بۆ وهرگرتنی زۆرترین زانیاری بابهتیانه ،ههموو رۆژانێکی دووشهممه رۆژنامهی چهتر بخوێنهرهوه ب ه جیاوازییهکانهوه لهژێر چهتردا کۆدهبینهوه
چهتر کۆنسێرت بۆ نهجمهدی ن و کاوه و دیار و دڵشاد سازدهکات 9-8
رۆژنامهیهکی گشتی ههفتانهیه ،کۆمپانیای چهتر دهریدهکات
ژمار ه 24
ساڵی یهکهم
دووشهممه 2010\9\20
نرخ 750 :دینار
WWW.Chatrpress.com
برایەكی سەردەشت :ڕاپۆرتەكە هەڕەشەیە بۆسەر ئاسایشی ژیانی خێزانەكەمان ئەمیری پێشوی ئەنسارولئیسالم :تیرۆركردنی سەردەشت كاری پاراستنی پارتییە
تایبەت بە چەتر دوای ئ����ەوەی ل��ی��ژن��ەی لێكۆڵینەوە ل��ە دۆس��ێ��ی تیرۆركردنی سەردەشت عوسمان ڕایگەیاند ،گروپێك بە ناوی (ئەنسارۆلئیسالم) سەردەشتی تیرۆر كردووە، ناڕەزایی توند ڕوبەڕووی ئەو ڕاپۆرتە بوویەوە و بەرپرسی ێ «ئەوە ئسلوبی ئەنسار پێشوی ئەنسارولئیسالمیش دەڵ نییە». ڕاپ��ۆرت��ی ل��ی��ژن��ەی لێكۆڵینەوە ك��ە ()15ی ئەم مانگە باڵوبویەوە ،س��ەرەڕای ئ��ەوەی سەردەشت وەك ێ «قوتابی ك��وژراو». ێ و دەڵ � ڕۆژنامەنوس ناناس پاشان ب��اس لە دەستگیركردنی «كەسێكی س��ەر بە گ��روپ��ی (ئەنسارولئیسالم) دەك���ات ب��ەن��اوی (هشام مهحمود ئیسماعیل) ت��ەم��ەن ( )28س��اڵ ب��ەرەگ��ەز كوردە و دانیشتووی شاری (موصل) پیشەی فیتەرە لە پیشەسازی شارۆچكەی (بێجی) دەستی هەبووە لە شەهیدكردنی سەردەشتدا». بە گوێرەی قسەی ئەو كەسە دەستگیر ك��راوە ،كە ڕاپ��ۆرت��ەك��ەی ل��ی��ژن��ەی لێكۆڵێنەوە ب��اس��ی دەك���ات، «هۆكاری كوشتنی سەردەشتی بۆ ئەوە گەراندۆتەوە
كە بەڵێنی بە ئەنسارولئیسالم دابوو هەندێك كاریان بۆ بكات ،بەاڵم كارەكانی بۆیان ئەنجام نەدابوو». ێ «من (بەكر عوسمان) برای شەهید سەردەست دەڵ ل��ێ��رەدا وەك ب��رای س��ەردەش��ت عوسمان بە ڕاشكاوی ڕایدەگەیەنم كە نەك هەر ڕاستیو دروستی ئەو ئەنجامی بەناو لێكۆڵینەوانە ڕەت دەكەمەوە ،بەڵكو بەو پەڕی بێزاریەوە ئیدانەی ئەم هەوڵە بێئاكامە بۆ بەتیرۆریست ناساندنی براكەم و تاوانباركردنی بە هاوكاریكردنی گروپی تیرۆریستی ئەنسارولئیسالم دەكەم». ێ «ئ��ەم ئیدیعا بێ بناغەیە س���ەرەڕای ئ��ازار دەشڵ و ئەشكەنجە ،بیانووی پەالمارو هەڕەشەیە بۆ سەر ئاسایشو ژیانی ئەندامانی تری خێزانەكەم و لەم بابەتەوە بانگەوازی هەموو ئازادیخوازان و الیەنگرانی مافی مرۆڤ دەكەم كە لەبەرانبەر ئەم هەڕەشە ئاشكرایەدا پشتو پەنامان بن». لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ ڕۆژنامەی چەتر ئەمیری پێشوی ئەنسارۆلئیسالم ئ��ەوە ڕەت��دەك��ات��ەوە ،كوشتنی سەردەست كاری ئەنسار بێت ،بەڵكو ئەو بە «كاری دەزگای پاراستنی پارتی» دەزانێت.
(مەال كرێكار) ئەمیری پێشوی ئەنسارولئیسالم دەڵ ێ «تیرۆركردنی سەردەشت كاری پاراستنی پارتییە نەوەك ئەنسارولئیسالم». ێ «ئەم شێوازی ڕفاندن و تیرۆركردنە بەهیچ ئەو دەڵ شێوەیەك ئسلوبی ئەنسار نەبووە لە راب��ردووا تا بەوەدا بزانرێت و بناسرێتەوە كە ئەم كردەوەیەش هی ئەوانە ،ئەم گەنجە تا موسڵ لێیدراوە ( )5/4ڕفێندراوەو ()5/5 مەیتەكەی لە موسڵ دۆزراوەتەوە ،دوای پێنج مانگ تەحقیقاتی پارتی كە ماشەڵاڵ بەدوایدا چوونەتەوە بۆ بێجی و فیتەرێكی قوڕبەسەریان دۆزی��وەت��ەوە بیكەنە قۆچی قوربانی». (ش���ۆڕش ئ��ەم��ی��ن) ئ��ەن��دام��ی كەمپینی بێدەنگ ێ «كەسایەتی سەردەشت دوورە لەو تۆمەتە نابینیش دەڵ هەڵبەستراوانەی كە لەراپۆرتەكەی لیژنەی لێكۆڵینەوەدا هاتووە». چەتر پەیوەندی كرد بە چەند بەرپرسێكی سەندیكای ڕۆژنامەنوسانەوە ،بەاڵم ئامادە نەبوون هیچ لێدوانێك لەم بارەیەوە بدەن تا ئەوكاتەی سەندیكا كۆدەبێتەوە. زانیاری زیاتر لە الپەڕە ( )3دایە
پەیوەندی كورد و ئیسرائیل لەنێوان شاردنەوەو ئاشكرا كردنیدا
...ل 7
ئەحمەد دەنیز:
لەماوەی ئاگربەستدا (20ـ )25گەریال ژیانیان لەدەستداوە تایبەت بە چەتر ێ و ئۆپەراسیۆنی سیاسی و هەنگاو نەن سەربازی ب��ەردەوام بكات ،ئەوكاتە هیچ بەرپرسێكی كۆما جڤاكێن كوردستان -واتای ئاگربەست نامێنێ ،ئامانجی ئێمە كەجەكە ب��اس ل��ەوە دەك���ات ،ئ��ەم��ڕۆ یان ئەوەیە ئاگربەست ببێتە دوو الیەنە». س��ب��ەی ب��ڕی��ار ل��ەس��ەر درێ��ژك��ردن��ەوە یان دەنیز دەشڵێ :ئەم چەند ڕۆژەی دوایی كۆتاییهێنان بە ئاگربەست دەدەن ،ئاماژە چاوپێكەوتن ه��ەب��ووە لە نێوان ب��ەدەپ��ە و بۆ ئەوەش دەكات ئەم چەند ڕۆژە دانیشتن (كلجدار ئۆغڵو) سەرۆكی پارتی كۆماری ك��راوە لە نێوان بەرپرسانی حكومەت و گ��ەل ،هەروەها لەنێوان بەدەپە و سەرۆك پارتی ئاشتی و دیموكراتی. كۆمار ،هەروەها لەگەل وەزیری دادیشدا (ئ�����ەح�����م�����ەد دەن������ی������ز) ب����ەرپ����رس����ی چ��اوپ��ێ��ك��ەوت��ن ه���ەب���ووە ،ب���ەاڵم ڕوداوی پەیوەندییەكانی كۆما جڤاكێن كوردستان لە ه��ەك��اری ئ��اژاوەگ��ێ��ڕی ب���وو ،ئامانجی لێدوانێكدا بۆ چەتر دەڵ ێ «ئێمە چاوەڕێی نەهێشتنی ئەو چاوپێكەوتنانەیە. ئەواندایە، گۆڕەپانی دەوڵەتین تۆپەكە لە ئ��ەح��م��ەد دەن��ی��ز ب��اس ل���ەوەش دەك���ات: ئ��ەگ��ەر دەوڵ�����ەت ه��ەن��گ��او ب��ن� ێ ڕەن��گ��ە ئ��ێ��م��ە ئ���ەم ق��ۆن��اغ��ە ب������ەردەوام دەك��ەی��ن، ئاگربەست درێژتر ببێتەوە ،بەاڵم ئەگەر ئ���ەم���ڕۆ ی���ان س��ب��ەی ب���ڕی���اری خ��ۆم��ان
لەسەر درێژكردنەوەی یان كۆتاییهێنانی ئاگربەست دەدەین. ئ��ەو ب��ەرپ��رس��ەی (ك��ەج��ەك��ە) ئ��ام��اری ماوەی ئاگربەستیش دەخاتەڕوو و دەڵێ: لە سەرەتای ئاگربەستەوە تا ئێستا (-20 )25گەریال ژیانیان لەدەستداوە. بەرپرسی پەیوەندیەكانی كەجەكە لەسەر ڕی��ف��ران��دۆم��ی دەس��ت��وری��ش قسە دەك���ات: پێویستە حكومەت ئەنجامی ڕیفراندۆم لە كوردستان باش بخوێنێتەوە ،ئەوە نیشانەی ئەوەیە كورد ناسنامە و زمان و كلتوری خۆی دەوێ ،دەیەوێ لەسەر خاكی خۆی ێ ئیتر وەك بە ئازادی بژی ،ئەگەر وا نەب ڕاب��ردوو پەیوەندی ك��ورد و ت��ورك ب��ەدەوام نابێ.
بەرپرسێكیگۆڕان: ێ رەزامەندی پارتی لێمان نزیك ببێتەوە سەختە بۆ یەكێتی بەب تایبەت بە چەتر بەرپرسێكی بزوتنەوەی گۆڕان ئاماژە ب��ۆ ئ��ەوە دەك���ات ،ل��ە دوای ()7/25ەوە توانیویانە گوڕوتینێك بدەنە پەرلەمانی كوردستان و جۆرێك لە شەفافیەت بۆ ح��ك��وم��ەت ب��گ��ەڕێ��ن��ن��ەوە ،ب���اس ل���ەوەش ێ دەك����ات زەح��م��ەت��ە ب��ۆ ی��ەك��ێ��ت��ی ب��ە ب ڕەزامەندی پارتی پەیوەندیەكانی لەگەڵ گۆڕان ئاسایی بكاتەوە. (ئ��اوات��ی شێخ ج��ەن��اب) ه��ەڵ��س��وڕاوی بزوتنەوەی گ��ۆڕان لە چاوپێكەوتنێكی ڕۆژن���ام���ەی چ���ەت���ردا دەڵ����ێ :ل���ەدوای ()7/25ەوە ت��وان��ی��م��ان گ��وڕوت��ی��ن��ێ��ك بدەینە پەرلەمانی كوردستان و جۆرێك
لەشەفافیەت بگەڕێتەوە بۆ حكومەت كە هێشتا ماویەتی ،میدیا ت��اڕادەی��ەك كراوەتربووەو تاكی ك��وردی ئێستا زیاتر هەست بەبوونی خۆی دەكات. باس لەوەش دەك��ات :حكومەت جیاواز لەڕابردوو كاراتر بووە و بەرپرسانیش جۆرێك لەپاشەكشەیان پێوە دەبینرێن ،لە هەڵەو خراپەكاری بەرامبەر میدیا و هاواڵتیان، نەخشەی سیاسی گۆڕانكاری پێوە دیارەو لەئێستادا واخەریكە وت��اری نەتەوەیی دێتە پێشەوە كە جاران ئامادەیی نەبوو، لەسااڵنی پێشودا تەنها دوو حزب خاوەنی بڕیار بوون لەسەر ئاستی نەتەوەیی ،بەاڵم لەئێستادا هاوپەیمانییەكی كوردستانیمان هەیە.
ئەو بەرپرسەی گۆڕان لەسەر ناكۆكی ناو بزوتنەوكەشیان دەڵێ :لەئێستادا شتێك نەماوە لەناو بزوتنەوەی گۆڕان بەناوی سەركردایەتی باڵی ڕیفۆرم ،دەتوانم بڵێم لەهەموو شارەكانی كوردستاندا لەسەدا نەوەدی ڕێكخستنەكانمان تەواوبووە. ئ������اوات������ی ش���ێ���خ ج�����ەن�����اب ل���ەس���ەر پەیوەندییەكانی خۆیان و یەكێتیش قسە ێ دەكات و دەڵێ «سەختە بۆ یەكێتی بەب ڕەزامەندی پارتی بتوانێت پەیوەندییەكان ئاسایی بكاتەوە لەگەڵ ئێمەدا ،چونكە ئەوان ڕێككەوتنی ستراتیجی لەنێوانیاندا هەیە».
5
درێژەی چاوپێكەوتنەكە لە الپەڕە ( ) دایە
ناكۆكی نێوان حەدبا و برایەتی وەزیری تەندروستی داوای دوو سەد ملیۆن دینار لە چاالكوانێكی بواری تەندروستی دەكات ( )16ناوچە لەخزمەتگوزاری
بێبەش دەكات
ساڵی یهکهم ژمار ه 24
سلێمانی ـ جەزا ئەحمەد
ئێستا لیستی برایەتی و حەدبا بە هیچ ڕێكەوتنێك نەگەیشتون ،ب��ۆی��ە ئێمەش ڕازی نابین ئەو ( )16ئیدارەیە بخرێنە ژێر دەسەاڵتی لیستی حەدباوە. ئەوەشی ئاشكرا كرد :تا ئێستا لیستی حەدبا دان بە بەشداری لیستی برایەتیدا نانێت ئێمەش ڕێگەیان پێنادەین بە ئارەزوی خۆیان بچنە ئەو ناوچانە.
بەو كارە هەستێت. دووشهممه 2010\9\20 (دەرم���ان خ��ەت��اری) وتەبێژی لیستی برایەتی نەینەوا بە (چەتر)ی راگەیاند: ل��ەالی��ەن ح��ەدب��اوە ب��ڕی��اری دروستكردنی كۆمەڵگەی نشتەجێبون لەو ( )16ئیدارەیە دراوە كە لەپارێزگای نەینەواجیابونەتەوە، کهرکوک-زانیار داقوقی ئیدارەی پارێزگای نەینەوا بڕیاریدا بە بەاڵم ئێمە ڕەتمانكردۆتەوە. وتەبێژەكەی لیستی برایەتی وتیشی :تا تەرخانكردنی دوو شوێن لە ڕۆژئ���اوای شاری موسڵ ،بە مەبەستی دروستكردنی پێنج ه��ەزار شوقەی نیشتەجێبوون ،بەاڵم بەهۆی ناكۆكی نێوان لیستی حەدبا و ب��رای��ەت��ی ( )16ن��اوچ��ەی جێناكۆك لە دروستكردنی كۆمەڵگەی نیشتەجێبوون بێبەشكراون. بۆ نەهێشتنی قەیرانی نیشتەجێبوون ئ���ی���دارەی پ��ارێ��زگ��ای ن��ەی��ن��ەوا ب��ڕی��اری دروس���ت���ك���ردن���ی پ��ێ��ن��ج ه�����ەزار ش��وق��ەی نیشتەجێبوونی داوە ،بەاڵم بەهۆی ناكۆكی ن��ێ��وان لیستی ح��ەدب��ا و ب��رای��ەت��ی ()16 ناوچەی جێ ناكۆكی سەر بە پارێزگای ن��ەی��ن��ەوا ل��ە دروس��ت��ك��ردن��ی كۆمەڵگەی نیشتەجێبون بێبەشكراون ،چونكە بودجەی ئ��ەو ( )16ناوچەیە ل��ەالی��ەن حكومەتی عێراقەوە بە ئیدارەی پارێزگای نەینەوا دراوە ،لیستی برایەتیش ڕازی نین حەدبا ناکۆکی نێوان لیستی حهدبا و برایهتی بهردهوامه
2
سلێمانی ـ رێبوار عەزیز
ب��ە گ��وێ��رەی پالنێكی دی��اری��ك��راوی وەزارەت��ی خوێندنی با اڵو توێژینەوەی زانستی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ل��ەك��ۆی ( )415 .42خ��وێ��ن��دك��اری دەرچ�����ووی ئ��ام��ادەی��ی ت��ەن��ه��ا ()22 ه��ەزاری��ان ل��ەزان��ك��ۆ و پەیمانگاكانی ه��ەرێ��م وەردەگ��ی��رێ��ن ،وەرگ��رت��ن��ەك��ەش لەئاستی ڕكەبەریدا دەبێت. (جوان جەالل) بەڕێوەبەری ناوەندی وەرگرتنی قوتابیانی سەر بەوەزارەتی خوێندنی ب��ااڵو توێژینەوەی زانستی ح���ك���وم���ەت���ی ه���ەرێ���م���ی ك���وردس���ت���ان ل��ەل��ێ��دوان��ێ��ك��ی رۆژن���ام���ەوان���ی���دا ب��اس
هەڵەبجەی شەهید
فۆتۆ :ئینتهرنێت
زیاتر لە ( )20هەزار خوێندكاری ئامادەیی لەزانكۆو پەیمانگا حكومییەكاندا وەرناگیرێن ل��ەپ�لان��ی وەزارەت������ی خ��وێ��ن��دن��ی ب��ااڵ دەك��������ات ،ل����ەوەرگ����رت����ن����ی ژم������ارەی خ��وێ��ن��دك��اران��ی دەرچ����ووی ئ��ام��ادەی��ی ه���ەرێ���م���ی ك����وردس����ت����ان����داو ئ���ام���اژە ب��ەگ��ۆڕان��ك��اری لەسیستمی ف��ۆرم��ی وەرگرتنی قوتابیاندا دەكات. ب��ەڕێ��وەب��ەری ن���اوەن���دی وەرگ��رت��ن��ی ق��وت��اب��ی��ان دەڵ�����ێ :ه���ەر ق��وت��اب��ی��ەك��ی پ���ۆل���ی ش���ەش���ەم���ی ب���ەش���ی وێ���ژەی���ی ش��ەش ستیكە رو فۆرمێك وەردەگ��رێ��ت و قوتابیانی بەشی زانستیش حەوت س���ت���ی���ك���ە رو ف���ۆرم���ێ���ك���ی وەرگ����رت����ن وەردەگرن. بە گ��وێ��رەی وت��ەی بەڕێوەبەرەكەی وەزارەت��ی خوێندنی با اڵو توێژینەوەی
وەزیری تەندروستی حكومەتی هەرێمی كوردستان ،داوای��ەك��ی یاسایی لەسەر (د. گۆران عەبدواڵ) لە دادگەی بەرایی هەولێر تۆماركردووە ،لە داواكەیدا وەزیری تەندروستی داوای قەرەبووی ( )200,000000دیناری عێراقی دەكات ،د.گۆرانیش ئەو داوایە بە «ناشارستانی» دەزانێت. (د .تاهیر هەورامی) وەزیری تەندروستی لە ڕێگەی (رەقیب حەمە رەشید سەعید) ی بریكاریەوە لە دادگ��ەی بەرایی هەولێر داوای یاسایی لەسەر (د .گۆران عەبدواڵ) تۆكاركردووە و داوای دوو سەد ملیۆن دینار دەكات. لە داواك��ەی وەزیری تەندروستیدا هاتووە «ئەو قەرەبووە بەرامبەر ئەو زیانانەی كە بەر وەزارەتەكەمان كەوتووە لەڕووی مەعنەوی و ئەدەبیەوە ،لە ئەنجامی دیمانەیەكدا كە د. گۆران عەبدواڵ لەگەڵ گۆڤاری خێزان ژمارە ( )42تەمموزی ساڵی ( )2010كردوویەتی و لە دیمانەكەدا د .گۆران فەرمانی وەزاری ژمارە ()1972ی ڕۆژی ()2010/4/27 بە بڕیارێكی «نایاسایی و نازانستی و نائەخالقی وەسف كردووە». (د .تاهیر هەورامی) وەزیری تەندروستی لە لێدوانێكدا بۆ چەتر وت��ی :د .گ��ۆران نوسیویەتی ئەو بڕیارەی وەزارەتی تەندروستی
زان���س���ت���ی ل����ەه����ەر خ��وێ��ن��دك��ارێ��ك��ی دەرچووی ئامادەیی بڕی ( )10هەزار دینار وەردەگیرێت ،هۆكاری ئەمەشی ب����ۆ ب�����ڕی ت���ێ���چ���وون���ی چ���اپ���ك���ردن���ی ف���ۆرم���ەك���ان گ���ێ���ڕای���ەوە ب���ەو پ��ێ��ی��ەی سەرجەمیان لەچاپخانەیەكی دەرەوەوی هەرێم چاپ كراون. ب���ەپ���ێ���ی ئ����ەو پ�ل�ان���ەی وەزارەت�������ی خوێندنی ب��ا اڵو توێژینەوەی زانستی ژم���ارەی ئ��ەو خ��وێ��ن��دك��اران��ەی لەهیچ زان���ك���ۆو پ��ەی��م��ان��گ��ەی��ەك��ی ح��ك��وم��ی��دا وەرن��اگ��ی��رێ��ن دەك��ات��ە زی��ات��ر ل���ە()20 ه��ەزار خوێندكار و لەئێستاشدا هیچ باسێك لەچارەسەركردنی ئەو كێشەیەدا نییە .
«بازرگانانی بیانی هەنگوینی كوردستان بە ناوی واڵتی خۆیانەوە دەفرۆشنەوە»
ن��ا ئ��ەخ�لاق��ی��ە ،ئ��ێ��م��ە دژی ئ����ەو ل���ێ���دوان���ەی داوام������ان ت��ۆم��ارك��ردووە ،ن��اوزڕان��دن و ێ ڕێ��گ��ەی ق��س��ەی ن��اب��ەج� لە یاسادا نییە ،ئێمە نەك ل��ەس��ەر د .گ���ۆران بەڵكو لەسەر ئەو گۆڤارەش كە ئەو قسانەی باڵوكردوهتەوە سكااڵ تۆمار دەكەین. (د .گۆران عەبدواڵ) ك���ە داواك������ەی ل��ەس��ەر ت��ۆم��ارك��راوە و خاوەنی ماستەرە لە سیاسەتی ت���ەن���دروس���ت���ی���دا ،لە لێدوانێكدا ب��ۆ چەتر رای��گ��ەی��ان��د :یەكێك ل���ەه���ۆك���ارەك���ان���ی ت��ۆم��ارك��ردن��ی ئ��ەم داوای��������ە ئ���ەوەب���وو ئ����ێ����م����ە چ�������االك بووین لە هەڵمەتی ك��ۆك��ردن��ەوەی ئیمزا دژی ب��ەرزك��ردن��ەوەی نرخی عەیادەكان كە زیاتر لە ( )16هەزار ئیمزامان كۆكردەوە دژی بڕیاری ()1972 كە وەزارەتی تەندروستی دەریكردبوو. وتیشی :وەزیری تەندروستی لەبری ئەوەی دەع���وای ل��ەس��ەر م��ن قەیدبكردایە ،دەب��وو منی بانگ بكردایە بۆ ئەوەی لەیەكتری
تێبگەیشتینایە، تا ئێستا وەكو كەمپینی نا بۆ بەرزكردنەەی نرخی عیادەكەش چەندین جار داوامان كردووە وەزیر ببینین ،بەاڵم نەمانتوانیوە ،بەڕاستی بەهیچ شێوازێك شارستانی نیە كە تۆ خاوەن ماف نەبینیت بێیت داوای یاسایی لەسەر تۆمار بكەیت.
چوار سكااڵی یاسایی دژی رۆژنامەنوسێك تۆمار دەكرێت هەڵەبجە ـ چەتر
ل��ەم��اوەی ش��ەش مانگدا چ��وار داوای ی��اس��ای��ی ل��ە الی���ەن وەزی����ری تەندروستی و ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی گشتی تەندروستی ش��ارەزوور و نەخۆشخانەی گشتی هەڵەبجە و پارێزەرێكی لقی ()12ی پارتی لەسەر ڕۆژنامەنوس (ناسیح عهبدولڕهحیم) تۆمار دەكرێت. (ناسیح عهبدولڕهحیم)ی ڕۆژنامەنوس كە
دانیشتوی هەڵەبجەی شەهیدە ،لە لێدوانێكیدا بۆ چەتر وت��ی :لە م��اوەی ش��ەش مانگی ڕابردوودا چوار داوای یاساییم لەسەر تۆمار كراوە ،دوا داواشیان پارێزەرێكی لقی ()12 ی پارتی تۆماری كردووە لەسەر دۆسیەی كوشتنی شەهید (سەردەشت عوسمان). ناسیح دەی��وت «دوای ئ��ەوەی هەواڵێكم ل��ەس��ەر ئ��ەو پ��ارێ��زەرەی پ��ارت��ی ب�ڵاوك��ردەوە كەوا لە كۆبونەوەیەكدا تۆمەتی ئەخالقی و كۆمەاڵیەتی دایە پاڵ سەردەشت عوسمان،
ئەویش داوایەكی یاسایی لەسەرم تۆماركرد، بەاڵم سەرئەنجام دادگای هەڵەبجە منی بێ تاوان بینی». ئەو ڕۆژنامەنوسە وتیشی :داواكانی تریش لەالیەن وەزیری تەندروستی و بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی شارەزوور و نەخۆشخانەی گشتی هەڵەبجەوە بووە بەهۆی ئەو نوسینانەی لەسەریان نوسیومە ،بەاڵم ئەو داوایانە من لە كاری ڕۆژنامەنوسی سارد ناكاتەوە.
بەهۆی خراپی جۆرەكەیەوە ،كێلی گۆڕی ئەنفالكراوەكان دەشكێت
گهرمیان-پێشڕەو حەمید
بەهۆی خراپی بەردی كێلی گۆڕەكانی قوربانیانی ئەنفال لە ناوچەی گەرمیان، چ��ەن��دی��ن ك��ێ��ل دەش��ك��ێ��ت و ك��ەس��وك��اری قوربانیانی ئەنفالیش توشی بیزاری دەبن و داوای گۆڕینی كێلەكان دەكەن بە بەردی باشتر. (ئ���ەح���م���ەد م���ەج���ی���د) ك����ە ت������ەواوی كەسوكارەكەی بەرشااڵوی بەدناوی ئەنفال كەوتووە و لەشاری كەالر دادەنیشێت ،دەڵێ: م��ای��ەی ن��ی��گ��ەران��ی ئێمەی ك��ەس��وك��اری ئەنفالكراوەكانە ئەو كێالنە بەو شێوەیە شكاون
و ئەوەش برینێكی قوڵی تری خستە نێو دڵ و وژیدانمانەوە. دەشڵێ :ئێمە گومانمان لەهیچ كەسێك نییە ئەو ك��ارەی كردبێت ،چونكە ئەسڵەن ئاسەواری شكاندنەكان ئەوە دەرناخات بە مەبەست شكێنرابن ،بەڵكو خراپی كێلەكان و بەرگەنەگرتنیان ل���ەب���ەردەم گ��ەرم��ادا ه��ۆك��ارب��ووە ،بۆیە داواك��اری��ن ت���ەواوی ئەو كێالنە بگۆڕدرێن بۆ بەردی باشتر بۆئەوەی لەوە زیاتر برینەكانمان نەكولێنەوە. (سامان عەزیز) نۆ كەس لە خیزانەكەی ب��ەرش��ااڵوی ئەنفال كەوتون و لەناوچەی ق����ەرەداغ دادەن��ی��ش��ێ��ت ،ب��اس ل��ەوە دەك��ات،
ئەوەی لە مەزاری ئەنفالكراوەكان لەناوچەی گەرمیان ڕوی����داوە ب��ەت��ەواوەت��ی وی��ژدان��ی هەژاندوم و زۆرم السەیرە كە بەو شێوەیە كەرەستەی بیناسازی ل��ەو مەزارگەیەدا بەكارهاتووە بۆ كێلی شەهیدانی ئەنفال. (واح���د م��ح�هم�هد) جێگری س��ەرۆك��ی شارەوانی كەالر لەسەر شكاندنی ئەو كێالنە دەڵێ :شكاندنی كێلەكان بۆ خراپی چڕی ئەو بەردانە دەگەڕێتەوە كە كێلەكانی لێ دروس��ت ك��راوە ،دەبێت ت��ەواوی ئەو كێالنە بگۆڕدرێن بۆ جۆرێكی تۆكمەتر و باشتر ئهگهرنا هەموویان بەو دەردە دەڕۆن.
گۆڕستانەكانی هەڵەبجە پاسەوانیان بۆ دادەنرێت
هەڵەبجەـ ئاسۆ و درەو
چۆمان-زۆسك چۆمانی
س����ەرۆك����ی ت��ی��م��ی ه��ەن��گ��ەوان��ان��ی ك����وردس����ت����ان رای���دەگ���ەن���ێ���ت ()500 كۆمپانیای بیانی داوای كڕینەوەی بەرهەمی هەنگوینی هەرێمی كوردستان دەك����ەن ،ب���ەاڵم ب��ەه��ۆی پ��اب��ەن��دن��ەب��ون��ی كۆمپانیاكان ب��ە مەرجەكانی یەكێتی ه�����اوردە و ن���اردن���ك���اران���ی ك��وردس��ت��ان ڕەزامەندی نیشان نەدراوە. (ع���ارف ع��ەب��دواڵ) س��ەرۆك��ی ت��ۆڕی هەنگەوانانی كوردستان بە چەترپرێسی راگ��ەی��ان��د :ب��ە م��ەب��ەس��ت��ی ك��ڕی��ن��ەوەی بەرهەمی هەنگوینی هەرێمی كوردستان ت��ا ئێستا ( )500كۆمپانیای بیانی
داواك��اری��ان پێشكەش ك���ردوە ،ب��ەاڵم بە ه��ۆی ئ���ەوەی هەنگوینەكە ل��ە واڵت��ی خ��ۆی��ان و ب��ە لۆگۆكانیان قوتوبەندی دەكەن الیەنی پەیوەندیداری حكومەتی هەرێمی كوردستان بە داواكەیان ڕازی نابێت. وت��ی��ش��ی :ك��ارگ��ەی ق��وت��وب��ەن��دی لە ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ب��ن��ی��ادن��راوەو بۆ بەرهەمی ئەم ساڵی هەنگوین كارگەكە دەكەوێتەكار و بە لۆگۆی كوردستان سەرجەم بەرهەمی هەنگوینی كوردستان بەنرخێكی گونجاو قوتوبەند دەكرێت، بەمەش هەم خاوەن پورهەنگەكانی مێش سودمەند دەبن و هەمیش جۆری باشی هەنگوینی ك��وردس��ت��ان ون نابێت و لە
واڵتان دەناسرێتەوە. عارف عەبدواڵ ئەوەشی وت :لەالیەن چەندین بازرگان بە ڕێگە یاساغەكاندا هەنگوینی كوردستان دەنێردرێتە سوریاو ل��ەوێ��ش��ەوە ب��ەن��اوی (ع��س��ل جبل شێخ) قوتوبەند دەكرێت و بەناوی واڵتی خۆیان دەیفرۆشنەوە بە هاواڵتییان كە بەباشترین هەنگوین ئەژماردەكرێت. وت��ی��ش��ی :ك���ۆی ب��ەره��ەم��ی س��اڵ��ی رابردوی هەنگوین لە هەرێمی كوردستان گەیشتە ( )625تەن ،چاوەڕێ دەكرێت ب���ۆ ئ��ەم��س��اڵ ب���ڕەك���ەی زی����اد ب��ك��ات، هەنگوینی كوردستان كیلۆی بە ()30 هەزار دینارە ،بەاڵم هی بیانی بە شەش هەزار دینارە.
ب��ە مەبەستی پ��اك��وخ��اوێ��ن راگرتنی گ��ۆڕەك��ان��ی ش��ەه��ی��دان��ی كیمیابارانی هەڵەبجە و سەوزكردنیان بە شێوەیەكی س��ەرن��ج��ڕاك��ێ��ش ،وەزارەت������ی ش���ارەوان���ی ژم��ارەی��ەك فەرمانبەر وەك پاسەوان بۆ گۆڕستانەكان دادەمەزرێنێت. (ل��وق��م��ان ع���ەب���دول���ق���ادر) س��ەرۆك��ی ك��ۆم��ەڵ��ەی ق��ورب��ان��ی��ان��ی كیمیابارانی هەڵەبجە بە چەتری راگەیاند :داوامان ك��ردووە ل��ەوەزارەت��ی ش��ارەوان��ی پاسەوان بۆ گۆرستانەكانی هەڵەبجە دابنرێت، خۆشبەختانە وەزارەتی شارەوانی وەاڵمی داوەك���ەی دای��ن��ەوە و ( )12كەسی بۆ دامەزراندوین بە شێوەی عەقد و بریارە لە داهاتوودا بكرێنە ڕەسمیی. وتیشی :ئێستا بڕیارەكە لە شارەوانی هەڵەبجەیە بۆیە لە هەفتەی داهاتووەوە ئەو كەسانە دەس��ت دەك��ەن بە كاركردن، هەم وەك پاسەوان هەم وەك پاكوخاوێن ڕاگ��رت��ن��ی ب��ۆئ��ەوەی كاتێك وەف��دەك��ان س���ەردان���ی ه��ەڵ��ەب��ج��ە دەك����ەن و دەچ��ن��ە
سەر گۆرستانەكان بە شێوەیەكی جوان گۆڕستانەكان ببینن. (خ���در ك��ەری��م) س��ەرۆك��ی ش��ارەوان��ی هەڵەبجە بە چەتری راگەیاند :بڕیاری دامەزراندنی ( )12كەس دەرچ��ووە بۆ پاسەوانیكردنی گۆڕستانەكانی سنوری ق��ەزای هەڵەبجە و ئ��ەو دامەزراندنەش بۆ ئ��ەوەی��ە پاكوخاوێنی گۆڕستانەكان
بپارێزرێن و ه��ەروەه��ا سەوزكردنیان بە ش��ێ��وەی��ەك��ی ج���وان ،ل��ەه��ەم��ان كاتیشدا پاسەوانی گۆڕستانەكان بكەن. س����ەرۆك����ی ش�����ارەوان�����ی ه��ەڵ��ەب��ج��ە ئەوەشی ڕوون ك��ردەوە :بڕیارە سەرجەم گۆڕستانەكانی هەڵەبجە بەشورایەكی جوان شورا بكرێن.
فۆتۆ :ئینتهرنێت
«سەردەشت لەسەر كاری رۆژنامەوانی و رەخنەگرتن لەناعەدالەتی كوردستان تیرۆركرا» ئا /سەربەست نەریمان دوای ت��ێ��پ��ەڕب��وون��ی زی���ات���ر ل��ەچ��وار م��ان��گ ب��ەس��ەر ت��ی��رۆرك��ردن��ی س��ەردەش��ت عوسمان ،لیژنەی لێكۆڵینەوە لەو دۆسیەیە لەراگەیەندراوێكدا بەخستنەڕووی دەرەنجامی لێكۆڵینەوەكە ت��اوان��ی ت��ی��رۆرك��ردن��ەك��ەی خستەپاڵ گروپی ئەنسارولئیسالم ،هاوكات بنەماڵەی سەردەشت و كەمپینی (بێدەنگ نابین) وێرای رەتكردنەوەی دەرەنجامی ئەو لێكۆڵینەوەیە راگ��ەی��ەن��دراوەك��ەی لیژنەی لێكۆڵینەوە بەهەوڵێكی م��ەب��ەس��ت��دار بۆ ون��ك��ردن��ی خ��وێ��ن��ی س���ەردەش���ت عوسمان لێكدەدەنەوە. راگەیەندراوەكە رەتدەكەنەوە ل�����ەرۆژی ( )2010/9/15و دوای تێپەڕبوونی زیاتر لەچوار مانگ بەسەر ك����ردەی رف���ان���دن و دوات����ر ت��ی��رۆرك��ردن��ی خ��وێ��ن��دك��ارو رۆژن���ام���ەن���ووس (س��ەردەش��ت عوسمان) لیژنەی لێكۆڵینەوە لەو رووداوە سەرەنجام لەراگەیەندراوێكدا دەرەنجامی لێكۆڵینەوەكانیان راگ��ەی��ان��د ك��ە تیایدا هاتووە «لەپاش كۆكردنەوە و تاوتوێكردن و شیكردنەوەی چەندین زانیاری لەسەرچاوەی جیاجیا لەالیەن لیژنەی لێكۆڵینەوە دەركەوت
كە لیژنەی لێكۆڵینەوە لە راگەیاندراوەكەیاندا «چیرۆكێكی بێسەرەو ب��ەرە س��ەب��ارەت بە چۆنێتی ت��ی��رۆرك��ردن��ی س��ەردەش��ت��ی ب��رام هۆنراوەتەوە كەهیچ عەقڵێكی سەلیم قبوڵی ن��اك��ات ،لیژنەی ن��اوب��راو ب��ەم تۆمەتە بێ بناغەیە سەرلەنوێ برینی دڵی هەموومانی هەڵكەندەوەو ئازارێكی جەرگ بڕی تری بەدیاری پێداین». لەچاوپێكەوتنێكی تایبەتیشدا كە لەالپەڕە پێنجی ئەم ژم��ارەی (چەتر) باڵوبووەتەوە مەال كرێكار ئەمیری پێشووی ئەنسارلئیسالم وێڕای رەتكردنەوەی ئەوەی ئەنسار دەستی لەتیرۆركردنی رۆژن��ام��ەن��ووس سەردەشت عوسماندا هەبێت تەئكید ل��ەوە دەك��ات��ەوە «تیرۆركردنی سەردەشت كاری پاراستنی پارتییە نەوەك ئەنسارولئیسالم». سەندیكا هەڵوێستی نییە ه�����اوك�����ات ب�����ەب�����ڕوای ن�����وس�����ەران و رۆژنامەنووسان راگەیەندراوەكەی لیژنەی لێكۆڵینەوە لەكەیسی تیرۆركردنی سەردەشت عوسمان هەوڵێكی ئ��اش��ك��رای كپكردنی دەنگی ئ��ازاد و بەرتەسكردنەوەی فەزای ئازادی رۆژنامەگەرییە لەكوردستان. نوسەرو رۆژنامەنووس ،س��ۆران عومەر، هێما بۆ ئ��ەوە دەك��ات «راگەیەندراوەكەی
«هەوڵێكی ئاشكرای پارتی دیموكراتە بەئاراستەی تۆمەتباركردنی سەردەشت و بنەماڵەكەی بەهاوكاریكردنی گروپێكی تیرۆریستی ئەمەش بۆئەوەیە كەجارێكیتر و لەهیچ جێگەیەكی تر كەس نەتوانێت بەرگری لەئازادی رۆژنامەگەری یاخود هەر قەڵەم بەدەستێك بکات» كەسێكی سەر بەگروپی (ئەنسارولئیسالم) ب���ەن���اوی (ه��ش��ام م��ەح��م��ود ئیسماعیل) ت��ەم��ەن ( )28س���اڵ ب���ەرەگ���ەز ك����وردە و دانیشتووی شاری (موسڵ)ە پیشەی فیتەرە لەپیشەسازی شارۆچكەی (بێجی) دەستی هەبووە لەتیرۆركردنی ناوبراو». ه����اوك����ات ل����ەگ����ەڵ ب��ڵ�اوب����وون����ەوەی راگەیەندراوەكەی لیژنەی لێكۆڵینەوە ،برا گەورەی سەردەشت عوسمانی رۆژنامەنووسی تیرۆركراو ،بەكر عوسمان ،لەرونكردنەوەیەكدا رایگەیاند لیژنەی لێكۆڵینەوە بەمەبەستەوە تۆمەتی «ت��ی��رۆرس��ت ب���وون و ه��اوك��اری لەگەڵ گروپی ئەنسارولئیسالم دەداتە پاڵ سەردەشت». ه���ەر ل���ەو روون���ك���ردن���ەوەی���ەدا ك��ە لەژێر ناونیشانی (سەردەشت لەتاریكیدا تیرۆركرا، ئەمڕۆ بەئاشكرا كەسایەتی سەردەشت تیرۆر دەكرێت) باڵوكراوەتەوە ئاماژە بۆئەوە دەكات
لیژنەی لێكۆڵینەوە هەوڵێكی ئاشكرای پارتی دیموكراتە بەئاراستەی تۆمەتباركردنی سەردەشت و بنەماڵەكەی بەهاوكاریكردنی گروپێكی تیرۆریستی ئەمەش بۆئەوەیە كەجارێكیتر و لەهیچ جێگەیەكی تر كەس نەتوانێت بەرگری لە ئازادی رۆژنامەگەری یاخود هەر قەڵەم بەدەستێك و شەهیدێكی قەڵەم بكات». لەلێدوانێكیشیدا ب��ۆ (چ��ەت��ر ئەندامی كەمپینی بێدەنگ نابین ،شۆڕش ئەمین، وێ��ڕای ئاماژەدان ب��ەوەی كەمپینەكەیان لە روونكردنەوەیەكدا هەڵوێستی خۆیان لەمەڕ راگ��ەی��ەن��دراوەك��ەی ل��ی��ژن��ەی لێكۆڵینەوە خستووەتەڕوو ،راشیگەیاند «كەسایەتی سەردەشت دوورە لەو تۆمەتە هەڵبەستراوانەی كە لەراپۆرتەكەی لیژنەی لێكۆڵینەوەدا هاتووە ،وتیشی نیگەرانین لەو راپۆرتەی
لیژنەی لێكۆڵینەوە و پێمانوایە دەبێتە هۆی مەترسی لەسەر گیانی رۆژنامەنووسان و كاریگەری دەبێت لەسەر دروستكردنی ترس و دڵەراوكێ الی هەموان و هاوكات هۆكارێكە بۆ ئاڵۆزی و پشێوی زیاتر لەسەر رەوشی بەرەوپێشچوونی ئ���ازادی ب��ی��روراو ئ��ازادی رۆژنامەگەری لەكوردستان». لەپەیوەندییەكی تەلەفۆنیشدا لەگەڵ ه����ەری����ەك ل���ە س��ك��رت��ێ��ری س��ەن��دی��ك��ای رۆژن��ام��ەن��ووس��ان��ی ك���وردس���ت���ان ،حامید محەمەد و ئەنوەر حسێن سەرۆكی دەستەی داك��ۆك��ی��ك��ردن ل��ەم��اف��ی رۆژن��ام��ەن��ووس��ان لەسەندیكا ،ئامادە نەبوون هیچ لێدوانێكی فەرمی لەمەڕ راگەیەندراوەكەی لیژنەی لێكۆڵینەوە بە رەتكردنەوە یاخود پەسەندكردن ب��دەن تائەو كاتەی سەندیكا كۆدەبێتەوەو هەڵوێستی خ��ۆی رادەگەیەنێت( .چەتر) زۆر هەوڵیدا پەیوەندی بگرێت بە نەقیبی رۆژنامەنوسانەوە بەاڵم پەیوەندییەكە بەردەست نەبوو. ئەنساریش رونکردنەوە دەدات ل��ە رون��ک��ردن��ەوەی��ەک��دا ک��ە لەماڵپەڕی کوردستان نێت باڵو بوەتەوە بەناونیشانی (وهاڵمیك بۆ بهناو لیژنهی لێكۆلینهوهی س�هرۆك��ی پارتی دیموكراتی كوردستان) گروپی ئەنسار دەڵێت «ئیمه وهك گروپێكی جیهادی و دژ به كوفر وداگیركاری ئهمهریكا وه��اوپ�هی��م��ان�هك��ان��ی ل �ه پ��ارت��ی و یهكێتی ههركهسێك بفڕێنین یان بیكوژین بهئاشكرا وبێ دوودڵی له چاالكیهكانماندا رایدهگهینن» ئەو گروپە لەدوای ئەوقسانە وەها درێژە بە رونکردنەوەکەی دەدات «كوشتن وفراندنی خهڵك لهسهر قهسهكردن نهریتی كۆنی پارتیه ههر لهسهردهمی مهال مستهفاوه، چونكه بهالی پارتیه وه قسهكردن بهخوا وبه پێغهمبهری خوا و سوكایهتی كردن به قورئان ئ��ازدی ودیموكراسیه ،بهاڵم قسه وتن به بنهماڵه سنوری قهدهغهكراوه و ههركهسێك ئهو سنوره ببهزێنێت كوشتن و وفراندن چارهنوسیهتی» ئەو رونکردنەوەیەی گروپی ئەنسار لە خاڵی کۆتایدا دەڵێت «ئهم نهریتهی پارتی لهههولێر نهمابوو ئهویش هۆكهی دهگهڕێتهوه بۆ نێچیرڤان بارزانی ك ه سهرۆكی حكومهت بوو ،ههرچهنده ئهویش یهكێكه لهبنهماڵه ،ب �هاڵم ب��واری ن����هدهدا لهناوههولێر ك����������������اری ك����وش����ت����ن وف����ڕان����دن ئ���هن���ج���ام بدرێت تا بنهماڵه و
حكومهتهكهی لهكهدار نهبێت بهتیرۆركردن وزی���ان نهگهیەنێت به بازرگانی و پ��رۆژه زهبهالحهكانی بنهماڵه ،نهخشهی نێچیرڤان ئ��هوه ب��وو كهناحهزانی پ��ارت��ی ل����هدهرهوهی سنوری پارتی تهمبی بكرین و لهناوببرێن، بهاڵم پاش ئهوهی نێچیرهڤان لهسهرۆكایهتی ئهنجومهنی وهزیران نهماو لهمالمالنێی نێوان بنهماڵهدا پێگهی نێچیرڤان الوازكراو مهسرور بویه ت��اك جهمسهر لهناوپارتیدا دهستی دایه كوشتن وفراندن ولهناوبردنی ناحهزانی بنهماڵه» لیژنەی لێكۆڵینەوە كێیە؟ لەراگەیەندراوەكەی لیژنەی لێكۆڵینەوەدا هاتووە «لەسەر فەرمانی بەڕێز سەرۆكی هەرێم لیژنەیەكی تایبەت بە لێكۆڵینەوە لەم دۆسیەیە پێكهێنرا بۆ ئاشكراكردنی بكوژانی تاوانلێكراو» ،بەاڵم ئەوەی مایەی نیگەرانی و هەڵوەستە لەسەركردنی رۆژنامەنووسانە ن��ەن��اس��راوی و نائاشكرایی ئ��ەو لیژنەی لێكۆڵینەوەیەیە. ئەندامەكەی كەمپینی بێدەنگ نابین، ش���ۆرش ئ��ەم��ی��ن ،ب��ە(چ��ەت��ر)ی راگ��ەی��ان��د «ئ���ەوەی جێگای سەرنجە تائێستا كەس نازانێت ئەو لیژنەی لێكۆڵینەوەیە كێن و چ كەس و الیەن و دەزگایەك تێیدا بەشدارە». ئەندامەی ئ�������ەو
كەمپینی ب��ێ��دەن��گ نابین ئ��ام��اژەی بۆ ئ��ەوەش��ك��رد «ب��ۆئ��ەوەی بزانرێت پرۆسەی لێكۆڵینەوە لە كردەی تیرۆركردنی خوێندكارو رۆژنامەنووس سەردەشت عوسمان بێالیەنانە بەڕێوەچووە پێویستە هەمووان ئەو لیژنەی لێكۆڵینەوەیە بناسن ،ب��ەاڵم تائێستا هیچ زانیاریەك دەربارەی ئەو لیژنەیە نەزانراوە». ناساندنی سەردەشت بەتیرۆریست وەك ل���ەراگ���ەی���ەن���دراوەك���ەی ل��ی��ژن��ەی لێكۆڵینەوەدا ه��ات��ووە ،س��ەردەش��ت عوسمان بەڵێنی ب��ەگ��روپ��ی ئەنسارولئیسالم داوە ب��ۆئ��ەوەی هەندێك ك��اری��ان بۆبكات ب��ەاڵم ب��ەه��ۆی ئ��ەن��ج��ام ن���ەدان���ی ك��ارەك��ان��ی��ی��ەوە دوات��رگ��روپ��ی ن��اوب��راو س��ەردەش��ت دەك���وژن. «س��ەردەش��ت رۆژن��ام��ەن��ووس ب���ووەو لەسەر كاری رۆژنامەوانی و نوسین و رەخنەگرتن ل��ەن��اع��ەدال��ەت��ی ك���وردس���ت���ان ت��ی��رۆرك��را، رایدەگەیەنم كەنەك هەر راستی و دروستی ئەو ئەنجامی لێكۆڵینەوانە رەتدەكەمەوە، بەڵكو بەوپەڕی بێزارییەوە ئیدانەی ئەم هەوڵە بێ ئاكامە بۆ بەتیرۆریست ناساندنی براكەم دەكەم» ئ���ەوەی س���ەرەوە وت��ەی بەكر عوسمانی برای رۆژنامەنووسی تیرۆركراو سەردەشت عوسمانە كە لەبەرانبەر خستنەپاڵی تۆمەتی پەیوەندی هەبوون بەگروپە تیرۆریستیەكانەوە ل��ە رون���ك���ردن���ەوەی���ەك���دا وەك هەڵوێستی بنەماڵەكەیان باڵویكردەوە. ل��ەب��ەرام��ب��ەری��ش��دا م��ەالك��رێ��ك��ار ئ��ام��اژە بۆئەوە دەكات «ناوهێنانی سەردەشت بەوەی پەیوەندی بە (ئەنسارولئیسالم)ەوە هەیە بۆئەوەیە كێشەكە بزربێت ،چونكە واگریمان برایەكی ئ��ەم س��ەردەش��ت��ە مەزڵومە وتی دەمەوێت بەدوای هۆی فڕاندن و كوشتنی براكەمدا بچمەوە ،لەكێ دەپرسێت و روو لەكێ دەك��ات؟ زۆرینەی سەرانی جوند و ئەنسار وان لەزیندانەكانی پارتیدا ،ئێمە نازانین سەركردایەتی ئەنسار ئێستا كێن داماوێكی وا بچێت لەكێ بپرسێت؟ ئەوا پارتی فیتەرێكی لە بێجی دەستكەوت، ئ���ەم تەنەكەچییەكی چ���ۆن ل��ە زلوعیە دەستكەوێت و لێی بپرسێت».جێی باس ه براکهی سهردهشت که ئاسایش بوو دهستی لهکار کێشایهوه ،وهک ههڵوێستێک لهبهرامبهرئهو راگهیاندنه.
ماوەی ( )9مانگە پاسەوانەكانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك موچەیان وەرنەگرتووە ئا /تاهیر تۆفیق
م������اوەی ن��ۆم��ان��گ��ە پ��اس��ەوان��ەك��ان��ی ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لەسەر لیستی برایەتی كەركوك ،موچەیان وەرن���ەگ���رت���ووە و وت��ەب��ێ��ژی حكومەتیش ئاگاداری ئەم كێشەیە نیە و رایدەگەیەنێت پەیوەندی بە پارتی و یەكێتییەوە هەیە. داواكارن بۆیان سەرف بكرێت
دوای ئ����ەوەی ل��ەس��اڵ��ی ()2005ەوە ب��ڕی��اردرا ب��ەدام��ەزران��دن��ی چ��وار پ��اس��ەوان ب��ۆ ه��ەری��ەك��ە لەئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكی لیستی برایەتی هەر ئەوكاتە بڕیاردرا كە موچەی ئەو پاسەوانانە بە ( )330هەزار دینار بێت .تا ( )2009ئەم ێ كێشە بۆ پاسەوانەكان سەرف موچەیە بەب ك��راوە ،ب��ەاڵم لەسەرەتای ساڵی ()2010 ەوە و لەگەڵ دەستبەكاربونی كابینەی شەشەم موچەی ئ��ەم پاسەوانانە ن��ەدراوە كە تائێستا نزیكەی نۆ مانگ بەسەریدا تێپەڕیوە ،ل��ەوب��ارەی��ەوە ئەحمەد محەمەد ع���ەب���دواڵ ،ك��ە یەكێكە ل���ەو پ��اس��ەوان��ان��ە سەبارەت بەوەرنەگرتنی موچەكەیان وتی «ل��ەك��ات��ی كابینەی نێچیرڤان ب��ارزان��ی هەموو مانگێك لە( 27بۆ )28ی مانگ موچەمان وەردەگ����رت ،ب��ەاڵم لەكابینەی دكتۆر بەرهەمەوە موچەمان وەرنەگرتووە كە هەموومان خاوەنی ماڵ و منداڵین و لەخانوی كرێداین ،پاسەوانمان هەیە لەم جەژنەدا لەبەر نەبوونی پارە جەژنی نەكردووە ئێمە وەك پاسەوانەكان نازانین چ ویژدانێكە
كە داهاتی منداڵەكانمان كێشەی پاسەوانەكانم الباس دەگرێتەوە». «داوادەكەین لەدكتۆر بەرهەم ویژدانی بجوڵێت و موچەكەمان بۆ سەرف بكات» ك���رد ئ��ەوی��ش وت���ی نەخێر ی���ەك���ێ���ك���ی���ت���ر ل��ە م��وچ��ەك��ەی��ان ب��ۆ س��ەرف پ��اس��ەوان��ەك��ان ب��ەن��اوی ناكەین وتم بۆچی؟ ئیتر رەم���ەزان شێخ لەتیف نوێنەری مەسعود م��ح��ەم��ەد ت��ەح��س��ی��ن ،وت���ی «ئ��ێ��م��ە وەك بارزانی سەردانی كردین بەناوی ( )110ب��ۆی��ان س���ەرف ن��اك��ەی��ن .ج��گ��ەل��ەوەی پ��اس��ەوان��ەك��ان��ی ئ��ەن��دام��ان��ی ئەنجومەنی پاسەوانەوە نامەیەكمان دایە بۆ ئەوەی بیدات كەچەند جارێك سەردانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك موچەكەمان ( )330بەدەستی سەرۆكی هەرێم ،بەاڵم تائێستا وەزیرانمان ك��ردووە و نوسراوێكیشمان لەسەرۆكایەتی ئەنجومەنی پارێزگای هەزار دینارە ماوەی نۆ مانگە موچەمان وەاڵمی ئەونامەیەمان نەدراوەتەوە». وەرن��ەگ��رت��ووە رۆژان����ەش دەوام���ی خۆمان ك��ەرك��وك��ەوە ك����ردووە ب��ۆ وەزارەت����ی بەنوسراوی ئەنجومەن داوامان كردوە ێ ب��دەن دەك��ەی��ن ن��ەئ��ەوەی��ە م��وچ��ەم��ان پ � ه��ەرل��ەوب��ارەی��ەوە ئەندامی ئەنجومەنی دارای��ی و ئابووری بەژمارە ()765 نەئەوەیە بڵێن بچنەوە ماڵی خۆتان بۆیە پ��ارێ��زگ��ای ك���ەرك���وك ،ج��ەم��ال م��ەول��ود ،لەبەرواری ()2010/5/5ەوە داوامان داوادەكەین لەدكتۆر بەرهەم ویژدانی بجوڵێت ب��ەچ��ەت��ری راگ��ەی��ان��د «س��ەرەت��ا لەساڵی ك���ردوە م��ووچ��ەی پاسەوانەكانمان و موچەكەمان بۆ سەرف بكات ،چونكە ( )2005ئێمە وەك لیستی ب��رای��ەت��ی ب��ۆس��ەرف ب��ك��رێ��ت ،ب���ەاڵم تائێستا هەموومان بەرپرسیارێتیمان لەسەرە». لەپارێزگای كەركوك بڕیارماندا كەهەر وەاڵم��ی نوسراوەكەی ئەنجومەنی داوامان كردوە تەنها بەڵێنە ئەندامێكی ئەنجومەن چوار پاسەوانی بۆ پارێزگای كەركوكیان ن��ەداوەت��ەوە ب��ەرپ��رس��ی پ��اس��ەوان��ەك��ان��ی ئەندامانی دابمەزرێت موچەكەیان لەالیەن حكومەتی خ��ۆش��م س���ەردان���ی ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی ئەنجومەنی پارێزگای ك��ەرك��وك ،جاسم هەرێمی كوردستانەوە بێت تاساڵی ( )2009وەزیرانم كردووە ،بەاڵم هەر وەاڵمیان عەبدواڵ ،هۆكاری ئەم كێشەیە دەگەرێنێتەوە هەموو مانگێكیش پاسەوانەكان موچەی نەداینەوە». لەگەڵ ئ��ەوەی ئەم كێشەیە راستەوخۆ بۆ رێگری ه��ەردوو حزب لەسەرفكردنی خ��ۆی��ان وەردەگ������رت ،ب���ەاڵم ل��ەس��ەرەت��ای موچەكەیان بەرپرسی پاسەوانەكان رایگەیاند ساڵی ( )2009بۆ ماوەی حەوت مانگ س��ەرۆك��ی حكومەتی ه��ەرێ��م تۆمەتبار دەكرێت پێوەی ،چەتر پەیوەندی بە وتەبێژی ێ نەدرا. كە ژمارەی پاسەوانەكان ( )110پاسەوانە پاسەوانەكان موچەیان پ م��اوەی نۆ مانگە موچەیان وەرنەگرتووە دوات��ر ئێمە وەك ئەندامانی ئەنجومەن حكومەتی هەرێمی ك��وردس��ت��ان ،د.ك��اوە وتیشی «چەندینجار داوامان لەبەرپرسانی سەردانی عیماد ئەحمەدمان كرد ئەوكات م��ەح��م��ودەوە ك��رد س��ەب��ارەت ب��ەو كێشەیە، ێ ئاگایی خۆی نیشاندا هەردوو حزبی دەسەاڵتدار لەكەركوك كردووە ج��ێ��گ��ری س����ەرۆك وەزی���ران���ی كابینەی ب��ەاڵم ناوبراو ب كە بەدەم كێشەكەمانەوە بێن و چارەسەری پێنجی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەو كێشەیە و رایگەیاند كە ئەو كێشەیە بكەن ،بەاڵم لەپێدانی بەڵێن زیاتر هیچیان بوو ئەوەبوو موچەی ئەو حەوت مانگەی پەیوەندی بەحكومەتەوە نیە بەڵكو كێشەی بۆ نەكردین لەكاتی بانگەشەی هەڵبژاردنی بۆ سەرفكردین ب��ەاڵم لەسەرەتای دەست هەردوو حزبی دەسەاڵتدارە. رێ���ك���خ���رەی ح��ك��وم��ەت��ی ه���ەرێ���م بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە لە ( )3/7بەكار بوونی كابینەی شەشەمی دكتۆر ئەنجامدرا بەڵێنی سەرفكردنی موچەكەیان ب��ەره��ەم��ەوە موچەكەیان س��ەرف ن��ەك��راوە ك��اروب��اری ك��ەرك��وك ،ك��ام��ەران ئەحمەد، پێدان ئەویش بەهەمان شێوە تەنها ریكالم لەكاتی سەردانی دكتۆر بەرهەم بۆكەركوك ل���ەوب���ارەی���ەوە ب���ەڕۆژن���ام���ەی (چ��ەت��ر)ی دەرچوو چەند رۆژێك پێش هاتنی جەژنی پێش چەند مانگێك خۆم سەردانیم كرد وە راگەیاند «حكومەتی هەرێمی كوردستان
لەپڕۆژەكاندا هاوكارە بۆ كەركوك و كاریان لەگەڵ دەكات وەك شارێكی ك��وردی و یەكێك لەناوچە دابڕاوەكان بەاڵم مەسەلەی كێشەی پاسەوان نەهاتووەتە الی من و كەسیش باسی لێوە نەكردوە و من لەمە تێناگەم كە ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لەسەر عێراقی فیدراڵ بێت ،بۆ دەب��ێ حكومەتی هەرێم پ��ارەی پ��اس��ەوان��ەك��ان��ی ئ��ەن��دام��ان��ی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لەسەر لیستی برایەتی ب��دات؟ بەڕاستی پرسیارەكەی تۆتازەیە بۆمن و هیچ كێشەیەكی وانیە».
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
3
كودەتا بەسەر دیموكراسییەت قادر نادر
دوای ف��ش��ارێ��ك��ی زۆری ناوخۆ و دەرەوە ،سەرۆكی هەرێم، ب���ارزان���ی پ��ەی��م��ان��ی��دا ك��ە ل��ی��ژن��ەی��ەك��ی لێكۆڵینەوە لەتیرۆری شەهید سەردەشت ع��وس��م��ان پ��ێ��ك��ب��ێ��ن��ێ��ت)15( ،ی ئ��ەم م��ان��گ��ەش ئ���ەو ل��ی��ژن��ەی��ە ئ��اك��ام��ەك��ەی راگەیەنراو هێمایان بەوە كرد كە شەهید سەردەشت كەسێكی تیرۆریست بووە و كاری تیرۆری جێبەجێ نەكردوە بۆیە ئەنسار تیرۆریان ك��ردوە .ئەم چیرۆكە سیاسییە بەهەر هۆكار و لێكدانەوەیەك بێت ،لیژنەكە دەیەوێت ب��اوەڕ بەخەڵك ب��ك��ات ،ب���ەاڵم ل���ەب���واری پ��راك��ت��ی��ك��دا، قەناعەت پێكردنی ئاستەمە ،تەنانەت ب���ۆ ب����ەس����ەدان ئ���ەن���دام���ی خ��ۆش��ی��ان، بەهۆكاری هەڵسەنگاندنی تاوانەكە و كەسێتی شەهید و باكگراوندی سیاسی حزبی دەسەاڵت، كارەكانی لیژنەكە كە هەر لەسەرەتاوە كەسایەتییەكانی نادیار و كارەكانیشی ن��اش��ەف��اف ب��وو ،ل��ەڕۆژان��ی ی��ەك��ەم��ەوە هەر لەبارزانی تا سەرجەم هەوادارانی پارتی (ئاشكراو نهێنییەكانیان) پلەی رۆژن��ام��ەن��وس��ی��ان لەشەهید س��ەردەش��ت وەرگرتەوە ،بەمەش نیشانیاندا كە ئەوان نایانەوێت تیرۆركردنەكە بخەنە قاڵبی ئ���ازادی سیاسی و رۆژن��ام��ەگ��ەری؟، زۆرێ���ك ل��ەرۆژن��ام��ەن��وس��ان و خەڵكی چ��اوەڕێ��ی چیرۆكێكی هاوشێوە ب��وون، بەاڵم نەك بەو ئاستەی وەك خێزانەكەی دەڵ��ێ��ن “ك��ەس��ێ��ت��ی ش��ەه��ی��د س��ەردەش��ت تیرۆر بكەنەوە” بێ باوەڕی لەناو خەڵك ب��ەدام��ودەزگ��ا سیاسی و بەرپرسەكان ب��ەرف��راوان��ت��ر ب��ك��ەن .ئ��ەو ب��ێ��ب��اوەڕی��ەش ب��ەڕادەی��ەك��ە كە دەت��وان��درێ��ت بە كودەتا بەسەر دادگا حساب بكرێت. ئەگەر وەك ئاماژەكان بێت كە باس دەك���رێ���ت ئ����ەوا ئ��ەول��ی��ژن��ەی��ە پ��ەی��ام��ی ئەوەشی پێداین كە ئەگەر لەڕۆژگاری ئەمڕۆ نەتوانین بەزەبر و زەنگ و گوللە دەنگی قەڵەمە توڕەكانی بەرامبەرمان كپ بكەینەوە ،ئەوا لەدەرگای دادگا كە لەژێر هەیمەنەی حزب دای��ە ،زۆر بەسانا ،ب��ەاڵم قورستر ئ��ازاری دەنگە جیاكانمان بدەینەوە. ه��اوك��ات ئ��ەو ئ��اك��ام��ەی راگ��ەی��ەن��را، م��ل��م�لان��ێ��ی دەس��������ەاڵت و خ��ەڵ��ك��ی ئ�����ازادی�����خ�����وازی ب������ەرەو ئ��اق��ارێ��ك��ی م��ەت��رس��ی��دار ه��ەن��گ��او پ��ێ ه��ەڵ��ێ��ن��ا كە ئەستەمە لەگەڵ دەسەاڵت ،بتوانرێت بە زمانی گوڵ مامەڵە بكرێت ،چونكە هەموومان دەبێت لەبەرامبەر دژایەتی بەشێك لەبەرپرسە زەب��ەالح��ە گەندەڵ و داڵ�����دەدەری ن��اپ��اك و ئەنفالچی و دوژم��ن��ێ��ك��ی دی��م��وك��راس��ی .چ��اوەڕێ��ی بكەین ،لەرۆژێكدا تیرۆرمان بكەن و دوات��ر بڕوانامەی میت و ئیتالعات و مرۆڤكوژ و تیرۆریستمان لێ بدەن. لەتەك هەموو ئەمانەش ئاشتبوونەوە و ن��زی��ك��ب��وون��ەوەی خ��ەڵ��ك��ی ل��ەگ��ەڵ دەس�������ەاڵت ی���ەك���ج���ار دورخ����س����ت����ەوە و ب��ەرەو ئاستێكی مەترسیداری ب��رد كە دەسەاڵتی كوردی پێچەوانەی خەباتی كوردستانی باكور ،لەبری هەستانەوە و بەهێزكردنی كەسێتی ت��اك��ی ك��ورد تێكی دەشكێنێ و زەلیلی دەك���ات؟، سەرجەم ئەمانە لەكاتێكدایە كە عێراق و ناوچەكە بەرەو ئاقارێكی مەترسیدار دەڕوات و ك��وردی��ش پێویستی بەیەك ریزیە نەوەك پەرتكردن. ئ����ەوەی ه��ەم��ووم��ان��ی ش���ۆك ك���ردوە و ت����رس دای���گ���رت���وی���ن ،ئ���ەم���ە ببێتە كلتوری مامەڵەی دەس���ەاڵت لەگەڵ دەنگە جیاكانی كە چ��اوەڕێ دەكرێت وەك س���ەرەت���ای ك���ودەت���ا ب��ەس��ەر یاسا و دادگ���ا و ئ��ەو هەناسە دیموكراسیە بێت كە چەندساڵیكە دەی��ەوێ��ت گ��ەورە و ج���وان ب��ێ��ت .وەل���ێ ه��ەی ه��ۆ ك��ەی رەوەڕەوەی ئ������ازادی ب����ەو چ��ەك��ان��ە وەس��ت��اوە ،مەگەر ملمالنێی دەس��ەاڵت و چەكە تاقیكراوەكانی لە (گرتن و كڕینی قەڵەم و ئەشكەنجەدان و تیرۆر و ئیرهابی ن��وس��ی��ن ،ت��وان��ی پێش بەو دەنگە ت��وڕان��ەی بەرامبەری بگرێت؟ ئەرێ بەراست تیرۆری شەهید سۆران و سەردەشت تەكانی بەخەباتی ئازادیدا یان دەنگەكانی كپ كردەوە).
د.کامەران بەرواری :بایكۆت توانای کوردی لەباکوری کوردستان بەهێزتر کرد
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
4
ئا /جەزا ئەحمەد
كوردانی باكوری كوردستان ریفراندۆمی دەستورییان بایكۆتكرد ئەمە لەكاتێكدایە ك��ە ن��وێ��ن��ەران��ی ك����ورد ل��ەب��اك��ور داوای خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ردن��ی دی��م��وك��رات��ی دەك����ەن و ئ���ەم���ڕۆش ئ��اگ��رب��ەس��ت��ی ی���ەك الی��ەن��ەی (ك��ەج��ەك��ە) ك��ۆت��ای��ی دێ��ت و تائێستاش توركیا هەنگاوی نەناوە. شارەزا لەبارودۆخی توركیا و چاودێری س��ی��اس��ی ،س��ام��ی ع��ەل��ی ،ئ��ام��اژەی بۆ ئەوەكرد كە بایكۆتكردن لەالیەن زۆربەی ك���وردەك���ان���ی ب����اك����وری ك��وردس��ت��ان��ەوە دەری��خ��س��ت ك��ە ك���ورد هێزێكی گ���ەورە و یەكگرتوو رێكخراوە لەناوخۆی توركیادا، پێشیوایە كە ئەم بایكۆتكردنە «بەڕاستی ژمارەیە بۆ ئەم كاتە لە توركیادا و ئەمە كارێكی باش بوو» ،وتیشی «بەڕای من لەمەوال ئەگەری هەیە ئەردۆغان بەهێزەوە بەرامبەر بەكورد بوەستێتەوە لەڕوی شەڕی ناوخۆییەوە ل��ەب��ەرئ��ەوەی ك��ورد هێزێكی گ��ەورەی��ە ب��ۆ ئ��ەم مەبەستە س��ەرەت��ا هێز
بەكاردەهێنێت دور نیە ئەمە سەر بكێشێت بۆ شەڕی تورك و كورد». ناوبراو هێمای بۆ ئەوەشكرد ئەردۆغان لەكایەی ساسییدا هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانی كردوەتە دەرەوە و تەنها كوردی لەبەرانبەر م�����اوە ج��ەخ��ت��ی ل���ەم���ەك���ردەوە و وت��ی «ئەردۆغان لەگۆڕەپانی سیاسی توركیادا تەنها كوردی بەرامبەر ماوەتەوە ئەو توانی هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانی ناو توركیا بكاتە دەرەوەی كایەی سیاسی بۆیە ئەردۆغان شەڕێكی گ���ەورە ل��ەه��ەم��وو ب��وارەك��ان��ەوە دژب��ەك��ورد دروس���ت دەك���ات ب��ۆ ئ��ەوی كە ئەكەپە سیاسەتی خۆی بكات دەبێت كورد لەناو بەرێت». سەرۆكی كۆنگرەی جڤاكی دیموكراتی، ئەحمەد تورك ،دەیانەوێت پرۆژەیەك بدەن بە دەوڵەت و خۆبەڕێوەبردنی دیموكراتیش لەم قۆناغەدا بۆ باكوری كوردستان بەچارەسەر دەزان��ێ��ت ل��ەم��ب��ارەی��ەوە تایبەت بەچەتری راگ��ەی��ان��د «ئێمە ه��ەوڵ��دەی��ن پ��رۆژەی��ەك
•«بەبێچارەسەری پرسی كورد رێگە لەخوێن رشتن لەنێوان گەلی كورد و توركدا ناگیرێت و ئارامی لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا نایەتە دی» پێشكەش بكەین كە زەرەری بۆ هیچ الیەك نەبێت و دەم��ان��ەوێ��ت گەلی ك��ورد خۆی
ستراتیژی خۆی دیاری بكات ،بەئاشتیانە خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ردن��ی دی��م��وك��رات��ی ب��ەدەس��ت بێنین» .س��ەرۆك��ی كۆنگرەی جڤاكی دیموكراتی ،لەكۆنگرە رۆژنامەنوسییەكەی شاری سلێمانیش ئ��ەوەی راگەیاندبوو كە ئەترسن ل���ەدوای كۆتایی هاتنی ئاگر ب��ەس��ت��ی (پ��ەك��ەك��ە) ب���ارودۆخ���ی توركیا تێكبچێت ب��ەه��ۆی ب���ەدەم���ەوە نەهاتنی حكومەتی توركیا بۆ ئەو ئاگر بەستە. ئ��ەن��دام��ی ن���اوەن���دی س��ی��اس��ی ك��ۆم��ا ێ كوردستان ،بڕیار گابار ،دەربارەی جڤاك ریفراندۆمی دەستور و بایكۆتكردنەكەی دەڵێت «( )26ماددەی دەستووری توركیا دانرابوو بۆ ریفراندم و گۆڕانكاری بەرلەوەی ئەو بڕیارە بدرێت سەرجەم دامەزراوەكانی گەلی كورد كۆمەڵێك پێشنیاریان خستە بەردەم پارتی دادوگەشەپێدان كە زۆرینەی پەڕلەمان پێكدەهێنێت لەتوركیا ،تایبەت ب��وون ب��ەدوو م��اددەی دەس��ت��وری ئەوانیش پ��ەی��وەن��دی��دار ب���وون ب��ە (زم���ان و ن��ەت��ەوە) لەتوركیا لەگەڵ هەندێك گیراوی سیاسی، ێ خستوە بەاڵم حكومەت ئەمەی پشتگو ئەو ( )26ماددەیەی كە ریفراندۆمی بۆ ك��را هیچ شتێكی لە ب��ەرژەوەن��دی كورد تیادا نەبوو ،دی��ارە لەم چوارچێوەدا ئەمە بووە مایەی سەرنج و هەڵوێست». گ��اب��ار ،ئ��ام��اژەی ب��ەوەش��دا ك��ە ئامارە فەرمییەكانی حكومەتی توركیا ئەویان خستووەتە روو زیاتر لە ( )./.67خەڵكی ل��ەب��اك��وری ك��وردس��ت��ان ن��ەچ��وون��ەت��ە سەر سندوقی دەنگدان و پێشیوایە كە :ئەمە ئاماری فەرمییە سەرەڕای فرت و فێڵ كە كراوە ئێمە لەوبڕوایەداین بڕیاری بایكۆت
نەتەوە
ئا /باران رەختە نوێنەری تایبەتی رێ��ك��خ��راوی نەتەوە یەكگرتووەكان لە راپۆرتێكدا سەبارەت بە سوریا ،بارودۆخی مافی مرۆڤی لەو واڵتە بەمەترسیدار راگەیاندوە و ئاماژە بەوە دەكات زۆرب���ەی ك���وردان ل��ەخ��ۆرئ��اوای كوردستان و س��وری �ا ،مافی م��وڵ��ك��داری ،خوێندنی حكومی ،كەڵك وەرگرتن لەخزمەتگوزاری گشتی تەندروستی ،بوونی پاسپۆرت و دامەزراندن لەبەشەكانی حكومەتیان نییە. نوێنەری تایبەتی رێ��ك��خ��راوی نەتەوە ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان« ،ئ��ول��ی��وی��ە دو ش��وت��ە» بۆ ك��اروب��اری «خ���ۆراك» و بەمەبەستی هەڵسەنگاندنی ب��ارودۆخ��ی وشكەساڵی سەردانی سوریای كردوە ،بەشێكی زۆری راپ��ۆرت��ی س��ەردان��ەك��ەی ت��ەرخ��ان��ك��ردوە بە ب��ارودۆخ��ی ژی��ان��ی ك���وردان ل��ەخ��ۆرئ��اوای كوردستان و سوریا و باس لەكێشەكانی كورد دەكات لەو واڵتەدا. بەگوێرەی راپۆرتەكە كە تێیدا هاتووە
ئ��ام��اژە ب��ۆ ئ���ەوەدەك���ات «()300 هەزار كورد لەخۆرئاوای كوردستان و سوریا ناسنامەیان نیە و دەوڵەتی سوریا ئامادە نیە كە مافی هاواڵتی ئەو واڵتەیان بداتێ و ئەو ()300 ه���ەزار ك��ەس��ە م��اف��ی م��ۆڵ��ك��داری، خوێندنی حكومی ،كەڵك وەرگرتن لەخزمەتگوزاری گشتی تەندروستی،
سەربازانی توركیا منداڵێكیان كوشت
منداڵێكی كورد لەباكوری كوردستان بەگوللەی س��ەرب��ازێ��ك��ی س��وپ��ای ت��ورك��ی��ا ك����وژرا« .ئ��ەن��وەر توران»ی تەمەن ( )15سااڵن كە لەنەخۆشخانەی زانست و لێكۆڵینەوەی زانكۆی شاری وان لەژێر چ���اودێ���ری پ��زی��ش��ك��ی دا ب����وو ،ل��ەگ��ەڵ ه��ەم��وو هەوڵەكانی دكتۆرەكانی گیانی لەدستدا .لەیەكەمی رۆژی جەژنی رەمەزاندا سەربازی سوپای توركیا «رەمەزان بایرام» گوللەی ناوە بە «ئەنوەر توران» و بەگوللەیەكی ئەو سەربازە بریندار بووە .لەگەڵ ئەوەی دكتۆرەكانی نەخۆشخانەی زانست و لێكۆڵینەوەی زانكۆی شاری وان بەدەزگای پزیشكی و دەرمان هەوڵێكی زۆریاندا كە ژیانی «ئەنوەر توران» رزگار بكەن. لەماوەی رابردوشدا سەربازانی توركیا دەستدرێژی گوللەیان لەهاوالتیانی كورد كردوە و چەندین كسی ێ تاوانیان كوشتوە. ب
لەنێوان لە ( ./. 70بۆ )./.75بووە». ئ��ەن��دام��ی ن���اوەن���دی س��ی��اس��ی ك��ۆم��ا جڤاكی ك��وردس��ت��ان رایگەیاند «ئەگەر حكومەتی تورك ب��ەدەم ئەم هەنگاوە یەك الیەنانەی گەلی كوردەوە نەیەت بۆ ئاشتی و چارەسەركردنی پرسی كورد ئەوە ئێمە خ��ۆم��ان چ��ارەس��ەری خ��ۆم��ان ب��ۆ خۆمان بنیاد دەنێین ت��ا ( )20م��ان��گ رۆژی كۆتایی هاتنی ئاگربەستی حەوتەمینی كورد حكومەت هەنگاوێكی بەرچاو نەنێت بۆ چارەسەری پرسی ك��ورد بەشێوەیەكی ك���رداری كە ب��ڕوا پێهێنەر بێت ئ��ەو كاتە پرۆسەیەك بەناوی پرۆسەی راگەیاندنی خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ەری دی��م��وك��رات��ی ل��ەب��اك��وری كوردستاندا دەستپێدەكات و ئەمەش ئەو چ��ارەس��ەرەی��ە كە ئەگەر دەوڵ���ەت هەنگاو نەنێت ئ��ەوە گەلی ك��ورد بەهێزی خۆی پێدەنێتە قۆناغێكی واوە كە چارەسەری خۆی بكات». ئ���ەن���دام���ی ك���ۆن���گ���رەی ن���ەت���ەوەی���ی كوردستان ،د.ك��ام��ەران ب���ەرواری ،پێیوایە بایكۆتكردنی دەس��ت��وور زۆر ب��اش بوو فۆتۆ :ئینتهرنێت پێدەچێت بایكۆت ،ئاراستەی كێشەی كورد بگۆڕێ و ت��وان��ای ك��وردی لەباكوری كوردستان بەهێزتر ك��رد ،رایگەیاند «ل��ەو ب���اوەڕەدام سیاسەتی شۆڤێنیانەی سەد ساڵەی خۆیدا ئ��ەوروپ��ا و ئەمریكا دەب��ێ��ت ،لەبەرئەوەی لەباكوری كوردستان پاشەڕۆژی ئازادی و بنێت كە چارەسەری لەگەڵ خۆیدا نەهێنا .ئ��ەم��ری��ك��ا و ئ���ەوروپ���اش گەیشتوونەتە ێ ع��ەب��دواڵ ئ��ۆج��ەالن و سەربەخۆیی و رزگاری نزیكە ،دەبێت كورد دەبێـت هەر كەسایەتییەكی سیاسی و ژیر راس��ت��ی��ی��ەك ب��ەب � ئاگاداربێت هەنگاوی زۆر ژیرانە بنێت لەتوركیادا بجوڵێت ب��ۆ چارەسەركردنی (پ��ەك��ەك��ە) و ب��زاڤ��ی ئ�����ازادی خ���وازی دەرفەت نەدات ئەنجامی بایكۆت بكەوێتە كێشەی ك��ورد بەشێوەیەكی مەنتیقی و گەلی كورد لەباكوری كوردستان بەهیچ قازانجی هیچ كەس و الیەنێك ،پێویستە ئاشتیانە. شێوەیەك لەشێوەكان كێشەی كورد لەباكوری بەرهەمی بایكۆت لەباكوری كوردستان ئ��ەن��دام��ەك��ەی ك��ۆن��گ��رەی ن��ەت��ەوەی��ی كوردستان چارەسەر نابێت ،بەبێچارەسەری لەماوەیەكی نزیكدا دیار بێت» .وتیشی :كوردستان ،بڕواشی وایە ئەم بایكۆتكردنە پرسی كورد رێگە لەخوێن رشتن لەنێوان توركیا یەك رێگای ماوە ئەمڕۆ ئەویش دەنگ دانەوەی لەسەر رۆژئاوا دەبێت وتی گەلی كورد و توركدا ناگیرێت و ئارامی ئەوەیە ددان بەدواكەوتوویی و كەم و كورتی «بەتایبەت دەنگدانەوەی لەسەر یەكێتی لەڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا نایەتەدی».
یەكگرتووەكان:
كوردانی سوریا بێمافن
• «بارودۆخێكی وەها قبوڵ ناكرێت و پێویستە بیر لەو كوردانە بكرێتەوە كە ناسنامەیان نییە»
ب���وون���ی پ���اس���پ���ۆرت و دام����ەزران����دن ل��ەب��ەش��ەك��ان��ی ح��ك��وم��ەت��ی��ان ن��ی��ی��ە و لەمەشدا كوردانی سوریا بێمافن». «ئولیویە دو شوتە» لە راپۆرتەكەیدا دەنووسێت كە «بارودۆخێكی وەها قبوڵ ناكرێت و پێویستە بیر ل��ەو ك��وردان��ە بكرێتەوە كە ناسنامەیان نییە». ل��ەراپ��ۆرت��ەك��ەدا س��ەب��ارەت ب��ەرێ��ژەی
هـــــهواڵی کوردستانی دیسان لەسێدارەدان
فەرمانی لەسێدارەدانی «محەبەت مەحمودی» ب��ەن��اوەن��دی ب��ەڕی��وەب��ردن��ی س��زاك��ان ،راگ��ەی��ەن��درا. هەواڵنێری رێكخراوی مافی مرۆڤی كوردستان، ئاشكرای كرد كە محەبەت مەحمودی لە رێگەی ت��ەل��ەف��ۆن��ەوە ئ��اگ��ادار ك��راوەت��ەوە ك��ە فەرمانی لەسێدارەدانەكەی بەناوەندی بەڕێوەبردنی سزاكان راگەیەندراوە و لەوانەیە بەمزوانە لەسێدارە بدرێت. ناوبراو لەنامەیەكی تایبەتدا بۆ رێكخراوی مافی مرۆڤی كوردستان ،خوازیاری پارێزەرێكی نوێ و پشتیوانی كۆمەڵگەی نێودەڵەتییە ك��ە بۆ ئازادكردنی هەوڵ بدەن. محەبەت محمودی ،ساڵی ( )2001بەتاوانی كوشتنی كەسێك ك��ە ویستویەتی دەستدرێژی جنسی بكاتە سەری ،گیراوە و لەزیندانی ناوەندی ورم��ێ��دا زیندانی ك���راوە .محەبەت مەحمودی، هاوسەری هەیە و ماوەی نۆ ساڵە زیندانی كراوە لەئەنجامدا ل��ەالی��ەن دادگ���ای ب��ااڵی كۆماری ئیسالمی ئێرانەوە بەلەسێدارەدان حوكم درا.
بایكۆت بۆ زمانی كوردی
ك��وردان��ی ب��اك��وری ك��وردس��ت��ان ،بەمەبەستی پەروەردە بەزمانی دایك ،دەست بە بایكۆتێكی نوێ دەكەن .تەڤگەری زمان و پ��ەروەردەی كوردی (تە زە پە) ،لە بەرامبەر قەدەغەی زمانی كوردی و ق��ڕك��ردن��ی ك��ل��ت��وری ،خ��ۆی ب��ۆ بایكۆت ئامادە دەك����ات .ل��ەن��ێ��وان ( 20ت��ا )25ی ئ��ەم مانگە، لەقوتابخانە سەرەتاییەكانەوە هەتا زانكۆكانیش، ئەو خوێندكارانەی كە پ��ەروەردەی زمانی دایكی دەخ����وازن ،ناچنە خوێندنگاكانیان .كۆمەڵەی (كوردی-دەر) لقی ئامەد ،لەسەر ناوی تەڤگەری زمان و پەروەردەی كوردی( ،عادل ئەرجان) ئاماژەی بەوەكرد كە لە دەستپێكی دروستبوونی كۆماری توركیاوە تائێستا ،زمانی ك��وردی و ناسنامەی كوردان نكۆڵی لێكراوە .ئەرجان ،رایگەیاند كە ئەوان لەدژی هەر جۆرە لەناوبردنێكن ،كەمپینی (ئێمە بەزمانی دایك پەروەردەمان دەوێت) ،دەست پێدەكەن.
شاعیرێك دەستگیر كرا
عەزیز ناسری ،شاعیر ،نووسەر و وەرگێڕی ناوداری رۆژهەاڵتی كوردستان دەستگیركرا ،بەپێی هەواڵێكی رێنێسانس نیوز ،عەزیز ناسری ،رۆژی ()2010/9/7 لەشاری مەریوان لەالیەن هێزە ئەمنییەتییەكانی كۆماری ئیسالمی ئێرانەوە لەفەرمانگەی پەروەردە و فێركردنی ئەو شارە دەستبەسەر كراوە و بۆ شوێنێكی نادیار گواستراوەتەوە. هۆكاری دەستگیركردنی ناوبراو تائێستا نەزانراوە چییە، بەاڵم چاودێران و چاالكانی مەدەنی روونی دەكەنەوە كە دەستگیركردنی عەزیز ناسری ،لەدرێژەی پرۆسەی بنەبڕكردن و قەاڵچۆكردنی چاالكانی وێژەیی و هونەری فەرهەنگی كوردستانەوە دێت كە ماوەیەكە بەشێوازێكیتر پەرەی سەندووە. عەزیز ناسری خاوەنی چەندین پەرتوك و بەرهەمی وێژەییە دیارترینیان وەرگێڕانی شیعركانی مامۆستا هێمن-ە بۆ زمانی فارسی و وەرگێڕانی دیوانە شیعری دەربەندی پەپوولەی شێركۆ بیكەس-ە بۆ فارسی.
ژمارەی كوردان لەسوریا ئاماژە بە «س ێ ملیۆن ت��ا ش���ەش ملیۆن ك���ورد ك���راوە» ه��ەرچ��ەن��دە ئ��ەوەش��ی خ��س��ت��ووەت��ەڕوو كە ئامارێكی راست لەو ب��وارەدا لەبەردەستدا نییە. ل��ەس��اڵ��ی ()1962دا دەوڵ��ەت��ی سوریا ل��ەه��ەرێ��م��ی ج��زی��رە گ��ەاڵڵ��ە ن��ام��ەی��ەك��ی جێبەجێكرد بە مەبەستی سەرژمێری كردنی دانیشتوانی ئەو هەرێمە ،بەاڵم تا كۆتایی سەرژمێریەكە ،بەشیك لەكوردانی جزیرە كە ژمارەیان لەنێوان ( 70تا )150هەزار كەس ب���ەراورد دەك���ران ،بە سوریایی نەناسران و بەوتەی دەوڵەت ،نەیانتوانیوە كە سوریایی بوونی خۆیان پشتڕاست بكەنەوە. ب��ەگ��وێ��رەی م����اددەی ()3ی ی��اس��ای هاواڵتی سوریا ،ئەو مندااڵنەی لەدایك و باوكێكی كە ناسنامەی سورییان نەبێت ل��ەدای��ك ب��ب��ن ،وەك ه��اواڵت��ی س��وری��ای��ی دەژم��ێ��ردرێ��ن ،ب��ەاڵم دەوڵ��ەت��ی س��وری��ا ئەو یاسایەی تا ئێستا س��ەب��ارەت بەهاواڵتی بوونی كوردان جیبەجێ نەكردوە.
تەندروستی زیندانیان
هەڵسوكەوتی كاربەدەستانی كۆماری ئیسالمی ئێران ،لەگەڵ زیندانیانی سیاسی كورد لەزیندانەكاندا تادێت خراپدەبێت و رێگەش نادەن بچنە الی دكتۆر بۆ چارەسەری نەخۆشییەكانیان .زیندانی سیاسی كورد «خەلیل مستەفا رەجەب» كە بە شانزە ساڵ زیندانی حوكم دراوە و ئێستا لە بەندیخانەی شاری سەقزدایە، رەوشی تەندروستی خراپە و كاربەدەستانی زیندان رێگە نادەن بچێتە الی دكتۆر و دەرمان وەرگرێ. هەروەها زیندانی سیاسی كورد «رەمەزان ئەحمەد» كە لەزیندانی قەزوین بەندكراوە ،تەندروستی هەتا دێ خراپتر دەبێ ،سەرەڕای داواكاری دەرمانخانەی زیندان بۆ نەشتەرگەری بەپەلە بۆ ناوبراو و گواستنەوەی لەزیندانی قەزوینەوە بۆ زیندانی ئەوین ،دوای هەشت مانگ كاربەدەستانی بەندیخانە رێگە نادەن ناوبراو لەدەرەوەی زیندان بچێتە الی دكتۆر و دەرمانی پێویست وەرگرێ و نەشتەرگەری بۆ بكرێ.
ئەمیری پێشووی ئەنسار ولئیسالم:
پارتی وا دەزانێت هەر بۆ ئەندامەكانی خۆی قسە دەكات دیداری /سەربەست نەریمان ئەمیری پێشوی ئەنسارولئیسالم و ك��ەس��ای��ەت��ی سیاسی و ئیسالمی ك��ە ئێستا ل��ەواڵت��ی ن��ەروی��ج لەژێر چ���اودێ���ری���دای���ە ،م.ك���رێ���ك���ار ل��ەم دی������دارە ت��ای��ب��ەت��ەی چ���ەت���ردا ب��اس لەرونكردنەوەكەی لیژنەی ئەمنی ک��ە ت��ای��ب��ەت ب���وو ب��ە ت��ی��رۆرک��ردن��ی ڕۆژنامەنوس س��ەردەش��ت و پێیوایە ئ��ەوەی سەردەشتی تیرۆر ك��ردووە دەزگای پاراستنە. چەتر :بەپێی روونكردنەوەكەی لیژنەی ئ��ەم��ن��ی ئ��ەن��س��ارول��ئ��ی��س�لام لەپشت تیرۆركردنی سەردەشت عوسمانەوەیە ئایا ئەم كردەوەیە ئەو خااڵنە چین کە تیایدا لەكردەوەی ئەنسار دەچێت؟
بەهیچ شێوەیەك لەچاالكییەكانیئ��ەن��س��ار ن��اچ��ێ��ت .ه��ەن��ج��ەت��ی كوشتنی رۆژن���ام���ەوان���ێ���ك���ی ب��ەره��ەڵ��س��ت��ك��اری دەسەاڵتی فشەڵی پارتی و یەكێتی بۆ ئیسالمییەك چیە؟ هیچ ..ئەنسار چ پێویستی بەو موغامەرەی فڕاندنەیە؟! بۆ كوێش؟ بۆ موسڵ؟ بەسەر جادەی قیرو بازگەی بەعس ئاسای پارتیدا! ئەنسار كەسی ئ��اوا نەفڕاندوە تا بوترێت ئەمە شێوازیانە .لە دوای ئەوەشەوە كەسی تری نەفڕاندوە تا بڵێن بەو دەستیان پێكردوە.. ئ��ەگ��ەر ئ��ەن��س��ار ئ��ەم (رۆستەمێتیەی) ك���ردووە ب��ۆ چاوترسێنی كێیە؟ پارتی دەی��ەوێ��ت لەسەر زمانی حكومەتە زۆر ئەندامە گۆجەكەی بەرهەم ساڵح بڵێ سەردەشت عوسمان بۆتە ئەندامی ئەنسار كە(موهیمە)یەكیان پێداوە نەیكردووە و ئیتر ویستویانە بیكوژن و خەڵكی تری پ��ێ ت��ەم��ێ ب��ك��ەن! دی���دو رێ���ی ئەنسار ل��ەگ��ەڵ قاعیدە و كەتائیب و جەیشی ئیسالمی ی��ەك ن��اگ��رێ��ت��ەوە ك��ە هەموو هاوسەنگەری جیهادین ،ئێستا لەگەڵ
رۆژنامەوانێكی گەنجی چەپدا كۆلكەی ه��اوب��ەش��ی��ان چ��ی��ە ك��ە پ��ێ��ك��ەوە گرێیان دەدات؟ باشە سزاو تەمێ بۆ؟ خۆ ئەنسار بە خورتی خەڵكی نەكردووەتە موجاهیدی خۆی ،تا وەك بەعس ئەگەر سەربازەكانی رای��ان ك��رد داخ��ی��ان ك��ات و گوێچكەیان ببڕێت بۆ خەڵكی تریشیان تەمێ بكات! ئەمە شانۆگەریەكی هەزیلترە ،زەلیلترە لە شانۆگەریەكەی شێخ زانا ..پارتی وا دەزانێت هەر بۆ ئەندامەكانی خۆی قسە دەك���ات! وەاڵ دەبێت وەك بۆكانی پێیان بڵێین :ئای كە وا نیە.
چەتر :ئەنسار چ كارێكی بەكوشتنی رۆژنامەنووسیكی بەرهەڵستكاری پارتی و یەكێتیە؟
ه���ی���چ ..ك����ەی ئ���ەم���ە م��ەع��ق��ول��ەكۆمەڵێكی جیهادی سەرقاڵ بە ئیحتیالل بێتەوە ب��ۆ هەولێر و رۆژن��ام��ەوان��ێ��ك بۆ م��وس��ڵ بفڕێنێت و ل���ەوێ دوای ی��ەك رۆژ ت��ەرم��ەك��ەی ب���دۆزن���ەوە؟ ك��اب��رای��ەك هەڵوێستێكی دژ بە ئیسالمی نەنواندووە، ئ��ەگ��ەر نواندبێتیشی ن��اگ��ات��ە ك��وف��ری
لەبەر زانكۆیەكدا السكێك دەشكێننەوە پێی دەوترێت س���ەردەش���ت ع��وس��م��ان ئەمە كاری پاراستنە
زەق��ی ه���ەزاران كافری موحاریبیتر كە ل��ەو ه��ەول��ێ��رەدا ه���ەن ،م��وح��اری��ب��ی وای ت��ێ��دای��ە ش��ەو ب��ە س��ەرخ��ۆش��ی ل��ەب��ارەك��ان دێتە دەرەوە ،پاڵێكی پێوەنێیت لە حەوت جێوە ملی دەشكێت ،بۆچی ناچن بۆ ئەمە؟ ئینجا پارتی بەهەموو ئەقڵێكی مەستی دەسەاڵتی فیرعەونییەوە كابرای رۆژنامەوانی داماو بەتیرۆریزم تاوانبار دەك��ات تا ك��ەس نەوێرێت لەسەری بێتە جواب. چونكە خوێنی ئەهلی ئیسالم هەدەرەو م��اف��ی��ان پ��ێ��ش��ێ��ل��ەو زارۆك و ئ��اف��رەت��ە موحاجەبەكانیان لەبەر دەروازەی زیندانە الكۆاڵنە حزبیەكاندا نووزەیان دێت و بێ خاوەنن كەس لێیان ناپرسێت ..پارتی بە ئەقڵی كولیەوە دەیەوێت ئەم رۆژنامەوانە چەپە بخاتە ریزی تۆمەتبارانی ئیرهاب! سەیرە گوڵم!
چ��ەت��ر :ئ��ەگ��ەر ئ��ەن��س��ار ئ���ەو ك���ارەی كردبێت بۆچی وەك كارەكانی تریان بەرپرسیارێتی خ��ۆی��ان ل��ەو ك��ردەوەی��ە رانەگەیاند؟
بەتەئكید ..ئەگەر ئەنسار ئەوەیانكردووە بۆچی ئەوە پێنج مانگە بەیانێكی لەسەر باڵوناكەنەوە؟ ئەنسار بەیانی لەسەر كێشەی بچوكتر ل��ەوە ب�ڵاوك��ردووەت��ەوە و تەبەنناشی ك���ردووە .ل��ەوەش گ��ەورەت��ری كردووە و تەبەننای كردووە ،وەك سەربڕینی بەكۆمەڵی میانمارییەكان كە فیلمیشی گرتن و باڵویشی كردەوە.
چەتر :ئەنسار بۆچی لەشوێنی خۆیدا نەیكوشت؟ بۆ بردیە موسڵ؟ لەكاتێكدا پێشتر لەناوەڕاستی هەولێر دەیتوانی ئەو کارە بکات؟
بەڵێ ئەمانە هەموو س��ەرە پرسیارو ك��ل��ك��ە پ��رس��ی��ارن و ب�����ەدوای ه��ەم��وو پ���ارت���ی���ی���ەك���ەوەن .رەن���گ���ە دەس���ەاڵت���ی چەواشەكاریی كوردایەتی داوای پێنج م��ان��گ��ی ت��ری��ش��م��ان س��ەب��ر ل��ێ ب��ك��ەن تا
دەیفەلسەفێنن كە بۆچی هەر لەهەولێر ن��ەی��ان��ك��وش��ت��ووە و وی��س��ت��وی��ان��ە بیبەنە م��وس��ڵ ف��ڕێ��ی ب����دەن! چ���وار ئ��ەن��دام��ی جوند كە دوات��ر بوونە ئەنسار لەتۆڵەی ( )17تەرمی تەوحیدەكاندا كە پارتی الی چۆمان وەك بەعس خستنیە یەك گ��ۆڕی بەكۆمەڵەوە لەراستە شەقامی ناو هەولێر و بە رۆژی روون ( )35دانە فیشەكیان لەجەستەی فرانسۆ حەریریدا نقووم كردو هەر چواریان بەسەری بەرزو دڵی ئارامەوە هاتنەوە ماڵەوە كە لەخوار نەخۆشخانەی رزگ���اری ب��وو ،هێلكە و رۆنێكیان بە شەوق و زەوقی گەنجێتییەوە خوارد و بەرەو كەسنەزان چوون و خۆیان گ��ەی��ان��دەوە ب��ن��اری س��ورێ��ن ..چما ئەو موجاهیدە كوردە جوامێرانەی ئەمڕۆ بە پاتەی الستیكەوە بەرەنگاری سەربازانی مەغۆلی سەردەم دەبنەوە دێنە ناو هەولێر و دەست بۆ یەك تاوانباری دژ بە ئیسالم نابەن و سەالم خود بۆ پیاوانی دەسەاڵت دەكەن و لەبەر زانكۆیەكدا كە هەمووی ج��وان��ی و ئومێدە السكێك دەشكێننەوە پێی دەوترێت سەردەشت عوسمان .ئەمە ك��اری پاراستنە .ئ��ەم گەنجە تاموسڵ ل��ێ��ی��دراوە )5/4( .ل��ە هەولێر فڕێندراوە ( )5/5تەرمی لەموسڵ دۆزراوەت��ەوە، دوای پێنج مانگ ل���ێ���ك���ۆڵ���ی���ن���ەوەی پارتی كە ماشەڵاڵ ب�����������ەدوای�����������دا چ�����وون�����ەت�����ەوە ب���ۆ ب��ێ��ج��ی و ف��ی��ت��ەرێ��ك��ی
قوڕبەسەریان دۆزیوەتەوە بیكەنە قۆچی قوربانی قورمساغان.
چەتر :ئەی كەوایە بۆچی پارتی ئەنسار تاوانبار دەكات؟
چونكە دەنگی بێ رەنگە ،باخی بێپەرژینە ..ئیحتیالل و هاوبیرانیشی پێشتر ل��ە ه��ەم��وو تەقینەوەیەكی ك��اری��گ��ەردا دەی��ان��ووت ئ��ەن��س��ارە ،ب��ۆ ئ���ەوەی ئەنسار بكرێتە دێ��وو درن��ج و خۆشیان پیاوی سیاسی و سور لەسەر ژیانی خەڵكی. دی��س��ان بۆ ئ��ەوەی
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
5
كێشەكە بزر ببێت ..وا گریمان برایەكی ئەم سەردەشتە مەزڵومە وتی دەمەوێت بە دوای هۆی فڕاندن و كوشتنی براكەمدا بچمەوە ،لە كێ دەپرسێت و روو لە كێ دەكات؟ زۆرینەی سەرانی جوندو ئەنسار وان لە زیندانەكانی پارتیدا ،ئێمە لەم نزیكەوە نازانین سەركردایەتی ئەنسار ئێستا كێن داماوێكی وا بچێت لەكێ بپرسێت؟ ئەوا پارتی فیتەرێكی لە بێجی دەس��ك��ەوت ئ��ەم دام���اوە تەنەكەچییەكی چ��ۆن ل��ە زل��ووع��ی��ە دەس��ك��ەوێ��ت و لێی بپرسێت؟ وای لە دارستانی كوردایەتی.. رۆڵەڕۆ بۆ جوامێریی شێخ عەبدولسالمی بارزانی رەحمەتی.
ئاواتی شێخ جەناب:
سەختە بۆ یەكێتی بەبێ رەزامەندی پارتی بتوانێت پەیوەندییەكان ئاسایی بكەنەوە ئ��ێ��س��ت��ا زی���ات���ر ه���ەس���ت ب��ەب��وون��ی خ��ۆی دەك���ات ،ه��ەروەه��ا ئ��ام��اژەی ب���ەوەك���رد ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا س��ەرق��اڵ��ی خۆڕێكخستنەوەن.
چ���ەت���ر :م������اوەی س��اڵ��ێ��ك زی���ات���رە بزوتنەوەی گ��ۆڕان پێكهاتووە زۆركات دەوت��را (ئەیگۆڕین) لەو چوارچێوەیەدا و ل��ەگ��ۆڕەپ��ان��ی سیاسی ك��وردس��ت��ان��دا گۆڕانكاریتان لەچیداكردوە؟
دیداری /ئاراس عوسمان ئاواتی شێخ جەناب هەڵسوڕاوی ب��زوت��ن��ەوەی گ����ۆڕان ل���ەم دی���دارە تایبەتەی (چەتر)دا ،باس لەكاركردنی م���اوەی پێكهێنانی ب��زوت��ن��ەوەك��ە دەك��ات ل���ەدوای تێپەڕبوونی یەك
ل����ەدوای ()7/25ت������ەوە توانیمانگوڕوتینێك بدەینە پەرلەمانی كوردستان و جۆرێك لەشەفافیەت بگەڕێتەوە بۆ حكومەت كە هێشتا ماویەتی ،میدیا تاڕادەیەك كراوەتر ب��ووەو تاكی كوردی ئێستا زیاتر هەست بەبوونی خۆی دەكات، حكومەت جیاواز لەڕابردو كاراتر بووە و بەرپرسانیش بەجۆرێك لەپاشەكشەدا دەبینرێن ،لەهەڵە و خراپەكاری بەرامبەر میدیا و هاواڵتیان ،نەخشەی سیاسی گۆڕانكاری پێوە دی��ارەو لەئێستادا وا خەریكە وت��اری نەتەوەیی دێتە پێشەوە كە ج��اران ئامادەیی نەبوو ،لەسااڵنی پ��ێ��ش��ودا ت��ەن��ه��ا دوو ح����زب خ���اوەن���ی ب��ڕی��ار ب��وون ل��ەس��ەر ئاستی نەتەوەیی، ب����ەاڵم ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا ه��اوپ��ەی��م��ان��ی��ی��ەك��ی كوردستانیمان هەیە ،پێشموایە گۆڕان ت����ازە ل���ەس���ەرەت���ادای���ەو دەس��ت��ی ك���ردوە ب��ەگ��ۆڕان��ك��اری ،ب��ەو ئ��اق��ارەی دەبێت س��ەروەری یاسا بێتەكایەوە و وردە وردە وای لێبێت ،ناسنامەی سیاسی تەنها س��اڵ ،ئاماژە ب��ەوە دەك��ات ل��ەدوای ب��ڕی��ار ن��ەب�ێ ب��ۆ شایستەبوونی تاكی ()7/25ت��ەوە توانیمان گوڕوتینێك كوردی. ب��دەی��ن��ە پ��ەرل��ەم��ان��ی ك��وردس��ت��ان، جۆرێك لەشەفافیەت بگەڕێتەوە بۆ حكومەت كە هێشتا ماویەتی ش��ەف��اف ب��ێ��ت ،م��ی��دی��ا ت��اڕادەی��ەك ك���راوەت���ر ب����ووەو ت��اك��ی ك���وردی
دەگ��ەڕای��ن فۆڕمێكی خ��ۆر رێكخستن ب���دۆزی���ن���ەوە ك���ە ب��گ��ون��ج��ێ��ت ل��ەگ��ەڵ كاركردنی بزوتنەوەكەدا ،بۆیە نەشمان دەویست وەك حزبەكانی تری ستالینی و شمولی كارەكان ئەنجام بدەین ،لەبەر ئ���ەوە ئێستا خ��ەری��ك��ی ج��ۆرێ��ك لەخۆ رێكخستنەوەین كە تائێستا لەگۆڕەپانی سیاسی كوردستاندا ئەنجام نەدرابێت.
چەتر :ئایا بزوتنەوەی گ��ۆڕان هیچ بەرنامە و پالنێكی بەستنی كۆنگرە یاخود كۆنفرانسی هەیە؟
جارێ سەرقاڵی خۆڕێكخستنەوەكەینلەم قۆناغەدا و هەركات نزیك بووینەوە ل��ەك��ۆن��گ��رە و ك��ۆن��ف��ران��س ه��ەرك��ام��ی��ان پێویست ب��وو ،دوای ئامادەكارییەكان لەكاتی خۆیدا جێ بەجێ دەكرێت.
هەڵبژاردنەكاندا دەبینرێت؟
.
نامانەوێت لەگەڵ كەسدا ناكۆك و دژبین
.
چ��ەت��ر :ئ��ێ��وە ب��ۆچ��ی پ��ەی��وەن��دی��ت��ان ل��ەگ��ەڵ ك��ون��س��وڵ��خ��ان��ەو وەف��دەك��ان��ی
چ��ەت��ر :ب��اس ل��ەوە دەك��رێ��ت گ��ۆڕان ت��ەن��ه��ا خ��ۆی ب��ەخ��اوەن��ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن دەزانێت ،پێتوایە كۆمەڵی ئیسالمی و یەكگرتوو نەیانتوانی بێت وەك ئێوە رۆڵی ئۆپۆزسیۆن ببینن؟
گشت باخەكان جیاوازییان نیە
ناسنامەی ئۆپۆزسیۆن كەس نایبەخشێتەوە ،ئەو دوو الیەنە بەدۆستی خ��ۆم��ان و ئۆپۆزسیۆنیشیان دەزان��ی��ن، بەاڵم شەرت نیە لەهەموو كارێكدا یەك ب��ۆچ��ون��م��ان ه��ەب��ێ��ت ،ب��ۆی��ە ج��ی��اوازی��م��ان ل���ەڕووی ف��ك��رەوە هەیە ،ئێمە بڕوامان بەعەلمانیەت ه��ەی��ە ،ئ��ەوان��ی��ش حزبی ئ��ی��س�لام��ی��ن و ه��ەم��وو ئ���ەو پ��رس��ان��ەی بوونەتە پرسی گەرم هەڵوێستیان هەیە.
دوو حزب وردە كێشەیەكمان هەبووبێت، بۆنمونە لەوكاتەی یەكێتی سزای سیاسی بەسەر ئەندام و الیەنگرانماندا سەپاند، ب��ۆی��ە ئێستا ج��ۆرێ��ك ل��ەس��اردب��وون��ەوە هەیەو دەستیان كردوە بەوەی ئەو سزایە هەڵگیرێت ،ب��ەرام��ب��ەر پارتیش ئێستا پەیوەندیمان ئاساییەو هیوادارین لەگەڵ هەموو الیەنەكان ،ئەم پەیوەندیانە بەرەو پێشچون بەخۆوە ببینێت.
ئێمە كار بۆ سەروەری یاسا دەكەینو ئامانجمان ئەوەنیە تەنها كار بۆ ئەندام و پشتیوانەكانی ب��زوت��ن��ەوەی گ��ۆڕان بكەین ،لەبەر ئەوە دەبێت لەناو ئێمەدا هاواڵتی بوون پێش حزبی بوون بخرێت، بۆیە ئەو هەنگاوانەی لەناو پەرلەمانی كوردستاندا ناومانە دەرئەنجامەكەی بۆ میللەت گەڕاوەتەوە ،پێشموایە زۆربەی ئ��ەو پ��ڕۆژان��ەی ئێستا ئەنجام دەدرێ��ت ب��ەف��ش��اری ئۆپۆزسیۆن ك���راوە ،ئ��ەوەی لەبەرژەوەندی گشتی دابێت هەوڵی بۆ ئەدەین ،ل��ەالی ئێمەش گشت باخەكان جیاوازییان نیە.
چەتر :دەن��گ��ۆی هەبوونی هەندێك ك���ێ���ش���ەو گ���رف���ت ه���ەی���ە ل���ەن���ێ���وان س��ەرك��ردای��ەت��ی ب��زوت��ن��ەوەی گ��ۆڕان��دا، بەوەی نەوشیروان مستەفا پێی باشە ل���ەخ���وارەوە ب��ۆ س����ەرەوە ه��ەڵ��ب��ژاردن ب��ك��رێ��ت ،ب���ەاڵم س��ەرك��ردای��ەت��ی باڵی ریفۆرم دەڵێن دەبێت بەپێچەوانەوە بێت؟
ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا ش��ت��ێ��ك ن��ەم��اوە ل��ەن��اوبزوتنەوەی گۆڕان بەناوی سەركردایەتی ب��اڵ��ی ری��ف��ۆرم ،دەت��وان��م بڵێم لەهەموو شارەكانی كوردستاندا لەسەدا نەوەدی رێكخستنەكانمان ت���ەواوب���ووە ،ل��ەس��ەر ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی ل���ەس���ەرەوە ب��ۆ خ����وارەوەو بەپێچەوانەوە ،رەنگە بابەتێكی ئەوەندە جەوهەری نەبێت ناكۆكی دروست بكات بۆمان ،پێدەچێت ب��رادەرێ��ك لەسەر مێز چەتر :هەست ناكەیت بزوتنەوەی ئەمەی باس كردبێت ئەگەرنا ناكۆكیمان گۆڕان تەنها كار و چاالكییەكانی لەكاتی نیە. ئێمە لەوكاتەدا لەژێر فشاری ئەودوو هەڵبژاردنەدا بووین ،ب��ەدوای ئەوە
دەرەوە هەیە ،بەاڵم ئەم پەیوەندییە
بەردەوام بێت؟
لەگەڵ حزبە كوردییەكاندا لەئاستێكی ئ���ەوە س��ەرەت��ای رێ��گ��ای��ە بابزانینزۆرالوازدا دەبینرێت و هەستناكەیت چی تازەتر دێتە پێشەوە ،لەبەر ئەوەی سەختە ب��ۆ یەكێتی بەبێ رەزام��ەن��دی جۆرێك لەدورە پەرێزیتان پێوە دیارە؟ پەیوەندیمان لەگەڵ هەموو ئەوانەی پارتی بتوانێت پەیوەندییەكان ئاسایدەس��ت��ی دۆس��ت��ای��ەت��ی��ان ب��ۆ راك��ێ��ش��اوی��ن بكەنەوە لەگەڵ ئێمەدا ،چونكە ئەوان دۆستین ،ناشمانەوێت ل��ەگ��ەڵ كەسدا رێككەوتنی ستراتیجی لەنێوانیاندا ن��اك��ۆك و دژب��ی��ن ،رەن��گ��ە ل��ەب��ەرام��ب��ەر هەیە.
چ��ەت��ر :م���اوەی���ەك ل��ەم��ەوب��ەر دوو لەئەندامانی مەكتەب سیاسی یەكێتی س���ەردان���ی ن��ەوش��ی��روان مستەفایان كردبوو ،ئایا بڕیاردراوە ئەم گفتوگۆیانە
چەتر :بزوتنەوەی گۆڕان بوو بەحزب چاوەڕێ دەكەیت وەك باخەوانێك ئاوی هەموو باخەكان بدات بەبێ جیاوازی؟
ئا /بابی جەنگۆ
لەسپێدەی بەیانەوە تا نیوەشەو ئۆتۆمبێلە حكومییەكان بەم شێوەیە بەكاردەهێنرێن
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
6
سپێدەی یەكەم رۆژی جەژنی رەمەزانەو هەینیشە ،ئۆتۆمبێلی ژمارە ()5ی شارەوانی بێباك لەو تاسەو چااڵنەی شارەوانی پڕی نەكردوونەتەوە ،سەرقاڵی گەڕانە به مااڵندا !
ئۆتۆمبێلێكی زانكۆی سلێامنی بەرۆژی هەینی نانی تیری بۆ مااڵن دەگوازێتەوە
ئۆتۆمبێلێكی ئاوەدانكردنەوە بەماتەماتە بەپەنا گۆڕستانی شێخ ئەحمەدی هیندی چی لێ ون بووە؟
ئۆتۆمبێلەكانی (پاسەوانی سنور) لەناو (چەقی شاری سلێامنی)دا دەسوڕێنەوە!
نێچیرەكە دۆزرایەوە و ئۆتۆمبێلەكەی ئاوەدانكردنەوە بەپەلە تێی دەتەقێنێت!
شین بۆ هەریسەكەیە
ئێوارەیە ،ئۆتۆمبێلی ژمارە ()446ی كارەبا بەسەرپێچی لەفولكەی خاڵەحاجی و لەبەردەم كەبابخانەی فازڵ راوەستاوە ،تۆ بڵێی كارەباو كەباب بووبنە برا؟
نەخۆشخانە تایبەتییەكان گیرفانی هەژاران تااڵن دەكەن ئا /كامەران ئیبراهیم
و گرفتێكی بۆ دۆزی��م��ەوە .وت��ی :دەبێ ئەم دەرمانانەی ئێستا بۆت دەنووسم بۆ ماوەیەك بەكاریانبهێنە ،پاشان لە كلینیكە تایبەتییەكەم سەردانم بكەرەوەو هەوڵ دەدەم چارەسەرت بۆ بدۆزمەوە» .پاشانیش وتی «دەمزانی چارەسەری نەخۆشییەكەم هەر بەنەشتەرگەری دەكرێت ،بەاڵم مەبەستی ئ���ەوە ب��وو ك��ە م��ن ل��ە ڕێ��گ��ەی كلینیكە تایبەتییەكەیەوە بیبینم ،لەهەمانكاتدا لە نەخۆشخانەی تایبەتی ئەم نەشتەرگەرییەم بۆ بەئەنجام بگەیەنێت .بەداخەوە ئێستا لە شارۆچكەی رانیە نەخۆشخانەیەكی گەورە بەسەرجەم پێداویستەكانیەوە دابینكراوە، بەاڵم نەخۆش بۆ نەشتەرگەری رووبەرووی كێشە دەبێتەوە».
نەخۆشخانە گشتی و حكومییەكان لە رۆژگارێكدا بەهەموو كەموكوڕییەكانەوە تا ئەمڕۆ لە خزمەتی هاواڵتیانی هەرێمی ك��وردس��ت��ان��دا ب���وون ،ن��ەخ��ۆش��ی ب��ەرۆك��ی ه��ەر كەسێكی گرتبێت ،ئ��ەوا پەنای بۆ نەخۆشخانە حكومییەكان دەب���رد ،ب��ەاڵم ئ��ەوەی ئەمڕۆ جێگەی نیگەرانییە كە كەمی پزیشكی پسپۆڕ و خزمەتگوزاریی ب��ۆ ن��ەخ��ۆش ل��ەه��ەن��دێ ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەی حكومی ،لەئاست چاوەڕوانی هاواڵتیاندا نییە .ئەمەش هاواڵتیانی هان داوە تا پتر ڕوو لە نەخۆشخانە تایبەتییەكان بكەن ،لە هەمانكاتدا لێنەپێچینەوە لەالیەن وەزارەتی تەندروستی و الیەنە بەرپرسەكان لە گرانی پشكنینی زیادە لەپێناو چیدا؟! ن��رخ��ی ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ە تایبەتییەكانیش، بەختیار عوسمان ،تەمەنی ( )31ساڵ گرفتێكیتری هاواڵتیانە. بوو ،لەبەردەم تاقیگەیەكەوە بەبێزارییەكی زۆرەوە لەچاوەڕوانی ناونووسیندا بوو بۆ هەاڵتن لەنەخۆشخانەی حكومی ئەم پشكنینەی كە پزیشكی تایبەتمەند رێ��ب��وار محەمەد ،تەمەن ( )28ساڵ لەنەخۆشیەكەی ب��ۆی دان��اب��وو ،بەختیار ك��ە ل��ە چ���اوەڕوان���ی یەكێك ل��ە كلینیكە ووتی «دی��ارە ئەم پزیشكەی واسەردانی پزیشكییەكاندا بەدیار بینینی پزیشكەوە دەك���ەم ،خ��ۆی ه��ەر لە دەوام���ی حكومی وەس��ت��ا ب���وو وت���ی «ه��ەم��ان پزیشكم لە ه��ات��ەوەوە ل��ەم شوێنە دادەن��ی��ش�ێ .لێرەش ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ە بینیوە ب���ەاڵم ل���ەو ێ زۆر ه��ەن��دێ ی����اری����دەدەری پ��زی��ش��ك شوێنی زانی گوێی لەقسەكانم نەگرت ،كاتێك ك��ل��ی��ن��ی��ك��ەك��ەی ب���ۆ ب����ەڕێ����وەدەب����ەن .لە بەربەست نەشتەرگەریم پێویستە چەند نەخۆشخانە ئەهلییەكان دەتنێرن بۆ چەند
تاقیگەیەك ،لەهەمانكاتدا پێت دەڵێت بڕۆ لە فاڵن دەرمانخانە دەرمانەكە وەربگرەو وەرەوە الم ،ئ��ەم��ەش ڕێككەوتنی نێوان هەندێ پزیشك و دەرمانخانەیە». ناوبراو ب��ەدەردە دڵیشەوە وتی «لێرەدا تەنها كەسە هەژارەكانن زیانمەند دەبن، چ��ون��ك��ە خ��ەڵ��ك��ێ��ك��ی زۆر ل��ە دەرەوەی شارۆچكەی ران��ی��ەوە ه��ات��وون ،زۆرب��ەی��ان ه�������ەژارن .ل��ەه��ەم��ان��ك��ات��دا پ��ی��رێ��ك كە خوێندەواری نییە ،ئەمالوالی زۆر پێدەكەن و ناچارە پارەیەكی زۆر لەم نەخۆشخانە ئەهلیانەدا بەهەدەر بدات». لە چاوەڕوانی بینینی پزیشكدا
ف����اروق م��ح��ەم��ەد ،ب��ۆ ن��ەخ��ۆش��ی��ی��ەك سەردانی پزیشكێكی پسپۆری نەخۆشی گشتی كرد بوو لە كلینیكەكەی خۆیدا، ووتی «لە كاتژمێر چ��وارەوە چووم بەاڵم ێ بلیتبڕەكە پ��ێ��ی ووت���م دەب��ێ��ت چ���اوەر بكەیت چونكە ژم��ارەك��ەت ()46ە ،واتا ئەوەندە نەخۆش لەچاوەڕوانیدایە .لەدوای منیشەوە خەڵكیتر دەه���ات و بلیتبڕەكە بەردەوام بوو لە ناونووسینی نەخۆش .پاشان كاتێك چوومە ژورەوە بۆ الی پزیشكەکە، ئ��ەو تەنها لەماوەیەكی زۆر كەمدا بی ێ بۆ من رابگرێت و ئ��ەوەی تۆزێك گو ێ نەخۆشییە سەرەكییەكەی من چییە، بزان
كۆمەڵێك دەرمان و چارەسەری بۆ نووسیم پێی ووتم باشتر دەبی ئینشائەڵاڵ!». پاشانیش ل��ەب��ارەی سەیروسەمەرەیی پشكنینی پزیشكەوە وتی «هەر لەژوورەوە بووم ،نەخۆشێكیتر خۆی بەژووردا دەكردو لەگەڵ من پرسیاری لەئەویش دەك��رد، ێ تۆ نەشتەرگەریت پێویستەو ئەگەر بزان لە نەخۆشخانەی تایبەت ئەنجامی دەدەی، ئ���ام���ادەی ه��اوك��اری��ی��ە ،ئ��ەگ��ەرن��ا ئێستا نەشتەرگەری لە نەخۆشخانەی گشتی م��ەح��اڵ��ە ،م��ن دەپ��رس��م ئ��ەگ��ەر وەزارەت���ی تەندروستی ب��ەدواداچ��وون بۆ ئەم كێشانە ن��ەك��ات ،ئ��ەوا ه��اواڵت��ی��ان زیانمەندتریش دەبن». مەسەلەكە بۆ هەریسەكەیە!
د.گۆران عەبدوڵاڵ ماستەر لە سیاسەتی تەندروستی پێی وای��ە ئەمە پەیوەندی بەشێوازی پاداشتدانەوەی ئابووری كاری پزیشكان هەیەو وت��ی «ج��ی��اوازی ئەو پاداشتەیە لە نێوان نەخۆشخانەی گشتی و تایبەتدا .لە نەخۆشخانە گشتییەكاندا، پزیشكەكان پاڵنەرێكی ئابووری بەهێزیان نیە بۆ بینینی زۆرترین ژمارەی نەخۆش و چارەسەركردنی باشی نەخۆشەكان ،چونكە ئ��ەو پزیشكانەی لەكەرتی گشتی كار دەكەن ،یەك نەخۆش یا سەد نەخۆش ببینن،
هەر هەمان موچەی دیاریكراوی خۆیان وەردەگ��رن .بەپێچەوانەوە،لەكەرتی تایبەت و نەخۆشخانە ئەهلییەكاندا ،پاڵنەرێكی ئابووری بەهێز هەیە بۆ بینینی زۆرترین نەخۆش و پێشكەشكردنی خزمەتێكی باش بۆ ڕاكێشانی زیاترین ژم��ارەی نەخۆش. ئ��ەم��ەش ل��ەب��ەرئ��ەوەی��ە ك��ە بینینی پەنجا نەخۆش لەرۆژێكدا یەكسانە بەپارەی پەنجا ئ��ەوەن��دە بینینی ی��ەك ن��ەخ��ۆش .ئەمەش ب��ۆخ��ۆی پ��اڵ��ن��ەرێ��ك��ی ب��ەه��ێ��زی بینینی زۆرترین ژمارەی نەخۆشە». ناوبراو ئاماژەشی بۆ ئ��ەوە كرد «ئەو نەخۆشانەی ل��ە نەخۆشخانەی گشتی ل��ەالی��ەن پزیشكەوە دەب��ی��ن��رێ��ن ،ڕەوان���ەی ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەی ت��ای��ب��ەت��ی��ان دەك�����ەن بۆ ك��ەم��ك��ردن��ەوەی ژم���ارەی نەخۆشەكانی كەرتی گشتی و زیادكردنی نەخۆشەكانی كەرتی تایبەت .ئەمەش بۆ خۆی زیانێكی گەورەیە بۆ ئەو نەخۆشانەی هەژارن». سەندیكاش الیەنگری نەخۆش نییە
س��ەب��ارەت بەبینینی ژم��اری��ەك��ی زۆر ل���ە ن���ەخ���ۆش ل���ەالی���ەن پ��زی��ش��ك��ەك��ان و گرنگیدانی زیاتر بەنەخۆش لە نەخۆشخانە تایبەتییەكاندا ،د.تەها مەحوی لێپرسراوی سەندیكای پزیشكانی لقی سلێمانی تایبەت بەچەتر وتی «هۆكارەكەی دەگەرێتەوە
ب���ۆ ق��ەن��اع��ەت��ی خ����ودی ن��ەخ��ۆش��ەك��ان، چونكە پزیشكێك كە لەماوەیەكی كەمدا ژمارەیەكی زۆر نەخۆش دەبینێ ،ئەوە دی��ارە ئەم نەخۆشە توانیویەتی سود لەم س��ەردان��ەی ب��ۆالی پزیشكەكەی بكات، ئەگەرنا س��ەردان��ی ئ��ەم پزیشكە ناكات كە خەڵكی زۆر لەچاوەڕوانی بینینیدان. لەهەمان كاتیشدا ئەمە بەپێی پزیشك و ن��ەخ��ۆش دەگ��ۆڕێ��ت ك��ە رەن��گ��ە پسپۆری هەندێك نەخۆشی م��اوەی كەمی پێوست ب��ێ��ت ،ه��ەن��دێ��ك��ی��ش ب���ەه���ۆی ش��ی��ك��اری تاقیگەوە زۆری بووێت» .هەروەها لەڕووی گرنگیدانی پزیشكان بەنەخۆشەكان وتی «پێویستە پزیشك ئەم نەشتەرگەرییەی كە لە نەخۆشخانەی حكومی و تایبەتی ئەنجامیان دەدات ،هەردووكیان سەركەوتوو بن و وەك یەك بن». ل��ەب��ارەی ئەنجام دان��ی نەشتەرگەری زۆرتر لە نەخۆشخانەی تایبەتی ،د.تەها ئ��ەم��ەی ب��ۆ ب��وون��ی دەستنیشان كردنی كات گێڕایەوەو وتی «نەشتەرگەرییەك ئەگەر لە نەخۆشخانەی حكومی ئەنجام بدرێـت ،ئەوا وادەیەكی زۆر بۆ ئەو نەخۆشە دادەندرێت كە داوای نەشتەرگەری دەكات، چونكە ژم���ارەی نەخۆشەكانیش زۆرن، ب��ەاڵم لە نەخۆشخانەی تایبەت پێویست بەنۆرەگرتن ناكات».
پەیوەندی كورد و ئیسرائیل لەنێوان شاردنەوەو ئاشكرا كردنیدا ئا /دیار ئەسعەد (بەشی یەکەم) ك��ادی��ری دەزگ����ای م��وس��اد لەعێراق ئ��ەل��ی��ع��ی��ز ت��س��ف��ری��ری رای��دەگ��ەی��ەن��ێ��ت ل��ەك��ات��ی پێویستیدا وەف���دی گرنگو راوێژكاری سەربازیان ن��اردوە و موشەك ه���اوێ���ژی م��ەی��دان��یو دژە ف��رۆك��ەی��ان بەخشیوە بەكوردەكان ،لەباكوری عێراق و لەئیسرائیلیش پشتگیریان ك���ردوون، بەرپرسی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێمیش دەڵێت «ئەو كەسە ناناسم و ئاگاداری ئەو هەواڵەش نیم ،قسە زۆر لەسەر ئەم بابەتە ك��راوە ،ب��ڕوا ناكەم ئ��ەو هەوااڵنە راس��ت بن وەاڵم��ەك��ە روون و ئاشكرایە، مۆساد بوونی نیە لەباكوری عێراق ،ئەمە قەوانێكی كۆنە و خۆی نوێدەكاتەوە». ب��ەگ��ەڕان��ەوەی��ەك��ی قوڵتر ب��ۆ كتێبی بەڵگەیی (الموساد فی العراق و دول ال���ج���وار ،وان��ه��ی��ار االم����ال االس��ط��وان��ی��ە الكردیە) كە شلومونكدیمونی نوسەری یەهودی ئەمریكی نوسیویەتی ،جەخت لەبوونی پەیوەندی مێژینەیی لەنێوان ك���وردو ئیسرائیل دەك���ات���ەوە و پێیوایە لەدوای ساڵی ( )1943دەستی پێكردوە و ئەو پەیوەندییە قوڵتر بووەتەوە. ل�����ەدوای دروس��ت��ب��وون��ی دەوڵ���ەت���ی عیبریەوە یارمەتی ئیسرائیل بۆ كوردەكان ل��ەش��ەڕەك��ان��ی��دا ل���ەگ���ەڵ رێكخستنە عێراقیەكاندا و لەرۆژانی حكومرانی شا و دواتریش ،ناردنی یارمەتی وەك (چەك، خۆراك ،چاودێری پزیشكیو شتومەك) و سەردانی بەرپرسانی ئیسرائیل بۆ باكوری كوردستان لەماوەی سااڵنی شەستەكان هەنگاوی زیاتری پەیوەندییەكەن.
ئا /گۆڤار عوسمان دەربەندیخان ئەو شارۆچکەیەیخاوەنی کێشەی هاتوچۆی گەورەیە تاوەکو ئێستا چەندین روداوی گەورەی تیادا دروست بوە و شارەوانیش هۆکارەکەی دەگێڕێتەوە بۆ نە شارەزایی شۆفێران
بەبڕوای نوسەر پەیوەندییەكە لەرێگەی ت���اران���ەوە ب��ەڕێ��وە دەچ���وو ل��ەژێ��ر سایەو ف��ەرم��ان��ڕەوای��ی ش��ای ئ��ێ��رانو پایتەختە ئ��ەوروپ��ی��ی��ەك��ان��ی وەك پ��اری��س و ل��ەن��دەن ه��ەروەه��ا مستەفا ب��ارزان��ی س��ەرك��ردەی كورد دووجار سەردانی ئیسرائیلی كردووەو چ��اوی كەوتوە بە بەرپرسانی ئیسرائیل لەكۆتایی شەستەكانی سەدەی رابردوودا. نكدیمون ئ���ەوەی روون��ك��ردوەت��ەوە كە پ��ەی��وەن��دی ك��ورد ـ��ـ ئیسرائیل ل��ەم��اوەی سااڵنی پەنجاكاندا شێوەی ك��رداری��ی و پراكتیكی لەخۆ گرتووە و ئەو پەیوەندییە ل��ەرێ��گ��ەی س�ێ ك��ەن��اڵ��ەوە ب��ەڕێ��وەچ��ووە، كەئەوانیش بریتین .1لەرێگەی دەزگا هەواڵگرییە ئێرانییەكانەوە .2 ،لەرێگەی چاالكی ك��وردەك��ان��ی ئ��ەوروپ��اوە لەگەڵ ب��اڵ��وێ��زی ئ��ی��س��رائ��ی��ل .3 ،ل��ەرێ��گ��ەی پەیوەندی راستەوخۆی مستەفا بارزانی بەهاوڕێ دێرینەكەیەوە كەناوی (موریس فیشتر) ب��ووە لەباڵوێزخانەی ئیسرائیل لەشاری رۆما. نكدیمون دەنوسێت كە بارزانی پەیوەندی كورد ــ ئیسرائیلی بەشێوەیەكی راستەوخۆ بەپێویست دەزانی و لەساڵی ()1963ەوە بۆ ئ��ەوەی یارمەتی بدات لەبەدیهێنانی خەونەكانی كورد بۆ بەدەستهێنانی مافی ئۆتۆنۆمی ،دوای ئەوە بارزانی شكستی هێنا ل��ەگ��ەڵ حكومەتی عێراقیدا ،بۆ ئەم مەبەستەش پەیوەندی كرد بەكەسێك بەناوی (بەدرخان) لەهەواڵگیری ئێرلەندا. ل��ەك��ت��ێ��ب��ەك��ەی��دا ،پ��ەی��وەن��دی ك���ورد ــ ئیسرائیل بەسەركردایەتی كورد بۆ چوار قۆناغ پۆلێن كردوە: -19311 1 )1965كە لەسەر داوای الیەنی كوردی بوو ،بەرژەوەندی ئیسرائیلی تێدا بەدی
دەكرا كە كەمترینیان گەرەنتی كۆچكردنی یەهودیە عێراقییەكان بوو ،وەاڵمدانەوەی ئیسرائیل بۆ بەستنی پەیوەندی لەگەڵ ك����وردا ب��ەش��ێ��ك ب���وو لەجێبەجێكردنی (ستراتیژی دەوروب����ەر) كە بەپێویستی دەزان��ی پەیوەندی و هاوپەیمانی لەگەڵ دەوڵەتو نەتەوە ناعەرەبەكاندا ببەستێ. -2رێ��ك��ك��ەوت��ن��ی ه���اوك���اری ن��ێ��وان س��ااڵن��ی ( )1975-1965ی��ان م��اوەی لێوەدەستهاتنی ئۆپۆزسیۆنە كوردییەكان لەدژی حكومەتی عێراق ،لەهەمانكاتدا م��ەب��ەس��ت��ی ئیسرائیل ك��ورت��ك��ردن��ەوەی فشار بوو لەسەر بەغدا و ئیشپێكردنی لەملمالنێی ع��ەرەب��ی ئیسرائیلیدا بوو سەرباری یارمەتیدانی شانشینی ئێران كە بارزانی و موشهدایان (وهزیری بهرگری ئیرسائیل) لهساڵی 196دا پەیوەندی هەبوو لەبەرژەوەندی الوازكردنی حكومەتی عێراقدا. عێراق بەپەیوەستبوونی زۆریان بەئاینەوە خوێنی لەمێژینەمان هەیە پێكەوە ،بەاڵم -19911 3 ج��ی��اوازن ،ئ��ەم پەیوەستبوونەش جۆرێكە سەبارەت بەكوردەكانی توركیا نازانم چۆن )1999و دوای جەنگی دووەمی كەنداوی لەتێكەڵبوونو ئەو ئیسرائیلیانەی بۆماوەی وەاڵمتان بدەمەوە». لەوەاڵمی ئەو قسانەی كە لەلێدوانەكەی عەرەبی بەمەبەستی دانانی پێگەیەكی دە س��اڵ ل��ەوێ ب��وون یارمەتیمان داون ك����وردی س��ەرب��ەخ��ۆ ك��ە ن��وێ��ن��ەرای��ەت��ی ك��ە (ژم��ارەم��ان ك��ەم��ن��ەب��ووە) ك��وردەك��ان (ت��س��ف��ری��ر)دا ه��ات��ووە ب��ەرپ��رس��ی دی��وان��ی پێگەیەكی پێشكەوتوو بكات لەبەرەی ن��ەت��ەوەی��ەك��ی ب��اش��ن ،ب����ەاڵم ب���ەداخ���ەوە س��ەرۆك��ای��ەت��ی ه��ەرێ��م د.ف��وئ��اد حسێن، ئێرانی ئیسالمییەوەو عێراقی سەدامییەوە س��ن��وری ئیمپریاڵی لەبراكانی ئ��ێ��ران و دەڵێت «ئ��ەو كەسە ناناسم و ئاگاداری بۆ رێگەگرتن لەلێدانی ئیسرائیل ،ئەم توركیاو ( )2-1ملیۆنی سوریی دووری ئەو هەواڵەش نیم ،قسە زۆر لەسەر ئەم بابەتە ك���راوە ،ب��ڕوا ناكەم ئ��ەو هەوااڵنە ق��ۆن��اغ��ەش بەگرتنی س��ەرۆك��ی پارتی خستونەتەوە». كرێكارانی كوردستان (عەبدواڵ ئۆجەالن) تسفریر روونیشیكردەوە كە لەماوەی راس��ت بن وەاڵم��ەك��ە روون و ئاشكرایە، و هاوەڵەكانی كۆتایی هات ئەو كاتەی ح���ەوت س��اڵ��دا ئ���ەو دەم����ەی وەف��دێ��ك��ی مۆساد بوونی نیە لەباكوری عێراق ،ئەمە دەزگای هەواڵگری ئیسرائیلی (موساد) ت��ای��ب��ەت��ی��ان رەوان������ەی ب���اك���وری ع��ێ��راق قەوانێكی كۆنە و خۆی نوێدەكاتەوە»، لێپرسراویەتی ئەو گرتنەی گرتە ئەستۆی ك��ردووە بەمەبەستی ب��ەرژەوەن��دی روونو دەرب���ارەی بوونی ئ��ەو نەخۆشخانەیەی خۆی. ئاشكرا ،ب��ەالی ئ��ەوان��ەوە ئەمكارە بووە كە س��ەر بەسوپای ئیسرائیلیە د.فوئاد -4پەیوەندی نێوان سااڵنی ( )2003هۆی تورەبوونی توركیا ،وتی «لەكاتی روونیكردەوە كە لەباكوری عێراق دەیان و دوای داگ��ی��رك��ردن��ی ع��ێ��راق ل��ەالی��ەن پێویستیدا وەف��دی گرنگو راوێژكاری نەخۆشخانەی ت��ێ��دای��ە ،وت��ی «بۆچی ئەمریكاوە كە زیاتر مەبەست لەپێكهێنانی س��ەرب��ازی��م��ان ن����اردوە ،م��وش��ەك��ه اوێ��ژی پێویستمان بەنەخۆشخانەی ئیسرائیلی دەوڵەتێكی كوردی سەربەخۆو دەستگرتنی مەیدانیو موشەك هاوێژی دژە فرۆكەمان دەب���ێ���ت؟ ،ئ��ەگ��ەر گ��رن��گ��ی مەبەستی كوردەكان بوو بەسەر نەوتی باكوری عێراق بەخشیوە بەكوردەكان ،لەباكوری عێراق ئیسرائیل بەپشتیوانیكردنی ك���ورد و و كەركوكیش لەگەڵ پێویستی دەوڵەتی و لەئیسرائیلیش پشتگیریمان ك��ردوون ،پێدانی چەك و مەشق پێكردن بێت لەپێناو عیبری بەم مادە وزە بەخشە. پرۆژەیەكی مرۆڤدۆستانەمان هەیە كە بنیاتنانی دەوڵەتێكی ك��وردی سەربەخۆ سوپای لەلێدوانێكی دەنگی نەخۆشخانەیەكی مەیدانییە سەر بەسوپای كە سەرەتای پەیوەندییەكان دەگەرێتەوە ب���ۆ س��اڵ��ی ( )1931ك���ە س���ەرك���ردەی ئیسرائیلدا ،ئەلیعیز تسفریری ئیسرائیلە لەباكوری عێراق. كادیری دی��اری دەزگ��ای موساد دەرب���ارەی ئ��ەوەی كە ئایا كاتی ئەوە ك��ۆچ��ك��ردو مستەفا ب���ارزان���ی دووج���ار لەعێراق سەبارەت بەم قۆناغەی ن��ەه��ات��ووە دان ب��ەك��ورد و م��اف��ەك��ان�یو س��ەردان��ی ئیسرائیلی ك��ردوە ئەمە هیچ ك���ۆت���ای���ی ك����ە ت���ێ���ی���دا ژی������اوەو س��ەرب��ەخ��ۆی��ی��دا ب��ن��ێ��ن و پێكهێنانی پەیوەندییەكی بەكوردستانەوە نیە ،ئەگەر بەرپرسێكی مەیدانی بووە ،وتوێژ پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ی دی��ب��ل��ۆم��اس��ی ل��ەگ��ەڵ ب��وون��ی نەخۆشخانەیەكی ل��ەو شێوەیە دەكات لەسەر (چەكی دژە فرۆكە) ك���وردەك���ان���دا ب��ب��ەس��ت��ن ت��س��ف��ری��ر دەڵ��ێ��ت راس��ت بێت ئ��ەی ئ��ەو ه��ەم��وو دك��ت��ۆر و ك��ە ئیسرائیل ب��ەك��وردی داوە و «پێدەچێت ئ��ەم مەسەلەیەمان تۆزێك كارمەند و نەخۆشانە لەكوێن؟ ،هەموومان تایبەتە بەكوشتنی هێزەكانی تێكەڵ كردبێت لەگەڵ داننان بەمەسەلەی دەزان���ی���ن ك��وردس��ت��ان دەرگ����ای ك��راوەی��ە ت���ورك���ی���ا ،وت���ووێ���ژەك���ە ل��ەس��ەر ئەرمەنییەكاندا ،پێویستە جیاكاری بكرێ ب���ەرووی راگ��ەی��ان��دن��ەك��ان و لێكۆڵەرەوە ئ��اش��ك��راك��ردن��ی ئ��ەم پەیوەندییە لەنێوان ئ��ەم دوو مەسەلەیەدا ،وەك وتم دی��ب��ل��ۆم��اس��ی��ی��ەك��ان و ك��ۆم��پ��ان��ی��اك��ان و دەستی پێكرد كە ئیسرائیلییەكان توركیا حیسابێكی درێژخایەنی هەیە گەشتیارەكاندا». بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی ێ یەكالیی ویستویانە بەنهێنی بیهێڵنەوە لەگەڵ كوردەكانیدا كە دەب � لەترسی ت��وڕەب��وون��ی توركیا كە بكاتەوە ئێمە پەیوەندیمان بەم مەسەلەیەوە دەرەوەی حكومەتی هەرێم فەالح مستەفا، رۆژانێك هاوپەیمانی سەرسەختی ن��ی��ی��ە ،ب����ەاڵم ه��ەم��وو ی��ارم��ەت��ی��ی��ەك��م��ان وتی «هەرێمی كوردستان بەشێكە لەعێراق دەوڵەتی عیبری بووە. پێشكەش بەكوردەكانی ب��اك��وری عێراق و هیچ پەیوەندییەكی نییە بەئیسرائیلەوە، �ی � �ان � �وردەك � «ك ن��اوب��راو دەڵ��ێ��ت ك����ردووە ئێمە پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ی گیانیو نە بەشێوەیەكی ئاشكرا و نەبەنهێنی و
دەربەندیخان پەراوێز خراوە
بەهۆی خێرایی زۆرەوە تەنکەرێک دەکەوێتە ناو یاریگای چیاوە رۆژێ��ك لەمەوبەر یەكێك ل��ەو تەنكەرانە لەناو شارۆچكەی دەربەندیخاندا بەهۆی ئەوەی كۆنتڕۆڵی لەدەستداوە خۆی بەچەند ئۆتۆمبێلێكدا كێشاوە ،دەڵێت «داوا لەالیەنە پەیوەندیدارەكان دەكەین رێگەیەكی تایبەت بۆ ئەم ئۆتۆمیبلە بارهەڵگرانە دروستبكەن بۆ ئەوەی بەناو دەربەندیخاندا تێنەپەڕن تا لەم كارەساتانە بەدووربین». ئەنوەر رەئ��وف ،تەمەن ( )27ساڵ كە ماوەی شەش ساڵە شۆفێرە لەنێوان هێڵی (سلێمانی _ دەربەندیخان)دا هەرچەندە سەرەتا پێی باش نەبوو لێدوان بدات بەوەی تاكەی هەرقسە بكەن و جێگەیەك نەگرێت ئ��ام��اژەی ب��ەوەك��رد «پێویست بەوەناكات بڵێین ئ��ەو شەقامە ك��ەم و كورتییەكانی كامانەن ،لەبەرئەوەی زۆرێك لەبەرپرسانی حزبی حكومی پێیدا تێپەڕ دەبن ،خۆناكرێت
بڵێن شارەزانین و كام ناوچە و شەقامەیە». ئ��ەن��وەر ئ��ەوەش��ی ن���ەش���اردەوەو هێمای ب��ەوەك��رد كە زۆرێ��ك لەبینای قوتابخانەو شەقامەكان تائێستا پ��اش��م��اوەی دەستی رژێ��م��ی ل��ەن��اوچ��ووە ،بۆیە دەب���وو الیەنی پەیوەندیدار خۆی هەڵبستایە بەچاككردنی كەم و كورتییەكانی ئەم واڵتە نەك ئێمە ببینە رێنیشاندەری كەموكورتییەكان. پۆلیسێكی هاتوچۆی دەربەندیخان كە نەیویست ناوی ئاشكرا بكرێت بە(چەتر) ی راگەیاند «هۆكاری رووداوەك��ان زیاتر شۆفێرانن ،چونكە وەك پێویست شۆفێری ناكەن ،زۆرجاریش لێپرسینەوەمان لەگەڵدا ك��ردون ،ب��ەاڵم كێشەكە چ��ارەس��ەر نەبووە، ئ��ەو ئۆتۆمبێالنە بۆ ئێمە بووەتە گرفت بەوەی هەندێكجار لەئاستی لێپرسینەوەكاندا هەڵدێن و پابەندی رێنماییەكانی هاتوچۆ
ن��اب��ن ،لەكاتێكدا ل��ەب��ەرژەوەن��دی ئ��ەوان��ە پابەندبوون». ئەو پۆلیسە نیگەران بوو لەهاتنی ئەم تەنكەرە بارهەڵگرانە و دەڵێت «شۆفێری عەرەب یان خەڵكی شەنگال و ناوچەكانی تری خواروی عێراقن ،شارەزای ئەم رێگایە نین ،هەیانە تائێستا ئەم ناوچەیەی نەبینیوە و دێت بار دەگوازێتەوە ،بەوەش رووداوی هاتوچۆ و برینداربوون و گیان لەدەستدانی لێدەكەوێتەوە ،بۆیە پێویستە كەسانی شارەزا شۆفێری لەم ناوچانەدا بكەن یان هاوكاریان بكەن». ب���ەڕێ���وەب���ەری پ��ۆل��ی��س��ی ه��ات��وچ��ۆی دەربەندیخان مالزم رێژەن بورهان بە(چەتر) ی راگ��ەی��ان��د «بەپێی ی��اس��ای هاتوچۆ زۆرب��ەی رووداوەك���ان یەكەم كەس خودی شۆفیرەكە لێی بەرپرسە ،ب��ەم دوایانەش
فۆتۆ :گۆڤار عوسمان چەند رووداوێكی تەنكەری نەوتی رەش لەسنورەكەماندا رووی��داوە بەهۆی ئەوەی مەرجی توندوتۆڵییان تێدا نەبووە».
شەقامەکان دەبنە کارەسات
ب���ەڕێ���وەب���ەری پ��ۆل��ی��س��ی ه��ات��وچ��ۆی دەربەندیخان روونیكردەوە ئەو ئۆتۆمبێلە بارهەڵگرانە لەچەند شوێنێكی دوورەوە دێن و تەگەرەكانیان گەرم دەبێت ،شۆفێرەكانیش لەبەر ئ��ەوەی خاوەنی ئۆتۆمبێلەكان نین چۆنیان پێخۆش بێت بەو شێوەیە شۆفێری دەكەن ،وتیشی «هەڵكەوتەی شەقامەكانی دەرب��ەن��دی��خ��ان ل��ێ��ژە و بەتایبەتی كاتێك لەتونێلەكەوە داخڵی شارەكە دەبن و هەندێك لەوشۆفێرانەش پابەندی رێنماییەكانمان نابێت و روودا و روودەدات ،لەماوەی ئەم چەند مانگەدا تائێستا چوار رووداوی ئەو
7
هیچ شتێكمان نییە تابیشارینەوەیان لێی بترسین لەو جۆرە قسانە بێزاربووین ئەوەندە دووبارە دەبێتەوە». هەروەك ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتی نیشتیمانی ،سەعدی ئەحمەد پیرە ،دەڵێت «ئ��ەم��ە پێویستی بەلێكۆڵینەوە نییە، هەواڵەكە روون و بەرچاوە ئیسرائیل هیچ پەیوەندییەكی بەكوردەوە نییە ،پەیوەندیمان بەئیسرائیلەوە نییە و ئ��ەو پەیوەندیەش نەبووە تەنها لەرێگەی بەغداوە ئەویش بەگۆڕینەوەی باڵوێزخانە لەگەڵ شاری تەلەئبیبدا ،هیچ ئارەزویەكمان نییە بۆ كردنەوەی پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیلدا خۆمان بەو مەسەلەیەوە سەرقاڵ ناكەین ئەوە مەسەلەیەكی نەخوازراوە». عەبدولسەالم بەرواری سەركردە لەپارتی رایگەیاند «دورم لەمەلەفی سەربازی، ب����رواش ن���اك���ەم شتێكی ل���ەو ش��ێ��وەی��ە هەبێت ،چونكە كارێكی ترسناكەو نابێت بشاردرێتەوە». لەبەرامبەریشدا سەرچاوەیەك لەناوەندی ب��ڕی��اردان لەبەغداد جەختی ك���ردەوە كە ك���وردەك���ان پ��ەی��وەن��دی خ��ۆی��ان ل��ەگ��ەڵ ئیسرائیل ن��اش��ارن��ەوە ئ���ەوان مەنتیقی تایبەت بەخۆیان لەسەر وەها مەسەلەیەك هەیە و دەوڵەتانی عەرەبی وەك میسر و ئوردون باڵوێزخانەیان لەدەوڵەتی عیبریدا كردووەتەوە و پەیوەندی نێودەوڵەتیان هەیە لەگەڵ ئیسرائیلدا ،بۆچی ئەو مافە بەو دەوڵ��ەت��ە عەرەبیانە دەدرێ��ت و كوردەكان بێبەش بكرێن لێی. هەمان س��ەرچ��اوە ئ��ەوەش��ی خستەڕوو لەكاتێكدا پرسیارەكە زۆر شەرمەزاركەر بووایە ،ئەوا وەاڵمەكە ئەمە دەبێ :بەڵێ پەیوەندیمان هەبووە لەگەڵ ئیسرائیل، بەاڵم ئەمڕۆ نا ،راپۆرت و بەڵگەو وێنە و لێدوانە فەرمییەكانی ئیسرائیل دڵنیایی دەكەنەوە كە ئەم پەیوەندییە بۆ سااڵنی سییەكانی سەدەی رابردوو دەگەڕێتەوەو بەردەوامی هەیە تائەمڕۆ. سەرچاوەکان: _ نوسەر محسن زافر غەریب _ لەماڵپەری (الحوار المتمدن ژمارە )3059 _ الحياة _ www.ap.net
خراپی رێگاوبان هەڕەشە لەژیانی هاواڵتیان دەکات
هاواڵتیان گلەییان هەیە
«جێگەی نیگەرانیە ئ��ەو رووداوان����ە دەبینم ،جۆرێك لەترس دروست بووە لەالم لەبەرئەوەی شۆفێر هەیە زۆر بەئاگانیە و لەكاتی لێخوڕیندا ،بەتایبەتی لەوكاتەدا زۆر دەترسم كە بەناو تونێلەكەی دەربەندیخاندا دەڕۆم ،چونكە پانتایی شەقامەكە لەناوەوە زۆر ف����راوان ن��ی��ە» ،ئ��ەم��ە وت���ەی ناسح محەمەد ،تەمەن ( )27ساڵە ،ئ��ەو كە مامۆستایە لەبەڕێوەبەرایەتی پ��ەروەردەی دەربەندیخان ئاماژەی بۆ ئەوەكرد لەگەڵ كۆمەڵێك هاوڕێی مامۆستایدا دانیشتوی ق���ەزای ش�����ارەزوورن و رۆژان����ە هاتوچۆ دەكەن و دەڵێت «شەقامەكان یەك سایدە و پێویستی بەنوێكردنەوە هەیە و پێویستیشە ئ��ەو شوفێرانەشی دێنە ن��او دەربەندیخان رێنمای زیاتر بكرێن». سابیر م���ەول���ود ،ت��ەم��ەن ( )26ساڵ گەنجێكی دانیشتوی دەرب��ەن��دی��خ��ان��ە و پێیوایە ه��ۆك��اری یەكەمی رووداوەك����ان زۆری ئۆتۆمبیلە ك��ە دەه��ێ��ن��رێ��ت��ە ن��او كوردستانەوە و دەڵێت «تەنكەری بارهەڵگر لەم سااڵنەدا بەشێوەیەكی خێرا زیادیكردوە و لەم سنورەشدا هەندێك لەو رووداوان��ەی روویداوە بەهۆی تەنكەری نەوت و رۆنی رەشەوەیە». ئ��ەو هاواڵتیە باسی لەوەشكرد چەند
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
تەنكەرانە هەبووە». ئەو بەڕێوەبەرە باسی لەوەشكرد لەكاتی رووداوەكاندا وتەی ئەو كەسانە وەردەگرن كە شایەتحاڵن ،یەكێك لەو شایەتحااڵنە م��ن��داڵ��ێ��ك��ە ،دەڵ��ێ��ت «ب��اوك��م وت��وی��ەت��ی باتۆزێك خێرا بگەمە دەرب��ەن��دی��خ��ان و زۆرم خەو دێت بەرچاوی خۆم نابینم»، ئەوە رووداوێكی لێكەوتەوە ئۆتۆمبێلەكەیان كەوتبووە ناو یاریگای چیاوە بەداخەوە باوكی منداڵەكە گیانی لەدەستداوە ،ل��ەدەرەوەی ش��ار هێماكانی هاتووچۆ دان���راوە ،بەاڵم پابەند نابن پێوەیان ،ناوبراو وتی «بەدەیان رووداوم������ان ت��ۆم��ارك��ردوە ئەنجامەكەی س��ەرپ��ێ��چ��ی ش��ۆف��ێ��رەك��ان ب���ووە لەئاستی رێنماییەكانمان ،شارەوانی لەناوخۆدا كاری ب��ۆ ن��او دەرب��ەن��دی��خ��ان ئ��ەن��ج��ام��داوە ،ب��ەاڵم گرفتێك هەیە ل���ەدەرەوەی ناوشار ئەویش بوونی هەڵبەز و دابەز (رەگلەیە)یەكی زۆرە لەشەقامەكاندا و داوام��ان كردوە چارەسەر بكرێت و ئێستا سەرقاڵی ئەوەن چارەسەری گشتی بكەن».
شارەوانیش قسەی هەیە
سەرۆكی شارەوانی دەربەندیخان حەسەن شێخانی ل���ەب���ارەی رێ��گ��ە و ب��ان��ەك��ان��ەوە لەلێدوانێكیدا ب��ۆ (چ��ەت��ر) دەڵ��ێ��ت «ئ��ەو رووداوانەی لەسنورەكەی ئێمەدا روودەدات هۆكارەكەی ن��ەش��ارەزای ئەو شۆفێرانەیە ك��ە دێ��ن��ە ن��او دەرب��ەن��دی��خ��ان ،ب��ۆی��ە داوا دەكەم ئەو ئۆتۆمبێالنە ل��ەدەرەوەی شارەوە بارەكانیان بگوازنەوە ،پێویستە لەسەنگاوەوە رێگەیەكیان بۆ دروست بكرێت بۆ كەالر و پەروێزخان و بەشوێنێكی چۆڵدا بارەكانیان بگوازنەوە ،ئەمەش لەتوانای ئێمەدا نیە وەك شارەوانی ،بەاڵم لەڕێگەی راگەیاندنەكانەوە دەتوانین بیكەینە داواكارییەك».
«گەنجان لەالیەن دەسەاڵتەوە یـاریی بـە چارەنـووسیـان دەكـرێـت»
رێکخراوهکانی ژنان بێدهنگن
پاکیزە ،ئەو ژنەی تهنها شهقامهکان هاوڕێیهتی ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
8
ژن و ژینگە ئ����ەو ك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ەی كاروان ساالر گ�����رف�����ت�����ەك�����ان�����ی ب���ۆ چ��ارەس��ەرن��اب��ێ��ت و رۆژ ب���������ەڕۆژ ك��ێ��ش��ەك��ان��ی رۆدەچێتە نێو دەمار بەدەماری تاكەكانی و لەوێشەوە باڵودەبێتەوە بۆ گشت خانەكانی ل��ەش��ی ،ئ��ەوان��ەن ك��ە كێشەكانی ژن���ان و كێشەكانی ژینگەیان بۆ گرنگ نیە یان النی كەم لەپەراوێزدا ئەو دوو پرسە گرنگە لەژێر لێوەوە دێننە سەر زمان. ئەگەر تەماشایەكی وردی دەوروبەرمان بكەین و چاوێك وردبكەینەوە بۆ ئەو هەموو لەشكرە راگەیاندنەی كە ل��ەم هەرێمەی ئێمەدا هەمانە ،ناكرێت ئ��ەوە نەبینین كە جگە لەوەی بەشێوەیەكی پچڕپچڕ و ناوەناوە ئەو پرسە دەهێنرێتە سەر زمان هیچیتر نییە، خۆئەگەر واز لەم لەشكرەی راگەیاندیش بێنین و زیاتر تایبەتمەندتری بكەین و پەنجە بخەینە سەر لەشكرێك رێكخراوی پاشكۆی حزبی ژنان و ئەو بەناو كۆمەاڵنەی گوایە خزمەت بەژینگە دەك��ەن و بیخەینە ژێر نەشتەری وی��ژدان��م��ان��ەوە و بزانین چییان كردووە بۆ ئەو دوو پرسە گرنگە ئەوا بێدوو دڵ��ی دەت��وان��ی��ن م��اف بەخۆمان ب��دەی��ن كە ئ��ەو رێكخراو و كۆمەاڵنە جگە لەچەند چاالكییەكی بەرتەسك و سنوردار هیچی دیكەیان نەكردووە. گ��ەر بەچەند دێ��ڕ و پرسیارێك باسی چاالكیەكانی رێكخراوەكانی ژن��ان بكەین داخۆ لەماوەی دوای راپەڕین لەمەیدانی كێشەكانی ژناندا چۆن و لەكوێ ئەسپی خۆیان تاوداوە ،زیادەرۆیی نییە بڵێین ئەسپی ئ��ەو رێكخراوانە لەگۆڕەپانی ح��زب زیاتر هیچ گۆڕەپانێكی تری نەدیوە...؟! راستی ئەمەش خۆی لەوەدا بەیان دەكات كە وەك چۆن حزب لەدوای راپەڕینەوە گوندەكانی جێهێشتووە و وەك ئەوەی لە رابردوودا هیچ ساتێك گوندی نەدیبێت فەرامۆشی كردووە ئاواش رێكخراوە پاشكۆكانی حزب گوندیان بەجێهێشتووە و لەكونجی ڤێال راقییەكانی ناوشاریان بترازێت وادەزانن ژن بوونی نییە؟! جارێكیتریش گەواهی بۆئەم قسەیە ئەوەیە رێكخراوی ژنانی واهەیە تەنانەت ناتوانێت لەناوڤێالكەی خۆشیدا ژم��ارەی��ەك��ی زۆر ك��ەم ژن كۆبكاتەوە و بەشداریان پێبكات لەوكارو چاالكیانەی كە خەڵكی دڵسۆزی دەرەوە لەنێو هۆڵە راقییەكانی ئەواندا سازی دەك��ەن ...بۆیە حەقی خۆیەتی ئەو خاوەن ڤێال راق��ی��ان��ەی رێ��ك��خ��راوی ب��ەن��او ژنانە لەخۆیان بپرسن ئایا ئەوان لەدەرەوەی هەندێ چاالكی س��ن��ورداری بچوكی ناوشارەكان چییان بۆ ژنانی بەش مەینەتی دەرەوەی شارەكان كردووە؟ ئەمە لەكاتێكدا ئەو ژنانەی زیاتر رووبەڕووی كێشە دەبنەوە و توندوتیژیان بەرامبەر ئەنجامدەدرێت ئەو ژنانەی دەرەوەی شارەكانن كە زۆربەی ئەم رێكخراوانە ئەوەی لەخەمیاندانەبن ئەو ژنانەن چونكە هێشتا چ��وار چاالكی ج��دی ئ��ەو رێكخراوانەمان لەنێو ڤێالكانیاندا نەدیووە نەوەك لەدەرەوەی شار... لەبواری ژینگەشدا ئەگەر بەتەنیا باسی كۆمەڵەی بەناو كوردستانێكی سەوزبكەین، ئەوا حەقی خۆمانە بپرسین ئەو كوردستانە س���ەوزەی ئ���ەوان ك��وا كە لەشارێكی وەكو سلێمانیدا هێشتا ( )%4سەوزنەكراوە ،ئەم رێ��ژەی��ەش بەچاو ستاندەری جیهانی زۆر كورتی هێناوە ،جیاواز لەمەش هەر لەناوشاری سلێمانیدا لەسەر شەقامەكانی سلێمانی بەڕۆژی رووناك لەالیەن شارەوانییەوە سەدان داری سەوز تیرۆركران و لەبن دەرهێندران و ئێستاش جێگاكانیان خاڵییە كۆمەڵەی كوردستانێكی س��ەوز چی بۆ ك��ردوون؟ وە بۆ چی تاكو ئێستا لەبەرامبەر ئەو هەموو پێشێلكارییە ژینگەییانەدا بێدەنگە... جێگەی خۆیەتی هەڵمەتی راگەیاندن بۆ خزمەتكردنی هەردوو پرسی (ژن و ژینگە) رابگەیەنین و بایەخێكی زۆر چاالكانەتر و باشتر بەو دوو پرسە بدەین چونكە بە بڕوای م��ن (ژن و ژینگە) كۆڵەكەی سەرەكی راگرتنی ژیانی ئێمەن.
ئا /دانیار سەنگەر ه��ەم��وو تاكێكی ئ��ەم كۆمەڵگایە لەهەوڵی بەدیهێنانی ژیانێكی ئاسودەدایە، لەماڵێكی كامەرانداو خستنەوەی نەوە، ت��ا ل��ە داه���ات���وودا ل��ە زەم��ەن��ی پ��ی��ری دا بەهانایەوە بێت و بیالوێنێتەوە ،بەاڵم ئ��ەگ��ەر ك��ەس��ێ��ك رۆژگ�����ار رێگربێت لەوەی ژیانی هاوسەری پێك بێنێت ئاخۆ لەتەمەنی پیری دا ژیان چۆن بەڕێدەكات. ل��ەم راپ��ۆرت��ەدا ژی��ان��ی (پاكیزە مەجید) دەردەخەین كە ماوەی ( )20ساڵە لەماڵە چۆڵەكەی دا لەبەر نەخۆشی نەهاتووەتە دەرەوە و بەتەنها ژیان دەگوزەرێنێت .
كاتێك بە گەڕەكی (سلێمانی نوێ) ی ش���اری سلێمانی ل��ەس��ەر شەقامی قەنات گوزەر بكەیت ،دیمەنی ئافرەتێكی تەمەن ( )73ساڵە لەماڵێكی گ��ەورەدا بەتەنها دەبینی ،ئەو كچی موڵكدارێكی دەوڵەمەندی ش��اری سلێمانییە ،خۆشی پێشتر پ��ی��ش��ەی م��ام��ۆس��ت��اب��ووە ،ب��ەاڵم م���اوەی ( )20س��اڵ��ە ب��ەه��ۆی نەخۆشی توانای رۆیشتنی لەدەست داوە و تەواو ل��ە پێكەوتووە و ل��ە ت��او ئ���ازاری پشتی ناتوانێ رێك ببێتەوە و بكەوێتە سەر پێ و زۆر بەئەستەم خۆراكی بۆ دەخورێت، ئەو خەریكە دەردی پیری و پەكەوتەیی بەتەواوی تەنگ بەژیانی هەڵدەچنێت ،ئەو ئافرەتە بە سااڵچووە (پاكیزە مەجید)ە كە گەڕەكی مەجید بەگی شاری سلێمانی بە نێو باوكییەوە ناونراوە ،بەاڵم پاكیزە ئێستا تەنها ئاواتی ئەوەیە ئەو رێبوارانە ببینێت كە بەسەر شەقامی قەناتدا گوزەر دەكەن وەك خۆی ئاماژەی بۆ دەكرد قەنات تەنها هاورێی هەمیشەیی چاوەكانیەتی و ئەگەر رۆژان��ە سەیری نەكات هەست بەتەنهای یەكجار زۆر دەكات بەجۆرێ زۆر زیاتر لەو تەنهاییەی كە ئێستا پێیدا گوزەر دەكات. كاتێك لەگەڵ ئەم ژنە بە سااڵچووە قسە
پیری ئەو تەمەنەی لەڕێی هەموواندایە
دەك��ەی��ت ب��ەچ��اوی پ��ڕ ل��ەگ��ری��ان��ەوە باسی ساڵەكانی شەستی س��ەدەی راب��ردووت بۆ دەكات كاتێك كە مامۆستا بووە لەگەرەكی ق��ڕگ��ە و ئ��اب�ڵاغ��ی ش���اری سلێمانی و دەستی هەبووە لە پێگەیاندنی نەوەی ئەم كۆمەڵگایە ،ب���ەاڵم ئێستا هیچ یەكێك ل��ەو ك��ەس��ان��ەی پێشتر قوتابی ئ��ەم ب��وون و وەك رۆڵ��ەی خ��ۆی سەیری ك��ردون بۆ تەنها یەك جاریش ئاوڕێكی لێنادەنەوە و هەواری سەرێك ناكێشن بە چۆڵی دا.
ب����ارام ئ��ەح��م��ەد .ت��ەم��ەن ( )55س��اڵ دراوسێ دوكانی پاكیزە ئاماژەی بەوەكرد: ئ��ەم ئ��اف��رەت��ە م���اوەی ( )20س��اڵ��ە لەبەر نەخۆشی نەیتوانیوە بێتە دەرەوەی ماڵەكەی و بە تەنها لەماڵە چۆڵەكەی خۆی ژیان زۆر بەزەحمەت دەگوزەرێنێ و تەنها بۆ یەكجاریش كەس ئاوڕی لێنەداوەتەوە ،باسی ئ��ەوەش��ی ك��رد بەیانیەك كاتی ك��ردن��ەوەی دوكانەكەی گوێی لەهاوار و ناڵەی ئەم پیرێژنە بووە و كاتێك چووە ب��ەدەم ناڵەی ئەو ژن��ەوە سەیری ك��ردوە لەسەر قەرەوێڵە
فۆتۆ :دانیار
ئاسنەكەی كەوتووەتە خ��وارەوە و توانای ئەوەی نیە هەستێتە سەر پێكانی و ناچار لەژێر ئ��ازاردا دەینااڵند «ب��ارام ئەوەشی وت» كە من هەمیشە چ��اودێ��ری دەك��ەم كەسانێكی ك��ەش ل��ەم ن��اوە ل��ەدراوس��ێ و خاوەن دوكان ،رۆژانە خواردن و خواردنەوەی ب��ۆ دێ��ن��ن ،ب��ەاڵم لەراستیدا ئ��ەوە ئەركی حكومەت و رێكخراوە خێرخوازییەكانە كە بێن ب��ەدەم ه��اوارەك��ان��ی ئ��ەم ژن��ەوە كە بۆ یەكجاریش بە بەردەم ماڵەكەی دا گوزەر بكەی خەمێكی گەورە دات دەگرێ لەتاو
ه��اوار و ناڵە و تەنهایی ئەو ژنە تەمەن ( )73ساڵە. ك���اروان ك��ەری��م ،تەمەن ( )25س��اڵ بە ه��ۆی ئ��ەوەی كە دوك��ان��ی هەیە لەریزی ماڵی ئەم ژنە رۆژان��ە سەردانی دەك��ات، بەاڵم ئەم كوڕە الوە بەخەمێكی گ��ەورەوە باسی ل��ەوە دەك��رد بەهۆی بەسااڵچوویی ئەم ژنە زۆر خەڵك ناناسێ و كاتێك بتەوێت سەردانی بكەی پێت دەڵی «توخوا وازم لێبێنە چیت لێم دەوێ؟!» ی��ان كاتێك گفتوگۆی لەگەڵ دەكەیت فرمێسكەكانی بەخوڕ بەسەر موە سپیەكانی سەرو دەم و چاوی دادێتە خوارەوە و سەرسامت دەكات بۆ چەند ساتێك و دەت باتەوە بیری ئەو كاتەی كە ئەم ژنە بەسااڵچووە الو بووە.، زۆر ج���ار ق��س��ەی ل��ەگ��ەڵ ئ��ەك��ەم تەنها ئاواتی ئەو ئافرەتە بەسااڵچووە ئەوەیە كە بۆیەكجار بەنێو ش��اردا پیاسەیەك بكات، بەاڵم توانای رۆشتنی نەماوە و كەسێكیش نیە كە بێتە هاواری پاكیزە. سەبریە ئەسعەد ،تەمەن ( )45ساڵی دراوسێشیان وتی :ئەو ئافرەتە بەسااڵچووە ك���ە چ��ەن��د س��اڵ��ە ه��اوس��ێ��م��ان��ە و نزیكم ل��ەم��اڵ��ەك��ەی��ەوە ،وەك خ���ۆم ك���ەم ت��ا زۆر ه��اوك��اری دەك���ەم ،ب���ەاڵم ئ���ەوەش نیە كە بەردەوام چاودێری وردی بكەم و ئاگاداری بكەم ،چونكە ناتوانم هەموو كاتەكانی خۆمی بۆ تەرخان بكەم ،بەبروای من ئەوە كاری حكومەت و الیەنە پەیوەندیدارەكانە ك���ە ب��ێ��ن ب�����ەدەم ئ����ەم ژن�����ەوە و ب��ی��ب��ەن��ە خەڵوەتگەی پیران ی��ان شوێنێكی دیكە، ئەو تەنانەت ناتوانێ هەڵبستێتە سەرپێش ئیدی چۆن ئەتوانێت خزمەتی خۆی بكات بۆیە ئەوە ئیتر كاتی ئەوەیەتی كەسێكی باش و دڵسۆزانە ب��ەردەوام چاودێری بێت و خزمەتی ب��ك��ات ،داواك���ارم ك��ە الیەنی پەیوەندیدار زۆر بەزویی بێت بەدەم ئازارو ئێشی بەردەوام و تەنهایی ئەم ئافرەتە بێ هاودەمەوە.
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
9
ئا /ئاسۆ محەمەد
گەنجانی هەڵەبجە داوای كاردەكەن و دەیانەوێت لەشارەكەیاندا كەرتی تایبەت هەبێت تابتوانن كاری تێدا بكەن و بەشێكی تریش لەگەنجان دەڵێن دوای تەواوكردنی خوێندن دانەمزراندنمان پەیوەندی بە بێ پالنی حكومەتەوە هەیە و توێژەرێكی كۆمەاڵیەتیش رای��دەگ��ەی��ەن��ێ��ت بێكاری گ��ەن��ج��ان ت��وش��ی الدان���ی ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی دەكات. سامان حمەئەمین ،تەمەن ( )28ساڵ یەكێكە لەگەنجانی هەڵەبجە ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كێشەی سەرەكی شارەكەیان ب��ێ��ك��اری��ی گ��ەن��ج��ان��ە و وت��ی «كێشەی سەرەكی گەنجی هەڵەبجە بێكارییە بۆیە ژمارەیەكی زۆری��ان لەم ش��ارەدا بێكارن. ئ����ەوەش ب��ۆ ك��ەم��ت��ەرخ��ەم��ی ح��ك��وم��ەت دەگەڕێتەوە ،ئەگەر حكومەت هەلی كار بۆ گەنجان بدۆزێتەوە لەرێگەی كەرتی ت��ای��ب��ەت��ەوە ب��ە دڵ��ن��ی��ای��ی��ەوە ئ��ەو كێشەیە بەڕێژەیەكی بەرچاو كەم دەبێتەوە». س��ام��ان ،پێیوایە كە دەبێت حكومەت بەچاوێكی تر سەیری هەڵەبجە بكات ب��ەپ��ێ��ی ئ����ەوەی ق��ورب��ان��ی��ی��ەك��ی زۆری داوە ،جەختی لەمەكردەوە وتی «دەب��وو حكومەت بەچاوێكی ت��رەوە سەیری ئەم ش��ارە و گەنجەكانی بكردایە ،بەداخەوە
رۆژانە لەشەقامەكانی هەڵەبجەدا چەندین گەنج دەبینی بە بێكاری دەسوڕێنەوە. تەنانەت زۆرێك لەگەنجان كرێكاریشیان دەست ناكەوێت بیكەن». ژیان ،یەكێكی ترە لەو دەیان بێكارەی شارەكەی و خوێندنی زانكۆی تەواوكردوە و ئێستا بێكار لەماڵەوە دانیشتوە ،ئەوەش دەگێڕێتەوە بۆ بێبەرنامەیی حكومەت، ئەمەی پشتڕاستكردەوە و وتی «هۆكاری سەرەكی بێكاری ،نەبوونی بەرنامەیەكە لەالیەن حكومەتەوە بۆ ئەو گەنجانەی دوای تەواوكردنی قۆناغەكانی خوێندن ل��ەالی��ەن دام��ودەزگ��اك��ان��ی ح��ك��وم��ەت��ەوە سود لەتوانایان وەربگیرێت». ژی����ان ف���ای���ەق ،ت���ەم���ەن ()27س�����اڵ ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد حكومەتی هەرێم گ��ەن��ج��ان��ی پشتگوێ خ��س��ت��ووە و هیچ گرنگییەكیان پێنادات .وتی «لە كاتێكدا گەنج داینەمۆی هەموو شۆڕشێكە و هیچ شتێك بێ گەنج ئەنجام نادرێت، بۆیە ه��ی��وادارم حكومەتی هەرێم الیەك لەژیانی گەنجان بكاتەوە ،نەهێڵێت چیتر گەنجانی ئەم شار بێكاربن و چیتر وزەو توانای گەنجان بەفیڕۆنەڕوات». ژیان ،هێمای بۆ ئەوەشكرد ،شارەكەیان چ��ەن��دی��ن رێ��ك��خ��راوی ت��ێ��دای��ە ب��ەن��اوی گەنجانەوە ،بەاڵم هیچ یەك لەم رێكخراوەنە نەیانتوانیوە كەمێك لەنائومێدی گەنجان
نەجمەدین غواڵمی
لە كۆنسێرتەكانیدا چەند ئاوازێكی نوێ پێشکهش دهکات چهتر ل�����ەدوای گ����ەڕان����ەوەی ب���ۆ ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان ه��ون��ەرم��ەن��د ن��ەج��م��ەدی��ن��ی غ��واڵم��ی ل��ەدی��دارێ��ك��ی چ��ەت��ردا باسی ل��ەم��ەب��ەس��ت��ی گ���ەڕان���ەوەی ئ��ەم��ج��ارەی ك��رد ب��ۆ ب��اش��وری ك��وردوس��ت��ان و وت��ی: كۆمپانیای چەتر چەند كۆنسێتێكیان بۆ رێكخستوم ،مەبەست لەم كۆنسێرتانەش زیاتر زیندوكردنەوەی هەستی نەتەوەییە. میدیا زیانی بەهونەر گەیاندوە
فۆتۆ :رۆژنامهی چهتر
هونەرمەند كاركردنی لە (تەلەفزیۆنی ن���ەورۆز) بۆ چەند هۆكارێك گێڕایەوە و باس لەوە دەكات كە لەسوید كاتێكی فەراغی زۆری هەبووە ،سەرەرای ئەوەش ماوەیەكی زۆرە پەیوەندی هەیە لەگەڵ خ��ەب��ات��ی ب���اك���وری ك���وردس���ت���ان ب��ۆی��ە بەخۆبەخش ك��اری لەگەڵ ك��ردون وتی «ه��اوڕێ��ی��ان��ی ن���ەورۆز پێشنیاریان كرد ببم بەبێژەر منش پێم باش بوو بەهۆی ئ��ەوەی كە كاریگەرییەكم هەیە لەسەر میللەتەكەم ئێستا لەو ێ كاردەكەم». هونەرمەند ڕەخنە لە میدیای كوردی دەگ��رێ��ت و پێی وای��ە میدیای ك��وردی زیانی بە هونەر گەیاندوەوە لەبارەوە دواو وت��ی :ب��ەداخ��ەوە ئەمڕۆ ب��ازاڕی هونەر توشی سەر لێشێواوی بووە بەهۆی میدیا
كوردییەكانەوە ،زۆرك��ەم بایەخ بەهونەری خوێنی خۆیان دەفرۆشن و دایكەكان چۆن ڕەسەن دەدرێت هەتا لەزۆربەی كەناڵەكاندا سەردانی ڕۆڵەكانیان دەكەن لەزینداندا. بەرنامەی هونەری نەماوە ئەمە كاریگەری پەیامی بۆ خەڵكی باشور هەیە لەسەر هونەرو تەكنەلۆژیاش تاڕادەیەك زی��ان��ی��داوە ل��ەه��ون��ەرم��ەن��دان ،جگە لەمەش رایگەیاند كە ناوی كۆنسێرتەكە (باگوێ كۆمپانیایەك یان شوێنێك نیە لەكوردستان ل��ەئ��اوازی یەكێتی ن��ەت��ەوەی��ی بگرین) بۆ ێ زیندو كردنەوەی زیاتری هەستی نەتەوییە، ت��اه��ون��ەرم��ەن��دێ��ك س��اڵ��ی ج��ارێ��ك بەرهەم تۆمار بكات ،لەڕاستیدا ئەمە بۆتە هۆی وت��ی��ش��ی پ��ەی��ام��م ب���ۆ خ��ەڵ��ك��ی ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان ئ��ەوەی��ە ك���ەوا ئ��ەم دەس��ك��ەوت��ە كەمبوونەوەی بەرهەمی هونەرمەندەكان. بەخوێنی هەزاران شەهید گەشتۆتە ئەمڕۆ با ییپارێزن وڕێز لەسەروەری و واڵتەكەمان ئاوازی نوێ پێشکەش دەکات گ����ەڕان����ەوەی ئ��ەم��ج��ارەی ن��ەج��م��ەدی��ن��ی بگرن و سەرەڕای ئەمە نەیەڵین مافەكانیان غواڵمی بۆ باشوری كوردستان جیاوازە لە پێشێل بكرێت لەالیەن دەسەاڵتەوە ،لەهەمان جارەكانی ترو هونەرمەند وتی :لەڕێگەی كاتیشدا ڕێز لەدەسكەوتەكانیش بگرن ڕاستە هاوڕێیانی كۆمپانیای نالیاوە بانگێشت كەموكوڕی هەیە ،ب��ەاڵم ئێمە دوژمنمان ك��رام ب��ۆ ك��وردس��ت��ان و ت��وان��ی��م هاوڕێیانی زۆرە هەمیشە هەوڵیانداوە كە دووبەرەكی كۆمپانیای چەتر و رۆژن��ام��ەی چەتریش بخەنە ناو نەتەوەی كوردەوە. ببینم و ئ��ەوان بەتەمان چەند كۆنسێرتێكم رایگەیاند «دەبینم ئاوەرەكانی باكوری بۆ بكەن لەسلێمانی و هەولێر و كەركوك .ك��وردس��ت��ان لەكەمپی مەخمور دەژی��ن كە هونەرمەند مژدەی دا بە گوێگرانی لەم چەندین هونەرمەند كۆنسێرتی بۆ ك��ردون كۆنسێرتانەداچەندئاوازی نۆی و سرودێكی ئ��ای��ا خ��ەڵ��ك��ان��ێ��ك ه��ەس��ت��اون ك��ەس��ەردان��ی��ان ت���ازەی دان����اوە ل��ەوێ��دا پێشكەشی دەك��ات بكەن ،لەكتێكدا ئەمان بەهۆی خەباتی لەگەڵ چەند ئاوازێكی كۆنیش ،لەبارەی نەتەوایەتییەوە ئاوارە بوون». سرودە نوێیەكانیەوە غواڵمی وتی :سرودێكم ئامانجی هونەرمەند ل��ەم كۆنسێرتانەی هەیە بۆ كوردستان یەكەم جار لەدیاربەكردا وەك خۆی دەڵێت زیاتر بۆئەوەیە كەگۆرانی خوێندومە ،بەاڵم تۆمارم نەكردووە سرودێكی نەتەوەیی پێشكەش بكات و هەستی نەتەوەیی تریش بۆ ئەو زەخت وزۆرەی كە ئێران دژی نەمرێت و گەشە بكات و گەنجەكانی ئێمە ك��ورد دەی��ك��ات كە گەنجەكان ل��ەوێ چۆن بزانێت كە ئێمە چی ڕابردوویەكمان هەبووە.
كەم بكەنەوە. بەشێكی ت��ر ل��ەگ��ەن��ج��ان��ی هەڵەبجە پێیانوایە دوای ت��ەواوك��ردن��ی خوێندن بێكاری بۆ ئەوان بەواتای لە گۆڕنانی خەونەكانیان دێت. س��ەی��وان ئ����ازاد ،ت��ەم��ەن ( )23س��اڵ گەنجێكی ت��ری ش��ارەك��ەی��ە و جەختی لەمە ك��ردەوە و وتی «بێكاری گەنجان دوای تەواوكردنی قۆناغەكانی خوێندن لەگۆڕنانی ه��ەم��وو ئ��ەو خەونانەیە كە بەدرێژایی تەمەنی ئاواتی بۆ خواستووە ب��ۆی��ە گ��ەن��ج��ان��ی ئ����ەم ش����ارە ل��ەالی��ەن دەسەاڵتەوە یاری بەچارەنووسیان دەكرێت و بە نائومێدیش لە ئایندە دەڕوانن». س���ەی���وان ،ل�����ەوەش دوا و وت����ی :لە شارێكی وەك هەڵەبجە هیچ كەرتێكی تایبەتی تێدانیە ،گەنجان ك��اری تێدا ب��ك��ەن .ئ��ەم��ەش ب��ی��ك��اری ب��ەڕێ��ژەی��ەك��ی فراوانتر زیاتر كردووە ،بە بەراورد لەگەڵ ش��ارەك��ان��ی ت���ردا .پێشوایە بێكاری لەم ش��ارەدا پەیوەندی بەرێكخراوەكانەوە نییە كە :رێكخراوەكان هەریەكە و بۆ مەبەستێك دروست بوون .هیچ یەك لەو رێكخراوانە بۆ ئەو مەبەستە دروست نەبوون كە كار بۆ گەنجان بدۆزنەوە. ب���ەرپ���رس���ی ن����اوەن����دی ش��������ارەزووری رێكخراوی قوتابیانی كوردستان بێستون حمەساڵح ،لەمبارەیەوە بەچەتری راگەیاند
«بۆ سەرهەڵدانی هەر دیاردەیەك چەند ه��ۆك��اری��ك��ی ه��ەی��ە ،دی����اردەی بێكاری الوان ل��ەك��وردس��ت��ان ب��ەن��دە بەسیستەمی فەرمانڕەوای واڵت ،نەبوونی دەرفەتی كار و ئامادەنەبوونی الوان بۆ كاركردن». ناوبراو وتیشی «ئێمە وەك رێكخراوی قوتابی و خوێندكارییەكانی هەڵەبجە ت��ائ��ێ��س��ت��ا چ���ەن���دی���ن ب��ەی��ان��ن��ام��ەم��ان ب�ڵ�اوك���ردووەت���ەوە ئ��اراس��ت��ەی ه��ەری��ە كە ل��ەوەزارەت��ە پەیوەندیدارەكانمان ك��ردووەو س��ەرۆك��ای��ەت��ی ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی وەزی�����ران و ت��ەن��ان��ەت خ���ودی س��ەرۆك��ی حكومەت كە لە ( )3/16لەهەڵەبجە ئاراستەمان كرد داوای دامەزراندنی گەنجانی ئەم دەڤ��ەرەم��ان ك���ردووە ی��ان چەندین كەرتی ت��ای��ب��ەت ب��ك��رێ��ت��ەوە ب��ۆ ئ���ەوەی گەنجان ت��ێ��دا ك��ارب��ك��ەن .ئێمە ب�����ەردەوام دەب��ی��ن لەبەرگریكردن لەگەنجان تا ئەوكاتەی مافی سەرەتایی خۆیان وەردەگرن. ئاراس حەسەن ،توێژەری كۆمەاڵیەتی هێمای بۆ ئەوەكرد بێكاری یەكێكە لەو گرفتە گەوەرەیەی كە تووشی گەنجانی ئ��ەم ش��ارەب��ووە ،ئ��ەم��ەش ب��ۆ ب�ێ پیالنی حكومەت دەگڕێنێتەوە .وتی «بەڕاستی جێگەی سەرسوڕمانە ،ئەو هەموو گەنجە ل��ەم ش���ارەدا هەیە ،ب��ەاڵم حكومەت بیر لەوە ناكاتەوە سود لەوزەی ئەم گەنجانە وەرب��گ��رێ��ت .ل��ەرێ��گ��ەی دروس��ت��ك��ردن��ی
چەندین كەرتی تایبەتەوە كە تێدا وزەی گەنجان بخاتەكار». ئ��ەو ت��وێ��ژەرە كۆمەاڵیەتییە ئەوەشی خ��س��ت��ەڕوو «ب��ێ��ك��اری گ��ەن��ج��ان تووشی الدان دەك��ات لەكۆمەڵگا .ئ��ەم توێژەرە كۆمەاڵیەتییە بەشێكی ئەو بێكارییەی ك��ە ل��ە ش��ارەك��ەی��ان��دا ه��ەی��ە ب��ۆ خ��ودی گەنجان دەگڕێنێتەوە ،چونكە گەنجان خۆیشیان كەمتەرخەمن ل��ەدۆزی��ن��ەوەی ك��ار ،گەنجان تەنها دەیانەوێت لەالیەن حكومەتەوە دابمەزرێن ،ئەمەش لەمكاتەدا ئەم داواییان لەالیەن حكومەت جێبەجێ ناكرێت ،ئەمەش بێكاری زیاتر كردووە». س���ەرچ���اوەی���ەك ل��ەب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی پەروەردی هەڵەبجەی شەهیدەوە بەچەتری راگ��ەی��ان��د :تائێستا زی��ات��ر ل��ە ()400 دەرچ��ووی زانكۆ و پەیمانگاكان داوای دامەزراندنیان ك��ردوە لەبەڕێوەبەرایەتی پ����ەروەردەی هەڵەبجەی شەهید ،ب��ەاڵم پەروەردە لەتواناییدا نیە ئەم رێژە دەرچووە دابمەزرێنێت. ئ��ەو سەرچاوەیە وتیشی :ئ��ەم رێژەیە سااڵنە بەردەوام زیاتر دەبێت ،پەروەردەش ب��ەپ��ێ��ی پ��ێ��وی��س��ت��ی خ����ۆی دەرچ������ووان دادەم��ەزرێ��ن��ێ��ت ،وە دۆزی��ن��ەوەی ك��ار بۆ دەرچ��وو ك��اری وەزارەت���ی پ���ەروەردە نیە، بەڵكو پ����ەروەردە تەنها ئ��ەو دەرچ��ووان��ە دادەمەزرێنێت كە پەیوەستن بە پەروەردەوە.
«خۆپاراستن لەنەخۆشی پێست زۆر گرانە»
گەنجان و ژنان چۆن پێستیان دەپارێزن
دیداری /فەرهاد ئەحمەد
پێست گرنگی و بایەخی تایبەتی هەیە و ی��ەك��ەم خەتی ب��ەرگ��ری مرۆڤەكانە بۆ توشنەبوون بە نەخۆشی ،پسپۆڕێكی پێستیش پێیوایە پێست لەكوردستان بایەخی خۆی پێنادرێت ،ئامۆژكاری هاواڵتیانیش دەكات زیاتر س��ەوزەو میوە بخۆن و خۆیان بپارێزن لەگۆشت خواردن. چەتر :نەخۆشی پێست چییە؟
پێست لە واڵت��ی ئێمەدا گرنكی خۆیپ��ێ��ن��ەدراوە ل��ەگ��ەڵ ئ���ەوەش���دا ی��ەك��ەم خەتی پاراستنی مرۆڤە لەمیكرۆب و پلەی گەرمی و نەخۆشییەكان ،پێست ك��اری��گ��ەری هەیە لەپاراستنی م���رۆڤ و رێكخستنی پلەی گەرمی و بۆ جوانی دەوری گرنگ دەبینێت. نەخۆشییەكانی پێست زۆرن و هەندێكیان هەیە بۆماوەین و هەیانە بەهۆی شتەكانی دەرەوە توشمان دەب��ن و هەندێكیشیان هۆكارەكەی نازانین وەك سەدەف و بەڵەكی. چەتر :باوترین نەخۆشی لەكوردستان چ نەخۆشییەكە؟
باوترین نەخۆشی لەكوردستان و جیهانیشداپ��ێ��ی دەوت���رێ���ت ه��ەس��ت��ی��اری دوای ئەمیش نەخۆشی سەدەف دێت و دواتریش جۆرەكانی ت���ر ب���ەدوای���ان���دا دێت. چ���������ەت���������ر: ت��رس��ن��اك��ت��ری��ن نەخۆشی پێست چ جۆرێكە؟
ترسناك نییە ،ب��ەاڵم شێرپەنجەی تیایە ئەوە بەهاردا دەچینە بەر هەتاو لەبەهاردا و لەكاتی ل��ەه��ەم��ووی ترسناكترە ،هەندێك نەخۆشی سەیراندا خراپترین كاتە بۆ چوونە بەر هەتاو ترمان هەیە بۆماوەییە كە نەخۆشەكان دوای لەم كاتەدا زۆرترین زیانی هەیە. چەتر :بەكارهێنانی سابوون چەند جارێك لەدایكبوونیان دەمرن.
چەتر :بەكارهێنانی دەرمانی جوانكاری چ زیانێك بەپێست دەگەیەنێت؟
لەڕۆژێكدا زیانی بۆ پێست دەبێت؟
بۆ ئەو كەسانەی پێستیان چ��ەورە هیچزیانێكی ن��اب��ێ��ت ،ب���ەاڵم ب��ۆ ئ��ەو كەسانەی پێستیان وشكە زیانی دەبێت ،چونكە زیاتر پێستیان وش��ك دەك���ات���ەوە ،پێویستە بەپێی پێستەكان سابونەكە بگۆڕیت بۆ پێستی چەور سابونی وش��ك و بۆ پێستی وش��ك سابوونی چەور بەكاربێنی.
ئێستا خەڵكی بەگشتی مادەی ئەساسب��ەك��ار دەهێنن ئ��ەم م��ادەی��ە وەك ب���ۆدرە وای��ە ل��ە دەم���وو چ��او دەدرێ���ت ئەمە یەكێكە لەو دەرمانانەی زۆر بەكاردێت ،دەرمانی تر هەیە دژی پیری و دژی هەتاوە و دژی چرچی دەم و چ��اوە ،ب��ەاڵم ئەم دەرمانانە بەشێكیان چەتر :زیادبوونی موی دەم و چاو لەژنان زیان بەخشن بە تایبەتی لە واڵتێكی ئێمە كە چەند مانگێك گەرمە و تیشكی خۆر بەهێزە ،پەیوەندی بەنەخۆشی پێستەوە هەیە؟ زی��ادب��وون��ی م��وی دەم و چ��او لەژناندادەب��ێ��ت ئ��ەو دەرم��ان��ان��ە بەكاربهێنین هەندێك تایبەتمەندی هەبێت بۆ ئێرە گونجاو بێت لە هۆكاری زۆری بۆ ماوەییە ،هۆكاری تری واڵتان كە دەرمان دروست دەكرێت بەپێی كەش تێكچوونی هۆرمۆنە و هەندێك دەرمانیش و هەواكەی خۆیان دروستیان كردووە تا زیان هەیە بەكاری بهێنن مویان زیاد دەكات الی بەخش نەبێت ،بەاڵم الی ئێمە ئەم شتە نەكراوە و ئێمە بەگشتی ژنان موی زۆرە. چەتر :بەكارهێنانی دەزو بۆ البردنی موی دەرمانەكانمان هەمووی لەدەرەوە دێت بەشێكیان دەم و چاو زیانی هەیە؟ لەگەڵ هەوای ئێمەدا ناگونجێت بۆیە ئەوەی لەزۆربەی دنیادا بەكاری دەهێنن زیانیبەكاری دێنێت زیانی پێدەگەیەنێت. ئەوەیە موەكان رەقتر و بەقەوەت تری دەكات چەتر :جۆری پێستی مرۆڤ دەور دەبینێت هەندێكجار لەوانەیە برینی بچوكیش دروست لەتوشبوون بە نەخۆشی؟ بێگومان ئێمە پێستمان بەگشتی جەورە و بكات.چ��ەت��ر :ئ��ەو ك��ەس��ان��ەی ك��ە ب����ەڕۆژون بۆ گەنم رەنگە ،پێستی چەور لەگەڵ ئەم كەش پاراستنی پێستیان چیبكەن؟ و هەوایە ناگونجێت لەبەر گەرما و تۆز و پێویستە خۆیان لەگەرمای زۆر بپارێزنخۆڵ ،ئێمە شوێنەكەمان بەرزە تیشكی خۆر كرێمی بەر هەتاو بەكاربهێنن سابونی چەور زیاتر كاریگەری دەبێت لەسەرمان ،پێستی بەكاربهێنن كە بەربانك دەكەنەوە زۆر گوێنەدەنە چەور بەگشتی باشە ،بەاڵم بۆ ئەم جەوەی خواردنی گۆشت و زیاتر میوە و سەوزە بخۆن. ئێمە نابێت. چەتر :بۆ خۆپاراستن لەنەخۆشی پێست چەتر :تیشكی خۆر تەنها زیانی هەیە بۆ پێست؟
نەخۆشیپ��ێ��س��ت تیشكی خۆر یەكەم زیان بەخشە بۆ پێستز ۆ ر هەرچەندە سودیشی هەیە ،بەاڵم ئەم هەتاوە زۆر زی��ان بەخشە بەتایبەتی لەمانگەكانی ش��ەش و ح���ەوت و ه��ەش��ت .تیشكی خۆر لەبەهاردا زیانی زۆرت��رە ،بەاڵم ئێمە لە
پێویستە چی بكەین؟
خۆپاراستن لەنەخۆشی پێست زۆر گرانەخەڵكمان هەیە مێشولەیەك گازی لێدەگرێت لەشی هەمووی دەبێت بەلیرك ئێمە كاتێك دەچین بۆ سەیران دەچینە بەر هەتاو دەچینە ناو ئ��اوەوە ئەمانە هەمووی زیانی بۆ پێست هەیە.
دانەمەزراندن و نێرگەلەكێشان لەزەمەنی ئێستادا و لەناو بارام سوبحی كۆمەڵگەی ك��وردەواری��دا دەس����ت ب���ۆ ه����ەر ب����وار و الیەنێكی ژیان دەبەین پڕە لەكێشە و گرفت، بەشێوەیەكی گشتی دەتوانین بڵێین بوارێكی ێ كێشە نەماوەتەوە .رەنگە وێناكردنی ژیان بەب ێ كێشە زیاتر وێناكردنێكی خەیاڵی ژیانێكی ب بێت ،ئەگینا ژیانو كێشە لەئێستادا وەك دوو رووی یەك دراویان لێهاتووە ،بەاڵم گرفتەكەی كۆمەڵگای كوردی ئەوەیە ،كێشەكان ئەوەندە كەڵەكەبوون ،بوونەتە قەیران .كاتێكیش دەست بۆ چارەسەركردنی قەیرانەكان دەبەین ،لەبری گ��ەڕان��ەوە بۆ بنجو بناوانی كێشەكان ،ئەوا بەشتێكی رووك��ەش دەمانەوێت چارەسەری بكەین ،ئەمەش لەبری چ��ارەس��ەر ،كێشەی دیكە دەخوڵقێنێت. بەسەرنجدانێكی خێرای ئەو رێگەچارانەی لەماوەی رابردودا بۆ بنەبڕكردنی قەیرانەكان گیراونەتەبەر ،دەگەینە ئ��ەو دەرەن��ج��ام��ەی رووك���ەش جێگەی بناغەی گ��رت��ووەت��ەوە و زۆرج��ار ریكالم و كەشخەییو خۆدەرخستنو خۆبردنە هاوتای كۆمەڵگاكانی دیكە ،بووەتە رێگەچارە ،كە لەبنەڕەتدا ئ��ەوە كێشەكەی قوڵتركردووەتەوە. ت��ەم��اش��اك��ەن خ��ول��ی پ��ێ��ش��ووی پ��ەرل��ەم��ان یاسای قەدەغەكردنی جگەرەكێشانی دەركرد، ب���ەاڵم پ��رس��ی��ارەك��ە ئ��ەوەی��ە ئ��ای��ا ئ��ەو ب��ڕی��ارە ێ جێگەی خۆی تاچەند جێبەجێكراو تاكو گ��رت؟ ئێستاش وەزی��ری نوێی تەندروستی بۆ ئ��ەوەی خۆی وەك خەمخۆری گەنجانو كۆمەڵگەی ك��وردی دەربخات ،هەڵمەتێكی ب���ۆ ب���ەرەن���گ���ارب���وون���ەوەی ن��ێ��رگ��ەل��ەك��ێ��ش��ان دەستپێكردووە .لەكاتێكدا ه��ەر ئ��ەم وەزی��رە بەئێستاشەوە ئامادەنییە ب���ەدەم داخ���وازیو داواكاری رێكخراوەكانی گەنجانو كۆمەڵگەی مەدەنییەوە بێت ب��ۆ ك��ەم��ك��ردن��ەوەی نرخی عیادەكان .لەالیەك نرخی عیادەكان گیرفانی خەڵكی دام���او و بەشمەینەتی ئ��ەم واڵت��ە دەڕوتێنێتەوە و لەالیەكی دیكەوە وەزیر دەبێتە خەمخۆری كۆمەڵگا و گەنجان بۆ ئەوەی لەزیانەكانی نێرگەلە بەدووربن! ئەمە تەنها وەك نمونەیەك باس دەكەم .كە دەڵێم بەشێوەی رووك���ەش و چاولێكەری بڕیاری چارەسەر دەدەرێ���ت ،مەبەستم ئ��ەوەی��ە :لەسنورەكانەوە جگەرەو نێرگەلە بە كەمالی ئیسراحەت دێتە ناو هەرێمی كوردستانەوە ،حكومەت مۆڵەت بە كۆمپانیاكانی هاوردەكردنی ئەو مادانە دەدات ،هەر حكومەتیش مۆڵەتی كاركردن بە دوكان و كافتریاكان دەدات ،كەچی لەمالوە هەڵمەتی بەرەنگاربوونەوەی بۆ رێكدەخات! ێ قەدەغەكردنی هاتنەناوەوەی هەر ج��ار مادەیەك لەسنورەوە بۆ خۆی گرفتە ،ئەوكاتە دەبێتە هۆی ئ��ەوەی ئەو مادانە زۆر بەنرخ بنو گەنجان عەوداڵی بن .چارەسەر ئەوەیە خەڵكی خۆیان بگەنە ئەو بڕوایەی ئەو مادانە بەكارنەهێنن .چ حكومەتو چ رێكخراوەكانی گەنجان و كۆمەڵگەی مەدەنی هەڵمەتی هۆشیاركردنەوە ئەنجام بدەنو بەكارهێنەرانی رازی بكەن و ب��ڕوای پێبهێنن ئ��ەو مادانە ێ ب��ەدوور بگرن، بەخراپ بزانن و خۆیانی ل واتە دەبێت بڕیار لەناخی كەسەكانەوە بدرێت، نەوەك بڕیار لەهەڵمەتێكی میدیایی رووكەشەوە سەرچاوە بگرێت. ێ دەس���ت���ووری وەك ل��ەك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ەك��ی ب � كوردستاندا ،بەبۆچونی من گرفتی سەرەكی ن��ەب��وون��ی دەس���ت���وورە .ه��ەن��گ��اوی یەكەمی چ��ارەس��ەرك��ردن��ی كێشەكانیش بریتییە لە ن��ووس��ی��ن��ەوەو پ��ەس��ەن��دك��ردنو جێبەجێكردنی ێ دەس��ت��وور، دەس��ت��وور .چونكە واڵتێك بەب واتە واڵتێك كە مرۆڤ وەك مرۆڤ تیایدا تەماشا ناكرێتو كۆمەڵێك پ��ێ��وەرو نەریت شوێنی یاساكان دەگرنەوە .ئەگەر دەستوور نوسرایەوەو دامودەزگاكان رێكخرانو ئەركو مافی هەر تاكێك لەسەرۆكەوە تا منداڵێكی س���اوا دی��اری��ك��را ،ئ��ەوك��ات��ە دەت��وان��ی��ن دەس��ت بەچارەسەركردنێكی بنچینەییو راستەقینەی كێشەكان بكەین .دەب��وو حكومەتیش بیر لە دام��ەزران��دی گەنجانیش بكاتەوە تاكو لە بێكاریدا روونەكەنە كافتریاكان دەستنەدەنە نێرگەلە كێشان.
بەرمیلە بارووتەكەی عێراق بەرەو تەقینەوە دەچێت نوسینی :تۆماس هۆڵبرۆك و :بەختیار ئیبراهیم
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
10
کورد لهمیدیا جیهانیهکاندا
كوردستانی عێراق پێویستی بەهێزی ئەمریكییە
(ری��������چ��������ارد ه������ۆل������ب������رۆك) ك��ە دیبلۆماتی خانەنشینكراو و باڵیۆزی وی�لای��ەت��ەی��ەك��گ��رت��ووەك��ان��ی ئ��ەم��ری��ك��ا ل��ە ن��ەت��ەوەی��ەك��گ��رت��ووەك��ان ل��ەس��ەردەم��ی حكومڕانی بیل كلینتۆندا ،ل��ەب��ارەی دواگۆڕانكارییەكانی ئەگەری هێرشی ت��ورك��ی��ا ب��ۆس��ەر ك��وردس��ت��ان��ی ع��ێ��راق، وتارێكی لەرۆژنامەی (واشنتۆن پۆست) دا باڵوكردەوە. لەم وتارەدا ،هۆلبرۆك ئاماژەی بۆ ئەوە ك��ردووە :پێویستە ویالیەتەیەكگرتووەكانو هاوپەیمانەكانی بۆ ڕێگەگرتن لە هێرشی توركیا بۆسەر خاكی هەرێمی كوردستان، هێزێكی ئاشتیپارێزی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی لە كورستانی ف��ی��دراڵ��دا جێگیر ب��ك��ات تا لەنێوان هەردووكیاندا ڕۆڵ��ی ئاشتەوایی بگێڕێت ،چونكە ئەم هێرشە هێندەیتر كێشە سیاسییەكانی ناوچەكە ئاڵۆزتر دەكات. ه����ەروەه����ا ل����ەدرێ����ژەی وت���ارەك���ەی���دا نوسیویەتی :ئەگەرچی توركیا لەژێرناوی پرۆسەی لەناوبردنی پارتی كرێكارانی كوردستان ( )PKKخ��ۆی ئامادەباش ێ زیان ك��ردووە ،بەاڵم لەهەقیقەتدا دەی��ەو بە ئەزموونی فیدراڵی كوردەكانی باكوری ع��ێ��راق ب��گ��ەی��ەن��ێ��ت .ئ��ەم��ەش هەرگیز ل��ەب��ەرژەوەن��دی ویالیەتەیەكگرتووەكانی ئەمریكادا نییە كە لەئاست ئەم مەسەلەیەدا بێدەنگ بێت.
ئەنقەرە داوای چەكدانانی PKKدەكات ئاژانسی ( )AFPڕاپۆرتەهەواڵێكی لەسەر دواتێڕوانینی ئەنقەرە بۆ چەكدانانی پارتی كرێكارانی كوردستان ()PKK ب�ڵ�اوك���ردەوە ،تەنها چ��ەك ب��ەدواچ��ارەی بنەبڕكردنی كێشەی كورد دەزانێت. ل���ەم ڕاپ����ۆرت����ەدا ه���ات���ووە «ئ��ەن��ق��ەرە دوای چەندین كۆبوونەوە لەگەڵ چەند چاودێرێكی سیاسی و جەنەڕاڵەكانی سوپا ،گەیشتوونەتە ئ��ەو دەرەنجامەی كە هیچ ڕێگاچارەیەكی ئاشتیانە بۆ چارەسەری کێشەی كورد نەگیردرێتەبەر، بەڵكو سەرەتا ه��ەوڵ بدرێت لەڕێگەی م���وج���ام���ەل���ەوە ه���ەوڵ���ی چ��ەك��دان��ان��ی گەریالكانی پارتی كرێكارانی كوردستان ( )PKKبدەن». ل��ەم راپ���ۆرت���ەدا ه��ات��ووە «ئۆجەالنی س����ەرۆك����ی زی���ن���دان���ی���ك���راوی پ��ارت��ی ك��رێ��ك��اران��ی ك��وردس��ت��ان ()PKKی����ش، لەڕێگەی پارێزەرەكەیەوە داوای بەئاشتی چ���ارەس���ەرك���ردن���ی ك��ێ��ش��ەی ()PKK دەك��ات ،داوا دەك��ات كە ئەگەر ئەنقەرە بەشێوەیەكی جددیو دڵسۆزانە بەدەنگ داواكارییەكانی گەلی ك���وردەوە هات، ئ����ەوا پێویستە چ���ەك ل��ەب��ەرام��ب��ەری��دا بەكارنەهێنرێت». هەروەها ئەم ڕاپۆرتە دەڵێت «ئۆجەالن وتویەتی ئەگەر ئەم مەسەلەیە چارەسەر بكرێت ،ئ��ەوا چیتر خوێن ناڕێژرێت، ئەمەش بەندە بە هەڵوێستی توركیاوە لەبەرامبەر چارەسەركردنی كێشەی گەلی كورد .ئەگەر توركیا هەنگاوی باش لەم رێگەیدا بنێت ،ئ��ەوا چەكدارەكانمان لە توركیا و عێراق لە قۆناغەكانی دواتر چەك دادەنێن ،پێشمەرجی ئەم مەسەلەیەش بەندە بە دیموكراتیزەبوونی دەوڵەتی توركیاوە. ێ لەڕێگەی ئەمریكا ،ئێران توركیا ناتوان و سوریاوە ( )PKKلەناوبەرێت» شایانی باسە لەدوای هەڵگیرساندنی شۆڕشی ك��وردەك��ان لە ئابی ()1984 ل��ەت��ورك��ی��ا ،تائێستا ن��زی��ك��ەی ()38 هەزاركەس كوژراون.
دەوڵەتی عێراق جەخت لەسەر پرۆژەیەك دەكاتەوە بۆ ناردنەوەی هەزاران كەس لەو ع��ەرەب��ان��ەی لە چ��وارچ��ێ��وەی بەرنامەی تەعریبی س��ەدام حسێندا هێنرابوون بۆ دەرك��ردن��ی كوردەكانی ش��اری كەركوك، بڕیاریشە ئەم عەرەبانە لەناوچەی بەنەوت دەوڵەمەندی كەركوكەوە بۆ شوێنێكیتر بگوێزرێنەوە. ئ��ەگ��ەرچ��ی ل��ەب��ارەی ئ��ەم پ��رۆژان��ەوە ئەگەرێكی زۆر بۆ جێبەجێكردن یاخود پەراوێزخستنی ه��ەی��ە ،ب��ەاڵم یەكەمین دژای��ەت��ی ن��ەك ل��ەالی��ەن پ���ارتو گ��روپ��ە ناوخۆییەكانی عێراقەوە بەڵكو لەالیەن بەرپرسانی بااڵی ئەنقەرەوە خرایەڕوو. توركەكان لەو بڕوایەدان جێبەجێكردنی ئ��ەم پ��رۆژەی��ە پێكهاتەی دانیشتوانی كەركوك بەقازانجی كوردەكان دەگۆڕێت كە ئەم مەسەلەیەش دەتوانێ ببێتەهۆی فۆرمەڵەبوونی قۆناغێكی نوێی قەیران لەسەر ناوچە كوردنشینەكانی كوردستانی عێراق لەنێوان بەغدادو ئەنقەرەدا. دان���ان���ی پ�����رۆژەی ش��وێ��ن��گ��ۆڕك �ێی عەرەبەكانی نیشتەجێی كەركوك لەالیەن ئهمریکا پشت له ههقیقهتی کهرکوک دهکات وەزیری دادی عێراقەوە ڕاگەیەندرا ،بەاڵم دوای بڕیارەکە دەستی لەكاركێشایەوە ،نەوتی جیهانی لەخۆگرتووە ،پێویستە ع���ێ���راق ك���ە پ���ارێ���زگ���اك���ان���ی ه��ەرێ��م��ی ت���ائ���ێ���س���ت���اش ه���ەوڵ���ێ���ك���ی ئ����ەوت����ۆ ب��ۆ بەجۆرێك بەڕێوەببردرێت كە پێكهاتەی ك��وردس��ت��ان ل��ەخ��ۆدەگ��رێ��ت .ل��ەس��ەردەم��ی یەكالكردنەوەی چارەنووسی كورد لەئارادا ن��ەت��ەوەی��یو ك��ل��ت��وری��ی��ە م��ێ��ژووی��ی��ەك��ەی شكستی فەرمانڕەوایی س��ەدام��ەوە واتا نییە. ل��ە نزیكەی ح��ەوت س��اڵ لەمەوپێشەوە بپارێزرێت. سەركردەكانی گروپە ئۆپۆزسیۆنەكانی ج���ەالل ت��اڵ��ەب��ان��ی س����ەرۆك ك��ۆم��اری دەی����ان ه����ەزار ك����ورد ك��ە س��ەردەم��ان��ێ��ك عێراق نیگەرانن لە ئەگەری بەرزبوونەوەی ك���وردی ع��ێ��راق پێشنیازی ب��ۆ رەج��ەب ن��ی��ش��ت��ەج�ێی ك���ەرك���وك ب����وون ،ب��ۆ ئ��ەم توندوتیژییە نەتەوەییو مەزهەبییەكان لە ت��ەی��ب ئ��ەردۆغ��ان��ی س����ەرۆك وەزی��ران��ی ش���ارەی خ��ۆی��ان گ��ەڕاون��ەت��ەوە .پێدەچێ عێراقدا ،چونكە توندبوونی ناكۆكییەكانی توركیا ك��ردب��وو ك��ە لەپێناو نەهێشتنی ئێستا ك��وردەك��ان زۆری��ن��ەی دانیشتوانی نێوان ئەهلی سوننە و شیعەو كورد لەم ن��ی��گ��ەران��ی��ی��ەك��ان��ی ئ��ەن��ق��ەرە ،لیژنەیەك كەركوك بن ،پێدەچێ لە ڕاپرسی ئایندەدا واڵت����ەدا ل��ە ئ��ەن��ج��ام��ی جێبەجێكردنی لەالیەن توركیاوە بۆ كەركوك بنێردرێت بۆ یەكالكردنەوەی چارەنووسی كەركوك، ئ��ەم پ��رۆژەی��ەوە ب��ەرەو تەقینەوە دەچێت .تا لەنزیكەوە شایەتحاڵی ئاڵوگۆڕەكانی كوردەكان بەئاسانی دەنگ بەدەستبهێنن. بەپێی تێڕوانینی هەندێ چاودێر، ت��ورك��ی��اش ل���ەالی���ەن خ���ۆی���ەوە ڕەخ��ن��ەی ئەم ناوچەیە بێت .ئ��ەردۆغ��ان پێشوازی ل��ە پ��رۆس��ەی ب��ەرف��راوان��ب��وون��ی كۆچی ل��ەم پێشنیازە ك��ردو ڕایگەیاند لەالیەن لیژنەی دەوڵەتی عێراق لەكۆبوونەوەكانی ڕاب��ردوودا ڕەزامەندی لەسەر ڕاسپاردەی ك��وردەك��ان لە ناوچەكانی کوردستانەوە ئەنقەرەوە شرۆڤە دەكرێت. بەرەو كەركوك گرتبوو ،ئەم هەنگاوەی بە شاری دێرینی كەركوك كەمینەیەكی ی��ەك��ێ��ك ل���ەو گ��روپ��ان��ە دەرب���ڕی���ب���وو كە گۆڕینی پێكهاتەی دانیشتوانی ئەم شارە گ����ەورەی ت��ورك��م��ان��ی ل��ەخ��ۆگ��رت��ووە كە پێشنیازی ئەوەی كردبوو ئەو عەرەبانەی بەقازانجی كوردەكان بەرلە بەڕێوەچوونی ل����ەڕووی ن��ەت��ەوەی��ی��ەوە پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ی ل���ە ت���ەم���م���وزی ()1968ەوە ل��ەالی��ەن ڕاپرسی كۆتایی س��ەب��ارەت بە ئایندەی نزیكیان لەگەڵ توركیادا هەیە ،كەركوك ڕژێمی سەدام حسێنەوە لەناوچەكانیتری ئەم شارە هەژمار كردبوو ،ئەنقەرە دەڵێت كەوتووەتە خوار هێڵی سنوریی ناوچەی عێراقەوە بەرەو كەركوك نێردراون ،دوای كەركوك كە بەڕێژەی ()%6ی ئەنباری س��ەرب��ەخ��ۆی كوردنشینی كوردستانی ق��ەرەب��ووك��ردن��ەوەی��ان بگەڕێنەوە بۆ زێدە
ڕەسەنەكەی خۆیان .چاودێران سەبارەت بە بارودۆخی كەركوك جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە ئەم شوێنگۆڕكێیە ئازادانەیەو ئ��ەوان��ەی ك��ە ح��ەز ب��ە چ���وون���ەدەرەوە لە ك���ەرك���وك ب��ك��ەن ( )15ه����ەزار دۆالرو زەوییەكی قەرەبوو وەردەگرن. ك��اری��گ��ەری��ی ت��ەع��ری��ب ،وات����ا دەی���ان ه����ەزار ك����وردو ن���اع���ەرەب ك��ە ل��ە چ��وار دەی��ەی راب��ردوودا بەهۆی جێبەجێكردنی بەرنامەی بەعەرەبكردنی كەركوك لەالیەن ڕژێ��م��ی ب��ەع��س��ی ع��ێ��راق��ەوە ل���ەم ش��ارە دەرپەڕێندراون .لەبری ئەوان ،عەرەبەكانی الیەنگری دەوڵەت لە كەركوك نیشتەجێ ك��راون ،بەاڵم دوای هێرشی هاوپەیمانان بەسەركردایەتی ویالیەتە یەكگرتووەكان ب���ۆس���ەر ع���ێ���راق ل���ە م��ان��گ��ی ئ����ازاری س��اڵ��ی ()2003دا ،پ��رۆس��ەی كۆچی كوردەكان بەرەو كەركوك پێچەوانە بۆوە. زۆری��ن��ەی ئ��ەو ك��وردان��ەی ب��ۆ ك��ەرك��وك گ��ەڕان��ەوە شوێنێكیان بۆ نیشتەجێبوون
فۆتۆ :ئینتەرنێت جگەلە پ��ارك��ەك��انو بینا دەوڵەتییەكان دەس��ت نەكەوت .هەندێك هەوڵیان دا بە دەرپەڕاندنی عەرەبەكان لەو خانووانەی ك��ە س��ەردەم��ان��ێ��ك موڵكی خ��ۆی��ان ب��ووە، م��اڵ و موڵكەكانی خ��ۆی��ان س���ەرەڕای دژایەتییە توندەكانی سەركردە سوننەكانو سیاسەتمەدارانی شیعە وەربگرنەوە. ئەم نیگەرانیە لەئارادایە كە ڕاپرسی ئایندە بە سپاردنەوەی كۆنتڕۆڵی كەركوك بەكوردەكان ،بەرەیەكی نوێی توندوتیژی لە عێراقدا بێتەئارا كە دوای داگیركردنی ئەم واڵتە هاتووەتەئاراوە. ل���ەم���اوەی ح���ەوت س��اڵ��ی ڕاب�����ردوودا ( )650,000ه��ەزار ك��ورد كۆچیان بۆ كەركوك كردووە كە لەئەنجامدا پێكهاتەی دانیشتوانی شارەكە بە قازانجی كوردەكان گۆڕاوەو ڕاپرسی ئایندە دەچێتە ژێرباری ئەم گۆڕانكارییانەوە. سەرچاوە :رۆژنامەی (لۆس ئەنجلس تایمز)
پەیامی قامیشلی بۆ دیمەشق ..رەتكردنەوەی ستەم لەكورد نوسینی :ئادگار ئەیۆت و :سامان عوسمان
شكستو پ��ەراوێ��زك��ەوت��ن��ی سیاسییانەی ك��ەم��ی��ن��ەك��انو ح��زب��ە ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ەك��ان لە سوریاو بایكۆتكردنی نوێنەرانی پەرلەمانو ڕەخنەكانی ویالیەتەیەكگرتووەكانی ئەمریكا ل��ەه��ەم��ب��ەر ڕاپ���رس���ی ن��ادی��م��وك��راس��ی��ان��ەی حكومەتی س��وری��ا ،ل��ەڕی��زی مەسەلەكانی ئێستای واڵتی سوریادان. ك��وردەك��ان لەڕیزی ئ��ەو كەمینانەدان كە سوریا لە بوونی مافی هەڵبژاردن بێبەشی كردوونو لە مافی هەڵبژاردنەكان پەراوێزی خستوون .حكومەتی حزبی بەعس لەمپەری لەبەردەم مافی دیموكراسیانەی ئۆپۆزسیۆنو گ��روپ��ە ن��ەی��ارەك��ان��دا دروس����ت ك�����ردووە كە دیارترینیان ك��وردەك��ان��ن ك��ە زۆری��ن��ەی��ان لە ڕوان��گ��ەی سیاسییەوە دووچ����اری شكست بوونەتەوەو پەراوێز خراون ،وەك هاواڵتی پلە دوو ڕەفتاریان لەگەڵدا دەكرێتو لە مافە س��ی��اس�یو میللییەكانیان ب��ێ��ب��ەش ك���راون. دەرەن��ج��ام��ی ه��ەڵ��ب��ژاردن لە سوریا هەرگیز جێگەی س��ەرس��وڕم��ان نین ،چونكە ڕۆڵی بەرجەستەی حزبی بەعس لە دەستوری ئەم واڵتەدا نوسراوەو لەو لیستەی كە ئەوان بۆ ئەنجومەنی نوێنەران ئامادەیان كردبوو ،تەنها ئەو كاندیدانە پەسەند كرابوونو سەربەخۆیی تەواویان پێبەخشرابوو كە الیەنگری توندی رژێ��م �نو ب��ەت��ون��دی پشتیوانی ل��ە پ���رۆژەو بەرنامەكانی ئەم دەوڵەتە بكەنو ملكەچی ب��ن ،ئ��ەم��ەش ل��ەب��ەر ه��ەن��گ��اوی ت��ەواوەت �یو ئ��اش��ك��رای حزبیانەیە ك��ە ل��ە دی��دی بەشار ئەسەدەوە رەهەندێكی یاساییو مەشروعی ه���ەی���ە ،ب���ەج���ۆرێ���ك ك���ە ب���ەش���ار ئ���ەس���ەدی س��ەرۆك��ی ئێستای دەوڵ����ەت ،ڕەهەندێكی یاساییو مەشروعی داوەت��ە ئەو كەسانەی
کوردانی سوریا بهئاشتی داوای ماف دهکهن
كە لە هەڵبژاردنەكاندا وەف��اداری دەوڵەتن. ئەو گروپانەی نەیاری پەرلەمانی سوریاش بن (بۆنمونە كوردەكان) لە مافی یاساییو شەرعی خۆیان بێبەش كراون. ماوەیەك لەمەوپێش ویالیەتەیەكگرتووەكانی ئەمریكا ،بەشار ئەسەدی خستەژێر ڕەخنەوە
بەهۆی كۆتوبەندكردنی توندانەی خەڵك لە گروپە نەیارەكانی ڕژێمەوە بگرە تادەگاتە كەمینە نەتەوەییو مەزهەبیو چینوتوێژە ج���ۆراوج���ۆرەك���ان ل��ە س���وری���ادا (ل���ە مافی ڕاشكاوانەو ڕوونی بڕیاردانەوە لە سیستەمی سیاسیو هەروەها لە بەشداری سیاسیدا).
فۆتۆ :ئینتەرنێت
هیچ چ��اوەڕوان��ی��ی��ەك ل��ە ئۆپۆزسیۆنی ناوخۆی واڵتەكە ناكرێت ،ئەوان هێندە رۆڵیان ل��ەگ��ەم��ەك��ەدا نییە .ل��ەم ن��ێ��وان��ەدا ()13 ح��زب��ی س��ەرب��ەو ك���وردە س�ێ ملیۆنەی ئەم واڵتەی تێدایە كە هەرچۆنێك بێت لەڕووی س��ی��اس��ی��ی��ەوە چ��االك��ی دەك����ەن .ك��وردەك��ان
ل��ە واڵت��ێ��ك��دا دەژی����ن ك��ە وەك ب��ەش��ێ��ك لە میللەتێكی ( )19ملیۆن عەرەب هەژمار كراونو لەمافە شەرعیو یاساییەكانی خۆیان بێبەش ك��راون ،زمانەكەیان قەدەغە ك��راوەو لە ڕووی كاركردنەوە لەنزمترین ئاستدان. ب��ەڕێ��ژەی ()80%ی ئ��ەو ك��وردان��ە ل��ەو ناوچانەدا دەژین كە ئابوری نیشتیمانەكەیان ل��ەڕێ��گ��ەی چ��االك��ی��ی��ە ك��ش��ت��وك��اڵ��ی��ی��ەك��انو ئ������اژەڵ ب���ەخ���ێ���وك���ردن���ەوە داب���ی���ن دەب���ێ���تو بەڕێژەی ()20%ی ك��وردەك��ان بە كاری وردەفرۆشیو كارە دەستییەكانەوە سەرقاڵی كاركردنن .نزیكەی ( )350,000كەسیان لە مافی هاواڵتێتی بێبەش كراون .بەپێی ڕاپۆرتەكانی ( )Gfbvكوردەكان ژمارەیان پتر ل��ە دوو ملیۆنەو نزیكەی ()12% ی ك��ۆی دانیشتوانی س��وری��ا پێكدەهێنن. ئ��ەوان لە ناوچەكانی ب��اك��وری ئ��ەم واڵت��ەو لە دەوروبەری جەزیرەو كوبان (عین العرب) كە لە باكوری خۆرهەاڵتی ئەلپۆو هەروەها لە بەشی باكوری خۆرهەاڵتی پارێزگای جیزەدان و كورداغ (عەفرین) نیشتەجێن. لەگەڵ سەربەخۆیی سوریاو ڕژێمە یەك ل���ەدوای ی��ەك��ەك��ان��ی��ی��ەوە ،نكۆڵی لەبوونی كوردەكانو زێدەكەیان ك��راوەو ناسنامەكەیان ك��ەوت��ۆت��ە ب����ەردەم م��ەت��رس��ی��ی��ەوەو پ���رۆژەی ت��ەع��ری��بو ت���وان���دن���ەوەی ن��ەت��ەوەی��ی��ان��ەی��ان ل���ەه���ەم���ب���ەردا پ��راك��ت��ی��زە ك�����راوە .ب��ەه��ۆی ل��ەب��ەرچ��اون��ەگ��رت��ن��ی م��اف��ە زم���ان���ەوان���یو كلتورییو كۆمەاڵیەتی ك��وردەك��ان لەالیەن ڕژێ��م��ی س���وری���اوەو پ���رۆس���ەی زی��ادب��وون��ی داخ��وازی��ی��ە ن��ەت��ەوەی��ی��ەك��ان��ی ك��وردەك��ان لەم واڵت����ەدا ،ل��ە ك��ۆب��وون��ەوەو كۆنفرانسەكاندا س��ی��اس��ەت��ی ی��ەك��ێ��ت��ی ئ���ەوروپ���او سیاسەتی دەرەوەی ئەڵمانیا توێژینەوەو ئەنالیزەی ئەم پرۆسەیەی سوریایان كردووە. سەرچاوە :رۆژنامەی دەیلی نیوز
بەڕێـوەبەری نـاحیـەی مەندەلی )1.174.000.000( :دیـنـار بۆ رێـگای مەندەلی -خانەقین تەرخان كرا ،بەاڵم بڕی زۆری ئەو پارەیە دزرا
ب���ەڕێ���وەب���ەری ن��اح��ی��ەی م��ەن��دەل��ی بەچەتری راگەیاند «بڕی یەك ملیار و سەد و حەفتاو چوار ملیون دینار بۆ شەقامی رێ��گ��ای م��ەن��دەل��ی -خانەقین تەرخان كرا ،بەاڵم بڕی زۆری ئەو پارەیە دزراو رێگاكە هێشتا پڕە لەچاڵی ترسناك كە مەترسی بۆ سەر گیانی مرۆڤ و ئۆتۆمبێل هەیە ،هەرچەندە بەشێوەیەكی سادە پڕكراوەتەوە».
ئا /سەالم عەبدواڵ
«من بۆ واڵتەكەم گەڕامەوە ،بەاڵم بووم بەكرێچی ،ئاو رۆژێك هەیەو دوو رۆژ نییەو بێكارییەكی زۆری���ش لێرە ه��ەی��ە ،و ت��ەن��ان��ەت شەقامەكانیشمان ن����ۆژەن ن��ەك��راون��ەت��ەوە» ،ئ��ەم��ە وت��ەی خەلیل محەمەد ،تەمەن ( )29ساڵە كە بۆ پەیداكردنی بژێوی كۆمەڵێك شوتی لەنزیک شەقامی فولكەی (شەهید جوامێر) دانا بوو ،ئەو گەنجە ماوەی چەند ساڵێكە گ��ەڕاوەت��ەوە مەندەلی ،پێیوایە هیچ ئاوڕێك لەناوچەكەیان نەدراوەتەوە، وت��ی «هیچ خزمەتگوزارییەكمان بۆ نەكراوەو ناوچەكەمان پشتگوێ خراوە، داواك��ارم لەالیەنە بەرپرسەكان ئەوانەی خ��ۆی��ان ب��ە ب��ەرپ��رس دەزان���ن ئاوڕێكمان لێبدەنەوە». شاری بێ كتێبخانە ،خوێندنگا و دەزگاکانی راگەیاندن
ل���ەزۆرب���ەی ش����ارو ش��ارۆچ��ك��ەك��ان��ی كوردستان رادیۆ و تەلەفزیۆنی ناوخۆیی ه��ەی��ەو رۆژن��ام��ەو گ��ۆڤ��ار دەردەك��رێ��ت، مەندەلی لەو بەرهەمانە بێبەشە ،كەچی م���وزای���ەدەی پ���ان وپ����ۆڕی بێبنەمای ح��زب��ی و حكومی ل��ەب��ارەی دڵ��س��ۆزی و خ��ەم��خ��ۆری ب��ۆ خەڵكی مەندلی و ئەوانیتر دەكەن. ب���ەڕێ���وەب���ەری ن��اح��ی��ەی م��ەن��دەل��ی عەبدلحوسێت عەباس ،دەڵێت «حكومەتی دیالە هیچی بۆ ناوچەکەمان نەكردووە، تەنانەت وەك ساڵی ( )2009بودجەیان بۆ مەندەلی تەرخان نەكردووە ،بەهەوڵی خ��ۆم��ان و ب��ەه��اوک��اری ل��ەگ��ەڵ چەند دڵ��س��ۆزێ��ك ل��ەئ��ەن��ج��وم��ەن��ی پ��ارێ��زگ��ای
شارێك بەبێ رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی
هاواڵتیانی مهندهلی داوای خزمهتگوزاری له حکومهت دهکهن ح��ك��وم��ەت��ی ه���ەرێ���م���ی ك���وردس���ت���ان گ���ەڕەگ پێكهاتبوو ،ب���ازاڕی گ��ەورە دیالە لەبەرنامەماندایە دوو پ��ڕۆژە بۆ دروس��ت��ك��ردن��ی رێ��گ��ا ب��ەب��ڕی ( )850لەبڕگەی یەكی ماددەی ( )14و بڕگەی لەحەفتاكاندا بریتی ب��وو ل��ە ()400 ()2_1ی م���اددەی ( )27ل��ەپ��ڕۆژەی دوك��ان كە سەرجەمیان لەالیەن رژێمی ملیۆن دینار جێبەجێ بكرێت». ل��ەس��ەن��ت��ەری ش�����اردا و ل��ەت��ەن��ی��ش��ت دەستوری هەرێمی كوردستان -عێراقی ب��ەع��س��ەوە روخ��ێ��ن��ران ،ن��زی��ك��ەی ()60 بینایەكی داڕوخاودا كە پێشتر كتێبخانەی پێشێلكردوە ،چونكە خوێندنگای كوردی گوندیش روخێنراو خەڵكەكەی ئاوارەكرا، ش��ارەك��ە ب���ووە ،ئێستا دی���وار و پەنجەر لەمەندەلی نییە و هەڵمەتی نەهێشتنی وت��ی��ش��ی «پ��ێ��ش م��اوەی��ەك��ی��ش گ��ون��دی و دەرگ��اك��ان��ی شكاوە و لەبری كتێب ،نەخوێندەواری لەئەستۆ نەگرتوە. (حاجی حەمید) ئاوەدان كرایەوە ،بەاڵم ن����اوب����راو دەرب��������ارەی خ��وێ��ن��دن��گ��ا و تیرۆریستەكان هەموو پیاوانی گوندەكە ك��راوە بەشوێنی زبڵ و خاشاك لەدوای یاریگا و كوردی كۆلێژی و پەیمانگە كە ( )15كەس دەبوون تیرۆریان كردن، روخ��ان��ی رژێ��م��ی بەعسیشەوە ،هێشتا سنور و زەوی مینڕێژكراو هیچ الیەنێك ك��اری ب��ۆ نۆژەنكردنی ل��ەن��اوچ��ەك��ەی��ان��دا ئ��ام��اژەی ب����ەوەدا كە هەروەها دانیشتوانی ناوچەكانی دیكە دەوروب���ەری مەندەلی و بە تایبەتی ئەم كتێبخانەیە نەكردووە ،ئەو بەڕێوەبەرە تەنها یەك خوێندنگا بەزمانی كوردی بەتاك و تەرا لێیان دەگەڕێنەوە و خانوو ناوچەی (ندە) كە بەدۆست و الیەنگری س���ەب���ارەت ب��ەپ��رس��ی م��ی��دی��ا بەگشتی لەشارەكەدا نییە ،چ جا پەیمانگەو كۆلێژ دروستدەكەن». باسم عەلی ت��ەم��ەن ( )40س��اڵ كە رژێ��م��ی ب��ەع��س ن���اس���راون ،گ��ۆرەپ��ان��ی لەمەندەلیدا ،وتی «ب��ەداخ��ەوە تەنانەت و یاریگا. قەاڵی جەمیل بەگ ،بازاڕی گەورە ،ش��وف��ێ��رە دەڵ��ێ��ت «ن��ازان��م ن��اوچ��ەك��ەم��ان تیرۆریستانە سود لەجبەخانەی خۆڕایی تاقە شوێنێكیشمان نییە بۆ رۆژنامە و گۆڤار فرۆشتن ،و رادیۆ و تەلەفزیۆنی گەڕەكی (هنی منی)و قەاڵی (باری) ل���ەس���ەر ك��وردس��ت��ان��ە ی���ان ع���ێ���راق ی��ان چ��ەك و تەقەمەنییەكانی پ��اش��م��اوەی ناوخۆیش لەشارەكەماندا پەخش ناكرێت ،تەنها ك��ەالوەی روخ��اون ،ئەو بەڕێوەبەرە ئێران ،هیچ الیەك خۆی بەخاوەنی ئەم ج��ەن��گ��ی ع���ێ���راق -ئ���ێ���ران وەردەگ������رن، داوا لەوەزارەتی رۆشنبیری و پەروەردە و هێمای بۆ ئەوەكرد دانشتوانی كوردنشین شارە نازانێت ،بۆیە پێویستیمان بەوەیە لەسااڵنی راب���ردوودا ه���ەزاران هاواڵتی میدیا ئەهلییەكان دەكەم هەنگاوی جدی لەم شارە لەساڵی ()1975دا لە ( )%73حكومەتی هەرێم ئ��اوڕم��ان لێبداتەوە ،لەناو باقوبە و شارەبان و خالس و هبهب و بۆ بوژانەوەی رۆشنبیری لەشارەكەماندا ی پێكدەهێنا ،ب��ەاڵم ئێستا رێژەكەیان چونكە كەموكوڕی زۆر لەناوچەكەماندا بوهرزو عزێم و دەوروبەرو رێگاوبانەكانیان ب��وون بەقوربانی تەقاندنی ئ��ەو مینی ()%15ی����ە ،پێشتر ش��ارەك��ەی��ان ل��ە ( )7هەیە». بنێن».
شارەوانی بێدەنگە پەیكەرەكانی رژێمی بەعس لەكەركوكدا ماون
ئا /عارف حەمە كوردە
دەیان رێكخراوی كۆمەڵگەی مەدەنی ج��ی��ه��ان��ی و ن���اوخ���ۆی���ی ل��ەش��ارەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان ل���ەب���واری ج��ی��اج��ی��ا ك���ار و چاالكی خۆیان دەك��ەن ،لەم ش��ارە تاقە ی��ەك رێ��ك��خ��راوی م��ەدەن��ی ب��وون��ی نییە و ب��اری ئەمنی ش��ارەك��ە سەقامگیرە، ل��ەم��ب��ارەی��ەوە ب���ەڕێ���وەب���ەری ن��اح��ی��ەك��ە، دەڵێت «هیچ رێكخراوێكی كۆمەڵگەی مەندەنی لەناوچەكەماندا نیە ،لەگەڵ ئ�����ەوەی ت��ائ��ێ��س��ت��ا ت��ەن��ه��ا ی���ەك ك���اری ت��ی��رۆری��س��ت��ی ئ���ەن���ج���ام���دراوە ،ئ���ەوەش تەقانەوەی چایخانەیەك بوو».
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
11
تانك و شەخسییانە. بەرپرسی سرییەی یەكی فەوجی سێی لیوای هەشت رائد سەالم كازم ،بەچەتری راگ��ەی��ان��د «ل���ەب���ەردەم سرییەكەماندا دوو كێڵكەی مینی شەخسی هەیە و بەدرێژای ( )80كم لەسنوری مەندەلی مینڕێژكراوەو كە ئەمەش مەترسییەكی گ���ەورەی ل��ەس��ەر ژی��ان��ی دانیشتوانی ناوچەكەی هەیە». باسم محەمەد ،تەمەن ( )31ساڵ ل��ەب��ارەی كێڵكەكانی م��ی��ن��ەوە ،دەڵێت «ل��ەم��اڵ��ەك��ان��ی گ���ەاڵل���وك و ح����ەران تانەفتخانە مینڕێژكراوە و لەهەندێك شوێن ( )10مەتر لەشەقامی رێگاكەوە دوورن ،برایەكم بوو بەقوربانی مین و برایەكی تریشم بەسەختی بریندار بوو، ئەگەر سنوورەكەمان لەمین پاكنەكرێتەوە بەردەوام خەڵك دەبێتە قوربانی». ل����ەب����ارەی خ���زم���ەت���گ���وزاری���ەك���ان بۆ ناوچەكە جواد كازم بەرپرسی كۆمیتەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەچەتری ڕاگەیاند «لەالیەن حكومەتی هەرێمەوە ل���ەب���ەرن���ام���ەدا ب���وو پ�����ڕۆژەی بنكەی ت��ەن��دروس��ت��ی ،ق��ی��رت��اوك��ردن ،ی��اری��گ��ا، ( )7م��ول��ی��دەی ك��ارەب��ا ب���وو ،كەتەنها دام����ەزران����دن����ی( )7م��ول��ی��دەی ك��ارەب��ا جێبەجێكراوە».
ئامارەکان دەدوێن! ناهاوسەنگی جێندەری لەكەرتی پەروەردەو خوێندنی بااڵدا ئا /ستارە عارف
ه��اواڵت��ی��ان��ی ك��ەرك��وك نیگەرانن لەو كۆمەڵەی خەڵك بۆ گەشەپێدان كە پەیكەرانەی كە لەالیەن رژێمی بەعسەوە رێ��ك��خ��راوێ��ك��ی ن��اوخ��ۆی��ی ناحكومییەو ل��ەش��ارەك��ەی��ان��دا دان�����راون و ب��ەن��ان��ەوەی ل���ەپ���رۆژەی ب���ەرزك���ردن���ەوەی هۆشیاری دوژمنكاری و دوبەرەكی نێوان ك��ورد و جێندەریو ب��ەدام��ەزراوەك��ردن��ی یەكسانی توركمان وەسفی دەكەن و پێیانوایە لەبری ج���ێ���ن���دەری���دا ،راپ��ۆرت��ێ��ك��ی ش��ی��ك��اریو ئەو پەیكەرانەی كە گوزارشت لەئایدیاو هەڵسەنگاندنی ل��ەم��ب��ارەی��ەوەو ل��ەس��ەر بیروباوەڕی شۆڤێنیانەی بەعس دەكات ئ��اس��ت��ی وەزارەت�������ی خ��وێ��ن��دن��ی ب���ااڵو ێ ك��ە گ��وزارش��ت هێماو سومبولی ن��و توێژینەوەی زانستی حكومەتی هەرێمی ێ لەبرایەتی و پێكەوەژیان دابنرێت، ب ك��وردس��ت��ان ئ��ەن��ج��ام��داوەو كۆمەڵێك دات��ا بەڕێوەبەری شارەوانی كەركوكیش دەڵێت و ئاماری وردی دەرخستوەو دەركەوتووە «ئ���ەو پ��ەی��ك��ەرەی دەروازەی گ��ەڕەك��ی ئ��اس��ت��ی ب���ەش���داری ج��ێ��ن��دەری ل��ەن��ێ��وان فەیلەق ل����ەدەرەوەی س��ن��وری دەس��ەاڵت��ی ه��ەردوو رەگ���ەزدا ،ل��ەوەزارەت��ی خوێندنی ش��ارەوان��ی كەركوكدایە ،لەبنەڕەتدا سەر ب��ااڵ ناهاوسەنگە ،بەمشێوەیە ژم��ارەی ب��ەوەزارەت��ی بەرگری عێراقە و سەبارەت فەرمانبەرانی ئاسایی لەدیوانی وەزارەتو بەچوار شمشێرەكەی دەروازەی گەڕەكی زانكۆ و پەیمانگاكان ،بە هەردوو ڕەگەزەوە ع���ەرەف���ەش ،ئ���ەوە س��ەرب��ە كۆمپانیای ( )11249فەرمانبەرە و ژنان رێژەی لە بەرهەمە نەوتییەكانی باشورە». ()%45,93ی پێكدەهێنن ،فەرمانبەرانی حوسامەدین مەال فاتح ،تەمەن ()60 زانكۆ و پەیمانگاكان بەهەموو پلەكانیەوە ساڵ دانیشتوی گەڕەكی رێگای بەغداد ( )11770ف��ەرم��ان��ب��ەرەو ل��ەو ژم��ارەی��ە سەر بەنەتەوەی توركمانە پێیوایە ئەو دوو ڕەگ�����ەزی مێینە ژم���ارەی���ان ()5149 پەیكەرەی كە لەچەقی شاری كەركوكدا ف��ەرم��ان��ب��ەرەو رێ���ژەی ل��ە ()%43,74ی لەالیەن رژێمی بەعسەوە كاتی دان��راون، پێكدێنن. (عەتا خەیروڵاڵ و سەالحەدین ئاوچی) لەزانكۆی سلێمانیدا لەكۆی ()2903 م��ەب��ەس��ت��ی ن���ان���ەوەی دوژم���ن���ك���اری و فەرمانبەر1325 ،ی���ان ل��ەرەگ��ەزی ژنان دوبەرەكی نێوان كورد و توركمانە ،وتی و رێ���ژەی ل��ە ( )%45,65پێكدەهێنن، «بەپێویستی دەزان����م ئ���ەو هێمایایەی لە زانكۆی هەولێری پزیشكی لەكۆی ك��ە گ���وزارش���ت ل��ەئ��ای��دی �او ب��ی �روب��اوەڕی ( )763ف��ەرم��ان��ب��ەر ژن����ان رێ����ژەی لە شۆڤێنیانەی بەعس دەك��ەن لەناوببرێن، ( )%46,93پ��ێ��ك��دەه��ێ��ن��ن ،ل��ە ()320 پێویستە ك����وردو ت��ورك��م��ان رێكبكەون فەرمانبەری زانكۆی سۆران)%34,69( ، لەسەر البردنی ئەو هێمایانەو لەجێگەیان ی لەڕەگەزی ژنن و لەزانكۆی كۆیەش ێ كە گوزارشت بێ هێماو سومبولی نو لەكۆی ( )618فەرمانبەر )203( ،یان دابنرێت». پێكەوەژیان لەبرایەتیو وێنهی چوارشمشێرهکهی رژێمی بهعس لەگەڕەکی عەرەفە ژنەو دەكاتە رێژەی لە (.)%32,83 مامۆستا فاخر محەمەد ،دانیشتوی گ��ەڕەك��ی ك��وردس��ت��ان (ف��ەی��ل��ەق) تەمەن بۆرییەكی نەوتدا دەورە دراوە گوزارشت پەیكەرەی كە لەدەروازەی گەڕەكی فەیلەق كۆمەڵەكە پێیانوایە لەڕووی زانستییەوە ( )45س��اڵ دەڵ��ێ��ت «ل��ەك��ات��ی رژێمی دەكات لەو هاوپەیمانێتییەی كە هەر چوار دان����راوە ل�����ەدەرەوەی س��ن��وری دەس��ەاڵت��ی چەمكی جێندەر بریتییە لەو بنەمایانەی بەعسدا گیرام توشی رەشبگیری بووم و دەوڵەتی عێراقو میسرو یەمەنو ئوردن ش��ارەوان��ی كەركوكدایە ،لەبنەڕەتدا سەر قسە لەسەر نایەكسانی و ن��ادادپ��ەروەری بەدەستگیراوی هێنایانم بۆ فەیلەقی دوو لەساڵی ( )1989بەستیان ،كە ناونرابوو ب��ەوەزارەت��ی بەرگری عێراقە و سەبارەت لەنێوان هەردوو رەگەزدا دەكات و كار بۆ ئازارو ئەشكەنجەیەكی زۆر درام ،ئێستاش ئەنجومەنی هاریكاری عەرەبی (مجلس بەچوار شمشێرەكەی دەروازەی گەڕەكی كەمكردنەوە یان نەهێشتنی ئەو جیاوازییە كە چاوم بەدەروازەی ئەم گەڕەكە دەكەوێت التعاون العربی) و لەالیەن دیزاینەرێكی ع���ەرەف���ەش ،ئ���ەوە س��ەرب��ە كۆمپانیای كۆمەاڵیەتیانە دەكات كە لەكۆمەڵگەیەكەوە ه���ەروا دەزان���م بەعس م���اوەو بیرەوەرییە عەرەبی بەعسییەوە دروست كرابوو بەناوی بەرهەمە نەوتییەكانی باشورە». بۆ یەكێكیتر جیاوازە ،وەزارەتی خوێندنی كە گ���ەڕەك���ەك���ان ل����ەب����ارەی ن�����اوی تاڵەكانی ئەو رۆژگارەم بیر دەكەوێتەوە» .بەغدادی». ب��ااڵو توێژینەوەی زانستی وەزارەتێكی دەناسرێنەوە كۆنەكانیانەوە بەناوە تائێستا جەمال كەركوك شارەوانی بەڕێوەبەری گرنگەو ئەمەش هۆكارە بۆ هەڵبژاردنی مامۆستا (مان) ،مامۆستای شێوەكاریی لەپەیمانگای هونەرە جوانەكانی كەركوك ش��ك��ور م��ح��ەم��ەد دەرب�����ارەی ئ��ەو هێماو بەڕێوەبەری ش��ارەوان��ی دەڵێت «ل��ەدوای وەزارەتەكە بەمەبەستی شیكاری جێندەری سەبارەت بەو تابلۆیانەی كە ل��ەدەروازەی پ��ەی��ك��ەران��ەی ك��ە ب��ەع��س بەمەبەستی پرۆسەی ئازادییەوە ش��ارەوان��ی كەركوك بەگوێرەی راپۆرتی كۆمەڵەكە ،چونكە گەڕەكی عەرەفە كە لەسەردەمی رژێمی دوبەرەكیو بەرجەستەكردنی بیروباوەڕی ب��ەرەزام��ەن��دی ئەنجومەنی پ��ارێ��زگ��ای بەرپرسیاترین وەزارەتە لەنێو حكومەتدا بۆ ێ بەبێ جیاوازی بەعسدا دروستكراوە و تائێستاماوە ،دەڵێت شۆڤێنیانەی ب��ەع��س دروس��ت��ی��ك��ردب��وون ك��ەرك��وك ن��اوی س��ەرج��ەم ئ��ەو گ���ەڕەكو پێگەیاندنی نەوەیەكی نو «ئەو پەیكەرە كە چوار شمشێرەو بەدەوری تائێستاش ه��ەڵ��ن��ەگ��ی��راون ،وت��ی «ئ��ەو شوێنانەی گ��ۆڕی��وە ك��ە بەعس ن��اوی رەگەزی ،بەشێوەیەكی گشتی لەوەزارەتدا ناون».
( )91راگ��ر ه��ەی��ە ،ل��ەم ژم��ارەی��ە تەنها ( )6ڕاگریان ژننو ڕێژەی لە ()%6,59 پێكدێنن ،ل��ەپ��ۆس��ت��ی ی���اری���دەری راگ��ر لەزانكۆكانی سلێمانی و كۆیە و سۆران و هەولێری پزیشكیو دەستەی خوێندنی تەكنیكی سلێمانی ،هیچ یاریدەدەرێكی راگ���ری ژن��ی تێدا نییە ،وات���ە لەكۆی ( )79ی��اری��دەدەری راگ��ر تەنها ( )3یان لەڕەگەزی ژننو رێژەكەی لە()%3,79یە. ه��ەر ل��ەراپ��ۆرت��ەك��ەدا ه��ات��ووە لەكۆی ( )383سەرۆكی ب��ەش )48( ،سەرۆك بەش ژننو رێژەی لە ( )12,54دەكات، س���ەرەڕای بونی ژم��ارەی��ەك��ی زۆر ژنی ه��ەڵ��گ��ری ب��ڕوان��ام��ەی ب����ەرز ،ل��ەك��ۆی ( )233پۆستی بڕیاردەری بەش لە ()8 زان��ك��ۆ و دەس��ت��ەی ه��ەرێ��م��دا )51(،یان ژنن و رێژەی لە ( )%21,88پێكدەهێنن، لەكۆی ( )153بەڕێوەبەری بەش لەزانكۆ و پەیمانگاكاندا )28( ،یان لەڕەگەزی مێینەنو رێژەی لە ( )%18,30پێكدەهێنن. ل��ەدی��وان��ی وەزارەت����ی خوێندنی ب��ااڵو ێ پۆستی وەزی��ر و بەڕێوەبەری لەهەرس گشتی و جێگری بەڕێوەبەری گشتیدا هیچیان لەرەگەزی ژن نین ،رەگەزی پیاو رێ��ژەی لە ()%100ی پێكهێناوە ،لەناو دیوانی وەزارەتدا لەكۆی ( )6بەڕێوەبەری گشتی كە كاریگەریان بەسەر بەرنامەی وەزارەتەوە هەیە هیچ رەگەزێكی مێینەی ت��ێ��دا ن��ی��ی��ە ،ل��ەك��ۆی ( )3راوێ���ژك���اری وەزارەت��دا یەكێكیان لەڕەگەزی ژنە ،واتە لەكۆی ( )11پۆستی گرنگی وەزارەت، تەنها رێ��ژەی لە ( )%9,09كە دەكاتە ی��ەك ژن پێكدێنێت ،وەك لەدەرەنجامی راپ��ۆرت��ەك��ەش��دا دەرك��ەوت��ووە سیمای بێ توانایی و بەشدارینەكردن لەناو ژنانی وەزارەتدا دیارە. لەكاتێكدا بەگوێرەی ئاماری كۆمەڵەی خەڵك ،لەكۆی ( )6زانكۆ و ( )2دەستەی پەیمانگای تەكنیكی ،تەنها سەرۆكی دەستەی خوێندنی تەكنیكی هەولێر ژنەو ڕێژەی لە ( )%12,50پێكدەهێنێت ،كۆی پۆستە بااڵكانی وەك راگر و یاریدەدەری سەرۆكی زانكۆ ( )118پۆستە ،لەسەر ئ��اس��ت��ی ه����ەر زان���ك���ۆ و دەس��ت��ەی��ەك��دا ێ پێكدەهێنرێت ،كە كۆی ئەنجومەنێكی ل گشتی ژنان لەئەندامی ئەنجومەندا لەسەر ئاستی هەرێمی ك��وردس��ت��ان رێ���ژەی لە ()%22,22ی ئەنجومەنەكە پێكدەهێنن.
ل��ە ( )153ب��ەڕێ��وەب��ەر تەنها ()28 ی����ان ل���ە ڕەگ������ەزی ژن�����نو رێ�����ژەی لە ( )%18,30پێكدەهێنن ،دیوانی وەزارەت خاوەنی ( )11پۆستی بااڵیە و دیوانی سەرۆكایەتییەكانیش ( )118پۆستن، بەگشتی لەكۆی ( )129پۆست)8( ، پۆستیان لەڕەگەزی ژننو دەكاتە رێژەی لە ( )%6,20ژن ،ئەمە لەكاتێكدا كە هیچ رێگرییەكی فەرمی لەشێوەی نووسراو (یاسا ،رێسا ،رێنمایی) بۆ گەیشتن بە پۆستە بااڵكان لەوەزارەتدا نییە. بەپێی راپۆرتەكە لەكوردستاندا پیاو ل��ەرووی سیاسی و ئابوورییەوە دەرفەتی زیاتری لەبەردەمدایە بۆ دەستڕاگەیشتن بە سەرچاوەكانی ژیانو پلە بااڵكان ،وێڕای ئ���ەوەی رەگ���ەزی ژن وەك پیاو و بگرە زیاتریش لەهەموو بوارێكدا كار و ئەركو فەرمانەكانی بەجێدەهێنێت ،كەچی لەماف و ئاستی كاركردنو پلە و پایەیاندا یەكسان نین ،لەكاتێكدا هوشیاری جێندەری واتای تەماشاكردنی م��رۆڤ��ە ل��ەس��ەر بنەمای مرۆڤ بوون بەدەر لە بنەمای رەگەزی، پێیانوایە پێویستە ب��ەش��داری راستەوخۆ و خ��اوەن پێگە لەو دام��ەزراوان��ەدا هەبێت نەك رووكەشانە ،چونكە بەشداری هۆكارە بۆ پێگەیاندن و گەشەپێدانی رەگ��ەزی بەشداربوو. بەپێی دەرەنجامو راسپاردەی راپۆرتەكە ب��ەش��داری رەگ���ەزی ژن���ان ل��ە ه��ەر سێ دامەزراوەكەدا بەشدارییەكی رووكەشانەیە نەك چاالكانە سەرەڕای چەندین بڕوانامەی بەرز ،زەمینەسازی یان رەخساندنی هەلی گونجاو بۆ بەشدارییەكی كارای رەگەزی مێینە لەپرۆسەی دروستكردنی بڕیاردا نییە ،بەاڵم سازشكردنی رەگەزی مێینە لەمافەكانیان و هەوڵنەدانیان بۆ گەیشتن بە پۆستە بااڵكانو كەمی زانیاری پێویست ل��ەوب��ارەوەی��ەوە و دروس��ت��ب��وون��ی هەستی بێتوانایی ،لەسیماكانی فەرمانبەرانی ێ دام������ەزراوەن ،بۆیە مێینەی ه��ەر س � پێشنیاری دانانی سیستەمی كۆتایان بۆ ژن��ان و دیاریكردنی رێ��ژەی یاسایی بۆ بەشداریكردنیان لەپۆستە بااڵكاندا كردوە، تا هەلی باشتریان بۆ بڕەخسێتو سود لەتوانایان وەربگیرێت و پۆستە بااڵكان بەشێوەیەكی هاوسەنگ لەنێوان هەردوو رەگ��ەزدا بەپێی لێهاتوویی دابەش بكرێن نەك رەگەز.
ئاری عەبدولەتیف:
بەختیار عەلی هەمان پێشبینی منی لەقەسیدەكەیدا نووسی ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
12
دیداری /ئاراس عوسمان فێستیڤاڵە شیعرییەکان و شیعر ئەدەب بە گشتی ئەو باس و خواستانەن کە شاعیر ئ��اری عەبدولەتیف لەم دی��دارە تایبەتەی رۆژنامەی (چەتر)دا لەبارەیەوە دەدوێت، ێ پێیوایە ب��ەش��داری ن��ەك��ردن لەهەند لەفێستیڤاڵەكانی ئێستادا خ��ۆی خەاڵتە و دەڵێت «شیعر تاكە ژانرێكی ئەدەبییە پێناسەی لەخۆ نەگرتووە و هیچ هێزێك نەیتوانیوە تا ئێستا ل��ەب��ارەی شیعرەوە قسەی جدی و یەكالكەرەوە بكات ،ئاماژە ب��ەوەش دەك��ات كە زۆرج��ار نزیكایەتیی رۆحی و هەستكردن بەیەك ئەتمۆسفێریی هەیە چ��وار س��اڵ لەمەوپێش قەسیدەی (شاعیرەكان دەچن بۆ جەهەنم)م نووسی و لەگەالوێژیشدا خەاڵتم وەرگ��رت ،پاش دوو ساڵ نوسەری بەتوانا (بەختیار عەلی) هەمان پێشبینی شیعریی لە قەسیدەیەكدا نووسیی. چ��ەت��ر :ل��ەچ��ەن��د ك���ۆڕ و فێستیڤاڵ بەشداریت كردوەو ئایا ئەم جۆرە چاالكیانە تاچەند توانیویانە خزمەت بەبوارەكە بكەن؟
ـ لە زۆرب��ەی شارەكانی هەریم كۆڕی شیعریم گرتووە ،لەفێستیڤاڵەكانی گەالوێژ و رۆشنبیریی ده���ۆك و گ��وڵ��ە ه��ەن��ار و الوان و ه��ەن��دێ��ك فێستیڤاڵی دی��ك��ەی كوردستان ب��ەش��دار ب��ووم ،خەاڵتی یەكەم و دووەم���م ب��ەدەس��ت هێناوە و زۆرج��اری��ش خەاڵتی رێزلێنانم وەرگ��رت��ووە ،بەشداریشم
شیعر ك��ۆد و نهێنییەكی هەیە لەگەڵ یەكەمین ساتەوەختی خوێندنەوەدا هەستی ێ و خۆی مانیفێست دەكات. ێ دەكر پ
هەوڵێكی باش ب��ووە بۆ زیاتر قاڵبوونەوەم لەشیعرییەت و ئ��ەزم��وون��ی شیعریدا ،تا ئێستاش خاوەنی نزیكەی پانزە خەاڵتی شیعریم ،زۆرجار هەست دەكرێت هەندێكیان تەنیا بەخەرجدانی پ��ارە و ك��ۆك��ردن��ەوەی خەڵكە بۆ خوانێكی گ��ەرم و بەڕێكردنی ژمارەیەكی دیكەی فێستیڤاڵە ،كۆڕەكان باشترن لەفێستیڤاڵەكان ،چونكە گیانی ێ فێستیڤاڵی پێشبڕكێیان تێدا نییە ،دەكر گەورە یان بچوك ساز بكرێ ،بەاڵم دوور ێ لەپێشبڕكێ و سەپاندنی تیغی هەند كۆلكە لیژنە بەسەر رۆحی شیعرەوە بەپێی میزاج و نزیكایەتی.
چ��ەت��ر :شیعرەكانت رەن��گ��دان��ەوەی (عەبدوڵاڵ پەشێو)یان تێدا بەدی دەكرێت، زۆركاتیش دەوترێت هەمان دەقە ،بەاڵم گۆڕانكارییەك لەناوەڕۆك داكراوە ،خۆت لەمبارەوە چی دەڵیت؟
چەتر :ئ��ەوەن��دەی زانیاریمان هەبێت ئەمساڵ لەفێستیڤاڵی گ��وڵ عەنبەردا نەبینرای ،ئایا ب��ەش��داری��ت ن��ەك��رد یان بەشداریان پێنەكردی؟
ـ تەنیا بیستوومە فێستیڤاڵێك بەو ناوەوە هەیە لەدەڤەری خورماڵ ،تائێستا بانگهێشت ن��ەك��راوم ،س��ەب��ارەت ب��ە بەشداریكردنیش ێ لەهەموو فێستیڤاڵێكدا بەشداری ناكر بكەیت و ئەوەندەشی بزانم ئەو فێستیڤاڵە ێ فێستیڤاڵیش هەن زیاتر بۆ الوانە ،هەند لەم كوردستانەی من و ت��ۆدا كە گەمژە و ن��ەخ��وێ��ن��ەوارەك��ان ب���ەڕێ���وەی دەب����ەن و دووركەوتنەوە لێیان خەاڵتە.
چ��ەت��ر :زۆرك�����ات پ��ێ��ن��اس��ە ب��ۆ شیعر دەكرێت و هەركەس بەجۆرێكی جیاواز لێی دەڕوانێت ،دەتوانیت پێناسەی بكەیت، لەقاڵبدانی شیعر لەپێناسەیەكدا پێتوانیە هەڵەبێت؟
ـ شیعر تاكە ژانرێكی ئەدەبییە پێناسەی لەخۆ نەگرتووە و هیچ هێزێك نەیتوانیوە، تائێستا لەبارەی شیعرەوە قسەی جدی و یەكالكەرەوە بكات ،لەبەر ئەوەی وەك چۆن ژیان و دنیا لەپێشكەوتن و گۆڕانكاریدایە، بەهەمانشێوە شیعر ل��ەگ��ۆڕان��ك��اری��ی و گەمەی جیاوازدایە و رام ناگرێ ،بەاڵم دەتوانین شیعر لەناشیعر جیابكەینەوە ،بۆیە
پروفایل ئاری عەبدولەتیف ساڵی ( )1977لەهەڵەبجە لەدایكبووە ،لەساڵی ( )1991ئاشنای دنیای شیعر بووە ،باڵوكرا شیعرییەكانی (وەرزی نۆیەم ،ئەلبومی وەنەوشە ،بەفر لەدڵی ئاگردا، ێ و من نەمرم ،خەریكە هەناسەم لەبیر ئەچێ ،بڕیار نییە ئەمشەو بنووم، رەنگە ژیان بمر فڕین تا یەقین ،گوڵ و كەوان) ،دوا بەرهەمی شیعریشی كتێبی (بۆ هەر وانەیە هۆنراوەیەك)ە كە ئەم بەرهەمە یەكەمین پرۆژەی شیعرییە بۆ ئەلفبێی كوردیی ،قۆناغی یەكەمی بنەڕەتی، خراوەتە سیستەم و پرۆگرامی خوێندنەوە ،ئەندامی پسپۆڕایەتی زمانی كوردییە.
هونەرمەندان نیگەرانن لەنەبوونی كۆمپانیای بەرهەمهێنانی هونەری و جیاوازی حكومەت لەهاوكاری كردنیان هەولێر -رەهێل مامەش بەهۆی نەبوونی كۆمپانیا لەبواری بەرهەمهێنانی هونەری و زۆری تێچووی ت��ۆم��ارك��ردن و كلیپكردنی گۆرانی، هونەرمەدانی كوردستان ناتوانن بەتەنیا بەرهەمەكانیان بەئەنجام بگەیەنن و ب��ەردوام��ب��ن ل��ەس��ەر ك���اری ت���ازە، لەبەرامبەردا الیەنی حكومی بەتایبەتی وەزارەت��ی رۆشنبیری نەیتوانیوە وەک پێویست هاوكاری هونەرمەدان بكەن و بەوتەی هونەرمەدان خۆیان ،جیاوازی ه��ەی��ە ل��ەو ه��اوك��اری��ی��ەی وەزارەت����ی رۆشنبیری پێشكەشی هونەرمەدانی دەكات.
هونەرمەند كامەران ساڵح كە ماوەی زیاتر لە ( )20ساڵە گۆرانی دەڵێ ،گللەیی هەبوو لەوەی وەك پێویست هاوكاری هونەرمەندان ناكرێت ،بەرۆژنامەی چەتری راگەیاند: وەك هونەرمەندێكی گۆرانی بێژ لەئێستادا چەند گۆرانییەكم ئامادەیە بۆ تۆماركردن و كلیپ ك���ردن ،ب���ەاڵم ب��ەه��ۆی نەبوونی ه��اوك��اری نەمتوانیوە ئ��ەوك��اران��ە ئەنجام بدەم ،چونكە ناكرێ هەموو جارێك لەسەر خ��ەرج��ی خ��ۆم��ان ك��اری ه��ون��ەری بكەین. وتیشی :بۆ ئەو مەبەستە هەوڵم داوە و داوام لەوەزارەتی رۆشنبیری كردووە كە هاوكاریمان بكات ،بەاڵم هیچمان بۆ نەكراوە ،لەگەڵ ئەوەش پێموایە وەزارەت ناچار نیە هاوكاری كەسێك بكات كە گۆرانییەك ی��ان كلیپ تۆمار دەكات ،بەاڵم چارەسەر هەیە ،لەوانە پێویستە كەناڵەكانی راگەیاندن ،بەتایبەتی تەلەفزیۆنەكان هاوكاری بكەن بۆ ئەوەی هونەرمەند بتوانێت گۆرانی بەرهەمبێنێت، كەچی ئەو رۆلە كەناڵەكانیش نابینن. ك����ام����ەران س��اڵ��ح پ��ێ��ی��وای��ە ی��ارم��ەت��ی هونەرمەندانی بێگانە دەدرێ��ت و لەوبارەوە ب��اس��ی ل����ەوە ك���رد زۆرج������ار ه��ون��ەرم��ەن��د لەتوركیا و ئێرانەوە دێن لێرە زۆر گرنگی پێدەدەن ،كەچی بۆ ئێمە بەوشێوەیە نیە .ئەو هونەرمەندە بوونی كۆمپانیای وەبەرهێنانی هونەری بەگرنگ زانی بۆ هاوكاریكردنی هونەرمەندان ،وت��ی :ب��ەاڵم بەهۆی كەمی ژمارەیان نەتواندراوە ئەو بۆشاییە پڕبكرێتەوە و ئ��ام��اژەی بەوەشكرد :پێویستە كەسانی
گەنج و خاون بیركردنەوەی تازە لێپرسراویەتی هونەری وەربگرن ،ئەوان دەتوانن گۆڕانكاری بكەن ،پێشموایە ئەگەر رەوش��ی گورانیبێژ بەوشێوەیە بڕوات كاریگەری زۆری لەسەر هونەری گۆرانی و مۆسیقا دەبێت و وادەكات هونەرەمەند لەكارەكەی سارد بێتەوە. هونەرمەندی ن��اس��راو محەمەد رەئ��وف ك��ەرك��وك��ی ب��اس��ی ل��ەوەك��رد ك��ە وەزارەت����ی رۆشنبیری وەك پێویست هاوكاری ناكات لەوبارەیەوە وت��ی :لەكاتی ئێستا زۆرب��ەی هونەرمەدان پەنا بۆ وەزارەت���ی رۆشنبیری دەب��ات ،تاهاوكاری بكات بۆ بەرهەمێكی هونەری ،ب��ەاڵم وەزارەت���ی رۆشنبیری وەك پێویست ه��اوك��اری ه��ون��ەرم��ەن��دان ناكات، ئەمەش وادەكات ئەركی هونەرمەندان لەكاتی تۆماركردن و كلیپكردنی بەرهەمێك زۆر گران بێت ،بۆیە ئەگەر چەند كۆمپانیایەك هەبێت ،ئەوكاتە پێویستی نەدەكرد هونەرمەند
دەك���ات ،بۆیە ئ��ەگ��ەر حكومەت دەی��ەو ێ هاوكاری هونەرمەند بكات ،دەبێ بەیەكسانی بێت و دوور بێت لەواستە و خزمایەتی و پێویستە لێژنەیەكی هەڵسەنگاندن بۆ ب��ەره��ەم��ەك��ان ه��ەب��ێ��ت ،چونكە لەپەنای هونەرمەند و بەرهەمی باش كەسانێك هەن پاڵەپەستۆیان لەسەر وەزارەت��ی رۆشنبیری دروستكردەوە ،ئەمەش وادەكات هاوكارییەكان نەگاتە شوێنی خۆیان. سەفین ساڵح سەرۆكی تیپی مۆسیقای ن��ال��ی و ب��ەرپ��رس��ی ب��ەش��ی ه���ون���ەری لە كۆمپانیای چوارچرا بە(چەتر)ی راگەیاند: دوای ئ���ەوەی كۆمپانیای چ��وارچ��را بۆ م����اوەی ( )10س���اڵ وەك مەڵبەندێكی رۆشنبیری خزمەتی هونەرمەندانی بواری مۆسیقا و گ��ۆران��ی ك���رد ،پێموایە تاكە ێ هەموو ئەو كۆمپانیایەك بەتەنیا ناتوان داخوازیانە جێبەجێ بكات كە هونەرمەندان
سەفین ساڵەح: ئەوەی حكومەتی هەرێم بەراوێژكاری خۆی دایناوە لەبواری هونەر ،جگە لەهێنانەدی بەرژەوەندییە تایبەتییەكانی و شێواندن و تەعریبكردنی گۆرانی و مۆسیقای كوردی، هیچی تری نەكردوە داوا لەحكومت بكات بۆ هاوكاری. سەبارەت بە نەبوونی كۆمپانیا لەبواری هونەری وتی :هەرچەندە ئێمە دەوڵەمەندمان زۆرە ل��ەك��وردس��ت��ان و دەت���وان���ن چەندین كۆمپانیا دام��ەزرێ��ن��ن و ك��ارئ��اس��ان��ی بۆ هونەرمەندان بكەن ،بەاڵم بەشێكی زۆریان ێ ئاستی هەستی هونەریان الوازە و نایەنەو هونەر لەواڵتەكەیان پێشبكەوێت ،ئاماژەی ب��ەوەش��ك��رد ب��وون��ی كۆمپانیای ه��ون��ەری پرۆفیشناڵ وادەكات بەرهەمی هونەرمەدان بەكوالێتێكی باش بەرهەمبێت ،بەاڵم بەداخەوە ئەو كۆمپانیایە نیە. كەركوكی پێشیوابوو :لەهەموو دونیا وایە پێویستە هونەرمەند پشت بەخۆی ببەستێ، بەاڵم ئ��ەوەی جێگای نیگەرانی منە وەك هونەرمەندیك وەزارەت��ی رۆشنبیری بەیەك چاو سەیری هونەرمەدان ناكات و لەكاتی هاوكاری هونەرمەندان جیاوازی لەنێوانیان
و هونەردۆستان هەیانە ،بەڵكو بۆ ب��ەرەو پێشبردنی گۆرانی و مۆسیقای ك��وردی پێویستە ح��ك��وم��ەت و ك��ۆم��پ��ان��ی��اك��ان و دەزگاكانی راگەیاندن هاوكاری یەكەبن. وتیشی :نەبوونی بازاڕ و نەبوونی مافی هونەرمەندان كە ئێستا لەكوردستان بوونی نیە ،هۆكاری سەرەكییە بۆ نەهاتنە پێشەوەی كۆمپانیاكان بۆ بەرهەمهێنانی هونەری، چونكە مافی هونەرمەند زۆر لەوە گەورەترە ك��ەوا كلیپێك ی��ان گۆرانییەكی بۆ تۆمار دەكرێت ،لەالیەكی تر دەزگاكانی راگەیاندن نەیانتوانیوە ب��ەئ��ەرك��ی خ��ۆی��ان هەڵسن و ه��اوك��اری كۆمپانیا هونەرییەكان بكەن، چونكە ل��ەدواج��ار كەناڵەكانی راگەیاندن بەرهەمی هونەرمەدان دەگەیەنە خەڵك. سەفین سالح رەخنەی لەو كەسانە گرت كە وەك راوێژكار لەئەنجومەنی وەزیران بۆ بواری هونەر دان��دراون و وتی :ئەوەی حكومەتی
هەرێم بەراوێژكاری خۆی دان��اوە لەبواری ه��ون��ەر ،جگە لەهێنانەدی ب��ەرژەوەن��دی��ی��ە تایبەتییەكانی و شێواندن و تەعریبكردنی گۆرانی و مۆسیقای كوردی ،هیچی تری نەكردووە. س��ەب��ارەت ب��ە ب���ەردەوام���ی كۆمپانیای چوارچرا لەبەرهەمهێنانی هونەری وتی: پێویستە حكومەت هانی س��ەرم��ای��ەداران بدات ،بەرهەمهێنان لەبواری هونەری بكەن و كەسی شیاو لەشوێنی شیوا دابندرێت و ئەو كارە بەرەوەپێش ببات. دوات����ر ش��ێ��رزاد س��ەرس��پ��ی ب��ەڕێ��وەب��ەری بەڕێوەبەرایەتی ه��ون��ەری مۆسیقا سەربە وەزارەت���ی رۆشنبیری هەرێم بە(چەتر)ی راگەیاند :ئەوكارانەی لەماوەی رابردوو بۆ هاوكاریكردنی هونەرمەندان ئەنجامانداوە، ه��ەم��ووی ب��ەرەزام��ەن��دی س���ەروی خۆمان و ل��ەرێ��گ��ای ل��ێ��ژن��ەی ت��ای��ب��ەت��ەوە ب���ووە، ب��ەاڵم بۆ پ��رۆژەی ئەمساڵمان ،لێژنەیەكی پسپۆر لەبەڕێوەبەرایەتی هونەری میوزیك و ب���ەڕێ���وەب���ەرای���ەت���ی گ��ش��ت��ی ه���ون���ەر و بەڕێوەبەرایەتی سەنتەرەكان پێكهاتووە ،بۆ كلیپكردنی گۆرانی چەند هونەرمەندێك، بۆئەو مەبەستە تائێستا لەگفتوگۆداین و لەوماوەیەش چەندین هونەرمەند داواكاریان پێشكەشكردوە. وتیشی :پێویستە هەمووالیەك ئەو راستییە بزانێت كە بودجەی هەر بەڕێوەبەرایەتییەك دیاریكراوە و ئێمە وەك خۆمان بەو بودجەیەوە ناتوانین ه��اوك��اری هەموو هونەرمەندێك بكەین ،وە ه��ەر كارێكیش ئەنجام بدەین بەشێوەیەكی ئاشكرا ب�ڵاوی دەكەینەوە و ئاماژە بەناو و بڕی هاوكاری ئەو هونەرمەندە دەكەین كە لەالی ئێمەوە هاوكاری كراون، هەروەها ئێمە بەهیچ شێوەیەك هاوكاری زیاتر بۆ هونەرمەندانی دەرەوە ل��ەن��اوەوە ناكەین، ئەگەر سەیری لیستی ناوەكانیش بكەی دەزان��ی كە ئێمە هاوكاری هونەرمەندانی ن��اوەوە زیاتر دەكەین و دەبێ هونەرمەندانی دەرەوە لەالیەن شوێنی تر هاوكاری كرابێت كە هەندێكجار مەكتەبی سیاسی حزبێك ئەو هاوكارییە پێشكەشی هونەرمەند دەك��ات، لەوكاتە ئێمە لێی بەرپرسیارنین و مانای ئەوە نیە كە وەزارەتی رۆشنبیری هاوكاری كردون.
ـ حورمەتم بۆ شاعیری گەورە (عەبدوڵاڵ پەشێو) هەیە ،ب��ەاڵم من خ��اوەن گوتار و ستایل و پ��رۆژەی شیعریی خ��ۆم ،لەماڵە گ��ڵ��ی��ن و ك���ۆاڵن���ە ق����وڕاوی����ی و ك��وچ��ە سیحرییەكانی هەڵەبجەوە هێناومە و هەستم ن��ەك��ردوە لەهیچ شاعیرێك ب��چ��م ،ب��ەاڵم زۆرجار نزیكایەتیی رۆحیی و هەستكردن ب��ەی��ەك ئەتمۆسفێریی ه��ەی��ە ك��ە ئەمە لەدنیای دەرەوە و مێژووی شیعریشدا هەبووە و نكۆڵی ن��اك��رێ ،خۆ بەندە چ��وار ساڵ لەمەوپێش قەسیدەی (شاعیرەكان دەچن بۆ جەهەنم)م نووسی و لەگەالوێژیشدا خەاڵتی وەرگ��رت ،پاش دوو ساڵ نوسەری بەتوانا (بەختیار عەلی) هەمان پێشبینی شیعریی لەقەسیدەیەكدا نووسی ،كەسیش نەیوت ئەوە وەرگیراوە و پێشوازییەكی باشیشیان لەوەی دووەم ك��رد!! ،قەسیدەی (ئەو رۆژەی من دەمرم) چەندین ساڵ پێش ئێستا نووسیومە و لەدیوانێكی شیعریمدا باڵوم كردووەتەوە و تازە برای شاعیرم (تەیب جەبار) ،تەنانەت ناوی دیوانەكەشی بەو ناوەوە چاپ و باڵو ێ من بێم و بڵێم ئەمە هی كردووەتەوە! دەكر منە؟ بڕوانە دزی ئەدەبی هەیە كە ئەمە قبوڵ نەكراوە و ئەمڕۆ یا سبەی خاوەنەكەی ێ و لەبەردەم خەڵك و شیعردا ل��ەدار دەدر سەرشۆڕ دەبێ ،دووب��ارە بوونەوە و جۆرێك لەتەقلید و كاوێژ و بەیەك رێچكەدا منانیش هەیە ئەمەش خەونێكی گوێدرێژانەیە و نایەتەدی ،بەاڵم لەیەكچوون و نزیكایەتی ێ هەستكردن و ئاگاداریی ئاساییە و بەب
كام دەق هێزی زیاتر بوو ئەو سەردەستەیە.
چەتر :پێتوایە سەردەمی شیعر بەرەو ك��اڵ��ب��وون��ەوە و ب��ەس��ەرچ��وون هەنگاوی ن��اب��ێ��ت ،ئ��ەگ��ەر ن��ا ،ئ���ەوەی لەئێستادا توانیویەتی شیعر بهێڵێتەوە چی بووە؟
ێ كتێب حوكمی ئەم دنیایە ێد ـ رۆژ دەكات و ئەو كتێبەش شیعر دەبێت ،پێموایە شیعر زم��ان��ی مەخلوقە زی��ن��دووەك��ان��ە و ئەوەی دوور دەكەوێتەوە لەم زمانە ئەوانەن ێ بە كەڕوالڵی یەكتری تێبگەیەنن، دەیانەو راستە شیعر لەچاوی میدیایەكی ئاسایی و خەڵكێكی سادەوە بەرەو كاڵبوونەوە چووە، ێ هەتا دنیا بەرەو ئەو بۆچونەش راستە دەڵ پێشكەوتن و تەكنەلۆژیای زیاتر بڕوات، نرخی ئەدەب و شیعر كەم دەبێتەوە ،بەاڵم ێ شیعر و ئەدەب با ئەوەشمان لەبیر نەچ خوانی هەموو خەڵك نین و هی دەستەبژێر و كەسی نوخبەن. چ��ەت��ر :زۆرك���ات ب��اس ل��ەڕەخ��ن��ەك��راوە ل��ەن��ێ��وان ش��اع��ی��رەك��ان��دا ،ب��ەاڵم هەست ناكەیت ڕەخ��ن��ەك��ان ئ��ەوەن��دەی لەسەر كەسایەتی شاعیرەكە ب���ووە ،ئ��ەوەن��دە لەسەر شیعر و ناوەڕۆكی بەرهەمەكانی شاعیرەكە نەبووە؟
ێ گ���وم���ان ل����ەو ن��وس��ی��ن و قسە ـ ب��� ل��ەس��ەرك��ردن��ان��ەی ل��ەم م��ەی��دان��ەدا هەبوون هیچیان لەسەر دەق توێژینەوەیەكیان نەكردووە و لەسەر ئەساسی خزم خزمێنە و برادەرایەتی بووە ،بۆ نموونە لەڕۆژنامەی نەخۆشی وادا بینیومە نوسراوە رانانی كتێب كەچی كە خوێندومەتەوە باسی لەژمارەی سپاردن و ساڵی دەرچواندن و كەسایەتی رێكپۆشی نوسەرە ئەكادیمییە بەرزەكەی گەلەكەمان ك���ردووە ،رەخنەی ك��وردی لەعەزابدایە و سەیریش ل��ەوەدای��ە رۆژنامەكانن ئەوانەی ب��وون��ەت��ە س��وارچ��اك��ی ئ���ەدەب و شیعری كوردی و بەناوی پاراستنی فەرهەنگەوە پارەی كاش بەخەرج دەدەن.
رای كوالێتی لەیەكەم بەرهەمیدا چە تر
لەدەستپێكی كارەكانیدا ،كۆمپانیای رای كوالێتی ()RAY QUALIT ك��ە ب��ۆ بەرهەمهێنانی ك��اری هونەریە، یەكەم بەرهەمی هونەری بۆ هونەرمەند (ئاری) بەرهەمهێنا. بەپێی راگەیاندنی كۆمپانیای رای كوالێتی یەكەم كاری كۆمپانیاكە كلیپێك بووە بۆ هونەرمەندی الو (ئاری) كاری وێنەگرتنی كۆتایی هاتووە لەم مانگەدا
باڵودەبێتەوە. ئ��ەم��ك��ارە ب��ەج��ۆری ك��ام��ێ��رای (رای ك��ورد 35ملیم) ساز دراوە كە بیرۆكەی دەرهێنەرو كامێرامانی (بڕوا تەها)یە. كلیپەكە ( )3ئەكتەر لەخۆ دەگرێت وە كاری میوزیكی لە واڵتی توركیا بۆ ئنجامدراوە ،ئاواز و هۆنراوە و دابەشكردنی میوزیكی هونەرمەند ئ��اری خۆیەتی، هەروەها (ئ��ازاد بێتوشی) كاری فۆتۆی ئەم كلیپەی ئەنجامداوە.
ماندوو لەفیستیڤاڵی نێونەتەوەیی «تۆرێنتۆ» نمایشكرا
چە تر
بەنوێنەرایەتی لەهەرێمی كوردستان، فیلمی سینەمایی (ماندوو) لەبەشی «ك�����ەش�����ف»ی ()35ەم�����ی�����ن خ��ول��ی ف��ی��س��ت��ی��ڤ��اڵ��ی ن��ێ��ون��ەت��ەوەی��ی فیلمی (تۆرێنتۆ) نمایشكرا. ف��ی��ل��م��ی س��ی��ن��ەم��ای��ی «م���ان���دوو» ل��ەدەره��ێ��ن��ان��ی س��ی��ن��ەم��اك��اری ك���ورد (ئیبراهیم سەعیدی) لەسی و پێنجەمین خولی فیستیڤاڵی نێونەتەوەیی فیلمی «ت���ۆرێ���ن���ت���ۆ »TORONTO لەواڵتی كەنەدا نمایشكرا .ئەم بەشە
لەفیستیڤاڵی «ت��ۆرێ��ن��ت��ۆ» ب��ۆ ئ��ەو فیلمانە تەرخانكراوە كە خوڵقاندنێكی تازەیان تێدابێت. ف��ی��ل��م��ی «م�����ان�����دوو» ب��ەره��ەم��ی وەزارەت���������ی رۆش���ن���ب���ی���ری و الوان����ی ح��ك��وم��ەت��ی ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان��ە، لەبەشی «كەشف »Discaveryدا ل���ە()35ەم���ی���ن خ���ول���ی ف��ی��س��ت��ی��ڤ��اڵ��ی نێونەتەوەیی فیلمی «تۆرێنتۆ» لەنێو ( )27فیلمی سینەماكارانی واڵتانی جیاجیا نمایشكرا لەالیەن بینەرانەوە پێشوازییەكی زۆری لێكرا.
وتمان حەمرین دەگێڕینەوە كەچی سەرچناریشمان لەدەستدا!.. ئ���ێ���س���ت���ا دۆزی ن�������ەت�������ەوای�������ەت�������ی ێ ب����ەرەوپ����اش����ەك����ش���� دەس���ت���ی���پ���ێ���ك���ردووەو رۆژ ب��ە ڕۆژه��ەن��دێ��ك لەخاكەكەمان لەدەست دەدەی��ن و بە كەمتر رازی دەبین .باشترین سەلمێنەریش بۆ ئەم دابەزینانە ئەوەیە ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ سەردەمی ئەنجومەنی حوكم ئەوكاتە كورد رۆڵی گەورەتر و كاریگەرتری هەبوو لە عێراقدا .دوابەدوای ئەو لە كابینەی یەكەمی دەسەاڵتەكانی عیراقدا چەند پلەو پایەیەكی كاریگەرمان هەبوو ،بەاڵم بەو هێزو توانایەی ئەنجومەنی حوكم ..نا .بەڵكو الوازتر ...بڕیاربوو زۆرشتیش بكرێت ،بەاڵم تائێستا نەكراوەو ناشكرێت .چونكە كورد ئەو پێگە و هێزەی جارانی نەماوە بۆیە تائێستاش نەتوانراوە بستێك خاكی داگیركراو بگەڕێنرێتەوە سەر خاكی كوردستان كە هەرگیز جارێكی تر ناشیبینینەوە ..بەڵكو دەسەاڵتمان لە زۆرشوێن لەو شوێنانە بە رێژەیەكی بەرچاو كەمبووەتەوە. وامان لێهاتووە باسیشیان نەكەین وەك ئەوەی كورد وتەنی دەستمان لێ شتبێت...تەنانەت (ماددەی )140یش جێبەجێ نەكراوە .ئەگەر بۆ ئەو ناوچە داب��ڕاوان��ە هەندێ پاساومان
ئێستا سلێمانی و هەولێریش دەفرۆشین هەبێت وەك:دەست تێوەردانی هێزی دەرەكی دەنرخێنرێت وەك ئەوەی براكانمان چاكەیەكی ،ئاشتی ،برایەتی .....ئەوا بۆ فرۆشتنی گەورەیان لەگەڵ كردبین ...وا بڕوات ئەوا وەك م��وڵ��ك و شوێنی گەشتیاری و گارگە فەلەستینی كۆنمان لێدێت و زۆرینەمان لەبەر كۆنەكانی ناو كوردستان بە بێگانە و بەتایبەتی بێ خاك و جێگەیی ئەبێ ڕووبكەینە واڵتانی ع��ەرەب هیچ پاساوێك لەجێی خۆیدا نیە دوژمن بە كورد .تا لە كەمپ و ئۆردوگادا تەنها ئەوەنەبێت كە ئەوەی بە شەڕو چەكی بمانژێنن .نەهێڵن بە زمانی خۆشمان بدوێین. ئەگەر تەماشای سەیرانگای سەرچنار كیمیاوی و ئەنفال و تەعریب و ...نەكرا ئەوا بە سووچی پارە كردیان .كارەكەشیان بەرز بكەین پاش چەند ساڵێك داخستن ،سەرچنار
فۆتۆ :ئینتەرنێت هەمان سەرچنارەكەی جاران بوو لەگەڵ یەك ت��ۆز بۆیەو نوێكردنەوەی كۆشكەكۆنەكان دەناهیچ گۆڕانكارییەكی ئەوتۆی پێوەدیارنیە كە چەند ساڵێك ئەبێ كۆمپانیایەكی لوبنانی كاری تێداكردووە بۆئەوەی بیڕازێنێتەوە .لە هەمووی سەیرتر ئ��ەوەب��وو كە كارمەندێكم نەبینی لەو شوێنە بە زم��ان ك��وردی گفت وگۆ بكات .بەڵكو هەموو گازینۆو كۆشك
ئەو پەنجەیە دەقرتێنم جارێكیتر دەنگتان بداتێ ئ��اش��ك��رای��ە دەره����ەق ب��ەو ن��اه��ەق �یو ستەمانەی لەالیەن رژێمی جۆراوجۆرەكانی عێراقەوە بەرانبەر كورد كراوە، چەند شۆڕشێك بەرپاكراون ،كە دواترینیان شۆڕشی یەكێتیو پ���ارت���ی ب����وو ك���ە ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا ت��ەم��ەن��ی ب���ەرەو زی��ات��ر ل��ە نیو سەدە دەچێت .بەاڵم ئەوەی لەئێستادا لەسەركردەی ئەو شۆڕشانە دەبینرێت ،بریتیە لە الدان لە دروشمو مەبەستە نەتەوەییو نیشتیمانییەكانو خەباتكردنە لەپێناوی مەبەستو مەرامی شەخسیو تایبەتی. هەرچەندە لە سەرەتای دەستپێكردنی ئەو شۆڕشانەوە ت���ائ���ێ���س���ت���ا خ���ەڵ���ك���ی ب��ەوپ��ەڕی دڵسۆزییەوە گ�����ی�����ان�����ی خ�����ۆی�����ان ف���ی���داك���ردوو س����ەروەتو س�����ام�����ان�����ی خ����ۆی����ان لەپێناوی هەناسەیەكی ئازادی بەخشی. ل�����ە س����ات����ەوەخ����ت����ی ش��ۆڕش��ی چەكدارییەوە تائێستا كە سەروەختی ش��ۆڕش��ی دی��م��وك��رات�یو ه��������ەڵ��������ب��������ژاردن��������ە، س��ەرك��ردەك��ان��ی پ��ارت�یو ی���ەك���ێ���ت���ی ب���ەج���ۆرێ���ك خ���ەڵ���ك���ی ه�����ان�����دەدەن، ئەگەر كەسێك برای یان باوكی پێشمەرگە نەبوایە، ی���ان ك��ۆم��ەكو ه���اوك���اری ب��ە ش���ۆڕش ن��ەك��ردای��ەو لەزەمەنی ئێستاشدا دەنگی ب��ەوان ن��ەدای��ە ،خۆی بە ق���ەرزارو ت��اڕادەی��ەك بە خیانەتكاریش دەزان��ی، بەاڵم ئەوەی لەو سەركردانەوە دەبینرێت پێچەوانەی قسەكانیانەو خۆ گێل كردنیانە لە قۆناغە گرنگو چارەنووسسازەكاندا. مەبەستمە لێرەوە باسی ئەو غ��ەدرو ناحەقیانە بكەم ،كە چەندین ساڵە دەسەاڵتی كوردی بەرانبەر ب��ە میللەتی م��ەزڵ��ومو ب��ەش��خ��وراوی خ��ۆی ،بەبێ ت گوێدانە هیچ بەهایەكی ئەخالقیو مرۆیی دەیكا و كەوتوەتە دزینی سەروەت و سامانی ئەم میللەتە. بەڕاستی لەئێستادا غەدرو ناحەقیەكان گەیشتوەتە ئاستێك ،كە هیچ مرۆڤێكی بەویژدان تەحەمولی ناكات .چونكە خەڵكی هەرگیز چاوەڕێی ئەوەیان نەدەكرد كە پارتیو یەكێتی دوای نزیكەی بیست س��اڵ��ە حوكمڕانی خۆماڵی ب��ەو ج��ۆرە پاداشتیان ب��دەن��ەوە .زۆرج��ار لە خ��ۆم دەپرسم دەب��ێ گوناهمان چ��ی ب��ێ��ت ك��ە ب��ەرپ��رس��ەك��ان��ی خ��ۆم��ان ب���ەو ج��ۆرە مامەڵەمان لەگەڵدا دەك��ەن؟ چونكە دوای ()19 ساڵ دەستكەوتێكی ئەوتۆ بەدینەهاتووە ،كە جێگای
سەربەرزیو شانازی بێت. لەئێستادا ب��ەدەی��انو س��ەدان كەس هەن كە لەژێر هێڵی ه��ەژاری��ی��ەوە دەژی���ن ،كەچی مەسئولەكانی ئ���ەم م��ەم��ل��ەك��ەت��ە ب���ە ه���ای الی���ڤ رای���دەب���وێ���رن. س��ەرب��اری ئ��ەوەش هێشتا ه��ەر میللەت لە پارتیو ی��ەك��ێ��ت��ی ،دڵ��س��ۆزت��رە .ل��ەك��ات��ی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەك��ان��دا دەبینین بەرپرسەكان دەكەونە قسەی باقو بریق بۆ خەڵكی ،وەك��و بەڵێنە بەدینەهاتوەكانی سەردەمی شاخیان ،ب��ەاڵم خەڵكی ه��ەر دەنگیان پ��ێ��دەدەن ،بە خاتری ئ��ەوەی ب��ارودۆخ��ی كوردستان تێكنەچێ. بەاڵم بەداخەوە دوای هەڵبژاردن بچوكترین شت بۆ كۆمەاڵنی خەڵك ناكەنو قسەكانیان تەنها بەڵێنەو
هیچی تر ،بۆیە دەپرسم ئەرێ شەرم ناتانگرێ كە لە راگەیاندنەكانەوە باسی دەستكەوتەكانتان دەكەن؟! بۆیە ل��ێ��رەوە وەك��و خ��ۆم رای��دەگ��ەی��ەن��م ،ئامادەنیم جارێكی تر دەن��گ بە لیستێك ب��دەم ،كە پارتیو یەكێتی تێدا بێتو پەنجەی خۆم دەقرتێنم ئەگەر ج��ارێ��ك��ی ت��ر ب��ۆ ئ���ەو دوو ح��زب��ە ش��ی��ن��ی ب��ك��ەم. لەگەڵ ئەوەشدا لێرەوە چەند داواكاریو پێشنیارێك دەخەمەڕوو ،كە جێبەجێكردنیان لەالیەن حكومەتەوە كارێكی زۆر قورس نییە .بەهیوای جێبەجیكردنی تاوەكو ئاواتی ئەم میللەتە بەشخوراوە بەدیبهێننو ببێتە ه��ۆك��ارێ��ك ب��ۆ م��ان��ەوەی خ��ۆت��ان ل��ەس��ەر ئەو كورسیانەی كە كەس نازانێت كەی دەستبەرداری دەب��ن .بۆیە دەڵێم خەمخۆری خەڵك ،بن تاخەڵكی بەیەكجاری پشتی لێ نەكردوون. .1بەهێزكردنی الیەنی نەتەوایەتیو نیشتمانی، خەمخواردنتان بۆ الیەنی نەتەوەیی كەئێستا الی ئێوە چووەتە خانەی فەرامۆشكردنەوە .گەڕانەوەی ئەو پارانەی كە داهاتی میللەتنو لەالیەن هەردوو التانەوە لە بانكەكانی ئەوروپا بۆ ئایندەی خۆتان بلۆكتان كردون .دروستكردنی لەشكرێكی بەهێزی نیزامی ،دور لە ب��ەرژەوەن��دی حزبی .خزمەتكردن
بەوەرزش و هونەر كە ناسنامەی میللەتن .2ئ��اوەدان��ك��ردن��ەوەی ك��وردس��ت��ان و ب��وژان��ەوەی ژێرخانی ئابوریو الدێكان ،نەوەكو هەوڵی چۆڵكردنو وێ��ران��ك��ردن��ی��ان ب���دەن .رێ��گ��رت��ن ل��ە ه��ەن��دێ كەسی مافیاو دزو چەتە ،كە رۆژان��ە ه��ەزاران تەن شتی خراپو ماددەی بەسەرچوو بۆ كوردستان دەهێنن. دروستكردنی چەند بەنداوێك بۆ گلدانەوەو سوود بینین لە ئ��اوە سازگارەكانی كوردستان .هەروەها دروستكردنی چەند سایلۆیەك ب��ۆ ئەمباركردنی گەنمو جۆی جوتیارانی ئەم واڵتە. .3خزمەتكردنی كەسوكاری شەهیدو ئەنفالەكان لە ناوچەی گەرمیان ،كە لە بچوكترین مافی ژیانی خۆیان بێبەشن .بەداخەوە خزمەتو بەختی ئەوان كراوتە پڕوپاگەندەی ه����ەڵ����ب����ژاردنو چ��االك��ی��ی��ەك��ان��ی ح��ك��وم��ەت��ی ه����ەرێ����م .ه���ەوڵ���دان بەجینۆساید ن��اس��ان��دن��ی ت��اوان��ی هەڵەبجەو ئەنفالو دادگایكردنی ه�����ەم�����وو ئ����ەن����ج����ام����دەران����یو دادڵدەنەدانیان بەهیچ پاساوێك. .4رەخساندنی هەلی گونجاوی ك���ار ب���ۆ گ��ەن��ج��ان ،ت���اوەك���و بیر لەجێهشتنی ئەم واڵت��ە نەكەنەوەو ن���ەب���ن ب����ە س���ی���خ���وڕی واڵت������ان. خ��ان��ەن��ش��ی��ن��ك��ردن��ی ه���ەم���وو ئ��ەو كەسە بەتەمەنانەی ل��ە سەرجەم دامو دەزگ���اك���ان���ی ح��ك��وم��ەت��ی هەرێم كاردەكەن ،دانانی كەسانی گەنجو بەئەزمون ل��ە ج��ێ��گ��ای��ان .ه���ەوڵ���دان ب��ۆ دروس��ت��ك��ردن��ی چەند كارگەیەك بۆ بەرهەمە ناوخۆییەكانی خۆمان ،نەوەك دروستكردنی كارگەی مەشروبات. .5داهاتی ئەو نەوتەی لەكوردستاندا بەرهەمدێت، بخرێتە خزمەتی خەڵكەوە .هەروەها دەستبەرداری ه��ەن��دێ ب���ەرژەوەن���دی ح��زب��ی خ��ۆت��ان ب��ن ،لەگەڵ واڵتانی دراوسێ. .6پارێزگاری لەسەربەخۆیی دادگاكان بكەن، نەوەكو بیكەن بە بنكەی دووەمی پارتەكانتان. .7ب���ەدواداچ���ونو چ��اودێ��ری��ك��ردن��ی ه��ەم��وو ئەو پ��ڕۆژان��ەی ل��ەالی��ەن ح��ك��وم��ەت��ەوە جێبەجێدەكرێ، ب��ۆ ئ���ەوەی چیتر پ���ارەی ئ��ەم واڵت���ە ل��ە پ���ڕۆژەی بێسەروبەر ب��ەه��ەدەر ن���ەڕوات .باشكردنی ك��ارەب��او بنكە تەندروستیەكانو دابینكردنی دەرمانی باشو پێویستو گونجاو .8داب��ی��ن��ك��ردن��ی ی���ەك���ەی ن��ی��ش��ت��ەج��ێ��ب��ون بۆ مامۆستایانو فەرمانبەران ،بێ بەرامبەر ،نەك وەك هەندێك شوقەو باڵەخانەی ئێستا كە پارەكەی هێندە خەیاڵییە ،تەنها بە كەسانی وەك ئێوە هەڵدەسوڕێت.
و ت��ەن��ان��ەت بەلەمەكانی ئ��اوەك��ەش چەند گەنجێكی عەرەب دەیانبرد بەڕێوە ،ئیتر نە گۆرانیەكانی ماملێی جاران دەبیستینەوەو نە هیچ مۆركێكی ك��وردەواری لەناوجەرگەی شاری هەڵمەت و قوربانیدا ،تەنانەت ئەوەی عەرەبی نەزانێت رەنگە سەری لێ بشێوێت و نامۆبێت .من وام هەستكرد لە یەكێك لە شارەكانی عەرەبستان پیاسەئەكەم : .ئایا ك��وردێ��ك ن��ەب��وو ئ��ەم ك���ارەی پ��ێ بسپێررێت یاخود سەرچناری پێ بفرۆشرێت ((مەڵین مساتەحە بۆ 30ساڵ چونكە ئەم كارە وەك فرۆشتن وایە و لەدەست كورددا نەماوە)) ئایا گەنجێكی ك��ورد دەستنەكەوت ل��ەو شوێنە دابمەزرێت؟؟ !... .تازە وا سەرچناریشمان ڕۆی وەك كارگەكانی چیمەنتۆی تاسڵوجەو دانەگاز و ....هتد. كە هەموو لە رێی راگەیاندنەكانەوە دەزانین كارمەندو كرێكارە كوردەكان چ مامەڵەیەكیان لەگەڵ دەك��رێ��ت ل��ەو ش��وێ��ن��ان��ە!!!.....دەب�ێ شیوەن بۆ شەقامەكانی شارو ماڵەكانمان و نەخۆشخانەكان و قوتابخانەكان و شوێنەپیرۆزو ئاسەوارو گەشتیارییەكانی دیكەیە كە ئەگەر وابڕوات ئەوانیش ئەفرۆشرێن بە بێگانە .ئەوسا ئێمەش ب��ەدەردی فەلەستینییەكان دەچین ، تەنها خاوەن پارەزۆرەكان ئەتوانن لەم شارەدا بژین (ئەویش بە زەلیلی )...ئیتر ئەوكاتە
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
13
ئەبێ فاتیحا داب��دەی��ن بۆ رۆح��ی ه��ەژارو چینی ناوەندو بنەماڵە بەشەرەفەكان كە پێیان نەنگە خاكی كوردستان بفرۆشن !....ئەوسا چی وەاڵم��ی تۆمارەكانی مێژوو بدەینەوەو ئیتر بۆ بڵێین بێگانە غ��ەدری لێكردین.... كار واب��ڕوات ،ئەوا پێوستە هەموومان فێری زم��ان��ی ع��ەرەب��ی ببین .چونكە ل��ەم��ەودوا تەعریب دەستپێئەكاتەوەو ئەبێ بەناچاری و ئەمجارەیان بەدەستی خۆمان خوێندنگەكان بكەینەوە بە عەرەبی .روودەكەمە دەسەاڵت لە كوردستان و سوێندیان ئ��ەدەم بە گیانی پ��اك��ی ش��ەه��ی��دان��ی ك���وردس���ت���ان و ژن و مناڵەئەنفالكراوەكان و شەهیدانی كیمیابارانی هەڵەبجەو بست بەبستی خاكی كوردستان كە خوێنی پێشمەرگەی تێدا رژاوە و ناڵەی دایكەجگەرسووتاوەكان كە ئیتر لێرە بەدواوە ك��اری فرۆشتن و بەكرێدانمان بە بێگانە بوەستێت و با ڕۆڵەكانی خۆمان كارا بكەین و پشتیان پێببەستین .چونكە مێژوو لێمان خۆشنابێت و نەوەكانی دواڕۆژ نەفرەتمان لێنەكەن!.....
سـیسـتـەمـی ســاخـتـــە لەهەفتەنامەی هاواڵتی ژمارە ()659 الپ�����ەڕە( )12بابەتێك بەناونیشانی (خراپترین سیستەمی دیموكراتی لە باشترین سیستەمی دی��ك��ت��ات��ۆری باشترە) ل�����ەالی�����ەن (ج���ەم���ی���ل نەقشبەندی)یەوە نوسراوە ،ئەمە یەكێكە لە قسەكانی جەالل تاڵەبانی كە لە ڕۆژنامەی ك��وردس��ت��ان��ی ن��وێ��دا ك���ردوی���ەت���ی ،كاتێك بابەتەكەم خوێندەوە زۆر سەرنجی راكێشام نوسەر بابەتێكی زۆر گرنگی وروژان��دووە، چ��ون��ك��ە ك��ێ��ش��ەی ب��ن��ەڕەت��ی ئێمە ج��ۆری سیستەمەكەیە ،بەاڵم دەروازە دەكاتەوە وزۆر بەكورتی كۆتایی پێ دێنێ ،ئیتر نازانم لەبەر نەبونی دەرف��ەت��ی هەفتەنامەكەیە، یان لەبەر ئەوەیە تەنها بابەتەكە بووروژێنێ ب��ە ڕوی خ��وێ��ن��ەردا و ب��ەس ،بەتێڕوانینی من دەب��وو نوسەر هەموو ڕەهەندەكانی ئەو ساختە كارییەی باس بكرادایە كە خەڵكی ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان پ��ێ��وەی گ��ی��رۆدەب��وون، بەناوی ئازادی و دیموكراتی و زۆر ناوی ت��رەوە ،ب��ەاڵم ئ��ەوەی لەواقیعدا دەیبینین و تێیدا دەژین بریتییە لە گەندەڵی ئیداری و سیاسی و ئابوری و...هتد. كەسایەتی م��رۆڤ��ی ك���ورد ل��ەم هەرێمە وا ش��ێ��وێ��ن��راوە ل��ەن��او هیچ سیستەمێكی دیموكراتیدا جێگەی نابێتەوە ،ئەو سیستەمە گ��ەن��دەڵ��ەی ل��ە ژێ���ر پ�����ەردەی ئ�����ازادی و دی��م��وك��رات��ی��دا خ��ۆی ح���ەش���ارداوە تەنانەت ڕوخ���س���اری ن��ەگ��ری��س��ی دی��ك��ت��ات��ۆری��ش��ی هەندێك ج��وان ك���ردووە ،خەڵكەكەشی وای لێهاتووە تووشی بێباوەڕی و نائومێدی بووە و وەك جەستەیەكی بێ گیانی لێهاتووە هیچ ئیرادەیەكی نەماوە ،ئایا هیچ لەمە مەترسیدارتر دەبێ بۆ خودی ئەو كۆمەڵگایە كە دووچاری ئەوەندە بێ باوەڕی بووبێت؟ ئ��ەم��ە سیستەمێكی ج��ی��اوازت��ر نییە لە سیستەمی زوڵم و زۆر و بندەستی بەڵكو ئەو كەموكوڕی و بۆشاییانەی لە سیستەمی دیكتاتۆریەتدا هەبوو پڕیكردووەتەوە ،بەهەر ناوێك بێت باشترین خزمەتی بە سیستەمی دیكتاتۆریەت و ئۆلیگارشی كردووە. ئەم سیستەمە لەسەر بنەمای چەواشە ك��اری و دەس��ت��ی دەس��ت��ی و هەڵخەڵتاندن ئاوا ب��ووە ،سیستەمە دیكتاتۆرەكان لەسەر بنەمای ئایدۆلۆژی و ئابورییەكی سەربەخۆ ئ���اوا ب����وون ،سیستەمە دیكتاتۆرییەكان ویستیان ئەم سیاسەتە لە سەر كۆمەڵگا پەیڕەو بكەن ،بەاڵم لەبەر ئەوەی زەمینەی
ئەو كارەیان نەبوو نەیانتوانی ئەنجامی بدەن، ه��ەوڵ و تەقەالیەكی زۆری��ان��دا ،ب��ەاڵم هەر نەیانتوانی بەئەنجامی بگەیەنن ناچار بۆ ئەوەی دەسەاڵتی خۆیان لە سەر كۆمەڵگا ح��اك��م ب��ك��ەن ب���ە ش���ێ���وازی ج�����ۆراو ج��ۆر هەندێ خزمەتیان بە كۆمەڵگاكەی خۆیان ك��رد ،تەنانەت لە هەندێ ب��واردا دەرفەتی ئەوەشیان نەهێشتبووەوە كەكەس بتوانێ هیچ ڕەخنەیەكیان لێ بگرێ ،ب��ەاڵم سیستەمە دیموكراتە ساختەكەی باشوری كوردستان ئ��ەوەش��ی نەهێشتەوە ،سیستەمێك ئەگەر نوقمی گەندەڵی بوو لە هەموو بوارەكاندا (سیاسی و ئابوری و بەڕێوەبردن و پەروەردە و ڕێكخستن) بوارێك نەماوە گەندەڵ نەبووبێ، هەندێ جاریش بەهەندێ پڕوپاگەندە نكۆڵی لەهەموو گەندەڵییەكان دەك��ەن و تەنانەت بە باشترین شێوازی دیموكراتی پێناسەی دەكەن،پێوانەی گەندەڵی و دیموكراتی ئەوە نییە دەسەاڵت بە باشی بزانێت و لێی ڕازی بێت بەڵكو پ��ێ��وان��ەی ه��ەرە ڕاس��ت ئەوەیە خودی كۆمەڵگا بە هەموو پێكهاتەكانییەوە لێی ڕازی بن ،ڕەنگە ئەوە بكەن بەبەهانە و بڵێن كێ دەت��وان��ێ هەموو كۆمەڵگا لە خۆی ڕازی بكات پێداویستییەكانی دابین بكات؟ منیش دەڵێم ئەگەر خودی دەسەاڵت ب���ە ن��ی��ەت��ێ��ك��ی پ��اك��ی دی��م��وك��رات��ی ب��ەب��ێ جیاوازی پێكهاتەكان و تاكەكانی كۆمەڵگا بە یاسایەكی دیموكراتی هەڵس و كەوت بكات ،ئ��ەو كاتە دەرف��ەت��ی ئ��ەوە بۆ كەس نامێنێ بە خۆڕایی ڕەخنە بگرێ. مەگەر ڕەخنەیەكی بێ بنەما ،ڕەخنەی بێ بنەماش هیچ نرخ و بەهایەكی نابێت، بەاڵم سیستەمێك لە سەر بنەمای مەنسوبیەت و مەحسوبیەت ئاوا ببوبێ هەموو خانەكانی گیانی غەرقی گەندەڵی بووبێ،ئیتر چۆن دەتوانێت خۆی لە ساختەكاری دوور خاتەوە، م��رۆڤ��ە دیكتاتۆرەكان هەمیشە خەریكی ژیانی تایبەت و كەیف و سەما بوون ،ئەگەر ك��ارب��ەدەس��ت��ەك��ان��ی هەرێمی كوردستانیش هەمان ڕەفتارو هەمان ژیانیان نییە بابڵێین ئێمە درۆ دەكەین و ئەوان لەسەر هەقن و ڕاست دەكەن ،بەاڵم كوا دادپەروەری و یەكسانی؟ كوا پێكهێنانی بنەماكانی دیموكراتی ئەگەر ئێوە خۆتان بە دیموكراتخواز دەزان��ن؟ هەر كاتێك دیموكراتی بەرقەرار بێ السەنگی نامێنێ و ه��ەم��وو ك��ەس ل��ەس��ەر ڕەنجی شانی خۆی دەژی ،دزی و ساختەكاری و چەواشەكاری نامێنێ ،جەماوەریش عەشق و عەوداڵی ئەو ژیانە دیموكراتی و یەكسانیەیە كە لە هەوادا ماوەتەوە.
حزب لەقەیراندایە و خەڵك باجەكەی دەدات
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
14
ل���ەوان���ەی���ە ب���ۆ ئ��ەم تەمەنە كەمەی من تا رادەی��ەك نەگونجاوبێت قسە لەسەر ئەزمونی ح��زب��ی ك����وردی بكەم ل���ەم ن��اوچ��ەی��ە ،ب��ەاڵم ئەمە تەنها دیدێكی گەنجانەی خۆمە و وەك هاواڵتییەكی ئەم واڵتە بەمشێوەیە لە حزبو رەهەندەكانی گەشتوم بەهەرحاڵ ،وشەی حزب وشەیەكی ناسراوو فراوانی سەرزارانە لە هەموو جیهاندا ،زۆر كەمن ئەو گەلو واڵتانەی كە لەم دونیا پێشكەوتووەداو لە سەردەمی تەكنەلۆژیادا سەرو سەودایان لەگەڵ ئەم زاراوەیە چی وەك ماناو چی وەك كیانێك نەبێت وە ئەم وشەیە چەند جارێك لە قورئانی پیرۆزدا بە ماناو
مەبەستی جیاواز بەكار هێنراوە ،بە كورتی حزب كۆبوونەوەیەكی سیاسیو ئایدۆلۆژیو بەرژەوەندی خوازییە ئەمە بۆحزبێكی سەردەم ن���ەك ب��ۆ ح��زب��ی ك����وردی ،ح��زب��ای��ەت��ی وەك دیاردەیەكی سیاسی لە مێژە لە كوردستان دەستی لەگەردنی كۆمەڵگەدایەو لە قەیرانی گ��ەورەدای��ە ب����ەردەوام ب��ەدەس��ت كێشەكانیەوە ناڵەیەتی لەناوخۆی حزب وەك تەكەتولو دەستەو دەستەگەری بەشێوەیەكی زۆر ناشەریفانە،وە لە فەزا سیاسیەكەشدا چەندین قەیرانی سیاسیو كلتوریو كۆمەاڵیەتیو ئابوری خوڵقاندووە وەك بەگژاچوونەوەی حزبەكان بەڕووی یەكداو شەڕی ناوخۆو پیشاندانی وێنەی ناشیرینی حزب بە ناوخۆو دەرەوە،هەر بەمەش نەوەستاون بەڵكو بوونەتە ڕێگر لەبەردەم پێشكەوتنو دروست كردنی دنیایەكی مەدەنیو سیستەمێكی باشتر لەوەی كە ئێستا هەیە. حزب لێرە خاوەنی هەموو شتێكەو دەستی بەسەر الیەنەكانی ژیاندا گرتووە ،ڕێكخراوو سەندیكای بۆ هەموو چینو توێژەكان دروست ك���ردووە ،لەجێگای ه��ەم��ووان بیر دەك��ات��ەوەو ب��ڕی��اردەدات و دەسەاڵتی بەسەر حكومەتو ێ بەهەر مەبەستێك پەڕلەمانیشدا هەیەو دەتوان ئاراستەیان بكاتو بەرژەوەندیە حزبیەكانی خۆی بێنێتەدی لە ڕێگەی ئەو فشارانەی یاخود ئەو كارتانەی كە بەدەستیەوەیەتی وەك دەسەاڵتو س����ەروەتو سامانی واڵت ،ه��ەر ئەمانەش
بووەتە هۆی كۆكردنەوەی خەڵك لەدەوری ئەم حزبانە،تەڵقین كردنی مرۆڤی ئەم واڵتە بە هەر شێوەیەك كە بەرپرسانی حزب پێیان باش بووبێت ،ئەگەر لەڕووی مێژووییەوە لە حزبی كوردی بڕوانین دەبینین تائێستا لەسەر ئەو مۆدێلە لە تێگەشتن لە دەسەاڵت بینا كراون كە مانای دووەمی دەسەاڵت واتە دەسەاڵت وەك ه��ەژم��وون ،ق��ۆرخ كردنی دەس��ەاڵت بۆ باوەش بە كورسیو حوكم كردن نەك بۆ خزمەت كردن بەڵكو بۆ بە مێگەل كردن واتە مرۆڤ وەك ئامرازێك نەك وەك ئامانج خزمەت بكرێو مانای بدرێتێ. لەالیەكی تر تێڕوانینی حزب بۆ سیاسەت لەم والتە بە مانای درۆ دێت ئەو كەسەی كە ێ لەسەر ئەوە دابگرێت كە سیاسەت زیاتر پ ێ ئەوا درۆیەو ئەبێت بایەخ بە درۆ كردن بدر كەسێكی بارزو ئەندامێكی دڵسۆزی حزبەو شایەنی پیا هەڵدانە ،بە پێچەوانەوە ئەگەر كەسێك سیاسەت وەك خۆی پێناسە بكات كە بریتیە لە تەكنیكو شێوازی باشترین ئیدارە ك��ردنو بەڕێوەبردن بۆ خزمەتو بەرژەوەندی گشتی ئەو كەسە بە نەزانو كاڵفامو یاخی لەقەڵەم دەدرێت چونكە بەرپرسانی حزبی ئەم هەرێمە هەر ئەوەندە لە سیاسەت گەشتون،ئەو هۆكارەش كە وای لێكردوون ئەوەیە تادوێنێ ئەلفو بێی سیاسیو ئیداریان نەدەزانی ،بەاڵم لە پڕێكدا بوون بە ڕێبەری فكریو سیاسی
لە ئێمە،كە لە ئ��اوەژوو كردنەوەی ڕاستیەكان زیاتر هیچی تریان لە هەگبەدا بۆ ئێمە پێ نیە،شكستەكان بە دەسكەوت هەژمار دەكەنو پێمانی دەف��رۆش��ن��ەوە كاتێك خەڵك داوای ت و ناڕەزایی دەرببڕێت سەرەتایترین مافیان بكا ئەوا ڕاستەوخۆ بە دەستی دەرەكی تۆمەتباری دەكەن ،هەنوكە شەرعیەتی شۆڕشگێڕی بە خۆیان دەدنو ئ��ەوەی الی��ان گرنگ نەبێت ف���ەزای گشتیو بۆچوونەكانی خەڵكی كوردستانە ،بارەگاكان بوونەتە جێی كۆبوونەوەی كۆمەڵێك كەس كە هیچ داهێنانو پرۆژەیەكی مەعقولی سەردەمیانەیان پ��ێ نیەو بگرە بەسەر جەستەی حزبو میللەتیشەوە بارن ،كار گەشتووەتە ئەوەی (تەنها یەك ئیش ماوە حزب بیكات لەپێناو كۆنترۆڵی هەناسەكانی خەڵك ئەویش دروست كردنی ڕێكخراوی ساوایانی كوردستانە) حزب بە ناوی گەلەوە قسە دەكاتو بانگەشەی ئەوە دەكات كە نوێنەری گشت چینو توێژەكانەو لە جێی حكومەتدا سیاسەت دەك��ات بوونی نەتەوە بەسراوەتەوە بە بوونی حزبێكەوە كە ئەمە زۆر ناعەقاڵنیە،خوڵقاندنی باری ناهەموار لە واڵت��داو زیان گەیاندن لە گشت الیەك دواكەوتن لە پرۆسەی پەروەردەو ڕوخانی ژێرخانی ئابوری واڵت لە ئەنجامی نەبوونی پالنی گونجاو خراپ بەكارهێنانی ئەزموونی دەسەاڵتو دروست كردنی تاكێكی ێ خەبەر لە ڕووداوەكانو شەرمنو دەستەمۆ ب
خاوەن پێداویستیی تایبەت و فەرامۆشكردنیان ئەگەر چی خ��اوەن پ��ێ��داوی��س��ت��ی تایبەت ل�������ەڕووی م���وچ���ە و دەرم����اڵ����ە و ب��ژێ��وی ژی���ان���ەوە ل��ەه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ل��ەخ��وار چینەكانی دیكەوەن ،لەهەمانكاتدا لەڕووی پرۆژەكانی خزمەتگوزاری و پێداویستی و پێشینەی خانووبەرە و سندوقی نیشتەجێبوون و پێدانی كارەوە فەرامۆشكراون كە ئەمەش بۆ خ��ۆی پێچەوانەی یاسا و رێساكانی ئەوروپا و واڵتە پێشكەوتووەكانە و لەگەڵ ج��اڕن��ام��ەی جیهانی مافەكانی م��رۆڤ ناكۆكە و وێكنایەتەوە كە دەبێت ئەم توێژە بەپێی رێ���ژەی كەمئەندامییان بەجۆرێك ئاوڕیان لێبدرێتەوەو خزمەت بكرێن و گرنگی و بایەخیان پێبدرێت هەست بە پەراوێزخستن و ئاوڕلێدانەوە نەكەن و دەبێت هەمیشە دید و تێڕوانین و لێكدانەوەو هەستكردنیان وابێت وەك هاواڵتییەكی ئاسایی دەژی��ن ئەویش بەدابینكردنی پێداویستییەكانیان دەبێت ،بۆیە لەخوارەوە ئاماژە بە هەر یەكە لەو سەرنج و تێبینی و پێداویستییە سەرەتاییانە دەكەین. بەئومێدی ئ��ەوەی حكومەت و پەرلەمان ئاوڕی جدی لەدابینكردن و جێبەجێكردنی ئەو داواكارییانە بداتەوە. دابینكردنی یەكەی نیشتەجێبوون یەكەم :یەكێك لەو هەنگاو و بڕیارانەی كابینەی ن��وێ��ی حكومەتی ه��ەرێ��م پێی گەشبینم زی��ادك��ردن��ی ب���ڕی پێشینەی خ��ان��ووب��ەرەو دەرچ��وون��ی ب��ڕی��اری سندوقی نیشتەجێبوونە بەتایبەتی سوودمەندبوون و گرتنەوەی گوندەكان لەو بڕیارە ،بەاڵم ئ��ەوەی جێی سەرنج و تێڕوانینە ،ئەوەیە بەهۆی كەمی بڕی موچەوە كەمئەندامان و نابینایان ل��ەم بڕیارە سوودمەند نابن و بێبەش دەبن ،چونكە بۆ راكێشانی پێشینەی خانوبەرە دەبێت ،النیكەم بڕی موچەكەت لە ( )360هەزار دیناری عێراقی كەمتر ن��ەب��ێ��ت ی���ان دان�����ەوەی ق����ەرزی سندوقی نیشتەجێبوون دەبێت لە بڕی ( )200دۆالر كەمتر نەبێت ،دیارە هەڵسوڕاندن و پێدانەوەی ئ��ەم مەبلەغەش بۆ ئ��ەم توێژانە ق��ورس و گرانە و ئەو موچەیەی وەریدەگرن كەمە و تەنانەت بەشی پڕكردنەوەی پێداویستییەكان و دابینكردنی بژێویی ژیانیان ناكات، ب��ۆی��ە پێشنیاردەكەم ح��ك��وم��ەت ل��ە بڕی م��وچ��ەی ت��ەرخ��ان��ك��راو ب��ۆ ئ��ەو مەبەستە س��ااڵن��ە ب��ڕێ��ك ب��ۆ دروس��ت��ك��ردن��ی یەكەی نیشتەجێبوون بۆ كەمئەندامان و نابینایان لەناوچەكان تەرخان بكات و بێبەرامبەر لەڕێی تیروپشك بەسەریاندا دابەش بكرێت. لەگەڵ ئەوەشدا لەدروستكردنی یەكەكاندا تایبەتمەندییەكانیان رەچاو بكرێت. لەڕووی تەندروستییەوە ئ���ەوەی دەك��ەوێ��ت��ە سەرشانی وەزارەت���ی
تەندروستی بۆ خزمەتكردنی تەندروستی كەمئەندامان و دابینكردنی پێداویستییەكانیان بەتایبەتی ئەوانەی لەسەر كورسین و توانای رۆشتنیان نییە كە: یەكەم :دابینكردن و پێدانی سیسەمی كارەبایی كۆنتڕۆڵ كە هاوكار و یارمەتیدەرە ب��ۆ ج���واڵن���دن و ب����ەرز و ن��زم��ك��ردن��ەوەی س��ی��س��ەم��ەك��ە ب��ۆ ئ����ەوەی پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان بە یارمەتیدانی كەس نەبێت. دووەم :دام�����ەزران�����دن�����ی پ���زی���ش���ك و ی��اری��دەدەری پزیشكی ل��ەو فەرمانگانەی تایبەتن بەكەمئەندامان ب��ۆ ئ���ەوەی ئەو كەمئەندامانەی ل��ەس��ەر كورسین بتوانن ل��ەڕی��ی پ��ەی��وەن��دی��ك��ردن نەخۆشییەكانیان ئاراستەی ئەو پزیشكانە بكەن و ڕێنماییان پێبدرێت یان ئەگەر پێویستی بە پشكنین و بینین كرد سەردانی ماڵەوەیان بكەن یانیش
خوێندن و مەشق و راهێنان و پێگەیاندنیان بە شێوەیەكی زانستی و ئەكادیمی بۆ چۆنێتی خزمەتكردنی تۆێژەكانی خاوەن پێداویستی تایبەت و بەسااڵچووان پێویستە لە هەرێمی كوردستان هەبێت ،چونكە بەپێی یاسا و رێساكانی ئ��ەوروپ��ا ئ��ەو كەمئەندامانەی هەردوو قاچیان لەدەستداوە دەبێت دوو كەس بۆ خزمەتكردنیان تەرخانبكرێت ،هەڵبەتە ئەم ئەركەش دەكەوێتە سەر وەزارەت��ی خوێندنی بااڵو توێژینەوەی زانستی كە پێویستە پێی ێ بەرجەستەكردنی هەستێت ،چونكە بەب مافەكانی ئەم توێژە ناتوانین پێشكەوتنی خۆمان بەجیهان بسەلمێنین. دابینكردنی كورسی ئ��ەو كەمئەندامانەی ه���ەردوو قاچیان ێ جۆر كورسی لەدەستداوە پێویستیان بە س هەیە
داوای مافەكانیان دەكەن چونكە لەم واڵتەدە ئەوانیش مافیان نیە ئەو عیالجانەی پێویستیانە بۆیان ببرێت بۆ ماڵەوە ،لەگەڵ ئەوانەشدا بۆ ئاگاداربوون لە نەخۆشییەكانیان دۆسیەی تەندروستی بۆ هەر یەكەیان دروست بكرێت ،هاوكات ئەگەر هاتوو پێویستیان بەنەشتەرگەری بوو پێویستە یەكێك لەكارمەندی ئەو فەرمانگەیە یاوەریان بێت بۆ چوونیان بۆ نەخۆشخانە بۆ هاوكاری و كارئاسانیكردن .پێویستیشە هەموو ئەم خزمەتگوزارییانە بێبەرامبەر پێشكەشیان بكرێت. راهێنانی خۆێندكاران بوونی پەیمانگایەك ی��ان كۆلێژێك بۆ
كورسییەكیان تایبەتە بۆ خۆشتن و چوون ب��ۆ ( )WCكورسییەكی دی��ك��ەی��ان بۆ چوونە نێو ئۆتۆمبیل و هاتوچۆكردنیان لە نێو ماڵدا ،هەروەها كورسییەكیش كارەباییە و شەحن دەكرێت بۆ چوونە دەرەوەو بازاڕ و ماركێتەكان و شوێنە گشتییەكانە و بۆ ئ��ەوەش پێویستیان بە هاوكاریكردنی كەس نەبێت. دی��ارە دابینكردنی ئەم پێداویستیانە بۆ كەمئەندامان دەكەوێتە ئەستۆی وەزارەت��ی ك��ار و ك��اروب��اری ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ،چونكە پێمانخۆشە و تامەزرۆیین لەبازاڕ و پارك
و سەیرانگا و شوێنەگشتییەكاندا بیانبینین لەگەڵیاندا دابنشین گۆی ل��ەڕازی دڵیان بگرین چەپكە گوڵیان پێشكەش بكەین و هەر لەماڵەوە جێگیرنەبن و باری دەرونیان ئ��اڵ��ۆز بێت .س��ەرب��اری ئ��ەوان��ەش بوونی وەرش��ەی��ەك ب��ۆ دروس��ت��ك��ردن��ی ك��ورس��ی و گۆڕینی كوشنەكان و چاككردنەوەیان پێویستە. لەدروستكردنی پرۆژەكاندا چەند جارێك لە رۆپەڕی رۆژنامەكاندا ل���ەب���ارەی رەچ���اوك���ردن���ی دۆخ����ی خ���اوەن پ��ێ��داوی��س��ت��ی ت��ای��ب��ەت ل��ەدروس��ت��ك��ردن��ی پڕۆژەكاندا دواوم ،بۆ ئ��ەوەی بتوانن وەك هاواڵتییەكی ئاسایی سەردانی ئەو شوێنانە بكەن ،بەاڵم بەداخەوە لەزۆر شوێن سەرنجم داوە ئ��ەم ك���ارە ف��ەرام��ۆش و لەبیركراوە، بەتایبەتی لەدروستكردنی شۆستەكاندا، تاوانی ئەمەش زیاتر دەخەمە ئەستۆی ئەو ئەندازیارانەی دیزاین و چاودێری پرۆژەكان دەك��ەن ،لەالیەكی تر دەستەی وەبەرهێنان و دەزگاكانی ئاوەدانكردنەوە كە رێنمایی و م��ەرج و لێپێچینەوەیان نییە ل��ەو ب��ارەوە لەبەرامبەر كۆمپانیاكان. لەواڵتە پێشكەوتووەكان تەنانەت لەكاتی ن��ۆژەن��ك��ردن��ەوەی شۆستە و شەقامەكاندا ب��ۆئ��ەوەی ئاستەنگ ب��ۆ هاتوچۆكردنی ك��ەم��ئ��ەن��دام��ان دروس���ت نەبێت ب��ە تەختە رەمپایان بۆ دروستكراوەو دانراوە بۆ ئەوەی بەسەریدا بڕۆن .خۆ ئەنجامدانی كارێكی هێندە ق��ورس و گ��ران نییە ،بۆیە پێویستە چیتر ئەمكارە فەرامۆش نەكرێت. ئامادەكردنی پڕۆژە یاسایەك گ���ەر ل���ە ه���ەڵ���ەدا ن��ەب��م ب���ۆ چۆنێتی خزمەتكردنی كەمئەندامان و بەرجەستەكردنی مافەكانیان پ��رۆژە یاسایەك لەپەرلەماندا هەیە ،ئیدی نازانم لەالیەن چ فراكسێونێكەوە ئامادە و پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمان ك��راوە ،ئ��ەوەی بزانم نەخراوەتە دەنگدان بۆ پەسەندكردنی ،مانەوەو پەسەند نەكردنی ئەو پرۆژە یاسایە زۆر بە تاوانێكی گەورە دەزانم، چونكە ژمارەی خاوەن پێداویستی تایبەت زۆرە و ئەگەر یەكبگرن و دەنگیان یەكبخەن لەحزبێك زیاتر قەبارەو دەنگیان هەیە كە تەنانەت كورسییەكیشیان بۆ بەدەستناهێنرێت لە هەڵبژاردنەكاندا و مانگانە بودجەیەكی زەبەالحیان بۆ خەرج دەكرێت. بەپێی ئ��ەو ئامارانەی خراونەتە روو و بینراون تەنها لەسنوری پارێزگای سلێمانی ێ ( )50ه���ەزار ك��ەم��ئ��ەن��دام ه��ەی��ە ك��ە س كورسی پەرلەمان پێك دەهێنێت بۆیە پێویستە لەدانیشتنەكانی پەرلەماندا گفتوگۆی چڕو پڕ لەسەر پرۆژە یاساكە بكرێت و هەموو فراكسیۆنەكان كۆك بن لەسەر پەسەنكردنی و تكاشم وایە بەچاوی حزبایەتی لەو توێژە مەڕوانن ،چونكە شایەنی خزمەتی باشترن.
دامەزراندنی دەزگ��ای زەبەالحی ڕاگەیاندن وسێبەربۆ قەتماغكردنی ه��زری هاواڵتی، ئەمانەبەرهەمی حزبی كوردین ،لەكاتێكدا رەخ��ن��ەو ڕەخ��ن��ە لەخۆگرتن ل��ە پرۆگرامی زۆربەی حزبەكاندا خاڵێكی سەرەكیەو پێیانوایە هیچ ك��ەس ل��ەس��ەروو ڕەخ��ن��ەوە نیە ،ب��ەاڵم ئەمەش بە پێچەوانەوەیە،چونكە ئەگەر كەسێك لەناو ڕێكخستنێكی حزبی ڕەخنەی جدی هەبوو بۆ ڕاگەیاندن دوا ئەوا توشی سزای ێ ئیتر ئەو حزبە حزبی دەبێتو سەركوت دەكر ێ یان ێ یان عەلمانی چەپ ب ئیسالمی ب ڕاست یان ناسیۆنالیستی ئێستا كە مۆدێلی باش لە حزب كە ئەویش حزبی دەنگدەرە واتە حزبی پرۆژە لە زۆربەی واڵتە پێشكەوتووەكانی ت بەاڵم بەداخەوە تائێستا دنیاكاری پێدەكرێ نەتوانراوە ئەزمون لەم شێوازەوەربگیرێ. لەكاتی هەڵبژاردنەكانداحزبەكان وەك ئەوە ێ ئەم دنیایە ببەن بەڕێوە كۆمەڵێكی بیانەو زۆر بەڵێن بەهاواڵتیان دەدەن ك��ە بەهیچ شێوەیەك ناتوانن بچنە ژێرباری و دوابەدوای هەڵبژاردنەكان لێی پاشگەزدەبنەوە ،كۆنگرەی ح��زب��ەك��ان زۆر تەقلیدینو نەبوونەتەهۆی گۆڕانێكی ئەوتۆ كەجێگای تێڕامان بن زۆرب���ەی حزبەكان ل��ەدروس��ت بوونیانەوە تا ئێستایەك سەركردەیان هەیەو زۆر پیرۆز كراوەو شایەنی گ���ۆڕان نین ،لەبەر ئ���ەوەی حزب ڕۆڵێكی گرنگ لەژیانی سیاسیو كلتوری
ێ دەگەینە ئەو ئەنجامەی ئێستا دا دەبین لەهەمووكات زیاتر پێویستمان بەریفۆرمی ح��زب��ی ه��ەی��ە ل��ەن��او ح��زب و لەپێكهاتە و سیستەمی بەڕێوەبردنی حزب،چونكەئەم مۆدێلەی لەكوردستان هەیەلەكار كەوتووەو ل��ەڕووی سیاسیو فیكریەوە بەرەو داروخ��انو ێ دەچێو بەمەدەنی كردنی كۆمەڵگا پاشەكش لەم دۆخەدا كارێكی زۆر ئەستەمە ،چونكە لە دنیای دیموكراسیدا حزب پێویستی بەدەزگای نهێنیو ڕاگەیاندنی گەورە نیە ،یان قۆرخی كۆمەڵگابكات بۆخۆی ،حزب كاری ئەوەیە لەبەشێك لەفەزا گشتیەكەدا ئەجێندای سیاسی خ��ۆی درێ��ژە پێبداتو لەپێناو ب��ەرژەوەن��دی گشتی خۆی نمایشكات ،ئەگەر ئەم شێوەیە لەكاری حزبی بەردەوام بێت ئەوە كۆمەڵگا بەرەو هەڵدێر دەچێتو ئەوكات شتێك نابێت بەناوی هاونیشتیمانی دڵسۆز كە ئینتیمای بۆ گەل و خاكو واڵت هەبێت چونكە لەدۆخێكی ئاوا مەترسیداردا شتێك نامێنێتەوە كە خەڵك خاوەنی بێت هەمووی دەبێتە موڵكی حزبو پرۆسەی حزبیش بە گشتاندن دەكرێت ،ئەوەی ڕۆڵی ێ لە گۆڕینی ئەم بارودۆخەدا گرنگ دەبێن نوخبەی ڕۆشنبیرییە بە پلەی یەكەم ،چونكە ڕوناكبیر كاری ئەوەیە خزمەتی فەرهەنگ بكات و ڕاستیەكان دەرب��خ��ات هوشیاری كۆمەاڵیەتی ب��ەرەو باشتر ببات نەك ببێتە داردەستی حزب!.
شۆرت و نەعل وەك مەرجی سەالمەتی پ��ێ��دەچ��ێ��ت الی زۆرب�����ەم�����ان ئ����ەوە ئ���اش���ك���راو زان�����راو ب��ێ ك��ە ل����ەدووای رووداوەك��ەی ئوتێل س���ۆم���ا ل���ەش���اری س��ل��ێ��م��ان��ی ،ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك م���ەرج ل��ەالی��ەن ح��ك��وم��ەت��ەوە سەپێنرا ب��ەس��ەر ئوتێل و شوێنە گەشتیارییەكاندا ،وەك مەرجی س���ەالم���ەت���ی دەب������وو رەچ������او ب��ك��رێ��ت بەپێچەوانەوە ئەو شوێنە دادەخرا تا ئەو كاتەی ئەو مەرجانە جێبەجێ دەكات، مەرجەكانیش سەرجەمیان لەبەرژەوەندی خ���اوەن ئوتێلەكە ب��وو بەپلەی ی��ەك��ەم، ئینجا بۆ گەشتیار و میوانان ،لێتان ن��اش��ارم��ەوە ل��ەم��اڵ��ەوە خ��ۆم ئ��ام��ادەك��رد ب���ڕۆم ب��ۆ ئ��وت��ێ��ل سلێمانی پ���ااڵس بۆ روم��اڵ��ك��ردن��ی پ���رۆس���ەی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ە پەرلەمانییەكەی س��وی��د ك��ە ل��ەش��اری سلێمانیش ب��ن��ك��ەی دەن��گ��دان ب��ۆ ئ��ەو هاواڵتییانە كرابوویەوە كە رەگەزنامەی ئ��ەو واڵت��ەی��ان ه��ەی��ە .كاتێك رۆشتمە ب��ەردەرگ��اك��ە خێرا وەك هەموو جارێك برایانی پۆلیس فەرمویان لێكردم منیش خۆم ناساند ،ب��ەاڵم پێش ئ��ەوە هەنگاو هەڵگرمە ژوورەوە یەكێ لە پۆلیسەكان وت���ی «داوای ل���ێ���ب���وردن دەك�����ەم كە رێگەت پێنادرێت بچیتە ژوورەوە ،زۆر بەالمەوە سەیربوو دەبێت ئەم پاسەوانە بۆ رێگە لەچوونە ژوورەوەم دەگرێت، ب��ەس��ەرس��ورم��ان��ەوە وت���م ب��ۆ ه��ۆك��اری چییە؟ لەوەاڵمدا ئاماژەی ب��ەوەدا كە جەنابتان (نەعل)تان لەپێدایە ،ئێمەش رێنماییمان بۆ هاتووە كە نابێت رێگە بەهیچ كەسێك بدرێت بچێتە ژوورەوە ئ��ەگ��ەر ن��ەع��ل و ش��ۆرت��ی ل��ەپ��ێ��داب�ێ، بۆیە داوای لێبوردن دەك��ەی��ن ،منیش ك��ە س��ەی��ری خ��ۆم��م��ك��رد ه��ەردووك��ی��ان��م ل��ەپ��ێ��داب��وو ،ه���ەم ش���ۆرت ه���ەم ن��ەع��ل. تەنانەت ئەوەشی وت ئەگەر بەوشێوەیە برۆیتە ژوورەوە ئەمرۆ من بە غییاب دەژمێردرێم ،منیش حەزم لەبێنەو بەردە نەبوو راستە و راست گەرامەوە.
ئ��ەم��ج��ارەی��ان ل��ەگ��ەراج��ەك��ەوە و بە ئۆتۆمبێلەكەم چوومە ژوورەوە ،بەاڵم ئ��ەم��ج��ارەی��ان ل���ەدەرگ���ا س��ەرەك��ی��ی��ەك��ە رێگەم لێنەگیراو فەرمووم لێكرا ،پاشان ل�����ەژوورەوە پۆلیسێكی دی��ك��ە ،زۆرب��ە حورمەتەوە هات وتی :مامۆستا ببورن كە جەنابتان نەعل تان لەپێدایە ئەمەش پ��ێ��چ��ەوان��ەی رێ��ن��م��ای��ی��ەك��ان��ی ئ��ێ��رەی��ە، بەزووترین كات كاری خۆت تەواوكە و جارێكی دیكە بەو شێوەیە نەیەیتەوە بۆ ئێرە ،دواتر پرسیم حیكمەتی ئەم بڕیارە چییە؟ نەعل یان شۆرت چ پەیوەندی هەیە بەو مەرجانەوە كە حكومەت وەك م��ەرج��ی س��ەالم��ەت��ی دی���ن���اون ،یەكێك ل��ەك��ارم��ەن��دەك��ان پ��ێ��ی راگ��ەی��ان��دم كە ئەم بڕیارە دوای ئ��ەوە هات كۆمەڵێك رۆژن��ام��ەن��وس��ی ت����ازە پ��ێ��گ��ەی��ش��ت��ووی الیخۆمان رۆژان���ە ب��ۆك��ات بەسەربردن دەڕۆن���ە كافتریای ئ��ەو ئوتێلە ،تەنها ل��ەب��ەر ئ��ەوەی كەشێكی فێنكی هەیە و بەكارهێنانی ئینتەرنێتیش بەالشە و ئیتر ت��ا خ��ۆرئ��اوا دەب �ێ ب��ەخ��ۆی��ان و نەعلەكانیانەوە لەو كافتریا و ئوتێلەدا دێن و دەچن و خشەخشیاندێ ،ئەمەش بۆ ئۆتێلێكی راق��ی كە دەی��ان میوانی بیانی و شاندە فەرمییەكان حكومەت روی تێدەكات لەنگییە ،كە ئەم كەسانە بەم شێوەیە بسوڕێنەوە ،بۆیە ئەم بڕیارە دەركراوە تارێگە بگیرێت لەو دیاردەیە. بەپێی زانیارییەكان ئیدارەی ئەو ئوتێلە چەند جارێكی دیكە رێوشوێنی دیكەی گرتبوویەبەر تارێگە لەم رۆژنامەنووسە ت��ازان��ە بگرێت ،لەهاتنیان بۆ پ��ااڵس، وەك ب��ڕی��ن��ی ه��ێ��ڵ��ی ئ��ی��ن��ت��ەرن��ێ��ت��ەك��ە و كردنە دەرەوەیان بەبیانوی پاككردنەوەی كافتریا ،بەاڵم هیچ سودی نەبووە ،هەر بۆیە منیش بە ئاگری ئ��ەوان سوتام، توشی گومانی خراپیش ب��ووم كە بۆ ئ��ەم ب��ڕی��ارە دەرچ����ووە ،ب��ۆی��ە م��ن داوا لەو رۆژنامەنوسانە دەكەم پێش ئەوەی بڕیاری خەتەرتریان بۆ دەربكەن باخۆیان واز لەبەدواداگەڕانی ئینتەرنێتی بەالش و هەواڵی كۆپی پەیس بێنن.
نقورچ
ساڵی یهکهم ژمار ه 24 دووشهممه 2010\9\20
15
جیم كاری ()JIM CARRY وـ لەعەرەبیەوە /كاروان عوسمان چیوار
ئ��ەك��ت��ەری ك��ۆم��ی��دی ب��ەن��اوب��ان��گ “ج��ی��م ك��اری” بەڕەچەڵەك كەنەدی یە ،لەبەرواری ()1962/1/17 لەدایك بووە ،تا ئێستا دووجار بۆتە خاوەنی خەاڵتی گ��ۆڵ��دن گ��ڵ��وپ ،ئ��ەم ئ��ەك��ت��ەرە ن��اس��راوە ب��ە جوڵەی جەستەیەكی سەربەست كە كۆمیدیا دەخاتە ڕوو. باوكی جیم كاری كەناوی (پێرسی كاری)یە كاری ژمێریاری كردووە لەفەرمانگەكاندا ،بەاڵم دایكی ژنی ماڵەوەبوەو هەروەها سێ برای هەیە. جیم ك��اری هەر لە سەرتای منداڵیەوە ح��ەزی بە هونەری كۆمیدیا كردووە ،ساڵی ()1979دەست پێكی كارەكانی بوە لە یانەكانی ئۆنتاریۆ كە ئەوكات بەتەنها رۆڵ��ی گ��ێ��راوە وەك لێبوكێك و دوات��ری��ش جیم كاری ڕۆشتوە بۆ لۆس ئەنجلۆس بۆ كاری نواندنی كۆمیدیا
ل��ە(( the comedy storyكە كاری نواندنی كۆمیدیای گەڕۆكەكیان پێشكەش كردوە. یەكەم كاری تەلەفیزۆنی ئەم ئەكتەرە بەرنامەیكی ك��ۆم��ی��دی ب���ووە ب��ەن��اوەی (س���ت���اردەی ن��ای��ت الی��ف) دواتریش چانسی ئ��ەوەی پێدراوە لە زنجیرە درامای ( )the dog factoryرۆڵی سەرەكی ببینێت. ئەو فیلمانەی كە جیمكاری ڕۆڵی بینیوە بریتین لە((All in good Jaste ك��ە ل��ە س��اڵ��ی ( ،)1983ف��ی��ل��م��ی(Findors )keepersی ساڵی ( ،)1984بەناوبانگترین كاری جیم كاری كە پێی ناسراوە فلیمی (ماسك )Maskە كە لەساڵی ( ،)1994دواهەمین فیلمی ئەم ئەكتەرەش فیلمی ( )I Love you phillipmorrisكە لەساڵی ( )2010بەرهەم هاتووە.
قارچك لە( )%50چەوری لەش كەمدەكاتەوە و:لەفارسییەوە /مەسعود هانەژاڵەیی چ��ەوری لەسەر خانەی ل��ەش ،ه��ەر بۆیە تاقیكردنەوە لەسەر چەند مشكێكی توشبوو زان����اك����ان����ی ی����اب����ان دوای بە (رەقبوونی دەم��ار) واتە كۆبوونەوەی لێکۆڵینهو هیهک چ������ەوری ل�����ەدەم�����اردا و ج��ۆری ئەو گ��ی��ران��ێ��ت��ی ب��ەه��ۆی چ�������ەوری�������ەوە، ن���ی���ش���ان���ی داوه كە م��ادان��ەی��ان دۆزی�������ی�������ەوە ب���ە ن����اوی «ب��ی��وف��ری��ۆل��ی��د» كە لەقارچكدایە ،ئ��ەم مادەیە رێگری دەكات لەكۆبوونەوەی كاریگەری چ����ەوری ل��ەوب��ۆری��ان��ەی كە ئ�����ەم دەرم����ان����ە خ���وێ���ن دەب�������ەن ب����ۆ دڵ و چەورییە كۆبووەكانی مەترسییان كەم دەكاتەوە. لەشی مشكەكە «»%50 ئ���ەم زان���ای���ان���ە ت��وان��ی��ان لەناودەبات و نایهێڵێت بەوتەی ل��ەرێ��گ��ەی ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن��ەوە لێكۆلەران سود وەرگرتن لەم مادەیە دەرم��ان��ێ��ك دروس��ت��ب��ك��ەن هیچ جۆرە تووشبوونێ دروست ناكات ب���ۆ ئ����ەوان����ەی ت��وش��ی بەسكچون یان زیان ناگەیەنێ بەغوددەی ڕەق��ب��وون��ی دەم���ارەك���ان دەرەقی. ب������������وون ،ه������ەروەه������ا ئ������������������ەم م��������������اددەی��������������ە رێ����گ����رە لەپێكهێنانی كۆلیسترۆڵ و ئەسیدەكانی
لهم گۆشهیهدا ههرجاره و زانیارییهکی پزیشکی لهالیهن پزیشکێکی پسپۆڕهوه دهخرێتهڕوو
د .فایهق گوڵپی
گۆی مانگ بچوك دەبێتەوە لەفارسییەوە /هێدی توێژینەوە نوێیەكان ئاماژە بەوە دەكەن گۆی مانگ كە نزیكترین دراوسێی گۆی زەوییە ،پێدەچێـت بەرەو بچوك بوونەوە بڕوات. ئەو بەڵگانەی لەباڵوكراوەكانی ( )Journal Sciencfپێشكەش كراوە ،لەسەر بنەمای ئەو درزانەیە كە لەچینی دەرەوەی گۆی مانگدا بینراوە. یەكەم جار كەشپێوەكانی كەشتی “ئاپۆلۆ” لەناوچەی ئیستیوایی گۆی مانگ ،چەند درزێكیان دۆزیوەتەوە .ئێستاش كەشتییەكی لێكۆڵەر هەبوونی ( )١٤درزی نوێ لەچینی دەرەكی گۆی مانگ تۆمار كردووە .ئەم درزانە لەسەرتاسەری پێستی گۆی مانگدا دەبیندرێن و تایبەت بە ناوچەی ئیستیوایی مانگ نیە و درێژایی ئەم درزانەش دەگەنە چەند كیلۆمەتر. توێژینەوەكانیئەمجارەبەسەرپەرشتیدكتۆر(توماسواترز)لەناوەندیلێكۆڵینەوەكان،لێكۆڵینەوەیەكیان سەبارەت بەگۆی زەوی و گۆیەكانی تری سەربە مۆزەخانەی (ئەسمیتسونیان)ی نیویۆرك ئەنجام داوە. دكتۆر واترز دەڵێت ئەم درزانە بەتەواوەتی تازەن و لەسەرتاسەری روبەری گۆی مانگ دەبیندرێن. هەروەها وتیشی :بەهۆی درزە نوێیەكانی ،ئێستا تیرەی گۆی مانگ ،نزیكەی سەد مەتر دابەزیوە. ئەم دابەزینانەش بەئەمرازەكانی بینین نەبێت نابیندرێن ،هەروەها ئەم گۆڕانكاریە نوێیانەی كە دەستی پێكردووە بەردەوام دەبێت. درێژایی ئەو درزانەشی بە تێپەڕبوونی كات لەگۆی “مریخ”دا دروستبوون زیاترە و ئەمەش ئاماژەیەكە بۆئەوە كە بچوكبوونەوەی گۆی “عەتارۆد” بەبەراورد لەگەڵ مانگ زیاتر و خێراتر دەبێت. زانایان دەڵێن گیربوونەوەی گۆی مانگ لەسەر گۆی زەوی كارێگەرییەكی نابێت. شایانی باسە كە تیرەی گۆی مانگ یە ك لەسەر چواری تیرەی گۆی زەوییە و تەمەنی گۆی مانگ ،بە چوار ملیار و ( )500ملیۆن ساڵ مەزەندە دەكرێت.
ونـبــوون
فۆرمێكی خۆراك بەناوی (حمە ساڵح حسێن كاكەحەمە) لەنێوان ناحیەی رزگاری و كەالردا ونبووە هەركەسێك دۆزیوێتییەوە پەیوەندی بكات بەژمارە تەلەفۆنی ()07701536941
بۆ مامۆستایان دهفتهری پالندانان بۆ ئهمساڵی خوێندن دهکهوێته بازاڕهوه ل��هس��هرج��هم کیێبخانه و پهراوگهکان دهست دهکهوێت دهف��ت��هرێ��ک ب��ۆ ه �هم��وو مامۆستایان ل���ەب�ڵ�اوك���راوەك���ان���ی ك��ت��ێ��ب��خ��ان��ەی ه����ەژاری م��وك��ری��ان��ی ,هەڵەبجەی شەهید ب���ۆزان���ی���اری زی��ات��ر پەیوەندی بكە بە ژ .م ( )07501173921
مایكرۆسۆفت ،ویندۆز ئێكسپلۆرەر9ی خستە بازاڕەوە ئا /ناڤین نوسراوە ،دەخەنە نێو ب��ازاڕەوە .باسی لەوەش ك���رد :زی��ات��ر ل��ەی��ەك م��ل��ی��ار ب��ەك��اره��ێ��ن��ەری ك��ۆم��پ��ان��ی��ای م��ای��ك��رۆس��ۆف��ت ت��ازەت��ری��ن ویندۆز ل��ەم��ڕۆوە دەت��وان��ن بەرهەمی ت��ازەی ب��ەره��ەم��ی خ��ۆی ل��ەب��واری كۆمپیوتەر بە ئەم بەرنامەیە بەكاربهێنن .بەپێی وتەكانی ن���اوی وی��ن��دۆز ئ��ێ��ك��س��پ��ل��ۆرەر9ی خستە ناو ش��ارەزای��ان��ی ك��ۆم��پ��ان��ی��ای م��ای��ك��رۆس��ۆف��ت، بازاڕەكانەوە. ب���ەك���اره���ێ���ن���ەران���ی لێدوانەكانی بەپێی ئ����ی����ن����ت����ەرن����ێ����ت �ی � �ان � �رس � �ەرپ � �ەب � ل ی��ەك��ێ��ك ب����ەس����ودوەرگ����رت����ن �����ای � �����ی � �����ان � �����پ ك������ۆم� لەویندۆز 9دەتوانن م�����ای�����ك�����رۆس�����ۆف�����ت ب�����ەخ�����ێ�����رای�����ی و لەمڕۆوە بەرهەمی تازە پ��ارێ��زراوی��ی زیاتر لەبەرنامەی گەڕانی ئ�����ەو الپ����ەڕان����ەی وی������ن������دۆز ب�����ەن�����اوی لەئینتەرنێت داوای ویندۆز 9كە بە ()33 دەك�����ەن ب��ەدەس��ت��ی زم����ان����ی ج����ۆراوج����ۆر بهێنن .
هەوكردنی ریخۆڵە كوێرە
ه�����������ەوك�����������ردن�����������ی ری���خ���ۆڵ���ەك���وێ���رەچ���ی ی��ە/ ی���ەك���ێ���ك���ە ل����ە ن��ەخ��ۆش��ی��ە باڵوەكانی ناو سك ،كە تیایدا بە ه��ۆی گیرانی بۆشایی ن���او ری��خ��ۆڵ��ە ك���وێ���رەك���ەوە، میكرۆبەكانی ن��او ریخۆڵە گەشە دەكەن و فراوان دەبن و م��ادەی ژەه��راوی دەكەنە ن����او ب��ۆش��ای��ی و دی����واری رێخۆڵە كوێرەكە .لەوێشەوە ریخۆڵەكوێرەكە زیاد لە سنوری خۆی هەڵدەئاوسێ و نەخۆشەكە دووچاری ئ��ازاری سك دەك��ات ،ئەگەر نەخۆشەكە لە ماوەی ( )12 -10سەعاتدا ف��ری��ای پزیشك نەكەوێت و ن��ەش��ت��ەرگ��ەری ب��ۆ ن��ەك��رێ��ت ،ئ���ەگ���ەری تەقینی ریخۆڵەكوێرە هەڵئاوساوەكە نزیك دەبێتەوە و نەخۆش دووچاری سك ئێشەیەكی بەهێزتر دەبێت و ناتوانێت هیچ بخوات و دەرشێتەوە و سكی هەڵدەئاوسێت و گەدە و ریخۆڵەكانی سست دەبن و لە كار دەكەون و دووچ��اری هەوكردنی خوێن و ناو سك دەبێت و مەترسی لە سەر ژیانی دروستدەبێت. ریخۆڵەكوێرە ی��ەك لە ئۆرگانە ناپێویستەكانی لەشی مرۆڤە ،بە زمانی ئینگلیزی پێی دەوترێت ( )vermiform appendixو ب��ە زمانی عەرەبی پێی دەوترێت (الزائدە الدودیە) لە هەردوو زمانەكەدا بە واتای (كرمە زێدە) دێت ،بە بۆچوونی من لە زمانی ئینگلیزی و عەرەبیدا ناوەكەی زیاتر لە ناوەرۆكەكەیەوە نزیك ترە تا ناوە كوردیەكەی كە پێی دەڵێن ریخۆڵەكوێرە ،لەبەر ئەوەی ریخۆڵە كوێرە وەك ریخۆڵەكانی تر ك��اری ه��ەرس و هەڵمژین و رشتن ئەنجام نادات. چ���ۆن ه��ەس��ت دەك���ەی���ت دووچ������اری ن��ەخ��ۆش��ی هەوكردنی ریخۆڵەكوێرە بوویت /بە شێوەیەكی گشتی ئەم نەخۆشیە لە ناو خەڵكی گەنجی تەمەن ( )20-12ساڵیدا باڵوە ،ئەم نەخۆشیە لە ناو خەڵكی شار نشیندا باڵوە ،كەمتر لە ناو جووتیارو خەڵكی الدێ نیشاندا سەرهەڵدەدا ،دۆزینەوەی نەخۆشیەكە لە رەگەزی مێینەدا زەحمەت ترە تا رەگەزی نێر. نیشانەی ن��ەخ��ۆش��ی��ەك��ە /ب��ە س��ك ئێشە دەس��ت پێدەكات ،لە سەرەتادا سك ئێشەكە لە نزیك ناوكەوە دەستپێدەكات ،دوای م��اوەی چەند سەعاتێك سك ئێشەكە ل��ە ب��ەش��ی خ����وارەوەی الی راس��ت��ی سكدا كۆدەبێتەوە ،سك ئێشەكە سك ئێشەیەكی بەردەوامە، بە كۆكەو پژمە و جووڵەكردن ئێشكە زیاد دەكات. دوای سك ئێشە ،نەخۆشەكە هەست دەكات خەریكە دڵی تێكدەچێت و ئەگەری ئ��ەوە هەیە دووچ��اری رشانەوە ببێت .دوات��ر نەخۆشەكە دڵی دەگیرێت و خ��واردن��ی پێناخورێت .ل��ەم ك��ات��ەدا ئ��ەگ��ەر پزیشك نەخۆشەكە ببینێت و بیپشكنێت ،نەخۆشەكە حەز ناكات بجووڵێتەوە و لە سیمایدا دەردەك��ەوێ��ت كە ئ����ازاری ه��ەی��ە ،ل��ێ��دان��ی دڵ��ی ن��ەخ��ۆش��ەك��ە زی��ادی ك���ردووە ،ئ��ەگ��ەر پزیشك دەس��ت بخاتە س��ەر سكی نەخۆشەكە و كەمێك فشار لە سەر ماسوولكەكانی سكی نەخۆشەكە دابنێت ،دەبینێت كە نەخۆشەكە لە بەشی خ��وارەوەی الی راستی سكیدا هەست بە ئازارێكی توند دەكات. دوو پشكنینی تاقیگەیی هەن بۆ دەستنیشانكردنی نەخۆشی هەوكردنی ریخۆڵەكوێرەبە رۆتینی بەكار دێ��ن ،ی��ەك��ەم ژم���ارە و رێ���ژەی خ��رۆك��ە سپیەكانی ناو خوێنی نەخۆشەكەیە ،كە لە كاتی هەوكردنی ریخۆڵەكوێرەدا دا ژمارە و رێژەی خرۆكە سپیەكان زۆر دەبێت ،دووەم تاقیكردنەوەی میزی نەخۆشەكەیە ب��ۆ ئ���ەوەی نەخۆشی ریخۆڵە ك��وێ��رە ل��ە نەخۆشی میزڵدان و گورچیلە جیابكرێتەوە. ه��ەر نەخۆشێك گ��وم��ان��ی ن��ەخ��ۆش��ی ه��ەوك��ردن��ی ریخۆڵەكوێرەی لێبكرێت ،دەبێت سەردانی پزیشكی نەشتەرگەری گشتی بكات ،لە نەخۆشخانە بمێنێتەوە و هیچ نەخوات ،پاش دڵنیابوون لە دروستبوونی ئەو نەخۆشیە ،دەبێ كاری نەشتەرگەری بۆ بكرێت. ئامادهکردنی :بێریڤان
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da ژمارهی متمان ه خاوهن ئیمتیاز سهرنوسهر دیزاین چاپ و باڵوکردنهوه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 کهمال حهسهن حهمه رهزا کاروان ساالر ناوهندی گرافیکی رۆژیار چاپخانهی رهنج سیروان ئهحمهد حامد سلێمانی گهڕهکی عهلی ناجی 07710299753 - 07480179510
تیراژ 5000
س 11 پاکیزه ،شهقام هاوڕێیهتی 8کێشهی ئۆتۆمێیله حکومییهکان 6پەیكەرهکانی رژێمی بەع
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
No: (24) Mo.20/09/2010
شهڕ و ئاشتی چڕ د هبێتهوه سیپان خالید بزوتنەوەی ئازادی گەلی ك��ورد لەباكوری كوردستان وەك مۆدێلێك لەتێكۆشان و كردنە نەریتێكی خەبات لەماوەی()17ساڵی راب��ردوو حەوت جار یەكالیەنە چاالكیەكانی گەریالی راگرتووە و بانگی لەدەوڵەتی توركیا كردوە تاكێشەی كورد لەم واڵتە بەشێوەیەكی ئاشتیانە چارەسەر ببێت. حەوتەمین جاریش قۆناغی بێ چاالكی و ئاگربەست تاقی كرانەوە ،بەاڵم تانوسینی ئەم وت��ارە بێ ئەنجامە و هیچ هیوایەك نابینرێت تاقۆناغەكە لەكاتیەوە بگۆڕێت بۆ ئاشتیەكی هەمیشەیی. دەوڵەتی توركیا بۆچی وەاڵمی الیەنی كوردی ناداتەوە؟ ئایا بەڕاست چارەسەری كێشەی كورد دەبێتە پارچەبوونی توركیا؟ ی��ان كامە بەش لەدەوڵەت رێگرە لەچارەسەری؟ ئەو پرسیارانە و سەدان پرسی تر كەدەكرێت هەریەكە و دەیان شرۆڤەی جیاجیای بۆ بكرێت ،بەاڵم لەهەمووی راستر ئەویش ئ��ەوەی��ە كەئەمڕۆ هیچ یەكێك لەوانەی لەدەسەاڵتن بەسیاسی و سەربازیەوە بەشێوەیەكی چارەسەرئامێز نزیكی پرسەكە نابنەوە ،پێچەوانە هەریەكەو پیالن و داویتر دەنێتەوە داخۆ كامیان دەتوانێت گورزی بەتینتر لەكورد بوەشێنێ .ئەوەی تائەمڕۆ بەدڵ ویستی شتێك بكات لەگەڵ كورد توركۆت ئ��ۆزال بوو ،بەاڵم ئەویش بەمردنێكی گوماناوی لەنێو بردرا ،هەموو ئەوانەی تر ویستوویانە كات بەكورد بكوژن. حكومەتی ئێستا ك��ەخ��ۆی ب��ە ئیسالمی میانڕەو نیشاندەدات و لەهەموو حكومەتەكانی پێش خۆی زیاتر باسی كوردی كردوە ،كوردیش لەهەموو كەس زیاتر یارمەتی ئەویداوە ،بەاڵم ئەو حكومەتە لەهەموو كەس زیاتر گورزی لەكورد وەش��ان��دوە ،چونكە ل��ەالی��ەك بانگی ری��ف��ۆرم و چاكسازی دەكات لەالیەكی تریش دەستی لەگەڵ سوپا تێكەڵ كردووە تاپێكەوە پیالنەكانیان جێبەجێ بكەن ،ئەمەش رێكەوتنی نێوان ئەردۆغان و یەشار بیوك ئانتی كۆنە سەرفەرماندار ئەوەمان بۆ پشت راستدەكاتەوە ،هەروەها باشترین رێكەوتنیان لەگەڵ ئیدارەی ئەمریكا هەیە لەو پێناوەی ئەمریكا یارمەتی بدات بۆ لەناوبردنی بزوتنەوەی كورد، ئەوانیش یارمەتی بدەن لەئێران و عێراق ،دانیشتنی (5ـ 11ـ )2007ی نێوان ب��ۆش و ئ��ەردۆغ��ان قسەكەمان پشت راستدەكاتەوە .ئەو دەسەاڵتەی ئێستای توركیا ل��ەه��ەرك��ەس زی��ات��ر دەرف��ەت��ی ئ��ەوەی دەس��ت ك��ەوت��ووە تاپرسی ك��وردی پێ چارەسەربكات ،چونكە هەریەك لەدەسەاڵتەكانی ی��اس��ادان��ان ،جێبەجێكردن و دادوەری���ش���ی بەم ری��ف��ران��دۆم��ەی دوای���ی ك��ەوت��ە دەس���ت .لەگەڵ سوپاش رێكەوتنی هەیە ،سوپا بێ ئاگاداری ئەوان هیچ ئۆپراسیۆنێك ئەنجام نادات ،هەروەها گەورەترین ئۆپەراسیۆنی ناوخۆشی نمونەی ئەرگەنەكۆن و بالیۆز ئۆپەراسیۆن و چەندێكی تریشی بۆ خاتری ئەكەپەی ئەنجامداوە .بۆیە ئەوانەی دەڵێن ئەردۆغان ناتوانێت لەبەر سوپا پرسی كورد چارەسەربكات ئەوا لەگوێی گادا خەوتووە .ئەم دەسەاڵتەی ئێستا دەیەوێت كوردان بەئارەزووی خۆیان بتوێنێتەوەو نكۆڵی لەخۆیان بكەن ،بۆ ئەمەش كورد وەك نوێنەر پەسەند ناكات. دەس��ەاڵت��داران��ی سیاسی ك���ورد لەهەرێمی كوردستان لەتەمەنی ( )19ساڵی خۆیاندا زۆر هەوڵیان داوە بزووتنەوەی چەكداری لەباكوری كوردستان كۆتایی پێ بێت ،بۆ ئەمەش بەهەموو شێوەێك یارمەتی دەوڵەتی توركیایانداوە ،لەگەڵ هاتنە س��ەرك��اری ئ��ەك��ەپ��ەش ت��ا ریفراندۆمی دوایش بەئاشكرا الیەنگرانی خۆیانیان هانداوەو ئاگاداریان كردونەتەوە تادەنگ بە ئەكەپە بدەن. ج��اران پەیوەندی نێوان هەرێم و توركیا زیاتر لەسەربنەمای چەكداری بوو ،بەاڵم ئێستا سیاسی و ئابووری و دیبلۆماسیشی هاتۆتە سەر ،ئەوەی چاوەڕێش دەكرێت ئەوەیە دەسەاڵتدارانی هەرێم داوای درێژكردنەوەی قۆناغی بێچاالكی بكەن لەپەكەكە ،بێ ئەوەی هیچ داواكاریەكیان لەئەكەپە هەبێت. گومان دەكرێت ئەمجارەش توركیا هەندێك بەڵێن بدات بۆ سەرقاڵكردن و كات قازانجكردن، ب��ەاڵم ئ��ەوەی گرنگە ئەویش ئایا بزوتنەوەی پەكەكە ئەمە پەسند دەك��ات ی��ان ئ��ەوەت��ا شەڕ دەستپێدەكاتەوە؟ ئەوەی چاوەڕێ دەكرێت قۆناغی داهاتوو چ بەشەڕ بێ و چ بەئاشتی زۆر چڕبێت.