«ره‌مزی سه‌رکه‌وتنی
ریکالم
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه
نرخ 750 :دینار
هه‌ر گه‌ل‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ک ،یه‌کگرتن و یه‌کبوونه» ژمار ه 89
ساڵی دووه‌م
ل7
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
دووشه‌ممه 2012/1/23
WWW.Chatrpress.com
نرخی()750دینار
(3ی رێبه‌ندانی )2711
«کابینه‌ى حه‌وته‌میش توشى کێشه‌ی گه‌ور ه ده‌بێت و چاره‌سه‌رکردنیشى ئاسان نییه»
حکومه‌ته‌که‌ى نێچیرڤانیش ل ه ملمالنێکانى پارتى و یه‌کێتى بێ به‌ش نابێت تایبه‌ت ب ه چه‌تر چاودێران بۆچونیان وایه، حکومه‌ته‌که‌ى نێچیرڤان بارزانیش توشى کێشه‌ى گهوره ده‌بێت و ل ه ملمالنێکانى یه‌کێتى و پارتی به دوور نابێت ،خودى یه‌کێتیش داواى پۆست و ده‌سه‌اڵته‌کانى خۆى ده‌کاته‌وه.
دواج�������ار ن��ێ��چ��ی��رڤ��ان ب���ارزان���ى ج��ێ��گ��رى س���ه‌رۆک���ى پ��ارت��ى دی���م���وک���رات���ى ک��وردس��ت��ان ب���ووه س �ه‌رۆک��ى کابینه‌ى ح���ه‌وت���هم���ى ح��ک��وم �ه‌ت��ى ه���ه‌رێ���م���ى ک���وردس���ت���ان و گ���ۆڕان���ک���اری���هک���ان���ی���ش الی���هن���گ���ران���ى ی�هک��ێ��ت��ى نیگه‌ران ک��رد ،ب �ه‌وه‌ى به مافى خۆیانیان ده‌زان��ى
ئازاد چاالک:
سه‌رکردایه‌تی کورد هه‌وڵیانداوه پاره و گرێبه‌سته‌کانی...
ل5
دوو س��اڵ��ى دی��ک�ه د.ب��ه‌ره��هم س�ه‌رۆک��ى حکومه‌ت بێت. د.ک��ام �ه‌ران مه‌نتک چ��اودێ��رى سیاسى پێیوایه :کابینه‌ى شه‌شه‌م بووه قوربانى کابینه‌ى پێنجه‌م ،بۆیه ئێستا گله‌یى هاته سه‌ر ،بۆیه ناکرێت به هاتنه‌وه‌ى سه‌رۆکى کابینه‌ى پێنجه‌م گه‌شبین بین. ئاماژه‌ى به‌وه‌ش کرد« :کابینه‌ى حه‌وته‌م ت��وش��ى ک��ێ��ش�هی�هک��ى گ����ه‌وره ده‌ب��ێ��ت و چاره‌سه‌رکردنیشى ئاسان نیه». له باره‌ى نیگه‌رانى کادیره‌کانى یه‌کێتیش مه‌نتک ئ��ام��اژه‌ى ب �هوه ک��رد ،پێویست ناکات کادیرانى یه‌کێتى نیگه‌ران بن، چ��ون��ک�ه پ��ارت��ى ب���ه‌اڵی���هک ل �ه کۆڵى یه‌کێتى ده‌کاته‌وه و له قۆناغێکى سه‌خت حکومه‌ت وه‌رده‌گرێته‌وه. وه‌رگرتنه‌وه‌ى پۆستى سه‌رۆکى حکومه‌ت له یه‌کێتى له سه‌ره‌تاى سه‌رى ساڵه‌وه زیاتر
گ�ه‌رم ب��وو ،یه‌کێتیش بۆ دروستکردنى فشارێک رایگه‌یاند« :ئه‌وانیش سه‌رجه‌م پۆسته‌کانیان پڕ دهک�هن�هوه به جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێمیشه‌وه». ئ���ازاد جوندیانى ،وت���هب���ێ���ژى ی�هک��ێ��ت��ى
ه سێداره‌و سهنگسار، دژ ب ژنانی هه‌ر چوار پارچه‌ی ن کۆده‌بنه‌وه کوردستا
ن��ی��ش��ت��م��ان��ى ک���وردس���ت���ان رای��گ �هی��ان��د، ئه‌رسه‌الن بایز ده‌بێته سه‌رۆکى په‌رله‌مان و کاک کۆسره‌تیش جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێم ،به‌اڵم تا ئێستا که‌س بۆ جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت دیارى نه‌کراوه.
ب �ه‌اڵم به پێى زانیاریه‌کانى «چه‌تر» ی �هک��ێ��ت��ى ل���هس���ه‌ر ج��ێ��گ��رى س��ه‌رۆک��ى ح��ک��وم��ه‌ت ن��اک��ۆک��ى ت��ێ��ک��ه‌وت��ووه و چ��اوه‌ڕوان��ى ه��ات��ن�ه‌وه‌ى ج��ه‌الل تاڵه‌بانى ده‌که‌ن له ئه‌ڵمانیا. درێژه بۆ ل3
براوهی قه‌یرانی سوریا؛ سعودیه، تورکیا یان ئێران؟
ل15
ل8
راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی کوردی له نێوان راستگۆیی و خۆدزینه‌وه له داواکارییه‌کانی خه‌ڵک
«تا ئێستاش ناسنامه‌ى خێڵه‌کى و حزبى و ناوچه‌یى ل ه ناسنامه‌ى کوردستانى به‌هێزتره» تایبه‌ت ب ه چه‌تر
له گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا که تا ئێستا هیچ پارت و الیه‌نێکی سیاسی کوردستان به ره‌سمی باسی لێوه نهکردوه ،به‌اڵم زۆر جار به تایبه‌تی له کاتی هاتنه ئارای هه‌ندێک ناڕه‌زایه‌تی ناوخۆیی پرسی راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی کوردستان ده‌وروژێت.
نوسه‌ران و چاودێرانی سیاسی له‌مباره‌وه رای جیاوازیان ههیه و هه‌ندێکیان کات و ده‌رفه‌ته‌کان بۆ راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی ب �ه ن�ه‌ش��ی��او ده‌زان����ن و هه‌ندێکیشیان به موزایه‌ده‌یه‌کی سیاسی هه‌ندێک که‌س و الیه‌نی ده‌بینن بۆ راکێشانی سۆزی شه‌قام و دورخستنه‌وه‌یان له داواکاریه‌کان. له‌مباره‌وه کاوه محه‌مه‌د ،نوسه‌ر و روناکبیر پێیوایه :پێویسته م�هس�ه‌ل�هی ده‌وڵ �ه‌ت��ی کوردی شمشێرێکی هه‌میشه هه‌ڵکێشراو بێت ،به‌اڵم له‌وه‌ش گرنگتر ئهوهیه بازوێکی
به‌هێز هه‌بێت ک �ه بتوانێ ئ �هو شمشێر‌ه پرسه زیاتر له الیه‌ن به‌رپرسانی پارتی و قورسه بهرزبکاتهوه و به‌رامبه‌ره‌کان حسابی ده‌زگ���ا راگه‌یاندنه‌کانی س �ه‌ر ب �هو پارته بۆ بکه‌ن. وروژاوه ئومێد خۆشناو ،به‌رپرسی یه‌کێتی ن��اوب��راو جه‌خت ل �هوه دهک��ات �هوه :ب�ه‌داخ�هوه الوانی پارتی دیمۆکراتی کوردستان پێی ئێمه بازووه‌که‌مان الوازه و پێش خۆمان ،وایه« :قه‌ت ئهوه ماده‌یه‌کى راگه‌یاندنی نه‌یاره‌کانمان ئهوه باش ده‌زانن که شمشێری نیه ،به‌ڵکو ئ��هوه ق�هن��اع�ه‌ت و مه‌بده‌ئه، ده‌وڵ����ه‌ت ه��ی ئ��هو ب����ازووه‌ی ئێم ه نییه ،س���ه‌رۆک ب��ارزان��ى ل�ه‌ه�ه‌ر دی��دارێ��ک بۆ بۆیه ئێستا باسکردنی ده‌وڵه‌تی کوردی ،ده‌زگاکانى راگه‌یاندن که هه‌موو جارێک هێنده‌ی شه‌قامی ک��وردی ده‌وروژێنێت ،پرسێکى واى روو به‌ڕوو کراوه‌ته هه‌میشه ی�هک وه‌اڵم��ى ن�ه‌گ��ۆڕی ه�هب��وه ،زۆر به هێنده ده‌وڵه‌تانی ده‌وروبه‌رمان ناوروژێنێ. س�هب��اره‌ت ب�هو بابه‌ته‌ی که تا ئێستا ئه‌م راشکاوانه فه‌رموویه‌تى ئهوه مافێکى ره‌واى
تورکیا یاسایه‌کی نوێ دژی ئۆجه‌الن ده‌رده‌کات
ک�ه هه‌ندێک گ��وش��ارى پتر بخه‌ن ه تایبه‌ت ب ه چه‌تر س���ه‌ر ع���هب���دواڵ ئ���ۆج���ه‌الن ،رێ��ب �ه‌رى کۆماجڤاکێن کوردستان(،)KCK له چوارچێوه‌ی پتر گوشار له چوارچێوه‌ى ئه‌و یاسایه‌دا که بزانن خستنه‌سه‌ر ئۆجه‌الن هه‌ر گیراوێکى سیاسى که له‌رێگاى کۆمیسیۆنى دادی ئه‌نجومه‌نى پارێزه‌ر یان رێگایه‌کى تر زانیارى و تورکیا ،یاسایه‌کی رێنماى به«رێکخستنێکى تاوانبار» په‌سه‌ندکرد ،په‌رله‌مانتارێکی شرناخیش ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کا ب��دات به‌خواستى دادگ��ا ده‌تواندرێت ب���ۆ ش���ه‌ش م��ان��گ دی�����دار ل �ه‌گ �ه‌ڵ کۆمیسیۆنى داد کارى ئهوه پ��ارێ��زه‌ر و بنه‌ماڵه‌که‌ى رێ��گ�هى لێ نییه یاسا په‌سه‌ند بکات و تورکیا ماف و یاسا ناناسێت .بگیرێت ،ته‌نها سه‌ندیکاى پارێزه‌رانى م��اوه‌ی شه‌ش مانگه و له ( )7/27تورکیا یاخود پارێزه‌رێک که ده‌وڵه‌ت ی راب��������ردووه رێ���گ���ه ب���ه ع���هب���دواڵ دیارى بکات ده‌توانێت دیدار له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الن ،رێبه‌رى ( )KCKنادرێت گیراوه‌که‌دا ئه‌نجام بدات. حه‌سیب ک��اپ�ڵان ،ئ�هن��دام په‌رله‌مانى پارێزه‌ره‌کانى ببینێت. کۆمیسیۆنى عه‌داله‌تى ئه‌نجومه‌نى ش���رن���اخ ،وت���ى :پ �هس �هن��دک��ردن��ى ئ�هم ت��ورک��ی��ا ،ی��اس��ای�هک��ى پ�هس�هن��د ک��رد ی��اس��ای�ه ل �ه ئه‌نجومه‌ندا ریسواییه،
چۆن کۆمیسیۆنى مافى مرۆڤ ئه‌م یاسایه ئاسایى ده‌بینێت؟ کۆمیسۆنى داد ک��ارى ئ��هوه نییه یاسا په‌سه‌ند بکات ،به‌ڵکو کارى ئه‌و ئهوهیه که چاو به‌یاساکه‌دا بخشێنێته‌وه و بزانێت که چی تێدایه دژى مافى مرۆڤ بێت. وت��ی��ش��ی :ب �ه‌پ��ێ��ى م����اف ی��اس��ا بۆ که‌سێک دروس��ت ناکرێت ،کاتێک ئ��هو ک�هس�ه ع �هب��دواڵ ئ��ۆج �ه‌الن بێت تورکیا هیچ ماف و یاسا ناناسێت، ل��ه ()2011/7/27وه ب��ه ب��ی��ان��وى جارێک که «که‌شتى خراپه» یان «ئاو و هه‌وا گونجاو نییه» ئۆجه‌الن پارێزه‌ره‌کانى نابینێت. درێژه بۆ ل6
خه‌ڵکى کوردستانه ،به‌اڵم که‌ى و چۆن؟ ئهوه زه‌مه‌نێکى له‌بارى ده‌وێت». ل���هم���ب���اره‌وه د.دان�����ا س��ۆف��ی رای وای���ه: «الی �هن��ێ��ک��ى ئ���هو گ���وت���اره ،ب��ری��ت��ی�ه ل�هو خواسته‌ى پارتى که ده‌ی �ه‌وێ خۆى وه‌ک حزبێکى نه‌ته‌وه‌یى بناسێنێ». س��هب��اره‌ت ب �ه ل�هب��ارن�هب��ون��ی راگ�هی��ان��دن��ی سه‌ربه‌خۆیش پێیوایه :هۆکارى سه‌ره‌کى له‌بارنه‌بوونى زه‌مینه‌ى ده‌وڵ �ه‌ت��ى ک��وردى ده‌گ��ه‌ڕێ��ت��هوه ب��ۆ خ �هم��س��اردى و ه�ه‌ڵ�هى سیاسه‌تمه‌دار و ده‌سه‌اڵتدارانى کورد.
د.دانا سۆفى ئه‌وه‌شی خسته روو :له ئێستادا ناسنامه‌ى خێڵه‌کى و حزبى و ناوچه‌یى له ناسنامه‌ى کوردستانى به‌هێزتره. وتیشی :ده‌سه‌اڵتدارانى هه‌رێم له گه‌مه‌یه‌کى سیاسیدا پرسى ده‌وڵ �ه‌ت��ى ک���وردى وه‌ک فشار به‌کارده‌هێنن بۆ نمونه له په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ به‌غدا ،یان بۆ وروژاندنى هه‌ستى هاواڵتیان به‌مه‌به‌ستى سه‌رگه‌رمکردنیان یان شاردنه‌وه‌ى قه‌یرانێکى ناوخۆیی. درێژه بۆ ل12
ل ه کوردستانیش ئااڵی کوردستان په‌راوێز ده‌خرێت
چه‌تر -دانا به‌رزنجی
هاوشێوه‌ی چه‌ندین کۆبونه‌وه‌ی به‌رپرسانی هه‌رێم و حکومه‌تی تورکیا ،له کۆڕبه‌ندی ئابوری نێوان هه‌ردووالدا بۆ جارێکیتر ئااڵی کوردستان په‌راوێز خراو و دیوار و سه‌ر مێزه‌کان به ئااڵی تورکیا نه‌خشێنرابوون و ته‌نیا یه‌ک ئااڵی کوردستان له هۆڵه‌که‌دا ده‌بیندرا.
له به‌شی دووه‌م���ی کۆڕبه‌ندی ئابوری تورکیا و هه‌رێمی کوردستان که ئێواره‌ی ( )2012/1/18ل���ه‌ش���ارى سلێمانى و به‌ئاماده‌بونى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێم و وه‌زیرى ئابورى تورکیا (زافێر چاغلیان) و چه‌ندین بازرگانى هه‌رێمى کوردستان
و تورکیا له هوڵى یانه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى سلێمانى ب�ه‌ڕێ��وه‌چ��و ،هۆڵه‌که به ده‌ی��ان ئااڵی تورکیای تیا ده‌بیندرا و ته‌نانه‌ت نوسراوی سه‌ر مێزه‌کانیش به زمانی تورکی ئاماده‌کرابوون و له به‌رامبه‌ر ئه‌و رێژه زۆره له ئااڵی الیه‌نی میوان که نمایش کرابوون ته‌نیا ی �هک ئ��ااڵی کوردستان و یه‌ک ئااڵی عێراق له هۆڵه‌که‌دا ده‌بیندران. له‌مباره‌وه ساالر جاف ،رۆژنامه‌وان وتى : له‌کاتى سه‌ردانى سه‌رۆک وه‌زیرانى تورکیا ره‌جه‌ب ته‌یب ئوردوغان بۆ هه‌ولێر ره‌خنه‌ى توند له سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم وده‌سه‌اڵتدارانى کورد له‌سه‌ر ئهوه ده‌گیرا که شارى هه‌ولێر بوه به شارێکى ترى تورکیا به‌و شێوهیه رازێنراوه‌ته‌وه بۆ ئه‌و سه‌رکرده تورکه. وتیشی :ده‌بینین ئ�هم��ڕۆ ل�ه کۆربه‌ندى ئابورى هه‌رێمى کوردستان و تورکیا هیج
رموزێکى ک��وردى و ناسینه‌وه‌ى س�ه‌روه‌رى هه‌رێمى کوردستان نابینریت .نه‌پۆسته‌ر ن �هم��ێ��زه‌ک��ان ت �هن��ان �ه‌ت پ��ۆس��ت �ه‌رى پشت س �ه‌رۆک��ى هه‌رێمیش ئ���االى کوردستانى له‌سه‌ر نیه. ئه‌م رۆژنامه‌نووسه هێمای بۆ ئه‌وه‌ش کرد: «ده‌بیستین له لێدوانى به‌رپرسانى تورکیا له جیاتى ئه‌وه‌ى بڵێن هه‌رێمى کوردستان دهڵ��ێ��ن ب���اک���ورى ع���ێ���راق ،ئ��هم��ه‌ش ئ��هوه ده‌رده‌خات ئه‌و تێڕوانینه ره‌گه‌ز په‌رستیانه‌ى تورکیا به‌رامبه‌ر هه‌رێمى کوردستان هێشتا کۆتایی نه‌هاتوه». ب��ۆ وه‌رگ��رت��ن��ی روان���گ���هی رێ��ک��خ�ه‌ران��ی کۆڕبه‌نده‌که له سه‌ر ئه‌م بابهته (چه‌تر) په‌یوه‌ندی به چه‌ند که‌س له رێکخه‌رانه‌وه کرد ،به‌اڵم هیچیان ئاماده نه‌بوون له‌مباره‌وه لێدوان بده‌ن.