Chatr_31

‫ب ‌ه جیاوازییه‌کانه‌وه‌ له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه‌‬

‫عه‌باس که‌مه‌ندی‬ ‫مردنی فه‌تانه وه‌لیدی‬ ‫ره‌تده‌کاته‌وه‌‬ ‫ل‪9‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه‌‪ ،‬کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات‬

‫ژمار ‌ه ‪31‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م‬

‫دووشه‌ممه‌ ‪2010/11/8‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫نرخ‪ 750 :‬دینار‬

‫«به‌هۆى پیتاندنى یۆرانیۆمه‌وه‌‪ ،‬خۆراکى‬ ‫ئێرانى نه‌خۆشى ترسناک باڵو ده‌کاته‌وه‌»‬

‫[ تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر ]‬

‫شاره‌زایان و چاودێرانى ب��وارى ته‌ندروستى باس له‌و ‌ه‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬زیادبوونى نه‌خۆشیی ‌ه ترسناکه‌کانى وه‌ک (شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫و ن �ه‌زۆک��ى و‪...‬ه��ت��د) ل� ‌ه هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬به‌هۆى‬ ‫به‌کارهێنانى ئه‌و به‌روبومانه‌ی ‌ه ک ‌ه ل ‌ه ئێرانه‌و ‌ه ده‌هێنرێن‪،‬‬ ‫وه‌زیرى ته‌ندروستیش ده‌ڵێ‪ :‬ناهێڵین شتى خراپ بێته‌ناوه‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌ردوو رێکخراوى خۆراک‌و رێکخراوى ته‌ندروستى جیهانى (‪food‬‬ ‫‪ )and drug administration‬له‌راپۆتێکدا ک‌ه له‌رۆژى سێى‬ ‫نۆڤه‌مبه‌ر له‌رۆژنامه‌ى (‪ )medical‬باڵویان کردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یان ئاشکرا‬ ‫کردوو‌ه «میوه‌جات‌و سه‌وزه‌وات‌و خۆراکى خاکى ئێرانى به‌هۆی پیتاندنى‬ ‫یۆرانیۆمه‌و‌ه ژه‌ه���راوی ب��ووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌ئه‌نجامى پاشه‌ڕۆی ژه‌ه��راوی‬ ‫گه‌رده‌کانى یۆرانیۆمى پیتێندراو دێت‪ ،‬ک‌ه کار ده‌کات‌ه سه‌ر خۆراک‌و‬ ‫میوه‌جات‌و زیانى زۆرى بۆ ته‌ندروستى به‌کارهێنه‌رانى ده‌بێت»‪.‬‬ ‫(د‪.‬سه‌عد له‌تیف به‌رزنجى) پسپۆڕ له‌بوارى کیمیادا له‌وباره‌یه‌و‌ه ب‌ه (چه‌تر)‬ ‫ى راگه‌یاند «له‌ئه‌نجامى یه‌کگرتنى پاشه‌ڕۆی گه‌ردیله‌کانى هایدرۆجین‬ ‫(‪)H‬ی نێو گه‌ردى یۆرانیومى (‪ )U91‬له‌گه‌ڵ ترشه‌لۆکى ره‌گى خۆراک‬ ‫(جزر نباتى)‪ ،‬به‌شێک له‌و ژه‌هراوی‌ه ده‌بێت‌ه خۆراکى رووه‌ک‌و له‌رێگه‌ى‬ ‫ئاوه‌و‌ه بۆ نێو ره‌گه‌کانى ده‌گوازرێته‌وه‌‪ ،‬پاشان به‌رهه‌مه‌کانى توشی رێژه‌یه‌کى‬ ‫زۆرى ژه‌هراوی بوون ده‌کات»‪.‬‬ ‫راپۆرته‌که‌ى رێکخراوى ته‌ندروستى جیهانی له‌رۆژنامه‌ى میدیکاڵدا‬ ‫ده‌نوسێت «زیادبوونى ژه‌هراویبوونی خۆراک‌و میوه‌جات ده‌که‌وێت‌ه وه‌رزى‬ ‫باران بارینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆکارى تیکه‌ڵه‌ى گه‌رد‌ه سوکه‌کانى پاشماوه‌ى‬ ‫تیشکه‌وه‌ره‌کانی یۆرانیۆمه‌و‌ه ده‌بێت‪ ،‬ده‌رئه‌نجام ره‌نگى باران بۆ توزێک‬ ‫ره‌ش ده‌گۆڕێت یان هه‌ست به‌لێڵییه‌که‌ى ده‌کرێت»‪.‬‬ ‫راپۆرته‌ک‌ه باس له‌وه‌ش ده‌کات‪ :‬هه‌رێمى باشورى کوردستان به‌هۆی زۆرى‬

‫رێژه‌ى به‌کارهێنانى به‌رووبووم ‌و خۆراکى ئێرانی له‌الیه‌ن هاواڵتیانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌ترسییه‌کانى توشبوون به‌نه‌خۆشییه‌کانى شێرپه‌نج‌ه و نه‌زۆکى‌و خوێن‬ ‫به‌ربوون نزیک ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا (د‪.‬تاهیر هه‌ورامى) وه‌زیرى ته‌ندروستى به(چه‌تر)ى راگه‌یاند‬ ‫«ئه‌و خۆراک و میوانه‌ى ک‌ه ل‌ه ئێرانه‌و‌ه دێت‌ه هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت��ى پالندانان و وه‌زاره‌ت��ى کشتوکاڵ و وه‌زاره‌ت��ى ته‌ندروستى‬ ‫ئامێرێکمان هه‌ی‌ه ده‌یپشکنین‪ ،‬تا ئێستا هیچ شتێکى خراپمان له‌سه‌رى‬ ‫نه‌دۆزیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و خواردنانه‌ى ک‌ه خراپ بووبێ گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه ئه‌وه‌ى باش‬ ‫بووبێ هاتوه‌ت‌ه ناوه‌وه‌»‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬ئه‌و قسانه‌شى ده‌کرێت ب‌ه تۆمه‌تبارکردنى واڵتێک به‌وه‌ى چه‌کى‬ ‫ناوه‌کى لێی‌ه و خۆراکه‌که‌ى ژه‌هراوى ده‌بێ‪ ،‬ئه‌و‌ه کاتێک دروست ده‌بێ ک ‌ه‬ ‫ئه‌و چه‌کى ناوه‌کیی‌ه بته‌قێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گینا ب‌ه پیتاندنى یۆرانیۆم دروست نابێ‪.‬‬ ‫ل �ه‌ب��اره‌ى ئ �ه‌و ده‌ی��ان ت �ه‌ن خ��ۆراک �ه‌ى رۆژان���‌ه به‌هۆى خ��راپ بوونیه‌و‌ه‬ ‫ده‌سوتێنرێ‪ ،‬وه‌زیرى ته‌ندروستى وتى‪ :‬ئه‌و‌ه خه‌ڵک ده‌یکڕێ ل‌ه دوکانه‌که‌یدا‬ ‫ده‌مێنێته‌و‌ه و نافرۆشرێ‪ ،‬ک‌ه نه‌فرۆشرا به‌سه‌رده‌چێ‪ ،‬ئێم‌ه نایه‌ڵین خۆراکى‬ ‫به‌سه‌رچوو بێت‌ه ناوه‌وه‌‪.‬‬ ‫(ره‌وه‌ن��د حه‌مه‌ئه‌مین) خوێندکارى کۆلێژى پزیشکى باسى له‌و‌ه کرد‬ ‫«داتا و زانیارى سه‌نته‌ره‌کانى بوارى نه‌خۆشییه‌کانى شێرپه‌نج‌ه و نه‌زۆکى‬ ‫له‌م چه‌ند ساڵه‌ى دوای��دا له‌هه‌رێمى کوردستاندا به‌رزبوونه‌وه‌ى به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫بینیوه»‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندکاره‌‪ ،‬بۆچونی وای‌ه «یه‌کێک له‌هۆکاره‌کانى زیادبوونى‬ ‫نه‌خۆشییه‌کان‪ ،‬هاتن‌و به‌کارهێنانى ئه‌و به‌ربووم‌ه کشتوکاڵیانه‌ى ئێرانیی ‌ه‬ ‫ک‌ه له‌رێگه‌ى سنوره‌کانه‌و‌ه ده‌گات‌ه خاکى هه‌رێمى کوردستان‌و به‌رێژه‌ى زۆر‬ ‫له‌الیه‌ن هاواڵتیانه‌ى هه‌رێمه‌که‌و‌ه به‌کارده‌هێنرێن»‪.‬‬ ‫له‌الپه‌ڕ‌ه (‪)6‬دا زانیارى زیاتر هه‌یه‌‬

‫هه‌ولێر‪ ،‬رێکخراوه‌کان له‌یاساى‬ ‫خۆپیشاندان تووڕه‌ن‬ ‫[ تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر ]‬ ‫چاالکوانانى رێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى‬ ‫له‌هه‌ولێر ن��اڕه‌زای��ى دژى په‌سه‌ندکردنى یاساى‬ ‫خۆپیشاندان ده‌رده‌بڕن و بۆچوونیان وایه‌‪ ،‬وه‌رگرتنى‬ ‫مۆڵه‌ت بۆ خۆپیشاندان کێش ‌ه دروستده‌کات و به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫له‌شێوه‌کان ڕێگر ده‌بێ له‌سازکردنى خۆپیشاندانه‌که‌‪.‬‬

‫(عه‌دنان ئه‌نوه‌ر ب�ه‌گ) سه‌رۆکى فیدراسیۆنى رێکخراو‌ه‬ ‫ناحکومیه‌کان له‌ لێدوانێکدا بۆ (چه‌تر) وتى‪ :‬وه‌رگرتنى مۆڵه‌ت‬ ‫بۆ خۆپیشاندان کێشه‌ دروستده‌کات و به‌ شێوه‌یه‌ک له‌شێوه‌کان‬ ‫رێگرده‌بێت بۆ ئه‌نجامدانى خۆپیشاندانه‌که‌‪ ،‬هه‌روه‌ها دانانى‬ ‫(‪ )48‬کاتژمێر بۆ وه‌اڵم��دان �ه‌وه‌ى داواک��اری��ى خۆپشانده‌ران‪،‬‬ ‫خاڵێکى ترى الوازى ئه‌و یاسایه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ زۆرجار خۆپشاندان‬ ‫پێویسته‌ له‌کاتێکى دیاریکراو و له‌ناکاو بکرێ‪.‬‬ ‫ئه‌و چاالکوانه‌ى بوارى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى وتیشى «زۆرجار‬

‫[ چه‌تر ]‬

‫ئه‌سه‌سه‌رد‬ ‫له‌سه‌ر سه‌رژمێری و‬ ‫ئاگربه‌ستی (‪ )PKK‬بۆ‬ ‫چه‌تر ده‌دوێت‬ ‫‌ل ‪5‬‬

‫خۆراکی ده‌ره‌کی هه‌ڕه‌شه‌ له‌ته‌ندروستی هاواڵتیانی هه‌رێمی کوردستان ده‌کات‬

‫فۆتۆ‪ :‬ماڵپه‌ڕی عێراقی ئازاد‬

‫«نابێ شێخ و موریده‌کان له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫دانیشن و ده‌سه‌اڵت بیانژێنێت»‬

‫له‌کاتى خۆپیشانداندا ئاراسته‌ى مه‌به‌سته‌که‌ ده‌گۆڕدرێت و‬ ‫هه‌ندێک الیه‌نى سیاسى له‌به‌رژه‌وه‌ندى سیاسى خۆیان به‌کارى‬ ‫دێنن‪ ،‬بۆیه‌ پێموایه‌ ه��ۆک��ارى دان��ان��ى مۆڵه‌ت له‌ناو یاساى‬ ‫خۆپشاندان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌یه‌»‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ر یاساى خۆپیشاندان (راب �ه‌ر ته‌لعه‌ت) چاالک‬ ‫ل �ه‌رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى ک��ۆم �ه‌ڵ��گ �ه‌ى م��ه‌ده‌ن��ى ب �ه‌ چ �ه‌ت��رى وت‪:‬‬ ‫به‌دانانى مۆڵه‌ت رێگرییه‌کى گه‌وره‌ ده‌خه‌نه‌ پێش ئه‌نجامدانى‬ ‫خۆپیشاندان‪ ،‬که‌ ئه‌مه‌ش خواستى ئێمه‌ نه‌بوو‪ ،‬چونکه‌ ئه‌وه‌ى‬ ‫زیاتر په‌سه‌ندکراوه‌ پرۆژه‌که‌ى حکومه‌ت خۆى بووه‌ نه‌وه‌ک‬ ‫ئه‌وه‌ى رێکخراوه‌کان پێشکه‌شیان کردبوو‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کى ت��ره‌وه‌ (نه‌ریمان عه‌بدوڵاڵ) ئه‌ندانى په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستان بۆچوونى وایه‌‪ :‬یاسایه‌که‌ کۆمه‌ڵێک پێشێلکارى‬ ‫ده‌ستوورى تێدایه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌یاسایه‌کى باشى نازانین و له‌مپه‌ر‬ ‫له‌به‌رده‌م ئازادییه‌کان دروستده‌کات‪.‬‬ ‫له‌الپه‌ڕه‌ (‪ )3‬زانیارى زیاتر هه‌یه‌‬

‫ده‌نگه‌کانیان بۆخۆیان به‌رن‪ ،‬به‌اڵم حه‌ماسه‌تى خه‌ڵکى هه‌ورامان‬ ‫[ تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر ]‬ ‫وایکرد النى که‌م یه‌ک له‌سه‌ر سێیان ده‌ن��گ ب‌ه گ��ۆڕان بده‌ن‪،‬‬ ‫شێخێکى نه‌قشبه‌ندى باس له‌و ‌ه ده‌کات‪ ،‬به‌کارهێنانى به‌اڵم دواى هه‌ڵبژاردن خزمه‌تکردنى هه‌ورامان راگیرا‪ ،‬بۆی‌ه بۆمان‬ ‫زمانى هه‌ورامى له‌راگه‌یاندن و نوسینى پۆسته‌ر و ده‌رکه‌وت کراین‌ه ئامراز بۆ بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫به‌کارهێنانى ئایه‌تى قورئانى بۆ یه‌که‌مجار له‌هه‌ڵمه‌تى شێخ عه‌بدولڕه‌حمان نه‌قشبه‌ندى باس ل �ه‌وه‌ش ده‌ک��ات‪ :‬ڕێبازى‬ ‫بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردندا له‌الیه‌ن گ��ۆڕان �ه‌وه‌‪ ،‬بوو ‌ه نه‌قشبه‌ندى ئه‌ڵێت نابێت شێخ و موریده‌کانمان له‌ماڵى خۆیاندا بچن ‌ه‬ ‫کونه‌و‌ه و ده‌سه‌اڵت ژیانیان بۆ ده‌سته‌به‌ر بکات‪ ،‬و‌ه خۆشگوزه‌ران‬ ‫هۆکارى ئه‌وه‌ى هه‌ورامییه‌کان ده‌نگ ب ‌ه گۆڕان بده‌ن‪.‬‬ ‫بژین له‌ده‌ره‌وه‌ش میلله‌ت مافی پێشێل بکرێت و زوڵمى لێبکرێت‪.‬‬ ‫(شێخ عه‌بدولڕه‌حمان نه‌قشبه‌ندى) که‌سایه‌تى ناسراوى ناوچه‌ى نه‌قشبه‌ندى به‌رده‌وام ده‌بێت و ده‌ڵێ «به‌گوێره‌ى رێبازى نه‌قشبه‌ندى‬ ‫هه‌ورامان له‌چاوپێکه‌وتنێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا ده‌ڵێ‪ :‬به‌پێى فه‌رز‌ه له‌سه‌ر شێخه‌کان بچن‌ه ناوجه‌ماوه‌ره‌و‌ه و تێکه‌ڵ به‌خۆشی و‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى ل‌ه ته‌له‌ڤزیۆنى (‪ )knn‬هه‌واڵه‌کان به‌زمانى هه‌ورامى ناخۆشیه‌کانیان ببن‪ ،‬خۆیان به‌خت بکه‌ن له‌پێناو میلله‌ته‌که‌یاندا‪،‬‬ ‫په‌خشکران و پۆسته‌رى بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردنیان بۆ یه‌که‌مجار ب ‌ه هه‌وڵ بده‌ن بۆ رزگارکردنى میلله‌ته‌که‌یان له‌ده‌ست زوڵم و زۆردارى‬ ‫هه‌ورامى نوسی‪ ،‬بۆ یه‌که‌مجاریش ئایه‌تى قورئانى به‌کارهێنرا ل ‌ه و ناعه‌داله‌تى‪ ،‬نمونه‌شمان (شێخ شاملى داغستانى‪ ،‬شێخ سه‌عیدى‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کاندا ئه‌مه‌ش بوو‌ه هۆى خولقاندنى حه‌ماسه‌تێکى پڕ پیران‪ ،‬شێخ عوبه‌یدواڵى نه‌هرى‪ ،‬شێخ عه‌بدوسه‌الم و شێخ ئه‌حمه‌د و‬ ‫سه‌ید ره‌زاى ده‌رسیم و ‪..‬هتد)»‪.‬‬ ‫ش وخرۆش له‌ناو هه‌ورامییه‌کاندا‪.‬‬ ‫جۆ ‌‬ ‫نه‌قشبه‌ندى ده‌شڵێ‪ :‬بانگه‌شه‌کانى گ��ۆڕان ک��ارى ک��رد‌ه سه‌ر‬ ‫له‌الپه‌ڕ‌ه (‪ )5‬درێژه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌ک ‌ه هه‌یه‌‬ ‫الیه‌نه‌کانى تریش ک‌ه خزمه‌ت ب‌ه هه‌ورامان بکه‌ن و هه‌وڵ بده‌ن‬

‫په‌رله‌مانتارێکی گۆڕان‬ ‫داواى لێپرسینه‌و ‌ه له‌سه‌رۆکى حکومه‌ت ده‌کات‬

‫ب �ه‌ه��ۆى ئ���ه‌وه‌ى ل��ه‌م��اوه‌ى یاساییدا وه‌اڵم��ى‬ ‫پرسیارى په‌رله‌مانتارانى نه‌داوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه چه‌ند‬ ‫پرسیارێکیان ئاراسته‌ى کردبوو له‌سه‌ر (فه‌رمانگه‌ى‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى حکومه‌تى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان) داواى لێپرسینه‌و ‌ه ل ‌ه سه‌رۆکى حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێم ده‌کرێت‪.‬‬

‫(د‪.‬زان������ا ره‌وف) ئ��ه‌ن��دام��ى پ��ه‌رل��ه‌م��ان��ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫له‌نوسراوێکدا که‌ وێنه‌یه‌کى بۆ (چه‌تر) ن��ێ��ردراوه‌‪ ،‬داوا‬ ‫ل�ه‌س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ى پ �ه‌رل �ه‌م��ان ده‌ک���ات‪ ،‬ب �ه‌ ف �ه‌رم��ى بانگى‬ ‫سه‌رۆکى حکومه‌ت بکرێت بۆ لێپرسینه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى‬

‫وه‌اڵمى ئه‌و پرسیارانه‌ى نه‌داوه‌ته‌وه‌ که‌ ئاراسته‌ى کرابوون‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئ���ه‌ن���دام پ �ه‌رل �ه‌م��ان �ه‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌ڵ����ێ‪ :‬داواک���اری���ن‬ ‫ل�ه‌س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ی پ�ه‌رل�ه‌م��ان ئ �ه‌وپ �ه‌ڕی تواناکانی خۆی‬ ‫بخاته‌گه‌ڕ بۆئه‌وه‌ی بتوانێت وه‌زیره‌کانی حکومه‌تی هه‌رێم‬ ‫ناچاربکات تا له‌ماوه‌ یاساییه‌کاندا وه‌اڵمی پرسیاره‌کانی‬ ‫په‌رله‌مانتاران بده‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا په‌رله‌مان ده‌سه‌اڵته‌کانی‬ ‫به‌کاربهێنێت ل �ه‌ن��اچ��ارک��ردن��ی وه‌زی���ره‌ک���ان به‌پێویستی‬ ‫ئاماده‌بوون له‌به‌رده‌م په‌رله‌ماندا به‌ مه‌به‌ستی لێکۆڵینه‌وه‌ و‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ له‌گه‌ڵیاندا‪.‬‬ ‫د‪.‬زان��ا ئ�ه‌وه‌ش ده‌خ��ات�ه‌ڕوو‪ :‬به‌هه‌موو پێوه‌رێکی یاسایی‬ ‫ن��اک��رێ��ت پ �ه‌رل �ه‌م��ان ده‌س��ت �ه‌وس��ت��ان بوه‌ستێت و نه‌توانێت‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ له‌ وه‌زی��ره‌ک��ان بکات‪ ،‬به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر ئه‌م‬

‫حاڵه‌ته‌ ئه‌وه‌یه‌ سه‌ره‌ڕای تێپه‌ربوونی ماوه‌ی زیاتر له‌ساڵێک‬ ‫به‌سه‌ر ته‌مه‌نی کابینه‌ی شه‌شه‌می حکومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬س��ه‌ره‌ڕای ئاراسته‌کردنی چه‌ندین پرسیار‬ ‫و داواک��اری پرسینه‌وه‌ له‌الیه‌ن په‌رله‌مانتارانه‌وه‌‪ ،‬که‌چی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا هه‌ندێک له‌وه‌زیره‌کان له‌نێویشیاندا سه‌رۆکی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران نه‌ک ئاماده‌ی لێپێچینه‌وه‌ نابن‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هه‌ر ئاماده‌ش نین وه‌اڵم��ی پرسیاره‌کانی په‌رله‌مانتاران‬ ‫بده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش��ى ئ��اش��ک��راک��رد‪ :‬تائێستاش په‌رله‌مانی هه‌رێمى‬ ‫کوردستان نه‌یتوانیوه‌ لێپێچینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ هیچ یه‌کێک له‌و‬ ‫وه‌زیرانه‌دا بکات‪.‬‬

‫داواده‌کرێت دکتۆر به‌رهه‌م بانگهێشتی‌‌په‌رله‌مان بکرێت‬

‫به‌دواداچوون‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪2‬‬

‫[ چه‌تر ‪ -‬زانیار داقوقى ]‬ ‫دواى ئه‌وه‌ى له‌سه‌رداواى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پ��ارێ��زگ��اى ک �ه‌رک��وک حکومه‌تى عێراق‬ ‫بڕیارێکیدا بۆ دروستکردنى پااڵوگه‌یه‌کى‬ ‫ن�����ه‌وت ل���ه‌ش���اره‌ک���ه‌‪ ،‬ک���ه‌ ت���وان���اى‬ ‫به‌رهه‌مهێنانى (‪ )150‬ه���ه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وتى له‌رۆژێکدا هه‌یه‌‪ ،‬نزیکه‌ى (‪)127‬‬ ‫ملیۆن دۆالرى بۆ ته‌رخانکرابوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫«عه‌ره‌بێکى هاورده‌ ده‌بێته‌ ڕێگر»‪.‬‬

‫(ف��وئ��اد کوێخا حسێن) ئ �ه‌ن��دام��ى لیژنه‌ى‬ ‫چاودێرى له‌سه‌ر به‌شه‌ نه‌وتییه‌کان له‌ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پارێزگاى ک�ه‌رک��وک به‌ (چ�ه‌ت��ر)ى راگه‌یاند‬

‫که‌رکوک‪« ،‬عه‌ره‌بێکى هاورده‌» ده‌بێت ‌ه ئاسته‌نگ‬ ‫له‌دروستکردنى پااڵوگه‌یه‌کى نه‌وتدا‬

‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌و پاواڵگه‌یه‌ دروست بکرێت یان‬ ‫نا‪.‬‬ ‫ف��وئ��اد ک��وێ��خ��ا حسێن ئ �ه‌وه‌ش��ى خ��س��ت�ه‌ڕوو‪،‬‬ ‫که‌ ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى کۆمپانیاى نه‌وتى باکور ب ‌ه‬ ‫تاکڕه‌وى ناتوانێت ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ په‌کبخات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ى بۆ پااڵوگه‌که‌ دابینکراوه‌ کۆمپانیاى‬ ‫روون��ک��ردن �ه‌وه‌ى ن �ه‌وت دابینیکردوه‌ له‌باشترین‬ ‫شوێن دانراوه‌‪ ،‬به‌هیچ جۆرێک نابێت ئه‌و شوێن ‌ه‬ ‫گۆڕانکارى تێدابکرێت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ش��ى وت‪ :‬ل �ه‌س��اڵ��ى (‪)2005‬وه‌ چه‌ند‬ ‫تێکده‌رێک ده‌بنه‌ به‌ربه‌ست بۆ راگرتنى ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ له‌کاتى خۆیدا ئه‌و پرۆژه‌یه‌ بۆ‬ ‫باشورى که‌رکوک گوێزرایه‌وه‌‪ ،‬واتا بۆ قه‌زاى‬ ‫دووزخ��ورم��ات��وو که‌ ده‌ک��ات�ه‌ سنورى پارێزگاى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و شوێنه‌ له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌ن‬ ‫و پ���ارێ���زگ���اره‌وه‌ ره‌ت���ک���رای���ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش دواى‬ ‫به‌دواداچونه‌وه‌یه‌کى زۆر له‌الیه‌ن فه‌رمانگه‌ى‬ ‫پالندانانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش���ى ب���اس���ک���رد‪ ،‬ئ���ه‌و ش��وێ��ن �ه‌ى ئێستا‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫که‌رکوک‪ ،‬ئه‌و شاره‌ی نه‌وته‌که‌ی بووه‌ته‌ به‌اڵ بۆ دانیشتوانه‌که‌ی‬ ‫دیاریکراوه‌ له‌ زۆر الیه‌نه‌وه‌ گونجاوه‌‪ ،‬له‌رووى‬ ‫وت��ی��ش��ى‪ :‬وه‌زاره‌ت����ى ن �ه‌وت��ى ع��ێ��راق ن��وس��راوى وێزگه‌ى ئ��او و وێزگه‌ى کاره‌با و کۆمپانیاى‬ ‫«(حه‌مید س��اع��دى) ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى کۆمپانیاى وه‌زاره‌تى نه‌وتى عێراقى کردووه‌ داواى راگرتنى‬ ‫نه‌وتى باکور‪ ،‬که‌ یه‌کێکه‌ له‌عه‌ره‌به‌ هاورده‌کانى ئه‌و پااڵوگه‌یه‌ى کردووه‌ به‌بیانوى ئه‌وه‌ى گوای ‌ه ئاراسته‌ى کۆمپانیاى نه‌وتى باکور و پااڵوگه‌ى نه‌وت‪ ،‬له‌رووى ئه‌منیشه‌وه‌ ئارامه‌‪.‬‬ ‫نه‌وتى بێجى ک��ردووه‌ که‌ بڕیارى کۆتایى بده‌ن‬ ‫ک���ه‌رک���وک‪ ،‬ن��وس��راوێ��ک��ى نهێنى ئ��اراس��ت �ه‌ى ئه‌و شوێنه‌ شوێنه‌وارى کۆنى لێیه‌»‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫خورماتوو‪ ،‬به‌هۆى «خراپبوونى بارى ئاسایش»‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیس الده‌برێت‬ ‫خورماتوو ‪ -‬عومه‌ر ئاواره‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى خورماتوو له‌کۆبونه‌وه‌یه‌کى نائاسایدا‬ ‫بڕیارى البردنى (حسێن محه‌مه‌د ره‌شید)ى به‌ڕێوه‌به‌رى‬ ‫پۆلیسى خورماتووى ده‌رکرد‪ ،‬ناوبراو به‌ ره‌گه‌ز تورکمانه‌‬ ‫و ماوه‌ی ساڵێکه‌ به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسه‌ و به‌ هۆکارى ئه‌وه‌ى‬ ‫«ره‌وشى ئاسایشى قه‌زاکه‌ خراپتر بووه‌» البراوه‌‪.‬‬

‫(شه‌الل عه‌بدول) قایمقامى قه‌زاى خورماتوو له‌لێدوانێکدا به‌ چه‌ترى‬ ‫راگه‌یاند‪ :‬له‌کۆبوونه‌وه‌یه‌کى نا ئاسایدا ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى خورماتوو‬ ‫به‌ کۆى ده‌نگ بڕیارى البردنى به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى ده‌رکرد‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش نوسراوێکیان ئاراسته‌ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى (تکریت)‬

‫سلێمانى‪ ،‬هاواڵتیان ( ) هه‌زار نه‌مام ده‌چێنن‬

‫ک��ردووه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌ستى په‌سه‌ندکردنى ئ�ه‌و بڕیاره‌ و ده‌ستنیشانکردنى‬ ‫که‌سێکى دیکه‌ بۆ ئه‌و پۆسته‌‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬البردنى به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى خورماتوو بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ک �ه‌ ره‌وش���ى ئاسایشى ق �ه‌زاک �ه‌ روو ل�ه‌خ��راپ��ب��وون ده‌ک���ات و له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌بوونى چه‌ند تێبینییه‌ک له‌سه‌رى‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌نجومه‌نى قه‌زاش بڕیارى‬ ‫له‌سه‌رکارالبردنى ده‌رکرد‪.‬‬ ‫پێویسته‌ بوترێ به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى خورماتوو به‌ ره‌گه‌ز تورکمانى‬ ‫سونه‌یه‌ و ماوه‌ى یه‌ک ساڵه‌ ده‌ست به‌کاربووه‌ له‌دواى له‌سه‌رکارالبردنى‬ ‫(عه‌باس محه‌مه‌د) به‌ڕێوه‌به‌رى پێشوى پۆلیسى خورماتوو که‌ به‌ ره‌گه‌ز‬ ‫کورد بوو‪.‬‬

‫بازیان‪ ،‬ده‌سته‌یه‌ک بۆ به‌دواداچوون و داکۆکیکردن‬ ‫له‌مافه‌کانى خه‌ڵک دروستده‌کرێت‬ ‫[ چه‌تر ‪ -‬په‌یمان قه‌ره‌داغى ]‬ ‫ئ��ه‌م��ڕۆ ل��ه‌الی��ه‌ن کۆمه‌ڵێک ک�ه‌س��ای�ه‌ت��ى س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ و‬ ‫مامۆستا و رۆژنامه‌نوس و رۆشنبیره‌و ‌ه له‌ناحیه‌ى بازیان‬ ‫(ده‌سته‌ى ب�ه‌دواداچ��وون و داکۆکیکردن له‌مافه‌کانى خه‌ڵک)‬ ‫راده‌گه‌یه‌نرێت‪ ،‬ئامانج له‌ ده‌سته‌که‌ش «ده‌ستنیشانکردنى‬ ‫کێشه‌ و که‌موکورتییه‌کانى ناحیه‌که‌ و گه‌یاندنى به‌الیه‌نى‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌»‪.‬‬

‫(ئه‌رسه‌الن چیمه‌نى) لێپرسراوى راگه‌یاندنى ئه‌و ده‌سته‌یه‌ به‌(چه‌تر)‬ ‫ى راگه‌یاند «ئ �ه‌م ده‌سته‌یه‌ ل�ه‌الی�ه‌ن کۆمه‌ڵێک که‌سى سه‌ربه‌خۆ‬ ‫و مامۆستا و رۆژن��ام �ه‌ن��وس و رۆش��ن��ب��ی��ره‌وه‌ دام����ه‌زراوه‌‪ ،‬مه‌به‌ستى‬ ‫سه‌ره‌کیمان ده‌ستنیشانکردنى کێشه‌ و که‌موکورتییه‌کانى ناوچه‌که‌و‬

‫چاودێرى و گه‌یاندنى به‌الیه‌نى په‌یوه‌ندیداره‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌بینه‌ پردى‬ ‫په‌یوه‌ندى له‌نێوان هاواڵتیان و به‌رپرسانى حکومه‌ت له‌م ناوچه‌یه‌دا»‪.‬‬ ‫ئ�ه‌رس�ه‌الن ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئ�ه‌وه‌ک��رد ه��ۆک��ارى س�ه‌ره‌ک��ى دام�ه‌زران��دن��ى‬ ‫ئه‌و ده‌سته‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ «له‌بودجه‌ى ساڵى (‪)2010‬دا هیچ پڕۆژه‌یه‌ک‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��ام ن�����ه‌دراوه‌‪ ،‬وت��ی��ش��ى «پێشتر ک��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ک پ����ڕۆژه‌ش ک���راوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌که‌موکورتى به‌جێهێڵراوه‌ و لێپرسراوانى ناوچه‌که‌ چاودێرى‬ ‫کاره‌کانیان نه‌کردووه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌سته‌یه‌ له‌نزیکه‌ى (‪ )20‬که‌س پێکهاتووه‌ و ئه‌مڕۆ (‪)11/8‬‬ ‫له‌ناحیه‌ى ب��ازی��ان به‌ڕه‌سمى خ��ۆی��ان راده‌گ�ه‌ی��ن��ن‪ ،‬ئ �ه‌رس �ه‌الن وتیشى‪:‬‬ ‫داواکارم له‌هاواڵتیان به‌هانامانه‌وه‌ بێن و هه‌ر که‌موکورتییه‌ک ده‌بینن‬ ‫ئاگادارمان بکه‌نه‌وه‌و ئێمه‌ش ده‌ستنیشانى ده‌که‌ین و ده‌یگه‌یه‌نین ‌ه‬ ‫الیه‌نى په‌یوه‌ندیدار‪.‬‬

‫ئۆجه‌الن‪:‬‬

‫حکومه‌ت ده‌ڵێ تا هه‌ڵبژاردنه‌کان چاوه‌ڕوان بکه‌‬

‫[‌ چه‌تر ‪ -‬ئاژانسه‌کان ]‬

‫له‌دوا چاوپێکه‌وتنیدا له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌کانى (عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئۆجه‌الن) رێبه‌رى پارتى کرێکارانى کوردستان‪ ،‬دوو‬ ‫پێشنیارى بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌ى کورد له‌تورکیا‬ ‫خستۆته‌ڕوو‪ ،‬ئه‌وانیش بریتین له‌ «دامه‌زراندنى‬ ‫کۆمسیۆنى دادوه‌رى و راستییه‌کان‪ ،‬له‌گه‌ڵ سازکردنى‬ ‫کۆنفرانسێک بۆ گفتوگۆکردن له‌سه‌ر ده‌ستورێکی‬ ‫بنچینه‌یی دیموکراتی»‪.‬‬

‫ئۆجه‌الن له‌سه‌ره‌تاى پێشنیاره‌که‌یدا ئه‌وه‌ى خستۆته‌ڕوو‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌ به‌باشی نه‌بێت ‌ه مایه‌ی تێگه‌یشتن‪ ،‬ره‌نگ ‌ه شه‌ڕێکی‬ ‫ناوخۆیى سه‌رهه‌ڵبدات‪ ،‬ئه‌و باسى ل �ه‌وه‌ک��ردووه‌ «دامه‌زراندنی‬ ‫کۆمسیۆنی داد و راستییه‌کان له‌په‌رله‌ماندا‪ ،‬وه‌ک سه‌ره‌تا و‬ ‫هه‌نگاوی کرداریی زۆر گرنگه‌‪ ،‬پێویست ‌ه ئه‌و کۆمسیۆن ‌ه ل ‌ه‬ ‫په‌رله‌ماندا دابمه‌زرێت و له‌ژێر چاودێری ئه‌ودا بێت»‪.‬‬ ‫ئ���ۆج���ه‌الن وت��ی��ش��ى‪ :‬ئ���ه‌و ک��ۆم��س��ی��ۆن� ‌ه ده‌ت���وان���ێ ئ��اک��ام��ی‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌کانی خ��ۆی وه‌ک راپ���ۆرت پێشکه‌شی په‌رله‌مان‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ئێمه‌ش ب��ه‌‌ه�ه‌م��وو ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک ب�ه‌گ��وێ��ره‌ی راستیه‌کان‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت ده‌که‌ین‪ ،‬ئه‌و کۆمسیۆنه‌ ده‌توانێ گوێ له‌قسه‌کانی‬ ‫من‪ ،‬ئه‌ردۆغان‪ ،‬سیاسه‌تمه‌داران و ژه‌نه‌ڕاڵه‌کانی پێشوو بگرێت و‬ ‫هه‌موو که‌سێک به‌سه‌ر بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شى وت‪ :‬قه‌ره‌یاڵنیش ده‌توانێت زانیاری ب ‌ه کۆمسیۆنه‌ک ‌ه‬ ‫راب��گ�ه‌ی�ه‌ن��ێ��ت و س���ه‌ب���اره‌ت ب � ‌ه ڕووداوه‌ ش���اراوه‌ک���ان‪ ،‬ه����ه‌زاران‬ ‫به‌ڵگه‌پێشکه‌ش بکه‌ن‪ ،‬به‌ڵگه‌ی به‌وشێوه‌یه‌ له‌ئه‌رشیفی په‌که‌که‌دا‬ ‫هه‌ن‪ ،‬به‌و شێوه‌یه‌ کۆمسیۆنه‌ک ‌ه ده‌توانێت راستییه‌کان ئاشکرا‬ ‫بکات و لێکۆڵینه‌و‌ه له‌سه‌ر ته‌قینه‌وه‌که‌ی مه‌یدانی ته‌قسیم‬ ‫له‌ئه‌سته‌مبوڵ‪ ،‬ته‌قینه‌وه‌که‌ی جوله‌مێرگ‪ ،‬کوشتنی (‪)10‬‬ ‫گه‌ریال و ڕووداوی کوشتنی مه‌الک ‌ه ده‌ست به‌کار بکات‪.‬‬ ‫ئۆجه‌الن ئاشکراشیکرد «ئه‌گه‌ر پارته‌که‌ى ئه‌ردۆغان نیازی‬ ‫پاکه‌‪ ،‬ده‌ب��ێ کۆمسیۆنێکی به‌وشێوه‌یه‌ دامه‌زرێنێت‪ ،‬پێویست ‌ه‬

‫داوه‌ ک �ه‌ ل��ه‌ب��ه‌رده‌م ده‌رگ���ا و ماڵه‌کانیان بیڕوێنن‪،‬‬ ‫[ سلێمانى ‪ -‬دانیار سه‌نگه‌ر ]‬ ‫ئه‌مه‌ش رێ��ژه‌ی س�ه‌وزای��ی پێ‌ ب�ه‌رزده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ده‌توانم‬ ‫به‌رپرسى باخچه‌کانى سلێمانى باس له‌و ‌ه بڵێم له‌مێژووی شاری سلێمانیدا ئه‌مه‌ یه‌که‌مینجاره‌‪،‬‬ ‫ده‌ک���ات‪ ،‬ب�ه‌ه��ۆى گرنگیدان و په‌رۆشییان ه��اواڵت��ی ن�ه‌م��ام وه‌رگ��رێ��ت و ب��ۆخ��ۆی بیڕوێنێت ک ‌ه‬ ‫به‌ژینگه‌ی هه‌رێمی کوردستان و سه‌وزکردنی په‌رۆشی هاواڵتیان ده‌رده‌خات بۆ زیادکردنی سه‌وزایی‬ ‫ش��ار (‪ )27‬ه��ه‌زار هاواڵتی ش��اری سلێمانی و گرنگیدان به‌سه‌وزایی و ژینگه‌پارێزیی‪.‬‬ ‫باسى له‌وه‌شکرد‪ :‬تا ئێستاش هه‌ڵمه‌ته‌که‌ به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫نه‌مام و داریان له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی باخچه‌کانی‬ ‫سلێمانی وه‌رگ��رت��ووه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی له‌به‌رده‌م هه‌روه‌ها هه‌وڵێکی له‌مشێوه‌یه‌ واده‌کات هاواڵتی خۆی‬ ‫هاوکار بێت له‌زیادکردنی رێژه‌ی سه‌وزایی و خزمه‌تی‬ ‫ماڵه‌کانیاندا بیڕوێنن‪.‬‬ ‫(ک��ام�ه‌ران حه‌مه‌ ساڵح) به‌ڕێوه‌به‌ری باخچه‌کانی ن�ه‌م��ام�ه‌ک��ان ب��ک��ات‪ .‬ئ �ه‌وه‌ش��ى خ��س��ت�ه‌ڕوو «ب����ه‌رده‌وام‬ ‫سلێمانی ب �ه‌ (چ���ه‌ت���ر)ى رای��گ �ه‌ی��ان��د «به‌مه‌به‌ستی ه �ه‌وڵ��ده‌ده‌ی��ن ب��ۆ ب���ه‌رزک���ردن���ه‌وه‌ی رێ���ژه‌ی س �ه‌وزای��ی‪،‬‬ ‫جوانکردن و به‌ ده‌نگه‌وه‌چوونی هه‌ڵمه‌تی نه‌مام ناشتن‪ ،‬له‌وانه‌ش هه‌ڵمه‌تێکی نه‌مام چاندنمان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌ ک ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی باخچه‌کانی سلێمانی‪ ،‬نه‌مام ده‌دات به‌و ده‌گاته‌ (‪ )200‬هه‌زار نه‌مام‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ دوو قۆناغ‪،‬‬ ‫هاواڵتیانه‌ی که‌ ئاره‌زووی نه‌مام ناشتن و سه‌وزکردنی ئێستا قۆناغی یه‌که‌م کۆتایی هاتووه‌ و (‪ )100‬هه‌زار‬ ‫دارمان ڕواندووه‌‪ ،‬له‌م وه‌رزه‌شدا (‪ )100‬هه‌زار نه‌مامی‬ ‫شاره‌که‌یان ده‌که‌ن»‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬تائێستا نه‌ماممان به‌ (‪ )27‬هه‌زار هاواڵتی تر ده‌ڕوێنین»‪.‬‬

‫خۆدانێن کارگه‌هه‌کا برنج و شه‌کرا‬ ‫سه‌خت ‌ه ل زاخۆ دهێن ‌ه ده‌سته‌سه‌رکرن‬ ‫[ زاخۆ ‪ -‬محه‌مه‌د عه‌لى ]‬

‫(محه‌مه‌د حه‌سه‌ن) رێڤه‌به‌رێ پولیسێن قه‌زا‬ ‫زاخ��ۆ بو (چه‌تر) ئاشکرا کر‪ ،‬دو خۆدانێن‬ ‫کارگه‌هه‌کا برنج و شه‌کرا سه‌خته‌یا به‌رهه‌مێ‬ ‫بریکارێن ئاهێن خ��وارن��ێ دکرن ‌ه د جور ‌ه‬ ‫ته‌لیسێن ده‌ستکردێن ل باژێرێ (مووسل)‬ ‫هاتین چێکرن‪ ،‬ب بهایێ جورێ باش هه‌یاما‬ ‫شه‌ش هه‌تا هه‌شت هه‌یڤان د فرۆشن ‌ه وه‌التیان‪.‬‬

‫پ��اش��ى (خ��ال��د ش�ه‌ف��ی��ق) ب �ه‌رپ��رس��ێ نڤێسینگه‌ها‬ ‫نه‌هێالنا گۆنه‌هباریان ل زاخۆ ئه‌وى ژى بو (چه‌تر)‬

‫گۆت «ئه‌و دو که‌سێن خودانێن کارگه‌هه‌کێ ل زاخۆ‬ ‫رادبن ب کارێ سه‌خته‌کرنا برنجێ ئه‌رزاقى دکه‌نه‌ د‬ ‫ته‌لیسێن ژ جۆرێ باش ده‌‪ ،‬فرۆتینه‌ وه‌التیان»‪.‬‬ ‫پاشى ناڤبرى ئه‌وژى ژ چه‌تر نه‌ڤه‌شارت «کارگه‌ها‬ ‫وان دوکه‌سان ل نێزیک عه‌لوه‌یێن زاخۆ یا که‌ڤن برنج‬ ‫و شه‌کرا ئه‌رزاقى د که‌نه‌ د ته‌لیسێن (‪ )10‬کێلو ده‌‪،‬‬ ‫و ئارمه‌کێ ل باژێرێ مووسل نه‌خشه‌ دکه‌ن‪ ،‬دگه‌ل‬ ‫ئینانا ئامیرێن گریدانا ده‌رزیێ ب سه‌ر ده‌رێ ته‌لیسى‬ ‫ڤه‌‪ ،‬کو هه‌یاما (‪ )6‬شه‌ش هه‌تا (‪ )8‬هه‌شت هه‌یڤان‬ ‫بڤێ فێلبازیێ به‌رهه‌م د فرۆتینه‌ وه‌التیان»‪.‬‬

‫نه‌سر‪ ،‬هاواڵتیان نیگه‌رانن ل ‌ه شێوازى دابه‌شکردنى زه‌وى‬

‫[ عه‌ربه‌ت ‪ -‬فه‌رهاد ئه‌حمه‌د ]‬

‫نزیکه‌ى شه‌ش مانگ ‌ه (‪ )33‬پارچ ‌ه زه‌وى به‌سه‌ر‬ ‫ماڵه‌کانى ئۆردوگاى زۆره‌ملێى نه‌سردا دابه‌شکراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێستا تۆمارنه‌کراو ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و هاواڵتیانه‌ى‬ ‫ک ‌ه زه‌ویه‌کانیان گرتووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش توشى نیگه‌رانى‬ ‫کردوون‪.‬‬ ‫یادگار محه‌مه‌د‪ ،‬یه‌کێک له‌و هاواڵتیانه‌ى زه‌وی وه‌رگ��رت��وو‌ه ب ‌ه‬

‫رۆژنامه‌ى چه‌ترى وت «نزیکه‌ى شه‌ش مانگ‌ه زه‌ویمان وه‌گرتووه‌و دووجار‬ ‫ووردبینیمان بۆ کراوه‌و پاره‌ى ته‌واوه‌تیمان لێوه‌رگیراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫هه‌ندێکمان زه‌وییه‌کانمان بۆ تۆمارنه‌کراوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌شى بۆیان تۆمارکراو‌ه‬ ‫(ته‌سبی‌ه ح��دود)ى بۆ نه‌کراوه‌‪ ،‬له‌م رۆژنامه‌یه‌ى ئێوه‌و‌ه داوا له‌الیه‌ن ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌کان ده‌که‌م‪ ،‬کارى یاسایمان بۆ بکه‌ن و زه‌وییه‌کانمان بۆ‬

‫تۆمار بکه‌ن‪ ،‬چونک‌ه به‌شێکى زۆرمان کرێچین»‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌و‌ه هێرش محه‌مه‌د سابی‪ ،‬سه‌رۆکى شاره‌وانى عه‌ربه‌ت ب ‌ه‬ ‫چه‌ترى وت «نزیکه‌ى (‪ )33‬پارچ‌ه زه‌وى به‌سه‌ر ئه‌و مااڵنه‌ى ئۆردوگاى‬ ‫نه‌سردا دابه‌شکراو‌ه و هه‌ندێکیان تۆماریان بۆ کراوه‌و هه‌ندێکى تریان‬ ‫ماون‪ ،‬هاواڵتیه‌ک سکااڵى ئه‌وه‌ى کردو‌ه ناوه‌که‌ى سڕراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫بڕیارى قایمقامى سلێمانى و به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى عه‌ربه‌ت ئه‌و زه‌ویان ‌ه‬ ‫مامه‌ڵه‌کانیان وه‌ستاو‌ه تا ئه‌و کاته‌ى لێکۆڵینه‌وه‌ک‌ه ته‌واو ده‌بێت یه‌کالیى‬ ‫ده‌بێته‌وه»‪.‬‬ ‫سه‌رۆکى شاره‌وانى له‌باره‌ى ئه‌وانه‌شى تائێستا زه‌وى ئۆردوگاى (نه‌سر)‬ ‫یان به‌ناوه‌و‌ه ماو‌ه رایگه‌یاند«پێویست‌ه ته‌نازول له‌و زه‌ویان‌ه بکه‌ن و بیکه‌ن‬ ‫به‌ناوى شاره‌وانیه‌و‌ه ئه‌مجا ده‌توانن زه‌وى وه‌ربگرن له‌ناحیه‌ى عه‌ربه‌ت»‪.‬‬

‫رونکردنه‌وه‌یه‌ک له‌ (به‌هادین نوری)یه‌وه‌‬

‫ده‌وڵه‌تی تورکیا کارگه‌رییه‌کانی ئۆجه‌النی بۆ ده‌رده‌که‌وێت‬ ‫ئاکه‌پ ‌ه خۆی له‌کارێکی به‌وشێوه‌یه‌ نه‌دزێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ن��ی��ارى دووه‌م�����ى ئ���ۆج���ه‌الن «ده‌س��ت��ورێ��ک��ى بنچینه‌یى‬ ‫دیموکراتییه‌» و ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو «پارتى ئاشتى و دیموکراتى‬ ‫ده‌توانێ به‌رده‌وام بێت له‌کاره‌کانی بۆ ئاماده‌کردنی ده‌ستورێکی‬ ‫بنچینه‌یی دی��م��وک��رات��ی و ده‌ت��وان��ێ ک��اروخ�ه‌ب��ات��ی ده‌س��ت��وری‬ ‫بنچینه‌یی له‌سه‌رانسه‌ری تورکیا به‌ڕێوه‌به‌رێت»‪.‬‬ ‫ئۆجه‌الن ره‌خنه‌ى له‌سیاسه‌ته‌کانى پارته‌که‌ى ئه‌ردۆغانیش گرت‬ ‫و وتى‪ :‬هه‌شت ساڵ ‌ه ده‌رفه‌تم ب ‌ه ئاکه‌په‌ داوه‌‪ ،‬هه‌تا ئێستا پێنج‬ ‫هه‌ڵبژاردن پێکهاتوون‪ ،‬ده‌هاتنه‌الم و ده‌یانوت‪ ،‬ڕاوه‌سته‌ با ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ش کۆتایی پێبێت‪ ،‬هه‌شت ساڵ ‌ه به‌وشێوه‌ی ‌ه سه‌رقاڵمان‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬ئێستاش ده‌ڵێن تا هه‌ڵبژاردنی داهاتوو چاوه‌ڕوان بن‪ ،‬هه‌شت‬ ‫ساڵه‌ من چاوه‌ڕوانیانم‪ ،‬ئیدی فریوی یاریه‌کان ناخۆین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و قۆناغ ‌ه به‌باشی به‌ڕێوه‌نه‌برێ و به‌باشی هه‌ڵنه‌سه‌نگێندرێ‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌گه‌رى شه‌ڕی نێوخۆیی له‌ئارادایه‌‪.‬‬

‫له‌ژمار‌ه (‪)28‬ى هه‌فته‌نامه‌ى (چه‌تر) ک ‌ه کۆمپانیاى (چه‌تر)‬ ‫ده‌ریده‌کات‪ ،‬رۆژنامه‌نوس (سۆران عومه‌ر) له‌سه‌ر وه‌زعى بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫دیموکراسیخوازان ک ‌ه بوو‌ه به‌ دوو له‌ت قسه‌ى کردووه‌ و (ى ن ک)‬ ‫و (پ د ک)ى تۆمه‌تبارکردووه‌ ب ‌ه ده‌ستێوه‌ردان له‌ کاروبارى ئه‌م‬ ‫حزبه‌دا‪ .‬من ل ‌ه رۆژنامه‌ى هاواڵتیدا رونکردنه‌وه‌یه‌کم باڵوکرده‌و‌ه و‬ ‫وتم له‌ ساڵى (‪)2004‬ه‌و‌ه خۆمم ل ‌ه کارى حزبى خانه‌نشین کردوو‌ه‬ ‫و زۆری��ش دڵگرانم که‌ بزوتنه‌و‌ه توشى ئه‌م قه‌یران و ملمالنێ‬ ‫ناهه‌موار‌ه بووه‌ و له‌سه‌ر داواى هه‌ندێکیان هه‌وڵمدا به‌شداربم‪ ،‬وێڕاى‬ ‫نه‌خۆشى و پیریش‪ ،‬له‌چاره‌سه‌رى کێشه‌که‌یاندا‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌وه‌بوو‬ ‫هیچم پێ نه‌کرا‪ ،‬وه‌ک له‌رونکردنه‌وه‌که‌دا باسمکردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ى پێویسته‌ دوو قسه‌ى له‌سه‌ر بکه‌م ئه‌م بڕگه‌یه‌ى خواره‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫له‌قسه‌کانى س��ۆران عومه‌ر «هه‌فته‌ى پێشو به‌هادین نورى‬ ‫هه‌ندێک لێدوانى دژ ب ‌ه پارتى دیموکرات ب ‌ه راسته‌وخۆدا ل ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌و شااڵوى دژایه‌تیکردن ‌ه بۆ ئازادى راده‌ربڕین و ئازادى‬ ‫کارى رۆژنامه‌نوسى‪ ،‬بۆی ‌ه پێموایه‌ پارتى دیموکرات لێ ناگه‌ڕێ‬ ‫حزبێک بوونى الوازى هه‌بێ و ل ‌ه دژى قس ‌ه بکات و بودجه‌یشى‬ ‫له‌ یه‌کێ له‌حزبه‌کان وه‌ربگرێت (وه‌ک له‌راپۆرتی چه‌تر له‌رۆژی‬

‫‪)2010/10/18‬دا ئاماژه‌ی پێکراوه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه ئاشکرایه‌ من له‌ بازنه‌ى ئۆپۆزسیۆنى دیموکراتى ئاشتیانه‌دا‬ ‫قسه‌م به‌رامبه‌ر هه‌ردوو حزبى ده‌سه‌اڵتدارى هه‌رێم کردوو‌ه و هه‌موو‬ ‫کات به‌ مافى خۆمم زانیو‌ه ره‌خن ‌ه ل ‌ه سیاسه‌ت و هه‌ڵوێستى‬ ‫ناهه‌مواریان بگرم وه‌ک به‌ ئه‌رکى خۆمم زانیو‌ه پشتگیرى ل ‌ه‬ ‫هه‌موو هه‌ڵوێستێکى باشیان بکه‌م‪ ،‬قه‌ت له‌مه‌ په‌شیمان نیم و به‌ڵکو‬ ‫شانازى پێوه‌ده‌که‌م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى سۆران عومه‌ر وتویه‌تى گوای ‌ه من‬ ‫راستوخۆ دژ ب ‌ه (پ د ک) قسه‌م کردوو‌ه و دژایه‌تیم کردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌سڵ و ئه‌ساسى نیی ‌ه و شتێکى هه‌ڵبستراوه‌‪ ،‬له‌و لێدوانه‌دا ک ‌ه‬ ‫براى رۆژنامه‌نوس ئاماژه‌ى بۆ ده‌کات من شتێکى تایبه‌تم ده‌رهه‌ق‬ ‫ب ‌ه پارتى نه‌وتوو‌ه و پارتى و یه‌کێتیم لێک جیانه‌کردووته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو له‌یه‌ک ئاستدا ناوى هه‌ردوکیانم بردووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وانیی ‌ه با‬ ‫سۆران بفه‌رموێ ده‌قى قسه‌کانى من بهێنێت و به‌درۆم بخاته‌وه‌‪،‬‬ ‫یان پێویست ‌ه داواى لێبوردن بکات له‌و قسه‌یه‌ى ب ‌ه ده‌مى منه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵیبه‌ستووه‌‪ ،‬ئه‌وکاته‌ش پرسیارێک هه‌ر ده‌مێنێت‪ :‬له‌به‌ر خاترى‬ ‫کێ و ب ‌ه چ مه‌به‌ستێک سۆران عومه‌ر ئه‌م قسه‌یه‌ى داتاشیوه‌؟‬ ‫به‌هادین نورى‬ ‫‪2010/10/30‬‬

‫داوا له‌سه‌رۆکى هه‌رێم ده‌کرێ ئه‌و یاسایه‌ ئیمزا نه‌کات‬ ‫[ ئا‪ /‬ره‌هێل مامه‌ش ]‬ ‫پ��ڕۆژ ‌ه یاسای خۆپیشاندان‬ ‫‌وه و‬ ‫رای جیاوازی لێ ده‌که‌وێته ‌‌‬ ‫داوا ل ‌ه سه‌رۆکی هه‌رێم ده‌کرێت‬ ‫بیگێرێته‌و ‌ه ب��ۆ پ�ه‌رل�ه‌م��ان و‬ ‫راده‌گ�ه‌ی�ه‌ن��رێ��ت ئ �ه‌و پڕۆژه‌ی ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌ستوری عێراقدا ناکۆکه‌‪.‬‬

‫«یاسا‌ک ‌ه بۆ رێگریی ‌ه له‌خۆپیشاندان»‬

‫یه‌که‌م پڕۆژ‌ه یاسایه‌‬

‫دواى زیاتر له‌حه‌وت دانیشتن په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستان یاساى رێکخستنى خۆپیشاندانى‬ ‫ل‌ه (‪ )11/3‬په‌سه‌ند کرد‪ ،‬یه‌که‌م یاسا بوو‬ ‫په‌رله‌مان تادره‌نگانى شه‌و بمێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫په‌سه‌ندکردنی‪ ،‬هاوکات یه‌که‌م یاساش بوو‬ ‫دواى زیاتر له‌دوو مانگ له‌ته‌واوبونى پشووى‬ ‫هاوینه‌ى په‌رله‌مان په‌سند بکرێت‪ .‬له‌م‬ ‫باره‌یه‌و‌ه حاجى بیالل ئیسماعیل‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫په‌رله‌مانی ک��وردس��ت��ان له‌فراکسیۆنى‬ ‫ک��ۆم��ه‌ڵ��ى ئ��ی��س�لام��ى‪ ،‬ده‌س��ت��ن��ی��ش��ان��ى‬ ‫که‌موکوریه‌کانى ئه‌و یاسایه‌ى کرد و ب ‌ه‬ ‫چه‌ترى راگه‌یاند «ئه‌و یاسای‌ه پاشه‌کشه‌ى‬ ‫ئازادیه‌کانى تێدایه‌‪ ،‬ده‌بوای‌ه به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫فراوانتر ئازادیه‌کانى فه‌راهه‌م بکردایه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌دوو حاڵه‌ت که‌زۆر سه‌ره‌کین‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش خۆپیشاندانى له‌ناکاو‌ه که‌له‌هه‌موو‬ ‫شوێنێک و واڵتێکدا هه‌ی‌ه وناتواندرێ‬ ‫رێگاى لێبگیرێ‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش پێویست بوو‬ ‫له‌یاساکه‌دا شوێنى بۆ بکرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌مباره‌یه‌و‌ه حه‌مه‌سه‌عید حه‌مه‌عه‌لى‪،‬‬ ‫ئه‌ندامىپه‌رله‌مانله‌سه‌رلیستىیه‌کگرتووى‬ ‫یاسا سه‌ری خۆپیشاندان ده‌خوات‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ئیسالمى سه‌باره‌ت به‌که‌موکوڕیه‌کانى‬ ‫به‌اڵم ساالر مه‌حمود له‌لیستى کوردستانى سه‌باره‌ت‬ ‫بۆ‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫تێدای‬ ‫زۆر‬ ‫یاسای‌ه بۆ چه‌تر دوا وتى‪ :‬که‌موکوڕى‬ ‫به‌دانانى مۆڵه‌ت بۆ خۆپیشاندان رایگه‌یاند‪ :‬مه‌سه‌له‌ى‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ش یاداشتێکمان ئ��اراس��ت�ه‌ى س �ه‌رۆک��ى هه‌رێمى دانانى مۆڵه‌ت مه‌رج نی‌ه به‌و شێوه‌ی‌ه بێت‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌و‌ه‬ ‫کوردستان کردوو‌ه بۆ ئه‌وه‌ى یاساک‌ه واژو نه‌کات‪ ،‬به‌ڵکو تێڕوانینێک‌ه له‌الیه‌ن فراکسیۆنه‌کانى ئۆپۆزسیۆن وێنا‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه تاجارێکیتر له‌ناو په‌رله‌مان گفتوگۆى له‌سه‌ر ده‌کرێت‪.‬‬ ‫بکرێت و چاره‌سه‌ری که‌موکورتیه‌کانى بکه‌ین‪ .‬ناوبراو‬ ‫ساالر‪ ،‬ئه‌وه‌شى خسته‌رو ئه‌نجامدانى خۆپیشاندان له‌الیه‌ن‬ ‫وتیشی «هه‌رله‌که‌موکوڕیه‌کانى ئه‌و یاسای‌ه رێگاى واڵت‌ه پێشکه‌وتووه‌کانیش به‌مۆڵه‌ته‌‪ ،‬باسى له‌وه‌شکرد ئێم ‌ه‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتى جێبه‌جێکارداو‌ه مۆڵه‌تى خۆپیشاندان ره‌تکاته‌و‌ه وه‌ک په‌رله‌مانى کوردستان و رێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگاى‬ ‫و ره‌زامه‌ندى له‌سه‌ر ده‌رنه‌بڕێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش زۆر نه‌گونجاوه‌‪ ،‬مه‌ده‌نى ده‌بێ نه‌هێڵین ئه‌و مۆڵه‌ت‌ه ببێت‌ه کارتێک که‌رێگر‬ ‫چونک‌ه خۆپیشاندان دژى ده‌س�ه‌اڵت�‌ه و ه�ه‌ر کاتێک بێت له‌به‌رده‌م ده‌ربڕینى ناره‌زایی و راى خه‌ڵک بۆ هه‌ر‬ ‫بیه‌وێ به‌بیانوى جیاجیا ئه‌و خۆپیشاندان‌ه نه‌کرێت مۆڵه‌ت مه‌سه‌له‌یه‌ک په‌یوه‌ندى به‌ورژاندنى راى گشتى هه‌بێت‪.‬‬ ‫ن��ادات» ناوبراو ناکۆکیه‌کانی ئه‌و یاسایه‌ی باسکرد‬ ‫گوێ له‌رێکخراوه‌کان نه‌گیرا‬ ‫مافێکى‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌ستوری عێراقیدا وتی‪ :‬خۆپیشاندان‬ ‫له‌کاتى نوسینه‌وه‌ى پرۆژه‌ى ئه‌و یاسایه‌‪ ،‬کۆمه‌ڵێک‬ ‫‌ى‬ ‫ه‬ ‫‌وگوێر‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ده‌ستوری‌ه به‌گوێره‌ى (‪)131‬ى ده‌ستورى عێراق و‬ ‫چاالکوان له‌رێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى له‌گه‌ڵ‬ ‫مادد‌ه (‪ )20‬جارنامه‌ى مافى مرۆڤ و ماده‌ى (‪ )21‬لیژنه‌ى کاروبارى مه‌ده‌نى ناو په‌رله‌مانى کوردستان چه‌ند‬ ‫ى په‌یماننامه‌ى نێوده‌وڵه‌تى و ماده‌ى هه‌شتی په‌یماننامه‌ى کۆبونه‌وه‌یه‌کیانئه‌نجامدا‪،‬له‌وکۆبونه‌وانه‌دارێکخراوه‌کانى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تى بۆ ماف‌ه رۆشنبیرى و ئابورییه‌کان‪ ،‬هه‌موو کۆمه‌ڵگاى م�ه‌ده‌ن��ى ژم��اره‌ی �ه‌ک سه‌رنج و تێبینیان‬ ‫ئه‌مان‌ه باس له‌و‌ه ده‌که‌ن خۆپیشاندان مافێکى سروشتى و خسته‌روو‪ ،‬له‌وان‌ه مه‌سه‌له‌ى مۆڵه‌ت وه‌رگرتن‪ ،‬له‌و باره‌یه‌و‌ه‬ ‫ئاسایی مرۆڤ‌ه و بۆى هه‌ی‌ه له‌چوارچێوه‌ى یاسا ئه‌نجامى رابه‌ر ته‌له‌عه‌ت‪ ،‬چاالک له‌رێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگاى‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫مه‌ده‌نى‪ ،‬وتی‪ :‬به‌داخه‌و‌ه له‌و یاسای‌ه تێپه‌ڕندرا‪ ،‬ئێم‌ه زۆر‬

‫لێپرسراوی ناوه‌ندی روناکبیری‬

‫هه‌ڵوێست وه‌رده‌گرن‬

‫ته‌ئکیدمان کرده‌و‌ه ئه‌و مۆڵه‌ت‌ه نه‌مێنێ‪ ،‬چونک‌ه زۆرجار‬ ‫خۆپیشاندان حاڵه‌تى له‌ناکاو رێکنه‌خراوى هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫دانانى مۆڵه‌ت یه‌کێک‌ه له‌که‌موڕیه‌کانى یاساک‌ه و سنورى‬ ‫خۆپیشاندان به‌رته‌سک ده‌کاته‌و‌ه و هه‌موو ده‌سه‌اڵته‌ک ‌ه‬ ‫ده‌دات �ه‌و‌ه چه‌ند ده‌زگایه‌کى ناوخۆیی و ناوچه‌ییه‌کان‪.‬‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ک��ی ت����ره‌و‌ه ع �ه‌دن��ان ئ �ه‌ن��وه‌ر ب���ه‌گ‪ ،‬س�ه‌رۆک��ى‬ ‫فیدراسۆنى رێکخراو‌ه ناحکومیه‌کان‪ ،‬پێوابوو خۆپیشاندان‬ ‫پێویستى به‌مۆڵه‌ت وه‌رگرتن نیه‌‪ ،‬وتى «وه‌رگرتنى مۆڵه‌ت‬ ‫بۆ خۆپیشاندان کێش‌ه دروست ده‌کات و ب‌ه شێوه‌یه‌ک‬ ‫له‌شێوه‌کان رێگر ده‌بێت بۆ ئه‌نجامدانى‪ ،‬هه‌روه‌ها دانانى‬ ‫(‪)48‬کاتژمێر بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ى داواکاری خۆپشانده‌ران‪،‬‬ ‫خالێکى ت��رى الوزاى ئ�ه‌و یاسایه‌یه‌‪ ،‬چونک‌ه زۆرج��ار‬ ‫خۆپیشاندان پێویست‌ه له‌کاتێکى دیاری نه‌کراو له‌ناوکاو‬ ‫بکرێت»‪ .‬عه‌دنان پێشیوابوو‪ :‬زۆرجار له‌کاتى خۆپیشاندان‬ ‫ئاراسته‌ى مه‌به‌سته‌ک‌ه ده‌گۆردرێت و هه‌ندێک الیه‌نى‬ ‫سیاسى له‌به‌رژه‌وه‌ندى سیاسى خۆى به‌کارى بهێنێ‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێموای‌ه هۆکارى دانانى مۆڵه‌ت له‌ناو یاساى خۆپیشاندان‬ ‫که‌به‌زۆرینه‌ى ده‌نگی ئه‌ندامانى په‌رله‌مان په‌سه‌ندکرا بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌یه‌‪ ،‬ئه‌وان نایانه‌وێ خۆپیشاندان له‌ئامانجه‌که‌ى‬ ‫خۆى البدات‪ ،‬به‌اڵم له‌ئه‌نجامدا هه‌ر نابێت مۆڵه‌ت هه‌بێت‪،‬‬

‫که‌رکوک‪:‬‬

‫خێزانه‌کانیان له‌شاره‌ک ‌ه نیشته‌جێنین‬

‫باری ئه‌منی که‌رکوک تادێت ناجێگیرتر‬ ‫ده‌ب��ێ��ت هاواڵتیانیش گله‌یی ده‌ک���ه‌ن ک ‌ه‬ ‫به‌رپرسان خێزانه‌کانی خۆیان له‌شه‌ره‌که‌دا‬ ‫نین و به‌وته‌ی رۆشنبیرانی ئه‌و شاره‌ش‬ ‫ن��زی��ک�ه‌ی (‪ )80%‬ب�ه‌رپ��رس��ان��ی ئ��ه‌و ش��ار ‌ه‬ ‫خێزانه‌کانیان له‌و شاره‌دا نیشته‌جێ نین‪.‬‬

‫هاواڵتییه‌کی ئه‌و شاره‌ به‌ناوی ره‌جه‌ب کاکه‌یى‪،‬‬ ‫وت��ی «به‌رپرسه‌ کورده‌کانى که‌رکوک متمانه‌یان‬ ‫به‌ئه‌داى خۆیان نیه‌ ومتمانه‌ به‌هێز و تواناى خۆیان‬ ‫ناکه‌ن» بۆیه‌ خێزانه‌کانیان ده‌گوازنه‌وه‌‪ .‬ئه‌و هاواڵتی ‌ه‬ ‫وتیشی «ن�ه‌ب��ون��ى خ��ێ��زان��ى ب�ه‌رپ��رس��ى ک���ورد ده‌بێت ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ترین مه‌ترسى چونکه‌ هاواڵتیان چاو له‌به‌رپرس‬ ‫ده‌ک���ه‌ن خ��ێ��زان�ه‌ک��ان��ی��ان ل�ه‌س��ن��ورى ک �ه‌رک��وک دوور‬ ‫ده‌خه‌نه‌وه‌ بۆیه‌ ئێستا هاواڵتیان ده‌ستیان به‌کۆچکردن‬ ‫ک��ردوه‌« ئه‌وهاواڵتیه‌ له‌ قسه‌کانیدا ئاماژه‌ی به‌و‌ه‬ ‫کرد جگه‌ له‌پارێزگارى که‌رکوک هیچ به‌رپرسێک‬ ‫ماڵ وخێزانیان له‌که‌رکوک نیه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ غازى‬ ‫که‌رکوکى‪ ،‬لێپرسراوى ناوه‌ندى روناکبیرى که‌رکوک‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێکیدا بۆ چه‌تر ئ��ام��اژه‌ی ب �ه‌وه‌ک��رد گروپ ‌ه‬ ‫تیرۆریسته‌کان له‌که‌رکوکدا بااڵده‌ستن و هۆکاری‬ ‫ئه‌وه‌شی گه‌ڕانده‌ بۆ ئه‌وه‌ی «به‌بڕواى تیرۆریسته‌کان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت���ى ک���ورد ل �ه‌ک �ه‌رک��وک شکستى ه��ێ��ن��او‌ه‬ ‫چونکه‌ گروپه‌ تیرۆریسته‌کان توانیان له‌ناوجه‌رگه‌ى‬ ‫شاره‌که‌ گ��ورزی به‌هێزیان وه‌شاند» ناوبراو وتیشی‬ ‫«ته‌قاندنه‌وه‌ى بازارى زێرنگه‌ره‌کان و رفاندنى کچ ‌ه‬ ‫کوردێک شوره‌ییه‌ بۆ ه�ه‌ر دوو ده‌زگ��اى ئاسایشى‬ ‫پارتى ویه‌کێتى» له‌ ب�ه‌رام��ب�ه‌ردا عه‌مید سه‌رحه‌د‬

‫به‌ڵکو ته‌نیا ئ��اگ��ادارک��ردن �ه‌و‌ه‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا نه‌ریمان عه‌بدواڵ‪،‬‬ ‫له‌فراکسیۆنى گ��ۆڕان‪ ،‬پێیوابوو‬ ‫«ده‌ت��وان��ی��ن باڵێن یاسایه‌ک‌ه بۆ‬ ‫رێگرى له‌خۆپیشاندان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌و یاسای‌ه کۆمه‌ڵێک پێشێلکارى‬ ‫ده‌ستورى تێدایه‌‪ ،‬له‌وان‌ه خۆپیشاندان‬ ‫مافێکى ده‌ستورى و سروشتیی ‌ه‬ ‫که‌ده‌ستور‌ه عێراق رێگاى پێداو‌ه‬ ‫ک‌ه به‌یاسا رێکبخرێت‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫یاسایه‌ک ب��ۆی نی‌ه ئ�ه‌و ماف ‌ه‬ ‫ره‌تکاته‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا ده‌توانێ رێکى‬ ‫بخات‪ ،‬بۆی‌ه یاساى رێکخستنى‬ ‫خۆپیشاندان مۆڵه‌تى داو‌ه به‌ده‌ستى‬ ‫لێپرسراوانى یه‌ک‌ه ئیدارییه‌کانى‬ ‫س �ه‌ر ب�‌ه وه‌زاره‌ت�����ى ن��اوخ��ۆ‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێم‌ه به‌یاسایه‌کى باشى نازانین‬ ‫و له‌مه‌په‌ر ل �ه‌ب �ه‌رده‌م ئازادیه‌کان‬ ‫دروس��ت ده‌ک��ات» پێشیوابوو ئه‌و‬ ‫یاسای‌ه هێشتا س�ه‌رۆک��ى هه‌رێم‬ ‫ئیمزاى ن �ه‌ک��ردوو‌ه به‌پێشێلکارى‬ ‫ده‌ستورى عێراقى داده‌نێین و من‬ ‫بۆخۆم له‌دادگاى ده‌ستورى فیدراڵی‬ ‫ره‌تی ده‌ستوری بوونی ئه‌و یاسای ‌ه‬ ‫ده‌که‌مه‌وه‌‪.‬‬

‫له‌الیه‌کیتره‌و‌ه پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫دی����م����وک����رات����ی ک����وردس����ت����ان‪،‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا ک‌ه کۆپیه‌کی‬ ‫به‌چه‌تر گه‌یشتوو‌ه ئاماژه‌به‌وه‌دراو‌ه‬ ‫فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬ ‫خولیسێهه‌میپه‌رله‌مانیهه‌رێمی‬ ‫کوردستان له‌ماوه‌ی کار‌و خه‌باتیدا‬ ‫بڕیاری له‌سه‌ر که‌مترین پ��ڕۆژ‌ه ی��اس��اداوه‌‪ .‬ئه‌و پڕۆژ‌ه‬ ‫یاسایانه‌ی ک‌ه په‌سه‌ندیش کراون تادواڕاد‌ه ب‌ه پااڵوته‌ی‬ ‫زهنیه‌تی ده‌سه‌اڵتدا تێپه‌ڕێنراوه‌‪ ،‬واتا له‌بواری پێوانه‌کانی‬ ‫دیموکراتیدا زۆر الوازه‌‪ .‬له‌و به‌یاننامه‌یه‌داهاتوو‌ه «به‌داخه‌وه‌‬ ‫کۆمه‌ڵێک به‌ند‌و مادده‌ی تێدا جێگیرکراو‌ه ته‌واو دورن‬ ‫ت و مافی مرۆڤ»‬ ‫له‌پێوانه‌کانی دیموکراتیه‌ت‌و مه‌ده‌نی‌ه ‌‬ ‫له‌و به‌یاننامه‌یه‌دا ک‌ه له‌(‪ )2010/11/6‬باڵو که‌راوه‌ته‌وه‌‬ ‫بانگ له‌خه‌ڵکانی دیموکراتخواز و رۆشنبیران کراوه‌‬ ‫ک‌ه «وه‌ک پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌رخستنی پڕۆژه‌یاسایه‌کی ب�ه‌م شێوه‌ی‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫ڕێگر ده‌بینین له‌به‌رده‌م دیموکراتیز‌ه کردنی کۆمه‌ڵگا‌و‬ ‫سیسته‌م « له‌الیه‌کیتره‌و‌ه ل‌ه یاداشتێکیاندا بۆ رایگشتی‪،‬‬ ‫فراکسیۆنی گۆڕان له‌په‌رله‌مانی کوردستان نیگه‌رانی‬ ‫خۆی ده‌رده‌بڕێ به‌رامبه‌ر تێپه‌ڕاندنی یاسای خۆپیشاندان‬ ‫و ب‌ه وه‌رچ‌هر‌خانێکی ترسناکی ده‌زانێت له‌به‌رده‌م ئازادی‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ داوای گه‌ڕانه‌وه‌ی یاساک‌ه بۆ‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬دروستکردنی که‌مپین ل‌ه سه‌رتاسه‌ری هه‌رێمی‬ ‫کوردستان بۆ ره‌تکردنه‌وه‌ی پرۆژه‌یاساک‌ه به‌پێویست‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬

‫له‌(‪)%80‬ى به‌رپرسانى کورد له‌که‌رکوک‬ ‫[ ئا‪ /‬زانیار داقوقى ]‬

‫راپورت‬

‫ق��ادر به‌رێوبه‌رى پۆلیسى ق �ه‌زا و ناحیه‌کانى شارى‬ ‫که‌رکوک ره‌تی ده‌کاته‌وه‌ نیشته‌جێنه‌بوونی خێزانی‬ ‫به‌رپرسان کاریگه‌ری له‌سه‌ر ره‌وش��ی ئاسایشی ئه‌و‬ ‫شاره‌ بکات و به‌چه‌تری راگه‌یاند «ئ �ه‌وه‌ى له‌دوای‬ ‫پ��رۆس �ه‌ى ئ����ازادى ع��ێ��راق خ��ێ��زان �ه‌ک �ه‌ى گ���ه‌ڕاوه‌ت���ه‌و‌ه‬ ‫ش��ارى ک �ه‌رک��وک تائێستا ن �ه‌گ �ه‌ڕاوه‌ت �ه‌وه‌ ب��ۆ سه‌ر‬ ‫هه‌رێم هیچ کاریگه‌رى له‌سه‌ر ب��ارودۆخ��ى ئاسایش‬ ‫گ��رژى دروس��ت ن��اک��ات» ن��اوب��راو وتیشی «زۆرب �ه‌ى‬ ‫به‌رپرسانى کورد له‌که‌رکوک خێزانه‌کانیان له‌شاره‌ک ‌ه‬ ‫ده‌رنه‌کردوه‌ تائێستا چه‌ندین ته‌قینه‌وه‌ى جۆرا و جۆر‬ ‫له‌ناوچه‌که‌ ئه‌نجام دراوه‌ و خێزانه‌کانیان ماوه‌ته‌وه‌»‪.‬‬ ‫س�ه‌رح�ه‌د ئ�ه‌وه‌ش��ى روون ک��ردوه‌ که‌له‌سااڵنى پێشتر‬ ‫گروپه‌توندره‌وه‌کان ناوچه‌کانى حه‌ویجه‌ و سنورى چیاى‬ ‫حه‌مرین به‌ده‌ستیانه‌وه‌ بوو ئه‌و کاته‌ هیچیان بۆنه‌کرا‬ ‫و له‌و ناوچانه‌ ده‌رکران به‌ڵکو ئێستا بسته‌ زه‌ویه‌ک‬ ‫به‌ده‌ستیانه‌وه‌ نه‌ماوه‌ ئێمه‌ له‌نوسراو و باڵوکراوه‌ى ئه‌وان‬ ‫ناترسین به‌ردوام ده‌بین له‌ئه‌رک وچاالکیه‌کانمان»‪.‬‬ ‫غازی که‌رکوکى روون��ى ک��ردوه‌ به‌هۆى ناته‌بایى‬ ‫الیه‌نه‌ کوردیه‌کان له‌نێوان یه‌کتردا هاواڵتیان بونه‌ت ‌ه‬ ‫ق��ورب��ان��ى و باجى ن��ات�ه‌ب��اى ئ���ه‌وان ده‌ده‌ن����ه‌وه‌‪ .‬ن��اوب��راو‬ ‫ل��ه‌درێ��ژه‌ی قسه‌کانیدا رای��گ�ه‌ی��ان��د «ل�ه‌ک�ه‌رک��وک‬ ‫(‪ )80%‬خێزانى به‌رپرسانى کورد له‌شاره‌که‌ ناژین و‬ ‫ماڵ و منداڵیان له‌پارێزگاکانى هه‌رێم یاخود له‌ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫واڵت ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن و خودى خۆیان کۆمه‌ڵیک‬ ‫وه‌ک میوان وان و له‌گه‌ڕه‌که‌ کورده‌کانیش ناچن ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌»‪ .‬به‌بڕوای له‌تیف فاتیح ف �ه‌ره‌ج‪ ،‬چاودێری‬ ‫سیاسی و رۆژنامه‌نوس ده‌بێت سه‌رکردایه‌تی سیاسی‬ ‫کورد بڕیاری بۆ ده‌ربکات و رێبگرێت له‌و بابه‌ته‌‪»،‬‬ ‫ه �ه‌ر چ�ه‌ن��ده‌ م��رۆڤ ئ���ازاده‌ ب��ه‌اڵم ئ �ه‌م مه‌سه‌له‌یه‌‪،‬‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌کی هه‌ستیاره‌ که‌رکوک کێشه‌ی له‌سه‌ر‬

‫ده‌ب��ێ��ت ب��ڕی��ارێ��ک ده‌رک���رێ���ت ه �ه‌م��وو ب�ه‌رپ��رس��ان��ی‬ ‫که‌رکوک بگه‌ڕێنه‌وه‌ که‌رکوک‪ .‬چونکه‌ نه‌بوونی‬ ‫ئ�ه‌وان هۆیه‌که‌ بۆ ترس و دڵه‌راوکێ‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫بوونی ئ�ه‌وان دڵنیایه‌ بۆ ئ�ه‌وه‌ی خه‌ڵک به‌ ئارامی‬ ‫بژی»‪.‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌رى پۆلیسى قه‌زا و ناحیه‌کان له‌لێدوانه‌که‌یدا‬ ‫بۆ چه‌تر وتی «کردوه‌ توندوتیژیه‌کان دژ به‌هاواڵتیان‬ ‫ن��ی �ه‌ ب �ه‌ڵ��ک��و دژ ب �ه‌ه��ێ��زه‌ ئ �ه‌م��ن��ی �ه‌ک��ان �ه‌»‪ .‬ن��اوب��راو‬ ‫له‌قسه‌کانیدا رای��گ�ه‌ی��ان��د وه‌ک ه��ێ��زه‌ ئه‌منیه‌کان‬ ‫ل��ه‌ڕووب��ه‌ڕوو ب��ون�ه‌وه‌ی��ان ب��ه‌رده‌وام��ن‪ ،‬وتیشی‪ :‬ب�ه‌اڵم‬ ‫ئه‌و گروپانه‌ شوێنێکیان نیه‌ تائێمه‌ هێرش بکه‌ین ‌ه‬ ‫س �ه‌ری��ان ئ���ه‌و ب �ه‌ڕێ��وب �ه‌ره‌ س �ه‌رح �ه‌د ق���ادر پ��ێ��ى وای � ‌ه‬ ‫دادوه‌ره‌کانى دادگاى که‌رکوک ده‌بوایه‌ ماڵه‌کانیان‬ ‫له‌که‌رکوک نه‌بوایه‌‪ ،‬سه‌رحه‌د وتى زۆر له‌هاواڵتیانى‬ ‫کورد له‌که‌رکوک کۆچده‌که‌ن بۆ شاره‌کانى هه‌رێم‬ ‫وه‌بۆیان بکرێت ده‌وامه‌کانیان ده‌گوازنه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ مه‌ڕ‬ ‫ئه‌م م��ژاره‌ ره‌م �ه‌زان حاجى ره‌شید ساڵه‌یى‪ ،‬به‌رپرسى‬ ‫مه‌کته‌بى تورکمانى یه‌کێتى نشتیمانى کوردستان‬ ‫ل�ه‌ لێدوانێکیدا ب��ۆ چ�ه‌ت��ر ب��اس��ی ل���ه‌وه‌ ک��رد ده‌بێت‬ ‫وابکرێت هه‌ر به‌رپرسیک له‌که‌رکوک خێزانه‌که‌ى‬ ‫له‌شاره‌که‌ نه‌بێت ده‌ربکرێت له‌سه‌رکاره‌که‌ی ناوبراو‬ ‫وتی «زۆر له‌به‌رپرسان هه‌ن که‌رۆژانه‌ دواى کۆتایى‬ ‫هاتنى ده‌وامیان ده‌گه‌رێنه‌وه‌ بۆشاره‌کانى هه‌رێم پێم‬ ‫وای �ه‌ ئ�ه‌و به‌رپرسانه‌ ده‌سه‌اڵتیان لێبه‌سه‌ندرێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیکرده‌وه‌ نه‌بونى خێزانى به‌رپرسه‌ کورده‌کان‬ ‫کاریگه‌رى هه‌یه‌ له‌سه‌ر ره‌وش��ی هاواڵتیان و ده‌بێت ‌ه‬ ‫چاولێکه‌ری و که‌رکوکیش ئه‌و خراپه‌نیه‌ که‌شاره‌ک ‌ه‬ ‫بجێبهێڵن‪ .‬چاودێره‌ سیاسیه‌که‌ له‌تیف فاتیح‪ ،‬پێیوای ‌ه‬ ‫بوونی خێزانی به‌رپرسان خه‌ڵک والێ ده‌کات دڵنیا‬ ‫بێت له‌وه‌ی جایوازی نیه‌ له‌نێوانیاندا‪.‬‬

‫«رفاندنى کچ ‌ه‬ ‫کوردێک شوره‌یی ‌ه‬ ‫بۆ هه‌ر دوو ده‌زگاى‬ ‫ئاسایشى پارتى‬ ‫ویه‌کێتى»‬ ‫«کۆمه‌ڵیک‬ ‫له‌به‌رپرسان وه‌ک‬ ‫میوان وان و‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ک ‌ه کورده‌کان‬ ‫ناچنه‌ ده‌ره‌وه‌»‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪3‬‬

‫حکومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫ده‌م قوفڵکردن!‬ ‫ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫ل �ه‌م هه‌رێم‌ه ق���ه‌زا و‬ ‫قه‌ده‌ر و سه‌یرو سه‌مه‌ر‌ه‬ ‫و عه‌جایه‌ب و بێ وێ��ن�ه‌ی�ه‌دا‪ ،‬هه‌موو‬ ‫شتێک قه‌ده‌غ‌ه و حه‌رام و بڤه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫پار‌ه لوشکردن و دروستکردنى کۆمپانیاو‬ ‫ڤیالو وه‌رگرتنى عه‌رزه‌و ئۆتۆمبێلی فول‬ ‫مواسه‌فات و مۆدیل به‌رز و نه‌سریه‌ى‬ ‫زۆر و زه‌وه‌ند رێگ‌ه پێدراو مه‌فتوح‌ه و‬ ‫حه‌رام نییه‌!‪.‬‬ ‫سااڵنێک‌ه یه‌کێتی و پ��ارت��ی وه‌ک‬ ‫دوو حزبی دێ��وه‌زم�‌ه و تۆقێنه‌ر ته‌نها‬ ‫ک���اری���ان ب���ووه‌ت���‌ه ق��ف��ڵ��ک��ردن��ى ده‌م و‬ ‫عه‌قڵ و ب��ی��رک��ردن�ه‌و‌ه و ه��زرى تاک‬ ‫ب��ه‌ت��اک��ى ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ه‌ی ک������وردى و‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی ئیراده‌یان‪ ،‬دڵنیابن‬ ‫گ �ه‌ر ئێستا س �ه‌رده‌م��ی سه‌ره‌تاکانی‬ ‫سه‌ده‌ى نۆزد‌ه بوای‌ه باشترین دیکتاتۆریان‬ ‫ل��ێ ه �ه‌ڵ��ده‌ک �ه‌وت و ب �ه‌ره �ه‌م ده‌ه���ات‪،‬‬ ‫چونک‌ه ئ�ه‌و ک��ات (س���ه‌ده‌ى ن���ۆزده‌) و‬ ‫پێشووتر سه‌رده‌م سه‌رده‌می دروستبوون و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانى تۆتالیتێر و دیکتاتۆرییه‌ت‬ ‫بوو‪ ،‬هاوکات ئه‌و دوو حزب‌ه ب‌ه هه‌مان‬ ‫عه‌قڵ و کرداری دیکتاتۆران‌ه تێده‌فکرن‬ ‫و بیر ده‌که‌‌نه‌و‌ه و کرداره‌کانیان ده‌نوێنن‪،‬‬ ‫گه‌ر بۆیان بکرابای‌ه هه‌واى سروشتیشیان‬ ‫لێ ده‌بڕین‪.‬‬ ‫هاوڕێم هه‌رچه‌ند سه‌ر دێنم و سه‌ر ده‌به‌م‬ ‫ئه‌م حکومه‌ت‌ه له‌حکومه‌ته‌که‌ى نه‌قیب‬ ‫عه‌زیز ده‌چێت‪ ،‬ک‌ه هه‌موو به‌رپرس و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى فه‌رمانگ‌ه و فه‌رمانبه‌رێکى‬ ‫ده‌م داخ��س��ت��وو‌ه و قفڵی ل��ێ��داوه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫ده‌ستى بڕۆشتبای‌ه بۆ هه‌موو فه‌رمانبه‌ر‬ ‫و به‌رپرسێک قفڵێکى ده‌کڕی و ده‌یدا‬ ‫له‌ده‌میان‪ ،‬چونک‌ه بۆیان نیی‌ه لێدوان‬ ‫بده‌ن و له‌راگه‌یاندنه‌کان نزیک ببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌و‌ه نیی‌ه ده‌چێت‌ه الى هه‌ر به‌رپرس و‬ ‫ف �ه‌رم��ان��ب �ه‌رو پۆلیس و ئاسایشێک‬ ‫یه‌کسه‌ر وه‌اڵم �ه‌ک �ه‌ى ئ��ام��اد‌ه ک��ردوو‌ه‬ ‫یاخود ح��زب به‌مشێوه‌ی‌ه ب��ۆی ئاماد‌ه‬ ‫کردوو‌ه (بۆمان نیی‌ه لێدوان بده‌ین)‪.‬‬ ‫پێتان سه‌یر نه‌بێت ئ�ه‌وه‌ى باسم کردو‬ ‫ئ��ام��اژان��دم س��ۆم��اڵ و م��ۆزه‌م��ب��ی��ق و‬ ‫واڵت���‌ه دی��ک��ت��ات��ۆره‌ک��ان ن �ه‌ب��وو‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫حه‌قیقه‌ت کوردستانه‌که‌ى الى خۆمانه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وه‌ت��ا ل��ه‌وه‌ش ده‌رچ���وو‌ه ح��زب قوفڵی‬ ‫ل�ه‌ده‌م��ی هه‌موو فه‌رمانبه‌رو به‌رپرس‬ ‫و چ��ی و چ��ی داوه‌‪ ،‬ئێستا مۆدێلی‬ ‫نان بڕین و نه‌قڵ کردنیش بووه‌ت‌ه باو‪،‬‬ ‫ک���رده‌ى یه‌کێتی نیشتمانی و پارتی‬ ‫دیموکراتی‪ ،‬له‌هه‌ر مامۆستا و دکتۆر‬ ‫و فه‌رمانبه‌ر و به‌رپرسێک ده‌پرسیت‬ ‫ئه‌رێ به‌ڕێزتان ده‌توانن یه‌ک دوو رسته‌‬ ‫بۆ رۆژنامه‌که‌مان بدوێت‪ ،‬یه‌کسه‌ر به‌م‬ ‫شێوه‌ی‌ه وه‌اڵمت ده‌داته‌وه‌‪( ،‬وازم لێ بێن ‌ه‬ ‫با نانم نه‌بڕن)‪ ،‬یاخود ده‌ڵێت (ئه‌ته‌وێ‬ ‫ن�ه‌ق��ڵ��م��ک�ه‌ن)‪ ،‬ئ��ا ئ�ه‌م�ه‌ی�‌ه ب�ه‌ره�ه‌م��ی‬ ‫خوێنی شه‌هیدان و ده‌یان ساڵ خه‌بات‬ ‫و کوردایه‌تی‪ ،‬ک‌ه زنجیرکردنی ئازادی‬ ‫لێ به‌رهه‌م هات‪.‬‬ ‫ئه‌م حکومه‌ت‌ه و حزبانی ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫قسه‌کردن و ئازادی و لێدوان و ناڕه‌زایی‬ ‫ده‌رب��ڕی��ن ب�‌ه مه‌ترسی س �ه‌ر ئاسایشی‬ ‫ن��ه‌ت��ه‌وه‌ی��ی و دی��م��وک��راس��ی ده‌زان����ن‪،‬‬ ‫سیاسه‌ت و حکومه‌تکارى ئ �ه‌وان الى‬ ‫بووه‌ت‌ه ده‌م داخستن و کوشتنی ئازادی و‬ ‫بێده‌نگکردن‪ ،‬له‌کاتێکدا وه‌ک مه‌ریوان‬ ‫وریا قانع له‌وتارێکیدا ده‌ڵێت «له‌کوێدا‬ ‫بێده‌نگی هه‌بوو له‌وێدا سیاسه‌ت نییه‌‪،‬‬ ‫له‌کوێدا ئ��ی��راده‌ی بێده‌نگکردن هه‌بوو‬ ‫ل �ه‌وێ��دا ئ��ی��راده‌ى کوشتنی سیاسه‌ت‬ ‫ئ��ام��اده‌ی �ه‌«‪ ،‬سیاسه‌تکردنى ئ �ه‌و دوو‬ ‫حزبه‌ش بووه‌ت‌ه کوشتنی ئیراده‌ى تاک‬ ‫و تۆقاندنی و کوشتنی ئازادی‪ ،‬که‌واته‌‬ ‫ئه‌وه‌ى ئه‌وان پێڕه‌وی ده‌که‌ن ن‌ه سیاسه‌ت ‌ه‬ ‫و ن‌ه سیاسه‌تکردن‪ ،‬به‌ڵکو ب‌ه ڕێکردنی‬ ‫رۆژ و رازی���ک���ردن و دڵخۆشکردنی‬ ‫به‌رپرسان و نه‌وه‌کانیانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تا له‌ئه‌نجامی ئه‌و به‌ناو سیاسه‌ته‌ی‬ ‫یه‌کێتی و پارتیدا نه‌وه‌کانی ئه‌مڕۆ و‬ ‫گه‌نجانی کوردستانه‌که‌م ئینتیمایان‬ ‫ب��ۆ نیشتمان و خ��اک و واڵته‌که‌یان‬ ‫له‌عه‌ده‌مدایه‌‪.‬‬

‫وه‌رگێڕان‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‌ممه‌‬ ‫‪2010/11/8‬‬ ‫دووشه‌ممه‬

‫‪4‬‬

‫[ ئا‪ /‬ئاسۆ جه‌وهه‌ر ]‬ ‫کۆما جڤاکێن کوردستان‪ ،‬ئاگربه‌ستى‬ ‫بۆ مانگی حوزه‌یرانی ساڵی (‪ )2011‬درێژ‬ ‫ک���رده‌وه‌‪ .‬چاودێرانى سیاسى و حزبه‌کانى‬ ‫رۆژهه‌اڵتى کوردستان به‌هه‌نگاوێکى ئه‌رێنى‬ ‫ده‌ینرخێنن و ته‌نانه‌ت س �ه‌رۆک کۆمارى‬ ‫تورکیاش به‌هه‌نگاوێکى ئه‌رێنى زانى‪.‬‬ ‫ره‌سو ‌ڵ ئه‌رغه‌وانى‪ ،‬ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫و ب �ه‌رپ��رس��ى په‌یوه‌ندییه‌کانى کۆمه‌ڵه‌ى‬ ‫زه‌حمه‌تکێشانى کوردستان له‌سلێمانى‪ ،‬ئاماژ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ده‌کات ک‌ه قۆناغێکى تاز‌ه له‌تورکیا‬ ‫هاتووت‌ه ئ��اراو‌ه و په‌یوه‌ست بوونى تورکیا‬ ‫به‌ئه‌وروپا و ئه‌و گۆڕانکارییانه‌ى له‌ده‌ستورى‬ ‫تورکیادا دروس��ت��ب��وو‌ه بارودۆخێکى ترى‬ ‫له‌کایه‌ى سیاسى ئه‌و واڵته‌دا هێناوه‌ت‌ه ئاراوه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسى په‌یوه‌ندییه‌کانى کۆمه‌ڵ‌ه بۆ (چه‌تر)‬ ‫جه‌ختى له‌مه‌کرده‌و‌ه وتى‪ :‬کوردیش به‌پێى ئه‌و‬ ‫هه‌لومه‌رج‌ه سیاسه‌ت و کاریگه‌رییه‌کانى‬ ‫خۆى ده‌گۆڕێت‪ ،‬بۆی‌ه ئێم‌ه ئه‌م ئاگربه‌ست ‌ه‬ ‫ب�ه‌ش��ت��ێ��ک��ى ب���اش ده‌زان����ی����ن‪ ،‬ده‌رف �ه‌ت��ێ��ک‬ ‫ده‌ڕه‌خسێنێت بۆ ئ�ه‌وه‌ى گوتارێک دروست‬ ‫بکات له‌نێوان حکومه‌تى تورکیا و دۆزى‬ ‫بزوتنه‌وه‌ى کورد له‌کوردستانى باکور‪ .‬زمانى‬ ‫شه‌ڕ و زمانى چه‌ک‪ ،‬زمانى کوشتاریش‪،‬‬ ‫ئه‌مڕۆ وه‌اڵم ناداته‌وه‌‪ ،‬کۆمه‌ڵگاى تورکى‬ ‫ماندوو بوو‌ه ل‌ه (‪ )30‬ساڵ کوشت و کوشتار‬ ‫و نائارامى!»‪ .‬ناوبراو پێشیوای‌ه ئێستا ره‌وشى‬ ‫[ ئا‪ /‬جه‌زا ئه‌حمه‌د ]‬

‫پاش ئاگربه‌ست‬

‫«په‌که‌ک ‌ه له‌ڕووى پراکتیکى و ستراتیژییه‌و ‌ه قازانج ده‌کات»‬ ‫سیاسى له‌و واڵت �ه‌دا وه‌ک ج��اران نه‌ماو‌ه و‬ ‫له‌شار‌ه کوردنشینه‌کاندا خه‌ڵک دێن‌ه سه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌کان و «ئاپۆ ئاپۆ ده‌که‌ن ک‌ه پێشتر‬ ‫ئه‌مان‌ه ب��ڤ�ه‌ب��وون»‪ ،‬درێ���ژه‌ى به‌قسه‌کانیدا‬ ‫و وتى‪ :‬فه‌زایه‌ک کراوه‌ته‌و‌ه ک‌ه ده‌توانێت‬ ‫حزبێکى وه‌ک (‪)DTP‬ى پێشو یان هیتر‬ ‫مه‌جالى ئه‌وه‌یان بۆ ره‌خساو‌ه بتوانن له‌کایه‌ى‬ ‫سیاسى ئه‌و واڵتانه‌دا کاریگه‌ریان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ره‌سو ‌ڵ ئه‌رغه‌وانى‪ ،‬هێما بۆ ئه‌و‌ه ده‌کات‬ ‫ک‌ه جه‌نه‌ڕاڵه‌کان له‌ناو تورکیادا ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫هه‌ی‌ه و بۆ ئه‌وه‌ش به‌پێویستى ده‌زانێت ئێم ‌ه‬ ‫سیاسه‌ت له‌تورکیا بناسین‪ ،‬پێشیوای‌ه ک ‌ه‬ ‫ده‌ب��ێ��ت به‌شێوه‌یه‌کى دیپلۆماسى هه‌موو‬ ‫رێگاکان بۆ چاره‌سه‌رى پرسى کورد له‌باکورى‬ ‫کوردستان تاقیبکرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆما جڤاکێن کوردستان (که‌جه‌که‌)‬ ‫ل �‌ه ئاگربه‌ستى ئ �ه‌م ج��اره‌ی��دا داواده‌ک����ات‬ ‫هێرش‌ه سه‌ربازی و سیاسییه‌کان رابگیرێن‬ ‫و سیاسه‌تمه‌دارانی ک��ورد ئ���ازاد بکرێن‪،‬‬ ‫ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌شده‌که‌ن ک‌ه پێویست‌ه ئۆجه‌الن‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک��ی چ����االک ب���ه‌ش���داری ئ �ه‌و‬ ‫قۆناغ‌ه بێت و رێگای له‌به‌رده‌م بکرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ به‌ره‌وپێشچوونى قۆناغه‌که‌ش ده‌یانه‌وێت‬ ‫ده‌سته‌یه‌ک بۆ لێکۆڵینه‌و‌ه له‌راستییه‌کان‬ ‫پێکبهێندرێت و رێژه‌ی پێوانه‌یی له‌سه‌دا ده‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کان‪ ،‬که‌م بکرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ع �ه‌ب��دواڵ گ��وی��ل‪ ،‬س���ه‌رۆک ک��ۆم��اری‬ ‫ت��ورک��ی��ا‪ ،‬ل �ه‌ش��اری عوسمانییه‌ى تورکیا‬ ‫سه‌باره‌ت به‌قۆناغی بێچاالکی (که‌جه‌که‌)‬ ‫وه‌اڵم��ی رۆژنامه‌نووسانى دای���ه‌و‌ه و وتى‪:‬‬ ‫هیوادارم هه‌نگاوى له‌وجۆر‌ه به‌رده‌وام بێت‪...‬‬ ‫کێشه‌ک‌ه ده‌توانرێت به‌گفتوگۆ و قسه‌کردن‬ ‫چاره‌سه‌ر بکرێت‪.‬‬

‫گه‌ل داوای ئاشتی ده‌کات‬ ‫ره‌ج����ه‌ب ت �ه‌ی��ب ئ����ه‌ردۆغ����ان‪ ،‬س���ه‌رۆک‬ ‫وه‌زی��ران��ى ئ�ه‌و واڵت �ه‌ش بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫پرسه‌ک‌ه له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الندا له‌په‌یوه‌ندیدان‬ ‫وت��ی‪ :‬پێشتریش له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الندا دی��دار‬ ‫ئه‌نجام دراون‪ ،‬ئێستاش دیدار ئه‌نجام ده‌درێت و‬ ‫له‌داهاتووشدا ئه‌و دیداران‌ه درێژه‌یان ده‌بێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫دیداران‌ه له‌سه‌ر ناوی حکومه‌ت به‌ڕێو‌ه ناچن‪،‬‬ ‫به‌ڵکو له‌سه‌ر ناوی ده‌وڵه‌ت پێکدێن‪.‬‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوسمان‪ ،‬که‌سایه‌تى سیاسى‬ ‫و ئه‌ندام په‌رله‌مانى عێراق پێوای‌ه ک‌ه نابێت‬ ‫ع �ه‌ب��دواڵ ئ��ۆج �ه‌الن‪ ،‬ل�ه‌زی��ن��دان��دا گفتوگۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نى به‌رانبه‌ردا بکات‪ ،‬جه‌ختى‬ ‫له‌مه‌کرده‌و‌ه و به‌(چه‌تر)ى راگه‌یاند «مرۆڤ‬ ‫ک‌ه له‌زینداندا بوو له‌ژێر ده‌ستى حکومه‌تێک‬ ‫ناتوانێت گفتوگۆى راست بکات له‌گه‌ڵى‪،‬‬ ‫ده‌بێت عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن گفتوگۆ نه‌کات»‪.‬‬

‫(‪ )32‬گیراوى کورد و ئازه‌رى‬

‫(‪ )32‬گ����ی����راوى‬ ‫سیاسى کورد و ئازه‌رى‬ ‫ل�ه‌زی��ن��دان�ه‌ک��ان��ى ئێران‬ ‫م��ان ل �ه‌خ��واردن ده‌گ��رن‬ ‫و که‌مپینێک دژى‬ ‫له‌سێداردان و به‌ردبارن‬ ‫راده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫رۆژى ه���ه‌ی���ن���ى‬ ‫(‪ )11/5‬م��اڵ��پ��ه‌ڕى‬ ‫به‌یاننامه‌ى‬ ‫‪stoopstoning.blogspot.com‬‬ ‫(‪ )32‬گیراوى سیاسى باڵوکرده‌و‌ه که‌ داوا ده‌ک�ه‌ن رێگرى‬ ‫بکرێت له‌حوکمى له‌سێداره‌دان و به‌ردبارنکردن له‌ئێراندا‪ ،‬تیاشیدا‬ ‫ره‌خن ‌ه له‌هێز‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان ده‌گرن ک ‌ه له‌م قۆناغه‌دا هه‌زاران‬ ‫که‌س له‌زیندانه‌کانى ئێراندا ده‌ناڵێنن‪ ،‬که‌چى ملمالنێکان‬ ‫له‌سه‌ر چه‌ک ‌ه ناوه‌کییه‌کان په‌رده‌سێنێت و خه‌ریکی بازرگانی‬ ‫و شه‌ڕی ده‌سه‌اڵتی ئه‌تۆمین‪.‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌که‌دا ئاماژه‌کراو‌ه به‌وه‌ى له‌قۆناغی جۆراوجۆر‬ ‫ک گه‌النی ئێران رووب���ه‌ڕوی‬ ‫ه �ه‌م به‌کۆمه‌ڵ و ه �ه‌م به‌تا ‌‬ ‫دیارده‌ى دژ‌ه مرۆڤان ‌ه بوونه‌ته‌وه‌ و هێشتاش به‌رده‌وامه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ده‌قى نوسراوه‌که‌یه‌ «له‌هه‌ر قۆناغێکدا رووداوه‌ تراژیدییه‌کان‬ ‫وه‌ک کوشتاری س��ااڵن��ی (‪)1988‬ى ه �ه‌ت��اوى گیراوانی‬

‫مانیان له‌خواردن گرت‬ ‫سیاسی له‌ئێران دووب��ار‌ه ده‌بێته‌و‌ه و ئه‌و نمونه‌ مه‌ترسیداران ‌ه‬ ‫ئێستا له‌زیندانه‌ جۆراوجۆره‌کاندا ب ‌ه له‌سێداره‌دانی به‌کۆمه‌ڵ‬ ‫په‌ر‌ه ده‌ستێنێت»‪.‬‬ ‫به‌یاننامه‌ى زیندانییه‌کان هێما بۆ به‌بردبارانکردنى ژنانیش‬ ‫ده‌ک��ات له‌ئێراندا و جه‌ختده‌کاته‌وه‌ «له‌هه‌مانکاتدا ژن ک ‌ه‬ ‫رۆڵێکی گرنگی له‌مێژووی مرۆڤایه‌تییه‌وه‌ هه‌تا ئێستا‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردنی ‌ کۆمه‌ڵگادا هه‌بووه‌‪‌ ،‬ئه‌مڕۆ ب ‌ه به‌بیانوی‬ ‫جیاواز له‌ژێر ناوی یاسای شه‌ریعه‌ت رووب�ه‌ڕووی مه‌زنترین‬ ‫که‬ ‫شه‌ڕی ئایدیۆلۆژیى له‌چوارچێوه‌ی جۆراوجۆر ده‌بێته‌و‌ه ‌‌‬ ‫ب �ه‌ردب��اران رووی ه �ه‌ر‌ه پیسى ئ �ه‌م دی��ارده‌ی�ه‌ی��ه‌‌‌‌ که‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌وه‌ په‌یڕه‌و ده‌کرێت»‪.‬‬ ‫له‌نێو گ��ی��راوه‌ک��ان��دا‪ ،‬دوو که‌سى ب �ه‌ڕه‌چ �ه‌ڵ �ه‌ک ئ��ازه‌رى‬ ‫به‌ناوه‌کانى ئیره‌ج محه‌مه‌دی (ئ��ازه‌ری) و حسێن میرزایی‬

‫مه‌سعود عه‌بدولخالق چاودێرى سیاسى و‬ ‫به‌رپرسى ده‌زگ��اى ستانده‌ر ئه‌وه‌ى شیکرده‌و‌ه‬ ‫ک‌ه (په‌که‌که‌) له‌م ئاگربه‌سته‌یدا قازانجى‬ ‫ئه‌وه‌ده‌کات ک‌ه النیکه‌م له‌جیهاندا کۆتایى‬ ‫ب�ه‌وه‌دێ��ت ک‌ه پێى ده‌وت��رێ��ت تیرۆر جه‌ختى‬ ‫له‌مه‌کرده‌وه‌» په‌که‌ک‌ه ل�ه‌ڕووى پراکتیکى‬ ‫و ستراتیژییه‌و‌ه قازانج ده‌کات‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫النیکه‌م له‌جیهاندا و له‌سه‌ر ئاستى ناوخۆ‬ ‫کۆتایى به‌و‌ه دێنێت ک‌ه پێى ده‌وترێت تیرۆر‪،‬‬ ‫به‌ره‌و رێکخراوێکى خاوه‌ن عه‌قڵییه‌ت ده‌چێت‬ ‫و په‌که‌که‌ش زۆر زۆر ل�ه‌م ئاگربه‌سته‌دا‬ ‫قازانجى کردووه‌«‪.‬‬ ‫مه‌سعود عه‌بدولخالق‪ ،‬ئه‌وه‌ى بۆ (چه‌تر)‬ ‫خسته‌ڕو و ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد ک‌ه ئه‌وه‌ى ده‌ستى‬ ‫بااڵی‌ه که‌متر ئاشتى ده‌وێت‪ ،‬وتى‪ :‬له‌هه‌موو‬ ‫پارچه‌کانى کوردستان ده‌بینین هه‌رگیز نه‌بوو‌ه‬

‫چونک‌ه ئێستا زۆر باس ده‌کرێت‪.‬‬ ‫حزبه‌کانى رۆژه �ه‌اڵت��ى کوردستانیش‪،‬‬ ‫ئاگربه‌سته‌ک‌ه به‌هه‌نگاوێکى ئه‌رێنى ده‌نرخێنن‬ ‫و پێشیانوای‌ه ک‌ه ئه‌م‌ه نیاز پاکى ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫و پێویست‌ه به‌رێککه‌وتن چاره‌سه‌رى کێشه‌ى‬ ‫کورد بکرێت‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د نه‌زیفى قادرى‪ ،‬ئه‌ندامى ده‌فته‌رى‬ ‫سیاسى حزبى دیموکراتى ئێران ئاماژه‌ی‬ ‫ب�ه‌وه‌ک��رد هه‌رهه‌نگاوێک ب �ه‌الى دیالۆگ‬ ‫و ئ��اڵ��وگ��ۆڕى س���ه‌رچ���او‌ه و چ���اره‌س���ه‌رى‬ ‫ئاشتیانه‌ى م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ى ک���ورد ل�ه‌ب��اک��ورى‬ ‫کوردستان بێت ئ �ه‌وان پێشوازى لێده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئ �ه‌ن��دام �ه‌ى ده‌ف���ت���ه‌رى سیاسى حزبى‬ ‫دیموکراتى ئێران‪ ،‬وتیشى «ئه‌و سیاسه‌ته‌ى‬ ‫(په‌که‌که‌) گرتویه‌تی‌ه ب�ه‌ر و ئاگربه‌ستى‬ ‫راگه‌یاندوو‌ه به‌بڕواى من نیاز پاکییه‌ک‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاژانسی فورات هه‌یه‌‪ ،‬بۆ چاره‌سه‌رى مه‌سه‌له‌ک‌ه هه‌نگاوێکى‬ ‫الیه‌نێک ده‌ستى ئاشتى بۆ درێژکردبێت و سیاسییه‌‪ ،‬پێشموای‌ه ده‌بێت ده‌وڵه‌تى تورکیاش‬ ‫ئه‌و ره‌تى کردبێته‌وه‌‪ .‬جه‌ختى له‌مه‌ده‌کرده‌و‌ه وه‌رى بگرن‪ ،‬له‌ڕێگه‌ى درێ��ژه‌دان به‌وتووێژ و‬ ‫ک�ه‌‪ :‬ئ �ه‌و‌ه نزیکه‌ى (‪ )9‬ج��ار‌ه (په‌که‌که‌) گفتوگۆ و دیالۆک بۆ گه‌یشتن به‌ته‌وافق‬ ‫ئاگربه‌ست ده‌ک���ات‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌رامبه‌ره‌که‌ى و چ��اره‌س �ه‌رى مه‌سه‌له‌ى ک��ورد له‌ڕێگه‌ى‬ ‫سیاسییه‌و‌ه ئ��ه‌و‌ه ئالییه‌تێکى عه‌مه‌لى و‬ ‫که‌متر وه‌اڵمى ده‌داته‌وه‌»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها د‪.‬مه‌حمود عوسمان‪ ،‬که‌سایه‌تى گونجاو‌ه ئێم‌ه پشتگیرى ئه‌و سیاسه‌ت‌ه ده‌که‌ین‬ ‫سیاسى‪ ،‬وتیشى‪ :‬ئه‌م‌ه له‌سه‌ر ئاستى ناوخۆ ک‌ه له‌روانگه‌ى چاره‌سه‌رى مه‌سه‌له‌که‌و‌ه دێت‬ ‫و ئه‌وروپاش شتێکى باش‌ه و سودى هه‌ی‌ه و ک‌ه له‌ڕێگه‌ى ئاشتیانه‌وه‌یه‌»‪.‬‬ ‫ن���اوب���راو‪ ،‬هێماى ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ش ک���رد ک ‌ه‬ ‫ئه‌ڵێن کورد شه‌ڕى ناوێ و شه‌ڕ ناکات ئه‌وه‌‬ ‫تورکیای‌ه شه‌ڕ ده‌فرۆشێت‪ .‬له‌و بڕوایه‌دا نیم به‌ئه‌زموون ده‌رکه‌وتو‌ه ک‌ه زه‌خت و زۆرى و‬ ‫تورکیا ته‌جاوز بکات من وابیر ده‌که‌مه‌و‌ه زمانى زبر ناتوانێت یارمه‌تى به‌چاره‌سه‌رى‬ ‫ت��اوه‌ک��و دواى ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن تورکیا نه‌یه‌ت ‌ه دۆزه‌ک �‌ه بکات و وت��ى‪ :‬تورکیا ده‌بێت به‌و‬ ‫پێشه‌و‌ه بۆ ئه‌م ئاگربه‌سته‌‪ ،‬به‌هۆى ئه‌وه‌ى ک ‌ه قه‌ناعه‌ت‌ه گه‌یشتبێت ته‌نها رێگه‌یه‌ک ک ‌ه‬ ‫ده‌یه‌وێت ده‌نگى تورک کۆبکاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌توانێت هه‌ردوو الیان له‌ده‌ورى مێزى وتوێژ‬ ‫پ��اش هه‌ڵبژاردن ئه‌گه‌رى هه‌ی‌ه هه‌ندێک کۆبکاته‌و‌ه رێگه‌ى ئاشتیانه‌یه‌‪.‬‬ ‫گ��ۆڕان��ک��ارى بکرێت ب��ۆ کێشه‌ى ک��ورد‪،‬‬

‫(ئازه‌ری) تێدایه‌ که‌ له‌سه‌ر پرسى کورد بڕیارى له‌سێداره‌دانیان‬ ‫بۆ ده‌رچووه‌‪.‬‬ ‫زیندانییه‌کان له‌به‌یاننامه‌که‌دا ره‌خن ‌ه ئاراسته‌ى رێکخراو‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌کان ده‌گرن و ده‌ڵێن‪ :‬رێکخراوه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌کان‬ ‫‌وه ل �ه‌ن��او ب����ه‌رژه‌وه‌ن����دی ده‌س�����ه‌اڵت و په‌یمان ‌ه‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ک��ه ‌‌‬ ‫ئابووریه‌کاندای ‌ه و له‌جیاتی سه‌رنجدان و پشتگیری گه‌النی‬ ‫ئێران بۆ گه‌یشتن به‌دیموکراسی و پێوانه‌کانی مافی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬خه‌ریکی بازرگانی و شه‌ڕی ده‌سه‌اڵتی ئه‌تۆمین‬ ‫و له‌هه‌مانکاتدا رۆژان ‌ه گه‌النی ئێران له‌ژێر گرانترین زه‌خت‬ ‫و زۆری سیاسی ‪ -‬ئابووری و ده‌روونی ده‌ژین و له‌گشت‬ ‫ماف ‌ه سه‌ره‌تاییه‌کانی دیموکراتی بێ به‌شن»‪.‬‬ ‫پارتى ژیانى ئازادى کوردستان پێشوازى له‌گیراوان کرد‬ ‫و داواى کرد ک ‌ه له‌هه‌ر الیه‌کى کوردستانه‌وه‌ پشتگیرى‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌ته‌ک ‌ه بکرێت‪.‬‬ ‫د‪.‬سه‌ید خان‪ ،‬ئه‌ندامى مه‌جلیسى پارتى ژیانى ئازادى‬ ‫کوردستان ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد که‌ ئ�ه‌وان وه‌ک پارتى‬ ‫ژیانى ئازادى کوردستان‪ ،‬هه‌رده‌م پشتگیریان کردو‌ه له‌هه‌ر‬ ‫چاالکییه‌کى گیراوى سیاسى بۆ ب �ه‌ره‌و پێشه‌وه‌چوونى ئه‌م‬ ‫که‌مپینه‌ش هه‌رچى پێویست ‌ه ده‌یکه‌ن‪.‬‬ ‫ئێمه‌ حه‌زده‌که‌ین چ له‌باکور یان باشورى کوردستان و‬ ‫هه‌رچوارپارچه‌ پشتگیرى ئه‌م که‌مپینه‌ بکرێت بۆ ئه‌وه‌ى به‌ره‌و‬ ‫پێشه‌و‌ه بچێت‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌که‌ى مه‌جلیسى پارتى ژیانى ئ��ازادى کوردستان‪،‬‬

‫‪stoopstoning.blogspot.com‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش��ى ب�ه‌(چ�ه‌ت��ر) راگ �ه‌ی��ان��د‪ :‬بێگومان ب��ۆ پێشکه‌وتنى‬ ‫دیموکراسى له‌ئێران یه‌کێک له‌گرنگترین شت ئه‌وه‌یه‌ ک ‌ه‬ ‫له‌سێداره‌دان بوه‌ستێت و هه‌رگیراوێکى سیاسى یان تاکێکى‬ ‫ک���ورد ک � ‌ه خ �ه‌ب��ات و چ��االک��ى ب��ک��ات خزمه‌تێکى زۆرى‬ ‫دیموکراسى ده‌کات‪.‬‬

‫هـــــه‌واڵی کوردستانی‬ ‫ب ‌ێ سه‌روشوێن کردنی دوو که‌س له‌کامیاران دادگاییه‌که‌ی ئه‌ندامانی (‪ )PYD‬دواخرا‬

‫دوو چاالکى رۆشنبیرى ش��اری کامیاران ک ‌ه‬ ‫سه‌رقالی فیلمێکی دیکۆمێنتین له‌باره‌ى ژیانی‬ ‫ێ سه‌روشوێن کراون‪.‬‬ ‫فه‌رزاد که‌مانگه‌ر‪ ،‬ب ‌‬ ‫ره‌وانیوز باڵویکردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬دوو چاالکى رۆشنبیرى‬ ‫شاری کامیاران به‌ناوه‌کانی «قاسم وه‌یسی و فه‌رهاد‬ ‫فه‌الحی» ک‌ه له‌هه‌وڵی به‌رهه‌مهێنانی فیلمێکدا‬ ‫بوون له‌باره‌ی ژیان و کاره‌کانی (فه‌رزاد که‌مانگه‌ر)‪،‬‬ ‫بێسه‌روشوێن بوون و هیچ زانیارییه‌ک له‌باره‌یانه‌و‌ه‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫فه‌رزاد که‌مانگه‌ر‪ ،‬رۆژی (‪)19‬ی گواڵن له‌گ‌ه ‌ڵ‬ ‫چوار چاالکی دیک‌ه له‌زیندانی ئه‌وین له‌سێدار‌ه دران‪.‬‬ ‫قاسم وه‌یسی له‌سااڵنی راب���ردوو خه‌ریکی کاری‬ ‫رۆشنبیرى ب��وو‌ه و کۆمه‌ڵێک به‌رهه‌می هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چه‌ندین کورت‌ه فیلمی به‌رهه‌مهێناو‌ه ک‌ه دیارترینیان‬ ‫کورت‌ه فیلمی (نیم)‪( ،‬سوارێک به‌ره‌و ئێواره‌) بووه‌‪.‬‬ ‫فه‌رهاد فه‌الحیش ئه‌رکی کامێرامانی کاره‌کانی‬ ‫قاسم وه‌یسی له‌ئه‌ستۆ بووه‌‪.‬‬

‫دانیشتنی (‪ )50‬که‌سی دۆزی پارتی یه‌کێتی‬ ‫دیموکراتى (‪ )PYD‬ک‌ه بڕیاربوو رۆژی (‪)14‬‬ ‫تشرینى یه‌که‌م به‌ڕێو‌ه بچێت‪ ،‬دوا خرا‪.‬‬ ‫دادوه‌ری سه‌ربازی له‌شارى حه‌ڵه‌بى رۆژئ��اواى‬ ‫کوردستان‪ ،‬دوب��ار‌ه دادگایی کردنی ئه‌و (‪)50‬‬ ‫الیه‌نگره‌ی پارتی یه‌کێتی دیموکراتى دواخست‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌کان ئه‌م دۆز‌ه ل‌ه (‪)11‬ی ئه‌م مانگ ‌ه‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌چێت‪.‬‬ ‫(‪ )50‬الیه‌نگری پارتی یه‌کێتی دیموکراتی‬ ‫(‪ )PYD‬ک‌ه پارتییه‌کی سیاسیی‌ه و به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫دیموکراتى له‌پێناو به‌ده‌ستهێنانى مافی کوردانی‬ ‫باشوری رۆژئاوای کوردستان و سوریادا تێده‌کوشێت‪،‬‬ ‫گیرابوون‪ .‬بڕیار بوو ک‌ه دۆزی ئه‌م (‪ )50‬که‌س ‌ه‬ ‫له‌رۆژی (‪)14‬ی تشرینى یه‌که‌مدا به‌ڕێو‌ه بچوایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دادوه‌ری سه‌ربازی شارى حه‌له‌ب ئه‌وه‌ى دیاری‬ ‫کرد ک‌ه ده‌ستپێکردنه‌وه‌ى دادگاک‌ه ل‌ه (‪)11‬ى ئه‌م‬ ‫مانگه‌دا پێکدێت‪.‬‬

‫«تورکیا هه‌نگاوى جدى نه‌ناوه‌»‬

‫یه‌کێتی ئه‌وروپا له‌راپۆرتێکدا به‌ناوی (راپۆرتی‬ ‫پێشکه‌وتن) ره‌خن‌ه له‌پرۆژه‌ى کرانه‌وه‌ى دیموکراتى‬ ‫پارتى داد و گه‌شه‌پێدان ده‌گرێت و ده‌ڵێ «تائێستا‬ ‫هیچ هه‌نگاوێکی جدی له‌مه‌سه‌له‌ی کورددا نه‌نراو‌ه و‬ ‫ئه‌وانه‌شی نراون زۆر سنوردارن»‪.‬‬ ‫ئاژانسی هه‌واڵی ف��ورات باسى ل �ه‌وه‌ک��ردووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫راپ��ۆرت �‌ه ل �ه‌الی �ه‌ن ئه‌نجومه‌نی یه‌کێتی ئ �ه‌وروپ��او‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت به‌تورکیا و ئه‌ندامبوونی له‌یه‌کێتی ئه‌وروپا‬ ‫ئاماده‌کراو‌ه و سبه‌ینێ ده‌خرێته‌ڕوو‪ ،‬به‌پێی راپۆرته‌ک ‌ه‬ ‫تورکیا له‌دۆخی ئێستایدا زۆر دوور‌ه ل‌ه به‌ئه‌ندامبوون‬ ‫له‌یه‌کێتی ئه‌وروپا و پێویست‌ه چه‌ند خاڵێک به‌ئه‌نجام‬ ‫بگه‌یه‌نێت‪ ،‬ئه‌وانیش بریتین ل‌ه «ئ�ه‌و ریفۆرمانه‌ی‬ ‫هه‌ڵپه‌سێردراون دووبار‌ه ئه‌نجامبدرێنه‌وه‌‪ ،‬سانسۆڕه‌کانى‬ ‫سه‌ر راگه‌یاندنه‌کان البه‌رێت‪ ،‬ئه‌و سکااڵیان‌ه کۆتایی‬ ‫پێ بێنێت ک‌ه له‌سه‌ر بابه‌ت‌ه سیاسییه‌کانی رۆژنامه‌کان‬ ‫ئه‌نجامده‌درێن‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ر کێشه‌ی‬ ‫کوردن»‪.‬‬

‫پێیان وتوون گونده‌کانیان چۆڵبکه‌ن‬

‫ه��ێ��زه‌ک��ان��ی ک����ۆم����ارى ئ��ی��س�لام��ى ئ���ێ���ران‪،‬‬ ‫دانیشتوانى گونده‌کانی سه‌ر سنوری مه‌ریوان‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی کوردستان ئاگادار ده‌کاته‌وه‌ که‌‬ ‫ده‌بێت گونده‌کانتان چۆڵ بکه‌ن و بڕۆن‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ش���ه‌وان���ه‌ ب���ه‌س���ه‌ر ک��اس��ب��ک��اران و‬ ‫کۆڵبه‌رانی ئه‌و گوندانه‌دا ده‌ده‌ن و باره‌کانیان‬ ‫ده‌به‌ن و رێگه‌ی کاسبیان لێ ئه‌سته‌م کردوون‪.‬‬ ‫ن��اوى گونده‌کان بریتییه‌ له‌ (ب��ای�ه‌وه‌‪ ،‬ئاسنه‌وه‌‪،‬‬ ‫کانی ک���ه‌وه‌‪ ،‬خانمه‌ شێخان و ک��ارێ��ز) به‌پێى‬ ‫هه‌واڵه‌که‌ى ن �ه‌ورۆز تیڤى ل�ه‌رۆژان��ى راب��ردوودا‬ ‫که‌ دانیشتوانى ئه‌م گوندانه‌ له‌الیه‌ن هیزه‌کانی‬ ‫کۆمارى ئیسالمى ئێرانه‌وه‌ ئاگادار کراونه‌ته‌و‌ه‬ ‫که‌ گونده‌کانیان چۆڵ بکه‌ن و بڕۆن‪.‬‬ ‫رۆژانه‌ له‌الیه‌ن ئێرانه‌وه‌ گوشار ده‌خرێته‌ سه‌ر‬ ‫رۆژهه‌اڵتى کوردستان و کوردان رووبه‌ڕوى ئازار‬ ‫و ئه‌شکه‌نجه‌ و کوشتن ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫زمانى کوردى له‌ئه‌مریکا‬

‫یه‌ک رۆژ وت��ار و وتوویژی هه‌مه‌الیه‌نه‌ی‬ ‫ئه‌کادمیى له‌باره‌ى لێکوڵینه‌وه‌ و هه‌ڵسوکه‌وت و‬ ‫بارودوخی زمانی کوردی له‌ئه‌مڕو و له‌رابردودا‪.‬‬ ‫به‌پێى هه‌واڵێکى ده‌نگى کوردى ئه‌مریکا روژی‬ ‫هه‌ینی (‪ )2010/11/5‬له‌کاتژمێر (‪)٩‬ی‬ ‫سه‌ر له‌به‌یانی تا (‪)٦‬ی پاشنیوه‌ڕۆی هه‌مان‬ ‫رۆژ‪ ،‬له‌شوێنی «هالی جیمز کولین‪ ،‬زانکوی‬ ‫ئیاله‌تی کالیفۆرنیا له‌شاری لوس ئه‌نجلس»‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ن��ی ک��وم�ه‌ڵ��گ��ای پ����ه‌روه‌رده‌ و زان��ی��اری‬ ‫کورده‌کانی دانیشتوی ئه‌مریکا و به‌پشتگیری‬ ‫و یارمه‌تی سه‌نته‌ری لێکوڵینه‌وه‌ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫نزیک (جی ئی فون گرونه‌ ب��اوم) پێشکه‌ش‬ ‫کرا‪.‬‬ ‫ل���ه‌وت���ووێ���ژه‌ک���ه‌دا ج �ه‌خ��ت ک���رای���ه‌وه‌ ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫ب �ه‌ره‌وپ��ێ��ش��ب��ردن��ی زم��ان��ی ک����وردی ک��ه‌ ت��ێ��دا‬ ‫چه‌ندین که‌س له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا به‌ئینته‌رنێت‬ ‫به‌شداربوون‪.‬‬

‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‪ ،‬ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی یه‌کێتی‬

‫«تاک ‌ه گه‌ره‌نتی بۆ به‌رده‌وامکردن و سه‌رکه‌وتنی‬ ‫ئاشتی سه‌رکه‌وتنی دادوگه‌شه‌پێدانه»‬

‫[ دیداری‪ /‬هاوژین غه‌ریب ]‬ ‫له‌دیدارێکی تایبه‌تدا فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی یه‌کێتی نیشتمانی‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ب��اس له‌سه‌رژمێری عێراق‬ ‫و دوایین ئاگربه‌ستی (په‌که‌که‌) ده‌ک��ات و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت وه‌ک یه‌کێتی پشتیوانی پارتی‬ ‫دادوگه‌شه‌پێدانی تورکیا ده‌که‌ن‪.‬‬

‫‪u‬تورکیا فێڵێکی یاساییان‬ ‫دۆزیوه‌ته‌وه‌‬

‫شێخ عه‌بدولڕه‌حمان نه‌قشبه‌ندى‪،‬‬ ‫که‌سایه‌تى ناسراوى ناوچه‌ى هه‌ورامان‪،‬‬ ‫نوێنه‌رى بزوتنه‌وه‌ى گ��ۆڕان له‌ناوچه‌ى‬ ‫ته‌وێڵ ‌ه له‌هه‌ڵبژاردنه‌کانى (‪ )3/7‬و (‪،)7/25‬‬ ‫سکرتێرى (پارتى ژیانى ئازاد) و لێپرسراو‬ ‫میراتگرى ته‌ریقه‌تى نه‌قشبه‌ندى‪ ،‬له‌م‬ ‫دیدار ‌ه تایبه‌ته‌ی (چه‌تر)دا باس له‌چوونی‬ ‫ئ �ه‌و بۆ ن��او بزوتنه‌وی گ��ۆڕان و خاڵی‬ ‫ناکۆکی و تواندنه‌وه‌ی پارته‌که‌ی له‌ناو ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌دا و چه‌ند ته‌وه‌ری تر ده‌کات‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬م����اوه‌ی����ه‌ک ل��ه‌م��ه‌وپ��ێ��ش‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌یه‌ک وتبوت گۆڕان هه‌ورامییه‌کانى‬ ‫به‌کارهێناو ‌ه بۆ هه‌ڵمه‌تى هه‌ڵبژاردن ئایا‬ ‫ئه‌م ‌ه قسه‌ی ئێو ‌ه بوو؟‬

‫ به‌پێى ئه‌وه‌ى له‌ڕاگه‌یاندنى (‪ )knn‬هه‌واڵه‌کان‬‫ب�ه‌زم��ان��ى ه��ه‌ورام��ی په‌خشکران پۆسته‌رى‬ ‫بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردنیان بۆیه‌که‌مجار ب ‌ه‬ ‫هه‌ورامی نوسی‪ ،‬بۆیه‌که‌مجاریش ئایه‌تى‬ ‫ق��ورئ��ان به‌کارهێنرا له‌هه‌ڵبژاردنه‌کاندا‬ ‫ئه‌مه‌ش بوی‌ه هۆى خولقاندنى حه‌ماسه‌تێکى‬ ‫پ��ڕ ج���ۆش و خ���رۆش ک��اری��ش��ی��ان ک��رد‌ه‬ ‫س���ه‌ر ن��ه‌ی��اره‌ک��ان��م��ان ک���‌ه ک��ۆب��ون��ه‌وه‌ى‬ ‫جه‌ماوه‌رى ساز بده‌ن له‌گه‌ڵ هه‌ورامیه‌کاندا‬ ‫هه‌ورامیه‌کانیان بیر بکه‌وێته‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش هه‌ر جۆرێک له‌خزمه‌ت‬ ‫بوو به‌رانبه‌ر به‌هه‌ورامیه‌کان‪،‬‬ ‫ئه‌م حه‌ماسه‌ته‌ش بوو به‌هۆى‬ ‫ئ�����ه‌وه‌ى الن���ى ک���ه‌م ی �ه‌ک‬ ‫له‌سه‌ر سێى هه‌ورامیه‌کان‬ ‫ده‌ن���گ به‌لیستى گ��ۆڕان‬ ‫بده‌ن نه‌ک هه‌ر له‌هه‌ورامان‬ ‫به‌ڵکو ئه‌و هه‌ورامیانه‌شی‬ ‫له‌شار و شارۆچکه‌کانى‬

‫‪5‬‬

‫چه‌تر‪ :‬چ��ۆن ده‌بێت که‌ناڵێکی ک��وردی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم رێگا نه‌دات له‌به‌رده‌م دادگادا‬ ‫به‌کوردی خۆی بپارێزێت؟‬

‫ ئ �ه‌وان فێڵێکی یاساییان دۆزی��وه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬تورکیا‬‫ده‌توانێت به‌هه‌موو زمانێک که‌ناڵ بکاته‌وه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫روانگه‌یه‌و‌ه مه‌سه‌له‌که‌ی خستووه‌ت‌ه ئه‌و قاڵبه‌وه‌‪ .‬وه‌ک‬ ‫چۆن تورکیا ده‌توانێت به‌زمانی ئینگلیزی که‌ناڵێک‬ ‫بکاته‌و‌ه ئاواش ده‌توانێت به‌کوردی بیکاته‌وه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬بۆچی یه‌کێتی و پارتی هێزه‌کانی‬ ‫باشوری کوردستان له‌هه‌موو جاره‌کانی تر‬ ‫گه‌رمتر پشتیوانیان له‌م ئاگربه‌ست ‌ه کرد؟‬

‫‪ u‬له‌هه‌رێمی کوردستاندا‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین یارمه‌تی حکومه‌تی‬ ‫ئێستای تورکیا بده‌ین‬ ‫ده‌ی���ه‌وێ���ت چ��اره‌س �ه‌رێ��ک��ی ج���دی ب��ۆ م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ک� ‌ه‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مان له‌سه‌ر خاڵ‌ه سه‌ره‌کییه‌کان‬ ‫و ورده‌کارییه‌کان تائێستا نه‌گه‌یشتوه‌ت‌ه ئه‌نجام بیری‬ ‫جیاواز له‌مباره‌یه‌و‌ه هه‌ی‌ه گه‌وره‌ترین کێش‌ه له‌مباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ه ئه‌نقه‌ر‌ه تا ئێستا له‌گه‌ڵ تارماییه‌ک مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫ده‌کات‪ ،‬تائێستا نازانێت له‌گه‌ڵ کێدا وتووێژ بکات‬ ‫ئه‌و الیه‌نه‌ی ک‌ه ئه‌و ده‌یه‌وێت وتووێژی له‌گه‌ڵدا بکات‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ته‌واوی نیی‌ه و ناتوانێت نوێنه‌رایه‌تی ته‌واوی‬ ‫کورد بکات ئه‌م‌ه یه‌کێک‌ه ل‌ه کێشه‌کان‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬تارمایی مه‌به‌ستت کێیه‌؟‬

‫بگات ده‌بێت له‌هه‌ر پڕۆژه‌یه‌کی ئاشتیدا شوێنێک بۆ‬ ‫په‌که‌ک‌ه دیاری بکرێت‪ ،‬وه‌ک چۆن به‌ریتانییه‌کان‬ ‫ته‌نها پاش ئه‌وه‌ی دانیان به‌نوێنه‌رانی ئیرله‌ندیه‌کاندا‬ ‫نا توانیان کێشه‌ک‌ه چاره‌سه‌ر بکه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها ئیسرائیل‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی دان��ی به‌رێکخراوی رزگ��اری��خ��وازی‬ ‫فه‌ڵه‌ستیندا نا توانی کێشه‌ک‌ه چاره‌سه‌ر بکات‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫تورکه‌کانیش هه‌نگاوێکی وابنێن‪ ،‬ده‌بێت په‌که‌که‌ش‬ ‫هه‌نگاوێکی وا هه‌ڵبێنێت ک‌ه ببێت‌ه هۆی ره‌واندنه‌وه‌ی‬ ‫ترسی تورکه‌کان له‌جیا ب��وون�ه‌وه‌ی ک��ورد‪ ،‬ئه‌م دوو‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ه ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر ب��وون پێموای‌ه رێگا بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌ر ته‌خت ده‌بێت‪.‬‬

‫ ک‌ه ده‌ڵێم تارمایی یه‌عنی الیه‌نێک ک‌ه دیاری‬‫نه‌کراوه‌‪ ،‬شه‌به‌حه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی تۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌یه‌کی‬ ‫سیاسی گه‌ور‌ه بکه‌یت‪ ،‬ده‌بێت الیه‌نێک هه‌بێت وتوێژت‬ ‫له‌گه‌ڵ بکات تائێستا ئه‌نقه‌ر‌ه الیه‌نێکی ده‌ستنیشان‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆ ده‌یه‌مینجار په‌که‌ک ‌ه ئاگربه‌ستی نه‌کردوو‌ه وتوێژی له‌گه‌ڵدا بکات و پێی وابێت ئه‌و‬ ‫یه‌کالیه‌نه‌ی راگه‌یاند‪ ،‬وه‌ک به‌ڕێوه‌به‌رانی ده‌توانێت یارمه‌تی بدات بۆ چاره‌سه‌ری سیاسی پرسی‬ ‫ ئه‌م‌ه دیدێکی راست نی‌ه بۆ مه‌سه‌له‌کان‪ ،‬چونک ‌ه‬‫یه‌کێتی پێتانوای ‌ه کێ جدی نیی ‌ه له‌هێنان ‌ه کورد‪ ،‬به‌تایبه‌تی ک‌ه ئه‌و په‌که‌ک‌ه ب‌ه نوێنه‌ری کورد له‌تورکیا ده‌ستوورێک هه‌ی‌ه دان به‌بونی نه‌ته‌وه‌یه‌ک‬ ‫ئارای ئاشتییه‌کی هه‌میشه‌یی‪( ،‬په‌که‌که‌) یان و الیه‌نی دانوساندکار به‌شێوه‌یه‌کی فه‌رمی دانانێت‪ .‬به‌ناوی نه‌ته‌وه‌ی کورده‌و‌ه نانێت ئه‌مه‌ش رێگر‌ه له‌هه‌ر‬ ‫یه‌کێک له‌کێشه‌کانی تر ئه‌وه‌ی‌ه تا ئێستا په‌که‌ک ‌ه هه‌نگاوێک ک‌ه حکومه‌تی تورکیا بینێت‪ ،‬نمونه‌یه‌کت‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکیا؟‬ ‫ حزبی ده‌سه‌اڵتداری تورکیا ده‌یه‌وێت چاره‌سه‌رێک بزوتنه‌وه‌که‌ی گومانی تیرۆرستی لێ ده‌کرێت له‌الیه‌ن بۆ بێنمه‌وه‌‪ ،‬حکومه‌تی تورکیا به‌پێی ده‌ستوور ناتوانێت‬‫بۆ ئ�ه‌م مه‌سه‌له‌ی‌ه ب��دۆزێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ب���اوه‌ڕم ب �ه‌وه‌ش هه‌ی ‌ه تورکیا و به‌شێک له‌رۆژئاواشه‌و‌ه وه‌ک بزوتنه‌وه‌یه‌کی دان ب�ه‌ب��وون��ی ک���وردا بنێت ناتوانێت دان به‌ماف ‌ه‬ ‫ک �‌ه ئ���ه‌وان ئ �ه‌م م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ی��ان ب �‌ه ج��دی وه‌رگ��رت��ووه‌‪ ،‬رزگ��اری��خ��واز سه‌یرناکرێت ئه‌م‌ه یه‌کێک‌ه له‌کێش ‌ه رۆشنبیرییه‌کانی گه‌لی کوردا بنێت ده‌ستوور ده‌ستی‬ ‫له‌هه‌مانکاتیشدا باوه‌ڕم به‌وه‌ش هه‌ی‌ه ک‌ه په‌که‌که‌ش گه‌وره‌کان‪ ،‬ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت گێشه‌کان به‌چاره‌سه‌ر حکومه‌تی تورکیای به‌ستۆته‌و‌ه تا ئ�ه‌م ده‌ستوور‌ه‬

‫[ دیداری‪ /‬جه‌بار ئه‌حمه‌د ]‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫بۆ ئه‌وانی تر نی‌ه له‌به‌ر ئه‌و‌ه ئه‌وان مه‌سه‌له‌که‌یان به‌و‬ ‫شێوه‌ی‌ه لێکدایه‌و‌ه ک‌ه ئه‌وان دوو کێه‌شیان له‌به‌رده‌مدای ‌ه‬ ‫کێشه‌ی یه‌که‌میان سه‌قامگیرکردنی دادوگه‌شه‌پێدان ‌ه‬ ‫له‌حکومه‌تدا‪ ،‬دووه‌میشیان شێوه‌ی چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کورد‌ه ئه‌مان ئه‌وله‌ویه‌تیان دا به‌یه‌که‌میان و‬ ‫کێشه‌ی کوردیان بۆ قۆناغێکی تر هێشته‌وه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬به‌گوێره‌ی سیسته‌می سه‌رژمێری‬ ‫ده‌ب��ێ��ت س �ه‌رژم��ێ��ری بخرێت ‌ه س �ه‌ره‌ت��ای‬ ‫پایزه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم جارێکی تر دواخرایه‌و ‌ه بۆ‬ ‫سه‌ره‌تای زستان‪ ،‬به‌گوێره‌ی لێکدانه‌وه‌کان‬ ‫ئه‌نجامدانی سه‌رژمێری له‌ئێستادا سودی‬ ‫کوردی تیادا بوو هۆکاری ئه‌م دواخستنه‌‬ ‫چیبوو؟‬

‫ پێش هه‌موو شتێک ده‌مه‌وێت ئه‌و‌ه راست بکه‌مه‌و‌ه‬‫ک‌ه مه‌رج نیی‌ه سه‌رژمێری له‌به‌رژه‌وه‌ندی کوردا بێت‬ ‫زی��ارت الیه‌ن‌ه نه‌یاره‌کان به‌و شێوه‌ی‌ه باسی ده‌ک�ه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وان پێیانوای‌ه سه‌رژمێری ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به‌ناوچ ‌ه‬ ‫جێناکۆکه‌کانه‌و‌ه هه‌ی‌ه ده‌بێت‌ه مایه‌ی سه‌قامگیرکردنی‬ ‫ئه‌و ره‌وشه‌ی له‌پاش (‪)2003‬ه‌و‌ه هاتووه‌ت‌ه ناوچه‌که‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌رووی یاساییه‌و‌ه ئه‌م سه‌رژمێری‌ه هیچ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌مادده‌ی (‪ )140‬و مادده‌ی گۆڕانی دیمۆگرافییه‌وه‌‬ ‫نیه‌‪ .‬پێموانی‌ه بتوانین له‌مباره‌یه‌و‌ه سودی لێوه‌ر بگرین‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌و روانگه‌یه‌و‌ه ک‌ه ده‌بێت‌ه پێداچونه‌وه‌یه‌ک بۆ‬ ‫رێ��ژه‌ی دی��اری ک��راوی بودجه‌ی کوردستان ره‌نگه‌‬ ‫زیانی بۆ هه‌رێم هه‌بێت‪ ،‬ئێم‌ه ل‌ه (‪)17%‬ی بودجه‌ی‬ ‫عێراق وه‌رده‌گرین ئه‌مه‌ش رێژه‌ی به‌پێی رێژه‌ی کورد‬ ‫له‌سه‌رانسه‌ری عێراقدا دی��اری ک��راو‌ه ئه‌و رێژه‌یه‌ی‬ ‫له‌سه‌رژمێریدا دیاری ده‌کات به‌گوێره‌ی دانیشتوانی‬ ‫سێ پارێزگاکه‌ی هه‌رێم دیاری ده‌کرێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫به‌ڵنیایه‌و‌ه رێژه‌ی بودج‌ه که‌متر ده‌بێت له‌وه‌ی ئێستا‬ ‫دیاری کراوه‌‪ .‬به‌اڵم ئێم‌ه ل‌ه دووالو‌ه سود ل‌ه سه‌رژمێری‬ ‫ده‌که‌ین یه‌که‌میان چیتر پابه‌ند نابین ب‌ه سه‌رژمێری‬ ‫(‪)1957‬ه‌و‌ه ل�ه‌ب�ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی ئ �ه‌و سه‌رژمێری‌ه بوه‌ت ‌ه‬ ‫بارێکی گران به‌سه‌رمانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌مان له‌کۆڵ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫دووه‌میشیان راست‌ه ناتوانین سودی لێوه‌ر بگرین بۆ‬ ‫مادده‌ی (‪ ،)140‬به‌اڵم ده‌بێت‌ه پشتیوانییه‌کی گه‌ور‌ه‬ ‫بۆی‪.‬‬

‫دیدار‬

‫چه‌تر‪ :‬له‌قسه‌کانتدا باست لێکرد ئاکه‌پ ‌ه‬ ‫ده‌ی �ه‌وێ��ت پرسه‌ک ‌ه چ��اره‌س �ه‌ر بکات‪ ،‬بۆ‬ ‫نایکات؟ جاران ده‌وترا سه‌رباز رێگر ‌ه خۆ‬ ‫ئێستا هه‌موو ده‌سه‌اڵته‌کان به‌ده‌ست خۆیه‌تی؟‬

‫فۆتۆ‪Akanews :‬‬ ‫گۆڕانی به‌سه‌ردا نه‌یه‌ت حکومه‌تی تورکیا ناتوانێت‬ ‫هه‌نگاوی جدی بنێت‪ ،‬به‌شێکی زۆر له‌و هه‌نگاوانه‌ی‬ ‫حکومه‌تی تورکیا ن��اوی�ه‌ت��ی ب��ۆچ��اره‌س�ه‌رک��ردن��ی‬ ‫مه‌سه‌له‌ی کورد هه‌نگاوی ناده‌ستوورین‪ ،‬له‌وان‌ه رێگه‌دان‬ ‫به‌قسه‌کردنی کوردی‪ ،‬به‌گوێره‌ی ده‌ستوور قه‌ده‌غه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌و‌ه تورکیا ده‌ستی ئاوه‌اڵ نیه‌‪ ،‬تورکیا وه‌ک‬ ‫حکومه‌ته‌کانی پێشووی عێراق نی‌ه ده‌ستی ئاوه‌اڵ بێت‬ ‫ده‌ستوور له‌عێراق به‌ماوه‌ی (‪ )24‬کاتژمێر گۆڕانی‬ ‫به‌سه‌ردا ده‌ه��ات به‌بێ ئ�ه‌وه‌ی پێویستی به‌ریفراندۆم‬ ‫بێت‪ .‬له‌ده‌وڵه‌تی یاسادا ئه‌م مه‌سه‌الن‌ه زۆر قورسن‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وی تورکیا ده‌وڵه‌تی یاسایه‌‪ ،‬حزبی ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫به‌ڵێنی داو‌ه ئه‌گه‌ر له‌هه‌ڵبژاردندا سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ست‬ ‫بهێنێت کار بۆ هێنانه‌دی ده‌ستوورێکی له‌وه‌ی ئێستا‬ ‫گونجاوتر ده‌کات‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ئاکه‌پ ‌ه ئۆکه‌ی وه‌رگرت له‌زۆرینه‌ی‬ ‫خه‌ڵکی تورکیا؟‬

‫کراین ‌ه ئامراز بۆ بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردن‬ ‫ت��رى کوردستاندا نیشته‌جێ ب��وون به‌هۆى که‌مى‬ ‫خزمه‌تگوزارى له‌ناوچه‌که‌یاندا پ��اش سه‌رکه‌وتنى‬ ‫لیستى گۆڕان له‌هه‌ڵبژاردنه‌کاندا هه‌واڵه‌کان راگیران‬ ‫بۆی‌ه ئێم‌ه بۆمان ده‌رکه‌وت کراین‌ه ئامراز بۆبانگه‌شه‌ى‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ده‌نگۆى ئه‌و ‌ه هه‌ی ‌ه وازتان هێنابێت‬ ‫له‌بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان؟‬

‫ ل �ه‌ک��وردس��ت��ان��دا ه��ی��چ ح���زب و رێ��خ��راوێ��ک‬‫له‌بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان به‌شیاوتر نابینم له‌به‌رخودان و جڤاتى‬ ‫تێکۆشانى له‌مه‌ڕ به‌ده‌ست هێنانى سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫کردنى یاسا و هێنانه‌دى داخوازیه‌کانمان‬ ‫به‌جۆرێک خواسته‌کانى خۆمانیانى تیادا‬ ‫به‌دی ده‌که‌ین و هه‌ر ئه‌وان به‌خه‌مخۆر‬ ‫و دڵسۆزى خۆمان ده‌زان��ی��ن‪ .‬هه‌رگیز‬ ‫پشتم له‌بزوتنه‌وه‌ى گ��ۆڕان ن�ه‌ک��ردوو‌ه‬ ‫تائه‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ه له‌خه‌مى هه‌ژاراندا بێت‬ ‫ئێم‌ه پشتیوانى و هاوکاریان ده‌که‌ین ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ن��گ��ۆى ه�ه‌ن��دێ الی�ه‌ن�‌ه ک�‌ه خ��ۆی��ان و‬ ‫ئه‌ندام‌ه فریوخواردوه‌کانی خۆیانى پێ‬ ‫دڵخۆش ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هۆکاری پاشه‌کشه‌کردنت‬ ‫ت��ه‌ن��ه��ا پ���ه‌ی���وه‌ن���دى ب��ه‌و‬ ‫ل�ه‌م��پ�ه‌ران�ه‌وه‌ی� ‌ه ک � ‌ه بۆتان‬ ‫دروس����ت ده‌ک���رێ���ت ل �ه‌ن��او‬ ‫ڕاگه‌یاندنى بزوتنه‌وه‌که‌دا؟‬

‫ وه‌ک پێشتر ڕون���م ک���رده‌و‌ه‬‫وه‌ک خ����ۆم ه��ی��چ ل �ه‌م��پ �ه‌ر و‬ ‫کێشه‌یه‌ک نابینم هیچ شتێکیش‬

‫چه‌تر‪ :‬ئێستا له‌ناو رادیۆى بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫گۆڕانه‌و ‌ه هه‌واڵ په‌خش ده‌کرێت به‌زمانى‬ ‫ه �ه‌ورام��ی ئایا ئ��ه‌و ‌ه به‌که‌م ده‌زان���ن بۆ‬ ‫ناوچه‌که‌تان چاوه‌ڕێى زیاتر ده‌که‌ن؟‬

‫ نه‌ک ته‌نها له‌ڕادیۆى ده‌نگى گۆڕان هه‌واڵه‌کان‬‫ب �ه‌زم��ان��ى ه���ه‌ورام���ی پێشکه‌ش ده‌ک���رێ���ن‪ .‬به‌ڵکو‬ ‫له‌که‌ناڵى ئاسمانى (‪)knn‬یشدا هه‌واڵه‌کان به‌زمانى‬ ‫هه‌ورامی په‌خش ده‌کرێن بێژه‌ر له‌شاشه‌و‌ه راسته‌وخۆ‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت ئه‌و‌ه جێگه‌ى شانازی‌ه ک‌ه ئێم‌ه له‌ناو ئه‌م‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ه به‌هه‌وڵ و ماندووبونى براده‌ران توانیومان ‌ه‬ ‫به‌مشێو‌ه و ستایل‌ه تازه‌ی‌ه له‌ڕاگه‌یاندندا ئیش بکه‌ین‬ ‫و به‌ده‌ستکه‌وتى خۆمانى ده‌زانین‪ ،‬چونک‌ه په‌خش‬ ‫کردنه‌وه‌ى هه‌واڵه‌کان به‌زمانى هه‌ورامی زۆر له‌وه‌‬ ‫گ �ه‌وره‌ت��ر‌ه ک‌ه به‌رنامه‌یه‌کى کلتورى فه‌رهه‌نگى‬ ‫رۆشنبیرى هه‌فتان‌ه پێشکه‌ش بکرێت‪ ،‬ئه‌مشێو‌ه و‬ ‫ستایل‌ه تازه‌ی‌ه زۆر له‌و‌ه جوانتر‌ه ک‌ه هه‌ورامى بچوک‬ ‫بکه‌یته‌و‌ه له‌ئامه‌کوڵێ و فات‌ه کوڵێدا‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬پارتێکى هه‌ورامیتان راگه‌یاند‬

‫چه‌تر‪ :‬ده‌توانین بڵێین یه‌کێتی وه‌ک‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پێشتر پشتیوانی ئاکه‌پ ‌ه ده‌کات‬ ‫نه‌وه‌ک به‌ده‌په‌؟‬

‫ ئه‌م‌ه بۆچوون و هه‌ڵوێستی به‌ده‌په‌ش‌ه ئه‌ویش‬‫ئێستا به‌وجۆر‌ه سه‌یری مه‌سه‌له‌ک‌ه ده‌ک��ات پێویست ‌ه‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌کی دیاری کراو یارمه‌تی ئاکه‌پ‌ه بدات‪.‬‬

‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬راگه‌یاندنی په‌که‌ک ‌ه تائێستا‬ ‫ناراسته‌وخۆ ده‌ڵێت ب��اوه‌ڕم��ان به‌هه‌وڵی‬ ‫ئاکه‌پ ‌ه نی ‌ه بۆ ئاشتی؟‬

‫ ئه‌و خااڵنه‌ی ده‌ستوور ریفراندۆمیان له‌سه‌ر کرا‬‫ ئێم‌ه سه‌یری کرده‌وه‌که‌یان ده‌که‌ین‪ ،‬کرده‌وه‌که‌یان‬‫هیچیان په‌یوه‌ندیان به‌مه‌سه‌له‌ی کورده‌و‌ه نی‌ه به‌هۆی شتێک‌ه و ق��س�ه‌ک�ه‌ی��ان شتێکه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ئاگربه‌ست ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌شه‌و‌ه زۆرینه‌ی کورده‌کانی تورکیا بایکۆتیان درێژکردنه‌وه‌ی شتێکی باش‌ه و یارمه‌تیده‌ر‌ه بۆ ئاکه‌په‌‪.‬‬ ‫کرد ئه‌مان چاوه‌ڕێیان ده‌کرد خاڵ‌ه هه‌موار کراوه‌کان‬ ‫به‌شێک له‌ماف‌ه رۆشنبیریه‌کانی کوردیش بسه‌لمێنن‪،‬‬ ‫درێژه‌ى دیداره‌ک ‌ه له‌ماڵپه‌ڕی‬ ‫به‌اڵم بۆچوونی ئه‌نقه‌ر‌ه ئه‌و‌ه بوو جگ‌ه له‌هه‌موارکردنی‬ ‫‪ www.chatrpress.com‬بخوێنه‌ره‌و‌ه‬ ‫ئه‌و چه‌ند خاڵه‌ی خران‌ه ریفراندۆمه‌و‌ه ده‌رفه‌تێکی گونجاو‬

‫شێخ عه‌بدولڕه‌حمان نه‌قشبه‌ندى‪:‬‬

‫نه‌بوو‌ه کاریگه‌رى له‌سه‌ر بیر و ب��ڕواى من هه‌بێت‬ ‫ته‌نها ناڕازیم له‌و کرده‌وانه‌ى که‌ناڵى (‪ )knn‬ک ‌ه‬ ‫ئه‌نجامیانداو‌ه و ئ�ه‌و که‌ناڵه‌ش له‌ژێر کاریگه‌رى‬ ‫بزوتنه‌وه‌ک‌ه و هه‌ندێک له‌به‌رپرسانى ئه‌و بزتنه‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ک‌ه هه‌ندێک س���اردى دروس���ت ب��وو‌ه ی��ان ده‌توانین‬ ‫به‌جۆرێک له‌تێکه‌ڵ بوونى هه‌ندێک ئه‌ندام ناوى‬ ‫به‌رین ک‌ه له‌الیه‌ن رایگشتى و جه‌ماوه‌ره‌و‌ه ئه‌وکه‌سان ‌ه‬ ‫شیاوى ئه‌و‌ه نین له‌ناو بزوتنه‌وه‌ى گۆڕاندا پۆست و به‌ر‬ ‫پرسیاریه‌تیان هه‌بێت ئه‌مه‌ی‌ه بووه‌ت‌ه هۆى خه‌مساردى‬ ‫ئێم‌ه به‌رامبه‌ریان‪.‬‬

‫ ئ���ه‌م ئاگربه‌ست‌ه درێ��ژت��ری��ن ئاگربه‌ست‌ه ک ‌ه‬‫رای��گ �ه‌ی��ان��دوو‌ه ئ �ه‌م ئاگربه‌ست‌ه پ��اش ئه‌نجامدانی‬ ‫ریفراندۆمه‌ک‌ه و پێش ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داه��ات��وو‌ه ل�ه‌ب�ه‌ر ئ �ه‌و‌ه پێموای‌ه ئ �ه‌م راگرتنی ش�ه‌ڕ‌ه‬ ‫کاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن ده‌بێت‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستاندا هه‌وڵده‌ده‌ین یارمه‌تی حکومه‌تی‬ ‫ئێستای تورکیا بده‌ین بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داهاتوودا بتوانێت ئه‌نجامی باشتر له‌هه‌ڵبژاردنی پێشوو‬ ‫به‌ده‌ست بهێنێت ئه‌وه‌ی ک‌ه ئێم‌ه هه‌وڵی بۆ ده‌ده‌ین له‌و‌ه‬ ‫ده‌چێت په‌که‌ک‌ه خۆشی هه‌وڵی بۆ بدات‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫خوێندنه‌وه‌م وای‌ه بۆ بابه‌ته‌ک‌ه په‌که‌ک‌ه وایده‌بینێت ئه‌گه‌ر‬ ‫داد و گه‌شه‌پێدان سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ست نه‌هێنێت ئه‌و‬ ‫پڕۆسه‌ی ئاشتیه‌ی ک‌ه به‌شێکی زۆری الیه‌نه‌کان‬ ‫ره‌خنه‌ی لێده‌گرن پاشه‌کش‌ه بکات و نه‌مێنێت‪ ،‬تاک ‌ه‬ ‫گ�ه‌ره‌ن��ت��ی ب��ۆ ب��ه‌رده‌وام��ک��ردن و سه‌رکه‌وتنی ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ه سه‌رکه‌وتنی دادوگه‌شه‌پێدانه‌‪.‬‬

‫توشی کێش ‌ه و گرفتیش بوون له‌وباره‌یه‌و ‌ه‬ ‫ئایا به‌چونتان بۆناو بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‬ ‫چاره‌نوسی ئه‌م پارت ‌ه چى به‌سه‌رهات؟‬

‫ چونمان بۆ ناو بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان ئێمه‌ى تاڕاده‌یه‌ک‬‫توانده‌و‌ه و الواز بووین‪ ،‬به‌اڵم پارته‌ک‌ه بۆخزمه‌تکردن‬ ‫به‌کۆمه‌ڵگا هه‌ر به‌رده‌وام‌ه و له‌ناو بزوتنه‌وه‌ى گۆڕاندا‬ ‫هه‌ر کاتێک هه‌ست به‌په‌راوێزخستن بکه‌ین ده‌ست‬ ‫به‌کار ده‌بینه‌و‌ه بۆ رێکخستنه‌وه‌ى ریزه‌کانمان‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬بۆچى هه‌وڵتاننه‌داو ‌ه مینبه‌رێکى‬ ‫جیاواز له‌ناو بزوتنه‌وه‌ى گۆڕاندا دروست‬ ‫بکه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان بکه‌ن ‌ه‬ ‫سه‌کۆى کۆبوونه‌وه‌ى بیرورا جیاوازه‌کان و‬ ‫له‌وێو ‌ه درێژ ‌ه به‌کار و چاالکییه‌کانتان بده‌ن؟‬

‫ ئه‌گه‌ر بزوتنه‌وه‌ى گ��ۆڕان حزب ل �ه‌ده‌ورى خۆى‬‫کۆبکاته‌و‌ه خۆى ببێت‌ه ئاغا و حزب‌ه بچوکه‌کانیش‬ ‫بکات‌ه نۆکه‌ر پێیان وابێت خه‌ڵک شوێن قه‌ره‌باڵغى‬ ‫ده‌که‌ون خۆیان ببن‌ه کوێخا ئه‌و‌ه به‌بێ گومان به‌ده‌ردى‬ ‫حزبه‌کانی تر ده‌چێت‪ ،‬ئه‌م‌ه له‌ڕه‌وشتى گۆڕانخوازان‬ ‫نیه‌‪ ،‬بۆی‌ه ئێم‌ه گۆڕانمان به‌هاوئامانجى خۆمان زانى‬ ‫په‌یوه‌ندیمان پێوه‌کردن‪.‬‬

‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ئ��ای��ا ل �ه‌ن��او رێ��ب��از و بیرى‬ ‫نه‌قشبه‌ندیدا رێگه‌دراو ‌ه به‌سیاسه‌تکردن‬ ‫له‌کاتێکدا رێبازى ته‌سه‌وف ته‌نها گرنگى‬ ‫به‌الیه‌نى ئاینى ده‌دات‪ ،‬ئه‌م رێبازه‌ى ئێوه‌ش‬ ‫وه‌ک نه‌قشبه‌ندى به‌شێکى گرنگى ته‌سه‌وفه‌؟‬

‫ رێ��ب��ازى ن�ه‌ق��ش��ب�ه‌ن��دى ده‌ڵ��ێ��ت ن��اب��ێ��ت ش��ێ��خ و‬‫موریده‌کانمان له‌ماڵى خۆیاندا بچن‌ه ک��ون �ه‌و‌ه و‬ ‫ده‌سه‌اڵت ژیانیان بۆده‌سته‌به‌ر بکات و خۆشگوزه‌ران‬

‫بژین له‌ده‌ره‌وه‌ش میلله‌ت مافی پێشێل بکرێت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫فه‌رز‌ه له‌سه‌ریان ئه‌بێت بچن‌ه ناو جه‌ماوه‌ره‌و‌ه و تێکه‌ڵ‬ ‫به‌خۆشی و ناخۆشییه‌کانیان ببن و خۆشیان به‌خت‬ ‫بکه‌ن له‌پێناو میلله‌ته‌که‌یاندا هه‌وڵبده‌ن بۆ رزگارکردنى‬ ‫میلله‌ته‌که‌یان له‌ده‌ست زوڵ��م و زۆر و ناعه‌داله‌تى‬ ‫نمونه‌شمان (شێخ شاملى داغستانى‪ ،‬شێخ سه‌عیدى‬ ‫پیران‪ ،‬شێخ عوبه‌یدواڵى نه‌هرى‪ ،‬شێخ عه‌بدوسه‌الم و شێخ‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬سید رزاى ده‌رسیم) که‌وابوو نه‌قشبه‌ندیه‌کان‬ ‫ئه‌بێ له‌ناو جه‌ماوه‌ردا جێ ده‌ستیان هه‌بێت له‌مه‌ڕ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنى کێش‌ه سیاسی و کۆمه‌اڵیه‌تی و‬ ‫ئایدۆلۆژیه‌کان نه‌ک هه‌ر ته‌ماشاکه‌ریان بێت له‌پێناو‬ ‫وه‌رگرتنى پۆست و پل‌ه و پایه‌دا پشت له‌مورید و‬ ‫مه‌نسوب و جه‌ماوه‌ره‌که‌یان بکه‌ن ئه‌م خاڵه‌ى باسم کرد‬ ‫له‌الى نقشبه‌ندییه‌کان گرنگى زۆرى پێدراو‌ه له‌هه‌نگاو‌ه‬ ‫هه‌ر‌ه گرنگه‌کانى رێبازه‌که‌ی‌ه و دژایه‌تیکردنى زوڵم و‬ ‫زۆرى له‌پرنسیپ‌ه گرنگه‌کانه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬هه‌ست ناکه‌یت بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‬ ‫ل�ه‌دواى (‪ )7/25‬جۆرێک له‌بێمنه‌تى پێو ‌ه‬ ‫دیار ‌ه به‌رانبه‌ر به‌ئه‌ندامه‌کانى؟‬

‫ زۆر ب �ه‌ڕوون��ى هه‌ست به‌بێباکى و بێمنه‌تى‬‫ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى گ���ۆڕان ده‌ک���ه‌م ن �ه‌ک ته‌نها ده‌رح���ه‌ق‬ ‫به‌هه‌ورامییه‌کان به‌ڵکو ده‌رحه‌ق به‌هه‌ندێک له‌ئه‌ندام ‌ه‬ ‫هه‌ژار و که‌م ده‌سته‌کانیش به‌بڕواى من ئه‌وجۆر‌ه له‌بێ‬ ‫منه‌تییه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ سێ فاکته‌رى گرنگ‬ ‫ب�ه‌ب��ڕواى من یه‌که‌م ئ�ه‌و ئه‌ندامانه‌ى ک‌ه چونه‌ت ‌ه‬ ‫ناوبزوتنه‌وه‌ى گۆڕان له‌چینى هه‌ژارانن و ژماره‌یان‬ ‫له‌ئه‌ندام‌ه ده‌وڵه‌مه‌نده‌کان گه‌لێک زیاتر‌ه ب‌ه به‌راورد‬ ‫ب‌ه ل‌ه (‪)%75‬ى ئه‌ندامانى بزوتنه‌وه‌ک‌ه ده‌خه‌مڵێنرێت‬ ‫و ل‌ه (‪)%25‬ى خۆشگوزه‌رانه‌کانن ئه‌مه‌ش ب‌ه به‌راورد‬ ‫به‌وانه‌ى پێشه‌و‌ه ژماره‌یه‌کى که‌مه‌‪ .‬دووه‌میان بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫گۆڕان هێشتا له‌ژێر تاقى کردنه‌وه‌دای‌ه پارتێکى گه‌نج‬ ‫و تازه‌ی‌ه داهاتێکى مسۆگه‌ر و دیارى کراوى نیه‌‪.‬‬ ‫سێهه‌میش هه‌وڵ ده‌دات ئه‌و ئه‌ندامانه‌ى له‌پارته‌کانیتردا‬ ‫ده‌ستیان هه‌بوو‌ه له‌گه‌نده‌ڵى و ناحه‌قیدا لێر‌ه له‌ژێر‬ ‫چه‌ترى گۆڕاندا باشتر په‌روه‌رده‌یان بکه‌ینه‌و‌ه قه‌ره‌بووى‬ ‫پاوانخوازییه‌کانیان به‌خزمه‌ت به‌هه‌ژاران بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫به‌دواداچوون‬

‫ی جیهانی‬ ‫یۆرانیۆمى ئێران ‪ ...‬مه‌ترسییه‌ک ‌‬

‫پیتاندنى یۆرانیۆم ئه‌گه‌ری نه‌خۆشی ترسناکی بۆ‬ ‫هه‌رێمى کوردستان لێده‌کرێت‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪6‬‬

‫[ ئا‪ /‬رێبوار عه‌زیز ]‬ ‫به‌شێکى زۆرى ئه‌و به‌رهه‌مه‌ خۆراکیی ‌ه‬ ‫ئێرانیانه‌ى له‌رێگه‌ى سنووره‌کانه‌و ‌ه‬ ‫ده‌گ��ات��ه‌ خ��اک��ى ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫به‌هۆى پیتاندنى یۆرانیۆمه‌وه‌‪ ،‬توشى‬ ‫ژه‌ه��راوى بوون ده‌بن ‌و مه‌ترسییه‌کانى‬ ‫به‌کارهێنانیشى له‌زیادبوونى رێ��ژه‌ى‬ ‫شیرپه‌نجه‌ و نه‌خۆشییه‌کانى نه‌زۆکی ‌و‬ ‫خوێن به‌ربووندایه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر پیتاندنى زیاترى یۆرانیۆم له‌وێسته‌گ ‌ه‬ ‫ئ���ه‌ت���ۆم���ی���ه‌ک���ان���دا ‌و گ���وێ���ن���ه‌دان���ى ک���ۆم���ارى‬ ‫ئ��ێ��ران��ی ئ��ی��س�لام��ى ب �ه‌پ��اپ �ه‌ن��دب��وون �ه‌ ئ�ه‌م��ری��ک�ى‌و‬ ‫جیهانییه‌کانه‌وه‌ ته‌نها له‌قاڵبی سیاسی ‌و ئابوریدا‬ ‫قه‌تیس مابێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌رێمى کوردستان به‌هۆى‬ ‫به‌کارهێنانى به‌لێشاوى خ��ۆراک��ى ئێرانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ت��وش��ب��ون��ى ج���ۆره‌ه���ا ن �ه‌خ��ۆش��ی��دا ک��ه‌ ده‌ب��ێ��ت� ‌ه‬ ‫هاوشانى کێشه‌ جیهانییه‌کان ‌و له‌زیانه‌کانى‬ ‫پیتاندنى ی��ۆران��ی��ۆم��ی ئ��ێ��ران��ی��دا پشکى شێرى‬ ‫به‌رده‌که‌وێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ ئ������ه‌وه‌ى ل����ه‌م����اوه‌ى چ���ه‌ن���د س��اڵ��ى‬ ‫راب�����ردوودا‪ ،‬راپ��ۆرت��ى نێو رۆژن��ام �ه‌ لۆکاڵیی ‌ه‬ ‫ئێرانی ‌و جیهانییه‌کان ئاماژه‌یان به‌زیادبوونى‬ ‫ژم���اره‌ى توشبوانی هاواڵتیانى ئێرانى ده‌ک��رد‬ ‫ب �ه‌ن �ه‌خ��ۆش��ی��ی �ه‌ک��ان��ى ن���ه‌زۆک���ى و ج��ۆره‌ک��ان��ى‬ ‫شیرپه‌نجه‌ ‌و خوێنبه‌ربوون به‌تایبه‌ت له‌به‌شی‬ ‫باکورى ئه‌و واڵت �ه‌دا‪ ،‬ئه‌و بابه‌ته‌ که‌ خه‌ریک ‌ه‬ ‫ده‌بێته‌ جێگه‌ى مه‌ترسییه‌کى گ �ه‌وره‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫بۆ ئ �ه‌و واڵت��ان �ه‌ى خ���ۆراک‌و میوه‌جاتى ئێرانى‬ ‫به‌کاردێنن‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردوو رێ��ک��خ��راوى خ���ۆراک ‌و رێ��ک��خ��راوى‬

‫[ دیدارى‪ /‬عومه‌ر ئاواره ]‬

‫ت �ه‌ن��دروس��ت��ى ج��ی��ه��ان��ى‬ ‫‪ )administration‬له‌راپۆتێکى تێرو ته‌سه‌لدا‬ ‫ل�����ه‌رۆژى (‪)3‬ى ن��ۆڤ��ه‌م��ب��ه‌ردا ل���ه‌رۆژن���ام���ه‌ى‬ ‫(‪)medical‬دا باڵویان ک��ردووه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یان‬ ‫ئاشکرا ک��ردووه‌ که‌ «میوه‌جات ‌و س��ه‌وزه‌وات‬ ‫‌و خ��ۆراک��ى خ��اک��ى ئ��ێ��ران��ى ب �ه‌ه��ۆی پیتاندنى‬ ‫یۆرانیۆمه‌وه‌ ژه‌هراوی بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌ئه‌نجامى‬ ‫پ��اش �ه‌ڕۆی ژه‌ه���راوی گ �ه‌رده‌ک��ان��ى یۆرانیۆمى‬ ‫پیتێندراو دێت که‌ کار ده‌کاته‌ سه‌ر خۆراک‬ ‫‌و م��ی��وه‌ج��ات ‌و زی��ان��ى زۆرى ب��ۆ ت�ه‌ن��دروس��ت��ى‬ ‫به‌کارهێنه‌رانى ده‌بێت»‪.‬‬ ‫د‪.‬س �ه‌ع��د له‌تیف ب�ه‌رزن��ج��ى پسپۆڕ ل �ه‌ب��وارى‬ ‫کیمیادا ب�ه‌(چ�ه‌ت��ر)ى راگ�ه‌ی��ان��د «له‌ئه‌نجامى‬ ‫یه‌کگرتنى پاشه‌ڕۆی گه‌ردیله‌کانى هایدرۆجین‬ ‫(‪)H‬ی نێو گه‌ردى یۆرانیومى (‪ )U91‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ت��رش �ه‌ل��ۆک��ى ره‌گ���ى خ����ۆراک (ج���زر ن��ب��ات��ى)‪،‬‬ ‫به‌شێک له‌و ژه‌هراویه‌ ده‌بێته‌ خۆراکى رووه‌ک ‌و‬ ‫له‌رێگه‌ى ئاوه‌وه‌ بۆ نێو ره‌گه‌کانى ده‌گوازرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پاشان به‌رهه‌مه‌کانى توشی رێژه‌یه‌کى زۆرى‬ ‫ژه‌هراوی بوون ده‌کات»‪.‬‬ ‫راپۆرته‌که‌ى رێکخراوى ته‌ندروستى جیهانی‬ ‫له‌رۆژنامه‌ى میدیکاڵدا ده‌نوسێت «زیادبوونى‬ ‫ژه‌هراوی بوونی خۆراک ‌و میوه‌جات ده‌که‌وێته‌‬ ‫(‪food and drug‬‬

‫میوه‌جات‌و سه‌وزه‌وات‬ ‫‌و خۆراکى خاکى ئێرانى‬ ‫به‌هۆی پیتاندنى یۆرانیۆمه‌و ‌ه‬ ‫ژه‌هراوی بووه‌‬

‫وه‌رزى ب����اران ب��اری��ن��ه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش ب �ه‌ه��ۆک��ارى‬ ‫ت��ی��ک �ه‌ڵ �ه‌ى گ�����ه‌رده‌ س��وک��ه‌ک��ان��ى پ���اش���م���اوه‌ى‬ ‫تیشکه‌وه‌ره‌کانی یۆرانیۆمه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬ده‌رئه‌نجام‬ ‫ره‌نگى ب��اران بۆ تۆزێک ره‌ش ده‌گ��ۆڕێ��ت یان‬ ‫هه‌ست به‌لێڵییه‌که‌ى ده‌کرێت»‪.‬‬ ‫کوردستانى رۆژه �ه‌اڵت به‌و پێیه‌ى به‌شێکى‬ ‫جیانه‌کراوه‌ى خاکى ئێران پێکده‌هێنێت ‌و له‌رووى‬ ‫جوگرافییه‌که‌یه‌وه‌ ده‌که‌وێته‌ به‌شه‌کانى باشور ‌و‬ ‫رۆژئ���اواى ئ�ه‌و واڵت��ه‌وه‌‪ ،‬پێ ده‌چێت بێ به‌شى‬ ‫توشبوونى هاواڵتیانى نه‌بێت به‌نه‌خۆشییه‌کانى‬ ‫تیشکاوه‌رى یۆرانیۆمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی دوورى‬ ‫ئ���اوى رووب����اره‌ک����ان ل �ه‌ش��اره‌ک��ان��ی��ی �ه‌وه‌‪ ،‬ره‌ن��گ � ‌ه‬ ‫مه‌ترسییه‌که‌ به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ع���وم���ه‌ر ک���اک���ه‌ ره‌ش ج����اف م��ام��ۆس��ت��ای‬ ‫جیۆپۆله‌تیک به‌(چه‌تر)ى راگه‌یاند «زۆربه‌ى‬ ‫وێ��س��ت��گ �ه‌ ئ �ه‌ت��ۆم��ی��ی �ه‌ک��ان��ى ئ���ێ���ران ده‌ک �ه‌وێ��ت � ‌ه‬ ‫شاره‌کانى ب��اک��ورى ئێرانه‌وه‌ له‌نزیکى واڵتانى‬ ‫روسیا ‌و ئازه‌ربایجانه‌‪ ،‬نه‌خۆشییه‌کانیش به‌هۆى‬ ‫ئاوه‌وه‌ زیاتر ده‌گوازرێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شی باشور ‌و مرۆڤ ‌و گالنده‌کانى ژێر پێستی مرۆڤه‌»‪.‬‬ ‫ره‌وه‌ن�����د ح��م�ه‌ئ�ه‌م��ی��ن خ��وێ��ن��دک��ارى ک��ۆل��ێ��ژى‬ ‫رۆژئ��اواى ئێران که‌ (کوردستانى رۆژه �ه‌اڵت)‬ ‫ده‌کات به‌شێکى که‌مى ئاوى رووباره‌کانى پێدا پزیشکى یه‌کێک ل�ه‌زان��ک��ۆک��ان��ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫تێپه‌ر ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ تاڕاده‌یه‌ک له‌مه‌ترسییه‌کانى ب���ه‌(چ���ه‌ت���ر)ى راگ���ه‌ی���ان���د «دات�����ا و زان���ی���ارى‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشیانه‌وه‌ دووره‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌گه‌ر ئه‌وانیش سه‌نته‌ره‌کانى بوارى نه‌خۆشییه‌کانى شیرپه‌نج ‌ه‬ ‫و نه‌زۆکى له‌م چه‌ند ساڵه‌ى دوای��دا له‌هه‌رێمى‬ ‫پشت به‌خۆراکى باکور ببه‌ستن»‪.‬‬ ‫ب��اش��ورى ک��وردس��ت��ان ب �ه‌ه��ۆی زۆرى رێ��ژه‌ى کوردستاندا به‌رزبوونه‌وه‌ى به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌»‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئ�ه‌و خوێندکاره‌‪ ،‬پێیوایه‌ یه‌کێک‬ ‫ب�ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ى ب���ه‌رووب���ووم ‌و خ��ۆراک��ى ئێرانی‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ن ه��اواڵت��ی��ان��ی��ی �ه‌وه‌‪ ،‬ل�ه‌م�ه‌ت��رس��ی��ی�ه‌ک��ان��ى له‌هۆکاره‌کانى زیادبوونى نه‌خۆشییه‌کان‪ ،‬هاتن‬ ‫توشبوون به‌نه‌خۆشییه‌کانى شیرپه‌نجه‌ و نه‌زۆکى ‌و به‌کارهێنانى ئ�ه‌و به‌ربوومه‌ کشتوکاڵیانه‌ى‬ ‫ئێرانی بێت که‌ له‌رێگه‌ى سنوره‌کانه‌وه‌ ده‌گات ‌ه‬ ‫‌و خوێن به‌ربوون نزیک ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ى میدیکاڵ له‌راپۆته‌که‌ى سه‌ره‌تای خاکى هه‌رێمى کوردستان ‌و به‌رێژه‌ى زۆر له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌م مانگه‌یدا ده‌نوسێت «یۆرانیۆمى تیشکاوه‌ر هاواڵتیانى هه‌رێمه‌که‌وه‌ به‌کار ده‌هێنرێن»‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچى له‌کوردستاندا چه‌ند ده‌زگایه‌کى‬ ‫هۆکارێکى سه‌ره‌کى له‌نێوبردنى خانه‌کانى له‌شى‬ ‫ت��ای��ب �ه‌ت ب �ه‌ک��ۆن��ت��ڕۆڵ��ی ج����ۆرى (‪quality‬‬

‫‪ )control‬ل��ه‌س��ن��وره‌ک��ان دان������راون‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ت��وش��ب��وون��ى ه��اواڵت��ی��ان��ى ک��وردس��ت��ان��ى ب��اش��ور‬ ‫به‌نه‌خۆشیه‌ ج��ۆر ب�ه‌ج��ۆره‌ک��ان ل��ه‌ده‌ر ئه‌نجامى‬ ‫تیشکاوه‌رى یۆرانیۆمی پیتێندراو‪ ،‬کارى ئه‌وان‬ ‫ده‌خاته‌ ژێر پرسێکى مێژووییه‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬س��ه‌ع��د ل�ه‌ت��ی��ف ل���ه‌درێ���ژه‌ى ل��ێ��دوان �ه‌ک �ه‌ی��دا‬ ‫ئ��ام��اژى ب����ه‌وه‌دا ک �ه‌ «ل�ه‌ئ�ه‌ن��ج��ام��ى پێویستى‬ ‫خۆراکى کشتوکاڵی به‌رێژه‌یه‌کى زۆرى ئاوى‬ ‫باران‪ ،‬خۆراک ‌و میوه‌جات توشی ژه‌هراوى بوون‬ ‫ده‌بێت»‪.‬‬

‫قایمقامی خورماتوو‪ :‬له‌الیه‌ن حکومه‌تى هه‌رێمه‌و ‌ه هیچ‬ ‫حیسابێک بۆ شاره‌که‌مان نه‌کراوه‌‬

‫ش��ه‌الل ع �ه‌ب��دول قایمقامى ق �ه‌زای‬ ‫خ��ورم��ات��وو ل �ه‌دی��داری��ک��ى (چ �ه‌ت��ر)‬ ‫دا ب��اس��ى ئ��ه‌و پ��ڕۆژان�� ‌ه ده‌ک���ات ک ‌ه‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن وه‌زاره‌ت��ه‌ک��ان��ه‌و ‌ه ده‌چێت ‌ه‬ ‫بوارى جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ ،‬تاڕاده‌یه‌ک‬ ‫ژێراو ژێر کارى بۆ ده‌کرێت‪ ،‬ده‌شڵێت‬ ‫(به‌هۆى خراپى بارى ئه‌منى شاره‌که‌و ‌ه‬ ‫زیاتر له‌(‪ )300‬خێزانى کورد خورماتوویان‬ ‫به‌جێهێشتوو ‌ه و رۆژان����ه‌ش ب��ارک��ردن‬ ‫به‌رده‌وامه‌)‪.‬‬

‫شه‌الل عه‌بدول قایمقامی قه‌زای خورماتوو‬

‫نه‌گه‌یشتووه‌ته‌ الم��ان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫بڕیارى قه‌ره‌بوو کردنه‌وه‌ش نیی ‌ه‬ ‫و ه�ه‌ن��دێ��ک ل �ه‌زی��اده‌ڕۆی��ی �ه‌ک��ان‬ ‫چه‌تر‪ :‬ل�ه‌و س �ه‌ردان �ه‌ى ک��ردت��ان بۆ په‌رله‌مانى له‌سه‌ر زه‌ویى حکومه‌ت و زه‌وی ‌ه‬ ‫کوردستان له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌ چ به‌ڵێنێکتان پێدرا خزمه‌تگوزاریه‌کانه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫ئ �ه‌و زی��اده‌ڕۆی��ان �ه‌ ل�ه‌ن��او بدرێت‪،‬‬ ‫بۆقه‌زاکه‌؟‬ ‫_ وه‌ف���ده‌ک���ه‌م���ان ل �ه‌ق��ای��م��ق��ام و س����ه‌رۆک و پێش ده‌ستبه‌کاربوونم له‌خورماتوو‬ ‫ئ �ه‌ن��دام��ان��ى ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى ش���اره‌وان���ى خ��ورم��ات��وو دی���ارده‌ى زی���اده‌ڕه‌وى گه‌یشتبوو‌ه‬ ‫پێکهاتبوو‪ ،‬له‌و سه‌ردانه‌دا کۆمه‌ڵێک داواکاریمان له‌ (‪ ،)%93‬به‌اڵم ل�ه‌دواى ده‌ست‬ ‫خسته‌ به‌رده‌م سه‌رۆکى په‌رله‌مان‪ ،‬پێشتریش هه‌مان به‌کاربوونم به‌پێى دوای��ن ئامار‬ ‫ئ�ه‌و داواکارییانه‌مان خستبووه‌ ب �ه‌رده‌م د‪.‬به‌رهه‌م رێ�����ژه‌ى زی����اده‌ڕۆی����ى ئ��ێ��س��ت��ا ل ‌ه‬ ‫سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان و چه‌ند (‪ %2‬بۆ ‪)%3‬ی �ه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى‬ ‫وه‌زی��رێ��ک��ى دی��ک �ه‌‪ ،‬داواک��اری��ی �ه‌ک��ان بریتى ب��وون زی���اده‌ڕۆی���ى راوه‌س���ت���اوه‌‪ ،‬ناتوانم‬ ‫له‌خوێندنى کوردى و ناردنى چه‌ند مامۆستایه‌کى به‌ڵێنى ئه‌وه‌ بده‌م ئه‌و زیاده‌ڕۆییان ‌ه‬ ‫تایبه‌ت بۆ خوێندنگه‌ ناوه‌ندى و دواناوه‌ندییه‌کانى بۆ خه‌ڵکى قه‌زاکه‌ تاپۆ بکه‌م‪،‬‬ ‫به‌شى خوێندنى کوردى‪ ،‬جێبه‌جێکردنى کۆمه‌ڵێک ئ���ه‌و ک���اران���ه‌ زی���ات���ر ل �ه‌ده‌س��ت��ى‬ ‫پ������رۆژه‌ى ه��ه‌م��ه‌ ج����ۆر ب���ۆ ش����ارى خ���ورم���ات���وو‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت���ێ���ک���دای���ه‌ ل����ه‌س����ه‌رووى‬ ‫داواکارییه‌کانمان ئاراسته‌ى به‌رێز (د‪.‬ک�ه‌م��ال) ئێمه‌وه‌یه‌ و ئ���ه‌وان ده‌ت��وان��ن ئه‌و‬ ‫کرد‪ ،‬به‌اڵم هیچ به‌ڵێنێکى پێنه‌داین‪ ،‬ئێمه‌ تائێستا ک��ێ��ش �ه‌ی �ه‌ ی �ه‌ک�لای��ى ب��ک �ه‌ن �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫سێ جار سه‌ردانى د‪.‬به‌رهه‌م ساڵحمان ک��ردووه‌ و پێموایه‌ په‌رله‌مان و ئه‌نجومه‌نى‬ ‫چوینه‌ته‌ الى وه‌زیرى په‌روه‌رده‌ و ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ش‪ ،‬وه‌زی��ران��ى ع��ێ��راق ده‌ت��وان��ن بڕیار‬ ‫س �ه‌ره‌ڕاى ئه‌و سه‌ردانانه‌ وه‌ک قایمقامى قه‌زاى له‌سه‌ر یه‌کالیی کردنه‌وه‌ى بده‌ن‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆ ئ�ه‌و پ��رۆژان�ه‌ى بۆ ش��ارى خورماتوو‬ ‫خورماتوو نائومێدم له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و داواکارییانه‌ى‬ ‫ک �ه‌ خستومه‌ته‌ ب����ه‌رده‌م ه �ه‌ری �ه‌ک ل�ه‌س�ه‌رۆک��ى دانراون به‌شێکى که‌مى به‌ر گه‌ڕه‌که‌ کوردنشینه‌کان‬ ‫ح��ک��وم �ه‌ت��ى ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان و س �ه‌رۆک��ى که‌وتوون؟‬ ‫ ئه‌و پروژانه‌ى که‌ ده‌چنه‌ بوارى جێبه‌جێکردنه‌و‌ه‬‫په‌رله‌مانى کوردستان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى بۆ ماوه‌ى (‪)10‬‬ ‫مانگ ده‌بێت وه‌ک قایمقام ده‌س��ت به‌کاربووم‪ ،‬ده‌ت��وان��ی��ن ل���ه‌الى خ��ۆم��ان �ه‌وه‌ پ�ل�ان و ب �ه‌رن��ام �ه‌ى‬ ‫تائێستا ه��ی��چ پ���رۆژه‌ی���ه‌ک و دام �ه‌زران��دن��ێ��ک ب��ۆ داب��ن��ێ��ی��ن‪ ،‬ته‌نها ده‌ت��وان��ی��ن پ���رۆژه‌ ب�ه‌گ��وێ��ره‌ى‬ ‫له‌الیه‌ن حکومه‌تى هه‌رێمه‌وه‌ بۆ شارى خورماتوو مانگه‌کانى ساڵ ده‌ست نیشان بکه‌ین و بیخه‌ین ‌ه‬ ‫نه‌کراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌توانم بڵێم قه‌زاى خورماتوو له‌الیه‌ن ب����وارى ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ��ک��ردن�ه‌وه‌ و ح��ک��وم�ه‌ت��ى عێراقى‬ ‫حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌ فرامۆشکراوه‌ و ناتوانێت شت به‌سه‌ر ئێمه‌دا فه‌رز بکات‪ ،‬به‌ڵگه‌ش‬ ‫پشتگوێ خراوه‌ و هیچ حیسابێکیان بۆ نه‌کردووه‌‪ .‬بۆ ئه‌مه‌ م��اوه‌ی�ه‌ک ب�ه‌ر له‌ئێستا له‌سه‌ر ئاستى‬ ‫چه‌تر‪ :‬دیارده‌ى زیاده‌ڕۆیى له‌خورماتوودا بووه‌ته‌ پارێزگاى تکریت پرۆژه‌ى رێگاوبانمان بۆ ده‌رچوو‬ ‫دیارده‌یه‌کى باو به‌رنامه‌ و چاره‌سه‌رتان بۆ ئه‌و‌ه ب�ه‌ڕێ��ژه‌ى (‪ )33‬کیلۆ مه‌تر‪ ،‬ب �ه‌اڵم ته‌نها (‪)11‬‬ ‫کیلۆمه‌ترم بۆ ناوچه‌ کوردییه‌کان ته‌رخانکرد‪،‬‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ دی�����ارده‌ى زی���اده‌ڕۆی���ى ل �ه‌خ��ورم��ات��وو زۆره‌‪ ،‬چه‌ندین پرۆژه‌ى دیکه‌ش له‌ناوچه‌ کوردنشینه‌کانى‬‫هه‌ندێک شوێن زیاده‌ڕۆیى تێدا کراوه‌ که‌ ره‌نگ ‌ه سنورى خورماتوو ده‌کرێت له‌بودجه‌ى بوژاندنه‌وه‌ى‬ ‫له‌ئاینده‌دا ببێته‌ جێگه‌ى خانووبه‌ره‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا هه‌رێمه‌کان که‌ ل�ه‌الی�ه‌ن حکومه‌تى عێراقییه‌و‌ه‬ ‫الی �ه‌ن �ه‌ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��داره‌ک��ان��ی��ش ف��ش��ارى ئ �ه‌وت��ۆی��ان ده‌درێته‌ پارێزگاى تکریت و به‌شى خورماتووشى‬ ‫نه‌خستووه‌ته‌ س �ه‌رم��ان ب��ۆ تێکدان و الدان���ى ئه‌و تێدایه‌‪ ،‬ئێمه‌ رۆڵى سه‌ره‌کى تێدا ده‌بینین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زیاده‌ڕۆیانه‌‪ ،‬به‌اڵم بڕیارى رێگرتن له‌و دیارده‌یه‌ له‌و پرۆژانه‌ى له‌ڕێگاى وه‌زاره‌ته‌کانه‌وه‌ ده‌کرێت و‬ ‫هه‌یه‌ و بڕیارى روخاندن و تێکدانى ئه‌و زیاده‌ڕۆییانه‌ ئێستا له‌بوارى جێبه‌جێکردندان وه‌ک پرۆژه‌یه‌کى‬

‫وه‌زاره‌ت����ى وه‌رزش و الوان و وه‌زاره‌ت����ى گه‌یاندن‪ ،‬وه‌زاره‌ت��ه‌ک��ان��ه‌وه‌ ده‌س��ت نیشان ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ک��رێ��ت ئ �ه‌و پ��رۆژان �ه‌ ف���ه‌رز بکرێنه‌ س �ه‌رم��ان‪ ،‬ئێمه‌ ئاگادارین له‌ئه‌نجامدانى‪ ،‬به‌اڵم ده‌سه‌اڵتمانى‬ ‫چونکه‌ وه‌زاره‌ته‌کان ته‌رخانیانکردووه‌‪ ،‬به‌اڵم پرۆژ‌ه به‌سه‌ره‌وه‌ نییه‌ و تائێستاش چه‌ند به‌ڵێنده‌رێکمان‬ ‫بچوکه‌کان ده‌سه‌اڵتمانى تێدایه‌‪.‬‬ ‫خ��س��ت��ووه‌ت�ه‌ لیستى ره‌ش����ه‌وه‌ و ک��اره‌ک �ه‌م��ان لێ‬ ‫چه‌تر‪ :‬پڕوپاگه‌نده‌ى ئ�ه‌وه‌ هه‌یه‌ هه‌ندێک له‌و وه‌رگرتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫پ��رۆژان �ه‌ به‌بێ ئ��اگ��ادارى ئێوه‌ ک���راوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و‌ه‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬تاچه‌ند ه�ه‌وڵ��ت��ان��داوه‌ کێشه‌ى بێکارى‬ ‫راسته‌ تاچه‌ند ده‌سه‌اڵتتان هه‌یه‌ له‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى چاره‌سه‌ر بکه‌ن؟‬ ‫پرۆژه‌کان؟‬ ‫ ئێستا ل �ه‌ڕێ��گ��اى ح��ک��وم�ه‌ت��ى ع��ێ��راق��ی��ی�ه‌و‌ه‬‫ وه‌ک ئاماژه‌م پێدا‪ ،‬ئه‌و پ��رۆژان�ه‌ى له‌الیه‌ن دام�����ه‌زران�����دن ده‌ک����رێ����ت‪ ،‬ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ى ق����ه‌زاو‬‫وه‌زاره‌ت �ه‌ک��ان �ه‌وه‌ ده‌س��ت نیشان ده‌کرێت و ده‌چێت ‌ه قایمقامیه‌تیش بۆیان هه‌یه‌ ئه‌و جۆره‌ دامه‌زراندن ‌ه‬ ‫ب���وارى جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ ،‬ت��اڕاده‌ی �ه‌ک ژێ���راو ژێر ره‌ت ب��ک�ه‌ن�ه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ رێ��گ�ه‌ى مه‌حسوبیه‌ت و‬ ‫ک��ارى بۆ ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ب �ه‌اڵم پ��رۆژه‌ی �ه‌ک له‌ئاستى پشتگیریی له‌ڕێگه‌ى پ�ه‌ی��وه‌ن��دى که‌سایه‌تییه‌و‌ه‬ ‫قه‌زاکه‌دا بڕیارى له‌سه‌ر بدرێت‪ ،‬ئه‌وا به‌ئاگادارى ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ حکومه‌تى عێراقى‪ ،‬بووه‌ت ‌ه‬ ‫ئێمه‌ ده‌کرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ده‌توانین هه‌ڵوێستى له‌سه‌ر ح��ک��وم �ه‌ت��ى پ���ه‌ی���وه‌ن���دى ک���ه‌س���ای���ه‌ت���ی‪ ،‬ئ���ه‌ن���دام‬ ‫وه‌ربگرین‪ ،‬به‌اڵم له‌دواى ده‌ست به‌کاربوونم تائێستا په‌رله‌مانێکى تورکمان یا پارتێکى شیعه‌ له‌ڕێگه‌ى‬ ‫هیچ پ���رۆژه‌ی���ه‌ک ل �ه‌س �ه‌ر ئاستى خ��ورم��ات��وو و حکومه‌تى عێراقییه‌وه‌ ده‌توانێت چه‌نده‌ها تورکمان‬ ‫ده‌وروبه‌رى به‌بێ ئاگادارى ئێمه‌ نه‌کراوه‌ و ناشبێت دابمه‌زرێنێت‪ ،‬بۆچى گله‌یى له‌ئه‌وان بکه‌م که‌ بۆ‬ ‫بکرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌بێ ئاگادارى ئێمه‌ بکرێت ئه‌وا ن�ه‌ت�ه‌وه‌ک�ه‌ى خۆیان ه �ه‌وڵ��ده‌ده‌ن‪ ،‬گله‌یى له‌ئه‌ندام‬ ‫بۆمان هه‌یه‌ رایبگرین و نه‌هێڵین بکرێت‪ ،‬له‌هیچ په‌رله‌مانه‌ کورده‌کان ده‌که‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر تورکمانه‌کان‬ ‫کۆمپانیا و به‌ڵێنده‌ر و ئه‌ندازیارێکى سه‌رپه‌رشتیار له‌خورماتوو چوار تاپێنج ئه‌ندام په‌رله‌مان وه‌زیریان‬ ‫قبوڵ ناکه‌ین هیچ پرۆژه‌یه‌ک به‌بێ ئاگادارى ئێم ‌ه ه�ه‌ب��ێ��ت‪ ،‬ئ���ه‌وا ک���ورد ب��ه‌ده‌ی��ان ئ �ه‌ن��دام پ�ه‌رل�ه‌م��ان‬ ‫ئه‌نجامبدات‪ ،‬ته‌نها ئه‌و پرۆژانه‌ نه‌بێت له‌ڕێگاى و وه‌زی��رى هه‌یه‌‪ ،‬گله‌یی له‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانان ‌ه‬

‫سه‌رچاوه‌کان‪:‬‬ ‫ماڵپه‌رى رۆژنامه‌ى میدیکاڵ‬ ‫ماڵپه‌رى کودستان نیوز‬ ‫ئاژانسی ئیرنا‬

‫ده‌ک���ه‌م س�ه‌ردان��ێ��ک��ى ق �ه‌زاک �ه‌م��ان ن��اک �ه‌ن و‬ ‫که‌سمان بۆ دانامه‌زرێنن و پرسیارمان لێى‬ ‫ن��اک �ه‌ن‪ ،‬له‌کابینه‌ى پێنجه‌مدا وه‌زاره‌ت��ێ��ک‬ ‫هه‌بوو به‌ناوى وه‌زاره‌ت��ى ناوچه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬حکومه‌تى کابینه‌ى‬ ‫پێنجه‌م ک��ۆت��ای��ى ه��ات ک�ه‌چ��ى ئ �ه‌و وه‌زی���ر‌ه‬ ‫سه‌ردانى شارى خورماتووى نه‌کرد‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫ن��اوچ�ه‌ک��ان��ى ده‌ره‌وه‌ى ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫که‌رکوک و داقوق و مه‌خمور و شه‌نگال و‬ ‫خانه‌قین و خورماتوون‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ئ����ه‌و خ���وێ���ن���دک���اران���ه‌ى ده‌رده‌چ�������ن و‬ ‫له‌کۆلێژه‌کانى هه‌رێمى کوردستان وه‌رناگیرێن‬ ‫به‌بیانوى ئه‌وه‌ى ل�ه‌ده‌ره‌وه‌ى ده‌سه‌اڵتى هه‌رێمن ئێو‌ه‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ چیتان کردووه‌؟‬ ‫ ل��ێ��ره‌وه‌ ده‌ڵ��ێ��م تکایه‌ حکومه‌تى هه‌رێمى‬‫ک��وردس��ت��ان گوێمان لێبگره‌‪ ،‬کاتێک س�ه‌ردان��ى‬ ‫به‌رپرسان ده‌که‌ین واده‌زان��ن داواى دامه‌زراندنیان‬ ‫ل��ێ��ده‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬ک��ێ��ش�ه‌ى س �ه‌ره‌ک��ی��م��ان ل �ه‌ق �ه‌زاک �ه‌دا‬ ‫خوێندنى کوردییه‌‪ )36( ،‬خوێندنگه‌ى کوردیمان‬ ‫هه‌یه‌ سااڵنه‌ زیاتر له‌ (‪ )100‬خوێندکار له‌به‌شى‬ ‫وێ��ژه‌ی��ى و زان��س��ت��ى ده‌رده‌چ����ن و له‌زانکۆکانى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان وه‌رناگیرێن و سود له‌زانکۆکانى‬ ‫حکومه‌تى عێراقى وه‌رناگرن و توانایان نییه‌ به‌زمانى‬ ‫ک��وردی بخوێنن به‌هۆى ئه‌و که‌موکورتییانه‌وه‌ى‬ ‫رووب �ه‌ڕووى خوێندنى کوردى له‌قه‌زاکه‌دا بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین خوێندکار وازیان له‌خوێندنى کوردى هێناو‌ه‬ ‫و رووی��ان له‌خوێندنى عه‌ره‌بى ک��ردووه‌‪ ،‬تائێستاش‬ ‫به‌شى خوێندنى ک��وردى له‌خورماتوو بینایه‌کیان‬ ‫نییه‌ و مامۆستاکانیان له‌سه‌ر شه‌قام کۆده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایانه‌ى زمانى کوردى له‌خوێندنگاکاندا‬ ‫ده‌ڵێنه‌وه‌ به‌شێوه‌ى ته‌نسیب خراونه‌ته‌ سه‌ر په‌روه‌رده‌ى‬ ‫خورماتوو‪ ،‬پێویستییه‌کانى خوێندنیشمان له‌الیه‌ن‬ ‫حکومه‌تى هه‌رێمه‌وه‌ بۆ دێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هۆکارى کۆچکردنى خێزانه‌ کورده‌کانى‬ ‫خورماتوو بۆ چى ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌‪ ،‬چاره‌سه‌ر بۆئه‌م ‌ه‬ ‫چیه‌؟‬ ‫_ دی����ارده‌ى ک��ۆچ��ک��ردن��ى خ��ێ��زان�ه‌ ک��ورده‌ک��ان‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬بارى ئه‌منى ئه‌م شاره‌ ئه‌گه‌ر به‌راوردى‬ ‫ب��ک �ه‌ی��ن ل��ه‌گ��ه‌ڵ ش��اره‌ک��ان��ى دی��ک��ه‌ى ه �ه‌رێ��م��دا‬ ‫زۆرخ��راپ��ه‌ و تائێستا ن��زی��ک�ه‌ى (‪ )300‬خێزانى‬ ‫کورد خورماتوویان به‌جێهێشتووه‌ و رۆژان�ه‌ش ئه‌و‬ ‫بارکردنه‌ ب�ه‌رده‌وام�ه‌‪ ،‬زۆرب �ه‌ى ئه‌و خێزانانه‌ى ک ‌ه‬ ‫لێره‌ رۆیشتوون کارمه‌ندى ئاسایش و پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫و ئ�ه‌ن��دازی��ار ی��ان ئه‌ندامى پارته‌ سیاسییه‌کانن‪،‬‬ ‫ئێمه‌ زۆر هه‌وڵمانداوه‌ که‌ رێگربین له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫دیارده‌یه‌ به‌اڵم بێسوده‌‪ ،‬نازانم ئه‌گه‌ر هۆکاره‌ک ‌ه‬ ‫که‌مى خزمه‌تگوزارى و بارى ئه‌منى بێت‪ ،‬بۆچى‬ ‫نه‌ته‌وه‌کانى دی��ک�ه‌ى ق�ه‌زاک�ه‌ ن��اڕۆن و له‌هه‌وڵى‬ ‫کڕینى زه‌وی و خانوه‌کانى ئه‌و ماڵه‌ کوردانه‌دان‬ ‫که‌ کۆچ ده‌که‌ن‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی بازیان‪:‬‬

‫بودجه‌ى بازیان به‌شى دروستکردنى‬ ‫باخچه‌یه‌کى ساوایان ناکات‬ ‫[ دیدار‪ /‬به‌ڵێن عوسمان ]‬

‫چه‌تر‪ :‬پڕۆژه‌ى قیرتاوکردنى شه‌قام و‬ ‫کۆاڵنه‌کانى شارۆچکه‌ى بازیان به‌کوێ‌‬ ‫گه‌یشت؟‬

‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬رۆش��ن��ب��ی��ران پ��ێ��ی��ان��وای �ه‌‬ ‫له‌بازیان ده‌سه‌اڵتى حزب بااڵده‌ستتر‬ ‫و زاڵتره‌ به‌سه‌ر کاروبارى ناوچه‌که‌دا‬ ‫ن �ه‌ک ده‌س �ه‌اڵت��ى حکومه‌ت‪ ،‬سه‌رنجت‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ چییه‌؟‬

‫ واى نابینم‪ ،‬هه‌مووکاتێک حزبم وابینیو‌ه‬‫هاوکارى حکومه‌تى له‌کاروباره‌کاندا ک��ردووه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین پ��رۆژه‌ و کارمان هه‌بووه‌ پێویست بووه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاستى حزب جێبه‌جێبکرێت و حزب رۆڵى‬ ‫هاوکاریکه‌رى بینیوه‌‪ ،‬تائێستا هه‌ستم نه‌کردووه‌‬ ‫ح��زب ت�ه‌داخ��ول بکات له‌ئیشوکارى حکومه‌تدا‬ ‫له‌بازیان‪ ،‬ئه‌گه‌رچى هه‌ندێکجار حزب پێشنیارى‬ ‫هه‌بووه‌ بۆ کاروچاالکى و پ��رۆژه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم وامان‬ ‫هێشتۆته‌وه‌ ح��زب ته‌نیا پێشنیار بکات نه‌ک په‌یوه‌ندى پێوه‌کردبێن ب�ه‌ده‌م داواکارییه‌که‌یانه‌وه‌‬ ‫ته‌داخول‪.‬‬ ‫چووین‪ ،‬نابێت ئه‌وه‌شمان له‌بیربچێت چه‌ندینجار‬ ‫چه‌تر‪ :‬هاواڵتیان گله‌یى ئه‌وه‌ده‌که‌ن خ���ه‌ڵ���ک ب���ه‌م���ه‌ب���ه‌س���ت���ى راب����������واردن ه���ه‌واڵ���ى‬ ‫ده‌زگاى (ئاگرکوژێنه‌ره‌وه‌) و ده‌زگاکانى ئاگرکه‌وتنه‌وه‌ی پێداون‪ ،‬به‌اڵم دواتر درۆب��ووه‌ و‬ ‫ئه‌منى له‌کاتى روودانى کاره‌ساته‌کاندا گاڵته‌کردن بووه‌ به‌ده‌زگایه‌کى حکومى‪ ،‬سه‌ره‌ڕاى‬ ‫که‌مته‌رخه‌مى ده‌نوێنن؟‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌ر هاواڵتییه‌ک گله‌یى هه‌یه‌ بائاگادارم‬ ‫ ده‌رباره‌ى ئاسایش و پۆلیس له‌سنورى ده‌سه‌اڵتى بکاته‌وه‌‪ ،‬ئیجرائاتى یاسایى بۆ ده‌که‌م‪.‬‬‫ئێمه‌دا به‌رده‌وام له‌ڕووى ئه‌منییه‌وه‌ له‌جێبه‌جێکردنى‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬خه‌ڵک گله‌یى ده‌ک���ه‌ن دام و‬ ‫ئه‌رکه‌کانیان له‌شوێنه‌کانی تر چاالکتربوون‪ ،‬ده‌زگا حکومییه‌کانى ئێره‌ وه‌ک پێویست‬ ‫ده‌رب��اره‌ى تیمه‌کانى ئاگرکوژێنه‌ره‌وه‌ش ب�ه‌رده‌وام کاره‌کانیان رایى ناکه‌ن؟‬ ‫هێڵه‌کانى په‌یوه‌ندییان کراوه‌ن‪ ،‬هه‌ر هاواڵتییه‌ک‬ ‫‪ -‬ب �ه‌ڵ��ى‪ ،‬خ��اوه‌ن��ى نووسینگه‌کانى خانوبه‌ره‌‬

‫‪7‬‬

‫ ئێمه‌ پڕۆپۆزه‌ڵ و ده‌رخسته‌مان بۆ پرۆژه‌ى‬‫قیرتاوکردنى شه‌قام و کۆاڵنه‌کانى شارۆچکه‌ى‬ ‫ب��ازی��ان ک���ردووه‌ و بردومانه‌ بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى‬ ‫گشتى رێگاوبانى سلێمانى و عیماد ئه‌حمه‌د‬ ‫جێگرى پێشووى سه‌رۆکى حکومه‌ت‪ ،‬پرۆژه‌که‌‬ ‫(‪ )16‬ملیار دی��ن��ارى تێده‌چێت‪ ،‬ب�ه‌ه��ۆى زۆرى‬ ‫ب��ودج�ه‌ى تێچوونییه‌وه‌ وه‌زاره‌ت���ى ئاوه‌دانکردنه‌وه‌‬ ‫ ل���ه‌گ���ه‌ڵ ه�������ه‌ردوو ک���ارگ���ه‌ (ک���ارگ���ه‌ى‬‫پێى جێبه‌جێناکرێت‪ ،‬داوایان له‌وه‌زاره‌تى شاره‌وانى چ��ی��م �ه‌ن��ت��ۆى م����اس و ب����ازی����ان) رێ���ک���ه‌وت���ن و‬ ‫ک����ردووه‌ ئ���ه‌م پ���رۆژه‌ی���ه‌ جێبه‌جێ ب��ک �ه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ پ��رۆژه‌م��ان هه‌یه‌‪ ،‬ئ �ه‌وان له‌شارۆچکه‌ى ته‌یناڵ‬ ‫ته‌نیا ئ�ه‌رک��ى ب �ه‌رزک��ردن �ه‌وه‌م��ان ل �ه‌س �ه‌ره‌ نه‌ک مزگه‌وتێک و خوێندنگایه‌ک نۆژه‌ن ده‌که‌نه‌وه‌‬ ‫جێبه‌جێکردن‪.‬‬ ‫و ه �ه‌روه‌ه��ا پ��رۆژه‌ی�ه‌ک��ى ئاویش جێبه‌جێده‌که‌ن‪،‬‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫بۆن‬ ‫هۆڵى‬ ‫تائێستا‬ ‫بۆچى‬ ‫چه‌تر‪:‬‬ ‫له‌شارۆچکه‌ى بازیانیش پڕۆپۆزه‌ڵ و ده‌رخسته‌مان‬ ‫«مه‌منونی هه‌ر کۆبوونه‌وه‌ له‌بازیاندا درووست نه‌کراوه‌؟ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ته‌ندروستى سلێمانییه‌وه‌ هێناوه‌‬ ‫ هه‌موو شتێک له‌دوونیادا به‌بودجه‌ ده‌کرێت‪ ،‬تابنکه‌ى ته‌ندروستى بازیانمان بۆ نۆژه‌ن بکه‌نه‌وه‌‬‫به‌رپرسێکی‬ ‫پ����رۆژه‌ى زۆرگ��رن��گ��ت��ر ل �ه‌دروس��ت��ک��ردن��ى هۆڵى و بیکه‌ن به‌بنکه‌یه‌کى مۆدێرن‪.‬‬ ‫حکومی و حزبی بۆنه‌کان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ماناى ئه‌وه‌ نییه‌ هۆڵى‬ ‫چ��ه‌ت��ر‪ :‬ئ��ای��ا ل��ه‌پ��ااڵوگ��ه‌ى ن�ه‌وت��ى‬ ‫ده‌بم کار بۆ‬ ‫بۆنه‌کان گرنگ نییه‌‪ ،‬بودجه‌ى بازیان ئه‌وه‌نده‌ بازیانه‌وه‌ ن�ه‌وت به‌قاچاخ ده‌برێت بۆ‬ ‫که‌مه‌ به‌شى دروستکردنى باخچه‌یه‌کى ساوایان سنوره‌کانى هه‌رێمى کوردستان؟‬ ‫بازیان بکات»‬ ‫ن��اک��ات‪ ،‬چ��ۆن بتوانم ه��ۆڵ��ى ب��ۆن�ه‌ک��ان دروس��ت‬ ‫ باوه‌ڕم به‌قاچاخچێتى نییه‌ له‌ناو حکومه‌تدا‪،‬‬‫بکه‌م‪ ،‬تکا له‌خه‌ڵک ده‌ک �ه‌م وانه‌زانن بودجه‌ و چ��ون��ک�ه‌ ح��ک��وم �ه‌ت وات���ه‌ ی��اس��ا‪ ،‬نه‌مبیستووه‌‬ ‫فۆتۆ‪:‬‬ ‫فه‌رده‌ دۆالر له‌به‌ر پێى به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بازیان حکومه‌ت فێڵ له‌خۆى بکات یان قاچاخ له‌خۆى‬ ‫به‌ڵێن عوسامن که‌وتووه‌‪.‬‬ ‫بکات‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ ئیشى حکومه‌ت نییه‌‪ ،‬حکومه‌ت‬ ‫چه‌تر‪ :‬پێشتر کۆمه‌ڵێک ه �ه‌وڵ دران ه�ه‌ر کارێک بکات پێشینه‌یه‌کى یاسایـى بۆ‬ ‫ئ���ه‌م ک��ێ��ش �ه‌ی �ه‌ی��ان ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ئ���ه‌م ک��ێ��ش �ه‌ی �ه‌ش بۆ بۆ به‌قه‌زاکردنى بازیان‪ ،‬ئایا تۆ له‌گه‌ڵ کاره‌کانى هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌وه‌ ده‌زگ��اک��ان��ى وه‌ک ش��اره‌وان��ى به‌قه‌زابوونى بازیاندایت؟‬ ‫چه‌تر‪ :‬گه‌نجانى بازیان له‌نه‌بوونى‬ ‫_وه‌ک که‌سێکى یاسایى له‌گه‌ڵ به‌قه‌زاکردنى سه‌نته‌رێکى حکومى تایبه‌ت به‌گه‌نج‬ ‫رێنماییان له‌سه‌روو خۆیانه‌وه‌ بۆ هاتووه‌ و ناکرێت‬ ‫(به‌ڕێوه‌به‌رى شاره‌وانى بازیان)یش له‌م رێنماییه‌ بازیاندام‪ ،‬چونکه‌ ئه‌گه‌ر بازیان ببێت به‌قه‌زا ئه‌وا نیگه‌رانن‪ ،‬چیتان له‌وباره‌یه‌وه‌ کردووه‌؟‬ ‫ئۆتۆماتیکى زۆربه‌ى کێشه‌کان چاره‌سه‌ر ده‌بن‪،‬‬ ‫ وه‌ک ئ���اره‌زووى تایبه‌تى خ��ۆم ح�ه‌ز ده‌ک�ه‌م‬‫ئیدارییانه‌ البدات‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬خزم خزمێنه‌ و گه‌نده‌ڵى ئیدارى بۆنمونه‌ نوسه‌رى داد و دادگا و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى سه‌نته‌رێکى حکومى تایبه‌ت به‌گه‌نجان دروست‬ ‫و دارای��ى ل�ه‌دام��وده‌زگ��ا حکومییه‌کانى په‌روه‌رده‌ و کۆلێژى تێدا ده‌کرێته‌وه‌ و بودجه‌که‌شى بکه‌م هێڵى ئینته‌رنێت و کۆفى شۆپ و یاریگا‬ ‫زیاد ده‌بێت‪ ،‬ئێمه‌ زۆر له‌پێش هه‌ندێک ناوچه‌ى و کتێبخانه‌ و هتد‪ ..‬تێدابێت‪ ،‬به‌اڵم گرفته‌که‌‬ ‫بازیاندا به‌دیده‌کرێت؟‬ ‫ هه‌تا پێمکرابێت نه‌مهێشتووه‌ خزم خزمێنه‌ تره‌وه‌ین که‌ کراوه‌ به‌قه‌زا‪.‬‬‫ب��ودج �ه‌ی �ه‌‪ ،‬م�ه‌م��ن��ون��ى ه���ه‌ر ب�ه‌رپ��رس��ێ��ک��ى حزبى‬ ‫چه‌تر‪ :‬دوو ک��ارگ�ه‌ى درووستکردنى و حکومی ده‌ب��م ک�ه‌ ک��ار ب��ۆ ب��ازی��ان بکات و‬ ‫و گه‌نده‌ڵى له‌نێو ده‌زگا حکومییه‌کانى بازیاندا‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬له‌خۆمه‌وه‌ ده‌ست پێده‌که‌م تائێستا یه‌ک چیمه‌نتۆ هه‌یه‌‪ ،‬به‌پێى یاسا پێویسته‌ ئه‌و سه‌نته‌رێکى له‌وشێوه‌یه‌ بۆ گه‌نجان دروست بکات‪.‬‬

‫«به‌شى راگه‌یاندن به‌قه‌ده‌ر مزگه‌وتێک بودجه‌ى نییه‌»‬

‫زۆرب�����ه‌ى رۆش��ن��ب��ی��ران‬ ‫پ����ێ����ی����ان����وای����ه‌ ره‌وش�������ى‬ ‫پ��ڕۆف��ی��ش��ن��اڵ��ى ل �ه‌ک��ارى‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ن���وس���ی���دا زۆر‬ ‫الوازه‌ و وه‌ک پیشه‌ سه‌یر‬ ‫ن��اک��رێ��ت‪ ،‬ئ �ه‌ن��وه‌ر حسێن‬ ‫ده‌ڵێت «ئێستا پێنج هه‌زار‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��وس ئ�ه‌ن��دام��ى‬ ‫سه‌ندیکان‪ ،‬ده‌ت��وان��م بڵێم‬ ‫ه�����ه‌زار رۆژن��ام��ه‌ن��وس��ى‬ ‫پ�������ڕۆف�������ی�������ش�������ن�������اڵ‬ ‫له‌کوردستاندا هه‌یه‌»‪.‬‬ ‫ه����ه‌ڤ����اڵ ئ���ه‌ب���وب���ه‌ک���ر‬ ‫م���ام���ۆس���ت���ا ل���ه‌ب���ه‌ش���ى‬ ‫راگ���ه‌ی���ان���دن���ى زان���ک���ۆى‬ ‫س���ل���ێ���م���ان���ى ده‌رب���������اره‌ى‬ ‫ره‌وش������ى پ��ڕۆف��ی��ش��ن��اڵ��ى‬ ‫له‌کارى رۆژنامه‌نوسیدا‬ ‫ب��ه‌(چ��ه‌ت��ر)ى راگ �ه‌ی��ان��د‬ ‫«پ��ڕۆف��ی��ش��ن��اڵ��ى ب���وون‬ ‫ب���ه‌وات���اى پیشه‌یى ب��وون‬ ‫دێت‪ ،‬ئه‌و که‌سه‌ى کارى‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ى ده‌ک���ات‬ ‫ده‌ب���ێ���ت ب���ه‌زان���ی���اری���ی���ه‌وه‌‬ ‫ده‌س����ت ب���ۆ ئ���ه‌و ب��اب�ه‌ت�ه‌‬ ‫ب��ب��ات ده‌ی��ه‌وێ��ت ئه‌نجامى‬ ‫ب��������دات‪ ،‬رۆژن����ام����ه‌ن����وس‬ ‫ده‌بێت ئ��اگ��ادارى پیشه‌که‌ى بێت و بنه‌ماکانى‬ ‫رۆژنامه‌نوسی و ئه‌ته‌کێت و یاسا و تیۆرییه‌کان‬ ‫و رێ��ک �ه‌وت��ن �ه‌ رۆژن��ام �ه‌گ �ه‌ری��ی �ه‌ک��ان و بنه‌ما‬ ‫ده‌ستورییه‌کان و له‌نوسین و وێنه‌ى رۆژنامه‌گه‌رى‬ ‫ت��ێ��گ�ه‌ش��ت��ب��ت ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ى ب��ت��وان��ێ��ت ب��اب�ه‌ت��ێ��ک‬ ‫به‌کوالێتییه‌کى به‌رزه‌وه‌ به‌رهه‌م بهێنێت»‪.‬‬ ‫د‪.‬ه���ه‌ڤ���اڵ ئ �ه‌ب��وب �ه‌ک��ر رون���ی���ک���رده‌وه‌ پێوسته‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس به‌رله‌وه‌ى بابه‌ته‌که‌ى باڵوبکاته‌وه‌‪،‬‬ ‫کاردانه‌وه‌ى خه‌ڵک بۆ بابه‌ته‌که‌ى بزانێت‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫«ب�ه‌داخ�ه‌وه‌ رۆژنامه‌نوسانى ئێمه‌ زۆر به‌که‌مى‬ ‫ئ��اگ��ای��ان ل��ه‌م بنه‌مایانه‌ ه�ه‌ی�ه‌ و ده‌زگ��اک��ان��ى‬ ‫راگ�ه‌ی��ان��دن��ی��ش ه��ی��چ گ��رن��گ��ى پ��ێ��ن��اده‌ن»‪ ،‬ئ�ه‌و‬ ‫دک��ت��ۆره‌‌ ل �ه‌درێ��ژه‌ى قسه‌کانیدا باسى ل�ه‌وه‌ک��رد‬ ‫په‌یامنێرى گرنگترین کاره‌ له‌ڕۆژنامه‌گه‌ریدا و‬ ‫ریپۆتاژیش قورسترین ژان �ه‌رى رۆژنامه‌گه‌ریه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ده‌زگ��اک��ان هه‌رکه‌سێک س �ه‌ره‌ت��ا ده‌س��ت‬ ‫به‌کارى رۆژنامه‌نوسى ده‌کات هیچ نازانێت پێى‬ ‫ده‌ڵێن وه‌ک په‌یامنێر کاربکه‌‪ ،‬ناپڕۆفیشناڵى‬ ‫دروس��ت ده‌ک��ات‪ ،‬ه�ه‌ردوو الیه‌نه‌که‌مان بێ به‌ها‬ ‫ک��ردووه‌ و پێمانوایه‌ هه‌رکه‌سێک ئه‌لف و بێ‬ ‫بزانێت ده‌ت��وان��ێ��ت ک��ارى رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ى بکات‬ ‫و په‌یامنێرێکى س�ه‌رک�ه‌وت��وو بێت‪ ،‬له‌کاتێکدا‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫کارگانه‌ى سامانى سرووشتى ناوچه‌یه‌ک‬ ‫بۆ کارى پیشه‌سازى به‌کارده‌هێنن یان‬ ‫ده‌یفرۆشن‪ ،‬له‌ (‪)%1‬ى کۆى داهاته‌که‌یان‬ ‫به‌و ناوچه‌یه‌ بده‌ن‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ چیتان‬ ‫کردووه‌؟‬

‫له‌گفتوگۆیه‌کى (چه‌تر)دا زانا به‌هادین‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بازیان باس له‌کێشه‌‬ ‫و گرفته‌کانى بازیان ده‌ک��ات‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫«بودجه‌ى بازیان ئه‌وه‌نده‌ که‌مه‌ به‌شى‬ ‫دروستکردنى باخچه‌یه‌کى ساوایانى‬ ‫مۆدێرن ناکات»‪.‬‬

‫[ ئا‪ /‬داستان سدیق ]‬

‫خزم و براده‌رى خۆمم له‌هیچ ده‌زگایه‌کى حکومیدا‬ ‫نه‌دامه‌زراندوه‌ و نه‌واسته‌شم بۆ ک��ردووه‌‪ ،‬ده‌زگا‬ ‫حکومییه‌کانى تریشم ئاگادارکردوه‌ته‌وه‌ وه‌ک‬ ‫دام �ه‌زراوه‌ کاربکه‌ن و رێگه‌ به‌گه‌نه‌ده‌ڵى و خزم‬ ‫خزمێنه‌ ن�ه‌ده‌ن‪ ،‬داواک��ارم هه‌رکه‌سێک گه‌نده‌ڵى‬ ‫ل �ه‌ده‌زگ��ا حکومییه‌کانى ب��ازی��ان��دا ب�ه‌دی��ده‌ک��ات‬ ‫ئاگادارم بکاته‌وه‌‪.‬‬

‫کراوه‌‬

‫ئه‌حمه‌د میره‌‪ :‬رۆژنامه‌نوسی به‌ده‌ست‬ ‫نه‌خوێنده‌واره‌و ‌ه گیرى خواردووه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫د‪.‬هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر‪:‬‬ ‫« ئه‌وه‌ی له‌ڕۆژنامه‌کان‬ ‫باس ده‌کرێت‬ ‫به‌شێکى زۆر که‌م‬ ‫بڕواى پێده‌که‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و ‌ه له‌ده‌رئه‌نجامى‬ ‫ناپڕۆفیشناڵى‬

‫په‌یامنێرى کارێکى زۆر گه‌وره‌یه‌‪ ،‬هه‌رکه‌سێک‬ ‫زانیاریه‌ک یان سه‌ره‌داوێکمان ده‌داتێ پێى ده‌ڵێین‬ ‫په‌یامنێر ک�ه‌ ئ �ه‌وان �ه‌ س �ه‌رچ��اوه‌ى زان��ی��ارى یان‬ ‫هه‌واڵنێرن نه‌ک په‌یامنێر»‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاشکرایکرد له‌ئه‌وروپا رۆژنامه‌کان ئه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ى باڵویده‌که‌نه‌وه‌ هه‌موو خه‌ڵک بڕوایان‬ ‫پێده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌کوردستان ئه‌وه‌ى له‌ڕۆژنامه‌کان‬ ‫باس ده‌کرێت به‌شێکى زۆر که‌م بڕواى پێده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجامى ناپڕۆفیشناڵى رۆژنامه‌کانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌بۆچوونى هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر گرفتێکى دیکه‌ى‬ ‫ناپیشه‌یى ب��وون له‌رۆژنامه‌گه‌ریدا بازرگانییه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت «کارى رۆژنامه‌گه‌رى نه‌چۆته‌وه‌ بازاڕه‌وه‌ و‬ ‫هه‌واڵ و زانیارى گرنگ پاره‌ ناکات که‌ هه‌واڵیش‬ ‫پاره‌ى نه‌کرد و نه‌یتوانى ببێته‌ سه‌رچاوه‌ى داهات‪،‬‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ی��ش گرنگى پ��ێ ن���ادات‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫حاڵه‌تێکى ترسناکه‌ بۆ پڕۆفیشناڵ نه‌بوون»‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د م��ی��ره‌ س �ه‌رن��وس �ه‌رى گ��ۆڤ��ارى لڤین‬ ‫پێیوایه‌ له‌ڕۆژنامه‌نوسیدا پرۆفیشناڵى به‌که‌سێک‬ ‫ده‌وترێت خاوه‌نى رۆشنبیرییه‌کى ته‌واو بێت ئاشنا‬ ‫بێت به‌بنه‌ما و ستانداره‌کانى رۆژنامه‌نوسی و‬ ‫هه‌ڵگرى بڕوانامه‌ى پسپۆڕى بێت ل�ه‌و ب��واره‌دا‪،‬‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «ئ �ه‌ک��ادی��م��ى ب���وون ب�ه‌ت�ه‌ن��ه��ا ن��ات��وان��ێ��ت‬ ‫رۆژنامه‌نوس پڕۆفیشناڵ بکات‪ ،‬چونکه‌ ئه‌گه‌ر‬

‫س �ه‌ی��رى ئ�ه‌ک��ادی��م��ی��اى ک���وردى بکه‌ین ئ �ه‌وه‌ن��د‌ه‬ ‫ده‌رچوانى الوازه‌‪ ،‬ئه‌و به‌شه‌ ناتوانن پڕۆفیشنااڵنه‌‬ ‫کاربکه‌ن‪ ،‬ده‌رچ��ووى ئه‌وبه‌شانه‌ ده‌بێت سه‌لیقه‌ى‬ ‫رۆژنامه‌وانى هێنده‌ تێر بێت که‌ بتوانێت کارى‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ن��وس��ى ب �ه‌پ��ێ��ى ب��ن �ه‌م��ا زان��س��ت��ی��ی�ه‌ک��ان‬ ‫ئه‌نجامبدات و مه‌وهیبه‌ى رۆژنامه‌نوسی تێدا‬ ‫هه‌بێت و رۆژنامه‌نوسێکى مه‌یدانى بێت و چێژ‬ ‫له‌کارى رۆژنامه‌نوسی ببینێت»‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و س���ه‌رن���وس���ه‌ره‌ ب��ۆچ��ون��ى وای�����ه‌ ره‌وش����ى‬ ‫پڕۆفیشناڵى ڕۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان زۆر خ��راپ�ه‌‪ ،‬وتى‬ ‫«ل��ێ��ره‌ رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ی ب�ه‌ده‌س��ت ن�ه‌خ��وی��ن��ده‌واره‌وه‌‬ ‫گیرى خ��واردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێویژدان نه‌بم به‌رامبه‌ر‬ ‫هاوپیشه‌کانم ده‌توانم بڵێم زۆرب �ه‌ى ئه‌وانه‌ى له‌م‬ ‫ل �ه‌ب��واری رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ی ک��ارده‌ک �ه‌ن ئ�ه‌وان�ه‌ن‬ ‫له‌قۆناغه‌کانى خوێندندا س�ه‌ک�ه‌وت��وو ن�ه‌ب��وون‪،‬‬ ‫که‌م سه‌رنوسه‌ر یان به‌رپرسى ده‌زگایه‌ک هه‌یه‌‬ ‫ده‌رچ��ووى زانکۆ بێت یان پسپۆڕى له‌و ب��واره‌دا‬ ‫هه‌بێت»‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د میره‌ باسى ل�ه‌وه‌ک��رد رۆژنامه‌نوسى‬ ‫پڕۆفیشناڵ به‌هیچ هۆیه‌ک رێگه‌ به‌خۆى نادات‬ ‫زانیارى هه‌ڵه‌ و نادروست باڵو بکاته‌وه‌‪ ،‬الیه‌نى‬ ‫داراى و ئه‌و ره‌وشه‌ خراپه‌ى رۆژنامه‌نوسان له‌رووى‬ ‫مادییه‌وه‌ هه‌یانه‌ وا ده‌کات په‌نا بۆ کارى دیکه‌ ببه‌ن‬

‫و کارى رۆژنامه‌نوسی وه‌ک کارى الوه‌کى سه‌یر‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ده‌ڵێت «ئه‌مه‌ تاوانى ده‌زگاکانه‌ و ده‌بێت‬ ‫بژێوى رۆژنامه‌نوسان دابین بکه‌ن تاپه‌نا بۆکارى‬ ‫دیکه‌ نه‌به‌ن و ک��ارى سه‌ره‌کیان رۆژنامه‌نوسى‬ ‫بێت‪ ،‬خراپى فرۆشى رۆژنامه‌کان له‌چاو ئه‌و رێژه‌ى‬ ‫خه‌ڵکدا زۆر که‌مه‌ و ئه‌و فه‌وزایه‌ى دروستبووه‌‬ ‫له‌بوارى رۆژنامه‌گه‌ریدا و ناکامڵى رۆژنامه‌نوس‬ ‫له‌وه‌ى ناتوانێت ئه‌و بابه‌تانه‌ى ده‌یکات پێویستى‬ ‫خوێنه‌ر به‌زانیارییه‌کانى تێر بکات هۆکارن بۆ‬ ‫ناپڕۆفیشناڵی»‪.‬‬ ‫شۆڕش خالید به‌ڕێوه‌به‌رى رۆژنامه‌ى ده‌ستور‬ ‫ده‌ڵێت «له‌دوو حاڵه‌تدا ده‌توانرێت به‌رۆژنامه‌نوس‬ ‫بوترێت پڕۆفیشناڵ‪ ،‬ئه‌کادیمى بێت و به‌رچاوى‬ ‫روون بێت به‌هه‌موو بنه‌ماکانى رۆژنامه‌نوسى‪،‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا رۆژن��ام �ه‌ن��وس نابێت ب��ی��روڕاى خۆى‬ ‫ل �ه‌ب��اب �ه‌ت �ه‌ک �ه‌دا ده‌رب��ب��ڕێ��ت و ده‌ب��ێ��ت دوور بێت‬ ‫له‌هه‌ڵه‌ له‌گواستنه‌وه‌ى زانیارییه‌کان و به‌دووربێت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندى سیاسى و ئابورى»‪.‬‬ ‫شۆرش خالید ئاماژى بۆ ئه‌وه‌کرد نابێت له‌پێناو‬ ‫سه‌رنج راکێشى و فرۆشى زۆر زانیارى ناڕاست‬ ‫و ن��ات�ه‌ن��دروس��ت ب�ڵاوب��ک��رێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬وت��ى»ب �ه‌داخ �ه‌وه‌‬ ‫پیشه‌ى رۆژنامه‌نوسى وه‌ک ب�ه‌ر به‌له‌دیه‌که‌ى‬ ‫ل��ێ��ه��ات��ووه‌‪ ،‬چونکه‌ زۆرب����ه‌ى ئ�ه‌وک�ه‌س��ان�ه‌ى له‌م‬ ‫بواره‌دا کارده‌که‌ن خۆیان کارى سه‌ره‌کیان هه‌یه‌‬ ‫و بۆده‌ستکه‌وتنى ب��ڕێ��ک پ���اره‌ى زی��ات��ر ک��ارى‬ ‫رۆژنامه‌نوسى ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬به‌بێ ئ �ه‌وه‌ى شاره‌زاییان‬ ‫هه‌بێت ئه‌وه‌ش ئه‌و ناپرۆفیشناڵییه‌ دروستده‌کات و‬ ‫خه‌ڵکیش متمانه‌ى به‌رۆژنامه‌کان نه‌ماوه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ندیکای‬ ‫رۆژنامه‌نوسانی کوردستان هۆکارى ناپیشه‌ى‬ ‫رۆژنامه‌نوسان ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ى کارى‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ى وه‌ک پیشه‌ى س �ه‌ره‌ک��ى سه‌یر‬ ‫ن��اک��رێ��ت‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت «ه �ه‌رک �ه‌س��ێ��ک دێ���ت ک��ارى‬ ‫رۆژنامه‌نووسى ده‌ک��ات‪ ،‬زۆرب �ه‌ى ئه‌وانه‌شى له‌م‬ ‫بواره‌دان کارده‌که‌ن بێئاگان له‌بنه‌ما و یاساکانى‬ ‫ک���ارى رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ى‪ ،‬ه���ه‌روه‌ه���ا ده‌زگ��اک��ان��ى‬ ‫راگه‌یاندنیش ناتوانن بژێوى بۆ رۆژنامه‌نوس‬ ‫داب��ی��ن ب��ک�ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ رۆژنامه‌نوسانیش گرنگى‬ ‫ب �ه‌ک��اره‌ک �ه‌ی��ان ن���اده‌ن‪ ،‬وه‌ک ک��ارێ��ک��ى الوه‌ک��ى‬ ‫سه‌یرى ده‌که‌ن»‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ل��ێ��پ��رس��راوه‌ى س�ه‌ن��دی��ک��ا ده‌ڵ��ێ��ت «ئێستا‬ ‫پێنج ه��ه‌زار رۆژن��ام�ه‌ن��وس ئه‌ندامى سه‌ندیکان‬ ‫ده‌ت��وان��م بڵێم ه �ه‌زار رۆژنامه‌نوسى پڕۆفیشناڵ‬ ‫له‌کوردستاندا هه‌یه‌‪ ،‬گرنگى نه‌دانى حکومه‌ت‬ ‫به‌زانکۆ و به‌شى راگه‌یاندن هۆکارێکى دیکه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئ�ه‌م به‌شانه‌ زۆرک��ه‌م خزمه‌ت ده‌کرێن‪،‬‬ ‫به‌شى راگه‌یاندن به‌قه‌ده‌ر مزگه‌وتێک بودجه‌ى‬ ‫نییه‌ له‌کاتێکدا ئ �ه‌م به‌شه‌ ی�ه‌ک�ه‌م س�ه‌رچ��اوه‌ى‬ ‫به‌رهه‌مهێنانى رۆژنامه‌نوسى پسپۆر و ئه‌کادیمین‬ ‫ئ��ی��ت��ر رۆژن��ام��ه‌ن��وس��ی چ���ۆن پ��ێ��ش��ده‌ک �ه‌وێ��ت و‬ ‫پڕۆفیشناڵ ده‌بێت»‪.‬‬

‫ژنان‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪8‬‬

‫به‌یه‌کداچوونی‬ ‫ده‌نگه‌کان‬ ‫ـ م���ن ج���وان���م‪ ،‬ح �ه‌ز‬ ‫ئه‌حالم مه‌نسور‬ ‫ده‌ک�����ه‌م ج��وان��ت��رب��م بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی دڵی گه‌نجه‌کان‬ ‫ب��س��ووت��ێ��ن��م‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫له‌ئارایشگام‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاوێنه‌ هاوڕێمه‌‪،‬‬ ‫عه‌سران ل�ه‌ب��ازاڕدام سه‌یری مۆدێلی‬ ‫تازه‌ی سوراو و سه‌ر رومه‌ت و پشتی‬ ‫چاو و جۆره‌کانی بۆن ده‌که‌م‪.‬‬ ‫ـ تۆ بووکه‌ شووشه‌یه‌کی قورمیش‬ ‫کراویت که‌ پیر بوویت چی ده‌که‌یت!؟‬ ‫ـ م��ن گوڵێکی ژاک����اوم‪ ،‬ق�ه‌ی��ره‌م‪،‬‬ ‫خ��ۆش�ه‌وی��س��ت�ه‌ک�ه‌م پێشمه‌رگه‌ ب��وو و‬ ‫شه‌هید کرا‪ ،‬له‌دڵم نه‌هات شوو بکه‌م‪،‬‬ ‫یادی ئه‌و ئۆکسیجنی ژیانمه‌‪ ،‬وێنه‌ی‬ ‫ئه‌و زه‌وی و ئاسمانه‌‪ ،‬نامه‌کانی ئه‌و‬ ‫سه‌روه‌ت و سامانه‌‪ ،‬حه‌ز ده‌که‌م به‌یانی‬ ‫رۆژان���ی هه‌ینی س �ه‌ر له‌گۆڕستانی‬ ‫ش �ه‌ه��ی��دان ب���ده‌م ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ت��ێ��ر تێر‬ ‫گۆڕه‌که‌ی ماچ بکه‌م‪ ،‬به‌اڵم دایکم‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا براکانم رێ��م ن��اده‌ن��ێ بچم ‌ه‬ ‫گۆڕستان‪ ،‬خۆشه‌ویسته‌که‌مان نهێنی‬ ‫بوو‪ ،‬چاره‌م نییه‌‪ ،‬ئاینده‌م نییه‌‪ ،‬ناشزانم‬ ‫ئ�ه‌و دنیا هه‌یه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ی به‌ته‌مای‬ ‫بینینی بم؟‬ ‫ـ به‌قوربانت بم که‌ پیرۆزی‪ ،‬دڵنیا ب ‌ه‬ ‫که‌ فرمێسکه‌کانت خوێنمه‌‪ ،‬هه‌ناس ‌ه‬ ‫س��ارده‌ک��ان��ت ئۆکسیجنمه‌‪ ،‬چرچی‬ ‫هێڵه‌کانی نێوچه‌وانت رێی راستمه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ک��وێ��ی؟! دڵ��م ل �ه‌الت �ه‌‪ ،‬ه�ه‌م��ووم��ان‬ ‫له‌گه‌ڵتداین‪ ،‬نازانم ناوت چییه‌ ئه‌گینا‬ ‫کتێبه‌کانم پێشکه‌ش ده‌کردی‪...‬‬ ‫ـ من سه‌یاره‌م نه‌بێ ناچمه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر مێرده‌که‌م سه‌یاره‌م بۆ نه‌کڕێ‬ ‫ناچمه‌ ب��اوه‌ش��ی‪ ،‬ه�ه‌م��وو هاورێکانم‬ ‫سه‌یاره‌یان هه‌یه‌‪ ،‬بۆچی من نه‌بێ؟!‬ ‫ـ هاهاها‪ ،‬زۆر گ�ه‌وج��ی‪ ،‬رێگا و‬ ‫ب��ان��ی ش���اره‌ک���ه‌ت چ��اوه‌ک��ان��ت کوێر‬ ‫ده‌ک���ات‪ ،‬تاسه‌کانی وێ��ران��ت ده‌ک �ه‌ن‪،‬‬ ‫شاره‌که‌ت دوو جاده‌ی تێدایه‌ و ملیۆن‬ ‫و نیوێک سه‌یاره‌‪ ،‬ده‌ت �ه‌وێ‪ ،‬منداڵێ‬ ‫بشێلی ئینجا ئارام ده‌گری؟! هه‌ر پاس‬ ‫و تاکسی زۆره‌‪ ،‬داوه‌شێی واز ناهێنن‬ ‫له‌چاولێکه‌ری!؟‬ ‫ـ م���ن خ���وێ���ن���دک���اری زان���ک���ۆی‬ ‫سلێمانیم‪ ،‬ه��اوڕێ��ک��ان��م ج��ل��ی ج��وان‬ ‫له‌به‌ر ده‌ک�ه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ر رۆژێک‬ ‫و مۆدێلێک ده‌گۆڕن‪ ،‬ئارایشی جوان‬ ‫ده‌ک����ه‌ن‪ ،‬ب��ۆن��ی گ��ران��ب�ه‌ه��ا ل�ه‌خ��ۆی��ان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬رۆژ نا رۆژێ ره‌نگی قژیان‬ ‫ئ����ه‌گ����ۆڕن‪ ،‬م��ن��ی��ش ه���ی���چ‪ .‬ه �ه‌م��ان‬ ‫کراس و هه‌مان پێاڵو و قژ و هه‌مان‬ ‫پانتۆڵ‪ ،‬له‌ڕووم نایه‌ت بڕۆمه‌ زانکۆ‪،‬‬ ‫ک��وڕه‌ک��ان��ی��ش ه���ه‌ر ل����ه‌چ����وارده‌وری‬ ‫ئ���ه‌وان���دان‪ ،‬مامۆستاکانیش نمره‌ی‬ ‫باشیان ده‌ده‌نێ و ده‌ریان ده‌چێنن‪ ،‬من‬ ‫هه‌ر هیچ‪ ،‬راسته‌ زیره‌کم‪ ،‬راسته‌ شه‌و‬ ‫و رۆژ سه‌عی ده‌که‌م و له‌کتێبخانه‌دام‪،‬‬ ‫به‌اڵم‪...‬‬ ‫ـ رۆڵ���ه‌ ش��ری��ن �ه‌ک �ه‌م‪ ،‬ت��ۆ نمونه‌ی‬ ‫خ���وێ���ن���دک���اری زان�����ک�����ۆی‪ ،‬ئ�����ه‌وان‬ ‫به‌هه‌ڵه‌داچوون‪ ،‬ئه‌وان ته‌نها دیکۆرن‪،‬‬ ‫به‌سه‌عى کردنت شه‌قیان لێ ده‌ده‌یت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان س��ف��رن‪ ،‬سفر‪ ،‬وه‌ره‌ الی خ��ۆم‪،‬‬ ‫م����ه‌گ����ری‪ ،‬ه���ه‌م���وو ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ا و‬ ‫میلله‌ت ش��ان��ازی ب �ه‌ت��ۆوه‌ ده‌ک �ه‌ی��ن‪،‬‬ ‫ت��ۆ نموونه‌یه‌کی ب��ااڵی��ت‪ ،‬ه��ی��وادارم‬ ‫نموونه‌ت زۆر بێ‪.‬‬ ‫ـ م��ن ب �ه‌ت �ه‌م��ام خ���ۆم ب��س��ووت��ێ��ن��م‪،‬‬ ‫ته‌نه‌که‌یه‌ک ن �ه‌وت ئه‌که‌م به‌سه‌ری‬ ‫خۆمدا و؟؟؟ بێزارم له‌گیان و رۆح و‬ ‫ژیانم‪ ،‬برا لێم ده‌دا‪ ،‬باوک لێم ده‌دا‪،‬‬ ‫دایکم سوکایه‌تیم پێ ده‌کات‪ ،‬ناوێرم‬ ‫س �ه‌ی��ری ت �ه‌ل �ه‌ف��زی��ۆن ب��ک �ه‌م‪ ،‬نایه‌م ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ماڵم‪ ،‬که‌س داوام ناکات‬ ‫چونکه‌ ناشرینم‪ ،‬نازانم چی بکه‌م؟!‬ ‫ـ ن���ا‪ ،‬رۆڵ����ه‌ ن��ائ��وم��ێ��د م��ه‌ب��ه‌‪ ،‬تۆ‬ ‫ک��ۆت��ای��ی ب �ه‌ژی��ان��ی خ���ۆت ده‌هێنیت‬ ‫ێ‬ ‫ک���ه‌چ���ی ئ������ه‌وان ب����ه‌ئ����ه‌وپ����ه‌ڕی ب ‌‬ ‫ده‌رب �ه‌س��ت��ی��ی �ه‌وه‌ ژی����ان ده‌ب���ه‌ن���ه‌ س��ه‌ر‪،‬‬ ‫دووه‌م ج��وان��ی و ن��اش��ری��ن��ی شتێکی‬ ‫رێژه‌ییه‌‪ ،‬ئافره‌ت نییه‌ جوانی نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌بێ کارێک بۆ خۆت بدۆزیته‌وه‌‪،‬‬ ‫ک��ارک��ردن عه‌یب نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی کار‬ ‫نه‌کات و باری قورسی سه‌رشانی ئه‌م‬ ‫و ئه‌و بێت‪ ،‬ئه‌بێ خه‌جاڵه‌تی بکێشێت‪،‬‬ ‫ئافره‌تان له‌قوتابخانه‌کاندا (باجین)‬ ‫ی��ان ل�ه‌ن�ه‌خ��ۆش��خ��ان�ه‌ک��ان��دا پ�ه‌رس��ت��ارن‬ ‫یان‪ ...‬یان‪ ...‬شه‌قێک له‌ده‌رگاکه‌تان‬ ‫ب��ده‌ و ب��ی��ک�ه‌ره‌وه‌ و ئ��ازادب �ه‌‪ ،‬ئ��ازادی‬ ‫ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی له‌ئه‌نجامی ئ���ازادی‬ ‫ئابورییه‌‪ ،‬ئازاد به‌‪ ...‬ئازاد بن‪.‬‬

‫هاوسه‌رگیرى سیغه‌‪ ،‬هه‌ڕه‌ش ‌ه له‌کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫عێراقى ده‌کات‬ ‫[ ئا‪ /‬ئه‌حمه‌د عه‌بدواڵ و‪ /‬بارام سوبحى ]‬ ‫هێمنى باڵى به‌سه‌ر بازاڕى که‌لوپه‌ل‌ه خۆراکییه‌کانى ناوچه‌ى‬ ‫عه‌شارى به‌سڕه‌دا کێشابوو‪ ،‬دوو ئافره‌ت که‌مبوونى قه‌ره‌باڵغى‬ ‫کۆگاگه‌ى عادل (به‌قاڵێکى ته‌مه‌ن ‪ 40‬ساڵه‌)‪ ،‬قۆسته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫بچن‌ه ناوى‌و دواى چون‌ه ژوره‌وه‌یان عادل ده‌رگاکه‌ى داخست‌و‬ ‫نیشانه‌ى ئه‌وه‌ى له‌سه‌ردانا ک‌ه (داخراوه‌)‪ .‬ئه‌م دوو خانم‌ه ک‌ه کچ‬ ‫‌و دایکێکن‌و هه‌ردوکیان بێوه‌ژنن‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌کى به‌رده‌وام وه‌ک دوو‬ ‫کڕیار سه‌ردانى کۆگاکه‌ى عادل ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا هه‌فته‌ى‬ ‫جارێک سه‌ردانى ده‌که‌ن‌و چاوه‌ڕوانى کاتێکى گونجاو ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫تاوه‌کو هیچ بازاڕکه‌رێک نه‌یانبینێت‪ .‬مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ عادل‬ ‫بازرگانى نییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه رێگاى سه‌ردانه‌که‌یان نهێنیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌به‌ست لێى «قانونییه‌«‪ ،‬به‌ر ل‌ه دوو ساڵ عادل‌و یه‌کێک‬ ‫له‌م ژنان‌ه زه‌واجى سیغه‌یان ئه‌نجامدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش رێکه‌وتنێک‌ه رێگ ‌ه‬ ‫به‌هه‌ردووال ده‌دات ماو‌ه و مه‌رجى گرێبه‌سته‌ک‌ه به‌پێى ئاره‌زویان‬ ‫دابین بکه‌ن‪ .‬له‌کاتێکدا دایکه‌ک‌ه له‌دوکانه‌ک‌ه چاوه‌ڕوانیان‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ئه‌وا ژن‌و پیاوه‌ک‌ه ده‌چن‌ه ژورێکى دیکه‌و‌ه بۆ به‌سه‌ربردنى‬ ‫کاتى نیوه‌ڕۆ له‌گه‌ڵ یه‌کتردا‪.‬‬ ‫زه‌واج��ى سیغ‌ه له‌ناو هه‌ندێک نێوه‌ندى کۆمه‌ڵگه‌ى عێراقى‬ ‫له‌هه‌ڵکشاندایه‌‪ ،‬ل �ه‌الی �ه‌ن مه‌رجه‌ع‌ه ئاینییه‌کانى شیعه‌ش‬ ‫پشتیوانى لێده‌کرێت‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا پارت‌ه ئیسالمى‌و تائیفیه‌کانى‬ ‫عێراق‪ ،‬پشتگیرى لێده‌که‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تى له‌ناو ئه‌ندامانى میلیشیا‬ ‫و الیه‌نگره‌کانیاندا‪ .‬زه‌واج���ى سیغ‌ه ب �ه‌و ج���ۆره‌ى ک‌ه له‌ئێران‬ ‫باڵو‌ه به‌سه‌ر هه‌ندێک خێزانى تائیفى شیعى له‌عێراقدا کورت‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌کاتێکدا ناوه‌ند‌ه کۆمه‌اڵیه‌تى‌و قانونییه‌کانى عێراق‬ ‫ره‌تیده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌قامى به‌غدا راوبۆچونى جیاوازییان له‌باره‌ى سیغه‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ژنێکى ته‌مه‌ن (‪ )38‬س��اڵ‪ ،‬باسى له‌وه‌کرد کاتێک له‌گه‌ڵ‬ ‫ئامۆزاکه‌ى سیغه‌ى کردوو‌ه له‌خێزانه‌که‌ى شاردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه دژى‬ ‫بوون‪ .‬ئه‌م خانم‌ه مێردى هه‌بووه‌‪ ،‬بۆی‌ه «به‌ناچارى په‌یوه‌ندییه‌ک ‌ه‬ ‫به‌نهێنى مایه‌وه‌«‪ .‬به‌اڵم سیغ‌ه ب‌ه «چاره‌سه‌رێکى گونجاو»‬ ‫ده‌زانێت‪ .‬وتیشى «پاش تێپه‌ڕینى چه‌ند مانگێک جیابوینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه خێزانه‌که‌مان ره‌تیانکرده‌و‌ه‌و منیش زۆر غه‌مگین بووم»‪.‬‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه هاوسه‌رگیریه‌‪ ،‬هه‌ستیاره‌‪ ،‬له‌کۆمه‌ڵگه‌یه‌کى نه‌ریتپارێز‬ ‫ک‌ه هه‌ر کارێکى سێکسى ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ى پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى‬ ‫به‌حه‌رام ناوده‌بات‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئاینزاى شیع‌ه بڕواى پێى هه‌ی ‌ه‬ ‫و له‌ئێستادا له‌عێراقدا روه‌و هه‌ڵکشانه‌‪ ،‬هۆکاره‌که‌شى ئه‌و شه‌ڕ‬ ‫و نه‌هامه‌تیانه‌ی‌ه ک‌ه ده‌یان ساڵ‌ه به‌رۆکى عێراقى گرتووه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫زاڵبونى پارت‌ه ئاینییه‌کان‌ه ک‌ه ئێران پشتیوانیان لێده‌کات‌و به‌پێى‬ ‫بیروڕا ئاشکراکانیان بره‌وى پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د باقر‪ ،‬خوێندکارى زانکۆی‌ه‌و له‌سه‌ره‌تاى بیسته‌کانى‬ ‫ته‌مه‌نیدایه‌‪ ،‬وتى «شه‌رعیبوونى سیغ‌ه به‌شێوه‌یه‌کى رووکه‌ش‌ه و‬ ‫به‌زۆرى حه‌رامه‌«‪.‬‬ ‫ناکۆکیی‌ه درێژخایه‌نه‌کان له‌دواى خۆى ملیۆنێک بێوه‌ژنى‬ ‫جێهێشتووه‌‪ ،‬له‌واڵتێکدا ک‌ه دانیشتوانه‌که‌ى ب‌ه (‪ )30‬ملیۆن‬ ‫که‌س مه‌زه‌ند‌ه ده‌کرێت‪ .‬هه‌روه‌ها ژماره‌یه‌کى زۆر له‌پیاوان بێبه‌شن‬ ‫له‌دۆزینه‌وه‌ى هه‌لى کار ک‌ه یارمه‌تیده‌ریان‌ه له‌بنیادنانى خێزان‬ ‫له‌رێگه‌ى هاوسه‌رگیرى نه‌ریتییه‌وه‌‪.‬‬ ‫عادل‪ ،‬ده‌ڵێت «گه‌نجان ئه‌مڕۆ رووب�ه‌ڕووى قورسى تێچوونى‬ ‫هاوسه‌رگیرى ‌و دروستکردنى ژی��ان ده‌ب��ن�ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم سیغ‌ه ب ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کى مادى ده‌چێت ‌و به‌ئاسانى ده‌ستى ئه‌و که‌سان ‌ه‬ ‫ده‌که‌وێت‪ ،‬ک‌ه به‌دوایدا ده‌گه‌ڕێن»‪.‬‬ ‫ده‌ره‌نجامى بوونى نه‌وه‌یه‌ک له‌بێوه‌ژن‪ ،‬یان کچى شوونه‌کردو‌و‪،‬‬

‫ن�ه‌وه‌ی�ه‌ک له‌پیاوان ک‌ه ناتوانن ی��ان نایانه‌وێت هاوسه‌رگیرى‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬زه‌واجى سیغ‌ه وه‌ک به‌دیلێک ده‌رکه‌وتووه‌‌و گفتوگۆى‬ ‫زۆرى به‌دواى خۆیدا هێناو‌ه ‌و نائاماده‌یى هاوسه‌رگیرى نه‌ریتى‬ ‫قۆرخکردوه‌‪.‬‬ ‫ماجید‪ ،‬هاوڕێى عادل‪ ،‬له‌رێکخستنى سیغ‌ه بۆ دوو ژن ک ‌ه‬ ‫قه‌یره‌و بێوه‌ژنى جه‌نگن‪ ،‬تێوه‌گالوه‌‪ .‬ده‌ڵێت «ئ�ه‌م دوو ژن‌ه ل ‌ه‬ ‫بارودۆخێکدا نه‌بوون بتوانن بچن‌ه په‌یوه‌ندییه‌کى به‌رده‌وامه‌وه‌«‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت «پێویست‌ه له‌سیغ‌ه نه‌ترسین‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫شه‌رعى ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬کێشه‌ى ئه‌و گه‌نجان‌ه چاره‌سه‌ر ده‌کات ک ‌ه‬ ‫هاوسه‌رگیریان نه‌کردوو‌ه و له‌باڵوبونه‌وه‌ى زینا رێگره‌«‪.‬‬ ‫الیه‌نگرانى زه‌واجى سیغ‌ه ده‌ڵێن ئه‌م رێگای‌ه ژنانى الواز ده‌پارێزێت‬ ‫ل‌ه به‌کاربردن (ئیستغاللکردن)‪ ،‬له‌ڕێگه‌ى به‌خشینى گرێبه‌ستێکى‬ ‫هاوسه‌رگیرى‪ ،‬ک‌ه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتى ئاینیه‌و‌ه پشتیوانى لێده‌کرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ره‌خنه‌گرانى ده‌ڵێن ئه‌و ژنانه‌ى سیغ‌ه ده‌که‌ن نابن‌ه خاوه‌نى ئه‌و‬ ‫مافانه‌ى ک‌ه ژنانى ئاسایى هه‌یانه‌‪ .‬له‌هه‌ندێک له‌حاڵه‌ته‌کانیشدا‬ ‫گاڵت‌ه ب �ه‌ژن��ان ده‌ک��رێ��ت ل�ه‌ه��اوس�ه‌رگ��ی��رى سیغه‌‪ ،‬ب���ه‌وه‌ى ل ‌ه‬ ‫له‌شفرۆشێک زیاتر نین‪ ،‬به‌اڵم له‌ژێر روپۆشتى قانونى کارده‌که‌ن‪.‬‬ ‫سه‌عید‪ ،‬فه‌رمانبه‌رێکى حکومیی‌ه و ته‌مه‌نى سى ساڵ زیاتره‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت «بڕوام ب‌ه ره‌وایى سیغ‌ه هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌پرسم بۆچى به‌نهێنییه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌کرێت په‌یوه‌ندییه‌کى نهێنى حه‌اڵڵ بێت‬ ‫‌و له‌ڕووى دینیه‌و‌ه قبوڵ بێت؟»‪.‬‬ ‫مێژووى سه‌رهه‌ڵدانى سیغ‌ه بۆ سه‌ره‌تاکانى‬ ‫ئیسالم ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌وه‌‪ .‬ته‌نها موسڵمانانى‬ ‫شیع‌ه ئ�ه‌م ک��ار‌ه ده‌ک��ه‌ن‪ ،‬ک‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫به‌شى دانیشتوانى عێراق پێکده‌هێنن ‌و‬ ‫ل����ه‌دواى س��اڵ��ى (‪)2003‬و‌ه کۆنترۆڵى‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��ى عێراقیان ک���ردووه‌‪ .‬سوننه‌کان‬ ‫ب��ڕوای��ان وای��‌ه ئه‌مجۆر‌ه هاوسه‌رگیریی ‌ه‬ ‫نائه‌خالقییه‌‪ .‬به‌اڵم هه‌ندێک له‌کۆمه‌ڵگا‬ ‫سوننه‌کان جۆرى جیاوازى هاوسه‌رگیریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێکیان به‌شاراوه‌یى ده‌بێت‪ ،‬وه‌ک‬ ‫هاوسه‌رگیرى گه‌شتیارى ‌و هاوسه‌رگیرى‬ ‫مسیار (له‌سعودیه‌)‪ .‬به‌بڕواى هه‌ندێک‬ ‫ئه‌و‌ه جۆرێکى تر‌ه ل‌ه هاوسه‌رگیرى سیغه‌‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ى فره‌ژنى له‌الى زۆرینه‌ى موسڵمانان‬ ‫قبوڵ‌ه و له‌الیه‌ن سونن‌ه و شیعه‌و‌ه په‌یڕه‌و‬ ‫ده‌کرێت‪ .‬له‌هه‌ندێک ناوچه‌ى سوننه‌نشینى‬ ‫عێراقیش به‌باشترین هۆکار ده‌زان��رێ��ت‪،‬‬ ‫ب��ۆ چ��اودێ��ری��ک��ردن��ى ژم��اره‌ی �ه‌ک��ى زۆرى‬ ‫دانیشتوان‪ ،‬له‌بێوه‌ژنانى شه‌ڕ‪ .‬هاوسه‌رگیرى‬ ‫سیغ‌ه به‌شێوه‌یه‌کى فراوان له‌ئێراندا باڵو‌ه‌و به‌م دواییانه‌ش ل‌ه شار‌ه‬ ‫عێراقیی‌ه پیرۆزه‌کانى وه‌ک که‌ربه‌ال و نه‌جه‌ف باڵوبووه‌ته‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫سااڵن‌ه میواندارى ده‌یان هه‌زار سه‌ردانکه‌رى شیع‌ه ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫شێخ سه‌عید سه‌عدى‪ ،‬وتاربێژى مزگه‌وت‌ه ل‌ه به‌سڕه‌‌و نوێنه‌رى‬ ‫ئایه‌تواڵ سیستانیى سه‌رکرده‌ى رۆحى شیعه‌کانه‌‪ ،‬وتى «ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى قانونى په‌یڕه‌وى له‌هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه بکرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌توانێت زۆرێک له‌گرفتى گه‌لى عێراقى چاره‌سه‌ر بکات»‪.‬‬ ‫به‌ڕاى سه‌عدى‪ ،‬سیغ‌ه «هاوسه‌رگیرییه‌کى شه‌رعى‌و ئاینییه‌»‪،‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ڵ��ێ��ت «ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه هاوسه‌رگیریی‌ه ب��ۆ س�ه‌رده‌م��ى‬ ‫په‌یامبه‌رى ئیسالم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى نه‌رم‌و دادپه‌وه‌رانه‌ی ‌ه‬ ‫و گه‌شه‌یکردووه‌»‪ .‬جه‌خت له‌وه‌ش ده‌کاته‌و‌ه به‌خێوکردنى ئه‌و‬ ‫مندااڵنه‌ى له‌دایکده‌بن له‌هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه بۆ باوکه‌کانه‌‪ ،‬ژن‬ ‫له‌م جۆر‌ه په‌یوه‌ندییه‌دا مافى خاوه‌ندارێتى هاوسه‌رگیرى نیی‌ه‌و‬

‫مامۆستاى ده‌روونناسى له‌زانکۆى به‌سڕه‌‪ ،‬د‪.‬سه‌عید ئه‌سه‌دى‪،‬‬ ‫وتى «زیادبوونى سیغ‌ه هاوتای‌ه له‌گه‌ڵ زیادبونى بێکارى ‌و‬ ‫الوازى ئابورى ک‌ه وایکردو‌ه گوزه‌ران زۆر قورس بێت بۆ زۆرێک‬ ‫له‌خه‌ڵکى‪ ،‬به‌تایبه‌تى له‌باره‌ى هاوسه‌رگیرى‌و چاودێرى خێزان»‪.‬‬ ‫جه‌ختى کرده‌و‌ه نه‌ریتى با‌و په‌یوه‌ندى سێسکى له‌نێوان ئه‌و ژن‌و‬ ‫ماوه‌ى ئه‌م جۆر‌ه هاوسه‌رگیرییه‌ش کاتیی‌ه و له‌نێوان خوله‌کێک پیاوانه‌ى هاوسه‌رگیریان نه‌کردوو‌ه قه‌ده‌غه‌کردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش بووه‌ت ‌ه‬ ‫تاساڵێکه‌‪ .‬وتى «جه‌ماوه‌رى ئه‌مجۆر‌ه هاوسه‌رگیریی‌ه له‌نێوه‌ندى هۆى زیادبونى جه‌ماوه‌رى ئه‌مجۆر‌ه په‌یوه‌ندییه‌»‪.‬‬ ‫به‌بڕواى ژماره‌یه‌کى تر له‌چاودێران ئینته‌رنێت‌و مۆبایل‪ ،‬رۆڵى‬ ‫الوان روو له‌زیادبوونه‌‪ ،‬گرێبه‌سته‌که‌ش به‌رده‌وام پێویستى ناکات‬ ‫خۆیان له‌گه‌شه‌کردنى هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه بینیوه‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ى‬ ‫له‌سه‌ر ژنان ک‌ه رازیبونى به‌خێوکه‌ره‌که‌ى دابین بکات»‪.‬‬ ‫سه‌ربارى پشتیوانى پیاوانى ئاینى شیع‌ه له‌مجۆر‌ه هاوسه‌رگیرییه‌‪ ،‬ژم��اره‌ی�ه‌ک ماڵپه‌ڕى هاوسه‌رگیرى ک‌ه ده‌کرێت له‌کۆتاییدا‬ ‫به‌اڵم ب �ه‌رده‌وام پارێزگارى له‌نهێنیى بوونه‌که‌ى ده‌ک �ه‌ن‪ .‬به‌ڕاى ببێت‌ه هۆى هاوسه‌رگیرى کاتى‪ .‬ژماره‌یه‌ک له‌سیاسه‌تمه‌دار‌ه‬ ‫چاالکوانانى رێکخراو‌ه ناحکومییه‌کانیش‪ ،‬ئه‌و نهێنى بوون ‌ه عێراقییه‌کانیش ماوه‌یه‌کى زۆر‌ه به‌توندى ره‌خن‌ه له‌سیغ‌ه ده‌گرتن‪.‬‬ ‫پێوانه‌کردنى ئاستى سیغ‌ه و چاره‌سه‌رکردنى لێکه‌وته‌کانى‪ ،‬دان به‌وه‌شدا ده‌نێن ک‌ه هاوسه‌رگیرى کاتى‪ ،‬ده‌ره‌نجامى ملمالنێ‌و‬ ‫ئابورى داڕوخاوى عێراقه‌‪.‬‬ ‫ئه‌سته‌م کردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سه‌اڵحه‌ددین‪ ،‬سه‌بهان مه‌ال‪،‬‬ ‫وئام جاسم سه‌رۆکى رێکخراوى (خه‌یرییه‌) ک‌ه بایه‌خ به‌کاروبارى‬ ‫ژنان ده‌دات له‌به‌غدا‪ ،‬وتى «ئه‌سته‌م‌ه ژماره‌ى وردت ده‌ستبکه‌وێت‪ ،‬وتى «هه‌ندێک له‌پیاوان وه‌ک هۆکارێک بۆ دورکه‌وتنه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێک له‌ژنان هه‌ندێکجار له‌الیه‌ن هاوبه‌شه‌کانیانه‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌یان له‌به‌رپرسیارێتى له‌سیغ‌ه ده‌ڕوانن‪ ،‬هه‌روه‌ک به‌دیلێکى هه‌رزان‌ه بۆ‬ ‫ژنهێنانى دووه‌م ‌و چوون‌ه په‌یوه‌ندى فره‌ژنییه‌وه‌‪ .‬ئه‌وانه‌ى ناتوانن‬ ‫لێده‌کرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر شکست به‌م په‌یوه‌ندیی‌ه بهێنن»‪.‬‬ ‫به‌تول فاروق‪ ،‬سه‌رۆکایه‌تى رێکخراوێکى ناحکومى له‌نه‌جه‌ف خه‌رجى گوزه‌رانى خێزانێکى نوێ له‌ئه‌ستۆ بگرن‪ .‬به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ده‌ڵێت «له‌کۆمه‌ڵگه‌دا‪ ،‬به‌ته‌نها ره‌زامه‌ندى نوسراو کافى کاتى په‌ناده‌به‌ن‌ه به‌ر سیغه‌‪ ،‬بۆ پڕکردنه‌وه‌ى پێداویستییه‌کانیان»‪.‬‬ ‫نیی‌ه بۆ زاڵبون به‌سه‌ر الیه‌نگیرى و دژه‌کانى سیغه‌»‪ .‬ب‌ه به‌ڵگه‌ى هۆشدارى دا ئه‌گه‌ر ئابورى عێراق باش نه‌کرێت‪ ،‬ئه‌م دیارده‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌ى سیغ‌ه له‌ئێران زۆر له‌عێراق باڵوتره‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌م دوو واڵت ‌ه زیاتر ته‌شه‌ن‌ه ده‌کات‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارى پێشووى به‌ره‌ى ته‌وافق‪ ،‬ئه‌زهار سامه‌ڕایى‪ ،‬سیغ ‌ه‬ ‫زۆرینه‌یان شیعه‌ن‪ .‬وتى «ئێران زیاتر لیبراڵیی‌ه و عێراق زیاتر‬ ‫خێڵه‌کییه‌‪،‬سروته‌کانى ب�ه‌«ب�ه‌اڵى کۆمه‌ڵگه‌« ن��اوده‌ب��ات‪ .‬ده‌ڵێت «سیغ‌ه پایه‌یه‌کى‬ ‫ه����اوس����ه‌رگ����ی����رى گرنگى نیی‌ه ئه‌ویش به‌رده‌وامیی‌ه‌و خه‌ڵکى بڕوایان وای‌ه ئاسان ‌ه‬ ‫ن �ه‌ری��ت��ى ل�ه‌ع��ێ��راق بچن‌ه ناو ئه‌م په‌یوه‌ندییانه‌‪ ،‬چونک‌ه هیچ پابه‌ندبونێکى دارایى نییه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌الی����ه‌ن خ��ێ��ڵ �ه‌و‌ه سیغ‌ه جۆرێک‌ه ل‌ه له‌شفرۆشى‌و نابێت ته‌نها وه‌ک بوختانێک‬ ‫رێ����ک����ده‌خ����رێ����ت‪ ،‬دژى شیعه‌کان ته‌ماشاى بکه‌ین‪ .‬به‌ڵکو پێویست‌ه چاره‌سه‌رى ئه‌م‬ ‫ن������ه‌ک ل����ه‌الی����ه‌ن دیارده‌ی‌ه بکرێت‪ ،‬چونک‌ه ره‌نگدانه‌وه‌ى مه‌ترسیدارى به‌دیاریکراوى‬ ‫ت���اک���ه‌ک���ان���ه‌وه‌»‪ .‬له‌سه‌ر ژنان ده‌بێت‪ .‬خواى گه‌ور‌ه ئامۆژگارى مرۆڤ ده‌کات‬ ‫ب���������ه‌اڵم ئ��������ه‌وه‌ى له‌کاتى هاوسه‌رگیریدا‪ ،‬پارێزگارى له‌که‌رامه‌تى مرۆڤ بکات‪،‬‬ ‫رووننه‌کرده‌و‌ه بۆچى به‌اڵم سیغ‌ه بڕواى به‌هیچ مافێکى ژنان نییه‌‪ ،‬وه‌ک نه‌فه‌ق‌ه و‬ ‫ئێرانى هه‌ڵبژاردوه‌ شوێنى نیشته‌جێبوون‌و هیچ شتێکى تر»‪.‬‬ ‫هه‌ندێک له‌شاره‌زایانى قانون ده‌ڵێن وه‌ک هاوسه‌رگیرییه‌کى‬ ‫ب�����ۆ ب�����������ه‌راوردى‬ ‫ک����ۆم����ه‌اڵی����ه‌ت����ى قانونى ته‌ماشاى سیغ‌ه ناکه‌ن‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ى هیچ به‌هایه‌کى قانونى‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬س �ه‌رب��ارى له‌الیه‌ن دادگا عێراقییه‌کانه‌وه‌‪ ،‬به‌هاوسه‌رگیرى کاتى نادرێت‪.‬‬ ‫سه‌رۆکى پێشوى سه‌ندیکاى پارێزه‌رانى عێراق‪ ،‬سه‌ید مونشیدى‪،‬‬ ‫ب���وون���ى ج���ی���اوازى‬ ‫ف���������راوان ل�����ه‌ڕوى وتى «ئه‌گه‌ر ژنێک بچێت‌ه دادگ��ا و بڵێت له‌گه‌ڵ پیاوێک‬ ‫ب���ه‌ه���ا و ن���ه‌ری���ت هاوسه‌رگیرى سیغه‌م ک��ردووه‌‪ ،‬دادگ��ا دانى پێدانانێت‪ .‬چونکه‌‬ ‫‌و ش���ارس���ت���ان���ى ‌و قانونى عێراقى ته‌نها دان به‌هاوسه‌رگیرى هه‌میشه‌یى ده‌نێت‪.‬‬ ‫ک���ران���ه‌و‌ه ک �‌ه ئ�ه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌و منداڵه‌ى له‌دایک ده‌بێت له‌سیغ‌ه مافى‬ ‫دوو واڵت‌ه له‌یه‌ک میراتى هه‌یه‌‪ ،‬ئیدى ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندى نێوان دای��ک ‌و باوکى‬ ‫شه‌رعى بێت یان نا»‪.‬‬ ‫جیاده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسانى شیعه‌‪ ،‬به‌توندى به‌ره‌نگارى ئه‌و ره‌خنان‌ه ده‌بنه‌و‌ه‬ ‫س���������ه‌رب���������ارى‬ ‫ن �ه‌ب��وون��ى ژم���اره‌ى ک‌ه ئاراسته‌ى سیغ‌ه ده‌کرێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه دانبه‌وه‌دا ده‌نێن ک‌ه ئه‌م‬ ‫سه‌لمێنه‌ر‪ ،‬به‌ڵگه‌ى په‌یوه‌ندیی‌ه هه‌رچه‌ند‌ه له‌ڕووى تیۆرییه‌و‌ه په‌سه‌نده‌‪ ،‬به‌اڵم له‌زۆربه‌ى‬ ‫نه‌سه‌لمێنراو هه‌ی‌ه ک‌ه ئاماژ‌ه به‌زیادبوونێکى فراوانى جه‌ماوه‌رى کاته‌کاندا له‌بوارى پراکتیکدا بێزارکه‌ره‌‪.‬‬ ‫سه‌عید سه‌عدى‪ ،‬وتى «سه‌ربارى ئه‌وه‌ى شیع‌ه رێگه‌ى به‌سیغ ‌ه‬ ‫هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تى له‌م سااڵنه‌ى دواییدا‪ ،‬پاش‬ ‫شه‌ڕى عێراق له‌الیه‌ن ئه‌مریکاو‌ه‌و هه‌ڵکشانى پارت‌ه تائیفیه‌کان داوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ى ئه‌و په‌یوه‌ندیی‌ه ئه‌نجامده‌ده‌ن‪ ،‬به‌هۆى ره‌خن ‌ه‬ ‫نه‌رتییه‌کان‪ ،‬روبه‌ڕوى گرفتى مه‌ترسیدار ده‌بنه‌وه‌»‪ .‬مازن شیهانى‬ ‫ک‌ه ئێران بۆ فه‌رمانڕه‌وایى پشتیوانیان ده‌کات‪.‬‬ ‫سه‌رۆکى پێشوى لیژنه‌ى ئاواره‌کان له‌ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى وتى «ئێستا ژن بووه‌ت‌ه قوربانى ئ��اره‌زووى پیاو‪ ،‬ئامانجى پیاو‬ ‫به‌غدا‪ ،‬مازن شیهانى‪ ،‬وتى «زنجیر‌ه شه‌ڕ و ملمالنێکانى نێوان پڕکردنه‌وه‌ى پێداویستى ژن نیی‌ه و رێزیشى ناگرێت»‪.‬‬ ‫عادل ک‌ه به‌قاڵ‌ه له‌یه‌کێک له‌ناوچه‌کانى به‌سره‌‪ ،‬وتى «هیوادارم‬ ‫ئێران‌و عێراق‌و پاشان شه‌ڕى ئه‌مریکا‪ ،‬بووه‌ت‌ه هۆى زیادبوونى‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌رى سیغه‌‪ .‬ژم��اره‌ی�ه‌ک��ى زۆرى ب��ێ��وه‌ژن ه�ه‌ن خراونه‌ت ‌ه سیغه‌که‌م بۆماوه‌یه‌کى درێژ بپارێزم‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌ی‌ه که‌سێک‬ ‫بازاڕه‌و‌ه بۆ سیغ‌ه‌و چاره‌سه‌رى تر نیی‌ه بۆ کێشه‌ى بێوه‌ژنه‌کان‪ ..‬بتوانێت په‌یوه‌ندى سۆزدارى خۆى به‌جیاواز له‌شێوه‌ى باو‪ ،‬دابه‌ش‬ ‫چاره‌سه‌ره‌ک‌ه له‌خۆیانه‌وه‌یه‌«‪ .‬جه‌ختیکرده‌و‌ه ک‌ه ته‌یارى موقته‌دا بکات»‪ .‬عادل رونیکرده‌و‌ه «ده‌خوازم هاوسه‌رگیریم به‌رده‌وام کاتى‬ ‫س�ه‌در به‌شدارن ل�ه‌ب��ره‌ودان به‌سیغ‌ه له‌نێوان بێوه‌ژن‌و قه‌یر‌ه «بۆ بێت‪ ،‬به‌اڵم ناتوانم ئه‌و‌ه بکه‌م‪ ،‬چونک‌ه خێزاندارم‌و شه‌ش منداڵم‬ ‫پ��ڕک��ردن�ه‌وه‌ى پێداویستى ئ �ه‌و ژن��ان�ه‌ى به‌هه‌ر هۆیه‌ک بێت‪ ،‬هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر جارێکى تر ژن بهێنم‪ ،‬ژن‌و منداڵه‌کانم لێم خۆش‬ ‫نابن»‪.‬‬ ‫نه‌یانتوانیو‌ه هاوسه‌رگیرى ئه‌نجام بده‌ن»‪.‬‬

‫شنۆ ته‌نیا بۆ یه‌ک شه‌و ده‌هێنم پاشان ته‌اڵقی ده‌ده‌م‬ ‫[ هه‌ولێر ‪ -‬ئااڵ به‌رزنجى ]‬

‫ئه‌و پیاو ‌ه‬ ‫بیرکردنه‌وى‬ ‫زۆر خراپیبوو‬ ‫هه‌میشه‌ وه‌ک‬ ‫کۆیله‌ سه‌یرى‬ ‫منى ده‌کرت‬

‫زۆرن ئه‌وکه‌سانه‌ى به‌ده‌ستى که‌سانى تر‬ ‫ژیانیان رووبه‌ڕووى کاره‌سات و نه‌هامه‌تى‬ ‫ده‌بێته‌و ‌ه و ب�ه‌ک��اره‌س��ات و ده‌رده‌س���ه‌رى‬ ‫کۆتایی به‌ژیانیان دێ��ت‪ ،‬تاکو ئێستاش‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگاى ئێمه‌دا هێشتا ئه‌و دایک و باوک‬ ‫و برایان ‌ه ماون بۆ ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى خۆیان‪،‬‬ ‫گوێ ناده‌ن ‌ه ژیانى کچ و هیچ حسابێک بۆ‬ ‫هه‌ست و سۆزى رۆڵه‌کانیان ناکه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ى‬ ‫لێره‌دا ده‌یگێرینه‌و ‌ه به‌سه‌رهاتێکى ئه‌و ژنه‌ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه له‌الیه‌ن دایک و باوک‬ ‫و ماڵى خاڵییه‌و ‌ه دوارۆژى‬ ‫تاریک ده‌ک���رێ و ئێستا‬ ‫ل�ه‌س��ات� ‌ه ناخۆشه‌کانى‬ ‫ته‌مه‌نیدا ده‌ژى‪.‬‬

‫شنۆ ژنێکى ده‌م به‌پێکه‌نین ‌ه‬ ‫هه‌میش‌ه ب �ه‌رووێ��ک��ى گ�ه‌ش�ه‌و‌ه‬ ‫گفتوگۆ ده‌ک��ات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌ی���رى چ���اوه‌ک���ان���ى ب��ک�ه‌ی��ت‬ ‫چ��ی��رۆک��ێ��ک ل �ه‌ن �ه‌ه��ام �ه‌ت��ى و‬ ‫بێبه‌ختى ده‌خ��وێ��ن��ی��ت�ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ل���ه‌م���ی���ان���ه‌ى گ��ف��ت��وگ��ۆک��ردن‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ��ی��دا ده‌رک�����ه‌وت ک �‌ه ئه‌و‬ ‫له‌ژیانى خۆیدا هیچ خۆشییه‌کى‬ ‫به‌خۆیه‌و‌ه نه‌بینیه‌و‌ه و کاره‌ساتى‬ ‫ناخۆشى ب �ه‌س �ه‌رداه��ات��ووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کاتێک باسى به‌سه‌رهاته‌که‌ى‬ ‫خ��ۆى بۆکردین ته‌مه‌نى (‪)45‬‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر له‌ته‌مه‌نى (‪)16‬‬

‫ساڵى له‌الیه‌ن باوکییه‌و‌ه به‌زۆر له‌خاڵۆزاکه‌ى ک‌ه (‪)10‬‬ ‫ساڵ له‌خۆى گه‌وره‌تربوو مار‌ه ده‌کرێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب‌ه به‌سه‌رهاته‌که‌ى شنۆ ده‌ڵێ‪ :‬ئه‌گه‌رچى‬ ‫ئێم‌ه له‌خێزانێکى شارستانى و رۆشنبیر بووین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ن دای��ک و ب��اوک��م�ه‌و‌ه ب���ه‌زۆر منیان له‌کوڕ‌ه‬ ‫خاڵه‌که‌م ماره‌کرد و م��اوه‌ى زیاتر ل‌ه (‪ )2‬ساڵ به‌و‬ ‫شێوه‌ی‌ه ماینه‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه خاڵۆزاکه‌م‬ ‫به‌نیازى تۆڵ‌ه و زیانگه‌یاندن ب‌ه من و خێزانه‌که‌م‬ ‫ئه‌وکاره‌ى کردبوو‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆى ئه‌وه‌ى من به‌و رازی‬ ‫نه‌بوم‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن‌ه له‌گه‌ڵ گێڕانه‌وه‌ى ئه‌و باس‌ه چاوى پڕبوو‬ ‫له‌گریان و ناوه‌ناو‌ه ده‌وه‌ستا و قسه‌ى بۆ نه‌ده‌کرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوات��ر ده‌ستى ب‌ه گێڕانه‌و‌ه ک��رده‌و‌ه وت��ى‪ :‬ئ �ه‌وه‌ى من‬ ‫پێشبینیم ده‌ک��رد واده‌رچ��وو‪ ،‬ئه‌وه‌بوو ده‌ستگیرانه‌که‌م‬ ‫پیالنه‌کانى ئاشکرابوو کاتێک له‌الى خوشکه‌که‌ى‬ ‫خۆى ک‌ه زۆر له‌من نزیک بوو وتبوى ک‌ه شنۆ ته‌نیا‬ ‫بۆ یه‌ک شه‌و ده‌هێنم پاشان ته‌اڵقى ده‌ده‌م‪ ،‬دواى زانینى‬ ‫نیازى ده‌زگیرانه‌که‌م‪ ،‬منیش راسته‌وخۆ پێموت و کێش ‌ه‬ ‫که‌وت‌ه نێوانمان‪ ،‬دوات��ر کاره‌ک‌ه هه‌ڵوه‌شایه‌و‌ه و نێوان‬ ‫ماڵى ئێم‌ه و خاڵم تێکچوو‪ ،‬به‌اڵم کوڕه‌خاڵه‌که‌م هه‌ر‬ ‫به‌وکار‌ه نه‌وه‌ستا به‌ڵکو بوو‌ه رێگر له‌به‌رده‌م به‌ختم و‬ ‫هه‌رجارێک که‌سێک داواى منى بکردای‌ه به‌هه‌ره‌شه‌ى‬ ‫کوشتن داواى لێده‌کرد وازبهێنێ‪.‬‬ ‫ه�ه‌ش��ت س���اڵ دواى ئ���ه‌و ت �ه‌اڵق��دان �‌ه شنۆ توشى‬ ‫کاره‌ساتێکى تر ده‌بێت ئه‌ویش مردنى برا گه‌وره‌که‌ى‬ ‫به‌هۆى نه‌خۆشییه‌و‌ه و ئاواره‌بوونیان بۆ شارێکى تر‪،‬‬ ‫بارى ئابووریان زۆر خراپ ده‌بێت‪ ،‬جگ‌ه له‌باوک‌ه (‪)70‬‬ ‫ساڵه‌که‌ى که‌سى تر نه‌بوو کاریان بۆ بکات‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ش دایکى ژنێکى زۆر خراپ بوو ئه‌و هه‌میش ‌ه‬ ‫شنۆى بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى خ��ۆى به‌کارده‌هێنا و هه‌موو‬

‫داخوازییه‌کانى ره‌تده‌کرده‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه شنۆ له‌ماڵه‌و‌ه جلى‬ ‫ده‌دورى و پاره‌یه‌کى باشى ده‌ستده‌که‌وت‪ ،‬پاشان وتى‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌رچى من له‌ئه‌زمونى کوره‌خاڵه‌که‌م وانه‌م وه‌رگرتبوو‬ ‫ک‌ه ئیتر شوو نه‌که‌م‪ ،‬به‌اڵم خراپى دایکم و ناڕێکى بار‬ ‫و گوزه‌رانمان‪ ،‬وایکردبوو حه‌ز بکه‌م شووبکه‌م له‌و ژیانه‌‬ ‫رزگارم بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش هه‌میش‌ه دایکم رێگربوو‬ ‫هه‌موو ئامانجه‌کانى منى تێکدا‪ ،‬ته‌نانه‌ت زۆرجار بۆ‬ ‫هه‌نده‌رانیش داواکارم هه‌بوو ک‌ه ئه‌وکات‌ه ژیان لێر‌ه زۆر‬ ‫زه‌حمه‌ت بوو‪ ،‬ئه‌و نه‌یده‌هێشت‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن‌ه له‌گێڕانه‌وه‌ى ژیان‌ه نه‌هامه‌تییه‌کانى به‌رده‌وام‬ ‫بوو وتى‪ :‬نه‌هامه‌تییه‌کانى ژیانم یه‌خه‌ى منى گرتبوو‬ ‫و تاکۆتایی به‌رده‌وام بوو‪ ،‬بۆی‌ه ئێستا دواى ئه‌و هه‌موو‬ ‫ناخۆشیی‌ه (‪ )5‬ساڵ پێش ئێستا ک‌ه ته‌مه‌نم (‪)40‬‬ ‫ساڵ بوو‪ ،‬پیاوێکى ته‌مه‌ن (‪ )65‬ساڵ هات‌ه خوازبێنیم‬ ‫ک‌ه ژنه‌که‌ى کۆچى دوای��ی کردبوو‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه من‬ ‫له‌سه‌ره‌تا ره‌تمکردو‌ه ش��وو بکه‌م‪ ،‬ب �ه‌اڵم جارێکى تر‬ ‫له‌الیه‌ن دایک و باوکم و برا‌ژنه‌که‌مه‌و‌ه داوایان لێمکرد‬ ‫رازیبم‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش ره‌وشى ئابوریشمان زۆر خراپ‬ ‫بوو داواکاره‌که‌شم پیاوێکى ده‌وڵه‌مه‌ندبوو‪ ،‬منیش بیرم‬ ‫له‌دوا رۆژیى خۆمکردو‌ه ک‌ه دایک و باوکم نامێنن‬ ‫ئه‌ى کێ بمگرێت‌ه خ��ۆى‪ ،‬بۆی‌ه هه‌رچه‌ند‌ه ده‌مزانى‬ ‫له‌دۆزه‌خێکه‌و‌ه به‌ره‌و دۆزه‌خێکى تر ده‌چم‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫چاره‌سه‌رم نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌بوو شوم به‌و پیاو‌ه ته‌مه‌ن (‪)65‬‬ ‫ساڵ‌ه کرد‪ ،‬به‌اڵم به‌هیچ شێوه‌یه‌ک به‌خته‌وه‌ر و دڵخۆش‬ ‫نه‌بووم‪ ،‬چونک‌ه به‌ناچارى شوومکرد‪.‬‬ ‫شنۆ ه�ه‌روه‌ه��ا گێرایه‌وه‌‪ :‬س�ه‌ره‌ت��اى شوکردنه‌که‌م‬ ‫ژیانێکى ئاسایمان ده‌ستپێکرد و دوو منداڵم لێی بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌و مندااڵنه‌ش دڵخۆش نه‌بووم‪ ،‬چونک‌ه ئه‌و پیاو‌ه‬ ‫بیرکردنه‌وى زۆر خراپبوو هه‌میش‌ه وه‌ک کۆیل‌ه سه‌یرى‬ ‫منى ده‌کرد هه‌روه‌ک من به‌ناچارى شووم به‌و کردبێ‪،‬‬

‫ته‌نانه‌ت ئه‌مرى ده‌ک��رد پێاڵو و گۆره‌وییه‌کانیشى‬ ‫له‌قاچى دابکه‌نم‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ش کوڕ و کچه‌کانى‬ ‫ژنى یه‌که‌مى زۆر دژایه‌تى منیان ده‌کرت‪ ،‬به‌و پێیه‌ى‬ ‫شوێنى دایکى ئه‌وانم گرتبۆوه‌‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ى گێرانه‌وه‌ى به‌سه‌رهاته‌که‌ى خۆى شنۆ وتى‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ى ئێستا من تێیدا ده‌ژیم که‌م که‌س هه‌ی‌ه به‌رگه‌ى‬ ‫بگرێت‪ ،‬چونک‌ه ئه‌وه‌ى منى ناچارکردبوو ده‌وڵه‌مه‌ندى‬ ‫پیاوه‌که‌م بوو و هه‌موو پێداویستیه‌کانى دابین ده‌کرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا به‌هۆى ئیفالسبوونى پیاوه‌که‌م ک‌ه هه‌رچى‬ ‫سه‌روه‌ت و سامانى هه‌بوو له‌الیه‌ن کوڕه‌کانى ده‌ستى‬ ‫به‌سه‌رداگیرا و له‌هه‌موو داهاته‌که‌ى بێبه‌شیانکرد‪،‬‬ ‫چونک‌ه ئه‌و له‌وبڕوایه‌دا نه‌بوو ک‌ه رۆژێک منداڵه‌کانى‬ ‫وای به‌سه‌ردێنن‪ ،‬بۆی‌ه هه‌موو موڵکه‌که‌ى به‌ناوى‬ ‫کوڕه‌کانى کردبوو و ئیشوکاره‌کانى به‌ئه‌وان سپاردبوو‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش سه‌ره‌تایه‌کى ترى ده‌رده‌س��ه‌رى و نه‌هامه‌تیی ‌ه‬ ‫بۆ من ک‌ه هه‌رگیز چاوه‌ڕوان نه‌بووم له‌ترسى نه‌بوونى‬ ‫رابکه‌م توشى نه‌بوونییه‌کى تر ببمه‌وه‌‪.‬‬ ‫دواجار باسى ژیان ئه‌م ساتانه‌ى خۆى بۆ کردین و‬ ‫وتى‪ :‬ئێستا پیاوه‌که‌م ک‌ه ته‌مه‌نى ( ‪ )70‬ساڵ‌ه (‪)3‬‬ ‫جۆر نه‌خۆشى هه‌ی‌ه و هه‌رچى پار‌ه و سامان‌ه نه‌یماو‌ه و‬ ‫له‌ژیانێکى زۆر زه‌حه‌مه‌ت ژیان به‌سه‌ر ده‌بین‪ ،‬به‌تایبه‌تى‬ ‫ئ�ه‌و زۆر خراپ‌ه و هه‌میش‌ه خه‌فه‌تى ده‌ره‌و‌ه له‌من و‬ ‫له‌منداڵه‌کانم ده‌رده‌ک��ات‪ ،‬به‌رده‌وامیش شه‌ڕ و ئاژاوه‌‬ ‫له‌ماڵه‌که‌مان هه‌یه‌‪ ،‬له‌الیه‌کى تر ب��اوک و دایکم‬ ‫زۆر به‌ته‌مه‌نن‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌وه‌ى من بینم له‌ده‌ستپێکردنى‬ ‫ژیانم کاتێک کوڕه‌خاڵه‌که‌م وای��ى به‌سه‌رم هێنا‪،‬‬ ‫ئێستاش له‌گه‌ڵ پیاوێکى پیر و دوو منداڵى بچوک‬ ‫و ده‌ستکورتى ده‌ژیم و هیچ په‌نجه‌ره‌یه‌ک نابینم بۆ‬ ‫بینینى ئاسۆیه‌کى گه‌شتر له‌ژیانم ئێستاش ته‌مه‌نم‬ ‫ته‌نیا (‪)45‬ساڵه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌دوا قسه‌کانى ک‌ه گریانیشى تێکه‌ڵکرد‬ ‫و سه‌رى بۆ ئاسمان به‌رزکردو‌ه وتى‪ :‬بۆ ده‌بێ له‌واڵتى‬ ‫ئێمه‌دا ژیانى کچ وابێ و بڕیارى شوکردن و هه‌ڵبژاردنى‬ ‫هاوسه‌رى ژیان به‌ده‌ست خۆى نه‌بێ‪.‬‬ ‫تێبینى‪ :‬به‌سه‌رهاته‌ک ‌ه به‌رده‌وام ‌ه و له‌سه‌ر داواى‬ ‫خۆى ناوه‌ک ‌ه خوازراوه‌‬

‫عه‌باسى که‌مه‌ندى‪ ،‬هه‌واڵى مردنى‬ ‫فه‌تانه‌ى وه‌لیدى به‌درۆ ده‌خاته‌وه‌‬ ‫[ چه‌تر ]‬

‫فیستیڤاڵ ‌ه کلتورییه‌که‌ى گه‌الن‬ ‫سه‌رکه‌وتوان ‌ه کۆتایى هات‬ ‫[ ئا‪ /‬پێشره‌و حه‌مید ]‬ ‫ی کلتورى گه‌الن رۆژى (‪)2‬ى تشرینى‬ ‫فیستیڤاڵ ‌‬ ‫دووه �ه‌م له‌ناوچه‌ى گه‌رمیان ده‌ستى پێکرد و دواى‬ ‫نمایشکردنى چه‌ند به‌رهه‌مێکى به‌شداربووه‌کان له‌چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌کى جیاى کوردستان له‌شارى هه‌ولێر ل‌ه (‪)7‬ى‬ ‫تشرینى دووهه‌م کۆتاى هات‪ ،‬عه‌باس عه‌بدولره‌زاق باس‬ ‫له‌و‌ه ده‌کات ک‌ه (‪ )50‬واڵت ئاماده‌یى خۆى ده‌ربڕیوه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى به‌شدار بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ناویاندا ته‌نها ئه‌و واڵتان ‌ه‬ ‫به‌شداریان کردو‌ه ک‌ه یه‌که‌م تاسێهه‌مى فێستیڤاڵه‌کانى‬ ‫رابردوو بوون‪.‬‬ ‫(سلێمان متروحى) سه‌رۆکى شاندى تیپى میللى‬ ‫مارسا متروح له‌میسر به‌رۆژنامه‌ى (چه‌تر)ى وت‬ ‫«زۆر خۆشحاڵین ک�‌ه له‌نێو میلله‌تێکداین رێ��زى‬ ‫هونه‌ر ده‌گرن و توانیویان‌ه ئه‌و هه‌موو واڵت‌ه جیهانیی ‌ه‬ ‫کۆبکه‌نه‌و‌ه بۆ سازکردنى ئه‌و فیستیڤاڵ‌ه و کارێکى‬ ‫زۆرباش‌ه ک‌ه هه‌موومان به‌کلتورى واڵتان ئاشنا بکات‬ ‫ئێمه‌ش به‌نمایشکردنى زۆر خۆشحاڵبووین و میواندارێتى‬ ‫کردنێکى باشکراین»‪.‬‬ ‫شه‌ماڵ ئه‌حمه‌د شانۆکار وتى «ئه‌و فیستیڤاڵ ‌ه‬ ‫کرانه‌وه‌ى ده‌رگایه‌کى فه‌رهه‌نگى و کلتورى ئێمه‌ی ‌ه‬ ‫به‌روى جیهاندا و ده‌کرێت وه‌زاره‌ت��ى رۆشنبیرى زیاتر‬ ‫کارئاسانى بکات بۆ ک��ران�ه‌وه‌م��ان ب���ه‌رووى دونیادا‬ ‫و هه‌رهه‌نگاوێکى له‌و چه‌شن‌ه وات��اى نوێکردنه‌وه‌ى‬ ‫دۆستایه‌تى گه‌لى کورد نیشان ئ�ه‌دات بۆ هونه‌ر و‬ ‫پێکه‌و‌ه ژیان»‪.‬‬ ‫عه‌باس عه‌بدولره‌زاق به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى رۆشنبیرى‬ ‫و هونه‌رى سلێمانى تایه‌بت بۆ رۆژن��ام�ه‌ى (چه‌تر)‬ ‫رایگه‌یاند «له‌قه‌زاى ک�ه‌الر والته‌کانى (بۆلیڤیا و‬ ‫به‌رازیل و ئێران) نمایشى کلتورى خۆیان پێشکه‌ش‬

‫کرد و له‌قه‌زاى ده‌ربه‌ندیخانیش هه‌ریه‌ک‌ه ل‌ه (کرواتیا و‬ ‫الوانى کوردى دانیشتوى شارى یۆتۆبۆرى واڵتى سوید و‬ ‫تیپى فۆلکلۆرى شارى به‌سڕه‌ى عێراقى و واڵتى میسر)‬ ‫به‌رهه‌مه‌کانى خۆیان نمایشکرد و له‌شارۆچکه‌ى‬ ‫چه‌مچه‌ماڵیش واڵتانى (سوریا و میسر و سلۆڤاکیا)‬ ‫و له‌شارۆچکه‌ى کفریش هه‌ریه‌ک‌ه له‌(کۆمه‌ڵى هونه‌ر‌ه‬ ‫جوانه‌کانى الوان��ى ک��وردى سوید و واڵت��ى چیلى)‬ ‫به‌رهه‌م‌ه کلتورییه‌کانى خۆیان نمایشکرد و هه‌ریه‌ک ‌ه‬ ‫ل �ه‌و به‌رهه‌مانه‌ش ل�ه‌ش��ارى سلێمانى سه‌رکه‌وتوان ‌ه‬ ‫پێشکه‌ش کران و توانیمان سه‌رکه‌وتوان‌ه فێستیڤاڵه‌ک ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ببه‌ین»‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمى پرسیارێکماندا ده‌رباره‌ى بۆچى ته‌نها ئه‌و‬ ‫چه‌ند واڵت‌ه به‌شداریان کردو‌ه و له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ک‬ ‫بانگهیشتکراون عه‌باس عه‌بدولڕه‌زاق وتى «زیاتر‬ ‫ل���ه‌(‪ )50‬واڵت ئاماده‌یى خۆیان ده‌رب���ڕى بو ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫به‌شدارى بکه‌ن له‌و فێستیڤاڵه‌دا ب�ه‌اڵم کۆمه‌ڵێک‬ ‫پێوه‌رى ستاندار هه‌ی‌ه بۆ سه‌لماندنى ( فۆلک دانس)‬ ‫ى ه �ه‌ر واڵتێک بۆ نمون‌ه ده‌بێت ئ �ه‌و نمایشانه‌ى‬ ‫ک‌ه پێشکه‌ش ده‌کرێن تابلۆیی بێت وات‌ه گوزارشت‬ ‫له‌فۆلکلۆرى ئه‌و میلله‌ته‌ى خۆى بکات وه‌ک خۆى‬ ‫و به‌بێ زیاده‌ڕۆى و جلوبه‌رگه‌کانیان هه‌مان ئه‌و جلو‬ ‫به‌رگان‌ه بێت ک‌ه پێشتر پۆشراون و ئه‌و تیپانه‌یشى له‌و‬ ‫فێستیڤاڵ‌ه به‌شداربوون‪ ،‬هه‌مویان یه‌که‌م تا سێهه‌مى‬ ‫چه‌ند فێستیڤاڵێکى رابردوى جیهانى بوون»‪.‬‬ ‫فێستیڤاڵى کلتورى گه‌الن رۆژى (‪)2010/11/7 - 2‬‬ ‫ب‌ه به‌شدارى (‪ )11‬واڵت له‌واڵتانى (پۆڵه‌ندا‪ ،‬به‌رازیل‪،‬‬ ‫سلۆڤاکیا‪ ،‬میسر‪ ،‬چیلى‪ ،‬بۆلیڤیا‪ ،‬سوید‪ ،‬تورکیا‪،‬‬ ‫ئێران و عێراق) و (‪ )11‬گروپى ناوخۆیى‪ ،‬له‌هه‌ریه‌ک‬ ‫له‌شاره‌کانى سلێمانى و هه‌ولێر و شارۆچکه‌کانى که‌الر‬ ‫و ده‌ربه‌ندیخان و کفرى و چه‌مچه‌ماڵ نمایش کرا‪.‬‬

‫هه‌واڵى مردنى (فه‌تانه‌ى وه‌لیدى) له‌الیه‌ن هونه‌رمه‌ندى گ �ه‌وره‌ی کورد عه‌باسى که‌مه‌ندیه‌و‌ه به‌درۆ‬ ‫ده‌خرێته‌وه‌‪ ،‬هونه‌رمه‌ند باس له‌وه‌ش ده‌کات که‌ باڵوبونه‌وه‌ى ئه‌لبومه‌که‌ى به‌ڕه‌زامه‌ندى خۆى نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ى راستى و ناڕاستى هه‌واڵى مردنى فه‌تانه‌ى وه‌لیدى ک ‌ه چه‌ند رۆژێک ‌ه له‌سایت و رۆژنامه‌کاندا‬ ‫باسده‌کرێت‪ ،‬هونه‌رمه‌ندى گه‌وره‌ى کورد (عه‌باسى که‌مه‌ندی) له‌لێدوانێکى تایبه‌تدا بۆ رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫ئه‌و پروپاگه‌نده‌یه‌ى به‌شتێکى دور له‌ڕاست‬ ‫وه‌سف کرد و وتى «منیش شتێکى له‌وجۆره‌م‬ ‫بیست‪ ،‬بیستم وتیان هونه‌رمه‌ند (فه‌تانه‌ى‬ ‫وه‌لیدى) فه‌وتى کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم درۆی ‌ه و شتێکى‬ ‫له‌وجۆر‌ه نییه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌واڵ ‌ه دوره‌ له‌ڕاستیه‌وه‌»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ى ئه‌و ئه‌لبوم ‌ه نوێیه‌ى هونه‌رمه‌ندى‬ ‫گ �ه‌ور‌ه عه‌باسى که‌مه‌ندى ک ‌ه ماوه‌یه‌ک‬ ‫ل�ه‌م�ه‌وب�ه‌ر ک�ه‌وت� ‌ه ب����ازاڕه‌و‌ه و ب�ڵاوک��رای�ه‌و‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ند وت��ى «ب��ۆ ئ �ه‌و ئه‌لبومه‌ى ک ‌ه‬ ‫هاتووه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌ به‌مه‌یلى من نه‌بوو و به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ک به‌وکار‌ه رازى نه‌بووم ک ‌ه کرا»‪.‬‬ ‫فه‌تانه‌ى وه‌لیدى ل ‌ه ساڵی (‪ )1953‬له‌شاری‬ ‫سن ‌ه له‌دایک بوه‌و هه‌ر له‌ته‌مه‌نی منداڵییه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستی به‌خوێندنى گۆرانی ک��وردی کرد‬ ‫و له‌ماوه‌ی ژیانی هونه‌ری خۆی نزیکه‌ی‬ ‫(‪ )60‬گورانی له‌رادوێى سن ‌ه و کرماشان‬ ‫و ت���اران و ب�ه‌غ��دا ت��وم��ار ک���ردوه‌‪ .‬سه‌بری‬ ‫گوڵفرۆش ن��اس��راوت��ری��ن گۆرانییه‌تى‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫خانم ‌ه یه‌کێک ‌ه له‌و هونه‌رمه‌ند‌ه گۆرانیبێژ‌ه‬ ‫ژنانه‌ی کورد ک ‌ه توانیویه‌تی به‌سه‌رکه‌وتووان ‌ه رێچک ‌ه بشکێنێت بۆ ژنی کورد سه‌ره‌ڕای ئاسته‌نگه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ تێکه‌ڵ به‌دونیاى هونه‌ر ببن‪ .‬فه‌تان ‌ه چه‌ند ساڵێک ‌ه له‌بارودۆخێکی ناله‌باری ده‌روونیدا ده‌ژی‪.‬‬

‫له‌دیدارێکدا که‌ له‌(شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت)دا‬ ‫له‌ (‪)3‬ى ئه‌م مانگه‌ باڵوکراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌لچیم‬ ‫بیلگین هونه‌رمه‌ند و ئه‌ستێره‌ی فیلمی (کیلۆ‬ ‫م�ه‌ت��ر س��ف��ر) گ �ه‌رچ��ی ل�ه‌ک��وردس��ت��ان��ى باکور‬ ‫له‌دایکبووه‌ و پێده‌چێت ئه‌مڕۆ به‌ناوبانگترین‬ ‫ئه‌کته‌ری سینه‌ما بێت له‌باشوری کوردستان‪.‬‬ ‫ئێستا بیر له‌دامه‌زراندنى ستۆدیۆیه‌کى گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌کاته‌وه‌ له‌کوردستان‪.‬‬ ‫ک���چ���ه‌ گ���ه‌ن���ج و ج����وان����ه‌ک����ه‌ى ب���اک���ورى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ب�ه‌ل��چ��ی��م‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫هێشتا نه‌ڕۆێشتووه‌ته‌ به‌ر کامێرای سینه‌ما‪،‬‬ ‫ئاره‌زوویه‌کی زۆرى هه‌یه‌ و بیر له‌وه‌ ده‌کاته‌و‌ه‬ ‫ک�ه‌ یه‌که‌مین ک��ارى فیلمی‪ ،‬ن��اوی ده‌خات ‌ه‬ ‫فێستیڤاڵه‌ نێونه‌ته‌ویه‌کانه‌وه‌‪ .‬ئه‌و که‌ قۆناغی‬ ‫سینه‌مای تورکی ته‌واو کردوه‌‪ ،‬بۆ فێربوونی‬ ‫نوێترین قوتابخانه‌کانی ئه‌کته‌ری‪ ،‬رۆژان � ‌ه‬ ‫چاو له‌چوار فیلمی جیهانی ده‌کات‪ ،‬هێشتا‬ ‫خوشه‌ویستییه‌کی زۆری به‌رامبه‌ر ئه‌کته‌ری‬ ‫دڵخوازی (ئیبراهیم تاتلیس) هه‌یه‌ و ده‌ڵێت‬ ‫که‌ له‌نێوان ئاوازه‌کان و ده‌نگی ئه‌و گه‌وره‌بووه‌‪.‬‬ ‫کاتێک چاو له‌فیلمه‌کانی (تورکان شێراک‪،‬‬ ‫یڵماز ئ �ه‌ردۆغ��ان و هۆلیا ئه‌فشار) ده‌ک��ات‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪9‬‬

‫عه‌باس که‌مه‌ندی و‬ ‫فه‌تانه‌ی وه‌لیدی‬

‫په‌یڤێک بۆ چله‌ی هونه‌رمه‌ند محه‌مه‌د جه‌زا‬ ‫[ په‌رێز سابیر ]‬ ‫عه‌شق و هونه‌رى گۆرانى وتن ده‌چێته‌ نێو خوێنیه‌و‌ه و وه‌ک ده‌نگێکى تایبه‌ت و‬ ‫چل رۆژ به‌ر له‌ئێستا له‌(‪( )2010/10/1‬محه‌مه‌د جه‌زا)ى هونه‌رمه‌ند له‌ته‌مه‌نى سه‌رنجڕاکێش خۆى له‌گۆڕه‌پانى هونه‌ریى گۆرانى کوردیدا ده‌سه‌لمێنێ به‌ سه‌دان‬ ‫(‪ )60‬ساڵیدا ماڵئاوایى له‌ژیان و چه‌کى شۆڕش و هونه‌ر کرد‪ ،‬گۆڕستانى سه‌یوانى سرود و گۆرانى بۆ پێشمه‌رگ ‌ه چڕیوه‌ و هه‌موو گۆرانییه‌کانى بۆ کورد و شادکردنى‬ ‫دڵى هونه‌ردۆستان بووه‌ و له‌ماوه‌ى ژیانیدا چه‌ندین شیعر و گۆرانی هه‌ی ‌ه ک ‌ه به‌ر‬ ‫شارى سلیمانى باوه‌شى بۆ کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ خاوه‌نی (‪ )200‬به‌رهه‌م و یه‌که‌مین گۆرانى له‌ته‌له‌فزیۆنى له‌مه‌رگى ب ‌ه ده‌ست و په‌نجه‌کانى خۆیى نووسیویه‌تێ و کردویه‌تى به‌ په‌رتووکێک‪،‬‬ ‫که‌رکوک (زوڵه‌یخا) له‌ساڵى (‪ )1983_1982‬له‌گۆرانیی ‌ه میللیه‌کانى (محه‌مه‌د ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ ناوى نه‌ک ته‌نها له‌مێژووى کورده‌واریدا تۆمار کراوه‌‪ ،‬به‌ڵکو ناو و‬ ‫جه‌زا) بوو‪ ،‬خۆشى له‌ده‌نگه‌ ده‌گمه‌ن و ناوازه‌کان بوو‪ ،‬به‌اڵم به‌رهه‌مه‌کانى محه‌مه‌د وێنه‌ى ئه‌م شۆڕشگێڕ‌ه به‌شێکى له‌ناو دڵ و مێشکى هه‌موو تاکێکى کوردا داگیر‬ ‫ج�ه‌زا پتر له‌و مقامانه‌دا کۆ ده‌ب��وون�ه‌و‌ه ک ‌ه ده‌چوون ‌ه لوتکه‌ى هونه‌رى نه‌ته‌وه‌یى کردووه‌‪ ،‬ته‌نها وه‌ک کوڕى دایک و باوکى خۆى نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵکو به‌هه‌ڵوێست و ده‌نگ ‌ه‬ ‫شۆڕشگێڕییه‌وه‌‪ .‬ئه‌م هونه‌رمه‌ند‌ه شۆڕشگێڕه‌ به‌ سه‌لیقه‌و‌ه شیعرى بۆ گۆرانى ده‌ست ره‌سه‌نه‌که‌ى خۆى خزاندۆت ‌ه ناو هه‌موو ماڵێکى کورده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕۆژى جیهانى میوزیکدا به‌داخێکى زۆره‌وه‌ ل ‌ه (‪ )2010/10/1‬مااڵوایى له‌خێزان‬ ‫نیشان ده‌کرد‪ ،‬جا شیعر سیاسى بێت یان دڵ��دارى‪ .‬ئه‌بێت هه‌بێت که‌سێک گوێى‬ ‫له‌چریکه‌ى ده‌نگى محه‌مه‌د جه‌زا بووبێت مووچڕکى نیشتیمانى شۆڕشگێڕى ئازادیى و شه‌ش منداڵه‌که‌ى و هه‌موو ه��اوڕێ و دۆستان و هونه‌رى ک��وردى کرد‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ماوه‌ته‌و‌ه بڵێین تائێستاش هه‌ر به‌زیندویى ماوه‌ته‌و‌ه له‌نێو دڵى هه‌موو خۆشه‌ویستانى‪،‬‬ ‫خۆشه‌ویستى پێدا نه‌هاتبێت‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د جه‌زاى هونه‌رمه‌ند له‌ساڵى (‪ )1949‬له‌دایکده‌بێت و هه‌ر زوو خولیاى چه‌پکه‌ گوڵى رێز و وه‌فا بۆ گۆڕه‌که‌ى کاکه‌ حه‌م ‌ه جه‌زا‪.‬‬

‫به‌لچیم بیر له‌دامه‌زراندنى ستۆدیۆیه‌کى‬ ‫گه‌ور ‌ه له‌کوردستان ده‌کاته‌وه‌‬ ‫[ و‪ /‬ئاگرین ]‬

‫ئه‌ده‌ب و هونه‌ر‬

‫گه‌نجێکی کورد ده‌گێڕێته‌وه‌ که‌ ناچارکراون‬ ‫هه‌ست به‌غه‌ریبى ده‌کات‪.‬‬ ‫شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت له‌سه‌ردانێکیدا له‌هۆتێل بچنه‌ ناو ریزه‌کانی سوپا و له‌کاتێکدا شه‌ڕ‬ ‫شێرایتۆنی هه‌ولێر چاوى به‌ به‌لچیم له‌گه‌ڵ به‌ره‌و کۆتایی دێت‪ ،‬ده‌نێردرێته‌ هێڵی سه‌ره‌کی‬ ‫و دوو ده‌رهێنه‌ری ک��ورد ئه‌وانیش (به‌همه‌ن شه‌ڕ‪ .‬کاتێک که‌ ئاکۆ (کۆڕه‌ گه‌نجه‌که‌)‬ ‫قوبادی) ده‌رهێنه‌ری رۆژهه‌اڵتى کوردستان و ب��ۆ ه��اوڕێ��ی ک���ردن و ه���اوردن���ه‌وه‌ی ت�ه‌رم��ی‬ ‫(هونه‌ر سه‌لیم) ده‌رهێنه‌ری باشورى کوردستان س��ه‌رب��ازه‌ ک���وژراوه‌ک���ان ب��ۆ ب��ن�ه‌م��اڵ�ه‌ک��ان��ی��ان‪،‬‬ ‫ک����ه‌وت ک���ه‌ ل���ه‌وک���ات���ه‌دا ل �ه‌گ �ه‌ڵ��ی��دا ب���وون‪ ،‬له‌رێگه‌یه‌کی زیاتر له‌ (‪ )700‬کیلۆ مه‌تر‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر فیلمه‌کانیان و به‌هێزبوونى سینه‌ما به‌رپرسیار ده‌کرێت‪ ،‬ناچاره‌ که‌ بۆ چه‌نده‌ها‬ ‫کاتژمێر له‌رێگا و کوێستانه‌کانی عێرا ‌ق‬ ‫له‌کوردستان قسه‌یان کرد‪.‬‬ ‫به‌لچیمى ئه‌ستێره‌ بیر ل �ه‌وه‌ده‌ک��ات �ه‌وه‌ ک ‌ه حیمایه‌ى شۆفێرێکی ع �ه‌ره‌ب بێت‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫به‌دامه‌زراندنی ستۆدیۆیه‌کی گ�ه‌وره‌ی فیلم هه‌موو له‌فیلمی (کیلۆ مه‌تر سفر)دا خراوت ‌ه‬ ‫له‌کوردستان رێگه‌ خۆش ده‌کرێ بۆ نه‌وه‌یه‌کی روو که‌ له‌فیشتیڤاڵی فیلمی (کا‌ن) به‌شدارى‬ ‫ن��وێ له‌گه‌نجان‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌مڕۆ ه��ی��واداره‌ ک ‌ه پێکرا‪ ،‬تێدا به‌لجیم بیلگین رۆڵی تێدا ده‌بینى‪.‬‬ ‫ببێته‌ نیکۆل کیدمه‌نی رۆژئاوا‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬الشرق االوسط‬ ‫که‌ هه‌نگاوه‌کان و فیلمه‌کانی په‌یڕه‌و ده‌کات‪.‬‬ ‫ب �ه‌ل��چ��ی��م ب��ی��ل��گ��ی��ن ده‌ڵ���ێ���ت ک���ه‌ ف��ی��ل��م��ی‬ ‫(ک��ی��ل��ۆم �ه‌ت��ر س��ف��ر) ب��ی��رۆک �ه‌ی ک���ورده‌ک���ان‬ ‫له‌رق و قینیان له‌به‌رامبه‌ر سه‌رده‌می سه‌دام‬ ‫و پێشوازیان له‌ئازادکردنی عێراق به‌ده‌ستی‬ ‫ئه‌مریکا دێنێته‌زمان‪ .‬باس له‌و هۆکار گه‌ل ‌ه‬ ‫ده‌کات که‌ کورده‌کانی دیکه‌ به‌هۆیه‌وه‌ رقیان‬ ‫له‌سه‌دام و رژیمه‌که‌ی بوو‪ ،‬له‌م فیلمه‌ى ک ‌ه‬ ‫سه‌رده‌می هه‌شتاکان و کاتى روودانى شه‌ڕی‬ ‫عێراق و ئێران باس ده‌ک��ات‪ .‬داستانی کوڕه‌‬

‫کچ ‌ه کوردى باکورى‬ ‫پروفایل‪ :‬کوردستان به‌لچیم‬ ‫به‌لگین ل ‌ه (‪)1983/1/31‬‬ ‫له‌دایکبووه‌‪ ،‬هه‌ر له‌قۆناغى‬ ‫خوێندنى سه‌ره‌تاییه‌و ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ کارى شانۆدا‬ ‫ئاشنا ده‌بێت و ده‌ڕوات ‌ه‬ ‫سه‌ر سه‌کۆى شانۆ‪،‬‬ ‫به‌کورت ‌ه فیلمێک بۆ‬ ‫یه‌که‌مجار به‌شدارى‬ ‫فیستیڤاڵى فیلم ده‌کات‬ ‫له‌یۆنان و له‌ساڵى‬ ‫(‪)2003‬دا به‌شدارى‬ ‫فلیمى (دۆڵ) ده‌کات‪،‬‬ ‫به‌فیلمى (کیلۆ متر سفر)‬ ‫ه‌وه‌ به‌شدارى په‌نجاو‬ ‫حه‌وته‌مین فێستیڤاڵى‬ ‫(کان) ده‌بێت‪.‬‬

‫ژنان‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪8‬‬

‫به‌یه‌کداچوونی‬ ‫ده‌نگه‌کان‬ ‫ـ م���ن ج���وان���م‪ ،‬ح �ه‌ز‬ ‫ئه‌حالم مه‌نسور‬ ‫ده‌ک�����ه‌م ج��وان��ت��رب��م بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی دڵی گه‌نجه‌کان‬ ‫ب��س��ووت��ێ��ن��م‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫له‌ئارایشگام‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاوێنه‌ هاوڕێمه‌‪،‬‬ ‫عه‌سران ل�ه‌ب��ازاڕدام سه‌یری مۆدێلی‬ ‫تازه‌ی سوراو و سه‌ر رومه‌ت و پشتی‬ ‫چاو و جۆره‌کانی بۆن ده‌که‌م‪.‬‬ ‫ـ تۆ بووکه‌ شووشه‌یه‌کی قورمیش‬ ‫کراویت که‌ پیر بوویت چی ده‌که‌یت!؟‬ ‫ـ م��ن گوڵێکی ژاک����اوم‪ ،‬ق�ه‌ی��ره‌م‪،‬‬ ‫خ��ۆش�ه‌وی��س��ت�ه‌ک�ه‌م پێشمه‌رگه‌ ب��وو و‬ ‫شه‌هید کرا‪ ،‬له‌دڵم نه‌هات شوو بکه‌م‪،‬‬ ‫یادی ئه‌و ئۆکسیجنی ژیانمه‌‪ ،‬وێنه‌ی‬ ‫ئه‌و زه‌وی و ئاسمانه‌‪ ،‬نامه‌کانی ئه‌و‬ ‫سه‌روه‌ت و سامانه‌‪ ،‬حه‌ز ده‌که‌م به‌یانی‬ ‫رۆژان���ی هه‌ینی س �ه‌ر له‌گۆڕستانی‬ ‫ش �ه‌ه��ی��دان ب���ده‌م ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ت��ێ��ر تێر‬ ‫گۆڕه‌که‌ی ماچ بکه‌م‪ ،‬به‌اڵم دایکم‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا براکانم رێ��م ن��اده‌ن��ێ بچم ‌ه‬ ‫گۆڕستان‪ ،‬خۆشه‌ویسته‌که‌مان نهێنی‬ ‫بوو‪ ،‬چاره‌م نییه‌‪ ،‬ئاینده‌م نییه‌‪ ،‬ناشزانم‬ ‫ئ�ه‌و دنیا هه‌یه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ی به‌ته‌مای‬ ‫بینینی بم؟‬ ‫ـ به‌قوربانت بم که‌ پیرۆزی‪ ،‬دڵنیا ب ‌ه‬ ‫که‌ فرمێسکه‌کانت خوێنمه‌‪ ،‬هه‌ناس ‌ه‬ ‫س��ارده‌ک��ان��ت ئۆکسیجنمه‌‪ ،‬چرچی‬ ‫هێڵه‌کانی نێوچه‌وانت رێی راستمه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ک��وێ��ی؟! دڵ��م ل �ه‌الت �ه‌‪ ،‬ه�ه‌م��ووم��ان‬ ‫له‌گه‌ڵتداین‪ ،‬نازانم ناوت چییه‌ ئه‌گینا‬ ‫کتێبه‌کانم پێشکه‌ش ده‌کردی‪...‬‬ ‫ـ من سه‌یاره‌م نه‌بێ ناچمه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر مێرده‌که‌م سه‌یاره‌م بۆ نه‌کڕێ‬ ‫ناچمه‌ ب��اوه‌ش��ی‪ ،‬ه�ه‌م��وو هاورێکانم‬ ‫سه‌یاره‌یان هه‌یه‌‪ ،‬بۆچی من نه‌بێ؟!‬ ‫ـ هاهاها‪ ،‬زۆر گ�ه‌وج��ی‪ ،‬رێگا و‬ ‫ب��ان��ی ش���اره‌ک���ه‌ت چ��اوه‌ک��ان��ت کوێر‬ ‫ده‌ک���ات‪ ،‬تاسه‌کانی وێ��ران��ت ده‌ک �ه‌ن‪،‬‬ ‫شاره‌که‌ت دوو جاده‌ی تێدایه‌ و ملیۆن‬ ‫و نیوێک سه‌یاره‌‪ ،‬ده‌ت �ه‌وێ‪ ،‬منداڵێ‬ ‫بشێلی ئینجا ئارام ده‌گری؟! هه‌ر پاس‬ ‫و تاکسی زۆره‌‪ ،‬داوه‌شێی واز ناهێنن‬ ‫له‌چاولێکه‌ری!؟‬ ‫ـ م���ن خ���وێ���ن���دک���اری زان���ک���ۆی‬ ‫سلێمانیم‪ ،‬ه��اوڕێ��ک��ان��م ج��ل��ی ج��وان‬ ‫له‌به‌ر ده‌ک�ه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ر رۆژێک‬ ‫و مۆدێلێک ده‌گۆڕن‪ ،‬ئارایشی جوان‬ ‫ده‌ک����ه‌ن‪ ،‬ب��ۆن��ی گ��ران��ب�ه‌ه��ا ل�ه‌خ��ۆی��ان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬رۆژ نا رۆژێ ره‌نگی قژیان‬ ‫ئ����ه‌گ����ۆڕن‪ ،‬م��ن��ی��ش ه���ی���چ‪ .‬ه �ه‌م��ان‬ ‫کراس و هه‌مان پێاڵو و قژ و هه‌مان‬ ‫پانتۆڵ‪ ،‬له‌ڕووم نایه‌ت بڕۆمه‌ زانکۆ‪،‬‬ ‫ک��وڕه‌ک��ان��ی��ش ه���ه‌ر ل����ه‌چ����وارده‌وری‬ ‫ئ���ه‌وان���دان‪ ،‬مامۆستاکانیش نمره‌ی‬ ‫باشیان ده‌ده‌نێ و ده‌ریان ده‌چێنن‪ ،‬من‬ ‫هه‌ر هیچ‪ ،‬راسته‌ زیره‌کم‪ ،‬راسته‌ شه‌و‬ ‫و رۆژ سه‌عی ده‌که‌م و له‌کتێبخانه‌دام‪،‬‬ ‫به‌اڵم‪...‬‬ ‫ـ رۆڵ���ه‌ ش��ری��ن �ه‌ک �ه‌م‪ ،‬ت��ۆ نمونه‌ی‬ ‫خ���وێ���ن���دک���اری زان�����ک�����ۆی‪ ،‬ئ�����ه‌وان‬ ‫به‌هه‌ڵه‌داچوون‪ ،‬ئه‌وان ته‌نها دیکۆرن‪،‬‬ ‫به‌سه‌عى کردنت شه‌قیان لێ ده‌ده‌یت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان س��ف��رن‪ ،‬سفر‪ ،‬وه‌ره‌ الی خ��ۆم‪،‬‬ ‫م����ه‌گ����ری‪ ،‬ه���ه‌م���وو ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ا و‬ ‫میلله‌ت ش��ان��ازی ب �ه‌ت��ۆوه‌ ده‌ک �ه‌ی��ن‪،‬‬ ‫ت��ۆ نموونه‌یه‌کی ب��ااڵی��ت‪ ،‬ه��ی��وادارم‬ ‫نموونه‌ت زۆر بێ‪.‬‬ ‫ـ م��ن ب �ه‌ت �ه‌م��ام خ���ۆم ب��س��ووت��ێ��ن��م‪،‬‬ ‫ته‌نه‌که‌یه‌ک ن �ه‌وت ئه‌که‌م به‌سه‌ری‬ ‫خۆمدا و؟؟؟ بێزارم له‌گیان و رۆح و‬ ‫ژیانم‪ ،‬برا لێم ده‌دا‪ ،‬باوک لێم ده‌دا‪،‬‬ ‫دایکم سوکایه‌تیم پێ ده‌کات‪ ،‬ناوێرم‬ ‫س �ه‌ی��ری ت �ه‌ل �ه‌ف��زی��ۆن ب��ک �ه‌م‪ ،‬نایه‌م ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ماڵم‪ ،‬که‌س داوام ناکات‬ ‫چونکه‌ ناشرینم‪ ،‬نازانم چی بکه‌م؟!‬ ‫ـ ن���ا‪ ،‬رۆڵ����ه‌ ن��ائ��وم��ێ��د م��ه‌ب��ه‌‪ ،‬تۆ‬ ‫ک��ۆت��ای��ی ب �ه‌ژی��ان��ی خ���ۆت ده‌هێنیت‬ ‫ێ‬ ‫ک���ه‌چ���ی ئ������ه‌وان ب����ه‌ئ����ه‌وپ����ه‌ڕی ب ‌‬ ‫ده‌رب �ه‌س��ت��ی��ی �ه‌وه‌ ژی����ان ده‌ب���ه‌ن���ه‌ س��ه‌ر‪،‬‬ ‫دووه‌م ج��وان��ی و ن��اش��ری��ن��ی شتێکی‬ ‫رێژه‌ییه‌‪ ،‬ئافره‌ت نییه‌ جوانی نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌بێ کارێک بۆ خۆت بدۆزیته‌وه‌‪،‬‬ ‫ک��ارک��ردن عه‌یب نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی کار‬ ‫نه‌کات و باری قورسی سه‌رشانی ئه‌م‬ ‫و ئه‌و بێت‪ ،‬ئه‌بێ خه‌جاڵه‌تی بکێشێت‪،‬‬ ‫ئافره‌تان له‌قوتابخانه‌کاندا (باجین)‬ ‫ی��ان ل�ه‌ن�ه‌خ��ۆش��خ��ان�ه‌ک��ان��دا پ�ه‌رس��ت��ارن‬ ‫یان‪ ...‬یان‪ ...‬شه‌قێک له‌ده‌رگاکه‌تان‬ ‫ب��ده‌ و ب��ی��ک�ه‌ره‌وه‌ و ئ��ازادب �ه‌‪ ،‬ئ��ازادی‬ ‫ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی له‌ئه‌نجامی ئ���ازادی‬ ‫ئابورییه‌‪ ،‬ئازاد به‌‪ ...‬ئازاد بن‪.‬‬

‫هاوسه‌رگیرى سیغه‌‪ ،‬هه‌ڕه‌ش ‌ه له‌کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫عێراقى ده‌کات‬ ‫[ ئا‪ /‬ئه‌حمه‌د عه‌بدواڵ و‪ /‬بارام سوبحى ]‬ ‫هێمنى باڵى به‌سه‌ر بازاڕى که‌لوپه‌ل‌ه خۆراکییه‌کانى ناوچه‌ى‬ ‫عه‌شارى به‌سڕه‌دا کێشابوو‪ ،‬دوو ئافره‌ت که‌مبوونى قه‌ره‌باڵغى‬ ‫کۆگاگه‌ى عادل (به‌قاڵێکى ته‌مه‌ن ‪ 40‬ساڵه‌)‪ ،‬قۆسته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫بچن‌ه ناوى‌و دواى چون‌ه ژوره‌وه‌یان عادل ده‌رگاکه‌ى داخست‌و‬ ‫نیشانه‌ى ئه‌وه‌ى له‌سه‌ردانا ک‌ه (داخراوه‌)‪ .‬ئه‌م دوو خانم‌ه ک‌ه کچ‬ ‫‌و دایکێکن‌و هه‌ردوکیان بێوه‌ژنن‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌کى به‌رده‌وام وه‌ک دوو‬ ‫کڕیار سه‌ردانى کۆگاکه‌ى عادل ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا هه‌فته‌ى‬ ‫جارێک سه‌ردانى ده‌که‌ن‌و چاوه‌ڕوانى کاتێکى گونجاو ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫تاوه‌کو هیچ بازاڕکه‌رێک نه‌یانبینێت‪ .‬مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ عادل‬ ‫بازرگانى نییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه رێگاى سه‌ردانه‌که‌یان نهێنیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌به‌ست لێى «قانونییه‌«‪ ،‬به‌ر ل‌ه دوو ساڵ عادل‌و یه‌کێک‬ ‫له‌م ژنان‌ه زه‌واجى سیغه‌یان ئه‌نجامدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش رێکه‌وتنێک‌ه رێگ ‌ه‬ ‫به‌هه‌ردووال ده‌دات ماو‌ه و مه‌رجى گرێبه‌سته‌ک‌ه به‌پێى ئاره‌زویان‬ ‫دابین بکه‌ن‪ .‬له‌کاتێکدا دایکه‌ک‌ه له‌دوکانه‌ک‌ه چاوه‌ڕوانیان‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ئه‌وا ژن‌و پیاوه‌ک‌ه ده‌چن‌ه ژورێکى دیکه‌و‌ه بۆ به‌سه‌ربردنى‬ ‫کاتى نیوه‌ڕۆ له‌گه‌ڵ یه‌کتردا‪.‬‬ ‫زه‌واج��ى سیغ‌ه له‌ناو هه‌ندێک نێوه‌ندى کۆمه‌ڵگه‌ى عێراقى‬ ‫له‌هه‌ڵکشاندایه‌‪ ،‬ل �ه‌الی �ه‌ن مه‌رجه‌ع‌ه ئاینییه‌کانى شیعه‌ش‬ ‫پشتیوانى لێده‌کرێت‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا پارت‌ه ئیسالمى‌و تائیفیه‌کانى‬ ‫عێراق‪ ،‬پشتگیرى لێده‌که‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تى له‌ناو ئه‌ندامانى میلیشیا‬ ‫و الیه‌نگره‌کانیاندا‪ .‬زه‌واج���ى سیغ‌ه ب �ه‌و ج���ۆره‌ى ک‌ه له‌ئێران‬ ‫باڵو‌ه به‌سه‌ر هه‌ندێک خێزانى تائیفى شیعى له‌عێراقدا کورت‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌کاتێکدا ناوه‌ند‌ه کۆمه‌اڵیه‌تى‌و قانونییه‌کانى عێراق‬ ‫ره‌تیده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌قامى به‌غدا راوبۆچونى جیاوازییان له‌باره‌ى سیغه‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ژنێکى ته‌مه‌ن (‪ )38‬س��اڵ‪ ،‬باسى له‌وه‌کرد کاتێک له‌گه‌ڵ‬ ‫ئامۆزاکه‌ى سیغه‌ى کردوو‌ه له‌خێزانه‌که‌ى شاردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه دژى‬ ‫بوون‪ .‬ئه‌م خانم‌ه مێردى هه‌بووه‌‪ ،‬بۆی‌ه «به‌ناچارى په‌یوه‌ندییه‌ک ‌ه‬ ‫به‌نهێنى مایه‌وه‌«‪ .‬به‌اڵم سیغ‌ه ب‌ه «چاره‌سه‌رێکى گونجاو»‬ ‫ده‌زانێت‪ .‬وتیشى «پاش تێپه‌ڕینى چه‌ند مانگێک جیابوینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه خێزانه‌که‌مان ره‌تیانکرده‌و‌ه‌و منیش زۆر غه‌مگین بووم»‪.‬‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه هاوسه‌رگیریه‌‪ ،‬هه‌ستیاره‌‪ ،‬له‌کۆمه‌ڵگه‌یه‌کى نه‌ریتپارێز‬ ‫ک‌ه هه‌ر کارێکى سێکسى ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ى پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى‬ ‫به‌حه‌رام ناوده‌بات‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئاینزاى شیع‌ه بڕواى پێى هه‌ی ‌ه‬ ‫و له‌ئێستادا له‌عێراقدا روه‌و هه‌ڵکشانه‌‪ ،‬هۆکاره‌که‌شى ئه‌و شه‌ڕ‬ ‫و نه‌هامه‌تیانه‌ی‌ه ک‌ه ده‌یان ساڵ‌ه به‌رۆکى عێراقى گرتووه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫زاڵبونى پارت‌ه ئاینییه‌کان‌ه ک‌ه ئێران پشتیوانیان لێده‌کات‌و به‌پێى‬ ‫بیروڕا ئاشکراکانیان بره‌وى پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د باقر‪ ،‬خوێندکارى زانکۆی‌ه‌و له‌سه‌ره‌تاى بیسته‌کانى‬ ‫ته‌مه‌نیدایه‌‪ ،‬وتى «شه‌رعیبوونى سیغ‌ه به‌شێوه‌یه‌کى رووکه‌ش‌ه و‬ ‫به‌زۆرى حه‌رامه‌«‪.‬‬ ‫ناکۆکیی‌ه درێژخایه‌نه‌کان له‌دواى خۆى ملیۆنێک بێوه‌ژنى‬ ‫جێهێشتووه‌‪ ،‬له‌واڵتێکدا ک‌ه دانیشتوانه‌که‌ى ب‌ه (‪ )30‬ملیۆن‬ ‫که‌س مه‌زه‌ند‌ه ده‌کرێت‪ .‬هه‌روه‌ها ژماره‌یه‌کى زۆر له‌پیاوان بێبه‌شن‬ ‫له‌دۆزینه‌وه‌ى هه‌لى کار ک‌ه یارمه‌تیده‌ریان‌ه له‌بنیادنانى خێزان‬ ‫له‌رێگه‌ى هاوسه‌رگیرى نه‌ریتییه‌وه‌‪.‬‬ ‫عادل‪ ،‬ده‌ڵێت «گه‌نجان ئه‌مڕۆ رووب�ه‌ڕووى قورسى تێچوونى‬ ‫هاوسه‌رگیرى ‌و دروستکردنى ژی��ان ده‌ب��ن�ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم سیغ‌ه ب ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کى مادى ده‌چێت ‌و به‌ئاسانى ده‌ستى ئه‌و که‌سان ‌ه‬ ‫ده‌که‌وێت‪ ،‬ک‌ه به‌دوایدا ده‌گه‌ڕێن»‪.‬‬ ‫ده‌ره‌نجامى بوونى نه‌وه‌یه‌ک له‌بێوه‌ژن‪ ،‬یان کچى شوونه‌کردو‌و‪،‬‬

‫ن�ه‌وه‌ی�ه‌ک له‌پیاوان ک‌ه ناتوانن ی��ان نایانه‌وێت هاوسه‌رگیرى‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬زه‌واجى سیغ‌ه وه‌ک به‌دیلێک ده‌رکه‌وتووه‌‌و گفتوگۆى‬ ‫زۆرى به‌دواى خۆیدا هێناو‌ه ‌و نائاماده‌یى هاوسه‌رگیرى نه‌ریتى‬ ‫قۆرخکردوه‌‪.‬‬ ‫ماجید‪ ،‬هاوڕێى عادل‪ ،‬له‌رێکخستنى سیغ‌ه بۆ دوو ژن ک ‌ه‬ ‫قه‌یره‌و بێوه‌ژنى جه‌نگن‪ ،‬تێوه‌گالوه‌‪ .‬ده‌ڵێت «ئ�ه‌م دوو ژن‌ه ل ‌ه‬ ‫بارودۆخێکدا نه‌بوون بتوانن بچن‌ه په‌یوه‌ندییه‌کى به‌رده‌وامه‌وه‌«‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت «پێویست‌ه له‌سیغ‌ه نه‌ترسین‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫شه‌رعى ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬کێشه‌ى ئه‌و گه‌نجان‌ه چاره‌سه‌ر ده‌کات ک ‌ه‬ ‫هاوسه‌رگیریان نه‌کردوو‌ه و له‌باڵوبونه‌وه‌ى زینا رێگره‌«‪.‬‬ ‫الیه‌نگرانى زه‌واجى سیغ‌ه ده‌ڵێن ئه‌م رێگای‌ه ژنانى الواز ده‌پارێزێت‬ ‫ل‌ه به‌کاربردن (ئیستغاللکردن)‪ ،‬له‌ڕێگه‌ى به‌خشینى گرێبه‌ستێکى‬ ‫هاوسه‌رگیرى‪ ،‬ک‌ه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتى ئاینیه‌و‌ه پشتیوانى لێده‌کرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ره‌خنه‌گرانى ده‌ڵێن ئه‌و ژنانه‌ى سیغ‌ه ده‌که‌ن نابن‌ه خاوه‌نى ئه‌و‬ ‫مافانه‌ى ک‌ه ژنانى ئاسایى هه‌یانه‌‪ .‬له‌هه‌ندێک له‌حاڵه‌ته‌کانیشدا‬ ‫گاڵت‌ه ب �ه‌ژن��ان ده‌ک��رێ��ت ل�ه‌ه��اوس�ه‌رگ��ی��رى سیغه‌‪ ،‬ب���ه‌وه‌ى ل ‌ه‬ ‫له‌شفرۆشێک زیاتر نین‪ ،‬به‌اڵم له‌ژێر روپۆشتى قانونى کارده‌که‌ن‪.‬‬ ‫سه‌عید‪ ،‬فه‌رمانبه‌رێکى حکومیی‌ه و ته‌مه‌نى سى ساڵ زیاتره‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت «بڕوام ب‌ه ره‌وایى سیغ‌ه هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌پرسم بۆچى به‌نهێنییه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌کرێت په‌یوه‌ندییه‌کى نهێنى حه‌اڵڵ بێت‬ ‫‌و له‌ڕووى دینیه‌و‌ه قبوڵ بێت؟»‪.‬‬ ‫مێژووى سه‌رهه‌ڵدانى سیغ‌ه بۆ سه‌ره‌تاکانى‬ ‫ئیسالم ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌وه‌‪ .‬ته‌نها موسڵمانانى‬ ‫شیع‌ه ئ�ه‌م ک��ار‌ه ده‌ک��ه‌ن‪ ،‬ک‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫به‌شى دانیشتوانى عێراق پێکده‌هێنن ‌و‬ ‫ل����ه‌دواى س��اڵ��ى (‪)2003‬و‌ه کۆنترۆڵى‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��ى عێراقیان ک���ردووه‌‪ .‬سوننه‌کان‬ ‫ب��ڕوای��ان وای��‌ه ئه‌مجۆر‌ه هاوسه‌رگیریی ‌ه‬ ‫نائه‌خالقییه‌‪ .‬به‌اڵم هه‌ندێک له‌کۆمه‌ڵگا‬ ‫سوننه‌کان جۆرى جیاوازى هاوسه‌رگیریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێکیان به‌شاراوه‌یى ده‌بێت‪ ،‬وه‌ک‬ ‫هاوسه‌رگیرى گه‌شتیارى ‌و هاوسه‌رگیرى‬ ‫مسیار (له‌سعودیه‌)‪ .‬به‌بڕواى هه‌ندێک‬ ‫ئه‌و‌ه جۆرێکى تر‌ه ل‌ه هاوسه‌رگیرى سیغه‌‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ى فره‌ژنى له‌الى زۆرینه‌ى موسڵمانان‬ ‫قبوڵ‌ه و له‌الیه‌ن سونن‌ه و شیعه‌و‌ه په‌یڕه‌و‬ ‫ده‌کرێت‪ .‬له‌هه‌ندێک ناوچه‌ى سوننه‌نشینى‬ ‫عێراقیش به‌باشترین هۆکار ده‌زان��رێ��ت‪،‬‬ ‫ب��ۆ چ��اودێ��ری��ک��ردن��ى ژم��اره‌ی �ه‌ک��ى زۆرى‬ ‫دانیشتوان‪ ،‬له‌بێوه‌ژنانى شه‌ڕ‪ .‬هاوسه‌رگیرى‬ ‫سیغ‌ه به‌شێوه‌یه‌کى فراوان له‌ئێراندا باڵو‌ه‌و به‌م دواییانه‌ش ل‌ه شار‌ه‬ ‫عێراقیی‌ه پیرۆزه‌کانى وه‌ک که‌ربه‌ال و نه‌جه‌ف باڵوبووه‌ته‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫سااڵن‌ه میواندارى ده‌یان هه‌زار سه‌ردانکه‌رى شیع‌ه ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫شێخ سه‌عید سه‌عدى‪ ،‬وتاربێژى مزگه‌وت‌ه ل‌ه به‌سڕه‌‌و نوێنه‌رى‬ ‫ئایه‌تواڵ سیستانیى سه‌رکرده‌ى رۆحى شیعه‌کانه‌‪ ،‬وتى «ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى قانونى په‌یڕه‌وى له‌هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه بکرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌توانێت زۆرێک له‌گرفتى گه‌لى عێراقى چاره‌سه‌ر بکات»‪.‬‬ ‫به‌ڕاى سه‌عدى‪ ،‬سیغ‌ه «هاوسه‌رگیرییه‌کى شه‌رعى‌و ئاینییه‌»‪،‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ڵ��ێ��ت «ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه هاوسه‌رگیریی‌ه ب��ۆ س�ه‌رده‌م��ى‬ ‫په‌یامبه‌رى ئیسالم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى نه‌رم‌و دادپه‌وه‌رانه‌ی ‌ه‬ ‫و گه‌شه‌یکردووه‌»‪ .‬جه‌خت له‌وه‌ش ده‌کاته‌و‌ه به‌خێوکردنى ئه‌و‬ ‫مندااڵنه‌ى له‌دایکده‌بن له‌هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه بۆ باوکه‌کانه‌‪ ،‬ژن‬ ‫له‌م جۆر‌ه په‌یوه‌ندییه‌دا مافى خاوه‌ندارێتى هاوسه‌رگیرى نیی‌ه‌و‬

‫مامۆستاى ده‌روونناسى له‌زانکۆى به‌سڕه‌‪ ،‬د‪.‬سه‌عید ئه‌سه‌دى‪،‬‬ ‫وتى «زیادبوونى سیغ‌ه هاوتای‌ه له‌گه‌ڵ زیادبونى بێکارى ‌و‬ ‫الوازى ئابورى ک‌ه وایکردو‌ه گوزه‌ران زۆر قورس بێت بۆ زۆرێک‬ ‫له‌خه‌ڵکى‪ ،‬به‌تایبه‌تى له‌باره‌ى هاوسه‌رگیرى‌و چاودێرى خێزان»‪.‬‬ ‫جه‌ختى کرده‌و‌ه نه‌ریتى با‌و په‌یوه‌ندى سێسکى له‌نێوان ئه‌و ژن‌و‬ ‫ماوه‌ى ئه‌م جۆر‌ه هاوسه‌رگیرییه‌ش کاتیی‌ه و له‌نێوان خوله‌کێک پیاوانه‌ى هاوسه‌رگیریان نه‌کردوو‌ه قه‌ده‌غه‌کردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش بووه‌ت ‌ه‬ ‫تاساڵێکه‌‪ .‬وتى «جه‌ماوه‌رى ئه‌مجۆر‌ه هاوسه‌رگیریی‌ه له‌نێوه‌ندى هۆى زیادبونى جه‌ماوه‌رى ئه‌مجۆر‌ه په‌یوه‌ندییه‌»‪.‬‬ ‫به‌بڕواى ژماره‌یه‌کى تر له‌چاودێران ئینته‌رنێت‌و مۆبایل‪ ،‬رۆڵى‬ ‫الوان روو له‌زیادبوونه‌‪ ،‬گرێبه‌سته‌که‌ش به‌رده‌وام پێویستى ناکات‬ ‫خۆیان له‌گه‌شه‌کردنى هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه بینیوه‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ى‬ ‫له‌سه‌ر ژنان ک‌ه رازیبونى به‌خێوکه‌ره‌که‌ى دابین بکات»‪.‬‬ ‫سه‌ربارى پشتیوانى پیاوانى ئاینى شیع‌ه له‌مجۆر‌ه هاوسه‌رگیرییه‌‪ ،‬ژم��اره‌ی�ه‌ک ماڵپه‌ڕى هاوسه‌رگیرى ک‌ه ده‌کرێت له‌کۆتاییدا‬ ‫به‌اڵم ب �ه‌رده‌وام پارێزگارى له‌نهێنیى بوونه‌که‌ى ده‌ک �ه‌ن‪ .‬به‌ڕاى ببێت‌ه هۆى هاوسه‌رگیرى کاتى‪ .‬ژماره‌یه‌ک له‌سیاسه‌تمه‌دار‌ه‬ ‫چاالکوانانى رێکخراو‌ه ناحکومییه‌کانیش‪ ،‬ئه‌و نهێنى بوون ‌ه عێراقییه‌کانیش ماوه‌یه‌کى زۆر‌ه به‌توندى ره‌خن‌ه له‌سیغ‌ه ده‌گرتن‪.‬‬ ‫پێوانه‌کردنى ئاستى سیغ‌ه و چاره‌سه‌رکردنى لێکه‌وته‌کانى‪ ،‬دان به‌وه‌شدا ده‌نێن ک‌ه هاوسه‌رگیرى کاتى‪ ،‬ده‌ره‌نجامى ملمالنێ‌و‬ ‫ئابورى داڕوخاوى عێراقه‌‪.‬‬ ‫ئه‌سته‌م کردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سه‌اڵحه‌ددین‪ ،‬سه‌بهان مه‌ال‪،‬‬ ‫وئام جاسم سه‌رۆکى رێکخراوى (خه‌یرییه‌) ک‌ه بایه‌خ به‌کاروبارى‬ ‫ژنان ده‌دات له‌به‌غدا‪ ،‬وتى «ئه‌سته‌م‌ه ژماره‌ى وردت ده‌ستبکه‌وێت‪ ،‬وتى «هه‌ندێک له‌پیاوان وه‌ک هۆکارێک بۆ دورکه‌وتنه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێک له‌ژنان هه‌ندێکجار له‌الیه‌ن هاوبه‌شه‌کانیانه‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌یان له‌به‌رپرسیارێتى له‌سیغ‌ه ده‌ڕوانن‪ ،‬هه‌روه‌ک به‌دیلێکى هه‌رزان‌ه بۆ‬ ‫ژنهێنانى دووه‌م ‌و چوون‌ه په‌یوه‌ندى فره‌ژنییه‌وه‌‪ .‬ئه‌وانه‌ى ناتوانن‬ ‫لێده‌کرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر شکست به‌م په‌یوه‌ندیی‌ه بهێنن»‪.‬‬ ‫به‌تول فاروق‪ ،‬سه‌رۆکایه‌تى رێکخراوێکى ناحکومى له‌نه‌جه‌ف خه‌رجى گوزه‌رانى خێزانێکى نوێ له‌ئه‌ستۆ بگرن‪ .‬به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ده‌ڵێت «له‌کۆمه‌ڵگه‌دا‪ ،‬به‌ته‌نها ره‌زامه‌ندى نوسراو کافى کاتى په‌ناده‌به‌ن‌ه به‌ر سیغه‌‪ ،‬بۆ پڕکردنه‌وه‌ى پێداویستییه‌کانیان»‪.‬‬ ‫نیی‌ه بۆ زاڵبون به‌سه‌ر الیه‌نگیرى و دژه‌کانى سیغه‌»‪ .‬ب‌ه به‌ڵگه‌ى هۆشدارى دا ئه‌گه‌ر ئابورى عێراق باش نه‌کرێت‪ ،‬ئه‌م دیارده‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌ى سیغ‌ه له‌ئێران زۆر له‌عێراق باڵوتره‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌م دوو واڵت ‌ه زیاتر ته‌شه‌ن‌ه ده‌کات‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارى پێشووى به‌ره‌ى ته‌وافق‪ ،‬ئه‌زهار سامه‌ڕایى‪ ،‬سیغ ‌ه‬ ‫زۆرینه‌یان شیعه‌ن‪ .‬وتى «ئێران زیاتر لیبراڵیی‌ه و عێراق زیاتر‬ ‫خێڵه‌کییه‌‪،‬سروته‌کانى ب�ه‌«ب�ه‌اڵى کۆمه‌ڵگه‌« ن��اوده‌ب��ات‪ .‬ده‌ڵێت «سیغ‌ه پایه‌یه‌کى‬ ‫ه����اوس����ه‌رگ����ی����رى گرنگى نیی‌ه ئه‌ویش به‌رده‌وامیی‌ه‌و خه‌ڵکى بڕوایان وای‌ه ئاسان ‌ه‬ ‫ن �ه‌ری��ت��ى ل�ه‌ع��ێ��راق بچن‌ه ناو ئه‌م په‌یوه‌ندییانه‌‪ ،‬چونک‌ه هیچ پابه‌ندبونێکى دارایى نییه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌الی����ه‌ن خ��ێ��ڵ �ه‌و‌ه سیغ‌ه جۆرێک‌ه ل‌ه له‌شفرۆشى‌و نابێت ته‌نها وه‌ک بوختانێک‬ ‫رێ����ک����ده‌خ����رێ����ت‪ ،‬دژى شیعه‌کان ته‌ماشاى بکه‌ین‪ .‬به‌ڵکو پێویست‌ه چاره‌سه‌رى ئه‌م‬ ‫ن������ه‌ک ل����ه‌الی����ه‌ن دیارده‌ی‌ه بکرێت‪ ،‬چونک‌ه ره‌نگدانه‌وه‌ى مه‌ترسیدارى به‌دیاریکراوى‬ ‫ت���اک���ه‌ک���ان���ه‌وه‌»‪ .‬له‌سه‌ر ژنان ده‌بێت‪ .‬خواى گه‌ور‌ه ئامۆژگارى مرۆڤ ده‌کات‬ ‫ب���������ه‌اڵم ئ��������ه‌وه‌ى له‌کاتى هاوسه‌رگیریدا‪ ،‬پارێزگارى له‌که‌رامه‌تى مرۆڤ بکات‪،‬‬ ‫رووننه‌کرده‌و‌ه بۆچى به‌اڵم سیغ‌ه بڕواى به‌هیچ مافێکى ژنان نییه‌‪ ،‬وه‌ک نه‌فه‌ق‌ه و‬ ‫ئێرانى هه‌ڵبژاردوه‌ شوێنى نیشته‌جێبوون‌و هیچ شتێکى تر»‪.‬‬ ‫هه‌ندێک له‌شاره‌زایانى قانون ده‌ڵێن وه‌ک هاوسه‌رگیرییه‌کى‬ ‫ب�����ۆ ب�����������ه‌راوردى‬ ‫ک����ۆم����ه‌اڵی����ه‌ت����ى قانونى ته‌ماشاى سیغ‌ه ناکه‌ن‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ى هیچ به‌هایه‌کى قانونى‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬س �ه‌رب��ارى له‌الیه‌ن دادگا عێراقییه‌کانه‌وه‌‪ ،‬به‌هاوسه‌رگیرى کاتى نادرێت‪.‬‬ ‫سه‌رۆکى پێشوى سه‌ندیکاى پارێزه‌رانى عێراق‪ ،‬سه‌ید مونشیدى‪،‬‬ ‫ب���وون���ى ج���ی���اوازى‬ ‫ف���������راوان ل�����ه‌ڕوى وتى «ئه‌گه‌ر ژنێک بچێت‌ه دادگ��ا و بڵێت له‌گه‌ڵ پیاوێک‬ ‫ب���ه‌ه���ا و ن���ه‌ری���ت هاوسه‌رگیرى سیغه‌م ک��ردووه‌‪ ،‬دادگ��ا دانى پێدانانێت‪ .‬چونکه‌‬ ‫‌و ش���ارس���ت���ان���ى ‌و قانونى عێراقى ته‌نها دان به‌هاوسه‌رگیرى هه‌میشه‌یى ده‌نێت‪.‬‬ ‫ک���ران���ه‌و‌ه ک �‌ه ئ�ه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌و منداڵه‌ى له‌دایک ده‌بێت له‌سیغ‌ه مافى‬ ‫دوو واڵت‌ه له‌یه‌ک میراتى هه‌یه‌‪ ،‬ئیدى ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندى نێوان دای��ک ‌و باوکى‬ ‫شه‌رعى بێت یان نا»‪.‬‬ ‫جیاده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسانى شیعه‌‪ ،‬به‌توندى به‌ره‌نگارى ئه‌و ره‌خنان‌ه ده‌بنه‌و‌ه‬ ‫س���������ه‌رب���������ارى‬ ‫ن �ه‌ب��وون��ى ژم���اره‌ى ک‌ه ئاراسته‌ى سیغ‌ه ده‌کرێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه دانبه‌وه‌دا ده‌نێن ک‌ه ئه‌م‬ ‫سه‌لمێنه‌ر‪ ،‬به‌ڵگه‌ى په‌یوه‌ندیی‌ه هه‌رچه‌ند‌ه له‌ڕووى تیۆرییه‌و‌ه په‌سه‌نده‌‪ ،‬به‌اڵم له‌زۆربه‌ى‬ ‫نه‌سه‌لمێنراو هه‌ی‌ه ک‌ه ئاماژ‌ه به‌زیادبوونێکى فراوانى جه‌ماوه‌رى کاته‌کاندا له‌بوارى پراکتیکدا بێزارکه‌ره‌‪.‬‬ ‫سه‌عید سه‌عدى‪ ،‬وتى «سه‌ربارى ئه‌وه‌ى شیع‌ه رێگه‌ى به‌سیغ ‌ه‬ ‫هاوسه‌رگیرى سیغ‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تى له‌م سااڵنه‌ى دواییدا‪ ،‬پاش‬ ‫شه‌ڕى عێراق له‌الیه‌ن ئه‌مریکاو‌ه‌و هه‌ڵکشانى پارت‌ه تائیفیه‌کان داوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ى ئه‌و په‌یوه‌ندیی‌ه ئه‌نجامده‌ده‌ن‪ ،‬به‌هۆى ره‌خن ‌ه‬ ‫نه‌رتییه‌کان‪ ،‬روبه‌ڕوى گرفتى مه‌ترسیدار ده‌بنه‌وه‌»‪ .‬مازن شیهانى‬ ‫ک‌ه ئێران بۆ فه‌رمانڕه‌وایى پشتیوانیان ده‌کات‪.‬‬ ‫سه‌رۆکى پێشوى لیژنه‌ى ئاواره‌کان له‌ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى وتى «ئێستا ژن بووه‌ت‌ه قوربانى ئ��اره‌زووى پیاو‪ ،‬ئامانجى پیاو‬ ‫به‌غدا‪ ،‬مازن شیهانى‪ ،‬وتى «زنجیر‌ه شه‌ڕ و ملمالنێکانى نێوان پڕکردنه‌وه‌ى پێداویستى ژن نیی‌ه و رێزیشى ناگرێت»‪.‬‬ ‫عادل ک‌ه به‌قاڵ‌ه له‌یه‌کێک له‌ناوچه‌کانى به‌سره‌‪ ،‬وتى «هیوادارم‬ ‫ئێران‌و عێراق‌و پاشان شه‌ڕى ئه‌مریکا‪ ،‬بووه‌ت‌ه هۆى زیادبوونى‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌رى سیغه‌‪ .‬ژم��اره‌ی�ه‌ک��ى زۆرى ب��ێ��وه‌ژن ه�ه‌ن خراونه‌ت ‌ه سیغه‌که‌م بۆماوه‌یه‌کى درێژ بپارێزم‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌ی‌ه که‌سێک‬ ‫بازاڕه‌و‌ه بۆ سیغ‌ه‌و چاره‌سه‌رى تر نیی‌ه بۆ کێشه‌ى بێوه‌ژنه‌کان‪ ..‬بتوانێت په‌یوه‌ندى سۆزدارى خۆى به‌جیاواز له‌شێوه‌ى باو‪ ،‬دابه‌ش‬ ‫چاره‌سه‌ره‌ک‌ه له‌خۆیانه‌وه‌یه‌«‪ .‬جه‌ختیکرده‌و‌ه ک‌ه ته‌یارى موقته‌دا بکات»‪ .‬عادل رونیکرده‌و‌ه «ده‌خوازم هاوسه‌رگیریم به‌رده‌وام کاتى‬ ‫س�ه‌در به‌شدارن ل�ه‌ب��ره‌ودان به‌سیغ‌ه له‌نێوان بێوه‌ژن‌و قه‌یر‌ه «بۆ بێت‪ ،‬به‌اڵم ناتوانم ئه‌و‌ه بکه‌م‪ ،‬چونک‌ه خێزاندارم‌و شه‌ش منداڵم‬ ‫پ��ڕک��ردن�ه‌وه‌ى پێداویستى ئ �ه‌و ژن��ان�ه‌ى به‌هه‌ر هۆیه‌ک بێت‪ ،‬هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر جارێکى تر ژن بهێنم‪ ،‬ژن‌و منداڵه‌کانم لێم خۆش‬ ‫نابن»‪.‬‬ ‫نه‌یانتوانیو‌ه هاوسه‌رگیرى ئه‌نجام بده‌ن»‪.‬‬

‫شنۆ ته‌نیا بۆ یه‌ک شه‌و ده‌هێنم پاشان ته‌اڵقی ده‌ده‌م‬ ‫[ هه‌ولێر ‪ -‬ئااڵ به‌رزنجى ]‬

‫ئه‌و پیاو ‌ه‬ ‫بیرکردنه‌وى‬ ‫زۆر خراپیبوو‬ ‫هه‌میشه‌ وه‌ک‬ ‫کۆیله‌ سه‌یرى‬ ‫منى ده‌کرت‬

‫زۆرن ئه‌وکه‌سانه‌ى به‌ده‌ستى که‌سانى تر‬ ‫ژیانیان رووبه‌ڕووى کاره‌سات و نه‌هامه‌تى‬ ‫ده‌بێته‌و ‌ه و ب�ه‌ک��اره‌س��ات و ده‌رده‌س���ه‌رى‬ ‫کۆتایی به‌ژیانیان دێ��ت‪ ،‬تاکو ئێستاش‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگاى ئێمه‌دا هێشتا ئه‌و دایک و باوک‬ ‫و برایان ‌ه ماون بۆ ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى خۆیان‪،‬‬ ‫گوێ ناده‌ن ‌ه ژیانى کچ و هیچ حسابێک بۆ‬ ‫هه‌ست و سۆزى رۆڵه‌کانیان ناکه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ى‬ ‫لێره‌دا ده‌یگێرینه‌و ‌ه به‌سه‌رهاتێکى ئه‌و ژنه‌ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه له‌الیه‌ن دایک و باوک‬ ‫و ماڵى خاڵییه‌و ‌ه دوارۆژى‬ ‫تاریک ده‌ک���رێ و ئێستا‬ ‫ل�ه‌س��ات� ‌ه ناخۆشه‌کانى‬ ‫ته‌مه‌نیدا ده‌ژى‪.‬‬

‫شنۆ ژنێکى ده‌م به‌پێکه‌نین ‌ه‬ ‫هه‌میش‌ه ب �ه‌رووێ��ک��ى گ�ه‌ش�ه‌و‌ه‬ ‫گفتوگۆ ده‌ک��ات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌ی���رى چ���اوه‌ک���ان���ى ب��ک�ه‌ی��ت‬ ‫چ��ی��رۆک��ێ��ک ل �ه‌ن �ه‌ه��ام �ه‌ت��ى و‬ ‫بێبه‌ختى ده‌خ��وێ��ن��ی��ت�ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ل���ه‌م���ی���ان���ه‌ى گ��ف��ت��وگ��ۆک��ردن‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ��ی��دا ده‌رک�����ه‌وت ک �‌ه ئه‌و‬ ‫له‌ژیانى خۆیدا هیچ خۆشییه‌کى‬ ‫به‌خۆیه‌و‌ه نه‌بینیه‌و‌ه و کاره‌ساتى‬ ‫ناخۆشى ب �ه‌س �ه‌رداه��ات��ووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کاتێک باسى به‌سه‌رهاته‌که‌ى‬ ‫خ��ۆى بۆکردین ته‌مه‌نى (‪)45‬‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر له‌ته‌مه‌نى (‪)16‬‬

‫ساڵى له‌الیه‌ن باوکییه‌و‌ه به‌زۆر له‌خاڵۆزاکه‌ى ک‌ه (‪)10‬‬ ‫ساڵ له‌خۆى گه‌وره‌تربوو مار‌ه ده‌کرێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب‌ه به‌سه‌رهاته‌که‌ى شنۆ ده‌ڵێ‪ :‬ئه‌گه‌رچى‬ ‫ئێم‌ه له‌خێزانێکى شارستانى و رۆشنبیر بووین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ن دای��ک و ب��اوک��م�ه‌و‌ه ب���ه‌زۆر منیان له‌کوڕ‌ه‬ ‫خاڵه‌که‌م ماره‌کرد و م��اوه‌ى زیاتر ل‌ه (‪ )2‬ساڵ به‌و‬ ‫شێوه‌ی‌ه ماینه‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه خاڵۆزاکه‌م‬ ‫به‌نیازى تۆڵ‌ه و زیانگه‌یاندن ب‌ه من و خێزانه‌که‌م‬ ‫ئه‌وکاره‌ى کردبوو‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆى ئه‌وه‌ى من به‌و رازی‬ ‫نه‌بوم‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن‌ه له‌گه‌ڵ گێڕانه‌وه‌ى ئه‌و باس‌ه چاوى پڕبوو‬ ‫له‌گریان و ناوه‌ناو‌ه ده‌وه‌ستا و قسه‌ى بۆ نه‌ده‌کرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوات��ر ده‌ستى ب‌ه گێڕانه‌و‌ه ک��رده‌و‌ه وت��ى‪ :‬ئ �ه‌وه‌ى من‬ ‫پێشبینیم ده‌ک��رد واده‌رچ��وو‪ ،‬ئه‌وه‌بوو ده‌ستگیرانه‌که‌م‬ ‫پیالنه‌کانى ئاشکرابوو کاتێک له‌الى خوشکه‌که‌ى‬ ‫خۆى ک‌ه زۆر له‌من نزیک بوو وتبوى ک‌ه شنۆ ته‌نیا‬ ‫بۆ یه‌ک شه‌و ده‌هێنم پاشان ته‌اڵقى ده‌ده‌م‪ ،‬دواى زانینى‬ ‫نیازى ده‌زگیرانه‌که‌م‪ ،‬منیش راسته‌وخۆ پێموت و کێش ‌ه‬ ‫که‌وت‌ه نێوانمان‪ ،‬دوات��ر کاره‌ک‌ه هه‌ڵوه‌شایه‌و‌ه و نێوان‬ ‫ماڵى ئێم‌ه و خاڵم تێکچوو‪ ،‬به‌اڵم کوڕه‌خاڵه‌که‌م هه‌ر‬ ‫به‌وکار‌ه نه‌وه‌ستا به‌ڵکو بوو‌ه رێگر له‌به‌رده‌م به‌ختم و‬ ‫هه‌رجارێک که‌سێک داواى منى بکردای‌ه به‌هه‌ره‌شه‌ى‬ ‫کوشتن داواى لێده‌کرد وازبهێنێ‪.‬‬ ‫ه�ه‌ش��ت س���اڵ دواى ئ���ه‌و ت �ه‌اڵق��دان �‌ه شنۆ توشى‬ ‫کاره‌ساتێکى تر ده‌بێت ئه‌ویش مردنى برا گه‌وره‌که‌ى‬ ‫به‌هۆى نه‌خۆشییه‌و‌ه و ئاواره‌بوونیان بۆ شارێکى تر‪،‬‬ ‫بارى ئابووریان زۆر خراپ ده‌بێت‪ ،‬جگ‌ه له‌باوک‌ه (‪)70‬‬ ‫ساڵه‌که‌ى که‌سى تر نه‌بوو کاریان بۆ بکات‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ش دایکى ژنێکى زۆر خراپ بوو ئه‌و هه‌میش ‌ه‬ ‫شنۆى بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى خ��ۆى به‌کارده‌هێنا و هه‌موو‬

‫داخوازییه‌کانى ره‌تده‌کرده‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه شنۆ له‌ماڵه‌و‌ه جلى‬ ‫ده‌دورى و پاره‌یه‌کى باشى ده‌ستده‌که‌وت‪ ،‬پاشان وتى‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌رچى من له‌ئه‌زمونى کوره‌خاڵه‌که‌م وانه‌م وه‌رگرتبوو‬ ‫ک‌ه ئیتر شوو نه‌که‌م‪ ،‬به‌اڵم خراپى دایکم و ناڕێکى بار‬ ‫و گوزه‌رانمان‪ ،‬وایکردبوو حه‌ز بکه‌م شووبکه‌م له‌و ژیانه‌‬ ‫رزگارم بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش هه‌میش‌ه دایکم رێگربوو‬ ‫هه‌موو ئامانجه‌کانى منى تێکدا‪ ،‬ته‌نانه‌ت زۆرجار بۆ‬ ‫هه‌نده‌رانیش داواکارم هه‌بوو ک‌ه ئه‌وکات‌ه ژیان لێر‌ه زۆر‬ ‫زه‌حمه‌ت بوو‪ ،‬ئه‌و نه‌یده‌هێشت‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن‌ه له‌گێڕانه‌وه‌ى ژیان‌ه نه‌هامه‌تییه‌کانى به‌رده‌وام‬ ‫بوو وتى‪ :‬نه‌هامه‌تییه‌کانى ژیانم یه‌خه‌ى منى گرتبوو‬ ‫و تاکۆتایی به‌رده‌وام بوو‪ ،‬بۆی‌ه ئێستا دواى ئه‌و هه‌موو‬ ‫ناخۆشیی‌ه (‪ )5‬ساڵ پێش ئێستا ک‌ه ته‌مه‌نم (‪)40‬‬ ‫ساڵ بوو‪ ،‬پیاوێکى ته‌مه‌ن (‪ )65‬ساڵ هات‌ه خوازبێنیم‬ ‫ک‌ه ژنه‌که‌ى کۆچى دوای��ی کردبوو‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه من‬ ‫له‌سه‌ره‌تا ره‌تمکردو‌ه ش��وو بکه‌م‪ ،‬ب �ه‌اڵم جارێکى تر‬ ‫له‌الیه‌ن دایک و باوکم و برا‌ژنه‌که‌مه‌و‌ه داوایان لێمکرد‬ ‫رازیبم‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش ره‌وشى ئابوریشمان زۆر خراپ‬ ‫بوو داواکاره‌که‌شم پیاوێکى ده‌وڵه‌مه‌ندبوو‪ ،‬منیش بیرم‬ ‫له‌دوا رۆژیى خۆمکردو‌ه ک‌ه دایک و باوکم نامێنن‬ ‫ئه‌ى کێ بمگرێت‌ه خ��ۆى‪ ،‬بۆی‌ه هه‌رچه‌ند‌ه ده‌مزانى‬ ‫له‌دۆزه‌خێکه‌و‌ه به‌ره‌و دۆزه‌خێکى تر ده‌چم‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫چاره‌سه‌رم نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌بوو شوم به‌و پیاو‌ه ته‌مه‌ن (‪)65‬‬ ‫ساڵ‌ه کرد‪ ،‬به‌اڵم به‌هیچ شێوه‌یه‌ک به‌خته‌وه‌ر و دڵخۆش‬ ‫نه‌بووم‪ ،‬چونک‌ه به‌ناچارى شوومکرد‪.‬‬ ‫شنۆ ه�ه‌روه‌ه��ا گێرایه‌وه‌‪ :‬س�ه‌ره‌ت��اى شوکردنه‌که‌م‬ ‫ژیانێکى ئاسایمان ده‌ستپێکرد و دوو منداڵم لێی بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌و مندااڵنه‌ش دڵخۆش نه‌بووم‪ ،‬چونک‌ه ئه‌و پیاو‌ه‬ ‫بیرکردنه‌وى زۆر خراپبوو هه‌میش‌ه وه‌ک کۆیل‌ه سه‌یرى‬ ‫منى ده‌کرد هه‌روه‌ک من به‌ناچارى شووم به‌و کردبێ‪،‬‬

‫ته‌نانه‌ت ئه‌مرى ده‌ک��رد پێاڵو و گۆره‌وییه‌کانیشى‬ ‫له‌قاچى دابکه‌نم‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ش کوڕ و کچه‌کانى‬ ‫ژنى یه‌که‌مى زۆر دژایه‌تى منیان ده‌کرت‪ ،‬به‌و پێیه‌ى‬ ‫شوێنى دایکى ئه‌وانم گرتبۆوه‌‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ى گێرانه‌وه‌ى به‌سه‌رهاته‌که‌ى خۆى شنۆ وتى‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ى ئێستا من تێیدا ده‌ژیم که‌م که‌س هه‌ی‌ه به‌رگه‌ى‬ ‫بگرێت‪ ،‬چونک‌ه ئه‌وه‌ى منى ناچارکردبوو ده‌وڵه‌مه‌ندى‬ ‫پیاوه‌که‌م بوو و هه‌موو پێداویستیه‌کانى دابین ده‌کرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا به‌هۆى ئیفالسبوونى پیاوه‌که‌م ک‌ه هه‌رچى‬ ‫سه‌روه‌ت و سامانى هه‌بوو له‌الیه‌ن کوڕه‌کانى ده‌ستى‬ ‫به‌سه‌رداگیرا و له‌هه‌موو داهاته‌که‌ى بێبه‌شیانکرد‪،‬‬ ‫چونک‌ه ئه‌و له‌وبڕوایه‌دا نه‌بوو ک‌ه رۆژێک منداڵه‌کانى‬ ‫وای به‌سه‌ردێنن‪ ،‬بۆی‌ه هه‌موو موڵکه‌که‌ى به‌ناوى‬ ‫کوڕه‌کانى کردبوو و ئیشوکاره‌کانى به‌ئه‌وان سپاردبوو‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش سه‌ره‌تایه‌کى ترى ده‌رده‌س��ه‌رى و نه‌هامه‌تیی ‌ه‬ ‫بۆ من ک‌ه هه‌رگیز چاوه‌ڕوان نه‌بووم له‌ترسى نه‌بوونى‬ ‫رابکه‌م توشى نه‌بوونییه‌کى تر ببمه‌وه‌‪.‬‬ ‫دواجار باسى ژیان ئه‌م ساتانه‌ى خۆى بۆ کردین و‬ ‫وتى‪ :‬ئێستا پیاوه‌که‌م ک‌ه ته‌مه‌نى ( ‪ )70‬ساڵ‌ه (‪)3‬‬ ‫جۆر نه‌خۆشى هه‌ی‌ه و هه‌رچى پار‌ه و سامان‌ه نه‌یماو‌ه و‬ ‫له‌ژیانێکى زۆر زه‌حه‌مه‌ت ژیان به‌سه‌ر ده‌بین‪ ،‬به‌تایبه‌تى‬ ‫ئ�ه‌و زۆر خراپ‌ه و هه‌میش‌ه خه‌فه‌تى ده‌ره‌و‌ه له‌من و‬ ‫له‌منداڵه‌کانم ده‌رده‌ک��ات‪ ،‬به‌رده‌وامیش شه‌ڕ و ئاژاوه‌‬ ‫له‌ماڵه‌که‌مان هه‌یه‌‪ ،‬له‌الیه‌کى تر ب��اوک و دایکم‬ ‫زۆر به‌ته‌مه‌نن‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌وه‌ى من بینم له‌ده‌ستپێکردنى‬ ‫ژیانم کاتێک کوڕه‌خاڵه‌که‌م وای��ى به‌سه‌رم هێنا‪،‬‬ ‫ئێستاش له‌گه‌ڵ پیاوێکى پیر و دوو منداڵى بچوک‬ ‫و ده‌ستکورتى ده‌ژیم و هیچ په‌نجه‌ره‌یه‌ک نابینم بۆ‬ ‫بینینى ئاسۆیه‌کى گه‌شتر له‌ژیانم ئێستاش ته‌مه‌نم‬ ‫ته‌نیا (‪)45‬ساڵه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌دوا قسه‌کانى ک‌ه گریانیشى تێکه‌ڵکرد‬ ‫و سه‌رى بۆ ئاسمان به‌رزکردو‌ه وتى‪ :‬بۆ ده‌بێ له‌واڵتى‬ ‫ئێمه‌دا ژیانى کچ وابێ و بڕیارى شوکردن و هه‌ڵبژاردنى‬ ‫هاوسه‌رى ژیان به‌ده‌ست خۆى نه‌بێ‪.‬‬ ‫تێبینى‪ :‬به‌سه‌رهاته‌ک ‌ه به‌رده‌وام ‌ه و له‌سه‌ر داواى‬ ‫خۆى ناوه‌ک ‌ه خوازراوه‌‬

‫عه‌باسى که‌مه‌ندى‪ ،‬هه‌واڵى مردنى‬ ‫فه‌تانه‌ى وه‌لیدى به‌درۆ ده‌خاته‌وه‌‬ ‫[ چه‌تر ]‬

‫فیستیڤاڵ ‌ه کلتورییه‌که‌ى گه‌الن‬ ‫سه‌رکه‌وتوان ‌ه کۆتایى هات‬ ‫[ ئا‪ /‬پێشره‌و حه‌مید ]‬ ‫ی کلتورى گه‌الن رۆژى (‪)2‬ى تشرینى‬ ‫فیستیڤاڵ ‌‬ ‫دووه �ه‌م له‌ناوچه‌ى گه‌رمیان ده‌ستى پێکرد و دواى‬ ‫نمایشکردنى چه‌ند به‌رهه‌مێکى به‌شداربووه‌کان له‌چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌کى جیاى کوردستان له‌شارى هه‌ولێر ل‌ه (‪)7‬ى‬ ‫تشرینى دووهه‌م کۆتاى هات‪ ،‬عه‌باس عه‌بدولره‌زاق باس‬ ‫له‌و‌ه ده‌کات ک‌ه (‪ )50‬واڵت ئاماده‌یى خۆى ده‌ربڕیوه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى به‌شدار بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ناویاندا ته‌نها ئه‌و واڵتان ‌ه‬ ‫به‌شداریان کردو‌ه ک‌ه یه‌که‌م تاسێهه‌مى فێستیڤاڵه‌کانى‬ ‫رابردوو بوون‪.‬‬ ‫(سلێمان متروحى) سه‌رۆکى شاندى تیپى میللى‬ ‫مارسا متروح له‌میسر به‌رۆژنامه‌ى (چه‌تر)ى وت‬ ‫«زۆر خۆشحاڵین ک�‌ه له‌نێو میلله‌تێکداین رێ��زى‬ ‫هونه‌ر ده‌گرن و توانیویان‌ه ئه‌و هه‌موو واڵت‌ه جیهانیی ‌ه‬ ‫کۆبکه‌نه‌و‌ه بۆ سازکردنى ئه‌و فیستیڤاڵ‌ه و کارێکى‬ ‫زۆرباش‌ه ک‌ه هه‌موومان به‌کلتورى واڵتان ئاشنا بکات‬ ‫ئێمه‌ش به‌نمایشکردنى زۆر خۆشحاڵبووین و میواندارێتى‬ ‫کردنێکى باشکراین»‪.‬‬ ‫شه‌ماڵ ئه‌حمه‌د شانۆکار وتى «ئه‌و فیستیڤاڵ ‌ه‬ ‫کرانه‌وه‌ى ده‌رگایه‌کى فه‌رهه‌نگى و کلتورى ئێمه‌ی ‌ه‬ ‫به‌روى جیهاندا و ده‌کرێت وه‌زاره‌ت��ى رۆشنبیرى زیاتر‬ ‫کارئاسانى بکات بۆ ک��ران�ه‌وه‌م��ان ب���ه‌رووى دونیادا‬ ‫و هه‌رهه‌نگاوێکى له‌و چه‌شن‌ه وات��اى نوێکردنه‌وه‌ى‬ ‫دۆستایه‌تى گه‌لى کورد نیشان ئ�ه‌دات بۆ هونه‌ر و‬ ‫پێکه‌و‌ه ژیان»‪.‬‬ ‫عه‌باس عه‌بدولره‌زاق به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى رۆشنبیرى‬ ‫و هونه‌رى سلێمانى تایه‌بت بۆ رۆژن��ام�ه‌ى (چه‌تر)‬ ‫رایگه‌یاند «له‌قه‌زاى ک�ه‌الر والته‌کانى (بۆلیڤیا و‬ ‫به‌رازیل و ئێران) نمایشى کلتورى خۆیان پێشکه‌ش‬

‫کرد و له‌قه‌زاى ده‌ربه‌ندیخانیش هه‌ریه‌ک‌ه ل‌ه (کرواتیا و‬ ‫الوانى کوردى دانیشتوى شارى یۆتۆبۆرى واڵتى سوید و‬ ‫تیپى فۆلکلۆرى شارى به‌سڕه‌ى عێراقى و واڵتى میسر)‬ ‫به‌رهه‌مه‌کانى خۆیان نمایشکرد و له‌شارۆچکه‌ى‬ ‫چه‌مچه‌ماڵیش واڵتانى (سوریا و میسر و سلۆڤاکیا)‬ ‫و له‌شارۆچکه‌ى کفریش هه‌ریه‌ک‌ه له‌(کۆمه‌ڵى هونه‌ر‌ه‬ ‫جوانه‌کانى الوان��ى ک��وردى سوید و واڵت��ى چیلى)‬ ‫به‌رهه‌م‌ه کلتورییه‌کانى خۆیان نمایشکرد و هه‌ریه‌ک ‌ه‬ ‫ل �ه‌و به‌رهه‌مانه‌ش ل�ه‌ش��ارى سلێمانى سه‌رکه‌وتوان ‌ه‬ ‫پێشکه‌ش کران و توانیمان سه‌رکه‌وتوان‌ه فێستیڤاڵه‌ک ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ببه‌ین»‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمى پرسیارێکماندا ده‌رباره‌ى بۆچى ته‌نها ئه‌و‬ ‫چه‌ند واڵت‌ه به‌شداریان کردو‌ه و له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ک‬ ‫بانگهیشتکراون عه‌باس عه‌بدولڕه‌زاق وتى «زیاتر‬ ‫ل���ه‌(‪ )50‬واڵت ئاماده‌یى خۆیان ده‌رب���ڕى بو ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫به‌شدارى بکه‌ن له‌و فێستیڤاڵه‌دا ب�ه‌اڵم کۆمه‌ڵێک‬ ‫پێوه‌رى ستاندار هه‌ی‌ه بۆ سه‌لماندنى ( فۆلک دانس)‬ ‫ى ه �ه‌ر واڵتێک بۆ نمون‌ه ده‌بێت ئ �ه‌و نمایشانه‌ى‬ ‫ک‌ه پێشکه‌ش ده‌کرێن تابلۆیی بێت وات‌ه گوزارشت‬ ‫له‌فۆلکلۆرى ئه‌و میلله‌ته‌ى خۆى بکات وه‌ک خۆى‬ ‫و به‌بێ زیاده‌ڕۆى و جلوبه‌رگه‌کانیان هه‌مان ئه‌و جلو‬ ‫به‌رگان‌ه بێت ک‌ه پێشتر پۆشراون و ئه‌و تیپانه‌یشى له‌و‬ ‫فێستیڤاڵ‌ه به‌شداربوون‪ ،‬هه‌مویان یه‌که‌م تا سێهه‌مى‬ ‫چه‌ند فێستیڤاڵێکى رابردوى جیهانى بوون»‪.‬‬ ‫فێستیڤاڵى کلتورى گه‌الن رۆژى (‪)2010/11/7 - 2‬‬ ‫ب‌ه به‌شدارى (‪ )11‬واڵت له‌واڵتانى (پۆڵه‌ندا‪ ،‬به‌رازیل‪،‬‬ ‫سلۆڤاکیا‪ ،‬میسر‪ ،‬چیلى‪ ،‬بۆلیڤیا‪ ،‬سوید‪ ،‬تورکیا‪،‬‬ ‫ئێران و عێراق) و (‪ )11‬گروپى ناوخۆیى‪ ،‬له‌هه‌ریه‌ک‬ ‫له‌شاره‌کانى سلێمانى و هه‌ولێر و شارۆچکه‌کانى که‌الر‬ ‫و ده‌ربه‌ندیخان و کفرى و چه‌مچه‌ماڵ نمایش کرا‪.‬‬

‫هه‌واڵى مردنى (فه‌تانه‌ى وه‌لیدى) له‌الیه‌ن هونه‌رمه‌ندى گ �ه‌وره‌ی کورد عه‌باسى که‌مه‌ندیه‌و‌ه به‌درۆ‬ ‫ده‌خرێته‌وه‌‪ ،‬هونه‌رمه‌ند باس له‌وه‌ش ده‌کات که‌ باڵوبونه‌وه‌ى ئه‌لبومه‌که‌ى به‌ڕه‌زامه‌ندى خۆى نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ى راستى و ناڕاستى هه‌واڵى مردنى فه‌تانه‌ى وه‌لیدى ک ‌ه چه‌ند رۆژێک ‌ه له‌سایت و رۆژنامه‌کاندا‬ ‫باسده‌کرێت‪ ،‬هونه‌رمه‌ندى گه‌وره‌ى کورد (عه‌باسى که‌مه‌ندی) له‌لێدوانێکى تایبه‌تدا بۆ رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫ئه‌و پروپاگه‌نده‌یه‌ى به‌شتێکى دور له‌ڕاست‬ ‫وه‌سف کرد و وتى «منیش شتێکى له‌وجۆره‌م‬ ‫بیست‪ ،‬بیستم وتیان هونه‌رمه‌ند (فه‌تانه‌ى‬ ‫وه‌لیدى) فه‌وتى کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم درۆی ‌ه و شتێکى‬ ‫له‌وجۆر‌ه نییه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌واڵ ‌ه دوره‌ له‌ڕاستیه‌وه‌»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ى ئه‌و ئه‌لبوم ‌ه نوێیه‌ى هونه‌رمه‌ندى‬ ‫گ �ه‌ور‌ه عه‌باسى که‌مه‌ندى ک ‌ه ماوه‌یه‌ک‬ ‫ل�ه‌م�ه‌وب�ه‌ر ک�ه‌وت� ‌ه ب����ازاڕه‌و‌ه و ب�ڵاوک��رای�ه‌و‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ند وت��ى «ب��ۆ ئ �ه‌و ئه‌لبومه‌ى ک ‌ه‬ ‫هاتووه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌ به‌مه‌یلى من نه‌بوو و به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ک به‌وکار‌ه رازى نه‌بووم ک ‌ه کرا»‪.‬‬ ‫فه‌تانه‌ى وه‌لیدى ل ‌ه ساڵی (‪ )1953‬له‌شاری‬ ‫سن ‌ه له‌دایک بوه‌و هه‌ر له‌ته‌مه‌نی منداڵییه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستی به‌خوێندنى گۆرانی ک��وردی کرد‬ ‫و له‌ماوه‌ی ژیانی هونه‌ری خۆی نزیکه‌ی‬ ‫(‪ )60‬گورانی له‌رادوێى سن ‌ه و کرماشان‬ ‫و ت���اران و ب�ه‌غ��دا ت��وم��ار ک���ردوه‌‪ .‬سه‌بری‬ ‫گوڵفرۆش ن��اس��راوت��ری��ن گۆرانییه‌تى‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫خانم ‌ه یه‌کێک ‌ه له‌و هونه‌رمه‌ند‌ه گۆرانیبێژ‌ه‬ ‫ژنانه‌ی کورد ک ‌ه توانیویه‌تی به‌سه‌رکه‌وتووان ‌ه رێچک ‌ه بشکێنێت بۆ ژنی کورد سه‌ره‌ڕای ئاسته‌نگه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ تێکه‌ڵ به‌دونیاى هونه‌ر ببن‪ .‬فه‌تان ‌ه چه‌ند ساڵێک ‌ه له‌بارودۆخێکی ناله‌باری ده‌روونیدا ده‌ژی‪.‬‬

‫له‌دیدارێکدا که‌ له‌(شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت)دا‬ ‫له‌ (‪)3‬ى ئه‌م مانگه‌ باڵوکراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌لچیم‬ ‫بیلگین هونه‌رمه‌ند و ئه‌ستێره‌ی فیلمی (کیلۆ‬ ‫م�ه‌ت��ر س��ف��ر) گ �ه‌رچ��ی ل�ه‌ک��وردس��ت��ان��ى باکور‬ ‫له‌دایکبووه‌ و پێده‌چێت ئه‌مڕۆ به‌ناوبانگترین‬ ‫ئه‌کته‌ری سینه‌ما بێت له‌باشوری کوردستان‪.‬‬ ‫ئێستا بیر له‌دامه‌زراندنى ستۆدیۆیه‌کى گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌کاته‌وه‌ له‌کوردستان‪.‬‬ ‫ک���چ���ه‌ گ���ه‌ن���ج و ج����وان����ه‌ک����ه‌ى ب���اک���ورى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ب�ه‌ل��چ��ی��م‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫هێشتا نه‌ڕۆێشتووه‌ته‌ به‌ر کامێرای سینه‌ما‪،‬‬ ‫ئاره‌زوویه‌کی زۆرى هه‌یه‌ و بیر له‌وه‌ ده‌کاته‌و‌ه‬ ‫ک�ه‌ یه‌که‌مین ک��ارى فیلمی‪ ،‬ن��اوی ده‌خات ‌ه‬ ‫فێستیڤاڵه‌ نێونه‌ته‌ویه‌کانه‌وه‌‪ .‬ئه‌و که‌ قۆناغی‬ ‫سینه‌مای تورکی ته‌واو کردوه‌‪ ،‬بۆ فێربوونی‬ ‫نوێترین قوتابخانه‌کانی ئه‌کته‌ری‪ ،‬رۆژان � ‌ه‬ ‫چاو له‌چوار فیلمی جیهانی ده‌کات‪ ،‬هێشتا‬ ‫خوشه‌ویستییه‌کی زۆری به‌رامبه‌ر ئه‌کته‌ری‬ ‫دڵخوازی (ئیبراهیم تاتلیس) هه‌یه‌ و ده‌ڵێت‬ ‫که‌ له‌نێوان ئاوازه‌کان و ده‌نگی ئه‌و گه‌وره‌بووه‌‪.‬‬ ‫کاتێک چاو له‌فیلمه‌کانی (تورکان شێراک‪،‬‬ ‫یڵماز ئ �ه‌ردۆغ��ان و هۆلیا ئه‌فشار) ده‌ک��ات‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪9‬‬

‫عه‌باس که‌مه‌ندی و‬ ‫فه‌تانه‌ی وه‌لیدی‬

‫په‌یڤێک بۆ چله‌ی هونه‌رمه‌ند محه‌مه‌د جه‌زا‬ ‫[ په‌رێز سابیر ]‬ ‫عه‌شق و هونه‌رى گۆرانى وتن ده‌چێته‌ نێو خوێنیه‌و‌ه و وه‌ک ده‌نگێکى تایبه‌ت و‬ ‫چل رۆژ به‌ر له‌ئێستا له‌(‪( )2010/10/1‬محه‌مه‌د جه‌زا)ى هونه‌رمه‌ند له‌ته‌مه‌نى سه‌رنجڕاکێش خۆى له‌گۆڕه‌پانى هونه‌ریى گۆرانى کوردیدا ده‌سه‌لمێنێ به‌ سه‌دان‬ ‫(‪ )60‬ساڵیدا ماڵئاوایى له‌ژیان و چه‌کى شۆڕش و هونه‌ر کرد‪ ،‬گۆڕستانى سه‌یوانى سرود و گۆرانى بۆ پێشمه‌رگ ‌ه چڕیوه‌ و هه‌موو گۆرانییه‌کانى بۆ کورد و شادکردنى‬ ‫دڵى هونه‌ردۆستان بووه‌ و له‌ماوه‌ى ژیانیدا چه‌ندین شیعر و گۆرانی هه‌ی ‌ه ک ‌ه به‌ر‬ ‫شارى سلیمانى باوه‌شى بۆ کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ خاوه‌نی (‪ )200‬به‌رهه‌م و یه‌که‌مین گۆرانى له‌ته‌له‌فزیۆنى له‌مه‌رگى ب ‌ه ده‌ست و په‌نجه‌کانى خۆیى نووسیویه‌تێ و کردویه‌تى به‌ په‌رتووکێک‪،‬‬ ‫که‌رکوک (زوڵه‌یخا) له‌ساڵى (‪ )1983_1982‬له‌گۆرانیی ‌ه میللیه‌کانى (محه‌مه‌د ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ ناوى نه‌ک ته‌نها له‌مێژووى کورده‌واریدا تۆمار کراوه‌‪ ،‬به‌ڵکو ناو و‬ ‫جه‌زا) بوو‪ ،‬خۆشى له‌ده‌نگه‌ ده‌گمه‌ن و ناوازه‌کان بوو‪ ،‬به‌اڵم به‌رهه‌مه‌کانى محه‌مه‌د وێنه‌ى ئه‌م شۆڕشگێڕ‌ه به‌شێکى له‌ناو دڵ و مێشکى هه‌موو تاکێکى کوردا داگیر‬ ‫ج�ه‌زا پتر له‌و مقامانه‌دا کۆ ده‌ب��وون�ه‌و‌ه ک ‌ه ده‌چوون ‌ه لوتکه‌ى هونه‌رى نه‌ته‌وه‌یى کردووه‌‪ ،‬ته‌نها وه‌ک کوڕى دایک و باوکى خۆى نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵکو به‌هه‌ڵوێست و ده‌نگ ‌ه‬ ‫شۆڕشگێڕییه‌وه‌‪ .‬ئه‌م هونه‌رمه‌ند‌ه شۆڕشگێڕه‌ به‌ سه‌لیقه‌و‌ه شیعرى بۆ گۆرانى ده‌ست ره‌سه‌نه‌که‌ى خۆى خزاندۆت ‌ه ناو هه‌موو ماڵێکى کورده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕۆژى جیهانى میوزیکدا به‌داخێکى زۆره‌وه‌ ل ‌ه (‪ )2010/10/1‬مااڵوایى له‌خێزان‬ ‫نیشان ده‌کرد‪ ،‬جا شیعر سیاسى بێت یان دڵ��دارى‪ .‬ئه‌بێت هه‌بێت که‌سێک گوێى‬ ‫له‌چریکه‌ى ده‌نگى محه‌مه‌د جه‌زا بووبێت مووچڕکى نیشتیمانى شۆڕشگێڕى ئازادیى و شه‌ش منداڵه‌که‌ى و هه‌موو ه��اوڕێ و دۆستان و هونه‌رى ک��وردى کرد‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ماوه‌ته‌و‌ه بڵێین تائێستاش هه‌ر به‌زیندویى ماوه‌ته‌و‌ه له‌نێو دڵى هه‌موو خۆشه‌ویستانى‪،‬‬ ‫خۆشه‌ویستى پێدا نه‌هاتبێت‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د جه‌زاى هونه‌رمه‌ند له‌ساڵى (‪ )1949‬له‌دایکده‌بێت و هه‌ر زوو خولیاى چه‌پکه‌ گوڵى رێز و وه‌فا بۆ گۆڕه‌که‌ى کاکه‌ حه‌م ‌ه جه‌زا‪.‬‬

‫به‌لچیم بیر له‌دامه‌زراندنى ستۆدیۆیه‌کى‬ ‫گه‌ور ‌ه له‌کوردستان ده‌کاته‌وه‌‬ ‫[ و‪ /‬ئاگرین ]‬

‫ئه‌ده‌ب و هونه‌ر‬

‫گه‌نجێکی کورد ده‌گێڕێته‌وه‌ که‌ ناچارکراون‬ ‫هه‌ست به‌غه‌ریبى ده‌کات‪.‬‬ ‫شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌ت له‌سه‌ردانێکیدا له‌هۆتێل بچنه‌ ناو ریزه‌کانی سوپا و له‌کاتێکدا شه‌ڕ‬ ‫شێرایتۆنی هه‌ولێر چاوى به‌ به‌لچیم له‌گه‌ڵ به‌ره‌و کۆتایی دێت‪ ،‬ده‌نێردرێته‌ هێڵی سه‌ره‌کی‬ ‫و دوو ده‌رهێنه‌ری ک��ورد ئه‌وانیش (به‌همه‌ن شه‌ڕ‪ .‬کاتێک که‌ ئاکۆ (کۆڕه‌ گه‌نجه‌که‌)‬ ‫قوبادی) ده‌رهێنه‌ری رۆژهه‌اڵتى کوردستان و ب��ۆ ه��اوڕێ��ی ک���ردن و ه���اوردن���ه‌وه‌ی ت�ه‌رم��ی‬ ‫(هونه‌ر سه‌لیم) ده‌رهێنه‌ری باشورى کوردستان س��ه‌رب��ازه‌ ک���وژراوه‌ک���ان ب��ۆ ب��ن�ه‌م��اڵ�ه‌ک��ان��ی��ان‪،‬‬ ‫ک����ه‌وت ک���ه‌ ل���ه‌وک���ات���ه‌دا ل �ه‌گ �ه‌ڵ��ی��دا ب���وون‪ ،‬له‌رێگه‌یه‌کی زیاتر له‌ (‪ )700‬کیلۆ مه‌تر‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر فیلمه‌کانیان و به‌هێزبوونى سینه‌ما به‌رپرسیار ده‌کرێت‪ ،‬ناچاره‌ که‌ بۆ چه‌نده‌ها‬ ‫کاتژمێر له‌رێگا و کوێستانه‌کانی عێرا ‌ق‬ ‫له‌کوردستان قسه‌یان کرد‪.‬‬ ‫به‌لچیمى ئه‌ستێره‌ بیر ل �ه‌وه‌ده‌ک��ات �ه‌وه‌ ک ‌ه حیمایه‌ى شۆفێرێکی ع �ه‌ره‌ب بێت‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫به‌دامه‌زراندنی ستۆدیۆیه‌کی گ�ه‌وره‌ی فیلم هه‌موو له‌فیلمی (کیلۆ مه‌تر سفر)دا خراوت ‌ه‬ ‫له‌کوردستان رێگه‌ خۆش ده‌کرێ بۆ نه‌وه‌یه‌کی روو که‌ له‌فیشتیڤاڵی فیلمی (کا‌ن) به‌شدارى‬ ‫ن��وێ له‌گه‌نجان‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌مڕۆ ه��ی��واداره‌ ک ‌ه پێکرا‪ ،‬تێدا به‌لجیم بیلگین رۆڵی تێدا ده‌بینى‪.‬‬ ‫ببێته‌ نیکۆل کیدمه‌نی رۆژئاوا‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬الشرق االوسط‬ ‫که‌ هه‌نگاوه‌کان و فیلمه‌کانی په‌یڕه‌و ده‌کات‪.‬‬ ‫ب �ه‌ل��چ��ی��م ب��ی��ل��گ��ی��ن ده‌ڵ���ێ���ت ک���ه‌ ف��ی��ل��م��ی‬ ‫(ک��ی��ل��ۆم �ه‌ت��ر س��ف��ر) ب��ی��رۆک �ه‌ی ک���ورده‌ک���ان‬ ‫له‌رق و قینیان له‌به‌رامبه‌ر سه‌رده‌می سه‌دام‬ ‫و پێشوازیان له‌ئازادکردنی عێراق به‌ده‌ستی‬ ‫ئه‌مریکا دێنێته‌زمان‪ .‬باس له‌و هۆکار گه‌ل ‌ه‬ ‫ده‌کات که‌ کورده‌کانی دیکه‌ به‌هۆیه‌وه‌ رقیان‬ ‫له‌سه‌دام و رژیمه‌که‌ی بوو‪ ،‬له‌م فیلمه‌ى ک ‌ه‬ ‫سه‌رده‌می هه‌شتاکان و کاتى روودانى شه‌ڕی‬ ‫عێراق و ئێران باس ده‌ک��ات‪ .‬داستانی کوڕه‌‬

‫کچ ‌ه کوردى باکورى‬ ‫پروفایل‪ :‬کوردستان به‌لچیم‬ ‫به‌لگین ل ‌ه (‪)1983/1/31‬‬ ‫له‌دایکبووه‌‪ ،‬هه‌ر له‌قۆناغى‬ ‫خوێندنى سه‌ره‌تاییه‌و ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ کارى شانۆدا‬ ‫ئاشنا ده‌بێت و ده‌ڕوات ‌ه‬ ‫سه‌ر سه‌کۆى شانۆ‪،‬‬ ‫به‌کورت ‌ه فیلمێک بۆ‬ ‫یه‌که‌مجار به‌شدارى‬ ‫فیستیڤاڵى فیلم ده‌کات‬ ‫له‌یۆنان و له‌ساڵى‬ ‫(‪)2003‬دا به‌شدارى‬ ‫فلیمى (دۆڵ) ده‌کات‪،‬‬ ‫به‌فیلمى (کیلۆ متر سفر)‬ ‫ه‌وه‌ به‌شدارى په‌نجاو‬ ‫حه‌وته‌مین فێستیڤاڵى‬ ‫(کان) ده‌بێت‪.‬‬

‫که‌رکوک‪ ...‬عێراقێکى بچکۆله‌یه‌‬

‫وه‌رگێڕان‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪10‬‬

‫کورد له‌میدیا جیهانییه‌کاندا‬

‫کورد‪ ..‬ئاینده‌ی به‌هێز ل ‌ه عێراق‬

‫هێنرى کیسنجه‌رى سیاسه‌تمه‌دارى ناسراو‬ ‫و داڕێژه‌رى ستراتیژى ئه‌مریکا‪ ،‬له‌وتارێکدا‬ ‫ئاماژ‌ه بۆ به‌هێزى کورد له‌ئاینده‌ى عێراقدا‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫کیسنجه‌ر ل�ه‌ن��وێ��ت��ری��ن وت����ارى خ��ۆی��دا‬ ‫ک‌ه ل�ه‌رۆژن��ام�ه‌ى (واڵ ستریت جۆرناڵ)‬ ‫دا ل���ه‌ژێ���رن���اوى (ع��ێ��راق��ى ئ��ێ��م�ه‌) ب�ڵاوى‬ ‫ک��ردوه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬ئاشکراى ده‌ک��ات‪ :‬له‌ڕوانگه‌ى‬ ‫دی��دى داڕێ��ژه‌ران��ى ستراتیژی ئه‌مریکاوه‌‪،‬‬ ‫کورده‌کان هه‌روه‌ک رابردوو‪ ،‬هێزی به‌رگری‬ ‫خۆیان هه‌یه‌‪ .‬له‌عێراقى ئه‌مڕۆدا‪ ،‬تروسکایی‬ ‫ێ هه‌رێمی کورد‪ ،‬سونن ‌ه‬ ‫ئاشتی نێوان هه‌رس ‌‬ ‫و شیعه‌نشین نه‌ک له‌ڕێگه‌ی دانانی یاساو‌ه‬ ‫وات��ا ب�ه‌و ش��ێ��وازه‌ی ک‌ه ئه‌مریکا تائێستا‬ ‫پالنی بۆ داناوه‌‪ ،‬به‌ڵکو به‌هۆی هاوسه‌نگی‬ ‫سه‌ربازی و سیاسییه‌و‌ه هاتوه‌ت‌ه ئاراوه‌‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو س �ه‌ب��اره‌ت به‌ئاینده‌ى عێراقیش‬ ‫نوسیویه‌تی‪ :‬ده‌ستنیشان کردنی خشته‌ی‬ ‫کاتی بۆ پاشه‌کشه‌ى ئه‌مریکا له‌عێراق‪،‬‬ ‫ێ گ��روپ �‌ه ش��ک��س��ت��خ��واردووه‌ک��ان‬ ‫س �ه‌رل �ه‌ن��و ‌‬ ‫ده‌بوژێنێته‌و‌ه ک‌ه به‌کرده‌و‌ه چاالکییه‌کانی‬ ‫خۆیان رابوه‌ستێنن و چاوه‌ڕوانی پاشه‌کشه‌ی‬ ‫ئه‌مریکا ب��ن‪ ،‬ه�ه‌م ئه‌لقاعید‌ه چ��اوه‌ڕوان��ی‬ ‫پ��اش �ه‌ک��ش �ه‌ی ئ�ه‌م��ری��ک��ی��ی�ه‌ک��ان�‌ه و ه �ه‌م‬ ‫دراوسێکانی عێراق ک‌ه ده‌ست له‌کاروباری‬ ‫ئه‌م واڵت‌ه وه‌رده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ێ کیسنجه‌ر ماوه‌یه‌کى زۆر‬ ‫پێویست‌ه بوتر ‌‬ ‫له‌پۆستى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکادا کارى‬ ‫ک���ردووه‌‪ ،‬ئێستاش یه‌کێک‌ه ل�ه‌داڕێ��ژه‌ران��ى‬ ‫ستراتیژى ئه‌مریکا بۆ خۆرهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست‪.‬‬

‫که‌رکوک‪ ..‬له‌مشتومڕدایه‌‬

‫نوسینى‪ :‬ئه‌حمه‌د جه‌ناب‬ ‫وه‌رگێڕانى‪ :‬کوردۆ حه‌مه‌‬ ‫که‌رکوک شارێکى باکورى عێراق‌ه ک ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫سه‌رچاو‌ه نه‌وته‌ییه‌که‌ى زۆر ده‌وڵه‌مه‌نده‌‪ ،‬ده‌کر ‌‬ ‫مه‌ترسیدارترین مه‌سه‌ل‌ه بێت بۆ ئاینده‌ى عێراق‪،‬‬ ‫به‌اڵم میدیاکانى جیهان بایه‌خێکى که‌م به‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ه ده‌ده‌ن‪ .‬له‌کۆنه‌و‌ه گه‌وره‌ترین گروپ ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌کانى عێراق وات��ا تورکمانه‌کان‪،‬‬ ‫عه‌ره‌به‌کان‌و کورده‌کان له‌م شاره‌دا نیشته‌جێن‪.‬‬ ‫ن��اس��ن��ام �ه‌ى ئ���ه‌م ش����ار‌ه م��اوه‌ی �ه‌ک �‌ه ب��ووه‌ت � ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫جێى مشتومڕ و ناکۆکى نێوان ئ �ه‌م س ‌‬ ‫گروپ‌ه و هه‌ریه‌ک له‌م گروپان‌ه بانگه‌شه‌ى‬ ‫خ��اوه‌ن��دارێ��ت��ى (‪ )5,000‬س��اڵ�ه‌ى ئ �ه‌م ش��ار‌ه‬ ‫گرنگ‌ه ده‌که‌ن‪ .‬له‌وێدا ک‌ه که‌رکوک بووه‌ت ‌ه‬ ‫ناوه‌ندى پیشه‌سازی نه‌وتى عێراق‪ ،‬کورده‌کان‬ ‫به‌شوێنێکى زۆر گرنگ‌و ژیاریی هه‌ژمارى‬ ‫ده‌که‌ن بۆ ده‌وڵه‌تى (کوردستانى سه‌ربه‌خۆ) ک ‌ه‬ ‫ساڵه‌های‌ه چاوه‌ڕێى ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ل�ه‌س�ه‌رده‌م��ى هێرشه‌و‌ه له‌ژێر رێبه‌رایه‌تى‬ ‫ئه‌مریکا ب��ۆس �ه‌ر ع��ێ��راق‪ ،‬ه��ێ��رش ب��ۆ سه‌ر‬ ‫پیشه‌سازیی‌ه ژێرخانییه‌کانى که‌رکوک زیاتر‬ ‫ب��ووه‌‪ .‬دوو حزب‌ه سه‌ره‌کییه‌که‌ى ک��ورد ک ‌ه‬ ‫سه‌رکردایه‌تى سیاسیان له‌ئه‌ستۆى (مه‌سعود‬ ‫ب��ارزان��ى) س�ه‌رۆک��ى هه‌رێمى کوردستان ‌و‬ ‫(جه‌الل تاڵه‌بانى) سه‌رۆک کۆمارى عێراقدایه‌‪،‬‬ ‫له‌م شاره‌دا ده‌سه‌اڵتى بنه‌ڕه‌تین ک‌ه تاهه‌نوک ‌ه‬ ‫خواستى خۆیان له‌پێناو لکاندنى ئه‌م شار‌ه به‌و‬

‫حکومه‌ته‌و‌ه ئاشکرا ک��ردوو‌ه ک‌ه ده‌یانه‌وێت‬ ‫له‌کوردستاندادایبمه‌زرێنن‪.‬‬ ‫ب��ۆ ده‌ستنیشانکردنى چ��اره‌ن��وس��ى ئه‌م‬ ‫ش��ار‌ه وابڕیاربوو له‌کۆتایى ساڵى (‪)2007‬‬ ‫راپرسییه‌ک ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم نه‌کرا‪،‬‬ ‫ع�����ه‌ره‌ب‌و ت��ورک��م��ان ده‌ڵ���ێ���ن ک���ورده‌ک���ان‬ ‫ده‌سه‌اڵتى سیاسى نوێى خۆیان ‌و پشتیوانى‬ ‫ئه‌مریکا بۆ کاریگه‌ردانان له‌سه‌ر ئه‌نجامى‬ ‫ریفراندۆمه‌ک‌ه به‌کارده‌هێنن‪ .‬ئه‌م هه‌لومه‌رجه‌‪،‬‬ ‫گروپ‌ه ناکورده‌کانى توڕ‌ه کردوو‌ه و شاره‌که‌ى‬ ‫دووچارى جه‌نگێکى بێئامان کردووه‌‪.‬‬ ‫(نه‌جاتىقاالجى)سکرتێرىگشتىکۆمیته‌ى‬ ‫به‌رگریى له‌مافه‌کانى تورکمانه‌کان (ک ‌ه‬ ‫باره‌گاکه‌ى ل‌ه له‌نده‌نه‌) نیگه‌رانى توندى خۆى‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر خراپتربوونى هه‌لومه‌رجى که‌رکوک‬ ‫ده‌ربڕى‌و وتى‪ :‬کورده‌کان به‌هێواشى‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫متمانه‌به‌خۆبوونه‌و‌ه سه‌رگه‌رمى داگیرکردنى‬ ‫که‌رکوکن‪ .‬هه‌نوک‌ه هه‌موو چانسه‌کانیان‬ ‫بۆ فه‌راهه‌م بووه‌‪ :‬کار‪ ،‬ئیمتیاز و ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫قاالجى کورده‌کانى تۆمه‌تبار کرد ک ‌ه‬ ‫هه‌مان ئه‌زموونه‌کانى س �ه‌دام په‌یڕه‌و «سه‌رکرده‌کانى کورد‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت «سه‌دام ده‌یویست‬ ‫‌ى ناچارن تا کار ب ‌ه‬ ‫کوردستان ته‌عریب بکات‌و که‌مینه‬ ‫ک���ورد بکات‌ه ه��ۆزێ��ک ل �ه‌ع �ه‌ره‌ب‪ .‬به‌ڵێنی خۆیان بکه‌ن‪،‬‬ ‫کورده‌کانیش هه‌نوک‌ه به‌ڕاونانى خه‌ڵکى ئه‌گه‌رنا رووبه‌ڕووى‬ ‫ناکورد و هێنانى ده‌یان هه‌زار کورد بۆ‬ ‫ناو که‌رکوک‪ ،‬هه‌مان ستراتیژ له‌پێناو توڕه‌یى گشتى (له‌ناو‬ ‫به‌کوردکردنى که‌رکوک ده‌گرنه‌به‌ر»‪ .‬کورده‌کاندا) ده‌بنه‌وه»‌‬ ‫ئ��ه‌و ده‌ڵ��ێ��ت «پێموانییه پێویستمان‬

‫رۆژنامه‌ى (الزمان)ى چاپى له‌نده‌ن له‌باره‌ى‬ ‫دۆسییه‌ى ک�ه‌رک��وک له‌په‌یوه‌ندییه‌کانى‬ ‫تورکیا و ئه‌مریکادا‪ ،‬چه‌ندین زان��ی��ارى‬ ‫گرنگى ب�ڵ�اوک���رده‌و‌ه ک �‌ه ج�ه‌خ��ت له‌سه‌ر نوسینى‪ :‬فرانسیس فۆکۆیاما‬ ‫جێبه‌جێ نه‌کردنى مادده‌ى (‪ )140‬ده‌که‌نه‌وه‌‪ .‬وه‌رگێڕانى‪ :‬به‌ختیار ئیبراهیم‬ ‫له‌و راپۆرت‌ه هه‌واڵه‌دا هاتوو‌ه «سه‌رۆکى‬ ‫ستادى هاوبه‌شى سوپاى تورکیا‪ ،‬له‌چه‌ندین‬ ‫ئ��ه‌م��ڕۆ ئ�ه‌م��ری��ک��ا ب��ودج �ه‌ی �ه‌ک��ى زۆرى ب ‌ه‬ ‫دیدارى نهێنیدا چاوى ب‌ه به‌رپرسانى هه‌واڵگرى‬ ‫ئه‌مریکا که‌وتوو‌ه بۆ وتووێژ له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى به‌راورد له‌گ‌ه ‌ڵ واڵتانیترى جیهاندا‪ ،‬بۆ دامه‌زراوه‌‬ ‫(‪ )PKK‬و دۆزى که‌رکوک‪ ،‬جه‌ختیش سه‌ربازییه‌کانى خۆى ته‌رخان ک��ردووه‌‪ ،‬تێڕامان‌و‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌کاته‌و‌ه ک‌ه تائێستا توانیوییه‌تى قوڵبوونه‌وه‌ش له‌و بودجه‌ی‌ه له‌و پێناوه‌دای‌ه ک‌ه له‌و‌ه‬ ‫دیدار له‌گ‌ه ‌ڵ به‌رپرسانى نزیک له‌باراک تێبگه‌ین بۆچى دواى نزیکه‌ى حه‌وت سا ‌ڵ هه‌وڵدان‬ ‫ئۆبامای سه‌رۆک کۆمارى ئه‌مریکادا ساز ‌و له‌ده‌ستچوونى ژیانى هه‌زاران ئه‌مریکایى‪ ،‬هێشتا ئه‌مریکا‬ ‫بدات‪ ،‬له‌و دیدارانه‌دا (‪ )PKK‬و کێشه‌ى له‌ئارامکردنه‌وه‌ى واڵتێکى بچوکى خاوه‌ن دانیشتوانێکى‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ى شارى که‌رکوک بۆ هه‌رێمى نزیکه‌ى (‪ )24‬میلیۆنى‪ ،‬شکستى خواردووه‌‪.‬‬ ‫کوردستانى عێراق ت���ه‌وه‌ره‌ى سه‌ره‌کى ئه‌و‬ ‫یه‌کێک له‌وه‌اڵمه‌کانی ئه‌وه‌ی‌ه ک‌ه کرۆکی سیاسه‌تى‬ ‫دیداران‌ه بووه‌‪».‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ئ �ه‌م رۆژن��ام �ه‌ی �‌ه نوسیویه‌تى نێوده‌وڵه‌تى له‌ده‌ستپێکى س��ه‌ده‌ى بیسته‌مه‌و‌ه به‌شێوازى‬ ‫«له‌باره‌ى که‌رکوکه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسانى تورک ج��ۆراوج��ۆر گ��ۆڕان��ى ب �ه‌س �ه‌رداه��ات��ووه‌‪ ،‬جیهانى ئه‌مڕۆ‬ ‫ێ ئه‌م شار‌ه له‌ژێر شکستى له‌ڕاوه‌ستاندنى کێشه‌کاندا خ���واردووه‌‪ .‬واڵتانى‬ ‫جه‌خت ده‌که‌نه‌و‌ه ک‌ه ده‌ب ‌‬ ‫چ��اودێ��ری��ى ب �ه‌غ��داد بێت ن��ه‌ک هه‌رێمى وه‌ک ئه‌فغانستان‪ ،‬پاکستان‪ ،‬عێراق‪ ،‬لوبنان‪ ،‬سۆماڵ‌‪،‬‬ ‫کوردستان‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌کیش تورکیا فه‌له‌ستین‌و ژماره‌یه‌کى زۆریترى واڵتان تواناى پیاده‌کردنى‬ ‫قبوڵى ناکات گۆڕانکارى له‌دانیشتوانى کۆنتڕۆڵى ته‌واوى خاکه‌کانى خۆیان نییه‌‪ ،‬هێز و رۆڵیان‬ ‫ک �ه‌رک��وک��دا ب��ک��رێ��ت ‌و دژ ب �‌ه م����ادده‌ى به‌پارت‌ه سیاسییه‌کانى وه‌ک حزبوڵاڵ له‌لوبنان‪ ،‬گروپ ‌ه‬ ‫(‪)140‬یش‌ه بۆ یه‌کالکردنه‌وه‌ى چاره‌نوسى تیرۆریستییه‌کانى سه‌رب‌ه ئه‌لقاعید‌ه و هه‌ندێ گروپیتر‬ ‫که‌رکوک‪ ،‬چونک‌ه ئه‌گه‌رى ئه‌و‌ه هه‌ی‌ه ک‌ه سپاردووه‌‪.‬‬ ‫کورد زه‌بری خۆیان بوه‌شێنن‌و بیخه‌ن‌ه ژێر‬ ‫تێزى سه‌ربازى ئه‌مریکا له‌سه‌ر سودوه‌رگرتن له‌هێزى‬ ‫حکومڕانى خۆیانه‌وه‌»‪.‬‬ ‫س�ه‌رب��ازی بنیات ن���راوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم له‌جیهانێکدا ک‌ه گروپ ‌ه‬

‫سه‌رمایه‌ى ئێران له‌کوردستان ‌ه‬

‫رۆژن���ام���ه‌ى (ل�ه‌ف��ی��گ��ارۆ) راپۆرتێکى‬ ‫درێژیى له‌باره‌ى گه‌رمبوونى بازاڕى کااڵو‬ ‫سه‌رمایه‌کانى واڵت��ى ئێران له‌کوردستانى‬ ‫عێراقدا باڵوکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م راپۆرته‌دا هاتووه‌‪ :‬ناوچه‌ى کوردستان‬ ‫ب �ه‌ه��ۆى ئ��ارام��ی و دووری����ى ل�ه‌ن��اوچ�‌ه پڕ‬ ‫ل �ه‌ئ��اژاوه‌ک��ان��ی ع��ێ��راق‪ ،‬ب��ووه‌ت��‌ه ن��اوه‌ن��دى‬ ‫کێشکردنى سه‌رمایه‌ى ئێرانى‌و له‌سه‌ره‌تای‬ ‫ئه‌مساڵه‌وه‌‪ ،‬بایی سه‌دان ملیۆن دۆالر کااڵ‬ ‫هاتوه‌ت‌ه بازاڕه‌کانییه‌وه‌‪ .‬بازرگانانى عێراقیش‬ ‫سنورى کوردستان ‌و ئێران به‌ده‌روازه‌یه‌کى‬ ‫گونجاوى هێنانى کااڵ داده‌نێن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌م رۆژنامه‌ی‌ه فاکته‌رى ئه‌م‬ ‫گه‌شه‌کردنه‌ى بازاڕه‌کانى کوردستان بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌گێڕێته‌و‌ه که‌‪ :‬له‌دواى ساڵى (‪)1991‬ه‌وه‌‬ ‫ناوچه‌ى کوردستان ئارام‌ه و ئێستا (‪)400‬‬ ‫کۆمپانیاى ئێرانى به‌سه‌رمایه‌ى (‪)800‬‬ ‫ملیۆن دۆالر سه‌رگه‌رمى بازرگانین‪.‬‬

‫چ�ه‌ک��داری��ی�ه‌ک��ان به‌شێوه‌یه‌کى چ��اوه‌ڕوان��ن �ه‌ک��راو له‌ناو‬ ‫دانیشتوان‌ه مه‌ده‌نییه‌کاندا خۆیان جێگیر کردووه‌‪ ،‬هه‌ندێکجار‬ ‫سودوه‌رگرتن ل‌ه هێزی سه‌ربازى ده‌ره‌نجامێکى پێچه‌وانه‌ى‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ێ له‌حه‌وت ساڵى ڕاب���ردووه‌و‌ه فێرى‬ ‫وانه‌یه‌کیتر ک‌ه ده‌ب ‌‬ ‫ێ ببێت ‌ه‬ ‫ببین ئه‌مه‌ی‌ه ک‌ه رێگه‌گرتن ل‌ه جه‌نگ‪ ،‬ناتوان ‌‬ ‫ب���ۆ س��ت��رات��ی��ژى درێ���ژخ���ای���ه‌ن بۆ‬ ‫بنه‌مایه‌ک‬ ‫له‌ناوبردنى دوژمنه‌کانى ئه‌مریکا‬ ‫چه‌کى ئه‌تۆمی بنه‌بڕ بکات‪.‬‬ ‫ی������اخ������ود‬ ‫تێزى ده‌وڵه‌تى پێشووى ئه‌مریکا ک ‌ه‬

‫جینۆسایدى کورد‪ ..‬منونه‌یه‌ک ل ‌ه حکومراىن ئیران‬

‫به‌ڕیفراندۆم هه‌بێت‪ ،‬چونک‌ه به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫به‌شێوه‌ى ل‌ه (‪ )%100‬به‌قازانجى لکاندنى‬ ‫که‌رکوک‌ه ب‌ه کوردستانه‌وه‌»‪.‬‬ ‫پارت‌ه کوردییه‌کان ده‌ڵێن‪ :‬ئه‌و کوردانه‌ى‬ ‫ل �ه‌س��اڵ��ى (‪)2003‬ه‌و‌ه ب����ه‌ره‌و ک �ه‌رک��وک‬ ‫رۆیشتنه‌وه‌‌و زۆربه‌یان ژیانێکى ناله‌باریان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌وانه‌ن ک‌ه به‌هۆى سه‌دامه‌و‌ه له‌م شار‌ه‬ ‫ده‌رک��راون‪ .‬به‌اڵم تورکمانه‌کان ده‌ڵێن‪ :‬سه‌دام‬ ‫(‪ )500‬خێزانى پتر ده‌رن �ه‌ک��ردووه‌‌و ئامانجى‬ ‫سه‌دامیش ئه‌م‌ه بوو ک‌ه رێگ‌ه ل‌ه یارمه‌تی ئه‌و‬ ‫خه‌ڵکان‌ه له‌ئاژاوه‌گێڕان بگرێت‪ .‬قاالجى ده‌ڵێت‬ ‫ێ ئه‌م مه‌سه‌له‌ی‌ه لێره‌دا بخه‌مه‌ڕوو ک ‌ه‬ ‫«ده‌مه‌و ‌‬ ‫هه‌موو ده‌زانین ئه‌و کوردانه‌ى به‌هۆى سه‌دامه‌و‌ه‬ ‫ده‌رکراون‪ ،‬دواى هێرش بۆ سه‌ر عێراق گه‌ڕانه‌وه‌و‬ ‫ێ وه‌رگ��رت �ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ماڵه‌کانى خۆیان به‌زۆره‌ملـ ‌‬ ‫که‌وات‌ه ده‌یان هه‌زار کورد ک‌ه له‌گۆڕه‌پان‌و بینا‬ ‫پێشووه‌کانى ده‌وڵه‌تدا ده‌خه‌ون‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ڕاستى‬ ‫ئ��ه‌وان��ه‌ن ب �ه‌ه��ۆى س���ه‌دام���ه‌و‌ه له‌که‌رکوک‬ ‫ده‌رک����راون ک��وا ماڵه‌کانیان؟ بۆچى ئ �ه‌وان‬

‫ل�ه‌ک�ه‌رک��وک خ��اوه‌ن��ى هیچ شتێک نین‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ناسنام‌ه کۆنه‌که‌ى خۆشیان؟»‪.‬‬ ‫گروپ‌ه ناکورده‌کان له‌که‌رکوک پرۆژه‌ى‬ ‫راپرسى کورده‌کان ره‌ت ده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێن ئه‌م‬ ‫کار‌ه ته‌نها هه‌وڵێکیتر‌ه بۆ دابه‌شکردنى عێراق‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وان هۆشیارى ئ �ه‌و‌ه ده‌ده‌ن ک‌ه له‌هه‌مبه‌ر‬ ‫پراکتیزه‌کردنى ئه‌م پرۆژه‌یه‌دا دژه‌کاردانه‌وه‌یان‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵ‌ه به‌یاننامه‌یه‌ک له‌که‌رکوک‬ ‫ب�ڵاوک��راون�ه‌ت�ه‌و‌ه ک�‌ه ه��ۆش��دارى ئ��ه‌و‌ه ده‌ده‌ن‬ ‫که‌س په‌یوه‌ندى به‌سوپا و هێزه‌کانى ئاسایشه‌و‌ه‬ ‫نه‌که‌ن‪ ،‬ئه‌م به‌یاننامان‌ه هه‌ڕه‌ش‌ه له‌کارمه‌ندانی‬ ‫ێ‬ ‫سوپا و هێزه‌کانى ئاسایش ده‌که‌ن ک‌ه ده‌ب ‌‬ ‫واز له‌کاره‌کانیان بهێنن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ده‌کوژرێن‪.‬‬ ‫ئه‌فسه‌رانى پۆلیس ‌و سوپا به‌هۆى هێرش ‌ه‬ ‫بێشوماره‌کانى مانگى راب�������ردووه‌وه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫که‌وتوونه‌ت‌ه زه‌حمه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌ڵسوڕاوێکى سیاسى‬ ‫ع����ه‌ره‌ب ل �ه‌ک �ه‌رک��وک ک �‌ه ح���ه‌زى ده‌ک���رد‬ ‫به‌ناوى (ئه‌بو عه‌دنان) ناوببرێت‪ ،‬ئاشکراى‬ ‫کرد گروپه‌که‌ى ئه‌و له‌گ‌ه ‌ڵ تورکمانه‌کاندا‬ ‫هاریکارییه‌کى نزیکیان ه�ه‌ی�‌ه ت��ا رێگ ‌ه‬ ‫له‌فڕاندنى که‌رکوک له‌الیه‌ن کورده‌و‌ه بگرن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتى «کورده‌کان هه‌رگیز له‌که‌رکوکدا‬ ‫زۆرین‌ه نه‌بوون‌و ئه‌م شار‌ه هه‌رگیز شارێکى‬ ‫کوردنشین نه‌بووه‌‪ .‬ئ �ه‌وان هه‌میش‌ه له‌گ‌ه ‌ڵ‬ ‫ئێمه‌ى عه‌ره‌ب‌و برا تورکمانه‌کانمان ک‌ه پێکه‌و‌ه‬ ‫نیو‌ه یاخود (‪)2/3‬ى دانیشتوانى شاره‌که‌مان‬ ‫پێکهێناوه‌‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندى هاوبه‌ش‌و هاریکاریمان‬ ‫ێ ئ�ه‌و‌ه فه‌رامۆش بکه‌ین‬ ‫هه‌بووه‌‪ .‬ب�ه‌اڵم ناب ‌‬

‫ئه‌زموون ‌ه تاڵه‌کانى ئه‌مریکا‬ ‫له‌عێراقه‌و ‌ه بۆ ئێران‬ ‫به‌کارهێنانى جه‌نگى دژ‌ه تیرۆر بوو‪ ،‬له‌سه‌ره‌تادا وا بڕیاردرابوو‬ ‫ک‌ه ئه‌م جه‌نگ‌ه ئامرازێک بێ بۆ ڕێگه‌گرتن له‌و واڵتانه‌ى‬ ‫له‌لێوارى به‌ئه‌تۆمی بووندان‪ .‬به‌داخه‌و‌ه بودجه‌ى جه‌نگى‬ ‫دژه‌تیرۆر بۆ خودى ئه‌مریکا هێند‌ه ب�ه‌رز‌ه ک‌ه له‌ڕاستیدا‬ ‫وانه‌یه‌کى په‌ندئامێزى فێرکردووین‪ ،‬به‌و مانایه‌ى بودجه‌ى زۆر‬ ‫بۆ هه‌ر کارێک ده‌بێ به‌باشى بیرى لێ بکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫وانه‌یه‌کیتر ک‌ه له‌جه‌نگى عێراقه‌و‌ه فێرى بووین‪ ،‬له‌باره‌ى‬ ‫ده‌وڵه‌تى هه‌نوکه‌ى ئه‌مریکای‌ه له‌به‌ڕێوه‌بردنى تاکتیکی‬ ‫سیاسه‌تى رۆژانه‌ى خۆیدا‪ .‬یه‌کێک له‌و مه‌سه‌النه‌ى په‌یوه‌ست ‌ه‬ ‫به‌هه‌نگاوه‌کانى ده‌وڵه‌تى بوشه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رچاو نه‌گرتنى ئامانج ‌ه‬ ‫به‌رزو به‌رژه‌وه‌ندخوازه‌کانییه‌تی ک‌ه له‌عێراقدا بۆ خۆى ئاماد‌ه‬ ‫کردبوو‪.‬‬ ‫ئه‌مریکا ل‌ه ئۆرگانیزه‌کردنى ڕووداو‌ه چاره‌نووسسازه‌کانى‬ ‫عێراق وه‌ک گواستنه‌وه‌ى حکومڕانى بۆ عێراقییه‌کان ل ‌ه‬ ‫(‪30‬ى حوزه‌یرانى ‪ )2004‬یا هه‌ڵبژاردنى (‪30‬ى ته‌مموزى‬ ‫‪ )2005‬به‌سه‌رکه‌وتووان‌ه کارى کردووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌فێرکردنى‬ ‫هێز‌ه عێراقییه‌کان‪ ،‬له‌دانانى باڵیۆزه‌کان‪ ،‬له‌هه‌نگاوى شایست ‌ه‬ ‫بۆ هاوپه‌یمانه‌کانیدا شکستى خ��واردووه‌‪ .‬سه‌ره‌ڕاى هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه‌ش‪ ،‬نه‌یتوانیو‌ه هه‌ستی به‌رپرسیارێتی الى به‌رپرسان‬ ‫دروست بکات‪.‬‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ک��ی��ت��ره‌و‌ه ئ �ه‌م��ڕۆ واڵت����ى ئ��ێ��ران کۆمه‌ڵێک‬ ‫ئاسته‌نگى گ �ه‌وره‌ى بۆ ئه‌مریکا و به‌هه‌مان رێ��ژه‌ش بۆ‬ ‫دۆستانى ئه‌مریکا له‌خۆرهه‌اڵتى ن��اوه‌ڕاس��ت��دا دروس��ت‬ ‫کردووه‌‪ ،‬واڵتى ئێران (به‌پێچه‌وانه‌ى ئه‌لقاعید‌ه و عێراقه‌وه‌)‬ ‫واڵتێک‌ه ک‌ه ریشه‌یه‌کى مێژوویى قوڵى هه‌ی‌ه و خاوه‌نى‬

‫که‌رکوک‪ ..‬ئه‌مریکاو کورد ده‌کاته‌ هاوپه‌یامن؟‬

‫بارودۆخێکى دارایى باشه‌‪ .‬ئه‌م واڵت‌ه له‌ژێر فه‌رمانڕه‌وایى‬ ‫رژێمێکى ئیسالمى توندڕه‌ودای‌ه ک‌ه به‌تایبه‌تى له‌سه‌رده‌مى‬ ‫هه‌ڵبژاردنى مه‌حمود ئه‌حمه‌دى نه‌ژاده‌و‌ه له‌حوزه‌یرانى (‪)2005‬‬ ‫به‌ره‌و ئاراسته‌یه‌کى هێرشبه‌ران‌ه و نه‌بوونى دیالۆگ ئاراسته‌ى‬ ‫خۆى گۆڕیوه‌‪ .‬ئه‌مریکا به‌شێوه‌یه‌کى هه‌ڵ‌ه له‌دواى هێرش‬ ‫بۆسه‌ر سه‌دام‌و له‌ناوبردنى رژێمى به‌عس‪ ،‬فرسه‌تى هاتنه‌ئاراى‬ ‫بۆ حزب‌ه شیعه‌کانى الیه‌نگرى ئێران ره‌خساندووه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌رچ �ه‌ن��د‌ه ئ��ێ��ران ج�ه‌خ��ت ده‌ک���ات���ه‌و‌ه ک �‌ه ب�ه‌رن��ام�ه‌ى‬ ‫ئه‌تۆمییه‌که‌ى ته‌نها بۆ مه‌به‌ستی ئاشتییه‌‪ ،‬به‌اڵم بوونی وزه‌ى‬ ‫ئه‌تۆم بۆ واڵتێک ک‌ه تاهه‌نوک‌ه به‌شێکى ئه‌نبار‌ه مه‌زنه‌کانى‬ ‫نه‌وتى جیهانى له‌به‌رده‌ستدایه‌‪ ،‬مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌یه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫سیاسه‌ت‌ه به‌الى ئێرانییه‌کانه‌و‌ه بیرکردنه‌وه‌یه‌کى ئاقاڵنه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌دیدى ئه‌مریکاشه‌و‌ه پ��رۆژه‌ى بۆ دانوستان به‌مه‌به‌ستى‬ ‫کۆتایهێنان ب‌ه به‌رنامه‌ى ئه‌تۆمی ئێران ئاسانه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و‌ه‬ ‫دژوارتر گرتنه‌به‌رى ستراتیژێکى سه‌رکه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫سودوه‌رگرتن له‌ده‌سه‌اڵتى سه‌ربازی دژ به‌ئێران له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مریکاوه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌کى جددى کارى له‌سه‌ر ده‌کرێت ک ‌ه‬ ‫ناوه‌رۆکه‌که‌ى بریتیی‌ه له‌هێرشکردن‌و داگیرکردنى واڵتێکى‬ ‫ێ هێنده‌ى عێراقه‌‪ .‬ئه‌م هێرش‌ه له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫وه‌ک ئێران ک‌ه س ‌‬ ‫له‌ڕێگاى ئاسمانییه‌و‌ه بێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌ره‌نجامه‌که‌ى له‌وانه‌ی‌ه ته‌نها‬ ‫ێ به‌ڵکو رێگایه‌کى درێژخایه‌نیش بێ‬ ‫گۆڕانى رژێمێک ناب ‌‬ ‫بۆ راوه‌ستاندنى به‌رنامه‌ى چه‌ک‌ه کۆکوژه‌کان‪.‬‬ ‫م��ت��م��ان�ه‌ک��ردن ب�ه‌زان��ی��اری��ی�ه‌ک��ان��ى ئه‌مریکا ل �ه‌ب��اره‌ى‬ ‫دام �ه‌زراو‌ه ئه‌تۆمییه‌کانى ئێران‪ ،‬کارێکى دژواره‌و خه‌مى‬

‫که‌رکوک عێراقێکى بچکۆله‌ی‌ه ک‌ه هه‌مان‬ ‫ناکۆکییه‌کانى ناوچه‌کانیترى واڵته‌که‌ى‬ ‫ێ هیچ حزبێک به‌خراپى‬ ‫تیادا ده‌رکه‌وتووه‌‪ .‬ناب ‌‬ ‫سود له‌م ناکۆکیان‌ه وه‌ربگرێت‪ .‬که‌رکوک‬ ‫شارێکى عێراقییه‌‪ ».‬ئ �ه‌و درێ���ژه‌ى پێدا و‬ ‫وتى «حه‌ز ده‌که‌م رایبگه‌یه‌نم له‌هه‌مبه‌ر ئه‌م‬ ‫ریفراندۆمه‌دا به‌توندى به‌رگریى ده‌که‌ین‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫هه‌موو کارێک ده‌که‌ین تا رێگ‌ه له‌فڕاندنى‬ ‫که‌رکوک بگرین»‪.‬‬ ‫(یوست هێڵته‌رمان)ى به‌ڕێوه‌به‌رى گروپى‬ ‫توێژینه‌وه‌کان ده‌رباره‌ى قه‌یرانه‌کانى خۆرهه‌اڵتى‬ ‫ناوه‌ڕاست له‌مباره‌یه‌و‌ه وتى‪ :‬به‌الى کورده‌کانه‌و‌ه‬ ‫ێ ته‌ڵه‌یه‌کى‬ ‫ئه‌م چه‌مک‌ه (ریفراندۆم) ده‌کر ‌‬ ‫دروست کراوبێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى سه‌رکرده‌کانى‬ ‫کورد ناچارن تا کار ب‌ه به‌ڵێنی خۆیان بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رنا رووب���ه‌ڕووى توڕه‌یى گشتى (له‌ناو‬ ‫کورده‌کاندا) ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێویست‌ه بوترێ له‌ساڵى (‪ )1991‬دواى‬ ‫ێ ب�ه‌رن��ام�ه‌ى س��وپ��اى عێراق‬ ‫پاشه‌کشه‌ى ب� ‌‬ ‫له‌کوێت‪ ،‬شۆڕشگێڕ‌ه کورده‌کان که‌رکوکیان‬ ‫خسته‌ژێر ده‌سه‌اڵتى خۆیانه‌وه‌‪ ،‬واتا ئه‌و کاته‌ى‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌کى کورت عێراق توشى بۆشاییه‌کى‬ ‫ده‌س�����ه‌اڵت ب��ب��وو‪ ،‬دواى م��اوه‌ی �ه‌ک��ى ک�ه‌م‬ ‫سه‌ربازانى گاردى کۆمارى عێراق ئه‌م شاره‌یان‬ ‫له‌شۆڕشگێڕ‌ه کورده‌کان وه‌رگرته‌وه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫مشتومڕ له‌نێوان کورد و عه‌ره‌ب و تورکمان‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌نووسى شاره‌ک‌ه به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬رۆژنامه‌ى (لیمۆند)ى فه‌ڕه‌نسی‬

‫به‌هه‌ڵه‌داچوونمان له‌ئارادایه‌‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا مه‌ترسى‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌ک���رێ ک‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌مریکا هێرشێکى‬ ‫ئاسمانى دژ به‌ڕژێمى ئێران ئه‌نجام بدات‪ ،‬ببێته‌مایه‌ى‬ ‫بزواندنى تیرۆریسته‌کان‌و هێرش بۆسه‌ر دامه‌زراوه‌کانى‬ ‫ئه‌مریکا و دۆسته‌کانى له‌سه‌رتاسه‌رى جیهاندا بکه‌ن‪.‬‬ ‫سه‌ره‌نجام ئه‌مریکا به‌هاوڕێیه‌تى تاک‌ه هاوپه‌یمانه‌که‌ى‬ ‫خۆى واتا ئیسرائیل‪ ،‬له‌جه‌نگى عێراق زیاتر زیانیان‬ ‫به‌رده‌که‌وێت‪.‬‬ ‫وێ����ڕاى ئ���ه‌م راس��ت��ی��ان �ه‌ش‪ ،‬ن �‌ه ئ���ه‌م سه‌رنجان ‌ه‬ ‫و نه‌شکستى ت���ه‌واوه‌ت���ى ل�ه‌ع��ێ��راق��دا‪ ،‬رێ��گ��ر نیی ‌ه‬ ‫له‌موحافیزکار‌ه نوێیه‌کان بۆ پشتیوانیکردنیان له‌هه‌نگاوى‬ ‫سه‌ربازیان‌ه دژ ب‌ه ئێران‪ .‬هه‌ندێک الیه‌نى سیاسى ئه‌مریکى‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌که‌نه‌و‌ه ک‌ه ئێران هه‌ڕه‌شه‌یه‌کى مه‌زنتر‌ه‬ ‫له‌عێراق‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م سیاسیان‌ه له‌و‌ه بێئاگان ک‌ه پشتگیریى‬ ‫ئه‌وان بۆ هێرشکردنه‌سه‌ر عێراق‪ ،‬بووبه‌مایه‌ى وێرانکردنى‬ ‫متمانه‌ى ئه‌مریکا و الوازکردنى تواناکه‌ى بۆ ئه‌نجامدانى‬ ‫هه‌نگاوى به‌هێزتر دژ ب‌ه ئێران‪.‬‬ ‫له‌وبڕوایه‌دام کۆمه‌ڵ‌ه هۆکارێک هه‌ی‌ه بۆ ئه‌مه‌ى رۆشنتر‬ ‫بیر بکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئێران واڵتێک‌ه مافى به‌رگریى له‌خۆکردنى‬ ‫ێ له‌ڕێگه‌ى واڵتانیتره‌و‌ه ک‌ه خاوه‌نى‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئێران ده‌ب ‌‬ ‫چه‌ک‌ه ئه‌تۆمییه‌کانن‪ ،‬رێگه‌ى لێبگیردرێت‪...‬حکومه‌تى‬ ‫تاران هه‌روه‌ک چۆن له‌ڕابردوودا رایگه‌یاندبوو ئامانجگه‌لێکى‬ ‫ئایدۆلۆژیى توندڕه‌وانه‌ى هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رکات به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه‬ ‫میللییه‌کانى گه‌مارۆ بدرێت ئه‌وا که‌متر له‌سه‌ربنه‌ماى ئه‌و‬ ‫توندڕه‌ویی‌ه کارى کردووه‌‪ .‬پرۆسه‌ى بڕیاردانه‌که‌ى نیشانى‬ ‫ده‌دات ک‌ه نه‌ک ته‌نها سیاسه‌تى تاران یه‌کسان‌و تاکڕیتم‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌ژێر کۆنتڕۆڵى هێز‌ه تاکڕه‌وه‌کانیشدا نییه‌‪.‬‬ ‫به‌تێڕوانینى من ده‌سه‌اڵتدارانى ئه‌مریکا له‌هه‌مبه‌ر ئێران و‬ ‫عێراق و کێشه‌کانیترى جیهانیشدا‪ ،‬پێویستیان ب‌ه گوێگرتن‬ ‫له‌رایگشتى و سیاسه‌تێکى نوێى به‌رهه‌مدار هه‌ی‌ه نه‌ک‬ ‫شه‌ڕێکى بێبه‌رهه‌م‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬رۆژنامه‌ى (‪)Los angels times‬‬

‫سلێمانى شێتخانه‌ى تێدا نییه‌!‬

‫رای‌خه‌ڵک‬

‫زۆربوونى شێت سیماى شوێن ‌ه‬ ‫گشتییه‌کان ده‌شێوێنێت‬ ‫[ ئا‪ /‬شوان حه‌سه‌ن‌ ]‬

‫فۆتۆ‪:‬‬ ‫ئه‌رشیفی‬ ‫چه‌تر‬

‫[ ئا‪ /‬ئه‌بوبه‌کر ساڵح ]‬

‫ت��ێ��ک��چ��وون��ى ب���ارى ده‌روون�����ی و ل �ه‌ده‌س��ت��دان��ى‬ ‫ئ �ه‌ق��ڵ ب��ه‌ه��ۆى ک��اره‌س��ات��ێ��ک �ه‌وه‌ ی��اخ��ود ل �ه‌ژێ��ر‬ ‫ک��اری��گ �ه‌رى ب��ۆم��اوه‌ی��ى خ��ێ��زان��دا‪ ،‬ل �ه‌ن��او چین و‬ ‫ت��وێ��ژه‌ک��ان��ى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��اى ک���وردی���دا ژم��اره‌ی��ان‬ ‫زۆره‌و به‌هۆى نه‌بوونى په‌ناگه‌یه‌ک بۆ ژی��ان‪،‬‬ ‫که‌وتوونه‌ته‌ سه‌رشه‌قام و شوێنه‌ گشتییه‌کان‪،‬‬ ‫گه‌لێکجاریش ل�ه‌الی�ه‌ن که‌سانى نابه‌رپرسیاره‌وه‌‬ ‫گاڵته‌یان پێده‌کرێت‪ ...‬حکومه‌تى هه‌رێم و ده‌زگا‬ ‫خێرخوازییه‌کانیش پ��رۆژه‌ی �ه‌ک��ى ئ �ه‌وت��ۆی��ان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر نییه‌‪.‬‬ ‫باخى گشتى شێواوه‌‬ ‫هاواڵتى دانا مسته‌فا‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )28‬ساڵ له‌گه‌ڵ‬ ‫خێزانه‌که‌یدا له‌ناو باخى گشتیى سلێمانی پیاسه‌ى‬ ‫ده‌کرد‪ ،‬له‌باره‌ى بوونى شێت له‌شوێنه‌ گشتییه‌کاندا‬ ‫وتی «کاتێک بۆ سه‌ردانى باخى گشتى و هه‌ندێ‬ ‫شوێنیترى سلێمانى ده‌چیت‪ ،‬ژماره‌یه‌ک شێتى لێیه‬ ‫‌و سیماى شوێنه‌ گشتییه‌کانیان شێواندووه‌‪ .‬منداڵه‌‬ ‫تاقانه‌که‌م زۆر له‌شێت ده‌ترسێت و ده‌ست به‌گریان‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایکردووه‌ که‌ ته‌نانه‌ت له‌باخه‌‬ ‫گشتییه‌کانیشدا ئاسوده‌ نه‌بین»‪.‬‬ ‫نه‌رمین قادرى خێزانیشى وتی «منداڵه‌که‌م زۆر‬ ‫له‌ شێت ده‌ترسێت‪ ،‬ئه‌رکى سه‌رشانى حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێم و الیه‌نه‌ به‌رپرسه‌کانه‌ که‌ شوێنێکى تایبه‌ت‬ ‫به‌ژیانى ئه‌م شێتانه‌ دابین بکات‪ ،‬چونکه‌ هه‌ندێکیان‬ ‫په‌المارى خه‌ڵک ده‌ده‌ن یاخود شوێنێکى خاوێنى‬ ‫وه‌ک باخى گشتى ده‌که‌نه‌ زبڵدان»‪.‬‬ ‫وریا حه‌مه‌ ره‌شید‪ ،‬فرۆشیار وتی «رۆژانه‌ بۆ‬ ‫فرۆشتنى چه‌ره‌سات دێمه‌ باخى گشتى‪ ،‬چه‌ند‬ ‫شێتێک دێنه‌ ئێره‌و هه‌ندێکیشیان به‌زۆره‌ملێ‬

‫پاره‌ له‌خه‌ڵک ده‌ستێنن یان توڕه‌ ده‌بن و گوڵ و‬ ‫گوڵزارى ناو باخه‌که‌ تێک ده‌ده‌ن»‪.‬‬ ‫شێت باج وه‌رده‌گرێت‬ ‫مامۆستا ساڵح عوسمان‪ ‌،‬ته‌مه‌ن (‪ )62‬ساڵ‪،‬‬ ‫به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌که‌وه‌ وتی «جاران له‌شارى سلێمانى‬ ‫چه‌ند شێتێکى وه‌ک عه‌به‌ شه‌که‌نه‌ و ن��ۆزده‌ى‬ ‫قه‌ڵب و وه‌سمانه‌ شێتى لێبوو که‌ هه‌ریه‌که‌یان‬ ‫خوڕه‌وشتێکى تایبه‌ت به‌خۆى هه‌بوو‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫عه‌به‌ شه‌که‌نه‌ که‌ پ��اره‌ى پێ نه‌بووایه‌ بۆڕه‌بۆڕ‬ ‫ده‌گریاو ده‌ی��وت عه‌به‌ نوقسانى هه‌یه‌‪ .‬تا پاره‌ت‬ ‫نه‌دایه‌تێ‪ ،‬ژیر نه‌ده‌بۆوه‌‪.»..‬‬ ‫پاشانیش وتی «ئێستا شارى سلێمانى به‌رفراوان‬ ‫بووه‌و ژماره‌ى شێته‌کانیشى زیادى کردووه‌‪ .‬بوونى‬ ‫ئ �ه‌م شێتانه‌ له‌شوێنه‌ گشتییه‌کاندا‪ ،‬دی���ارده‌و‬ ‫دیمه‌نێکى ناشرینه‌و پێویسته‌ خانه‌یه‌کى تایبه‌ت‬ ‫به‌شێتخانه‌ هه‌بێت»‪.‬‬ ‫دی����ارى مسته‌فا ک �ه‌ ف��رۆش��گ��اى فرۆشتنى‬ ‫که‌لوپه‌لى ئۆتۆمبێلى هه‌یه‌‪ ،‬وت��ی «په‌یوه‌ندیم‬ ‫له‌گه‌ڵ شێته‌کاندا به‌هێزه‌و هه‌ندێکیشیان دێنه‌‬ ‫دووک��ان�ه‌ک�ه‌م‪ ،‬ب �ه‌اڵم ل�ه‌م رۆژان���ه‌دا نورییه‌ شێت‬ ‫ج��گ�ه‌ره‌ی�ه‌ک��ى به‌اللێوییه‌وه‌ ب��وو و مشکییه‌کى‬ ‫له‌سه‌رى ئااڵندبوو ل�ه‌الى چه‌ق چه‌ق ڕێگه‌ى به‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌کان ده‌گرت‪ ،‬داواى پاره‌ى له‌ شۆفێره‌کان‬ ‫ده‌کردو له‌ (‪ )10‬هه‌زاریش که‌مترى وه‌رده‌نه‌گرت‪.‬‬ ‫دوو ب���ه‌ردى زل��ى پ��ێ��ب��وو‪ ،‬ه �ه‌م��وو شۆفێره‌کانی‬ ‫ب �ه‌وه‌ ترساندبوو ئ�ه‌گ�ه‌ر پ��اره‌ ن���ه‌ده‌ن ئ �ه‌وا جامى‬ ‫ئۆتۆمبێله‌کانیان ده‌شکێنێت»‪.‬‬ ‫هه‌نار وریا‌ خوێندکارێکى ته‌مه‌ن (‪ )16‬ساڵه‌‬ ‫وت��ی «کاتێک ل�ه‌گ�ه‌ڵ هاوڕێکانم له‌خوێندن‬ ‫ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌‪ ،‬ل�ه‌و شێتانه‌ ده‌ترسین که‌ له‌سه‌ر‬ ‫رێگاى هاتوچۆمانن‪ ،‬ده‌ترسین ده‌ست بوه‌شێنن»‪.‬‬ ‫ئه‌ڤینى هاوڕێشى وتی «زۆرج��ار بیستوومانه‌‬ ‫شێت پ �ه‌الم��ارى ک��چ��ان ده‌دات‪ ،‬داواک���اری���ن له‌‬ ‫حکومه‌ت و رێکخراوه‌ خێرخوازییه‌کان شوێنیان بۆ‬ ‫دابین بکه‌ن تا نه‌یه‌نه‌ ناو خه‌ڵکه‌وه‌»‪.‬‬ ‫کاریگه‌ری ژینگه‌و بۆماوه‌‬ ‫د‪.‬یوسرا ساڵح‪ ،‬پسپۆڕى نه‌خۆشییه‌کانى مێشکه‌‪،‬‬ ‫له‌باره‌ى شێته‌وه‌ وتی «دوو هۆکار ده‌بنه‌مایه‌ى‬ ‫له‌ده‌ستدانى ئه‌قڵ و ئ��اوه‌زى م��رۆڤ‪ .‬هۆکارى‬ ‫یه‌که‌میان زگماکییه‌و له‌گه‌ڵ له‌دایکبوونیدا‬ ‫ئه‌قڵ و ئاوه‌زى که‌مه‌‪ ،‬هه‌ندێ له‌م زگماکیانه‌ش‬ ‫میراتییه‌و له‌بنه‌ماڵه‌ى دایک یاخود باوکه‌وه‌ بۆى‬

‫خۆسوتاندنى ژنان‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪11‬‬

‫ده‌مێنێته‌وه‌‪ .‬هۆکارى دووه‌میان ئه‌و که‌سانه‌ن ک ‌ه‬ ‫دووچارى تێکچوونى ده‌روونى وه‌ک شیزۆفرینیا‬ ‫ده‌ب��ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌کاتى خۆیدا چاره‌سه‌ر ناکرێن و‬ ‫ب��ارى ئاڵۆزى کۆمه‌ڵگاش ب �ه‌ره‌و خراپتربوونیان‬ ‫ده‌بات»‪.‬‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت به‌کاریگه‌رییه‌کانى شێت ل �ه‌ڕووى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‪ ،‬کۆمه‌ڵناس شلێر عوسمان وتی‬ ‫«بوونى ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ ئه‌قڵ و ئاوه‌زیان تێکداوه‌‪،‬‬ ‫ک��اری��گ�ه‌رى خ��راپ��ى ل�ه‌س�ه‌ر م��ن��دااڵن و که‌سانى‬ ‫هه‌ست ناسک هه‌یه‌‪ .‬هه‌ندێکیان که‌ تێکچوونى‬ ‫ده‌روونییه‌ نه‌ک ئه‌قڵى‪ ،‬ده‌توانرێ بخرێنه‌ ژیانێکى‬ ‫ش���ی���اوه‌وه‌و ل �ه‌ژێ��ر چ���اودێ���رى ح��ک��وم �ه‌ت ی��اخ��ود‬ ‫رێکخراوێکى خێرخوازیدا‪ ،‬راهێنانیان پێ بکرێت‬ ‫تا ببنه‌وه‌ به‌ مرۆڤێکى ته‌ندروست»‪.‬‬ ‫پاشانیش په‌یوه‌ندیمان به‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى چاودێرى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى سلێمانییه‌وه‌ کرد‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌ک له‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌وه‌ پێى راگه‌یاندین «به‌داخه‌وه‌‬ ‫تائێستا شێتخانه‌مان ل �ه‌ش��ارى سلێمانیدا نییه‌‬ ‫له‌کاتێکدا ژم��اره‌ی �ه‌ک��ى زۆرى شێتى تێدایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌سته‌ ب �ه‌زۆرى ئه‌و کێشه‌ و گرفته‌‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیانه‌ى له‌ناو کۆمه‌ڵگاى کوردیدا هه‌ن و‬ ‫رووبه‌رووى وه‌زاره‌ته‌که‌مان بۆته‌وه‌‪ ،‬چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫ه�ه‌م��وو گرفته‌کان ب�ه‌ هه‌نگاوێکیش کارێکى‬ ‫ئه‌سته‌مه‌»‪.‬‬

‫بارى ئاڵۆزى‬ ‫کۆمه‌ڵگا شێته‌کان‬ ‫به‌ره‌و خراپتربوون‬ ‫ده‌بات‬

‫ب��ۆ ب��ی��رک��ردن �ه‌وه‌ی دروس��ت‬ ‫و ک �ه‌س��ان��ى دڵ��س��ۆز ب��ب�ه‌ن‬ ‫تا چ��اره‌س�ه‌رى بۆ بدۆزنه‌وه‌‬ ‫ن �ه‌ک چ��اره‌ن��ووس��ی خۆیان‬ ‫ب�ه‌ئ��اگ��ر بسوتێنن‪ .‬یاساش‬ ‫ده‌بێ سزاى گران بۆ که‌سه‌‬ ‫پاڵنه‌ره‌کان و تۆمه‌تبارانى‬ ‫هه‌ر رووداوێکى له‌وشێوه‌یه‌ دابنێن»‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو پێشنیازى ئ�ه‌وه‌ش��ى ک��رد «پێویسته‌ له‌نزیکترین‬ ‫فرسه‌تدا ڕێکخراوه‌کانى ژن��ان ‌و الیه‌نه‌ ته‌ندروستییه‌کان‬ ‫کۆنفرانسێکى ت��ای��ب �ه‌ت ب �ه‌ ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى پ��ه‌ی��داب��وون ‌و‬ ‫رێ��گ��اچ��اره‌س�ه‌ره‌ک��ان��ى ببه‌ستن‪ ،‬ب��ه‌رل��ه‌وه‌ى دی��ارده‌ک��ه‌ ل �ه‌وه‌‬ ‫مه‌ترسیدارتر ببێت»‪.‬‬ ‫به‌پێى ئه‌و ئاماره‌ ته‌ندروستیانه‌ى ده‌ست رۆژنامه‌که‌مان‬ ‫که‌وتووه‌‪ ،‬له‌ساڵى (‪)2008‬دا نزیکه‌ى (‪ )400‬حاڵه‌تى سوتان‬ ‫و خۆسوتاندن هه‌بووه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ى (‪ )6‬مانگى یه‌که‌مى ساڵى‬ ‫(‪)2009‬دا نزیکه‌ى (‪ )49‬حاڵه‌تى خۆسوتاندن هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ماوه‌ى (‪ )6‬مانگى یه‌که‌مى ئه‌مساڵدا رێژه‌که‌ بۆ (‪)71‬‬ ‫حاڵه‌ت به‌رزبۆته‌وه‌‪.‬‬

‫دیارده‌یه‌کى به‌رده‌وام بۆ راکردن له‌واقیع‬

‫پ���ه‌ن���اب���ردن���ه‌ب���ه‌ر خ���ۆس���وت���ان���دن ل �ه‌پ��ێ��ن��او‬ ‫رزگ���ارب���وون ل��ه‌ ژی����ان‪ ،‬ه���ه‌ر ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��اى‬ ‫په‌یدابوونى ئاگره‌وه‌ وه‌ک توخمێکى ژیان‬ ‫ت��ا ئ���ه‌و س��ات �ه‌ى ئ��ێ��س��ت��ام��ان ک �ه‌ س �ه‌رج �ه‌م‬ ‫ئامرازه‌کان پێشکه‌وتنیان به‌خۆوه‌بینیوه‌‪ ،‬الى‬ ‫به‌شێک له‌و ژنانه‌ى ئومێدیان به‌چاره‌ی کێشه‌کانیان نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫بووه‌ته‌ دیارده‌‪.‬‬ ‫خۆسوتاندن له‌سنورى پارێزگای سلێمانیش به‌پێى ئاماره‌‬ ‫ته‌ندروستییه‌کان له‌ئاستێکى ب �ه‌رزدای �ه‌‪ ،‬ب��ۆ ئ��اگ��ادارب��وون‬ ‫ل��ه‌ه��ۆک��ارى م���ان���ه‌وه‌ى ئ���ه‌م دی���ارده‌ی���ه‌ ب���ه‌و ڕێ����ژه‌ ب����ه‌رزه‌و‬ ‫ڕێگاچاره‌سه‌ره‌کانیشى‪ ،‬سه‌ردانى چه‌ند ژنێکمان کرد که‌‬ ‫هه‌وڵى خۆسوتاندنیان داوه‌‪ ،‬پاشان وتووێژمان له‌گه‌ڵ‌ چه‌ند‬ ‫شاره‌زایه‌کى بوارى کۆمه‌اڵیه‌تى‌و ئاینیشدا کرد تا پتر به‌‬ ‫هۆکارو ده‌ره‌نجامه‌کانیان ئاشنا ببین‪.‬‬

‫حه‌زکردن به‌ده‌وڵه‌مه‌ندى‪...‬به‌و ده‌رده‌ى بردم‬ ‫ئامینه‌ ته‌مه‌ن (‪ )38‬ساڵه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ته‌ختى نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫ب �ه‌ده‌م ئ���ازاره‌وه‌ ل�ه‌ب��اره‌ى ه��ۆک��ارى خۆسوتاندنه‌که‌یه‌وه‌ وتى‬ ‫«ئێمه‌ى ژن��ان زوو له‌به‌رامبه‌ر کێشه‌کانى ژیاندا خۆمان‬ ‫ون ده‌که‌ین ‌و له‌ژیان بێزار ده‌بین‪ ،‬ماوه‌ى (‪ )6‬ساڵه‌ ژیانى‬ ‫هاوسه‌رێتیم پێکهێناوه‌ ڕاس��ت�ه‌ ب�ه‌دڵ��ى خ��ۆم ه��اوس�ه‌ره‌ک�ه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها عاشقى ده‌وڵه‌مه‌ندییه‌که‌ى بووم‪ ،‬دواى‬ ‫تێپه‌ڕبوونى که‌متر له‌ ساڵێک به‌سه‌ر هاوسه‌رێتییه‌که‌ماندا‪،‬‬ ‫ورده‌ ورده‌ کێشه‌ خێزانییه‌کانمان سه‌ریهه‌ڵدا‪ .‬چه‌ندجارێک‬ ‫په‌نام برده‌به‌ر خزم ‌و که‌سوکاره‌ نزیکه‌کانم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانیش‬ ‫زۆر به‌باشى به‌هانامه‌وه‌ نه‌هاتن ‌و مێرده‌که‌م هێنده‌ ده‌یوت‬ ‫لێت بێزارم ناچار هه‌وڵمدا خۆم بسووتێنم‌ و کۆتایى به‌ ژیانم‬ ‫بهێنم‪ .‬به‌اڵم نه‌مردم‌ و رێژه‌ى سوتاوییه‌که‌م له‌ (‪)%21‬ه‌»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ناوبراو وتى «ئه‌مه‌ دووه‌مینجاره‌ هه‌وڵى خۆسوتاندن‬ ‫ده‌ده‌م‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئێستا مێرده‌که‌م سه‌ردانم ده‌کات ‌و ده‌ڵێ‌‬ ‫به‌زه‌یم به‌تۆدا دێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دڵنیام که‌ بگه‌ڕێینه‌وه‌ ژیانى‬ ‫هاوسه‌رێتى ڕووبه‌ڕووى هه‌مان کێشه‌ ده‌بینه‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت که‌‬ ‫من دواى هه‌ڵبژاردنى ئه‌و هاوسه‌ره‌م‪ ،‬به‌ ژن به‌ژنیش دراوم‬ ‫به‌شوو و ئه‌گه‌ر له‌برى خۆسوتاندن بتۆرامایه‌ ئه‌وا براکه‌شم‬ ‫ژیانى خێزانى تێکده‌چوو‪».‬‬ ‫په‌شیمانم له‌ خۆسوتاندن‬ ‫پاشان ژنێکى ته‌مه‌ن (‪ )22‬ساڵ که‌ ناوى ساکار بوو‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ى له‌شى سوتابوو‪ ،‬سه‌رنجى ئێمه‌ى بۆالى خۆى کێش‬ ‫کرد‌و سه‌ردانمان کرد‪ ،‬سه‌ره‌تا ڕه‌زامه‌ند نه‌بوو له‌سه‌رئه‌وه‌ى‬ ‫قسه‌مان بۆ بکات‪ ،‬به‌اڵم دواتر وه‌ک سکااڵیه‌کی دڵ وتى‬ ‫«ماوه‌ى چوار ساڵه‌ به‌حه‌زو ئاره‌زووى خۆم شووم به‌کوڕێک‬ ‫کردووه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا به‌ڵێنى زۆری پێدام و دواتر بۆم ده‌رکه‌وت‬ ‫ب�ه‌ه��ۆى سامانه‌که‌ى باوکییه‌وه‌ ه �ه‌ر ش���ه‌وه‌ى له‌باڕێکه‌ و‬

‫ته‌نانه‌ت دوو سێ ده‌نکیشى هه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ ده‌وڵه‌مه‌ند بوو‬ ‫که‌سیش لێى نه‌ده‌پرسییه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ خۆم سوتاند تا له‌و ژیانه‌‬ ‫رزگارم ببێت»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها دایکى که‌ چاودێرى کچه‌که‌ى ده‌کرد‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫پرسیارمان لـێ‌کردو وتى «ویستم ژیانێکى باش بۆ کچکه‌م‬ ‫بخوڵقێنم بۆیه‌ وتم به‌دڵى خۆت شوو بکه‌‪ ،‬به‌خۆشه‌وستى شووى‬ ‫ک��ردووه‌ به‌اڵم ئه‌مه‌ ده‌ره‌نجامه‌که‌ى بوو‪ .‬هه‌موو که‌سێک‬ ‫ده‌زان��ێ��ت ک�ه‌ دای��ک ئ��اوات��ى باشترین ژی��ان ب��ۆ کچه‌که‌ى‬ ‫ده‌خوازێت‪ .‬ئه‌گه‌ر دڵنیابوومایه‌ خۆى ده‌سوتێنێ‌‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫ڕێگه‌م نه‌ده‌دا ته‌نها به‌ئه‌قڵى خۆى بیر بکاته‌وه‌و شوو بکات»‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ک ژن�ه‌ک�ه‌ش ئ��ام��اژه‌ى ب��ۆ ک��رد‪ ،‬په‌شیمانم خۆم‬ ‫س��ووت��ان��دووه‌‪ ،‬ل�ه‌و ساته‌شه‌وه‌ مێرده‌که‌م نه‌هاتووه‌ به‌المداو‬ ‫ب��ه‌ه��ۆى س��ام��ان �ه‌ک �ه‌ی �ه‌وه‌ ئێستا‬ ‫ره‌نگه‌ به‌دواى ژنهێناندا بگه‌ڕێت!‪.‬‬

‫خۆسوتاندنى ژنان له‌کۆمه‌ڵگاى کوردیدا‪ ،‬سه‌ردانى (م‪.‬حه‌سه‌ن‬ ‫ع �ه‌زی��ز)م��ان ک���رد ک �ه‌ خ��اوه‌ن��ى چ �ه‌ن��د لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کى‬ ‫کۆمه‌ڵناسیانه‌یه‌ له‌و ب��واره‌دا‪ ،‬ناوبراو له‌باره‌ى هۆکاره‌کانى‬ ‫ئه‌و دی��ارده‌ی �ه‌وه‌ وتى «له‌کۆمه‌ڵگاى ک��ورده‌واری��دا کێشه‌ى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانى وه‌ک‪ :‬خیانه‌تى هاوسه‌رێتى‪ ،‬نه‌گونجان‪،‬‬ ‫به‌زۆره‌ملـێ‌ به‌شوودان‌ و به‌زۆره‌ملـێ‌ ژنهێنان‪ ،‬نه‌بوونى شوێنى‬ ‫نیشته‌جێبوون‪.....‬هتد هێنده‌یتر کێشه‌ خێزانییه‌کانیانی قوڵتر‬ ‫کردووه‌ته‌وه‌‪ .‬زۆرجاریش ژنان ده‌بنه‌ قوربانى ئه‌م کێشانه‌و په‌نا‬ ‫بۆ خۆسوتاندن ده‌به‌ن»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ى چاره‌سه‌رى ئه‌م دیارده‌یه‌وه‌ وتى «پێویسته‌ گۆڕان‬ ‫به‌سه‌ر شێوازى بیرکردنه‌وه‌ى کچان و ژنانى واڵتدا بهێنرێت‪،‬‬ ‫فێرى ئه‌و هه‌قیقه‌ته‌ بکرێن له‌کاتى دروستبوونى کێشه‌دا په‌نا‬

‫خۆشه‌ویستى بووه‌ ئاگر‬ ‫شلێر کچێکى ت �ه‌م �ه‌ن (‪)24‬‬ ‫ساڵه‌ و په‌یمانگاى ته‌واو کردووه‌‪،‬‬ ‫رێ����ژه‌ى س��وت��اوی��ی �ه‌ک �ه‌ى (‪)%14‬‬ ‫ی����ه‌و ب���ۆ س���اڕێ���ژى ب��ری��ن �ه‌ک��ان��ى‬ ‫سه‌ردانى نه‌خۆشخانه‌ ده‌کات‪ ،‬وتى‬ ‫«ل �ه‌گ �ه‌ڵ ک��وڕێ��ک��دا یه‌کترمان‬ ‫خ����ۆش ده‌وی���س���ت و ب���ڕی���ار ب��وو‬ ‫ببینه‌ ه��اوس��ه‌رى ی�ه‌ک��ت��ر‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ب �ه‌ڕواڵ �ه‌ت چ�ه‌ن��د قسه‌خۆش بوو‬ ‫ب �ه‌پ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌وه‌ ن��ی��ه��ادى ت��اری��ک‬ ‫بوو‪ .‬کاتێک هه‌موو الیه‌ک به‌‬ ‫په‌یوه‌ندى خۆشه‌ویستیمانی زانى‪،‬‬ ‫بڕوبیانووى هێنایه‌وه‌ و نه‌یهێنانم‪..‬‬ ‫منیش خۆم سوتاند»‪.‬‬ ‫پاشان وتی «په‌شیمانم چونکه‌‬ ‫ب��ه‌ش��ێ��ک ل���ه‌ج���ه‌س���ت���ه‌م ب��ه‌ه��ۆى‬ ‫سوتاوییه‌وه‌ شێواوه‌‪ ،‬مرۆڤێک ئه‌وه‌‬ ‫بیرکردنه‌وه‌ى بێ شایسته‌ى ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ خۆتى بۆ بسوتێنی!»‪.‬‬ ‫کێشه‌ کۆمه‌اڵیه‌تى‌ و‬ ‫ئابورییه‌کان هۆکارن‬ ‫بۆ ئ��اگ��ادارب��وون له‌ تێڕوانینى‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��ن��اس��ی��ان�ه‌ى ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى‬

‫خۆسووتاندن رێگه‌ چاره‌یه‌کی هه‌ڵه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫گه‌نجان‬

‫وه‌زیری خوێندنی بااڵ به‌ڵێنی سه‌رفکردنی ده‌رماڵه‌ی‬ ‫بۆ جێبه‌جێ ناکرێت‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪12‬‬

‫گه‌نج و وێنه‌ى‬ ‫شه‌یتانى حزب‬ ‫ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ى ش �ه‌ڕى‬ ‫ن���اوخ���ۆی���ى پ����ارت����ى و‬ ‫پێشڕه‌و حه‌مید ی �ه‌ک��ێ��ت��ی��دا‪ ،‬ه�����ه‌زاران‬ ‫گ������ه‌ن������ج������ى ک��������ورد‬ ‫له‌ناوچوون و ده‌رب �ه‌ده‌رى واڵتان بوون‬ ‫و وه‌ک ب���ون���ه‌وه‌رێ���ک���ى تێکشکاو‬ ‫له‌گۆره‌پانه‌که‌دا به‌جێمان‪ .‬ئێستاش‬ ‫به‌ناوى یه‌ک دونیا دروشمى وه‌همیه‌و‌ه‬ ‫گه‌نجى ئه‌م واڵته‌یان ده‌سته‌مۆکردوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌وگه‌نجانه‌ى که‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن خێزان و خێڵ و حزبه‌وه‌ وه‌ک‬ ‫بونه‌وه‌رێکى شه‌ڕکه‌ر ته‌ماشاکراون و‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌سه‌اڵت ساالرى هه‌یمه‌نه‌ى‬ ‫خ��ۆى وا س�ه‌پ��ان��دوه‌ گه‌نج نه‌توانێـت‬ ‫ل �ه‌ئ��اس��ت ه��ی��چ ش��ت��ێ��ک��دا ب��ۆچ��ون��ى‬ ‫خ��ۆى هه‌بێـت‪ ،‬گه‌نجێکیش ن��اڕازى‬ ‫بوبێت‪ ،‬ئه‌وا له‌عه‌قڵییه‌تى دیوه‌خانى و‬ ‫سونه‌تى ئه‌و چه‌ند پێکهاته‌ جیاوازه‌ى‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ادا ب �ه‌ی��اخ��ى و ن��اب �ه‌رپ��رس‬ ‫ئه‌ژمار کراوه‌ و هه‌رده‌م به‌نه‌وه‌گه‌لێکى‬ ‫ن��اب �ه‌رپ��رس ن��اس��ان��دون��ی��ان ئێستاشى‬ ‫له‌ته‌کدا بێت به‌رپرسه‌ گه‌نده‌ڵه‌کانى‬ ‫ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ له‌لێدوانه‌کانیاندا گه‌نج‬ ‫ب �ه‌ب��وون �ه‌وه‌رێ��ک��ى ی��اخ��ى و ف���ه‌وزه‌وى‬ ‫پێناسه‌ ده‌که‌ن و له‌هه‌موو پۆستێکى‬ ‫س���ی���اس���ی���ى و ح���ک���وم���ى دووری�������ان‬ ‫ده‌خ��ه‌ن��ه‌وه‌ و ل�ه‌چ�ه‌ن��د رێکخراوێکى‬ ‫حزبى ملکه‌چ و پاشکۆدا کۆیان‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌ و به‌رده‌وام درێژه‌ به‌سیاسه‌تى‬ ‫چه‌واشه‌کارى گه‌نجان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫زۆرب������ه‌ى گ���ه‌ن���ج���ان‪ ،‬ل �ه‌ئ��ێ��س��ت��ادا‬ ‫ل �ه‌س��ی��اس �ه‌ت و ئ����ه‌داى ک���ارک���ردن و‬ ‫م��ێ��ژوى پ��ڕ ل��ه‌ش��ان��ازى و شکستى‬ ‫حزبه‌کان شاره‌زابوون و ئیتر له‌دیدى‬ ‫گه‌نجانه‌وه‌ (حزب وێنه‌یه‌کى شه‌یتان)‬ ‫ى هه‌یه‌ و کۆبونه‌وه‌ و شوێنکه‌وتنى‬ ‫موژده‌کانى حزب بوونه‌ته‌ حیکایه‌ت و‬ ‫پردى په‌یوه‌ندى نێوان حزب و به‌شێکى‬ ‫زۆرى گه‌نجانى ئه‌م واڵته‌ش‪ ،‬تائێستا‬ ‫به‌وێرانى م��اوه‌ت�ه‌؛ ئ�ه‌و وێرانبوونه‌ش‬ ‫ب������ه‌رده‌وام������ه‌ ت���ائ���ه‌وک���ات���ه‌ى وێ��ن � ‌ه‬ ‫شه‌یتانییه‌کانى حزب کاڵ ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌دواى پرۆسه‌ى (ئ��ازادى عێراق)‬ ‫ه‌وه‌ ده‌س��������ه‌اڵت و س��ی��اس��ی��ه‌ ب���ااڵ‬ ‫ده‌س���ت���ه‌ک���ان���ى ح���زب���ى ده‌س����ه‌اڵت����دار‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای درێ��ژک��ردن �ه‌وه‌ى هه‌ناسه‌ى‬ ‫پ����رۆژه‌ک����ان����ى گ����ه‌ن����ده‌ڵ����ى‪ ،‬ک����ارى‬ ‫ب �ه‌رده‌وام��ى په‌راوێزخستنى گه‌نجان‬ ‫ب����ووه‌؟ ل���ه‌ب���ه‌رئ���ه‌وه‌ى ئ���ه‌و ده‌س �ه‌اڵت � ‌ه‬ ‫سیاسییه‌ى ئ �ه‌م��ڕۆ ل���ه‌وه‌ ت��ێ��ده‌گ��ات‬ ‫که‌ ل �ه‌ده‌ره‌وه‌ى ئه‌م پانتاییه‌ پڕ له‌بێ‬ ‫ئومێده‌ى خۆیدا دونیایه‌کى تر هه‌ی ‌ه‬ ‫و پ���ڕه‌ ل �ه‌خ��ۆش��ن��ودى ب��ۆ م���رۆڤ و‬ ‫(گه‌نجان)یش ده‌رکیان به‌و پانتایی ‌ه‬ ‫جیاوازه‌ کرد و ده‌یانه‌وێت فه‌زاکه‌یان‬ ‫ه �ه‌م��ان ئ �ه‌و ف�ه‌زای�ه‌ب��ێ��ت ک �ه‌ ح �ه‌ز و‬ ‫ئ��اره‌زوه‌ک��ان��ى خ��ۆی��ان ده‌ی��خ��وازێ��ت و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌که‌یان هه‌مان ئه‌و ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫لیبرااڵنه‌بێـت که‌ ل �ه‌ده‌ره‌وه‌ى جیهانى‬ ‫س��ێ��ه �ه‌م��ى دوواک�����ه‌وت�����ودا دروس��ت��ى‬ ‫ک���ردوه‌ ب��ۆ م��رۆڤ�ه‌ک��ان��ى ن��اوخ��ۆی��ى و‬ ‫رێ��ز ل �ه‌ئ��ی��راده‌ى گه‌نجان ده‌گ��رێ��ت؟!‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵتى کوردى ده‌زانێت‬ ‫گه‌نج بونه‌وه‌رێکه‌ تموحى هه‌یه‌ و تا‬ ‫ژیانى ئاسوده‌تر و خۆشتربێت زیاتر‬ ‫داواده‌کات‪ .‬ترسى گه‌وره‌ى ده‌سه‌اڵتیش‬ ‫له‌و مرۆڤ گه‌له‌ى که‌ ناوى گه‌نج ‌ه‬ ‫له‌وه‌دایه‌ به‌شدارى بڕیاردان بکات و‬ ‫سیاسه‌تى واڵت بکه‌وێته‌ ده‌ستیان و‬ ‫ده‌ستکارى پیرۆزییه‌کانى ده‌س�ه‌اڵت‬ ‫بکات که‌ (له‌ڕ‌وانگه‌ى ده‌س�ه‌اڵت�ه‌و‌ه‬ ‫هه‌موو حه‌رامێک پیرۆزه‌ و هه‌موو‬ ‫پ���ی���رۆزی���ی���ی���ه‌ک���ى س���ه‌رده‌م���ی���ان���ه‌ش‬ ‫حه‌رامه‌) به‌و واتایه‌ى گه‌نج ده‌یه‌وێت‬ ‫(پ���ی���رۆزک���ردن ل �ه‌ن��اپ��ی��رۆزی��ی �ه‌ک��ان‬ ‫وه‌ربگرێته‌وه‌ و پ��ی��رۆزى ب��دات�ه‌وه‌ به‌و‬ ‫ش��ت��ان �ه‌ى ک��ه‌ ده‌س�����ه‌اڵت ل�ه‌گ�ه‌ن��ج��ى‬ ‫حه‌رام کردوه‌)‪.‬‬ ‫گ �ه‌ن��ج��ان��ى ک�����ورد ل������ه‌دواى ئ �ه‌و‬ ‫ب �ه‌ئ��اگ��اب��وون �ه‌وه‌ی��ان ک��ه‌ م��ن وه‌ک‬ ‫شۆڕشێکى سپى ده‌یناسێنم ل �ه‌دژى‬ ‫په‌راوێز خستنیان له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه‌‪،‬‬ ‫هیشتا ب�ه‌ه��ۆى پ �ه‌رت �ه‌وازه‌ب��وون��ی��ان و‬ ‫یه‌ک نه‌خستنى گوتارى گه‌نجانه‌ى‬ ‫خۆیان له‌مکاته‌دا ناتوانن ده‌س�ه‌اڵت‬ ‫ملکه‌چى داخوازییه‌کانیان بکه‌ن و‬ ‫ح��زب و ده‌سه‌اڵتیش بێباکانه‌ زیاتر‬ ‫وێ���ن���ه‌ ش �ه‌ی��ت��ان��ی��ی �ه‌ک �ه‌ى خ����ۆى الى‬ ‫گه‌نجان تۆختر ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬

‫[ ئا‪ /‬هونه‌ر ئه‌حمه‌د ]‬ ‫پێش هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌که‌ى‬ ‫(‪ )3/7‬عه‌بدولزه‌یاب عه‌جێلى‪،‬‬ ‫وه‌زیرى خوێندى بااڵ و توێژینه‌وه‌ى‬ ‫زانستى عێراق‪ ،‬سه‌ردانى زانکۆى‬ ‫که‌رکوکى ک��رد و به‌ڵێنى پێدان‬ ‫له‌سه‌ره‌تاى مانگى (‪)2010/4/1‬ه‌و ‌ه‬ ‫ده‌رماڵه‌ بۆ هه‌موو خوێندکاران‬ ‫خه‌رج بکرێت‪ ،‬تائێستا ده‌رماڵ ‌ه‬ ‫خه‌رج نه‌کراوه‌‪ ،‬خوێندکارانیش‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌و به‌ڵێنانه‌ى وه‌زیر‬ ‫ته‌نها ریکالمى هه‌ڵبژاردن بووه‌‪.‬‬

‫ده‌رم��اڵ��ه‌ک��ه‌ ب�ه‌م��ش��ێ��وه‌ی�ه‌ رێ��ک��خ��راب��وو‬ ‫به‌جۆرێک ئه‌وانه‌ى له‌ده‌ره‌وه‌ى شارن (‪)150‬‬ ‫ه �ه‌زار دینار و ئ�ه‌وان�ه‌ى ن���اوه‌وه‌ى شاریش‬ ‫(‪ )100‬هه‌زار دینار‪.‬‬ ‫ئ��اس��ۆ ئ����ازاد‪ ،‬خ��وێ��ن��دک��ارى کۆلێژى‬ ‫پ�����ه‌روه‌رده‌ى زان��ک��ۆى ک �ه‌رک��وک ئ��ام��اژ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌ک��ات وه‌زی��رى خوێندنى بااڵ و‬ ‫توێژینه‌وه‌ى زانستى حکومه‌تى عێراق‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنه‌ى پێداون‪ ،‬جختیکرده‌وه‌ وتى‪ :‬دواى‬ ‫هه‌ڵبژاردنیش چ�ه‌ن��د ج��ارێ��ک س�ه‌ردان��ى‬ ‫کۆلێژه‌که‌مانى ک��رد و ئێمه‌ش قسه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵیدا کرد‪ .‬سه‌باره‌ت به‌و به‌ڵێنانه‌ ئه‌ویش‬ ‫پ��ێ��داگ��رى ک��رد ک�ه‌ ده‌ب��ێ��ت ب��ۆم��ان خ�ه‌رج‬ ‫بکرێت‪ .‬ئاسۆ‪ ،‬په‌یوایه‌ که‌ ئه‌و به‌ڵێنان ‌ه‬ ‫ته‌نها بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردن بووه‌ وتیشى‪:‬‬ ‫دواى تێپه‌ڕبوونى پێنج مانگ به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنه‌دا تائێستا که‌س به‌فه‌رمى باسى لێو‌ه‬ ‫نه‌کردوه‌‪ .‬ئێمه‌ش بۆمان ده‌رکه‌وت که‌ ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنانه‌ ته‌نها ریکالمى هه‌ڵبژاردن بوو‪.‬‬ ‫خوێندکارانى زانکۆى که‌رکوک هێما‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ ئاستى ئابوریان نزمه‌‪،‬‬ ‫له‌رۆژه‌ پشوه‌کاندا ده‌چن کرێکارى ده‌که‌ن‬ ‫تا خه‌رجى خوێندنیان پێڕاى بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئاراز مه‌حمود‪ ،‬خوێندکارێکى دیکه‌ى‬ ‫ئه‌و زانکۆیه‌یه‌ و جه‌خت له‌مه‌ده‌کاته‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫زۆربه‌ى خوێندکارانى زانکۆى که‌رکوک‬ ‫ئاستى بژێویان نزمه‌ و بۆ ته‌واوکردنى‬ ‫خوێندن پێویسته‌ هه‌ینى و شه‌ممه‌ ک ‌ه‬ ‫له‌ماڵن کارێک بکه‌ن‪ ،‬وت��ى‪ :‬زۆرب�ه‌ی��ان‬ ‫رۆژانى هه‌ینى و شه‌ممه‌ کرێکارى ده‌که‌ن‬ ‫تاوه‌کو بژێوى ژیانى ئه‌و رۆژانه‌یان دابین‬ ‫ب��ک �ه‌ن‪ .‬ئ���اراز‪ ،‬وت��ی��ش��ى‪ :‬زۆر س �ه‌ی��ره‌ ک ‌ه‬

‫خوێندکارانی زانکۆی که‌رکوک وه‌ک زانکۆکانی هه‌رێمی کوردستان ده‌رماڵه‌یان ده‌وێت‬

‫حکومه‌ت تائێستا نه‌یتوانیوه‌ ده‌رماڵه‌ بۆ‬ ‫خوێندکاران دابین بکات‪ ،‬له‌کاتێکدا ب ‌ه‬ ‫ملیۆن دۆالر خ�ه‌رج ده‌کرێت بۆ چه‌ندین‬ ‫پرۆژه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد که‌ چه‌ندین‬ ‫ک���ه‌س ب �ه‌ه��ۆى داب��ی��ن ن �ه‌ک��ردن��ى ب��ژێ��وى‬ ‫ژیانییه‌وه‌ وازیان له‌خوێندن هێناوه‌ و ئێستا‬ ‫له‌چێشتخانه‌ کارده‌که‌ن‪.‬‬ ‫چاالک‪ ،‬هاواڵتییه‌کی ئارازه‌ و قسه‌ى‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌زیر کردووه‌ له‌سه‌ر زارى خۆیه‌و‌ه‬ ‫به‌ڵێنى خ �ه‌رج کردنى ده‌رم��اڵ �ه‌ى پێداون‪،‬‬ ‫وتى‪ :‬لێره‌ به‌ڵێنى بێ سه‌رو به‌ره‌ ده‌درێت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ باوه‌ڕمان به‌هیچ به‌ڵێنێک نه‌ماوه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫کۆتا ساڵى خوێندنمانه‌ تازه‌ هیچ سودێکى‬ ‫لێ وه‌رناگرین ئه‌گه‌ر بۆمانى خه‌رج بکه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیوادارین ئه‌و به‌ڵێنانه‌ ببێته‌ راستى‪،‬‬ ‫هیچ نه‌بێت خوێندکارانى دواى ئێمه‌ سودى‬ ‫لێ ببینن‪.‬‬ ‫خ��وێ��ن��دک��اران��ى زان��ک��ۆى ک �ه‌رک��وک‬

‫ل���ه‌وه‌ش���ده‌دوێ���ن ج��گ �ه‌ ل����ه‌وه‌ى ده‌رم���اڵ���ه‌ى‬ ‫خ��وێ��ن��دن��ی��ان ن��ی��ی �ه‌‪ ،‬س���ااڵن���ه‌ش پ���اره‌ی���ان‬ ‫ل��ێ��ده‌س��ن��درێ��ت ب��ۆ ئ��ه‌و ب�ه‌ش�ه‌ ناوخۆییه‌ى‬ ‫تێیدان‪.‬‬ ‫ه���ه‌ژار غ �ه‌ری��ب‪ ،‬خوێندکارێکى ترى‬ ‫زانکۆى که‌رکوکه‌ جه‌خت له‌وه‌ده‌کاته‌و‌ه‬ ‫ک�ه‌ ن �ه‌ک ه �ه‌رده‌رم��اڵ �ه‌م��ان نییه‌ به‌ڵکو‬ ‫«س��ااڵن �ه‌ (‪ )50‬ه���ه‌زاری���ان ل��ێ ده‌سێنن‬ ‫به‌رامبه‌ر پێدانى به‌شه‌ ناوخۆییه‌کان»‪ .‬ئه‌م‬ ‫خوێندکاره‌ پێدانى ده‌رماڵه‌ به‌خوێندکارانى‬ ‫زان��ک��ۆى ک�ه‌رک��وک به‌پێویست ده‌زان��ێ��ت‬ ‫و وت��ى‪ :‬ب��اردۆخ��ى ئاسایشى که‌رکوک‬ ‫ت�ه‌واو نییه‌ و به‌شه‌ ناوخۆییه‌کانیان دور‌ه‬ ‫له‌کۆلێژه‌کانه‌وه‌ و پاسیان بۆ دابین نه‌کراو‌ه‬ ‫ت��اوه‌ک��و هاتوچۆیان ئاسان بکات‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫س��ااڵن�ه‌ پێویستیان ب�ه‌ب��ڕه‌پ��اره‌ی�ه‌ک��ى زۆر‌ه‬ ‫تاخوێندن ته‌واو بکه‌ن‪.‬‬ ‫ن��ازدار ئه‌حمه‌د‪ ،‬خوێندکارى کۆلێژى‬ ‫یاساى زان��ک��ۆى ن��اوب��راو‪ ،‬پێیوایه‌ نه‌دانى‬

‫(‪ )42‬هەزار دانیشتووی‬ ‫بازیان ئینتەرنێتیان نیە‬ ‫[ ئا‪ /‬سه‌ردار ئه‌حمه‌د ]‬

‫«نازانم ئه‌رکى‬ ‫حکومه‌ت و‬ ‫رێکخراوه‌کانى گه‌نجان‬ ‫چیی ‌ه له‌سنورى‬ ‫ناحیه‌که‌ماندا‬ ‫ناتوانن ده‌سته‌به‌رى‬ ‫مافه‌کانمان بۆ بکه‌ن»‬

‫گه‌نجانى بازیان داواى کردنه‌وه‌ى سه‌نته‌رى ئینته‌رنێت‬ ‫ده‌ک����ه‌ن و ح��ک��وم�ه‌ت و رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى گه‌نجان‬ ‫له‌مباریه‌و‌ه به‌که‌مته‌رخه‌م ده‌زانن‪ ،‬به‌رپرسێکى حکومیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌و‌ه په‌یوه‌ندى به‌کۆمپانیا ئه‌هلییه‌کانه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بازیان ک‌ه ژماره‌ی دانیشتووانه‌که‌ی (‪ )42‬هه‌زار‬ ‫که‌س‌ه و ده‌که‌وێت‌ه رۆژئاوا سلێمانى‪.‬‬ ‫ئه‌رده‌اڵن فاتیح‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )23‬ساڵ رۆژنامه‌نوس‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد رۆژان‌ه پێویستى به‌هێڵى ئینته‌رنێت‬ ‫ده‌بێت تاهه‌واڵ و زانیارییه‌کانى بگه‌یه‌نێت به‌شوێنى‬ ‫مه‌به‌ست وتى «ئه‌وه‌ى جێگاى داخ‌ه تائێستا حکومه‌ت‬ ‫نه‌یتوانیو‌ه هێڵى ئینته‌رنێت له‌سنورى ناحییه‌که‌مان‬ ‫دابمه‌زرێنێت‪ ،‬رۆژان‌ه گرفتى زۆرمان بۆ دروست ده‌بێت‬ ‫به‌هۆى نه‌بوونى هێڵى ئینته‌رنێت له‌ناوچه‌که‌ماندا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پێویستمان به‌ئینته‌رنێت بێت ده‌بێت بچین‌ه سلێمانى‪،‬‬ ‫چه‌ندجار به‌ناچارى چوومه‌ت‌ه سلێمانى بۆ به‌ئه‌نجام‬ ‫گه‌یاندنى کاره‌کانم»‪ .‬ئ �ه‌رده‌اڵن ئ�ه‌وه‌ش ده‌گێڕێته‌و‌ه‬ ‫ک‌ه بۆ چاره‌سه‌رکردنى ئه‌و گرفت‌ه و چه‌ندین گرفتى‬ ‫ترى گه‌نجان‪ ،‬له‌چه‌ند مانگى رابردوودا کۆمه‌ڵه‌یه‌کیان‬ ‫پێکهێنا به‌ناوى (کۆمه‌ڵه‌ى داکۆکى له‌مافه‌کانى‬ ‫گه‌نجانى ب��ازی��ان) ک�‌ه پێکهاتبوون له‌کۆمه‌ڵێک‬ ‫رۆژنامه‌نووس و خوێندکار له‌داواکاری‌ه گرنگه‌کانمان‬ ‫دامه‌زراندنى هێڵى ئینته‌رنێت و سه‌نته‌رى ئینته‌رنێت بوو‬ ‫له‌ناوچه‌که‌دا و سه‌ردانى چه‌ندین که‌س و به‌رپرسمان‬ ‫کرد بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانمان ک‌ه یه‌کێک‬ ‫له‌وان‌ه به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بازیان بوو‪ ،‬به‌سوپاسه‌و‌ه به‌ڵێنى‬ ‫ه��اوک��ارى پێداین‪ ،‬ب �ه‌اڵم دوات��ر له‌الیه‌ن حکومه‌ت و‬ ‫ئاسایشه‌و‌ه رێگریمان لێکرا‪.‬‬ ‫رزگار خه‌تیب‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )22‬ساڵ گه‌نجێکى ترى‬

‫ده‌رماڵه‌ به‌خوێندکارانى زانکۆى که‌رکوک‬ ‫غه‌درێکى گه‌وره‌یه‌‪ ،‬له‌مه‌شدا حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێم به‌که‌مته‌رخه‌م ناو ده‌بات وتى‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫چه‌ند حکومه‌تى ع��ێ��راق به‌که‌مته‌رخه‌م‬ ‫ده‌زانین له‌م کاره‌دا‪ ،‬حکومه‌تى هه‌رێمیش‬ ‫دوو ئه‌وه‌نده‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ى زۆربه‌ى سه‌رۆک‬ ‫به‌شه‌کان و زۆربه‌ى راگره‌کان و ته‌نانه‌ت‬ ‫سه‌رۆکى زانکۆى که‌رکوکیش ک��ورده‌‪،‬‬ ‫زۆرێ��ک له‌خوێندکارانیش ک��وردن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ حکومه‌تى هه‌رێم ده‌رم��اڵ�ه‌ى بۆ‬ ‫خوێندکارانى که‌رکوک دابین بکردایه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬ع��وم �ه‌ر ئینجه‌‪ ،‬جێگرى س�ه‌رۆک��ى‬ ‫زان����ک����ۆى ک����ه‌رک����وک ب���ۆ ک����اروب����ارى‬ ‫خوێندکاران ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد که‌ تائێستا‬ ‫ه��ی��چ ب��ڕی��ارێ��ک��م��ان پ���ێ ن �ه‌گ �ه‌ی��ش��ت��وو‌ه‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها خوێندکارانى کۆلێژى‬ ‫په‌رستیارى نه‌بێت له‌زانکۆى که‌رکوک‬ ‫هیچ کۆلێژێکى تر الى ئێمه‌ ده‌رماڵه‌یان‬ ‫بۆ خه‌رج ناکرێت‪.‬‬

‫بازیان‌ه و ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ده‌کات ئه‌وان‬ ‫خوێندکارن و له‌م قۆناغه‌دا ئینته‌رنێت‬ ‫گرنگترین شت‌ه تاوه‌کو بۆ ده‌ستکه‌وتنى‬ ‫زانیارى جۆراو جۆر سودى لێوه‌ربگرن‪،‬‬ ‫وت���ى «ئ��ێ��م�ه‌ى خ��وێ��ن��دک��ار کاتێک‬ ‫پشووه‌کان دێن‌ه پێشه‌و‌ه ناتوانین سود‬ ‫له‌ئینته‌رنێت وه‌رب��گ��ری��ن و ب �ه‌ت �ه‌واوى‬ ‫ل �ه‌م خزمه‌تگوزاریی‌ه داده‌ب��ڕێ��ی��ن»‪.‬‬ ‫وتیشى «نازانم ئه‌رکى حکومه‌ت و‬ ‫رێکخراوه‌کانى گه‌نجان چیی‌ه له‌سنورى‬ ‫ناحیه‌که‌ماندا ناتوانن ده‌سته‌به‌رى مافه‌کانمان بۆبکه‌ن؟!‬ ‫چه‌ندین رێکخراو له‌ناوچه‌که‌ماندا هه‌ن ک‌ه بانگه‌ش ‌ه‬ ‫بۆ پشتگیرى کردنى گه‌نج ده‌ک�ه‌ن‪ ،‬که‌چى گه‌نجان‬ ‫به‌ده‌ست نه‌بوونى خزمه‌ت گوزارییه‌و‌ه ده‌ناڵێنن»‬ ‫یوسف ئیبراهیم‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )19‬ساڵ هێما بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ک��ات ک‌ه چه‌ندینجار بیرى ل �ه‌و‌ه ک��ردووه‌ت �ه‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫به‌هۆى کۆمپیوته‌ره‌که‌یه‌و‌ه ئینته‌رنێت به‌کار بهێنێت‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم کاتێک پرسیارى ک��ردو‌ه ب��ۆى ده‌رک�ه‌وت��وو‌ه‬ ‫ناتوانێت سودمه‌ندبێت له‌به‌کارهێنانى‪ ،‬جه‌ختى کرده‌وه‌و‬ ‫وتى‪ :‬زۆر گرنگ‌ه له‌شارۆچکه‌کاندا سه‌نته‌رى ئینته‌رنێت‬ ‫دابمه‌زرێنرێت تاوه‌کو بتوانین کاته‌کانمان له‌وشوێنه‌دا‬ ‫ێ به‌سه‌ر به‌رین‪.‬‬ ‫پ‌‬ ‫سمکۆ محه‌مه‌د‪ ،‬ت��وێ��ژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى‪ ،‬هێما‬ ‫بۆ ئ�ه‌و‌ه ده‌ک��ات ئینته‌رنێت وه‌ک ته‌کنه‌لۆژیایه‌کى‬ ‫پێشکه‌وتوو یه‌کێک‌ه له‌و هۆکارانه‌ى رۆڵى به‌رچاوى‬ ‫هه‌ی‌ه ل�ه‌گ�ه‌ش�ه‌دان به‌ئاستى رۆشنبیرى کۆمه‌ڵگا‬ ‫به‌گشتى و توێژى گه‌نجان به‌تایبه‌تى‪ ،‬وتى‪ :‬له‌ڕێگه‌ى‬ ‫ئینته‌رنێته‌و‌ه ئاشناى داب و نه‌ریت و زمان و کلتور‌ه‬ ‫جیاوازه‌کان بیت‪ ،‬له‌واڵتى ئێمه‌دا به‌کارهێنانى ئینته‌رنێت‬ ‫خه‌ریک‌ه ده‌بێت‌ه پێویستییه‌کى سه‌ره‌کى ژی��ان له‌به‌ر‬ ‫ئ �ه‌و‌ه ئه‌گه‌ر گه‌نج ده‌رف��ه‌ت بۆخۆى دروستبکات و‬ ‫به‌شێوازێکى دروست به‌کارى بهێنێت ده‌توانێت وه‌ک‬ ‫گه‌نجێکى سه‌رده‌م خۆى دروست بکات‪ ،‬به‌اڵم بێبه‌ش‬ ‫کردنى گه‌نج له‌به‌کارهێنانى ئه‌م خزمه‌تگوزاریی‌ه واتاى‬ ‫دابڕانى گه‌نج له‌جیهانى ده‌ره‌وه‌ى خۆى و که‌مى ئاستى‬ ‫زانیارى له‌سه‌ر نه‌ته‌وه‌و کلتور‌ه جیاوازه‌کانى دنیا‪.‬‬ ‫زانا به‌هادین به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بازیان به‌(چه‌تر)‬ ‫ى راگه‌یاند‪ :‬ئه‌و‌ه په‌یوه‌ندى به‌و کۆمپانیا ئه‌هلییانه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی‌ه ک‌ه تایبه‌تن ب‌ه به‌ئه‌نجام گه‌یاندنى ئه‌م کاره‌‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬هونه‌ر‬

‫عه‌بدولزه‌یاب عه‌جێلى‪ ،‬وه‌زیرى خوێندنى‬ ‫ب��ااڵ و ت��وێ��ژی��ن�ه‌وه‌ى زان��س��ت��ى حکومه‌تى‬ ‫عێراقیش‪ ،‬س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌دواک�ه‌وت��ن��ى ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنه‌ ب �ه‌(چ �ه‌ت��ر)ى راگ �ه‌ی��ان��د‪ :‬راس��ت� ‌ه‬ ‫ئه‌و به‌ڵێنى به‌خوێندکاران داوه‌ بۆ خه‌رج‬ ‫کردنى ده‌رماڵه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و بڕیاره‌ په‌یوه‌ست ‌ه‬ ‫به‌پێکهێنانى حکومه‌تى نوێى عێراقه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌درێژه‌ى قسه‌کانیدا عه‌جێلى‪ ،‬وتى‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌وکاته‌ ئ�ه‌و به‌ڵێنه‌مان به‌خوێندکاراندا‬ ‫پێشبینى ئ���ه‌وه‌م���ان ن �ه‌ک��رد پێکهێنانى‬ ‫حکومه‌تى نوێى عێراق ئه‌وه‌نده‌ بخایه‌نێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئ�ه‌و ب��ڕه‌ پ��اره‌ی�ه‌ که‌ خ �ه‌رج ده‌کرێت‬ ‫پێویسته‌ له‌بودجه‌ى ساڵى نوێدا جێگه‌ى‬ ‫ب��ک��رێ��ت�ه‌وه‌ و ه��ی��واخ��وازی��ن ک �ه‌ پێشینه‌ى‬ ‫ک��اره‌ک��ان��ى په‌رله‌مانى داه��ات��ووى عێراق‬ ‫خ���ه‌رج ک��ردن��ى ده‌رم��اڵ �ه‌ بێت ب��ۆ هه‌موو‬ ‫خوێندکارانى زانکۆکانى ع��ێ��راق به‌بێ‬ ‫جیاوازى‪.‬‬

‫خۆم په‌یوه‌ندیم کردوو‌ه به‌چه‌ند کۆمپانیایه‌که‌و‌ه تاوه‌کو‬ ‫بێن‌ه سنوره‌که‌و‌ه کاربکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچ کامیان‬ ‫نه‌هاتوون به‌ده‌نگ داواکارییه‌کانمانه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها وتیشى‬ ‫ئێم‌ه ئاماده‌ین هه‌ر کۆمپانیایه‌ک بێت‌ه سنوره‌که‌مان‬ ‫کاربکات هاوکاریان بکه‌ین و شوێنیان بۆ دابین بکه‌ین‪.‬‬ ‫رێ��ب��از جومعه‌‪ ،‬س �ه‌رۆک��ى رێ��ک��خ��راوى (ن��اوه‌ن��دى‬ ‫رۆشنبیرى ب��ازی��ان) وت���ى‪ :‬ب��وون��ى هێڵى ئینته‌رنێت‬ ‫له‌ناوچه‌که‌دا زۆرگرنگ‌ه و سودى زۆری��ش به‌خه‌ڵکى‬ ‫ناوچه‌که‌مان ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم تائێستا نه‌توانراو‌ه‬ ‫دابمه‌زرێت‪ ،‬هه‌وڵیش دراو‌ه بۆ هێنانى هێڵ بۆ سنوره‌که‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و هه‌واڵن‌ه به‌شێوه‌یه‌کى جدى کارى بۆنه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫سامى که‌ریم‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى بازیان ئه‌وه‌ى‬ ‫ره‌تکرده‌و‌ه ک‌ه ئه‌وان رێگریان کردبێت له‌دامه‌زراندنى‬ ‫ئ �ه‌و ک��ۆم�ه‌ڵ�ه‌ی�ه‌دا‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ى‪ :‬ه�ه‌م��وو شتێک‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ب �‌ه به‌ڵگ‌ه بسه‌لمێنرێت ن��ه‌ک له‌خۆیانه‌و‌ه‬ ‫قسه‌بکه‌ن‪ .‬‬

‫به‌غدای خوێناوی‬ ‫جه‌رگه‌ی بنبه‌ستی دیموکراسی!‬

‫‪hamagafur@gmail.com‬‬

‫مانشێتی راگ �ه‌ی��ان��دن ‌و ت��ۆڕه‌ک��ان��ی میدیا‬ ‫ش و وه‌ش��ان��دن��ی جیهان‪ ،‬هێشتا روماڵی‬ ‫و په‌خ ‌‬ ‫هه‌واڵی کاره‌ساتی که‌نیسه‌یه‌کی مه‌سیحییه‌کانی‬ ‫ب �ه‌غ��دای پایته‌ختی ب���ه‌ت���ه‌واوی ن �ه‌ک��ردب��وو ک ‌ه‬ ‫رۆژی یه‌کشه‌ممه‌ی رابردوو ژماره‌یه‌ک چه‌کدار‬ ‫په‌الماریان برد‌ه سه‌ر که‌نیسه‌ک ‌ه و زیاتر له‌سه‌د‬ ‫ئه‌وانی دیکه‌ش بووه‌‪ ،‬لیسته‌که‌ی ئه‌وان ل‌ه پرۆسه‌ی سیاسی هه‌شت ساڵی ره‌به‌ق سه‌رئه‌کێشێت‪ ،‬ئه‌م درۆ شاخدار‌ه به‌رده‌وام ‌ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌بارمت‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌دا‬ ‫ه‬ ‫که‌سیان له‌کاتی نوێژدا ل ‌ه‌و که‌نیسه‌ی‬ ‫و مافه‌کانی گوایا خۆیان دوور بخاته‌وه‌‪ ،‬دۆخه‌ک ‌ه ئاڵۆز و درێ��ژه‌ی کێشاو‌ه و هێشتاش سانتیمه‌ترێک له‌جێگیریی‬ ‫حه‌مه‌ غه‌فور گ��رت��ب��وو‪ ،‬ب���وو‌ه ه��ۆی ک��وژران��ی (‪ )52‬که‌س تر ئه‌بێت‪ .‬به‌ده‌ق وتوویه‌تی؛ جه‌نگ روو ئه‌دات‪ ،‬وتوویه‌تی؛ سیاسی‌و رێکه‌وتن‌و پێکه‌و‌ه هه‌ڵکردن‌و ژیانی دیموکراسیان ‌ه‬ ‫و برینداربوونی (‪ )67‬که‌سی دیکه‌‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه خوێن ئه‌ڕێژرێت! تا بگات به‌وه‌ی ک ‌ه به‌ڕاشکاوی دووپاتی نزیک نه‌بووینه‌ته‌وه‌‪ .‬پێناچێت ئه‌م پرۆسیس‌ه سیاسیه‌ی له‌م‬ ‫رۆژى سێشه‌مم‌ه هه‌واڵی زنجیره‌یه‌ک ته‌قینه‌وه‌ی کردووه‌ته‌و‌ه ک ‌ه شه‌ڕی تائیفی هه‌ڵئه‌گیرسێته‌و‌ه و ئۆقره‌یی و هه‌شت ساڵه‌دا بینیومانه‌‪ ،‬ب�ه‌ده‌ردی گرفت ‌و مه‌سه‌له‌کانی‬ ‫ت و بتوانێت وه‌اڵمی مێژوویی‪ ،‬جا هه‌ر‬ ‫یه‌ک ل �ه‌دوای یه‌ک له‌گه‌ڕه‌ک‌ه جیاجیاکانی هێمنى حه‌رام ئه‌کرێت ل‌ه کۆمه‌ڵی عێراق! ئه‌مریکا به‌زمانی ئه‌م کۆمه‌ڵگای ‌ه بشێ ‌‬ ‫شاری به‌غدا سه‌رله‌نوێ مانشێتی تۆڕه‌کانی هه‌واڵی جیهانی دیک ‌ه ئه‌م شتانه‌ی راگه‌یاندووه‌‪ ،‬ئێران به‌هه‌مان شێوه‌‪ ،‬تورکیا‪ ،‬وه‌اڵمێک‪ ،‬به‌م نزیکان‌ه به‌مه‌سه‌له‌ی ده‌سه‌اڵتی سیاسی و‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت بداته‌وه‌‪ .‬ئه‌م پرۆسیس‌ه بنبه‌ستی خ��ۆی‪ ،‬شکستی‬ ‫‌و لۆکاڵیشی داگیر ک��رده‌وه‌‪ .‬ده‌ره‌نجامی ئه‌و هێرشان ‌ه هه‌تا سوریا‪ ،‬سعودیی ‌ه و ‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ئێستا ده‌یان قوربانی‌و زیاد له‌سه‌دان برینداری لێکه‌وتووه‌ته‌و‌ه‌!‬ ‫ئ �ه‌م هاوکێشه‌ی ‌ه چ��ۆن شیکاری ئه‌کرێت؛ رێکخراوی خۆی به‌کرده‌و‌ه راگه‌یاندووه‌‪ .‬دیموکراسی رۆژئاوایی له‌عێراق‬ ‫هه‌شت ساڵ‌ه ئێم‌ه به‌چاوی خۆمان ئه‌بینین چۆن ت�ه‌واوی ئه‌لقاعید‌ه له‌سه‌روبه‌ندی مۆرکردنی ته‌وافوق‌و پێکهاتنه‌کاندا شکستی خواردوو‌ه ته‌واو بوو‪.‬‬ ‫به‌م ج��اره‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‌ه چه‌نده‌مینجار‌ه به‌غدا خه‌ڵتانی خوێن‬ ‫ژیانی هاواڵتیانی سڤیلی عێراق‪ ،‬کراوه‌ت ‌ه بارمته‌ی بردن ‌ه ئه‌کشێت‌ه دواو‌ه و سه‌رکرد‌ه و ئه‌میره‌کانی ده‌ستگیر ئه‌کرێن‬ ‫پێشه‌وه‌ی پرۆسێسی سیاسی عێرا ‌ق و گوایا بۆ به‌رقه‌رارکردنی ‌و الواز ئه‌بێ تاسنوری سڕینه‌وه‌ی کۆتایی‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی هیچ ئه‌کرێ‌و ئابڕو و جه‌سته‌ی هاواڵتیانی سڤیل له‌نێو ئاگر و‬ ‫دیموکراسیی‌ه تیایدا!‬ ‫شتێک ل�ه‌و هاوکێشه‌یه‌ش بگۆڕێت ک ‌ه ب �ه‌دوای البردنی خوێندا داستانێکی شه‌رماوه‌ری تر بۆ پرۆسه‌ی سیاسی عێراق‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌رگ‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫‌ناو‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫تراژیدیای‬ ‫‌و‬ ‫�ات‬ ‫�‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫�ار‬ ‫�‬ ‫ک‬ ‫پێشهاتنی ئ�ه‌م‬ ‫رژێ��م��ی س���ه‌دام حسه‌یندا‪ ،‬ری��زب�ه‌ن��دی هێزه‌کان ‌و خشته‌ی ‌و بۆ بۆرژوازی عێراقی تۆمار ئه‌کات!؟ ئه‌م دیموکراسییه‌‬ ‫شاری به‌غدا و ته‌نانه‌ت به‌ته‌نیشت ناوچه‌ی سه‌وزی مۆڵگه‌ی ملمالنێکانی س �ه‌ر گ��ۆڕه‌پ��ان��ی سیاسه‌تی عێراقی هه‌تا خوێناویه‌مان ناوێ‪ .‬ئه‌م پرۆسیس ‌ه پڕ شه‌رمه‌زاری ‌ه شایسته‌ی‬ ‫هێز‌ه کۆماندۆکانی سوپای ئه‌مریکاوه‌‪ ،‬سه‌رنج و تێڕامانمان ئه‌مڕۆی ره‌سم کردووه‌!؟ له‌پڕ له‌گه‌ڵ بنبه‌ستی سیاسه‌ت ‌و کۆمه‌ڵگای عێراق ‌و هاواڵتیانی نییه‌‪ .‬پێویست‌ه سه‌رکرد‌ه‬ ‫ئه‌بێ بگێڕێته‌و‌ه بۆ سه‌ر دۆخی شپرز و داغانی پرۆسه‌ی گفتوگۆکا‌ن و هه‌ره‌سی رێکه‌وتنه‌کانی نێوانیان‪ ،‬ئه‌لقاعید‌ه سیاسییه‌کانی ئێستای عێراق مل بۆ ئیراده‌ی کۆمه‌ڵگا و‬ ‫سیاسی عێراق ک ‌ه نزیک به‌هه‌شت مانگ ‌ه دوای هه‌ڵبژاردنی وه‌ک دێوێک په‌یدا ئه‌بێته‌و‌ه و ده‌ست ئه‌کاته‌و‌ه به‌وێرانکاری بۆ مێژووی مرۆڤایه‌تی درێژ بک ‌هن‌‪ .‬پێویست‌ه ده‌ست له‌په‌خشی‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق درێ��ژه‌ی هه‌یه‌ و بۆ ساتێکیش ب��ازاڕی ‌و کاری تیرۆریستی! ئه‌م ‌ه چی له‌غزێکه‌‪ ،‬چی داهێنانێک ‌ه درۆی گه‌ور‌ه و شاخدار هه‌ڵگرن‪ .‬به‌خۆیاندا بچنه‌و‌ه و بزانن‬ ‫گه‌رمی کێش ‌ه و گرفت‌ و ملمالنێی نێوان هێز و الی�ه‌ن ‌و ئه‌مریکا و دیموکراسی رۆژائاوایی هێناویه‌تی‌ه نێو کلتوری پرۆسیسی دیموکراسی چ رۆژگارێکی تاریکیان بۆ واڵت‬ ‫پێشهێناوه‌! ته‌ماشاکه‌ن چ چاره‌نووسێکی پڕته‌نگانه‌تان بۆ دوو‬ ‫ق�ه‌وار‌ه سیاسیی‌ه ره‌نگا و ره‌نه‌گاکان هێمنى و نزیکبوونه‌و‌ه سیاسه‌تی جیهانه‌وه‌!‬ ‫له‌ڕێکه‌وتن ‌و ته‌وافوقی هێز و الیه‌نه‌کانی کایه‌ی سیاسی‬ ‫وه‌اڵم��ی ئه‌م له‌غزه‌‪ ،‬یان وه‌اڵم��ی ئه‌م هاوکێش‌ه السه‌نگ ‌ه نه‌وه‌ی ئه‌م کۆمه‌ڵگا (‪ )30‬ملیۆنی‌ه خوڵقاندووه‌! پێموانی‌ه چیتر‬ ‫عێراقی بۆ ساتێکیش لێ نه‌که‌وتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆر رۆش��ن ‌و راشکاوان ‌ه رۆژان���‌ه له‌میدیا و راگه‌یاندن ‌و ئه‌م‌ه جێگای په‌سه‌ندی ریزی ملیۆنی خه‌ڵکی عێراق بێت‪،‬‬ ‫‌غدای‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫خوێناوی‪،‬‬ ‫یه‌کشه‌ممه‌ی خوێناوی‪ ،‬سێشه‌ممه‌ی‬ ‫ک و نوێنه‌رانی ره‌سمی الیه‌نه‌کانه‌و‌ه به‌اڵم نوێنه‌رانی چینی بۆرژوایی و سه‌رمایه‌داران‪ ،‬به‌قسه‌ی‬ ‫ته‌سریحاته‌کانی سه‌رۆ ‌‬ ‫‌می‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌پار‬ ‫ه‬ ‫پار‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫خوێناوی‪ ،‬تراژیدیا و ده‌یان هه‌زار جه‌ست‬ ‫گوێمان لێی ئه‌بێت! ئ�ه‌وان‪ ،‬هه‌موویان له‌کاتی گفتوگۆ و خۆش ده‌ست له‌به‌رژه‌وه‌ندی چینایه‌تی خۆیان هه‌ڵناگرن ‌و‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌قین‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫پاش‬ ‫‌جێماوی‬ ‫بۆمبی ته‌وقیت کراو‪ ،‬یان وێرانه‌ی به‬ ‫سه‌روبه‌ندی ملمالنێی سیاسی گوایا دیموکراسیانه‌یاندا‪ ،‬له‌پێناو به‌رقه‌رارکردنی ده‌ور و دوکانی سه‌روه‌ریی چینه‌که‌ی‬ ‫ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژ ک���راو‪ ،‬پێویست ‌ه و ده‌ب��ێ��ت سه‌رنجی ه���اوده‌ن���گ ئ�ه‌ڵ��ێ��ن؛ ئ �ه‌م � ‌ه پ��رۆس��ێ��س��ی س��ی��اس��ی ع��ێ��راق�‌ه و خۆیاندا‪ ،‬بۆ ب�ه‌رق�ه‌رارک��ردن��ی سیسته‌می ده‌سه‌اڵتدارێتی‬ ‫کۆمه‌ڵگای ع��ێ��راق‪ ،‬وی��ژدان��ی مرۆڤایه‌تی ‌و ئیهتیمامی پێشڕه‌ویه‌کی گه‌وره‌ی ‌ه دوای رژێمی سه‌دام پێشهاتووه‌‪ .‬ئه‌ڵێن؛ چینایه‌تی خۆیان‪ ،‬ئاماده‌ن کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تی به‌ره‌وڕووی‬ ‫جیهانی شارستانی راکێشێت ‌ه س�ه‌ر ئ�ه‌و لێدوان ‌و هه‌ڕه‌ش ‌ه ئه‌م ‌ه ژانی له‌دایکبوونی دیموکراسیه‌ت ‌ه له‌عێراق! خۆ کایه‌ی رۆژگاری له‌مه‌ی ئێستاش ره‌شتر بکه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ی له‌عێراق روو‬ ‫و گوڕه‌شانه‌ی وا که‌سایه‌تیی ‌ه پل ‌ه یه‌که‌مه‌کا‌ن و نوێنه‌ر‌ه منااڵن نی ‌ه هاتنه‌ئارای په‌رله‌مان ‌و پرۆسه‌ی دیموکراسیان ‌ه‬ ‫ره‌سمیه‌کانی وه‌ک ئه‌یاد عه‌لالوی و هاشمی و س�ه‌در و و هه‌ڵبژاردن قوربانی گه‌ره‌که‌‪ ،‬خوێنی هاواڵتیانی گه‌ره‌که‌‪.‬‬ ‫موتڵ ‌ه ‌‬ ‫گ و مالیکی ‌و ته‌نانه‌ت بارزانی ‌و ناوه‌ند‌ه ره‌سمی ‌و هه‌موو پێویست ‌ه ملی بۆ ڕاکێشین! ئه‌ڵێن؛ له‌بیرتان چوو رژێمی‬ ‫سعودی‬ ‫‌بستانی‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫تورکیا‪،‬‬ ‫ئێران‪،‬‬ ‫‌تانی‬ ‫ه‬ ‫‌وڵ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌بااڵکانی‬ ‫پایه‬ ‫گ و ئه‌نفالی‬ ‫گ و به‌رپاکردنی جه‌ن ‌‬ ‫سه‌ددام چۆن ب ‌ه زه‌برو زه‌ن ‌‬ ‫‌و‬ ‫کێبڕکێ‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌رامب‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ئیسرائیل‪،‬‬ ‫و‬ ‫‌مریکا‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫و‬ ‫سوریا‬ ‫‌و‬ ‫هاواڵتیان ‌و کیمیایی ‌و ح �ه‌وزی تێزاب‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی خۆی‬ ‫ملمالنێ «دیموکراسیانه‌کانی» نێوانیاندا ڕایئه‌گه‌یه‌نن! سه‌پاندبوو به‌سه‌ر عێراقدا!؟ ئێستاش ن��ۆره‌ی دیموکراسیی ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ی ئه‌م ته‌قینه‌وان ‌ه ته‌سریحاته‌کانی ئ�ه‌وان خۆیان ‌ه ق��ورب��ان��ی خ��ۆی ل �ه‌م خه‌ڵک‌ه و ل �ه‌م کۆمه‌ڵگا خێرنه‌دیو‌ه‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌‪ .‬خۆیان ئه‌م راستیی ‌ه ناشارنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بگرێت‪ ،‬هه‌تا هێمنى و ئۆقره‌یی بێته‌کایه‌وه‌! پێمان ئه‌ڵێن؛‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫عێراقیی‬ ‫لیستی‬ ‫‌رۆکی‬ ‫ده‌یان جار گوێمان لێ بوو‌ه ک ‌ه سه‬ ‫لێگه‌ڕێن باهێز‌ه بۆرژواییه‌کانی عێراق به‌م شێوازه‌ی ئه‌یبینین‪،‬‬ ‫ئ�ه‌ی��اد ع�ه‌ل�لاوی رای��گ�ه‌ی��ان��دو‌ه ل �ه‌ب �ه‌رده‌م زووم���ی کامێرای ده‌سه‌اڵتی سیاسی واڵت له‌سه‌ر بنه‌مای میللی‌و قه‌ومی و‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌کانی ناوخۆ و جیهانیدا ک ‌ه ئه‌گه‌ر گوشاری ئیتنی جیا و تائیف ‌ه و عه‌شیره‌ی ره‌نگاوڕه‌نگ له‌نێوان خۆیاندا‬ ‫یه‌کێک ل���ه‌ک���رده‌و‌ه چه‌په‌ڵه‌کانی‬ ‫ده‌ره‌کی‪ ،‬مه‌به‌ستی له‌ئێران‪ ،‬ئه‌مریکا یان ئیسرائیل‌و ته‌نانه‌ت دابه‌ش که‌ن ‌و بگه‌ن ‌ه رێکه‌وتنێکی کۆتایی!‪ ،‬به‌اڵم وا بۆ‬ ‫داگ���ی���رک���ه‌ران بریتیی‌ه ل�ه‌ش��ێ��وان��دن��ی‬ ‫راستییه‌کان‪ ،‬وات‌ه هه‌رچی دیارده‌یه‌کی‬ ‫جه‌الل چوارتایی ق��ێ��زه‌ون ه�ه‌ی�‌ه ک �‌ه ب �ه‌ره �ه‌م��ی خ��ودی‬ ‫خۆیان‌ه ده‌یخه‌ن‌ه سه‌ر گه‌لی داگیرکراو‬ ‫و سته‌مدیده‌‪ ،‬باشترین ن��م��وون�ه‌ش بۆ‬ ‫شێواندنی راستیه‌کان بریتیی‌ه ل�ه‌داگ��ی��رک�ه‌ر‌ه سه‌رسه‌خته‌که‌ی‬ ‫تورک ک‌ه له‌هیچ کرده‌وه‌یه‌کی دڕندان‌ه و هۆڤیان‌ه نه‌سڵه‌میوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫گومانی تیادا نیی ‌ه دۆخ �ه‌ سیاسیه‌که‌ی که‌رکوک ته‌نانه‌ت هه‌ر دیارده‌یه‌کی نابه‌جێشی بیستبێت یاخود به‌دی کردبێت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی ب �ه‌رده‌وام له‌ناو میدیای کوردی ئاڵۆزی خستوه‌ته‌ ناو ره‌وشی کارگێڕی داموده‌زگاکانیه‌وه‌‪ ،‬له‌جیهاندا ئه‌وا ده‌ستبه‌جێ توتی ئاسا کردوویه‌تی ب‌ه ده‌هۆڵ و رووی‬ ‫ئ�ه‌وه‌ن��د‌ه ب��اس له‌که‌رکوک و به‌های ئ�ه‌م شار‌ه ده‌زگ��اک��ان��ی ک�ه‌رک��وک س �ه‌ر ب���ه‌دوو حکومه‌تن هه‌ندێ ده‌هۆڵه‌که‌شی ل‌ه کوردان کردوو‌ه ‪.‬‬ ‫کوردستانییه‌ کراو‌ه که‌ لێره‌دا هیچ به‌پێویستی ده‌زگ��ای کارگێڕی ه�ه‌ن راسته‌وخۆ له‌الیه‌ن حکومه‌تی‬ ‫کاتێک باسی تیرۆر که‌وت‌ه رۆژه‌ڤی ئه‌وروپاو‌ه په‌نجه‌ی تاوانی‬ ‫نازانم ئه‌و قسان ‌ه چه‌ندبار‌ه بکه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دوور ه�ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان �ه‌و‌ه س�ه‌رپ�ه‌رش��ت��ی��ان ده‌ک����رێ‪ ،‬ب �ه‌اڵم تورک ئاراسته‌ی ک��وردان کرا‪ ،‬کاتێک بکه‌ر‌ه نادیاره‌کان بۆ‬ ‫ئه‌سعه‌د عه‌زیز له‌هه‌ڵچوون ده‌مه‌وێت بۆساتێک له‌سه‌ر ره‌وشی به‌شێوه‌یه‌کی گشتی داموده‌زگاکانی کارگێڕی حکومه‌ت کوشتنی که‌سایه‌تی‌ه ناوداره‌کانی نه‌ته‌وه‌که‌مان له‌کاردا بوو ئه‌وا‬ ‫که‌رکوک قسه‌بکه‌م و به‌چاوێکی بابه‌تیانه‌ و له‌الیه‌ن حکومه‌تی ناوه‌نده‌و‌ه له‌به‌غدا سه‌رپه‌رشتیان ده‌کرێ‪ ،‬رشانه‌وه‌ی تورکه‌کانیش به‌ره‌و ڕووی ئازادیخوازانی نه‌ته‌وه‌که‌مان‬ ‫به‌لۆژیکییه‌کی عه‌قڵیانه‌و‌ه بڕوانی ‌ه بارودۆخی به‌اڵم له‌ناو زۆربه‌ی ده‌زگا حکومییه‌کانی تردا کارمه‌ند ده‌کرایه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌زاران گوند له‌باکووری کوردستان له‌گه‌ڵ زه‌ویدا‬ ‫که‌رکوک و گوزه‌رانی ژیانی که‌رکوکییه‌کان‪ ،‬ئه‌گه‌ر ه �ه‌ن س �ه‌ر به‌حکومه‌تی هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان��ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش یه‌کسان کران که‌چی تاوانی گوند سوتاندن به‌ته‌وێڵی شۆڕشی‬ ‫بۆساتێک تێبفکرین له‌باره‌ی دۆخی که‌رکوکه‌و‌ه که‌رکوک ره‌وشێکی دروس��ت��ک��ردوو‌ه ک ‌ه ئ �ه‌و فه‌رمانبه‌ره‌ په‌یوه‌ست ڕزگاریخوازی نه‌ته‌وه‌که‌ماندا ده‌لکێندرا‪ ،‬کاتێک مندااڵنی کورد‬ ‫سه‌به‌ته‌یه‌کی پڕ له‌نانه‌ زۆر له‌خه‌ڵکی دونیا لێی سودمه‌ند نه‌بێت به‌ده‌زگاکه‌یه‌و‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و هیچ دۆسێیه‌کی بێ سه‌روشوێن ده‌کران ئه‌وا له‌چاوتروکاندنێکدا تۆمه‌ته‌که‌یان ده‌خست ‌ه‬ ‫ده‌بن جگه‌ له‌خه‌ڵکی شاره‌که‌‪ ،‬به‌درێژایی مێژوو ده‌سه‌اڵتداران له‌و ده‌زگایه‌دا نییه‌‪ ،‬له‌هه‌مان کاتیشدا هیچ ده‌زگاییه‌کی ئه‌ستۆی پارتی کرێکارانی کوردستان‪ ،‬وات‌ه ئه‌و سیاسه‌ته‌ی ک‌ه پێی‬ ‫و رژێمه‌ یه‌ک له‌دوای یه‌که‌کانی عێراق ئه‌و سه‌به‌ته‌ نانه‌یان حکومه‌تی هه‌رێم له‌که‌رکوک نی ‌ه ک ‌ه لێپرسینه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ده‌وترێت «بشی کوژ‌ه و تاوانباریشی بکه‌»‪.‬‬ ‫بۆمه‌رامی سیاسی خۆیان به‌کارهێناوه‌ و خه‌ڵکه‌که‌یشی کارمه‌نده‌کانی خ��ۆی بکات‪ ،‬رووییه‌کی تر له‌کێشه‌ی‬ ‫ت��ورک�ه‌ک��ان ب��ۆ سه‌رگرتنی ئ �ه‌م چ�ه‌واش�ه‌ک��اری��ان�ه‌ش خاوه‌نی‬ ‫زه‌قه‌ی چاوی ده‌هات له‌برساندا‌‪ ،‬ئێستا وه‌نه‌بێت بارودۆخه‌ک ‌ه کارگێڕی که‌رکوک بۆ ته‌کنیکی به‌ڕێوه‌بردن ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ئه‌زمونێکی هێجگار زۆر بوون و زۆرب �ه‌ی چه‌واشه‌کاریه‌کانیش‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه گۆڕابێت که‌رکوکییه‌کان به‌هه‌ڵداوان بگه‌ڕێنه‌و‌ه هه‌ر بۆ نمونه‌ له‌هه‌موو بینایه‌کی قوتابخانه‌کانی ناوشاری له‌ڕێگه‌ی ئه‌و که‌سانه‌و‌ه به‌ڕێو‌ه ده‌برا ک‌ه به‌وته‌ى کوردی عه‌یار‌ه‬ ‫بۆشاره‌که‌یان‪ ،‬به‌ڵکو ئێستا وێڕای نه‌بوونی خزمه‌تگوزاری ک�ه‌رک��وک��دا چه‌ند ئیداره‌ییه‌کی ج��ی��اواز دام����ه‌زراو‌ه ک ‌ه (‪ )24‬و به‌کرده‌وه‌ش هه‌یهات و هه‌یهات! ئه‌م‌ه جگ‌ه له‌به‌کارهێنانی‬ ‫و خراپی ره‌وشی ژیانی خه‌ڵک‪ ،‬به‌ به‌رچاوی هه‌مووانه‌و‌ه راستر وابوو له‌بری ئه‌و هه‌موو ئیداره‌یه‌ ک ‌ه جۆره‌ شێواندن ئه‌و که‌س‌ه به‌کرێگیراوانه‌ی ک‌ه به‌ڕوخسار له‌ژێر پ�ه‌رده‌ی ئایندا‬ ‫کرداری تیرۆریستی و کوشتن و توندوتیژی هه‌ڕه‌ش ‌ه له‌ژیان و پشێوییه‌ک په‌یدا ده‌که‌ن یه‌ک ئیدار‌ه سه‌رپه‌رشتی ئه‌و خۆیان حه‌شار ده‌ده‌ن و به‌کرده‌وه‌ش هه‌موو رێنماییه‌ک ل‌ه (موساد و‬ ‫و ماڵی که‌رکوکییه‌کان ده‌کات‪.‬‬ ‫بینای قوتابخانه‌یه‌ی بکردای ‌ه با به‌دوو ده‌وامی جیاوازه‌و‌ه بێ‪ ،‬سیا)و‌ه وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه ل�ه‌الی هه‌مووان ئاشکرابێت که‌ له‌چه‌ند ساڵی ئه‌م رێگه‌ی ‌ه زۆر گرفتی ئاڵۆزی چاره‌سه‌رده‌کرد هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫کاتێک نه‌ته‌وه‌که‌مان زۆر هۆشیاران‌ه ده‌ستی تاوانی تورکه‌کانی‬ ‫راب���ردودا ف��ر‌ه ده‌س �ه‌اڵت��ی حوکمڕانیکردنی که‌رکوکمان به‌ڕاستی کێشه‌ی خوێندنی کوردی له‌که‌رکوک زۆر لق ئاشکرا کرد هه‌ر له‌بکه‌ری ن��ادی��اره‌و‌ه تا ده‌گات‌ه لێواولێوکردنی‬ ‫زان��ی بێت ک �ه‌وا زی��اد له‌ده‌سه‌اڵتێک فه‌رمانڕه‌وایی ئه‌م و پۆپی تری لێده‌بێته‌وه‌ ک ‌ه له‌ده‌رفه‌تێکی تردا باسی لێ به‌ندیخانه‌کان له‌مندااڵنی کورد‪ ،‬له‌وێرانکردنی گونده‌کان تاده‌گات ‌ه‬ ‫ش��اره‌ ده‌ک �ه‌ن ده‌سه‌اڵتی ک��وردی و ده‌سه‌اڵتی عه‌ره‌بی و ده‌که‌ین‪ ،‬هه‌رگیز نابێت ئه‌وه‌ له‌یاد بکه‌ین که‌ به‌شێکی زۆر له‌و شێواندنی سروشتی کوردستان‪ ،‬ل‌ه له‌نێوبردنی ئاژه‌ڵی جوتیاره‌کانه‌و‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتی تورکمانی هه‌موو ئه‌م ده‌سه‌اڵتان ‌ه له‌و فه‌رمانگان ‌ه بودجه‌یه‌ی هه‌رێمی کوردستان ک ‌ه له‌که‌رکوکدا خه‌رجکراو‌ه تاده‌گات‌ه هه‌له‌ک‌ه سه‌مای به‌کرێگیراوانی نێوخۆ‪ .‬ئه‌و کات دیدی‬ ‫ره‌نگده‌داته‌و‌ه که‌ به‌رپرسی ئه‌و فه‌رمانگه‌یه‌ سه‌ر به‌و پێکهات ‌ه له‌به‌رئه‌وه‌ی ب�ه‌دواداچ��وون بۆ کار و پرۆژه‌کان نه‌کراو‌ه و تورکه‌کان که‌وت‌ه س�ه‌ر ئ�ه‌و دژه‌ک��وردان��ه‌ی ک‌ه ب�ه‌ن��اوی ئاینی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌یه‌ دواجاریش کارمه‌ندانی ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ی ک ‌ه سه‌ر له‌الیه‌ن ده‌زگایه‌کی چاودێرییه‌وه‌ پشکنینی بۆنه‌کراو‌ه ئیسالمه‌و‌ه له‌زه‌لکاوی «موساد و سی‌ئای‌ئه‌ی»دا مه‌ل‌ه ده‌که‌ن‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌ن ده‌بنه‌ ده‌سه‌اڵتی فه‌رمانگه‌که‌‪ ،‬پاره‌ی پرۆژه‌کان به‌فیڕۆچووه‌ و خه‌ڵکی که‌رکوک لێی ک‌ه نمونه‌ی هه‌ر‌ه به‌رچاوی ئه‌م به‌کرێگیراوانه‌ش شێخ یوسف قه‌زاوی‬ ‫ب��ه‌اڵم ه�ه‌م��وو ئ �ه‌م پ��اس��اوان�ه‌ ن��ات��وان��ن ئه‌ستۆپاکی بده‌ن ‌ه سوودمه‌ند نه‌بوون‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌کاتێکدا بودجه‌ی ته‌رخانکراو کۆنه‌په‌رست بوو ک‌ه له‌یه‌که‌م وته‌یدا په‌نجه‌ی تاوانی بۆ نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫پک‌ک)‬ ‫ده‌ست ده‌سه‌اڵتی کورده‌و‌ه له‌که‌رکوک به‌تایبه‌تی هه‌ردوو بۆ که‌رکوک له‌الیه‌ن حکومه‌تی به‌غداو‌ه به‌گوێره‌ی وته‌ی کورد و شۆڕش‌ه ئازادیخوازییه‌که‌ی درێژ کرد و وتی ( ‌‬ ‫حزبی ده‌سه‌اڵتدار یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان و پارتی هه‌ندێ به‌رپرسان سااڵنه‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ به‌غدا ئه‌ی ئه‌گه‌ر تیرۆریسته‌‪ .‬بڕوان‌ه ئه‌م لینکه‌‪:‬‬ ‫دیموکراتی کوردستان چ به‌حوکمی ئه‌وه‌ی ئه‌وان زۆرترین ئه‌مه‌ راس��ت� ‌ه پ��ارێ��زگ��ای ک �ه‌رک��وک ب��ودج�ه‌ک�ه‌ی خۆی‬ ‫‪http://islamtoday.net/albasheer/‬‬ ‫ک��ورس��ی ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ی پ��ارێ��زگ��ای��ان ه �ه‌ی � ‌ه و س �ه‌رۆک��ی ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ به‌غدا بۆچی له‌الیه‌ن حکومه‌تی هه‌رێمی ‪htm.135230-12-artshow‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگا سه‌ر به‌ئه‌وان ‌ه یان خودی پارێزگاره‌و‌ه کوردستانه‌و‌ه بودجه‌ی بۆ دائه‌نرێت ئه‌م ‌ه پرسیاری جدیی ‌ه‬ ‫قه‌رزاوی ک‌ه سه‌رۆکی پێشووى یه‌کێتی زانایانی ئیسالمی جیهان‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ دانراو‌ه یان به‌شێکی زۆر له‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌کانی پێویسته‌ له‌ئاستیدا هه‌ڵوێستی جدی بکه‌ین!!‬ ‫بوو‪ ،‬له‌ژێر په‌رچه‌می ئاین و به‌ناوی ئه‌هلی سوننه‌و‌ه ئه‌م فتوایه‌ی‬ ‫فه‌رمانگه‌ حکومییه‌کان ل �ه‌الی �ه‌ن ه���ه‌ردوو ح��زب �ه‌و‌ه له‌و‬ ‫له‌کۆتاییدا ده‌م �ه‌وێ��ت ج�ه‌خ��ت ل �ه‌س �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ بکه‌مه‌و‌ه ده‌دا‪ ،‬که‌چی هه‌ر له‌وکاتانه‌شدا به‌شێک له‌ئه‌ندامانی خێزانه‌که‌ی‬ ‫پۆست ‌ه دان���راون وات�� ‌ه یه‌کێتی و پ��ارت��ی پشکی شێریان پێگه‌ی که‌رکوک بۆ کوردستان وێ��ڕای گرنگییه‌که‌ی دژ ب‌ه ئه‌هلی سونن‌ه ده‌وه‌ستانه‌و‌ه و له‌به‌هێزکردنی ته‌شه‌یوعدا جێگه‌یان‬ ‫به‌رده‌که‌وێت له‌ئاستی به‌رپرسیارێتی شاری که‌رکوکدا هه‌ر بایه‌خی مێژووی و کلتووری هه‌یه‌ به‌اڵم نازانم سکااڵی ده‌گرت‪ .‬بڕوان‌ه ئه‌م لینکه‌‪:‬‬ ‫که‌موکوڕییه‌ک له‌هه‌ر بوارێکی شاری که‌رکوکدا هه‌بێت که‌رکوکییه‌کان ئاراسته‌ی کێ بکه‌ین له‌به‌ر ئه‌وه‌ له‌خۆمان‬ ‫‪http://www.valiasr-aj.com/fa/page.‬‬ ‫ئوباڵی ده‌که‌وێت ‌ه ئه‌ستۆی ده‌سه‌اڵتی کورده‌وه‌‪ ،‬ئه‌ی ئه‌گه‌ر ده‌پرسین‪:‬‬ ‫‪359=php?bank=khabar&id‬‬ ‫کێ له‌به‌رامبه‌ر که‌رکوک به‌رپرسیاره‌؟‬ ‫وایه‌ بۆچی که‌رکوک به‌م گێژاوه‌ تێپه‌ڕ ده‌بێت؟ بۆچی‬ ‫یوسف ق�ه‌رزاوی بۆ دژایه‌تیکردنی کوردان سه‌رۆکی زانایانی‬ ‫هیچ که‌س خۆی به‌خه‌مخۆری ئه‌م شاره‌ نازانێت؟‬ ‫ئیسالمی جیهان بوو‪ ،‬که‌چی وه‌ک ناوه‌ڕۆکی خودی خۆیشی‬

‫کێ له‌به‌رامبه‌ر که‌رکوک به‌رپرسیاره‌؟‬

‫بیروڕا‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪13‬‬

‫ئ����������ه‌دات‪ ،‬پ���ه‌ی���ام‬ ‫‌و م��ان��ی��ف��ێ��س��ت��ۆی‬ ‫بۆرژوایی عێراقییه‌‬ ‫به‌عه‌ره‌بییه‌و‌ه به‌کوردییه‌و‌ه ‪ ،‬به‌شیعه‌یه‌و‌ه به‌سوننه‌یه‌و‌ه و ب ‌ه‬ ‫مه‌سیحی ‌و که‌مایه‌تییه‌کانیشیه‌وه‌‪ ،‬پرۆگرامی بۆرژوایی ‌ه‬ ‫به‌ئیسالمی ‌و ق�ه‌وم��ی و مۆدێرنیشیه‌وه‌! ئ�ه‌م��ڕۆ چینی‬ ‫گ و ده‌عواشیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆرژوایی سه‌ره‌ڕای جیاوازی ‌و جه‌ن ‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ب�ه‌ئ��ی��راده‌ی راس��ت�ه‌وخ��ۆی ج �ه‌م��اوه‌ری ملیۆنی‬ ‫خه‌ڵکی ع��ێ��راق��دا ه��ه‌ر ه �ه‌م��ووی��ان ه��اوب �ه‌ش��ن‪ .‬ه�ه‌م��ووی��ان‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیان له‌وه‌دای‌ه خه‌ڵکی دوور له‌سیاسه‌ت بن‪ ،‬ده‌خاله‌ت‬ ‫نه‌که‌ن له‌سیاسه‌تدا و هه‌ر هه‌وڵێک بۆ به‌شداری کردنی‬ ‫جه‌ماوه‌ری خه‌لکی له‌دیاریکردنی سه‌ربه‌خۆ و ئازادانه‌ی‬ ‫چاره‌نوسی کۆمه‌ڵگاکه‌یاندا‪ ،‬به‌توندترین شێو‌ه سه‌رکوت‬ ‫ده‌که‌ن‪ .‬به‌شێوازی به‌عسییه‌کان لێی ئه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫چینی کرێکار و زه‌حمه‌تکێشان ‌و ده‌ست ته‌نگانی واڵت‪،‬‬ ‫ئیتر پێویست ‌ه ستادی پێشڕه‌وی خۆیان‪ ،‬یانی کۆمۆنیز‌م و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی چه‌پی کرێکاری‌و کۆمۆنیستی ته‌ره‌قی پێبک ‌ه‌ن‬ ‫و بره‌و به‌هێنانه‌ب‌هر‌ی ئیراده‌ی راسته‌وخۆی جه‌ماوه‌ری خۆیان‬ ‫بده‌ن‪ .‬هێزی ملیۆنی خۆیان رێکبخه‌ن‌و له‌پێناو ئاینده‌ی ئه‌م‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌دا پێ بخه‌ن‌ه مه‌یدانی سیاسه‌تی راسته‌قینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ئێوه‌‪ ،‬ته‌نیا ئه‌م هێز‌ه ملیۆنی ‌ه ئه‌توانێ سنورێک بۆ ئه‌م‬ ‫چاره‌نوس ‌ه خوێناویه‌ی کۆمه‌ڵی عێراقی دابنێت‪ .‬هه‌موو ده‌بێت‬ ‫هه‌وڵ بده‌ین ئه‌م هێز‌ه بێت‌ه مه‌یدانی سیاسه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌م رێگایه‌و‌ه‬ ‫هاوکێشه‌ک ‌ه وه‌اڵم وه‌رئه‌گرێته‌و‌ه و کایه‌که‌ش هه‌اڵودیو ئه‌بێت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی مرۆڤایه‌تی‪ .‬به‌م شێواز‌ه بنبه‌ستی دیموکراسی‬ ‫ئه‌توانرێ ببێت ‌ه خاڵی وه‌رچه‌رخانێکی مێژوویی کۆمه‌ڵی‬ ‫عێراق بۆ گه‌ور‌ه بوونی کۆمۆنیز‌م و له‌وێشه‌و‌ه به‌ده‌سته‌وه‌گرتنی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و چاره‌نوسی واڵت له‌الیه‌ن کۆمۆنیسته‌کا‌ن و چینی‬ ‫کرێکاره‌وه‌‪.‬‬

‫دادگای تورکیا دژ به‌سیاسه‌تمه‌دارانی‬ ‫کورد له‌بره‌ودایه‌‬ ‫هه‌موو فه‌رمانێک له‌موسادی ئیسرائیلیه‌و‌ه وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی وڕێنه‌کانی شێخ یوسف ق�ه‌رزاوی هیچ ده‌ردێکی‬ ‫تورکه‌کانی چاره‌سه‌ر نه‌کرد ئه‌و کات هانا برای‌ه به‌ر قڕکردنی‬ ‫سیاسی‪ ،‬وات‌ه گرتن و دادگایی کردنی ئه‌و سیاسه‌تمه‌دار‌ه کوردانه‌ی‬ ‫ک‌ه هه‌ڵبژێردراوی گه‌لن و ده‌نگی ملیۆنان که‌سیان به‌ده‌ست هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و کوردانه‌ی ک‌ه دادگایی ده‌کرێن بریتین له‌و که‌سانه‌ی ک ‌ه‬ ‫ده‌خوازن به‌شێوه‌یه‌کی دوور له‌خوێن رشتن کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکرێت‬ ‫و ژیانێکی ئازاد و ناسنامه‌ی نه‌ته‌وایه‌تی بۆ ک��وردان ده‌سته‌به‌ر‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫ئایا ئه‌وان‌ه تیرۆریستن ک‌ه ده‌نگی ملیۆنان که‌سیان به‌ده‌ست هێناو‌ه‬ ‫یان ئه‌وانه‌ی ک‌ه له‌ڕێگه‌ی بکه‌ری نادیاره‌و‌ه هه‌زاران ئازادیخوازیان‬ ‫تیرۆر کردووه‌؟‬ ‫ئایا ئه‌وان‌ه تیرۆریستن ک‌ه ئاشتی و ئازادیان کردووه‌ت‌ه به‌رنامه‌ی‬ ‫ژیان یان ئه‌وانه‌ی ک‌ه ده‌ستتێکه‌اڵوی له‌گه‌ڵ ئیمپریالیزم و هێز‌ه‬ ‫کۆنه‌په‌رسته‌کانی ن��اوچ�ه‌ک�ه‌دا ده‌ک��ه‌ن بۆ زه‌وت��ک��ردن��ی ئ��ازادی‬ ‫مرۆڤه‌کان؟‬ ‫ئایا ئه‌وان‌ه تیرۆریستن ک‌ه باس له‌ئاوه‌دانکردنه‌و‌ه و ژینگه‌پارێزی‬ ‫ده‌که‌ن یان ئه‌وانه‌ی ک‌ه سروشتی کوردستان ده‌شێوێنن و گوند و‬ ‫ئاژه‌ڵ له‌نێو ده‌به‌ن؟‬ ‫ئایا ئه‌وان‌ه تیرۆریستن ک‌ه ناخوازن ده‌نگی ته‌ق‌ه ببیستن و خوێن‬ ‫بڕژێت یان ئه‌وانه‌ی ک‌ه سوکایه‌تی به‌ته‌رمی شه‌هید‌ه سه‌ربڵنده‌کانمان‬ ‫ده‌که‌ن؟‬ ‫ئایا ئه‌وان‌ه تیرۆریستن ک‌ه داوای خوێندن به‌زمانی دایک ده‌که‌ن‬ ‫یان ئه‌وانه‌ی ک‌ه له‌م لینکانه‌ی خواره‌وه‌دا به‌رچاو ده‌که‌ون؟‬ ‫‪http://www.firatnews.com/index.‬‬ ‫‪19169=php?rupel=nuce&nuceID‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/‬‬ ‫‪watch?v=uZSRVRdY-mQ‬‬ ‫‪http://www.helwist.com/Nuseran/‬‬ ‫‪20%20%209%20%5/2010/20Cehani%Sherrku‬‬ ‫‪20Dltezin.pdf%Weney‬‬ ‫‪http://video.search.yahoo.com/search/‬‬ ‫‪-ei=utf&21=video?p=turkish+police&n‬‬ ‫‪64=b&21=tnr&701-fr=yfp-t&8‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ب�ه‌ر ل‌ه ب‌ه ده‌س���ه‌اڵت گه‌یشتنی مه‌الکانی ئێرانیش‬ ‫به‌جۆرێکی وه‌ها زه‌لیالن‌ه ده‌ستی شابانویان ماچ ده‌کرد و خۆیان‬ ‫نیشانی هه‌ژاران ده‌دا ک‌ه گوایا هه‌ر جۆر‌ه زوڵمکردنێک ناڕه‌وایه‌‪،‬‬ ‫که‌چی کاتێک بوون‌ه خاوه‌نی ده‌سه‌اڵت یه‌که‌مین فتوایان بریتی بوو‬ ‫له‌فتوای جیهاد دژ به‌کوردان‪.‬‬ ‫ئایا ئێستا ک‌ه بۆ ده‌یه‌مین جار بڕیاری بێ چاالکی له‌الیه‌ن‬ ‫کوردانه‌و‌ه راده‌گه‌یه‌نرێت و ده‌ستی ئاشتی درێژ ده‌کرێت ده‌بێت چ‬ ‫هه‌ڵوێستێک له‌الیه‌ن که‌سانی وه‌ک قه‌رزاوی و هاوپیشه‌کانییه‌و‌ه‬ ‫وه‌ربگیرێت؟‬ ‫ئایا هانابردنی کوردان بۆ ئاشتی کارێکی تیرۆریستیی‌ه یاخود‬ ‫ک��رده‌و‌ه وه‌حشییه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورک ک‌ه ئه‌م لینکه‌ی خواره‌و‌ه‬ ‫دڵۆپێک‌ه له‌ده‌ریای تاوانه‌کانیان؟‬ ‫‪http://www.google.se/#hl=sv&sour‬‬ ‫‪1R2AD=ce=hp&q=turksh+police&rlz‬‬ ‫‪aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_&SA_svSE384‬‬ ‫‪cad=b&1=rfai=&fp‬‬

‫بیروڕا‬ ‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪14‬‬

‫بوار نوره‌دین‬

‫بۆ چله‌ى هونه‌رمه‌ند‬ ‫(حه‌م ‌ه جه‌زا)‬

‫ئه‌و ئێواره‌ساته‌ى هه‌واڵى مه‌رگى‬ ‫ناوه‌ختت باڵوبۆوه‌‪ ،‬به‌خه‌یا ‌ڵ به‌ره‌و‬ ‫شیوه‌نى من شینى کوردێکى بێبه‌شه‌ م��ێ��رگ��ى م �ه‌رگ �ه‌س��ات��ى ش��اره‌ک �ه‌م‬ ‫ئه‌و ده‌نگه‌ى حاشا ده‌که‌ن لێیى و هه‌شه گ���ه‌ڕام���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و م��ێ��رگ�‌ه گ��ۆڕ‌ه‬ ‫پ �ه‌ش��ێ��وه‌ى ک �‌ه ئ��ام��ێ��زى ب �ه‌ق �ه‌اڵدا‬ ‫ک���ردوو‌ه و پێده‌چێت هه‌رگیز لێى‬ ‫جودا نه‌بێته‌وه‌‪ .‬ده‌مویست ئه‌و هه‌واڵ ‌ه‬ ‫ێ بگه‌یه‌نم‪ ...‬تا ئه‌و ساته‌ى ل‌ه دووره‌وه‌‪،‬‬ ‫جه‌رگبڕه‌یان پ ‌‬ ‫ترووسکایى کزه‌ى جه‌رگى گۆڕه‌کانم هاته‌پێش چاو و‬ ‫پێم وابوو خه‌ریک‌ه زیندوو ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬وا نووزه‌ى کێل ب ‌ه‬ ‫کێلى ئه‌ودیو گۆڕستانه‌ک‌ه ده‌بیستم و به‌ده‌نگ دێنه‌وه‌؟!‬ ‫ێ‬ ‫ک‌ه نزیکتر بوومه‌وه‌‪ ،‬ورد‌ه ورد‌ه هه‌ڵده‌ستان‌ه سه‌ر پ ‌‬ ‫و هه‌ر هه‌موویان‪ ،‬له‌سه‌ر کێلى ب�ه‌رزى ژوور سه‌ریان‪،‬‬ ‫هه‌ڵده‌ترووشکان‪ ،‬به‌ده‌م گۆرانییه‌و‌ه ده‌گریان‪ ،‬به‌پێکه‌نینه‌و‌ه‬ ‫شین و مۆر ده‌بوونه‌وه‌‪ ،‬به‌سه‌ر کێله‌کانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵده‌به‌زینه‌وه‌‪،‬‬ ‫سروودێکیان ده‌گوته‌وه‌‪ ،‬ک‌ه تێک‌ه ‌ڵ به‌هاژه‌ى هه‌ردوو‬ ‫چۆمى ئه‌مدیوئه‌ودیوى قه‌اڵک‌ه ده‌بووه‌وه‌‪ ،‬ئاوازێک بوو‪،‬‬ ‫مه‌گه‌ر هه‌ر تۆ بزانى جارێکى تر بۆمان بڵێیته‌وه‌‪...‬‬

‫‪.....‬‬ ‫د‌ه پێم بڵێن‪ :‬هه‌ر ئه‌و نه‌بوو مه‌رگى شینى ئازیزانى‬ ‫خۆیى و ئێمه‌شى ده‌الوانده‌وه‌؟‬ ‫ێ شینى ئه‌ومان بۆ بالوێنێته‌وه‌؟ ده‌نگى‬ ‫ئه‌ى ئێستا ک ‌‬ ‫که‌س نابیستم ک‌ه شینى ئه‌ومان بۆ بڵێته‌وه‌؟‬ ‫خوشک‌ه له‌یال خوشک‌ه له‌یال‬ ‫ئه‌وا بۆت ئه‌که‌م شین و واوه‌یال‬ ‫ئ�ه‌و‪ ،‬ته‌نها مه‌رگى ئازیزانى ئێمه‌ى ن �ه‌ده‌الوان��ده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو الیالیه‌ى بۆ مه‌رگى شار و گوند و کانى و‬ ‫تاشه‌به‌رد‌ه کوژراوه‌کانیش‪ ،‬ده‌گوته‌وه‌‪ ،‬له‌برى ئێمه‌ش‪ ،‬پڕ‬ ‫به‌هاوارى مه‌رگیان ده‌ى الواندنه‌وه‌‪:‬‬ ‫ێ کوردستانه‌که‌م‬ ‫شارى قه‌اڵدز ‌‬ ‫مایه‌ى شانازى و جێى ژیانه‌که‌م‬ ‫‪.......‬‬ ‫ده‌ى قه‌اڵدزێى بریندارم‪ ،‬وه‌ر‌ه وه‌اڵمى کوڕ‌ه نامۆ و‬ ‫به‌سۆزه‌که‌ت بده‌ره‌وه‌‪ ،‬خۆ هێند‌ه له‌مێژ نییه‌‪ ،‬سیوشه‌ش‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬هاوڕێتانه‌؟ ده‌نگى له‌ناخى جگه‌رتانه‌‪ .‬دایکانى‬ ‫دڵسوتاو‪ ،‬خوشکانى ج�ه‌رگ هه‌ڵقرچاو‪ ،‬برایانى برا‬ ‫کوژراو‪ ،‬باوانى رۆڵ‌ه له‌ناوبراو‪ ،‬وه‌رن بگرین و بۆ بالوێنه‌‬

‫دڵگیره‌که‌تان‪ ،‬بالوێنه‌وه‌‪ ...‬بۆ ئه‌و ده‌نگ‌ه بالوێنه‌و‌ه‬ ‫ک‌ه بۆنکڕووزى سۆزى ناخى ئێوه‌ى ده‌هه‌ژاند‪ ،‬به‌فرى‬ ‫قه‌ندیلى به‌سه‌ر گڕى هه‌ناوتاندا ده‌کرد‪ ،‬ئاوى کانیاو و‬ ‫ڕووباره‌کانى به‌سه‌ر گۆڕى ئازیزانتان داده‌پژاند‪ ،‬بۆن و‬ ‫به‌رامه‌ى مێرگ و گوڵزارى کوێستانه‌کانى بۆ ده‌هێنان‪،‬‬ ‫له‌ژوور‌ه تاریک و تنۆکه‌کانه‌وه‌‪ ،‬سه‌بوورى پێده‌هێنان‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌نگه‌ى هه‌موو ساڵێ‌‪ ،‬له‌بیست و چوارى چواردا‪،‬‬ ‫هێزێکى دیکه‌ى پێده‌دان و گ��وڕى به‌گژداچوونه‌وه‌ى‬ ‫دوژمنى به‌تین تر ده‌کردن‪...‬‬ ‫‪......‬‬ ‫ێ ک‌ه بۆ سه‌ر م�ه‌زارى بالوێنه‌که‌تان‬ ‫له‌بیرتان نه‌چ ‌‬ ‫هاتن‪ ،‬که‌مێک له‌سۆزى شینباوى دایکانى قه‌اڵدزێ‌‪،‬‬ ‫له‌گ‌ه ‌ڵ خۆتان بهێنن‪ ،‬چنگێک له‌خۆڵى سه‌ر مه‌زارى‬ ‫شێخ ف �ه‌رخ و ریشوانیش‪ ،‬ل�ه‌س�ه‌ر ج��وان�‌ه گ��ۆڕه‌ک�ه‌ى‬ ‫هه‌ڵڕێژن‪ ،‬گوڵ‌ه جووتێره‌یه‌کى پاییزه‌ش له‌سه‌ر گۆڕى‬ ‫مامۆستا سنه‌وبه‌ر هه‌ڵکه‌نن و ل�ه‌ب�ه‌رۆک��ى گ��ۆڕى‬ ‫بالوێنه‌که‌تانى ب��ده‌ن‪ ...‬د‌ه وه‌رن‪ ،‬که‌مێک له‌خاک و‬ ‫خۆڵ و بۆن به‌رامه‌ى قه‌اڵ و گردى حوسنى و سه‌رقه‌بران‬ ‫و ئه‌و ئه‌شکه‌وته‌ش بهێنن‪ ،‬ک‌ه تێیدا ه��اوارى کرد و‬

‫گوتى‪:‬‬ ‫ێ الوى من ناچن‌ه سه‌یران ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌ڵ ‌‬ ‫ن‌ه بۆ شێخ فه‌رخ و ن‌ه بۆ ڕیشوانێ‌‬ ‫‪......‬‬ ‫دڵنیام ک�‌ه هێشتا‪ ،‬ش �ه‌وان �‌ه ب�ه‌س�ه‌ر شاره‌که‌تاندا‬ ‫ێ و دڵى کیژ و الوانى ده‌الوێنێته‌وه‌‪ ،‬بووکى‬ ‫هه‌ڵده‌فڕ ‌‬ ‫ئازادیتان ده‌ڕازێنێته‌وه‌‪ ،‬کسپه‌ى ده‌روونتان ده‌کوژێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫زیزبوانتان بۆ هه‌وارى خاڵى دێنێته‌وه‌‪ ،‬مه‌ل‌ه هه‌ڵفڕیوه‌کان‬ ‫ده‌نیشێنێته‌وه‌‪ ،‬هێالن‌ه چۆڵکراوه‌کان ده‌بووژێنێته‌وه‌‪ ،‬نامۆ و‬ ‫هه‌تیوان ده‌حه‌وێنێته‌وه‌‪ ،‬ساقیی‌ه تۆراوه‌کان وه‌رده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت دڵى ناحه‌زانیشتان ده‌تلێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ل‌ه «قه‌اڵدزێ»و‌ه به‌شین و ڕۆڕۆ و قوڕپێوان و‬ ‫پێخاوسییه‌و‌ه وه‌رن‪ ،‬با پێکه‌وه‌‪ ،‬کو ‌ڵ و کۆى ده‌روونمان‬ ‫هه‌ڵڕێژین‪ ،‬نووز‌ه له‌خۆمان ببڕین‪ ،‬له‌الپه‌ڕه‌ى مه‌رگى‬ ‫جوان و له‌بیرنه‌چووى کاک‌ه حه‌م‌ه جه‌زامان‪ ،‬پێکڕا و‬ ‫تێکڕا‪ ،‬سروودێک تۆمار بکه‌ین‪ ،‬پڕ به‌ده‌نگ و د ‌ڵ و‬ ‫ناخیشمان‪ ،‬بیچڕێنینه‌وه‌‪ ،‬هه‌تا (‪ )36‬ساڵى دیکه‌ش‪،‬‬ ‫هه‌موو ئێواره‌یه‌کى هه‌ینى بیڵێینه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو بۆ هه‌تا‬ ‫هه‌تایه‌‪ ،‬شیرین‌ه خه‌و بیباته‌وه‌‪.‬‬

‫ج و شۆڕشێکى فیکرى‬ ‫گه‌ن ‌‬

‫‪Xaribhelebga86@yahoo.com‬‬

‫له‌ڕووی زمانه‌وانییه‌وه‌ له‌وانه‌یه‌ بابه‌تێکی ئاسان‬ ‫نه‌بێت بتوانین چه‌مکی گه‌نج ب��وون به‌ته‌واوی‬ ‫ده‌ستنیشان ب��ک�ه‌ی��ن‪ ،‬چونکه‌ ه�ه‌ڵ��گ��ری چه‌ند‬ ‫ره‌هه‌ندی جیاواز و گرنگه‌ به‌مانایه‌کی دیک ‌ه‬ ‫قۆناغی گه‌نجی ده‌کرێت له‌ڕووی بایۆلۆژییه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وکه‌سه‌ بێت که‌ خ��اوه‌ن��ی هێزێکی باشه‌ بۆ‬ ‫تێرکردنی غه‌ریزه‌ و پێداویستیه‌ بایۆلۆژییه‌کان‪،‬‬ ‫ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین ب��وون �ه‌وه‌رێ��ک��ی سۆسۆلۆژیش ‌ه‬ ‫ غه‌ریب عه‌لى‬ ‫که‌ نوێنه‌رایه‌تی تاقه‌یه‌کی کلتوری ده‌ک��ات‬ ‫بۆ ده‌ستکاری کردنی هاوکێشه‌کانی واقیعی‬ ‫ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی و سیاسی‪ ،‬وش���ه‌ی گ�ه‌ن��ج الی‬ ‫هه‌رمرۆڤێک و له‌ناو ه�ه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌کدا ئاشکرایه‌ و نامۆ نیه‌ و‬ ‫به‌هێزی داهێنان و به‌ره‌وپێشبردنی کۆمه‌ڵگا و گۆڕانه‌ گه‌وره‌کان ‌و‬ ‫چه‌ندین پێناسه‌ی تر باسکراوه‌ له‌به‌ر رۆشنای ئ�ه‌وه‌ی که‌ هه‌ر الیه‌ن ‌ه‬ ‫و پێوه‌ری خۆی هه‌یه‌ بۆ ناساندنه‌کان‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ قسه‌کردن له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫توێژه‌ یه‌کێکه‌ له‌و دیاردانه‌ی که‌ زۆر هه‌ستیاره‌ و حاڵی حازر له‌ناوه‌ندی‬ ‫سیاسی و ئیداری وڕوناکبیری‪.....‬باسی لێوه‌ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ب �ه‌الی منه‌وه‌ گرنگه‌ الیه‌نی ده‌س �ه‌اڵت �ه‌ که‌ چ��ۆن و به‌ چ‬ ‫شێوه‌یه‌ک له‌م چه‌مکه‌ گه‌یشتووه‌ و تاچه‌ند ئاماده‌کاری هه‌بووه‌ بۆ‬ ‫س��وودوه‌رگ��رت��ن ل �ه‌م توێژه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌ به‌شێوه‌یه‌کی نێگه‌تیڤ یان‬ ‫پ��ۆزه‌ت��ی��ڤ؟! ته‌نانه‌ت وای لێهاتووه‌ که‌ ل �ه‌وت��اری ئاسایی و قسه‌ی‬ ‫رۆژان�ه‌ش��دا‪ ،‬له‌مه‌راسیمی بچوک و گ �ه‌وره‌دا له‌تایبه‌ت و گشتی دا‪،‬‬ ‫باسکردن له‌م کائنه‌ و ئاوڕدانه‌وه‌ لێی له‌الیه‌نی کاربه‌ده‌ستانی ده‌سته‌اڵتی‬ ‫ئه‌م واڵته‌ هه‌ر له‌حزبی تابگات به‌حکومییه‌کانیش به‌حسابی خۆیان بووه‌ت ‌ه‬ ‫ته‌وه‌ره‌یه‌کی سه‌ره‌کی به‌جۆرێک که‌م کۆڕ و کۆبوونه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری و‬ ‫حزبی و ئیداری هه‌یه‌ که‌ له‌ئاستی سه‌ره‌وه‌ تادێته‌ خواره‌وه‌ باسی ئه‌م توێژ‌ه‬ ‫نه‌کرابێت ل�ه‌ڕووى نه‌زه‌رییه‌وه‌!‪ ،‬به‌اڵم ئایا تائێستا له‌بوارى پراکتیکیدا‬ ‫گرفتێک الیان بوونى هه‌یه‌ به‌ناوى ئاریشه‌ى گه‌نج؟ له‌بوارى سیاسى‬ ‫و ئیدارى ‌و کۆمه‌اڵیه‌تیدا کێشه‌یه‌ک هه‌یه‌ به‌ناوى گه‌نج؟ به‌جۆرێک‬ ‫که‌ له‌ئاستى گوتار و لێکدانه‌وه‌ى ک��ورت ‌و کرچ ‌و کاڵ ده‌رچوبێت‬ ‫‌و رۆشتبێته‌ ب��وارى جێبه‌جێکردنه‌وه‌ بۆ خزمه‌تى گه‌نجان به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫جه‌وهه‌رى‌و مانادار‪ ،‬چونکه‌ له‌م واڵته‌دا تا ئێستاش وه‌تا به‌روارى نوسینى‬ ‫ئه‌م وت��اره‌ش گه‌نجان خاوه‌نى هیچ شتێک نین که‌ شایه‌نى ئاماژه‌ بۆ‬ ‫کردن بێت و خۆیان به‌لێپرسراو بزانن به‌رامبه‌ر به‌خۆیان وه‌ به‌کۆمه‌ڵگاش‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌و به‌رنامانه‌ى که‌ هه‌بووه‌ ته‌نها له‌ته‌ڵقین کردنى ئه‌قڵى گه‌نج‬ ‫زیاتر هیچى تر نه‌بووه‌!‪.‬‬ ‫ئاخر ل�ه‌م هه‌رێمه‌دا شتێک نییه‌ که‌ تۆ خاوه‌نى بیت ‌و ئینتیمات‬ ‫بۆى هه‌بێت‪ ،‬له‌کاتێکدا ئینتیما بریتییه‌ له‌که‌رامه‌تى مرۆڤه‌کان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لێره‌ که‌رامه‌تى ئینسانه‌کان ورد و خاش کراوه‌ و هه‌ستکردن به‌مرۆڤ‬ ‫بوون جێگاى پرسیارى گه‌وره‌یه‌! نه‌بوونى پالنى گونجاو و یارى کردن‬ ‫به‌مسداقییه‌تى ئ �ه‌م جیله‌ واى ک���ردووه‌ ک ‌ه‬ ‫له‌ته‌مه‌نى منداڵیش ژیانێکى وه‌هایان نه‌بینیو‌ه‬ ‫که‌ شایه‌نى باسکردن بێت هه‌ر بۆیه‌ تائێستاش‬ ‫ده‌بێت گه‌نجان چاوه‌ڕێى ده‌س �ه‌اڵت بن ژنیان‬ ‫بۆ بخوازێت؟ ته‌مبه‌ڵ کردنیان به‌جۆرێک‬ ‫ک �ه‌ ه��ی��چ پ��ش��ت ئ �ه‌س��ت��ور ن �ه‌ب��ن ب �ه‌خ��ۆی��ان‌و‬ ‫ته‌نها چ���اوه‌ڕێ بکه‌ن‪ ،‬یاخود رێکخستنیان‬ ‫له‌پرۆسه‌یه‌کى یا سستمێکى عه‌سکه‌ر تاریه‌تى‬ ‫‌و ب �ه‌گ��ژدادان��ى ب��راک��ان له‌پێنا‌و ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى‬ ‫ته‌سکى چه‌ند که‌س ‌و گروپێک‪ .‬نازانم ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌کوێى ئه‌م جیهانه‌دا بوونى هه‌یه‌ واڵتێک‬ ‫که‌ ئیدیعاى دیموکراسى ‌و په‌روه‌رده‌ى مه‌ده‌نى‬ ‫تاکه‌کانى ده‌ک��ات‪ ،‬به‌اڵم هێشتا شتێک نی ‌ه‬ ‫که‌ باوه‌ڕى پێى بێت به‌ناوى مه‌سه‌له‌ى گه‌نجان‬ ‫ل�ه‌ڕووى عه‌مه‌لیه‌وه‌ هه‌نگاوى بۆ هاویشتبێت‬

‫له‌کوشتنى هێزى داهێنان زیاتر چى لێ چاوه‌ڕوان ده‌کرێت؟ له‌کاتێکدا‬ ‫ئه‌م گرفته‌ زه‌نگێکى مه‌ترسیداره‌ له‌به‌رده‌م ئاینده‌ى سیاسى‌و کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫کوردستان‪ ،‬له‌به‌ر رۆشنایى ئه‌و رسته‌یه‌ى که‌ ده‌ڵێت کۆمه‌ڵگا کاتێک‬ ‫ئیفلیج ‌و دۆگما ده‌بێت که‌ گه‌نجه‌کانى له‌هیچ مه‌وقیعێکى به‌رجه‌ست ‌ه‬ ‫کراو به‌ژیانه‌وه‌ ئاماده‌یى پێویستیان نه‌بێت‪ ،‬هه‌ر وه‌ک ئه‌وه‌ى لێره‌ ده‌بینرێت‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ى که‌ گه‌نج به‌شدار و هاوبه‌ش نیه‌ له‌پرۆسه‌ى‬ ‫به‌ ژیان کردن ‌و بیناکردنى پێشهاته‌ هه‌نوکه‌ییه‌کان ئه‌وه‌ کۆمه‌ڵگه‌یه‌کى‬ ‫مردوو چه‌ق به‌ستووه‌ ‪.‬‬ ‫کاتێک گه‌نج وه‌ک کۆسپێکى گه‌وره‌ ده‌بینرێت له‌به‌رده‌م به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه‬ ‫بچوک ‌و ته‌سکه‌کانى ده‌س �ه‌اڵت ئه‌وا ئالیه‌تێک دروس��ت ده‌کرێت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى له‌ڕێگه‌یه‌وه‌ نه‌وه‌ تازه‌کان دوور بخاته‌وه‌ له‌ژیانى ئیدارى‌و سیاسى و‬ ‫فه‌رهه‌نگى‌و ئابوورى که‌ ئێستا زۆر به‌ڕوونى ده‌بینرێت‪ ،‬له‌کۆمه‌ڵگایه‌کى‬ ‫مردوو ده‌سه‌اڵت چه‌نده‌ ئه‌رکى ده‌که‌وێته‌ سه‌رشان ‌و تۆمه‌تبار ده‌کرێت‬ ‫به‌دانانى پالن بۆ پشت گوێ خستنى ئه‌م توێژه‌‪ ،‬گه‌نجانیش به‌رپرسیارێتى‬ ‫گرنگیان ده‌که‌وێته‌ ئه‌ستۆ له‌هه‌مبه‌ر مێژوو ‌و داهاتوویان‪ .‬چونکه‌ گه‌نج‬ ‫پێویسته‌ له‌هه‌ر سه‌رده‌م ‌و کاتێکدا له‌ئاست ده‌سه‌اڵت ‌و یاسا ‌و رێساکانى‬ ‫کۆمه‌ڵدا خۆیان بسه‌لمێن‪ ،‬خۆشبه‌ختانه‌ تا راده‌یه‌ک ئه‌مه‌ به‌دى ده‌کرێت‬ ‫له‌گه‌نجى کورددا‪ ،‬ئه‌مه‌ش کاتێک ده‌بێت که‌ ئه‌م توێژه‌ وه‌ک پێویست‬ ‫به‌ها بۆ زانست‌و کایه‌ فیکرى‌و په‌روه‌رده‌ییه‌کان دابنێن‪ ،‬چونکه‌ له‌مجۆر‌ه‬ ‫دۆخانه‌دا بۆ سه‌لماندنى بونێتى خۆى پێویسته‌ کۆنتڕۆڵى ئه‌و هه‌ست ‌و‬ ‫ئاره‌زوانه‌ تایبه‌تیانه‌ بکات که‌ سه‌رچاوه‌ى ره‌فتارى ناکارایى کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫‌و پیشاندانیان وه‌ک هێزێکى به‌کارهێن‪ ،‬تێکۆشان بۆ دروستکردنى‬ ‫ئاسۆیه‌کى ڕوون‌و به‌دیهێنانى پێشڤه‌چوونى به‌رچاو له‌گشت ره‌هه‌نده‌کانى‬ ‫ژیان‌و به‌دیهێنانى خه‌ونى گه‌وره‌ نیشانه‌ى دروستبوونى گه‌نجى سه‌رکرده‌ی ‌ه‬ ‫له‌ئاینده‌دا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و گۆڕانه‌ له‌قواڵیى هه‌ستێکى دووربینانه‌ بێت ‌و‬ ‫هۆشیاریانه‌ خۆى ته‌وزیف بکات ئه‌وا له‌داهاتودا ئه‌و که‌سه‌ى لێ دروست‬ ‫ده‌بێت که‌ به‌ڕاستى ده‌توانین بڵێین گه‌نجێتى به‌گۆڕانى ئیجابیانه‌و‌ه‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌پێچه‌وانه‌وه‌ نه‌یتوانى به‌باشى بیر بکاته‌وه‌ و خۆى بگۆڕێت‬ ‫ئه‌وا کاره‌سات روو له‌ژیانى خۆى ‌و ئاینده‌ى کۆمه‌ڵگاش ده‌کات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫لێره‌دا ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و بڕوایه‌ى شۆڕشێکى فکرى له‌هه‌موو شت گرنگتره‌ بۆ‬ ‫گه‌نجان‪ ،‬چونکه‌ گۆڕانى هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌ک له‌و رۆحى گۆڕانکاریانه‌و‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت که‌ به‌قوڵى به‌ڕیشه‌کانى گۆڕانکارى گه‌نجه‌کانه‌و‌ه‬ ‫گرێ دراوه‌‪.‬‬

‫گه‌نج پێویسته‌ له‌هه‌ر سه‌رده‌م‌و کاتێکدا‬ ‫له‌ئاست ده‌سه‌اڵت‌و یاسا‌و رێساکانی‬ ‫کۆمه‌ڵدا خۆیان بسه‌لمێن‬

‫نوسینى زۆر و‬ ‫خوێندنه‌وه‌ى که‌م‬ ‫ هێمن به‌رزنجى‬

‫ئه‌مه‌ به‌و واتایه‌ نایه‌ت که‌ له‌واڵتى ئێمه‌ رێژه‌ى نه‌خوێنده‌وارى زۆره‌ به‌ڵکو‬ ‫رێ��ژه‌ى خوێنده‌وار له‌هه‌رێمى کوردستان رێژه‌یه‌کى زۆر باشه‌‪ .‬که‌ رێ��ژه‌ى‬ ‫خوێنده‌وارى له‌سه‌ر و له‌ (‪)%63‬وه‌ی���ه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ى مایه‌ى سه‌رسامیه‌ له‌م‬ ‫هه‌رێمه‌دا که‌ رێژه‌ى دانیشتوانه‌که‌ى بۆ نزیکه‌ی شه‌ش ملیۆن که‌س ده‌چێت‬ ‫له‌ته‌واوى بواره‌کانى راگه‌یاندندا خۆ ئه‌گه‌ر زی��اده‌ڕه‌وى نه‌که‌م ژم��اره‌ى ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ى که‌ کارى راگه‌یاندن ده‌که‌ن نزیکه‌ى په‌نجا هه‌زار پتر تره‌ ئه‌وه‌نه‌بێ‬ ‫رێ��ژه‌ى ئه‌و ئاماره‌ له‌خۆیه‌وه‌ هاتبێ له‌خۆمانه‌وه‌ باسه‌که‌ بوروژێنین ئه‌وه‌تا‬ ‫به‌فه‌رمى له‌سه‌رجه‌م لقه‌کانى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسان زیاتر له‌ (‪ )20‬هه‌زار‬ ‫ئه‌ندام هه‌یه‌ به‌ کارا و به‌شدار و مه‌شقکاره‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌بوونى ئه‌وه‌نه‌ى‬ ‫تر تائێستا ناویان تۆمار نییه‌ هه‌روه‌ها ئه‌و رێکخراو سه‌نته‌ر و به‌هه‌زاران‬ ‫که‌سه‌ى له‌ده‌ره‌وه‌ى واڵتن ده‌نوسن بێگومان بۆ بوارى فراوانبونى رۆژنامه‌گه‌رى‬ ‫و هه‌روه‌ها بۆزیادکردنى په‌رتوکى کوردى مایه‌ى خۆشحاڵیه‌ به‌و جۆره‌ گه‌ش ‌ه‬ ‫به‌بوارى رۆژنامه‌گه‌رى و نوسین بدرێت له‌سه‌رجه‌م بواره‌کاندا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى‬ ‫توشى شۆکمان ده‌کات ئه‌و گه‌شه‌سه‌ندویه‌ى ئێستایه‌ که‌ نه‌یتوانیوه‌ خوێنه‌ر‬ ‫رابێنێت له‌سه‌ر خوێندنه‌وه‌ واتا رێژه‌ى بخوێنه‌کان بۆ هه‌میشه‌ زیاد بکات‪.‬‬ ‫شان به‌شانى ئه‌و گه‌شه‌سه‌ندییه‌ ئاستى خوێنه‌ر زیاد بکات گرفته‌که‌ لێره‌دا‬ ‫شاراوه‌یه‌ هیچ توێژینه‌وه‌یه‌کى هه‌ڵوێست ئاسا تائێستا له‌مباره‌یه‌وه‌ ده‌نگى‬ ‫ن�ه‌ب��ووه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ گرفته‌که‌ ئه‌وه‌بێت که‌ چێژى نوسین ی��ان نوسینه‌کان له‌و‬ ‫ئاسته‌دا نه‌بوون که‌ خوێنه‌رى هه‌میشه‌یى دروس��ت بکات‪ ،‬چێژ ببه‌خشێت‪،‬‬ ‫یان ئه‌و ف �ه‌وزا رۆژنامه‌وانییه‌ خوێنه‌ریان توشى مه‌له‌ل و هه‌ڵدێر ک��ردوو‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رنج بده‌ین خوێنه‌رى ئێستا به‌شێوه‌یه‌کى زۆر خوێنه‌رى رۆژنامه‌ و‬ ‫گۆڤاره‌کانن که‌ ئه‌مه‌ش واى کردووه‌ ئاستى خوێنه‌رى په‌رتوک که‌م بێت‪،‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ زۆر بوونى ئه‌و ڕۆژنامه‌ و گۆڤارانه‌ واى کردووه‌ که‌ خوێنه‌رى‬ ‫په‌رتوک که‌م بێت که‌ ئه‌مش رێگره‌ له‌به‌رده‌م ئاستى رۆشنبیرى گشتیدا‪،‬‬ ‫چونکه‌ زۆرینه‌ى رۆژنامه‌ و گۆڤاره‌کان زیاتر مه‌سه‌له‌ى رۆژانه‌ى کاروبارى‬ ‫سیاسى و حکومى و کۆمه‌اڵیه‌تى و هونه‌رین خوێنه‌رى په‌رتوک به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫دی��ار چه‌قى به‌ستووه‌ نمونه‌ى زیندوش ئه‌وه‌یه‌ بوونى ئه‌و هه‌موو په‌رتوک ‌ه‬ ‫به‌نرخانه‌ى که‌ که‌ڵه‌که‌ کراوه‌ له‌الی کتێب فرۆشه‌کاندا‪ .‬یان مانه‌وه‌یان له‌سه‌ر‬ ‫ڕۆخى شه‌قامه‌کان و تۆز لێنیشتنیان ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و راستیه‌ى ئه‌گه‌ر به‌ڕێژه‌ى‬ ‫کڕینى هاندێکى مۆبایل هه‌رکه‌سێک ته‌نها په‌رتوکێک بکڕێت ئاستى‬ ‫خوێنه‌رى ئێمه‌ روو له‌هه‌ڵکشان ده‌ک��ات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ مایه‌ى خه‌م و ترسێکى‬ ‫گه‌وره‌یه‌ که‌ به‌کۆى گشتى نوسه‌ران له‌م هه‌رێمه‌دا ناتوانن ل�ه‌وه‌ نه‌ترسن‬ ‫که‌ تیراژى (‪ )2000‬کتێب چاپ بکه‌ن ئه‌گه‌ر ته‌ماشاى زۆرینه‌ى هه‌ر‌ه‬ ‫زۆرى نوسه‌رانى خۆمان بکه‌ین وه‌ختێ په‌رتوکێک چاپ ده‌که‌ن زۆرینه‌یان‬ ‫تیراژه‌که‌یان ته‌نها (‪ )500‬دانه‌یه‌ که‌ ئه‌مه‌ش ده‌مانگه‌یه‌نێته‌ ئه‌و ده‌رخسته‌یه‌ى‬ ‫بۆ هه‌ر (‪ )200‬هه‌زار که‌سێک په‌رتوکێک که‌ به‌داخه‌وه‌ زۆرجار ئه‌ویش‬ ‫ناکڕدرێت ده‌بێت نوسه‌ره‌که‌ به‌ناچارى بیانکاته‌ دیارى‪.‬‬ ‫هه‌مان ده‌رخسته‌ پێمان ده‌ڵ��ت که‌ ئاستى خوێنه‌ر سه‌باره‌ت به‌خوێندنه‌و‌ه‬ ‫به‌گشتى ناگاته‌ کاتژمێرێک له‌هه‌فته‌یه‌کدا بۆیه‌ نوسه‌ره‌کانیش توشى‬ ‫ره‌شبینى نوسین بوون و له‌الیه‌کى دیکه‌وه‌ میدیاکانیش که‌مته‌رخه‌من له‌ئاست‬ ‫نه‌بوونى پالنى خوێنده‌وارى کتێب ئه‌م ئه‌رکه‌یان فه‌رامۆش کردووه‌ نوسه‌رانیش‬ ‫توشى هستریاى بێ خوێنه‌رى بوون که‌ ئه‌مڕۆ واى لێهاتوه‌ خوێنه‌ر نوسه‌ر‬ ‫ناناسێت نوسه‌ر خوێنه‌رى خۆى ناناسێت له‌ڕاستیدا ئه‌م کۆخه‌مه‌ له‌ئه‌ستۆى‬ ‫ده‌سه‌اڵتى سیاسى حوکمڕاندایه‌ که‌ ده‌سه‌اڵت نه‌یتوانیوه‌ نه‌وه‌ى ئاینده‌ رابێنێت‬ ‫له‌سه‌ر خوێندنه‌وه‌ى کتێبه‌کان نه‌بوونى جێگه‌ بۆ په‌رتوکخانه‌کان له‌سه‌رجه‌م‬ ‫شوێنه‌ نیشته‌جێکانى دانیشتوانى هه‌رێمى کوردستان‪.‬‬

‫هه‌مه‌ڕه‌‌‌نگ‬

‫پرسی چه‌تر‬ ‫پرسی چه‌تر‪ ،‬پانتاییه‌ک ‌ه (چه‌تر) بۆ گوزارشتکردنی‬ ‫رای ئێوه‌ی هاواڵتی ره‌خساندوو ‌ه تائازادان ‌ه‬ ‫لێره‌وه‌ هه‌ر هه‌فته‌ و له‌سه‌ر پرسێکی گه‌رم‬ ‫بۆچوونی خۆتان بخه‌نه‌ڕوو‪.‬‬ ‫پرسی ئ �ه‌م هه‌فته‌ی‌ه تایبه‌ته‌ب‌ه (رای ئێو‌ه له‌سه‌ر دڵسۆزى نیشتمانه‌ک‌ه نییه‌‪.‬‬ ‫ئاراس تاهیر وت��ى‪ :‬پێکنه‌هێنانى حکومه‌ت ئه‌م‬ ‫تێکچوونی ئاسایشی عێراق چیی‌ه له‌م رۆژانه‌ی دواییدا؟)‬ ‫عه‌بدولکه‌ریم محه‌مه‌د پیاوێکى به‌ته‌مه‌ن‌ه پیشه‌ى بارودۆخى ئه‌منى تێکداوه‌‪ ،‬ئه‌م ره‌وشه‌ى ئه‌گه‌ر به‌رده‌وام بێت‬ ‫بۆیاخ کردنى پێاڵو‌ه له‌باره‌ى خراپى ره‌وشى عێراق وتى‪ :‬کاریگه‌رى له‌سه‌ر هه‌رێمیش ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ناز جه‌مال وت��ى‪ :‬هه‌ر ده‌ستى ده‌ره‌کیی‌ه له‌ناو‬ ‫گه‌شتومه‌ت‌ه ئه‌م ته‌مه‌ن‌ه هێشتا رۆژێک ئیسراحه‌تم له‌عێراق‬ ‫نه‌کردوه‌‪ ،‬ئێم‌ه گورگ له‌هه‌موو الیه‌کانه‌و‌ه ده‌ورى لێداوین‪ ،‬واڵته‌که‌مان‪ ،‬دراوسێکانمانن ده‌سته‌اڵتدرانى عێراقیش‬ ‫ئێران له‌الیه‌ک و تورکیا له‌الیه‌ک و سوریا له‌الیه‌ک ئیتر له‌گه‌ڵیان رێککه‌وتون به‌تایبه‌ت ئێران ب‌ه به‌رپرسى یه‌که‌م‬ ‫چۆن عێراق باش ده‌بێت‪ ،‬خۆزگ‌ه ئه‌م نه‌وته‌ى عێراق وشکى ده‌زانم له‌وبار‌ه ئه‌منییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ع �ه‌ب��دول��ع �ه‌زی��ز‬ ‫کردای‌ه بۆ ئه‌وه‌ى نه‌جاتمان بووای‌ه له‌و نه‌هامه‌تیانه‌‪.‬‬ ‫ح��ه‌س��ه‌ن ک��وردێ��ک��ى‬ ‫ن���ادی��� ‌ه م��ح �ه‌م �ه‌د‬ ‫ب��اک��ورى ک��وردس��ت��ان که‌‬ ‫م����ام����ۆس����ت����اى زان����ک����ۆ‬ ‫له‌شارى سلێمانى خه‌ریکى‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌غ��داد ل���ه‌وب���اره‌و‌ه وت��ى‪:‬‬ ‫کارى دارتاشی‌ه راى وابوو‬ ‫ره‌وش �ه‌ک �‌ه ب�ه‌م��دوای��ان�‌ه زۆر‬ ‫تائێستا هه‌رێمى کوردستان‬ ‫خراپبوو‌ه له‌شه‌و و رۆژێکدا‬ ‫ب����اش����‌ه و وت�������ى‪ :‬ه��ێ��زه‌‬ ‫له‌به‌غداد چه‌ندین ته‌قینه‌وه‌‬ ‫روی���داو‌ه هاواڵتیان ژیانیان سیاسیه‌کانى هه‌رچوار پارچه‌ى کوردستان یه‌ک بگرن بۆ‬ ‫ل �ه‌م �ه‌ت��رس��ی��دای �‌ه ئ �ه‌م �ه‌ش ئه‌وه‌ى به‌هێز ببن‪.‬‬ ‫کاروان ناسریش ک‌ه کوڕێکى گه‌نج بوو خراپى‬ ‫مه‌سه‌له‌ى تیرۆرست نیی‌ه ته‌نها‪ ،‬به‌ڵکو ملمالنێى نێوان شیعه‌‬ ‫باروودۆخى ئه‌منى به‌ده‌ستى واڵتانى غه‌رب و دراوسێکان‬ ‫و سونن‌ه و ده‌ستێوه‌ردانى ده‌ره‌کییه‌‪.‬‬ ‫جه‌مال شه‌ریف وتى‪ :‬رۆژ به‌ڕۆژ بارودۆخ خراپ زانى ک‌ه کاریگه‌رى کردوه‌ت‌ه سه‌ر ناوخۆى عێراق و حزبه‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬چونک‌ه تائێستا هه‌نگاوێک نه‌نراو‌ه بۆ دروستکردنى عێراقییه‌کانیش به‌تایبه‌ت حزبه‌که‌ى عه‌الوى بۆ به‌ده‌ست‬ ‫حکومه‌ت‪ ،‬هه‌موو حزبه‌کان بۆ کورسى هه‌وڵ ده‌ده‌ن‪ ،‬که‌س که‌وتنى ده‌سه‌اڵت‪.‬‬

‫یابانییه‌کان بچوک ده‌بنه‌وه‌‬ ‫[ و‪.‬له‌فارسیه‌وه‌‪ /‬مه‌سعود هانه‌ژاڵه‌یى]‬ ‫یابانییه‌کان ساڵ به‌ساڵ بچوک ده‌بنه‌و‌ه و وه‌زاره‌تى‬ ‫ته‌ندروستى ئه‌م واڵت‌ه نیگه‌ران‌ه له‌م دۆخه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌ره‌نجامى لێکۆڵینه‌وه‌ى وه‌زاره‌ت��ى ته‌ندروستى‬ ‫یابانى‪ ،‬تێکڕاى بااڵ و کێشى منااڵن ک‌ه له‌و واڵته‌دا‬ ‫له‌دایکبوون ب‌ه ب���ه‌راورد له‌گه‌ڵ س���ه‌ده‌ى پێشتردا‬ ‫که‌مبوونێکى زۆر نیشان ده‌دات‪.‬‬ ‫شرۆڤه‌ى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى یابان بۆ ئه‌م دۆخه‌‪،‬‬ ‫دوو هۆکارى له‌بیرکراو‌ه ک‌ه یه‌که‌میان ژماره‌ى ژنه‌‬ ‫جگه‌ره‌کێش‌ه یابانییه‌کان‌ه ک‌ه روو له‌زیادبوون ده‌کات‬ ‫و نیکۆتینى ج��گ �ه‌ره‌ش رێگر ده‌ب��ێ��ت له‌گه‌شه‌ى‬ ‫جیناته‌کاندا‪.‬‬ ‫دووه‌میشیان ئه‌مان‌ه له‌پێش ئێستادا منااڵنى نوقسان‬ ‫ک‌ه له‌ئه‌نجامى له‌بیرچوونه‌و‌ه به‌چاودێرى پزیشکه‌کان‬ ‫ده‌مردن‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌که‌مى ده‌مرن‪.‬‬

‫ئاگاداری‬ ‫رۆژنامەكەمان ئاگاداری گشت الیەنەكان و هاواڵتیان‬ ‫دەكات كە سكااڵ و ده‌رفه‌تی كار بۆ سەرجەم كۆمپانیا‬ ‫و دام و دەزگاكان و هاواڵتیان بەبێ‌ بەرامبەر باڵو‬ ‫دەكاتەوە‪.‬‬

‫ئاگاداری‬ ‫رۆژنامه‌ی چه‌تر ده‌یه‌وێت لۆگۆی خۆی بگۆڕێت‬ ‫هونه‌رمه‌ندان ده‌توانن پێشنیاره‌کانیان بۆ رۆژنامه‌ک ‌ه بنێرن‬ ‫ب ‌ه سێ لۆگۆی هه‌ڵبژێردراو دیاری تایبه‌ت ده‌درێت‪.‬‬ ‫‪Email: cetir2010@gmail.com‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م ژماره‌ ‪31‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2010/11/8‬‬

‫‪15‬‬

‫له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو‌‬

‫ى‪.‬د‪ /‬په‌خشان‬

‫که‌لوپه‌ل ‌ه ئارایشییه‌کان‬ ‫ژه‌هراوین‬

‫[ و‪.‬له‌فارسییه‌وه‌‪ /‬هێدی]‬

‫ئایا ت ئێستا سه‌ره‌نجی لیستی ئه‌و مادانه‌تان داوه‌ که‌ له‌که‌لوپه‌لی ته‌ندروستی‬ ‫و ئارایشییه‌که‌تان به‌کارهاتووه‌؟ به‌دڵنیاییه‌وه‌ الی خۆتان وا بیرده‌که‌نه‌وه‌ که‌ ئه‌و‬ ‫که‌ره‌سته‌ به‌کارهێنراوانه‌ له‌م به‌رهه‌مانه‌دا‪ ،‬بۆنخۆش و به‌هێزکه‌رن‪.‬‬ ‫به‌اڵم دوو رۆژنامه‌نوسی ژنی ئه‌مریکی له‌م دوایانه‌ توێژینه‌وه‌یه‌کیان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌و که‌ره‌ستانه‌وه‌ کردوه‌ که‌ له‌به‌رهه‌مه‌کانی ئارایشدا به‌کاردێن‪ ،‬له‌گه‌ڵ چاپکردنى‬ ‫کتێبێکدا‪ ،‬هۆشیاری ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫(شبان ئۆکانه‌ر) و (ئه‌لێکساندر ئه‌سپانت) له‌کتێبه‌که‌ی خۆیدا به‌ناوی (ئیتر‬ ‫رۆخساری خۆم پیس ناکه‌م)‪ ،‬لیستێکی درێژ دی��اری ده‌ک��ات له‌که‌ره‌سته‌کانی‬ ‫مه‌ترسیدار و شێرپه‌نجه‌هێنه‌ر که‌ له‌پیشه‌کانی ته‌ندروستی و ئارایشیدا به‌کاردێن‪،‬‬ ‫لیسته‌که‌ شامپۆی س�ه‌ر‪ ،‬س��ووراو‪ ،‬قه‌ڵه‌می چاو و که‌ره‌سته‌ی هاوشێوه‌ له‌خۆ‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ پێتان سه‌یره‌ که‌ بزانن قورقوشم که‌ ماده‌یه‌کى ژه‌هراوییه‌ بۆ‬ ‫دروستکردنی سووراو به‌کار ده‌هێنرێت‪ .‬هه‌روه‌ها لیستی ئه‌و ماده‌ مه‌ترسیدارانه‌‬ ‫که‌ له‌به‌رهه‌مهێنانی که‌ره‌سته‌ی ئارایشی و ته‌ندروستیدا به‌کاردێت (که‌ره‌سته‌ی‬ ‫تری شێرپه‌نجه‌هێنه‌ر‪ ،‬که‌ره‌سته‌ی ژه‌هراویکه‌ری مێشک‪ ،‬پێکهاته‌کانی تێکده‌ری‬ ‫ده‌رهاویشته‌ری هۆرمۆنه‌کان و پێکهاته‌کانی تێکده‌ری زاوزێ)ن‪ ،‬جگه‌ له‌مانه‌ش‬ ‫شامپۆی سه‌ریش ده‌توانێ هه‌ڵگری پێکهاته‌کانی (سۆلفات و پارابۆن) بێت که‌‬ ‫هه‌ر دووشی تێکده‌ری ده‌رهاویشته‌ری هۆرمۆنه‌کانن‪.‬‬ ‫له‌و مادانه‌ که‌ له‌دروستکردنی قه‌ڵه‌می چاو به‌کار ده‌هێنرێن‪ ،‬ده‌توانین ئاماژه‌‬ ‫به‌جیوه‌ و قه‌ترانی خه‌ڵۆزی به‌رد بکه‌ین که‌ ئه‌وه‌ی یه‌که‌م ژه‌هراویکه‌ری سیسته‌می‬ ‫ده‌ماره‌ و ئه‌وه‌ی دووه‌م‪ ،‬شێرپه‌نجه‌هێنه‌ره‌‪.‬‬ ‫له‌دروستکردنی کرێمه‌کانی نه‌رمکه‌ره‌وه‌ى پێست ماده‌ی وه‌ک (پارابۆنه‌کان‬ ‫و ئۆکسی بنزۆن) به‌کار ده‌هێندرێت که‌ هه‌ر دووکیان تێکده‌ری ده‌رهاوشته‌ره‌ى‬ ‫هۆرمۆنه‌کانن‪.‬‬ ‫قورقوشمى به‌کارهێنراو له‌دروستکردنی س��ووراودا ژه‌هراویکه‌ری سیسته‌می‬ ‫مێشکه‌‪.‬‬ ‫شه‌بان ئۆکانه‌ر ئه‌نجامی پشکنینه‌کانی خوی به‌ نیگه‌رانییه‌وه‌ باس ده‌کات‬ ‫«هێچ ژنێک ب�ه‌م تێگه‌یشتنه‌وه‌ م��اده‌ی ئارایش به‌کار ناهێنێت که‌ خه‌ریکه‌‬ ‫ماده‌ی ژه‌هراوی ده‌کاته‌ جه‌سته‌ى خۆیه‌وه‌‪ .‬ئێوه‌ کاتێک جگه‌ره‌ ده‌کێشن‪ ،‬ده‌زانن‬ ‫بۆ ته‌ندروستی ئێوه‌ زیانى هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم کاتێک کرێمی نه‌رمکه‌ره‌وه‌ به‌کارده‌هێنن‪،‬‬ ‫واتێده‌گه‌ن که‌ پێستی خۆتان ناسک و جوان راده‌گرن»‪.‬‬ ‫خانمی ئوکانر داواده‌ک��ات که‌ کاتی کڕینی ماده‌ی ئارایشی و ته‌ندروستی‪،‬‬ ‫به‌ وردی توێژینه‌وه‌ له‌سه‌ر لیستی ماده‌ پێکهێنه‌ره‌کانی بکه‌ن‪ .‬زۆرجار ده‌توانرێت‬ ‫به‌دوای به‌دیلی سروشتی به‌رهه‌مه‌ ئارایشییه‌ کیمیاوییه‌کان بگه‌ڕێن‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫ده‌توانرێت له‌جیاتی کرێمی شێکه‌ر‪ ،‬رۆنی زه‌یتون به‌کار بهێنرێت‪ .‬له‌بیریشى نه‌که‌ین‬ ‫ساده‌بوون باشتره‌‪ ،‬ناچار نین ده‌یان به‌رهه‌می ئارایشی به‌کار بهێنین»‪.‬‬

‫شێرپه‌نجه‌ی‬ ‫پێست‬

‫باڵوترین ج��ۆرى شێرپه‌نجه‌یه‌ که‌ توشى مرۆڤ‬ ‫دبێت‪ ،‬زیاتر ئه‌و شوێنانه‌ ده‌گرێته‌وه‌ که‌ به‌ر تیشکى‬ ‫رۆژ ده‌که‌ویت وه‌ک (ده‌م‪ ،‬چاو‪ ،‬مل و ده‌ست) به‌زۆرى‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ش ت��ووش ده‌ب��ن که‌ به‌هوى کاره‌که‌یان‬ ‫زیاتر به‌رتیشکى رۆژ ده‌ک�ه‌ون وه‌ک (کرێکار یان‬ ‫جوتیار)‪ ،‬هه‌روه‌ها پێستى سپى زیاتر ئه‌گه‌رى تووش‬ ‫بوونى هه‌یه‌ له‌چاو ئه‌سمه‌ردا ئه‌مه‌ش به‌هۆى ئه‌و‬ ‫ره‌ن��گ�ه‌ توخه‌ سروشتییه‌ى ک�ه‌ وه‌ک به‌رگرییه‌که‌‬ ‫ب��ۆ پێستیان له‌تیشکى رۆژ‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش له‌که‌سانى‬ ‫به‌ته‌مه‌ندا زیاتره‌‪.‬‬ ‫ج��ۆره‌ک��ان��ى‪ /‬چ �ه‌ن��دی��ن ج���ۆر ش��ێ��رپ�ه‌ن��ج�ه‌ ه �ه‌ی �ه‌‪،‬‬ ‫شێرپه‌نجه‌ى پێست به‌وه‌ جیا ده‌کرێته‌ که‌ به‌ئاسانى‬ ‫ده‌ب��ی��ن��رێ��ت و چ���اره‌س���ه‌ر ده‌ک���رێ���ت و زۆر دره‌ن���گ‬ ‫باڵوده‌بیته‌وه‌‪ ،‬به‌هێواشى گه‌شه‌ ده‌کات له‌شێوه‌ى گرى‬ ‫ی��ان برینێکى بى ئ��ازار و ل�ه‌م��اوه‌ى چه‌ند ساڵێکدا‬ ‫ده‌رده‌که‌وێ‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر گوێى پێ‌ نه‌درێت ده‌بێته‌‬ ‫ه���ۆى ب�ڵ�اوب���وون���ه‌وه‌ى ل�ه‌ب�ه‌ش�ه‌ک��ان��ى ت���رى ل���ه‌ش که‌‬ ‫لێوه‌ى نزیکه‌ جۆرێکى (ش��از) له‌م نه‌خۆشیه‌دا که‌‬ ‫مه‌ترسیترین جۆرى شێرپه‌نجه‌ى پێسته‌ که‌ سێ له‌سه‌ر‬ ‫چوارى توشبووانى ده‌کوژێت‪ .‬به‌زۆرى به‌شى سه‌ر و‬ ‫مل ده‌گرێته‌وه‌ له‌ له‌شدا و له‌وانه‌یه‌ له‌هه‌موو شوێنکى‬ ‫له‌شدا ده‌بێت ته‌نانه‌ت ژێ��ر نینوکیش ده‌گرێته‌وه‌ و‬ ‫ل �ه‌ه �ه‌م��وو ت�ه‌م��ن��ێ��ک��دا ت���ووش ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم زی��ات��ر‬ ‫له‌ته‌مه‌نى (‪ )60-50‬ساڵیدایه‌ و زیاتر له‌مێینه‌دایه‌‬ ‫و له‌سپى پێست زیاتره‌ له‌وشوێنه‌ى که‌ به‌ر تیشکى‬ ‫رۆژ ده‌ک �ه‌وێ��ت ل �ه‌ ل �ه‌ش��دا ئ�ه‌م�ه‌ ل�ه‌ش��ێ��وه‌ى (خ��اڵ)‬ ‫دای �ه‌ که‌ ره‌نگه‌ پێشتر بووبێت له‌ له‌شدا ی��ان تازه‌‬ ‫دروست بووبێت‪ ،‬شێوه‌ى ئه‌م خاڵه‌ ته‌خته‌ له‌سه‌ر پێست‬ ‫ره‌نگى تۆخه‌ و هیچ مویه‌کى پێوه‌ نییه‌ کاتێک ئه‌م‬ ‫سیفه‌تانه‌ گۆڕا ئه‌وا بووه‌ به‌وه‌ره‌مى ترسناک‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ر‪ /‬چاره‌سه‌ره‌ پزیشکییه‌کانى ئه‌م نه‌خوشییه‌‬ ‫زیاتر ب �ه‌دوو شێوه‌یه‌ ی��ان البردنى ئ�ه‌و پارچه‌یه‌ یان‬ ‫ب �ه‌چ��اره‌س �ه‌رى تیشکى‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش پزیشک ب��ڕی��ارى‬ ‫بۆ ده‌دات دواى ده‌س��ت نیشانکردنى نه‌خۆشیه‌که‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کى گشتى ئ �ه‌و برینانه‌ى ک�ه‌ له‌ڕێگه‌ى‬ ‫گرێى لیمفاویکانه‌وه‌ باڵو دبێته‌وه‌ یان چونه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫ئیسقان ی��ان ئ�ه‌و برینانه‌ نزیک کرکڕاگه‌ن وه‌ک‬ ‫(گ��وێ‌) و هه‌روه‌ها ئه‌و برینانه‌ى شانه‌کانى له‌ژێر‬ ‫پێستدایه‌ وه‌ک (پێستى سه‌ر) باشتر وایه‌ که‌ الببرێت‬ ‫به‌نه‌شته‌رگه‌رى نه‌ک به‌چاره‌سه‌رى تیشکى چاره‌سه‌ر‬ ‫بکرێت و رێژه‌ى چاکبوونه‌وه‌ له‌م نه‌خۆشیدا به‌رێژه‌ى‬ ‫له‌ (‪.)%90‬‬ ‫خۆپاراستن‬ ‫‪1‬ـ پێویسته‌ هه‌موو که‌س مێژووى ئه‌م نه‌خوشیه‌‬ ‫بزانێت که‌ ئایا له‌خێزانه‌که‌یاندا هه‌یه‌ یان نا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چاودێرى ره‌نگى قژ و پێست و هه‌ر گۆڕانکارییه‌ک‬ ‫تیایدا روى داب��ێ��ت‪ ،‬پشکنینى پێست بکه‌ ل �ه‌ده‌م و‬ ‫چاوه‌وه‌ ده‌ست پێ‌ بکه‌ سه‌رنج بده‌ هه‌موو به‌شه‌کانى‬ ‫ترى له‌شت ئه‌گه‌ر موو دروست بووبێت‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر‬ ‫خاڵى تازه‌ى دروست بووبێت تێیدا‪ .‬هه‌موو برینێک‬ ‫پاش چاره‌سه‌رکردن بۆ ماوه‌ى (‪ )2‬هه‌فته‌ باش نه‌بوو‬ ‫پێویسته‌ سه‌ردانى پزیشک بکه‌ى‪.‬‬ ‫‪2‬ـ هه‌تا ئه‌توانیت دروک �ه‌وی��ت �ه‌وه‌ له‌ به‌رکه‌وتنى‬ ‫راسته‌وخوى تیشکى رۆژ به‌تایبه‌تى له‌کات ژمێر‬ ‫(‪)2-10‬ى پاش نیوه‌ڕۆ و دژه‌ هه‌تاوى باش به‌کار‬ ‫بهێنه‌ ت�ه‌ن��ان�ه‌ت ل�ه‌زس��ت��ان��دا ئ �ه‌گ �ه‌ر ه �ه‌وری��ش بێت‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ج��ۆران �ه‌ى ک�ه‌ ( ‪)SPF‬ه‌ک���ه‌ى س �ه‌ر و (‪)15‬‬ ‫بێت‪ ،‬چونکه‌ له‌وه‌ که‌متر سودى نییه‌ به‌تایبه‌ت بۆ‬ ‫پێستى سپى‪ ،‬هه‌روه‌ها کاڵوى قه‌راغ پان و چاویلکه‌ى‬ ‫هه‌تاوى به‌کاربهێنه‌ ئ�ه‌و ج��ۆره‌ى که‌ دژى تیشکى‬ ‫(‪ )UV‬ئه‌گه‌ر جلى قۆڵ‌ درێژ و پانتۆڵى درێژ له‌به‌ر‬ ‫بکه‌یت باشتره‌ بۆ ئه‌وه‌ى که‌متر تیشکى هه‌تاو به‌ر‬ ‫پێستت بکه‌وێت‪.‬‬ ‫‪3‬ـ هه‌ندیک ده‌رمان به‌کار ده‌هێنین بۆ جوانکارى‬ ‫ی��ان چ��اره‌س �ه‌رک��ردن‪ ،‬پێده‌چێت م��اده‌ى ترشى ئه‌لفا‬ ‫هایدرۆکسى یان ئه‌و ده‌رمانه‌ى که‌ بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫زیپکه‌ ی��ان بۆ چاره‌سه‌رکردنى گورچیله‌‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫ره‌نگه‌ له‌کاتى به‌کارهێنانیدا که‌ به‌ر تیشکى رۆژ‬ ‫بکه‌ویت‪ ،‬خ��راپ بێت بۆ پێست‪ ،‬بۆیه‌ باشتر وایه‌‬ ‫پێش به‌کارهێنانى پرسیارى خراپى و باشى الیه‌نى‬ ‫ته‌ندروستییه‌که‌ى بکه‌یت‪.‬‬ ‫ئاماده‌کردن‌‪ :‬بێریڤان‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da‬‬

‫هاوسه‌رگیری سیغ ‌ه‌‪8‬‬ ‫ژماره‌ی متمان ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬ ‫دیزاین‬ ‫چاپ و باڵوکردنه‌وه‬ ‫‌راوێژکاری یاسایی‬ ‫ناونیشان‬

‫رۆژنامه‌نوسی پرۆفیشناڵ ‪7‬‬

‫نیکۆل کیدمه‌نی کورد ‪9‬‬

‫‪212‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا‬ ‫کاروان ساالر‬ ‫ناوه‌ندی گرافیکی رۆژیار‬ ‫چاپخانه‌ی ره‌نج‬ ‫سیروان ئه‌حمه‌د حامد‬ ‫سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی‌‬ ‫‪07710299753 - 07480179510‬‬

‫تیراژ ‪5000‬‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫‪cetir2010@gmail.com‬‬ ‫‪cetir2010@yahoo.com‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫‪No: (31) Mo.8/11/2010‬‬

‫ریکالم‬

‫یاساکه‌ی یه‌کێتی و پارتی‬

‫پیرۆزبایی و‬ ‫ئاگاداری‬

‫به‌بۆنه‌ی هاتنی جه‌ژنی‬ ‫قوربانی پیرۆزه‌وه‌‬ ‫پیرۆزبایی له‌سه‌رجه‌م‬ ‫موسوڵامنانی جیهان‬ ‫به‌گشتی و کوردستان‬ ‫به‌تایبه‌تی ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌م بۆنه‌یه‌وه‌‬ ‫خوێنه‌رانی ئازیزی‬ ‫چه‌تر ئاگادار‬ ‫ده‌که‌ینه‌وه‌ که‌‬ ‫ژماره‌ی داهاتووی‬ ‫رۆژنامه‌که‌مان‬ ‫ده‌رناچێت‪.‬‬ ‫ستافی رۆژنامه‌ی چه‌تر‬

‫ئێستا ئه‌م کتێبان ‌ه له‌کتێبخانه‌کان ده‌ست ده‌که‌ون‬

‫نه‌ریت و باوی کۆمه‌ڵگا‬ ‫کاروان ساالر‬ ‫هه‌میش‌ه واب�����وو‌ه ب�ه‌پ��ل�‌ه و‬ ‫ق��ۆن��اغ پێشکه‌وتن دروس��ت‬ ‫بێت و کاتێکیش ب���ڕوای پێشکه‌وتن هه‌بوو‬ ‫ئه‌سته‌م‌ه بیر له‌گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ دواو‌ه بکرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م هه‌رێم‌ه سه‌یره‌ی ئێمه‌دا ده‌گوزه‌رێت‬ ‫پێچه‌وانه‌یه‌‪...‬؟ ئێستا یاسای خۆپیشاندان ده‌نگی‬ ‫ناڕه‌زایی له‌به‌رامبه‌ردا به‌رز بووه‌ته‌و‌ه و خه‌ڵک‬ ‫ناجێگیر‌ه له‌وه‌ی ک‌ه ئه‌م ده‌سه‌اڵت‌ه ده‌یه‌وێت یاسا‬ ‫به‌چ ئاراسته‌یه‌کدا ببات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ماوه‌ی راب��ردوودا یه‌کێتی و پارتی‬ ‫پیاده‌یان کردوو‌ه به‌پێی ئه‌زموونی ئێم‌ه زۆربه‌ی‬ ‫کات یاسایه‌ک له‌خزمه‌تیاندا نه‌بووبێت جێبه‌جێیان‬ ‫ن �ه‌ک��ردوو‌ه و ک��اری��ان پێنه‌کردووه‌‪ ،‬ی��ان ئه‌گه‌ر‬ ‫یاساکه‌شیان جێبه‌جێ کردبێت ئ�ه‌وا ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫راکێشاو‌ه به‌مالو ب �ه‌والداو کشاندوویان‌ه تاوه‌کو‬ ‫بڕیوویان‌ه ب‌ه به‌ژنی بااڵی به‌رژه‌وه‌ندی خۆیاندا‬ ‫ئینجا ئه‌و یاسایه‌یان پیاد‌ه ک��ردووه‌‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ئاگاداربم نه‌ریتی دونیا وای‌ه کاتێک گروپێک‬ ‫ی��ان کۆمه‌ڵێک که‌سایه‌تی خۆپیشاندانێک‬ ‫ئه‌نجام ده‌ده‌ن ته‌نیا ده‌سه‌اڵتییان ئاگادارکردووه‌ته‌و‌ه‬ ‫ل�ه‌وه‌ی ک‌ه ئه‌و‌ه ئێم‌ه ئه‌و خۆپیشاندان‌ه ئه‌نجام‬ ‫ده‌ده‌ی��ن و تۆش ئاگادارب‌ه و ئ �ه‌وه‌ی ده‌که‌وێت ‌ه‬ ‫سه‌رشانت ل�ه‌پ��ارێ��زگ��اری ک���ردن و پاراستنی‬ ‫ئه‌منیه‌ت جێبه‌جێی بکه‌‪ ،‬نه‌ک وه‌کو ئه‌م یاسا‬ ‫سه‌یر و سه‌مه‌ره‌یه‌ی ک‌ه ده‌یانه‌وێ کاتێک تۆ‬ ‫خۆپیشاندانێک دژی پارێزگار یان قایمقام ئه‌نجام‬ ‫بده‌یت‪ ،‬به‌گوێره‌ی ئه‌و یاسای‌ه ده‌بێت به‌جه‌نابی‬ ‫پارێزگار یان قایمقام بفه‌رموویت لوتفتان هه‌ی ‌ه‬ ‫خۆپیشاندانێکتان له‌دژ ئه‌نجام بده‌م؟؟! ک‌ه به‌بڕوای‬ ‫من ئه‌م‌ه ل �ه‌رووی مه‌نتقیشه‌و‌ه گونجاونی‌ه ک ‌ه‬ ‫که‌سێک خۆی رێگه‌ت بدات خۆپیشاندانی له‌دژ‬ ‫ئه‌نجام بده‌یت و کێشه‌شت بۆ درووست نه‌کات‪،‬‬ ‫ئه‌م‌ه له‌واڵت‌ه زۆر پێشکه‌وتووه‌کانی دیموکراتیشدا‬ ‫گونجاو نیی‌ه نه‌ک بۆ ئه‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت��ێ��ک��ی وه‌ک ت��ورک��ی��ا ک��‌ه هێشتا‬ ‫نه‌گه‌یشتووه‌ت‌ه ئ �ه‌و دیموکراسیه‌ته‌ی بچێت ‌ه‬ ‫یه‌کێتی ئه‌وروپاو‌ه و له‌به‌ر پێشێلکارییه‌کانیشی‬ ‫دژ به‌گه‌لی ک��ورد دیموکراسیه‌ته‌که‌ی له‌ژێر‬ ‫پرسیاردایه‌‪ ،‬پاش درێ��ژ ک��ردن�ه‌وه‌ی بێچاالکی‬ ‫په‌که‌ک‌ه بۆ ج��اری ده‌ی �ه‌م ئیدی گه‌یشتووه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ی ک‌ه ده‌بێت ب‌ه ده‌ستور و یاساکانیدا‬ ‫بچێته‌و‌ه و له‌گه‌ڵ پێشکه‌وتنه‌کانی دونیادا‬ ‫بیگونجێنێت‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌واڵت‌ه پێشکه‌وتووه‌کانیش‬ ‫بۆنموون‌ه ئه‌ڵمانیا چه‌ند رۆژێ��ک پێش ئێستا‬ ‫له‌شاشه‌ی تیڤیه‌کانه‌و‌ه بینیمان کاتێک خه‌ڵکی‬ ‫ئه‌و واڵت‌ه ناره‌زاییان دژی فراوانکردنی هێڵی‬ ‫شه‌مه‌نده‌فه‌ر ده‌ربڕی له‌و واڵت‌ه و له‌سه‌ر سکه‌ی‬ ‫شه‌مه‌نده‌فه‌رێک دانیشتبوون وه‌ک ناره‌زایی‬ ‫ده‌ربڕین‪ ،‬به‌اڵم ئاسایش و پۆلیس به‌دار و لێدان‬ ‫ب�ڵاوه‌ی��ان پێنه‌کردن به‌ڵکو ه���ه‌ردوو پۆلیس و‬ ‫که‌سێکی ناڕازیان باوه‌ش ده‌کرد و به‌ڕه‌وشتێکی‬ ‫زۆر ن�ه‌رم و دیموکراسی ده‌ی��ان گواستنه‌و‌ه بۆ‬ ‫شوێنێکیتر یاسای واڵتان به‌م شێوه‌یه‌یه‌‪ !...‬نه‌ک‬ ‫وه‌ک��و ئ���ه‌وه‌ی لێر‌ه ده‌یبینین کاتێک ده‌چیت‬ ‫ب��ۆ خۆپیشاندانێک ی��ان چاالکییه‌ک ک ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌دڵی نیی‌ه یان مۆڵه‌ته‌که‌ت ناداتێ و‬ ‫جوابیشت ناداته‌و‌ه و هیچ حسابیشت بۆ ناکات‬ ‫ی��ان ئه‌گه‌ر ئه‌نجامیشتدا رووب���ه‌ڕووی لێدان و‬ ‫گرتنت ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر چاالکییه‌کی مه‌ده‌نی‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ده‌شت خزێنێت‌ه نێو ژووری تاکه‌که‌سیش‬ ‫وه‌ک ئ �ه‌وه‌ی به‌سه‌ر کۆمه‌ڵێک چاالکواندا‬ ‫هات له‌دووساڵی راب��ردوودا ک‌ه له‌سه‌ر به‌یاننام ‌ه‬ ‫دابه‌شکردن دژی تۆببارانی سنوره‌کانی هه‌رێم‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تانی تورکیا و ئێران ئه‌نجامیاندا‬ ‫له‌بری ده‌س��ت خۆشیلێکردن کردیانن‌ه سوچی‬ ‫زیندانی تاکه‌که‌سییه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆی‌ه لێره‌و‌ه به‌وان‌ه ده‌ڵێم ک‌ه ناڕازین له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌و یاسایه‌ی یه‌کێتی و پارتی‪ ،‬لێیان گه‌ڕێن‬ ‫یاساک‌ه چۆن بێت باببێت چونک‌ه ئه‌وان ئه‌گه‌ر‬ ‫یاساک‌ه هه‌شبێت و له‌به‌رژه‌وه‌ندییان نه‌بێت کاری‬ ‫پێناکه‌ن و وه‌ک خۆیان پیاده‌ی ده‌که‌ن‪ ،‬وه‌ک‬ ‫یاسای رۆژنامه‌نووسی که‌بوونیشی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌و دۆخانه‌ی له‌به‌رژه‌وه‌ندیاندا نیی‌ه ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ‬ ‫یاسا حه‌یاته‌که‌ی سه‌رده‌می به‌عس‪!!..‬؟؟‪.‬‬