Chatr_25

‫ب ‌ه جیاوازییه‌کانه‌وه‌ له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه‌‬

‫ژمار ‌ه ‪25‬‬

‫هاوکارییه‌کانیئیسرائیل‬ ‫بۆ بارزانی ‪7‬‬ ‫ساڵی یه‌که‌م‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه‌‪ ،‬کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات‬

‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫«شااڵوى عه‌ره‌ب بۆ که‌رکوک بێکارى زیاد کردووه‌»‬

‫نرخ‪ 750 :‬دینار‬

‫«جگ ‌ه ل ‌ه (‪ )‌10‬هه‌زار خێزانى نه‌گه‌ڕاوه‌‪ )8725( ،‬خێزانى عه‌ره‌ب هاتوونه‌ت ‌ه که‌رکوک»‬

‫تایبەت بە چەتر‬ ‫به‌رپرسێکى که‌رکوک باس له‌وه‌ ده‌کات‪،‬‬ ‫تا ئێستا (‪)8725‬خێزانى عه‌ره‌ب هاتوونه‌ت ‌ه‬ ‫که‌رکوک و ن��اوى خۆیان وه‌ک کۆچبه‌ر‬ ‫تۆمارکردووه‌ و خانووى نیشته‌جێبوون ده‌کڕن‬ ‫و ن��ی��ازى گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ی���ان ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌کات (‪ ‌)10‬هه‌زار خێزانى عه‌ره‌بى‬ ‫قه‌ره‌بووکراوه‌ نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ شوێنى خۆیان‪.‬‬ ‫(کامیل ساڵه‌یى) قایمقامى قه‌زاى ناوه‌ندى‬ ‫ک���ه‌رک���وک و ئ �ه‌ن��دام��ى ل��ی��ژن �ه‌ى ئه‌منى‬ ‫ش��اره‌ک �ه‌‪ ،‬ل�ه‌ چاوپێکه‌وتنێکى ڕۆژن��ام �ه‌ى‬ ‫چه‌تردا ده‌ڵێ‪ :‬به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى ده‌ست‬ ‫ئێمه‌ ک �ه‌وت��ون‌ ت��ا ئێستا (‪ )8725‬خێزانى‬ ‫عه‌ره‌ب هاتونه‌ته‌ که‌رکوک و ناوى خۆیان‬ ‫وه‌ک ک��ۆچ��ب �ه‌ر‬ ‫ت����ۆم����ارک����ردو‌ه‬ ‫ک�������������ردووه‌ ب�� ‌ه‬ ‫و ده‌س���ت���ی���ان‬ ‫ن��ی��ش��ت �ه‌ج��ێ��ب��ون‬ ‫کڕینى خانوى‬ ‫گ����ه‌ڕان����ه‌وه‌ی����ان‬ ‫و ن������ی������ازى‬

‫نیه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و ب �ه‌رپ��رس �ه‌ى ک �ه‌رک��وک ب��اس ل��ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ک����ات‪ ،‬ت��ا ئێستا ن��زی��ک�ه‌ى (‪ )11‬ه �ه‌زار‬ ‫ع �ه‌ره‌ب��ى ه���اورده‌ دواى ق �ه‌ره‌ب��ووک��ردن �ه‌وه‌ی��ان‬ ‫دواى (‪ )40‬ڕۆژ ده‌بێت بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ت��ا ئێستا (‪ )1000‬خ��ێ��زان گ��ه‌ڕاون��ه‌ت��ه‌و‌ه‬ ‫که‌واتا (‪ )10000‬خێزانى هاورده‌ قه‌ره‌بوویان‬ ‫وه‌رگرتووه‌ و نه‌گه‌ڕانه‌ته‌وه‌ شوێنى خۆیان‪.‬‬ ‫کامیل ساڵه‌یى ده‌شڵێ‪ :‬ئه‌و خه‌ڵکه‌ زۆره‌ى‬ ‫شااڵویان بۆ که‌رکوک هێناوه‌ بێکارى ل ‌ه‬ ‫ک�ه‌رک��وک زی��ادک��ردووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم کاریگه‌رى‬ ‫له‌سه‌ر پرۆسه‌ى سه‌رژمێرى ناکات‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫به‌ دانشتوى ئه‌م شاره‌ هه‌ژمار ناکرێن‪.‬‬ ‫ساڵه‌یى دان به‌وه‌شدا ده‌نێت ئ�ه‌وان ناتوانن‬ ‫ئه‌و خێزانه‌ عه‌ره‌بانه‌ بگه‌ڕێننه‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ڵێ‪ :‬ئێمه‌ وه‌ک ئیداره‌ى که‌رکوک به‌هیچ‬ ‫جۆرێک بۆمان نیه‌ ئه‌و عه‌ره‌بانه‌ بگه‌ڕێنینه‌و‌ه‬ ‫ناوچه‌کانى خۆیان که‌ به‌ شێوه‌یه‌کى کۆچبه‌ر‬

‫ه��ات��وون �ه‌ت �ه‌ س��ن��ورى ک���ه‌رک���وک‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫کۆچبه‌ر له‌ پارێزگه‌کانى هه‌رێمیش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم بۆمان هه‌یه‌ به‌پێى یاسا لێپێچینه‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ عه‌ره‌به‌ هاورده‌کان بکه‌ین که‌ دواى‬ ‫قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌یان نه‌گه‌ڕانه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫قایمقامى ق �ه‌زاى ن��اوه‌ن��دى که‌رکوک ل ‌ه‬ ‫چاوپێکه‌وتنه‌که‌یدا بۆ چه‌تر ب��اس ل�ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌کات‪ :‬ئه‌و عه‌ره‌بانه‌ى هاتونه‌ته‌ که‌رکوک‬ ‫به‌نیازى دروستکردنى گوندى نوێن و مانه‌وه‌یان‬ ‫مه‌ترسى و دڵه‌ڕاوکێى بۆ دانشتوانى شارى‬ ‫که‌رکوک دروستکردوه‌‪ ،‬زۆربه‌یان ده‌ستیان‬ ‫ک����ردووه‌ ب �ه‌ ک��ڕی��ن��ى خ��ان��وى نیشته‌جێبون‪،‬‬ ‫ه�ه‌رچ�ه‌ن��د ل �ه‌ک �ه‌رک��وک ب���ه‌رق���ه‌رارى وه‌ک‬ ‫پ��ارێ��زگ �ه‌ک��ان��ى ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان نیه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ب��ارى ئارامى بۆ دانیشتوانى خۆى‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ش کاریگه‌رى گه‌وره‌ بۆ ناوچه‌ک ‌ه‬ ‫دروست ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫درێژه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌که‌ له‌ الپه‌ڕه‌ (‪ )5‬دایه‌‬

‫کۆچی عه‌ره‌ب بۆ که‌رکوک به‌رده‌وامه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫وته‌بێژی یه‌کێتی‪ :‬یه‌کێتی به‌و ‌ه رازی نابێت د‪.‬به‌رهه‌م الببردرێت‬

‫‪ ...‬ل ‪3‬‬

‫داواکانى پارتى‬ ‫رۆژنامه‌نوسانى سلێمانى کۆده‌کاته‌وه‌‬ ‫سلێمانى‪-‬جه‌زا و شارا‬

‫دوێنێ ئێواره‌ له‌نوسینگه‌ى ڕۆژنامه‌ى ئاوێنه‌ له‌شارى سلێمانى ژماره‌یه‌ک له‌نوێنه‌رى ڕۆژنام ‌ه‬ ‫و گۆڤاره‌کان کۆبوونه‌وه‌‪ ،‬بۆ قسه‌کردن له‌سه‌ر ئه‌و داوایانه‌ى له‌الیه‌ن پارتییه‌و‌ه ڕووب�ه‌ڕووى‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌ ئه‌هلییه‌کان کراوه‌ته‌و‌ه و بڕیاریاندا «چاالکى و جواڵنه‌وه‌ى مه‌ده‌نى ده‌ستپێبکه‌ن»‪.‬‬ ‫(ئاسۆس ه �ه‌ردى) به‌شداربووی کۆبوونه‌وه‌ک ‌ه به‌ چه‌ترى راگه‌یاند «کۆبوینه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫گفتوگۆکردن له‌سه‌ر ئه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ گوشاره‌ى که‌ له‌سه‌ر ئ��ازادى ڕاده‌ربڕین ده‌ستیپێکردووه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و لێشاو‌ه سکااڵ یاسایانه‌ى ک ‌ه له‌الیه‌ن پارتى دیموکراتى کوردستانه‌وه‌ تۆمارکراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ هه‌ڵوێست وه‌رگرتن له‌سه‌ر دواپێشهاته‌کانى که‌یسى سه‌رده‌شت عوسمان»‪.‬‬ ‫ئاسۆس ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا‪ :‬بڕیارماندا کۆمه‌ڵێک چاالکى و جواڵنه‌وه‌ى مه‌ده‌نى ده‌ستپێبکه‌ین‬ ‫له‌ داهاتووێکى نزیکدا‪ ،‬بۆ ناڕه‌زاى ده‌ربڕین له‌م دۆخه‌ى کوردستانى تێکه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬مه‌به‌ستى سه‌ره‌کى ئێم ‌ه ئه‌و داوایان ‌ه نیه‌ ک ‌ه له‌سه‌رمانه‌‪ ،‬به‌ڵکو به‌رته‌سککردنه‌وه‌ى‬ ‫ئازادى ڕاده‌ربڕین ‌ه وایکردوو‌ه ئێمه‌ کۆببینه‌وه‌‪ ،‬هه‌موو ئاماژه‌کان ئه‌و‌ه ده‌رده‌خه‌ن هه‌وڵێک هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ى هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو ئ��ازادى بیروڕا ده‌ربڕین له‌م واڵته‌ به‌رته‌سک بکرێته‌و‌ه ئێمه‌ش‬ ‫بێده‌نگ نابین به‌رامبه‌ر به‌مه‌»‪.‬‬

‫چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬سێ ساڵ ‌ه پێشمه‌رگه‌یه‌کى کۆمه‌ڵ بێ سه‌روشوێنه‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‪-‬تاهیر تۆفیق‬ ‫ئه‌ندامێکی کۆمه‌ڵی ئیسالمی ل‌ه شارى چه‌مچه‌ماڵ ماوه‌ی زیاتر ل‌ه سێ ساڵ و نیو‌ه بێ‌سه‌ر و‬ ‫شوێن‌ه و به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى گشتى سلێمانیش باس له‌و‌ه ده‌کات‪ ،‬هیچ که‌سێک الی ئه‌وان له‌سه‌ر‬ ‫بۆچوونی سیاسی نه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ى کۆمه‌ڵى ئیسالمى ناوى (هیدایه‌ت عه‌زیز ئه‌حمه‌د) دانیشتوى شارى چه‌مچه‌ماڵ‌ه و‬ ‫له‌دایکبووی ساڵی (‪)1973‬یه‌و پێشمه‌رگه‌ى کۆمه‌ڵ بووه‌‪ ،‬ل‌ه (‪ )2007/2/10‬له‌الیه‌ن چوار ئۆتۆمبێلى‬ ‫هه‌مه‌ره‌و‌ه ل‌ه چه‌مچه‌ماڵ ده‌ستگیر ده‌کرێت و تا ئێستاش بێ سه‌روشوێنه‌‪.‬‬ ‫(پرشنگ محه‌مد ئه‌مین) هاوسه‌رى هیدایه‌ت بۆ ڕۆژن��ام�ه‌ى چه‌تر قسه‌ى کرد و وتى «ل ‌ه‬ ‫(‪ )2007/2/10‬کاتژمێر دووى پاش نیوه‌ڕۆ کاتێک ک‌ه هیدایه‌تى مێردم له‌سه‌ر کاربوو چوار‬ ‫ئۆتۆمبێلی هه‌مه‌ر ده‌ستگیریان کرد‪ ،‬ئه‌وکات پێنج هه‌زار دینار له‌گیرفانیدا بوو منیش وتم‪ ،‬هیدایه‌ت‬ ‫ئه‌و پێنج هه‌زاره‌م بده‌رێ پێویستمان پێیه‌تى‪ ،‬له‌و کاته‌و‌ه ئیتر ئێم‌ه هه‌واڵى نازانین و ناشزانین کێ بوون‬ ‫ئه‌وانه‌ى ده‌ستگیریان کرد»‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬جارێکیان پێیان وتین براو‌ه بۆ دادگ‌ا ل‌ه قه‌اڵچواالن ک‌ه گه‌ڕایه‌و‌ه ده‌توانن چاوتان پێى بکه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئیتر هه‌ر ئه‌و چاوه‌ڕوانی‌ه بوو نه‌مانبینى جارێکیتر‪.‬‬ ‫پرشنگ محه‌مه‌د باسى له‌وه‌شکرد سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى داوایان ل‌ه چه‌ندین به‌رپرسى یه‌کێتى کردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ هاوکاریان نه‌کردوون‪ ،‬ده‌شویت «دکتۆر به‌رهه‌م کاتێک هات‌ه چه‌مچه‌ماڵ پێمان وت ئه‌ویش جگ ‌ه‬ ‫ل‌ه به‌ڵێن پێنج وه‌ره‌قه‌شى بۆ ناردین ئه‌مه‌ش ئه‌و‌ه ده‌سه‌لمێنێت الى ئه‌وان‌ه بۆی‌ه پاره‌مان بۆ ده‌نێرن»‪.‬‬ ‫(حاکم قادر حه‌مه‌جان) به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى گشتى سلێمانى ل‌ه لێدوانێکدا بۆ چه‌تر وتی‪ :‬ئه‌وکه‌سه‌ى‬ ‫ب‌ه بڕیارى دادگ‌ا بگیردرێت ده‌توانرێت سه‌ردانی بکرێت‪ ،‬هیچ که‌سێکیش الى ئێم‌ه له‌سه‌ر بۆچوونى‬ ‫سیاسى نه‌گیراوه‌»‪.‬‬ ‫زانیارى زیاتر له‌الپه‌ڕ‌ه (‪ )3‬دایه‌‬

‫ملمالنێى حزبى ناهێڵێت مامۆستایانى زانکۆ و په‌یمانگا‌کان گۆنگر ‌ه سازبکه‌ن‬ ‫هه‌ولێر‪-‬ڕه‌هێل مامه‌ش‬

‫دواى ئ��ه‌وه‌ى ل�ه‌الی�ه‌ن وه‌زاره‌ت���ى ن��اوخ��ۆوه‌ مۆڵه‌تى‬ ‫دام �ه‌زران��دن��ی��ان پ��ێ��درا‪ ،‬ب��ڕی��ار ب��وو ل�ه‌ کۆتایی ئه‌م‬ ‫‌مانگه‌دا کۆنگره‌ى یه‌کێتى مامۆستایانى زانکۆ‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب��چ��ێ��ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌زی����رى خ��وێ��ن��دن��ى ب���ااڵ داوا‬ ‫ده‌کات ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ له‌ناو زانکۆ و په‌یمانگا‌کان‬ ‫به‌ڕێوه‌نه‌چێت‪.‬‬ ‫(د‪ .‬وشیار عه‌لی) مامۆستاى زانکۆى سه‌اڵحه‌دین‬ ‫و ئ �ه‌ن��دام��ى ده‌س���ت���ه‌ى دام���ه‌زرێ���ن���ه‌رى س�ه‌ن��دی��ک��اى‬ ‫مامۆستایانى زان��ک��ۆ و په‌یمانگاکان رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫به‌گوێره‌ى زانیارییه‌کان له‌ ڕێکه‌وتى (‪)2010/9/22‬‬

‫به‌ڕێز وه‌زیرى خوێندنى بااڵ‪ ،‬ته‌له‌فۆنى بۆ سه‌رۆکى‬ ‫زان��ک��ۆى س�ه‌اڵح�ه‌دی��ن ک���ردووه‌ و پێى وت���ووه‌ نابێت‬ ‫مامۆستایانى زانکۆ هه‌ڵبژاردن له‌ناو حه‌ره‌مى زانکۆدا‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬له‌کاتێکدا هه‌موو ده‌زان��ی��ن ڕێکخراوه‌کانى‬ ‫خوێندکاران و قوتابیان (ک �ه‌ ڕێ��ک��خ��راوى حزبین)‬ ‫سااڵنه‌ هه‌ڵبژاردنى نوێنه‌رایه‌تى خۆیان له‌ناو حه‌ره‌مى‬ ‫زانکۆن ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى‪ :‬پ���اس���اوى وه‌زی�����رى خ��وێ��ن��دن��ى ب���ااڵ بۆ‬ ‫ئه‌نجامنه‌دانى هه‌ڵبژاردن‪ ،‬گوایه‌ ئه‌وانه‌ (مامۆستایانى‬ ‫زانکۆ) کێشه‌یان هه‌یه‌ له‌نێوان خۆیان‪ ،‬بۆ جه‌نابى‬ ‫وه‌زی��ر‪ ،‬له‌کام هه‌ڵبژاردنى ئه‌م واڵت�ه‌ کێشه‌ نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌کاتێکدا له‌ سایه‌ى ئ�ه‌و سیاسه‌ته‌ سه‌قه‌ت ‌ه‬

‫ده‌یان سه‌ندیکا و ڕێکخراو مانگ به‌ مانگ و ساڵ‬ ‫به‌ ساڵ کۆنگره‌کانیان دواده‌خرێت‪.‬‬ ‫(چ �ه‌ت��ر) چ �ه‌ن��د ج��ارێ��ک پ �ه‌ی��وه‌ن��دى ب �ه‌ وه‌زی���رى‬ ‫خوێندنى بااڵوه‌ کرد‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمى نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌ندیکاى مامۆستایانى زانکۆ و په‌یمانگا‌کانى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ل �ه‌ (‪ )2010/3/18‬م��ۆڵ�ه‌ت��ى ف�ه‌رم��ى‬ ‫دام���ه‌زران���دن���ى ل �ه‌ وه‌زاره‌ت�����ى ن��اوه‌خ��ۆ وه‌رگ�����رت‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ڕێکه‌وتى (‪ )2010/4/29‬ده‌سته‌ى دامه‌زێنه‌ر ک ‌ه‬ ‫له‌ (‪ )161‬ئه‌ندام پێکهاتبوون‪ ،‬یه‌که‌م کۆبوونه‌وه‌ى‬ ‫خۆیان س��ازک��رد‪ ،‬بڕیاربوو له‌کۆتایى ئ�ه‌م مانگه‌دا‬ ‫کۆنگره‌ سازبکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم چاودێران باس له‌وه‌ ده‌که‌ن‬ ‫به‌هۆى ملمالنێى حزبییه‌وه‌ ئه‌و کۆنفرانسه‌ ناکرێت‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫سلێمانى‪ ،‬بۆ هه‌ر منداڵێکى‬ ‫تازه‌ له‌دایکبوو نه‌مامێک‬ ‫ده‌نێژێت‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬

‫نه‌مامه‌که‌ش ده‌ک �ه‌ی��ن ب �ه‌ن��اوى خ��ۆی�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫دووه‌میش هه‌ر ماڵێک ده‌توانێت بێت بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌که‌مان ئێم ‌ه دوودار یان‬ ‫نه‌مامى پێده‌ده‌ین که‌ بیڕوێنێت‪ .‬هاوکات‬ ‫ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ش کرد‪ ،‬له‌ شارى سلێمانى‬ ‫نزیکه‌ى (‪ )244‬باخچه‌ى ڕووب�ه‌ر جیاواز‬ ‫هه‌ن و نزیکه‌ى (‪)60‬ی دیکه‌ش له‌بوارى‬ ‫جێبه‌جێکردندایه‌‪.‬‬

‫ل �ه‌ش��ارى سلێمانى له‌ئاستى س��ت��ان��داردى‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬ ‫جیهانیدا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ هه‌وڵى جدیداین بۆ‬ ‫گه‌شتن به‌و ئاسته‌‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ش ک��رد له‌ ئێستادا دوو‬ ‫پ���رۆژه‌م���ان ل � ‌ه ب����وارى جێبه‌جێکردندای ‌ه‬ ‫سلێمانى‪-‬دانیار سه‌نگه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش بۆ هه‌ر منداڵێکى تاز‌ه له‌دایکبوو‬ ‫له‌شارى سلێمانى یه‌ک نه‌مام ده‌نێژن‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێتى باخچه‌کانى شارى سلێمانى‬ ‫مه‌رجێک خاوه‌نى منداڵه‌که‌ داوا بکات‬ ‫به‌نیاز‌ه ل���ه‌وه‌رزى نه‌مام ناشتندا له‌شارى‬ ‫سلێمانى زیاتر ل ‌ه (‪ )100‬ه �ه‌زار نه‌مام‬ ‫بنێژن‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌بوونى پرۆژه‌یه‌ک‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫بۆ هه‌ر منداڵێکى تازه‌ له‌دایکبوو یه‌ک‬ ‫نه‌مام ده‌ڕوێنێت‪( .‬کامه‌ران حه‌مه‌ ساڵح)‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى ئه‌ندازه‌ى باخچه‌کان ل ‌ه شارى‬ ‫سلێمانى ب�ه‌ چ�ه‌ت��رى راگ�ه‌ی��ان��د‪ :‬به‌نیازن‬ ‫له‌داهاتوودا و ل �ه‌وه‌رزى نه‌مام ناشتندا ب ‌ه‬ ‫دوو قۆناغ زیاتر له‌ (‪ )100‬هه‌زار نه‌مام‬ ‫بنێژن‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ک هه‌وڵێک بۆ زیاتر‬ ‫فراوانکردنى ڕێ��ژه‌ى س�ه‌وزای��ى ل ‌ه شارى‬ ‫سلێمانیدا‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬له‌ ئێستادا ڕێ��ژه‌ى سه‌وزایی‬ ‫نه‌مام چاندن ئه‌و کرداره‌ی ژینگه‌ له‌ پیسبوون رزگار ده‌کات‬

‫‪2‬‬

‫سیده‌کان‪ ،‬جارێکیتر تۆپباران‬ ‫چه‌تر‪-‬ئاژانسه‌کان‬

‫ب�ه‌گ��وێ��ره‌ى ئ �ه‌و زان��ی��اری��ان�ه‌ى ب�ه‌ چه‌تر‬ ‫گه‌یشتووه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تی ئیسالمى ئێران شه‌وى‬ ‫(‪)24‬ى مانگ جارێکیتر به‌چڕی هه‌رێمی‬ ‫سیده‌کان و ده‌وروبه‌ری تۆپباران کردووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر به‌گوێره‌ی سه‌رچاوه‌کان‪ ،‬تۆپبارانه‌ک ‌ه‬ ‫زیاتر له‌ کاتژمێرێکی خایاندووه‌ و هیچ‬ ‫زیانێکی گیانی لێنه‌که‌وتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستپێکردنه‌وه‌ى ئه‌م تۆپبارانه‌ش دواى‬ ‫ئه‌وه‌ دێت‪ ،‬که‌ کۆمارى ئیسالمى ئێران‬ ‫م��اوه‌ی�ه‌ک ب��وو تۆپبارانه‌کانی بۆ سه‌ر‬ ‫سنوره‌کانى هه‌رێمى باشووری کوردستان‬

‫که‌مکردبۆوه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ش�ه‌وى (‪)24‬ى ئه‌م‬ ‫مانگه‌ کاتژمێر سێ تا چ��وار و بیست‬ ‫خ��ول�ه‌ک‪ ،‬زۆر به‌ سه‌ختی ناوچه‌کانى‬ ‫(ک��ێ��ل �ه‌ش��ی��ن‪ ،‬ش��م��ێ��رگ‪ ،‬م��ێ��رگ �ه‌ میر‪،‬‬ ‫بێرکمه‌‪ ،‬ده‌وروبه‌ری خنێره‌‪ ،‬سه‌ری ئاوێ‪،‬‬ ‫چیای دێ��م�ه‌‪ ،‬مێرگه‌ ح���ه‌وش‪ ،‬ل��ۆالن و‬ ‫ده‌وروبه‌ری) تۆپباران کردووه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌کان باس ل�ه‌وه‌ ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌ ترساندن و کۆچبه‌رکردنى خه‌ڵک ل ‌ه‬ ‫گونده‌کان‪ ،‬ئه‌و تۆپبارانانه‌ى ئێران زیانێکى‬ ‫زۆرى به‌ سروشت و ئاو و هه‌واى کوردستان‬ ‫گه‌یاندووه‌ و هه‌موو ئه‌و ناوچانه‌ى توشى‬ ‫تۆپباران بوون ئاگرسوتاندونى‪.‬‬

‫له‌ الیه‌کى تره‌وه‌ سه‌رچاوه‌کان ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌که‌ن‪ ،‬ده‌وڵه‌تی ئێران سه‌ربازگه‌ی‬ ‫زیاتر له‌سه‌ر هه‌رێمه‌ سنورییه‌کانی نێوان‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت و باشوری کوردستان دروست‬ ‫ده‌کات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش ئێران ئێستا سه‌رقاڵی‬ ‫دامه‌زراندنی بنکه‌یه‌کی موشه‌کییه‌ ل ‌ه‬ ‫ن��اوچ�ه‌ی (دااڵه���ۆ) ئ�ه‌و بنکه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی�ه‌ک��ێ��ک ل �ه‌ ش��اخ�ه‌ک��ان��ی ڕووب�����ه‌ڕووی‬ ‫گ��ون��دی (ب��زم��ی��ر ئ���اوا) دام��ه‌زرێ��ن��راوه‌‪،‬‬ ‫س��ه‌رچ��اوه‌ک��ان ئ����ه‌وه‌ش ئ��اش��ک��را ده‌ک���ه‌ن‬ ‫ئامانج له‌ دامه‌زراندنی ئه‌و سه‌ربازگه‌یه‌‪،‬‬ ‫جێگیرکردنى موشه‌کی دوور هاوێژه‌‪.‬‬

‫مامۆستایانى زانکۆ‪ ،‬رۆژنامه‌نوسان و هونه‌رمه‌ندان به‌شدارن‬

‫که‌‌مپینی «با شارى سلێمانى نه‌بێت ‌ه ئاوایى بێکه‌سه» دروستده‌کرێت‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫سه‌رۆکى شاره‌وانى هه‌ڵه‌بجه‬ ‫‌ و جێگره‌که‌یشى بانگهێشتى دادگ‌ا ده‌کرێن‬

‫ب�ه‌ه��ۆى خ��راپ��ى ڕێگه‌وبانه‌کانى ش��ارى‬ ‫سلێمانى‪ ،‬که‌مپینێک له‌ناو مامۆستایانى‬ ‫زانکۆ و رۆژنامه‌نووسان و رۆشنبیران بۆ‬ ‫دروستکردنى گوشارێک بۆ سه‌ر شاره‌وانى‬ ‫سلێمانى و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانى ڕێگه‌وبان و‬ ‫قیرتاوکردن دروست ده‌کرێت‪ ،‬داواش ده‌کرێ‬ ‫خه‌مخۆران به‌شدارى که‌مپینه‌ک‌ه بکه‌ن‪.‬‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ک له‌که‌مپینی (ب��ا شارى‬ ‫سلێمانى نه‌بێت‌ه ئاوایى بێکه‌سه‌) تایبه‌ت‬ ‫ب �ه‌رۆژن��ام �ه‌ى چ�ه‌ت��رى راگ�ه‌ی��ان��د‪ :‬شه‌قام ‌ه‬ ‫گشتییه‌کانى ناوشارى سلێمانى رۆژب�ه‌رۆژ‬ ‫ل‌ه وێران بووندایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى خراپى‬

‫له‌سه‌ر هاتوچۆی هاواڵتیان و زیادبوونى‬ ‫کاره‌سات دروستکردووه‌‪ ،‬ئه‌م که‌مپینه‌ش بۆ‬ ‫دروستکردنى گوشارێک‌ه بۆسه‌ر هه‌ریه‌ک‬ ‫ل‌ه شاره‌وانى سلێمانى‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانى‬ ‫ڕێ��گ��اوب��ان و قیرتاوکردن ت��ا ش��اره‌ک�‌ه له‌و‬ ‫کاولییه‌ى ئێستا ڕزگار بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌ی‌ه وتیشى‪ :‬سه‌ره‌تاى هه‌ڵمه‌تى‬ ‫ئیمزاکۆکردنه‌و‌ه له‌ناو مامۆستایانى زانکۆ‬ ‫و س �ه‌رن��وس �ه‌رى رۆژن��ام �‌ه و گۆڤاره‌کاندا‬ ‫ده‌ستیپێکردووه‌‪ ،‬دی��ارت��ری��ن ئ �ه‌و که‌سانه‌ى‬ ‫هه‌ڵوێستیان نواندوو‌ه تا شه‌قامه‌کانى سلێمانى‬ ‫له‌و کاولی و داماوییه‌ى ئه‌مڕۆ ڕزگار بکه‌ن‪،‬‬ ‫داواش ل‌ه رۆژنامه‌نووسان و هونه‌رمه‌ندان‬ ‫رۆشنبیران ده‌که‌ین به‌ناردنى ئیمه‌یڵێک بۆ‬

‫(‪)takay2010@yahoo.com‬‬ ‫به‌شدارى ئه‌م که‌مپین‌ه بکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شداربووانیش بریتین له‌‪ (:‬ئازاد به‌رزنجى‪،‬‬ ‫ئاودێر شێخ عومه‌ر‪ ،‬ئه‌حمه‌د عارف‪ ،‬ئومێد‬ ‫ع��ارف‪ ،‬حه‌کیم عوسمان‪ ،‬د‪.‬ئ��اراس فه‌ریق‬ ‫زه‌ی���ن���ه‌ڵ‪ ،‬د‪.‬س���ام���ان ف�����ه‌وزی‪ ،‬د‪.‬ع �ه‌ب��اس‬ ‫مسته‌فا‪ ،‬د‪.‬ه��ێ��رش م��ح�ه‌م�ه‌ده‌م��ی��ن‪ ،‬دان��ا‬ ‫مه‌نمی‪ ،‬سه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ ،‬ش��وان ئه‌یڤه‌س‪،‬‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‪ ،‬فایه‌ق حه‌مه‌ساڵح‪ ،‬فه‌یسه‌ڵ‬ ‫عه‌لى‪ ،‬ک���ارزان محه‌مه‌د‪ ،‬ک���اروان س��االر‪،‬‬ ‫م‪.‬ره‌ف��ی��ق ساڵح‪ ،‬مۆفه‌ق م��ی��راوده‌ل��ى‪ ،‬مه‌ال‬ ‫ئ��اری��ان‪ ،‬هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر‪ ،‬هێرش ره‌س��وڵ‪،‬‬ ‫یاسین قادر به‌رزنجى)‪.‬‬

‫«له‌سنورى ک ‌هر‌کوک ئه‌نسارولئیسالم و گروپى‬ ‫تیرۆریستى نه‌قشبه‌ندى چاالکن»‬ ‫که‌رکوک‪-‬هاوڕێ خالید‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید‪-‬ئاسۆ موحه‌ممه‌د‬

‫ب �‌ه ت��ۆم�ه‌ت��ى «دی��ارن �ه‌م��ان و خ��واردن��ى‬ ‫پ��اره‌»ه��ه‌ری��ه‌ک ل �‌ه س �ه‌رۆک��ى ش��اره‌وان��ى‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید و جێگره‌که‌ى بانگهێشتى‬ ‫دادگ������‌ه ده‌ک����رێ����ن‪ ،‬ه���ه‌ش���ت ک��ارم��ه‌ن��دى‬ ‫شاره‌وانییه‌که‌ش ده‌ستگیر ده‌کرێن‪ ،‬جێگرى‬ ‫سه‌رۆکى شاره‌وانیش ده‌ڵێ که‌س به‌ده‌ر نیی ‌ه‬ ‫ل‌ه هه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫(کوێستان ئ �ه‌ک��ره‌م) جێگرى سه‌رۆکى‬ ‫ش��اره‌وان��ى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید‪ ،‬ک‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫دادگ���ا‌و‌ه بانگراو‌ه ل‌ه لێدوانێکدا بۆ چه‌تر‬ ‫وتى‪ :‬ئه‌م کێشه‌ی‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ راپۆرتێکى‬

‫دی��وان��ى چ��اودێ��رى ل�‌ه ساڵى ڕاب����ردوودا بۆ‬ ‫م��اوه‌ی سێ مانگ چ��اودێ��رى کاره‌کانى‬ ‫شاره‌وه‌انیان کردبوو‪ ،‬دیار‌ه له‌وێو‌ه ئه‌و ڕاپۆرته‌‬ ‫ب‌ه تۆمه‌تى گه‌نده‌ڵى هاتۆته‌و‌ه بۆ دادگا‌ى‬ ‫به‌رایى هه‌ڵه‌بجه‌‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى‪ :‬ده‌ستگیرکردنى ئ��ه‌و هه‌شت‬ ‫کارمه‌نده‌ى شاره‌وانیش له‌سه‌ر هه‌ڵه‌ى ئیدارى‬ ‫بوو‪ ،‬هه‌موو کێشه‌کانى ئێمه‌ش له‌سه‌ر هه‌ڵه‌ى‬ ‫ئیدارى بوو ب‌ه ڕاستى که‌س ب �ه‌ده‌ر نی‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌ى ئیدارى‪.‬‬ ‫جێگرى س �ه‌رۆک��ى ش��اره‌وان��ى هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌شى وت‪ :‬تا ئێستا هه‌شت فه‌رمانبه‌رمان‬

‫ده‌ستگیرکراون‪ ،‬نۆیه‌م که‌سیش منم تا ئێستا‬ ‫نه‌چومه‌ت‌ه به‌رده‌م دادگا‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌چم‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس‌ه باسى له‌وه‌شکرد‪ :‬ئه‌و کێشانه‌ى‬ ‫له‌شاره‌وانى ئێمه‌دا هه‌ی‌ه کێشه‌یه‌کى زۆر‬ ‫ئاسایی‌ه و هه‌موو فه‌رمانگه‌کانى هه‌رێمى‬ ‫کودستان به‌ده‌ر نین له‌و کێشانه‌‪.‬‬ ‫کوێستان محه‌مه‌د ل‌ه لێدوانه‌که‌دا بۆ چه‌تر‬ ‫ئه‌وه‌شى ئاشکرا کرد‪ :‬کێشه‌که‌ى سه‌رۆکى‬ ‫شاره‌وانى (خدر که‌ریم) جیاوازه‌‪ ،‬ئه‌و له‌سه‌ر‬ ‫بابه‌تێکى تر بانگکراو‌ه ک‌ه که‌موکوڕى بوو‌ه‬ ‫ل‌ه ئیشوکارى ئیداریدا‪ ،‬ئێستا ل‌ه نه‌رویج‌ه ک ‌ه‬ ‫گه‌ڕایه‌و‌ه ده‌چێت‌ه به‌رده‌م دادگا‌‪.‬‬

‫«ڕێگ ‌ه ناده‌ین بێ پرسى حکومه‌ت کارى ناڕه‌وا بکرێت»‬ ‫چه‌تر‪-‬زانیار داقوقى‬

‫(م��ح �ه‌م �ه‌د م �ه‌ه��دى ب �ه‌ی��ات��ى) ئ�ه‌ن��دام‬ ‫په‌رله‌مانى تورکمانى م��اوه‌ به‌سه‌رچوى‬ ‫ع��ێ��راق له‌لیستى ئیئتالفى نیشتمانى)‬ ‫هه‌وڵ ده‌دات ئه‌و شه‌ش پاسه‌وانه‌ى ئازاد‬ ‫بکات که‌ له‌الیه‌ن پۆلیسى خورماتووه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌رکراون‪ ،‬به‌هۆى ئه‌وه‌ى هێرشیان‬ ‫کردبووه‌ سه‌ر پۆلیسێکى کورد‪.‬‬ ‫(شه‌الل عه‌بدول) قایمقامى خورماتوو‬ ‫ب �ه‌ چ �ه‌ت��رى راگ �ه‌ی��ان��د‪ :‬پ��اس�ه‌وان�ه‌ک��ان��ى‬ ‫محه‌مه‌د مه‌هدى به‌یاتى ئه‌ندام په‌رله‌مانى‬

‫م�����اوه‌ ب���ه‌س���ه‌رچ���ووی ل �ه‌ب��ازگ �ه‌ی �ه‌ک��ى‬ ‫پۆلیس له‌گه‌ڵ پۆلیسێکى کورد ده‌بێت ‌ه‬ ‫ده‌مه‌قاڵێیان و ئ�ه‌و پۆلیسه‌ ب�ه‌ر گولل ‌ه‬ ‫ده‌ده‌ن و بریندارى ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ش �ه‌الل وتیشى‪ :‬ئێستا پاسه‌وانه‌کانى‬ ‫به‌یاتى له‌بنکه‌ى پۆلیس ده‌ستبه‌سه‌رن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم م��ح �ه‌م �ه‌د ب �ه‌ی��ات��ى خ���ۆى ب��ووه‌ت � ‌ه‬ ‫س �ه‌رۆک لیژنه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌و به‌نیاز‌ه‬ ‫پاسه‌وانه‌ تۆمه‌تباره‌کان ئازاد بکات‪.‬‬ ‫قایمقامى خورماتوو باسى له‌وه‌شکرد‪،‬‬ ‫داواى به‌رزکردووه‌ته‌وه‌ بۆ خالید شوانى‪،‬‬

‫به‌اڵم تا ئێستا هیچ وه‌اڵمى نه‌داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ (ئااڵ تاڵه‌بانى) ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانى عێراق به‌ چه‌ترى وت‪ :‬داوا‬ ‫له‌قایمقامى خورماتوو ده‌که‌م به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫ڕه‌س��م��ى به‌ڵگه‌کانم ب��ۆ ب��ه‌رز بکاته‌وه‌‪،‬‬ ‫منش سکااڵ دژى به‌یاتى به‌رزده‌که‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫تاڵه‌بانى ئه‌وه‌شى وت‪ ،‬که‌ ئه‌و وه‌ک‬ ‫ئه‌ندامى په‌رله‌مان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ هیچ‬ ‫ئاگادار نه‌کراوه‌ته‌وه‌‪ .‬وتیشى ئێمه‌ ڕێگ ‌ه‬ ‫به‌و ئه‌ندامه‌ ناده‌ین به‌بێ پرسى حکومه‌ت‬ ‫کارى ناڕه‌وا بکات‪.‬‬

‫«قسه‌مان له‌سه‌ر خۆپیشاندان کردووه‌»‬ ‫سلێمانى‪-‬جه‌زا ئه‌حمه‌د‬

‫ئه‌ندامێکى که‌مپینى ب �ه‌رگ��رى ل ‌ه‬ ‫ئ��ازادى ڕاده‌رب��ڕی��ن ب��اس ل �ه‌وه‌ ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫ئه‌وان قسه‌یان له‌سه‌ر ئیمزا کۆکردنه‌و‌ه‬ ‫و خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ک������ردووه‌ و ه �ه‌م��وو‬ ‫بابه‌ته‌کانیان تاوتوێ کردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌کى هێمنانه‌ ده‌ڕۆن به‌ڕێوه‌ و‬ ‫چاوه‌ڕێى ئه‌وه‌ ده‌که‌ن پشتگیریان له‌ناو‌ه‬ ‫و ده‌ره‌وه‌ زیاتر بێت‪.‬‬ ‫(ئ�����������ازاد چ���������االک) ئ����ه‌ن����دام����ى‬ ‫که‌مپینى به‌رگرى له‌ئازادى ڕاده‌ربڕین‬ ‫ل�ه‌ک��وردس��ت��ان��ى ع��ێ��راق‪ ،‬له‌لێدوانێکدا‬ ‫بۆ چه‌تر ده‌ڵ��ێ «ئ��ه‌وه‌ى له‌کوردستان‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌ ت �ه‌ن��ه��ا پ��ش��ت��گ��ی��ری��ک��ردن ن��ی �ه‌ ل ‌ه‬ ‫ک �ه‌م��پ��ی��ن �ه‌ک �ه‌ى ک��ۆم��پ��ان��ی��اى وش���ه‌‪،‬‬ ‫مه‌سه‌له‌که‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ئاستى هۆشیارى‬

‫خ���ه‌ڵ���ک گ���ه‌ی���ش���ت���ووه‌ت���ه‌ ڕاده‌ی������ه‌ک‬ ‫خۆیان پارێزگارى له‌مافه‌کانى خۆیان‬ ‫ده‌که‌ن»‪.‬‬ ‫ئازاد چاالک ده‌شڵێ‪ :‬ده‌سه‌اڵتداران‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌وه‌ ب���زان���ن‪ ،‬ک �ه‌ م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ک� ‌ه‬ ‫له‌وه‌ ده‌رچ��ووه‌ له‌ڕێگه‌ى دادگ��اوه‌ ببن ‌ه‬ ‫وه‌ره‌قه‌یه‌کى فشار‪ ،‬ئه‌مه‌ وه‌ک جاران‬ ‫مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ناکرێت‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ئ�ه‌ن��دام�ه‌ى که‌مپینه‌که‌ ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ڵ����ێ‪ :‬ئ��ێ��م�ه‌ ق��س �ه‌م��ان ل �ه‌س �ه‌ر ئیمزا‬ ‫ک��ۆک��ردن �ه‌وه‌ و خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ک���ردوه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌م���وو م���ه‌س���ه‌ل���ه‌ک���ان���م���ان ت���اوت���وێ‬ ‫ک���ردوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئێمه‌ به‌مشێوه‌ هێمنان ‌ه‬ ‫ده‌ڕۆین به‌ڕێوه‌ چاوه‌ڕێى ئه‌وه‌ ده‌که‌ین‬ ‫پشتگیریمان له‌ناوه‌ و ده‌ره‌وه‌ زیاتر بێت‪.‬‬ ‫چ���ل��اک ئ��������ه‌وه‌ش ده‌خ������ات������ه‌ڕوو‪:‬‬ ‫ده‌م���ان���ه‌وێ���ت ح��ک��وم��ه‌ت ب��گ��ات �ه‌ ئ �ه‌و‬

‫باوه‌ڕه‌ى که ‌په‌نابردن بۆ یاسا و دادگا‌‬ ‫و ب�ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ى ده‌س���ه‌اڵت���ى دادوه‌رى‬ ‫دژى م��ی��دی��اى ئ����ازاد س����ودى ن��اب��ێ��ت‪،‬‬ ‫ن �ه‌ ڕۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان واز ل���ه‌وه‌ ده‌هێنن‬ ‫نه‌جه‌ماوه‌ریش له‌وه‌ خۆش ده‌بن‪ ،‬که‌ هه‌ر‬ ‫حزب و الیه‌نێک به‌و شێوه‌یه‌ ده‌سه‌اڵتى‬ ‫خۆى به‌کاربێنێت‪.‬‬ ‫ک �ه‌م��پ �ه‌ی��ن��ى (ب���ه‌رگ���رى ل��ه‌ ئ����ازادى‬ ‫ڕاده‌ربڕین له‌کوردستانى عێراق) ڕۆژى‬ ‫(‪ )2010/9/18‬له‌سلێمانى پ��ااڵس ل ‌ه‬ ‫کۆنگره‌یه‌کى ڕۆژنامه‌وانیدا له‌الیه‌ن‬ ‫ک��ۆم��پ��ان��ی��اى (وش������ه‌)وه‌ ڕاگ���ه‌ی���ه‌ن���را‪،‬‬ ‫ک �ه‌م��پ��ی��ن �ه‌ک �ه‌ داواى ڕاگ��رت��ن��ى ئ �ه‌و‬ ‫ف��ش��اران �ه‌ ده‌ک����ه‌ن ک��ه‌ م��اوه‌ی��ه‌ک��ه‌ بۆ‬ ‫سه‌ر ڕاگه‌یاندنى ئازاد ده‌ستیپێکردوو‌ه‬ ‫و ل����ه‌زۆرب����ه‌ى ن��اوچ��ه‌ک��ان��ى ه �ه‌رێ��م��ى‬ ‫کوردستان پشتگیرى لێکراوه‌‪.‬‬

‫ب���ه‌رپ���رس���ێ���ک���ى پ���ۆل���ی���س���ى س���ن���ورى‬ ‫ک�ه‌رک��وک ب��اس ل �ه‌وه‌ ده‌ک���ات‪ ،‬زۆرب �ه‌ى‬ ‫ئ �ه‌و گ��روپ�ه‌ تیرۆریستیانه‌ى ل�ه‌ سنورى‬ ‫پارێزگه‌ى که‌رکوکدا چاالکن‪ ،‬بریتین‬ ‫له‌ ئه‌نسارولئیسالم و گروپی تیرۆریستی‬ ‫ن���ه‌ق���ش���ب���ه‌ن���دی‪ ،‬ک���ه‌ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��ی �ه‌ک��ی‬ ‫ڕاسته‌وخۆشیان به‌ حزبی به‌عسه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫(عه‌مید سه‌رحه‌د ق��ادر) به‌ڕێوه‌به‌رى‬

‫پۆلیسی ق���ه‌زاو ناحیه‌کان ت��ای��ب�ه‌ت ب ‌ه‬ ‫(چ��ه‌ت��ر) وت���ی «زۆرب�����ه‌ى ئ���ه‌و گ��روپ� ‌ه‬ ‫تیرۆریستیانه‌ى ل �ه‌ س��ن��ورى پ��ارێ��زگ�ا‌ى‬ ‫ک���ه‌رک���وک���دا چ����االک����ن‪ ،‬ب��ری��ت��ی��ن ل� ‌ه‬ ‫ئه‌نسارولئیسالم و گروپی تیرۆریستی‬ ‫ن���ه‌ق���ش���ب���ه‌ن���دی‪ ،‬ک���ه‌ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��ی �ه‌ک��ی‬ ‫ڕاس��ت �ه‌وخ��ۆش��ی��ان ب��ه‌ ح��زب��ی ب �ه‌ع��س �ه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌»‪.‬‬ ‫ع�����ه‌م�����ی�����د س��������ه‌رح��������ه‌د وت���ی���ش���ى‬ ‫«له‌هه‌ڵمه‌تێکی گه‌ڕان و پشکنیندا بۆ‬

‫قه‌زاى حه‌ویجه‌ و گونده‌کانی ده‌وروب�ه‌ر‪،‬‬ ‫(‪ )11‬ک�ه‌س ده‌ستگیرکران که‌ هه‌شت‬ ‫که‌سیان داواک��راب��وون به‌ م��اده‌ى چواری‬ ‫ت��ی��رۆر و یه‌کێکیان ب�ه‌ م��اده‌ى (‪)421‬‬ ‫ی رفاندن و دوو که‌سی دیکه‌شیان به‌‬ ‫ماده‌ى (‪)434‬ى هه‌ڕه‌شه‌کردن له‌خه‌ڵک‪،‬‬ ‫له‌نێویاندا پێنج که‌سیتر ده‌ستگیرکراون‬ ‫که‌ زانیاری ده‌زگا‌ ئه‌منیه‌کانیان له‌سه‌ر‬ ‫ب��ووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ گروپه‌ تیرۆریستیه‌کاندا‬ ‫کاریان کردووه‌»‪.‬‬

‫ئۆجه‌الن‪:‬‬

‫ده‌بێ له‌پێناو زمانى دایک هه‌موو دونیا بهه‌ژێنن‬ ‫ده‌وڵه‌ت مندااڵنی ئێمه‌ له‌ زمانی ئێم ‌ه‬ ‫چه‌ترپرێس‬ ‫دووربخاته‌وه‌ و له‌به‌رامبه‌ریان قڕکردنی‬ ‫ئ���ۆج���ه‌الن ل��ه‌ دوا چ��اوپ��ێ��ک�ه‌وت��ن��ی��دا کلتوری ئه‌نجام بدات‪ ،‬ئه‌وکات پێویست ‌ه‬ ‫ل����ه‌گ����ه‌ڵ پ�����ارێ�����زه‌ره‌ک�����ان�����ى‪ ،‬ل���ه‌س���ه‌ر م��ن��دااڵن��ی خ��ۆت��ان ل�ه‌ قوتابخانه‌کانی‬ ‫ڕه‌تکردنه‌وه‌ى په‌روه‌رده‌ به‌ زمانى تورکى ده‌وڵ �ه‌ت ڕزگ��ار بکه‌ن‪ ،‬ده‌بێ بڵێن ئێم ‌ه‬ ‫له‌ الی �ه‌ن مندااڵنى ک���ورده‌وه‌ بۆچوونى ڕێگا ب�ه‌و قڕکردنه‌ کلتورییه‌ ناده‌ین‪.‬‬ ‫خۆى خسته‌ڕوو و وتى «ده‌ب��ێ له‌پێناو ئه‌گه‌ر پێویست بکات‪ ،‬با به‌ ته‌واوه‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ به‌‌زمانی دایک‪ ،‬هه‌موو دونیا قوتابخانه‌کان بایکۆت بکه‌ن و خۆیان‬ ‫په‌روه‌رده‌ بکه‌ن‪.‬‬ ‫بهه‌ژێنن»‪.‬‬ ‫ئ����ۆج����ه‌الن ئ�����ام�����اژه‌ى ب����ۆ ئ�����ه‌وه‌ش‬ ‫ئۆجه‌الن وت��ى‪ :‬من کاتێ قسه‌کانی‬ ‫س�����ه‌رۆک وه‌زی����ران����م ب��ی��س��ت ل���ه‌‌ب���اره‌ی ک��رد‪ :‬ته‌نانه‌ت ب��ا ه �ه‌ر ماڵێک وه‌ک‬ ‫به‌کارهێنانی م��ن��دااڵن ک �ه‌ وت��ى «ب ‌ه مه‌دره‌سه‌یه‌ک لێبکه‌ن و بیکه‌نه‌ ناوه‌ندی‬ ‫پێی ده‌ستوری نوێی بنچینه‌یی‪ ،‬به‌ده‌پ ‌ه په‌روه‌رده‌کردنی زمانی کوردی‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ت��اوان ئه‌نجام ده‌دات کاتێک مندااڵن له‌ بابه‌تی پ���ه‌روه‌رده‌ به‌زمانی دای��ک‪،‬‬ ‫به‌کاردێنێت» سه‌رسام بووم‪ ،‬به‌و شێوه‌ی ‌ه نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان و دادگای مافی‬ ‫ڕوون��ب��ۆوه‌ له‌به‌رچی خاڵی تایبه‌ت ب ‌ه مرۆڤی ئه‌وروپا بهه‌ژێنن‪ ،‬با سه‌ر له‌و‬ ‫مندااڵنیان ل�ه‌ ده‌س��ت��وری بنچینه‌ییدا شوێنانه‌ بده‌ن و دۆز بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��ۆج�ه‌الن که‌ م��اوه‌ى (‪ )11‬ساڵه‌ ل ‌ه‬ ‫داناوه‌؟!‬ ‫ئۆجه‌الن وتیشى‪ :‬له‌ یه‌که‌م فرسه‌تدا دورگه‌ى ئمیڕالى زیندانى کراوه‌ و ڕۆژانى‬ ‫ئ �ه‌ردۆغ��ان باسی ل �ه‌و خاڵه‌ ده‌ستوری ‌ه‬ ‫کرد‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی مندااڵنی ئێمه‌ به‌ زمانی‬ ‫دای��ک��ی��ان پ�����ه‌روه‌رده‌ ن�ه‌ب��ی��ن��ن‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫ب���ۆئ���ه‌وه‌ى ب����ه‌رده‌وام����ی ب���ه‌ ق��ڕک��ردن��ی‬ ‫کلتوری ب��ده‌ن‪ ،‬ئ�ه‌و خاڵه‌ ده‌ستوریه‌یان‬ ‫دان��اوه‌‪ ،‬داواک��ردن��ی مافی پ���ه‌روه‌رده‌ به‌‬ ‫زمانی دایک وه‌ک مافێک نابینرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شى وت‪ :‬ئه‌و ماده‌یه‌ له‌ ‌ده‌ستوری‬ ‫بنچینه‌ییدا ب �ه‌ ‌ئ��ام��ان��ج��ی ق��ڕک��ردن��ی‬ ‫ک��ل��ت��وری ب���ه‌ک���ارده‌ه���ێ���ن���رێ���ت‪ ،‬ل���ێ���ره‌دا‬ ‫ک �ه‌ڵ��ک��وه‌رگ��رت��ن ل �ه‌ م��ن��دااڵن جێگای‬ ‫باس نییه‌‪ ،‬به‌ ‌پێچه‌وانه‌وه‌ داواکاریی بۆ‬ ‫مافێکی سروشتی له‌ ئارادایه‌‪.‬‬ ‫ئ���ۆج���ه‌الن ل���ه‌ب���ه‌رام���ب���ه‌ر ق��ڕک��ردن��ی‬ ‫ک��ل��ت��وری پ �ه‌ی��ام��ێ��ک��ى ب �ه‌م��ش��ێ��وه‌ی �ه‌ى‬ ‫ئ��اڕاس��ت �ه‌ى ک���ورده‌ک���ان ک���رد‪ :‬ئ�ه‌گ�ه‌ر‬

‫چ��وارش�ه‌م له‌ ڕێگه‌ى پارێزه‌ره‌کانییه‌و‌ه‬ ‫بۆچوونى خۆى ده‌خاته‌ڕوو‪ ،‬ئه‌وه‌شى وت‪:‬‬ ‫سیاسه‌تی تورکیا له‌ به‌رامبه‌ر مندااڵنی‬ ‫ک������ورد‪ ،‬ل���ه‌ دژی پ��ه‌ی��م��ان��ی م��اف��ی‬ ‫مندااڵنی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کانیشه‌‪،‬‬ ‫له‌و په‌یمانه‌دا‪ ،‬مافه‌کانی پ �ه‌روه‌رده‌ ب ‌ه‬ ‫زمانی دایک ده‌ستنیشان کراوه‌‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫ب��اس ل�ه‌ قڕکردنی کلتوری ده‌ک��رێ��ت‪،‬‬ ‫ده‌ب��ێ هه‌موو جیهان له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ت ‌ه‬ ‫بهه‌ژێنن‪.‬‬ ‫پێویسته‌ ب��وت��رێ ئ �ه‌م��س��اڵ ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫ک��ران �ه‌وه‌ى ده‌رگ��ا‌ى خوێندنگه‌کاندا ل ‌ه‬ ‫باکورى کوردستان و تورکیا‪ ،‬مندااڵنى‬ ‫ک��ورد چوونه‌ خوێندنگا‌یان ڕه‌ت��ک��رده‌و‌ه‬ ‫و داواى پ�����ه‌روه‌رده‌ ب �ه‌ زم��ان��ى دای��ک‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش بووه‌ته‌ مایه‌ى نیگه‌رانى‬ ‫به‌رپرسانى حکومه‌تى تورکیا و به‌ده‌پ ‌ه‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌ک �ه‌ن ب �ه‌وه‌ى‪ ،‬ه�ه‌وڵ ده‌دات‬ ‫مندااڵن بۆ بابه‌تى سیاسى به‌کاربهێنێت‪.‬‬

‫وته‌بێژی یه‌کێتی‪ :‬یه‌کێتی به‌وه‌ رازی نابێت د‪.‬به‌رهه‌م الببردرێت‬ ‫ئا‪ /‬سەربەست نەریمان‬

‫پارتی دژایه‌تی حکومه‌ته‌که‌ی دکتۆر‬ ‫به‌رهه‌م ده‌ک��ات و به‌رپرسانی یه‌کێتیش‬ ‫ن��ای��ش��ارن �ه‌و‌ه رێکخستنه‌کانی یه‌کێتی‬ ‫ئ���ه‌و ره‌وش���ه‌ی���ان پ��ێ��ن��اخ��ۆش�ه‌‪ ،‬ب �‌ه ب���ڕوای‬ ‫یاساییه‌کیش داواکردنی دوو ساڵ ته‌مه‌نی‬ ‫کابینه‌ی حکومه‌ت نایاساییه‌‪.‬‬ ‫ل �‌ه م����اوه‌ی راب������ردوودا ه �ه‌ری �ه‌ک �‌ه ل ‌ه‬ ‫ئ�ه‌ن��دام��ان��ی مه‌کته‌بی سیاسی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستان‪ ،‬محه‌مه‌د مه‌القادر‬ ‫و مه‌حمود محه‌مه‌د ل‌ه چه‌ند لێدوانێکیاندا‬ ‫رایانگه‌یاندبوو ک‌ه م��اوه‌ی کابینه‌که‌ی‬ ‫دکتۆر ب�ه‌ره�ه‌م دووس��اڵ�‌ه و دوات��ر ده‌بێت‬ ‫بدرێته‌و‌ه ب‌ه یه‌کێتی‪ .‬له‌و باره‌یه‌و‌ه وته‌بێژی‬ ‫یه‌کێتی نیشتیمانی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ئ��ازاد‬ ‫جوندیانی ل‌ه لێدوانێکیدا بۆ (چه‌تر) وتی‬ ‫«ه �ه‌ن��دێ له‌به‌رپرسان لێدوانیان له‌سه‌ر‬ ‫ماوه‌ی سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ی به‌ڕێز دکتۆر‬ ‫به‌رهه‌م دابوو‪ ،‬ک‌ه ئه‌م‌ه ب‌ه هێرش نازانرێ‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ڕه‌ن��گ�‌ه ل�‌ه ئاستی ڕای گشتیدا‬ ‫تێگه‌یشتنێکی ناجوری لێ که‌وتبێته‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫تایبه‌ت ک‌ه لێدوانه‌کان له‌گه‌ڵ ئاستی ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌دا یه‌ک ناگرنه‌و‌ه و زه‌مه‌نی‬ ‫لێدوانه‌کانیش پ��اس��اودراو نیه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫خ��ودی ئ�ه‌و به‌ڕێزانه‌ی ئ�ه‌و لێدوانانه‌یان‬ ‫داو‌ه ده‌بێ ڕوونکردنه‌وه‌ی له‌باره‌و‌ه بده‌ن‪.‬‬ ‫چونک‌ه له‌ئاستی کۆبوونه‌و‌ه هاوبه‌شه‌کاندا‬ ‫هیچ جۆر‌ه باسێکی له‌و جۆر‌ه ل‌ه ئه‌جێندادا‬ ‫نه‌بووه‌‪ .‬له‌الیه‌کیتره‌و‌ه یاساناس حاکم شێخ‬ ‫ل�ه‌ت��ی��ف‪ ،‬پێى وای���‌ه «پ��ۆس��ت��ى س�ه‌رۆک��ى‬ ‫حکومه‌ت ب‌ه متمانه‌ى په‌رله‌مان ده‌درێت‪،‬‬ ‫ه�ه‌رک��ات په‌رله‌مان ئ�ه‌و متمانه‌یه‌ى لێ‬ ‫وه‌رگرته‌و‌ه ئه‌و کات حکومه‌ت ده‌سه‌اڵتى‬

‫کابینه‌ى حکومه‌ت م��اوه‌ک �ه‌ى دووس��اڵ‬ ‫دووس�����اڵ ب��ێ��ت‪ ،‬ه �ه‌ت��ا ئێستا ئ���ه‌وه‌ن���ده‌ى‬ ‫ئ��اگ��ادارب��م له‌کۆبونه‌وه‌کانى مه‌کته‌بى‬ ‫سیاسى له‌گه‌ڵ براده‌رانى پارتیدا ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫باس نه‌کراوه‌‪ ،‬له‌ناو په‌رله‌مانیش له‌کاتى‬ ‫متمان‌ه پێدانى باسی ئه‌و‌ه نه‌کراو‌ه ماوه‌ى‬ ‫کابینه‌ى ئه‌م حکومه‌ت‌ه دووس��اڵ�ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌نها میدیاکان له‌کاتى خۆى ئه‌م شته‌یان‬ ‫وروژاندوه‌‪ ،‬گرنگیش‌ه هه‌رشتێک ده‌کرێت‬ ‫به‌پێى ئه‌و رێکه‌وتن‌ه بێت‪ ،‬ده‌بێت ئه‌وه‌ش‬ ‫بزانرێت هه‌ر حکومه‌تێک که‌به‌رنامه‌کانى‬ ‫پێشکه‌ش ده‌ک��ات بۆ م��اوه‌ى چوار ساڵه‌‪،‬‬ ‫پێشم وان��ی �‌ه هیچ الی�ه‌ک��م��ان کێشه‌مان‬ ‫هه‌بێت و ده‌بێت ئ�ه‌وه‌ى باس ده‌کرێت ئه‌م‬ ‫کابینه‌ی‌ه بۆ ماوه‌ى دووساڵ بێت پێویست ‌ه‬ ‫ڕوون بکرێته‌و‌ه بۆچى وه‌ک کابینه‌کانى‬ ‫تر نه‌بێت م��اوه‌ک�ه‌ى‪ ،‬ئه‌گه‌ر دوو ساڵیش‬ ‫بێت ده‌ب��ێ��ت دوات���ر ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن بکرێته‌و‌ه‬ ‫ئ �ه‌و کابینه‌یه‌ى دروس��ت ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫منیش وه‌ک ئێو‌ه لێدوانى ئه‌و براده‌ران ‌ه‬ ‫ده‌بینم له‌ڕۆژنامه‌کاندا‪ ،‬نابێت به‌و شێوه‌ی ‌ه‬ ‫بێت‪ ،‬به‌ڵکو ده‌بێت له‌ڕێگه‌ى گفتوگۆو‬ ‫کۆبونه‌وه‌کانى مه‌کته‌بى سیاسى هه‌ردوو‬ ‫الوه‌بێت» پاش په‌یوه‌ندیکردن به‌چه‌ندین‬ ‫م �ه‌ک��ت �ه‌ب س��ی��اس��ى پ��ارت��ى دی��م��وک��رات��ى‬ ‫کوردستانه‌و‌ه به‌اڵم په‌یوه‌ندیه‌کان بێ ئاکام‬ ‫بوون‪ ،‬دواتر به‌رپرسى لقى دووی ئه‌و حیزبه‌‪،‬‬ ‫پشتوان صادق‪ ،‬به‌هۆکارى سه‌رقاڵ بوون‬ ‫به‌کۆبونه‌و‌ه ئاماد‌ه نه‌بوو هیچ لێدوانێک‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫چ��اودێ��ران��ی سیاسییش پ��ێ��ی��ان وای � ‌ه‬ ‫هه‌ندێکجار پارتی نایه‌وێت پابه‌ندی ئه‌و‬ ‫رێکه‌وتن‌ه ستراتیژی‌ه بێت‪ ،‬مامۆستاى‬ ‫زانست‌ه سیاسیه‌کان له‌زانکۆى سلێمانى‪،‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ 140‬له‌به‌رده‌م‬ ‫سه‌ره‌مه‌رگدا‬

‫پشکى یه‌کێتیان ب �ه‌رک �ه‌وێ��ت‪ ،‬ب�ه‌ب��ڕواى‬ ‫من ئه‌وه‌ى زیاتر پابه‌ندى ئه‌و ڕێککه‌وتن ‌ه‬ ‫ستراتیژیی‌ه نی‌ه پارتی‌ه ن�ه‌وه‌ک یه‌کێتى‪،‬‬ ‫هۆکارى پابه‌ند نه‌بونى پارتى ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ شکاندنه‌وه‌ى بااڵنسى هێزه‌ک‌ه به‌الى‬ ‫پارتیدا‪ ،‬بۆی‌ه پێشم وای �‌ه تائێستا پارتى‬ ‫پابه‌ند‌ه ب �ه‌و ڕێکه‌وتنه‌وه‌ى هۆکاره‌که‌ى‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ڕێزگرتن له‌که‌سایه‌تى مام‬ ‫جه‌الل»‪.‬‬ ‫ل‌ه درێ���ژه‌ی قسه‌کانیدا حاکم له‌تیف‬ ‫س����ه‌ب����اره‌ت ب����ه‌و ل��ێ��دوان � ‌ه‬ ‫ج�����ی�����اوازان�����ه‌ى ده‌درێ������ت‬ ‫«ئه‌و به‌ڕێزانه‌ی ئه‌و لێدوانانه‌یان داو‌ه ده‌بێ ڕوونکردنه‌وه‌ی له‌باره‌و‌ه بده‌ن»‬ ‫ل����ه‌ب����اره‌ى ح��ک��وم��ه‌ت��ه‌و‌ه‬ ‫هۆکاره‌که‌ى گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ‬ ‫نامێنێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه ماوه‌ى سه‌رۆکایه‌تى ڕێ���ب���وار ک���ه‌ری���م‪ ،‬ب �ه‌چ �ه‌ت��رى ڕاگ �ه‌ی��ان��د ئه‌وه‌ى تائێستا ڕێگ‌ه به‌حکومه‌ت نادرێت‬ ‫حکومه‌تیش ب�ه‌ق�ه‌د م���اوه‌ى په‌رله‌مانه‌‪« ،‬یه‌کێتى وپارتى رێکه‌وتنێکى ستراتیژى به‌شێوه‌یه‌کى یاساى کاره‌کانى ڕاپه‌ڕێنێت‬ ‫مه‌گه‌ر په‌رله‌مان پێش ته‌واوبوونى ماوه‌که‌ى ل�ه‌ن��ێ��وان��ی��ان��دای�‌ه ل �ه‌س �ه‌ر ه�ه‌ن��دێ��ک خ��اڵ و ب��ۆی �‌ه ب��ڕی��ار ن �ه‌ل �ه‌ده‌س��ت��ى حکومه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ڕێ��ک��ک �ه‌وت��وون‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌ب��ی��ن��ی��ن پ��ارت��ى نه‌له‌ده‌ستى په‌رله‌ماندایه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌ده‌ستى‬ ‫دی��م��وک��رات��ى ک��وردس��ت��ان هه‌ندێک جار دوو حزبه‌که‌دا ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ى ئه‌م ده‌سه‌اڵتان ‌ه‬ ‫وه‌رگرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆک��ى فراکسیۆنى کوردستانى نایه‌وێت پابه‌ندى ئه‌و رێکه‌وتن‌ه بێت و ئێستا ک �‌ه زی��ان��ى ب��ۆ ح��ک��وم �ه‌ت وسیستمى‬ ‫ل���ه‌پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ى ک����وردس����ت����ان‪ ،‬س����ۆزان پارتى پێگه‌ى به‌هێزتر‌ه له‌یه‌کێتى نیشتمانى حکومڕانیدای‌ه له‌کوردستاندا که‌نایه‌ڵێت‬ ‫خاڵه‌شه‌هاب‪ ،‬به‌(چه‌تر)ی وت «بۆخۆم و ل‌ه هه‌ردوو هه‌ڵبژاردنه‌که‌دا ئه‌م‌ه به‌دى بکه‌وێت‌ه س �ه‌رس��ک �ه‌ى خ���ۆى‪ ،‬ب��ۆی�‌ه له‌م‬ ‫له‌هیچ ف �ه‌ق �ه‌ره‌ی �ه‌ک��ى ئ���ه‌و رێکه‌وتن ‌ه ک��را‪ ،‬بۆی‌ه بۆ پارتى مه‌نتقى نی‌ه له‌ناو کاته‌دا ده‌سه‌اڵته‌کانى دکتۆر به‌رهه‌م و‬ ‫ستراتیژییه‌دا نه‌مبینیو‌ه ل�ه‌ب��اره‌ى ئ�ه‌وه‌ى حکومه‌ت و پ�ه‌رل�ه‌م��ان ‪...‬ه��ت��د هه‌مان حکومه‌ته‌که‌ى ده‌بێت‌ه پاشکۆیه‌ک یان‬

‫به‌دیکۆرێک‪ ،‬ئه‌مان‌ه هه‌مووى پێچه‌وانه‌ى‬ ‫نیزامى په‌رله‌مانیه‌‪ ،‬پێشم وای‌ه ئه‌و متمانه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ردووالیان به‌حکومه‌ته‌که‌یان به‌خشیوو‌ه‬ ‫وابه‌شدارن تێیدا و هه‌رالیه‌کیان به‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫بێت پێچه‌وانه‌ى ئه‌و رێکه‌وتن‌ه ستراتیژییه‌ی ‌ه‬ ‫که‌خۆیان ناویان لێناوه‌‪ ،‬دواتر به‌زیانى ئه‌و‬ ‫حکومه‌ته‌دا ده‌شکێته‌و‌ه که‌خۆیان به‌شدارن‬ ‫تێیدا‪ ،‬پێشم سه‌یر‌ه بۆچى حکومه‌ته‌که‌ى‬ ‫دکتۆر به‌رهه‌م ئه‌و‌ه قبوڵ ده‌کات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م کارانه‌ى به‌رامبه‌ر حکومه‌ت ده‌کرێت‬ ‫ه��ۆک��ارى بڕینى م��وچ �ه‌ى ئ��ه‌و ح��زب و‬ ‫ڕێکخراوانه‌ی‌ه ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ى چوارچێوه‌یه‌کى‬ ‫یاسایه‌‪ .‬ن��اوب��راو وتیشی ئ�ه‌گ�ه‌ر له‌سه‌ر‬ ‫ک �ه‌م��ک��ردن �ه‌وه‌ی ب��ودج �ه‌ک��ان ب��ێ��ت ئ �ه‌وا‬ ‫شتێکى ناحه‌قی‌ه به‌رامبه‌ر دکتۆر به‌رهه‌م‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌که‌ی یه‌کێتی‪ ،‬ئازاد جوندیانی‪،‬‬ ‫ل�ه‌درێ��ژه‌ی قسه‌کانیدا وتی «ئه‌کرێ و‬ ‫تاوان و نامۆش نی‌ه ک‌ه ل‌ه ناو سه‌رکردایه‌تی‬ ‫برایانی پارتیدا‪ ،‬هه‌ندێ بۆچوونی جیاواز‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب �‌ه ئ��اڵ��وگ��ۆڕی ح��ک��وم�ه‌ت و‬ ‫بگر‌ه له‌باره‌ی ڕێکه‌وتنی ستراتیژیشه‌و‌ه‬ ‫هه‌بێ‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی‌ه پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان ڕا فه‌رمیه‌که‌ی وانی‌ه و ل ‌ه‬

‫بااڵترین ده‌سه‌اڵتیه‌و‌ه تا ئاستی خواره‌وه‌ش‬ ‫ژماره‌و کاریگه‌ری ئه‌و که‌سان‌ه زۆرترن‬ ‫ک �‌ه الی�ه‌ن��گ��ری ڕێکه‌وتنی ستراتیژی‬ ‫ئه‌که‌ن‪ .‬ئه‌م‌ه بۆ ناو یه‌کێتش هه‌ر ڕاسته‌‪،‬‬ ‫بۆ نموون‌ه ل‌ه ئاست‌ه بااڵکانی یه‌کێتییه‌و‌ه‬ ‫تا ئاستی خ��واری خ��واره‌و‌ه سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫ک��ردن��ی حکومه‌ت ل �ه‌الی �ه‌ن یه‌کێتی و‬ ‫دکتۆر به‌رهه‌مه‌و‌ه بۆ ماوه‌ی چوار ساڵ‬ ‫ب‌ه مافی یه‌کێتی ئه‌زانن و به‌و‌ه رازی نابن‬ ‫ک‌ه پۆسته‌ک‌ه ل‌ه یه‌کێتی و دکتۆر به‌رهه‌م‬ ‫وه‌ربگیرێته‌وه‌‪ .‬ناشیشارمه‌و‌ه ئه‌و بۆچوون ‌ه‬ ‫له‌ناو یه‌کێتیدا زۆر فراوان‌ه و لێدوانه‌کانی‬ ‫هه‌ندێ ل‌ه برایانی به‌رپرسی پارتی له‌و‬ ‫باره‌و‌ه زه‌مینه‌ی ئه‌و ناڕه‌زایه‌تییه‌ی زۆرتر و‬ ‫قسه‌وباس لێکردنی فراوانتر کرد» ناوبراو‌‬ ‫درێ��ژه‌ی لێدوانه‌که‌یدا وتی «مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ئ��اڵ��وگ��ۆڕی س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێم تائێستا ل‌ه ناو مه‌کته‌بی سیاسی‬ ‫و سه‌رکردایه‌تی یه‌کێتیدا باسی لیبو‌ه‬ ‫ن �ه‌ک��راوه‌‪ ،‬چونک‌ه لێدوانه‌کانی هه‌ندێ‬ ‫ل‌ه به‌رپرسانی پارتی وه‌ک ڕووداوێکی‬ ‫ڕۆژنامه‌گه‌ری ته‌ماشاکراو‌ه نه‌ک وه‌ک‬ ‫ڕووداوێکی سیاسی»‬

‫که‌س و کاری بێ‌سه‌رو شوێن کراوێک‬

‫داوامان نه‌کردوه‌ که‌ به‌ریبده‌ن وتومانه‌ به‌س باچاومان پێى بکه‌وێت‬

‫ئا‪ /‬تاهیر تۆفیق‬

‫ئه‌ندامێکی کۆمه‌ڵی ئیسالمی ماوه‌ی‬ ‫زیاتر ل‌ه سێ ساڵ و نیو‌ه بێسه‌ر و شوێن‌ه و‬ ‫ئاسایشیش ده‌ڵێت هیچ که‌سێک الی ئێم ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر بۆچونی سیاسی نه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی بێ‌سه‌رو شوێن ‌ه کێیه‌؟‬

‫هیدایه‌ت عه‌زیز ئه‌حمه‌د ک‌ه دانیشتوى‬ ‫ش����ارى چ �ه‌م��چ �ه‌م��اڵ �ه‌‪،‬ل �‌ه دای����ک ب��ووی‬ ‫س��اڵ��ی (‪)1973‬ی����‌ه و له‌ساڵى (‪)1994‬‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ پ��رش��ن��گ م��ح��م��د ئ�ه‌م��ی��ن‪،‬‬ ‫پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى پێک هێناوه‌‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ى کۆمه‌ڵى ئیسالمى بووه‌‪،‬‬ ‫دایک و باوکی ل‌ه ژیاندا نه‌ماون و‬ ‫منداڵیشی نیه‌‪ ،‬له‌سه‌رکاره‌که‌ى ک ‌ه‬ ‫کرێکارى ب��ووه‌‪ ،‬ل‌ه (‪)2007/2/10‬‬ ‫له‌الیه‌ن چ��وار ئۆتۆمبێلی هه‌مه‌ره‌و‌ه‬ ‫ده‌ستگیر ده‌کرێت و تائێستا بێ سه‌رو‬ ‫شوێن‌ه و که‌سێک نی‌ه هه‌واڵى بزانێت‪،‬‬ ‫خێزانه‌که‌شى ل �ه‌وپ �ه‌ڕى ناخۆشیدای ‌ه‬ ‫و له‌چاوه‌ڕوانیدا ژی��ان به‌سه‌رده‌بات و‬ ‫ه �ه‌م��وو ڕۆژێ���ک چ���اوى ل �ه‌ده‌رگ��اى‬ ‫ماڵه‌که‌یه‌تى تاوه‌کو که‌سێک له‌ده‌رگا‬ ‫بدات و هیچ نه‌بێت هه‌واڵێکى مێرده‌که‌ى‬ ‫بۆ بێنێت‪ ،‬کاتێک په‌یوه‌نیمان کرد‬ ‫به‌پرشنگ خانه‌و‌ه پێیان وتین ئه‌و ژن ‌ه‬ ‫ئێستا له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ه ده‌ت��وان��ن پاش‬ ‫دوو کاتژمێرى تر په‌یوه‌ندى پێو‌ه بکه‌ن‬ ‫دوات��ر په‌یوه‌ندیمان پێو‌ه کرد به‌ده‌نگدا‬ ‫له‌ته‌له‌فۆنه‌که‌یه‌و‌ه هه‌ستت پێى ده‌کرد‬ ‫ک‌ه نه‌خۆش و شه‌که‌ت و ماندو بوو‪ ،‬پێی‬ ‫وتین ئه‌م‌ه سێهه‌م ج��ار‌ه ده‌چ��م�‌ه دکتۆر‬ ‫چه‌ندین جاریش‌ه ق �ه‌رز ده‌ک �ه‌م و خه‌ڵک‬ ‫یارمه‌تیم ده‌دات‪ ،‬له‌ڕووى ده‌رونیشه‌و‌ه زۆر‬ ‫خراپم و حاڵم باش نیه‌‪ .‬کاتێک که‌پرسیمان‬ ‫له‌چۆنیه‌تى ده‌ستگیرکردنى مێرده‌که‌ى‬ ‫پرشنگ ب‌ه هه‌ڵکێشانى هه‌ناسه‌یه‌کى قوڵه‌و‌ه‬ ‫پێى وتین «ل‌ه (‪ )2007/2/10‬کاتژمێر‬

‫دووى پاش نیوه‌ڕۆ کاتێک ک‌ه هیدایه‌تى‬ ‫مێردم له‌سه‌ر ک��ارب��وو چ��وار ئۆتۆمبێلی‬ ‫هه‌مه‌ر هاتن ده‌ستگیریان ک��رد‪ ،‬ئه‌وکات‬ ‫هیدایه‌ت پێنج هه‌زار دینار له‌گیرفانیدا بوو‬ ‫منیش پێم ووت هیدایه‌ت ئه‌و پێنج هه‌زاره‌م‬ ‫به‌رێ ئێم‌ه پێویستمان پێیه‌تى له‌و کاته‌و‌ه‬ ‫ئیتر ئێم‌ه هه‌واڵى نازانین و ناشزانین کێ‬ ‫بوون ئه‌وانه‌ى که‌ده‌ستگیریان کرد»‪.‬‬ ‫زۆرگه‌ڕاین نه‌مان بینی‬

‫خێزانی ئه‌و بێسه‌روشوێن‌ه ل‌ه قسه‌کانیدا‬

‫ئێمه‌ش زۆر به‌په‌رۆشه‌و‌ه چووین و دڵمان زۆر‬ ‫خۆش بوو وامان زانى چاومان پێ ده‌که‌وێت‪،‬‬ ‫ئیتر چوین ل �ه‌وێ له‌ژورێک دانیشتین‬ ‫وتیان ئێستا بۆتان دێنن دواى که‌مێکیتر‬ ‫هاتنه‌وه‌‪ ،‬پێیان وتین ئه‌و هیدایه‌ته‌ى الى‬ ‫ئێم‌ه له‌عه‌ره‌به‌‪ ،‬ئه‌وه‌ى ئێو‌ه عه‌ره‌ب‌ه یان نا؟‬ ‫وتمان کاک‌ه ئه‌و هیدایه‌ته‌ى ئێم‌ه کورد‌ه‬ ‫وتیان ئه‌وه‌ى ئێو‌ه بۆى ده‌گه‌ڕێن الى ئێم ‌ه‬ ‫نی‌ه بۆی‌ه به‌بێ ئومێدى گه‌ڕاینه‌وه‌‪ .‬ده‌یان‬ ‫جارى تریش پێیان ده‌وتین وه‌رن بۆ سه‌ردان‬ ‫و ک‌ه ده‌چ��وی��ن په‌شیمان ده‌ب��وون �ه‌و‌ه و‬ ‫ڕێگه‌یان نه‌ده‌دا بیبینین‪ ،‬پرشنگ خان‬ ‫ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد که‌پیاوه‌که‌ى موچه‌ى‬ ‫که‌م ئه‌ندامى هه‌بووه‌‪ ،‬چونک‌ه یه‌کێک‬ ‫له‌قاچه‌کانى ده‌ست کرده‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن حکومه‌ته‌و‌ه م��ووچ �ه‌ى که‌م‬ ‫ئه‌ندامیه‌که‌شى ب��ڕاوه‌‪ ،‬پرشنگ وتى‬ ‫«مێرده‌که‌م هیچ تاوانێکى نی‌ه ئه‌و‬ ‫ته‌نها پێشمه‌رگه‌ى کۆمه‌ڵى ئیسالمى‬ ‫ب�����وو‪ ،‬ک���ۆم���ه‌ڵ���ى ئ��ی��س�لام��ی��ش زۆر‬ ‫هه‌وڵیانداو‌ه ب �ه‌اڵم ئه‌وانیش هه‌روه‌کو‬ ‫ئێم‌ه هیچیان ده‌ست نه‌که‌وتووه‌»‪.‬‬ ‫نه‌مانوته‌و‌ه به‌ریبده‌ن‬

‫هیدایه‌ت ئه‌وکه‌سه‌ چاره‌نووسی نادیاره‌‬ ‫وتی «دواى گه‌ڕانێکى زۆر نه‌مان ده‌زانى‬ ‫له‌کوێیه‌‪ ،‬جارێکیان پێیان وتین ب��راو‌ه بۆ‬ ‫دادگا له‌قه‌اڵچواالن که‌گه‌ڕایه‌و‌ه ده‌توانن‬ ‫چاوتان پێى بکه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ئیتر هه‌ر ئه‌و‬ ‫چ��اوه‌ڕوان��ی �‌ه ب��وو ن�ه‌م��ان بینى جارێکیتر‬ ‫چووین نوسراوی فه‌رمیان بۆ کردین بۆ‬ ‫س���ه‌ردان ب��ۆ کانى گ��ۆم�ه‌‪ ،‬وت��ی��ان ڕۆژى‬ ‫چوارشه‌مم‌ه وه‌رن ئه‌گه‌ر نه‌یه‌ن سه‌ردانى نی ‌ه‬

‫وه‌ک��و ک �ه‌س و ک��ارى هیدایه‌تیش‬ ‫مامۆستا یاسین‪ ،‬پ���ورزای ن��اوب��راو‪،‬‬ ‫باسی له‌و‌ه کرد چه‌ندین جار سه‌ردانى‬ ‫داموده‌زگاکانیان کردو‌ه وه‌کو ئاسایشى‬ ‫گشتى وه‌کو مه‌ڵبه‌ندى چه‌مچه‌ماڵ و‬ ‫سه‌ردانى چه‌ندین که‌سایه‌تیشمان کردو‌ه‬ ‫وه‌ک��و (م�ه‌ح��م��ود س�ه‌ن��گ��اوى) هه‌موو‬ ‫ئه‌مان‌ه به‌ڵێنیان پێداوین وتویان‌ه به‌دڵى ئێو‌ه‬ ‫ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئێم‌ه داوامان نه‌کردو‌ه‬ ‫ک‌ه به‌ریبده‌ن‪ ،‬به‌ڵکو وتومان‌ه به‌س باچاومان‬ ‫پێى بکه‌وێت وه‌ئه‌گه‌ر پیاوکوژ‌ه له‌شوێنى‬ ‫خ��ۆى بیکوژنه‌و‌ه ئه‌گه‌ر تلیاک فرۆش ‌ه‬ ‫باحوکمى هه‌تاهه‌تایى بده‌ن ئه‌گه‌ر ده‌ستى‬ ‫هه‌ی‌ه له‌ته‌قیه‌نه‌و‌ه بابیده‌ن به‌ته‌له‌فزیۆن بڵێین‬ ‫ئه‌م پیاو‌ه ل‌ه پێناوى ئه‌و کاره‌ى که‌کردویه‌تى‬

‫ی��ان له‌سێدار‌ه ده‌درێ���ت ی��ان حوکمى‬ ‫ه�ه‌ت��اه�ه‌ت��ای��ى ده‌ده‌ی�����ن‪ ،‬زۆر س�ه‌ی��ر‌ه‬ ‫الم��ان بۆچى سایه‌قه‌که‌ى ئوسام ‌ه‬ ‫بن الدن دواى ده‌ستگیرکردنى ئێستا‬ ‫ڕزگارکراو‌ه و له‌ئوردون‌ه بۆچى ئه‌م‬ ‫پیاو‌ه ئه‌وه‌ند‌ه گرنگ‌ه الى ئه‌وان نه‌ک‬ ‫ڕزگ���ارى ن��اک�ه‌ن به‌ڵکو ب��ێ س�ه‌رو‬ ‫شوێنیان کردو‌ه ئه‌م پیاو‌ه پیاوێکى‬ ‫نه‌خوێنده‌وار‌ه و که‌م ئه‌ندامه‌‪.‬‬ ‫دک��ت��ۆر ب �ه‌ره �ه‌م کاتێک هات ‌ه‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ پێمان وت ئه‌ویش جگ ‌ه‬ ‫له‌به‌ڵێن پێنج وه‌ره‌قه‌یشى بۆ ناردین‬ ‫ئه‌مه‌ش ئه‌و‌ه ده‌سه‌لمێنێت الى ئه‌وان ‌ه‬ ‫بۆی‌ه پاره‌مان بۆ ده‌نێرن‪.‬‬ ‫ئێم‌ه ده‌پسرین بۆچى چه‌ندین‬ ‫خ�ه‌ڵ��ک��ى ت��اوان��ب��ار و پ��ی��اوک��وژو‬ ‫تیرۆرست گ��ی��راون و سه‌ردانیان‬ ‫ه�ه‌ی�‌ه ته‌نها ئ���ه‌وه‌ى ئێم‌ه نه‌بێت‬ ‫که‌س نازانێت له‌کوێیه‌!؟ ئێم‌ه ئه‌و‬ ‫پرسیار‌ه ڕووبه‌ڕووى حکومه‌ت ده‌که‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫الی ئێم ‌ه نیه‌‬

‫له‌به‌رامبه‌ریشدا ب�ه‌ڕێ��وب�ه‌رى ئاسایشى‬ ‫گشتى سلێمانى‪ ،‬حاکم ق��ادر حه‌مه‌جان‪،‬‬ ‫ل‌ه لێدوانێکی تایبه‌تیدا بۆ (چه‌تر) وتی‬ ‫«ت�ه‌ن��ه��ا ل�ه‌ق��ۆن��اغ��ى لێکۆڵینه‌و‌ه نه‌بێت‬ ‫ت��ۆم�ه‌ت��ب��ار س��ه‌ردان��ی نی‌ه ب��ه‌ت��ه‌واو بونى‬ ‫لێکۆڵینه‌و‌ه س���ه‌ردان���ى ت��ۆم�ه‌ت��ب��ار هه‌ی ‌ه‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌کاتى لێکۆڵینه‌وه‌شدا ب‌ه بڕیارى‬ ‫دادوه‌ر ده‌توانرێت سه‌ردانى بکرێت» ناوبراو‬ ‫راشیگه‌یاند «ئه‌وکه‌سه‌ى به‌بڕیارى دادگا‬ ‫بگیردرێت ده‌ت��وان��رێ��ت س �ه‌ردان��ی بکرێت‬ ‫وه‌ه��ی��چ که‌سێکیش الى ئ��ێ��م�‌ه ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫بۆچوونى سیاسى نه‌گیراوه‌»‪.‬‬ ‫له‌الی دژ‌ه تیرۆره‌‬

‫له‌لێدوانێکی تایبه‌تدا بۆ (چه‌تر) وته‌بیژی‬ ‫مه‌کته‌بی سیاسی کۆمه‌ڵی ئیسالمی‪،‬‬ ‫عه‌بدولستار مه‌جید‪ ،‬رایگه‌یاند «چه‌ندین‬ ‫جار په‌یوه‌ندی به‌سه‌رۆک کۆماری عێراق و‬

‫م����ه‌س����ع����ود‬ ‫ب��ارزان��ی س �ه‌رۆک��ی ه�ه‌رێ��م و مه‌کته‌بی‬ ‫سیاسی هه‌ردوو حزب پارتی و یه‌کیتی و‬ ‫وه‌زاره‌ت��ی ناوخۆو ئاسایش کراو‌ه سه‌باره‌ت‬ ‫ب �‌ه دی��اری��ک��ردن��ی چ��اره‌ن��وس��ی(ه��ی��دای �ه‌ت‬ ‫عه‌زیز) ک‌ه له‌الیه‌ن ده‌زگای دژ‌ه تیرۆره‌و‌ه‬ ‫ب‌ه نوێژی نیوه‌ڕۆ رفێنرا‪ ،‬ب �ه‌اڵم تاوه‌کو‬ ‫ئێستا ن‌ه سه‌رکردایه‌تی کۆمه‌ڵ نه‌که‌س‬ ‫و کاره‌که‌ی هیچ زانیاریه‌کی درووستمان‬ ‫له‌باره‌و‌ه پێنه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫وته‌بیژی مه‌کته‌بی سیاسی کۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی وتیشی ده‌س �ه‌اڵت��ی ک��وردی‬ ‫ل �ه‌ه �ه‌رێ��م ب �ه‌ب �ه‌ر پ��رس��ی��اری چ��اره‌ن��وس��ی‬ ‫ئ���ه‌و ب��ێ��س �ه‌روو ش��وێ��ن ک���راوان���‌ه ده‌زان��ی��ن‪،‬‬ ‫ته‌ئکیدیشی کرده‌و‌ه ئه‌گه‌ر له‌ده‌رفه‌تێکی‬ ‫نزیکدا ده‌سه‌اڵت وه‌اڵمی یه‌کالکه‌ره‌وه‌یان‬ ‫پێنه‌دا رێوشوێنی یاسایی تر بگرنه‌به‌ر بۆ‬ ‫به‌دواداچوونی ئه‌و که‌یسه‌‪.‬‬

‫ئ�ه‌گ�ه‌رچ��ى که‌وتنى‬ ‫کارزان محه‌مه‌د‬ ‫ب��ت��ى دی���ک���ت���ات���ۆر ل ‌ه‬ ‫(‪ )9‬نیسانى (‪)2003‬‬ ‫دا‪ ،‬چانسى گ �ه‌وره‌ى بۆ کورد ڕه‌خساند بۆ‬ ‫گێڕانه‌وه‌ى سه‌رجه‌م ناوچ‌ه ته‌عریبکراوه‌کان‬ ‫له‌هه‌ردوو ڕووى ئیداریى‌و سیاسییه‌و‌ه بۆ هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬به‌تایبه‌ت س�ه‌رج�ه‌م پالنه‌کانى‬ ‫به‌عس بۆ گۆڕینى دیمۆگرافیاى شاره‌که‌‪،‬‬ ‫نه‌یتوانى مۆرکى کوردبوونى له‌سه‌ر نه‌خش ‌ه‬ ‫بسڕێته‌وه‌‪ .‬دواى گه‌اڵڵه‌کردنى بڕیارى (‪)140‬‬ ‫بۆ ده‌رخستنه‌وه‌ى ڕوو‌ه ڕه‌سه‌نه‌که‌ى که‌رکوک‪،‬‬ ‫ل�ه‌چ�ه‌ن��د ئ��اراس��ت �ه‌ی �ه‌ک �ه‌و‌ه ک���ورد ده‌ی��ت��وان��ى‬ ‫ئ��اس�ه‌وارى پاکتاوى ڕه‌گ��ه‌زى له‌که‌رکوکدا‬ ‫بسڕێته‌وه‌‌و خزمه‌ت به‌نه‌خش‌ه شێوێندراوه‌که‌ى‬ ‫بکات‪ ،‬به‌اڵم خه‌مساردى سه‌رکردایه‌تى کورد‌و‬ ‫هه‌ندێ ل‌ه دانیشتوانه‌که‌ى بوون‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫ئاسته‌نگ له‌به‌رده‌م ئه‌م پ��رۆژ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌دا‪،‬‬ ‫به‌جۆرێک پێده‌چێ بڕیارى (‪ )140‬به‌ده‌ردى‬ ‫په‌یماننامه‌ى (سیڤه‌ر) بچێت ک‌ه ل‌ه (‪10‬ى‬ ‫ئابى ‪ )1920‬مۆرکراو هیچ کام له‌به‌نده‌کانى‬ ‫جێبه‌جێ نه‌کرا‌و وه‌ک مۆرێکى سه‌رکاغه‌ز ل ‌ه‬ ‫یاده‌وه‌ریماندا ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ئاراستانه‌ى لێره‌دا ئاماژه‌ى بۆ ده‌که‌ین‌و‬ ‫پێمانوای‌ه ل�ه‌م��اوه‌ى ح �ه‌وت ساڵى ڕاب���ردوودا‬ ‫ک����ورد خ �ه‌م��س��اردى ل�ه‌ئ��اس��ت��ی��دا ک����ردووه‌‪،‬‬ ‫ێ وه‌ک ئه‌جێنداى ک��ار ب��ۆ ئێستاو‬ ‫ده‌ک���ر ‌‬ ‫ئایند‌ه هه‌ڵبسه‌نگێندرێت‌و بخرێت‌ه ب��وارى‬ ‫پراکتیزه‌کردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌نگاوى یه‌که‌م‪ :‬ب �ه‌رزک��ردن �ه‌وه‌ى ئاستى‬ ‫ن��اردن �ه‌وه‌ى که‌رکوکییه‌کان‌ه ک‌ه ئێستا ل ‌ه‬ ‫ناوچه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى که‌رکوکدا نیشته‌جێن‪،‬‬ ‫به‌شێوازێک ئ�ه‌گ�ه‌ر به‌هاندان و قه‌ره‌بوو‬ ‫ن���ه‌گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وا ب��ک��رێ��ت�‌ه ئه‌رکێکى‬ ‫نیشتیمانى زۆره‌ملـێ‌‌و هه‌موو ڕێوشوێنێکى‬ ‫یاساییان‌ه له‌به‌رامبه‌ریاندا بگیردرێته‌به‌ر‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌و‌ه چه‌ندین نمونه‌ى دیکۆمێنتدارمان‬ ‫له‌به‌رده‌ستدایه‌‪ .‬پاشان پێویست‌ه ئ�ه‌و ک��ورد‌ه‬ ‫که‌رکوکییان‌ه بخرێنه‌به‌رده‌م ئه‌و پرسیاره‌ى‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ستى ک��وردای�ه‌ت�ى‌و خۆشه‌ویستى‬ ‫شاره‌ک‌ه نه‌یانبزوێنێت‪ ،‬ئه‌وا زه‌ب��رى کاریگه‌ر‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌که‌یان ده‌ده‌ن‪ .‬نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ى هه‌ر ماڵ ‌ه‬ ‫که‌رکوکییه‌ک به‌هه‌ر پاساوێک بێ‪ ،‬هیچى‬ ‫له‌خیانه‌تى نیشتیمانى که‌متر نییه‌‪ .‬بۆچى‬ ‫عه‌ره‌ب و تورکمانێک ک‌ه که‌رکوک موڵکى‬ ‫خۆشیان نییه‌‪ ،‬ئاماد‌ه نین شاره‌ک‌ه جێبهێڵن به‌اڵم‬ ‫کوردێک ک‌ه زێدى خۆیه‌تى ئاماده‌ى گه‌ڕانه‌و‌ه‬ ‫نییه‌؟‪ .‬له‌کاتێکدا هێشتا سه‌دان که‌رکوکی‬ ‫ل‌ه ش��ارو شارۆچکه‌کانى کوردستاندا هه‌ن‬ ‫له‌شوقه‌و خانووى زۆر ناخۆشدا ده‌ژین‪ ،‬به‌هه‌ر‬ ‫چه‌شنێک بێ هێشتا که‌رکوک بۆ ئه‌وان‬ ‫ئاسوده‌تره‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ن���گ���اوى س��ێ��ی �ه‌م‪ :‬ل���ه‌گ���ه‌ڵ ه��ان��دان��ى‬ ‫که‌رکوکییه‌کاندا‪ ،‬ده‌بێ هه‌لومه‌رجى ژیانیان‬ ‫بۆ فه‌راهه‌م بکرێت و ڕێ��ژه‌ى قه‌ره‌بوو زیاتر‬ ‫بکرێت‪ ،‬تا هیچ ماڵێک ل�ه‌ڕووى بژێوییه‌و‌ه‬ ‫زیانمه‌ند نه‌بێ ‪ .‬هه‌نگاوى چواره‌م‪ :‬هه‌ڵمه‌تى‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ى زۆره‌ملێى عه‌ره‌ب و تورکمانى‬ ‫ه������اورده‌ی ک���ه‌رک���وک پ��ت �ه‌وت��ر بکرێت‪.‬‬ ‫به‌رپه‌رچى ئه‌و سیاسه‌ته‌ش بدرێته‌و‌ه ک‌ه پێیوای ‌ه‬ ‫جاڕنام‌ه جیهانییه‌کان جه‌خت له‌سه‌ر ئازادى‬ ‫هه‌ڵبژاردن شوێن له‌الیه‌ن مرۆڤه‌و‌ه ده‌که‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م جاڕنامه‌ی‌ه تا ئه‌و ئاست‌ه راستى تێدای ‌ه‬ ‫ک‌ه گواستنه‌وه‌ى شوێنى ژی��ان کاریگه‌رى‬ ‫له‌سه‌ر گۆڕینى بارى دیمۆگرافى و له‌پێناو‬ ‫سیاسه‌تێکى پاکتاوکردندا نه‌بێت هه‌روه‌ک ل ‌ه‬ ‫که‌رکوک و ناوچ‌ه ته‌عریبکراوه‌کاندا ئه‌نجام‬ ‫دراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌نگاوى پێنجه‌م‪ :‬سه‌رکردایه‌تى کورد‬ ‫ێ پرۆژه‌ى پراکتیزه‌کردنى بڕیارى (‪)140‬‬ ‫ده‌توان ‌‬ ‫بکات به‌مه‌رجى ڤیتۆ بۆ به‌شدارى ل‌ه حکومه‌تى‬ ‫ێ‬ ‫عیراقدا‪ ،‬به‌جۆرێک ئه‌گه‌ر جێبه‌جێ نه‌کر ‌‬ ‫ئه‌وا هه‌ڕه‌شه‌ى پاشه‌کش‌ه بکه‌ن له‌به‌غدا‪.‬‬ ‫ره‌تکردنه‌و‌ه و په‌راوێزخستنى مادده‌ى (‪،)140‬‬ ‫به‌ماناى پێشێلکردنى ده‌ستورێک دێت ک ‌ه‬ ‫پتر ل‌ه (‪ )20‬میلیۆن عیراقى ده‌نگى بۆ داوه‌‪،‬‬ ‫ل‌ه هه‌گبه‌ی یاساشدا هیچ جۆر‌ه به‌ندێکى‬ ‫ده‌ستورى به‌بڕیارى سیاسى ره‌ت ناکرێته‌و‌ه ته‌نها‬ ‫له‌ڕێگاى راپرسییه‌کى گشتى ل‌ه واڵته‌که‌دا‬ ‫نه‌بێ‪.‬‬ ‫به‌ڤیتۆکردنى بڕیارى (‪ )140‬له‌حکومه‌تى‬ ‫عیراقدا‪ ،‬شه‌ڕێکى دیموکراسییانه‌ى دژواره‌‌و‬ ‫س�ه‌رک�ه‌وت��ن�ه‌ک�ه‌ش��ى ب �ه‌ن��د‌ه به‌جه‌سوربوونى‬ ‫سه‌رکردایه‌تى کوردو دانیشتوانى شاره‌که‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت هه‌موو ئاماژه‌کان گه‌واهیده‌رى ئه‌وه‌ن‬ ‫هێشتا الیه‌ن‌ه ناکوردییه‌کانى عیراق به‌دیدێکى‬ ‫فراوانتر ل‌ه عروب‌ه ناڕوانن‌ه کێشه‌ى که‌رکوک‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش هه‌قیقه‌تێکى تاڵه‌و قۆڵهه‌ڵماڵینى‬ ‫الیه‌ن‌ه کوردییه‌کان و له‌پێشه‌وه‌یانه‌و‌ه هیممه‌تى‬ ‫که‌رکوکییه‌کانى ده‌وێ‪.‬‬

‫«خەڵكی رۆژهەاڵت بە تەنیایی ئەركی هەموو نەتەوەكەیان خستۆتە سەر شانی خۆیان»‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪4‬‬

‫دیداری‪ /‬ئاسۆ جەوهەر‬ ‫ع��ارف ن���ادری ل��ەم دی���دارە تیشك‬ ‫دەخات سەر بارودۆخی ئێران و رەوشی‬ ‫سیاسی كورد لەرۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫و رەخنەش لە حزبەكانی رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان دەگرێت وەكو پێویست‬ ‫ب��ەرگ��ری��ان ل��ە گ��ی��راوان��ی سیاسی‬ ‫ن��ەك��ردووە‪ ،‬ئ��ەوەش دەخ��ات��ەڕوو كە‬ ‫پێویستە ب���ەرژەوەن���دی تاكپەرستی‬ ‫وەال بخەین و هەنگاو بەروە یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی بنێین‪.‬‬ ‫چ��ەت��ر‪ :‬ئەمریكا ن��ەخ��ش��ەی لێدانی‬ ‫ئێرانی ئاشكراكرد‪ ،‬ئێوە وەك چاالكوانێكی‬ ‫سیاسی رۆژهەاڵتی كوردستان تێڕوانینتان‬ ‫لەم بارەیەوە چیە؟‬

‫عارف نادری‪ :‬شتێك كە ناوی نەخشەی‬ ‫ێ‬ ‫لێدانی ئێرانی لەسەر بنێن‌و ئاشكرا كراب ‌‬ ‫لە ئ��ارادا نیە‪ ،‬ئ��ەوەی كە هەیە كۆمەڵە‬ ‫لێدوانێكە لەالیەن بەرپرسانی پلەبەرزی‬ ‫ئەمریكاییەوە ك��ەب��اس لەبەردەستبوونی‬ ‫هەموو بەربژارەكان دەكات‪ .‬تەنیا لەم نێوەدا‪،‬‬ ‫دەریادار مایك موولێن‪ ،‬فەرماندەی ستادی‬ ‫هاوبەشی سوپای ئەمریكا گوتوویە كە‬ ‫پالنی هێرشكردنە سەر ئێران ئامادەیە‪ ،‬بێ‌‬ ‫ئ��ەوەی روونكردنەوەیەكی زیاتری لەسەر‬ ‫ب��دات‪ .‬هەڵبەت هەڕەشەكانی وەشاندنی‬ ‫گورزێكی سەربازی لە ئێران‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫ب��ووردم��ان��ی دام����ەزاراوە ناوكییەكانی لە‬ ‫الیەن ئیسرائیلەوە زیاتر لەهەموو كاتێكی‬ ‫دیكە ل����ەرۆژەڤ دای��ە ب��ەاڵم ه��ەڕەش��ەی‬ ‫س��ەرب��ازی لەراستیدا ب��ەوات��ای روودان���ی‬ ‫ش��ەڕو ئاشكرابوونی نەخشەی سەربازی‬ ‫نیە‪ ،‬بەڵكوو دەچێتە خانەی دیپلۆماسییەوە‪.‬‬ ‫ێ لە‬ ‫واتە جەمسەرەكانی دژ بە یەك دەیانەو ‌‬ ‫رێگەی شەڕی پرۆپاگەندەیی‌و رەوانییەوە‬ ‫پێش لەروودانی شەڕێكی راستەقینە بگرن‬ ‫‌و دۆخی ئاڵۆزی هەنووكەیی‌و هەوڵەكانی‬ ‫ئێران بۆ دەستڕاگەیشتن بە چەكی ناوكی‬ ‫كۆنتڕۆڵ بكەن‌و لە قۆناخی هەنووكەییدا‬ ‫بیوەستێنن‪.‬‬ ‫لەسۆنگەیەكی دی��ك��ەوە‪ ،‬لەئەگەری‬ ‫روودان����ی هێرشێكی وەه����ادا‪ ،‬پرسیارەكە‬ ‫ئەوەیە وەه��ا پەالمارێك وەك��و هێرشەكانی‬ ‫ئیسرائیل بۆ سەر دام��ەزراوە ناوكییەكانی‬ ‫ێ ی���ان مەبەستی‬ ‫ع��ێ��راق ‌و س��وری��ە دەب��� ‌‬ ‫روخاندنی كۆماری ئیسالمیە؟ لە حاڵەتی‬ ‫یەكەمدا بە قازانجی رێژێمە ‌و تەمەنی‬

‫درێژ دەبێتەوە‪ ،‬بەاڵم هێرشی هەمەالیەنە‬ ‫بۆ سەر ئێران تەنیا رێگەی چارەسەری‬ ‫كێشەی ناوكی‌و رزگاریی خەڵكی ئێرانە‪.‬‬ ‫ئەگەرچی شەڕ بۆ هەموو الیەك ناخۆشە‬ ‫و ماڵوێرانی بە دواوەی���ە‪ ،‬ب��ەاڵم خەڵكی‬ ‫ئێران ئێستاش خەریكن ئەو نر ‌خ و تێچووە‬ ‫دەدەن‪ ،‬بۆیە باشتر وایە یەكجار بۆ هەمیشە‬ ‫س��ێ��ب��ەری م��ەرگ��ی ك��ۆم��اری ئیسالمی‬ ‫بسڕدرێتەوە‪.‬‬ ‫چەتر‪ :‬کاتێ هێرشكردن بۆ سەر ئێران‬ ‫دەس��ت پێبكات‪ ،‬پێتان وای��ە حزبەكانی‬ ‫رۆژه������ەاڵت ب���ۆ ئ���ەو ق��ۆن��اغ��ە خ��ۆی��ان‬ ‫ئامادەكردوە؟‬

‫عارف ن��ادری‪ :‬خۆیان بانگەشەی ئەوە‬ ‫دەكەن‪ ،‬بەاڵم لەوە دڵنیام لەئەگەری هاتنە‬ ‫ئ��ارای هەر چەشنە رووداوێ��ك��ی لەناكاو‪،‬‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان ئەو پوتانسیەلەی‬ ‫ت��ێ��دای��ە كەحیزبەكان ب��ت��وان��ن ب��ە خێرایی‬ ‫هێزێكی چەند هەزار كەسی لەماوەیەكی‬ ‫زۆر كەمدا بۆ كۆنتڕۆڵی دۆخەكە تەیارو‬ ‫رێكبخەن‪.‬‬

‫چەتر‪ :‬تادێت گوشار و پێشێلكردنی‬ ‫ئازادی رادەربڕین بەرامبەر رۆژنامەنووسانی‬ ‫كورد دەكرێت لەئێراندا‪ ،‬تاچەند چاالكوان و‬ ‫ئەحزابەكانی رۆژهەاڵت توانیویانە بەرگری‬ ‫لەم دۆزەبكەن؟‬

‫ع��ارف ن���ادری‪ :‬ب��ەداخ��ەوە ل��ەم ب���وارەدا‬ ‫ك��ەم��ت��ەرخ��ەم��ی‪ ،‬دەس��ت��ەوەس��ت��ان��ی سەیر‬ ‫ل��ەئ��ارادای��ە‪ .‬ئ��ەوپ��ەڕی ك��ارێ��ك حیزبەكان‬ ‫ك���ردووی���ان���ە‪ ،‬ب��ڵ�اوك����ردن����ەوەی ه��ەواڵ��ی‬ ‫دەس��ت��ب��ەس��ەرب��وون��ی ئ���ەو چ��االك��ان��ە لە‬ ‫راگەیاندنەكانیانەوە بەشێوەی سەقەت بووە‪.‬‬ ‫لەحاڵێكدا ئێستا هێزی كوردیی رۆژهەاڵتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان خ���اوەن���ی چ��ەن��دی��ن ك��ەن��اڵ��ی‬ ‫ئاسمانییە‪ ،‬بەاڵم بەهۆی هەندێك تێبینی‌و‬ ‫بەرژەوەندیی تایبەتی خۆیانەوە ئاوڕێكی‬ ‫ئەوتۆ لەو جۆرە كەسانە نادەنەوە و زۆر بە‬ ‫دەگمەن بەشێوەی تایبەتی بەرنامەكانیان‬ ‫تەرخانی ئەو جۆرە كەسانە دەكەن‪ ،‬بەاڵم بە‬ ‫شێوەی هەمەكی باس لە دۆزی زیندانیان‬ ‫‌و گ��وش��ارو پێشێلكاریی مافی م��رۆڤ‬ ‫ێ بڵێن هەندێكجار جۆرێك‬ ‫دەك��ەن‪ .‬دەك��ر ‌‬ ‫س��ی��اس��ەت��ی خ����ودی‌و ن��اخ��ودی ل��ە الی��ەن‬ ‫هێندێك میدیای كوردییەوە پێڕەو دەكرێ‌‪،‬‬ ‫كە خوی لە خویدا سیاسەتێكی ناشیرین‌و‬ ‫ێ بە هۆی‬ ‫ێ بۆتر ‌‬ ‫مەترسیدارە‪ .‬هەروەها دەب ‌‬ ‫ێ توانایی چاالكان و هێزی كوردییەوە‬ ‫ب‌‬ ‫كێشەی چاالكانی بەندكراوی كوردو پرسی‬ ‫كوردی رۆژهەاڵتی كوردستان لە ئاستی‬ ‫م��اس میدیاو ب��ی��رورای گشتی جیهانیدا‬ ‫رەنگدانەوەیەكی ئەوتۆی نیە‪.‬‬ ‫چ���ەت���ر‪ :‬ت���ۆ وەك رۆژن���ام���ەوان���ێ���ك‬ ‫لەنزیكەوە ئاگاداری رۆژنامەی كوردستانی‬ ‫حزبی دیموكراتی تاچەند خزمەتی بە‬ ‫رۆژنامەنوسی كوردی كردووە لە رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان؟‬

‫ع��ارف ن��ادری‪ :‬دی��ارە لە دوو قۆناخی‬ ‫مێژوویی كۆماری كوردستا‌ن و سااڵنی‬ ‫سەرەتای سەركەوتنی شۆڕشی (‪)1979‬‬ ‫ی گەالنی ئێران رۆڵ‌و كاریگەرییەكانی‬ ‫زۆر دیارو بەرچاون‪ .‬بەاڵم دوایی چونكە‬ ‫بەشێوەی نهێنی‌و ل��ە تیراژێكی كەمدا‬

‫‪ 16‬ساڵ زیندان بۆ موختار هۆشمەند‬

‫موختار هۆشمەند‪ ،‬چاالكی هونەری و رۆشنبیری‬ ‫كورد لە‌الیەن دادگای ئینقالبی مەریوانەوە بە (‪)16‬‬ ‫ساڵ زیندان حوكم درا‪ .‬ناوبراو رۆژی دوشەممەی‬ ‫ڕابردوو‪ ،‬لەالیەن دادگای ئینقالبی مەریوانەوە بە تاوانی‬ ‫سیخوڕی و هەوڵدان دژی ئێران و هاوكاری لەگەڵ‬ ‫الیەنە ركابەرەكانی كۆماری ئیسالمی ئێران بە شازدە‬ ‫ساڵ زیندان حوكم درا‪ .‬موختار‪ ،‬جارێكی تریش لەالیەن‬ ‫هێزە ئەمنیەكانی مەریوانەوە دەستگیركراوە و دەستیان‬ ‫بەسەر كۆمپیوتەر و هەندێ كەلوپەلی تایبەتی و‬ ‫ژمارەیەكی زۆر پەرتوكیدا گیراوە‪.‬‬ ‫موختار هوشمەند‪ ،‬شێوەكار و چاالكی رۆشنبیری و‬ ‫بەرپرسی ئەنجومەنی شێوەكارانی مەریوان و سەرۆكی‬ ‫بەڕیوەبردنی فێستڤاڵی هونەرەكانی تەجەسومی‬ ‫روژهەاڵتی كوردستان بوو‪ ،‬كە چەندین فیستیڤاڵی‬ ‫لە مەریوان و شارەكانی دیكەی رۆژهەاڵتدا بەڕێوە‬ ‫بردووە‪.‬‬

‫ب�ڵ�اوب���ۆت���ەوەو خ���وێ���ن���دن���ەوەی ق���ەدەغ���ە‌و‬ ‫سزادانێكی ق��ورس��ی ب���ەدواوە ب���ووە‪ ،‬بۆیە‬ ‫نەیتوانیوە كاریگەرییەكی ئەوتۆی لەسەر‬ ‫گ��ەش �ە‌و خ��زم��ەت ب��ە رۆژن��ام��ەن��ووس��ی��ی‬ ‫كوردی لە نێوخۆی رۆژهەاڵتی كوردستاندا‬ ‫ببێت‪ .‬شیاوی ئاماژەشە كە (كوردستان)‬ ‫رۆژنامەیەكی حیزبی‌و زمانحاڵ‌و ئۆرگانی‬ ‫كۆمیتەی ن��اوەن��دی حیزبی دیموكراتە‌و‬ ‫پێویستە ل���ەو الی���ەن���ەوە ل��ێ��ی ب��ڕوان��ی �ن‌و‬ ‫هەڵیسەنگێنین‪.‬‬

‫چەتر‪ :‬بابەتەكانی مافی مرۆڤ پیشانی‬ ‫دەدا هێزی خەڵك و ئەحزابەكان لەدەوری‬ ‫یەكتر هەیە بەبۆچوونی ئێوە حزبەكان‬ ‫چ���ۆن دەت���وان���ن ل���ەم دەرف���ەت���ە كەڵك‬ ‫وەربگرن؟‬

‫عارف نادری‪ :‬مەرجی سەرەكی ئەوەیە‬ ‫كە حیزبەكان بە یەكگرتوویی‌و هاوكاریی‬ ‫بەردەوا‌م و هەمەالیەنە‪ ،‬بە رۆژكردنی وتارو‬ ‫داخوازییەكانیان‪ ،‬دابینكردنی خۆراكی‬ ‫فیكری بۆ نەوەكانی تازە‪ ،‬هاوڕێك كردنی‬ ‫بەرژەوەندیی حیزبی لەگەڵ بەرژەوەندییە‬ ‫نەتەوەییەكان‪ ،‬پ��اب��ەن��دی‌و دەروس��ت��ب��ون بە‬ ‫پرەنسیپە شۆڕشگیڕییەكان‪ ،‬بەدیموكراسی‪،‬‬ ‫پلورالیزم‌و تولێڕانس لەقوناخی پراكتیكداو‬ ‫ب��ەت��ای��ب��ەت ل��ەن��ێ��و ری��زەك��ان��ی خ��ۆی��ان��دا‪،‬‬ ‫(ئیعتیبار) و (نفووزی) خۆیان هاوسەنگ‬ ‫بكەن‪ .‬لەوەها حاڵەتێكدایە كە دەتوانن هێزی‬ ‫خەڵك بەشێوەی پالنمەند كانالێزە بكەن‌و‬ ‫وەكو كارتێكی سەربەخۆ كەلكی لێوەربگرن‪.‬‬ ‫چەتر‪ :‬لە ئێراندا كە خەباتی دیموكراتی‬ ‫ق��ەدەغ��ەك��راوە بكرێت‪ ،‬ئ��ەی ئەمە ئەو‬ ‫بۆشاییە سیاسیە نیشان نادات خەباتی‬ ‫چەكداری بكرێت‪ ،‬تیڕوانینی ئێوە وەك‬ ‫چاالكوانێكی سیاسی لەم بارەیەوە چییە؟‬

‫عارف نادری‪ :‬گرنگ ئەوە نیە داگیركەر‬ ‫چی یاساغ كردوەو چی نەكردوە‪ ،‬گرینگ‬ ‫ئەوەیە كە ئیرادەی نەتەوەیی خەڵكی ئێمە‌و‬ ‫سیاسەتی حیزبەكانمان تا چەند تواناو‬ ‫زەرفییەتی كەڵكوەرگرتن لەو بەستێنەكانی‬ ‫هەبوو و ئەو هەالنەیان هەیە كە دەرەخسێت‪.‬‬ ‫حەقیقەت ئەوەیە كە ئێستاكە بەهیچ جۆرێك‬ ‫دەرفەتی خەباتی چەكداری بۆ كورد لە‬ ‫رۆژه��ەاڵت��دا ئ��ام��ادە نیە‌و ه��ەر لەنێو ئەو‬ ‫فەزا داخراوەی هەنووكەییدا زۆر دەرفەت‌و‬ ‫مەجالی كاركردن‌و خۆپەروەردەكردن هەیە‪.‬‬ ‫بەاڵم گرفتەكە لەوە دایە كە ژمارەیەكی‬ ‫زۆر كەم لەخەڵكی رۆژه��ەاڵت بەتەنیایی‬ ‫ئ��ەرك��ی ه��ەم��وو ن��ەت��ەوەك��ەی��ان خستۆتە‬ ‫س��ەر شانی خ��ۆی��ان‌و تێچووی رزگ���اری‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ەك��ی دە میلیۆن ك��ەس��ی دەدەن‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ بەجێگەی بەرزكردنەوەی تەقەی‬ ‫چەكەكانمان‪ ،‬باشتر ئەوەیە ترسێك كە لە‬ ‫ناخی هەمووماندایە‪ ،‬بەرژەوه‌ندیخوازیی‬ ‫تاكەكەسییەك كە خوومان پێگرتووە‪ ،‬ئەوانە‬ ‫ێ دەنگی چەكەكان‬ ‫لە نێو ب��ەری�ن‌و بەج ‌‬ ‫ئیرادە و دەنگمان یەكبخەین‌و دەنگمان بەرز‬ ‫ێ بەرژەوندیی تاكەكەسی‪،‬‬ ‫كەینەوە‪ .‬بەج ‌‬ ‫بنەماڵەیی‌و ناوچەییمان‪ ،‬ب��ەرژەوەن��دی��ی‬ ‫نەتەوەییمان لە بەر چاو بگرین‌و بەرانبەر بە‬ ‫باشترین رۆڵەكانی نەتەوە‪ ،‬واتە زیندانیانی‬ ‫س��ی��اس �ی‌و چ��االك��ان��ی ن��ێ��وخ��ۆی واڵت‬ ‫خاوەندار‪ ،‬ئەمەگناس‌و وەفادار بین‌و پشتیوان‌‬ ‫و یارمەتیدەری خۆیان‌و بنەماڵەكانیان بین‌‬ ‫و بەتەنیا بەجێیان نەهێڵین‌و وەكو كەرەستە‌و‬ ‫سووتەمەنی چاویان لێنەكەین!‬

‫پڕۆفایل‪:‬‬

‫ عارف نادری‬‫ لەدایك بووی ساڵی (‪)1977‬‬‫ لە (‪ )1996‬دەستی بەكاری رۆژنامەنووسی كردوەو لە سااڵنی(‪2003‬‬‫_ ‪ )2007‬نوێنەری خەڵكی شاری قوروەی پارێزگای كوردستان لە‬ ‫ئەنجوومەنی شارەوانی ئەو شارەدا بووە‪.‬‬

‫ئاقڵمەندانی نێودەوڵەتی و كێشەی كورد‬

‫ئا‪ /‬باران رەختە‬ ‫خاوەنی خەاڵتی نۆبل و سەرۆك كۆماری‬ ‫پ��ێ��ش��ووی فینلەند م��ارت��ی ئەختیساری‬ ‫هەفتەی ڕاب���ردوو لەتوركیا و ب��اك��ووری‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب��وو‪ .‬ئالبێرت ڕۆه���ان لەسەر‬ ‫ناوی شاندەكە ڕایگەیاند لە قۆناغەكانی‬ ‫پێشماندا‪ ،‬كۆمەڵگەی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی‪ ،‬لە‬ ‫وێنەی نموونەی ئیرالندا‪ ،‬دەتوانێ لەبارەی‬

‫چاوپێكەوتنەكان كلیلی چارەسەرین‬

‫هاوكاری راوێ��ژك��اری پێشووی میت‪( ،‬جەڤات‬ ‫ئۆنەش) رایگەیاند‪ ،‬دیدارەكانی ئەم دواییە لە ئیمڕاڵی‬ ‫لەگەڵ عەبدواڵئۆجەالندا ئەنجام دەدرێن‪ ،‬گرنگن‪.‬‬ ‫ج��ەڤ��ات ئ��ۆن��ەش‪ ،‬ب��ۆ رۆژن��ام��ەی میللیەت‪-‬ی‬ ‫توركی دواوە‪»:‬ل��ەو بوارەدا كەموكوڕی ئێمە هەیە‪.‬‬ ‫كێشەكە بەرێگای دیموكراتی دەتواندرێ چارەسەر‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئۆجەالن لە‌پیناو بەردەوام بوونی ئاگربەستدا‬ ‫هەوڵێكی زۆر دەدات و لە لێدوانەكەی ئەو دوایەشیدا‪،‬‬ ‫ئەوە بە رونی دەردەكەوێت»‪.‬‬ ‫ه����اوك����اری ڕاوێ�����ژك�����اری پ���ێ���ش���ووی م��ی��ت‪،‬‬ ‫چاوپێكەوتنەكانی ئەم دوایانەی لەگەڵ عەبدواڵ‬ ‫ئۆجەالندا بەم شێوە یە هەڵسەنگاند و وتی‪»:‬ئاشكرابوو‬ ‫كە ئەو كێشەیە زۆر بەرفراوانە‪ .‬الیەنی سیاسی‪،‬‬ ‫كۆمەاڵیەتی و یاسایی هەیە‪ .‬لەپێناو چارەسەریدا‬ ‫دیدارەكان گرینگن»‪.‬‬ ‫ئۆنەش‪ ،‬لە هەوڵە هاوبەشەكان دوا و كە لەپیناو‬ ‫چ��ارەس��ەری��دا دەن��رێ��ن و وت��ی «چاوپێکەوتنەکان‬ ‫کلیلی چارەسەرین»‪.‬‬

‫پرسی كورددا بكەوێتە هەوڵدانەوە‪.‬‬ ‫ئاڵبەرت ڕۆهان دوای چاوپێكەوتنەكانی‬ ‫كۆمیسیۆنەكەی لەئامەد و ئەنكەرە‪ ،‬بۆ‬ ‫بەشی ئینگلیزیی ئاژانسی فرات دواوەو‬ ‫وشیاریی داوە كە هێرشەكەی جۆلەمێرگ‪،‬‬ ‫لەالیەن هێزی ش��اراوە و مەترسیدارەكانەوە‬ ‫پێكهاتووە‪.‬‬ ‫ئ��اڵ��ب��ەرت ڕۆه����ان ئ���ام���اژەی ب��ەوەك��رد‬ ‫ك��ە هێرشی ل��ەش��ێ��وەی ج��ول��ەم��ێ��رگ‪ ،‬لە‬

‫ئیرالنداش پێكدەهاتن و وتی‪ :‬بەاڵم لە نێوان‬ ‫حكوومەتی ت��ورك و نوێنەرانی ك��ورددا‪،‬‬ ‫دەستپێكردنی دیالۆگ و بەردەوامبوونی‪،‬‬ ‫جێگەی باسە‪ .‬بۆیە هیوادارین كە هەوڵەكان‬ ‫لەپێناو چارەسەریدا ڕانەوەستن‪.‬‬ ‫ڕۆه���ان ب��ەئ��ام��اژە ك���ردن ب��ە ناڕەحەتی‬ ‫س��وپ��ای توركیا ل��ەب��ارەی پێشكەوتنەكان‬ ‫ل��ەپ��رس��ی ك�����ورددا وت����ی‪ :‬ب��اب��ەت��ی سوپا‬ ‫كێشەیەكی ئاڵۆزە‪ ،‬ب��ەاڵم وەك سەرەتایەك‬ ‫ئ��ێ��م��ە وەك ك��ۆم��ی��س��ی��ۆن‪ ،‬داوای درێ���ژ‬ ‫ك��ردن��ەوەی قۆناغی بێچاالكی یەكالیەنە‬ ‫لەالیەن پەكەكەوە دەكەین‪ .‬ئەوە هەنگاوێكی‬ ‫گرنگ دەبێت‪ .‬چاوپێكەوتنەكان درێژەیان‬ ‫دەبێ‪.‬‬ ‫ل���ەو چ��وارچ��ێ��وەی��ەدا ب��ەئ��ام��اژە ك��ردن‬ ‫ب���ەڕۆڵ���ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی و‬ ‫بەرپرسیارێتیەكانی لەقۆناغی دیالۆگدا‪،‬‬ ‫ئاڵبەرت ڕۆه��ان ڕایگەیاند كە دەرفەتی‬ ‫چارەسەر كردنی پرسی كوردی وەك پرسێكی‬ ‫ناوخۆ هەیە و كۆمەڵگەی نێونەتەوەییش‬

‫ل��ەق��ۆن��اغ��ەك��ان��ی پ���اش���ەڕۆژدا‪ ،‬لەوێنەی‬ ‫ن��م��وون��ەی ئیرلەندا دەت��وان��ێ ناوبژیوانی‬ ‫بكات‪ .‬ڕۆه��ان دەستنیشانی كرد كە پێش‬ ‫هەموو شتێك پێویستە ناوەرۆكی دیالۆگ‬ ‫بەرجەستە و زامن بكرێ‪.‬‬ ‫ئ��اڵ��ب��ەرت ڕۆه����ان‪ ،‬چاوپێكەوتنەكانی‬ ‫لەگەڵ دەس��ەاڵت��داران��ی توركیش ئەرێنی‬ ‫نرخاند و هاوكات دەستنیشانی كرد كە لەگەڵ‬ ‫هێرشەكەی جولەمێرگ چاوپێكەوتنەكانی‬ ‫ب��ەدەپ��ە و بەرپرسانی حكوومەتی ت��ورك‬ ‫دواكەوتوون‪ ،‬بەاڵم كۆتاییان پێ نەهاتووە و‬ ‫ئەوەی لە زمانی كاربەدەستانی حكوومەتەوە‬ ‫پشتڕاست كردەوە‪.‬‬ ‫سیاسەتوانی ئوتریشی ئالبەرت ڕۆهان‪،‬‬ ‫ج��ێ��گ��ری وەزی������ری دەرەوەی پ��ێ��ش��ووی‬ ‫واڵت��ەك��ەی��ەت��ی‪ .‬ڕۆه����ان ل��ە پێكهاتنی‬ ‫ئاشتی ل��ەك��ۆس��ۆڤ��ۆدا ڕۆڵ���ی ب��ەرچ��اوی‬ ‫هەبوو و هەروەها ئەندامی دامەزرێنەری‬ ‫پەیوەندیەكانی دەرەوەی یەكێتیی ئەوروپایە‪.‬‬

‫هـــــه‌واڵی کوردستانی‬ ‫رۆژنامەیەكی نوێ لەباكور دەردەچێت‬

‫ئەو كوردەی پێاڵوی گرتە ئەردۆغان‬

‫دوای ئ��ەوەی پێنج رۆژنامەی ك��وردی لەباكوری‬ ‫كوردستان داخران‪ ،‬شەشەمین ڕۆژنامە بە زمانی كوردی‬ ‫بە ناوی «رۆژەڤا وەاڵت» دەست بەباڵوكردنەوەی خۆی‬ ‫دەك��ات‪ .‬دوای ئەوەی لە (‪ )2006/8/15‬رۆژنامەی‬ ‫«ئازادیا وەاڵت» دەستی بە باڵوكردنەوەی خۆی كرد‬ ‫و دوای ئەوەش پێنج رۆژنامەی كوردی رووب��ەڕووی‬ ‫سزای گرتن بوونەوە‪ ،‬بریارە لەم رۆژان��ەدا شەشەمین‬ ‫رۆژنامەی كوردی بە ناوی «رۆژەڤا وەاڵت» دەربچێت‪.‬‬ ‫لە ساڵی (‪)2006‬ەوە بەدواوە(ئازادیا وەاڵت‪ ،‬رۆژەڤ‪،‬‬ ‫دەنگێ وەاڵت‪ ،‬وەاڵت و هاوار) بە بیانووی پڕۆپاگەندە‬ ‫بۆ پەكەكە ڕووب��ەڕووی سزای گرتن بوونەوە‪ .‬خاوەنی‬ ‫رۆژنامەی رۆژەڤا وەاڵت كە یەكەم ژمارەی خۆی دەخاتە‬ ‫بەردەم خوێنەرانی‪( ،‬ئەسەر ئویانسز) رایگەیاند‪:‬سەرەڕای‬ ‫هەموو زەخ��ت و گوشارەكانی س��ەر رۆژنامەگەری‬ ‫كوردی لە باكوور ئەوان رێگە نادەن خوێنەرانی كورد بەبێ‬ ‫رۆژنامەبمێننەوە‪.‬‬

‫ئەو هاواڵتیە كوردەی رۆژئ��اوای كوردستان‪ ،‬كە لە‬ ‫واڵتی ئیسپانیا پێاڵوی گرتبووە رەجەب تەیپ ئەردۆغان‬ ‫سەرۆك وەزیرانی توركیا‪ ،‬سێ ساڵ سزای زیندانی بۆ‬ ‫بڕدرایەوە‪.‬‬ ‫لەزاری میدیاكانی ئیسپانیا ئەوەباڵو كرایەوە‪ ،‬كەسێك‬ ‫بەناوی (جومعە) كە لە میانەی سەفەری رەجەب تەیپ‬ ‫ئەردۆغان بۆ شاری سویلە لە ئیسپانیا لەمانگی دووی‬ ‫ساڵی راب��ردوو كە پێاڵوی گرتبووە س��ەرۆك وەزیرانی‬ ‫توركیا‪ ،‬لەالیەن دادگ��ای ئیسپانیاوە سێ ساڵ سزای‬ ‫زیندانی بەسەردا بڕدرایەوە‪.‬‬ ‫بەگوێرەی هەواڵەكان بڕیارەكە لە الی��ەن دادگ��ای‬ ‫پێداچوونەوەی ئەو واڵتەوە پەسند كراوە‪.‬‬ ‫ئەو پێاڵوی جومعە گرتبوویە رەجەب تەیپ ئەردۆغان‪،‬‬ ‫بە دەموچاوی یەكێك لە پارێزەرەكانی ئەردۆغانەوە كەوت‪.‬‬ ‫جومعە پاش هاویشتنی پێاڵوەكە هاواری كرد «بژی‬ ‫كوردستان»‪.‬‬

‫دووەمین كۆنفرانسی ژنانی كورد‬

‫دوای یەكەمین كۆنفرانسی ژنانی كورد‪ ،‬لە شاری‬ ‫ئامەدی باكووری كوردستان و بڕیاری سازدانی دووەمین‬ ‫كۆنفرانسی خ��ۆی‪ .‬كۆبوونەوەی گروپی هەوڵدانی‬ ‫ژنانی كورد لە رۆژانی (‪19 -18‬ی ئەیلولی‪)2010‬‬ ‫لە باشووری كوردستان لە دهۆك كۆبوونەوەیەكی كرد‬ ‫و گفتوگۆ وگۆڕینەوەی بیروڕای جیاواز سەبارەت بە‬ ‫پرسی نەتەوەیی وبەتایبەتی پرسەكانی ژنان كۆمەڵێك‬ ‫بڕیاری سەردەمیانە درا‪ ،‬لە بەالغی خۆیاندا ئاماژەیان‬ ‫پێكردووە‪ ،‬لەوانە؛ لە پێناو بەرقەرا كردنی ئاشتییەكی‬ ‫هەمیشەیی‪ ،‬نامەی ئاراستەی هەریەكە لە نەتەوە‬ ‫یەكگرتووەكان‪ ،‬كۆنگرەی جیهانی ئیسالمی‪ ،‬سەرۆك‬ ‫كۆماری توركیا‪ ،‬و كۆماجڤاكێن كوردستان بكەن لە پێناو‬ ‫بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد‪ ،‬لۆبی ژنان ساز‬ ‫بكەن و پێشانگایەتی ئەم ئەركە‪ ،‬مێژووییە بكەن و بۆ‬ ‫سازدانی دووەمین كۆنفرانسی ژنانی كورد لەباشووری‬ ‫كوردستان لە شاری هەولێر ئامادەكارییەكانی خۆیان بۆ‬ ‫كۆتایی ساڵ بەئەنجامدەگەیەنن‪.‬‬

‫قایمقامی قه‌زای که‌رکوک‪:‬‬ ‫(‪ )10‬هەزار عەرەبی هاوردە قەرەبوویان وەرگرتووە و كەركوكیش جێناهێڵن‬ ‫دیداری‪ /‬زانیار داقوقی‬ ‫ع����ەرەب����ێ����ک����ی زۆر رووی�������ان‬ ‫ل���ە ک����ەرک����وک و ن��اوچ��ەک��ان��ی‬ ‫دەوروب��ەری ک��ردووە و ئەوانەشی‬ ‫کە چەکی قەرەبویان وەرگرتووە‬ ‫بەشێکی زۆری���ان ت��اوەک��و ئێستا‬ ‫ن��ەگ��ەڕاون��ەت��ەوە شوێنی خۆیان و‬ ‫ئەمەش بووەتە ه��ۆی مەترسی و‬ ‫دڵەراوکێ‌ الی هاواڵتیانی شارەکە‬ ‫بۆ ئەو مەبەستە چەتر دیدارێکی‬ ‫لەگەڵ قایمقامی قەزای ناوەندی‬ ‫ک���ەرک���وک وەئ���ەن���دام���ی ل��ی��ژن��ەی‬ ‫ئەمنی ش��ارەک��ە‪ ،‬کامیل ساڵەیی‪،‬‬ ‫س���ازک���رد و ن���اوب���راو رای��گ��ەی��ان��د‬ ‫نزیکەی دەهەزار عەرەب هاتونەتە‬ ‫کەرکوک و ناوی خۆیان ناونوس‬ ‫ک��ردووە و دەستیان ک��ردووە بە‬ ‫کڕینی خ��ان��و و شوێنی نیشتەجێ‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫چەتر‪ :‬ئایا ئەو رێژە عەرەبەی روویان‬ ‫ل��ەش��ارەک��ە ک���ردوە تاچەند ئ��اگ��ادارن‬ ‫وەرێ���ژەی���ان چ��ەن��دە؟ دەن��گ��ۆی ئ��ەوە‬ ‫هەیە ک��ەع��ەرەب��ی ن��اوەڕاس��ت��ی عێراق‬ ‫روودەکەنە کەرکوک خانودەکڕن؟‬

‫ بەپێی ئ��ەو زان��ی��اران��ەی دەس��ت‬‫ئ��ێ��م��ە ک���ەوت���ون ت��ائ��ێ��س��ت��ا (‪)8725‬‬ ‫خێزانی ع��ەرەب هاتونەتە کەرکوک‬ ‫ناوی خۆیان تۆمار ک��ردووە بەناوی‬ ‫ک��ۆچ��ب��ەر وە ئ��ەوخ��ێ��زان��ان��ە دەس��ت��ی��ان‬ ‫ک�����ردووە ب��ەک��ڕی��ن��ی خ���ان���وو ش��وێ��ن��ی‬ ‫نیشتەجێبوون نیازی گەرانەوەیان نیە‪.‬‬ ‫چ��ەت��ر‪ :‬ت��اچ��ەن��د ئ���ەو ه���اوردان���ەی‬ ‫کەبەپێی م���ادەی (‪ )140‬ق��ەرەب��ووی‬ ‫گ��ەڕٍان��ەوەی��ان وەرگ��رت��وە لەشارەکە‬ ‫ماونەتەوە؟‬

‫‪ -‬ت��ائ��ێ��س��ت��ا ن��زی��ک��ەی (‪)11000‬‬

‫ع������ەرەب������ی ه������������اوردە ک�����ە دوای‬ ‫قەرەبوکردنەوەیان دەبێت دوای ماوەی‬ ‫‪ 40‬رۆژ بگەرێنەوە زێدی خۆیان بەاڵم‬ ‫تائێستا ‪1000‬خ���ێ���زان گ��ەڕاون��ەت��ەوە‪،‬‬ ‫ک����ەوات����ە ‪10000‬خ����ێ����زان����ی ه�����اوردە‬ ‫قەرەبویان وەرگرتووە و نەگەراونەتەوە‬ ‫شوێنی خۆیان‪.‬‬

‫چ��ەت��ر‪ :‬ب��اش��ە ب��ەڕێ��زت��ان باستان‬ ‫ل�����ەوەک�����رد‪ ،‬ئ���ەم���ان���ە م���ان���ەوەی���ان‬ ‫ل��ەک��ەرک��وک ک��اری��گ��ەری خ��راپ��ی نیە‬ ‫لەسەر رەوش��ی شارەکە و سەرژمێری‬ ‫گشتی ؟‬

‫ ب��ەپ��ێ��ی ب���ڕی���اری س��ەرۆک��ای��ەت��ی‬‫ئەنجومەنی وەزی���ران رووی��ان کردۆتە‬ ‫ک���ەرک���وک وەک����و ک��ۆچ��ب��ەر ب���ەاڵم‬ ‫ئ���ەو ه���اوردان���ەی م���اون���ەت���ەوە دەب��ێ��ت‬ ‫لێپرسینەوەی یاساییان لەگەڵدا بکرێت‪،‬‬ ‫چونکە بەڵێنی گەرانەوەیانداوە‪.‬‬

‫چ��ەت��ر‪ :‬ت��اچ��ەن��د ب���ارودۆخ���ی ش��اری‬ ‫کەرکوک بەرقەرارەو سەقامگیرە؟‬

‫ ب���ارودۆخ���ی ش����اری ک��ەرک��وک‬‫ه��اوش��ێ��وەی ش��ارەک��ان��ی ت��ری عێراقە‬ ‫بەڵکو لەرووی ئەمنیەوە زۆرباش نیە‬ ‫چونکە رۆژان��ە ک��ردەوەی تیرۆرستی‬ ‫دژ ب��ەه��اواڵت��ی��ان‪ ،‬رف��ان��دن و کوشتن‬ ‫بەردوامە‪.‬‬ ‫چ����ەت����ر‪ :‬ئ���ەوخ���ەڵ���ک���ەی رووی������ان‬ ‫ل���ەک���ەرک���وک ک�����ردووە ک��اری��گ��ەری��ان‬ ‫لەسەرئابوری وگرانبونی بازاڕ نیە؟‬

‫ ئ���ەو خ��ەڵ��ک��ە زۆرەی ش��ااڵوی��ان‬‫ب����ۆ ک����ەرک����وک ه���ێ���ن���اوە ب��ێ��ک��اری‬ ‫ل��ەک��ەرک��وک زی���ادی ک���ردووە‪ ،‬ب��ەاڵم‬

‫کاریگەری لەسەر پرۆسەی سەرژمێری‬ ‫ن��اک��ات‪ ،‬چ��ون��ک��ە ب��ەدان��ی��ش��ت��ووی ئ��ەم‬ ‫شارە هەژمار ناکرێن‪.‬‬

‫چ��ەت��ر‪ :‬ت��اچ��ەن��د زان��ی��اری��ت��ان لەسەر‬ ‫ئاماری ئەو عەرەبانە هەیە کەرویان‬ ‫ل���ەش���اری ک���ەرک���وک و دەوروب������ەری‬ ‫کردووە؟‬

‫ بەپێی ئەو زانیارانەی کەدەستمان‬‫کەوتوون هەرچەند ئاماریکی تەواومان‬ ‫لەبەردەست نیە‪ ،‬بەاڵم رێژەیەکی زۆر‬ ‫رووی�����ان ک���ردۆت���ە ن��اوچ��ەک��ە ئ���ەوەش‬ ‫تائێستا بەبێ‌ ئ��اگ��اداری پارێزگای‬ ‫کەرکوک و هیچ الیەنیکی دیکەیە‪.‬‬

‫چ���ەت���ر‪ :‬ت���اچ���ەن���د ل��ێ��پ��رس��ی��ن��ەوەی‬ ‫فەرمیتان دەرب��ارەی��ان ئەنجامدراوە‬ ‫یان بۆتان هەیە بیان گەرێننەوە؟‬

‫ عەرەبیکی زۆر روویان لەناحیەی‬‫یایچی قەزای داقوق و قەزای دووبز‬ ‫و چەند شوینێکی تر ک��ردووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوای لێکۆڵینەوە کە گوایە بەبیانوی‬ ‫م�����ەڕداری�����ەوە رووی������ان ل��ەن��اوچ��ەک��ە‬ ‫ک���ردووە ئێستاش ب��ەن��ی��ازی جێنشینن‬ ‫و ب��ەن��ی��ازی دروس��ت��ک��ردن��ی گ��ون��دی‬ ‫نیوێن مانەوەیان مەترسی و دڵەراوکێ‬ ‫ب���ۆدان���ش���ت���وان���ی ش�����اری ک���ەرک���وک‬ ‫دروس���ت ک���ردوە و زۆرب��ەی��ان دەستیان‬ ‫کردووە بەکڕینی خانوی نیشتەجێبون‬ ‫ه��ەرچ��ەن��د ل��ەک��ەرک��وک ب��ەرق��ەراری‬ ‫ئاسایش وەک پارێزگاکانی هەرێمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان ن��ی��ە ه��ەل��ی وەک هەلی‬ ‫ک���ارو ب���ەرق���ەرارب���ون���ی ن��ی��ە‪ .‬چ��ون��ک��ە‬ ‫ب��اری ئ��ارام��ی ب��ۆدان��ی��ش��ت��وان��ی خۆی‬

‫ن��ی��ە ئ���ەوان���ەش ک���اری���گ���ەری گ���ەورە‬ ‫ب���ۆ ن���اوچ���ەک���ە دروس���ت���دەک���ەن ئ��ی��م��ە‬ ‫وەک ئ���ی���دارەی ک��ەرک��وک بەهیچ‬ ‫ج��ۆری��ک ب��ۆم��ان ن��ی��ە ئ��ەو ع��ەرەب��ان��ە‬ ‫ب��گ��ەڕێ��ن��ی��ن��ەوە ن��اوچ��ەک��ان��ی خ��ۆی��ان‬ ‫کەبەشیوەیەکی ک��ۆچ��ب��ەر هاتونەتە‬ ‫سنوری کەرکوک چونکە کۆچبەر‬ ‫لەپارێزگاکانی هەرێمیش هەیە بەاڵم‬ ‫بۆمان هەیە کەواتا بەپیی یاسا هەیە‬ ‫لێپرسینەوە لەگەڵ عەرەبە هاوردەکان‬ ‫ب��ک��رێ��ت ک���ەدوای ق��ەرەب��وک��ردن��ەوەی��ان‬ ‫ن����ەگ����ەراون����ەت����ەوە ش��وی��ن��ی خ���ۆی���ان‪،‬‬ ‫دەب��ێ��ت ئ��ەوک��ەس��ان��ەی ب��ەب�ێ‌ مۆڵەت‬ ‫هاتوونەتە شارەکە هێزە ئەمنیەکان‬ ‫مافی خۆیانە بیان گەرێننەوە‪.‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪5‬‬

‫چەتر‪ :‬چی الیەنێک کەم تەرخەمە‬ ‫ب�����ۆئ�����ەوەی ل���ێ���پ���رس���ی���ن���ەوەی‬ ‫ی��اس��ای��ی ل��ەگ��ەڵ ه��اوردەک��ان‬ ‫ن��ەک��راوە تابیان گەڕێننەوە‬ ‫ش��ێ��ون��ی خ���ۆی���ان چ��ون��ک��ە‬ ‫قەرەبوکرانەتەوە؟‬

‫ ئیمە ناتوانین کەم‬‫ت����ەرخ����ەم����ی ب��خ��ەی��ن��ە‬ ‫ئ���ەس���ت���ۆی الی���ەن���ی���ک‬ ‫ب�����ۆ گ������ەران������ەوەی������ان‬ ‫ب���ەاڵم ب��ەپ��ێ��ی م���ادەی‬ ‫‪140‬ق��ەرب��ودەک��رێ��ن��ەوە‬ ‫وەب���ەڵ���ێ���ن���ن���ام���ەی���ک‬ ‫پردەکاتەوە وەهەموو‬ ‫ب�����ەڵ�����گ�����ەن�����ام�����ە و‬ ‫نفوسی دەگوێزریتەوە‬ ‫بۆناوچەکانی خۆیان‪.‬‬

‫عەرەبێكی زۆر روویان لەقەزاكانی‬ ‫داقوق و دوبز كردووە و بەنیازی مانەوە و‬ ‫نیشتەجێ بوونن‬

‫هیوا میرزا سابیر‪ :‬یه‌کگرتوو بێ ده‌نگ بووه‌ تا ئێستا پێویست‬ ‫بکات بێته‌ ده‌نگ‬

‫دیداری‪ /‬ئاراس عوسمان‬

‫ی �ه‌ک��گ��رت��ووى ئیسالمى ک��وردس��ت��ان‬ ‫ل �ه‌م��اوه‌ى ڕاب���ردو ڕووب����ه‌ڕووى هه‌ندێک‬ ‫گ��رف��ت��ى ن����اوخ����ۆى ب����ووی����ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ى هادى عه‌لى‪ ،‬ئایا‬ ‫له‌ئێستادا ه�ه‌س��ت ده‌ک �ه‌ی��ت جۆرێک‬ ‫له‌ئارامى له‌ناوخۆى سیاسى هه‌بێت؟‬

‫ ده‌توانم بڵێم یه‌کگرتووى ئیسالمى‬‫کوردستان له‌ناوخۆدا کێشه‌یه‌کى ئه‌وتۆى‬ ‫نیه‌ که‌ئارامى و هاوسه‌نگى پێ له‌ده‌ست‬ ‫ب���دات و ل����ه‌ڕووى س��ی��اس��ی��ش �ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ڕۆڵى ئۆپۆزسیۆن له‌په‌رله‌مانى هه‌رێمدا‬ ‫ده‌بینێت ڕۆڵى باش و به‌رچاوه‌ و به‌گشتى‬

‫یه‌کگرتوو له‌بارێکى ئاسایدایه‌‪ ،‬مامۆستا‬ ‫ه��ادى عه‌لى یه‌کێکه‌ له‌سه‌رکرده‌کانى‬ ‫ی�ه‌ک��گ��رت��وو ده‌س��ت��ى ل�ه‌پ��ۆس��ت��ى ئ��ی��دارى‬ ‫کێشاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئێستا ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫ئه‌م حزبه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ له‌دونیاى ئیداره‌ و‬ ‫حزبایه‌تیدا زۆر ئاساییه‌ ئه‌ندامه‌کان ئاڵ‬ ‫و گۆڕى شوێن ده‌ک�ه‌ن و مافى خۆیان ‌ه‬ ‫له‌پۆستێک نه‌مێنێ وله‌پۆستێکى تردا‬ ‫ڕۆڵ���ى خۆیانببین ئ���ه‌وه‌ کێشه‌نیه‌ زۆر‬ ‫ئاساییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تى بۆ ئێمه‌ که‌بانگه‌شه‌ى‬ ‫ئ���اڵ���وگ���ۆڕى ده‌س���ه‌اڵت���ه‌ک���ان ده‌ک���ه‌ی���ن‪،‬‬ ‫حزبێکین ل �ه‌ده‌ورى بنه‌ما فکری و به‌ها‬ ‫ب��ااڵک��ان کۆبوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬ن �ه‌ک ل���ه‌ده‌ورى‬ ‫که‌سه‌کان و شته‌کان‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هه‌ندێک جار باس له‌وه‌ ده‌کرێت‬

‫باڵى ڕیفۆرم له‌ناو یه‌کگرتوودا خه‌ریکى له‌ناو ئێمه‌دا که‌س نیه‌ ئه‌و بانگه‌شه‌ی ‌ه‬ ‫ک��ارک��ردن�ه‌‪ ،‬له‌الیه‌کى ت��ره‌وه‌ ئێوه‌ ئه‌م بکات‪ ،‬ئێمه‌ له‌ڕاگه‌یاندنه‌کانه‌وه‌ ده‌یبینین‬ ‫حاڵه‌تانه‌ ڕه‌تده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬ئایا یه‌کگرتوو ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ ئێمه‌ ت��رس��م��ان ل �ه‌ڕی��ف��ۆرم و‬ ‫باوه‌ڕى به‌نوێبونه‌وه‌ نیه‌ یاخود ده‌توانیت نوێکارى و گۆڕانکارى نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو ڕاستی ‌ه‬ ‫بڵێی باڵى له‌م شێوه‌یه‌ی تێدانیه‌؟‬ ‫به‌رامبه‌ره‌کان ده‌یانه‌وێت له‌خۆیانه‌وه‌ شت‬ ‫ ده‌وروبه‌ر ئازاده‌ چى باس ده‌کات و چى بخولقێنن و ناو له‌شت بنێن‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ک‬‫ده‌ڵێت‪ ،‬به‌اڵم چاک وایه‌ باسه‌کان زانستى سه‌رکردایه‌تى و ئه‌ندامانى یه‌کگرتوو‬ ‫و بابه‌تى ب��ن‪ ،‬چونکه‌ ئ�ه‌گ�ه‌ر وانه‌بێت ه���ه‌رده‌م ل�ه‌ک��ارک��ردن��دای��ن ب��ۆ ڕی��ف��ۆرم و‬ ‫واقیع به‌زویی ناڕاستیه‌کان ده‌خاته‌ ڕوو‪ ،‬ن��وێ��ک��ارى ل �ه‌س �ه‌ر ئ��اس��ت��ى ن��اوخ��ۆی��ی و‬ ‫یه‌کێک له‌و بابه‌تانه‌ى زۆر جار هه‌ندێک ده‌ره‌وه‌ى حزبدا‪ ،‬یه‌کگرتوو ده‌ورىشى له‌م‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنه‌کان و هه‌ندێک که‌س باسى ڕووه‌وه‌ له‌هه‌رێمدا بینیوه‌ هانده‌رێکى گه‌ور‌ه‬ ‫لێوه‌ ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌م حاڵه‌ته‌یه‌ که‌ ده‌ویسرێت بووه‌ بۆ ده‌وروب�ه‌ره‌ک�ه‌ى و پیشه‌نگه‌ ئیتر‬ ‫وا ب �ه‌ده‌وروب �ه‌ر نیشان بدرێت یه‌کگرتوو له‌چى بترسین و له‌چى سڵ بکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند بڵه‌و کێشه‌ و قه‌یرانى بۆ دروست‬ ‫چه‌تر‪ :‬ب��ه‌اڵم هه‌ندێک که‌سى وه‌ک‬ ‫ب��ووه‌ له‌کاتێکدا وان��ی�ه‌‪ ،‬ب��ۆی�ه‌ تائێستا مه‌ولود باوه‌ مراد و ئه‌بوبه‌کر عه‌لى و‬

‫کوردستاندا هه‌بووه‌‪ ،‬ئێستاش کوردستان‬ ‫به‌ڕووى هه‌موو حزبێک و ڕێکخراوێکدا‬ ‫کراوه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و فشارو سانسۆرانه‌ى جاران‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ل �ه‌ن��اوچ �ه‌و شوێنێک بوونێکى‬ ‫ڕێژه‌ى هه‌بووبێت ئێستا به‌ره‌و نه‌مان چووه‌‪.‬‬

‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬ئایا ئ �ه‌و زی��ان��ان�ه‌ى ل�ه‌م��اوه‌ی‬ ‫ڕاب�����ردوو ب���ه‌ر ی �ه‌ک��گ��رت��ووى ئیسالمى‬ ‫که‌وتوون پێت وانیه‌ ئه‌م بێده‌نگیه‌ى‬ ‫یه‌کگرتوو هۆکاربێت‪ ،‬یاخود یه‌کگرتوو‬ ‫هه‌ربه‌م فۆڕمه‌ درێ��ژه‌ به‌کارى سیاسى‬ ‫ده‌ده‌ن؟‬

‫ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ به‌رنامه‌ و سیاسه‌ت‬‫و ستراتیژمان ڕوون و ئ��اش��ک��را ب��ووه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ک��ات��ێ��ک��دا زۆرب�����ه‌ى ح���زب���ه‌ک���ان ل �ه‌م‬ ‫ه�ه‌رێ��م�ه‌دا پشتیان ب���ه‌زۆرى جبه‌خانه‌ و‬ ‫ب �ه‌م دوای��ی��ان�ه‌ش ه��ادى عه‌لى به‌باڵى سه‌ربازى و چه‌ک به‌ستبوو‪ ،‬ئێمه‌ تاک ‌ه‬ ‫حزبێک ب��ووی��ن ک�ه‌خ��ۆم��ان ڕاگ�ه‌ی��ان��دو‬ ‫ڕیفۆرم له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێن؟‬ ‫ ئ��ه‌وه‌ ڕاستیه‌که‌ ک�ه‌ یه‌کگرتووى وتمان پشت به‌خواو عه‌داله‌تى بابه‌ته‌که‌مان‬‫ئ��ی��س�لام��ى ک��وردس��ت��ان ح��زب��ێ��ک�ه‌ ک��ارى وهیواى ژیانى مه‌ده‌نى و ئاشتى ده‌به‌ستین‬ ‫س��ه‌ره‌ک��ى و ب��ن �ه‌ڕه‌ت��ى وات���ه‌ ڕی��ف��ۆرم �ه‌‪ ،‬و‪ ،‬ه�ه‌رده‌م کارمان بۆ به‌مه‌ده‌نى کردنى‬ ‫ئیتر ئاساییه‌ هه‌ریه‌کێک له‌سه‌رکرده‌ و خه‌ڵکى و وازهێنان له‌توندوتیژى کردووه‌‬ ‫ئه‌ندامه‌کانى به‌ڕیفۆرمخواز بناسرێن و هه‌وڵه‌کانیشمان به‌رهه‌مى باشبوو ئێستا‬ ‫له‌قه‌ڵم بدرێن‪ ،‬به‌اڵم نه‌ک به‌و مه‌به‌سته‌ى ئاراسته‌ى هه‌رێم ب�ه‌ره‌و دروش��م و ئامانج‬ ‫هه‌ندێک له‌ڕاگه‌یاندنه‌کان و الیه‌نه‌کان و داواکانى ئێمه‌ ڕۆیشتووه‌‪ ،‬که‌واته‌ ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌م سیاسه‌ت و به‌رنامه‌ى کاره‌مان به‌هۆى‬ ‫ده‌یانه‌وێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬پێت وایه‌ له‌ڕووى کارکردنه‌و ‌ه کاریگه‌رى کاره‌ساتێک یان ڕووداوێکه‌وه‌‬ ‫له‌کام ناوچه‌ى هه‌رێم یه‌کگرتوو فشارى ن���ه‌ب���ووه‌‪ ،‬ت���اه���ه‌روا ب�ه‌ئ��اس��ان��ى بیگۆڕی‬ ‫له‌سه‌ربێت‪ ،‬یاخود باس له‌وه‌ ده‌کرێت به‌تایبه‌تى ک�ه‌ واق��ی��ع و ڕووداوه‌ک����ان و‬ ‫زه‌مینه‌ى ئ���ازادى له‌سنوره‌کانى پارتى گۆڕانکاریه‌کان سه‌المه‌تى وگونجاوى‬ ‫ک�ه‌م��ت��ره‌ ل �ه‌چ��او س��ن��وره‌ک��ان��ى یه‌کێتى و پ��ێ��وی��س��ت��ى س��ی��اس��ه‌ت و ب��ه‌رن��ام��ه‌ى‬ ‫یه‌کگرتووی بۆ هه‌رێمه‌که‌مان سه‌لماند‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌تى بۆ یه‌کگرتووى ئیسالمى؟‬ ‫ سوپاس بۆ خوا هه‌رێم خه‌ریکه‌ له‌و بار‌ه ئیتر نازنم جه‌نابت ده‌ته‌وێت بڵێیت چى و‬‫نائاساییه‌ ڕزگارى ده‌بێت که‌ دابه‌شکرابوو کام سیاسه‌ته‌ى ئێمه‌ هه‌ڵه‌یه‌ تاپێویستى‬ ‫بۆ دوو ده‌ڤه‌رو دوو حزبى قۆرخکارى حزبى‪ ،‬ب �ه‌گ��ۆڕان بێت‪ ،‬باشه‌ ک �ه‌ى یه‌کگرتوو‬ ‫له‌ڕووى وتنه‌وه‌ ئه‌وه‌ ڕاستیه‌که‌ له‌هه‌موو بێ ده‌نگ بووه‌ تا ئێستا پێویست بکات‬ ‫قۆناغه‌ هه‌ستیاره‌کانى هه‌رێم وبه‌تایبه‌تیش بێته‌ ده‌نگ هه‌موو حزب ڕێکخراوه‌کان‬ ‫له‌ڕۆژگاره‌کانى شه‌ڕى ناوخۆدا‪ ،‬به‌هۆى ش��اه��ی��دن وج���ه‌م���اوه‌ری���ش ده‌زان���ێ���ت ئێم ‌ه‬ ‫مامه‌ڵه‌ و سیاسه‌تى واقیعى و هاوسه‌نگى له‌هه‌رقۆناغ و کاتێکدا پێویست بووبێت‬ ‫دڵسۆزانه‌ى یه‌کگرتوو له‌هه‌رێمدا‪ ،‬هه‌موو ده‌ن��گ و قسه‌ و هه‌ڵوێستمان ه�ه‌ب��ووه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڤ �ه‌رو سنوره‌کان به‌ڕوومانداکراوه‌بووه‌‪ ،‬ل �ه‌ک��ات��ێ��ک��دا ب��ودج��ه‌ ل �ه‌خ��ول��ى دووه‌م����ى‬ ‫له‌زاخۆ و کفرى پێنجوێن و سه‌رتاسه‌رى په‌رله‌ماندا به‌ڕێ کرا کێبوون ئه‌و هێز و‬

‫الیه‌نانه‌ی ناڕه‌زاییان ده‌رده‌ب��ڕی و له‌سه‌ر‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌کان قسه‌یان ده‌کرد و بایکۆتی‬ ‫ک��ۆب��ون��ه‌وه‌ک��ان��ی ل��ی��ژن �ه‌ی دارای�����ی و‬ ‫په‌رله‌مانیان له‌به‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ ده‌کرد جگ ‌ه‬ ‫له‌ په‌رله‌مانتاری یه‌کگرتوو‪ ،‬به‌هه‌مانشێو‌ه‬ ‫ئێستاش یه‌کگرتوو یه‌کێکه‌ له‌الیه‌نه‌ کارا‬ ‫و کاریگه‌ره‌کانی به‌ره‌ی ئۆپۆزسیۆن ل ‌ه‬ ‫هه‌رێمدا‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ل �ه‌م��اوه‌ی راب����ردوودا گرژیه‌ک‬ ‫هه‌بوو له‌ نێوان یه‌کگرتووی ئیسالمی‬ ‫و ح��ک��وم �ه‌ت��ی ت��ورک��ی��ا ب����ه‌اڵم ئێستا‬ ‫پ��ه‌ی��وه‌ن��دی��ه‌ک��ان��ت��ان ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک��ی‬ ‫دۆس��ت��ای��ه‌ت��ی ده‌ب��ی��ن��رێ��ت ئ��ای��ا ئ �ه‌م‬ ‫دۆستایه‌تیه‌ له‌سه‌ر چی بنه‌مایه‌ک بنیات‬ ‫نراوه‌؟‬

‫ ی�����ه‌ک�����گ�����رت�����وووی ئ���ی���س�ل�ام���ی‬‫په‌یوه‌ندیه‌کانی له‌گه‌ڵ هێز و الیه‌نه‌کان‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای رێزلێکنان دامه‌زراندووه‌‪،‬‬ ‫ه��ه‌م��وو پ �ه‌ی��وه‌ن��دی �ه‌ک��ان��ی��ش��ی خستۆت ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ نه‌ته‌وه‌یی و نیشتیمانیه‌کانیه‌و‌ه‬ ‫و ل���ه‌م روان���گ���ه‌ی���ه‌وه‌ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی �ه‌ک��ان��ی‬ ‫یه‌کگرتوو ل�ه‌گ�ه‌ڵ تورکیا ه���ه‌رده‌م ل ‌ه‬ ‫خ��زم�ه‌ت��ی ه�ه‌رێ��م�ه‌ک�ه‌م��ان��دا ب���ووه‌ و ئه‌م‬ ‫سیاسه‌ت و به‌رنامه‌ی یه‌کگرتوو به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫پرۆفایل‬ ‫هیوا میرزا سابیر‬ ‫(‪ )1966‬ل ‌ه پێنجوێن‬ ‫له‌دایکبووه‌‪.‬‬ ‫به‌کالۆریۆسی ل ‌ه زانستی فیزیا‬ ‫زانکۆی موسڵ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی پێشوی په‌رله‌مانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان بووه‌‪.‬‬ ‫سکرتێری پێشوی مه‌کته‌بی‬ ‫سیاسی یه‌کگرتوو‌ه بووه‌‪.‬‬ ‫ئێستا ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی‬ ‫یه‌کگرتووه‪.‬‬

‫ناوگۆڕین ده‌بێته‌ مۆدێل‬

‫کچێک‪ :‬هاوڕێکانم گاڵته‌یان به‌ناوه‌که‌م ده‌کرد ناچار گۆڕیم!‬

‫ن��اوم ئامین ب��وو»‪ .‬ده‌رب��اره‌ى رۆڵ��ى ناو‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ک�ه‌س��ێ��ت��ى م���رۆڤ وت���ی «ن��او‬ ‫کاریگه‌رى زۆره‌و ئه‌گه‌ر ناوێکى خۆشت‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫هه‌بێ‪ ،‬ئه‌وا هه‌ست به‌ئاسوده‌یى ده‌که‌یت‪.‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬ ‫داواکاریشم دایکان و باوکان واز له‌ناوى‬ ‫بێگانه‌ یاخود ناوى کۆن بهێنن‪ ،‬ناوی‬ ‫سه‌رده‌میانه‌ له‌منداڵه‌کانیان بنێن»‪.‬‬ ‫ده‌ش���ن���ێ‪ ،‬ت���ه‌م���ه‌ن (‪ )19‬س���اڵ ک ‌ه‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا ن��اوى (ن �ه‌زی��ره‌) ب��ووه‌‪ ،‬وتی‬ ‫ئا‪ /‬شوان حه‌سه‌ن‬ ‫«ئ �ه‌م��س��اڵ ب �ه‌ن��ی��ازم ب��چ��م�ه‌ زان��ک��ۆ و‬ ‫نه‌بوونى ده‌س �ه‌اڵت��ى م��رۆڤ له‌کاتى ده‌م �ه‌وێ به‌ناوێکى نوێوه‌ ب��ڕۆم بۆ ئه‌و‬ ‫ده‌س��ت��ن��ی��ش��ان��ک��ردن��ى ن��اون��ان��ى خ��ۆی��دا‪ ،‬ناوه‌نده‌ زانستییه‌‪ ،‬حه‌زم له‌ناوه‌ کۆنه‌که‌ى‬ ‫زۆرج��ار بووه‌ته‌ مایه‌ى نیگه‌رانى خودى خ��ۆم ن �ه‌ب��وو‪ ،‬زۆرج��اری��ش به‌هاوڕێکانم‬ ‫ئ �ه‌و م��رۆڤ�ه‌ ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ن��اوه‌ک �ه‌ى خ��ۆى‪ ،‬ده‌وت به‌ده‌شنێ ناوم ببه‌ن و ناوى خۆمم‬ ‫یاخود ه�ه‌وڵ��ی��داوه‌ به‌شێوه‌یه‌کى ره‌سمى گۆڕیوه‌‪ .‬تا دواج��ار به‌ره‌سمى هاتم بۆ‬ ‫ن��اوه‌ک�ه‌ى بگۆڕێت بۆ ئ�ه‌و ن��اوه‌ى خۆى مامه‌ڵه‌کردن و ناوه‌که‌ى خۆمم گۆڕى»‪.‬‬ ‫ن���اوب���راو پ��اش��ان ب�ه‌پ��ێ��ک�ه‌ن��ی��ن�ه‌وه‌ وت��ی‬ ‫حه‌زى لێده‌کات‪.‬‬ ‫رۆژان���ه‌ چه‌ندین ه��اواڵت��ى سه‌رقاڵى «هه‌ندێکجاریش هاوڕێکانم بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫گۆڕینى ن��اوى خۆیانن له‌عه‌ره‌بییه‌و‌ه ت���وڕه‌م ب��ک�ه‌ن ه �ه‌ر پێم ده‌ڵ��ێ��ن ن �ه‌زی��ره‌!‪.‬‬ ‫ب��ۆ ک����وردى و ب �ه‌پ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌وه‌‪ ،‬ی��اخ��ود کێشه‌شم له‌گه‌ڵ ناوه‌ تازه‌که‌مدا ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ناوێکى ک��ۆن �ه‌وه‌ ب��ۆ ن��اوێ��ک��ى ن��وێ‪ ،‬که‌ به‌شێک له‌و که‌سانه‌ى پێشتر منیان‬ ‫به‌اڵم ئایا هۆکارى ناوگۆڕین چییه‌ و ن��اس��ی��وه‌‪ ،‬ه �ه‌ر ب �ه‌ن��اوه‌ ک��ۆن�ه‌ک�ه‌م بانگم‬ ‫چ کاریگه‌رییه‌کیشى له‌سه‌ر گۆڕینى ده‌که‌ن»‪.‬‬ ‫شه‌فیقه‌ ک�ه‌ خوشکى ده‌ش��ن��ێ ب��وو‪،‬‬ ‫بیرکردنه‌وه‌و که‌سێتى ئه‌و مرۆڤه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ئ�ه‌وه‌ پرسیارێکه‌ و وه‌اڵم�ه‌ک�ه‌ى بۆ ئه‌م سه‌رقاڵى مامه‌ڵه‌ى گۆڕینى ناوه‌که‌ى‬ ‫ب��وو‪ ،‬وت��ی «ل �ه‌گ �ه‌ڵ ده‌شنێى خوشکم‬ ‫به‌دواداچوونه‌ جێده‌هێڵین‪.‬‬ ‫پ���ێ���ک���ه‌وه‌ ب���ڕی���ارى ن����او گ��ۆڕی��ن��م��ان��دا‬ ‫ب �ه‌وم �ه‌رج �ه‌ى ن��اوه‌ک��ان��م��ان ل�ه‌ی�ه‌ک��ت��ره‌و‌ه‬ ‫کچان ناوه‌کانیان ده‌گۆڕن‬ ‫ن��اس��ک ع���ه‌ب���دواڵ‪ ،‬ژن��ێ��ک��ى ت �ه‌م �ه‌ن نزیک بێت‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارمدا که‌ ناوى‬ ‫(‪ )26‬س���اڵ���ه‌ و م������اوه‌ى (‪ )5‬س��اڵ � ‌ه خ��ۆم بنێم پ��اڤ��ێ‪ ،‬زۆرج���ار هاوڕێکانم‬ ‫ژیانى هاوسه‌رێتى پێکه‌وه‌ناوه‌‪ ،‬له‌باره‌ى گاڵته‌یان ب �ه‌ن��اوه‌ک �ه‌م ده‌ک���رد و ناچار‬ ‫ناوگۆڕینه‌که‌یه‌وه‌ وتی «هیچ ده‌سه‌اڵتم گ��ۆڕی��م‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ ب���ه‌ت���ه‌واوه‌ت���ى ل �ه‌ن��او‌ه‬ ‫له‌دانانى ناوه‌که‌مدا نه‌بووه‌‪ ،‬هیچ حه‌زم کۆنه‌که‌م جاڕس ببووم»‪.‬‬ ‫کوڕانیش له‌ناوه‌کانیان ناڕازین‬ ‫ل��ه‌ن��اوه‌ ک��ۆن �ه‌ک �ه‌م ن �ه‌ب��وو ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى‬ ‫مۆفه‌ق عه‌لى یه‌کێک له‌و گه‌نجانه‌ی ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بى بوو و ناویشم ئامین بوو‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫بڕیارم دا بیگۆڕم بۆ ناسک‪ ،‬چونکه‌ و ت�ه‌م�ه‌ن��ى (‪ )27‬س��اڵ�ه‌ وت��ی «ح��ه‌زم‬ ‫له‌منداڵییه‌وه‌ ه�ه‌ر له‌خێزانه‌که‌مدا به‌و ل��ه‌ن��اوه‌ک��ه‌م ن��ی��ی�ه‌ چ��ون��ک�ه‌ ع�ه‌ره‌ب��ی��ی�ه‌‪،‬‬ ‫ناوه‌وه‌ بانگیان کردووم‪ ،‬به‌اڵم له‌قوتابخان ‌ه ن��ازان��م دای���ک و ب��اوک��م ب��ۆچ��ى ن��اوی‬ ‫کوردیان لێ نه‌ناوم؟ یاخود ناوه‌که‌یان‬

‫‪6‬‬

‫بکردایه‌ به‌کوردى و له‌سه‌ر ناسنامه‌که‌م‬ ‫بیانوسیایه‌ (س���ه‌رک���ه‌وت)‪ .‬ب �ه‌داخ �ه‌و‌ه‬ ‫ه��ۆک��ارى ئ��ای��ی��ن��ى ک��اری��گ �ه‌رى خ��راپ��ى‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ن��اون��ان��ى منداڵه‌کانمان هه‌بوو‌ه‬ ‫تا ناوى عه‌ره‌بیان لێ بنێین»‪ .‬ناوبراو‬ ‫به‌ناڕه‌زاییه‌وه‌ ئاماژه‌شى بۆ ئ �ه‌وه‌ کرد‬ ‫«ئه‌گه‌ر دایک و باوک له‌و بڕوایه‌دابن‬ ‫ناوى عه‌ره‌بى وا له‌منداڵ ده‌کات زیاتر‬ ‫خ��واپ �ه‌رس��ت ب���ێ‪ ،‬ئ���ه‌وا زۆر ب�ه‌ه�ه‌ڵ�ه‌دا‬ ‫چ��وون‪ ،‬چونکه‌ ده‌ی��ان که‌س هه‌ن ناوى‬ ‫پ��ی��رۆزى خوداوه‌ندیشیان لێنراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا له‌زیندانه‌کاندان!»‪.‬‬ ‫مۆفه‌ق هه‌رچه‌نده‌ له‌ناوه‌که‌ى خۆى‬ ‫ن��اڕازی��ی �ه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ه���ه‌روه‌ک خ��ۆى وتی‬ ‫«حه‌ز به‌گۆڕینى ناوه‌که‌ى خۆم ده‌که‌م‪،‬‬ ‫ک��ێ��ش�ه‌ک�ه‌م ئ��ه‌وه‌ی��ه‌ چ���ۆن ئ���ه‌و ه�ه‌م��وو‬ ‫ناسیاوه‌ ئاگادار بکه‌مه‌وه‌ تا بزانن ناوى‬ ‫خ��ۆم گ��ۆڕی��وه‌؟ قۆناغه‌کانى خوێندنم‬ ‫ت���ه‌واو ک����ردووه‌‪ ،‬ک��ات��ێ��ک ن��وس��راوێ��ک‬ ‫بۆ شوێنێکى ره‌سمى بکه‌م چۆن تێیان‬ ‫بگه‌یه‌نم هه‌مان ئ�ه‌و مۆفه‌قه‌م که‌ ل ‌ه‬ ‫ق��وت��اب��خ��ان �ه‌ک��ان��دا ن���اوم ت���ۆم���ارک���راوه‌و‬ ‫خوێندنم تیادا ته‌واو کردووه‌؟»‪.‬‬ ‫ره‌ه �ه‌ن��د ع��وم �ه‌ر‪ ،‬گه‌نجێکى ته‌مه‌ن‬ ‫(‪ )22‬س���اڵ ب����وو‪ ،‬وت���ی «ن���اوه‌ک���ه‌ى‬ ‫خ��ۆم ل�ه‌ب��ن�ه‌ڕه‌ت��دا (س �ه‌ع��دی)ی �ه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم‬ ‫گۆڕیومه‌ بۆ ره‌هه‌ند و هاوڕێکانیشم ب ‌ه‬ ‫حه‌مه‌ره‌هه‌ند بانگم ده‌ک �ه‌ن»‪ .‬ده‌رب��اره‌ى‬ ‫ناوه‌ تازه‌که‌شى وتی «زۆر حه‌زم له‌ناوى‬ ‫ره‌ه���ه‌ن���ده‌ چ��ون��ک�ه‌ ن��اوێ��ک��ى م��ۆدێ��رن �ه‌و‬ ‫گوزارشت له‌ ره‌وتێکى فکریى ناسراوى‬ ‫ک��وردى ده‌ک��ات‪ .‬داواکاریشم له‌دایکان‬ ‫و باوکان له‌ناوى بێگانه‌ دووربکه‌ونه‌وه‌‪،‬‬ ‫بنۆڕنه‌ ئاینده‌ که‌ سه‌رده‌مێک دێته‌پێش‬ ‫ناوى بێگانه‌ به‌ عه‌یب داده‌ندرێت»‪.‬‬ ‫کاریگه‌رى له‌سه‌ر که‌سێتى هه‌یه‌‬ ‫کۆمه‌ڵناس ئاودێر عومه‌ر سه‌باره‌ت‬ ‫به‌کاریگه‌رى ناو له‌سه‌ر که‌سێتى وتی‬ ‫«م����رۆڤ ه���ه‌وڵ ده‌دات ه �ه‌ن��دێ ل�ه‌و‬

‫سیفاتانه‌ به‌رجه‌سته‌ بکات ک�ه‌ پێوه‌ى‬ ‫لکێنراوه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ ئه‌و که‌سانه‌ى ناویان‬ ‫(دڵشاد‪ ،‬شادمان‪ ،‬دڵخۆش‪ ،‬کامه‌ران‪)...‬‬ ‫بێت زیاتر حه‌ز به‌ به‌دیهێنانى سیفاته‌کانى‬ ‫ناوه‌کانیان ده‌ک �ه‌ن به‌ ب���ه‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫که‌سانێک که‌ ناویان (غه‌مبار‪ ،‬په‌شێو‪،‬‬ ‫غه‌مگین‪ )...‬بێت‪ ..‬واته‌ ناو یه‌کێک ‌ه‬ ‫ل�ه‌پ��ێ��ک��ه��ێ��ن�ه‌ره‌ک��ان��ى ک�ه‌س��ێ��ت��ى م��رۆڤ‬ ‫له‌ماوه‌ى ژیانیدا‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ مرۆڤى‬ ‫رۆژه���ه‌اڵت���ى ه��ێ��ن��ده‌ى ح �ه‌ز به‌گۆڕینى‬ ‫رووک���ه‌ش ده‌ک���ه‌ن ب�ه‌ه�ه‌م��ان ئ �ه‌ن��دازه‌ش‬ ‫ناواخنى خۆیان ناگۆڕن»‪.‬‬ ‫ئه‌م کۆمه‌ڵناسه‌ ئاماژه‌ به‌هۆکاره‌کانى‬ ‫پشت ناونانى مرۆڤ له‌ناو کۆمه‌ڵگاى‬

‫ک��وردی��دا ده‌ک���ات و ده‌ڵ��ێ��ت «ه��ۆک��ارى‬ ‫ئایینى و ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ى ک��اری��گ�ه‌ری��ى‬ ‫زۆریان له‌سه‌ر ناونان له‌ناو کۆمه‌ڵگاى‬ ‫ک��وردی��دا ه �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ت��ا ن��اوه‌راس��ت��ى‬ ‫س�ه‌ده‌ى راب��ردووش زۆرینه‌ى ناوه‌کانمان‬ ‫له‌ژێر کاریگه‌رى ئیسالمدا ناوى عه‌ره‌بى‬ ‫ب����وون‪ ،‬ب����ه‌اڵم ل���ه‌م���اوه‌ى چ �ه‌ن��د ده‌ی���ه‌ى‬ ‫راب��ردوودا که‌ هه‌ستى ناته‌وایه‌تى له‌ناو‬ ‫کۆمه‌ڵگاى کوردى گه‌شه‌ى کرد‪ ،‬ناوى‬ ‫کوردى به‌تایبه‌ت له‌شاره‌کاندا رێژه‌که‌ى‬ ‫به‌رز بۆوه»‪.‬‬ ‫م���ه‌ال ع �ه‌ب��دول��ک �ه‌ری��م ک��ه‌ ه�ه‌ڵ��گ��رى‬ ‫ب����ڕوان����ام����ه‌ى م����اس����ت����ه‌ره‌ ل���ه‌زان���س���ت��� ‌ه‬ ‫ش�ه‌رع��ی��ی�ه‌ک��ان و وت��ارب��ێ��ژى م��زگ�ه‌وت��ى‬

‫که‌نده‌سوره‌یه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ڕۆڵى ئایین‬ ‫له‌سه‌ر ناونانى م��رۆڤ وت��ی «به‌هۆى‬ ‫موسڵمانبوونى ک���ورده‌وه‌‪ ،‬ن��اوى ئایینى‬ ‫ل���ه‌ن���او ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اى ک���وردی���دا زۆره‌‪،‬‬ ‫ه �ه‌ن��دێ��ک ن��اون��ان��ى ئ��ای��ی��ن��ی��ان�ه‌ ح���ه‌زو‬ ‫ئاره‌زووى دایک و باوکه‌ تا منداڵه‌کانیان‬ ‫ل �ه‌ژێ��ر ک��اری��گ �ه‌رى ن��اوه‌ک �ه‌ی��ان��دا ببن ‌ه‬ ‫موسڵمانێکى راسته‌قینه‌»‪.‬‬ ‫س���ه‌ب���اره‌ت ب���ه‌ڕێ���ژه‌ى ن��اوگ��ۆڕی��ن��ی��ش‬ ‫له‌سنورى پارێزگاى سلێمانى‪ ،‬په‌یوه‌ندیمان‬ ‫به‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ره‌گه‌زنامه‌ و بارى‬ ‫شارستانێتى سلێمانییه‌وه‌ ک��رد‪ ،‬ب�ه‌اڵم‬ ‫هیچ جۆره‌ ئامارێکى وردیان له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌ستدا نه‌بوو‪.‬‬

‫که‌رکوک له‌الیه‌ن به‌غدادیشه‌وه‌ پشتگوێ ده‌خرێت‬

‫ژماره‌ى ئۆتۆمبێل له‌زیادبووندایه‌‪ ...‬پۆلیسى هاتوچۆ له‌که‌مبووندای ‌ه‬ ‫ئا‪ /‬هاوڕێ خالید‬ ‫ش����ارى ک���ه‌رک���وک وه‌ک س �ه‌رج �ه‌م‬ ‫شاره‌کانی ترى کوردستان تیایدا رێژه‌ى‬ ‫ئۆتۆمبێل زیادی ک��ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى‬ ‫ج��ێ��گ �ه‌ى س �ه‌رن��ج �ه‌ ژم�����اره‌ى پۆلیسی‬ ‫هاتوچۆ به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ فراوانی شار‬ ‫و شه‌قامه‌کان و ژماره‌ى ئۆتۆمبێل زۆر‬ ‫که‌متره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بووه‌ته‌ جێگه‌ى گله‌یی‬ ‫الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌کان و خه‌ڵکی شاره‌ک ‌ه‬ ‫به‌گشتی‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسی هاتوچۆی‬ ‫که‌رکوکیش رایده‌گه‌یه‌نێت له‌سه‌رجه‌م‬ ‫پ��ارێ��زگ��اى ک �ه‌رک��وک ت�ه‌ن��ه��ا (‪)328‬‬ ‫پ��ۆل��ی��س��ی ه��ات��وچ��ۆ ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬تائێستاش‬ ‫نزیکه‌ى (‪ )1500‬ن��اوم��ان به‌مه‌به‌ستی‬ ‫دامه‌زراندن بۆ به‌غدا ناردووه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫وه‌اڵمێک نه‌دراوینه‌وه‌‪.‬‬

‫زۆرج���ار پۆلیسه‌کان له‌گیانی خۆیان ک��ێ��ش�ه‌ ده‌ب���ی���ن ل���ه‌الی���ه‌ن ش��ۆف��ێ��ران �ه‌وه‌‪ ،‬ب��ک �ه‌ی��ن‪ .‬س�ه‌رپ��ێ��چ��ی�ه‌ک��ی زۆر ل �ه‌الی �ه‌ن راگ��رت‪ ،‬وتی من به‌رپرسم و جنێویشی‬ ‫ده‌ترسن و شۆفێره‌ سه‌رپێچیکاره‌کانیش ب��ۆ نمونه‌ ه �ه‌ر وه‌سڵێکی غ �ه‌رام �ه‌ بۆ هه‌ندێ له‌ به‌رپرسانی شاره‌که‌ ئه‌نجام به‌هه‌موو پۆلیسه‌کانی هاتوچۆ داو بۆی‬ ‫هه‌ریه‌که‌یان مافیایه‌کن و کوڕ و خزمی شۆفێرێک بکه‌ین‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت شه‌ڕیشی ده‌درێ����ت‪ ،‬ب���ه‌ئ���اره‌زووی خ��ۆی��ان مۆبایل ده‌رچ��وو»‪ .‬ئه‌و مالزمه‌ کێشه‌یه‌کیترى‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ��دا ب��ک �ه‌ی��ن»‪ .‬وت��ی��ش��ی «ئ���ه‌وه‌ى به‌کارده‌هێنن و چه‌ندین شتی نابه‌جێی ب���اس ک���رد و وت���ی «ب���ه‌ه���ۆی که‌می‬ ‫به‌رپرسه‌کانن»‪.‬‬ ‫غه‌رامه‌و شه‌ڕ پێکه‌وه‌ ده‌که‌ین‬ ‫نیگه‌رانمان ده‌کات ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێکجار تر ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬کاتێک پێیانده‌ڵێین حساب ژم����اره‌ى پۆلیسی ه��ات��وچ��ۆوه‌ ن��ات��وان��ن‬ ‫مالزمێکی یه‌که‌ی پۆلیسی هاتوچۆ ئێمه‌ ک�ه‌س��ێ��ک ل �ه‌ک��ات��ی سه‌رپێچیدا بۆ یاسا ناکه‌ن‪ ،‬ده‌ڵێن ئه‌و یاسایانه‌ ئێم ‌ه وه‌ک پێویست کۆنتڕۆڵی شه‌قامه‌کان‬ ‫بکه‌ن»‪.‬‬ ‫ک �ه‌ ن�ه‌ی��وی��س��ت ن���اوى ئ��اش��ک��را بکرێت‪ ،‬ده‌س��ت��گ��ی��ر ده‌ک���ه‌ی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل��ه‌س��ه‌رووى ناگرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫م����ف����ه‌وه‌ز غ���ه‌س���ان ع��ه‌ب��دول��م��ه‌ن��اف‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و م�ل�ازم���ه‌ی ی���ه‌ک���ه‌ى پ��ۆل��ی��س��ی‬ ‫ب��ۆ (چ���ه‌ت���ر) وت���ی «ب���ه‌ه���ۆی ک�ه‌م��ی ئێمه‌وه‌ ئازاد ده‌کرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ ده‌بێته‌مایه‌ى‬ ‫ژم����اره‌ى پۆلیسی ه��ات��وچ��ۆوه‌ رۆژان��� ‌ه ک �ه‌م��ب��وون �ه‌وه‌ى گڕوتینی ک��اره‌ک�ه‌م��ان ه���ات���وچ���ۆ روون���ی���ش���ی���ک���رده‌وه‌ «چ �ه‌ن��د به‌رپرسی ده‌ورییه‌ى پۆلیسی فریاکه‌وتنی‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ش �ه‌ق��ام �ه‌ک��ان ت��ووش��ی چه‌ندین و چ��اوپ��ۆش��ی ل�ه‌ه�ه‌ن��دێ��ک سه‌رپێچی رۆژێ����ک ل �ه‌م �ه‌وب �ه‌ر ئۆتۆمبێلێکمان ک���ه‌رک���وک‪ ،‬ب �ه‌ه �ه‌م��ان��ش��ێ��وه‌ ل���ه‌ب���اره‌ى‬

‫ته‌نها (‪ )328‬پۆلیسی هاتوچۆ هه‌یه‬

‫شۆفێری به‌پێى ئاره‌زوو!‬

‫ده‌رب���اره‌ى کێشه‌کانى هاتوچۆ قاسم‬ ‫مه‌جیدی شۆفێر وتی «سه‌رپێچییه‌کی‬ ‫زۆر ل���ه‌الی���ه‌ن ش��ۆف��ێ��ره‌ک��ان �ه‌وه‌ ئ�ه‌ن��ج��ام‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ى که‌س له‌ لێپێچینه‌وه‌ى‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆ بترسێت و به‌ئاره‌زووى‬ ‫خ���ۆی���ان ش���ۆف���ێ���ری ده‌ک�������ه‌ن‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫وای���ک���ردووه‌ رووداوێ���ک���ی زۆر ل �ه‌ش��ارى‬ ‫که‌رکوک دروست بێت»‪ ،‬ئه‌و شۆفێره‌ى‬ ‫ناو شارى که‌رکوک نه‌بوونی مۆڵه‌تی‬ ‫ش��ۆف��ێ��ری��ی و خ��راپ��ی ش �ه‌ق��ام �ه‌ک��ان و‬ ‫زۆرب����وون����ی ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل ل���ه‌ش���اره‌ک���ه‌دا‬ ‫ب �ه‌ه��ۆک��ارى زۆرب��وون��ی ئ �ه‌و کێشانه‌ی‬ ‫هه‌ژمار کرد‪ ،‬پاشان وتی «تێکڕاى ئه‌م‬ ‫هۆکارانه‌ کارێکی وایکردووه‌ رۆژبه‌ڕۆژ‬ ‫کێشه‌کانی پۆلیسی هاتوچۆ و هه‌ندێک‬ ‫له‌شۆفێرانیش زیاتر ببێت»‪.‬‬ ‫س �ه‌ردار عیرفان شۆفێرێکی دیکه‌ى‬ ‫شاره‌که‌ ب��وو وت��ی «له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ى بێ‬ ‫یاساییه‌کى زۆر له‌ ش��اره‌ک �ه‌دا هه‌یه‌ و‬ ‫شۆفێران ب �ه‌ئ��اره‌زووى خۆیان ئۆتۆمبێل‬ ‫لێده‌خوڕن‪ ،‬پۆلیسه‌کانى هاتوچۆش وه‌ک‬ ‫پێویست کاره‌کانیان ئه‌نجام ناده‌ن‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫به‌شێک له‌ سه‌رپێچیکاران به‌ناسین و‬ ‫واسیته‌ ئازاد ده‌کرێن‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ى‬

‫ک�ه‌م��ی ژم���اره‌ى پۆلیسی ه��ات��وچ��ۆوه‌‪،‬‬ ‫وت�����ی «ب����ه‌ه����ۆی ک���ه‌م���ی پ��ۆل��ی��س��ی‬ ‫هاتوچۆوه‌ ه��اوک��ارى ب��را پۆلیسه‌کانی‬ ‫ه���ات���وچ���ۆ ده‌ک����ه‌ی����ن‪ ،‬چ��ون��ک �ه‌ ئ����ه‌وان‬ ‫به‌ته‌نها فریاناکه‌ون ک��اره‌ک��ان به‌باشی‬ ‫جێبه‌جێ بکه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌توندوتیژیش‬ ‫ده‌ی��ان��پ��ارێ��زی��ن ک��ات��ێ��ک ک���ه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫شۆفێره‌کاندا کێشه‌یان ده‌بێت»‪.‬‬ ‫ف��اروق محه‌مه‌د پۆلیسى هاتوچۆیه‌‪،‬‬ ‫وتی «ئه‌و ته‌قینه‌وه‌ تیرۆریستیانه‌ى ل ‌ه‬ ‫شارى که‌رکوک ئه‌نجام ده‌درێن‪ ،‬کێشه‌و‬ ‫گرفتیشیان بۆ هاتوچۆ دروست کردووه‌‬ ‫و ت �ه‌ن��ان �ه‌ت ب��ۆ چ �ه‌ن��دی��ن کاتژمێریش‬ ‫ج��وڵ �ه‌ى ه��ات��وچ��ۆ ل�ه‌ش��وێ��ن��ى ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌و‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌که‌ دواده‌که‌وێت»‪.‬‬

‫ته‌قینه‌وه‌ تیرۆریستییه‌کانی که‌رکوک سیسته‌می هاتوچۆ په‌ک ده‌خه‌ن‬

‫عه‌مید ساالر فه‌قێ ئه‌حمه‌د به‌ڕێوه‌به‌رى‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆی که‌رکوک تایبه‌ت‬ ‫بۆ چه‌تر وت��ی «م��اوه‌ى چه‌ند ساڵێک ‌ه‬ ‫ک��ێ��ش �ه‌ى ک���ه‌م���ی ژم������اره‌ى پ��ۆل��ی��س��ی‬ ‫هاتوچۆمان هه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و ژماره‌یه‌ی‬ ‫ئێستا هه‌یه‌‪ ،‬ناتوانن به‌باشی شه‌قامه‌کان‬ ‫کۆنتڕۆڵ بکه‌ن»‪ .‬عه‌مید ساالر وتیشی‬ ‫«چ�ه‌ن��د ساڵێکه‌ ب�ه‌ ب �ه‌رده‌وام��ی داواى‬ ‫دامه‌زراندنمان کردووه‌‪ ،‬تائێستا نزیکه‌ى‬ ‫(‪ )1500‬ناومان بۆ به‌غدا ن��اردووه‌ بۆ‬ ‫مه‌به‌ستی دام��ه‌زران��دن‪ ،‬ب �ه‌اڵم تائێستا‬ ‫هیچیان دان�ه‌م�ه‌زران��دون‪ ،‬بۆیه‌ پێده‌چێ‬ ‫هۆکارى ئه‌و دانه‌مه‌زراندنه‌ بۆ کێشه‌ى‬ ‫س��ی��اس��ی ب��گ��ه‌ڕێ��ت��ه‌وه‌«‪ .‬ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆی که‌رکوک وتیشی‬ ‫«ل���ه‌پ���ارێ���زگ���اى ک���ه‌رک���وک���دا ژم����اره‌ى‬ ‫پۆلیسی هاتوچۆ ده‌گاته‌ ته‌نها (‪)328‬‬ ‫پۆلیس‪ ،‬که‌ ئه‌و ژماره‌یه‌ش به‌ ب�ه‌راورد‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ زۆری ئۆتۆمبێل و گ�ه‌وره‌ی��ی‬ ‫شاره‌که‌دا زۆر که‌مه‌و ناتوانن شه‌قامه‌کان‬ ‫کۆنتڕۆڵ بکه‌ن‪.‬بڕواموایه‌ راگه‌یاندن‬ ‫ناتوانێت چ��اره‌س �ه‌رى کێشه‌کانمان بۆ‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ ب�ه‌ه�ه‌م��وو جۆرێک‬ ‫ب��ێ��ئ��وم��ێ��د ب���ووی���ن ل��ه‌چ��اره‌س��ه‌رک��ردن��ی‬ ‫کێشه‌کانی ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی پۆلیسی‬ ‫هاتوچۆی که‌رکوک»‪.‬‬

‫مادە هۆشبەرەكان عێراق دەتەنێتەوە‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪7‬‬

‫ئا‪ /‬رێبوار عەزیز‬ ‫دوای ئ��ەوەی عێراق یەكێك ب��وو لەو‬ ‫واڵت��ان��ەی كەخاڵی ب��وو لەبەكارهێنان‌و‬ ‫ب���ازرگ���ان���ی���ك���ردن���ی م������اددە س���ڕك���ەر‌و‬ ‫ه��ۆش��ب��ەرەك��ان ل��ەس��ااڵن��ی هەشتاكانی‬ ‫س����ەدەی راب������ردوودا‪ ،‬ئێستا س��ەرب��اری‬ ‫رێ���ژەی م��ەت��رس��ی��داری بەكارهێنەرانی‪،‬‬ ‫بووەتە پردی گواستنەوەی ئەم ماددانە‬ ‫ب��ۆ واڵت��ان��ی رۆژه��ەاڵت��ی ن��اوەڕاس��ت‌ و‬ ‫واڵتانی كەنداو‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی ب��ەڵ��گ��ەن��ام��ە ف��ەرم��ی��ی��ەك��ان��ی‬ ‫رێكخراوەكانی ب���واری ق��ەاڵچ��ۆك��ردن‌ و‬ ‫بەرەنگاربوونەوەی م��اددە هۆشبەرەكان‪،‬‬ ‫بەكارهێنەرانی ئەم ماددانە لەسەرانسەری‬ ‫واڵتدا بەهەزاران كەس دەبێت‪.‬‬ ‫چاالكوانی ب��واری بەرەنگاربوونەوەی‬ ‫ب�ڵ�اوب���وون���ەوەی م�����اددە ه��ۆش��ب��ەرەك��ان‬ ‫لەعێراق ئەكرەم خوزاعی بەئاژانسەكانی‬

‫ه��ەواڵ��ی رادەگ��ەی��ەن��ێ��ت «ب�ڵاوب��ون��ەوەی‬ ‫م��اددە هۆشبەرەكان لەزۆربەی گەڕەكە‬ ‫ه��ەژارن��ش��ی��ن��ەك��ان��ی ب����ەغ����داد ل��ەس��ەر‬ ‫چ���ارەن���ووس���ی گ��ەن��ج��ان م��ەت��رس��ی��ەك��ی‬ ‫گ��ەورەی�ە‌و ك��ار ل��ەوەدا نەماوە رێكخراوه‌‬ ‫ن��اح��ك��وم��ی��ەك��ان چ���االك���ەك���ان ب��ت��وان��ن‬ ‫ب��ەرەن��گ��اری ب��ب��ن��ەوەو‪ ،‬ل��ەب��ەردەم م��اددە‬ ‫هۆشبەرەكاندا ببنە رێگر»‪.‬‬ ‫لەزانستی رووەكزانیدا‪ ،‬ماددە سڕكەرەكان‬ ‫لەچەندین جۆری جیاوازدا پۆلێن دەكرێن‌و‬ ‫دیارترینیان ماددەكانی هێرۆین‪ ،‬كۆكاین‪،‬‬ ‫كافكاینە‪ ،‬جیاوازی ئەمانەش لەشێوەی‬ ‫سڕكردنی بەكارهێنیەرانیەتی لەالیەن‬ ‫مرۆڤەوە‌و بەشێوەیەك لەئاو و هەوایەكی‬ ‫نیمچە شێداردا گەشە دەكات‪.‬‬ ‫بەپێی راپ��ۆرت��ی ئامارێكی دەستەی‬ ‫نیشتیمانی عێراقی بۆ بەره‌نگاربوونەوەی‬ ‫م��اددە هۆشبەرەكان لەساڵی (‪)2004‬‬ ‫دا نزیكەی حەوت ه��ەزار بەكارهێنەری‬

‫ماددەی هۆشبەر لەعێراقدا هەبووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تاساڵی (‪ )2006‬ئ��ەم رێژیە بۆ (‪)28‬‬ ‫ه��ەزار بەكارهێنەر زی��ادی ك���ردووە‪ ،‬بەو‬ ‫پێیەش لەماوەی تەنها دوو ساڵدا رێژەكە‬ ‫چوار بەرامبەر زیادی كردووە‪.‬‬ ‫ن������وس������راوێ������ك������ی ن���وس���ی���ن���گ���ەی‬ ‫بەره‌نگاربوونەوەی م��اددە هۆشبەرەكانی‬ ‫سەر بەرێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان‬ ‫جەخت ل��ەوە دەك��ات��ەوە كەعێراق لەسەر‬ ‫ئاستی جیهان ‌و واڵت��ان��ی رۆژه��ەاڵت��ی‬ ‫ناویندا بۆتەوە دەروازەی بازرگانیكردن‬ ‫بەماددەی هۆشبەرەكانەوە‪.‬‬ ‫زان��ی��اری ن��او رۆژن��ام��ە لۆكاڵیەكانی‬ ‫عێراق ئەوە دەخەنەڕوو كە «بەمەبەستی‬ ‫بانگەشەكردن ‌و ریكالمكردن بۆ ماددەی‬ ‫هۆشبەرەكان‪ ،‬یەكەم قۆناغی ئەو ماددەیە‬ ‫بەخۆڕایی لەچەند گەرەكێكی شاری‬ ‫ب��ەغ��داد داب��ەش��ك��راوە‪ ،‬ب��ەاڵم لەئێستادا‬ ‫نرخی ی��ەك پ��ارچ��ەی م��اددەك��ە لەنێوان‬

‫(‪ 750‬ــ ‪ )1000‬دیناری عێراقیدایە»‪.‬‬ ‫س�����ت�����ار م�������وب�������ارەك ك����ەخ����اوەن����ی‬ ‫دەرمانخانەیەكە لەشەقامی (المتنبی)‬ ‫شاری بەغداد بۆ رۆژنامەی ئەلزەمانی‬ ‫چ��اپ��ی ع��ێ��راق ب���اس ل����ەوە دەك����ات كە‬ ‫«نرخی پارچەی م��اددەی هۆشبەرەكان‬ ‫لەگۆڕاندایە‪ ،‬بەنموونە نرخی تەنها یەك‬ ‫دەرزی بچوكی ماددەی كۆكایین (‪)30‬‬ ‫هەزار دینارەو نرخی دەرزیەكی گەورەشی‬ ‫(‪ )67‬هەزار دینارە»‪.‬‬ ‫رەج���ەب ئەلموهیمبی كەپزیشكێكی‬ ‫گشتیە لەوبارەیەوە بۆ ئاژانسی ئەسوات‬ ‫ئەلعێراق‪ ،‬دەڵێت «ماددەی حەب بەگرام‬ ‫دەخەمڵێنرێت‌ و بەپێی هاوكێشەیەكی‬ ‫تایبەتی تێكەڵی جگەرە ی��ان نێرگەلە‬ ‫دەكرێت‌ و پێكەوە دەفرۆشرێت»‪ ،‬هەمان‬ ‫پ��زی��ش��ك درێ������ژەی پ���ێ���دەدات ‌و دەڵ��ێ��ت‬ ‫«دەشكرێت لەگەڵ بۆن‌ و هەندێ شتی‬ ‫تردا تێكەڵ بكرێت‌ و بفرۆشرێت»‪.‬‬

‫ئ��ام��ارەك��ان��ی ئ���ەو ب����وارە ن��ای��ش��ارن��ەوە‬ ‫ك���ەس���ەرچ���اوەی دەس��ت��ك��ەوت��ن��ی م���اددە‬ ‫هۆشبەرەكان لەشاری بەغدادی پایتەخت‬ ‫بریتیە ل��ەگ��ەڕەك��ە ه���ەژار نشینەكانی‬ ‫شارەكە یان بازاڕی شەعبی بابو شەرقی‪.‬‬ ‫مامۆستای زمانی عەرەبی لەزانكۆی‬ ‫ب��ەغ��داد دك��ت��ۆر زاه���ر ع��ەل��ی عەلوانی‬ ‫لەدیمانەیەكی رۆژنامەوانیدا كەبۆ هەمان‬ ‫مەبەست ماڵپەری ئەلیكترۆنی ئەلحەیات‬ ‫لەگەڵیدا سازی كردوە ئاماژە بەوە دەكات‬ ‫كەمەترسیی بەكارهێنەرانی زیاتر بوو‬ ‫كاتێك زانرا خوێندكارانی زانكۆ پەنایان بۆ‬ ‫بردووەو پێیانوایە بەكارهێنانی چارەسەری‬ ‫خەمۆكی‌و سەر ئێشەیان دەكات‪.‬‬ ‫عەلوانی وتیشی «ئێران تۆمەتبارە‬ ‫بەوەی سەرچاوەی سەرەكی دابینكردنی‬ ‫ماددە هۆشبەرەكانەوە ئەو واڵتە بەشێوەی‬ ‫ق��اچ��اغ دەی��ن��ێ��رێ��ت ب��ۆع��ێ��راق‌و واڵت��ان��ی‬ ‫كەنداوی عەرەبی»‪.‬‬

‫عەقیدێك لەدیوانی وەزارەتی ناوخۆی‬ ‫حكومەتی عێراقی بەرۆژنامەی (دار‬ ‫ال��س�لام)ی راگ��ەی��ان��د ك��ە «ب��ان��دەك��ان��ی‬ ‫ئ��ەو ب���وارە ل��ەش��اری میسانی ب��اش��ورەوە‬ ‫دەی��گ��وازن��ەوە ب��ۆ ش��ارەك��ان��ی موسەننا‌و‬ ‫ب���ەس���رەو داوت���ری���ش واڵت���ان���ی ك��وەی �ت‌و‬ ‫سعودیە»‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی زان��ی��اری��ە دەس��ت��ك��ەوت��ووەك��ان‪،‬‬ ‫یاساغەكان (قاچاخچیەكان) ئەو ماددانە‬ ‫لەنێو ج�ل‌و بەرگی درواودا دەش��ارن��ەوە‪،‬‬ ‫ه���ەروەك ئ���ەوەش زان����راوە ك��ەب��ەو پێیەی‬ ‫ژن��ان كەمتر دەپشكنرێن‪ ،‬زۆرج��ار لەنێو‬ ‫پشتوێنی ئەو ژنانەی كەدێن بۆ سەردان‬ ‫دەشاردرێنەوە‌و دەكرێت لەیەك پشتوێندا‬ ‫نزیكەی س��ێ كیلۆ م���اددەی هۆشبەر‬ ‫بشاردرێتەوە‪.‬‬ ‫سەرچاوەكان‪:‬‬ ‫رۆژنامەی ئاوێنە‬ ‫رۆژنامەی ئەلحەیاتی لەندەنی‬ ‫رۆژنامەی ئەلزەمان ــ چاپی عێراق‬

‫ئیسرائیل بەدرێژایی (‪ )10‬ساڵ هاوكاری پێشكەش به‌بارزانی كردووە‬ ‫ئا‪ /‬دیار ئه‌سعه‌د‬ ‫بەشی دووەم و کۆتایی‬

‫له‌به‌شی دووه‌مى ئاشکراکردنى په‌یوه‌ندى‬ ‫نێوان کورد‌و ئیسرائیلدا‪ ،‬کۆمه‌ڵێک زانیارى‬ ‫تر ئاشکرا ده‌بێت ک‌ه به‌ئێستاشه‌و‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌رکرده‌کانى کورده‌و‌ه دانى پێدا نانرێت‌و‬ ‫به‌نهێنى م��اوه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئاشکراکردنى‬ ‫نهێنییه‌کانى وه‌ه��ا په‌یوه‌ندییه‌ک له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسانى ده‌زگاى هه‌واڵگرى ئیسرائیلی‌و‬ ‫به‌رپرسانى حکومه‌تى ته‌له‌ئه‌بیبه‌و‌ه (نهێنى)‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ئاخۆ ئه‌م‌ه ده‌بێت‌ه لێدانى مه‌ترسی‬ ‫له‌ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ک��وردى؟ ده‌رکردنى‬ ‫گۆڤارێکى ک���وردى ئیسرائیلی له‌الیه‌ن‬ ‫مێژوونوسانه‌و‌ه چی ده‌گه‌یه‌نێت؟‬ ‫مێژوونوسان ‌و به‌ڵگه‌نامه‌کان له‌ماوه‌ى‬ ‫سااڵنى پێشودا‪ ،‬جه‌خت له‌بوونى په‌یوه‌ندى‬ ‫ئیسرائیل له‌گه‌ڵ سه‌رکرده‌کانى کورد دا‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‌و وه‌ها په‌یوه‌نده‌ییه‌ک بۆ ساڵى‬ ‫(‪ )1931‬ده‌گه‌ڕێننه‌و‌ه ک‌ه هاوکات پێش‬ ‫دام�ه‌زران��دن��ى ده‌وڵ�ه‌ت��ى ئیسرائیل ب��وو‌ه له‌و‬ ‫کاته‌ی روفین شیلوی نوێنه‌ری جوله‌که‌‬ ‫له‌چیاکانى کوردستاندا له‌ژێر په‌رده‌ى کارى‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریدا ژیانى به‌سه‌ر بردووه‌‌و له‌وێ‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌کى ئیسرائیلى ک‌ه به‌نوسه‌رى‬ ‫بابه‌ته‌ک‌ه (محسن زافر)ی راگه‌یاندوو‌ه که‌‬ ‫به‌درێژایى ماوه‌ى (‪ )12‬ساڵ له‌نێوان سااڵنى‬ ‫(‪ )1975-1963‬وه‌ف��دێ��ک��ى راوێ��ژک��ارى‬ ‫ئیسیرائیلى شانبه‌شانى مسته‌فا بارزانى‬ ‫ک��ارى ک���ردوو‌ه به‌شێوه‌یه‌ک هه‌موو سێ‬ ‫مانگ ج��ارێ��ک وه‌ف��ده‌ک �‌ه گ��ۆڕان��ک��ارى‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌ندامه‌کانیدا ه��ات��ووه‌‪ ،‬له‌سه‌رووى‬ ‫ئ���ه‌م وه‌ف����ده‌ش����ه‌و‌ه زۆرج������ار ن��وێ��ن�ه‌رێ��ک��ى‬ ‫ده‌زگاى هه‌واڵگرى ئیسرائیلى (مۆساد) ‌و‬ ‫ئه‌فسه‌رێکى سه‌ربازیى له‌سوپاى ئیسرائیل‬ ‫‌و راوێژکارێکى هونه‌رى تایبه‌ت به‌مۆساد‬ ‫له‌گه‌ڵیدا بوون‪.‬‬ ‫نوسه‌ر‌ه عه‌ره‌به‌ک‌ه له‌نوسینێکیدا جه‌خت‬ ‫ده‌ک���ات���ه‌و‌ه ک �‌ه ب�ه‌ڵ��گ�ه‌ن��ام�ه‌ک��ان ده‌ن��وس��ن‬ ‫«راوێ��ژک��ار‌ه ئیسرائیلییه‌کان هاوکارییان‬ ‫پێشکه‌ش به‌بارزانى ک���ردوه‌و به‌مه‌به‌ستى‬ ‫فێربوون‌و زانینى (هۆکاره‌کانى هه‌ڵگیرسانى‬ ‫شه‌ڕى نوێ)‌و زۆرینه‌ى کاتیش وه‌فدێکى‬ ‫ئیسرائیلى له‌بوارى پزیشکیدا هاوکارى بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنى نه‌خۆشه‌کانیان ک��ردون»‪،‬‬ ‫ه������ه‌روه‌ک ئ�����ه‌وه‌ش ده‌ن��وس��ێ��ت ک���‌ه ئ �ه‌و‬ ‫ئیسرائیلیانه‌ى ک�‌ه ل �ه‌ب��اک��وورى عێراقدا‬ ‫نیشته‌جێ ب��وون هه‌وڵیانده‌دا به‌شێوازێکى‬ ‫کوردییان‌ه خۆیان بنوێنن له‌پۆشینى جل‌و‬ ‫به‌رگه‌کانیاندا»‪.‬‬ ‫نکدیمون ئه‌وه‌ش ناشارێته‌و‌ه ک‌ه (مسته‌فا‬ ‫بارزانى له‌سه‌ر چیاکانى باشورى کوردستان‬ ‫ئاهه‌نگى له‌گه‌ڵ ئیسرائیلیه‌کاندا‪ ،‬به‌بۆنه‌ى‬ ‫چوون‌ه ناوه‌وه‌ى ئیسرائیلییه‌کان بۆ ناو خاکى‬ ‫قودس له‌ساڵى (‪ )1967‬گێڕاو‌ه له‌ده‌ستپێکى‬

‫ئاهه‌نگه‌که‌شدا به‌رانێک سه‌ربڕاو‌ه ک‌ه دوو کوردستان بێئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندیان به‌سه‌کردایه‌تى رووبه‌رووى یه‌ک مه‌ترسی بوونه‌ته‌و‌ه ئه‌ویش ئیسرائیل باسیان له‌دیدارێکى نێوان مه‌سعود‬ ‫بارزانى ‌و ج �ه‌الل تاڵه‌بانى ده‌ک��رد له‌گه‌ڵ‬ ‫په‌ڕۆ به‌ملیه‌و‌ه گرێداو‌ه له‌ره‌نگى (سپى ‌و ک��وردی��ی��ه‌و‌ه ب��پ��چ��ڕێ��ت‪ ،‬تاده‌ستپێکردنى مه‌سه‌له‌ى تیرۆره‌‪.‬‬ ‫دیارترین به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر رێکخستنى ئاریال شارۆنى سه‌رۆک وه‌زیرانى ئه‌وکاته‌ى‬ ‫شین) وه‌ک هێمایه‌ک بۆ ئااڵى ئیسرائیل جه‌نگى ک �ه‌ن��داو ک�‌ه ه��اوک��ارى ‌و بوونى‬ ‫‌و له‌سه‌رى نوسرابوو «پیرۆزبایى له‌ئیسرائیل ئیسرائیل گه‌ڕایه‌و‌ه بۆ باشورى کوردستان ئه‌م پێوه‌ندیه‌ی نێوان تورکیا و ئیسرائیل‪ ،‬ئیسرائیل‪.‬‬ ‫له‌راپۆرتێکى ماڵپه‌رى که‌ناڵى ئاسمانى‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى نهێنى له‌ترسى توڕه‌بوونى تورکیا زنجیر‌ه تۆپبارانه‌کانى فڕۆک‌ه جه‌نگییه‌کانى‬ ‫بکه‌ن به‌بۆنه‌ى داگیرکردنى قودسه‌وه‌» )‪.‬‬ ‫(ئه‌دمۆند گریپ)ی لێکۆڵه‌رى ئه‌مریکى مایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و کات پرۆسیسى ده‌مکوتکردنى ئیسرائیل ب���وو ب��ۆ س���ه‌ر چ��ادرگ�ه‌ک��ان��ى ئ �ه‌ل��ج �ه‌زی��ردا ه��ات��وو‌ه «ت��اق��م�‌ه سیخوڕیه‌‬ ‫له‌کتێبى (القظی‌ه الکردی‌ه فی العراق) ک����ورده‌ک����ان ل���ه‌الی���ه‌ن (س������ه‌دام حسێن) پارتى کرێکارانى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬سه‌ربارى ئیسرائیلییه‌کان ل�����ه‌دواى داگ��ی��رک��ارى‬ ‫جه‌خت له‌بوونى په‌یوه‌ندیی نێوان ک��ورد ‌و ه‌و‌ه ده‌ستیپێکرد وه‌ک س��زای�ه‌ک ل �ه‌دژى هاوکاریکردنى ده‌زگاى هه‌واڵگرى مۆساد بۆ هێزه‌کانى ئه‌مریکا له‌عێراق له‌ناوچه‌کانى‬ ‫ئیسرائیل ده‌کاته‌و‌ه‌و له‌به‌شێکی کتێبه‌که‌یدا یارمه‌تیدانى هێزى هاوپه‌یمانى له‌جه‌نگدا ده‌زگیرکردنى عه‌بدوال ئۆجه‌النی سه‌رکرده‌ى ب���اش���ورى ک��وردس��ت��ان نیشته‌جێ ب���وون‪،‬‬ ‫ده‌نوسێت «له‌ساڵى (‪)1972‬ه‌و‌ه کورده‌کان له‌هه‌مان کاتیشدا رێکخراو‌ه یه‌هودییه‌کان پارتى کرێکاران‪ ،‬ئه‌م زانیاریان‌ه پشتده‌به‌ستن به‌هه‌ماهه‌نگى له‌گه‌ڵ به‌رپرسانى ئه‌مریکى‬ ‫زانیارى هه‌مه‌ڕه‌نگیان سه‌باره‌ت به‌سوپاى ده‌ستیان ک��رد به‌کۆکردنه‌وه‌ى کۆمه‌ک به‌لێکۆڵینه‌و‌ه تێرو ته‌سه‌له‌که‌ى (سیرگی ب���ۆ دان���ان���ى وێ��س��ت��گ�ه‌ی�ه‌ک��ى س��ی��خ��وڕی‬ ‫عێراقى ده‌دا به‌ده‌زگا هه‌واڵگریی‌ه ئیسرائیلى ‌و ه��اوک��ارى ل �ه‌س �ه‌رت��اس �ه‌رى جیهاندا بۆ مینازیان)ی جووله‌ک‌ه ده‌رب���ارى په‌یوه‌ندى پ��ێ��ش��ک�ه‌وت��وو ب�ه‌م�ه‌ب�ه‌س��ت��ى روم��اڵ��ک��ردن��ى‬ ‫ناوچه‌کانى که‌نداوى عه‌ره‌بی‌و ناوچه‌کانى‬ ‫و ئێرانییه‌کان‪ ،‬سه‌ربارى راگواستنى جوله‌که‌ کورده‌کان‪ ،‬به‌گوێره‌ى بۆچوونى (بینیامین (ئیسرائیل ــ کورد)‪.‬‬ ‫م��ێ��ژوو ئ��اش��ک��راى ده‌ک����ات ک �‌ه بوونى رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست و ئێران»‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫عێراقییه‌کان ک‌ه زۆرترین رێژه‌یان په‌رته‌وازه‌ ناتانیاهۆ) له‌ساڵى (‪)1997‬دا به‌رژه‌وه‌ندییه‌‬ ‫کران له‌سه‌ره‌تاى سااڵنى حه‌فتاکانی سه‌ده‌ى پێشینه‌یه‌کانى ئیسرائیل ب��ری��ت��ى ب��ووه‌ ئیسرائیلییه‌کان چ��ڕت��ر ب���ووه‌ت���ه‌و‌ه ب�ه‌ر راپۆرتى ماڵپه‌رى ئه‌لجه‌زیره‌دا هاتوو‌ه که‌‬ ‫له‌دروستکردنى په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ تورکیادا له‌ده‌ستپێکى داگیرکارى عێراق و له‌ساڵی «بازنه‌ى فشار له‌پێناو په‌یوه‌ندیی‌ه باشه‌کانى‬ ‫رابردوودا»‪.‬‬ ‫به‌پێى ئه‌و نوسراوه‌ى ک‌ه له‌رێگه‌ى ماڵپه‌رى ک�‌ه ب��اوه‌ڕی��ان واب���وو تورکیا ‌و ئیسرائیل (‪)2004‬ی��ش��دا ده‌زگ��اک��ان��ى راگه‌یاندنى نێوان ب�ه‌غ��داد و ته‌لئه‌بیبدا پێکدێت له‌و‬ ‫ک �ه‌س��ای �ه‌ت��ی��ان �ه‌ى ک���اروب���ارى‬ ‫(ال���ح���وار ال��م��ت��م��دن) ده‌س��ت‬ ‫پ���ه‌ی���وه‌ن���دى ن��ه��ێ��ن��ى ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫چ �ه‌ت��ر ک���ه‌وت���ووه‌‪ ،‬به‌شێک‬ ‫ئیسرائیلدا راده‌په‌ڕێنن» و دیداره‌‬ ‫ل��ه‌راس��ت��ی��ی��ه‌ک��ان ل���ه‌الی���ه‌ن‬ ‫یه‌ک ب�ه‌دواى یه‌که‌کانى ئه‌و‬ ‫دک��ت��ۆر م��ح �ه‌م �ه‌د حسنین‬ ‫که‌سایه‌تیان‌ه له‌شارى ته‌لئه‌بیب‬ ‫ئه‌لهیکه‌له‌و‌ه خراوه‌ته‌ڕوو که‌‬ ‫له‌رێگه‌ى فڕۆخانه‌کانى ئه‌وروپا‬ ‫له‌زارى عه‌قراوى‌و عوبه‌یدوڵاڵ‬ ‫ل�ه‌واڵت��ى تورکیا له‌نێوانیاندا‬ ‫ب��ارزان��ی��ی�ه‌و‌ه گ��واس��ت��راوه‌ت�ه‌وه‌‬ ‫هه‌ریه‌ک‌ه له‌تاڵه‌بانى‌و بارزانى‬ ‫ب��ه‌ت��ای��ب��ه‌ت (ئ�����ه‌و ک��ات �ه‌ى‬ ‫‌و سه‌رۆکى سوپاى پێشمه‌رگه‌‬ ‫ناکۆکیان له‌گه‌ڵ مسته‌فای‬ ‫ک‌ه زانیارى ئه‌و‌ه هه‌ی‌ه له‌مانگى‬ ‫ب��ارزان��ی��دا) ه���ه‌ب���ووه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ئابی (‪)2004‬دا بۆ چاره‌سه‌رى‬ ‫«ئیسرائیلییه‌کانبه‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫ن �ه‌خ��ۆش��ی س���ه‌ردان���ى واڵت��ى‬ ‫ب�ه‌رده‌وام هاوڕێیه‌تى بارزانیان‬ ‫ئیسرائیلى کردووه‌‪.‬‬ ‫ک��ردوو‌ه و له‌رێگه‌ى ئامێرى‬ ‫راپ����ۆرت����ه‌ک����ه‌ی ک �ه‌ن��اڵ��ى‬ ‫بێته‌له‌و‌ه په‌یوه‌ندى راسته‌وخۆی‬ ‫ئاسمانى ئه‌لجه‌زیر‌ه ئه‌وه‌شی‬ ‫هه‌بوو‌ه له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا»‪.‬‬ ‫زی��اد ک��رد ک�‌ه ل �ه‌و م��اوه‌ی�ه‌ى‬ ‫رۆژنامه‌نوسی ئه‌مه‌ریکی‬ ‫ئ���ه‌ی���اد ع���ه‌ل�ل�اوى س �ه‌رۆک��ى‬ ‫ج��اک ئه‌نده‌رسۆن ده‌نوسێت‬ ‫ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى عێراقی‬ ‫«ن��وێ��ن�ه‌رێ��ک��ى نهێنى س�ه‌ر‬ ‫ب����وو‌ه رازه‌م����ه‌ن����دى ده‌رب���ڕی���وه‌‬ ‫ب���ه‌ئ���ی���س���رائ���ی���ل ل���ه‌ن���اوچ���ه‌‬ ‫ل���ه‌ک���ردن���ه‌وه‌ى ب��اڵ��وێ��زخ��ان �ه‌ى‬ ‫شاخاوییه‌کانى کوردستاندا‬ ‫ئیسرائیلی نزیکى باڵوێزخانه‌ى‬ ‫ماوه‌یه‌دا مانگان‌ه ده‌سوڕایه‌وه‌‬ ‫ئه‌مریکا له‌ناوچه‌ى کۆشکى‬ ‫به‌مه‌به‌ستى راده‌س��ت��ک��ردن��ى‬ ‫کۆمارى شارى به‌غداد‪.‬‬ ‫مسته‌فا بارزانى به‌ئیسرائیل‬ ‫به‌ئاماژه‌کردن بۆ دیدارێکى‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌بڕى (‪ )50‬هه‌زار‬ ‫ت��اڵ �ه‌ب��ان��ى ل���ه‌گ���ه‌ڵ ک�ه‌ن��اڵ��ى‬ ‫دۆالر»‪.‬‬ ‫ته‌له‌فزیۆنى (ئیسرائیل ‪،)2‬‬ ‫ی����ه‌ک����ه‌م دان���پ���ێ���دان���ان���ى‬ ‫تێیدا بانگهێشتى سه‌رمایه‌دار‬ ‫فه‌رمى ئیسرائیل سه‌باره‌ت‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫شی‬ ‫رەنگی‬ ‫بەپەڕۆی‬ ‫گرێدراو‬ ‫مل‬ ‫بەرانێكی‬ ‫سەربڕینی‬ ‫مەبەستی‬ ‫‬‫‌و بازرگان‌ه ئیسرائیلییه‌کانى‬ ‫به‌هاوکاریکردنى ئیسرائیل‬ ‫کردوو‌ه به‌مه‌به‌ستى ئه‌نجامدانى‬ ‫ب���ۆ س����ه‌رک����رد‌ه ک���ورده‌ک�‬ ‫��ان سپی لەالیەن ئیسرائیلەوە چی بووە؟‬ ‫کارى وه‌به‌رهێنان له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫له‌رێکه‌وتى (‪)1981/9/29‬‬ ‫به‌پێی راپۆرت‌ه نوێیه‌کانی‬ ‫دا بوو‌ه ئه‌وکاته‌ى بزوتنه‌وه‌که‌ى‬ ‫رۆژن��ام �‌ه ئیسرائیلییه‌کان ‌و‬ ‫بارزانى هه‌ڵوه‌شایه‌و‌ه هه‌ر له‌و‬ ‫له‌نێویاندا رۆژن��ام �ه‌ى (ی�ه‌دى‬ ‫ک��ات�ه‌دا س �ه‌رۆک وه‌زیرانى ‪ -‬لەساڵی ‪ 2004‬دا ئیسرائیلیەكان‬ ‫ع����ی����وود ئ����ه‌ح����ره‌ن����ووت)ی‬ ‫پێشووى ئیسرائیل مناهیم‬ ‫بیگنی رایگه‌یاند «به‌درێژایى مەشقیان بەیەكە كۆماندۆكانی كورد‬ ‫ئیسرائیلى ل��ه‌دووی کانوونى‬ ‫ی �ه‌ک �ه‌م��ى س��اڵ��ى (‪)2005‬‬ ‫ده‌س���اڵ ئیسرائیل‬ ‫هاوکارى كردووە‬ ‫دا بابه‌تێک ب�ڵاوده‌ک��ات�ه‌و‌ه و‬ ‫پێشکه‌ش ب��ارزان��ى ک���ردووه‌‪،‬‬ ‫تێیدا باس له‌بوونى کۆمپانیا‬ ‫وات‌ه له‌ساڵى (‪)1975-1965‬‬ ‫ئ��ی��س��رائ��ی��ل��ی��ی �ه‌ک��ان ده‌ک����ات‬ ‫ل������ه‌دواى ئ���ه‌م م���اوه‌ی���ه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫ل �ه‌ن��اوچ �ه‌ی �ه‌ک��ى ب��ی��اب��ان��ى له‌‬ ‫ئیسرائیل بوونى نه‌ما له‌باشورى‬

‫باشورى کوردستان به‌شێوه‌یه‌ک پێگه‌یه‌کى‬ ‫نهێنیان دام �ه‌زران��دوو‌ه ک‌ه هه‌ڵگرى هێماى‬ ‫(‪ )z‬ب���وو‌ه به‌مه‌به‌ستى مه‌شقپێکردنی‬ ‫سه‌ربازیی به‌کارهاتووه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌م��ان رۆژن���ام���ه‌ی پ��ێ��ش��وو ئ �ه‌وه‌ش��ی‬ ‫زی�����اد ک����رد ک���‌ه ی���ه‌ک���‌ه پ��ێ��ش�ه‌ن��گ�ه‌ک��ان‬ ‫له‌هێزه‌کانى ئیسرائیل لێشاویان بۆ باشورى‬ ‫ک��وردس��ت��ان له‌ساڵى (‪)2004‬دا ک���ردووه‌‬ ‫له‌رێگه‌ی خاڵ‌ه سنورییه‌کانى تورکیاوه‌‬ ‫ب�ه‌ش��ێ��وی�ه‌ک ک �‌ه خ��ۆی��ان ب �ه‌ئ �ه‌ن��دازی��ارى‬ ‫رێگه‌وبان‌و زاناى کشتوکاڵى له‌قه‌ڵه‌مداوه‌‪،‬‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ک�‌ه ب�ڵاوی��ک��ردوه‌ت�ه‌و‌ه «ک��اره‌ک��ان‬ ‫به‌مشێوی‌ه به‌ڕێوه‌چوو‌ه تا ئه‌وکاته‌ى ده‌زگا‬ ‫هه‌واڵگرییه‌کانى ئێران پێگه‌ى (‪ )z‬یان‬ ‫ئاشکرا کرد‌و دواتر ئیسرائیلییه‌کان له‌ترسی‬ ‫رفاندنیان پێگه‌که‌یان داخستووه‌«‪.‬‬ ‫له‌راپۆرتێکدا سیمۆر هێرش له‌رۆژنامه‌ى‬ ‫نیویۆرکه‌ری ئیسرائیلیدا باسی ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫ک�����ردوو‌ه «ل�ه‌م��ان��گ��ى ح��وزه‌ی��ران��ى ساڵى‬ ‫(‪)2004‬دا ئیسرائیلییه‌کان مه‌شقیان به‌‬ ‫ی�ه‌ک�‌ه ک��ۆم��ان��دۆک��ان��ى ک���ورد ک����ردوو‌ه و‬ ‫هه‌ستاون به‌ئه‌نجامدانى چاالکى نهێنى‬ ‫له‌ناوچ‌ه کوردییه‌کانى سوریا و ئێراندا»‪.‬‬ ‫سیاسییه‌کانى ئیسرائیل پێیانوایه‌‬ ‫ده‌رچ��وون��ى گۆڤارى (ئیسرائیل ــ ک��ورد)‬ ‫ل‌ه باشورى کوردستان له‌مانگى ته‌مووزى‬ ‫ساڵی (‪)2009‬دا ئاماژه‌ی‌ه بۆ درێژه‌پێدانى‬ ‫په‌یوه‌ندی س��ۆزداری��ی نێوان ک��ورده‌ک��ان ‌و‬ ‫ئیسرائیلییه‌کان‪.‬‬ ‫وه‌زی����رى ئاسایشى ئیسرائیلی ئه‌فی‬ ‫وێ��خ��ت �ه‌ری ل �ه‌ک��ۆڕێ��ک��ی��دا ک��‌ه ل��ه‌ب��اره‌ى‬ ‫ده‌ورى ئیسرائیل له‌عێراق دواى سه‌رده‌مى‬ ‫داگیرکاریى عێراقی بۆی سازکرابوو‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫«ئ���ه‌وه‌ى به‌ده‌ستمان هێنا له‌عێراق‪ ،‬زیاتر‬ ‫بوو له‌وه‌ى ک‌ه نه‌خشه‌مان بۆ کێشابوو یان‬ ‫پێشبینیمان بۆ کردبوو»‪.‬‬ ‫ئیسرائیلییه‌کان له‌مه‌شقپێکردن‌و پێدانى‬ ‫چ‌هک‌و هه‌ماهه‌نگى ئاسایشدا پشتگیرى‬ ‫کورده‌کانیان ک��ردووه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ک زیاتریش‬ ‫مه‌به‌ستیان بونیادنانى ده‌وڵه‌تێکى کوردى‬ ‫سه‌ربه‌خۆ بووه‌‌و ده‌ستگرتنى کورده‌کان بووه‌‬ ‫به‌سه‌ر نه‌وتى شارى که‌رکوک‌و باشورى‬ ‫کوردستان‪ ،‬له‌مه‌شدا رێکه‌وتێک له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رکردایه‌تى ک���وردى ه�ه‌ب��وو‌ه ب �ه‌دووب��اره‌‬ ‫ئیشپێکردنى هێڵکی نه‌وتی له‌که‌رکوکه‌وه‌‬ ‫ب��ۆ هێڵی (‪)IBC‬ی ئ��ورده‌ن��ی‪ ،‬ب��ۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌ش رۆژن��ام �ه‌ک��ان ب��اس له‌بوونى‬ ‫دانوستان‌ه سه‌ره‌تاییه‌کانی ئیسرائیل ده‌که‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ واڵتى ئوردندا‪.‬‬ ‫سەرچاوەكان‪:‬‬ ‫* نوسەر‪ :‬محسن زافر غەریب‬ ‫لەماڵپەری (الحوار المتمدن ژمارە‬ ‫‪)3059‬‬ ‫* ماڵپەری رۆژنامەی ئەلحەیاتی‬ ‫لەندەنی‬ ‫* ماڵپەری ئاسۆشێدتپرێس‬

‫له‌(ئامه‌د)ه‌وه‌ بۆ (هه‌ولێر)‬ ‫ئاماده‌یی بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنان لەكوردستان ده‌کرێت‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪8‬‬

‫ژن‪ ...‬به‌ره‌و‬ ‫پێشەنگایەتی‬ ‫سااڵنێكی درێژە گەلی‬ ‫كورد باس لەپرسی یەكێتی‬ ‫سیپان خالید ن��ەت��ەوەی��ی دەك����ات‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ب��ەره��ەم��ێ��ك��ی ئ���ەوت���ۆی‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە مەسەلەكە دەكرێتە موڵكی‬ ‫الیەنێكی سیاسی‪ .‬الیەنی سیاسی كوردیش‬ ‫زیاتر بەئەقڵییەتی پیاو بەڕێوە دەچن‪ ،‬هەر‬ ‫بۆ ئەمەشە تا ئێستا پ��ی��اوان نەیانتوانی‬ ‫هەنگاوێكی بەبوێر و گشتگیر نیشانبدەن‪.‬‬ ‫دەب��ێ ئ��ەوە لەبیرنەكەین دوای ئ��ەوەی‬ ‫دەف��ت��ەری ش��ەڕی ن��اوخ��ۆ ل��ەالی��ەن هەموو‬ ‫الی��ەن��ە سیاسییەكان ك��وردس��ت��ان داخ���را‪،‬‬ ‫هەلومەرجی ئ��ەوەی پێشخست كە باسی‬ ‫یەكێتی نێوان كوردان بكرێت لەسەر بنەمای‬ ‫داڕشتنی ستراتیژییەكی هاوبەش لەنێوان‬ ‫هەموو كوردان‪.‬‬ ‫دەنگی یەكێتی نەتەوەیی زیاتر لەباكوری‬ ‫واڵت دەبیستین و ئەوان زیاتر بەخەم دەبینرێن‬ ‫بۆ پێكەوە ژیانێكی دیموكراتیانە‪ ،‬رۆژهەاڵت‬ ‫و رۆژئاوا ئەگەرچی نەیانتوانیبێت رۆڵێكی‬ ‫چ��االك بگێڕن‪ ،‬ب��ەاڵم بەپیر بانگەكانەوە‬ ‫چ��وون��ە‪ ،‬ئ��ەوەی بەگومان و بەترس نزیك‬ ‫دەبێتەوە لەپرسی یەكێتی نەتەوەیی هێزە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانی باشورن‪ ،‬نەخۆیان بانگێك‬ ‫دەكەن نەبەدوای بانگەوازیەكانیشدا دەچن‪.‬‬ ‫هێزەكانی باشور بیانوی ئەوەیان هەیە كە هێزە‬ ‫نێودەوڵەتییەكان‪ ،‬هێزە هەرێمیەكان رێگریان‬ ‫لێبكەن هەمانكات هێزە هەرێمیەكانیش‬ ‫پەیوەندیەكانیان ل��ەگ��ەڵ س��ن��وردارب��ك��ەن‪.‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ئ���ەوەی یەكێتی ن��ەت��ەوەی��ی وەك‬ ‫زاراوە لەالیەن رژێمی رووخ��اوی بەعسەوە‬ ‫زۆرب��اس دەك��را‪ ،‬بۆیە لەباشوور بەگەرمی‬ ‫پێشوازی لێناكرێت‪ .‬ب��ەاڵم ب��ەالی منەوە‬ ‫كێشەی هێزەكانی باشوور لەوەدایە؛ دەڵێن‬ ‫ئێمە هەندێك دەستكەوتمان كەوتۆتە دەست‬ ‫با بەقوربانی پارچەكانی ت��ری نەكەین‪،‬‬ ‫ئەوانیش باشتێك بەدەست بخەن ئینجا باسی‬ ‫یەكێتی نەتەوەیی بكەن‪.‬‬ ‫یەكەم كۆبوونەوەی ژنان لەشاری ئامەد‬ ‫ئ��ەوەی نیشاندا كەدەستپێشخەری لەالیەن‬ ‫ژن��ان��ی ب���اك���وری ك��وردس��ت��ان��ەوە ه��ات��ووە‪،‬‬ ‫ئەنجام دان��ی كۆنفرانسی یەكێتی ژنانی‬ ‫ك��ورد لەپارچەیەكی داگیركراودا مانادارە‬ ‫بەوەی كەهێشتا زوڵمی داگیركەری حكوم‬ ‫دەكات‪ ،‬بەپیره‌وەچوونی هەموو ژنان بۆ ئەو‬ ‫كۆبوونەوەیە سەنگی چاالكییەكەی گەورەتر‬ ‫ك��رد‪ ،‬داواك���راوە كە ك��ۆب��وون��ەوەی دووەمین‬ ‫لەباشور ئەنجامبدەین‪.‬‬ ‫ئ��ام��ادەك��اری ب��ۆ دووەم��ی��ن كۆنفرانس‬ ‫ل��ەش��اری ده��ۆك ئ��ەوی��ش م��ان��ادارە ب��ەوەی‬ ‫ت��ا ئێستا ده���ۆك هیچ ك��ارێ��ك��ی ژنانی‬ ‫ل��ەب��اوەش ن��ەك��ردوە‪ ،‬هەمانكات ئەقڵیەتی‬ ‫عەشیرەتگەرایی و خێڵەكی ئەو دەڤەرە كە‬ ‫كەمتر دەرف���ەت ب��ەژن��ان دەدات ت��ا رۆڵ��ی‬ ‫كۆمەاڵیەتی و سیاسییەكانی خۆیان ببینن‬ ‫بۆیە ئەو جۆرە چاالكیانە لەو دەڤەرە زیاتر‬ ‫دڵخۆشی دەبه‌خشێت‪.‬‬ ‫تێكۆشانی ژن��ان كەتا رۆژی ئەمڕۆ‬ ‫ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی سیاسیدا قەتیس كرابوو‬ ‫و ل��ەژێ��ر س��ێ��ب��ەری ئەقڵییەتی پ��ی��اوان��دا‬ ‫ب��ەڕێ��وەدەچ��وو‪ ،‬ب��ۆی��ە رەن��گ��ی ژن���ان زیاتر‬ ‫لەمەیدانی سیاسیدا دەرن��ەدەك��ەوت‪ .‬ئەوەی‬ ‫ل��ەم هەنگاوەی ژناندا دەبینرێت ئیرادە و‬ ‫بڕیاری ئەوان نیشاندەدات‪.‬‬ ‫پرسی رەگەزی ژن و چەوسانەوەی ژنان‬ ‫كە ب��ەدرێ��ژای مێژووی دەوڵ��ەت��ەوە دێ��ت و‬ ‫لەمێژووی چەوسانەوەی نەتەوەیی كۆنترە‪،‬‬ ‫بۆیە خەباتی ئازادی رەگەزیی ژن لەبنەڕتدا‬ ‫خەباتە بۆ ئازادی هەموو كۆمەڵگا‪ ،‬راستە‬ ‫ژنان لەپێشەوەی ئەو خەباتەدێن‪ ،‬بەاڵم ئازادی‬ ‫كۆمەڵگا بەئازادی ژنەوە دەستپێدەكات‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەو وتەیە راستە كە دەڵێت‪ ،‬ئازادی ژن واتا‬ ‫ئازادی كۆمەڵگا‪ .‬كۆمەڵگای كوردی ئازاد‬ ‫نابێت ئەگەر ژن ژێر دەستەو چەوساوە بێت‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی لەراگەیاندنەكان بەرچاو كەوت‬ ‫دیاربوو ژنانی دەسەاڵتی باشوریش هەندێك‬ ‫بێگومان تر نزیكی چاالكییەكە دەبوونەوە‬ ‫و زیاتر هەستیان بەڕۆڵی ژنایەتی خۆیان‬ ‫ك��ردب��وو‪ .‬ل��ەگ��ەڵ ئ��ەو بانگەوازیانەی بۆ‬ ‫ئ��اش��ت��ی و چ���ارەس���ەری دی��م��وك��رات��ی��ان��ەی‬ ‫پرسی كورد هەمانكات باوەڕدەكەم‪ ،‬الیەنە‬ ‫سیاسیەكانی باشوریش ئیتر هێدی هێدی‬ ‫ترسیان لەوە رەوێبێتەوە و زیاتر خۆیان ئامادە‬ ‫ببینن بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی گشتی‪ .‬بۆیە‬ ‫دەتوانین بڵێن ژنانی كورد خۆیان سەلماند‬ ‫بابزانین پیاوی كورد چی دەكات؟‬ ‫‪adarasli@yahoo.com‬‬

‫هەولێر‪ -‬ئااڵ بەرزنجی‬

‫دوای ئ������ەوەی ل�����ەڕۆژان�����ی (‪ 24‬و‬ ‫‪25‬ی ن��ی��س��ان��ی ‪ ) 2010‬ك��ە ل��ەش��اری‬ ‫گ��ەورەی ئامەد كۆنفرانسی ژنانی كورد‬ ‫ئەنجامدرا‪ ،‬لەو كۆنفرانسەدا كۆمیتەیەك‬ ‫بە نوێنەرایەتی ژنانی هەرچوارپارچەی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب���ەن���اوی گ��روپ��ی ه��ەوڵ��دان��ی‬ ‫ژنانی كورد بۆ ئامادەكردنی كۆنفرانسی‬ ‫دووەم هەڵبژێردرا‪ .‬بەئامانجی پێكهێنانی‬ ‫بڕیارەكانی كونفرانسی یەكەم و ئامادەكاری‬ ‫بۆ كونفرانسی دووه���ەم‪ ،‬ل��ەڕۆژان��ی (‪18‬‬ ‫و ‪19‬ی ئەیلولی ‪ )2010‬ئ��ەم گروپە بە‬ ‫بەشداری (‪ )18‬ژن لەئەوروپا و هەرچوار‬ ‫پ��ارچ��ەی ك��وردس��ت��ان ك��ۆب��وون��ەوەی خۆی‬ ‫سازكرد‪.‬‬ ‫پ����اش دوو رۆژ گ��ف��ت��وگ��ۆ ك�����ردن و‬ ‫گ��ۆری��ن��ەوەی ب��ی��روڕای ج��ی��اواز س��ەب��ارەت‬ ‫ب��ەگ��ەل��ێ پ��رس��ی گ��رن��گ��ی ن��ەت��ەوەی��ی و‬ ‫بەتایبەتی پرسەكانی ژنان دەرئەنجام چەند‬ ‫بڕیارێكدرا‪ ،‬لەوانە ئاراستەكردنی نامەیەك‬ ‫ب��ۆ ه��ەری��ەك��ە ل��ەن��ەت��ەوە ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان و‬ ‫كونگرەی ئیسالمی جیهانی و س��ەرۆك‬ ‫ك��ۆم��اری ت��ورك��ی��ا و ب��ۆ ك��ۆم��ا جڤاكێن‬ ‫كوردستان‪ .‬هەروەها بەمەبەستی پەلەكردن‬ ‫لەئەنجامدانی كونفرانسی نەتەوەیی كورد‬ ‫لەسەر ئاستی هەموو بەشەكانی كوردستان‬ ‫بڕیاردرا بەسازدانی لۆبی ژنی ك��ورد بۆ‬ ‫س��ەردان��ی س��ەرك��ردای��ەت��ی پ��ارت��ە سیاسی‬ ‫و بزوتنەوە جیاكانی هەموو كوردستان‪،‬‬ ‫پێكهێنانی ناوەندێكی نەتەوەیی ژنی كورد‬ ‫لەسەر ئاستی هەر چوار بەشی كوردستان بۆ‬ ‫چارەسەركردنی پرسی نەتەوەیی و رەگەزی‬ ‫ژن بڕیارێكی تری كۆبونەوەكەی شاری‬ ‫دهۆك بوو‪ ،‬هەر لە كۆبوونەوەیە بڕیاردرا‬ ‫ل��ەس��ەرەت��ای س��اڵ��ی داه��ات��وو كۆنفرانسی‬ ‫دووەم��ی ژنی كورد لەهەرێمی كوردستان‬ ‫بەڕێوەبچێت‪.‬‬ ‫نەجیبە عومەر جێگری سەرۆكی پارتی‬ ‫چ���ارەس���ەری ك��وردس��ت��ان و ب��ەش��دارب��ووی‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەك��ە ب��ەرۆژن��ام��ەی (چ��ەت��ر) ی‬ ‫راگ��ەی��ان��د‪ :‬ئەنجامدانی كۆنفرانسێك بۆ‬ ‫ژن��ی ك���ورد ب��ەن��وێ��ن��ەرای��ەت��ی ژن��ان��ی هەر‬ ‫چوارپارچەی كوردستان لەشاری ئامەد‪،‬‬ ‫هەنگاوێكی زۆر گرنگ و مێژوویی بوو‬ ‫كە بۆ جاری یەكەمە كۆنفرانسێكی لەوجۆرە‬ ‫دروستبێت‪ ،‬دوو ئامانج ل��ەو كۆنفرانسە‬ ‫هەبوو‪ ،‬یەكەم بۆپێشخستنی سیاسەتێكی‬ ‫نەتەوەیی ژنانی كوردە‪ ،‬بەو پێیەی كێشەی‬

‫ژنان ده‌ستپێشخه‌ری کۆنفرانسی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی بوون‬ ‫ژن لە ب��واری سیاسیدا هاوبەشە‪ ،‬چونكە كە ئێمە دەبێ بزانین كە ژنانی هەست بە‬ ‫ئەو توندوتیژیانەی لەالیەن داگیركەرانی ئازارەكانی یەكتر دەكەن‪.‬‬ ‫نەجیبە ئاماژەی بە خاڵێكی گرنگ كرد‬ ‫كوردستان بەرامبەر گەلی ك��ورد ك��راوە‪،‬‬ ‫رەنگدانەوە لەسەر ژنی كورد كردوە و ژنان كە لەكۆنفرانسی ئامەد بڕیاری لەسەر درابوو‬ ‫لەبوارەكانی ئابوری و رۆشنبیری و سیاسی وتی‪ :‬ئەوەی زۆر گرنگ بوو لەكۆنفرانسی‬ ‫دابڕاوە‪ ،‬ئەمەش وادەردەكەت كە كێشەكانی ئامەد ب��ڕی��اردرا‪ ،‬ناوەندێكی ه��اوب��ەش بۆ‬ ‫ك���ورد ل��ەه��ەرچ��وار پ��ارچ��ەی ك��وردس��ت��ان ژنانی ك��ورد دروس��ت بێت‪ ،‬نوێونەرایەتی‬ ‫هاوبەشە و وەك یەكن‪ ،‬ئامانجی دووەمی ژنی كورد لەهەرچوار پارچەی كوردستان‬ ‫ئ��ەو كۆنفرانسە‪ ،‬كاربكرێت ب��ۆ ئ���ازادی و پارتییەكان و كەسایەتی سەربەخۆی‬ ‫رەگەزی دژی هەموو ئەو چەوسانەوانەی تێدابێت‪ ،‬ئەمەش زیاتر لە كۆنفرانسی دووەم‬ ‫رووبەرووی ژن دەبێتەوە‪ ،‬ئەمەش پێویستی بریار لەسەر چۆنێتی پێكهاتەكەی دەدرێت‪.‬‬ ‫چاغلەر دێمیلەر س��ەرۆك��ی ش��ارەوان��ی‬ ‫ب��ەك��اری ه��اوب��ەش ه��ەی��ە‪ ،‬لەكۆنفرانسی‬ ‫دووەمیش ئیشوكارەكان زیاتر چڕ دەبنەوە‪ ،‬دێ����رك س���ەرب���ەش���اری م���اردی���ن ل��ەپ��ارت��ی‬ ‫بۆ ئەوەی بتوانین لەهەموو بوارەكان بڕیاری ئاشتی و دیموكراتی (‪)BDP‬یە لەبارەی‬ ‫كۆبنەوەی كۆمیتەی ژنان كورد لەشاری‬ ‫گرنگ و چارەنوسساز بدەین‪.‬‬ ‫ه��ەرس��ەب��اره‌ت بەگرنگی ئەنجامدانی ده���ۆك و كۆنفرانسی ژن���ان ب��ۆ (چ��ەت��ر)‬ ‫كۆنفرانسی ژنانی كورد‪ ،‬نەجیبە عومەر وتی‪ :‬ئامانج لەكۆبوونەوەی ئەنجامدانی‬ ‫وت���ی‪ :‬ل��ەو كۆنفرانسە ه���ەوڵ درا‪ ،‬هەر ك��ۆن��ف��ران��س��ی ژن��ان��ی ك���ورد یەكخستن و‬ ‫پارچەیەكی كوردستان ئاڵوگۆری ئەزمون نزیكردنەوەی هەڵویستی ژنانی كوردە بۆ‬ ‫و ئ��ەو دەس��ت��ك��ەوت��ان��ە ب��ك��ەن ك��ە ل��ەب��واری یەكێتی نەتەوەیی ژنان و ئاگادار بوون لە‬ ‫ج���ۆراوج���ۆر ب��ەدەس��ت ه���ات���وون‪ ،‬ه��ەروەه��ا كێشەو گرفتەكانیان لەهەر شوێنێك بێت‪،‬‬ ‫هەوڵبدەین كەمپین دروست بكەین بۆ بڕیاری ئێمە دەم��ان��ەوێ‌ ژن���ان دەس���ت بخانە ناو‬ ‫لەسێدارەدانی رۆژهەاڵت و ناسنامەی ژنی دەستی یەكتر بۆ بەدەستهێنان و ئامانج‬ ‫كورد لەرۆژئاوا و زیندانیانی ژنانی كورد و داخوازییەكانیان بەشێوەیەكی ئاشتی‪،‬‬ ‫لەباكور بدەین‪ ،‬وە جەخت لەسەر ئەوە كرایەوە چ��ون��ك��ە دەب��ی��ن��ی��ن ل���ە ه��ەرپ��ارچ��ەی��ەك��ی‬

‫كوردستان ژنان بەشێوازێك ئازار دەدرێن و‬ ‫دەچەوسێنەوە‪ ،‬لە رۆژئاوا ژنان ناسنامەیان‬ ‫نیە و ل��ەرۆژه��ەاڵت ل��ەس��ێ��دارە دەدرێ���ن و‬ ‫لەباكور و باشور لەگەڵ ئەوەی ئاگربەست‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم تۆپاران دەكرێن‪.‬‬ ‫س����ەب����ارەت ب����ەج����ی����اوازی ك���ارەك���ان���ی‬ ‫كۆنفرانسی یەكەم و دووەمی ژنانی كورد‬ ‫وت���ی‪ :‬ل��ەك��ۆن��ف��ران��س��ی ی��ەك��ەم لەمیانەی‬ ‫گفتوگۆكانماندا هەوڵمان دا دەستنیشانی‬ ‫كێشە و گرفتەكانی ژنانی كورد بكەین‪،‬‬ ‫هەروەها دۆزینەوەی شێوازێك تاكو كاری‬ ‫لەسەر بكەین‪ ،‬ب��ەاڵم لەكۆنفرانسی دووەم‬ ‫ك���ار ب��ۆ چ���ارەس���ەرك���ردن���ی ئ���ەو كێشەنە‬ ‫دەكرێ‪ ،‬هەروەها هەوڵ دەدرێت كۆمیتەی‬ ‫ژنانی ك��ورد سەردانی ژنانی رۆژه��ەاڵت‬ ‫و رۆژئ���اوا بكەن‪ ،‬لەكاتی ئێستا بەهۆی‬ ‫خراپی بارودۆخی ئەو دوو واڵتە ناتواندرێ‬ ‫سەردانیان بكرێت‪ ،‬بەاڵم نوێنەرانی ئەو دوو‬ ‫پارچەیە لەكۆنفرانس ئامادە دەبن‪.‬‬ ‫ن��اس��ك ت��ۆف��ی��ق ئ��ەن��دام��ی پ��ەرل��ەم��ان��ی‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووی ئ��ی��س�لام��ی ك���وردس���ت���ان و‬ ‫بەشداربووی كۆبوونەوەكەی شاری دهۆك‬ ‫وت��ی‪ :‬پێموایە لەبەر ئ��ەوەی كۆنفرانسی‬ ‫ئامەد ئەزموونی یەكەم بووە‪ ،‬پێویستە ئەو‬ ‫كۆنفرانسەی كە دووەمجارە و لەپارچەیەكی‬

‫فۆتۆ‪ :‬سه‌رباز‬ ‫ئ�����ازادك�����راوی ك���وردس���ت���ان ب���ەڕێ���وەچ���وە‪،‬‬ ‫هەنگاوێك بەرەو پێشتر بچێت و جیاوازبێت‪،‬‬ ‫هەروەها لەكۆنفرانسی داهاتوو هەوڵدەرێت‬ ‫نوێنەری هەموو الیەنێك ب��ەش��داری تێدا‬ ‫بكەن‪ ،‬چونكە ل��ەوەی ئامەد هەمووالیەك‬ ‫ب��ەش��دار ن���ەب���وون‪ .‬ئ���ام���اژەی ب��ەوەش��ك��رد‪:‬‬ ‫ه��ەر ل��ەم��ی��ان��ەی ه��ەوڵ��ەك��ان��ی كۆمیتەی‬ ‫ئامادەكاری كۆنفرانس لەماوەی راب��ردوو‬ ‫س��ەردان��ی پەرلەمانی كوردستانی ك��رد و‬ ‫لەگەڵ فراكسیۆنەكان كۆبووە و ئەوانیش‬ ‫بەڵێنیاندا لەرێگای حزبەكانیانەوە هاوكاری‬ ‫كۆنگرە بكەن‪.‬‬ ‫ه���اوك���ات ئ��ام��ی��ن��ە زك�����ری ئ��ەن��دام��ی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان پێی راگەیاندین‪:‬‬ ‫ی��ەك��ێ��ك ل��ەئ��ام��ان��ج��ە س��ەرەك��ی��ی��ەك��ان��ی ئ��ەو‬ ‫ك��ۆن��ران��س��ە و گ��رن��گ��ی��دان�ه‌ به‌پێكهێنانی‬ ‫یەكێتییەكی نەتەوەییە هەروەها بۆ پاراستی‬ ‫ژیانی ژنی كورد و باشكردنی گوزەرانی‬ ‫لەهەر شوێنێك بێت‪.‬‬ ‫وتیشی‪ :‬پێشبینی دەكەین كۆنفرانسی‬ ‫داهاتووی ژنانی كورد لەهەولێر بەرێژەیەكی‬ ‫زۆری ژنان بەڕێوەبچێت‪ ،‬ئەمە لەكاتێكدا‬ ‫كۆنفرانسی یەكەم بەئامادەبوونی (‪)150‬ژن‬ ‫ئەنجامدرا‪.‬‬

‫كچان لەبەرامبەر پۆشینی سەرپۆش دوو دڵن‬ ‫ماوەیەكە دیاردەی سەرپۆشین لەناو كچاندا‬ ‫ڕووی لە زی��ادب��وون ك���ردووە‪ ،‬هەندێك لەو‬ ‫كچانە هۆكارەكەی بۆ فشاری خێزانه‌كانیان‬ ‫دەگەڕێننەوە كە بەزۆر سەرپۆش پۆشینییان‬ ‫ب��ە س��ەر زاڵ دەك���ەن و هەندێكیشیان بۆ‬ ‫جوانی دەیپۆشن و هەندێكیشیان لەترسان‪،‬‬ ‫ش��ارەزای��ان��ی ب���واری كۆمەاڵیەتیش وای‬ ‫ێ بە‬ ‫بۆدەچن كە سەپاندنی شت بەزۆرەمڵ ‌‬ ‫سەر كچاندا كاریگەری خراپی لەسەر باری‬ ‫دەرونی ئەو كچانە دەبێت و رەنگیشە ئاكامی‬ ‫خراپی لێبكەوێتەوە‪.‬‬ ‫س���ۆزان ع��ەل��ی‪ ،‬كچێكی ت��ەم��ەن (‪)28‬‬ ‫س��اڵ��ە و ل��ەه��ەم��ان ك��ات��ی��ش��دا خ��وێ��ن��دك��ارە‪،‬‬ ‫سەبارەت بەپۆشینی سەرپۆش وتی «لەالیەن‬ ‫خانەوادەكەمەوە هەڕەشەی ئەویان لێكردم كە‬ ‫دەبێت یا سەرپۆش بپۆشم‪ ،‬یاخود واز لەخوێندن‬ ‫بهێنم‪ ،‬لەبەر ئ��ەوەی واز لەخوێندن نەهێنم‬ ‫ناچاربووم بیپۆشم‪ ،‬هەرچەندە بە ئ��ارەزوی‬ ‫خۆمیش نەبوو‪ ،‬ئەگەر بۆم بكرێت سەرپۆش‬ ‫ناپۆشم و فڕێدەدەم‪ ،‬بەاڵم چیبكەم»‪ ،‬ئەو‬ ‫ئ��ام��اژەی ب���ەوەدا ك��ەی ه��ەر شتێك ب��ەزۆر‬ ‫ێ چەسپێندرا بەسەر‬ ‫بوو یاخود بە زۆرەمل ‌‬ ‫كەسێك مانای زەوتكردن‪ ،‬یاخود پێشێلكردنی‬ ‫مافی ئەو كەسەیە‪ ،‬سۆزان وتی «ئایا ئاینی‬ ‫ئیسالم رێگەی ب��ەوەداوە كە مافی مرۆڤ‬ ‫پێشێلبكرێت‪ ،‬نەخێر ئاینی ئیسالم رێگەی بەو‬ ‫كارە نەداوە‪ ،‬هەروەها لەسەردەمی پەیامبەری‬ ‫مەزن (د‪.‬خ) لەسەر بێت چەسپاندنی شت‬

‫«بۆ دامه‌زراندنمان ده‌رگا نه‌ما له‌که‌رکوک نه‌یکوتین»‬ ‫ئا‪ /‬که‌رکوک ـ عومه‌ر‬

‫هۆكارەكەی بۆ فشاری خێزانەكانیان دەگەڕێننەوە‬

‫ئا‪ /‬عومەر ئاوارە‬

‫ده‌رچوویه‌کى زانکۆ‬

‫بە زۆر ن��ەب��ووە‪ ،‬تەنانەت رێگاش بەكەس‬ ‫نەدراوە مافی بەرامبەرەكەی زەوت بكات»‪،‬‬ ‫هەروەها وتی‪ :‬هەر شتێك بەئارەزوی خۆت‬ ‫نەبوو ئەوا كاریگەری لە سەردەروونت دروست‬ ‫دەك��ات‪ ،‬پۆشینی سەرپۆشیش ب��ەڕای من‬ ‫دەبێت ئارەزووی لەسەر بێت‪ ،‬ئەگینا بەزۆرە‬ ‫ێ گەورەترین تاوانە و الدانە لە یاسا و‬ ‫مل ‌‬ ‫عورفی مرۆڤایەتی‪.‬‬ ‫روسل حەسەن كچێكی عەرەبە كە باسی‬ ‫ل��ە س��ەر پۆشینی س��ەرپ��ۆش دەك����رد‪ ،‬ئەو‬ ‫ئ��ام��اژەی ب���ەوەدا كە نابێت ه��ەر شتێك بە‬ ‫ئ���ارەزوی خێزان‌ه بەسەر چ كچ و چ كور‬ ‫بچەسپێندرێت‪ ،‬روسل وتی «بەڕاستی من‬ ‫حەز لەپۆشینی سەرپۆش دەكەم و ئارەزووی‬ ‫پۆشینم لەسەرێتی‪ ،‬هیچ كەسێك ناچاری‬ ‫نەكردووم لەسەر پۆشینی»‪ ،‬هەروەها وتی‪:‬‬ ‫بۆ پۆشینی سەرپۆش ماڵەوەمان هاوكارم‬ ‫ب��وون و بەشێوەیەكی ن��ەرم و نیان داوای‬ ‫پۆشینی ئەوەیان لێكردم كە سەرپۆش بپۆشم‪،‬‬ ‫ن��ەك ب���ەزۆر ك��ە هەندێك خ��ێ��زان بەتایبەت‬ ‫لەئێستادا دژ بە كچەكانیان بەكاری دەهێنن‪.‬‬ ‫ئەو بڕوای وابوو كە دەبێت دایكان و باوكان‬ ‫بەشێوەیەك مامەڵە لەگەڵ كچەكانیان بكەن‬ ‫تا هەستیان بریندار نەبێت و پەنا بۆ كاری‬ ‫مەترسیدار نەبەن‪.‬‬ ‫كچێكی ت��ر ك��ە زۆر ه��ەوڵ��م��ان��دا ن��اوی‬ ‫باڵو بكەینەوە‪ ،‬ب��ەاڵم ئەو پێی باش نەبوو‬ ‫ن��اوی باڵوبكەینەوە‪ ،‬س��ەب��ارەت بەپۆشینی‬ ‫س��ەرپ��ۆش وت��ی «ت��ۆ ك��ە ئێستا دەمبینی‬ ‫ێ سەرپۆشم‪ ،‬پێش ئەوەی لەماڵ دەربچم‪،‬‬ ‫ب‌‬

‫لەپێش چاوی خێزانه‌كەم سەرپۆش دەپۆشم‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای چوونم بۆ دەوامەكەم فڕێیدەدەم‪،‬‬ ‫هۆكاری سەرپۆش پۆشینم بۆ ئەو فشارە‬ ‫زۆرە دەگەڕێتەوە كە دایك وباوكم دەیكەنە‬ ‫سەرم‪ ،‬هەرچەندە هەوڵی ئەوە دەدەم كە بتوانم‬ ‫ێ‬ ‫لەسەر سەرپۆش نەپۆشینم قەناعەتیان پ ‌‬ ‫بكەم‪ ،‬بەاڵم هەوڵەكانم بێسودە لەگەڵیاندا»‪.‬‬ ‫س��ەن��ا ئ��ەح��م��ەد‪ ،‬قوتابی زان��ك��ۆی��ە‪ ،‬ئەو‬ ‫ێ ل��ەك��چ��ان بەتایبەت‬ ‫پ��ێ��ی��واب��وو ك��ە ه��ەن��د ‌‬ ‫لەئێستادا ك��ە س��ەرپ��ۆش دەپ��ۆش��ن ب��ۆ ئەو‬ ‫ب���ارە ن��ال��ەب��ارە دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ك��ە لەئێستادا‬ ‫واڵت تێیدا دەژێ��ت‪ ،‬سەنا وتی «لە دوای‬ ‫روخاندنی رژێمی سەدامەوە سەرپۆش لەسەر‬ ‫دەك��ەم‪ ،‬بەهۆی ئەو بارودۆخە مەترسیدارە‬ ‫و دی���اردەی رفاندنی كچان ل��ەالی��ەن باندە‬ ‫تیرۆریستییەكانەوە ك��ە ج��ۆرێ��ك مەترسی‬ ‫نەك لەناخی من‪ ،‬بەڵكو لەناخی چەندەها‬ ‫كچدا دروستبووە و بەو هۆیەوە ناچار دەبین‬ ‫سەرپۆش بپۆشین‪ ،‬ئەو ئاماژەی بەوەدا كە‬ ‫كاتێك دڵنیابوو مەترسی لەسەر ژیانیان‬ ‫نامێنێت‪ ،‬ئیتر لەسەری ناكات‪.‬‬ ‫لەكاتی ئامادەكردنی ئەم راپۆرتە‪ ،‬ئەوە‬ ‫ت��وش��ی س��ەرس��وڕم��ان��ی ك���ردم ك��ە هەندێك‬ ‫ل��ەك��چ��ان بەمەبەستی ش��وك��ردن س��ەرپ��ۆش‬ ‫لەسەر دەكەن‪ ،‬سوعاد عومەر كچێكی تەمەن‬ ‫(‪ )32‬ساڵە‪ ،‬وتی‪ :‬بۆ ئەوە سەرپۆش دەپۆشم‬ ‫تابێنە داخوازیم و شو بكەم‪ ،‬چونكە هەندێك‬ ‫ل��ەپ��ی��اوان ح��ەزی��ان لەكچێكە ك��ە سەرپۆش‬ ‫بپۆشێت‪ ،‬ئەمەش بووەتە هۆكاری ئەوەی كە‬ ‫سەرپۆش بپۆشم‪.‬‬

‫زەید سەلیم‪ ،‬پیشەی پزیشكییە‪ ،‬سەبارەت‬ ‫بە پۆشینی سەرپۆش لەالیەن كچانەوە وتی‬ ‫«رێز لەهەموو كچێك دەگرم گەر سەرپۆش‬ ‫بپۆشێت ی��اخ��ود نەیپۆشێت‪ ،‬نابێت ئێمە‬ ‫ێ شت بكەن‬ ‫وابكەین لەكچان كە بەزۆر هەند ‌‬ ‫وەك سەرپۆشین و ‪...‬هتد‪ .‬چونكە ئەمجۆرە‬ ‫رەفتارانە دەبێتە هۆی دروستبوونی نائارامی‬ ‫و دڵەڕاوكێ لەالی كچان»‪ ،‬هەروەها وتی‪:‬‬

‫نابێت ئێمە سەرپۆش پۆشین بەوە بژمێرین‬ ‫ك��ە دەب��ێ��ت��ە ه���ۆی پ��اراس��ت��ن��ی ش����ەرەف و‬ ‫ئەخاڵقی كچان‪ ،‬چونكە ره‌وش��ت بنەمای‬ ‫ئەخالق و شەرەفە‪ ،‬نەك جل و بەرگ‪ ،‬دەبێت‬ ‫كچان ئازادبن لەهەموو الیەنێكی ژیانیان‪،‬‬ ‫بەتایبەت بەرگ پۆشین‪ ،‬تا چ كچەكە و چ‬ ‫خێزانه‌كەشی تووشی كێشەوگرفت و زەرەر و‬ ‫زیان نەبن‪.‬‬

‫ده‌رچ��ووان��ى زانکۆ و په‌یمانگاکانى‬ ‫پارێزگاى که‌رکوک داوا له‌حکومه‌ت‬ ‫ده‌که‌ن دایانبمه‌زرێنن و له‌ده‌ست بێکارى‬ ‫رزگ��اری��ان بێت‪ ،‬ئ �ه‌و ده‌رچ��وان �ه‌ ئاماژ‌ه‬ ‫ب�ه‌وه‌ ده‌ک �ه‌ن به‌مه‌به‌ستى دامه‌زراندنیان‬ ‫چه‌ند‌ینجار داواکارییان پێشکه‌شکردوه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى ب �ه‌ش��ى خ��وێ��ن��دن��ى ک���وردى‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى پ���ه‌روه‌رده‌ى ئ�ه‌و شار‌ه‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ حکومه‌تى هه‌رێمیش‬ ‫به‌ڵێنى پێداوین به‌دامه‌زراندنى به‌شێکى‬ ‫ت��رى ئ �ه‌و خوێندکارانه‌ى ک�ه‌ زان��ک��ۆ و‬ ‫په‌یمانگاکانیان ته‌واو کردوه‌‪.‬‬ ‫په‌یمان خه‌لیل‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )23‬ساڵ‪،‬‬ ‫ده‌رچ��ووى په‌یمانگاى هونه‌ره‌جوانه‌کانى‬ ‫که‌رکوکه‌ و م��اوه‌ى پێنج س��اڵ ده‌بێت‬ ‫ب���ڕوان���ام���ه‌ى ب �ه‌ده‌س��ت��ه��ێ��ن��اوه‌‪ ،‬ج�ه‌خ��ت��ى‬ ‫له‌مه‌ده‌کرده‌وه‌ ده‌یوت «له‌ساڵى (‪)2005‬‬ ‫ه‌وه‌ تائێستا له‌دواى دامه‌زراندن ده‌گه‌ڕێم‪،‬‬ ‫ج��ارب�ه‌ج��ار باسى دام��ه‌زران��دن ده‌ک��رێ��ت‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم نازانین ب�ه‌چ شێوه‌یه‌ک خه‌ڵک‬ ‫داده‌م �ه‌زرێ��ن��ن‪ ،‬هه‌ندێ ک �ه‌س له‌رێگاى‬ ‫ن��اس��ی��اوێ��ک��ی��ی��ان�ه‌وه‌ دام�����ه‌زراوه‌‪ ،‬که‌چى‬ ‫زۆری��ن�ه‌م��ان که‌سێک نییه‌ ئاوڕێکمان‬ ‫لێبداته‌وه‌ ک��ار ئاسانیمان بۆ بکات بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى دابمه‌زرێن»‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شى وت «سااڵنێکه‌ به‌تامه‌زرۆى‬ ‫ئ�ه‌وه‌م دابمه‌زرێم‪ ،‬له‌سه‌ره‌تاى ده‌رچوونى‬ ‫په‌یمانگا و به‌ده‌ستهێنانى بڕوانامه‌که‌م‬ ‫داوای�����ان ل��ێ��ک��ردم ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ر پ��ێ��دان��ى‬ ‫(‪ )250‬هه‌زار دینار دابمه‌زرێم‪ ،‬به‌اڵم پێم‬ ‫باش نه‌بوو‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هاوڕێکانم‬ ‫هه‌ریه‌که‌ و ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌یاندا و ئێستا‬ ‫بۆخۆیان ده‌وام ده‌که‌ن‪ .‬مه‌به‌ستیشم له‌پار‌ه‬ ‫نه‌دانه‌که‌ ته‌نها ئه‌وه‌بوو که‌ ده‌چووه‌ قاڵبى‬ ‫به‌رتیله‌وه‌ و منیش ئه‌و ره‌فتاره‌م پێ باش‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬بۆیه‌ ره‌تمکرده‌وه‌»‪.‬‬ ‫شه‌یما عه‌بدواڵ‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )29‬ساڵ‪،‬‬ ‫ده‌رچووێکى تره‌وه‌ و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات‪،‬‬

‫گه‌نجانی که‌رکوک له‌ته‌عریبه‌وه‌ بۆ سیاسه‌تی بێکارکردن‬ ‫هێنده‌ سه‌ردانى فه‌رمانگه‌کانى که‌رکوکى‬ ‫ک��ردووه‌ به‌مه‌به‌ستى دام �ه‌زران��دن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ب��ڕواى به‌هیچ الی�ه‌ک نه‌ماوه‌ که‌ داوا‬ ‫ده‌که‌ن خه‌ڵک دابمه‌زرێنن‪ ،‬شه‌یما وتى‬ ‫«ل �ه‌س��اڵ��ى (‪)2003‬وه‌ ک��ول��ێ��ژم ت���ه‌واو‬ ‫کردووه‌ و هه‌ڵگرى بڕوانامه‌ى ماستێرم‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا دانه‌مه‌زراوم‪ ،‬داموده‌زگاى‬ ‫حکومه‌تى عێراقى نه‌ما سه‌ردانییان نه‌که‌م‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى له‌الى خۆیان دامبمه‌زرێنن ک ‌ه‬ ‫تاقه‌ ئاواتمه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ تائێستاش‬ ‫بۆم نه‌هاتووه‌ته‌ دى و بێ هیوا ماوم»‬ ‫ش�ه‌ی��م��ا پ��ێ��ی��وای�ه‌ ک �ه‌ س���ه‌رده‌م���ى ئێستا‬ ‫سه‌رده‌مى ناسیاوى و واسیته‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌سێکت نه‌بێت پشتگیریت لێبکات ئه‌وا‬ ‫مه‌حاڵه‌ دابمه‌زرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڕوانامه‌ى‬ ‫دکتۆرایش هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئیقبال ح �ه‌س �ه‌ن‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪ )32‬ساڵ‬ ‫و ده‌رچ���ووى په‌یمانگاى (کارگێڕی و‬ ‫ئابوری)یه‌‪ ،‬به‌شى ژمێریارى‪ ،‬وتى «پێش‬ ‫ئه‌وه‌ى بڕوانامه‌ى ده‌رچونم به‌ده‌ست بهێنم‪،‬‬

‫خه‌ون و ئاواتم ئه‌وه‌بوو که‌ دواى ده‌رچوونم‬ ‫دابمه‌زرێم بۆئه‌وه‌ى بتوانم بژێوى خۆم و‬ ‫خێزانه‌که‌م دابینبکه‌م‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ده‌م���زان���ى ب �ه‌ئ��اس��ان��ى دان���ام���ه‌زرێ���م‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا ب��ووه‌ت �ه‌ گ�ه‌وره‌ت��ری��ن کۆسپ‬ ‫له‌به‌رده‌ماندا» ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد ک ‌ه‬ ‫خه‌ریکه‌ تووشى نه‌خۆشى ده‌رونى ده‌بێت‬ ‫ل���ه‌دواى ئ �ه‌و ه�ه‌م��وو س��اڵ�ه‌ى خوێندن و‬ ‫خۆماندووبوون که‌چى ئێستا که‌سێک‬ ‫یاخود الیه‌نێک نییه‌ هاوکاری بکات‬ ‫و دایبمه‌زرێنێت و له‌ده‌ست چ��اوه‌ڕوان��ى‬ ‫رزگارى بکات»‪.‬‬ ‫ئیقبال‪ ،‬وتیشى «له‌کاتێکدا خوێندنم‬ ‫ته‌واوکرد تووشى ده‌رده‌سه‌رى زۆر بووین‪،‬‬ ‫ل���ه‌وان���ه‌ ن �ه‌ب��وون��ى ک���اره‌ب���ا و گ �ه‌رم��ا و‬ ‫ئاڵۆزبوونى ب��ارودۆخ��ى ئه‌منى و ترسى‬ ‫رێگاوبان و نه‌بوونى تواناى مادى و زۆر‬ ‫شتى دیکه‌‪ ،‬هه‌موو هیواشمان ئه‌وه‌بوو‬ ‫ک �ه‌ داب��م �ه‌زرێ��ن و ببین ب�ه‌ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ر‬ ‫تابتوانین پاداشتى که‌س و کاره‌کانمان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫ب���ده‌ی���ن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ �ه‌م �ه‌ ح��اڵ��م �ه‌ وه‌ک‬ ‫چه‌نده‌ها خوێندکارى دیکه‌ى ده‌رچ��ووى‬ ‫له‌چه‌شنى من»‪.‬‬ ‫سۆالف عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪)30‬‬ ‫س���اڵ‪ ،‬ئ �ه‌م��ی��ش ل�ه‌ک��ێ��ش�ه‌ دام���ه‌زران���دن‬ ‫ده‌دواو وتى «له‌ساڵى (‪ )2003‬کۆلێژى‬ ‫ئ �ه‌ن��دازی��اری��م ت���ه‌واوک���رد و م��اوه‌ی �ه‌ک‬ ‫ب��ه‌دواى دام�ه‌زران��دن��دا گ �ه‌ڕام بۆ ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌ر جێگایه‌ک بێت دامبمه‌زرێنن‪،‬‬ ‫دواتر له‌ڕیگاى ماممه‌وه‌ که‌ له‌یه‌کێک‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌ حکومییه‌کان فه‌رمانبه‌ره‌ و‬ ‫له‌دواى ماندوو بوونێکى زۆر دام�ه‌زرام‪،‬‬ ‫به‌ڕاشکاوانه‌ ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر مامم نه‌بوای ‌ه‬ ‫دانه‌ده‌مه‌زرام‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و فه‌رمانگه‌یه‌ى‬ ‫که‌ مامم لێى فه‌رمانبه‌ره‌ پێویستییان ب ‌ه‬ ‫فه‌رمانبه‌رى دیکه‌ هه‌بوو بۆیه‌ دامه‌زرام‪،‬‬ ‫ئه‌گینا ئێستا حاڵى منیش وه‌ک هى ئه‌و‬ ‫هه‌موو ده‌رچوانه‌ ده‌بوو که‌ دانه‌مه‌زراون‬ ‫و له‌ماڵه‌وه‌ بۆخۆیان دانیشتوون»‪.‬‬ ‫زه‌ینه‌ب ره‌شید‪ ،‬یه‌کێکى تره‌ له‌و ده‌یان‬

‫ده‌رچووه‌ى زانکۆ له‌شارى که‌رکوک ک ‌ه‬ ‫دان �ه‌م �ه‌زراوه‌‪ ،‬هێماى بۆ ئ�ه‌وه‌ک��رد بارى‬ ‫دارایى خێزانه‌که‌یان خراپه‌ و تواناى کڕینى‬ ‫هه‌ندێک شمه‌کیان نییه‌ و که‌سێکیان‬ ‫نییه‌ موچه‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬وت��ى «له‌ساڵى‬ ‫(‪)2005‬وه‌ ک��ۆل��ێ��ژم ت����ه‌واو ک����ردووه‌‪،‬‬ ‫که‌چى تائێستا دانه‌مه‌زراوم و چه‌نده‌ها‬ ‫جاریش سه‌ردانى ده‌زگا و فه‌رمانگه‌کانم‬ ‫ک���ردووه‌ ت��ا الى خ��ۆی��ان دامبمه‌زرێنن‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم بێ س��ود ب��وو‪ ،‬بۆ دامه‌زراندنمان‬ ‫ده‌رگ���ا ن�ه‌م��ا نه‌یکوتین ک�ه‌چ��ى پێمان‬ ‫ده‌ڵێن فایله‌که‌ت بهێنه‌ و خوا که‌ریمه‌»‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬زیاتر له‌چل جار له‌ماوه‌ى چوار‬ ‫ساڵدا فایلم پێشکه‌شکردووه‌ به‌هیواى‬ ‫ئه‌وه‌ى دابمه‌زرێم‪.‬‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى به‌شى خوێندنى ک��وردى‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى په‌روه‌رده‌ى که‌رکوک‪،‬‬ ‫شێرزاد ره‌شید کاکه‌ عه‌بدواڵ‪ ،‬به‌چه‌ترى‬ ‫راگه‌یاند «ئێمه‌ به‌رنامه‌یه‌کمان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستاندا‬ ‫ب��ۆ دام��ه‌زران��دن��ى ئ��ه‌و خ��وێ��ن��دک��اران�ه‌ى‬ ‫زانکۆ و په‌یمانگاکانیان ته‌واو کردوه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و به‌شه‌ى له‌سه‌ر حکومه‌تى عێراقى‬ ‫داده‌م����ه‌زرێ����ت ب�ه‌ش��ێ��ک��ى زۆر ک�ه‌م��ی��ان‬ ‫کوردییان ته‌واو کردوه‌و کوردن‪.‬‬ ‫ش����ێ����رزاد وت���ی���ش���ى «(‪ )50‬ک���ه‌س‬ ‫له‌زانکۆى که‌رکوک ئه‌مساڵ به‌شى‬ ‫ک��وردی��ان ت���ه‌واو ک��ردب��وو‪ ،‬هه‌مویانمان‬ ‫ێ‬ ‫دام���ه‌زران���د‪ )70( .‬ق��وت��اب��خ��ان�ه‌م��ان ب ‌‬ ‫م��ام��ۆس��ت��اى ک����وردى ب����وو‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ ئ �ه‌م‬ ‫رێژه‌مان دامه‌زراند‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش (‪)95‬‬ ‫مامۆستاى ت��ر ک�ه‌ په‌یمانگایان ت �ه‌واو‬ ‫ک��ردب��وو دام��ان��م �ه‌زران��دوه‌ ل �ه‌ده‌وروب �ه‌رى‬ ‫که‌رکوک که‌ قوتابخانه‌کانى ده‌وروبه‌رى‬ ‫که‌رکوک پێویستى پێى ب��ووه‌‪ .‬وه‌زی��رى‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ى حکومه‌تى هه‌رێمیش به‌ڵێنى‬ ‫پ��ێ��داوی��ن ب �ه‌دام �ه‌زران��دن��ى به‌شێکى ترى‬ ‫ئ����ه‌و خ���وێ���ن���دک���اران���ه‌ى ک���ه‌ زان���ک���ۆ و‬ ‫په‌یمانگاکانیان ته‌واو کردوه‌»‪.‬‬

‫جـڤاکـێ مـادى گـه‌نجـێ بـازرگـان په‌یـدا دکه‌ت‬ ‫ئا‪ /‬سه‌عدوال ئه‌حمه‌د‬ ‫دیاردا بازرگانیکرنێ ژالیێ گه‌نجان ڤ ‌ه‬ ‫رۆژ بۆ رۆژێ د زێده‌بوون دایه‌‪ ،‬ب تایبه‌ت‬ ‫ل ده‌ڤه‌رێن نزیک سنوورى‪ ،‬و ئه‌ڤ ئێکه‌ژى‬ ‫بووی‌ه دی��ارده‌ی�ه‌ک خه‌لکه‌ک زێ��د‌ه قه‌ستا‬ ‫والتان بکه‌ن و بکارێ بازرگانیێ ڤ‌ه مژویل‬ ‫بن‪ ،‬ب شێوه‌یه‌کێ گشتى ئه‌ڤ دیارد‌ه وى‬ ‫ده‌مى په‌یدادبت ده‌ما کۆ ئاستێ زانستى و‬ ‫ته‌کنولوژى ل وه‌التى به‌رز دبیت و هاوالتى‬ ‫به‌رهه‌مێ خومالى بۆ ده‌رڤ‌ه دبه‌ت‪ ،‬ل وه‌اڵتێ‬ ‫م‌ه هه‌مى به‌رهه‌م بیانى ی‌ه بتنێ هینانه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌ڤ بابه‌ت بووی‌ه م��ژار و چه‌ند الیه‌نێن‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ئه‌ڤ دیارد‌ه بتر بۆ خوانده‌ڤانى‬ ‫بووم‌ه دای‌ه رونکرن‪.‬‬ ‫م��ی��ع��اد س���ه‌ب���رى‪ ،‬ت �ه‌م �ه‌ن (‪ )24‬س��ال‪،‬‬ ‫خ��وێ��ن��دک��ارێ زان��ک��وی��ێ دی��ارک��ر و گۆت‬ ‫«نابیت ده‌ست ژ خوندنێ به‌ردین پێخه‌مه‌ت‬ ‫بازرگانیێ‪ ،‬چونک‌ه خوندن بنه‌ما و بنه‌ره‌ت ‌ه‬ ‫بۆ ئاڤاکرنا هه‌ر ملله‌ته‌کێ و خوندن دبیت ‌ه‬ ‫هویێ هندێ کۆ خه‌لک قه‌ستا ملله‌ته‌کێ‬ ‫بکه‌ن چونک‌ه ژ ئه‌نجامێ خوندن و و زانستێ‬ ‫پیشه‌سازى به‌ره‌ف پێش بچیت و ب وه‌راربوونا‬ ‫پیشه‌سازیێ بازرگانى دهێت‌ه هه‌بوونێ‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫هه‌ر ده‌مێ ملله‌ته‌ک دبوارێ پیشه‌سازیێدا‬ ‫سه‌رکه‌فت ل وى ده‌مى بازرگانیکرن دێ ب‬ ‫شێوه‌یه‌کێ رێک و پێک هێت‌ه پێش»‪.‬‬

‫پشتى باوه‌رناما ئاماده‌یى وه‌رگرتى ده‌ست‬ ‫ب کارێن بازرگانیێ کر و نوک‌ه زۆربه‌یا‬ ‫کارێ من ل ده‌رڤه‌ى وه‌التى یه‌‪ ،‬من ئه‌ڤ‬ ‫کاره‌یێ هه‌لبژارتى داکۆ پاشه‌رۆژا خو‌ه پێ‬ ‫دابین بکه‌م‪ ،‬تا راده‌یه‌کێ باش ئه‌و بووشاییا‬ ‫دارای��ى یا پرکرى‪ ،‬نوک‌ه ئه‌ز ب ئێکجارى‬ ‫گرێدایى کارێ خومه‌‪ ،‬مرۆڤ ب خۆ دوباره‌‬ ‫س��اخ نابیت و خوشکرنا ژیانێ ب باشیا‬ ‫ئابوورێ مرۆڤى ڤ‌ه گرێدایه‌‪ ،‬له‌ورا گرنگه‌‬ ‫د گه‌نجاتیێ دا ئه‌م بشێن خۆ و ژیانا خۆ‬ ‫گه‌ره‌نتى بکه‌ن‪ ،‬نه‌شێم زێد‌ه بخوینم و ل هیڤیا‬ ‫دامه‌زراندنێ بمینم و ب موچه‌یه‌کێ کێم‬ ‫خێزانه‌کێ برێڤه‌ببم و دهه‌مى ژیێ خودا ل‬ ‫هیڤیا گه‌شته‌کێ بمینم!»‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش ده‌س��ن��ی��ش��ان��ک��رو گ����ۆت‪ :‬نوک ‌ه‬ ‫رێژه‌یه‌کا زۆر ژ گه‌نجان دگه‌ل من کاردکن‬ ‫و دش��ێ��ن ژی��ان��ا خ���و‌ه پ��ش��ت راس���ت بکن‪،‬‬ ‫دهه‌مان ده‌م دا ژ حوکومه‌تێ ژى ڤه‌بووینه‌‪،‬‬ ‫راستیه‌ک‌ه وه‌التێ م‌ه هه‌مى دخوینن داکو‬ ‫دابمه‌زرن نه‌ک چ تشتێن دى‪ ،‬ئه‌ڤ‌ه ژى دبیت ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌رێ ن‌ه تێگه‌هشتن و پێشکه‌تنا جڤاکى‬ ‫مه‌‪ ،‬گه‌له‌ک بازرگان دچن ژ ده‌رڤ‌ه فێرى‬ ‫که‌توارێ وان یێ باش دبن و دگه‌هیننه‌‬ ‫نافخو و گه‌له‌ک دیارد‌ه و کارێن باش ئه‌ڤرۆ‬ ‫ل ده‌ف م‌ه په‌یدابووین‌ه دشێم بێژم ژ ده‌رڤ ‌ه‬ ‫هاتى ی‌ه نه‌کو ژ عه‌قلێ م‌ه هاتى یه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬فه‌رهاد حه‌سه‌ن‪ ،‬ماموستا ل زانینگه‌ها‬

‫«د راگه‌هاندنا عه‌ره‌بى دا گه‌له‌ک بوهایێ مه‌زهه‌رى ددن‬ ‫بازرگانان‪ ،‬گه‌نجێ مه‌ژى حه‌زدکه‌ت کۆ وه‌کو ئه‌وان لێ بهێت»‬ ‫ره‌مه‌زان کوردى‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪)27‬سال کۆ ب‬ ‫کارێ بازرگانیێ رادبیت و گۆت ‪« :‬من‬

‫ن������ه‌وروز‪ ،‬دی���ارک���ر گ���ۆت «ل���ێ ئ �ه‌ڤ��ا ل‬ ‫کوردستانێ روی���دده‌ت ئ�ه‌ز نزانم چى یه‌؟‬

‫دهۆک ناخوازێ که‌س له‌سه‌ر که‌سێتی هه‌ژاران خۆی ده‌وڵه‌مه‌ند بکات‬ ‫دبیت ئه‌ڤ‌ه ژ چاڤێکرنێ په‌یدابووبیت کۆ‬ ‫د راگه‌هاندنا عه‌ره‌بى دا گه‌له‌ک بوهایێ‬ ‫م�ه‌زه�ه‌رى ددن ب��ازرگ��ان��ان‪ ،‬گه‌نجێ مژى‬ ‫ح��ه‌زدک��ه‌ت ک��ۆ وه‌ک���و ئ���ه‌وان ل��ێ بهێت‪،‬‬ ‫زێده‌تر چ پێناس بۆ ک��ارێ بازرگانیێ ل‬ ‫کوردستانێ نینن‪ ،‬هێشتا م‌ه چ نین‌ه ئه‌م‬ ‫بێژن ئه‌ڤ‌ه بازرگانى ی‌ه و بال ب��ازرگ��ان ل‬ ‫وه‌الت���ێ م �‌ه پ �ه‌ی��داب��ن؟ ب��ازرگ��ان��ێ��ن م �ه‌ژى‬

‫بتنێ بۆ خوشکرنا بارێ ئابوورى یێ ژیانا‬ ‫خۆ ب ده‌مه‌کێ کێم ه�ه‌ول��دده‌ت ب رێکا‬ ‫بازرگانیێ ئه‌ڤێ ئارمانجێ بهینت‌ه دى‪ ،‬ب‬ ‫چ شێواز بیت بۆ وى گرنگ نین‌ه بتنێ‬ ‫خه‌لکه‌ک بیژیت ئه‌ڤ‌ه ده‌ول �ه‌م �ه‌ن��ده‌! لێ‬ ‫دهه‌مان ده‌م دا م‌ه بازرگانێن باش ژى هه‌نه‌‬ ‫لێ د رێژه‌یى نه‌‪ ،‬بازرگانى کاره‌ک پیرۆزه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م هه‌ول بده‌ن ب پیرۆزى و ب ئینان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬ ‫و برنا به‌رهه‌مى بکاربینن‪ ،‬دیسان پێتڤیی ‌ه‬ ‫حوکومه‌تێ پالنه‌ک هه‌بیت بۆ دروستکرن‬ ‫و په‌یداکرنا بازرگانان‪ ،‬ئه‌وژى ب که‌سانێن‬ ‫پسپور و وه‌الت پارێز بیت‪ ،‬نه‌ک بازرگانێن‬ ‫م‌ه چ گلێشێ ل وه‌التێن ده‌وروب �ه‌ر بهینت ‌ه‬ ‫نافخو و ل س �ه‌ر کیستێ ه���ه‌ژاران ببیت ‌ه‬ ‫بازرگان و خۆ ده‌وله‌مه‌ند بکه‌ت‪.‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪9‬‬

‫به‌اڵى حکومه‌ت‬ ‫بۆ خوێندکاران‬ ‫ئاسۆ جه‌وهه‌ر ئه‌مساڵیش حکومه‌ت‬ ‫رایگه‌یاند ناوى د‌ه هه‌زار‬ ‫خوێندکار نایه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌نگى نا‬ ‫ئومێدى دا به‌گوێى ئه‌و خوێندکارانه‌دا‬ ‫ک � ‌ه سااڵنێک ‌ه س���ه‌رى خ��ۆی��ان خستوو‌ه‬ ‫نێو په‌رتوک ‌ه به‌ستوه‌کانه‌وه‌ و له‌نێو ئه‌و‬ ‫پۆالنه‌دا وان ‌ه بێ به‌رهه‌مه‌کانیان خوێند‬ ‫که‌ له‌زیندان ده‌چێت و تواناکانى داهێنان‬ ‫و ئارامى له‌بارده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ل�ه‌ش��ک��رێ��ک ل �ه‌خ��وێ��ن��دک��اران ن��اوی��ان‬ ‫نه‌هاتووه‌ته‌وه‌! که‌چى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌ش‬ ‫بێده‌ربه‌سته‌ و نه‌خش ‌ه رێژییه‌کى نیی ‌ه‬ ‫بۆیان ک ‌ه سااڵنێک ‌ه خه‌ونه‌کانى خۆیان‬ ‫گ��رێ��داو‌ه ب �ه‌وه‌ى خوێندن ت �ه‌واو بکه‌ن و‬ ‫به‌ده‌ریایه‌ک خولیاو‌ه خۆیان بگه‌یه‌نن ‌ه‬ ‫زان��ک��ۆ و پ�ه‌ی��م��ان��گ��اک��ان‪ .‬ئ��ای��ا هێند‌ه‬ ‫مامۆستامان زۆر‌ه ک ‌ه ئیدى پێویست‬ ‫ن�ه‌ک��ات ئ �ه‌و خوێندکاران ‌ه وه‌رن�ه‌گ��ری��ن‬ ‫ی��ان فه‌رمانگه‌کانمان ل��ێ��وان ل��ێ��ون ل ‌ه‬ ‫ک �ه‌س��ان��ى ش�����اره‌زا‪ ،‬ئ��ی��دى ک��ات��ى ئ �ه‌و‌ه‬ ‫نییه‌ ئه‌وان له‌زانکۆکان ببن به‌که‌سانى‬ ‫ش��اره‌زاو به‌توانا‪ ،‬به‌اڵم زانکۆکانیشمان‬ ‫ئ �ه‌و شوێنه‌ پێگه‌یه‌نه‌ر و به‌رهه‌مهێن ‌ه‬ ‫نییه‌ ک �ه‌ م���رۆڤ دڵ��ى پێخۆشبکات‪.‬‬ ‫هێشتاش نه‌گیشتووینه‌ته‌ رێگایه‌که‌ى تر‬ ‫تا خۆمان ئه‌ڵته‌رناتیڤێکى ترمان هه‌بێت‬ ‫و چ��اوه‌ڕێ��ى وه‌زاره‌ت و ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ک�ه‌ى‬ ‫نه‌که‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ش کێش ‌ه سه‌ره‌کییه‌که‌ى‬ ‫خ��وێ��ن��دک��اران �ه‌ ک��ه‌ ه��ه‌م��وو ئ��وم��ێ��د و‬ ‫خواسته‌کانیان له‌وانه‌دا ده‌بیننه‌و‌ه بچن ‌ه‬ ‫زانکۆ و په‌یمانگایه‌ک ک ‌ه تواناکانى‬ ‫ئه‌فراندن و گیانى گه‌نجێتى و یاخى‬ ‫ب��وون ده‌کوژێت و گه‌نجه‌کانمان له‌برى‬ ‫به‌رهه‌م هێنان ده‌خه‌سێنێت‪ ،‬هێدى هێدیش‬ ‫به‌سیاسه‌تێکى نه‌رم وایان لێکردوو‌ه ک ‌ه‬ ‫ه �ه‌م��وو ب��ژێ��وى ژی���ان و ده‌ستکه‌وتنى‬ ‫ئابووریمان له‌ده‌سه‌اڵتى خۆیاندا قورخ‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئایا بۆچى توانا هزرییه‌کانى خوێندکار‬ ‫به‌نمر‌ه پێوان ‌ه بکرێت و چه‌ندێتى جێگ ‌ه‬ ‫به‌چۆنێتى لێژ بکات و هه‌موو تواناکان‬ ‫له‌چه‌ند نمره‌یه‌کدا بچوک بکرێته‌وه‌؟!‬ ‫بۆچى وه‌زاره‌ت��ى پ �ه‌روه‌رده‌ و زانکۆکانى‬ ‫ئێمه‌ نه‌گه‌یشتوونه‌ته‌ ئه‌وه‌ى پێوانه‌یه‌کى‬ ‫بۆ خوێندکار هه‌بێت و چۆنایه‌تى ئه‌و‬ ‫خ��وێ��ن��دک��اره‌ هه‌ڵبسه‌نگێنێت و دوات���ر‬ ‫بینێرێته‌ شوێنى مه‌به‌ست‪ .‬بێگومان له‌نێو‬ ‫رژێمێکى وه‌هادا که‌ نه‌ک هه‌ر خوێندن‬ ‫به‌ڵکو هه‌موو دامه‌زراوه‌کانى به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫ئ��اراس��ت � ‌ه ک����ردوو‌ه ک � ‌ه بیڕژێنێته‌ نێو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندى خۆیه‌و‌ه و خۆى قازانجه‌که‌ى‬ ‫بچنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌تا ئه‌و ده‌هه‌زار خوێندکار‌ه‬ ‫حکومه‌ت و وه‌زاره‌ته‌که‌ى په‌یامى ئه‌وه‌یان‬ ‫پێده‌دات ک ‌ه ئێوه‌ له‌زانکۆ و په‌یمانگاکاندا‬ ‫جێگه‌تان نابێته‌وه‌ و ده‌بێت بگه‌ڕێنه‌وه‌ الى‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ چ �ه‌ن��د س��اڵ��ێ��ک�ه‌ ئ���ه‌م دی���ارده‌ی��� ‌ه‬ ‫دووب����ار‌ه ده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌ و ن��اوى ژم��اره‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫زۆرى خوێندکاران نایاته‌وه‌‪ ،‬کاتى ئه‌وه‌ش‬ ‫هاتوو‌ه که‌ ئه‌و خوێندکارانه‌ هه‌ڵوێستێکى‬ ‫مێژوویى بنوێنن و ب�ه‌وه‌زاره‌ت��ى پ �ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫بڵێن‪ :‬باشتره‌ چیتر ده‌سته‌ڕۆمان مه‌که‌ن‬ ‫ئ�ه‌و پرۆگرام ‌ه چه‌قبه‌ستوان ‌ه بسوتێنن‬ ‫ک ‌ه ئێمه‌تان پێ گۆشکرد و کۆیله‌تان‬ ‫ک��ردووی��ن ک� ‌ه دواى ئ���ه‌وه‌ى سااڵنێک‬ ‫مێشکمان پ��ڕده‌ک �ه‌ن ل �ه‌ چ�ه‌ق�ه‌چ�ه‌ق و‬ ‫بێبه‌رهه‌مى و نه‌شتوانین له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت �ه‌ک �ه‌ی��دا بڵێین ب �ه‌س �ه‌و زانکۆ‬ ‫بازرگانییه‌کانتان بۆ پڕکردنى گیرفانتان‬ ‫مه‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬ئاوڕێک له‌مێشکى رزیوى‬ ‫ئه‌و زانکۆیانه‌ى حکومه‌ت بده‌نه‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫ب��ووه‌ به‌که‌الوه‌ و ئێو‌ه و نه‌زانى به‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنێت‪.‬‬

‫له‌(ئامه‌د)ه‌وه‌ بۆ (هه‌ولێر)‬ ‫ئاماده‌یی بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنان لەكوردستان ده‌کرێت‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪8‬‬

‫ژن‪ ...‬به‌ره‌و‬ ‫پێشەنگایەتی‬ ‫سااڵنێكی درێژە گەلی‬ ‫كورد باس لەپرسی یەكێتی‬ ‫سیپان خالید ن��ەت��ەوەی��ی دەك����ات‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ب��ەره��ەم��ێ��ك��ی ئ���ەوت���ۆی‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە مەسەلەكە دەكرێتە موڵكی‬ ‫الیەنێكی سیاسی‪ .‬الیەنی سیاسی كوردیش‬ ‫زیاتر بەئەقڵییەتی پیاو بەڕێوە دەچن‪ ،‬هەر‬ ‫بۆ ئەمەشە تا ئێستا پ��ی��اوان نەیانتوانی‬ ‫هەنگاوێكی بەبوێر و گشتگیر نیشانبدەن‪.‬‬ ‫دەب��ێ ئ��ەوە لەبیرنەكەین دوای ئ��ەوەی‬ ‫دەف��ت��ەری ش��ەڕی ن��اوخ��ۆ ل��ەالی��ەن هەموو‬ ‫الی��ەن��ە سیاسییەكان ك��وردس��ت��ان داخ���را‪،‬‬ ‫هەلومەرجی ئ��ەوەی پێشخست كە باسی‬ ‫یەكێتی نێوان كوردان بكرێت لەسەر بنەمای‬ ‫داڕشتنی ستراتیژییەكی هاوبەش لەنێوان‬ ‫هەموو كوردان‪.‬‬ ‫دەنگی یەكێتی نەتەوەیی زیاتر لەباكوری‬ ‫واڵت دەبیستین و ئەوان زیاتر بەخەم دەبینرێن‬ ‫بۆ پێكەوە ژیانێكی دیموكراتیانە‪ ،‬رۆژهەاڵت‬ ‫و رۆژئاوا ئەگەرچی نەیانتوانیبێت رۆڵێكی‬ ‫چ��االك بگێڕن‪ ،‬ب��ەاڵم بەپیر بانگەكانەوە‬ ‫چ��وون��ە‪ ،‬ئ��ەوەی بەگومان و بەترس نزیك‬ ‫دەبێتەوە لەپرسی یەكێتی نەتەوەیی هێزە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانی باشورن‪ ،‬نەخۆیان بانگێك‬ ‫دەكەن نەبەدوای بانگەوازیەكانیشدا دەچن‪.‬‬ ‫هێزەكانی باشور بیانوی ئەوەیان هەیە كە هێزە‬ ‫نێودەوڵەتییەكان‪ ،‬هێزە هەرێمیەكان رێگریان‬ ‫لێبكەن هەمانكات هێزە هەرێمیەكانیش‬ ‫پەیوەندیەكانیان ل��ەگ��ەڵ س��ن��وردارب��ك��ەن‪.‬‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ئ���ەوەی یەكێتی ن��ەت��ەوەی��ی وەك‬ ‫زاراوە لەالیەن رژێمی رووخ��اوی بەعسەوە‬ ‫زۆرب��اس دەك��را‪ ،‬بۆیە لەباشوور بەگەرمی‬ ‫پێشوازی لێناكرێت‪ .‬ب��ەاڵم ب��ەالی منەوە‬ ‫كێشەی هێزەكانی باشوور لەوەدایە؛ دەڵێن‬ ‫ئێمە هەندێك دەستكەوتمان كەوتۆتە دەست‬ ‫با بەقوربانی پارچەكانی ت��ری نەكەین‪،‬‬ ‫ئەوانیش باشتێك بەدەست بخەن ئینجا باسی‬ ‫یەكێتی نەتەوەیی بكەن‪.‬‬ ‫یەكەم كۆبوونەوەی ژنان لەشاری ئامەد‬ ‫ئ��ەوەی نیشاندا كەدەستپێشخەری لەالیەن‬ ‫ژن��ان��ی ب���اك���وری ك��وردس��ت��ان��ەوە ه��ات��ووە‪،‬‬ ‫ئەنجام دان��ی كۆنفرانسی یەكێتی ژنانی‬ ‫ك��ورد لەپارچەیەكی داگیركراودا مانادارە‬ ‫بەوەی كەهێشتا زوڵمی داگیركەری حكوم‬ ‫دەكات‪ ،‬بەپیره‌وەچوونی هەموو ژنان بۆ ئەو‬ ‫كۆبوونەوەیە سەنگی چاالكییەكەی گەورەتر‬ ‫ك��رد‪ ،‬داواك���راوە كە ك��ۆب��وون��ەوەی دووەمین‬ ‫لەباشور ئەنجامبدەین‪.‬‬ ‫ئ��ام��ادەك��اری ب��ۆ دووەم��ی��ن كۆنفرانس‬ ‫ل��ەش��اری ده��ۆك ئ��ەوی��ش م��ان��ادارە ب��ەوەی‬ ‫ت��ا ئێستا ده���ۆك هیچ ك��ارێ��ك��ی ژنانی‬ ‫ل��ەب��اوەش ن��ەك��ردوە‪ ،‬هەمانكات ئەقڵیەتی‬ ‫عەشیرەتگەرایی و خێڵەكی ئەو دەڤەرە كە‬ ‫كەمتر دەرف���ەت ب��ەژن��ان دەدات ت��ا رۆڵ��ی‬ ‫كۆمەاڵیەتی و سیاسییەكانی خۆیان ببینن‬ ‫بۆیە ئەو جۆرە چاالكیانە لەو دەڤەرە زیاتر‬ ‫دڵخۆشی دەبه‌خشێت‪.‬‬ ‫تێكۆشانی ژن��ان كەتا رۆژی ئەمڕۆ‬ ‫ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی سیاسیدا قەتیس كرابوو‬ ‫و ل��ەژێ��ر س��ێ��ب��ەری ئەقڵییەتی پ��ی��اوان��دا‬ ‫ب��ەڕێ��وەدەچ��وو‪ ،‬ب��ۆی��ە رەن��گ��ی ژن���ان زیاتر‬ ‫لەمەیدانی سیاسیدا دەرن��ەدەك��ەوت‪ .‬ئەوەی‬ ‫ل��ەم هەنگاوەی ژناندا دەبینرێت ئیرادە و‬ ‫بڕیاری ئەوان نیشاندەدات‪.‬‬ ‫پرسی رەگەزی ژن و چەوسانەوەی ژنان‬ ‫كە ب��ەدرێ��ژای مێژووی دەوڵ��ەت��ەوە دێ��ت و‬ ‫لەمێژووی چەوسانەوەی نەتەوەیی كۆنترە‪،‬‬ ‫بۆیە خەباتی ئازادی رەگەزیی ژن لەبنەڕتدا‬ ‫خەباتە بۆ ئازادی هەموو كۆمەڵگا‪ ،‬راستە‬ ‫ژنان لەپێشەوەی ئەو خەباتەدێن‪ ،‬بەاڵم ئازادی‬ ‫كۆمەڵگا بەئازادی ژنەوە دەستپێدەكات‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەو وتەیە راستە كە دەڵێت‪ ،‬ئازادی ژن واتا‬ ‫ئازادی كۆمەڵگا‪ .‬كۆمەڵگای كوردی ئازاد‬ ‫نابێت ئەگەر ژن ژێر دەستەو چەوساوە بێت‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی لەراگەیاندنەكان بەرچاو كەوت‬ ‫دیاربوو ژنانی دەسەاڵتی باشوریش هەندێك‬ ‫بێگومان تر نزیكی چاالكییەكە دەبوونەوە‬ ‫و زیاتر هەستیان بەڕۆڵی ژنایەتی خۆیان‬ ‫ك��ردب��وو‪ .‬ل��ەگ��ەڵ ئ��ەو بانگەوازیانەی بۆ‬ ‫ئ��اش��ت��ی و چ���ارەس���ەری دی��م��وك��رات��ی��ان��ەی‬ ‫پرسی كورد هەمانكات باوەڕدەكەم‪ ،‬الیەنە‬ ‫سیاسیەكانی باشوریش ئیتر هێدی هێدی‬ ‫ترسیان لەوە رەوێبێتەوە و زیاتر خۆیان ئامادە‬ ‫ببینن بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی گشتی‪ .‬بۆیە‬ ‫دەتوانین بڵێن ژنانی كورد خۆیان سەلماند‬ ‫بابزانین پیاوی كورد چی دەكات؟‬ ‫‪adarasli@yahoo.com‬‬

‫هەولێر‪ -‬ئااڵ بەرزنجی‬

‫دوای ئ������ەوەی ل�����ەڕۆژان�����ی (‪ 24‬و‬ ‫‪25‬ی ن��ی��س��ان��ی ‪ ) 2010‬ك��ە ل��ەش��اری‬ ‫گ��ەورەی ئامەد كۆنفرانسی ژنانی كورد‬ ‫ئەنجامدرا‪ ،‬لەو كۆنفرانسەدا كۆمیتەیەك‬ ‫بە نوێنەرایەتی ژنانی هەرچوارپارچەی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب���ەن���اوی گ��روپ��ی ه��ەوڵ��دان��ی‬ ‫ژنانی كورد بۆ ئامادەكردنی كۆنفرانسی‬ ‫دووەم هەڵبژێردرا‪ .‬بەئامانجی پێكهێنانی‬ ‫بڕیارەكانی كونفرانسی یەكەم و ئامادەكاری‬ ‫بۆ كونفرانسی دووه���ەم‪ ،‬ل��ەڕۆژان��ی (‪18‬‬ ‫و ‪19‬ی ئەیلولی ‪ )2010‬ئ��ەم گروپە بە‬ ‫بەشداری (‪ )18‬ژن لەئەوروپا و هەرچوار‬ ‫پ��ارچ��ەی ك��وردس��ت��ان ك��ۆب��وون��ەوەی خۆی‬ ‫سازكرد‪.‬‬ ‫پ����اش دوو رۆژ گ��ف��ت��وگ��ۆ ك�����ردن و‬ ‫گ��ۆری��ن��ەوەی ب��ی��روڕای ج��ی��اواز س��ەب��ارەت‬ ‫ب��ەگ��ەل��ێ پ��رس��ی گ��رن��گ��ی ن��ەت��ەوەی��ی و‬ ‫بەتایبەتی پرسەكانی ژنان دەرئەنجام چەند‬ ‫بڕیارێكدرا‪ ،‬لەوانە ئاراستەكردنی نامەیەك‬ ‫ب��ۆ ه��ەری��ەك��ە ل��ەن��ەت��ەوە ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان و‬ ‫كونگرەی ئیسالمی جیهانی و س��ەرۆك‬ ‫ك��ۆم��اری ت��ورك��ی��ا و ب��ۆ ك��ۆم��ا جڤاكێن‬ ‫كوردستان‪ .‬هەروەها بەمەبەستی پەلەكردن‬ ‫لەئەنجامدانی كونفرانسی نەتەوەیی كورد‬ ‫لەسەر ئاستی هەموو بەشەكانی كوردستان‬ ‫بڕیاردرا بەسازدانی لۆبی ژنی ك��ورد بۆ‬ ‫س��ەردان��ی س��ەرك��ردای��ەت��ی پ��ارت��ە سیاسی‬ ‫و بزوتنەوە جیاكانی هەموو كوردستان‪،‬‬ ‫پێكهێنانی ناوەندێكی نەتەوەیی ژنی كورد‬ ‫لەسەر ئاستی هەر چوار بەشی كوردستان بۆ‬ ‫چارەسەركردنی پرسی نەتەوەیی و رەگەزی‬ ‫ژن بڕیارێكی تری كۆبونەوەكەی شاری‬ ‫دهۆك بوو‪ ،‬هەر لە كۆبوونەوەیە بڕیاردرا‬ ‫ل��ەس��ەرەت��ای س��اڵ��ی داه��ات��وو كۆنفرانسی‬ ‫دووەم��ی ژنی كورد لەهەرێمی كوردستان‬ ‫بەڕێوەبچێت‪.‬‬ ‫نەجیبە عومەر جێگری سەرۆكی پارتی‬ ‫چ���ارەس���ەری ك��وردس��ت��ان و ب��ەش��دارب��ووی‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوەك��ە ب��ەرۆژن��ام��ەی (چ��ەت��ر) ی‬ ‫راگ��ەی��ان��د‪ :‬ئەنجامدانی كۆنفرانسێك بۆ‬ ‫ژن��ی ك���ورد ب��ەن��وێ��ن��ەرای��ەت��ی ژن��ان��ی هەر‬ ‫چوارپارچەی كوردستان لەشاری ئامەد‪،‬‬ ‫هەنگاوێكی زۆر گرنگ و مێژوویی بوو‬ ‫كە بۆ جاری یەكەمە كۆنفرانسێكی لەوجۆرە‬ ‫دروستبێت‪ ،‬دوو ئامانج ل��ەو كۆنفرانسە‬ ‫هەبوو‪ ،‬یەكەم بۆپێشخستنی سیاسەتێكی‬ ‫نەتەوەیی ژنانی كوردە‪ ،‬بەو پێیەی كێشەی‬

‫ژنان ده‌ستپێشخه‌ری کۆنفرانسی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی بوون‬ ‫ژن لە ب��واری سیاسیدا هاوبەشە‪ ،‬چونكە كە ئێمە دەبێ بزانین كە ژنانی هەست بە‬ ‫ئەو توندوتیژیانەی لەالیەن داگیركەرانی ئازارەكانی یەكتر دەكەن‪.‬‬ ‫نەجیبە ئاماژەی بە خاڵێكی گرنگ كرد‬ ‫كوردستان بەرامبەر گەلی ك��ورد ك��راوە‪،‬‬ ‫رەنگدانەوە لەسەر ژنی كورد كردوە و ژنان كە لەكۆنفرانسی ئامەد بڕیاری لەسەر درابوو‬ ‫لەبوارەكانی ئابوری و رۆشنبیری و سیاسی وتی‪ :‬ئەوەی زۆر گرنگ بوو لەكۆنفرانسی‬ ‫دابڕاوە‪ ،‬ئەمەش وادەردەكەت كە كێشەكانی ئامەد ب��ڕی��اردرا‪ ،‬ناوەندێكی ه��اوب��ەش بۆ‬ ‫ك���ورد ل��ەه��ەرچ��وار پ��ارچ��ەی ك��وردس��ت��ان ژنانی ك��ورد دروس��ت بێت‪ ،‬نوێونەرایەتی‬ ‫هاوبەشە و وەك یەكن‪ ،‬ئامانجی دووەمی ژنی كورد لەهەرچوار پارچەی كوردستان‬ ‫ئ��ەو كۆنفرانسە‪ ،‬كاربكرێت ب��ۆ ئ���ازادی و پارتییەكان و كەسایەتی سەربەخۆی‬ ‫رەگەزی دژی هەموو ئەو چەوسانەوانەی تێدابێت‪ ،‬ئەمەش زیاتر لە كۆنفرانسی دووەم‬ ‫رووبەرووی ژن دەبێتەوە‪ ،‬ئەمەش پێویستی بریار لەسەر چۆنێتی پێكهاتەكەی دەدرێت‪.‬‬ ‫چاغلەر دێمیلەر س��ەرۆك��ی ش��ارەوان��ی‬ ‫ب��ەك��اری ه��اوب��ەش ه��ەی��ە‪ ،‬لەكۆنفرانسی‬ ‫دووەمیش ئیشوكارەكان زیاتر چڕ دەبنەوە‪ ،‬دێ����رك س���ەرب���ەش���اری م���اردی���ن ل��ەپ��ارت��ی‬ ‫بۆ ئەوەی بتوانین لەهەموو بوارەكان بڕیاری ئاشتی و دیموكراتی (‪)BDP‬یە لەبارەی‬ ‫كۆبنەوەی كۆمیتەی ژنان كورد لەشاری‬ ‫گرنگ و چارەنوسساز بدەین‪.‬‬ ‫ه��ەرس��ەب��اره‌ت بەگرنگی ئەنجامدانی ده���ۆك و كۆنفرانسی ژن���ان ب��ۆ (چ��ەت��ر)‬ ‫كۆنفرانسی ژنانی كورد‪ ،‬نەجیبە عومەر وتی‪ :‬ئامانج لەكۆبوونەوەی ئەنجامدانی‬ ‫وت���ی‪ :‬ل��ەو كۆنفرانسە ه���ەوڵ درا‪ ،‬هەر ك��ۆن��ف��ران��س��ی ژن��ان��ی ك���ورد یەكخستن و‬ ‫پارچەیەكی كوردستان ئاڵوگۆری ئەزمون نزیكردنەوەی هەڵویستی ژنانی كوردە بۆ‬ ‫و ئ��ەو دەس��ت��ك��ەوت��ان��ە ب��ك��ەن ك��ە ل��ەب��واری یەكێتی نەتەوەیی ژنان و ئاگادار بوون لە‬ ‫ج���ۆراوج���ۆر ب��ەدەس��ت ه���ات���وون‪ ،‬ه��ەروەه��ا كێشەو گرفتەكانیان لەهەر شوێنێك بێت‪،‬‬ ‫هەوڵبدەین كەمپین دروست بكەین بۆ بڕیاری ئێمە دەم��ان��ەوێ‌ ژن���ان دەس���ت بخانە ناو‬ ‫لەسێدارەدانی رۆژهەاڵت و ناسنامەی ژنی دەستی یەكتر بۆ بەدەستهێنان و ئامانج‬ ‫كورد لەرۆژئاوا و زیندانیانی ژنانی كورد و داخوازییەكانیان بەشێوەیەكی ئاشتی‪،‬‬ ‫لەباكور بدەین‪ ،‬وە جەخت لەسەر ئەوە كرایەوە چ��ون��ك��ە دەب��ی��ن��ی��ن ل���ە ه��ەرپ��ارچ��ەی��ەك��ی‬

‫كوردستان ژنان بەشێوازێك ئازار دەدرێن و‬ ‫دەچەوسێنەوە‪ ،‬لە رۆژئاوا ژنان ناسنامەیان‬ ‫نیە و ل��ەرۆژه��ەاڵت ل��ەس��ێ��دارە دەدرێ���ن و‬ ‫لەباكور و باشور لەگەڵ ئەوەی ئاگربەست‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم تۆپاران دەكرێن‪.‬‬ ‫س����ەب����ارەت ب����ەج����ی����اوازی ك���ارەك���ان���ی‬ ‫كۆنفرانسی یەكەم و دووەمی ژنانی كورد‬ ‫وت���ی‪ :‬ل��ەك��ۆن��ف��ران��س��ی ی��ەك��ەم لەمیانەی‬ ‫گفتوگۆكانماندا هەوڵمان دا دەستنیشانی‬ ‫كێشە و گرفتەكانی ژنانی كورد بكەین‪،‬‬ ‫هەروەها دۆزینەوەی شێوازێك تاكو كاری‬ ‫لەسەر بكەین‪ ،‬ب��ەاڵم لەكۆنفرانسی دووەم‬ ‫ك���ار ب��ۆ چ���ارەس���ەرك���ردن���ی ئ���ەو كێشەنە‬ ‫دەكرێ‪ ،‬هەروەها هەوڵ دەدرێت كۆمیتەی‬ ‫ژنانی ك��ورد سەردانی ژنانی رۆژه��ەاڵت‬ ‫و رۆژئ���اوا بكەن‪ ،‬لەكاتی ئێستا بەهۆی‬ ‫خراپی بارودۆخی ئەو دوو واڵتە ناتواندرێ‬ ‫سەردانیان بكرێت‪ ،‬بەاڵم نوێنەرانی ئەو دوو‬ ‫پارچەیە لەكۆنفرانس ئامادە دەبن‪.‬‬ ‫ن��اس��ك ت��ۆف��ی��ق ئ��ەن��دام��ی پ��ەرل��ەم��ان��ی‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووی ئ��ی��س�لام��ی ك���وردس���ت���ان و‬ ‫بەشداربووی كۆبوونەوەكەی شاری دهۆك‬ ‫وت��ی‪ :‬پێموایە لەبەر ئ��ەوەی كۆنفرانسی‬ ‫ئامەد ئەزموونی یەكەم بووە‪ ،‬پێویستە ئەو‬ ‫كۆنفرانسەی كە دووەمجارە و لەپارچەیەكی‬

‫فۆتۆ‪ :‬سه‌رباز‬ ‫ئ�����ازادك�����راوی ك���وردس���ت���ان ب���ەڕێ���وەچ���وە‪،‬‬ ‫هەنگاوێك بەرەو پێشتر بچێت و جیاوازبێت‪،‬‬ ‫هەروەها لەكۆنفرانسی داهاتوو هەوڵدەرێت‬ ‫نوێنەری هەموو الیەنێك ب��ەش��داری تێدا‬ ‫بكەن‪ ،‬چونكە ل��ەوەی ئامەد هەمووالیەك‬ ‫ب��ەش��دار ن���ەب���وون‪ .‬ئ���ام���اژەی ب��ەوەش��ك��رد‪:‬‬ ‫ه��ەر ل��ەم��ی��ان��ەی ه��ەوڵ��ەك��ان��ی كۆمیتەی‬ ‫ئامادەكاری كۆنفرانس لەماوەی راب��ردوو‬ ‫س��ەردان��ی پەرلەمانی كوردستانی ك��رد و‬ ‫لەگەڵ فراكسیۆنەكان كۆبووە و ئەوانیش‬ ‫بەڵێنیاندا لەرێگای حزبەكانیانەوە هاوكاری‬ ‫كۆنگرە بكەن‪.‬‬ ‫ه���اوك���ات ئ��ام��ی��ن��ە زك�����ری ئ��ەن��دام��ی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان پێی راگەیاندین‪:‬‬ ‫ی��ەك��ێ��ك ل��ەئ��ام��ان��ج��ە س��ەرەك��ی��ی��ەك��ان��ی ئ��ەو‬ ‫ك��ۆن��ران��س��ە و گ��رن��گ��ی��دان�ه‌ به‌پێكهێنانی‬ ‫یەكێتییەكی نەتەوەییە هەروەها بۆ پاراستی‬ ‫ژیانی ژنی كورد و باشكردنی گوزەرانی‬ ‫لەهەر شوێنێك بێت‪.‬‬ ‫وتیشی‪ :‬پێشبینی دەكەین كۆنفرانسی‬ ‫داهاتووی ژنانی كورد لەهەولێر بەرێژەیەكی‬ ‫زۆری ژنان بەڕێوەبچێت‪ ،‬ئەمە لەكاتێكدا‬ ‫كۆنفرانسی یەكەم بەئامادەبوونی (‪)150‬ژن‬ ‫ئەنجامدرا‪.‬‬

‫كچان لەبەرامبەر پۆشینی سەرپۆش دوو دڵن‬ ‫ماوەیەكە دیاردەی سەرپۆشین لەناو كچاندا‬ ‫ڕووی لە زی��ادب��وون ك���ردووە‪ ،‬هەندێك لەو‬ ‫كچانە هۆكارەكەی بۆ فشاری خێزانه‌كانیان‬ ‫دەگەڕێننەوە كە بەزۆر سەرپۆش پۆشینییان‬ ‫ب��ە س��ەر زاڵ دەك���ەن و هەندێكیشیان بۆ‬ ‫جوانی دەیپۆشن و هەندێكیشیان لەترسان‪،‬‬ ‫ش��ارەزای��ان��ی ب���واری كۆمەاڵیەتیش وای‬ ‫ێ بە‬ ‫بۆدەچن كە سەپاندنی شت بەزۆرەمڵ ‌‬ ‫سەر كچاندا كاریگەری خراپی لەسەر باری‬ ‫دەرونی ئەو كچانە دەبێت و رەنگیشە ئاكامی‬ ‫خراپی لێبكەوێتەوە‪.‬‬ ‫س���ۆزان ع��ەل��ی‪ ،‬كچێكی ت��ەم��ەن (‪)28‬‬ ‫س��اڵ��ە و ل��ەه��ەم��ان ك��ات��ی��ش��دا خ��وێ��ن��دك��ارە‪،‬‬ ‫سەبارەت بەپۆشینی سەرپۆش وتی «لەالیەن‬ ‫خانەوادەكەمەوە هەڕەشەی ئەویان لێكردم كە‬ ‫دەبێت یا سەرپۆش بپۆشم‪ ،‬یاخود واز لەخوێندن‬ ‫بهێنم‪ ،‬لەبەر ئ��ەوەی واز لەخوێندن نەهێنم‬ ‫ناچاربووم بیپۆشم‪ ،‬هەرچەندە بە ئ��ارەزوی‬ ‫خۆمیش نەبوو‪ ،‬ئەگەر بۆم بكرێت سەرپۆش‬ ‫ناپۆشم و فڕێدەدەم‪ ،‬بەاڵم چیبكەم»‪ ،‬ئەو‬ ‫ئ��ام��اژەی ب���ەوەدا ك��ەی ه��ەر شتێك ب��ەزۆر‬ ‫ێ چەسپێندرا بەسەر‬ ‫بوو یاخود بە زۆرەمل ‌‬ ‫كەسێك مانای زەوتكردن‪ ،‬یاخود پێشێلكردنی‬ ‫مافی ئەو كەسەیە‪ ،‬سۆزان وتی «ئایا ئاینی‬ ‫ئیسالم رێگەی ب��ەوەداوە كە مافی مرۆڤ‬ ‫پێشێلبكرێت‪ ،‬نەخێر ئاینی ئیسالم رێگەی بەو‬ ‫كارە نەداوە‪ ،‬هەروەها لەسەردەمی پەیامبەری‬ ‫مەزن (د‪.‬خ) لەسەر بێت چەسپاندنی شت‬

‫«بۆ دامه‌زراندنمان ده‌رگا نه‌ما له‌که‌رکوک نه‌یکوتین»‬ ‫ئا‪ /‬که‌رکوک ـ عومه‌ر‬

‫هۆكارەكەی بۆ فشاری خێزانەكانیان دەگەڕێننەوە‬

‫ئا‪ /‬عومەر ئاوارە‬

‫ده‌رچوویه‌کى زانکۆ‬

‫بە زۆر ن��ەب��ووە‪ ،‬تەنانەت رێگاش بەكەس‬ ‫نەدراوە مافی بەرامبەرەكەی زەوت بكات»‪،‬‬ ‫هەروەها وتی‪ :‬هەر شتێك بەئارەزوی خۆت‬ ‫نەبوو ئەوا كاریگەری لە سەردەروونت دروست‬ ‫دەك��ات‪ ،‬پۆشینی سەرپۆشیش ب��ەڕای من‬ ‫دەبێت ئارەزووی لەسەر بێت‪ ،‬ئەگینا بەزۆرە‬ ‫ێ گەورەترین تاوانە و الدانە لە یاسا و‬ ‫مل ‌‬ ‫عورفی مرۆڤایەتی‪.‬‬ ‫روسل حەسەن كچێكی عەرەبە كە باسی‬ ‫ل��ە س��ەر پۆشینی س��ەرپ��ۆش دەك����رد‪ ،‬ئەو‬ ‫ئ��ام��اژەی ب���ەوەدا كە نابێت ه��ەر شتێك بە‬ ‫ئ���ارەزوی خێزان‌ه بەسەر چ كچ و چ كور‬ ‫بچەسپێندرێت‪ ،‬روسل وتی «بەڕاستی من‬ ‫حەز لەپۆشینی سەرپۆش دەكەم و ئارەزووی‬ ‫پۆشینم لەسەرێتی‪ ،‬هیچ كەسێك ناچاری‬ ‫نەكردووم لەسەر پۆشینی»‪ ،‬هەروەها وتی‪:‬‬ ‫بۆ پۆشینی سەرپۆش ماڵەوەمان هاوكارم‬ ‫ب��وون و بەشێوەیەكی ن��ەرم و نیان داوای‬ ‫پۆشینی ئەوەیان لێكردم كە سەرپۆش بپۆشم‪،‬‬ ‫ن��ەك ب���ەزۆر ك��ە هەندێك خ��ێ��زان بەتایبەت‬ ‫لەئێستادا دژ بە كچەكانیان بەكاری دەهێنن‪.‬‬ ‫ئەو بڕوای وابوو كە دەبێت دایكان و باوكان‬ ‫بەشێوەیەك مامەڵە لەگەڵ كچەكانیان بكەن‬ ‫تا هەستیان بریندار نەبێت و پەنا بۆ كاری‬ ‫مەترسیدار نەبەن‪.‬‬ ‫كچێكی ت��ر ك��ە زۆر ه��ەوڵ��م��ان��دا ن��اوی‬ ‫باڵو بكەینەوە‪ ،‬ب��ەاڵم ئەو پێی باش نەبوو‬ ‫ن��اوی باڵوبكەینەوە‪ ،‬س��ەب��ارەت بەپۆشینی‬ ‫س��ەرپ��ۆش وت��ی «ت��ۆ ك��ە ئێستا دەمبینی‬ ‫ێ سەرپۆشم‪ ،‬پێش ئەوەی لەماڵ دەربچم‪،‬‬ ‫ب‌‬

‫لەپێش چاوی خێزانه‌كەم سەرپۆش دەپۆشم‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای چوونم بۆ دەوامەكەم فڕێیدەدەم‪،‬‬ ‫هۆكاری سەرپۆش پۆشینم بۆ ئەو فشارە‬ ‫زۆرە دەگەڕێتەوە كە دایك وباوكم دەیكەنە‬ ‫سەرم‪ ،‬هەرچەندە هەوڵی ئەوە دەدەم كە بتوانم‬ ‫ێ‬ ‫لەسەر سەرپۆش نەپۆشینم قەناعەتیان پ ‌‬ ‫بكەم‪ ،‬بەاڵم هەوڵەكانم بێسودە لەگەڵیاندا»‪.‬‬ ‫س��ەن��ا ئ��ەح��م��ەد‪ ،‬قوتابی زان��ك��ۆی��ە‪ ،‬ئەو‬ ‫ێ ل��ەك��چ��ان بەتایبەت‬ ‫پ��ێ��ی��واب��وو ك��ە ه��ەن��د ‌‬ ‫لەئێستادا ك��ە س��ەرپ��ۆش دەپ��ۆش��ن ب��ۆ ئەو‬ ‫ب���ارە ن��ال��ەب��ارە دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ك��ە لەئێستادا‬ ‫واڵت تێیدا دەژێ��ت‪ ،‬سەنا وتی «لە دوای‬ ‫روخاندنی رژێمی سەدامەوە سەرپۆش لەسەر‬ ‫دەك��ەم‪ ،‬بەهۆی ئەو بارودۆخە مەترسیدارە‬ ‫و دی���اردەی رفاندنی كچان ل��ەالی��ەن باندە‬ ‫تیرۆریستییەكانەوە ك��ە ج��ۆرێ��ك مەترسی‬ ‫نەك لەناخی من‪ ،‬بەڵكو لەناخی چەندەها‬ ‫كچدا دروستبووە و بەو هۆیەوە ناچار دەبین‬ ‫سەرپۆش بپۆشین‪ ،‬ئەو ئاماژەی بەوەدا كە‬ ‫كاتێك دڵنیابوو مەترسی لەسەر ژیانیان‬ ‫نامێنێت‪ ،‬ئیتر لەسەری ناكات‪.‬‬ ‫لەكاتی ئامادەكردنی ئەم راپۆرتە‪ ،‬ئەوە‬ ‫ت��وش��ی س��ەرس��وڕم��ان��ی ك���ردم ك��ە هەندێك‬ ‫ل��ەك��چ��ان بەمەبەستی ش��وك��ردن س��ەرپ��ۆش‬ ‫لەسەر دەكەن‪ ،‬سوعاد عومەر كچێكی تەمەن‬ ‫(‪ )32‬ساڵە‪ ،‬وتی‪ :‬بۆ ئەوە سەرپۆش دەپۆشم‬ ‫تابێنە داخوازیم و شو بكەم‪ ،‬چونكە هەندێك‬ ‫ل��ەپ��ی��اوان ح��ەزی��ان لەكچێكە ك��ە سەرپۆش‬ ‫بپۆشێت‪ ،‬ئەمەش بووەتە هۆكاری ئەوەی كە‬ ‫سەرپۆش بپۆشم‪.‬‬

‫زەید سەلیم‪ ،‬پیشەی پزیشكییە‪ ،‬سەبارەت‬ ‫بە پۆشینی سەرپۆش لەالیەن كچانەوە وتی‬ ‫«رێز لەهەموو كچێك دەگرم گەر سەرپۆش‬ ‫بپۆشێت ی��اخ��ود نەیپۆشێت‪ ،‬نابێت ئێمە‬ ‫ێ شت بكەن‬ ‫وابكەین لەكچان كە بەزۆر هەند ‌‬ ‫وەك سەرپۆشین و ‪...‬هتد‪ .‬چونكە ئەمجۆرە‬ ‫رەفتارانە دەبێتە هۆی دروستبوونی نائارامی‬ ‫و دڵەڕاوكێ لەالی كچان»‪ ،‬هەروەها وتی‪:‬‬

‫نابێت ئێمە سەرپۆش پۆشین بەوە بژمێرین‬ ‫ك��ە دەب��ێ��ت��ە ه���ۆی پ��اراس��ت��ن��ی ش����ەرەف و‬ ‫ئەخاڵقی كچان‪ ،‬چونكە ره‌وش��ت بنەمای‬ ‫ئەخالق و شەرەفە‪ ،‬نەك جل و بەرگ‪ ،‬دەبێت‬ ‫كچان ئازادبن لەهەموو الیەنێكی ژیانیان‪،‬‬ ‫بەتایبەت بەرگ پۆشین‪ ،‬تا چ كچەكە و چ‬ ‫خێزانه‌كەشی تووشی كێشەوگرفت و زەرەر و‬ ‫زیان نەبن‪.‬‬

‫ده‌رچ��ووان��ى زانکۆ و په‌یمانگاکانى‬ ‫پارێزگاى که‌رکوک داوا له‌حکومه‌ت‬ ‫ده‌که‌ن دایانبمه‌زرێنن و له‌ده‌ست بێکارى‬ ‫رزگ��اری��ان بێت‪ ،‬ئ �ه‌و ده‌رچ��وان �ه‌ ئاماژ‌ه‬ ‫ب�ه‌وه‌ ده‌ک �ه‌ن به‌مه‌به‌ستى دامه‌زراندنیان‬ ‫چه‌ند‌ینجار داواکارییان پێشکه‌شکردوه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى ب �ه‌ش��ى خ��وێ��ن��دن��ى ک���وردى‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى پ���ه‌روه‌رده‌ى ئ�ه‌و شار‌ه‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ حکومه‌تى هه‌رێمیش‬ ‫به‌ڵێنى پێداوین به‌دامه‌زراندنى به‌شێکى‬ ‫ت��رى ئ �ه‌و خوێندکارانه‌ى ک�ه‌ زان��ک��ۆ و‬ ‫په‌یمانگاکانیان ته‌واو کردوه‌‪.‬‬ ‫په‌یمان خه‌لیل‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )23‬ساڵ‪،‬‬ ‫ده‌رچ��ووى په‌یمانگاى هونه‌ره‌جوانه‌کانى‬ ‫که‌رکوکه‌ و م��اوه‌ى پێنج س��اڵ ده‌بێت‬ ‫ب���ڕوان���ام���ه‌ى ب �ه‌ده‌س��ت��ه��ێ��ن��اوه‌‪ ،‬ج�ه‌خ��ت��ى‬ ‫له‌مه‌ده‌کرده‌وه‌ ده‌یوت «له‌ساڵى (‪)2005‬‬ ‫ه‌وه‌ تائێستا له‌دواى دامه‌زراندن ده‌گه‌ڕێم‪،‬‬ ‫ج��ارب�ه‌ج��ار باسى دام��ه‌زران��دن ده‌ک��رێ��ت‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم نازانین ب�ه‌چ شێوه‌یه‌ک خه‌ڵک‬ ‫داده‌م �ه‌زرێ��ن��ن‪ ،‬هه‌ندێ ک �ه‌س له‌رێگاى‬ ‫ن��اس��ی��اوێ��ک��ی��ی��ان�ه‌وه‌ دام�����ه‌زراوه‌‪ ،‬که‌چى‬ ‫زۆری��ن�ه‌م��ان که‌سێک نییه‌ ئاوڕێکمان‬ ‫لێبداته‌وه‌ ک��ار ئاسانیمان بۆ بکات بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى دابمه‌زرێن»‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شى وت «سااڵنێکه‌ به‌تامه‌زرۆى‬ ‫ئ�ه‌وه‌م دابمه‌زرێم‪ ،‬له‌سه‌ره‌تاى ده‌رچوونى‬ ‫په‌یمانگا و به‌ده‌ستهێنانى بڕوانامه‌که‌م‬ ‫داوای�����ان ل��ێ��ک��ردم ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ر پ��ێ��دان��ى‬ ‫(‪ )250‬هه‌زار دینار دابمه‌زرێم‪ ،‬به‌اڵم پێم‬ ‫باش نه‌بوو‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هاوڕێکانم‬ ‫هه‌ریه‌که‌ و ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌یاندا و ئێستا‬ ‫بۆخۆیان ده‌وام ده‌که‌ن‪ .‬مه‌به‌ستیشم له‌پار‌ه‬ ‫نه‌دانه‌که‌ ته‌نها ئه‌وه‌بوو که‌ ده‌چووه‌ قاڵبى‬ ‫به‌رتیله‌وه‌ و منیش ئه‌و ره‌فتاره‌م پێ باش‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬بۆیه‌ ره‌تمکرده‌وه‌»‪.‬‬ ‫شه‌یما عه‌بدواڵ‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )29‬ساڵ‪،‬‬ ‫ده‌رچووێکى تره‌وه‌ و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات‪،‬‬

‫گه‌نجانی که‌رکوک له‌ته‌عریبه‌وه‌ بۆ سیاسه‌تی بێکارکردن‬ ‫هێنده‌ سه‌ردانى فه‌رمانگه‌کانى که‌رکوکى‬ ‫ک��ردووه‌ به‌مه‌به‌ستى دام �ه‌زران��دن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ب��ڕواى به‌هیچ الی�ه‌ک نه‌ماوه‌ که‌ داوا‬ ‫ده‌که‌ن خه‌ڵک دابمه‌زرێنن‪ ،‬شه‌یما وتى‬ ‫«ل �ه‌س��اڵ��ى (‪)2003‬وه‌ ک��ول��ێ��ژم ت���ه‌واو‬ ‫کردووه‌ و هه‌ڵگرى بڕوانامه‌ى ماستێرم‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا دانه‌مه‌زراوم‪ ،‬داموده‌زگاى‬ ‫حکومه‌تى عێراقى نه‌ما سه‌ردانییان نه‌که‌م‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى له‌الى خۆیان دامبمه‌زرێنن ک ‌ه‬ ‫تاقه‌ ئاواتمه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ تائێستاش‬ ‫بۆم نه‌هاتووه‌ته‌ دى و بێ هیوا ماوم»‬ ‫ش�ه‌ی��م��ا پ��ێ��ی��وای�ه‌ ک �ه‌ س���ه‌رده‌م���ى ئێستا‬ ‫سه‌رده‌مى ناسیاوى و واسیته‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌سێکت نه‌بێت پشتگیریت لێبکات ئه‌وا‬ ‫مه‌حاڵه‌ دابمه‌زرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڕوانامه‌ى‬ ‫دکتۆرایش هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئیقبال ح �ه‌س �ه‌ن‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪ )32‬ساڵ‬ ‫و ده‌رچ���ووى په‌یمانگاى (کارگێڕی و‬ ‫ئابوری)یه‌‪ ،‬به‌شى ژمێریارى‪ ،‬وتى «پێش‬ ‫ئه‌وه‌ى بڕوانامه‌ى ده‌رچونم به‌ده‌ست بهێنم‪،‬‬

‫خه‌ون و ئاواتم ئه‌وه‌بوو که‌ دواى ده‌رچوونم‬ ‫دابمه‌زرێم بۆئه‌وه‌ى بتوانم بژێوى خۆم و‬ ‫خێزانه‌که‌م دابینبکه‌م‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ده‌م���زان���ى ب �ه‌ئ��اس��ان��ى دان���ام���ه‌زرێ���م‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا ب��ووه‌ت �ه‌ گ�ه‌وره‌ت��ری��ن کۆسپ‬ ‫له‌به‌رده‌ماندا» ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد ک ‌ه‬ ‫خه‌ریکه‌ تووشى نه‌خۆشى ده‌رونى ده‌بێت‬ ‫ل���ه‌دواى ئ �ه‌و ه�ه‌م��وو س��اڵ�ه‌ى خوێندن و‬ ‫خۆماندووبوون که‌چى ئێستا که‌سێک‬ ‫یاخود الیه‌نێک نییه‌ هاوکاری بکات‬ ‫و دایبمه‌زرێنێت و له‌ده‌ست چ��اوه‌ڕوان��ى‬ ‫رزگارى بکات»‪.‬‬ ‫ئیقبال‪ ،‬وتیشى «له‌کاتێکدا خوێندنم‬ ‫ته‌واوکرد تووشى ده‌رده‌سه‌رى زۆر بووین‪،‬‬ ‫ل���ه‌وان���ه‌ ن �ه‌ب��وون��ى ک���اره‌ب���ا و گ �ه‌رم��ا و‬ ‫ئاڵۆزبوونى ب��ارودۆخ��ى ئه‌منى و ترسى‬ ‫رێگاوبان و نه‌بوونى تواناى مادى و زۆر‬ ‫شتى دیکه‌‪ ،‬هه‌موو هیواشمان ئه‌وه‌بوو‬ ‫ک �ه‌ داب��م �ه‌زرێ��ن و ببین ب�ه‌ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ر‬ ‫تابتوانین پاداشتى که‌س و کاره‌کانمان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫ب���ده‌ی���ن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ �ه‌م �ه‌ ح��اڵ��م �ه‌ وه‌ک‬ ‫چه‌نده‌ها خوێندکارى دیکه‌ى ده‌رچ��ووى‬ ‫له‌چه‌شنى من»‪.‬‬ ‫سۆالف عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪)30‬‬ ‫س���اڵ‪ ،‬ئ �ه‌م��ی��ش ل�ه‌ک��ێ��ش�ه‌ دام���ه‌زران���دن‬ ‫ده‌دواو وتى «له‌ساڵى (‪ )2003‬کۆلێژى‬ ‫ئ �ه‌ن��دازی��اری��م ت���ه‌واوک���رد و م��اوه‌ی �ه‌ک‬ ‫ب��ه‌دواى دام�ه‌زران��دن��دا گ �ه‌ڕام بۆ ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌ر جێگایه‌ک بێت دامبمه‌زرێنن‪،‬‬ ‫دواتر له‌ڕیگاى ماممه‌وه‌ که‌ له‌یه‌کێک‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌ حکومییه‌کان فه‌رمانبه‌ره‌ و‬ ‫له‌دواى ماندوو بوونێکى زۆر دام�ه‌زرام‪،‬‬ ‫به‌ڕاشکاوانه‌ ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر مامم نه‌بوای ‌ه‬ ‫دانه‌ده‌مه‌زرام‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و فه‌رمانگه‌یه‌ى‬ ‫که‌ مامم لێى فه‌رمانبه‌ره‌ پێویستییان ب ‌ه‬ ‫فه‌رمانبه‌رى دیکه‌ هه‌بوو بۆیه‌ دامه‌زرام‪،‬‬ ‫ئه‌گینا ئێستا حاڵى منیش وه‌ک هى ئه‌و‬ ‫هه‌موو ده‌رچوانه‌ ده‌بوو که‌ دانه‌مه‌زراون‬ ‫و له‌ماڵه‌وه‌ بۆخۆیان دانیشتوون»‪.‬‬ ‫زه‌ینه‌ب ره‌شید‪ ،‬یه‌کێکى تره‌ له‌و ده‌یان‬

‫ده‌رچووه‌ى زانکۆ له‌شارى که‌رکوک ک ‌ه‬ ‫دان �ه‌م �ه‌زراوه‌‪ ،‬هێماى بۆ ئ�ه‌وه‌ک��رد بارى‬ ‫دارایى خێزانه‌که‌یان خراپه‌ و تواناى کڕینى‬ ‫هه‌ندێک شمه‌کیان نییه‌ و که‌سێکیان‬ ‫نییه‌ موچه‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬وت��ى «له‌ساڵى‬ ‫(‪)2005‬وه‌ ک��ۆل��ێ��ژم ت����ه‌واو ک����ردووه‌‪،‬‬ ‫که‌چى تائێستا دانه‌مه‌زراوم و چه‌نده‌ها‬ ‫جاریش سه‌ردانى ده‌زگا و فه‌رمانگه‌کانم‬ ‫ک���ردووه‌ ت��ا الى خ��ۆی��ان دامبمه‌زرێنن‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم بێ س��ود ب��وو‪ ،‬بۆ دامه‌زراندنمان‬ ‫ده‌رگ���ا ن�ه‌م��ا نه‌یکوتین ک�ه‌چ��ى پێمان‬ ‫ده‌ڵێن فایله‌که‌ت بهێنه‌ و خوا که‌ریمه‌»‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬زیاتر له‌چل جار له‌ماوه‌ى چوار‬ ‫ساڵدا فایلم پێشکه‌شکردووه‌ به‌هیواى‬ ‫ئه‌وه‌ى دابمه‌زرێم‪.‬‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى به‌شى خوێندنى ک��وردى‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى په‌روه‌رده‌ى که‌رکوک‪،‬‬ ‫شێرزاد ره‌شید کاکه‌ عه‌بدواڵ‪ ،‬به‌چه‌ترى‬ ‫راگه‌یاند «ئێمه‌ به‌رنامه‌یه‌کمان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستاندا‬ ‫ب��ۆ دام��ه‌زران��دن��ى ئ��ه‌و خ��وێ��ن��دک��اران�ه‌ى‬ ‫زانکۆ و په‌یمانگاکانیان ته‌واو کردوه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و به‌شه‌ى له‌سه‌ر حکومه‌تى عێراقى‬ ‫داده‌م����ه‌زرێ����ت ب�ه‌ش��ێ��ک��ى زۆر ک�ه‌م��ی��ان‬ ‫کوردییان ته‌واو کردوه‌و کوردن‪.‬‬ ‫ش����ێ����رزاد وت���ی���ش���ى «(‪ )50‬ک���ه‌س‬ ‫له‌زانکۆى که‌رکوک ئه‌مساڵ به‌شى‬ ‫ک��وردی��ان ت���ه‌واو ک��ردب��وو‪ ،‬هه‌مویانمان‬ ‫ێ‬ ‫دام���ه‌زران���د‪ )70( .‬ق��وت��اب��خ��ان�ه‌م��ان ب ‌‬ ‫م��ام��ۆس��ت��اى ک����وردى ب����وو‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ ئ �ه‌م‬ ‫رێژه‌مان دامه‌زراند‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش (‪)95‬‬ ‫مامۆستاى ت��ر ک�ه‌ په‌یمانگایان ت �ه‌واو‬ ‫ک��ردب��وو دام��ان��م �ه‌زران��دوه‌ ل �ه‌ده‌وروب �ه‌رى‬ ‫که‌رکوک که‌ قوتابخانه‌کانى ده‌وروبه‌رى‬ ‫که‌رکوک پێویستى پێى ب��ووه‌‪ .‬وه‌زی��رى‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ى حکومه‌تى هه‌رێمیش به‌ڵێنى‬ ‫پ��ێ��داوی��ن ب �ه‌دام �ه‌زران��دن��ى به‌شێکى ترى‬ ‫ئ����ه‌و خ���وێ���ن���دک���اران���ه‌ى ک���ه‌ زان���ک���ۆ و‬ ‫په‌یمانگاکانیان ته‌واو کردوه‌»‪.‬‬

‫جـڤاکـێ مـادى گـه‌نجـێ بـازرگـان په‌یـدا دکه‌ت‬ ‫ئا‪ /‬سه‌عدوال ئه‌حمه‌د‬ ‫دیاردا بازرگانیکرنێ ژالیێ گه‌نجان ڤ ‌ه‬ ‫رۆژ بۆ رۆژێ د زێده‌بوون دایه‌‪ ،‬ب تایبه‌ت‬ ‫ل ده‌ڤه‌رێن نزیک سنوورى‪ ،‬و ئه‌ڤ ئێکه‌ژى‬ ‫بووی‌ه دی��ارده‌ی�ه‌ک خه‌لکه‌ک زێ��د‌ه قه‌ستا‬ ‫والتان بکه‌ن و بکارێ بازرگانیێ ڤ‌ه مژویل‬ ‫بن‪ ،‬ب شێوه‌یه‌کێ گشتى ئه‌ڤ دیارد‌ه وى‬ ‫ده‌مى په‌یدادبت ده‌ما کۆ ئاستێ زانستى و‬ ‫ته‌کنولوژى ل وه‌التى به‌رز دبیت و هاوالتى‬ ‫به‌رهه‌مێ خومالى بۆ ده‌رڤ‌ه دبه‌ت‪ ،‬ل وه‌اڵتێ‬ ‫م‌ه هه‌مى به‌رهه‌م بیانى ی‌ه بتنێ هینانه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌ڤ بابه‌ت بووی‌ه م��ژار و چه‌ند الیه‌نێن‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ئه‌ڤ دیارد‌ه بتر بۆ خوانده‌ڤانى‬ ‫بووم‌ه دای‌ه رونکرن‪.‬‬ ‫م��ی��ع��اد س���ه‌ب���رى‪ ،‬ت �ه‌م �ه‌ن (‪ )24‬س��ال‪،‬‬ ‫خ��وێ��ن��دک��ارێ زان��ک��وی��ێ دی��ارک��ر و گۆت‬ ‫«نابیت ده‌ست ژ خوندنێ به‌ردین پێخه‌مه‌ت‬ ‫بازرگانیێ‪ ،‬چونک‌ه خوندن بنه‌ما و بنه‌ره‌ت ‌ه‬ ‫بۆ ئاڤاکرنا هه‌ر ملله‌ته‌کێ و خوندن دبیت ‌ه‬ ‫هویێ هندێ کۆ خه‌لک قه‌ستا ملله‌ته‌کێ‬ ‫بکه‌ن چونک‌ه ژ ئه‌نجامێ خوندن و و زانستێ‬ ‫پیشه‌سازى به‌ره‌ف پێش بچیت و ب وه‌راربوونا‬ ‫پیشه‌سازیێ بازرگانى دهێت‌ه هه‌بوونێ‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫هه‌ر ده‌مێ ملله‌ته‌ک دبوارێ پیشه‌سازیێدا‬ ‫سه‌رکه‌فت ل وى ده‌مى بازرگانیکرن دێ ب‬ ‫شێوه‌یه‌کێ رێک و پێک هێت‌ه پێش»‪.‬‬

‫پشتى باوه‌رناما ئاماده‌یى وه‌رگرتى ده‌ست‬ ‫ب کارێن بازرگانیێ کر و نوک‌ه زۆربه‌یا‬ ‫کارێ من ل ده‌رڤه‌ى وه‌التى یه‌‪ ،‬من ئه‌ڤ‬ ‫کاره‌یێ هه‌لبژارتى داکۆ پاشه‌رۆژا خو‌ه پێ‬ ‫دابین بکه‌م‪ ،‬تا راده‌یه‌کێ باش ئه‌و بووشاییا‬ ‫دارای��ى یا پرکرى‪ ،‬نوک‌ه ئه‌ز ب ئێکجارى‬ ‫گرێدایى کارێ خومه‌‪ ،‬مرۆڤ ب خۆ دوباره‌‬ ‫س��اخ نابیت و خوشکرنا ژیانێ ب باشیا‬ ‫ئابوورێ مرۆڤى ڤ‌ه گرێدایه‌‪ ،‬له‌ورا گرنگه‌‬ ‫د گه‌نجاتیێ دا ئه‌م بشێن خۆ و ژیانا خۆ‬ ‫گه‌ره‌نتى بکه‌ن‪ ،‬نه‌شێم زێد‌ه بخوینم و ل هیڤیا‬ ‫دامه‌زراندنێ بمینم و ب موچه‌یه‌کێ کێم‬ ‫خێزانه‌کێ برێڤه‌ببم و دهه‌مى ژیێ خودا ل‬ ‫هیڤیا گه‌شته‌کێ بمینم!»‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش ده‌س��ن��ی��ش��ان��ک��رو گ����ۆت‪ :‬نوک ‌ه‬ ‫رێژه‌یه‌کا زۆر ژ گه‌نجان دگه‌ل من کاردکن‬ ‫و دش��ێ��ن ژی��ان��ا خ���و‌ه پ��ش��ت راس���ت بکن‪،‬‬ ‫دهه‌مان ده‌م دا ژ حوکومه‌تێ ژى ڤه‌بووینه‌‪،‬‬ ‫راستیه‌ک‌ه وه‌التێ م‌ه هه‌مى دخوینن داکو‬ ‫دابمه‌زرن نه‌ک چ تشتێن دى‪ ،‬ئه‌ڤ‌ه ژى دبیت ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌رێ ن‌ه تێگه‌هشتن و پێشکه‌تنا جڤاکى‬ ‫مه‌‪ ،‬گه‌له‌ک بازرگان دچن ژ ده‌رڤ‌ه فێرى‬ ‫که‌توارێ وان یێ باش دبن و دگه‌هیننه‌‬ ‫نافخو و گه‌له‌ک دیارد‌ه و کارێن باش ئه‌ڤرۆ‬ ‫ل ده‌ف م‌ه په‌یدابووین‌ه دشێم بێژم ژ ده‌رڤ ‌ه‬ ‫هاتى ی‌ه نه‌کو ژ عه‌قلێ م‌ه هاتى یه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬فه‌رهاد حه‌سه‌ن‪ ،‬ماموستا ل زانینگه‌ها‬

‫«د راگه‌هاندنا عه‌ره‌بى دا گه‌له‌ک بوهایێ مه‌زهه‌رى ددن‬ ‫بازرگانان‪ ،‬گه‌نجێ مه‌ژى حه‌زدکه‌ت کۆ وه‌کو ئه‌وان لێ بهێت»‬ ‫ره‌مه‌زان کوردى‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪)27‬سال کۆ ب‬ ‫کارێ بازرگانیێ رادبیت و گۆت ‪« :‬من‬

‫ن������ه‌وروز‪ ،‬دی���ارک���ر گ���ۆت «ل���ێ ئ �ه‌ڤ��ا ل‬ ‫کوردستانێ روی���دده‌ت ئ�ه‌ز نزانم چى یه‌؟‬

‫دهۆک ناخوازێ که‌س له‌سه‌ر که‌سێتی هه‌ژاران خۆی ده‌وڵه‌مه‌ند بکات‬ ‫دبیت ئه‌ڤ‌ه ژ چاڤێکرنێ په‌یدابووبیت کۆ‬ ‫د راگه‌هاندنا عه‌ره‌بى دا گه‌له‌ک بوهایێ‬ ‫م�ه‌زه�ه‌رى ددن ب��ازرگ��ان��ان‪ ،‬گه‌نجێ مژى‬ ‫ح��ه‌زدک��ه‌ت ک��ۆ وه‌ک���و ئ���ه‌وان ل��ێ بهێت‪،‬‬ ‫زێده‌تر چ پێناس بۆ ک��ارێ بازرگانیێ ل‬ ‫کوردستانێ نینن‪ ،‬هێشتا م‌ه چ نین‌ه ئه‌م‬ ‫بێژن ئه‌ڤ‌ه بازرگانى ی‌ه و بال ب��ازرگ��ان ل‬ ‫وه‌الت���ێ م �‌ه پ �ه‌ی��داب��ن؟ ب��ازرگ��ان��ێ��ن م �ه‌ژى‬

‫بتنێ بۆ خوشکرنا بارێ ئابوورى یێ ژیانا‬ ‫خۆ ب ده‌مه‌کێ کێم ه�ه‌ول��دده‌ت ب رێکا‬ ‫بازرگانیێ ئه‌ڤێ ئارمانجێ بهینت‌ه دى‪ ،‬ب‬ ‫چ شێواز بیت بۆ وى گرنگ نین‌ه بتنێ‬ ‫خه‌لکه‌ک بیژیت ئه‌ڤ‌ه ده‌ول �ه‌م �ه‌ن��ده‌! لێ‬ ‫دهه‌مان ده‌م دا م‌ه بازرگانێن باش ژى هه‌نه‌‬ ‫لێ د رێژه‌یى نه‌‪ ،‬بازرگانى کاره‌ک پیرۆزه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م هه‌ول بده‌ن ب پیرۆزى و ب ئینان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬ ‫و برنا به‌رهه‌مى بکاربینن‪ ،‬دیسان پێتڤیی ‌ه‬ ‫حوکومه‌تێ پالنه‌ک هه‌بیت بۆ دروستکرن‬ ‫و په‌یداکرنا بازرگانان‪ ،‬ئه‌وژى ب که‌سانێن‬ ‫پسپور و وه‌الت پارێز بیت‪ ،‬نه‌ک بازرگانێن‬ ‫م‌ه چ گلێشێ ل وه‌التێن ده‌وروب �ه‌ر بهینت ‌ه‬ ‫نافخو و ل س �ه‌ر کیستێ ه���ه‌ژاران ببیت ‌ه‬ ‫بازرگان و خۆ ده‌وله‌مه‌ند بکه‌ت‪.‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪9‬‬

‫به‌اڵى حکومه‌ت‬ ‫بۆ خوێندکاران‬ ‫ئاسۆ جه‌وهه‌ر ئه‌مساڵیش حکومه‌ت‬ ‫رایگه‌یاند ناوى د‌ه هه‌زار‬ ‫خوێندکار نایه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌نگى نا‬ ‫ئومێدى دا به‌گوێى ئه‌و خوێندکارانه‌دا‬ ‫ک � ‌ه سااڵنێک ‌ه س���ه‌رى خ��ۆی��ان خستوو‌ه‬ ‫نێو په‌رتوک ‌ه به‌ستوه‌کانه‌وه‌ و له‌نێو ئه‌و‬ ‫پۆالنه‌دا وان ‌ه بێ به‌رهه‌مه‌کانیان خوێند‬ ‫که‌ له‌زیندان ده‌چێت و تواناکانى داهێنان‬ ‫و ئارامى له‌بارده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ل�ه‌ش��ک��رێ��ک ل �ه‌خ��وێ��ن��دک��اران ن��اوی��ان‬ ‫نه‌هاتووه‌ته‌وه‌! که‌چى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌ش‬ ‫بێده‌ربه‌سته‌ و نه‌خش ‌ه رێژییه‌کى نیی ‌ه‬ ‫بۆیان ک ‌ه سااڵنێک ‌ه خه‌ونه‌کانى خۆیان‬ ‫گ��رێ��داو‌ه ب �ه‌وه‌ى خوێندن ت �ه‌واو بکه‌ن و‬ ‫به‌ده‌ریایه‌ک خولیاو‌ه خۆیان بگه‌یه‌نن ‌ه‬ ‫زان��ک��ۆ و پ�ه‌ی��م��ان��گ��اک��ان‪ .‬ئ��ای��ا هێند‌ه‬ ‫مامۆستامان زۆر‌ه ک ‌ه ئیدى پێویست‬ ‫ن�ه‌ک��ات ئ �ه‌و خوێندکاران ‌ه وه‌رن�ه‌گ��ری��ن‬ ‫ی��ان فه‌رمانگه‌کانمان ل��ێ��وان ل��ێ��ون ل ‌ه‬ ‫ک �ه‌س��ان��ى ش�����اره‌زا‪ ،‬ئ��ی��دى ک��ات��ى ئ �ه‌و‌ه‬ ‫نییه‌ ئه‌وان له‌زانکۆکان ببن به‌که‌سانى‬ ‫ش��اره‌زاو به‌توانا‪ ،‬به‌اڵم زانکۆکانیشمان‬ ‫ئ �ه‌و شوێنه‌ پێگه‌یه‌نه‌ر و به‌رهه‌مهێن ‌ه‬ ‫نییه‌ ک �ه‌ م���رۆڤ دڵ��ى پێخۆشبکات‪.‬‬ ‫هێشتاش نه‌گیشتووینه‌ته‌ رێگایه‌که‌ى تر‬ ‫تا خۆمان ئه‌ڵته‌رناتیڤێکى ترمان هه‌بێت‬ ‫و چ��اوه‌ڕێ��ى وه‌زاره‌ت و ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ک�ه‌ى‬ ‫نه‌که‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ش کێش ‌ه سه‌ره‌کییه‌که‌ى‬ ‫خ��وێ��ن��دک��اران �ه‌ ک��ه‌ ه��ه‌م��وو ئ��وم��ێ��د و‬ ‫خواسته‌کانیان له‌وانه‌دا ده‌بیننه‌و‌ه بچن ‌ه‬ ‫زانکۆ و په‌یمانگایه‌ک ک ‌ه تواناکانى‬ ‫ئه‌فراندن و گیانى گه‌نجێتى و یاخى‬ ‫ب��وون ده‌کوژێت و گه‌نجه‌کانمان له‌برى‬ ‫به‌رهه‌م هێنان ده‌خه‌سێنێت‪ ،‬هێدى هێدیش‬ ‫به‌سیاسه‌تێکى نه‌رم وایان لێکردوو‌ه ک ‌ه‬ ‫ه �ه‌م��وو ب��ژێ��وى ژی���ان و ده‌ستکه‌وتنى‬ ‫ئابووریمان له‌ده‌سه‌اڵتى خۆیاندا قورخ‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئایا بۆچى توانا هزرییه‌کانى خوێندکار‬ ‫به‌نمر‌ه پێوان ‌ه بکرێت و چه‌ندێتى جێگ ‌ه‬ ‫به‌چۆنێتى لێژ بکات و هه‌موو تواناکان‬ ‫له‌چه‌ند نمره‌یه‌کدا بچوک بکرێته‌وه‌؟!‬ ‫بۆچى وه‌زاره‌ت��ى پ �ه‌روه‌رده‌ و زانکۆکانى‬ ‫ئێمه‌ نه‌گه‌یشتوونه‌ته‌ ئه‌وه‌ى پێوانه‌یه‌کى‬ ‫بۆ خوێندکار هه‌بێت و چۆنایه‌تى ئه‌و‬ ‫خ��وێ��ن��دک��اره‌ هه‌ڵبسه‌نگێنێت و دوات���ر‬ ‫بینێرێته‌ شوێنى مه‌به‌ست‪ .‬بێگومان له‌نێو‬ ‫رژێمێکى وه‌هادا که‌ نه‌ک هه‌ر خوێندن‬ ‫به‌ڵکو هه‌موو دامه‌زراوه‌کانى به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫ئ��اراس��ت � ‌ه ک����ردوو‌ه ک � ‌ه بیڕژێنێته‌ نێو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندى خۆیه‌و‌ه و خۆى قازانجه‌که‌ى‬ ‫بچنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌تا ئه‌و ده‌هه‌زار خوێندکار‌ه‬ ‫حکومه‌ت و وه‌زاره‌ته‌که‌ى په‌یامى ئه‌وه‌یان‬ ‫پێده‌دات ک ‌ه ئێوه‌ له‌زانکۆ و په‌یمانگاکاندا‬ ‫جێگه‌تان نابێته‌وه‌ و ده‌بێت بگه‌ڕێنه‌وه‌ الى‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ چ �ه‌ن��د س��اڵ��ێ��ک�ه‌ ئ���ه‌م دی���ارده‌ی��� ‌ه‬ ‫دووب����ار‌ه ده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌ و ن��اوى ژم��اره‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫زۆرى خوێندکاران نایاته‌وه‌‪ ،‬کاتى ئه‌وه‌ش‬ ‫هاتوو‌ه که‌ ئه‌و خوێندکارانه‌ هه‌ڵوێستێکى‬ ‫مێژوویى بنوێنن و ب�ه‌وه‌زاره‌ت��ى پ �ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫بڵێن‪ :‬باشتره‌ چیتر ده‌سته‌ڕۆمان مه‌که‌ن‬ ‫ئ�ه‌و پرۆگرام ‌ه چه‌قبه‌ستوان ‌ه بسوتێنن‬ ‫ک ‌ه ئێمه‌تان پێ گۆشکرد و کۆیله‌تان‬ ‫ک��ردووی��ن ک� ‌ه دواى ئ���ه‌وه‌ى سااڵنێک‬ ‫مێشکمان پ��ڕده‌ک �ه‌ن ل �ه‌ چ�ه‌ق�ه‌چ�ه‌ق و‬ ‫بێبه‌رهه‌مى و نه‌شتوانین له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت �ه‌ک �ه‌ی��دا بڵێین ب �ه‌س �ه‌و زانکۆ‬ ‫بازرگانییه‌کانتان بۆ پڕکردنى گیرفانتان‬ ‫مه‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬ئاوڕێک له‌مێشکى رزیوى‬ ‫ئه‌و زانکۆیانه‌ى حکومه‌ت بده‌نه‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫ب��ووه‌ به‌که‌الوه‌ و ئێو‌ه و نه‌زانى به‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنێت‪.‬‬

‫تێڕوانینە نوێیەكانی ئۆباما بۆ كێشەكانی جیهان‬ ‫نوسینی‪ :‬فەرید زەكەریا‬ ‫وەرگێڕانی‪ :‬محەمەد هاشمی‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪10‬‬

‫کورد له‌میدیا جیهانییه‌کاندا‬

‫كورد و ئایندەی مەترسیداری عێراق‬ ‫برندەن ئۆلری كە پرۆفیسۆرو ئوستادی زانستە‬ ‫سیاسییەكانی زانكۆی پەنسلڤانیایە‪ ،‬وتارێكی‬ ‫دەربارەی ڕۆڵی كورد لە ئێستاو ئایندەی عێراقدا‬ ‫لە رۆژنامەی (نیویۆرك تایمز) باڵوكردوه‌تەوە‪.‬‬ ‫لەسەرەتای ئەم وتارەدا هاتووە «دروستكردنی‬ ‫فیدراسیۆنێك ب��ۆ ع��ێ��راق‪ ،‬زی��ان ب��ەك��وردەك��ان‬ ‫دەگەیەنێت‪ ،‬چونكە كورد لە عێراقدا لەبەرامبەر‬ ‫ع���ەرەب ب��ە كەمینە ه��ەژم��ار دەك��رێ��ت‪ .‬لەم‬ ‫ڕوانگەیەوە بەسەرنجدانێك لە مێژووی ئەم واڵتە‪،‬‬ ‫دەگەینە ئەو راستییەی كە لە فیدراسیۆنی‬ ‫ئایندەی عیراقدا‪ ،‬كوردەكان لە ئایندەیەكی دووردا‬ ‫گەورەترین بەرەی دۆڕاوی سیستەمی فیدراڵیزم‬ ‫دەبن»‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت بە ئایندەی ك��وردی��ش دەنوسێت‬ ‫«هیچكاتێك كورد وەك هاواڵتییەكی عیراق‬ ‫ناوزەد نەكراوە‪ ،‬بەدرێژایی سااڵنی حكومڕانی‬ ‫دەوڵ��ەت��ی بەعس و تەنانەت ب��ەر لە ئەویش‪،‬‬ ‫پشكێك جگە لە كوشتوبڕو جینۆساید بە كورد‬ ‫ڕەوا نەبینراوە‪ .‬هەرچەندە كەسانێك هەن بڕوایان بە‬ ‫پراكتیزەكردنی سیستەمی فیدراڵیزمی ویالیەتە‬ ‫یەكگرتووەكان لەعێراقدا وەك مۆدیلێك هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم هیچ گرەنتییەك نییە بۆ ئەوەی هەریەك لە‬ ‫كوردو سوننەو شیعە لەگەڵ یەكتردا لە عێراقدا‬ ‫پێكەوە بژین»‪.‬‬

‫ئێران‌و توركیا دژی دەوڵەتی كوردین‬ ‫رۆژنامەی (میللیەت) ی چاپی توركیا كە‬ ‫رۆژنامەیەكی راستڕەوە‪ ،‬لە ڕاپۆرتە هەواڵێكی‬ ‫خۆیدا سەبارەت بە ئەگەرەكانی دروستبوونی‬ ‫دەوڵەتی كوردی‪ ،‬باڵوی كردەوە كە دەوڵەتانی‬ ‫ت���اران‪ ،‬ئەنقەرە هەماهەنگن بۆ گرتنەبەری‬ ‫سیاسەتێكی هاوبەش دژ بە پالنی ئەمریكا بۆ‬ ‫پێكهێنانیكورستانێكیسەربەخۆ‪.‬‬ ‫رۆژنامەی (میللەت) راگەیاند‪ :‬ئەمریكا‬ ‫هەوڵدەدات تاران‌و ئەنقەرە بكاتە دوژمنی یەكتر‪،‬‬ ‫تاوەكو بێ‌ئاگایان بكات لە پێكهێنانی دەوڵەتێكی‬ ‫سەربەخۆ ب��ۆ ك��وردەك��ان ل��ە ع��ێ��راق‪ ،‬چونكە‬ ‫لەڕاستیشدا بوونی دەوڵەت بۆ كورد هەڕەشەیەكی‬ ‫گ��ەورە دەكاتە سەر یەكپارچەیی‌و س��ەروەری‬ ‫دەوڵەتانی ئێران و توركیا‪.‬‬ ‫ئەم رۆژنامەیە ئاشكراشی دەكات ئەمریكا‬ ‫م��اوەی چەند ساڵێكە بایەخێكی تایبەت بە‬ ‫ك��وردەك��ان ‌و ئ��ازەری��ی��ەك��ان دەدات ‌و تەنانەت‬ ‫هاریكاریی سیاسی‌و ماددیشیان دەكات‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەرژەوەندییەكانی ئێران و توركیا دەخاتە بەردەم‬ ‫مەترسییەوە ‌و لەم روانگەیەوە كۆبوونەوەیەكی‬ ‫هاوبەش لەنێوان ئەو دوو واڵتە لەبەرنامەدایە‪.‬‬ ‫لەگەڵ باڵوبوونەوەی راپۆرتەكەی رۆژنامەی‬ ‫(میللەت)دا‪( ،‬رەج��ەب تەیب ئ��ەردۆغ��ان) ی‬ ‫س���ەرۆك وەزی��ران��ی توركیا لەوتاردانێكدا بۆ‬ ‫ئەندامانی حزبی دەس��ەاڵت��داری (عەدالەت ‌و‬ ‫گەشەپێدان) ڕایگەیاند‪ :‬دەوڵەت واز لە سیاسەتی‬ ‫پشتگوێخستنیكەمینەكوردەكانناهێنێت‪.‬‬

‫ناكۆكییەكانی كەركوك بەردەوامە‬ ‫رۆژن���ام���ەی (ال��ح��ی��ات)ی چاپی لەندەن‬ ‫راپۆرتە هەواڵێكی لەسەر ناكۆكییەكانی كورد لە‬ ‫شاری كەركوك باڵو كردووه‌تەوە‪ ،‬بەردەوامبوونی‬ ‫ناكۆكییەكەش زیان بەهەموو الیەك دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫لەو راپ��ۆرت��ەدا هاتووە‪ :‬هەرچەندە عەرەبی‬ ‫كەركوك جەخت لەسەر دۆزینەوەی رێگاچارەیەك‬ ‫بۆ قەیرانی كەركوك دەكەنەوە‪ ،‬بەاڵم تەنها بڕوایان‬ ‫بەدابەشكردنی كەركوك هەیە بەسەر نەتەوەو‬ ‫كەمینە پێكهێنەرەكاندا واتا لەنێوان كورد‪ ،‬عەرەب‬ ‫و توركماندا‪.‬‬ ‫سەبارەت بە هەڵوێستی كوردیش نوسیویەتی‪:‬‬ ‫ك��ورد جەخت لەسەر ئ��ەوە دەك��ات��ەوە كە دەبێ‬ ‫كەركوك بكرێتە پاشكۆی كوردستان‪ ،‬رەخنەی‬ ‫توندیش لە سیاسەتی ئەمریكا دەگرێت كە‬ ‫تائێستا ئەم داخوازییەی كوردی نەهێناوەتەدی‪.‬‬

‫لەكۆتایی خولی سەرۆكایەتی جۆرج‬ ‫دەبلیو بوش‪ ،‬گشت لێكدانەوەكان لەم ڕووەوە‬ ‫یەكڕابوون كە ئەمریكا تەنها تاكڕەوی و‬ ‫هەژموونی خ��ۆی بەجیهان نیشان داوە‪.‬‬ ‫كەسایەتی س���ەرۆك ب��وش كاراكتەرێكی‬ ‫رەش و سپی بووە كە لەهەمبەر ئاسایشی‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی و ك���اروب���اری ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی��دا‪،‬‬ ‫بازنەیەكی خۆڵەمێشی دروس��ت كردبوو‪.‬‬ ‫تەنانەت چاودێران لەو بڕوایەدابوون بوش‬ ‫لەجێبەجێكردنی كاروباری سیاسەتی دەرەوە‬ ‫و سیاسەتی بەرگریی خۆیدا‪ ،‬دووچ��اری‬ ‫هەڵە و شكست بووه‌تەوە‪ .‬ئێستاش ئومێد‬ ‫وای����ە س�����ەرۆك ئ��ۆب��ام��ا واز ل��ەه��ەن��دێ��ك‬ ‫لەسیاسەتەكانی سەرۆك بوش بهێنێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پوچەڵكردنەوەو لەناوبردنی ئەو هەاڵنەی‬ ‫سەرۆك بوش ئەنجامی داوە‪ ،‬كارێكی سادە‬ ‫نین‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا ئەگەرچی قەیرانی ئابوریی‬ ‫لە سەرەتای سەرۆكایەتی سەرۆك ئۆباماوە‬ ‫دەستی پێكردووە‪ ،‬بەاڵم پالنەكانی ناوبراو‬ ‫جوڵەیەكی بەرجەستە و كاریگەرانەی لەسەر‬ ‫سیاسەتی دەرەوە هەیە‪ .‬ئۆباما رایگەیاند‬ ‫كە خولی سەرۆكایەتییەكەی‪ ،‬دەبێتەمایەی‬ ‫كۆتایهاتنی سەرجەم هەڵە رەسمییەكانی‬ ‫ئەمریكا‪ .‬ناوبراو لەچاوپێكەوتنەكانی خۆیدا‬ ‫جەخت لەسەر گرنگی رێزگرتن ل��ەرای‬ ‫گشتی جیهان و بەتایبەت موسڵمانانیش‬ ‫دەکاته‌وه‌‪.‬‬

‫ئ��ۆب��ام��ا ل���ەم���اوەی ك��ارك��ردن��ی خ��ۆی��دا‬ ‫گیروگرفتی زۆری ب��ۆ دروس���ت ب��ووە‪،‬‬ ‫ئ���ی���دارەی ن��وێ��ی ئ��ەم��ری��ك��ا‪ ،‬ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك‬ ‫ئ��ام��اژەی ب��ۆ دروس��ت��ك��ردن��ی پەیوەندیی‬ ‫لەگەڵ كۆمەڵێك حكومەتی وەك ئێران و‬ ‫سوریادا خستۆتەڕوو‪ .‬واشنتۆن بەئاشكرا‬ ‫رای��گ��ەی��ان��دووە ك��ە ئەمریكا لەزەمینەی‬ ‫ق��ەی��ران��ی ئ��اب��وری��ی و وزە و لەمەسەلە‬ ‫جیاوازەكانی وەك ژینگە و مافی مرۆڤدا‪،‬‬ ‫هاریكاریی دووالی��ەن��ەی ل��ەگ��ەڵ واڵت��ی‬ ‫چیندا دەب��ێ��ت‪ .‬ه��ەروەه��ا ن��اوب��راو لەبارەی‬ ‫پ��ەی��وەن��دی��ی س��ودم��ەن��دان��ەی ئ��ەم��ری��ك��ا و‬ ‫رووس��ی��ا‪ ،‬هەڵوێستێكی پۆزەتیڤی هەیە‪،‬‬ ‫تەنانەت نەرمڕەوی ئۆباما لە ئاستێكدایە‬ ‫كە ئامادەیی خۆی بۆ دانوستاندنی نوێ‌‬ ‫لەگەڵ تاڵیباندا راگەیاندووە‪.‬‬ ‫زۆرینەی چاودێران نیگەرانی خۆیان بۆ‬ ‫وتە و سیاسەتە نەرمەكانی ئۆباما دەربڕیوە‪.‬‬ ‫ل��ی��زل��ی گێڵبی ن���وس���ەری ب��ەن��اوب��ان��گ��ی‬ ‫ئەمریكی لەوبارەیەوە دەڵێت‪ :‬دیدگاكانی‬ ‫ئۆباما دەربارەی واڵتی چین و مافەكانی‬ ‫م���رۆڤ راس���ت و دروس��ت��ە‪ ،‬ب���ەاڵم نابێ‌‬ ‫بەشێوەیەكی ئاشكرا باس بكرێن‪.‬‬ ‫پ��ی��ت��ەر ب��ێ��رگ��ن��ی ن���وس���ەری ن��اس��راوی‬ ‫ئەمریكش ئ��ام��اژەی ب��ۆ ئ��ەم مەسەلەیە‬ ‫دەكات و دەڵێت‪ :‬ئەمڕۆ مامەڵەكردن لەگەڵ‬ ‫تاڵیبان‪ ،‬دەبێتەمایەی ناسەقامگیرییەكی‬ ‫تەواوەتیانە لەئایندەی ئەفغانستاندا‪.‬‬ ‫ئێستاش ئەگەر بۆ رووسیا بگەڕێینەوە‪،‬‬ ‫ئ��ەوا واشنتۆن ل��ەو ب��ڕوای��ەدای��ە كە وزەی‬

‫هەڵەیەكی مێژوویی‬ ‫نوسینی‪ :‬زیبگینیۆ برژنسكی‬ ‫وەرگێڕانی‪ :‬سامان عوسمان‬

‫لەم هەلومەرجەدا هەمووان پشتیوانی‬ ‫لە ناردنی هێزێكی پتر بۆ ئەفغانستان‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬ب��اراك ئۆباما ل��ەدوا سیاسەتی‬ ‫خ��ۆی��دا‪ ،‬هانی ئەوروپییەكانی داوە تا‬ ‫هێزی زۆرتر بۆ ئەفغانستان بنێرن‪.‬‬ ‫لەگەڵ خستنەڕووی ئەم مەسەالنە‪،‬‬ ‫پ��ێ��دەچ �ێ‌ ج����ۆرە ك��ۆدەن��گ��ی��ی��ەك ل��ەس��ەر‬ ‫م��ەس��ەل��ەی ب���وون���ی س���ەرب���ازی زۆرت���ر‬ ‫لەئەفغانستان ل��ەن��ێ��وان ه���ەردوو حزبی‬ ‫دی��م��وك��رات و ك��ۆم��اری��خ��وازدا هەبێت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم من لەگەڵ ئەم تێڕوانینەدا نیم‪.‬‬ ‫بێگومان بۆیەكەمینجار نییە كە تێڕوانینم‬ ‫لەمبارەیەوە دەرببڕم و قازانجی ناردنی‬ ‫ه��ێ��زی س��ەرب��ازی��ی زۆرت����ر ب��ۆ واڵت��ان��ی‬ ‫وەك ع��ێ��راق و ئەفغانستان بخەمە ژێر‬ ‫پرسیارەوە‪.‬‬ ‫لەساڵی (‪ )1998‬لە هەڤپەیڤینێكدا‬ ‫لەگەڵ رۆژنامەی (ئۆبزێرڤەر)دا باسم‬ ‫ل��ەڕۆڵ��ی خ��ۆم ل��ە دابینكردنی دارای��ی‬ ‫موجاهیدینی ئەفغان لەساڵی (‪)1979‬‬ ‫و ش��ەڕ ل��ەگ��ەڵ ه��ێ��زەك��ان��ی سۆڤییەتدا‬ ‫كردبوو‪.‬‬ ‫ئێستا ل��ەه��ەم��ان دی���دگ���اوە گومانم‬ ‫سەبارەت بەم خاڵە هەیە كە لە ئێستادا‬ ‫هەلومەرجی ئەفغانستان تەنها پێویستی‬ ‫بەهێزی سەربازی زیاتر هەبێت‪ ،‬كاتێك‬ ‫ئێمە بۆیەكەمینجار چووینە ئەفغانستان تا‬ ‫تاڵیبان لەناوببەین‪ ،‬زۆرینەی ئەفغانەكان‬ ‫پێشوازیان لە ئێمە كرد‪ .‬ئەوان بەچاوی‬ ‫پ����ەالم����اردەرەوە ن��ەی��ان��دەڕوان��ی��ی��ە ئێمە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا پێشتر بەچاوی داگیركەرەوە‬ ‫سەیری هێزەكانی سۆڤێتییان دەك��رد كە‬ ‫ئەفغانستانیان داگیركردبوو‪.‬‬ ‫ل��ەو س��ەردەم��ەدا هێزەكانی سۆڤییەت‬ ‫خ��ۆی��ان ه��ەڵ��دەخ��ەڵ��ەت��ان��د‪ ،‬دەی���ان���وت كە‬ ‫ل��ەش��ك��رێ‌ ل��ە الی��ەن��گ��ران��ی ك��ۆم��ۆن��ی��زم‬ ‫لەئەفغانستان چاوەڕوانمانە و پێشوازیمان‬ ‫ل��ێ��دەك��ەن ت��ا روس���ەك���ان واڵت��ەك��ەی��ان بۆ‬ ‫بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ئێستا ئەو هێزانەی لەژێر سەركردایەتی‬

‫ئەمریكا ل��ە ئەفغانستاندان‪ ،‬لەساتی‬ ‫دووەب�����ارەك�����ردن�����ەوەی ه���ەم���ان ه��ەڵ��ەی‬ ‫تێڕوانینی سۆڤییەتدان‪ .‬ئەم هێزانە لەم‬ ‫راستییە بێئاگان كە ئەنجامدانی كردەی‬ ‫س��ەرب��ازی بەبێ‌ لەبەرچاوگرتنی زیانە‬ ‫م��ەدەن��ی��ی��ەك��ان‪ ،‬ك��اری��گ��ەری��ی نێگەتیڤ‬ ‫ل���ەس���ەر رای گ��ش��ت��ی دان��ی��ش��ت��وان��ی‬ ‫ناوچەكە جێدەهێڵێت و بەتەواوەتی رۆڵی‬ ‫خ��ۆرئ��اوا ل��ەك��ەدار دەك����ات‪ .‬ئێستا ئەم‬ ‫پرۆسیسە دەستی پێكردووە و لەقۆناغی‬ ‫سەرەتایدایە‪ ،‬بەاڵم بەتەواوەتی روون��ە و‬ ‫نكۆڵی لێناكرێت‪.‬‬ ‫بەرنامەی پێشنیازكراوی من بۆ ئەو‬ ‫ئەفغانستانەی كە ئێستا بۆ ئەمریكییەكان‬ ‫ب���ووەت���ە م��ەی��دان��ێ��ك��ی پ��ڕل��ە ق��ورب��ان��ی��ت��ر‬ ‫لەعێراق‪ ،‬بەرنامەیەكی پراكتیكیانەیە‪.‬‬ ‫ئەفغانستان زیانی لە عێراق بۆ ئەمریكا‬ ‫زیاتر بووە‪.‬‬ ‫ئ����ەوروپ����ا دەب�����ێ‌ م���ام���ەڵ���ە ل��ەگ��ەڵ‬ ‫جوتیارانی ئەفغان بكات و هانیان بدات‬ ‫تا تریاك بەرهەم نەهێنن و داینەچێنن‪،‬‬ ‫ب��ەش��ێ��وەی��ەك��ی راس��ت��ەوخ��ۆ ل��ە ق��ازان��ج��ی‬ ‫ئەوروپادایە‪ ،‬چونكە تریاكی داچێنراو لە‬ ‫ئەفغانستان سەرچاوەی ئەو هێرۆئینەشە‬ ‫كە لەئەوروپا دەكڕدرێت و دەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم���ری���ك���ا دەت������وان������ێ‌ چ�����ەك�����دارە‬ ‫ع��ەش��ای��ەری��ی��ەك��ان ب���ك���ڕێ‪ ،‬س��ەرەن��ج��ام‬ ‫لەڕێگەی ئەم ك��ارەوە ئەلقاعیدە پەراوێز‬ ‫بكرێت‪ ،‬تەنانەت ئەلقاعیدە لە تاڵیبانیش‬ ‫جیا بكرێتەوە‪ .‬تاڵیبان هێزێكی فرەڕەگەز‬ ‫ی��اخ��ود ب��زووت��ن��ەوەی��ەك��ی ت��ی��رۆری��س��ت��ی‬ ‫جیهانی نییە‪ ،‬بەڵكو تەنها دیاردەیەكی‬ ‫ئەفغانییە‪.‬‬ ‫دەربارەی هەڵوێستی كابینەی ئۆباماش‬ ‫سەبارەت بە ئەفغانستان‪ ،‬دەبێ‌ بڵێین كە‬ ‫ئەم كابینە واباشترە دوور لە حزب بێت‪،‬‬ ‫چونكە لەپرۆسەی جەنگی سارد‪ ،‬ئێمە‬ ‫كابینەیەكی لەوشێوەیەمان هەبوو و زۆر‬ ‫سەركەوتوو بوو‪ .‬پێكهێنانی كابینەیەكی‬ ‫لەوچەشنە‪ ،‬دەكرێ‌ هەنگاوێكی گرنگ‬ ‫بێت بۆ گرتنەبەری سیاسەتێكی دەرەكی‬ ‫ناحزبی بۆ سەرجەم واڵتەكەمان‪.‬‬

‫ئەتۆمی ئێران گەورەترین ئاستەنگە بۆ‬ ‫حكومەتی ن��وێ��ی ئ��ەم��ری��ك��ا‪ .‬زۆری��ن��ەی‬ ‫چاودێران لەو بڕوایەدان كە ئۆباما دەبێ‌‬ ‫ئ���ەم م��ەس��ەل��ەی��ە ب���ەج���ددی وەرب��گ��رێ��ت‪.‬‬ ‫لەهەمانكاتدا ئ���ەوەی ئۆباما ئەنجامی‬ ‫دەدات ئەوەیە كە ئەگەر قسەكردن لەگەڵ‬ ‫ئ��ێ��ران��ی��ی��ەك��ان ل��ەس��ەر م��ەس��ەل��ەی وزەی‬ ‫ئەتۆمی‪ ،‬سودی بۆ ئەمریكا نەبێت ئەوا‬ ‫ئەمریكا پشتیوانی ل��ەو فشارانە دەك��ات‬ ‫كە لەڕێگای بڕیارە یاساییەكانەوە دروست‬ ‫ێ دەس��ت‬ ‫دەك��رێ��ت‪ ،‬پ��اش��ان هەوڵیش دەدر ‌‬

‫ب��ەپ��ەی��وەن��دی ل��ەگ��ەڵ رووس��ی��ادا بكرێت‪.‬‬ ‫تەنها هێزیی ك��اری��گ��ەران��ەی دەرەوە كە‬ ‫ئێران هەیەتی‪ ،‬بریتییە لەپشتیوانی رووسیا‬ ‫چونكە بنیاتنەری راكتۆرە ناوەكییەكانی‬ ‫ئێرانیشە و یۆرانیۆمی بۆ دابین دەكات‪،‬‬ ‫ك��ەوات��ە ئایا رۆڵ��ی مۆسكۆ كاریگەریی‬ ‫لەسەر ئێران هەیە؟‬ ‫ئ���ەم ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ە ب��ەت��ەواوەت��ی ه��ەڵ��ەی��ە‪،‬‬ ‫واشنتۆن لەهەمبەر ئەم بڕیارەدا بەتوندی‬ ‫نیگەرانی خۆی نیشان داوە‪ ،‬لەوە نیگەرانە‬ ‫كە ئۆباما خۆی تەسلیمی هێزی رووسیا‬

‫بكات‪ .‬هەڵەی ئۆباما نوسینی نامەیەك بوو‬ ‫بۆ رووسیا كە داوای هاریكاریی لێكردبوو‬ ‫بۆ بەگژداچوونەوەی ئێران‪ ،‬چونكە ئەم‬ ‫كارە دەبێتەمایەی زاڵبوونی رووسیا بەسەر‬ ‫بارودۆخەكەدا و تەنانەت ئەم دەسەاڵتەی‬ ‫رووس��ی��ا كاریگەریشی ل��ەس��ەر ئەمریكا‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫كێشەی س��ەرەك��ی سیاسەتی دەرەوەی‬ ‫ئەمریكا بۆ سەردەمی سەرۆكایەتی بوش‬ ‫دەگەڕێتەوە‪ ،‬ئەم سیاسەتەش ئەوە بوو كە‬ ‫خۆزاڵكردنی واشنتۆن بەسەر دەوڵەتان و‬

‫راستییەكانی دۆزی كورد و‬ ‫پاشەكشەی ئەنقەرە‬

‫توركیا بەمشێوەیە وەاڵمی داخوازی مافی كوردان دەداتەوە‬ ‫نوسینی‪ :‬ئاگناسیۆ رومێنتا‬ ‫ێ ئاماژە بۆ‬ ‫لەبری رژێمێكی میلیتاریی و دەسەاڵتی ئەنجام بدات‪ ،‬بۆ نمونە دەكر ‌‬ ‫و‪ :‬كوردۆ حەمە ئەحمەد‬ ‫ج��ەن��ەڕاڵ��ەك��ان‪ ،‬حكومەتێكی م��ەدەن��ی قەرەبووكردنەوەی ئەو ملیۆنەها كوردانە‬ ‫بەیارمەتی ئ��ەوروپ��ا ل��ە ئەنقەرە دەچێتە بكرێت كە لەپرۆسەی پاكسازی سوپا دژ‬ ‫لەماوەی هەفتەی ڕابردوودا حكومەتی سەركار‪.‬‬ ‫بە هێزەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان‬ ‫توركیا باس و خواسێكی زۆری سەبارەت‬ ‫ئ��ەن��ج��ام��دان��ی ك��وش��ت��وب��ڕ و چ���ەك دژ (‪ )PKK‬لە دەیەی (‪)90‬ی زاینییەوە‪،‬‬ ‫بە توندتركردنی یاسای بەگژداچوونەوەی ب��ە ك���ورد‪ ،‬هێزەكانی پ��ارت��ی كرێكارانی ماڵ و كێڵگەكانی خۆیان لەدەست داوە‪،‬‬ ‫ت��ی��رۆر ك���رد ك��ە تائێستاش یەكێكە لە كوردستان (‪ )PKK‬و چەندین كوردی ل��ە م���اوەی ئ��ەم ش��ەڕان��ەی ن��ێ��وان سوپاوە‬ ‫لەمپەرەكانی قبوڵكردنی توركیا لەیەكێتی تێكۆشەر دژ بەسوپا دەبزوێنن‪ ،‬ئەمەش پارتی كرێكارانی كوردستان (‪ )PKK‬كە‬ ‫ئەوروپادا‪ .‬سوپای توركیا بۆ پراكتیزەكردنی پاساو دەداتە دەست دەوڵەت تا ناچار بێ لە ساڵی (‪)1984‬ەوە دەستی پێكردووە‪ ،‬پتر‬ ‫سیاسەتەكانی دەوڵەتی ئەنقەرە‪ ،‬لەم رۆژانەدا چاوپۆشی لەو یاسای ڕیفۆرمانە بكات لە (‪ )40‬هەزار كەس لەهەردووال كوژراون‬ ‫دەس��ت��ی بەلەشكركێشی ك����ردووە بۆسەر كە جێی مەبەستی یەكێتی ئەوروپایە‪ ،‬و دەیان هەزار برینداریشی لێكەوتووەتەوە‪،‬‬ ‫سنورەكانی عێراق و لە ئامادەباشیدایە س��ەرەن��ج��ام بیرۆكەی چ��وون��ەن��او یەكێتی ه���ەزاران ه��ەزار گوندی ڕازاوەش كە بە‬ ‫بۆ هێرشكردنە سەر شۆڕشگێڕە كوردەكان ئەوروپا كێشەی تێدەكەوێت‪.‬‬ ‫قەدپاڵی چیاكانی كوردەكانەوە بوون كاول‬ ‫كە لەو سەرسنورەدا نیشتەجێن‪ .‬ئەمەش‬ ‫ئەو یاساو دەستوری كارانەی یەكێتی و وێران كراون‪.‬‬ ‫نیشانی دەدات كە ئەنقەرە هەنگاو بەرەو ئەوروپا دەیەوێ بەسەر ئەنقەرەیدا بسەپێنێت‪،‬‬ ‫ئ��ەم��ڕۆ ك���ورد ب��ووەت��ە هەقیقەتێك لە‬ ‫دواوە دەنێت‪ ،‬یاخود روونتر بڵێین پاشەكشە بەتەواوەتی لە قازانجی كوردەكاندایە‪.‬‬ ‫توركیادا‪ ،‬نكۆڵی ك��ردن لەو هەقیقەتەش‬ ‫بە راستییەكان دەكات‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ڕۆ ژی��ن��گ��ەی ن��وێ��ی ت��ورك��ی��ا كە بەتەواوەتی ئەگەری هەنگاونانی توركیا‬ ‫هێزەكانی‬ ‫لەالیەن‬ ‫كوشتوبڕ‬ ‫رۆژان���ەش‬ ‫لێوان لێوە لە نائومێدی كوردەكان‪ ،‬هەندێ بۆ كۆمەڵگایەكی مەدەنی و بوون بەئەندام‬ ‫كوردنشینەكان‬ ‫لەناوچە‬ ‫توركیاوە‬ ‫سوپای‬ ‫بڕیاری ریفۆرم دراو ج��ارج��اره‌ش بەڵێنی لە یەكێتی ئەوروپادا لەبار دەب��ات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫یاخود روونتر بڵێین لەباكوری كوردستان خوێندن بەزمانی كوردی به‌كوردان لەتوركیا ئ��ای��ا ج��ەن��ەڕاڵ��ەك��ان ی��اخ��ود گ��روپ��ەك��ان��ی‬ ‫ئ��ەن��ج��ام دەدرێ����ت‪ ،‬ك � ‌‬ ‫ێ ل��ەم رووداوان�����ەدا دراوە‪ ،‬تەنانەت بەڵێن بە كوردەكان درا تا ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی م��ەدەن��ی گ���رەو دەب��ەن��ەوە؟‬ ‫پرسیارە‬ ‫ئەم‬ ‫لەوەاڵمی‬ ‫بەرپرسیارە؟ بەشێك‬ ‫ڕێگەیان پێبدرێت كە تۆڕی تەلەفزیۆنی چارەسەركردنی كێشەی كوردیش وابەستە‬ ‫دژ‬ ‫كە‬ ‫سوپایە‬ ‫ئەفسەرانەی‬ ‫لەالی دەستە‬ ‫بەزمانی ك��وردی دابمەزرێنن‪ .‬هەڵبەتە بەم پرسیارەوەیە‪.‬‬ ‫بەچوونی توركیان بۆ یەكێتی ئەوروپا و زۆر كار و هەنگاوی دڵخواز هەیە كە‬ ‫سەرچاوە‪ :‬رۆژنامەی (لۆس ئەنجلس تایمز)‬ ‫بەزیانی خۆیانی دەزانن‪ ،‬چونكە ئەو كاتە دەب���ێ‌ دەوڵ��ەت��ی ت��ورك��ی��ا ب��ۆ ك��وردەك��ان��ی‬

‫له‌کفری شوێنه‌وار له‌نه‌ماندایه‌‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری شوێنه‌وارى گه‌رمیان‪:‬‬

‫حکومه‌ت بیری لێنه‌کردووه‌ته‌و ‌ه گرنگی ب ‌ه شوێنه‌وار بدات‬

‫ئا‪ /‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری شوێنه‌وارى گه‌رمیان شکور‬ ‫حه‌مه‌ى هه‌یه‌ر له‌م دی��داره‌ى چه‌تردا جگه‌‬ ‫له‌گله‌یی کردن له‌حکومه‌ت و ناڕۆشنبیری‬ ‫ن��اوچ �ه‌ک �‌ه س���ه‌ب���اره‌ت ب �‌ه شوێن‌ه ک���ۆن و‬ ‫مێژووی و دێرینه‌کان‪ ،‬تیشک ده‌خات‌ه سه‌ر‬ ‫چه‌ند بابه‌تێکی دیکه‌ى شوێنه‌وار له‌کفری‬ ‫و ناوچه‌ی گه‌رمیان ب‌ه گشتی‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب‌ه کۆنترین شوێنی مێژووی‬ ‫له‌کفری به‌ڕێوه‌به‌ری شوێنه‌وارى گه‌رمیان‬ ‫ئاماژه‌یدا ک‌ه ئه‌گه‌ر بێت و ش��اره‌زای��ان و‬ ‫پسپۆری ب���وارى ش��وێ��ن�ه‌وار ده‌ستنیشانی‬ ‫نه‌کات ده‌رناکه‌وێت ک‌ه کۆنترین شوێنی‬ ‫م���ێ���ژووی ل �ه‌ک��ف��ری ده‌ک �ه‌وێ��ت �‌ه ک��وێ��وه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم به‌پێی هه‌ندێ بۆچوون ئه‌و سه‌دان‬ ‫ئه‌شکه‌وته‌ى که‌وتوونه‌ت‌ه زنجیر شاخه‌کانی‬ ‫رۆژه �ه‌اڵت و باکورى کفری تاڕاده‌یه‌ک‬ ‫پێکه‌و‌ه ژیانی مرۆڤ ده‌رده‌خات‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ى شوێنه‌وار گازند‌ه له‌خه‌ڵک‬ ‫ده‌کات ک‌ه گرنگی ب‌ه شوێنه‌وار و شتی‬ ‫کۆن ناده‌ن‪« ،‬خه‌ڵک هێند‌ه گرنگی ب‌ه ئاو‬ ‫و کاره‌با و خزمه‌تگوزارى ده‌دات ک‌ه مافی‬ ‫خۆشیه‌تی‪ ،‬به‌اڵم هیچ گرنگی به‌شوێنه‌وار‬ ‫نادات»‪.‬‬ ‫ه���ه‌رچ���ه‌ن���د‌ه گ �ه‌رم��ی��ان ن��اوچ �ه‌ی �ه‌ک��ی‬ ‫کۆن‌ه به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری پێشووی ئاسه‌وار‬ ‫هیچ گرنگی ب �‌ه ئ��اس �ه‌وار و شوێنه‌وار‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫گرنگی به‌شوێنه‌واره‌کانی کفری نادرێت‬ ‫ن���ه‌داوه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌و‌ه شکور هه‌یه‌ر ده‌ڵێ‬ ‫«پێش م��ن ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی شوێنه‌وارى‬ ‫گه‌رمیان ناوی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی بوو‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫له‌هه‌موو روویه‌که‌و‌ه فه‌رمانگه‌یه‌ک بوو‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌ى هه‌رچه‌ند‌ه له‌رووی شوێنه‌وارو‬ ‫م���ێ���ژووه‌و‌ه ش����اره‌زا ب����ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌رووی‬ ‫ئیدارییه‌و‌ه بێکه‌ڵک بوو‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ماڵی‬ ‫له‌سلێمانی بوو له‌هه‌فته‌یه‌کدا یه‌ک رۆژ‬ ‫ده‌وام��ی ده‌ک��رد‪ ،‬ب�ه‌اڵم من ب‌ه به‌رده‌وامی‬ ‫ده‌وام ده‌که‌م و گرنگی به‌و بوار‌ه ده‌ده‌م»‪.‬‬ ‫شکور باس له‌و‌ه ده‌ک��ات ک‌ه شاره‌وانی‬ ‫که‌الر زۆر هاوکاریان بووه‌‪ ،‬به‌اڵم شاره‌وانی‬ ‫کفری ل �ه‌خ��وار س��ف��ره‌وه‌ی �ه‌‪« ،‬ل �ه‌س �ه‌رووی‬

‫کفرییه‌و‌ه ئ��اوی م��ااڵن ده‌چێت‌ه ژێر بازاڕ ته‌رخان بکات ده‌بێت دوو هێنده‌ى ئێستاى بۆ‬ ‫و قه‌یسه‌ریی‌ه کۆنه‌که‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ماوه‌یه‌کی ته‌رخان بکات‪ ،‬چونک‌ه ئێستا زۆربه‌یان ماون‬ ‫زۆر‌ه داوام له‌شاره‌وانی کفری کردوو‌ه که‌ و تێچوونی له‌چه‌ند ساڵێکی تر که‌متره‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس‌ه نیگه‌ران‌ه له‌حکومه‌ت که‌‬ ‫ئه‌ندازیارێک بنێرێت مه‌سحی ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ب���ه‌اڵم پشتگوێی خستووین‪ ،‬به‌ گرنگی ب‌ه شوێنه‌وار ن��ادات‪« ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫سوپاسه‌و‌ه شاره‌وانی که‌الر ئه‌و ئه‌ندازیاره‌ى تائێستا حکومه‌تیش بیری لێنه‌کردووه‌ته‌وه‌‬ ‫گرنگی ب‌ه شوێنه‌وار بدات ک‌ه شوێنه‌وار‬ ‫بۆ ناردین»‪.‬‬ ‫گه‌رمیان به‌گشتی و کفری به‌تایبه‌ت ب��ۆ خ��ۆی کلتور و م��ێ��ژوو و که‌له‌پورى‬ ‫س�ه‌دان شوێنی مێژووی هه‌ی‌ه و زۆربه‌یان نه‌ته‌وه‌یه‌ک‌ه و هاوکات ده‌توانرێت داهاتی‬ ‫مه‌ترسی له‌ناوچوون و رووخانی لێده‌کرێت‪ ،‬باشی هه‌بێت و خه‌ڵکی گه‌شتیارى بۆ‬ ‫ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌و‌ه ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ره‌ک �ه‌ى ش��وێ��ن�ه‌وارى گ�ه‌ش��ت��وگ��وزار س �ه‌ردان��ی ب��ک�ه‌ن‪ ،‬فیلم و‬ ‫گه‌رمیان ده‌ڵێت «ئه‌گه‌ر بێت و حکومه‌ت کلیپێکی گۆرانی تێدا به‌رهه‌م بهێنرێت‪،‬‬ ‫چه‌ند ساڵێکی تر پ��ار‌ه بۆ ئ �ه‌و شوێنان ‌ه ده‌یان کارى دیکه‌»‪.‬‬

‫پردى مامه‌ڕیشه‌ له‌چه‌مچه‌ما ‌ڵ‬ ‫نـاڕه‌زایـی لێـده‌کـه‌وێــتـه‌وه‌‬

‫دروستکردنی پردی نزم کێش ‌ه بۆ هاواڵتیان دروست ده‌کات فۆتۆ‪ :‬عه‌دنان که‌ریم‬

‫ئا‪/‬عه‌دنان عه‌لى‬

‫پ���ردى ن��ێ��وان ش���ارى چ �ه‌م��چ �ه‌م��اڵ‌‌و‬ ‫ناحیه‌ى شۆڕش که‌ ناسراوه‌ به‌پردى شه‌هید‬ ‫مامه‌ڕیشه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌کى زۆره‌ دروستکراوه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم که‌موکورتییه‌کى زۆرى تێدایه‌‬ ‫ک �ه‌ دان��ی��ش��ت��وان��ى ن��اح��ی�ه‌ک�ه‌ى نیگه‌ران‬ ‫ک���ردووه‌ به‌هۆى نه‌بوونى رێ��گ��اوه‌ داواى‬ ‫چاککردنى پرده‌که‌ ده‌که‌ن‪ ،‬پێیانوایه‌ ئه‌و‬ ‫پرده‌ هیچ سوودێکى بۆیان نییه‌‪ ،‬هاوکات‬ ‫قایمقامى قه‌زاى چه‌مچه‌ماڵیش دان به‌و‬ ‫که‌موکورتییه‌دا ده‌نێت‪ ،‬ده‌ڵێت «ئه‌و پرده‌‬ ‫پێش ده‌ستبه‌کاربوونى من وه‌ک قایمقام‬ ‫دروستکراوه‌»‪.‬‬ ‫قانع فایه‌ق‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )25‬س��اڵ‌ که‌‬ ‫شۆفێره‌ ب��اس له‌گرفتى نزمیى پرده‌که‌‬ ‫ده‌ک��ات ‌و ده‌ڵێت «ئ �ه‌و پ��رده‌ له‌سه‌ره‌تاى‬ ‫دروستکردنییه‌وه‌ به‌کۆمه‌ڵێک کێشه‌و‬ ‫که‌موکورتییه‌وه‌ دروس��ت��ک��را‪ ،‬یه‌کێک‬ ‫له‌گرفته‌کانى ئه‌وه‌یه‌ زۆر نزمه‌ و کێشه‌‬ ‫بۆ ئۆتۆمبێلى بارهه‌ڵگر و شاحینه‌کان‬ ‫دروس���ت���ده‌ک���ات‪ ،‬ه���ه‌ر ب���ه‌و ب �ه‌ه��ۆی �ه‌وه‌‬ ‫م��اوه‌ی �ه‌ک کاتى ت���ه‌واو ب��وون��ى دواخ��را‬

‫له‌پێناوى چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ی��دا ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫رێگه‌چاره‌یه‌کى بۆ ب��دۆزن �ه‌وه‌ ویستیان‬ ‫ژێره‌وه‌ى پرده‌که‌ چاڵ‌ بکه‌ن تا به‌وشێوه‌یه‌‬ ‫پرده‌که‌ به‌رز ببێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بێسوود بوو‬ ‫بۆیه‌ تائێستاش به‌وشێوه‌یه‌ ماوه‌ته‌وه‌»‪.‬‬ ‫هه‌ندێک له‌شۆفێران ب��اس ل���ه‌زه‌ره‌ر و‬ ‫زیانى ئه‌و پرده‌ ده‌که‌ن بۆ ناحیه‌ى شۆڕش‪،‬‬ ‫بێستون ئیبراهیمى ته‌مه‌ن (‪ )34‬ساڵ که‌‬ ‫هاواڵتییه‌کى دانیشتوى ناحیه‌ى شۆڕشه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «پ��ێ��ش دروس��ت��ک��ردن��ى پ��رده‌ک �ه‌‬ ‫ف �ه‌رع��ێ��ک ه �ه‌ب��وو ل���ه‌الى خ��ۆره �ه‌اڵت��ى‬ ‫پرده‌که‌وه‌ که‌ له‌سلێمانییه‌وه‌ شۆفێر ده‌هات‬ ‫پێچى پێدا ده‌کرده‌وه‌ بۆ ناحیه‌ى شۆڕش‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم به‌هۆى دروستکردنى ئ �ه‌و پ��رده‌وه‌‬ ‫فه‌رعه‌که‌ الب��را و ئێستا رێگاکه‌ هیچ‬ ‫شوێنێکى نیه‌ تا به‌هۆیه‌وه‌ پێچ بکه‌یته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌ڵێم ئه‌و پ��رده‌ نه‌ک هه‌ر سوودى‬ ‫بۆ دانیشتوانى ناحیه‌که‌مان نیه‌ و مایه‌ى‬ ‫زیانیشه‌ بۆمان»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ه��اواڵت��ی��ی �ه‌ى ن��اح��ی �ه‌ى ش���ۆڕش‬ ‫پێشنیازى چاره‌سه‌رى ئه‌و کێشانه‌ ده‌کات‬ ‫و ده‌ڵێت «ده‌بینم ل�ه‌(وڵ��وب�ه‌) پردێک‬ ‫کێشه‌یه‌کى زۆرى هه‌یه‌‪ ،‬ئێستا سه‌رقاڵى‬

‫چاره‌سه‌رکردنى ئه‌و کێشه‌یه‌ن و کارى تێدا‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬هیوادارم چاره‌سه‌رى ئه‌و پرده‌مان‬ ‫بۆبکه‌ن و به‌هیوام الیه‌نى به‌رپرس به‌دواى‬ ‫رێگه‌چاره‌یه‌کدا بگه‌ڕێن‪ ،‬چونکه‌ هه‌موو‬ ‫کاتێک ده‌رفه‌تى چاککردنه‌وه‌ى هه‌یه‌«‪.‬‬ ‫ه��اواڵت��ى عه‌لى ن��اف��ع‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪)45‬‬ ‫س��اڵ دانیشتوی ناحیه‌که‌ ب��وو گله‌یى‬ ‫ل �ه‌گ��وزه‌ران��ی��ان ه �ه‌ب��وو‪ ،‬وت��ى «زۆرج���ار‬ ‫که‌ له‌سلێمانییه‌وه‌ دێمه‌وه‌ ده‌مه‌وێت زوو‬ ‫بگه‌مه‌وه‌ ماڵه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆى نه‌بوونى‬ ‫هیچ فه‌رعێکه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت بچم بۆ ناو شارى‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‌‌و له‌وێوه‌ بگه‌ڕێمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وا ده‌کات دوابکه‌وم»‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )40‬ساڵ‌‬ ‫که‌ شۆفێرى تاکسییه‌ و دانیشتوى ناحیه‌ى‬ ‫شۆڕشه‌‪ ،‬وتى «پرده‌که‌ هیچ بایه‌خێکى‬ ‫بۆ شۆڕش نیه‌ ئه‌گه‌ر رێگا ئاساییه‌که‌ى‬ ‫ج��اران��ی��ش ب��وای��ه‌ ه��ی��چ ل�ه‌م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ک�ه‌‬ ‫نه‌ده‌گۆڕا‪ ،‬جگه‌ له‌و رێگایه‌ ده‌بێت به‌ره‌و‬ ‫ک �ه‌رک��وک ب��ڕۆی��ت ت��ام��اوه‌ی�ه‌ک��ى زۆر‪،‬‬ ‫پاشان له‌سایده‌که‌ى ت��ره‌وه‌ بگه‌ڕێیته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش کاتێکى زۆرى ده‌وێت»‪.‬‬ ‫ئه‌و شۆفێره‌ باس له‌الیه‌نى سلبیى ئه‌م‬ ‫رێگایه‌ ده‌ک��ات ‌و ئاماژه‌ به‌و کاره‌ساته‌‬ ‫ترسناکانه‌ ده‌کات که‌ له‌ئه‌نجامى نه‌بوونى‬ ‫ئ��ه‌و ف��ه‌رع��ه‌وه‌ رووی���ان���داوه‌‪ ،‬وت��ى «ب �ه‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ ئه‌و رێگایه‌ى که‌ به‌ره‌و که‌رکوک‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬قه‌ره‌باڵغییه‌کى زۆرى لێ دروست‬ ‫بوو‪ ،‬ماوه‌یه‌ک له‌مه‌وبه‌ر دوو ئۆتۆمبێل‬ ‫پێکیاندا کێشا ب �ه‌و ه��ۆی �ه‌وه‌ رێگه‌یان‬ ‫له‌ئۆتۆمبێله‌کانى ترگرت و شاحینه‌یه‌کى‬ ‫گه‌وره‌ش که‌ له‌که‌رکوکه‌وه‌ ده‌هات خۆى‬ ‫ک��رد به‌ناو ئ�ه‌و قه‌ره‌باڵغیه‌داو قوربانى‌و‬ ‫بریندارى لێکه‌وته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ش��ۆف��ێ��ره‌ ئ���ام���اژه‌ى ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ک��رد‬ ‫ب��ۆى ه�ه‌ی�ه‌ ک��اره‌س��ات��ى ت��رى ل��ه‌و ج��ۆره‌‬ ‫دووب���اره‌ ببێته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «ک�ێ‌ گره‌نتى‬ ‫دووباره‌نه‌بوونه‌وه‌ى کاره‌ساتى وا ده‌کات؟»‪.‬‬ ‫بۆ زانیاریى زیاتر له‌سه‌ر پردى شه‌هید‬ ‫مامه‌ریشه‌ په‌یوه‌ندیمان به‌قایمقامى قه‌زاى‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‌ عه‌لى ره‌ئ���وف ک��رد‪ ،‬وتى‬ ‫«ئ�ه‌و پ��رده‌ له‌پێش ده‌ستبه‌کاربوونى من‬ ‫وه‌ک قایمقام دروس��ت��ک��را‪ ،‬کۆمه‌ڵێک‬ ‫ک �ه‌م��وک��ورت��ی ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ن �ه‌ب��وون��ى ڕێگا‬ ‫ب��ۆ ن��اح��ی�ه‌ى ش���ۆڕش گرفتێکى دی��ارى‬ ‫پ��رده‌ک �ه‌ی �ه‌ ک �ه‌ ده‌ب���وو پێشتر ب��ی��رى لێ‬ ‫بکرایه‌ته‌وه‌‪ ،‬هۆکاره‌که‌شى ره‌نگه‌ ئه‌وه‌ بێت‬ ‫که‌ شوێنه‌که‌ى ده‌رفه‌تى که‌م بێت‪ ،‬یان‬ ‫ده‌رخسته‌که‌ى به‌و شێوه‌یه‌ کرابێت پێویسته‌‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ر بکرێت‪ ،‬ئێمه‌ ه��ه‌وڵ ده‌ده‌ی��ن‬ ‫کارێکى جدى بۆ بکه‌ین»‪.‬‬

‫سه‌باره‌ت ب‌ه به‌رنام‌ه و پالنی ئه‌مساڵی‬ ‫ش���وێ���ن���ه‌وارى گ��ه‌رم��ی��ان‪ ،‬ش��ک��ور ه�ه‌ی�ه‌ر‬ ‫روون��ی��ک��رده‌و‌ه ک �‌ه «س��اڵ��ی راب����ردوو زۆر‬ ‫شتمان داواک���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى له‌مساڵدا‬ ‫ره‌زامه‌ندی له‌سه‌ر دراو‌ه هیچی نه‌کراوه‌‪،‬‬ ‫(دروستکردنی مۆزه‌خانه‌یه‌ک بۆ گه‌رمیان‬ ‫له‌نزیک ق�ه‌اڵی شێروانه‌‪ ،‬شورایه‌ک بۆ‬ ‫قه‌اڵی شێروان‌ه ب‌ه بڕی ‪ 300‬ملیۆن دینار‪،‬‬ ‫‪ 300‬ملیۆن دینار بۆ دروستکردنی بینا‪،‬‬ ‫‪ 200‬ملیۆن بۆ کنه‌و پشکنینی قه‌اڵى‬ ‫سپی حه‌سارى چه‌مچه‌ماڵ)»‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند ساڵی پێشووداو ب‌ه ئێستاشه‌وه‌‬ ‫جگ‌ه له‌نێچیرڤان بارزانی هه‌موو سه‌رۆک‬ ‫حکومه‌ت و جێگره‌کانیان سه‌ردانی کفرییان‬ ‫کردووه‌و چه‌ندینجار به‌ڵێنی نۆژه‌نکردنه‌وه‌و‬ ‫گرنگیدانیان داو‌ه ب �‌ه قه‌یسه‌رییه‌که‌ی‬ ‫ک��ف��ری‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچی ن�ه‌چ��ووه‌ت�‌ه ب��وارى‬ ‫جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری شوێنه‌وارى‬ ‫گه‌رمیان نیگه‌ران‌ه له‌نه‌بردنه‌سه‌ری ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنانه‌و ده‌ڵێت «خۆمان ده‌خه‌ڵه‌تێنین ئه‌گه‌ر‬ ‫بڵێین فه‌رامۆشکردن و جیاوازیکردن نییه‌‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر به‌رپرسێک‬ ‫حه‌زده‌کات زیاتر خزمه‌تی ناوچه‌که‌ى خۆی‬ ‫بکات‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرسه‌کانی گه‌رمیان که‌‬ ‫له‌م ناوچه‌ی‌ه هه‌ر یه‌کێتی ده‌سه‌اڵتدار بووه‌‪،‬‬ ‫له‌مل یه‌کتری شکاندن و خ��ۆخ��واردن و‬ ‫خه‌ڵک به‌شه‌ڕدان و دووبه‌ره‌کی زیاتر هیچ‬ ‫خزمه‌تێکیان ب‌ه ناوچه‌ک‌ه نه‌کردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪11‬‬

‫خاڵێکی سه‌ره‌کیی‌ه بۆ فه‌رامۆشکردنی‬ ‫گه‌رمیان»‪.‬‬ ‫ب���ه‌ه���اوک���ارى س���ه‌رۆک���ی ح��ک��وم �ه‌ت‬ ‫ک��ۆم��پ��ان��ی��ای�ه‌ک��ی ئ��ێ��ران��ی به‌مه‌به‌ستی‬ ‫نۆژه‌نکردنه‌وه‌ی قه‌یسه‌رى کفری (‪)21‬‬ ‫رۆژ که‌شفیان بۆ ک��ردووه‌‪ ،‬ئه‌و به‌رپرسه‌ى‬ ‫شوێنه‌ورا ده‌ڵێت «ئه‌مجار‌ه ب‌ه پشتیوانی‬ ‫حکومه‌ت و به‌تایبه‌ت سه‌رۆکی حکومه‌ت‬ ‫دک��ت��ۆر ب �ه‌ره �ه‌م کۆمپانیایه‌کی ئێرانی‬ ‫هاتووه‌ت‌ه کفری و جێگه‌ى دڵخۆشییه‌و به‌رد‬ ‫ب‌ه به‌رد که‌شفی زانستیان بۆ قه‌یسه‌رییه‌که‌‬ ‫ک��ردووه‌و حسابی هه‌موو شتێکیان کردووه‌‬ ‫ک‌ه له‌ماوه‌ى ساڵێکدا ده‌توانن هه‌مووی ته‌واو‬ ‫بکه‌ن»‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆک��ی حکومه‌تی ه�ه‌رێ��م دکتۆر‬ ‫ب�ه‌ره�ه‌م س��اڵ�ه‌ح رۆژێ���ک دواى (‪)4/14‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ردان��ێ��ک��ی��دا ب��ۆ ک��ف��ری رای��گ�ه‌ی��ان��د‬ ‫«ه �ه‌وڵ��ده‌ده‌ی��ن بایه‌خی جیدی به‌کفری‬ ‫بده‌ین به‌تایبه‌تی بایه‌خدان ب‌ه شوێنه‌وار و‬ ‫گه‌شتیارى‪ ،‬چونک‌ه شوێنه‌وارێکی مێژووی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ببێت‌ه شوێنی گه‌شتیاری و‬ ‫فێستیڤاڵ و چاالکی رۆشنبیری»‪.‬‬

‫گواستنه‌وه‌ی پاسه‌کانی ناوشار له‌هـه‌ولـێر‬ ‫هه‌را ده‌نێته‌وه‌‬

‫ئا‪ /‬ره‌هێل مامه‌ش‬

‫م��اوه‌ى دووس��اڵ�ه‌ س�ه‌رج�ه‌م پاسه‌کانی‬ ‫ش��اری هه‌ولێر ب��ۆ ژێرزه‌مینى ب��ازاڕی‬ ‫ن��ی��ش��ت��م��ان ک��ه‌ ده‌ک��ه‌وێ��ت��ه‌ ن��اوه‌ڕاس��ت��ى‬ ‫ب��ازارى گ �ه‌وره‌ى ش��اره‌وه‌ گ��وازراون�ه‌ت�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌وته‌ى خاوه‌ن پاسه‌کانیش کاریان رووى‬ ‫له‌که‌مى کردووه‌ به‌هۆى دورکه‌وتنه‌وه‌یان‬ ‫له‌قه‌ره‌باڵغى ناوبازاڕ‪.‬‬ ‫هێمن ش��وک��ر‪ ،‬ت �ه‌م �ه‌ن (‪ )39‬س��اڵ‬ ‫هاواڵتیه‌کى دانیشتووى ش��ارى هه‌ولێره‌‬ ‫له‌وکاته‌ى به‌ره‌و پاسه‌کان ده‌چوو عه‌ره‌ق‬ ‫به‌ناوچه‌وانیدا ده‌هاته‌ خواره‌وه‌ و هه‌ناسه‌ى‬ ‫توند ببوو‪ ،‬وتى «عاره‌قێکى زۆرم رشتووه‌‪،‬‬ ‫رێگایه‌کى زۆرم بڕیوه‌ تاگه‌یشتومه‌ته‌‬ ‫گۆڕه‌پانه‌که‌ ئه‌مه‌ بۆ ژنانى خاوه‌ن منداڵ‬ ‫و که‌سى به‌ته‌مه‌ن زۆر زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬پێشتر‬ ‫ره‌وش��م��ان باشتر ب��وو‪ ،‬چونکه‌ پاسه‌کان‬ ‫له‌ناو بازاڕ بوون‪ ،‬پێویستى نه‌ده‌کرد ئه‌و‬ ‫رێگا دووره‌ ببڕین»‪.‬‬ ‫هاواڵتیان گلەییان لەگۆڕەپانی پاسەكان هەیە فۆتۆ‪ :‬ره‌هێڵ مامه‌ش‬ ‫ساڵیش‬ ‫(‪)45‬‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫یوسف ه��ادى‪ ،‬ت‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا گ���ۆڕه‌پ���ان���ه‌ک���ه‌ رێ��گ��ای �ه‌ک��ى زیادبکرێت تابه‌کاتێکى زووتر هاتوچۆ‬ ‫چ �ه‌ن��د ع �ه‌الگ �ه‌ی �ه‌ک��ى ب��ه‌ده‌س��ت��ه‌وه‌ ب��وو سه‌ره‌کى نیه‌ تاهاواڵتیان له‌بازاره‌وه‌ بێنه‌ بکه‌ین»‪.‬‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى پ�لان��دان��ان له‌کۆمپانیاى‬ ‫و م��ان��دوێ��ت��ى ب �ه‌ڕوخ��س��اری �ه‌وه‌ دی��ارب��وو‪ ،‬نێو گۆره‌پانه‌که‌‪ ،‬به‌ڵکو چه‌ندین رێگاى‬ ‫پێیوابوو گۆڕه‌پانه‌که‌ شوێنێکى باشى ته‌سک هه‌یه‌ که‌ هه‌موو که‌س شاره‌زا رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست‪ ،‬کاروخ‪ ،‬به‌چه‌ترى‬ ‫ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ل���ه‌رووى پاکوخاوێنییه‌وه‌ نیه‌ هاتوچۆى تێدا بکات‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ رای��گ�ه‌ی��ان��د «ه �ه‌م��وو ش��وێ��ن ک�ه‌ک��ارى‬ ‫که‌موکورى هه‌یه‌‪ ،‬وتى «که‌موکوڕى ل �ه‌وه‌ى به‌هۆى دوریمان له‌سه‌نته‌رى شار تێدا بکرێت‪ ،‬که‌موکوڕى هه‌رده‌بێت و‬ ‫هه‌یه‌ وه‌ک تۆز و خۆڵى زۆر و دووکه‌ڵى نه‌فه‌رێکى زۆرم���ان ل �ه‌ده‌س��ت ده‌چ��ێ��ت‪ ،‬پێویستى به‌چاره‌سه‌رکردن و چاکسازى‬ ‫پاسه‌کان‪ ،‬چونکه‌ شوێنه‌که‌ داخ���راوه‌و چونکه‌ ئاماده‌نین ئه‌و رێگا دووره‌ ببڕن به‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬کێشه‌کانى گۆڕه‌پانه‌که‌‬ ‫هیچ به‌شێکى نیه‌ بۆ هه‌وا گۆرکێ و ب �ه‌ (ت�ه‌ک��س��ى ن���ه‌ف���ه‌رات) ده‌گ �ه‌ڕێ��ن �ه‌وه‌ ل �ه‌زارى خ��اوه‌ن پاسه‌کان گوێمان لێبووه‌‬ ‫وه‌ک نه‌بوونى ئاوى خواردنه‌وه‌ و شوێنى‬ ‫قه‌ره‌باڵغى دروستبووه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێم باشه‌ هه‌ر ماڵه‌کانیان»‪.‬‬ ‫چه‌ند پاسێک له‌شوێنێک بن بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ئ �ه‌و شوفێره‌ ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ک��رد زوو نوێژکردن و هتد‪ ،...‬به‌اڵم ئێمه‌ وه‌ک‬ ‫ئه‌و قه‌ره‌باڵغییه‌ که‌م بێته‌وه‌ و خه‌ڵک ب���وو ئ���ه‌و ش��وێ��ن �ه‌ ب��ک��رێ��ت�ه‌ گ��ۆڕه‌پ��ان��ى سه‌رپه‌رشتیارى گۆڕه‌پانه‌که‌ ده‌ستمان‬ ‫به‌ئاسانى هاتوچۆ بکات»‪.‬‬ ‫وه‌ستانى پاسه‌کان‪ ،‬وت��ى «ئ��اوم��ان نیه‌ ب�ه‌چ��اره‌س�ه‌رک��ردن��ى ئ �ه‌و که‌موکوریانه‌‬ ‫که‌ریم محه‌مه‌د‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )65‬ساڵیش و شوێنێک نیه‌ ن��وێ��ژى ت��ێ��دا بکه‌ین‪ ،‬ک���ردووه‌‪ ،‬ب��ۆ ئ�ه‌م�ه‌ش س��اردک��ره‌وه‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫له‌نزیک هێله‌کانى هه‌ولێر– عه‌نکاوه‌ س��اردک�ه‌ره‌وه‌ی�ه‌ک��ی��ان هێنا‪ ،‬ب �ه‌اڵم دواى ئ��اوم��ان دان����اوه‌‪ ،‬ل�ه‌گ�ه‌ڵ دروستکردنى‬ ‫چاوه‌ڕوانى پاسى ده‌کرد بۆ چه‌تر دواو‪ ،‬دوو رۆژ له‌کارکه‌وت و زۆرجار داوامان مزگه‌وتێکى کراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ى هاواڵتى و‬ ‫وت���ى «ج��گ �ه‌ ل �ه‌ک �ه‌م��وک��ورت��ى شوێنى ک���ردوه‌‪ ،‬وه‌اڵم��ی��ان ن�ه‌داوی��ن�ه‌ت�ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر خاوه‌ن پاسه‌کان سودى لێوه‌ربگرن»‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیکرده‌وه‌ هه‌موو پرۆژه‌یه‌کى‬ ‫پاسه‌کان که‌ له‌سه‌نته‌رى بازاره‌وه‌ دووره‌‪ ،‬وابڕوات ئێمه‌ شوێنه‌که‌ جێ ده‌هێڵین»‪.‬‬ ‫ک��ۆن��ى پاسه‌کانیش کێشه‌یه‌کى ترى‬ ‫به‌گوێره‌ى ئامارێکى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى درێژخایه‌ن قۆناغ به‌قۆناغ ت�ه‌واو ده‌بێت‬ ‫ئێمه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ هاواڵتیان رۆژانه‌ به‌پاس گواستنه‌وه‌ى پارێزگاى هه‌ولێر که‌ ده‌ست و خ��زم�ه‌ت��گ��وزاری��ان ب��ۆ دابینده‌کرێت‪،‬‬ ‫هاتوچۆ ده‌ک��ه‌ن و ح�ه‌ز ده‌ک��ه‌ن س��وارى چه‌تر ک�ه‌وت��وه‌‪ ،‬له‌ئێستادا (‪ )36‬هێلى وت����ى «پ��ێ��م��وای��ه‌ ئ��ێ��س��ت��ا ک���ات���ى ئ �ه‌و‬ ‫پاسى تازه‌ و به‌(تبرید)بن و پاره‌که‌ ده‌ده‌ین گواستنه‌وه‌ و نزیکه‌ى (‪ )1000‬پاس خ��زم�ه‌ت��گ��وزاری��ان�ه‌ ه��ات��ووه‌ و به‌گوێرى‬ ‫ب��ۆئ�ه‌وه‌ى به‌ئیسراحه‌ت به‌گه‌ینه‌ ب��ازاڕ‪ ،‬هاواڵتیانى ش��ارى هه‌ولێر و ده‌وروب���ه‌رى پێداویستى شوێنه‌کان دابین ده‌کرێت»‪.‬‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى پ�لان��دان��ان له‌کۆمپانیاى‬ ‫پێویسته‌ حکومه‌ت حساب بۆ هاواڵتیان له‌گه‌ڕه‌کانه‌وه‌ بۆ ناوبازار و به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫بکه‌ن و نه‌هێڵن پاسى کۆن و بێ که‌ڵک ده‌گ��وێ��زن �ه‌وه‌‪ ،‬ئیبراهیم حه‌مید له‌هێلى رۆژه����ه‌اڵت����ى ن����اوه‌ڕاس����ت رون���ی���ک���رده‌وه‌‬ ‫له‌هێڵه‌کان کاربکات»‪.‬‬ ‫که‌سنه‌زانیش ده‌ڵێت «ئه‌و گۆره‌پانه‌ به‌باش رێکخستنى گۆڕه‌پانى پاسه‌کان به‌ته‌نها‬ ‫لێپرسراوى هێلى ئ���ازادى ئیسماعیل ده‌زانم‪ ،‬چونکه‌ کاتێک پاسه‌کان هه‌موو ئ �ه‌رک��ى ک��ۆم��پ��ان��ی��اک�ه‌ ن��ی�ه‌ و ئ�ه‌رک��ى‬ ‫ک �ه‌ری��م‪ ،‬ب�ه‌(چ�ه‌ت��ر)ى راگ�ه‌ی��ان��د «ئێمه‌ له‌یه‌ک شوێن بن بۆ هاواڵتى ئاسانتره‌ و خ���اوه‌ن پ��اس�ه‌ک��ان و ه��ات��وچ��ۆ و الیه‌نه‌‬ ‫وه‌ک خاوه‌ن پاسه‌کان له‌وکاته‌ى شوێنمان ده‌توانێت له‌گه‌ڕه‌کێک بۆ گه‌ڕه‌کێکیتره‌ په‌یوه‌نداره‌کانى تریشه‌ تابتوانین به‌سه‌ر‬ ‫ب��ۆ گ��ۆره‌پ��ان��ى نیشتمان گ���وازراوه‌ت���ه‌وه‌ به‌ئاسانى بچێت‪ ،‬ئه‌و شوفێره‌ داواکاربوو که‌موکوڕییه‌کاندا زاڵ ببین‪.‬‬ ‫ئیش و کارمان که‌مبووه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ که‌ڕێگا سه‌ره‌کییه‌کانى ئه‌و گۆڕه‌پانه‌‬ ‫ئ��ه‌و گ��ۆڕه‌پ��ان �ه‌ى پێداویستى تێدانیه‌‪،‬‬

‫به‌هادین هه‌ڵه‌بجه‌یى‪:‬‬

‫کورت ‌ه فیلمى ئه‌و شه‌وه‌ى بابا نوئێل گریا خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بج ‌ه به‌دز نیشان ده‌دات‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪12‬‬

‫دیداری‪ /‬هێڤار عوسمان‬ ‫ب �ه‌ه��ادی��ن ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌ی��ى ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د و‬ ‫ئه‌کته‌رى شانۆو درام��اى کورد له‌م دیدار‌ه‬ ‫تایبه‌ته‌ى ڕۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا باس له‌و کاره‌‬ ‫هونه‌ریانه‌ى ئێستا ده‌ک��ات و پێیوای‌ه زیاتر‬ ‫کاره‌کان هه‌ستى تێدانیه‌و ته‌نها به‌ڕێکردنى‬ ‫کاره‌کانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها گله‌یی هه‌ی‌ه له‌وکاره‌ى‬ ‫ب �ه‌ن��اوى ه �ه‌ڵ �ه‌ب��ج �ه‌و‌ه ک����راوه‌و گله‌یى له‌و‬ ‫ئه‌کته‌ر‌ه هه‌ڵه‌بجه‌ییان‌ه هه‌ی‌ه که‌به‌شدارییان‬ ‫تێدا ک��ردوه‌‪ ،‬هونه‌رمه‌ند وه‌ک ئ �ه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بجه‌یه‌و له‌دایکبووى هه‌ڵه‌بجه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ڵێت «هه‌سته‌که‌م به‌هادین و هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ته‌واوکه‌رییه‌ک بێت و شانازیش ده‌که‌م ک ‌ه‬ ‫نازناوه‌که‌م هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌وه‌ى هه‌مه‌و‬ ‫نیم‌ه له‌خاکى هه‌ڵه‌بج‌ه نێژراوه‌‪ ،‬ته‌نها خۆم‬ ‫و خوشکێکم ماوینه‌وه‌ته‌وه‌و باوک دووبراو‬ ‫پێنج خوشک و پێنج خوشکه‌زام له‌وشاره‌دا‬ ‫به‌کیمیایى شه‌هیدبوون‪ ،‬ره‌خنه‌م له‌وکاره‌ى‬ ‫(ڕه‌حیمى زه‌بیحى) هه‌ی‌ه له‌وکورت‌ه فیلمه‌ى‬ ‫به‌ناوى (ئ���ه‌وڕۆژه‌ى بابه‌نوئێل گریا) باسى‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ى ن�ه‌ک��ردو‌ه له‌به‌ر ئ��ه‌وه‌ى خه‌ڵکى‬ ‫هه‌ڵه‌بج‌ه ئه‌وه‌نی‌ه له‌پاسێکدا خۆى بگۆڕێت‪،‬‬ ‫بابا‌نوئێلێک بێت شته‌کانى لێبدزن‪.‬‬ ‫خه‌اڵتى باشترین ئه‌کته‌ری وه‌رگرتووه‌‬

‫له‌باره‌ى سه‌ره‌تاى کارکردنییه‌و‌ه هونه‌رمه‌ند‬ ‫ب �ه‌ه��ادی��ن ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌ی��ى ه��ێ��م��اى ب��ه‌وه‌ک��رد‬ ‫«له‌سااڵنى شه‌سته‌کانه‌و‌ه له‌قوتابخانه‌و‌ه ده‌ستم‬

‫به‌کارى هونه‌رى کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناوه‌ڕاستى‬ ‫ه�ه‌ش��ت��اک��ان�ه‌و‌ه ب�ه‌ف�ه‌رم��ى ده‌س��ت��م ب�ه‌ک��ارى‬ ‫شانۆیى کردوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌وکاته‌و‌ه نزیکه‌ى حه‌وت‬ ‫کارى شانۆیمان ئه‌نجام دا‪ ،‬تاڕاپه‌ڕین و دواتر‬ ‫له‌درامادا کارم کرد‪ ،‬یه‌که‌م کارم به‌ناوى‬ ‫(قوربان)یه‌وه‌بوو‪ ،‬به‌گشتى نزیکه‌ى ل‌ه چل و‬ ‫پێنج بۆ په‌نجا به‌رهه‌مدا تائێستا کارم کردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌مان‌ه له‌زۆرێک له‌کورته‌فیلمه‌کاندا‬ ‫کارمکردوه‌و به‌تایبه‌تى له‌فێستیڤاڵه‌کانیداو‬ ‫له‌و نێوه‌نده‌شدا‪ ،‬له‌دووه‌م فێستیڤاڵى کورت ‌ه‬ ‫فیلمى هونه‌ره‌جوانه‌کاندا خه‌اڵتى باشترین‬ ‫ئه‌کته‌رم وه‌رگرت‪.‬‬ ‫ته‌مه‌ڵم له‌حیوار له‌به‌رکردندا‬

‫سه‌باره‌ت به‌کارى شانۆیى وتى «بینه‌ر‬ ‫هه‌میش‌ه چاوه‌ڕێى کارێکى جوانى شانۆیی ‌ه‬ ‫جا ئه‌گه‌ر ته‌نز یان تراژیدى و واقیعى بێت‪،‬‬ ‫هه‌ریه‌که‌یان جه‌ماوه‌رى تایبه‌تى خۆى هه‌یه‌‪،‬‬ ‫شانۆش به‌ڕۆحى ئه‌کته‌ر ده‌زانم له‌به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌و ئه‌کته‌ر‌ه هه‌ست به‌بوونى خۆى ده‌کات‬ ‫له‌کاتى کاره‌که‌یدا‪ ،‬به‌هۆى ئه‌وه‌ى جه‌ماوه‌ر‬ ‫ڕاسته‌وخۆ کاره‌که‌ت ده‌بینن‪ ،‬به‌اڵم دراما‬ ‫سه‌یر ده‌که‌یت له‌به‌رده‌م کامێره‌یه‌کدا ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌سه‌دان هه‌ڵه‌ش بکه‌یت هه‌موویت بۆ دووبار‌ه‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆخۆم هه‌ندێک جار ته‌مه‌ڵم‬ ‫له‌حیوار له‌به‌رکردندا‪.‬‬ ‫ئه‌و فیلمان ‌ه تاوان و گله‌یى و گازنده‌کانیان‬ ‫له‌ئه‌ستۆى راگه‌یاندنه‌کانه‌وه‌یه‌‬

‫ل �ه‌ڕاگ �ه‌ی��ان��دن��ى ک����وردى و وه‌رگ��ێ��ڕان��ى‬ ‫دراماکان به‌زمانى ک��وردى ده‌ڵێت «وه‌ک‬ ‫به‌هادین بینه‌رى هیچ یه‌کێک له‌و فیلمان ‌ه‬ ‫نیم و تاوانى گله‌یى وگازنده‌کان له‌ئه‌ستۆى‬ ‫راگه‌یاندنه‌کانه‌وه‌یه‌‪ ،‬زۆرب �ه‌داخ �ه‌و‌ه که‌ناڵ ‌ه‬ ‫کوردییه‌کان به‌ده‌م ئه‌کته‌ر و ده‌رهێنه‌ره‌کانى‬ ‫خۆمانه‌و‌ه ناچن‪ ،‬بۆکاره‌کانیان ده‌ڵێن پاره‌مان‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ وه‌رگێڕانى ئه‌و هه‌موو دراما‬ ‫ت��ورک��ى و بیانیان‌ه پ���ار‌ه ئ��ام��اده‌ی��ی�ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ک��اران �ه‌ى ل���ه‌الى خ��ۆم��ان به‌نان‌ه سکێک‬ ‫ده‌کرێت ه�ه‌ر ئ�ه‌وه‌ن��د‌ه توانامان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫درام��ای��ان �‌ه ه�ه‌ری�ه‌ک�ه‌ی��ان له‌واڵتێک وێن ‌ه‬ ‫ده‌گرن بۆکاره‌کانیان‪ ،‬به‌اڵم له‌الى ئێم‌ه بۆ‬ ‫درامایه‌ک چه‌ند گوندێکمان پێویست بێت‬ ‫ده‌ڵێن ناکرێت له‌دوو دێ دا ئه‌نجامى بده‌ن‪.‬‬ ‫روخسارم وه‌ک پیاو خراپ هه‌ڵکه‌وتووه‌‬

‫ه���ۆک���ارى ئ�����ه‌وه‌ى ب��ۆچ��ى ل���ه‌زۆرب���ه‌ى‬ ‫دراماکاندا رۆڵى خراپه‌کار ده‌بینى وتى «ئه‌و‬ ‫رۆڵ‌ه ده‌رهێنه‌ر بۆم هه‌ڵده‌بژێرێت له‌به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫شێوازى ده‌موچاوم بۆ کاره‌ک‌ه واهه‌ڵکه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫له‌دراماى گه‌ڕان به‌دواى سێبه‌ره‌کاندا ڕۆڵى‬ ‫حاجیم ده‌ب��ی��ن��ى زۆر ئیجابى ب���وو‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ب����راده‌ران پێیان واب���وو س�ه‌رک�ه‌وت��وو نه‌بووم‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ شێوازى ده‌مو چاومدا‬ ‫یه‌کیان نه‌ده‌گرته‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم که‌سێکى زۆر‬ ‫عاتفیم منداڵێک بگرى خۆم بۆ ڕاناگیرێت‪،‬‬ ‫وه‌ک پیشه‌که‌شم ک‌ه مامۆستام هه‌ندێک‬ ‫جار له‌قوتابیه‌ک ت��وڕ‌ه ده‌ب��م دوات��ر ئاشتى‬ ‫نه‌که‌مه‌و‌ه هه‌ست به‌تاوانێک ده‌که‌م‪.‬‬ ‫به‌هادین هه‌ڵه‌بجه‌یى له‌فیلمى گێژاودا‬ ‫خه‌یاڵه‌که‌ى بووبه‌چى‬

‫ڕووداوێکى خۆشت هه‌ی‌ه له‌گه‌ڵ کورت ‌ه‬ ‫فیلمى گێژاو‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌یى له‌باره‌ى ئه‌و ڕووداو‌ه‬ ‫وتى « له‌گه‌ڵ هه‌ندێک هونه‌رمه‌ندى هاوڕێم‬ ‫بووین و زۆربه‌ى کاته‌کانى وێنه‌گرتنه‌کانمان‬ ‫ل�ه‌ش�ه‌وداب��وو‪ ،‬به‌له‌مه‌ک‌ه چاککرابویه‌و‌ه و‬ ‫ڕێکخرابوو بۆ ئه‌و کاره‌مان و ماتۆڕى تێدا‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵکو به‌په‌ت به‌سترابوویه‌وه‌و ده‌یانهیناو‬ ‫کاره‌که‌یان پێ ئه‌نجام ده‌دا‪ ،‬ل�ه‌و کاته‌دا‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستى ئاوه‌که‌دا ک‌ه له‌ده‌ریاچه‌ى دوکان‬ ‫ب��وو په‌ته‌ک‌ه قرتا‪ ،‬له‌وساته‌دا من سه‌یرى‬ ‫ئه‌و ئاوه‌م ده‌کرد و خه‌یاڵم الى ئه‌وبوو ئێستا‬ ‫به‌ره‌و سه‌فه‌رێکى درێژ ده‌ڕۆین بۆ یه‌کێک‬ ‫له‌واڵته‌که‌کان‪ ،‬ئاگادارى ئه‌وه‌نه‌بووم که‌په‌ت‬ ‫پچڕاوه‌و منداڵ و ژن هاوارى لێ هه‌ستاوه‌و‬ ‫وه‌ک گ�ه‌وره‌ک��ان نین بڵێین مه‌ل‌ه ده‌زان��ن‪،‬‬ ‫منیش ئاوڕێکم دایه‌و‌ه پرسیم ئه‌وه‌چى بوو‌ه‬ ‫وتیان ئه‌وحاڵه‌ت‌ه ڕوویداوه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌وکورت ‌ه فیلمه‌دا کرای ‌ه به‌دز‬

‫سه‌باره‌ت ب�ه‌وه‌ى ل‌ه هه‌ڵه‌بج‌ه له‌دایکبوو‌ه‬ ‫یادگارى و ماناى ئه‌و شار‌ه چى ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫به‌هادین ده‌ڵ��ێ��ت «هه‌سته‌که‌م به‌هادین و‬ ‫هه‌ڵه‌بج‌ه ته‌واوکه‌ری یه‌ک بێت و شانازیش‬ ‫ده‌که‌م ک‌ه نازناوه‌که‌م هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌وه‌ى‬ ‫هه‌مه‌و نیم‌ه له‌خاکى هه‌ڵه‌بج‌ه نێژراوه‌و‪ ،‬ته‌نها‬ ‫خ��ۆم و خوشکێکم م��اوی��ن�ه‌وه‌ت�ه‌وه‌و باوک‬ ‫دووبراو پێنج خوشک و پێنج خوشکه‌زام له‌و‬ ‫شاره‌دا به‌کیمیایى شه‌هیدبوون‪ ،‬له‌دایکبووى‬ ‫ئه‌و ش��اره‌م و ده‌توانم موچه‌ى شه‌هیده‌کانم‬ ‫له‌سلێمانى وه‌رب��گ��رم‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب��ڕوات هه‌بێت‬ ‫خۆم ناگرم ئه‌گه‌ر مانگى جارێک سه‌ردانى‬ ‫ئه‌وشاره‌نه‌که‌م‪ ،‬ناشتوانم ل �ه‌وش��اره‌دا درێ��ژ‌ه‬ ‫به‌ژیانم ب��ده‌م ب�ه‌ه��ۆى ئ �ه‌و شه‌هیدانه‌مه‌و‌ه‬ ‫نه‌متوانیو‌ه تێیدا نیشته‌جێ ببم‪ ،‬بۆ کارى‬ ‫هونه‌ریش ب���ه‌رده‌وام پێم خۆشبوو‌ه کارێکى‬ ‫سینه‌مایى بۆ هه‌ڵه‌بجه‌بکه‌ین‪ ،‬ڕه‌خنه‌شم له‌و‬ ‫ک��اره‌ى (ڕه‌حیمى زه‌بیحى) هه‌ی‌ه له‌وکورت ‌ه‬ ‫فیلمه‌ى ب �ه‌ن��اوى (ئ���ه‌و ڕۆژه‌ى بابه‌نوئێل‬ ‫گریا)باسى هه‌ڵه‌بجه‌ى نه‌کردو‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بج‌ه ئه‌وه‌نی‌ه له‌پاسێکدا خۆى‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬بابه‌نوئێلێک بێت شته‌کانى لێ‬ ‫بدزێت زۆربه‌داخه‌و‌ه چونک‌ه هه‌ڵه‌بج‌ه سمبوله‌‪،‬‬ ‫ده‌پ��رس��م ئ��ای��ا خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بج‌ه یه‌کێک‬ ‫خزمه‌تیان بکات دواتر جل و به‌رگه‌که‌ى لێ‬ ‫ده‌دزن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌م شتانه‌یان پێوتم بۆی ‌ه‬ ‫نه‌چوم بۆ بینینى له‌به‌ر ئه‌وه‌ى شت نه‌ڵێم یان‬ ‫شت نه‌نوسم‪ ،‬زۆربه‌داخه‌و‌ه بۆ ئه‌و ئه‌کته‌ر‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ییانه‌ى ک��اری��ان تێدا ک���ردوه‌و ئه‌م‬ ‫ره‌خنانه‌یان له‌به‌ر چاونه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫جاران له‌کاتى دیکۆر لێکرنه‌وه‌دا ده‌گریاین‬

‫ل �ه‌ب��اره‌ى نه‌مانى ئ �ه‌و هه‌سته‌ی پێشتر‬ ‫هه‌بوو‌ه بۆ کارى هونه‌ر له‌ئێستادا ئه‌و هه‌ست ‌ه‬ ‫ب����ه‌الوازى رێ ده‌ک���ات وت��ى «ج����اران ئه‌و‬ ‫ڕۆژه‌ى کارمان ئه‌نجام ده‌دا له‌خۆشى دابووین‬ ‫و ئه‌و کاته‌ى دیکۆره‌کانمان لێ ده‌ک��رده‌و‌ه‬ ‫له‌ئه‌نجامى ته‌واوبوونى کاره‌کانمان ده‌گریاین‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ده‌خوازى کاره‌که‌ت به‌زووى به‌ڕێ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاراس عوسامن‬

‫هونه‌رمه‌ند به‌هادین هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫بکه‌یت و جه‌ماوه‌ریشت نه‌ماوه‌‪ ،‬نه‌ک هه‌ر ره‌شید)ه‌‪ ،‬ئه‌م به‌رهه‌م‌ه باس له‌وکات‌ه ده‌کات‬ ‫خۆشه‌ویستى بۆ هونه‌ر به‌ها و خۆشه‌ویستى ک‌ه چ��ۆن له‌به‌ندیخانه‌ى هه‌یئه‌ى خاسه‌ى‬ ‫برایه‌تى و دراوسێیه‌تى پێشتر بۆ یه‌کترى که‌رکوک خه‌ڵکى لێ هه‌ڵهاتوو‌ه و چونه‌ت ‌ه‬ ‫نه‌ماوه‌و هه‌موو کراو‌ه به‌الیه‌نى مادیى‪.‬‬ ‫ریزه‌کانى هێزى پێشمه‌رگه‌ى کوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌یئ ‌ه کارى تازه‌یانه‌‬ ‫ئه‌م به‌رهه‌م‌ه ڕه‌نگ‌ه درامایه‌کى (‪)4_3‬‬ ‫له‌باره‌ى ئه‌و ک��ار‌ه نوێیانه‌ی هونه‌رمه‌ند ئه‌ڵقه‌یى بێت وه‌ک یادگارییه‌ک ئه‌مه‌ى‬ ‫چیی‌ه به‌هادین ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد «کارى نوسیوه‌ته‌وه‌و کاک به‌کریش کردویه‌تى به‌م‬ ‫ت��ازه‌م��ان گه‌مه‌ى باڵنده‌کان ب��وو له‌مانگى به‌رهه‌مه‌‪.‬‬ ‫ڕه‌م�ه‌زان��دا ت�ه‌واوب��وو‪ ،‬له‌ئاماده‌یی کارێکى‬ ‫پرۆفایل‪:‬‬ ‫هونه‌رى تر داین به‌ناوى (هه‌یئه‌) ک‌ه سه‌رقاڵى‬ ‫به‌هادین نورى ئه‌حمه‌د‪ ،‬ناسراو ب ‌ه‬ ‫وێنه‌گرتنین‪ ،‬ئه‌م درامای‌ه له‌نوسینى (م‪.‬سه‌الم‬ ‫به‌هادین هه‌ڵه‌بجه‌یى‪ ،‬ساڵى ‪1956‬‬ ‫عه‌بدواڵ‌)یه‌و سیناریۆ و ده‌رهێنانى (به‌کر له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌دایکبووه‌‪ ،‬ئێستا مامۆستای ‌ه‬

‫رۆژنامه‌ی چه‌تر ئاوازی یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌یى ده‌به‌خشێت ‌ه خه‌ڵک‬

‫ئا‪ /‬جه‌زا ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌ژێر ناوى (باگوێ له‌ئاوازى یه‌کێتى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى بگرین) کۆنسێرتێکى نه‌ته‌وه‌یى‬ ‫ب��ه ‌ب �ه‌ش��دارى ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دان (نه‌جمه‌دین‬ ‫غ��واڵم��ى) ل �ه‌ڕۆژه �ه‌اڵت��ى ک��وردس��ت��ان و‬ ‫(دڵشاد هه‌ولێرى) له‌باشورى کوردستان‬ ‫و (دی��ار دێرسیم) و (ک��اوه‌) له‌باکورى‬ ‫کوردستان‪ ،‬له‌هه‌رسى شارى که‌رکوک‬ ‫و سلێمانى هه‌ولێر ل�ه‌الی�ه‌ن ڕۆژن��ام�ه‌ى‬ ‫چه‌تره‌وه‌ رێکخرا‪.‬‬ ‫ل���ه‌م ک��ۆن��س��ێ��رت �ه‌ ه���ون���ه‌رم���ه‌ن (دی���ار‬ ‫دێرسم) له‌شارى سلێمانى و که‌رکوک‬ ‫به‌شدار ده‌بێت و به‌اڵم به‌هۆى ته‌واوبوونى‬ ‫ک��ات �ه‌ک �ه‌ى و گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ى ب��ۆ ئ �ه‌وروپ��ا‬ ‫ناتوانێت ل �ه‌ش��ارى هه‌ولێر ب �ه‌ش��دار بێت‬ ‫و ه �ه‌ر ب��ۆی�ه‌ ل �ه‌ش��ارى هه‌ولێر واب��ڕی��ار‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ندان نه‌جمه‌دن غواڵمى و هۆزان‬ ‫کاوه‌ و دڵشاد هه‌لێرى به‌شدار بن‪.‬‬ ‫سنور که‌ریم به‌شداربوو له‌کۆنسێرته‌ک ‌ه‬ ‫له‌شارى سلێمانى ده‌ڵێت «ئه‌م کۆنسێرته‌م‬ ‫زۆر ب �ه‌الوه‌ باش بوو به‌هۆى ئ �ه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫ئاماده‌بووانى کۆنسێرته‌که‌ تێکه‌ڵه‌یه‌ک‬ ‫ب��وو ل �ه‌ه �ه‌ر چ���وار پ��ارچ �ه‌ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫ک �ه‌ ئ�ه‌م�ه‌ خ��ۆى ل�ه‌خ��ۆی��دا جوانییه‌کى‬ ‫داب���وو به‌کۆنسێرته‌که‌ ج��گ �ه‌ل �ه‌وه‌ى که‬ ‫‌نه‌ته‌وه‌یى ب��وو‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ى که‌ که‌موکوڕی‬ ‫بێ بچوکى شوێنه‌که‌ى بوو که‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و ژماره‌ زۆره‌ى خه‌ڵکدا نه‌ده‌گونجا ک ‌ه‬ ‫لێره‌ ئ��ام��اده‌ب��وون‪ ،‬ه��ی��وادارم بۆ جارێکى‬ ‫تر ئه‌گه‌ر له‌مجۆره‌ کۆنسێرته‌ سازکرا‬ ‫بیر له‌شوێنێکى گه‌وره‌ تر بکرێته‌وه‌ من‬ ‫زۆر که‌س ده‌زانم حه‌زى کردوه‌ ئاماده‌بێت‬ ‫ب���ه‌اڵم ب �ه‌ه��ۆى ب��چ��وک��ى ج��ێ��گ�ه‌ک�ه‌ی�ه‌و‌ه‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ بێت»‪.‬‬

‫ره‌سه‌نى کوردى»‪.‬‬ ‫ئامینه‌ ڕۆژه �ه‌اڵت��ى ژنێکى‬ ‫ب �ه‌ت �ه‌م �ه‌ن��ى گ���ورج���وگ���ۆڵ ب��وو‬ ‫ج���ل���ه‌ک���ان���ى ب���ه‌وێ���ن���ه‌ى ئ����ااڵى‬ ‫کوردستان ته‌نرابوو به‌مشێوه‌ی ‌ه‬ ‫دوا ب���ۆم���ان «پ��ێ��م ب��اش��ه‌ ل �ه‌م‬ ‫جۆره‌ کۆنسێرته‌ نه‌ته‌وه‌یانه‌ ساز‬ ‫بکرێت به‌ڕاستى ئه‌مڕۆ من زۆر‬ ‫خ��ۆش��ح��اڵ ب���ووم ئ���ه‌وه‌ى ک �ه‌واى‬ ‫من زۆر ده‌مێکه‌ به‌ئاواته‌وه‌بووم بێمه‌و‌ه‬ ‫کرد که‌من ئاماده‌بم به‌م ته‌مه‌ن ‌ه‬ ‫پیره‌وه‌ لێره‌ ئه‌وه‌ بوو که ‌ئه‌م کۆنسێرت ‌ه بۆ که‌رکوک و چه‌ندینجار پێشنیارم‬ ‫ب��ۆ زۆر الی���ه‌ن ک��ردب��وو‌ ک��ه ‌ب��ێ��م�ه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵگرى مۆرکى نه‌ته‌وه‌یى بوو»‪.‬‬ ‫که‌رکوک‪ ،‬ئێستاش خۆم به ‌به‌خته‌وه‌ر‬ ‫ده‌ه‌مێکه‌ به‌ ئاواته‌وه‌م بێمه‌وه‌ که‌رکوک‬ ‫هونه‌رمه‌ندى گه‌وره‌ى کورد نه‌جمه‌دینى ده‌زان��م توانیم به‌شدارى ئه‌و کۆنسێرته‌م‬ ‫غواڵمى خۆى به‌خۆشحاڵ ده‌زانێت چۆت ‌ه کرد له‌که‌رکوک که ‌له‌هه‌موو شتێک‬ ‫شارى که‌رکوک ئه‌م کۆنسێرته‌ به‌جیاواز بێبه‌شن خه‌ڵکى ئه‌و شاره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌ل ‌ه‬ ‫له‌کۆنسێرته‌کانى تر وه‌سف ده‌کات و ئه‌و نه‌ڕه‌خسابوو پێشتر‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ ئ�ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ روو‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌ ده‌ڵێت‪« :‬هه‌ستێکى خۆشم‬ ‫ه �ه‌ب��وو ک �ه‌ چ��وم �ه‌ ش���ارى ک �ه‌رک��وک که‌ ئه‌و ئه‌م کۆنسێرتی‌ به‌الیه‌وه‌ جیاواز‌ه‬

‫چ��اوه‌ڕێ��م ده‌ک��رد ڕیکالمێکى باش‬ ‫بکرایه‌ خۆم»‪.‬‬ ‫دڵخۆش بووم به‌و خه‌ڵکه‌ى سلێمانى‬

‫ل�ه‌ک��ۆن��س��ێ��رت�ه‌ک��ان��ى ت��ر و ده‌ڵ���ێ���ت‪ :‬ل �ه‌م‬ ‫کۆنسێرته‌ که‌ هونه‌رمه‌ندانى هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌ى کوردستانى تێدا‌ به‌شدارن زیاتر‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی بوو که‌ ئه‌مه‌ش بۆ ئێمه‌ى زیاتر‬ ‫پێویسته‌ بۆیه‌ ئه‌م کۆنسێرته‌ جیاوازه‌ له‌و‬ ‫کۆنسێرتانه‌ى تر که‌ ده‌کرێت‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫هه‌موو پارچه‌کان تێدا به‌شدارن و هه‌ستى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى زیاتر تێدایه‌‪.‬هه‌رچه‌نده‌ که‌موو‬ ‫کوڕى هه‌بوو له‌الیه‌ن کۆمپانیاى چه‌تره‌و‌ه‬ ‫ڕی���ک�ل�ام ک �ه‌م��ب��وو ل���ه‌ک���ه‌رک���وک من‬

‫هونه‌رمه‌ند دڵشاد پیر داود ناسراو‌ه‬ ‫به‌دڵشاد هه‌ولێرى ده‌ڵێت «ئامانجان‬ ‫ل �ه‌م کۆنسێرتانه‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ه��ون�ه‌رى‬ ‫ش��ۆڕش��گ��ێ��رى و ه��ون �ه‌رى ڕه‌س�ه‌ن��ى‬ ‫کوردى که‌به‌ره‌و پوکانه‌وه‌ ده‌چێت‬ ‫بره‌و یان پێبدرێت‪ ،‬من ئه‌وه‌ى که‌ زۆر‬ ‫دڵخۆش بووم پێی ئه‌و جه‌ماوه‌ر زۆره‌‬ ‫بوو له‌سلێمانى که‌ئاماده‌بوون‪.‬‬ ‫دڵ��ش��اد ه �ه‌ول��ێ��رى وت��ی��ش��ى‪ :‬زۆر زۆر‬ ‫گرنگه‌ ل �ه‌م ج���ۆره‌ کۆنسێرته‌ چونک ‌ه‬ ‫ڕاگه‌یاندنى دوژمنانمان زۆر زۆر به‌هێزه‌‬ ‫دژ به‌ کلتور و هونه‌رى ئه‌م واڵته‌مان‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئێمه‌ خۆمان بپارێزین ئ�ه‌م جۆر‌ه‬ ‫کۆنسێرتانه‌ زۆر گرنگه‌ بۆ بیر هێنانه‌وه‌ى‬ ‫خه‌ڵکى ک�ه‌ ڕاگ�ه‌ی��ان��دن��ى دوژمنانمان‬ ‫به‌هێزن ده‌بێت خۆمانى لێبپارێزین»‪.‬‬

‫نه‌ته‌وه‌یى بوونى جوانى کردبوو‬

‫ش���ااڵو حسێن خ��وێ��ن��دک��ارى زان��ک��ۆ‪،‬‬ ‫ئ���ام���اده‌ب���وو ل �ه‌ک��ۆن��س��ێ��رت �ه‌ک �ه‌ ده‌ڵ��ێ��ت‬ ‫«کۆنسێرتێکى ب��اش ب��وو ب �ه‌اڵى منه‌و‌ه‬ ‫گرنگ ئه‌وه‌یه‌ که‌له‌م ج��ۆره‌ کۆنسێرت ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌ به‌رده‌وام بێت و ئه‌وه‌ى که‌ ئه‌م‬ ‫کۆنسێرته‌ى له‌وانه‌ى پێشتر جیاده‌کرده‌و‌ه‬ ‫داماڵرابوو له‌هه‌موو ج��ۆره‌ سیاسه‌تێکى‬ ‫حزب والیه‌نى سیاسى‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی بوونى‪،‬‬ ‫کۆنسێرته‌که‌ى جوانتر کردبوو هیوادارم‬ ‫له‌مجۆره‌ کۆنسێرته‌ به‌ به‌رده‌وامى بکرێت‬ ‫بۆئه‌وه‌ى که ‌گه‌نجان ئاشنابن به‌هونه‌رى‬

‫دیمه‌نێک له‌کۆنسێرتی سلێامنی‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه‌ ڕه‌زا سه‌رۆکى‬ ‫کۆمپانیاى چ�ه‌ت��ر و خ���اوه‌ن ئیمتیازى‬ ‫ڕۆژنامه‌ى چه‌تر له‌باره‌ى کۆنسێرته‌که‌و‌ه‬ ‫وت���ى «ئ���ه‌م ک��ۆن��س��ێ��رت�ه‌ کۆنسێرتێکى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى بوو ئێمه‌ هه‌وڵماندا هونه‌رمه‌ندى‬ ‫ه �ه‌ر چ���وار پ��ارچ �ه‌ى ک��وردس��ت��ان تێیدا‬ ‫به‌شدار بێت‪ ،‬مه‌به‌ستیشمان کۆکردنه‌وه‌ى‬ ‫هونه‌رمه‌ندانى هه‌رچوار پارچه‌که‌ بوو بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى زاراوه‌ و هونه‌رى هه‌رچوار پارچه‌که‌‬ ‫بگه‌یه‌نین به‌یه‌ک و نیشانى بده‌ین له‬ ‫فه‌رهه‌نگ و کلتوردا جیاوازیمان نیه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا پێویسته‌ ک��ه ‌ئ��ێ��م�ه‌ش ته‌نها‬ ‫له‌رێگاى چه‌ک و سکرتارێتى خه‌بات‬ ‫نه‌که‌ین‪ ،‬به‌ڵکو له‌ڕێگاى ڕۆشنبیرى و‬ ‫هونه‌ریشه‌وه‌ خه‌بات بکه‌ین وه‌ک چۆن‬ ‫دوژمنه‌کانى گه‌له‌که‌مان له‌ ڕێگایانه‌و‌ه‬ ‫پیالنمان بۆ داده‌ڕیژن»‪.‬‬ ‫ک �ه‌م��ال ح �ه‌س �ه‌ن وت��ی��ش��ى‪ :‬ت��وان��ی��م��ان‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��د ل �ه‌ڕۆژه �ه‌اڵت و ب��اک��ور و‬ ‫ب��اش��ورى ک��وردس��ت��ان �ه‌وه‌ پ �ه‌ی��دا بکه‌ین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب��ه‌داخ��ه‌وه‌ به‌نیسبه‌ت ڕۆژئ���اواى‬ ‫کوردستانه‌وه‌ نه‌مانتوانى ئه‌وه‌ش جێگه‌ى‬ ‫خه‌م بوو‪.‬‬ ‫باسى له‌وه‌ش کرد‪ :‬ئه‌م کۆنسێرته‌ى ئێم ‌ه‬ ‫هێچ ده‌ستێکى بازرگانى له‌پشته‌وه‌ نه‌بوو‬ ‫داهاته‌که‌ى بۆ کورده‌ ئاواره‌کانى بنارى‬ ‫قه‌ندیل و ڕۆژه �ه‌اڵت و ئه‌و شوێنانه‌ی ‌ه‬ ‫ک��ه ‌ه �ه‌ر ک��وردێ��ک��ى لێبێت ئ���اواره‌ بوو‬ ‫بێت له‌پێناو کوردستانى گه‌وره‌دا و ئێم ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندى ده‌که‌ین به‌و ڕێکخراوانه‌ى ک ‌ه‬ ‫کار له‌سه‌ر ئاواره‌کان ده‌ک�ه‌ن له‌ڕێگه‌ى‬ ‫ئه‌وانه‌وه‌ داهاته‌که‌ دابه‌ش ده‌که‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ت��ا ئێستا هیچ ڕێکخراوێکمان دی��ارى‬ ‫نه‌کردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ى که‌ ئه‌م ئه‌رکه‌ بگرێت ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆ»‪.‬‬ ‫ک��ۆن��س��ێ��رت��ى (ب���ا گ���وێ ل��ه‌ ئ���اوازی‬ ‫یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌یی بگرین) به‌ئاماده‌بوونى‬ ‫ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��دان (ن �ه‌ج��م �ه‌دی��ن غ��واڵم��ى‪،‬‬ ‫دیار دێرسیم‪ ،‬دڵشاد هه‌ولێرى) له‌ڕۆژى‬ ‫(‪ )9/23‬له‌شارى سلێمانى له‌هۆڵى ته‌وار‬ ‫و رۆژى (‪ )9/25‬له‌شارى که‌رکوک ل ‌ه‬ ‫باخچه‌ى لوبنان به‌میواندارى ژماره‌یه‌کى‬ ‫زۆر به‌ڕێوه‌ چوو‪ ،‬وابڕیاره‌ ئه‌م کۆنسێرت ‌ه‬ ‫له‌ (‪ )9/28‬له‌شارى هه‌ولێریش له هۆڵى‬ ‫میدیا کاتژمێر (‪)4‬ی ئێواره‌ سازبکرێت‪.‬‬

‫وەفایەك بۆ سەردەشتی شەهید‬

‫وه‌اڵمێك بۆ دەسه‌اڵت‪ ،‬پێزانینێك بۆ جوندولئیسالم!‬ ‫ه������اوڕێ������م ك����اك‬ ‫سەردەشت ئەی ئەو‬ ‫الوە پ���اك و دەس��ت‬ ‫پ�����اك�����ەی ب�������واری‬ ‫میدیای ك���وردی و‬ ‫ئاستی ب���ەرزی رۆژن��ام��ەگ��ەری‪ ،‬ئەی‬ ‫ئەو الوە خۆ نەویستەی كە لە پێناوی‬ ‫داهێنانێكی ك��ەم وێنە بۆ ب��ەرژەوەن��دی‬ ‫گشتی گیانی خۆتت كرد بە قوربانی‪،‬‬ ‫كەسێك نییە بەدۆست و نەیارەكانتەوە‬ ‫ئیرەییت پێ ن��ەب��ات‪ ،‬ئیرەیی لەچی؟!‬ ‫ئیرەیی لەو كەسێتییە پاكەی كە هەتبوو‬ ‫لەپێش و پاش بەناهەق شەهید كردنت‪،‬‬ ‫ئیرەیی لەو بیرە فراوان و نوێخوازییەی‬ ‫ك��ە ه��ان��ی دەس���ت و پەنجەكانتی دەدا‬ ‫ب��ە ن��ووس��ی��ن��ی ب��اب��ەت گ��ەل��ێ��ك ك��ە ك��ەم‬ ‫ك��ەس ل���ەڕاب���ردوو داه��ات��ووش��دا بووبێت‬ ‫و ببێت بتوانێت‪ ،‬لۆركا ئاسا بنوسێت‬ ‫و ببێت ب��ەو س��ەردەش��ت��ەی ك��ە ئەمڕۆ‬ ‫هەموومان ش��ان��ازی بە ن��او و شانازی‬ ‫بەپەیكەرە برۆنزییەكەیەوە بكەین‪ ،‬تۆ‬ ‫رۆڵ����ەی گ��ەل��ێ��ك ب����ووی ب��ەخ��ام��ە ك��ەم‬ ‫وێ��ن��ەك��ەت م��ێ��ژووی��ەك��ی ك���ەم وێ��ن��ەت‬ ‫لەڕاستیدا ن��ووس��ی��ەوە‪ ،‬بەخامەیەك كە‬

‫ت��وان��ی دەس���ه‌اڵت و كەسانێك بهێنێتە‬ ‫ل��ەرزی��ن و ن��اچ��اری��ان ب��ك��ات بەجۆرێك‬ ‫لەجۆرەكانی وه‌اڵم كە نەدەبوو بەو جۆرە‬ ‫بێت كە گیانی تۆی فیدا بكرێت‪ ،‬دەبوو‬ ‫دەسه‌اڵت لەبری ئەو كارە دژە مرۆییەی‬ ‫ك��ە پێی ه��ەس��ت��ان پ��ێ��ش��وازی��ان لەبیر و‬ ‫بۆچوونەكانت بكردایە تا وەك سەرەتای‬ ‫داهێنانێك لەنووسین‪ ،‬پێشەنگی تۆ وەك‬ ‫هەوێنێك بۆ پەروەردەكردنی كەسانی تر‬ ‫س��ودی لێ وەربگیرایە‪ ،‬لەو هەرێمەی‬ ‫كە لەمینبەرێكەوە بانگی دیموكراسی‬

‫بە خێرایی بۆ دەهاتوو ب��ەرز دەكەنەوە‪،‬‬ ‫لەتەنیشتیشیەوە جەهەنمێكیان بۆ خەڵك‬ ‫و نەیارەكانیان تاوداوە‪.‬‬ ‫ه��ەم��ووم��ان ب���اش دەزان���ی���ن‪ ،‬باشیش‬ ‫گەیشتووین لەهەموو گۆشەیەكی ئەم‬ ‫جیهانە پ��ان و بەرینەدا كوردستانیشی‬ ‫ل��ەس��ەر بێت‪ ،‬ت���اوان ك��ردن گەیشتووەتە‬ ‫ئ��اس��ت��ێ��ك م���ەح���اڵ���ە م����رۆڤ����ە پ�����اك و‬ ‫خۆنەویستەكانی هاوشێوەی تۆی بەبێ‬ ‫ت��اوان شەهید ك��راو بتوانن لەبەرابەریدا‬ ‫بە بێ وه‌اڵم بووەستنەوە‪ ،‬هەر ئەمەش‬

‫بایکۆتکردنی ریفراندۆمی دەستوری‬ ‫تورکیا باشترین هەڵوێست بوو بۆ کورد‬

‫ل�����ەدوای س��ەره��ەڵ��دان��ی ب��زوت��ن��ەوەی‬ ‫ئ��ازادی��خ��وازی ك��ورد‬ ‫بە ڕابەرایەتی پارتی‬ ‫كرێكارانی كوردستان‬ ‫(پ ك ك) ل��ە‬ ‫ب��اك��وری ك��وردس��ت��ان‬ ‫‪ ،‬ل���ە م������اوەی ئ��ەو‬ ‫‪35‬س��اڵ��ەی راب���ردودا‬ ‫چ��ەن��دی��ن الی��ەن��ی ج���ۆراو ج��ۆر چ��ەپ و‬ ‫ڕاستڕە و ئیسالمی هاتونەتە سەر حوكم‬ ‫و دەسەاڵتیان گرتووەتە دەست لە توركیادا‪،‬‬ ‫هەڵوێست و تێڕوانینی هەمویان بەرامبەر‬ ‫ب��ە م��اف و ناسنامەی ك��ورد وەك��و یەك‬ ‫ب��ووە ئ��ەوی��ش نكۆڵی و ل��ەن��اوب��ردن ب��ووە‪،‬‬ ‫هەندێكیان زیاتر هەندێكیان كەمتر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەرهەموویان هەوڵی لەناو بردنی گەلی‬ ‫كوردیان داوە بەئاشكراو بە شانازییەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ڕۆڵی پارتی دادو گەشەپێدان كە‬ ‫ل����ەدوای س��اڵ��ی (‪)2000‬ه‌وە ه��ات��ووەت��ە‬ ‫سەرحوكم لەهەموویان زیاتر هەڵوێستی‬ ‫توندو خ��راپ ب��ووە لەبوارەكانی سیاسی‬ ‫و سەربازی و كلتوری و ئابوریدا دژی‬ ‫كورد و بزوتنەوەكەی‪ ،‬بەاڵم بە تێڕوانینی‬ ‫ه��ەن��دێ الی���ەن و كەسایەتی ك���ورد ئەم‬ ‫پارتە هەڵوێستی بەرامبەر كورد نەرمتر و‬ ‫باشتر بووە‪ ،‬چونكە ئەوانەش بەرژەوەندی‬ ‫تایبەتیان لەگەڵ سیاسەتی ئەو پارتەدا‬ ‫یەكدەگرێتەوە‪ ،‬ئەوەی پارتە توندڕەوەكانی‬ ‫ت������ورك ن���ەی���ان���ت���وان���ی ب���ی���ك���ەن پ���ارت���ی‬ ‫دادوگ��ەش��ەپ��ی��دان ب��ە ئەنجامی گەیاند‪،‬‬ ‫ت��ەن��ان��ەت ل��ەس��ەردەم��ی دەس���ەاڵت���ی ئ��ەم‬ ‫پارتییەدا كار گەشتە ئەوەی بە بڕیاری‬ ‫پەرلەمان كە زۆربەی زۆری ئەندامەكانی‬ ‫پارتی دادوگەشەپێدان بوو‪ ،‬مافی ئەوەی‬ ‫دا بەسوپای توركیا بەشێوەیەكی یاسایی‬

‫سنوری باشوری كوردستان ببەزێنێ و‬ ‫دەست بەكوشتن و بڕینی گەلی كورد بكات‪،‬‬ ‫لەالیەكی ت��رەوە ل��ەس��ەردەم��ی دەسەاڵتی‬ ‫ئەم پارتەدا گەورەترین هێرشی كلتوری‬ ‫ك��راوەت��ەس��ەر كلتوری ك���ورد‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫لەڕێگای گروپەكەی فەتحواڵ گولەنەوە‬ ‫بەكردنەوەی چەندین زانكۆ و پەیمانگای‬ ‫توركی لەهەرێمی كوردستان بە ئامانجی‬ ‫ل��ەن��اوب��ردن��ی كلتور و زم��ان��ی ك���وردی‪،‬‬ ‫تەنانەت كار گەشتە ئەوەی دەستبخاتە ناو‬ ‫رۆشنبیران و هونەرمەندانی كورد بەناوی‬ ‫بەستنی كۆنفرانسی رۆشنبیران بۆ ئەوەی‬ ‫گرێیان ب���دەن ب��ەو كلتورە شۆڤێنییەوە‪،‬‬ ‫ئەتوانم بڵێم لەسەردەمی دەسەاڵتی ئەم‬ ‫پارتەدا گەورەترین كاریگەری نێگەتیڤی‬ ‫لە سەر هەڵوێست و زهنی مرۆڤی كورد‬ ‫كردووە و ەنگدانەوەی لەكوردستاندا هەبووە‪،‬‬ ‫ئ��ەم پ��ارت��ە ل��ەژێ��ر پ���ەردەی ئیسالمەتیدا‬ ‫گەورەترین سوكایەتی بە ك��ورد ك��ردووە‪،‬‬ ‫تەنانەت ب��ەن��اوی ب��زوت��ن��ەوەی ئیسالمی‬ ‫چەندین پ��ارت و ڕێكخراوی لەباشوری‬ ‫كوردستاندا بە خۆوە گرێداوە گوایە ئەم‬ ‫پارتە داك��ۆك��ی لەپرەنسیپەكانی ئیسالم‬ ‫دەك��ات‪ ،‬ب��ەاڵم بە ئاشكراو بە بەرچاوی‬ ‫ه��ەم��وو ج��ی��ه��ان��ەوە س��ەرۆك��ی ئ��ەم پارتە‬ ‫پێداگری خۆی و حكومەت و پارتەكەشی‬ ‫لە سەر یەك نەتەوە و یەك زمان و یەك‬ ‫دەوڵەت دەكات لە توركیادا‪ ،‬بەواتا نكۆڵی‬ ‫كردن لەناسنامەی هەموو نەتەوەكانی تر‬ ‫لەتوركیادا‪،‬‬ ‫هەندێ كوردی بەناو شارەزا لە بواری‬ ‫سیاسەتی توركیادا هەندێ شیكردنەوەی‬ ‫هەلپەرستانە بۆ ڕەوشەكە دەكەن بە خۆ گێل‬ ‫كردن و چاو نوقاندن لەوهەموو پەالماردان‬ ‫و هەڵوێستە شۆڤێنییەی حكومەتەكەی‬

‫ئ��ەردۆغ��ان داكۆكی لەسیاسەتە دەك��ات‪،‬‬ ‫داكۆكی لەو ساختەكارییەی پارتەكەی‬ ‫ئەردۆغان دەكەن‪ ،‬گوایە ئەمانە لە پێناو‬ ‫بەرژەوەندی گەلی كوردا ئەم كارە دەكەن‪،‬‬ ‫ئەم ڕیفراندۆمەی كە پارتەكەی ئەردۆغان‬ ‫كردی هیچ بەرژەوەندییەكی كوردی تێدا‬ ‫ب��ەدی ن��اك��رێ‪ ،‬ئ��ەم هەڵوێستەی پارتی‬ ‫ئاشتی و دیموكراتی كە بایكۆتی ئەو‬ ‫ڕی��ف��ران��دۆم��ەی ك���رد‪ ،‬ل����ەدوو ب����واردا بە‬ ‫سەركەوتنێكی گ��ەورەی دەبینم‪ ،‬ڕێژەی‬ ‫دەنگی بایكۆتكردنی ك��ورد لە باكوری‬ ‫كوردستان (‪ )%58‬بەرامبەر بە دەنگی‬ ‫بەڵێیەكەی پاتی دادو گەشەپێدان بوو لە‬ ‫هەموو توركیادا‪ ،‬كورد بەم هەڵوێستەی‬ ‫سەلماندی كە خاوەنی بڕیارو هەڵوێستی‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬لەالیەكی ت��رەوە سەلماندی بە‬ ‫لۆژیكی ڕەش و سپی سیاسەت ناكات‬ ‫و دەستەوستان نابێت لە بەرامبەر ڕووداو‬ ‫و ڕۆژەف��ەك��ان‪،‬ب��ەاڵم پیاوە چڵكاو خۆرو‬ ‫سیخوڕەكانی دەوڵەتی تورك لەوان زیاتر‬ ‫تەنگەتاو بوون بەم سەركەوتنەی گەلی‬ ‫ك��ورد‪ ،‬بۆیە لەكەناڵه‌كانیانەوە كەوتونەتە‬ ‫ڕەخنە بێبنەماو بێسەرەوە ب��ەرەوە ‪،‬چونكە‬ ‫ژیانی خۆیان لە سەر بنەمای ناهەقی‬ ‫و ن���ادادپ���ەروەری بنیات ن���راوە ب��ۆی��ە بە‬ ‫سەركەوتنی مافی جەماوەر تەنگەتاودەبن‬ ‫و دەكەونە هێرش و پەالماردان‪ ،‬پاكانەكردن‬ ‫بۆ هەڵوێستێكی وا دڕن��دە و شۆڤێنیانە‬ ‫هیچی كەمتر نییە لە هەڵوێستی دەوڵەتی‬ ‫ت��ورك‪ ،‬ئەو ئەركەی بەم الیەن و كەسانە‬ ‫سپێردراوە لە الیەن دەوڵەتی توركەوە ئەوەیە‬ ‫لە هەموو حاڵەتێكدا دژبەری هەڵوێستی‬ ‫الیەنی كوردی بكەن‪ ،‬ئەو كاتە دەوڵەتی‬ ‫ئاغا ئافەرینێك و بڕێ پارەیان پێشكەش‬ ‫دەكات‪.‬‬

‫وای ك���ردووە دی��وەخ��ان��ی دەس��ه‌اڵت��داران‬ ‫ب��ە ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك ح���ەس ح��ەس��ی ت��اوان��ب��ار‬ ‫و بۆ خۆ ژی��او دەورە بدرێت و ك��ەی و‬ ‫چ كاتێك پێویست ب��وو‪ ،‬وەك داردەس��ت‬ ‫و پیاو كوژ دژ بەكەسانی بێ پشت و‬ ‫پەنا بەكاریان بهێنن‪ ،‬ئەمە بەسەرهات و‬ ‫رووداو گەلێگ نین كە كەس نەیزانێت‪،‬‬ ‫ئێستا وای لێهاتووە ب���ەزۆری لێدان و‬ ‫ئەشكەنجە و دان��پ��ی��ان��ان��ی زۆرە ملێ‬ ‫ب��ۆ چ��ەواش��ەك��ردن��ی دەن��گ��ی كۆمەڵگە‬ ‫كەسانێك ناچار دەك��ەن لەسەر شاشەی‬ ‫ت��ی��ڤ��ی��ی��ەك��ان��دا چ��ی��رۆك��ێ��ك ب��گ��ێ��ڕێ��ت��ەوە‬ ‫س��ەد ل��ەس��ەد نێزیك بێت لەراستییەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم خۆشبەختانە كۆمەڵگە زۆر لەوە‬ ‫گەورەترە كە بتوانرێت بەو جۆرە سیناریۆ‬ ‫دەستكردانە چەواشە بكرێن‪.‬‬ ‫دوای زیاتر لە (‪ )٤‬مانگ لەشەهید‬ ‫كردنت دەسه‌اڵتە خۆماڵییەكەی خۆمان‬ ‫نەك بەرۆژنامەنووس قبوڵیان نەكردی و‬ ‫نەك دانیان بەتاوانەكانیاندا نەناو‪ ،‬نەك‬ ‫رێگەیان نەدا پەیكەرەكەت وەك هێمایەك‬ ‫ب��ۆ ئ����ازادی ل��ە ش��وێ��ن��ی ف��ڕان��دن��ەك��ەت‬ ‫داب��ن��رێ��ت‪ ،‬ت��ا رووی ت��اوان��ب��اران��ی پێ‬ ‫شەرمەزار بكرێت‪ ،‬سەرەڕای ئەم هەموو‬ ‫تاوانانەی كە دژ بە تۆ كراوە كەسە شارەزاو‬ ‫بیروانەكانی دەسه‌اڵت بە جوندولئیسالم‬

‫ت��ۆم��ەت��ب��اری��ان ك����ردوی‪ ،‬ب���ەاڵم ه��اوڕێ��م‬ ‫ئەم تۆمەتە ئەوەندە ئێش و ئازارەكەی‬ ‫سەخت و كاریگەرە لەوبڕوایەدام ئەم جارە‬ ‫دەنگی كۆمەڵگە ببێتە بوركانێك‪ ،‬ببێتە‬ ‫زریانێك‪ ،‬ببێتە شۆڕشێك‪ ،‬تەخت و تاجی‬ ‫تاوانكارانی دژ بەواڵت و حەس حەسە‬ ‫بەكرێ گیراوەكانیان بەرەو مەملەكەتی‬ ‫پەشیمانی و سەرشۆڕی راپێچ بكات‪.‬‬ ‫لەم تاوانە نوێیەی كە دوای نەبوونی‬ ‫تۆی شەهید بەرهەم هاتووە‪ ،‬پێزانینێك‬ ‫ئاراستەی ئەو الیەنە دەكەم كە توانیان‬ ‫رونكردنەوەی خۆیان بدەن بەوەی بەدور‬ ‫و نزیك بەشداری فڕاندن و لەناوبردنی‬ ‫تۆ نەبوون‪ ،‬ئەمە لەخۆیدا كاردانەوەیەك‬ ‫ب��وو ب��ۆ پاڵپشتی س��ەرج��ەم كۆمەاڵنی‬ ‫كوردستان كە توانیان دوای شەهیدبوونت‬ ‫بنكە و ب��ارەگ��ای دەس �ه‌اڵت��ی هەرێمی‬ ‫خ��ۆم��اڵ��ی بهێننە س���ەرچ���ۆك‪ ،‬ت��ا ئ��ەو‬ ‫ئ��اس��ت��ەی ك���ە ك��ەس��ێ��ك��ی ت��اوان��ب��اری��ان‬ ‫ب��ێ ت���اوان ب��ۆ ئ��ارام��ك��ردن��ەوەی دەنگی‬ ‫شەقامی ك��وردی وەك دۆزینەوەی جێ‬ ‫بەجێ كاری كوشتنەكەت بناسێنن‪.‬‬ ‫خەڵكی كوردستان لەنێو خۆو دەرەوه‌‬ ‫باش دەزان��ن‪ ،‬نەتۆ پەیوەندیت بەجوندەوە‬ ‫هەبووە و نەجوندیش تۆیان شەهید كردووە‪،‬‬ ‫گەر جوندیش تۆیان شەهید كردبا وەك‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪13‬‬

‫ه��ەر كارێكی راب��ردووی��ان وەك ئەنجام‬ ‫دانی چاالكییەك لەڕاگەیاندنەكانیاندا‬ ‫ئ���ام���اژەی���ان ب��ەچ��االك��ی��ی��ەك��ان��ی خ��ۆی��ان‬ ‫دەكرد‪ ،‬ئەم چەواشەكارییانە جگە لەوەی‬ ‫کۆمەڵگە و چینی رۆشنبیران وریاتر‬ ‫و چەلەنگتر دەكات‪ ،‬الیەنی تاوانباریش‬ ‫زیاتر نامۆ بەدیموكراسی و ئ��ازادی و‬ ‫باوەشی دانیشتوانی واڵت دەكات‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لەم تاوانە بەپلەی یەكەم بەشدارە لیژنەی‬ ‫لێكۆڵینەوەی ئاشكراكردنی تاوانبارانە كە‬ ‫بەبێ هیچ گوێدانە ئاكارێكی مرۆیی‪،‬‬ ‫بۆ وەرگرتنی پلەیەكی تر لەتاوان لەبری‬ ‫ئاشكراكردنی راستی تاوانەكە كەسێكی‬ ‫تر بۆشاردنەوەی رەشترین تاوانیان ناچار‬ ‫بەدان پێدادانان بكەن‪ ،‬واتە ئەمەش هەر‬ ‫ت��اوان��ە گ��ەورەت��ر ل��ەو ت��اوان��ەی ك��ە دژ‬ ‫ب��ەت��ۆی ش��ەه��ی��دی ق��ەڵ��ەم ئ��ەن��ج��ام درا‪،‬‬ ‫وات��ە تاوانێك و چەندین ت��اوان��ی تر لە‬ ‫ئەستۆی شكاویان بۆ كۆمەاڵنی خەڵكی‬ ‫كوردستان پێویست بەگومان ناكات‪.‬‬

‫باهەمووان رێگربین لەباڵوبوونەوەی‬ ‫مادە هۆشبەرەكان‬ ‫ب������������ەداخ������������ەوە‬ ‫ل�����ەگ�����ەڵ ه���ەم���وو‬ ‫ئ�����ەو پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن��ە‬ ‫جیاوازانەی لەبواری‬ ‫عیلمی و فەلسەفی‬ ‫و ه��ون��ەری و ئ��ەدەب��ی و ب�ڵاوك��ردن��ەوەی‬ ‫هۆشیاری لەناو تاكەكانی كۆمەڵگادا‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم هێشتا نالەباری و رۆژی رەش‬ ‫و ئاڵۆزی رووی لەزۆرێك لەكۆمەڵگاكان‬ ‫ك���ردووە ب��ەه��ۆی ئ��ال��ودەب��وون��ی��ان ب��ە م��ادە‬ ‫هۆشبەرەكانەوە‪ .‬بێگومان بەكارهێنانی‬ ‫مادە هۆشبەرەكان و باڵوبوونەوەی لەناو‬ ‫هەر كۆمەلگایەكدا باڵوبوونەوەی ئافاتێكە‬ ‫لەنێو ئەو واڵت��ەدا‪ ،‬چونكە دەبێتە هۆی‬ ‫هەرەسهێنان و روخانی ژێرخانی ئابووری‬ ‫و مەترسیش لە سەر ئاسایشی نەتەوەیی‬ ‫دەك����ات‪ ،‬س�����ەرەڕای ئ���ەوە دەب��ێ��ت��ە ه��ۆی‬ ‫لەدەستدانی هۆش و بیر لەالیەن بەكارهێنەر‬ ‫و دروس��ت��ب��وون��ی كێشە ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی و‬ ‫لەناوبردنی سامانێكی زۆر و لەبەینبردنی‬ ‫پەیوەستە كۆمەاڵیەتییەكان و سەرئەنجام‬ ‫لەناوچوونی خودی مرۆڤی بەكارهێنەر‪ ،‬كە‬ ‫ئەمەش كاری هەمووانە هەر لەحكومەت‬ ‫تا كۆمەلگا و خێزان و تەنانەت تاكەكانی‬ ‫كۆمەڵگاش پێویستە هەمووان رێگربین لە‬ ‫باڵوبوونەوەی ئەو م��ادە كوشندەیەی كە‬ ‫لەپشتەوە خەنجەر دەدات لە پشتی كەسی‬ ‫بەكارهێنەر و باڵوبوونەوەی بەنێو تاكەكانی‬ ‫كۆمەلگادا‪.‬‬ ‫بێگومان لە دوای راپەڕینی بەهاری‬ ‫(‪ )1991‬ب����ەدواوە و دروس��ت��ب��وون��ی ئەو‬ ‫ئازادییەی ئەمڕۆ و كرانەوەی كوردستان‬ ‫ب���ەڕووی جیهاندا و بەتایبەت واڵتانی‬ ‫ێ و ژی��ن��گ��ە ل��ەب��ارب��وو ب��ۆ ئ��ەو‬ ‫دراوس����� ‌‬ ‫چ��اوب��رس��ی��ان��ە ب��ەدۆزی��ن��ەوەی ب��ازاڕێ��ك��ی‬ ‫ن���وێ‌ ب��ۆ ك��ااڵك��ان��ی��ان‪ .‬ك��وردس��ت��ان��ێ��ك��ی گەورەترین سەرمایەی ژیانیان كە ناخ و ل��ەڕووی پ��ەروەردەی��ی��ەوە خێزان كۆڵەكەی‬ ‫وێ��ران بەقات و قڕی ئەنفال و كیمیایی جەستەیانە و لەئەنجامدا لەدەستی دەدات‪ ،‬ژیانی تاكە كاتێك بەرەو كەناری ئاسودەیی‬ ‫و سەدان گیروگرفتی پاشماوەی بەعس‪ .‬هاوكات مەترسیشە بۆ سەر خێزانەكەی و خۆشگوزەرانی ئ��ەب��ات‪ .‬نابێت بەهیچ‬ ‫پ��اش دام��ەزران��دن��ی حكومەتی هەرێمی ب��ەگ��ش��ت��ی و ل��ەن��اوب��ردن��ی خ��ێ��زان��ەك��ەی شێوەیەك كورسیە گشتییەكان لەكەنار‬ ‫ێ بەستنەوە فەرامۆش بكرێت‬ ‫كوردستان و سەقامگیربوونی هەرێمی بەگشتی و بەرەو رێگەیەكی وەیشومیان دەریاكان بەب ‌‬ ‫كوردستان‪ .‬ئەو م��ادە زی��ان بەخشە لەنێو دەبات‪ ،‬كەسی توشبوو بەو مادەیە هەرگیز لەوكاتەدا شەوی تاریك و وەیشومەی دەریا‬ ‫ێ ئەكات‪.‬‬ ‫ناتوانێت رەوشێكی لەبارو تەندروست و شاد یاریان پ ‌‬ ‫كوردستانی خۆشماندا باڵوبۆوە‪.‬‬ ‫پێویستە گەنجان رۆڵ��ی خۆیان بزانن‬ ‫مادەهۆشبەرەكان س��ەرەڕای گەیاندنی بۆ خێزانەكەی دیاری بكات‪ ،‬بەڵكو رەش‬ ‫زیان بە تاكی بەكارهێنەر و كۆمەڵگاش بینی و نائومێدی و س��اردی بەسەریاندا لەژیاندا خۆڕاگربن‪ .‬راستە سەرەتا دایك‬ ‫بەگشتی ئەبێت باش بزانین كاریگەریەكی زاڵ دەبێت و كەشێكی ناهەموار بەسەریاندا و باوك و كۆمەڵگا و خوێندنگا بەرپرسی‬ ‫راس���ت���ەوخ���ۆی ه��ەی��ە ب��ەس��ەر خ��ێ��زان��ەوە‪ ،‬باڵ دەكێشیت‪ .‬بۆیە پێویستە خێزان وەك پ��ەروەردەن و بەئاسایی وەری��دەگ��رن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ێ خستن كێشەی گەورەی‬ ‫چونكە كەسی بەكارهێنەر یان (مودمین) ناوەندێكی گرنگی پەروەردەكردنی مرۆڤ دوای پشتگو ‌‬ ‫بوو‪ ،‬دوای بە فیڕۆچوونی بڕێكی زۆر پێویستی بە بایەخی زیاتر هەیە و ئەوەش لێ ئەكەوێتەوە‪ .‬لەسەر هەموانە بڵێن نا‬ ‫س��ەرم��ای��ە‪ ،‬س��ەرەن��ج��ام دەبێتە ه��ۆی لێك ئەركی سەرشانی ئەندامی خێزانە بەتایبەت بۆ تلیاك و مادە هۆشبەرەكان بەڵێ‌ بۆ‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی شیرازەی خێزان و هەست دای��ك و ب��اوك تا رۆڵەكانیان لەمەترسی هێنانەدی كۆمەڵگایەكی دور لەكێشەی‬ ‫نەكردن بە بەرپرسیارێتی لەالیەن تاكی توشبوون ب��ەم��ادە ه��ۆش��ب��ەرەك��ان ئ��اگ��ادار ت��ل��ی��اك ب���ۆ پ��اراس��ت��ن��ی الوەك���ان���م���ان بۆ‬ ‫توشبوو‪ ،‬چونكە كەسی بەكارهێنەری مادە بكەنەوە‪ ،‬هەرچەندە بەبڕوای پسپۆڕانی ئەم پارێزگاری كردن لەئایین و خاك و ژینگە‬ ‫هۆشبەرەكان سەرەڕای مەترسی خستنەسەر بوارە نابێت رۆڵی خێزان بەكەم وەربگیرێت و هۆش و سامان و كاتە بەنرخەكانمان‪.‬‬

‫کامه‌ی ‌ه ئۆپۆزسیۆن؟!‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪14‬‬

‫تێڕوانین و تێفکرین‬ ‫و قسه‌کردن ده‌رباره‌ى‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ب��وون��ی‬ ‫ی�����ه‌ک�����گ�����رت�����ووی‬ ‫ئ������ی������س���ل��ام������ی و‬ ‫گ����ۆڕان و ک��ۆم�ه‌ڵ‬ ‫ل �ه‌ئ��ێ��س��ت��اى ک���ه‌ش���وه���ه‌واى س��ی��اس��ی و‬ ‫ک��ۆم �ه‌الی �ه‌ت��ی ک��وردس��ت��ان��دا چ�ه‌ن��دی��ن‬ ‫شیکار و پرسیار هه‌ڵده‌گرێت ب�ه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫ئایا ئه‌و سێ الیه‌نه‌ به‌حه‌قیقی حزبێک‬ ‫یان رێکخراوێک یاخود بزووتنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫سیاسی ئۆپۆزسیۆنن به‌مانا ستانده‌ری و‬ ‫گشتییه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫ره‌نگه‌ زۆر که‌س له‌که‌سانی رۆشنبیرو‬ ‫خ��وێ��ن�ه‌رو رۆژن��ام �ه‌ن��وس له‌چه‌ند ساڵه‌ى‬ ‫راب��������ردووى ک���ۆم���ه‌ڵ و ی �ه‌ک��گ��رت��ووی‬ ‫ئیسالمی تێگه‌شتبێت و باش بزانن که‌ تا‬ ‫پێش سه‌رهه‌ڵدانی بزووتنه‌وه‌ى گۆڕان ته‌نها‬ ‫وه‌ک وشه‌ى ئۆپۆزسیۆنیش نه‌یانتوانیبوو‬ ‫خۆیان نمایش بکه‌ن‪ ،‬لێ ده‌بینین له‌دواى‬ ‫س��ه‌ره��ه‌ڵ��دان��ی گ��ۆڕان��ی��ش ه���ات���وون ب ‌ه‬ ‫هه‌مان شێوه‌ی گ��ۆڕان ته‌نها به‌ دروش��م‬ ‫و قسه‌کردن و له‌مینبه‌رى راگه‌یاندندا‬ ‫ئۆپۆزسیێنێتی خۆیان نمایش ده‌که‌ن‪ ،‬ئایا‬ ‫ته‌نها به‌قسه‌کردن و راگه‌یاندن ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دێته‌ دی؟!‬ ‫ته‌نها قسه‌کردن ده‌رب���اره‌ى یه‌کگرتوو‬ ‫له‌دهۆک به‌سه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ى رووى راستی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوونی ئ�ه‌و حزبه‌ ده‌ربخه‌ین‪،‬‬ ‫چونکه‌ چه‌ندین ساڵه‌ له‌دواى پارتی ته‌نها‬

‫حزبه‌ قورسایی جه‌ماوه‌رى هه‌بووه ‌و هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌و شاره‌دا‪ ،‬که‌چی چه‌ندین ساڵه‌ نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫ته‌نها خۆپیشاندانێکیش رێکبخات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ڵێن پارتی هێرش ده‌هێنێت و دامانکوژن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ه��ی��چ پ��اس��اوێ��ک ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫له‌هه‌موو دونیادا وایه ‌و له‌مێژه‌وه‌ وابوو‌ه‬ ‫گه‌ر بته‌وێت گۆڕانێک دروست بکه‌یت‬ ‫و ژی��ان��ی خ�ه‌ڵ��ک له‌دیکتاتۆرییه‌ت و‬ ‫پادشایه‌تی ئیستیبدادی رزگ��ار بکه‌یت‬ ‫ئه‌وا پێویستی به‌ ته‌زحیه‌و گیانبه‌ختکردن‬ ‫هه‌بووه‌ و هه‌یه‌‪ ،‬به‌نده‌ زۆرجار وتوومه‌ خۆ‬ ‫له‌شاخ و ژیانی پێشمه‌رگایه‌تی له‌دژی‬ ‫سته‌می به‌عس و حکومه‌ته‌کانی دی‬ ‫ه����ه‌زاران که‌سمان ک���ردووه‌ ب�ه‌ ته‌زحیه‌و‬ ‫گیانی خۆیان به‌خت کردووه‌‪ ،‬با ئێستاش‬ ‫له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان چه‌ند که‌سێک ببێت‬ ‫به‌ ته‌زحیه‌و گیانی خۆی به‌خت بکات‬ ‫به‌ منیشه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ سته‌م هه‌ر سته‌م ‌ه‬ ‫دیکتاتۆر ه �ه‌ر دیکتاتۆره‌ گ �ه‌ر ک��ورد‬ ‫ب��ێ��ت ی���ان ع����ه‌ره‌ب‪ ،‬ب���اوک ب��ێ��ت ی��اخ��ود‬ ‫دراوسێکه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ى تائێستا جێگه‌ى نیگه‌رانی به‌نده‌ی ‌ه‬ ‫ئۆپۆزسیۆن به‌ ماناو ک��رده‌وه‌ جیهانی و‬ ‫ئۆروپی و رۆژئاواییه‌که‌ى له‌کوردستان‬ ‫ن �ه‌ب��ووه‌و بوونی نییه ‌و له‌غیابدایه‌‪ ،‬پێم‬ ‫سه‌یره‌ بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان به‌ (‪ )25‬کورسی‬ ‫په‌رله‌مان و نزیکه‌ى (‪ )500‬هه‌زار ده‌نگده‌ر‬ ‫ناتوانن و نه‌یانتوانیوه‌ بۆ جارێکیش له‌هیچ‬ ‫ش��ارێ��ک��ی ک��وردس��ت��ان خ �ه‌ڵ��ک بهێنن ‌ه‬ ‫سه‌ر شه‌قامه‌کان و به‌ فیعلی ناڕه‌زایی‬ ‫ده‌رب���ب���ڕن‪ ،‬ئ��ا ئ�ه‌م�ه‌ی�ه‌ ب��ووه‌ت �ه‌ ه��ۆک��ارى‬ ‫حساب بۆ نه‌کردنیان له‌الیه‌ن یه‌کێتی و‬ ‫پارتی و ده‌سه‌اڵت و حکومه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫حکومه‌تی هاوبه‌شی ئ �ه‌و دوو حزبه‌ و‬ ‫خ��ودی حزبه‌کانیان الی��ان روون��ب��ووه‌ت �ه‌و‌ه‬ ‫که‌ حزب و الیه‌نه‌ به‌ناو ئۆپۆزسیۆنه‌کان‬ ‫ناتوانن بۆ جارێکیش شه‌قام بجوڵێنن و‬ ‫خه‌ڵک راپێچی سه‌ر شه‌قامه‌کان بکه‌ن‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت نه‌یاتوانیوه‌ له‌و هه‌موو مینبه‌رى‬ ‫راگه‌یاندنه‌کانیانه‌وه‌ به‌ بینراو و بیستراو‬ ‫و نوسراوه‌وه‌ تۆزقاڵێک خه‌ڵک هۆشیار‬

‫ب��ک�ه‌ن�ه‌و‌ه ک�ه‌ ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن وات���ا ش�ه‌ق��ام‪،‬‬ ‫شه‌قامیش واتا خۆپیشاندان و ده‌ربڕینی‬ ‫ناڕه‌زایی و کارى مه‌ده‌نی و بێده‌نگنه‌بوون‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن یه‌کسانه‌ به‌ خۆپیشاندان‬ ‫و ج��واڵن��دن و هێنانی خه‌ڵک ب��ۆ سه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌کان‪ ،‬نه‌ک دروشم و بازرگانیکردن‬ ‫به‌ وشه‌و فێڵکردن و خۆڵ له‌چاوکردنی‬ ‫خه‌ڵک‪.‬‬ ‫س��اڵ �ه‌ح موتڵه‌گی ک��ۆن�ه‌ به‌عسی و‬ ‫که‌سایه‌تی دی��ارى نێو لیستی عێراقیی ‌ه‬ ‫ل �ه‌م��اوه‌ى پ��ێ��ش��وودا ل�ه‌دی��دارێ��ک��ی��دا وت��ی‪:‬‬ ‫له‌عێراقدا ئۆپۆزسیۆنبوون واتا خۆکوشتن‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستی ئه‌وه‌ بوو له‌واڵتێکی نایاسایی‬ ‫و بێسه‌روبه‌رو حکومه‌تێکی تۆتالیتێرو‬ ‫سه‌ربازی ئۆپۆزسیۆنبوون مه‌حاڵه ‌و هه‌ر‬ ‫حزب و رێکخراو و الیه‌نێک بتوانێت ئه‌و‬ ‫کاره‌ بکات خۆی ده‌کوژێت‪ ،‬ئه‌و وته‌ی ‌ه‬ ‫رێ��ک ب��ۆ ک��وردس��ت��ان و حکومه‌ته‌که‌ى‬ ‫ده‌گونجێت و له‌جێی خۆیدایه‌‪ ،‬بۆیه‌ پرسیار‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ گه‌ر ئه‌و سێ الیه‌نه‌ى کوردستان‬ ‫له‌حکومه‌تێکی ئ���اواو کوردستانێکی‬ ‫بێسه‌روبه‌ردا ئۆپۆزسیۆونبوونیان هه‌ڵبژاردو‬ ‫خۆیان به‌کوشتدا‪ ،‬ئه‌ی بۆچی نایانه‌وێت‬ ‫ته‌زحیه‌ ب��ده‌ن و درێ��ژه‌ ب�ه‌و کوژراوییه‌ى‬ ‫خۆیان بده‌ن و هه‌ستنه‌وه‌ سه‌ر پێ؟!‬ ‫دڵنیابن تائۆپۆزسیۆن به‌و وێنه‌و شێوه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌یه‌ته‌ ب��وون و دروس��ت نه‌بێت‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫واڵت و ه �ه‌رێ��م �ه‌ک �ه‌م��ان ه�ه‌ن��گ��اوێ��ک‬ ‫ناچێته‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ الى هه‌موومان‬ ‫روونه‌ دوو حزبی کۆنتڕۆڵچی ده‌سه‌اڵت و‬ ‫کۆنکرێتی پاره‌و پول و سامان و سه‌رباز و‬ ‫پۆلیس و په‌روه‌رده‌و نه‌خۆشخانه‌ و ده‌زگاى‬ ‫ئه‌منی و سیخوڕى و زانیاری و سته‌مکار‬ ‫و چه‌وسێنه‌ر و ن��ادڵ��س��ۆزی میلله‌ت و‬ ‫نامۆبوو به ده‌ستاوده‌ستکردنی ده‌سه‌اڵت و‬ ‫دیموکراسییه‌ت و ئازادی ده‌ستیان گرتووه‌‬ ‫ب �ه‌س �ه‌رم��ان��داو ئ��ی��راده‌و ژی���ان و ئ���ازادی‬ ‫و م��اف��ی ه �ه‌م��ووان��ی��ان داگ���ی���رک���ردووه‌‪،‬‬ ‫ئ��ی��دی چ���ۆن چ���اوه‌ڕوان���ی ب �ه‌ره‌وپ��ێ��ش �ه‌و‌ه‬ ‫چوون بین‪ ،‬هه‌ى حزبی و بزوتنه‌وه‌ به‌ناو‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌کان‪.‬‬

‫ئۆپۆزسیۆن له‌کوردستاندا رووبه‌رووی ره‌خنه‌ ده‌بێته‌وه‌‬ ‫ئێمه‌ المان روونبووه‌ته‌وه‌ که‌ ئێوه‌ى به‌ناو‬ ‫ئۆپۆزسیۆن هه‌ڵپه‌ هه‌ڵپی زی��ادک��ردن��ی‬ ‫ده‌ن��گ�ه‌ک��ان��ت��ان��ن ن���ه‌ک دڵ��س��ۆزب��وون��م��ان‪،‬‬ ‫چ��ون��ک �ه‌ ئ�����ه‌وه‌ی ئ��ێ��وه‌ ده‌ی���ک���ه‌ن ته‌نها‬ ‫قسه‌کردنه ‌و ب �ه‌س‪ ،‬خۆ س �ه‌دان گه‌نج و‬ ‫رۆشنبیر له‌مالو ئه‌وال له‌ئێوه‌ زیاتر قس ‌ه‬ ‫ده‌ک �ه‌ن و چاالکترن‪ ،‬ب�ه‌اڵم ده‌بێت ئه‌داو‬ ‫سیاسه‌ت و ستراتیژی ئۆپۆزسیون جیاواز‬ ‫بێت‪ ،‬لێ زی��ره‌ک��ی و لێهاتووی هه‌ندێ‬

‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��ارت��ان حاشاهه‌ڵنه‌گره‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ب �ه‌ م�ه‌رج��ێ��ک ه �ه‌م��وو رۆژێ����ک ته‌پڵ‬ ‫لێدانه‌کانیان ب��ه‌رده‌وام بێت‪ ،‬نه‌ک ته‌نها‬ ‫له‌شایی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا‪.‬‬ ‫رۆژان��ێ��ک خ �ه‌ون��م��ان ب����ه‌وه‌و‌ه ده‌بینی‬ ‫ک�ه‌ ئۆپۆزسیۆن دروس���ت ببێت و ببێت ‌ه‬ ‫رێکخه‌رى خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تییه‌کان‬ ‫وه‌ک چۆن له‌ئوروپا و رۆژئ��اوا ئه‌مه‌یه‌‬ ‫ک����ارى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‪ ،‬ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ى ه �ه‌ر‬

‫خۆپیشاندانێک ک��را ب�ه‌ دوو کاتژمێر‬ ‫باڵوه‌ى پێنه‌کرێت‪ ،‬چونکه‌ له(‌‪ )19‬ساڵى‬ ‫رابردوودا له‌هه‌ر کوێیه‌کی ئه‌م کوردستان ‌ه‬ ‫خۆپیشاندانێک کرابێت یه‌کێتی و پارتی‬ ‫ب �ه‌ ت��ۆق��ان��دن و ت �ه‌ق �ه‌ک��ردن و کوشتن و‬ ‫گرتن و ترساندن به‌ کاتژمێرێک باڵوه‌یان‬ ‫پێکردووه‌و خه‌ڵکیان ناخ ترساوی کردووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ زه‌روره‌ت��ی ئه‌و شێوه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ئێستا به‌دوا‪.‬‬

‫بیرى نه‌ته‌وه‌یى له‌تێپه‌ربوونى مێژوودا‬ ‫ئ������ه‌وه‌ى ل���ێ���ره‌دا‬ ‫م������ن ده‌ی����خ����ه‌م���� ‌ه‬ ‫روو س������ه‌ب������اره‌ت‬ ‫ب �ه‌ب��ی��رى ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ى‬ ‫ل����ه‌ت����ێ����پ����ه‌رب����وون����ى‬ ‫م��ێ��ژو زۆر ب �ه‌س��اده‬ ‫‌و ب�ه‌ب��ێ��ئ�ه‌وه‌ى ئ��ام��اژه‌ به‌دیالێکتیک و‬ ‫رێ��ب��ازه‌ک��ان��ى و ه��زر و ق��ۆن��اغ��ه ‌یه‌ک‬ ‫ل����ه‌دواى ی�ه‌ک�ه‌ک��ان��ى ب����ده‌م ت�ه‌ن��ه��ا چ��او‬ ‫خشاندنه‌وه‌یه‌کى زۆرزۆر خێرایه‌ ته‌نها‬ ‫بیرۆکه‌یه‌که‌ که‌ له‌دروستبوونى دایک‬ ‫و باوکێکه‌وه‌ دوایى بۆ خێزانێکى گه‌ور‌ه‬ ‫و دوای��ى بۆ تیره‌و دوای��ى بۆ عه‌شیره‌ت‬ ‫و دوای���ى ب��ۆ دواى میرنشین و دوای��ى‬ ‫بۆنه‌ته‌وه‌یه‌ک و لێره‌شه‌وه‌ بۆ به‌جیهانى‬ ‫ب�����وون‪ ..‬ه �ه‌رل �ه‌ق��ۆن��اغ��ى دروس��ت��ب��وون��ى‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى س�ه‌رت��ای��ی م��رۆڤ��ه‌وه‌‪ .‬تیر‌ه‬ ‫و ه����ۆز ب��ه‌ش��ێ��وه‌ی��ه‌ک��ى خ���ۆرس���ک���ی و‬ ‫زۆرس �ه‌ره‌ت��ای��ى دروس��ت��ب��وون‪ .‬له‌پانتاێکى‬ ‫به‌رفراوانى سه‌ر ئه‌م زه‌مینه‌دا وه ژیان و‬ ‫گوزه‌ران به‌پێى سروشت و ئه‌و شوێنه‌بوو‌ه‬ ‫که‌تێدا ژیاون هه‌ر بۆیه‌ش به‌پێى سروشت‬ ‫و ئاو ه �ه‌واى ناوچه‌کان تیره‌و هۆزه‌کان‬ ‫لێک جیاکراونه‌ته‌وه‌ هه‌ر تیره‌و جۆرێک‬ ‫له‌خوو شێوه ‌و ره‌نگى و نه‌ریت و ‌عاده‌تى‬ ‫جیاوازیان له‌وسه‌رده‌مه‌دا په‌یداکردوه‌ که‬ ‫‌جیاوازبن له‌یه‌کترى‪.‬‬ ‫ل �ه‌وس �ه‌رده‌م �ه‌دا وات��ا ئ �ه‌و رۆژه‌ که‌س‬ ‫ب�ه‌ه��ی��چ ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک ب��ی��رى له‌خاکێکى‬ ‫دی��ارى کراو نه‌کردووه‌ته‌وه‌ هیچ شتێک‬ ‫ن �ه‌ب��ووه‌ ب�ه‌م��ان��اى نیشتمان ته‌نها تیره‌و‬ ‫ه���ۆزه‌ک���ان ب �ه‌پ��ێ��ى ژی��ان��ى رۆژان���ه‌ی���ان‬ ‫له‌شوێنێک بۆشوێنێکى دى ئه‌جواڵن تیر‌ه‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌کان له‌گواستنه‌وه‌ى ژیانێکى‬ ‫ئاژه‌ڵى بۆ ژیانێکى ئینسانى به‌تێپه‌ربوونى‬ ‫مێژو ه��ات��ووه‌ت�ه‌ ئ���اراوه‌‪ .‬چونکه‌ ژیانى‬ ‫سه‌رتایى مرۆڤ نه‌ماڵى هه‌بووه‌ نه‌خانوو‬ ‫نه‌کێڵگه‌و نه‌زه‌رعات و نه‌سه‌نعات‪ ،‬به‌ڵک ‌و‬ ‫ه��ی��چ ه �ه‌س��ت و ش��ع��ورێ��ک��ى ب�ه‌وش��ێ��وه‌ی� ‌ه‬ ‫ن���ه‌ب���ووه‌ م�����رۆڤ ب��ت��وان��ێ��ت ش��وێ��ن��ێ��ک‬ ‫له‌خاک دی��ارى بکات و له‌سه‌رى بژیت‬ ‫و ئاسوده‌بێت و ناوى بنێت نیشتمان‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ده‌رده‌ک �ه‌وی��ت که ‌نیشتمان ده‌رکه‌وتێکى‬ ‫مێژویی کۆمه‌ڵگه‌یه ‌له‌قۆناغه‌ جیاکانى‬

‫به‌روپێچوونى کۆمه‌ڵگادا دروستبووه‌ هه‌ر‬ ‫ل�ه‌دی��اری��ک��ردن��ى شوێنى راو ی��ان پ��اوان��ى‬ ‫له‌وڕگا و دواتریش پارچه ‌زه‌وییه‌ک بۆ‬ ‫کشتوکاڵ‪ ،‬بۆیه‌ کۆمه‌ڵکاى مرۆڤایه‌تى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ى هێناوه‌ته‌ ئاراوه‌ نه‌ته‌وه‌ش نیشتمانى‬ ‫دروس��ت��ک��ردوه‌ له‌سنورێکى دی��اری��ک��راودا‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م زه‌ویه‌دا‪ ،‬که‌واته‌ به‌بێشکه‌وتنى‬ ‫ژی��ان��ى م��رۆڤ��ای �ه‌ت��ى و شارستانییه‌تى‬ ‫ه���اوچ���ه‌رخ م���رۆڤ ت��وان��ی��وێ��ت��ى ب�ه‌ه��ۆى‬ ‫زمانێکى ه��اوب �ه‌ش �ه‌وه‌ بۆگفتوگۆکردن‬ ‫و لێک تێگه‌یشتن و له‌سه‌ر خاکێکى‬ ‫دی����ارى ک����راودا ب��ۆخ��ۆى نیشتیمانێک‬ ‫دروست بکات به‌ناوى نه‌ته‌وه‌یه‌که‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌توانین بڵێین له‌سه‌رده‌مێکى داهاتووى‬ ‫دوردا ل�ه‌گ�ه‌ڵ پێشکه‌وتن و ب �ه‌رف��راوان‬ ‫ب��وون��ى ب���ازاڕ و س��اغ��ک��ردن �ه‌وه‌ى ک��االى‬ ‫به‌رهه‌مهێنانى کۆمپانیا زه‌به‌الحه‌کانى‬ ‫جیهانى س�ه‌رم��ای�ه‌دارى کۆمه‌لگاکاندا‪،‬‬ ‫ئه‌و جیهانه‌ى ئه‌مڕۆ به‌ش به‌شه‌ به‌سه‌ر‬ ‫نه‌ته‌وه‌کاندا ببێته‌نیشتمانێکى هاوبه‌ش بۆ‬ ‫سه‌رجه‌م مرۆڤایه‌تى ‪..‬؟‬ ‫پرشنگى پێشکه‌وتنى کۆمه‌ڵگه‌ که‬ ‫‌ه�ه‌رگ��ی��ز ن��اوه‌س��ت��ێ ه�ه‌رل�ه‌دروس��ت��ب��وون��ى‬ ‫ت��ی��ره‌وه‌ دواى یه‌کگرتن و تێکه‌ڵبوونى‬ ‫چه‌ند تیره‌یه‌کى له‌یه‌ک نزیک له‌زمان‬ ‫و ع��اده‌ت��ى تایبه‌ت به ‌خۆیان و شێوه‌ و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندى ژیان و گوزه‌رانیان وایکردوه‌‬ ‫ه�ه‌س��ت و س���ۆزداری���ان ب��ۆ ه��ۆزه‌ک��ان��ی��ان‬ ‫هه‌بێت به‌بێ ئ���ه‌وه‌ى هیچ ئینتمایه‌کى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یان واته‌ (قه‌ومى) هه‌بێت‪ ،‬وه‌شه‌ى‬ ‫ق �ه‌وم وات �ه‌ (ال��ق��وم) وشه‌یه‌کى عه‌ره‌بی ‌ه‬ ‫به‌کوردییه‌که‌ى نه‌ته‌وه‌‪ .‬قه‌وم به‌و مانای ‌ه‬ ‫دێت یاخود هاتووه‌ له‌نێو هه‌موو تاکه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگادا ل �ه‌و س��ه‌رده‌م��ه‌دا له‌هه‌موو‬ ‫ئاسته‌کاندا به‌خزم و که‌سه‌کانى یه‌کترى‬ ‫له‌هۆزه‌کانى خۆیان ده‌ڵێن قه‌ومى یه‌کترین‬ ‫وه‌ئێستاشى له‌گه‌ڵدا بێت تائه‌م رۆژگاره‌ى‬ ‫ئێستاش ئ�ه‌م مه‌فهومه‌ ه�ه‌ر به‌کاردێت‬ ‫له‌شوێنه‌ جیاجیاکاندا‪ .‬ئه‌وه ‌دیارى ده‌دات‬ ‫هه‌ستى نه‌ته‌وه‌یى له‌کوێوه ‌هاتووه‌ چۆن‬ ‫گه‌شه‌ى ک��ردووه‌‪ .‬به‌بێئه‌وه‌ى هیچ که‌س‬ ‫و ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ى ئ��ای��دۆل��ۆژى ی���ان ب ‌ه‬ ‫هیچ هه‌ستێکى نه‌ته‌وه‌یى گ�ه‌م��ارۆدراو‬ ‫به‌ئایدۆڵۆژیاوه‌ ف��راوان نه‌کراوه‌‪ .‬بۆنمون ‌ه‬ ‫ئایدۆڵۆژیاى نه‌ته‌وه‌یى پێش ئایدۆلۆژیاى‬

‫ئاینى په‌یدابووه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ به‌هێز نه‌بوو‌ه‬ ‫بتوانێت ده‌واڵتى نه‌ته‌وه‌یى له‌وسه‌رده‌مه‌دا‬ ‫دروس���ت ب��ک��ات و‌ ئ �ه‌و ش���ه‌ڕو ش��ۆران �ه‌ى‬ ‫له‌نێوان قه‌ومه‌کان دروست بوه‌ زیاتر له‌سه‌ر‬ ‫زه‌وی و شوێنى به‌خێوکردنى ئاژه‌ڵ‌له‌سه‌ر‬ ‫زه‌وى کشتوکاڵى ب��ووه‌ بۆیه‌ ده‌س�ه‌اڵت��ى‬ ‫ئاینى ه�ه‌رل�ه‌س�ه‌ره‌ت��اوه‌ زۆر به‌هێزتربوو‌ه‬ ‫بۆگرێدان و پێکه‌وه‌ به‌ستنى تاکه‌کانى نێو‬ ‫کۆمه‌ڵگا بۆ رێکخستنى کاروباره‌کانى‬ ‫ژیانى رۆژانه‌یان و پابه‌ندبوونیان به‌رێسا و‬ ‫یاساکانى ئاینه‌ ئاسمانییه‌کانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وک��ات ده‌وڵ����ه‌ت ل �ه‌س �ه‌ر مه‌فهومى‬ ‫ئاین پێکهاتووه‌ پاشان هه‌رنه‌ته‌وه‌یه‌ک‬ ‫چ �ه‌ن��د ج���ۆرێ���ک ل �ه‌ ئ��ای��ن��ى ج��ی��اوازى‬ ‫په‌یڕه‌و کردوه‌ و‌ هه‌موو ناکۆکی و شه‌ڕو‬ ‫شۆره‌کان له‌مێژوى کۆن ئه‌وه ‌ده‌سه‌لمێنن‬ ‫کێشه ‌و ملمال‌نێکان زۆر خوێناوی بوون‬ ‫ل �ه‌ن��ێ��وان ئ��ای��ن�ه‌ک��ان م��ی��ژوی��ى ئ��ه‌و رۆژ‌ه‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک پێمان ناڵێت شه‌ڕه‌کان و‬ ‫ململه‌نێکان له‌سه‌ر جیاوازى نه‌ته‌وه‌یى بوون ‌ه‬ ‫به‌ڵکو هه‌موى له‌نێوان لۆگۆى به‌رنامه‌ و‬ ‫به‌رفراوانى ده‌سه‌اڵتى ئاینه‌کان بووه‌ وه‌ک‬ ‫شه‌ڕه‌کانى سڵیبى و مه‌سیحی وه‌ سلیبى‬ ‫و مسوڵمان وه‌ مه‌سیحى و موسڵمانه‌کان‬ ‫وه‌ ئاینه‌کانى ت��ره‌ی��ش به‌هه‌مان شێوه و‬ ‫هه‌موویان ئیدیعاى راستی و زه‌روره‌ت���ى‬ ‫ئاینه‌کانى خۆیان ک��ردوه‌ بۆ به‌رنامه‌ى‬ ‫ژیانى سه‌رجه‌م مرۆڤایه‌تى‪‌.‬له‌ژێر سێبه‌رى‬ ‫پ �ه‌ی��داب��وون��ى ک��ۆی��ل �ه‌و ده‌ره‌ب �ه‌گ��ای �ه‌ت��ی��دا‬ ‫س �ه‌ره‌ت��اى ده‌رک�ه‌وت��ن��ى چه‌ندین ن�ه‌ت�ه‌وه‌ى‬ ‫ج��ۆراو جۆر به‌شێوه‌یه‌کى زۆر سه‌ره‌تایى‬ ‫هه‌ستى پێکرا زۆری��ش ئاسایى ب��ووه‌ ک ‌ه‬ ‫ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ نه‌توانن به‌شێوه‌یه‌کى وابیر‬ ‫بکه‌نه‌وه‌ ل�ه‌ خه‌باتێکى هاوبه‌شى بیرى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى دا بۆ رزگارى نه‌ته‌وه‌یى‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫پێشکه‌وتنى هزریى نه‌ته‌وه‌یى وابه‌سته‌ی ‌ه‬ ‫به‌پێشکه‌وتنى هزرى زانستى تاکو زانست‬ ‫و فه‌لسه‌فه‌ رۆشنبیرى پێشنه‌که‌وێت هزرى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییش پێشناکه‌وێت ‪ .‬چونکه‌ هزرى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى ب�ه‌ت�ه‌واوى دروس��ت نه‌بوو ته‌نها‬ ‫له‌سه‌رده‌مى دروست بوونى سه‌رمایه‌داریدا‬ ‫نه‌بێت ئه‌ویش له‌واڵته‌ ئه‌ورپیه‌کانه‌وه‌ بۆ‬ ‫یه‌که‌مجار هزرى نه‌ته‌وه‌ى سه‌رى هه‌ڵدا‪.‬‬ ‫که‌ ده‌ره‌ب�ه‌گ�ه‌ک��ان ب��ۆب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى خۆیان‬ ‫وه‌ له‌وکاته‌ى گه‌شه‌ى به‌رهه‌مى کااڵ‌ی‬

‫س����ه‌رم����ای����ه‌دارى ت��ێ��ک �ه‌ڵ ب �ه‌ش��ۆڕش��ى‬ ‫پیشه‌سازى بوو قازانج بۆرجوازى وایکرد‬ ‫بۆ سوودو قازانجى زیاتر رێگرى واته‌‬ ‫ب�ه‌رب�ه‌س��ت ل�ه‌ن��ێ��وان س��ن��وره‌ک��ان��دا دروس��ت‬ ‫بکات که‌ به‌زمانێکى هاوبه‌ش ده‌دوێ��ن‬ ‫جا چ به‌بیانوى باج وه‌رگرتنه‌وه بێت‌‌ یان‬ ‫گومرکه‌وه‌ بێت یان ئه‌وه‌ وایکرد ببێته‌ هۆى‬ ‫دروست بوونى ئیمارات و چه‌ند ده‌وڵه‌تێک‬ ‫پێکبهێندرێت ئ��ال��ێ��ره‌وه‌ ه��زرى نه‌ته‌وه‌یى‬ ‫ده‌ستیپێکرد و له‌پێناو پاراستنى یه‌کێتى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یدا ده‌وڵه‌تێک پێکده‌هێندرێت که‬ ‫‌زمان وکه‌لتورو یه‌ک نه‌ریت له‌سه‌ر یه‌ک‬ ‫خاکدا کۆبووبنه‌وه‌‪ .‬ئالێره‌وه‌ ئایدۆلۆجى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ دروست بوو‪.‬ده‌ره‌به‌گه‌کان له‌ده‌وڵه‌تى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یدا هه‌موویان بوونه‌ سه‌رمایه‌دار و‬ ‫خ��اوه‌ن ک��ارگ�ه‌و به‌رهه‌مهێنانى جۆره‌ها‬ ‫کااڵ‌ و وه ‌بۆ ساغ کردنه‌وه‌یان پێوستیان‬ ‫ب �ه‌ب��ازاڕێ��ک��ى ب���ه‌رف���راوان ه �ه‌ی �ه‌ ئ�ه‌وی��ش‬ ‫له‌چوارچێوه‌ى ئ�ه‌و ده‌وڵ�ه‌ت�ه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌دا‬ ‫س��اغ��ی��ان ده‌ک�������رده‌وه‪ .‬چ��ون��ک �ه‌ دروس���ت‬ ‫بوونى ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌ له‌گه‌ڵ گه‌شه‌یى‬ ‫سه‌رمایه‌داریدا هاتۆته‌کایه‌وه‪ .‬ئێستاش‬ ‫ده‌ره‌ب�ه‌گ�ه‌ کۆنه‌کان و سه‌رمایه‌داره‌کان‬ ‫گ���ۆڕدراون و بوونه‌ته‌ خ��اوه‌ن کۆمپانیا‬ ‫زه‌ب �ه‌الح �ه‌ک��ان ل �ه‌وس��ن��وره‌ ده‌رچ����وون‌ که‬ ‫‌له‌چوارچێوه‌ى ده‌وڵه‌تێکدا بمێننه‌وه‌ که‬ ‫‌سنورى ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یه‌ک بێت یاخود‬ ‫سنوورى واڵتێکبێت ئه‌وه‌تا ئه‌وروپا له‌رووى‬ ‫بازرگانیه‌وه‌ هیچ گومرگ و سنورێکى‬ ‫نه‌هێشتۆته‌وه‌ ته‌نها ل �ه‌رووى دراوی��ش ک ‌ه‬ ‫زۆربه‌ى واڵته‌نه‌ته‌وهی‌یه‌کانى ئه‌وروپا کار‬ ‫به‌دراو‌ى یۆرۆ ده‌که‌ن و ساڵ به‌ساڵیش ل ‌ه‬ ‫فراوانکردنیدان‪ .‬ئه‌وتا له‌به‌رده‌م کۆمپانیا‬ ‫زه‌به‌الحه‌کانى جیهاندا هیچ سنورێک‬ ‫نه‌ماوه‌ بۆساغ کردنه‌وه‌ى کااڵکانیان و‬ ‫به‌رفراوانکردنى بازاڕه‌کانیان له‌وسه‌رى‬ ‫دنیاوه‌ بۆئه‌وسه‌رى دنیا کۆنترۆڵى خۆیان ‌ه‬ ‫به‌پێشکه‌وتنى ت�ه‌ک��ن�ه‌ل��ۆج��ی��او زانستى‬ ‫ئه‌لکترۆنى دنیا ب���ه‌ره‌و ی �ه‌ک ب���ازاڕ و‬ ‫ب �ه‌ره‌و ی�ه‌ک ده‌وڵ�ه‌ت��ى ده‌ڕوات ده‌وڵه‌تى‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى ب �ه‌م��رورى زه‌م���ه‌ن کاڵده‌بێته‌وه‬ ‫‌و ل �ه‌گ �ه‌ڵ پێشکه‌وتنى کۆمه‌ڵگاکان‬ ‫و پێشکه‌وتنى سیسته‌مى دیموکراسى‬ ‫له‌جیهاندا تاکه‌کان ئ��ازاد ده‌ب��ن چۆن‬ ‫بچین و له‌کوێبژین و سنوره‌کان کۆتایان‬

‫پێده‌هێندرێت‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ پێشکه‌وتنى‬ ‫س��ی��س��ت �ه‌م��ى س����ه‌رم����ای����ه‌دارى ج��ی��ه��ان��دا‬ ‫دێته‌کایه‌وه‌‪ .‬وه‌ی��اخ��ود به‌شێوه‌یه‌کى دى‬ ‫بڵێین پێشکه‌وتنى کۆمه‌ڵگه‌ى مرۆڤایه‌تى‬ ‫له‌ هه‌نگاوى یه‌که‌مى رێگایه‌کى دورى‬ ‫ده‌ست پێکرد بۆ پێشکه‌وتنى به‌ره‌وپێشبردنى‬ ‫زانست و زانیارى وه‌ له‌وێشه‌وه‌ بۆ جیهان‬ ‫بینى واته‌(العولمه‌)‪ .‬هزرى نه‌ته‌وه‌یى یان‬ ‫بابڵێین بزوتنه‌وه‌ى رزگارى نه‌ته‌وه‌یی‪ .‬ل ‌ه‬ ‫چه‌ند واڵتێک ه �ه‌رب �ه‌رده‌وام �ه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌هۆى داگیرکردنى ئه‌و واڵتانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫بێگانه‌وه‌ وه‌یاخود له‌الیه‌ن شۆڤێنه‌کانه‌و‌ه‬ ‫که‌ مافى نه‌ته‌وه‌یه‌کى دى زه‌وت ده‌که‌ن‬ ‫وه‌ ده‌س��ت��ی��ان ب���ه‌س���ه‌ر خ���اک و ئ���او و‬ ‫سیاسه‌تى ئه‌و و‌اڵ‌ت �ه‌دا گرتووه‌‪ .‬بۆنمون ‌ه‬ ‫داگیرکردنى کوردستان و دابه‌شکردنى‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن داگ��ی��رک �ه‌ران �ه‌وه‌ گ �ه‌ل��ى ک��ورد‬ ‫ل�ه‌و پێناوه‌دا خه‌باتى ک��ردوه‌ و ئه‌یه‌وێت‬ ‫وه‌کو هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌کی دى به‌ئازادیى و‬ ‫ئاسوده‌یى بژیت‪ .‬وه‌زۆرجاریش نه‌ته‌وه‌یه‌کى‬ ‫ژێرده‌سته‌ یاخود نیمچه ‌ژێرده‌سته‌ خه‌بات‬

‫و تێکۆشانێکى دورو درێ����ژى ک���ردو‌ه‬ ‫ب��ۆرزگ��ارب��وون له‌ژێرده‌ستى داگیرکه‌ران‬ ‫وه‌ ده‌وڵه‌ت و کیانى خۆى دروست کردوه‌‬ ‫به‌اڵم کۆمه‌ڵێک له‌ئاغاو ده‌ره‌به‌گه‌کانى‬ ‫دوێ���ن���ێ ب��ه‌ش��ێ��وازێ��ک��ى ت�����ره‌وه‌ خ��ۆی��ان‬ ‫سه‌پاندوه‌ و ده‌سه‌اڵتى خۆیان فه‌رزکردو‌ه‬ ‫و ده‌س�ه‌اڵت��ێ��ک��ى دی��ک��ت��ات��ۆرى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى‬ ‫پێکهێناوه‌ وه‌ی��اخ��ود چه‌ند حکومه‌تێکى‬ ‫دیکتاتۆرى قه‌ومیان لێ پێکهاتووه‌ وه‌کو‬ ‫واڵتانى عه‌ره‌بى وه ‌یاخود ل �ه‌رووى بیرى‬ ‫مارکسیه‌وه‌ ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یى مارکسیش‬ ‫پێکهاتووه‌ وه‌ک��و واڵت��ى چین که‌ئێستا‬ ‫ل��ه‌روى دانیشتوانه‌وه‌ دوو یه‌کى جیهان‬ ‫پێکده‌هێنن ئه‌گه‌ر بێت و شه‌پۆلى ته‌قینه‌وه‌ى‬ ‫دانیشتوان به‌سه‌ر جیهاندا رووب��دات ئه‌و‌ه‬ ‫چین به‌ته‌نها به‌سه‌ که‌ چه‌ندین ده‌وڵه‌تى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى داپۆشێت و کۆتاییان پێبهێنێت‬ ‫ئه‌مه‌ش ته‌نها له‌سیسته‌می‌ سه‌رمایه‌دارى‬ ‫جیهاندابه‌مرورى زه‌مه‌ن دێته‌کایه‌وه‌‪.‬‬

‫جێنفەر لۆپێس س ‌ێ جار شوی كردووە‬ ‫و‪.‬لەعەرەبییەوە‪ /‬كاروان‬ ‫ئەكتەر و گۆرانیبێژی بەناوبانگ (جێنفەر‬ ‫لۆپێس) بەهۆی جوانی و ناوبانگەوە تائێستا‬ ‫سێ‌ جار شوی كردووە‬ ‫جێنفەر ل��ەدای��ك��ب��ووی (‪)1969/7/24‬ی‬ ‫ش��اری نیویۆركە‪ ،‬ب��اوك��ی جێنفەر ك��ە ن��اوی‬ ‫(دایڤد لۆپێس)ە لەبواری تەكنیكی ژمێریاری‬ ‫كاردەكات و دایكیشی (گوادەلوپی لۆپێس)ە و‬ ‫مامۆستای باخچەی منااڵنە‪.‬‬ ‫ئەم هونەرمەندە بەهۆی جوانی و ناوبانگی‬ ‫تائێستا سێ‌ جار شوی كردووە‪ ،‬بۆ یەكەمجار‬ ‫لەساڵی (‪ 1997‬ب��ۆ ‪ )1998‬هاوسەرگیری‬ ‫ل��ەگ��ەڵ (ئ��ۆج��ان��ی ت��وا) ك���ردووە و پاشتریش‬ ‫لەساڵی (‪ 2001‬ب��ۆ ‪ )2003‬ل��ەگ��ەڵ كریس‬ ‫جود داو بۆ دواهەمینجاریش لەساڵی (‪)2005‬‬ ‫هاوسەرگیری لەگەڵ گۆرانیبێژی بەناوبانگ‬ ‫(مارك ئەنتۆنی) كردووە و خاوەنی دوو منداڵە‬ ‫لێی‪.‬‬ ‫ه���ەر ل��ەت��ەم��ەن��ی پ��ێ��ن��ج س��اڵ��ی��ی��ەوە كاتێك‬ ‫لەخوێندنگەیەكی كاسۆلیكی ب���ووه‌ وان��ەی‬ ‫سەما و گۆرانی خوێندوە و حەزیشی لەوەرزش‬

‫كۆمەڵەیەكی تازەی خۆر دەدۆزێتەوە‬ ‫و‪ /‬رێبوار عەزیز‬ ‫(‪ )distance ray‬یەكێك لەهەسارەكانی‬ ‫ئ��ەو كۆمەڵە ت��ازەی��ە هێندەی (‪ )127‬ساڵی‬ ‫زانایانی ئەوروپی بەمدواییانە كۆمەڵەیەكی ئەستێرەی هیدرۆسە (‪.)hediroce‬‬ ‫تازەی خۆریان دۆزی��ەوە كە لەحەوت هەسارەی‬ ‫پێوانەی تیشكی ئەو هەسارە تازەیەی بەچركە‬ ‫ه��اوش��ێ��وەی زەوی دای���ە و ب�����ەدەوری خ���ۆردا دەپێورێت‌و زانایان لەرێگەی گەشتی نێرداروی‬ ‫دەس��وڕێ��ن��ەوە‪ ،‬ه���ەروەك ئ��ەوەش��ی��ان سەلماند كە بۆشایی ئاسمانەوە توانیان ئ��ەوە ب��دۆزن��ەوە كە‬ ‫دووری نێوان هەر دوو هەسارەیەك بەهەسارەی خێرایی ب��ڕاو ل��ەی��ەك��ەی ك��ات��دا (‪)300.000‬‬ ‫دایكیانەوە ئەندازەییە و هاوشێوەی كۆمەڵەی چركەیە‪.‬‬ ‫خۆرە‪.‬‬ ‫زانایانی دەزگای ناسایی بۆشایی ئەمریكی‬ ‫زان��ای��ان��ی ب���واری فەلەكی ئ��ەوروپ��ی ن��اوی بڕیاریانداوە هاوكاری زانا ئەوروپیەكان بكەن‬ ‫ئەو كۆمەڵەیان ناوە (‪ )HD10180‬زانیاری ل��ەدۆزی��ن��ەوەی زان��ی��اری زی��ات��ر ل��ەب��ارەی ئەو‬ ‫ئەوەشیان ئاشكرا كردووە كە (دووری تیشكیی) كۆمەڵە تازەیەوە‪.‬‬

‫ئاگاداری‬ ‫رۆژنامەكەمان ئاگاداری گشت الیەنەكان و‬ ‫هاواڵتیان دەكات كە سكااڵ و ده‌رفه‌تی كار بۆ‬ ‫سەرجەم كۆمپانیا و دام و دەزگاكان و هاواڵتیان‬ ‫بەبێ‌ بەرامبەر باڵو دەكاتەوە‪.‬‬

‫سكااڵ‬ ‫ب��ۆ ب��ەڕێ��ز‪/‬س��ەرۆك��ی حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان‬ ‫من كە ناوم ل‌ه خواره‌و‌ه هاتووه‌‪ ،‬كرێكاری بەشی‬ ‫هەڵكەندنی بیری ئیرتیوازیم م��اوەی ساڵێكە‬ ‫داواكاریمان پێشكەش كردوە حكومەت وەاڵممان‬ ‫ناداتەوە‪ ،‬كرێكاران چینێكی گرنگی پێكهاتەی‬ ‫كۆمەڵگەن بوونی ئەوان لەكۆمەڵگەدا نیشانەی‬ ‫چاالكی و زیندویی ئ��ەو كۆمەڵگایەیە‪ ،‬بۆیە‬ ‫گرنگە ئاوڕی جدیان لێ بدرێتەوە ژیانێكی لێوان‬ ‫لێو لەكەرامەت و پڕاوپڕ مرۆڤانەیان بۆ بڕەخسێت‬ ‫پێشخستنی ئ��ام��راز و ه��ۆك��ارەك��ان��ی ك��ارك��ردن‬ ‫و رێكخستنی كاتی كاركردنیان ئەولەویەتی‬ ‫كارەكانی دەوڵەت بێت بەكردنەوەی وۆرك شۆپ‬ ‫و بەستنی كۆڕ و سیمنار و پێدانی زانیاری نوێ‌‬ ‫دەربارەی كارەكانیان و باشكردنی بژێوی ژیانیان‬ ‫بە پێدانی ختورە و حساب كردن بۆ كاری زیادە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ب��ەداخ��ەوە دەوڵ���ەت چینی فەرمانبەرانی‬ ‫بەگشتی پەراوێز خستوە و دەزگا و فەرمانگەكان‬ ‫رۆتین داگیری كردون‪ ،‬بۆیە دەبێت ئەولەویەتی‬ ‫كارەكانی دەوڵ��ەت گۆڕینی ئ��ەم سیستمە بێت‬ ‫بەگشتی بۆیە ئێمە بە پێویستمان زانی تیشك‬ ‫بخەینە سەر ئەو كێشەو گیر و گرفتانەی كە‬ ‫فەرمانگەی ئاوی سلێمانی بەدەستیەوە دەناڵێنێت‬ ‫دەوڵتیش خۆی بێدەنگ ك��ردوە لەئاستیاندا بێ‬ ‫چارەسەر و بە هەڵپەسێردراوی ماونەتەوە لەوانە‬ ‫دەق��ی ئەو داواكاریانەی كە لیژنەی كرێكاران‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی ئاوی ژێرزەوی لقی سلێمانی بۆ‬ ‫سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێمیان ناردوە بەژمارە‬

‫(‪)246‬ی رۆژی (‪ )2009/11/4‬ك��ە تیایدا‬ ‫ێ كردنی ئەم خااڵنەیان كردوە‪:‬‬ ‫داوای جێبەج ‌‬ ‫‪ .1‬لەكاتی مانەوە لەسەر كار لەدەرەوەی شار‬ ‫بە ك��اری ڕەسمی بڕی (‪ )15‬ه��ەزار دینارمان‬ ‫ب��ۆس��ەرف بكرێت ل��ەب��ری (‪ )3000‬دی��ن��ار بۆ‬ ‫مانەوەی شەوانە لەسەر كار‪.‬‬ ‫‪ .2‬س��ەرف��ك��ردن��ی پ���ارەی خ����واردن ل��ە كاتی‬ ‫دەرچ��ون��ی��ان ب�����ۆدەرەوەی ش��ار ب��ەك��اری فەرمی‬ ‫فەرمانگە‪.‬‬ ‫‪ .3‬پێدانی ختورە (‪ )%50‬لەجیاتی (‪ )%20‬بۆ‬ ‫ئەو كرێكارانەی كە لەبواری هەڵكەندنی بیر كار‬ ‫دەكەن لەبەر ئەوەی كارەكە مەترسی دارە‪.‬‬ ‫‪ .4‬سەرفكردنی پ��ارەی موخسسات (دەنگی‬ ‫مەكینە) تەنها بۆ ئەو كرێكارانەی كە لەبواری‬ ‫هەڵكەندنی بیردا كار دەكەن‪.‬‬ ‫‪ .5‬حسابكردنی رۆژانی هەینی بە دوو رۆژ‬ ‫كە تێدا ئێمە وەك كرێكارانی هەڵكەندنی بیر كار‬ ‫دەكەین‪.‬‬ ‫‪ .6‬داواكارین كاتژمێری كاركردنی دەرەوەی‬ ‫ش��ار ب��ۆی��ەك كاتژمێر (‪)15000‬ح���س���اب بكەن‬ ‫لەجیاتی (‪.)10000‬‬ ‫‪ .7‬سەرفكردنی ب��ڕە پ��ارەی حمولە بۆ ئەو‬ ‫شۆفێرانەی كە بە ئۆتۆمبێلی گەورە كار دەكەن‬ ‫لە بەڕێوەبەرایەتی ئاوی ژێرزەوی سلێمانی‪.‬‬ ‫بەهیواین دەزگا پەیوەندیدارەكان و دەوڵت چاو‬ ‫بگێڕێتەوە بە سیستمی كاركردنی كرێكارانی‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی ئاوی ژێر زەوی سلێمانی دا‪.‬‬ ‫فەرەج عەبدولقادر‬

‫هەبووە بەتایبەت (تێنسی سەر زەوی) جێنفەر‬ ‫بەهۆی دەوڵەمەندییەوە خاوەنی ریستۆرانتێكی‬ ‫گەورەیە و هەروەها كارگەیەكی بۆن بەناوی‬ ‫(ج���ەی ئ��ێ��ڵ ئ���ۆ) ك��ە ك��ورت��ك��راوەی ن��اوی‬ ‫خ��ۆی��ەت��ی‪ ،‬ب��ۆ یەكەمینجار جێنفەر لەساڵی‬ ‫(‪ )1990‬وەك ئەكتەرێك لەزنجیرە درامایەكی‬ ‫ك��ۆم��ی��دی ت��ەل��ەف��زی��ۆن��ی دەرك����ەوت ب��ە ن��اوی‬ ‫(لەژیانی رەنگەكان) دواتریش هەر لەهەمان‬ ‫ساڵدا سی دی گۆرانی بەرهەم هێنا‪.‬‬ ‫جێنفەر خاوەنی سێ‌ خوشكە‪ ،‬بەهۆی كاری‬ ‫هونەری جێنفەرەوە خێزانەكەیان بە ناوبانگ‬ ‫ب��ووە و ئەو فیلمانەی كە جێنفەر رۆڵ��ی تێدا‬ ‫بینیوە‪:‬‬ ‫‪out of signt ،selena ،‬‬ ‫‪،Anaconda، jack ،Blood and‬‬ ‫‪wine( )mohster . in . law ،‬‬ ‫‪Angel eyes ،the cell‬‬ ‫ج��ێ��ن��ف��ەر ل��ۆپ��ێ��ز ب��ەه��ۆی ج��ەس��ت��ەی��ەك��ی پڕ‬ ‫هونەری و جوڵەوە توانیویەتی ئەو كلیپانەی‬ ‫كە بۆ گۆرانییەكانی كراوە سەمای جەستەیی‬ ‫ت��ێ��دا ب��ك��ات و س��ەم��ا ببێتە ب��ەش��ێ��ك ل��ەك��ارە‬ ‫هونەرییەكانی ئەم هونەرمەندە‪.‬‬

‫دەمامكی هەنگوین بۆ پاراستنی ڕووكەش لە پیری‬ ‫ن‪ /‬د‪.‬محەمەد نزار الدقر‬ ‫و‪ /‬خیام كارگە چی‬ ‫مرۆڤ لەدوای تەمەنی (‪ )40‬ساڵیدا پێستی دووچاری‬ ‫وشكبوونەوە و چرچ بوون دەبێت‪ ،‬لەم تەمەنەدا پێست ئەو‬ ‫بەها سرووشتیەی خۆی لەدەست دەدات بەهۆی كەم‬ ‫بوونەوەی دەردانی مادەی چەورییەوە لەكەناڵەكانی پێستدا‬ ‫كە دەبێتە هۆی وشكبوونەوەی پێستی مرۆڤ‪.‬‬ ‫دەت��وان��ی��ن ب��ەه��ۆی هەندێك وەرزش���ی تایبەتەوە یان‬ ‫بەكارهێنانی دەمامكی هەویری لەمادە سروشتیە جۆراو‬ ‫ج��ۆرەك��ان پ��ارێ��زگ��اری لەپێست بكەین لەچرچ ب��وون‪.‬‬ ‫دەمامكی هەنگوین بەپلەی یەكەم كاریگەرە بۆ پارێزگاری‬ ‫كردنی پێست لەچرچ بوون‪ ،‬لەسەردەمی شارستانی كۆندا‬ ‫فیرعەونییەكان و گریكییەكان هەنگوینیان بەكاردەهێنا‬ ‫بۆ رەونەقی پێست و پێدانی گەشەی پێست‪ ،‬شاژنەكانی‬ ‫سەردەمی كۆن وەك (كیلۆ پاترا‪ ،‬بلقیس‪ ،‬ئان) لەش و روخساریان بە بەرهەمی هەنگویین دادەپۆشی بۆ‬ ‫ئارایشت و جوان بوونی پێست و پارێزگاری كردنی لەچرچ بوون و وشك بوون‪.‬‬ ‫لەم سەردەمەش كارگەی پیشەسازی تایبەت بەئارایشت لەمادەی هەنگوین و پڕوپۆڵس لەدروستكردنی‬ ‫دەرمانی ئارایشت بەكاردەهێنێت‪.‬‬ ‫بەپێی ئاو و هەوا پێستی مرۆڤ لەشوێنێكەوە بۆ شوێنێكی تر دەگۆڕێت و هەموو جوڵەیەكی زیاد‬ ‫لەپێویستی هەوا دەبێتە هۆی وشك بوونەوەی پێست و زبربوونی‪ ،‬لەبارەی درووستكردنی دەمامكی‬ ‫هەنگووین بۆ پاراستنی پێستی دەم و چاو لەچرچ بوون پرۆفیسۆر ‪ A.karta meshw‬دەڵێت‪ :‬بە‬ ‫تێكەڵكردنی ئەم بڕە مادانە (‪50‬گرام هەنگوین‪30 ،‬گرام ئارد‪20 ،‬گرام ئاو) دەمامك دروست دەكرێت‪،‬‬ ‫لەكاتی ئامادەكردنی گیراوەكەدا ماوەی (‪ )3‬خولەك دەهێڵرێتەوە پاشان دەخرێتە سەر رووی پێست دوای‬ ‫پاككردنەوەی پێست بەئاو دەمامكەكە بۆ ماوەی (‪ )20‬خولەك دەخرێتە سەر پێستی دەم و چاو‪.‬‬ ‫بەاڵم پرۆفیسۆر (ئیستفا تساتۆرف و د‪.‬كۆڵفۆنینكا) لەپەیمانگای (مۆسكۆ لەسەنتەری جوانكاری)‬ ‫بۆچارەكردنی پێست لەچرچ بوون و وشكبوونەوە ئامۆژگاریمان دەكەن بە بەكارهێنانی دەمامكی هەنگوین‬ ‫زەردێنەی هێلكە بەم شێوەیە (یەك كەوچكی چا هەنگوین‪ ،‬زەردێنەیەكی هێلكە‪ ،‬یەك كەوچك رۆنی‬ ‫روەكی) تێكەڵ دەكرێن و پاش پاكردنەوەی دەم و چاو دەخرێتە سەر پێست بۆ ماوەی (‪15‬ـ ‪ )20‬خولەك‬ ‫لەدوای ئەم ماوەیە دەمامكەكە لێدەكرێتەوە و جارێكی تر دەم و چاو دەشۆردرێتەوە‪.‬‬ ‫زۆربەی پسپۆرانی بواری جوانكاری پێستیش دەڵێن كە هەنگوینی شل بەسودە و پێست نەرم دەكاتەوە‬ ‫و خۆراكی پێویستی پێدەدات لەڕێگەی ریشاڵەكانی پێستەوە مادەی (كالیكۆجین)ی پێویست بۆ پێست‬ ‫دابین دەكات و جۆرە میكانیزمێكی گەشە ئەدات بەپێست لەهەمانكاتیشدا رۆڵی پاكژ كەرەوە دەبینێت‬ ‫بۆ پاكژكردنەوەی پێست‪ ،‬چونكە هەنگوین بەسودە و خۆراكێكی دەوڵەمەندە لەمادەی كانزایی و ڤیتامین‬ ‫و دژی كەڕووەكانە و هەروەها پێست نەرمدەكاتەوە تێشوەكانی پێست لەمادەی كالیسیۆم دابین دەكات و‬ ‫دژی بەكتریایە و بەسودە بۆ تەنگژییەكانی ناوەوە و دەرەوەی پێست‪.‬‬ ‫سەرچاوەكان‪:‬‬

‫‪HTTP://majdah.maktoob.com‬‬ ‫‪HTTP://www.feedo.net‬‬

‫تەمەڵی نەخۆشییە‬ ‫ئا‪ /‬ناڤین‬

‫دوو زان��ای ن��اوداری تەندروستی گشتی‬ ‫لەبەریتانیا پێشنیاری ئەوەیان كرد كە هەوڵ‬ ‫ن��ەدان و ح��ەز نەكردن ب��ەك��رداری جەستەیی‬ ‫رۆژانە یان بەشێوەیەكی تر بڵێین تەمەڵی وەك‬ ‫نەخۆشییەك بناسریت و لەناو نەخۆشییەكاندا‬ ‫ریزبەندی بكرێت‪.‬‬ ‫ئ��ەو دوو زان��ای��ان��ە ب��ەن��اوەك��ان��ی (ری��چ��ارد‬ ‫ویلەر و دكتۆر ئیمانۆئل ئێستاماكیس)‬ ‫بیرۆكەیەكی ت��ازەی��ان ورووژان���دوە كە‬ ‫ل��ەن��ێ��وان ب��ێ ج��وڵ��ەی��ی و كەمی‬ ‫ت���ەن���دروس���ت���ی و س���ەالم���ەت���ی‬ ‫پەیوەندییەكی قوڵ هەیە ‪.‬‬ ‫ئ�������ەو دوو پ���ش���ك���ێ���ن���ەرە‬ ‫ب����������ەب�����ڵ����اوك����������ردن����������ەوەی‬ ‫خ���وێ���ن���دن���ەوەك���ان���ی���ان ل��ەن��ێ��و‬ ‫گۆڤاری (پزیشكی و وەرزش)‬ ‫دا رونیانكردوەتەوە و باسیان‬ ‫ل��ە گرنگی پەیوەندی‬ ‫لەنێوان جوڵە و مردندا‬

‫ك��ردووە «ئێمە پێشنیاز دەكەین كە تەمەڵی‬ ‫(ن��ەك��ردن��ی ج��وڵ��ەی ل��ەش) ب��ەڕێ��ژەی��ەك وەك‬ ‫نەخۆشی بناسرێت»‪.‬‬ ‫دك��ت��ۆر وی��ل��ەر پسپۆری زان��ك��ۆی میریی‬ ‫چاودێری تەندروستی و دكتۆری گشتی‬ ‫ل��ەوب��ارەی��ەوە وت��ی «ئێستا ق��ەڵ��ەوی لەالیەن‬ ‫رێ���ك���خ���راوەك���ان���ی ج��ی��ه��ان��ی ت��ەن��دروس��ت��ی‬ ‫لەڕیزبەندی نەخۆشیەكاندا ناسێنراوە و وەك‬ ‫یەك نەخۆشی ئەژمار دەكرێت‪ ،‬بەاڵم قەڵەوی‬ ‫خۆی تا ئاستێك سەرچاوەی تەمەڵێ‌ و‬ ‫جوڵە نەكردن و نەكردنی وەرزشە»‪.‬‬ ‫دواین زانیارییەكان لەبەرتانیا‬ ‫نیشانیان داوە ك��ە لەهەر‬ ‫(‪ )20‬ك���ەس ی���ەك ك��ەس‬ ‫ئەو رێژە وەرزش��ەی كە‬ ‫پ��ێ��وی��س��ت��ە‪ ،‬ئ��ەن��ج��ام��ی‬ ‫دەدات و ت���ا ئێستا‬ ‫ه��ی��چ ب��ەرن��ام��ەی��ەك��ی‬ ‫هاوسەنگ و هاوبەشی رێگر‬ ‫لەو كێشەیە نییە‪.‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژمار ‌ه ‪25‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ ‪2010\9\27‬‬

‫‪15‬‬

‫له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو‌‬

‫د‪.‬ئومێد حه‌مید‬

‫شێرپەنجەی‬ ‫قوڕگ‬

‫شێرپەنجەی ق��ورگ چییە ‪ /‬شێرپەنجەی قورگ‬ ‫(‪ )Caninoma of Larynx‬ب��اوت��ری��ن‬ ‫ش��ێ��رپ��ەن��ج��ەی��ە ل��ەپ��ی��اوان��دا و دوای ش��ێ��رپ��ەن��ج��ەی‬ ‫پرۆستاتەوە یازدەهەمین شێرپەنجەی باوە لەپیاواندا‬ ‫ل��ەج��ی��ه��ان��دا‪ ،‬ب���ەاڵم ت��ا رادەی����ەك ئ��ەم شێرپەنجەیە‬ ‫لەئافرەتاندا كەمتر باوە‪ ،‬هەر چەندە لەم سااڵنەی‬ ‫دوای��ی��دا ب��ەڕێ��ژەی��ەك��ی زی��ات��ر ل��ەئ��اف��رەت��ان��دا زی��ادی‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫هۆكارەكانی ت��وش��ب��وون ‪ /‬ئ��ەم ج��ۆرە شێرپەنجەیە‬ ‫زیاتر لەتەمەنی (‪ 40‬ـ ‪ )70‬س��اڵ دەردەك��ەوێ��ت‪.‬‬ ‫گرنگترین هۆكارەكانیشی توشبوون بەم نەخۆشیە‪،‬‬ ‫جگەرەكێشان گرنگترین هۆكارە بۆ ئەم نەخۆشیە‬ ‫و ه��ەروەه��ا خ���واردن���ەوەی م���ادە ئەلكهولییەكان‪،‬‬ ‫ك��ە ل��ەگ��ەڵ جگەرەكێشاندا (‪ )15‬ج��ار مەترسی‬ ‫توشبوون زیاد دەكات‪.‬‬ ‫ن��ی��ش��ان��ەك��ان��ی ئ���ەم ن��ەخ��ۆش��ی��ی��ە ‪ /‬گ��ۆڕان��ك��اری‬ ‫ل��ەدەن��گ دا لەكاتی قسەكردنی كە ه��ەر كەسێك‬ ‫ئ��ەم گ��ۆڕان��ك��اری��ەی ت��ی��ادا دروس��ت بێت لەشێوەی‬ ‫قسەكردنی ك��ە زی��ات��ر ل��ە س��ێ هەفتە بخایەنێت‪،‬‬ ‫پ��ێ��وی��س��ت��ە پ��ش��ك��ن��ی��ن��ی ب���ۆ ب��ك��رێ��ت ب���ۆ م��ەت��رس��ی‬ ‫شێرپەنجەی ق��ورگ‪ .‬ه��ەروەه��ا ئ��ازاری گ��وێ كە‬ ‫دەكەوێتە ئەو الیەی كە شێرپەنجەی تێدایە‪ ،‬هەندێ‬ ‫ن��اڕەح��ەت��ی ت��ر وەك ك��ۆك��ە‪ ،‬ه��ەس��ت��ك��ردن ب��ەب��وون��ی‬ ‫شت لەقورگدا‪ ،‬بوونی گرێ لەملدا یەكێكی ترە‬ ‫لەنیشانەكانی كە بەهۆی گەورەبوونی لیفەگرێكان‬ ‫ك���ە ن��ی��ش��ان��ەی ب�ڵ�اوب���وون���ەوەی ن��ەخ��ۆش��ی��ی��ەك��ەی��ە‬ ‫درووس��ت دەبێت‪ ،‬هەروەها هەناسە توندی بەهۆی‬ ‫ت��ەس��ك��ب��وون��ەوەی رێ�����ڕەوی ه��ەن��اس��ە ل��ەق��ورگ��دا‬ ‫(‪ )Stidor‬كە نیشانەی گەورەبوونی گرێكەیە‬ ‫لەقورگدا‪.‬‬ ‫دەرەنجامەكانی ئەم نەخۆشییە ‪ /‬دوای توشبوونی‬ ‫ئ��ەو ك��ەس��ە بەشێرپەنجەی ق��ورگ وات��ە گ��ۆڕان��ی‬ ‫خانە ئاساییەكانی ق��ورگ��ی ب��ەخ��ان��ەی شێرپەنجە‬ ‫و زیادبوونی نائاسایی خانەكانی شێرپەنجە‪ ،‬ئەم‬ ‫خانانە لەسەرەتادا لەشوێنی خۆی دەست بەزیادبوون‬ ‫دەكات‪ ،‬لەقەبارەدا گەورە دەبێت‪ ،‬پاشان باڵودەبێتەوە‬ ‫بەشانەكانی تەنیشت خۆی و لیفەگرێكانی نزیك‬ ‫كە دەبێتە گەورەبوونی و هەاڵوسانی لیفەگرێكانی‬ ‫مل و دەركەوتنی بەشێوەی گرێ‪.‬‬ ‫ه��ەن��دێ ج���ار ئ���ەم خ��ان��ان��ە (رێ���گ���ەی خ��وێ��ن��ەوە‬ ‫باڵودەبێتەوە و دەچێتە جگەر و سنگ و ئێسك و‬ ‫بەشەكانی تری لەش‪.‬‬ ‫رێگەی چارەسەركردنی ‪ /‬باشترین رێگە چارەسەر‬ ‫ئەو كاتە دەبێت كە زوو نەخۆشییەكە بدۆزرێتەوە‪،‬‬ ‫چ��ون��ك��ە چ����ارەس����ەری ب��اش��ت��ر دەب���ێ���ت وات����ە ه��ەر‬ ‫جگەرە خۆرێك گۆڕانكاری لەدەنگی روو بدات‪،‬‬ ‫پێویستە س��ەردان��ی پزیشك بكات لەبەر مەترسی‬ ‫ت��وش��ب��وون بەشێرپەنجە ك��ە ل��ەس��ەرەت��ادا پشكنینی‬ ‫ناوبینی قورگی بۆ دەكرێت‪ ،‬پاشان پارچەی لێ‬ ‫وەردەگیردرێت و دەنێردرێت بۆ پشكنین‪.‬‬ ‫لەئێستادا بەگشتی دوو جۆر چارەسەر بۆ ئەو‬ ‫نەخۆشیانە دەكرێت كە توشی شێرپەنجەی قورگ‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫‪ .1‬چ������ارەس������ەر ب�����ە ت���ی���ش���ك (‪Radio‬‬ ‫‪)Therapy‬‬ ‫‪ .2‬چ��ارەس��ەر ب��ە ن��ەش��ت��ەرگ��ەری ك��ە ج��ۆری‬ ‫نەشتەرگەرییەكە دەكەوێتە سەر شوێنی توشبوون‬ ‫بە نەخۆشییەكە لەگەڵ بوونی گرێی لیفاوی‪.‬‬ ‫خ��ۆپ��اراس��ت��ن ل��ەن��ەخ��ۆش��ی ش��ێ��رپ��ەن��ج��ەی ق���ورگ‪/‬‬

‫گ��رن��گ��ت��ری��ن ه���ۆك���اری خ��ۆپ��اراس��ت��ن ل��ەن��ەخ��ۆش��ی‬ ‫شێرپەنجەی قورگ بریتییە لەنەكێشانی جگەرە‪،‬‬ ‫وات���ە پێویستە ئ��ەو ب��ی��رۆك��ەی�ه‌ ب�ڵاوب��ك��رێ��ت��ەوە كە‬ ‫جگەرەكێشان لەتەمەنێكی زووەوە دواجار دەرەنجامی‬ ‫خراپی بۆ سەر تەندروستی دەبێت كە توشبوون بە‬ ‫شێرپەنجەی قورگ یەكێكە لەو نمونانە‪.‬‬ ‫ئ��اگ��ادارك��ردن��ەوە لەمەترسی خ��واردن��ەوەی م��ادە‬ ‫ئەلكهولییەكان بەتایبەتی ئەوانەی جگەرەكێشن‪.‬‬ ‫پاكژ راگرتنی ژینگەی ش��ارەك��ان لەدووكەڵی‬ ‫ئۆتۆمبێل و پیسبوونی ژینگە كە رەنگە هۆكارێك‬ ‫بێت بۆ شێرپەنجەی قورگ و سنگ‪.‬‬ ‫ئاماد ه‌کرد ن‌‪ :‬بێریڤان‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da‬‬ ‫ژماره‌ی متمان ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬ ‫دیزاین‬ ‫چاپ و باڵوکردنه‌وه‬ ‫‌راوێژکاری یاسایی‬ ‫ناونیشان‬

‫‪212‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا‬ ‫کاروان ساالر‬ ‫ناوه‌ندی گرافیکی رۆژیار‬ ‫چاپخانه‌ی ره‌نج‬ ‫سیروان ئه‌حمه‌د حامد‬ ‫سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی‌‬ ‫‪07710299753 - 07480179510‬‬

‫تیراژ ‪5000‬‬

‫ناوگۆڕین بووه‌ت ‌ه مۆدێل ‪6‬‬

‫به‌هادین هه‌ڵه‌بجه‌یی بۆ چه‌تر ‪12‬‬

‫پردى مامه‌ڕیش ‌ه له‌چه‌مچه‌ما‌ڵ ‪11‬‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫‪cetir2010@gmail.com‬‬ ‫‪cetir2010@yahoo.com‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫‪No: (25) Mo.27/09/2010‬‬

‫که‌مپینى ختولکه‌‬ ‫مه‌ستور‌ه مه‌حمود ڕۆژان����‌ه گوێ‌بیستى‬ ‫دروستکردنى زۆر که‌مپین‬ ‫ده‌بین ک‌ه ل‌ه به‌رامبه‌ر زۆر شتگه‌ل ده‌کرێت‪،‬‬ ‫ئیمزاى زۆر کۆده‌کرێته‌وه‌‌و ئاڕاسته‌ى ئه‌م‬ ‫ڕێکخراو و ئه‌مالو ئه‌والو ده‌س�ه‌اڵت‌و زۆر‬ ‫الیه‌نیتر ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬زۆر باسى ده‌ک�ه‌ی�ن‌و‬ ‫ئه‌یهێنی ‌ن و ئه‌یبه‌ین‪ ،‬چاوه‌ڕێ ده‌که‌ین ئه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ى ئاڕاسته‌ى ده‌کرێت که‌مێک جوڵ ‌ه‬ ‫بکات‌و ته‌کانێک ب‌ه ویژدانى خۆى بدات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌رئه‌نجام که‌مه ک‌ه بتوانێ که‌مێک‬ ‫ل‌ه ئازاره‌کان که‌م بکاته‌وه‌‪ ،‬پێویست ناکات‬ ‫ن��اوى که‌مپینه‌کان بێنین‪ ،‬چونک‌ه زۆرن‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه زۆرن ناتوانین باسى بکه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ى ک‌ه ل‌ه ئێستادا زۆر باسى ده‌کرێت‬ ‫‌و ڕۆژه‌ف��ى میدیاکان‌ه که‌مپینى ئ��ازادى‬ ‫ڕاده‌ربڕینه‌‪ ،‬من نامه‌وێ له‌سه‌ر ناوه‌ڕۆکى‬ ‫که‌مپینه‌ک‌ه هیچ بڵێم‪ ،‬چونک‌ه که‌مپینێکى‬ ‫گ��رن��گ�‌ه و ڕاس��ت��ی��ی�ه‌ک��ى وروژان������دو‌ه ک ‌ه‬ ‫کێشه‌یه‌ک‌ه ل‌ه ئه‌مڕۆى میدیاى کوردیدا ب ‌ه‬ ‫ڕوونى به‌دى ده‌کرێت‪ ،‬نه‌ک ئه‌و که‌مپینه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو هه‌موو که‌مپیینه‌کانى تریش گرنگى‬ ‫خۆى هه‌ی‌ه و بابه‌تى وه‌ها بوون ک‌ه که‌مپینى‬ ‫بۆ بکرێت‪ ،‬به‌اڵم لێره‌دا ئه‌و که‌مپینان‌ه تا‬ ‫چه‌ند گه‌یشتووه‌ت‌ه ده‌رئه‌نجام‌و توانیویه‌تى‬ ‫الیه‌نى په‌یوه‌ندیدار بجوڵێنێ؟! ئایا الیه‌نى‬ ‫په‌یوه‌ندیدار له‌گه‌ڵ دروستکردنى که‌مپین‬ ‫ب �ه‌رام��ب �ه‌رى ڕان �ه‌ه��ات��ووه‌؟ بڵێت واز بێن ‌ه‬ ‫هه‌مووى گڕوتینێک ‌و کۆمه‌ڵێک ئیمزا‬ ‫و دانیشتنێک‌و دواتر ته‌نه‌که‌ى خۆڵه‌که‌یه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه که‌مپینه‌کان وه‌ک وتمان زۆرن‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ئه‌نجام که‌من‪ .‬ئه‌مه‌ش وایکردوو‌ه‬ ‫ل �‌ه گرنگى که‌مپینیش ک �ه‌م بکاته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه که‌مپین ل‌ه به‌رامبه‌ر بێمافییه‌کدا‬ ‫ده‌کرێت‌و ل‌ه هه‌موو جیهانیش وه‌هایه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ده‌رئه‌نجامێکى ب‌ه الیه‌نى ئیجابیدا هه‌بێت‌و‬ ‫به‌رهه‌مێک بێنێت‌ه ده‌ست‪ ،‬ئه‌وانه‌ى ده‌ست‬ ‫ده‌که‌ن ب‌ه دروستکردنى که‌مپین ل‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ه�ه‌ر شتێکدا ده‌بێت تا دواک��ات له‌گه‌ڵى‬ ‫بڕۆن‪ ،‬نه‌ک ته‌نها ناوو ئیمزا کۆکردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت بزانین ئ�ه‌وه‌ى ئیمزا له‌سه‌ر شتێک‬ ‫ده‌کات وات‌ه باوه‌ڕى پێیه‌تى‪.‬‬ ‫بۆی‌ه ده‌بێت ئه‌گه‌ر که‌مپینه‌ک‌ه فراوان‬ ‫ب��وو ب��ۆ چ��االک��ى ت��ر ل�ه‌گ�ه‌ڵ��ی��دا بیت تا‬ ‫ده‌رئه‌نجام‪ ،‬به‌اڵم الى ئێم‌ه نا‪ ،‬که‌م که‌مپین‬ ‫ه�ه‌ب��وون ده‌رئه‌نجامى هه‌بێت ‌و بکه‌رانى‬ ‫له‌گه‌ڵیدا بڕۆن تا ئه‌و کاته‌ى ئه‌نجامێکى‬ ‫ئیجابى لێده‌که‌وێته‌وه‌‪ ،‬که‌مپین ئ�ه‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫ته‌نها ناومان له‌سه‌رى بێت‪ ،‬به‌ڵکو ده‌بێت‬ ‫باوه‌ڕییه‌کى وات له‌سه‌رى بێت ک‌ه بگه‌یت ‌ه‬ ‫کۆتاییه‌که‌ى‪ ،‬بۆی‌ه پێویستمان‌ه له‌مه‌ودوا‬ ‫ئه‌و که‌مپینانه‌ى دروست ده‌بن تا ده‌رئه‌نجام‬ ‫وازی����ان لێنه‌هێنرێت ‌و ل���ه‌وه‌ش زی��ات��ر ل ‌ه‬ ‫گرنگییه‌که‌ى که‌م نه‌کرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌و‬ ‫ک���اره‌ى ده‌ستت پێیکرد تا کۆتایى بڕۆ‬ ‫له‌گه‌ڵى‪ ،‬ته‌نها ناو ده‌رک��رد‌ن و وروژان��دن‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬که‌مپینه‌کان تا ئێستا نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫ختولکه‌ى ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ب���دات‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش ل ‌ه‬ ‫قاڵبى که‌مپین‌و گه‌ل‌ه کۆمه‌کى ده‌چێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هیوادارم که‌مپینى ئازادى ڕاده‌ربڕین‬ ‫له‌کوردستان ب‌ه ده‌ردى که‌مپینه‌کانى تر‬ ‫نه‌چێت ‌و گروتینێک نه‌بێت ‌و کۆتایى‬ ‫بێت‪ ،‬به‌ڵکو تا ده‌رئه‌نجام له‌گه‌ڵى بڕۆین ک ‌ه‬ ‫نه‌بێت ختولکه‌یه‌کى الیه‌نى ئاڕاسته‌کراو‬ ‫ت و ده‌رئه‌نجامێکى واى هه‌بێت ک ‌ه‬ ‫بکا ‌‬ ‫گرنگى که‌مپین بگه‌ڕێنێته‌و‌ه شوێنى خۆى‪،‬‬ ‫ته‌کانێک بدات‌ه هه‌مووان و تا کۆتاییه‌که‌ى‬ ‫بڕۆین ‌و به‌پێى پێویستى چاالکى ترى بۆ‬ ‫بکرێت‪ ،‬چونک‌ه ئازادى‌و ئازادى ڕاده‌ربڕین‬ ‫ئه‌و شته‌ن ک‌ه پێویست‌ه هه‌مووان خاوه‌ندارى‬ ‫لێبکه‌ین به‌تایبه‌ت ل‌ه واڵتێک ک‌ه باوه‌ڕى‬ ‫ب‌ه دیموکراسى هه‌بێت‪ ،‬بۆی‌ه هیوادارم ئه‌م‬ ‫که‌مپین‌ه که‌مپینێکى ختولک‌ه نه‌بێت‬ ‫که‌مێک ته‌کان ب‌ه بارودۆخه‌ک‌ه بدات‪.‬‬