕێت‪ .‬من‬ ‫بیرم دێ��ت ل�ه‌و م��اوه‌ى دوای��ی�ه‌دا ته‌نیا‬ ‫له‌ ریکالمێکى چێشتخانه‌یه‌ک ک ‌ه‬

‫ژنێک له‌ سه‌ر قاپێکى خواردن له‌ جێى‬ ‫مریشێک جه‌سته‌ڕووته‌که‌ى دانرابوو‬ ‫ک���راب���ووه‌ ری���ک�ل�ام‪ ،‬چ��ه‌ن��د ده‌زگ����اى‬ ‫مه‌ده‌نى و رێکخراوه‌ى فمێنیستى ل ‌ه‬ ‫له‌نده‌ن ناڕه‌زاییان نیشان دا به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ��ه‌و دۆخ���ه‌‪ .‬ژن���ان ل��ه‌و ری��ک�لام��ان�ه‌دا‬ ‫له‌ ته‌نیشت مۆدێله‌کانى ئۆتۆمبێل‪،‬‬ ‫شامپۆ ته‌نانه‌ت ده‌رمانى دان شوشتن‪،‬‬ ‫ئامێرى ڕیش تاشینیش و و موس به‌کار‬ ‫ده‌هێنرێت‪ .‬له‌ هه‌ندێ له‌و ئامێرانه‌دا‬ ‫هیچ په‌یوه‌ندییه‌کى ب �ه‌ ژن���ه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دیسان ژن به‌کار ده‌هێنرێت‪ ،‬یان‬ ‫له‌ چێشتخانه‌دا جۆرى نوێى خواردن بۆ‬ ‫خێزان ئاماده‌ ده‌کات‪.‬‬ ‫ل �ه‌ واڵت��ان��ى رۆژه����ه‌اڵت و ئیسالمى‬ ‫ژن��ان زی��ات��ر ل�ه‌ پێگه‌یه‌کى نه‌ریتیدا‬ ‫ل �ه‌ ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ا ل �ه‌ ری��ک�لام��دا ب�ه‌ک��ار‬ ‫ده‌هێنرێن و زۆرب �ه‌ى ریکالمه‌کان ل ‌ه‬ ‫ماڵ تۆمار کراون و ریکالم بۆ کااڵى‬ ‫خواردن له‌ چێشتخانه‌دا ده‌کرێ وه‌ک‬ ‫دۆشاوى ته‌ماته‌‪ ،‬ڕۆن‪ ،‬برنج‪ ،‬چا و‪...‬‬ ‫له‌م ج��ۆره‌دا ژن هه‌م بۆ قازانج به‌کار‬ ‫ده‌هێنرێت و هه‌م ره‌وایى به‌ قه‌تیسکردنى‬ ‫ژن��ان ده‌دات ل�ه‌ م��اڵ��دا‪ .‬ئ �ه‌و ژن �ه‌ ک ‌ه‬ ‫به‌ برنجى ده‌نکدرێژ‪ ،‬چاى بۆنخۆش‪،‬‬ ‫ش��ۆرب �ه‌ی �ه‌ک��ى ب���اش دڵ���ى ه���اوس���ه‌ر و‬ ‫م��ن��داڵ �ه‌ک��ان��ى خ���ۆش ده‌ک�����ات‪ ،‬واش‬ ‫نیشان ده‌دات که‌ ئه‌و ژنه‌ سه‌رچاوه‌ى‬ ‫به‌خته‌وه‌رى و شادمانى خێزانه‌که‌یه‌تى‪،‬‬ ‫ی��ان ب �ه‌و ده‌رم��ان �ه‌ى ه��اوس �ه‌ره‌ک �ه‌ى بۆ‬ ‫پاککردنه‌وه‌ى ماڵ یان جل شۆردن بۆى‬ ‫کڕِێوه‌‪ ،‬ژن له‌ خۆشیدا سه‌رخۆش و‬ ‫دڵى خۆش ده‌بێت‪ .‬ئه‌مه‌ راسته‌خۆ بێ‬ ‫یان ناراسته‌خۆ بچوککردنه‌وه‌ى ژنه‌ و‬ ‫جارێکى تر دابڕانێتى ل�ه‌و ژن�ه‌ى ک ‌ه‬ ‫خاوه‌ن به‌هره‌‪ ،‬توانست‪ ،‬هه‌ست‪ ،‬نه‌ست‪،‬‬ ‫فکر و بیرکردنه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫پێم وا نیه‌ که‌ هه‌ڵبژاردنى ژن هه‌ر‬ ‫وا ب��ژارێ��ک��ى ئ��اس��ای��ى ب��ێ ب��ۆ ئ��ه‌وه‌ى‬ ‫ریکالمى کااڵیه‌ک بکات‪ .‬چونک ‌ه‬ ‫ئ����ه‌و ت��ای��ب��ه‌ت��م��ه‌ن��دی��ان��ه‌ى ک���ه‌ ژن���دا‬ ‫ده‌بینرێ و چۆنێتى به‌کارهێنانى ئه‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیانه‌ ده‌ستنیشان ده‌ک��رێ‪،‬‬ ‫به‌پێ ئ �ه‌وه‌ ک��ارى ل�ه‌ س �ه‌ر ده‌ک��رێ��ت‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ به‌کارهێنانى جه‌سته‌ى ژن‪،‬‬ ‫جوڵه‌ى مه‌ستکردن و سه‌رسوڕهێن بۆ‬ ‫راکیشانى بینه‌ر و به‌کاریگه‌رکردنى‬ ‫ل���ه‌ ب����ه‌رچ����او‪ .‬ب���ه‌ ت��ای��ب��ه‌ت ب���ۆ ئ �ه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵگایانه‌ى که‌ زه‌مه‌نێکى درێژ‬ ‫ل��ه‌ دۆخ����ى داخ���راوی���ی���دا ب����وون زی��ات��ر‬ ‫کاریگه‌ری ده‌کات‪ .‬راسته‌وخۆش ئه‌و‬ ‫ته‌مه‌نانه‌ ده‌کاته‌ ئامانج که‌ هه‌رزه‌کارن‬ ‫و زوتر به‌و ریکالمانه‌ و ئه‌و کااڵیانه‌ى‬ ‫که‌ ریکالمى بۆ ده‌که‌ن کاریگه‌ر ده‌بن‬ ‫و زۆر جاریش ئه‌و ریکالمانه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆى ناکۆکى نێو خێزان‪ .‬چونکه‌ زۆر‬ ‫جار ئاستى ئابورى هه‌ندێ خێزان له‌و‬ ‫ئاسته‌دا نیه‌ که‌ ئه‌و کااڵ و شتومه‌کان ‌ه‬ ‫بکڕێ که‌ پروپاگه‌نده‌ى بۆ ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ری��ک�لام‪ ،‬زۆرب��ون��ى دی����ارده‌ى م���ۆده‌ و‬ ‫چاولێکه‌رى له‌ نێو کچان و کوڕانى‬ ‫گه‌نجدا دروس��ت ده‌ک��ات گه‌ر شوێنى‬ ‫نه‌که‌وێ ئ�ه‌و هه‌ست ب�ه‌وه‌ ده‌ک��ات ل ‌ه‬ ‫هاوڕێکانى که‌متر له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫هه‌سته‌ هه‌ستێکى دروس��ت��ک��راو و چ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کى به‌ تایبه‌تمه‌ندى سروشتى‬ ‫مرۆڤه‌وه‌ نیه‌‪.‬‬

‫ه���ه‌ردوو حزبى ده‌س��ه‌اڵت��دار لێپێچینه‌وه‌ ل �ه‌و ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانانه‌ى خۆیان بکه‌ن که‌ له‌ هه‌وڵى به‌ده‌ستهێنانى‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندى تایبه‌تى خۆیاندابوون‪.‬‬

‫ه��ێ��رش ره‌زا‪ ،‬س �ه‌رۆک��ى پێشوى‬ ‫ب �ه‌ش��ى راگ���ه‌ی���ان���دن���ى زان��ک��ۆى‬ ‫سلێمانى‪ :‬به‌ بڕواى من کارێکى‬ ‫زۆر باشه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ى په‌ڕله‌مانتار‬ ‫پاره‌یه‌کى زۆر وه‌رده‌گ��رێ‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫شنا فایه‌ق‪ ،‬خوێندکارى زانکۆ‪:‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ى ه���ه‌ر داواک����اری����ه‌ک له‌‬ ‫به‌ بڕواى من لێپرسینه‌وه‌ى ئه‌ندام‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى مووچه‌که‌یان بۆ سود‬ ‫په‌رله‌مانه‌کان له‌ الیه‌ن حزب و‬ ‫وه‌رگرتنه‌ له‌ پۆسته‌که‌یان‪ ،‬بۆیه‌ من ده‌س��ت خۆشى‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌کانه‌وه‌ نه‌ک هه‌ر‬ ‫ل�ه‌ گ���ۆڕان ده‌ک���ه‌م ک�ه‌ ب �ه‌و شێوه‌یه‌ لێپێچینه‌وه‌ له‌‬ ‫کارێکى باشه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌رکه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران ده‌کات بۆ ئه‌وه‌ى جارێکى تر فێرى ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامى ب��ده‌ن‪ ،‬چونکه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌بن که‌ ده‌ست بۆ شتێ به‌رن که‌ هى ئه‌وان نیه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫حزبه‌کان لێپێچینه‌وه‌یان کرد له‌‬ ‫ده‌بێت پارێزگارى له‌ موڵکى گشتى بکه‌ن نه‌ک خۆیان ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کانیان له‌سه‌ر هه‌ڵه‌یه‌کى بچوک و‬ ‫وه‌ک گه‌نده‌ڵه‌کانى ترى ناو ده‌سه‌اڵت مامه‌ڵه‌ بکه‌ن‪ .‬رێگه‌یان نه‌دا به‌سه‌ریاندا تێپه‌ڕێت ئه‌وه‌ بێگومان هه‌ڵه‌ى‬ ‫گ �ه‌وره‌ روون���ادا‪ ،‬وه‌ک ئ �ه‌وه‌ى رێکخه‌رى بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫یه‌عقوب ره‌ئ���وف‪ ،‬فه‌رمانبه‌ر‪ :‬گۆڕان نه‌وشیروان مسته‌فا نواندى به‌رامبه‌ر ئه‌و چوار‬ ‫ئ��ی��م��زاک��ردن��ى (‪ )37‬ئ �ه‌ن��دام ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌ى لیسته‌که‌ى‪ ،‬به‌راستى هه‌ڵوێستێکى‬ ‫پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ى ک���وردس���ت���ان له‌ بوێرانه‌بوو له‌ هه‌رێمى کوردستاندا‪ ،‬ئ�ه‌م هه‌ڵوێسته‌‬ ‫راب������ردوودا ب��ۆ به‌ده‌ستهێنانى وای��ک��رد خه‌ڵکى متمانه‌یان زی��ات��ر بێت ب�ه‌ گ��ۆڕان‪،‬‬ ‫شوقه‌ و ڤێال و ناڕه‌زایه‌تیه‌کى چونکه‌ راستگۆبوون به‌و په‌یمانه‌ى که‌ به‌ ده‌نگده‌رانى‬ ‫توندى به‌شێکى زۆرى خه‌ڵکى خۆیان داب��وو‪ ،‬خه‌ڵکى دڵنیاکرده‌وه‌ که‌ گۆڕان هه‌ڵه‌‬ ‫ک��وردس��ت��ان به‌گشتى و ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت رۆش��ن��ب��ی��ران و له‌ هیچ که‌س و الیه‌نێ قبوڵ ناکات ته‌نانه‌ت له‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنى ب �ه‌دواى خۆیدا هێنا‪ ،‬له‌ هه‌مان کاتدا ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کانى خۆیشى‪ ،‬بۆیه‌ هیوادارم حزب‬ ‫ئه‌وه‌ى مایه‌ى خۆش حاڵی بوو بۆ خه‌ڵکى کوردستان و الیه‌نه‌کانى ترى هه‌رێمى کوردستانیش سود له‌و‬ ‫ئ�ه‌و هه‌ڵوێسته‌ ج��وان و بوێرانه‌ ب��وو ک�ه‌ رێکخه‌رى هه‌ڵوێسته‌ ج��وان�ه‌ى ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى گ���ۆڕان وه‌رب��گ��رن‬ ‫ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى گ���ۆڕان ن��وان��دى ک�ه‌ ب�ه‌ نامه‌یه‌کى توند و هه‌رکاتێک ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کانیان کاریان‬ ‫ئیدانه‌ى ئ �ه‌و هه‌ڵوێسته‌ ناشیرینه‌ى (‪ )4‬ئه‌ندامى بۆ به‌رژه‌وه‌ندى تایبه‌تى خۆیان کرد و میلله‌تیان‬ ‫په‌رله‌مانى سه‌ر به‌ فراکسێۆنى گ��ۆڕان بوو که‌ له‌‬ ‫فه‌رامۆشکرد لێپرسینه‌وه‌یان‬ ‫هه‌وڵى به‌ده‌ستهێنانى به‌رژه‌وه‌ندى تایبه‌تى خۆیاندا بوون‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ��دا ب��ک��رێ��ت و نه‌هێڵن‬ ‫له‌سه‌ر حسابى ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى گشتى و شکاندنى ئه‌و‬ ‫به‌سه‌ریانه‌وه‌ تێپه‌ڕێت‪.‬‬ ‫په‌یمانه‌ بوو که‌ به‌ ده‌نگده‌رانى خۆیان دابوو‪ ،‬پێویستیه‌‬ ‫سه‌رجه‌م حزبه‌کانى ترى هه‌رێمى کوردستان به‌تایبه‌تى‬ ‫فاتیح سه‌نگاوى‪ ،‬مامۆستاى‬

‫پرسی چه‌تر‬ ‫پرسی چه‌تر‪ ،‬پانتاییه‌ک ‌ه (چه‌تر)‬ ‫بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی‬ ‫هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه‌‬ ‫لێره‌و‌ه هه‌ر هه‌فت ‌ه و ل ‌ه سه‌ر‬ ‫پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان‬ ‫بخه‌نه‌ڕوو‪.‬‬

‫››‬

‫پرسی ئه‌مجاره‌ی‬

‫چه‌تر‪:‬‬

‫بۆچونت سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ لێپرسینه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نه‌کان له‌‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌کانیان‬ ‫چیه‌؟‬

‫شیر جوانى ب ‌ه رووخسار ده‌به‌خشێت‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪91‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/11/17 - 2012/2/6‬‬

‫‪19‬‬

‫حزبه‌کانى ترى هه‌رێمى کوردستان جا چ حزبه‌کانى‬ ‫ده‌سه‌اڵت یا ئۆپۆزسیۆن له‌ هه‌وڵى به‌کلتورکردنى ئه‌م‬ ‫شێوازى لێپێچینه‌وه‌یه‌ دابن‪ ،‬چونکه‌ سود و قازانجى بۆ‬ ‫هاواڵتیان و حزبه‌کانیشیان ده‌بێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ ئازادى ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کان له‌ بڕیارداندا‬ ‫تا ئه‌و راده‌ی�ه‌ ئ��ازادن که‌ کار له‌ به‌رژه‌وه‌ندى گشتى‬ ‫نه‌که‌ن‪ ،‬واتا تا ئه‌و راده‌یه‌ ئازادن که‌ کار له‌ به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫به‌رامبه‌ر نه‌که‌ن‪ ،‬ئه‌گینا ده‌بێته‌ دژى ئ��ازادى‪ ،‬دژى‬ ‫ئازادى بوون و پێشخستنى به‌رژه‌وه‌ندى تایبه‌تى به‌سه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندى گشتى کارێکى نائاسایی یه‌‪ ،‬سه‌رزه‌نشت‬ ‫کردنیان و لێپێچینه‌وه‌یان له‌ س �ه‌ر وه‌ه��ا بڕیاریک‬ ‫کارێکى زۆر باش و پێویستیه‌‪.‬‬

‫گۆران عه‌بدواڵ‪ ،‬خوێندکارى‬ ‫زان�����ک�����ۆ‪ ،‬ب����ه‌ ب��������ڕواى م��ن‬ ‫ه��ی��وا ئ �ه‌م��ی��ن‪ ،‬ه���اواڵت���ى‪ :‬به‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ى ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کان‬ ‫بڕواى من کارێکى زۆرباشه‌ و‬ ‫له‌الیه‌ن حزبه‌کانیانه‌وه‌ کارێکى‬ ‫له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندى هاواڵتیاندا‬ ‫باشه‌‪ ،‬ئه‌م شێوازه‌ له‌ سیاسه‌ت‬ ‫شتێکى نوێیه‌ به‌ نیسبه‌ت عێراق‬ ‫پێویسته‌ حزبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌کان‬ ‫ب���ه‌ گ��ش��ت��ى و ک���وردس���ت���ان به‌‬ ‫و حزبه‌کانى ترى ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫باشى‬ ‫تایبه‌تى‪ .‬ده‌توانم بڵێم گۆڕان ده‌ستپێشخه‌ریه‌کى‬ ‫ل���ێ���پ���ێ���چ���ی���ن���ه‌وه‌ ل�����ه‌ ئ����ه‌ن����دام‬ ‫بڕى‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫کرد له‌ لێپێچینه‌وه‌ى ئه‌ندامه‌کانى خۆى که‌ ل‬ ‫په‌رله‌مانه‌کانى خۆیان بکه‌ن له‌ به‌رامبه‌ر داواکردنى‬ ‫‌ستهێنانى‬ ‫به‌دیهێنانى به‌رژه‌وه‌ندى گشتى له‌ هه‌وڵى به‌ده‬ ‫ئیمتیاز بۆ خۆیان‪.‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ تایبه‌تییه‌کانى خۆیاندا ب��وون‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ئاماده‌کار ـ رزگار جه‌بار‬

‫راپۆرتی نەتەوە یەکگرتوەکان لەسەر‬ ‫رێژەی تاوانی کوشتن لە جیهاندا‬

‫ئاماده‌کار‬

‫ئاشتى ئه‌حمه‌د‬

‫ل ‌ه ئه‌ڵمانییه‌وه‌‬

‫شیر یه‌کێک ‌ه له‌و خواردنه‌وانه‌ى ک ‌ه‬ ‫گه‌رمیی ‌ه وزه‌یه‌کى زۆرى تێدایه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر یه‌ک لیتر «‪ »700-600‬گه‌رمیی ‌ه‬ ‫وزه‌ى تێدایه‌‪ ،‬هه‌ر ‪100‬گرامێک ل ‌ه‬ ‫شیر پێک دێت له‌ شه‌کرى شیر ‪4,3‬‬ ‫ملیگرام‪ ،‬ئاسن ‪ 0,1‬میلگرام‪ ،‬سۆدیۆم‬ ‫‪ 25‬ملیگرام‪ ،‬کالسیۆم ‪ 1,25‬ملیگرام‪،‬‬ ‫ماده‌ى چه‌ورى ‪ 3,5‬ملیگرام‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ڤیتامینه‌کانى ‪A،B،C،D،P‬‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬چه‌ندین سوودى گرنگى هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌وانه‌‪-:‬‬

‫ش����ی����ر ک���������ارى م���ێ���ش���ک‌و‬ ‫‪ .1‬‬ ‫فه‌رمانه‌کانى چ��االک ده‌ک���ات‪ ،‬به‌هۆى‬ ‫بوونى فسفۆرى پێویست تیایدا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ب �ه‌ه��ۆى ب��وون��ى ڤیتامین ‪ B‬ت��ی��ای��دا که‌‬ ‫رێ له‌بیرچوونه‌وه‌ ده‌گرێت ‌و ده‌بێته‌ هۆى‬ ‫به‌هێزکردنى ته‌رکیزکردن‌و یادگه‌‪.‬‬ ‫س��وودێ��ک��ى گ����ه‌وره‌ى ه�ه‌ی�ه‌ له‌‬ ‫‪ .2‬‬ ‫پاراستنى جوانى رووخساردا ‌و به‌ نه‌رمى‬ ‫ده‌ی��ه��ێ��ڵ��ێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌گ �ه‌ر پ �ه‌رداخ��ێ��ک شیر‬ ‫دوو ک�ه‌وچ��ک ئ��اوى شلیکى تێبکرێت‬ ‫‌و بخورێته‌وه‌ گرژى ده‌م ‌و چاو ناهێڵێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها تێکه‌ڵ کردنى شیر له‌گه‌ڵ ئاوى‬ ‫جۆ ‌و گ��واڵو پاشان بدرێت له‌ رووخسار‬ ‫بۆ ماوه‌ى ‪ 20‬خوله‌ک پێوه‌ى بهێڵرێته‌وه‌‌و‬ ‫پاشان به‌ ئاوى شله‌تێن بشۆرێت پێست جوان‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫خۆراکێکى باشه‌ بۆ نه‌خۆشانى‬ ‫‪ .3‬‬ ‫ده‌روونى‪ ،‬هه‌روه‌ها یارمه‌تى نوستن ده‌دات‪،‬‬ ‫به‌ هۆى بوونى ڤیتامین ‪ A‬تیایدا بینایى‬

‫زانکۆ‪ :‬ئه‌ندام په‌رله‌مان نوێنه‌رى خه‌ڵکه‌ و له‌ پێناو‬ ‫خواست و داخوازییه‌کانى ئه‌واندا ئه‌و رۆڵه‌ى پێ‬ ‫به‌خشراوه‌ «الدان و پشتگوێ خستنى ئه‌و رۆڵه‌‬ ‫ناپاکیه‌ به‌رامبه‌ر به‌ خه‌ڵکی» ئه‌و بۆ خواسته‌‬ ‫شه‌خسییه‌کانى خۆى له‌وێدا نییه‌«‪ ...‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫زیاد له‌ پێویستى بۆ دابینکراوه‌‪ ‌.‬هه‌ر بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫ک��ار و هه‌نگاو هه‌ڵوێسته‌کانى هه‌ڵسه‌نگێنرێت‬ ‫و ه �ه‌ر ک��ات ل �ه‌ ئ �ه‌رک �ه‌ سه‌ره‌کییه‌کانى الی��دا‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ بکرێ‪.‬‬ ‫به‌و دۆخه‌ى ئێستا هه‌یه‌ پێمباش نییه‌ ده‌س له‌کار‬ ‫بکێشێته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌وه‌ش ده‌بێته‌ هۆى ده‌ستکه‌وتنى‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندى به‌و پێیه‌ى خانه‌نشین ده‌ک��رێ‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌م گه‌ر ئه‌ندام په‌رله‌مان گه‌نده‌ڵ بوو‬ ‫پێویسته‌ ناوى بزڕێنرێ و ئیستقاله‌ى پێ بکرێ‬ ‫نه‌ک ئیستیقاله‌ بکات و له‌ مافه‌کانى بێ به‌ش‬ ‫بکرێت‪ ،‬چونکه‌ له‌ ئاستى به‌رپرسیارێتیدا نه‌بووه‌‪...‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌بێ به‌ ته‌واوى ئه‌و گه‌نده‌ڵییه‌ى سه‌لمابێت‬ ‫نه‌ک به‌ گومان ناو و ناوبانگى بزڕێنرێ‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش قبوڵ نییه‌ و ناکرێ ناوى هیچ که‌سێک‬ ‫بزڕێنرێ و ناوبانگى له‌که‌دار بکرێت‪.‬‬

‫هه‌مه‌ڕ ‌ه‌نگ‬

‫سۆزان عومەر‬ ‫لە رپۆرتێکیدا ریکخراوی‬ ‫نەتەوەیەکگرتوەکان لە ڤیەننا‬ ‫رێژەی تاوانی کوشتن ساڵی ‪2010‬‬ ‫لە جیهاندا باڵو دەکاتەوە و تیادا‬ ‫رێژەکانی کوشتن لە کیشوەرەکاندا‬ ‫دەخاتە روو‪.‬‬

‫به‌هێز ده‌کات‪.‬‬ ‫به‌سوده‌ بۆ البردنى په‌ڵه‌ى سورى‬ ‫‪ .4‬‬ ‫پێست‪ ،‬ئه‌ویش به‌ تێکه‌ڵکردنى شیر له‌گه‌ڵ‬ ‫دوو که‌وچک ئ��اوى لیمۆ روخسارى پێ‬ ‫چ �ه‌ور بکرێت و بۆ م��اوه‌ى ‪ 15‬خوله‌ک‬ ‫پێوه‌ى بمێنێته‌وه‌‌و پاشان بشۆرێت‪.‬‬ ‫شیر به‌ ده‌وڵه‌مه‌ندترین خۆراک‬ ‫‪ .5‬‬ ‫داده‌ن��رێ��ت ب��ۆ م���اده‌ى کالسیۆم‪ ،‬چونکه‌‬ ‫له‌ ی�ه‌ک لتر شیر ‪ 2,1‬گم کالسیۆمى‬ ‫تێدایه‌ که‌ ئه‌مه‌ش هه‌موو پێداویستییه‌کانى‬ ‫رۆژانه‌ى منداڵ تاکو ته‌مه‌نى دوانزه‌ سااڵن‬ ‫دابین ده‌کات‪.‬‬ ‫قه‌ده‌غه‌کراوه‌کان‪:‬‬ ‫ئه‌وانه‌ى توشى نه‌خۆشییه‌کانى پوک‌و ددان‬

‫هاتوون واباشتره‌ دوورکه‌ونه‌وه‌ له‌ خواردنه‌وه‌ى‬ ‫شیر‪ ،‬چونکه‌ شیره‌که‌ ده‌ترشێت ددان کلۆر‬ ‫ده‌کات‪ ،‬یاخود له‌ دواى خواردنه‌وه‌ى ئاو له‌‬ ‫ده‌م وه‌ربدرێ‪ ،‬دوور که‌وتنه‌وه‌ له‌ خواردنه‌وه‌ى‬ ‫له‌ حاڵه‌ته‌کانى هه‌وکردنى ریخۆڵه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌وانه‌ى نه‌خۆشى هه‌ڵئاوسانى دڵیان هه‌یه‌‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆى بوونى خوێیه‌کانى سۆدیۆم‬ ‫له‌ شیردا‪ ،‬ئه‌وانه‌ى تووشى دروستبوونى به‌رد‬ ‫‌و لمى گورچیله‌ هاتوون شیر نه‌خۆنه‌وه‌‪،‬‬ ‫چ��ون��ک�ه‌ ل���ه‌و ح��اڵ �ه‌ت �ه‌دا ق��ورس��ای��ى س�ه‌ر‬ ‫گورچیله‌ زی��ات��ر ده‌ک���ات‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا شیر‬ ‫نادرێت به‌و که‌سانه‌ى که‌ نه‌خۆشى زراو‪،‬‬ ‫جگه‌ر ‌و په‌ستانى به‌رزى خوێن ‌و نه‌خۆشى‬ ‫شه‌کره‌یان هه‌یه‌‪.‬‬

‫«ره‌نگه‌ ئابوری جیهان دوباره‌ پشتی راست نه‌کاته‌وه‌»‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫هێدی ئه‌حمه‌د‬ ‫سندۆقی نێونه‌ته‌وه‌یی دراو‪ ،‬له‌ راپۆرتێکدا‬ ‫رێژه‌ی گه‌شه‌سه‌ندنی ئابوری جیهان ل ‌ه‬ ‫ساڵی (‪ )2012‬که‌متر له‌و شته‌ی که‌ ل ‌ه‬ ‫راپۆرتی پێشوی خۆیدا حیسابی کردووه‌‪،‬‬ ‫پێشبینی کرد و هۆشداری دا که‌ قورسایی‬ ‫قه‌یرانی ئابوری یه‌کێتی ئه‌وروپا ره‌نگ ‌ه‬ ‫بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ ئابوری جیهان‬ ‫نه‌توانێ دوباره‌ پشتی راست بکاته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌م راپۆرته‌ نوێیه‌دا هاتوو‌ه که‌ گه‌شه‌سه‌ندنی ئابوری‬ ‫زۆرب���ه‌ی ناوچه‌کانی جیهان توشی داب �ه‌زی��ن ب��ووه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ته‌نیا واڵت��ێ��ک ک�ه‌ ل �ه‌م راپ��ۆرت �ه‌دا روب���ه‌ڕوی‬ ‫وه‌ه��ا دابه‌زینێک نه‌بووه‌‪ ،‬واڵت� ‌ه یه‌کگرتووه‌کانه‌ ک ‌ه‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندنه‌ ئابورییه‌که‌ی وه‌کو ساڵی پێشو ل ‌ه ئاستی‬ ‫(‪ )%1.8‬پێشبینی کراوه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه وته‌ی سندۆقی نێونه‌ته‌وه‌یی دراو‪ ،‬گه‌شه‌سه‌ندنی‬ ‫ئابوری جیهان بۆ ئه‌مساڵ ک ‌ه پێش ئه‌مه‌ (‪ )%4‬مه‌زند‌ه‬ ‫ده‌کرا‪ ،‬ئێستا (‪ )%3.3‬پێشبینی و چاوه‌ڕوان ده‌کرێت‬ ‫که‌ واڵتانی وه‌کو ئیتالیا و ئیسپانیا ل ‌ه ماوه‌ی دوو‬ ‫ساڵی ئاینده‌دا ده‌بازی دابه‌زینی ئابوری ببن‪.‬‬

‫به‌پێی ئه‌م راپۆرته‌‪ ،‬ئه‌ڵمانیا و فه‌ڕه‌نسا ک ‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫ئابورییه‌کانی هه‌رێمی یۆرۆن‪ ،‬ل ‌ه ساڵی (‪)2012‬دا‬ ‫شاهیدی گه‌شه‌سه‌ندنێکی که‌متر ل‌ه (‪ )%./5‬ده‌بن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه ساڵی (‪ )2013‬ره‌نگ ‌ه روبه‌ڕوی ئاسۆیه‌کی‬ ‫باشتر ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بازاڕ‌ه روو له‌ گه‌شه‌کانی جیهانیش بڕیاره‌ ل ‌ه جێگای‬ ‫پێشبینی (‪ )%6.2‬ئه‌مساڵ‪ )%5.4( ،‬گه‌شه‌ی هه‌بوو‌ه‬ ‫و په‌ره‌سه‌ندنی ئابوری گه‌رمی (چین)یش ک ‌ه ب ‌ه‬ ‫تازه‌یی ئاماژه‌گه‌لێک له‌ ساردبونی تێدا ده‌بێنرێت‪،‬‬ ‫ب��ڕی��اره‌ له‌مساڵدا له‌ جێگای (‪ )%9‬بگات ‌ه رێ��ژه‌ی‬ ‫(‪.)%8.2‬‬ ‫به‌ گوێره‌ی سندۆقی نێونه‌ته‌وه‌یی دراو‪ ،‬ئه‌م مه‌زندان ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌ کراوه‌ ک ‌ه سیاسه‌تمه‌داران‪ ،‬هه‌وڵدانی‬ ‫خۆیان بۆ چاره‌سه‌رکردنی قه‌یرانه‌ک ‌ه زیاد ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫له‌ راپۆرتی ئه‌م سندۆق ‌ه ئابورییه‌دا هاتووه‌ ک ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌رانی ئه‌وروپی به‌ خێرایی له‌مباره‌یه‌و‌ه هه‌نگاوی‬ ‫کاریگه‌ر هه‌ڵنه‌گرن‪ ،‬گه‌شه‌سه‌ندنی ئابوری جیهانی‬ ‫ره‌نگ ‌ه توشی (‪ )%2‬دابه‌زینی تر بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌م راپۆرته‌‪ ،‬له‌ دۆخی نه‌بونی هه‌وڵدانی ب ‌ه‬ ‫په‌له‌ ل ‌ه الیه‌ن سیاسه‌تمه‌دارانه‌وه‌‪ ،‬بازاڕه‌ جیهانییه‌کان‪،‬‬ ‫خه‌رجی وه‌رگرتنی وام بۆ ده‌وڵه‌ته‌کان دیسان زیادی‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌ و ئه‌م کاره‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ته‌کان ناچار به‌ دابه‌زینی‬ ‫زیاتری بودجه‌کان ده‌کات‪.‬‬

‫لە کۆتایی هەموو ساڵێکدا رێکخراوی‬ ‫ن��ەت��ەوە ی��ەگ��رت��وەک��ان ئامارەکانیانیان‬ ‫لەسەر تێکرای تاوانی کوستنی ساڵی‬ ‫پێشتر ئامادە دەکاتو ب�ڵاوی دەکاتەوە‬ ‫تێکرای ئەم رێژەیەش بۆ ساڵی ‪2010‬‬ ‫نزیکەی ‪ 470.000‬تاوانی کوشتنە‬ ‫لە ‪ 80%‬ی ئەنجامدەران و قوربانیان‬ ‫تاوانەکان پیاوانن هەروەها رێکخراوەکە‬ ‫رێژەی تاوانی کوشتن لە لەکیشوەرەکاندا‬ ‫باڵو کردەوە‬ ‫رێژەی تاوانی کوشتن لە کیشوەرەکان‪:‬‬ ‫ئەفریکا ‪36%‬‬ ‫ئەمەریکای باشور ‪31%‬‬ ‫ئاسیا‪27%‬‬ ‫ئەورۆپا‪5%‬‬ ‫دورگەکانی زەریایی هێمن‪1%‬‬

‫لەدرێژەی راپۆرتەکە باس لە چۆنێتی‬ ‫کوشتنەکان دەک��رێ��ت ک��ە زۆرب��ەی��ان‬ ‫لە رێگەی چەکەوە ئەنجام دەدرێ��ت و‬ ‫ه��ەروەه��ا ج��ی��اوازی ل��ە ن��ێ��وان کوشتن‬ ‫ل��ە الی���ەن ه����ەدروو رەگ����ەزی مێنە و‬ ‫نێرینەدانیشان دەدات کە پیاوان زیاتر‬ ‫سەرکێسشی ئەنجام دەدەن لە شوێنە‬ ‫گشتییه‌کاندا تاوانەکان ئەنجام دەدەن یان‬ ‫دەکوژرێن بەاڵم بەپێچەوانەوە تاوانەکان‬ ‫بەرامبەر ژنان لە ماڵەکانیاندا ئەنجام‬

‫دەدرێت یاخود خۆیان لە مالداو جێگەی‬ ‫داخراودا تاوانی کوشتن ئەنجام دەدەن‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی ئ��ەن��ج��ام��ی راپ��ۆرت��ەک��ە ت��ادێ��ت‬ ‫رێ���ژەی کوشتن ل��ە ه���ەردو کیشوەری‬ ‫ئەمەریکای التینی و ئەفریقادا لەبەر‬ ‫بونەوەدایە کە راپۆرتە بە قەیران ناوی‬ ‫دەبات بەتایبەت لە ناوچەی کاریبیک‬ ‫بە پێچەوانەەوەلە سالی ‪ 1995‬وە تاوانی‬ ‫کوشتن لە ئاسیاو ئەوروپا ئەمریکای‬ ‫باکوردا بەرەو کەمبونەوە دەروات‪.‬‬

‫پرسه‌‬ ‫دڵگرانین ب ‌ه کۆچى دوایى (سه‌دریه‌ که‌ریم عه‌بدوڵاڵ) دایکى هاوکارى رۆژنامه‌که‌مان (فه‌همى محه‌مه‌د) به‌م هۆیه‌و‌ه پرس ‌ه‬ ‫و سه‌ره‌خۆشى خۆمان ئاراسته‌ى بنه‌ماڵه‌که‌یان ده‌که‌ین و ده‌ڵێین‪ :‬هاوبه‌شى خه‌متانین‪.‬‬ ‫ستافى (چه‌تر)‬

‫کاریکاتێری هه‌فته‌‬

‫ژماره‌ی متمان ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬ ‫دیزاین‬ ‫باڵوکردنه‌وه‬ ‫‌راوێژکاری یاسایی‬ ‫ناونیشان‬

‫‪212‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا‬ ‫شۆڕش مسته‌فا‬ ‫گروپی دییه‌‬ ‫کۆمپانیای نێوه‌ند‬ ‫سیروان ئه‌حمه‌د حامد‬ ‫سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی‌‬ ‫‪07480179510‬‬ ‫‪07710299753‬‬ ‫‪cetir2010@gmail.com‬‬ ‫‪cetir2010@yahoo.com‬‬

‫«پیاو له‌ ده‌قه‌کانمدا‬ ‫هه‌یه‌ و له‌ ده‌مى‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ و ده‌وربه‌رم‬ ‫نه‌ترساوم»‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫‪2711/11/17‬‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬ ‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫ل‪11‬‬

‫‪No: (91) Mo.6/2/2012-‬‬

‫ریکالم‬

‫کارگه‌ی دارتاشی یادگار‬

‫ئه‌و تونێله‌ى چاوه‌ڕوانى‬ ‫ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵته‌!‬

‫بۆ دروستکردنی سێتی که‌وانته‌ر‬ ‫ه دیزاینی ئه‌وروپی‬ ‫ب‌‬

‫سلێمانی‪ ،‬نزیک فولک ‌‬ ‫ه‬ ‫سه‌وزه‌که‌‪ ،‬شاڕێی زانکۆی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬کارگه‌ی‬ ‫دارتاشی یادگار‬

‫‪07701523145‬‬ ‫‪07501148184‬‬

‫پێشانگای یادگار بۆ بازرگانی گشتی هه‌موو پێداویستییه‌کانی ناوماڵ (تورکی‪،‬‬ ‫ئه‌ند‌ونزی و چینی)‬ ‫ناونیشان‪ :‬قه‌نات نزیک فولکه‌ی یه‌کگرتن‬

‫‪07701523145‬‬ ‫‪07702175775‬‬ ‫‪07480112517‬‬

‫ئیمه‌یل‪yadgar_nwri@yahoo.com :‬‬ ‫ریکالم‬

‫«ئ���ه‌م ئۆپۆزسیۆن‌ه ده‌ستى‬ ‫ئاراس عوسمان له‌پشت‌ه و تێکده‌ره‌‪ ،‬هه‌رێمى‬ ‫کوردستان ل‌ه به‌رده‌م مه‌ترسى‬ ‫ده‌ره‌کیدایه‌‪...‬هتد‪ ».‬ده‌سه‌اڵت به‌مجۆر‌ه هه‌ندێک‬ ‫هێرش و توندوتیژتر مامه‌ڵه‌ى کردوه‌‪ ،‬له‌الیه‌کى تره‌و‌ه‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش خاوه‌نى هه‌ندێک هه‌ڵه‌ى سیاسین‪،‬‬ ‫به‌وه‌ى ته‌نها خۆیان خاوه‌نى بڕیار بوون‪ ،‬گرنگییه‌کى‬ ‫ئه‌وتۆیان ب‌ه شه‌قام و خه‌ڵکى کوردستان نه‌داوه‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تى ل‌ه کاتى خۆپیشاندانه‌کانى پێشو ک‌ه ده‌بوو‬ ‫سه‌رکرده‌کانیشیان بێن‌ه ناو خۆپیشانده‌رانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل‌ه کابینه‌ى شه‌شه‌م ک‌ه شۆفێره‌که‌ى به‌رهه‌م ساڵه‌ح‬ ‫بوو دواى زیاتر ل‌ه دوو مانگ خۆپیشاندان‪ ،‬که‌‬ ‫شه‌هید و بریندارى لێکه‌وته‌و‌ه و ل‌ه پاڵ ئه‌و هه‌موو‬ ‫سوکایه‌تیه‌ى ب‌ه خه‌ڵکى رۆشنبیر و رۆژنامه‌نوسان‬ ‫وخوێندکارى زانکۆ کراوه‌‪ ،‬پاشان چه‌ندین دانیشتن‬ ‫و گفتوگۆ ئه‌نجام درا ب‌ه ئامانجى ئ�ه‌وه‌ى بتوانن‬ ‫بگه‌ن‌ه ل��ێ��وارى ئومێد و کامه‌رانی‌ه ب��ۆ خه‌ڵکى‬ ‫کوردستان و قه‌ره‌بوکردنه‌وه‌ى مه‌عنه‌وى که‌س و‬ ‫کارى شه‌هیده‌کانى (‪)17‬ى شوبات‪.‬‬ ‫بۆی‌ه هه‌موو ئه‌و هه‌واڵن‌ه سه‌رى نه‌گرتوو‌ه تا هه‌نوک ‌ه‬ ‫و پرۆژه‌که‌ى ئۆپۆزسۆن ک‌ه خۆى ل‌ه شه‌ش پاکێجدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬ه����ه‌روه‌ک هه‌ندێک ل�ه‌پ��ڕۆژه‌ک��ان��ى‬ ‫په‌رله‌مانى کوردستان ل‌ه ره‌فه‌کانى ده‌س�ه‌اڵت ئه‌و‬ ‫پاکێجان‌ه دانراون‪.‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ى ئێستا بوه‌ت‌ه مایه‌ى پ��رس و رۆژه‌ڤ��ى‬ ‫گه‌رمى ناو چین و توێژه‌کانى هه‌رێمى کوردستان‪،‬‬ ‫نزیکبوونه‌وه‌ى ئه‌و رۆژه‌ی �‌ه ک‌ه مێرمندااڵکان ل ‌ه‬ ‫ئێواره‌یه‌کى سارد و هه‌ڵ له‌رزیودا ب‌ه گولله‌ى ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ى ب‌ه ن��اوى شۆڕشگێڕه‌و‌ه ئێستا سامانى‬ ‫واڵته‌که‌مان ده‌دزن‪ ،‬خوێنى گه‌رمى مرۆڤێک ک ‌ه‬ ‫پڕبوون ل‌ه جوان و خولیا و کوردبوون‪ ،‬رژند و ته‌نها‬ ‫جه‌سته‌یه‌کى س��ارد‪ ،‬درای���ه‌و‌ه ده‌س��ت که‌سوکار و‬ ‫پاشان نیشتمان‪ ،‬ئه‌وه‌ى مایه‌ى دڵته‌نگی و بێزارى‬ ‫ئه‌م ده‌اڵسه‌ت‌ه خۆسه‌پێنه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه یه‌ک ساڵى ره‌به‌ق ‌ه‬ ‫تێپه‌ڕ ده‌بێت به‌سه‌ر ئه‌و رووداوه‌دا‪ ،‬به‌اڵم بکوژه‌کانى‬ ‫هه‌روه‌ک دینار و دۆالرى ئه‌م واڵت‌ه چۆن شاردۆته‌وه‌‬ ‫ئاوهاش ئه‌و بکوژانه‌ى داڵده‌داوه‌‪.‬‬ ‫ئێستا قس‌ه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ه ئایا کابینه‌ى نێچیرڤان‬ ‫ب��ارزان��ى ده‌ت��وان��ێ��ت چ��ى بکات ب��ۆ ئ �ه‌و خه‌ڵک‌ه و‬ ‫پاکێجه‌کانى ئۆپۆزسیۆن؟ یان ئه‌وانه‌ى تۆمه‌تبارن‬ ‫ب‌ه کوشتن و بریندارکردنى خۆپیشانده‌رانى (‪)17‬‬ ‫ى ش��وب��ات‪ ،‬ک�‌ه هه‌ندێکى زۆری���ان ل�‌ه حزبه‌که‌ى‬ ‫ئ���ه‌ون‪ ،‬چ��ى پێده‌کرێت ل �ه‌و چ��وارچ��ێ��وه‌ی �ه‌دا؟ یان‬ ‫ده‌پرسین ده‌توانێت ته‌جاوزى هه‌ڵوێسته‌کانى به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح بکات؟ چ بۆ خه‌ڵکى کوردستان و ده‌نگى‬ ‫ناڕازى شه‌قامى کوردى و الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫هه‌موو ئه‌مان‌ه و چه‌ندین تاقیکردنه‌وى تر ئاماد‌ه‬ ‫کراو‌ه بۆ سه‌رۆکایه‌تى کردنى نێچیرڤان بارزانى له‌م‬ ‫کابینه‌یه‌دا‪ .‬له‌الیه‌کى تره‌و‌ه خه‌ڵکى کوردستان ل ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕوانى ئۆپۆزسیۆندای‌ه بۆ مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و بارودۆخه‌ى هه‌بوو ل‌ه رابردوو ک‌ه ب‌ه درێژکراوه‌ى‬ ‫ئێستا بوونیه‌تى هه‌یه‌‪ ،‬ل‌ه ه�ه‌ده‌ردان��ى ئه‌و هه‌موو‬ ‫پار‌ه به‌ش‌ه بودجه‌یه‌ى دابینکراو‌ه بۆ پڕۆژه‌ى وه‌همى‬ ‫و بێبه‌شکردنى گه‌نجا و خه‌ڵکى چین‌ه جیاواز‌ه‬ ‫هه‌ژاره‌کان و‪...‬هتد‪ .‬کارکردن به‌م جۆر‌ه سیاسه‌ته‌ى‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ب �ه‌رده‌وام ده‌بێت یان هه‌نگاوى باشترى‬ ‫ده‌بێت و چاره‌سه‌رى شیاوتر ده‌کات‌ه به‌دیلێک‪ ،‬بۆ‬ ‫رزگ��ارب��وون له‌و قه‌یران‌ه ئابورى و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌ى‬ ‫هه‌بوو‌ه و به‌رده‌وامیشه‌‪.‬‬ ‫بۆی‌ه ده‌کرێت له‌م قۆناغه‌دا ئۆپۆزسیۆن پێویست ‌ه‬ ‫میکانیزمى جیاوازتر ده‌ستنیشان بکات‪ ،‬وه‌ک‬ ‫له‌وه‌ى پێشوتر هه‌بوو به‌وه‌ى چاره‌سه‌رییه‌کان له‌وه‌دا‬ ‫نی‌ه دواى چه‌ند جار گفتوگۆ و کۆبونه‌و‌ه بوترێت‬ ‫ئێم‌ه بایکۆتى دانیشتنه‌کان ده‌که‌ین‪ ،‬تا ده‌سه‌اڵت‬ ‫پڕۆژه‌کانمان جێبه‌جێ ده‌کات و داواکارى خه‌ڵکى‬ ‫خۆپیشانده‌ر و شه‌قام چ��اره‌س�ه‌ر ده‌ک���ات‪ ،‬گرنگ ‌ه‬ ‫خۆمان له‌و مێژوو‌ه ئه‌زمونی‌ه نه‌دزینه‌و‌ه ک‌ه ده‌سه‌اڵتى‬ ‫کوردى چه‌ندین به‌ڵێنیانداو‌ه بۆ باشترکردنى دۆخى‬ ‫خه‌ڵک‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ى ئێستا گرنگ‌ه بۆ هه‌ر دوو الیه‌نى ئۆپۆزسۆن‬ ‫و ده‌سه‌اڵتى یه‌کێتى و پارتى ک‌ه بتوانن رێکه‌وتن‬ ‫و دانیشتنێکى ج��دى بکرێت‪ ،‬ئه‌نجامى کۆتاى‬ ‫ب��ۆ خه‌ڵکى ک��وردس��ت��ان ب��ده‌ن �‌ه ده‌س��ت �ه‌و‌ه و خاڵى‬ ‫یه‌کالیى که‌ره‌وه‌بێت‪ ،‬ب‌ه تونێل و سنورێکدا پێکه‌و‌ه‬ ‫ه �ه‌ردوو الی��ان تێپه‌ڕ ببن و له‌وسه‌رى ئه‌و تونێله‌و‌ه‬ ‫خه‌ڵکى چاوه‌ڕێى وه‌اڵم �ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا قسه‌کردن و‬ ‫گفتوگۆکردن به‌و شێوه‌ى ئێستا ل‌ه ده‌ره‌وه‌ى تونێله‌ک ‌ه‬ ‫نابێت‌ه وه‌اڵمێک بۆ خه‌ڵکى کوردستان ب‌ه گشتى‬ ‫و دواتر ره‌نگ‌ه ئه‌وانیش ب‌ه شوێن به‌دیلى ده‌سه‌اڵت‬ ‫و هه‌ڵوێستى ئۆپۆرزسیۆنیش بگه‌ڕێن‪ ،‬بۆی‌ه ده‌ڵێین‬ ‫خه‌ڵکى هه‌رێمى کوردستان ئومێدى چ��اوه‌ڕوان��ى‬ ‫ئێوه‌ی‌ه چى ده‌که‌ن؟؟!!‬