Dubbelpunt oktober 2016 safety first

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

DUBBELPUNT

SAFETY FIRST! oktober 2016

Tijdschrift van en voor Chiroleiding | verschijnt maandelijks, niet in juli en augustus | nr. 2 | Chirojeugd-Vlaanderen vzw v.u. & afzendadres: E. Cools, Kipdorp 30, 2000 Antwerpen | Afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2 | P409362

]foto: dries vaes[

[Adresklever]

de

BRIEVENBUS

Wil je iemand de groetjes doen? Of wil je gewoon met een grave foto in Dubbelpunt? Voor al je boodschappen en foto’s één adres: dubbelpunt@chiro.be. Als je foto's doorstuurt, laat dan weten wie er op staat, waar ze gemaakt zijn en welke boodschap erbij hoort. Zorg wel dat je toestemming hebt van de personen op de foto.

De leiding van Chiro Alleman uit Sinaai op kamp in Ruislede. Groetjes van Eva!

Deze foto

’s

en meer: nu ook op In stagram @de _Chiro

'Annick en Dammer zijn 19 jaar lang onze kookouders geweest. We willen hen bedanken voor die vele mooie jaren en al die tijd, moeite en zorg die ze in ons hebben gestoken.

Nooit zal iemand ons Annickske en Dammer kunnen vervangen, zulke zorgzame en liefhebbende vrijwilligers en cookies bestaan er niet meer.'

Alle dank, van de Chiromeisjes van Willebroek.

De leiding van Chiro Hermelinde uit Kemzeke tijdens Elines laatste kamp in Leopoldsburg.

'Ik wil heel graag iedereen bedanken voor alle mooie momenten en de vriendschap. Jullie waren niet enkel mijn medeleiding, maar ook mijn beste vriendinnen. Ik ben fier dat ik een van jullie mocht zijn. #laatziendatgevanhermelindezijt.'

Groetjes, Eline (aka Van Haute 1.0 aka ancien 1992)

'Op TUUR hebben wij een kakenquête gehouden! Daaruit blijkt dat er bij de vrouwen procentueel meer proppers zijn dan vouwers, en dat sommige mannen rechtstaand hun achterste afvegen. De harde cijfers liegen niet!'

De leidsters van Chiro Nele uit Ardooie op bivak!

2

]OKTOBER 2016[

Safety first 'OP VOORHAND WEET JE EIGENLIJK WEL DAT HET NIET ZONDER RISICO IS, MAAR HET IS ZO GEESTIG.' LEIDING OVER VEILIGHEID OP P. 16.

RAKWI'S DIE ELKAAR PIJN DOEN EN KETI'S DIE MASTURBEREN IN DE TENT: GAAT DAT EROVER? VEILIG IN JE LIJF OP P. 10.

Veilig in mijn hoofd

Dat we in de Chiro allemaal wel eens zotte, lichtjes onverantwoorde, misschien niet 100 % veilige dingen doen, dat weten we allemaal. Living on the edge, zo zoeken we soms wat adrenaline: een leven is niet eindeloos, en een Chirocarrière al helemaal niet.

zoals je bent? Wat als je je soms een per ongeluk op een heem gelande alien voelt, die niet helemaal begrijpt hoe de wonderlijke Chirowereld in elkaar zit? Wat dan?

Veiligheid begint bij jezelf. Wie zich niet veilig voelt in zijn of haar eigen lichaam en hoofd zal dat ook zeer moeilijk in de buurt van anderen zijn. Ikzelf voer al een hele tijd een gevecht met mezelf: om op mezelf te kunnen vertrouwen en te weten dat ik mezelf niet zal kwetsen, om in mezelf te vertrouwen, om me alsmaar veiliger te kunnen voelen bij anderen. Betekent dat dat ik nu ongelukkig ben? Nope. Dat ik niet graag in de Chiro ben? Integendeel, dat landschap is de laatste jaren langzaam alsmaar zoeter en roziger geworden. Wat dat wél betekent, is dat mijn jaren in een leidingsploeg voor mij anders hebben gevoeld dan hoe ik vaak dacht dat het 'hoorde', maar dat dat oké is, en dat ze even waardevol zijn geweest.

Lotte

]foto: valerie vanderlooy[

Dat we zo yolo kunnen gaan, komt doordat we ons veilig voelen bij elkaar: veilig genoeg om ons achterover van twee tafels hoog te laten vallen en erop te vertrouwen dat we opgevangen worden, veilig genoeg om onze zielenroerselen te delen en om af en toe ook de lelijke kantjes van onszelf boven te laten komen. Het lijkt vanzelfsprekend dat in de loop der jaren je heem en je ploeg zich als een warme cocon om je heen spinnen, een plek worden waar alles lijkt te kunnen en je 'volledig jezelf ' kunt zijn. Maar wat als dat niet zo is? Wat als je Chirogroep voor jou een fijne plek is, maar niet dat knalroze suikerlandschap waarin je medeleiding lijkt rond te dwalen? Wat als je je er níét volledig emotioneel veilig voelt, en jezelf niet helemaal kunt tonen

HET STARTSCHOT VOOR EEN NIEUW CHIROJAAR IS GEGEVEN. DE FOTO'S UIT DIKSMUIDE, AARSCHOT, SINT-TRUIDEN EN DENDERMONDE IN HET MIDDEN VAN DEZE DUBBELPUNT!

Dubbelpunt verschijnt maandelijks, maar niet in juli en augustus. Een jaarabonnement is gratis, je kunt het bestellen via chiro.be/dubbelpunt. ] Redactieadres[ Claire Gastmans, Kipdorp 30, 2000 Antwerpen ]E-mail[ dubbelpunt@chiro.be ]Eindredactie[ Claire Gastmans ]Redactie[ Lotte Van Doren, Annelies Van der Maat, Evelien Reyntjens, Amina Laribi, Emilie De Clerck en Eva Laudes ]Taalnazicht[ Bart Boone ]Tekeningen[ Pieter Deprez ] Vormgeving[ Valerie Vanderlooy en Jan Van Bostraeten ]Druk[ Drukkerij Vanden Broele, Brugge ]Giften[ giften aan Chirojeugd-Vlaanderen vzw kunnen gestort worden op rekeningnummer BE67 0000 1507 2887.

3

]OKTOBER 2016[

DOSSIER VEILIGHEID

STAPPEN EN FIETSEN IN GROEP: ZO DOE JE HET VEILIG

En nog een kilometer!

Of je nu te voet op dagtocht vertrekt, met de fiets op kamp, of om de hoek een ijsje gaat eten: zorg ervoor dat je altijd veilig en zichtbaar bent onderweg. Maar moest je nu weer links of rechts van de weg? En achter elkaar of naast elkaar? De belangrijkste antwoorden vind je hier!

Door Evelien

Bron: veiligopstap.be

Te voet!

Wandelen in groep?

Zodra je met vijf leden en iemand van de leiding op pad bent, ben je een groep. Zorg dan voor begeleiding voor- én achteraan. De oudsten lopen best vooraan en achteraan, zodat ze kunnen waarschuwen voor aankomend verkeer. Bij grotere groepen zorg je voor meer begeleiding, voor een paar C3-verkeersborden, én voor fluohesjes!

Waar moet je met je groep stappen?

Het beste gedraag je je ook in groep als een individuele wandelaar. Dat wil zeggen: ★★Stap op het voetpad als dat er is. ★★Bij gebrek aan een voetpad wandel je op gelijkgrondse berm. ★★Is ook die er niet, dan mag je op

het fietspad stappen. Geef wel voorrang aan fietsers! ★★Geen fietspad? Dan moet je wel op de rijbaan lopen. Ofwel stap je zo links mogelijk en loop je achter elkaar, ofwel wandel je rechts en dan mag je per twee naast elkaar stappen zolang je niet meer dan de helft van de rijweg inneemt.

Hoewel de wetgeving vrij is – eigenlijk mag je in een groep van meer dan vijf personen en met begeleiding gewoon op de rijbaan lopen – raden we toch aan de richtlijnen hierboven te volgen. En als er geen voet- of fietspad is, loop je liefst links van de baan en allemaal achter elkaar.

Wat als het donker is?

Als je minder dan 200 m voor je uit kunt kijken, is het verplicht om lichten te dragen. Loopt je groep links op de weg? Rood licht vooraan rechts, wit licht achteraan links. Lopen jullie rechts? Wit licht vooraan links, rood licht achteraan rechts.

Draag zeker ook fluohesjes!

Met de fiets!

Fietsen in groep?

Vanaf vijftien fietsers ben je een groep. Zorg voor begeleiding voorén achteraan. Tot vijftig fietsers zijn wegkapiteins niet verplicht. Toch met meer dan vijftig de baan op?

Dan gelden er andere regels: check veiligopstap.be.

4

]OKTOBER 2016[

Waar fiets je met je groep?

Als je geen groep bent, moet je verplicht op het fietspad fietsen.

Ben je er wel een, dan mag je ook op de rijweg fietsen. Het beste kies je toch voor het fietspad en splits je een grote groep op in kleinere, dat is veiliger. In een ‘aaneengesloten groep’ mag je bovendien altijd per twee naast elkaar fietsen.

Oversteken?

Let op: als fietser heb je geen voorrang op een zebrapad, en zelfs niet op een oversteekplaats voor fietsers!

Wacht gewoon tot de weg vrij is.

In het donker?

Elke fiets moet uitgerust zijn met een wit licht vooraan en een rood achteraan. Fluohesjes maken je nog zichtbaarder!

Neem geen risico’s Stippel de weg op voorhand uit

Drukke straten krijgen op een kaart vaak een andere aanduiding mee dan de kleinere verkeersluwe wegen. Ook een druk kruispunt, een overweg, oversteekplaatsen in een bocht of andere locaties met mogelijk gevaar kun je in deze fase al uitsluiten.

Deze websites kunnen je een handje helpen bij het uitzoeken van de veiligste weg: ★★wandelknooppunt.be ★★fietsnet.be

]foto: jan van bostraeten[

DOSSIER

DOSSIER VEILIGHEID

★★routeyou.com ★★groteroutepaden.be

Gebruik je gezond verstand

Bij mist, stormweer of andere gure weersomstandigheden is die tocht niet meer zo’n goed idee. Schat ook de afstand van je verplaatsing realistisch in. Enkele richtlijnen voor een wandeltocht met de jongste leden: ★★Ribbels: een dagtocht tot 6 km ★★Speelclub: een dagtocht tot 7 km ★★Rakwi’s: een dagtocht tot 12 km Fietsen met je groep doe je best

pas vanaf de tito’s. Voor die leeftijd zijn kinderen vaak nog onzeker en onstabiel op de fiets.

Alleen op pad?

Het is alleen verantwoord om je keti’s en aspi’s alleen op pad sturen, bijvoorbeeld voor een dropping.

Betrek hen er wel bij: als ze het liever niet doen, dan ga je mee. Tito’s kun je ook op dropping sturen, bij wijze van tochtactiviteit, maar dan gaat er sowieso altijd iemand mee van de leiding!

Te winnen: SAVE-capes!

Stuur je je leden op pad, leg hen dan duidelijk uit hoe ze zich veilig gedragen in groep, en geef hen je gsm-nummer mee!

Val op

Zorg voor voldoende fluohesjes! Fluokleuren en reflecterende elementen maken jullie een pak zichtbaarder in het verkeer. Dat is zo in het donker, maar evengoed als de zon schijnt! Op veiligopstap.be kun je fluocapes bestellen. Je leest het goed: capes!

Wij mogen deze maand SAVE-capes weggeven! Wil jij er zo enkele winnen, om je groep op een veilige en superstijlvolle manier door het verkeer te loodsen? Geef dan antwoord op de volgende wedstrijdvraag: bij welk verbond hoort gewest Kla’bant? Stuur een mailtje naar dubbelpunt@chiro.be met het juiste antwoord en shine in SAVE-capes! (Pssst: het antwoord vind je ergens in deze Dubbelpunt.)

5

]OKTOBER 2016[

DOSSIER VEILIGHEID

Veiligheid eerst

FUIVEN ZONDER ZORGEN

Heel je sociale leven is erop geënt. De fuiven van de Chirogroepen in jouw buurt staan allemaal in je agenda genoteerd, je staat op ‘aanwezig’ op Facebook. En dan is er nog die van jullie eigen groep. De jaarlijkse fuif: een belangrijke bron van inkomsten, maar ook van heel wat kopzorgen. Feesten: allemaal goed en wel, maar hoe hou je het veilig?

©JANBONJR.be

Door Eva

Alcohol Wie Chirofuif zegt, zegt ‘dansen’, ‘drinken’ en ‘massale opkomst’.

En bij die massa zitten vaak ook youngsters die de zestien nog niet bereikt hebben. Daar horen afspraken bij. ★★Als organisator mag je geen alcoholische dranken schenken aan jongeren onder de 16 jaar. Cocktails en andere sterke (gedistilleerde) dranken zijn pas toegelaten vanaf 18 jaar. ★★Om ervoor te zorgen dat je niet iedereen aan de toog om hun leeftijd moet vragen, kun je met een bandjessysteem werken.

Vraag iedereen aan de inkom hun leeftijd, en geef hen al naargelang daarvan een andere kleur van bandje. Zo weten de mensen achter de toog wie jonger is dan 16 en 18 jaar. Let wel: je bent als gewone burger niet gemachtigd om iemands identiteitskaart te vragen! Vraag daarom naar een leeftijdsbewijs. De bezoeker kan

6

]OKTOBER 2016[

dan zelf kiezen om zijn of haar identiteitskaart te tonen, maar een lidkaart of bibliotheekkaart is even goed. ★★Wat als iemand al dronken naar je fuif komt? Eigenlijk weiger je die bezoeker dan best. Alcohol schenken aan iemand die zichtbaar dronken is, is namelijk strafbaar. Bovendien: als iemand een ongeval veroorzaakt nadat hij of zij alcohol kreeg op jullie fuif, kan jullie organisatie daarvoor aansprakelijk gesteld worden. Als je die persoon in dezelfde situatie drank weigert, ga je vrijuit. ★★Bied gratis kraantjeswater aan op je fuif. Het is geen grote kost voor de organisatie, en het zorgt ervoor dat er gezond (en goedkoop) gedronken kan worden op fuiven. ★★Maak alcoholische dranken duurder dan niet-alcoholische.

Zo rem je overmatig alcoholgedrag af. Voorzie liever een lekker non-alcoholisch alternatief.

Safety first: security Bij je fuif of evenement ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van je feestgangers. Als je iets groots organiseert, overleg dan op voorhand met de politie en de brandweer. Maak ook afspraken over hoe je zal reageren als er iets foutloopt.

Enkele weetjes en tips: ★★Schakel je een securityfirma in om een oogje in het zeil te houden? Beroep je dan op een erkende securityfirma (check vigilis.be), en maak op voorhand enkele afspraken met hen. Wat verwacht je van hen, en wat kunnen jullie doen om de fuif zo veilig mogelijk te maken? Je bent verplicht om aan het gemeentebestuur door te geven welke firma je inschakelt. ★★Houden jullie liever zelf een oogje in het zeil? Dat kan ook, maar wel alleen met mensen van de Chiro zelf, zoals leiding, ouders of oud-leiding. Geen derden dus, bijvoorbeeld niet de lokale voetbalploeg. Ook hiervoor moet je op voorhand toestemming vragen aan de burgermeester. Voor alle voorwaarden: check fuifpunt.be bij ‘security’. ★★De zaal dan. Die heeft een wettelijk toelaatbaar aantal personen. Ook een tent kan niet eindeloos veel volk aan. Zoek het even op in het contract of brandveiligheidsattest en hou je daar ook aan. Aan de inkom kun je de toegangsbandjes tellen of streepjes trekken, dan heb je er een idee van hoeveel personen er binnen zijn. ★★Bij vechtpartijen verwittig je altijd de politie. Alleen zij kunnen hier gepast op reageren en de daders

aanpakken. Als organisator zijn jullie hier niet voor bevoegd en dat is maar goed ook. Bekommer je liever om het aanwezige volk dat niet aan het vechten is. ★★Je kunt iemand veiligheidsverantwoordelijke maken voor jouw evenement. Hij of zij is heel de tijd aanwezig en treedt op als contactpersoon voor brandweer, politie, security en gemeentebestuur. Idealiter waakt die persoon ook over de andere facetten van veiligheid: crowdmanagement, fiets- en parkingbewaking, enz. ★★Communicatie over veiligheid is ook tijdens het evenement belangrijk. Daarvoor kun je bij de provinciale uitleendienst walkietalkies huren.

Decibels en oordopjes Als organisator ben jij verantwoordelijk voor het aantal decibels dat door de geluidsinstallatie gejaagd wordt. Don’t blame the dj!

Zet duidelijk enkele afspraken op papier: aan welke geluidsnorm moet de dj zich houden, en wat gebeurt er als hij of zij zich daar niet aan houdt? Het aantal decibels dat hij of zij mag produceren hangt af van de locatie. Enkele dingen op een rijtje! ★★Als je evenement plaatsvindt in openlucht of in een tent geldt de limiet van 85 dB(A). Als je luider wilt gaan, moet je dat eerst met het gemeentebestuur en de politie bespreken. Als je tot 100 dB(A) mag, ben je wel verplicht om gratis oordoppen uit te delen.

Je kunt ze gratis aanvragen bij de CM.

7

]OKTOBER 2016[

DOSSIER

DOSSIER VEILIGHEID

★★Voor een evenement in een zaal hangt alles af van de VLAREM-klasse. Die kun je vinden in het huurcontract. à VLAREM, meldingsklasse 3: In de zaal mag je tot 95 dB(A) produceren. Het gemeentebestuur is hiervan op de hoogte.

Als je de muziek toch luider wilt zetten, moet je toestemming vragen aan het gemeentebestuur. à VLAREM, meldingsklasse 2: De zaal is aangepast en kan op die manier meer decibels aan.

Je kunt er vaak tot 100 dB(A) produceren. Belangrijk is wel dat je dan gratis oordoppen aanbiedt om gehoorschade te voorkomen. ★★Een extra tip wanneer je een evenement in een zaal organiseert: voorzie een chill-outzone. Daar kunnen de bezoekers en vooral hun oren bekomen van de luide muziek. ★★De Vlaamse overheid controleert regelmatig en ook de politie kan vaststellingen doen. De boetes lopen hoog op voor organisatoren die zich niet aan de maximumnorm houden. ★★Het kan zijn dat je niet te hard speelt voor de oren van de bezoekers maar dat de politie je evenement toch stillegt, wegens de overlast voor de buurt. Laat hen zeker enkele weken voor het evenement weten wat er te gebeuren staat. Stop een briefje in hun bus of ga er langs!

Meer weten over veiligheid op fuiven? Check fuifpunt.be of chiro.be/veiligheid/evenementen.

Meer weten over de verzekeringen die je best afsluit?

Check chiro.be/verzekering. Een specifieke vraag? Stuur een mailtje naar jeugdbeleid@chiro.be.

DOSSIER VEILIGHEID

DE CHIRO, JE SAFEHOUSE

‘Zorg ervoor dat niemand in de paniekzone terechtkomt’

‘Nee, ik wil niet meespelen.’

Waarop er vervolgens een lid aan de kant gaat zitten. Dat kan twee dingen betekenen.

Eén: je spel is beneden alle niveau. Twee: je lid voelt zich niet helemaal veilig om mee te spelen. We hebben het hier over psychologische veiligheid, welteverstaan, die – zoals je ziet – vele vormen kan aannemen. Wij vroegen Evelien en Vincent van Jong & Van Zin hoe je zulke situaties tackelt, en hoe je ze voorkomt.

DUBBELPUNT: Hoe merk je als leiding dat de sfeer niet veilig is in een groep?

Vincent: Je merkt het aan kleine dingetjes: opmerkingen die je leden maken, de manier waarop ze met elkaar praten, en hoe dat vooral niet spontaan verloopt.

Evelien: Of als er veel wordt geroddeld, of er zijn leden die uitgesloten worden of die zich terugtrekken.

DUBBELPUNT: Hoe tackle je zo’n onveilige sfeer?

Vincent: Door elkaar beter te leren kennen. Niet alleen door in het begin van het jaar kennismakingsspelletjes te spelen, maar daar heel de tijd mee bezig te zijn. Durf je leden te vragen hoe ze zich voelen in de groep.

Evelien: Je kunt dat ook anoniem vragen, hé. Dat iedereen verspreid op het plein gaat zitten, bijvoorbeeld, en op een briefje een paar

8

]OKTOBER 2016[

vragen beantwoordt. Hoe voel jij je in de groep, hoe komt dat, hoe vind je de groep in zijn geheel, wat kan beter, enz. Zo kom je al heel wat te weten.

Vincent: Als je een spel in ploegen speelt, verdeel de ploegen dan aan de hand van een verdeelspelletje zodat niet altijd dezelfden bij elkaar zitten. Doe dat elke keer, zodat het een evidentie wordt en ze dat ook spontaan gaan doen. En verder zou ik inzetten op het ‘wij-gevoel’, genre ‘de tito’s zijn de beste van de Chiro!’. Stop je namiddagen ook goed vol zodat er niet al te veel dode momentjes vallen.

‘Ik wil niet meespelen’ DUBBELPUNT: Een voorbeeld uit de praktijk. Je hebt net de speluitleg gegeven, iedereen staat in startposi-

]foto: jan van bostraeten[

tie. Maar één lid voelt zich daar niet lekker bij en wil opeens niet meer meespelen. Wat doe je?

Vincent: Ik zou het even laten gebeuren. Meestal is het spel ook al begonnen, en gebeurt het dan pas dat iemand aan de kant gaat zitten. Maar de eerste stap is dan wel: vragen gaan stellen. Wat maakt dat je niet wilt meedoen? En dan de mogelijkheid bieden om opnieuw te beginnen. Ook als dat betekent dat het spel stilgelegd moet worden.

Evelien: Vaak komen ze dan wel met een reden op de proppen, en afhankelijk van de reden zoek je dan samen naar een oplossing. Als er voor het spel bijvoorbeeld veel gelopen moet worden, en iemand heeft pijn aan zijn enkel, dan kun je een rol zoeken in het spel waarvoor het lid niet hoeft te lopen.

DUBBELPUNT: De ‘iedereen moet meespelen’-tactiek laat je dus beter in de kast zitten?

Vincent: Ja, want daarmee kun je een kind ook in de paniekzone brengen, en dat wil je eigenlijk niet. Eigenlijk kun je drie niveaus onderscheiden: de comfortzone, de stretchzone en de paniekzone. Het komt erop aan om je lid betrokken te houden. Als iemand niet wil meespelen omdat je dat spel elke zondagnamiddag speelt, dan zit je te veel in de comfortzone. Maar het omgekeerde is dus ook nefast: als je iemand dwingt over zijn of haar grenzen te gaan, beland je in de paniekzone en dan blijven ze het volgende weekend thuis.

DUBBELPUNT: En wat met imitatiegedrag? Opeens zijn er blijkbaar nog leden die niet willen meespelen.

Evelien: Ook dan: stel vragen. Wat maakt dat ze niet willen meespelen?

Wat hebben ze nodig om wel mee te doen en om zich betrokken te voelen? Als je merkt dat er veel kindjes zijn die er geen goesting in hebben, stel jezelf dan ook de vraag of het spel hen wel genoeg uitdaagt en of ze niet te veel in hun comfortzone blijven zitten.

Vincent: Dat moet je ook wel durven, natuurlijk, jezelf in vraag stellen. Dat is dan je eigen stretchzone waarin je je begeeft, want je stelt je wel kwetsbaar op. Maar eigenlijk moet je zoiets gewoon structureel inbouwen en na elk spel vragen: en, wat vonden jullie ervan?

Evelien: Als leiding moet je dus ook weleens uit je comfortzone komen en stretchen. Misschien ben jij niet iemand die graag ruwe spelletjes speelt, maar merk je dat je groep dat wel graag doet. Nu ja, dan moet je uit je kot komen, hé.

Doe wat de groep nodig heeft DUBBELPUNT: Een ander voorbeeld. De aspimeisjes plannen hun tweedaagse. Een deel van de groep wil naar zee om daar te gaan feesten met de jongens. Een ander deel ziet dat eigenlijk echt niet zitten, maar durft dat niet te zeggen. Hoe ga je daarmee om?

Vincent: Als je keuzes moet maken en je voelt dat de meest verbale mensen de bovenhand hebben, kun je hen anoniem laten kiezen. Laat iedereen bijvoorbeeld drie keuzes op papier zetten, zonder dat ze met elkaar gesproken hebben. Of laat hen er per twee over babbelen, daarna in een groepje van vier en pas dan in de grote groep. Dan weet je zeker

9

]OKTOBER 2016[

DOSSIER

DOSSIER VEILIGHEID

dat iedereen al eens aan het woord geweest is.

Evelien: Misschien kun je hen ook meer dan twee alternatieven geven, waaruit ze dan hun top drie moeten samenstellen zodat niet iedereen zijn of haar eerste keuze heeft. Of vraag hen naar het soort activiteit dat ze willen doen. Willen ze bijvoorbeeld iets actiefs doen, dan kun je op basis daarvan een beslissing maken. En dan hebben ze wel wat inspraak, maar dan bepalen de luidsten niet per se de bestemming.

Vincent: Of je kunt wel naar zee gaan, maar de invulling van ‘de zee’ beter maken. Vraag hen bijvoorbeeld: ‘Je vindt de zee nu 3 op 10, hoe kan dat een 7 op 10 worden?’

Evelien: Benoem het probleem ook, zo van: ‘Ik merk dat een deel wil gaan en een ander deel niet, maar we moeten er samen uit geraken en een leuke activiteit vinden.’ En zeg er ook gerust bij dat ze daar dan niet het hele weekend met een lang gezicht moeten zitten als jullie toch niet naar zee zouden gaan.

Vincent: Je moet dus niet altijd doen wat de groep vraagt, maar je moet doen wat een groep nodig heeft. Heeft die groep het nodig om naar zee te gaan terwijl een deel dat niet wil?

Evelien: En ook als daar aan zee knappe leiders zitten met wie jij weleens iets zou willen drinken, geldt: als dat niet is wat je groep nodig heeft, dan doe je iets anders.

Alles voor de leden. Bedankt voor het interessante gesprek!

Meer weten? Download de bundel ‘Begeleidershouding’ op jongenvanzin.be. Nog een vraag? Stuur een mailtje naar info@jongenvanzin.be.

DOSSIER VEILIGHEID

Hoe vermijd je dat lichamelijke grenzen overschreden worden?

Dat je in de Chiro met elkaars lijf in aanraking komt, is niet meer dan normaal: je dolt, je speelt, je begroet, je geeft iets door, je troost.

Maar iedereen heeft recht op ‘persoonlijke ruimte’, en het recht om zich veilig in zijn of haar lijf te voelen, ook en misschien wel vooral in de Chiro. Waar de grens ligt en hoe je die kunt bewaken, is voor iedereen anders, en dus moeilijk in algemene termen te vatten. Wij doen toch een poging en stellen enkele situaties voor. Met medewerking van Jong & Van Zin. Door Lotte

BLEITBOOM Je toppers spelen een ruig spel, waarbij ze elkaar flink pijn moeten doen. Degene die als eerste een kik geeft of een traan wegpinkt, heeft verloren. Ze blijken dit echt graag te spelen.

Is dit oké? Niet echt Als het doel van het spel is om elkaar pijn te doen, ga je eigenlijk al over de grens en is er geen veilige sfeer meer. De vraag is dus of je hier überhaupt wel aan moet beginnen – zelfs als ze het leuk vinden. Bedenk als leiding goed wat je met een spel wilt bereiken: elkaar om het hardste pijn doen is niet echt een spel, dan zijn er veel toffere manieren om je Chironamiddag te vullen. Zoek naar (ruige) alternatieven.

IN BORSTEN KNIJPEN TIJDENS VLEESHOOP Tijdens een spelletje vleeshoop met tito’s knijpen de jongens in de borsten van de meisjes. Achteraf blijkt dat de toppers hadden afgesproken om in zo veel mogelijk borsten te knijpen.

Is dit oké? Nee De meisjes hebben geen toestemming gegeven om hen aan te raken; de situatie gaat dus buiten hun wil om, en omdat het tijdens een spel gebeurt, hebben ze bovendien niet de kans om aan de situatie te ontsnappen.

10

]OKTOBER 2016[

Dit gedrag past in zekere zin bij de leeftijd: de jongens zijn geïnteresseerd in het andere geslacht, en vaak competitief of ‘opschepperig’ ingesteld. Het lichaam van een ander bewust en ongevraagd betasten is echter nooit oké, ongeacht de leeftijd!

Als leiding is het belangrijk dat je dit gedrag duidelijk benoemt en verbiedt, en zegt waarom je dat doet.

Daarnaast heb je ook een rol te spelen als het voorval tot een conflict of vertrouwensbreuk leidt. Je kunt een groepsgesprek houden, al is het zeker ook oké als de meisjes zelf de jongens hierop aanspreken: zo leren ze hun grenzen aangeven, en wordt hun weerbaarheid gestimuleerd.

Uit: ‘(N)iets mis mee?!’ van Jong & Van Zin

WORSTELEN Tijdens het vrij spel zijn een paar keti’s aan het worstelen. Het is vriendschappelijk bedoeld, maar niettemin gaan ze hard tekeer.

Is dit oké? Tot op zekere hoogte Worstelen is leuk en daar is niks mis mee. Wil je het binnen bepaalde grenzen houden? Dan kun je als leiding bijvoorbeeld zelf meedoen.

Jouw gedrag heeft meer impact op je leden dan het gedrag van hun medeketi’s. Als je zelf mee worstelt en duidelijk grenzen aangeeft, geef je het goede voorbeeld. Wat je ook kunt doen, is op voorhand een stopwoord afspreken. Als iemand dat roept, stopt het. En observeer elkaar: als je merkt dat iemand niet meer beheerst worstelt, rood wordt

]foto: jan van bostraeten[

DOSSIER

DOSSIER VEILIGHEID

of crazy eyes krijgt, dan grijp je in.

Vraag aan je leden om ook elkaar in de gaten te houden! Ruig is dus oké, maar niet als het niet meer beheerst gebeurt. Ruig met respect, dus.

Mocht het onverhoopt toch fout lopen, dan is het ook goed om achteraf te overlopen wat er gebeurd is en waar het fout gelopen is. Zo kunnen je leden rustig ‘afkoelen’ en leren ze er misschien iets uit voor de volgende keer, over zichzelf en hun grenzen, of over de ander.

TOEZICHT HOUDEN TIJDENS DOUCHEN Op bivak staan de kwiks te douchen. Een leidster houdt toezicht.

Is dit oké? Min of meer Waar in deze situatie weinig rekening mee wordt gehouden, is dat meisjes van deze leeftijd mogelijk schaamte of preutsheid ervaren over

hun naakt zijn. Als ze niets durven te zeggen maar die schaamte wel hebben, is er dus sprake van ‘geen toestemming’. Anderzijds heeft de leidster hen – naar alle waarschijnlijkheid – ook niet gedwongen om toezicht te mogen houden.

Het is in dit geval zoeken naar een evenwicht tussen je verantwoordelijkheid nemen en dus toezicht houden, en de privacy van je leden respecteren. Toezicht in deze situatie is dus wel oké, maar het kan misschien ook op een andere manier. Het zijn immers geen ribbels meer.

Zoek samen met je medeleiding naar een alternatief: vraag de kwiks bijvoorbeeld of er hulp of toezicht nodig is in plaats van die sowieso te geven, of vraag hen om er bij elkaar op te letten dat ze goed schoon gewassen zijn.

Uit: ‘(N)iets mis mee?!’ van Jong & Van Zin

SPEELCLUBBER WIL GEEN KOPROL MAKEN De speelclubbers doen een hindernissenparcours, waarin ze onder meer een koprol moeten maken.

Liese wil of durft niet.

Moet zij die koprol maken?

Vermijd dat je het kind in de paniekzone brengt: dwing het dus niet om die koprol te maken, ook al lijkt het iets evidents. Vraag door, ook al moet je daarvoor het spel misschien even stilleggen: hoe komt het dat ze het niet wil doen? Ga dan op zoek naar een goed alternatief – zij moet bijvoorbeeld vijf keer rond haar as draaien in plaats van die koprol – en begin het spel dan opnieuw. Zo geef je het signaal aan je afdeling dat het belangrijk is dat iedereen zich oké voelt bij de opdracht.

Mocht er imitatiegedrag optreden bij de andere leden, vraag hen dan ook waarom ze het opeens niet meer

11

]OKTOBER 2016[

DOSSIER VEILIGHEID

willen doen. Wijs hen erop dat ze het net wél nog hebben gedaan, of vertel hen dat het andere lid ooit iets onplezierigs heeft meegemaakt tijdens een koprol. Zo kunnen ze plaatsen waarom de ander het niet hoeft te doen en zij wel. (Meer hierover vind je in de bundel ‘Begeleidershouding’, die je kunt downloaden op jongenvanzin.be)

TOM TREKT FIEN AAN HAAR HAREN Tijdens een spel met de ribbels zegt Fien dat Tom niet kan voetballen. Tom hoort dit en reageert door Fien aan haar haren te trekken.

Is dit oké? Nee Als jonge kinderen elkaar pijn doen, is dat vaak omdat ze niet weten hoe ze de emotie die ze voelen – onmacht, verontwaardiging woede, verdriet – op een andere manier moeten uiten. Het is dus belangrijk

om aan Tom te vragen waarom hij Fien pijn wou doen: probeer samen met hem zijn gevoel te benoemen, en samen met hem een ‘alternatief ’ te bedenken om de situatie ‘op te lossen’. Heeft Pieter Salif een duw gegeven omdat hij de schatkaart niet kon zien? Vraag dan samen aan Salif of Pieter even voor hem mag gaan staan.

Benadruk ook dat Fien pijn heeft door aan haar haren te trekken.

Kinderen beseffen de gevolgen van hun acties niet altijd, zelfs niet als ze zelf al aan de andere kant gestaan hebben. Het is dus belangrijk dat je je er bewust van bent dat dit soort gedrag bij kinderen vaak kadert in een leerproces van emoties herkennen en er correct naar handelen.

Er zijn ook veel mogelijke redenen voor dit gedrag: ze voelen zich buitengesloten of onterecht behandeld, iemand heeft iets van hen afgepakt, iemand heeft iets lelijks over hen gezegd, enz.

Meer info? Check jongenvanzin.be. Je kunt er de methodiek en de workshop (N)iets mis mee?! aanvragen. (N)iets mis

mee?! leert je bewust om te gaan met seksuele situaties in een jeugdwerkcontext. Het pakket bestaat uit 31 cases en een handleiding met theorie, nuttige info en handvatten. Aan

de hand van zes criteria leer je situaties in te schatten en ken je er een vlag aan toe. Ontdek hoe je per vlag een gepaste reactie formuleert. Verder kun je op jongenvanzin.be gratis de bundel ‘Bege-

leidershouding’ downloaden.

Een specifieke vraag? Mail naar info@jongenvanzin.be!

12

]OKTOBER 2016[

MASTURBEREN IN DE TENT De kerels masturberen ‘s avonds samen in de tent.

Is dit oké? Ja De jongens zijn allemaal even oud en hebben – waarschijnlijk – al ervaring met masturberen. Zoiets in groep doen maakt deel uit van hun seksuele ontdekkingsreis. Dit gedrag past dus absoluut bij hun leeftijd. In hun tent storen ze hier niemand mee, dus er is niemand die hier schade van ondervindt.

Wél belangrijk: probeer af te checken of er zeker geen sprake was van groepsdruk. Als er kerels zich gedwongen voelden of expliciet gedwongen werden om mee te doen, is deze situatie niet meer zo oké.

Als leiding kun je deze situatie gewoon negeren, maar je mag ook gerust aangeven dat het gedrag oké is. Zeg er wel bij dat ze zich niet onder druk mogen laten zetten.

Uit: ‘(N)iets mis mee?!’ van Jong & Van Zin

Coming Up!

28-30 oktober 2016 HOOFDANIMATORWEEKEND in Heibrand (Westmalle) 1-6 november 2016 ANIMATORCURSUS in Heidepark (Waasmunster) 4-6 november 2016 KIC in De Karmel (Brugge) 25-27 november 2016 WORKSHOPWEEKEND in Heidepark (Waasmunster) 2-4 december 2016 KIC in Heibrand (Westmalle)

OP CHIROCURSUS

IN OKTOBER EN NOVEMBER

Dit najaar is het ideale moment om te werken aan dat Hoofdanimatorattest. Je kunt mee op het Hoofdanimatorweekend eind deze maand of op het Workshopweekend in november.

Tijdens het Hoofdanimatorweekend ga je dieper in op het hoe en waarom in je eigen Chirogroep, je leidingsploeg en de grote Chiro.

Je hebt het over jouw engagement en dat van je medeleiding.

Bij het hoofdanimatortraject horen ook themacursussen. Je kunt voor twee korte gaan, of één lange. Aan jou de keuze!

Nadien doe je nog een stage en ga je naar een reflectiemoment om je attest in de wacht te slepen. Meer info op chiro.be/vorming.

Hoofdanimatorweekends

- 28-30 oktober 2016 in Heibrand (Westmalle) - 24-26 februari 2017 in Heidepark (Waasmunster) - 21-23 april 2017 in De Kalei (Dilsen-Stokkem)

Wie kan mee? Je wordt 18 jaar, of bent ouder EN je hebt al minstens één jaar als leiding achter de rug.

Korte themacursussen

- 25-27 november 2016 Workshopweekend in Heidepark (Waasmunster) - 10-12 maart 2017 Groepsleidingsweekend in De Karmel (Brugge) - 24-26 maart 2017 Expressieweekend in De Hagaard (Overijse) OF

Lange themacursus

- 31 maart-4 april 2017 Afdelingsboost in De Karmel (Brugge)

#CHIROCURSUS Ga op cursus, deel je foto’s en win!

Deel je cursusfoto’s op Instagram met de hashtag #Chirocursus. Elke maand valt er een leuk Chirogadget te winnen: van een zonnebril tot slippers of een leuke Chiropet. En je krijgt een plekje op onze Facebookpagina!

13

]OKTOBER 2016[

Jaarthema 2016-2017

Doe mee met het jaarthem

Organiseer een repairc PROMOTIJD! LOCATIE

Op je eigen Chiroterrein, op het voetbalterrein, of in de sporthal van de gemeente? Leg de locatie al vast.

Op chiro.be/chirocycle vind je flyers en affiches die je kunt aanpassen aan jullie eigen concept. Afdrukken en klaar is Kees!

SAMENWERKEN

Voor een rommelmarkt, een repaircafé en een ruilbeurs heb je standhouders nodig. Een workshop heeft workshopbegeleiding nodig. Zoek mensen!

Check het uitgebreide draaiboek met meer uitleg over het wat en hoe op chiro.be/chirocycle.

oktober

september VOOR WELK CONCEPT GA JE?

december

MET WIE?

Met je eigen Chirogroep, het gewest, een naburige Chirogroep of organisaties uit de buurt?

VOOR WIE?

Voor je eigen leden of ook voor andere jongeren?

Specifiek voor kinderen en jongeren of ook voor ouders en sympathisanten?

januari

november

Een rommelmarkt (iedereen verkoopt hun rommel!), een ruilbeurs (spullen ruilen, niks betalen!), een repaircafé (spullen maken en repareren!), een workshop (wij voorzien upcycle-workshops!), een geld-in-kasactie (een drankje en een hapje!) of een combinatie?

februari

AFVALBELEID REGISTREER JE ACTIE

Stuur voor 31 december 2016 de volgende gegevens door naar jaarthema@chiro.be: ★★Concept ★★Datum en tijdstip van je actie ★★Locatie van je actie ★★Eventuele samenwerking met andere organisaties ★★Contactpersoon: naam en contactgegevens

14

]OKTOBER 2016[

Verspil niks! Neem op voorhand contact op met een voedselbank uit de buurt: kunnen zij iets doen met overschotjes, mochten die er zijn? Een kringwinkel in de buurt is dan weer gelukkig met niet-verkochte kleren en andere zaken.

LAATSTE PROMOSTUNT!

Zet nog een laatste zotte promoactie op poten zodat werkelijk iedereen op de hoogte is.

Chirocycle

ma

café/ruilbeurs/rommelmarkt/ ... * * Vul zelf aan!

26 MAART 2017 D-DAY!

Deel je actie op sociale media (#Chirocycle), zodat we op chiro.be/ chirocycle een mooi overzicht krijgen van wat er allemaal gaande is in Chiroland.

april maart AFVAL IN DE KIJKER!

Doe iets leuks of grappigs met het afval dat je verzameld hebt.

AFLEVERING 2 VAN HET JAARTHEMAVERHAAL

Blik en de vuilnisbak Er staat een propvolle vuilnisbak op het plein. Het deksel ligt er half op, hij puilt uit. Een fietser gooit er iets bij, een wandelaar doet hetzelfde, een hondje heft z’n poot op en plast ertegen. Telkens er iets bij wordt gegooid, laat de vuilnisbak een boer: ‘Bwuurp.’

Op de rand van de vuilnisbak ligt Blik (een blikje cola). Na de veertiende maagoprisping van de vuilnisbak dreigt ze eruit te vallen.

Ze probeert zich met alle macht vast te houden aan een zakje chips en een rotte bananenschil.

juni

mei

Blik: “Aaaaauw! Hou mij vast,

banaan! Voelt gij niet dat ik aan ‘t vallen ben?”

Banaan: “Jawel! Ik doe wat ik ... pffff. Mijn krachten ... Het is hier zo glibberig. Zakje paprikachips, help mij. Ik heb geen kilocalorie energie meer in mijn lijf ... Ik ...”

Chips: “Mijn energie zit in de maag van Nigel, de zoon van de bakker. Sorry.”

Blik: “Banaan, gij zijt glaaaaaaaaaaaaaaaaaad. Ik ... aah help, ik vaaaaaaaaaaaaaaaaal.”

15

]OKTOBER 2016[

(Blik valt uit de vuilnisbak. Krabt aan haar hoofd.)

Blik: “Auwtch.

Allee, het valt nog mee, eigenlijk.

Vooral een deuk in mijn ego, precies.

Maar serieus nu, wat zat ik eigen lijk in die vuilnisbak te doen?

Gevangen tussen een rotte bananenschil en een zakje paprikachips. Een levende tussen de doden. Horror, de horror! Totaal be neden mijn niveau.

Ons ma heeft altijd gezegd: ‘Blikje, gij zijt er eentje voor de pmd!’ En ik moet zeggen: ons ma heeft er nog niet dikwijls naast gezeten. Waarom settelen voor restafval als ik bij de pmd mijn gelijken kan ontmoeten? Ik moet hier zo snel mogelijk weg zien te geraken. Kop omhoog, blik op de toekomst!”

juli

augustus

VRIENDEN ONDER ELKAAR: de gewesters van verbond Mechelen

‘Domme dingen doen, dat hoort nu eenmaal bij jong zijn’ Chiroleiding over veiligheid

‘Leiding en gewesters van verbond Mechelen op Tuur, de tweejaarlijkse verbondsreis.’

We zijn te gast op de Vlamming van verbond Mechelen, een planningsweekend voor hun gewesters. Hier vroegen we aan vier ervaren Chirorotten hoe zij de veiligheid in hun groep garanderen. Ze noemen zichzelf ‘gewest Kla’baas’; aan het woord zijn Jessica, Evelien en Wouter van gewest Kla’bant, en Twéz van gewest Maas.

Door Evelien

DUBBELPUNT: Onlangs in het nieuws: een scoutsjongen krijgt een ongeluk met negen geblinddoekte leden in zijn auto. Wat denken jullie daarvan?

Twéz: Zo’n frats met te veel mensen in de auto, ik denk dat dat in Chirogroepen wel vaker gebeurt. Dat is natuurlijk niet erg verantwoordelijk, maar volgens mij helpt het ook niet als ze er te veel over zagen en zeveren.

Evelien: Ik vind het kei-erg wat er gebeurd is en ga er totaal niet mee akkoord om met zovelen in een auto te kruipen. Het zijn nog altijd kinderen van iemand anders, die aan jou zijn toevertrouwd. Naar ‘t schijnt was de bestuurder dan ook nog met zijn gsm aan het spelen, dat doe je gewoon niet. Maar ik vind wel dat het in de media te fel is uitgesmeerd. In de jeugdbeweging doe je al eens iets stoms, en gelukkig is er ook ruimte om fouten te maken.

DUBBELPUNT: De media pakten hen te hard aan?

Wouter: Ja, de manier waarop deze zaak in de pers kwam, vond ik erover. Ik denk dat elke leider al wel iets gelijkaardigs heeft uitgestoken.

16

]OKTOBER 2016[

Wij hebben ook al eens met een paar man te veel in een camionette gezeten. Maar natuurlijk: het is niet verantwoordelijk, en er moet iets over gezegd worden.

Jessica: Ik denk dat de leiding ‘in onzen tijd’ echt nog veel zottere dingen met ons heeft uitgestoken.

Wij zijn daar zelf al erg in verbeterd.

Ik heb ook al met te veel leden in mijn auto gereden, maar probeer dan altijd superveilig te rijden en het zou niet in mij opkomen om dan met mijn gsm te zitten spelen. En dat is nu eenmaal jong zijn. Domme dingen doen hoort daarbij. Dat moet ook kunnen in de Chiro.

DUBBELPUNT: Zijn jullie zelf ooit in een onveilige situatie beland met jullie leden?

Jessica: Ooh ja, op kamp! Wij reden met de fiets naar Dourbes, maar mijn fiets-gps stuurde ons telkens langs een expresweg waar alle auto’s aan minstens 90 km per uur voorbij vlamden. We zijn in het dorp gaan vragen naar een betere route, maar die stuurden ons telkens naar diezelfde baan. Dan zijn we maar te voet verder gegaan in het gras van de berm, in de hoop dat we bij de volgende afslag toch nog weg

‘Jongens, dit moet je thuis niet vertellen’ DUBBELPUNT: Staan veiligheid of je verantwoordelijkheid als leiding het plezier soms in de weg?

Twéz: Goh, ja en nee. Je mag bijvoorbeeld geen ‘brandende tennisbal’ meer spelen volgens de Veiligheidsfiches van de Chiro. Maar dat is wel keiplezant. Dan maak je als leiding wel de afweging, ook al is dat niet verzekerd. En dan neem je het risico er gewoon bij.

Wouter: Wij wonen aan de Schelde en daar is een hele goeie betonnen afrit. Die diende oorspronkelijk om boten te water te laten en ze weer uit de Schelde te halen, maar wij bouwden daar een ‘rampke’ en gingen er met onze fiets af. We wisten op voorhand: jongens, dit moet je thuis niet vertellen. We hingen de fietsen én de leden wel vast aan een koord van vijftig meter. Op voorhand besef je wel dat het eigenlijk niet mag, maar het is geestig en het zal ons altijd bijblijven.

DUBBELPUNT: Is het dan extra leuk omdat er net een risico aan vastzit?

Jessica: De dingen die je het beste bijblijven, zijn dikwijls wel dat soort onverantwoorde zaken. Bij ons in de Chiro waren ze daar altijd vrij streng over. Wij gaan niet van het terrein zonder fluovestjes en zo’n ‘fireball’ zou bij ons absoluut uit den boze zijn. Maar een beetje op het randje kan soms wel leuker zijn dan altijd volgens de regels.

Evelien: In de Chiro mag je al eens buiten de lijntjes kleuren, dat is net dé plek waar je dat eens kan doen.

Ik denk dat je als leiding altijd wel verantwoordelijkheidszin genoeg hebt om dan spreekwoordelijk ‘een koord aan de fiets te hangen’. Dan is er altijd een soort vangnet.

Wouter: We hadden iedereen trouwens ook zwembandjes aangedaan, hoor. (algemene hilariteit)

‘De Chiro is je thuis; een plek waar je je veilig moet voelen’ DUBBELPUNT: Veiligheid kan ook psychische veiligheid betekenen.

Hoe merk je dat iemand zich niet goed voelt en hoe stel je hem of haar dan veilig binnen de groep?

Evelien: Als een kind plots wat stiller of bleker wordt, dan zie je dat als leiding gewoon, en ga je een babbeltje doen. Ik heb al een paar keer een lid gehad dat iets niet goed zag zitten. Dan ga ik gewoon even praten en spreken we samen af in hoeverre ze toch kan meedoen, op haar eigen manier. Dat lijkt mij evident, daar moet ik eigenlijk niet bij nadenken.

Wouter: Ik vind het vaak toch moeilijk, want hoewel sommige leden niet op hun gemak zijn om iets te

17

]OKTOBER 2016[

VRIENDEN ONDER ELKAAR

konden van die baan. Uiteindelijk kwamen we aan een brug, waar we helemaal niet verder konden. Daar stond een bord: ‘Jessica, verkeersslachtoffer’. Toen heb ik gezegd: ‘We keren om!’ En toen hebben we de kookouders gebeld om ons te komen halen. In zulke situaties ben je je altijd bewust van je verantwoordelijkheid en komen de leden op de eerste plaats.

Wouter: Wij waren eens op de terugweg van de McDonalds met te weinig auto’s en te veel leden. Toen hebben we gewoon een camionette vol gestoken met leden en zijn we zo terug naar de lokalen gereden.

Onderweg werden we tegengehouden door de politie, gelukkig net die auto met het reglementair aantal inzittenden. De camionette mocht gewoon doorrijden. Achteraf denk je dan wel: verdorie, dit had ons weleens een dikke boete kunnen opleveren.

Jessica: Die zouden jullie dan ook verdiend hebben.

Wouter: Ja tuurlijk, dat beseffen we heel goed.

Veiligheidsweetjes DUBBELPUNT: Hebben jullie een ‘ultieme veiligheidstip’ voor ons?

Evelien: Hang altijd een koord aan je fiets!

Jessica: Maak van veiligheid gewoon de standaard. Fluovestjes zijn bij ons doodnormaal sinds het logo van onze Chirogroep erop staat.

Wouter: Je leert het beste wat veiligheid is als je je kunt inleven in de rol van een ouder. Hoe zouden zij met deze situatie omgaan? Hoe zouden ze hun kind graag achterlaten? Als je je dat even afvraagt, heb je al een grote stap gezet.

Evelien: En je groep kennen, hé.

Observeren en blijven kijken, dan merk je vanzelf wanneer ze zich anders gedragen en kun je op tijd ingrijpen.

doen, is er vaak druk van de groep.

Daar komt het als leiding dan op aan, om ondanks de groepsdruk te zien wie het lastig heeft en iets écht niet ziet zitten. En dan op de juiste manier ingrijpen, natuurlijk.

Jessica: Ik vind psychische veiligheid nog belangrijker dan fysieke, want als iemand echt over zijn of haar persoonlijke grens geduwd wordt, heeft dat blijvende gevolgen.

Ofwel komt die niet meer naar de Chiro, ofwel elke week met een bang hartje, en dat kan ook niet de bedoeling zijn. De Chiro is je thuis, een plek waar je je veilig moet voelen. Het is de taak van de leiding om daarvoor te zorgen.

DUBBELPUNT: Kunnen jullie dan voor iedereen een veilig gevoel creëren binnen de groep?

Evelien: Observeren hé, da’s heel belangrijk.

Wouter: Je moet je groep echt willen leren kennen.

Jessica: Ik kende wel al mijn leden, inclusief hun ‘kantjes’. Je hebt toch elke zondag contact met hen.

Evelien: Als er zich problemen voordoen, praten wij ook met de ouders of leggen we ons oor te luisteren bij de school. Zij herkennen sommige problemen ook wel.

Wouter: Daarom is het ook nuttig om de achtergrond van je leden een beetje te kennen. Wat voor ouders hebben ze, wat is hun omgeving? Zo van die dingen. Dan wordt er vaak heel veel duidelijk, en kun je daar rekening mee houden.

18

]OKTOBER 2016[

DUBBELPUNT: En dan ten slotte nog een quizvraagje. Je bent op dagtocht met je leden en er is geen stoep of fietspad. Loop je met je leden dan aan de linker- of de rechterkant van de baan?

Twéz: Is er niet zo’n regel ‘vanaf vijftien personen moet je links van de weg lopen’ of zo?

Wouter: Je moet de bestuurders in de ogen kunnen kijken, niet?

Dan weet je zeker dat ze jou gezien hebben, hé.

Jessica: Of zulke wegen gewoon vermijden. Velden zijn ook leuk!

Evelien: Ja, bunkeren!

Het juiste antwoord: het mag zowel rechts – per twee naast elkaar – als links – allemaal achter elkaar. Ziezo, dat is ook weer opgefrist. Bedankt voor het gesprek en hou het veilig!

U WAS WEER GEWELDIG!

n e g a t d Star Aarschot

foto's: Valerie Vanderlooy, Bram Dyzers, Dries Vaes en Jan Van Bostraeten

Brustem

foto's: Silke en Olaf Meert

Diksmuide

foto's: Lotte Wittewrongel en Mika Bendels

Dendermonde

foto's: Jana Vanbuggenhout en Bruno Bruneel

Grave spelletjes, een handige methodiek, maffe trucjes of gewoon een leuk weetje, op dit blaadje aangeboden door een van de vier diensten van de Chiro.

Tot uw dienst deze maand: Dienst Avontuurlijke Activiteiten.

Upcycle je touwtrektouw tot apenbrug!

Hoe bouw je een apenbrug?

Easy.

Zoek twee stevige bomen, xxxxxxxxx neem twee dikke (scheeps)touwen en span ze van de ene boom naar de andere. Het onderste touw mag goed opgespannen worden, het bovenste mag gerust iets doorhangen – kwestie van het net iets avontuurlijker te maken.

Klinkt de zin ‘span de touwen boven elkaar van de ene boom naar de andere’ als een mission impossible?

Geen paniek. Hieronder vind je de knopen die je kunt gebruiken om alles mooi en veilig op te stellen.

De knoop

1. Neem het touw vast op ongeveer vijf meter van de boom en vorm een oog.

2. Maak een lus in hetzelfde touw en haal die door het oog. Je hebt nu twee lussen.

4. Door die carabiner of musketon haal je het losse eind dat al om de boom geslagen was. Als je aan dat touw trekt, span je het op.

Nu moet je enkel het touw nog afbinden en klaar is Kees!

Meer inspiratie voor avontuurlijke activiteiten vind je op daa.chiro.be

Tot uw dienst: activiteiten

Hoe leg je een spanknoop?

Sla een los eind van het touw rond een boom. Zorg dat je nog vijf tot tien meter touw over hebt. Je hebt nu twee evenwijdige lijnen.

3. In de lus weg van de boom steek je een tak, in de andere een carabiner of musketon.

23

]OKTOBER 2016[

➔ 5-6/11/2016 Open Ardennenweekend ➔ 19/11/2016 Chipadag ➔ 25-27/11/2016 Workshopweekend ➔ 16-18/12/2016 Ranfttreffen ➔ 18/3/2017 Open workshopdag DAA ➔ 24-26/3/2017 Expressieweekend ➔ 5-7/5/2017 Vlotte Vlottentocht

RIBBELS

PAARSKAPJE w Paarskapje wil naar haar oma met de fiets, maar dan moet ze zonder licht door de donkere straten fietsen. Dat is toch niet veilig?! Daarom moeten de ribbels Paarskapje veranderen in Fluokapje zodat ze goed zichtbaar is in het donker.

Speluitleg Paarskapje wil heel graag naar oma toe, maar is heel bang in het donker.

Willen de ribbels haar helpen om veilig tot bij oma te fietsen? Maar hoe fiets je veilig? En wat heeft Paarskapje daarvoor nodig?

De ribbels sommen alle veiligheidsmateriaal op voor de fiets: reflectoren, fluohesjes, fietslichtjes, een helm, goede remmen, enz.

Om Paarskapje om te toveren tot Fluokapje moeten de ribbels een aantal spelletjes spelen waarbij ze dat veiligheidsmateriaal kunnen verdienen. Tot slot proberen ze zelf de tocht naar oma uit.

Spelletjes Er zijn spelletjes waarbij de ribbels hun fiets nodig hebben. Vraag op voorhand aan de leden en hun ouders om hun fiets, hun step of een ander vervoersmiddel mee te brengen.

Fietslicht-fietslicht-uit

Materiaal: Fietslichtje Spel: Dit is een variant op het spel

tik-tak-boem. Alle ribbels staan in een kring. Eén ribbel gaat in

het midden staan en roept met de ogen dicht constant ‘fietslicht-fietslicht-fietslicht’. Ondertussen geeft de kring een fietslichtje door. Als de ribbel in het midden ‘uit’ roept, dan stopt het doorgeven. Wie het fietslichtje op dat moment vastheeft, is niet meer zichtbaar in het verkeer en wordt dus aangereden: hij of zij valt dood op de grond. Het spel gaat verder, maar nu moet je telkens over de ‘dode’ ribbel stappen om het lichtje door te geven. Het spel eindigt wanneer er één ribbel overblijft. Na het spel verdienen ze een fietslichtje.

Grijp de helm

Materiaal: Helm Spel: Verdeel je ribbels in twee

ploegen. Ze staan elk aan weerskanten van een afgebakend terrein.

Elke ribbel van de ploeg krijgt een nummer. Beide ploegen hebben dus een speler met nummer één, twee, enz.

In het midden van het terrein ligt een helm. De leiding roept een nummer, de ribbels met dat nummer lopen naar de helm. Ze proberen hem te grijpen en naar hun kamp te brengen zonder getikt te worden door de andere ribbel.

Als dat lukt, krijgen ze een punt.

Word je toch getikt, dan krijgt het andere team een punt.

Na dit spel verdienen ze een helm.

Bellen vangen

Materiaal: Bellenblazers Spel: Alle ribbels rijden met hun

fiets of hun step rond op een verhard terrein. De leiding blaast zeepbellen over het hele terrein. De ribbels moeten zo veel mogelijk bellen vangen of kapotmaken met hun handen, helm, de wielen, enz.

Na dit spel verdienen ze reflectoren.

24

]OKTOBER 2016[

Knallende kanonskogels

Materiaal: Honderd kleine, lichte

en kleurrijke balletjes. Gebruik pingpongballen of tennisballen als je geen andere soort hebt.

Spel: Knal balletjes over het hele speelveld. De ribbels fietsen rond om de ‘kanonskogels’ te verzamelen.

Ze dragen de balletjes in hun zakken, onder hun jas of op een andere manier. Zo brengen ze die terug naar de leiding.

Je kunt de ribbels verschillende opdrachten laten uitvoeren. Als je een gemengde Chirogroep bent, kun je de meisjes bijvoorbeeld alle gele ballen laten verzamelen en de jongens alle rode. Of laat elk kind drie verschillende kleuren verzamelen, enz.

Na dit spel krijgen ze een fluovestje.

1-2-3 rood licht – stop!

Materiaal: Een rode emmer of een

ander rood voorwerp Voorbereiding: Teken op het terrein twee lijnen op vijftien meter van elkaar. Eén lijn is het vertrekpunt, de andere is de aankomst.

Aan elke lijn moet voldoende plaats zijn zodat alle fietsers zich naast elkaar kunnen opstellen.

Spel: 1-2-3 piano maar dan met de fiets. Alle ribbels staan naast elkaar.

De leiding staat achter de aankomstlijn met de rug naar de ribbels toe.

Wanneer de leiding ‘Fiets!’ roept, fietsen de ribbels in de richting van de overkant. Als de leiding ‘1-2-3 rood licht!’ roept en zich omdraait, moeten alle fietsers stoppen en mogen ze niet meer bewegen. Wie wel nog beweegt, stuur je terug naar de startlijn. Herhaal dat tot een van de ribbels de aankomst haalt.

De kreet kun je vervangen door een teken: een rode emmer of ander rood voorwerp in de lucht steken, bijvoorbeeld. Wanneer de leiding de

]foto: jan van bostraeten[

AFDELINGEN

wordt FLUOKAPJE

emmer laat zakken, mogen ze weer verder fietsen.

Na dit spel verdienen ze goede remmen.

De tocht naar oma De ribbels hebben nu alles verdiend zodat Paarskapje veilig naar haar oma kan fietsen. Om haar gerust te stellen, leggen ze zelf het parcours af, want als de ribbels veilig kunnen fietsen, dan Paarskapje ook! Ze

mag zich dan met een gerust hart Fluokapje noemen.

Materiaal: Kegels, ringen, emmers, stoepkrijt, en andere nuttige voorwerpen om een hindernissenparcours mee op te zetten Voorbereiding: Stel een hindernissenparcours op over het hele speelveld. Je kunt twee evenwijdige lijnen op de grond tekenen waar de ribbels tussen moeten rijden.

Je kunt op sommige plaatsen ver-

25

]OKTOBER 2016[

smallingen aanbrengen. De kegels en andere voorwerpen plaats je als hindernissen op het parcours, wel minstens 2,5 m uit elkaar. Als het mogelijk is, ga dan voor verschillende ondergronden zoals gras, zand, plassen, enz.

Spel: Laat de ribbels op hun eigen tempo tussen de hindernissen rijden. Laat hen in ĂŠĂŠn richting door het parcours rijden om chaos te vermijden. Elkaar voorbijsteken mag natuurlijk wel.

SPEELCLUB

ALLES Het spel

Paniek! Angst! Rampen! De elektriciteit is uitgevallen en onze koelkast zit net vol eten!

Wat kunnen we doen? We hebben geen keuze: we moeten alles opeten, anders wordt het slecht. Maar wat eten we eerst op? Wat wordt er eerst slecht? De speelclubbers zullen goed moeten nadenken en al het eten in de juiste volgorde opeten, anders wordt de sla rot en bederft het laatste restje kip.

Teken op een bord of een poster een grote koelkast. Plak daarop de verschillende etensrestjes die de speelclubbers moeten opeten. Nu zit de koelkast nog vol, maar op het einde van de Chironamiddag moet ze leeg zijn. In groep beslissen de speelclubbers wat ze eerst opeten.

Ze spelen dan het spelletje dat bij dat etensrestje hoort. Hebben de speelclubbers het spelletje goed gespeeld, dan verklapt de leiding of de speelclubbers juist of fout waren.

Als ze juist zitten, verdwijnt het restje uit de koelkast. Dan raden ze wat het volgende is dat eerst bederft. Zitten ze fout, dan moeten ze opnieuw raden en een nieuw spel spelen. Komt er iets aan de beurt waarbij ze het spel al speelden, dan hoeven ze dat niet opnieuw te doen.

Wat zit er allemaal in de koelkast?

Tijd om de deur open te trekken en een keuze te maken. Deze lijst somt de restjes op, hoe lang ze goed blijven en welk spelletje erbij hoort.

uitbroeden door erop te gaan zitten.

Wanneer een ei uitgebroed is, wordt het opnieuw een kip!

Sla

Bewaartijd: Sla kun je een week bewaren.

Spelletje: We spelen sla-en-worm.

Eén speelclubber is de sla. De andere speelclubbers verdeel je in twee ploegen, dat zijn de wormen. Per ploeg krijgt elke worm een nummer.

Er zit dus in elke ploeg bijvoorbeeld een worm met nummer twee. Doe een stipje verf op de neus van elke worm.

Als iedereen klaar is, roept de sla een nummer, bijvoorbeeld twee.

Dan moeten de nummers twee in elke ploeg zo snel mogelijk met hun neus een stip op de wang van de sla zetten. De worm die het snelst is, wint. De andere worm gaat nu in het midden zitten. De sla speelt vanaf nu mee in plaats van de worm die verloren heeft en krijgt zijn of haar nummer.

Wortels

De koelkast Kip

Bewaartijd: Rauwe kip kun je twee dagen bewaren, gebakken kip vier dagen.

Spelletje: We spelen tikkertje-kip.

Alle spelers zijn kippen in het hok. Ze steken hun handen in de mouwen van hun T-shirt zodat ze vleugels krijgen, en lopen kakelend rond. Er is ook een vos, die zijn poten vrij heeft. De vos loopt rond en tikt kippen. Een kip die getikt wordt, gaat in een bolletje op de grond zitten en wordt een ei. Andere kippen kunnen de eitjes

26

]OKTOBER 2016[

Bewaartijd: Wortels blijven gerust een week eetbaar, maar zijn na enkele dagen slap.

Spelletje: Willy-Wortel-ga-je-mee.

We spelen een spelletje Willy Wortel. Ga in een kring staan en hou je handen zo dat je linkerhand onder de rechterhand van je linkerbuur ligt, en je rechterhand dus op de linkerhand van je rechterbuur.

Zing dan samen het liedje van Willy Wortel (zie kadertje). Iemand begint met op de eerste lettergreep zijn of haar rechterhand op de rechterhand van zijn of haar linkerbuur te slaan. Die buur geeft de slag door op de volgende lettergreep. Na de ‘naartoe’ kiest degene die dan moet slaan een land. Ga dan de letters

AFDELINGEN

MOET OP van het alfabet af tot de eerste letter van dat land, door per letter een klap verder te gaan. De eerste letter van het genoemde land is belangrijk: ben jij dan aan de beurt en sla je raak, dan valt je linkerbuur uit. Die buur mag wel drie keer zijn of haar hand wegtrekken. Sla je ernaast, dan val je zelf uit.

Willy Wortel, ga je mee?

Commissaris, commissaris Willy Wortel, ga je mee?

Commissariscomité Waar gaat de reis naartoe?

Duitsland!

A! B! C! D!

Bewaartijd: Zachte kaas bewaart een week, harde kazen kunnen soms langer dan een maand goed blijven.

Spelletje: We spelen muis-en-kaas.

Eigenlijk is dit gewoon kat-en-muis, maar niet verder vertellen.

Ga in een kring staan met je benen open. Eén speler loopt rond of in de kring en beeldt een bol kaas uit.

Een tweede speler loopt rond of in de kring en piept als een muis. De muis probeert de kaas te tikken. Als dat lukt, wissel je de rollen om.

De kaas mag ook door de benen van iemand uit de kring kruipen.

Als dat gebeurt, wordt die speler de muis en wordt de oude muis de kaas.

Confituur

Bewaartijd: Volgens de pot een maand, maar eigenlijk een half jaar of langer.

Spelletje: Soms zit er in de confituur zo’n brok waarvoor je hard je best moet doen om die uit te smeren op je boterham. Daarom spelen we Dokter Knobbel. Eén speler gaat even achter de hoek staan. De

anderen gaan in een kring staan en nemen elkaar bij de hand. Vanaf nu mogen ze elkaar niet meer lossen!

Door over en onder elkaars benen en handen te kruipen, maken ze een vreselijke knoop. De dokter komt dan terug en moet de knoop ontwarren.

Préparé

Bewaartijd: Preparé is maar enkele dagen houdbaar. Ze verkleurt snel, en van bedorven préparé kun je salmonella krijgen. (n.v.d.r.: wij spreken uit ervaring.)

Spelletje: Nu spelen we 1-2-3 char-

27

]OKTOBER 2016[

cuterie. Dat gaat zoals 1-2-3 piano, maar in plaats van piano roept de teller salami, préparé of brie. Bij salami moet je een plakje salami uitbeelden door van je armen een rondje te maken. Bij préparé moet je een hoopje préparé op de grond worden. Bij brie moet je op de grond zitten met je benen gestrekt en je handen naar je voeten gericht, zodat je een kaaspuntje wordt.

]foto: jan van bostraeten[

Kaas

RAKWI’S

DE ASTR JOS, MET HO

Er was eens een astronaut, Jos, die hoogtevrees had en daardoor niet mee durfde naar de maan. Hij vertelde het niet aan zijn vrouw. Ze zou hem uitlachen en het tegen iedereen vertellen. Hij zou dan ook terug moeten naar zijn vorige job, en die vond hij saai. Om de zoveel weken zei hij dus tegen zijn vrouw dat hij op ruimtereis ging, terwijl hij in werkelijkheid in een veilig hotelletje een paar kilometer verderop logeerde.

Van daar stuurde hij sms’jes naar haar alsof hij op de maan zat. Iedereen gelukkig.

Maar op een dag kocht de vrouw van Jos een nieuwe smartphone, en installeerde ze Snapchat. Al snel vroeg ze enkele leuke snapchatfilmpjes van de maan. O-ow, hoe kan Jos dat oplossen? Misschien kunnen de rakwi’s hem helpen?

Speluitleg

Iemand van de leiding kruipt in de huid van Jos de astronaut en legt het probleem uit.

We gaan Jos helpen om een ‘maansnap’ te maken waarbij zijn vrouw geen seconde twijfelt aan zijn avonturen op de maan.

Deel 1: een raket maken dan maar!

Het zal alvast belangrijk zijn om een snap te maken van een raket, dus we beginnen met een raket te maken. De leiding heeft gelukkig een handleiding gekregen, want Jos weet eigenlijk ook niet zo goed hoe dat eruitziet. Het zweet parelt al op zijn voorhoofd als hij nog maar denkt aan raketten die opstijgen.

Een raket maken

1. Rol een stukje papier op tot een kegel. Dat wordt de neus van de raket.

Geef de rakwi’s de opdracht om de neus mooi te versieren met gekleurd papier, potloden en stiften.

2. Beschilder een petfles in een ruimtemotiefje. Bevestig de neus van de raket aan de onderkant van de fles. Plak het goed vast aan elkaar, en zo recht mogelijk.

3. Knip uit een dun stuk karton drie of vier driehoeken. Dat worden de vinnen van de raket. Zorg dat de vinnen perfect recht geknipt zijn. Maak ze met lijm of plakband vast aan het onderste deel van de raket, zodat ze kan blijven staan zonder te vallen.

4. Verzwaar de flessenhals, bijvoorbeeld met een restje klei. Gebruik stevig plakband!

5. Vul de fles met water.

6. Boor een klein gaatje in een kurk. Zorg dat het gaatje even groot is als het ventiel van je fietspomp.

7. Stop de kurk in de flessenhals, en maak dat goed vast, bijvoorbeeld door de flessenhals een beetje aan te drukken met een tang.

8. Steek het naaldventiel van je fietspomp in het gaatje in de kurk.

9. Draai de raket met de goede kant naar boven.

10. Lanceer de flesraket buiten, op een open plek: zet de fles op een lanceerplatform (bijvoorbeeld een aantal bakstenen) en op veilige afstand van de rakwi’s. Begin te pompen. Blijf van de raket zodra je met pompen bent begonnen.

28

]OKTOBER 2016[

AFDELINGEN

RONAUT OOGTEVREES De opdrachten

Deel 2: als een echte astronaut

Op ruimtereis ga je niet alleen. Maar hoe kan Jos zijn vrouw er nu van overtuigen dat hij reist met echte mede-astronauten? ★★Moonwalk: Loop met alle rakwi’s samen in slow motion van de ene naar de andere kant van het terrein in Michael Jackson-stijl. ★★Grote longcapaciteit: Blaas om het snelst een ballon helemaal kapot. ★★Zwaartekracht: Zet een tafel op een meter van de muur. Laat de rakwi’s een voor een langs de muur lopen. Ze liggen daarbij met hun lichaam op de tafel en slepen zich voort met hun handen. Met hun voeten doen ze alsof ze stappen op de muur. ★★Astronautenvoedsel: Maak een pakje noedels klaar. Laat hen geblinddoekt hiervan proeven.

Deel 3: maanachtergrond

Die snapchatfoto moet natuurlijk ook nog een goeie achtergrond hebben, anders valt Jos sowieso door de mand bij zijn vrouw! Dat is zeker ook een taakje dat de rakwi’s aankunnen.

Zorg voor een groot stuk karton (ga eens langs bij een fietsen- of elektrowinkel) of een oud laken. Schilder er de maan op (alsof je erop kunt lopen, niet vanop een afstand), en de rest van de planeten op een donkere achtergrond.

Met een oude tandenborstel en verdunde verf kun je spatten maken die eruitzien als sterren.

Deel 4: hipsterhelm

Een helm is natuurlijk ook heel belangrijk. Jos heeft nog twee veiligheidshelmen liggen, maar die zou zijn vrouw direct herkennen. Ze moeten dus een opknapbeurt krijgen. Verdeel de rakwi’s in twee ploegjes. Elke ploeg krijgt een helm. Door opdrachtjes te doen tegen elkaar kunnen ze materiaal verdienen om de helm te pimpen.

De rakwi’s mogen zelf kiezen welke opdrachten ze doen, maar elke opdracht mag maar één keer gedaan worden.

Materiaal: papier, crêpepapier, schaar, lijm, verf, verfborstel en stiften

29

]OKTOBER 2016[

★★In water gemengd met maïzena in één minuut acht maanstenen (knikkers) naar boven halen. ★★In de ruimte is het heel koud!

Kleed iemand aan met 25 kledingstukken. ★★Maak een klerenketting zo lang als een ruimteschip (ongeveer dertig meter). ★★Ruimtewezentje: een rakwi brabbelt een aantal zinnen, een andere vertaalt wat het ruimtewezentje gezegd heeft. ★★Maak een papieren raket (vliegtuigje) die vijf meter kan vliegen. ★★Zing drie liedjes die over de ruimte en astronauten gaan. ★★Ga met zo veel mogelijk rakwi’s op één stoel zitten. Enkel de stoelpoten mogen de grond raken. ★★Zuig met een suikerklontje water op uit een plat bord. Opgelet: enkel het suikerklontje mag de bodem van het bord raken! ★★Schiet een propje zo ver mogelijk met een lepeltje. ★★Puzzel drie ruimtefoto’s in elkaar die in stukken geknipt zijn.

Deel 5: De ruimteselfie

Maak een ruimteselfiesnap met de raket, Jos en de hele ploeg, al moonwalkend op de maan en met de hipsterhelmen op! Jos’ vrouw zal haar ogen niet geloven.

HerKEN JE

TITO’S

Een leuke titoploeg is een ploeg waarin iedereen zich veilig voelt, waar niemand uitgelachen of gepest wordt en waar iedereen zichzelf kan zijn. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Onder het motto ‘een topsfeer kun je creëren’ beginnen we bij het begin: elkaar goed leren kennen. De meeste tito’s draaien nu wel al even mee in de Chirogroep, maar hoe goed kennen ze elkaar (en zichzelf) eigenlijk?

Opwarmertje

Alle tito’s plakken een kladblad op hun rug. Ze lopen rond, en schrijven op de rug van de anderen positieve eigenschappen: iets dat ze leuk vinden aan hem of haar. Dat kan gaan van ‘Ik vind dat je heel mooi kunt schrijven’ tot ‘Ik vind het geweldig hoe jij voor je mening durft uitkomen!”. Dat mogen ze gedurende de hele namiddag doen, maar sst, niet vertellen wat je hebt opgeschreven!

Jaarboek

De tito’s zijn een geweldige ploeg: tijd om dat vast te leggen in een jaarboek! Besteed een volledige pagina aan elke tito, met een uitgebreid interview en een portretfoto.

Portretfoto

Interview

Maak op voorhand een pagina met een aantal vragen.

Interview Waarvan word je gelukkig?

Waar kun je echt niet tegen?

Wat is je favoriete spel?

Wat zou je later willen worden?

Wat doe je als eerste als je opstaat?

Wat is je lievelings...........................?

Geef aan alle tito’s zo’n voorbereidingsblaadje. Verdeel hen daarna in duo’s: gooi half zoveel stukken touw als er tito’s zijn op een hoopje en vraag hen een uiteinde vast te nemen. Degenen die samen een touw vasthebben, vormen een team en interviewen elkaar. Moedig hen aan om dat te doen als een echte reporter. Bijvragen mogen! Let wel: je mag je naam niet op het blad schrijven.

Verzamel na een tijdje de blaadjes en deel ze willekeurig opnieuw uit.

Elke tito stelt het blaadje dat hij of zij kreeg voor, en de rest probeert te raden om wie het gaat. De tito in kwestie en de interviewer houden natuurlijk hun mond.

Als alles goed gegaan is, staan de ruggen van de tito’s intussen vol met positieve commentaren. En ja, nu mogen ze die eindelijk lezen!

Herkennen ze zichzelf erin? En zijn ze iets te weten gekomen over de anderen wat ze nog niet wisten?

Verdeel de tito’s in kleinere groepjes en geef hen de opdracht om van elke tito een karikatuurtekening te maken waarin de positieve kenmerken uitvergroot worden. Geef hen even de tijd daarvoor.

Groepsfoto

Een jaarboek is natuurlijk niet compleet zonder een groepsfoto.

Maak er een hele reeks: verkleed in een bepaald thema, een klasfoto, een springfoto, enz.

Final touch

Iedereen maakt de jaarboekpagina van degene die ze geïnterviewd hebben. Geef elke tito een A3-pagina en laat hen daarmee aan de slag gaan. Ze kunnen het interview op een grappige manier neerschrijven, de portretfoto erop plakken, en met kleurpotloden, stiften, touwtjes en stickers de boel versieren.

Hang die pagina’s op in je lokaal, of maak er een echt boek van dat je in het lokaal laat liggen en dat je in de loop van het Chirojaar nog kunt aanvullen. Of je kunt het inscannen en voor iedereen een kopietje maken!

TIP! Stel ook samen de jaarboekpagina van jullie groep op: wat is er leuk aan jullie, wat is jullie lievelingsliedje, waaraan hebben jullie een hekel, enz.

30

]OKTOBER 2016[

VRIENDJES!

]foto: valerie vanderlooy[

Ben je op zoek naar leuke activiteiten die je tito’s beter in hun vel doen voelen? Op noknok.be vind je een overzicht van (groeps) spelen en activiteiten op maat van jouw groep!

31

]OKTOBER 2016[

IN VUUR EN VLAM

KETI’S

Opdrachten

Ja, lap! De ketileiding staat weer in vuur en vlam. Veel te heet om leiding te geven. Hoog tijd dus voor de keti’s om hen te blussen.

Kroonkurkje bevrijden

Speluitleg

Wij zijn bij de brandweer

Verdeel de keti’s in twee gelijkwaardige teams. Elk team krijgt een bassin met daarin een brandende kaars. De twee teams nemen het tegen elkaar op, met als doel om het eerst hun kaars – en dus de leiding – te doven.

Door opdrachten te doen, kunnen ze bekers met water verdienen. Per opdracht krijgt het winnende team vijf bekers met water, het verliezende team maar twee. Na de opdracht mogen ze die bekers in hun bassin gieten, waardoor het waterpeil stijgt.

Het spel is afgelopen als een team erin slaagt om het waterpeil zo te laten stijgen dat het water hun vlam dooft.

Elk team krijgt een haardroger en een ijsblok met daarin een kroonkurkje (zorg dat je het de avond van tevoren hebt ingevroren). Ze moeten om het snelst met de haardroger het kroonkurkje bevrijden.

Het team dat als eerste de eerste strofe van het lied ‘Wij zijn bij de brandweer’ van Samson & Gert kan zingen, wint deze opdracht.

Hete pepers

Geef elk team een viertal hete pepers die ze tegelijkertijd moeten opeten.

Het team dat ze als eerste op krijgt, wint.

Lang rietje

Geef elk team tien rietjes. Laat hen hiermee één lang rietje maken, waarmee ze vervolgens vanop een afstand een bekertje melk moeten leegdrinken. Het team dat als eerste het bekertje leeg heeft, wint.

Quizvragen

Schotel je teams verschillende stellingen voor. Het team dat de meeste stellingen juist heeft, wint deze opdracht.

Enkele voorbeelden: ★★Er ontstaat brand in onze lokalen: bel je naar de 112 of naar de 100? ★★Als het brandt, laat ik de ramen openstaan of sluit ik ze? ★★Gebruik je bij het behandelen van brandwonden het beste lauw of koud water?

32

]OKTOBER 2016[

Blaasgevecht

Neem een stuk tuinslang van ongeveer één meter en vul het met water.

Elke ploeg vaardigt een keti af. Die twee keti’s gaan op gelijke hoogte staan en blazen tegelijk elk aan een kant van de tuinslang. Wie het water in de mond krijgt, verliest.

Diner bij kaarslicht

Twee keti’s zitten elk aan een kant van een tafel. Beide keti’s hebben een bord met een appel, bestek, een theelichtje en een doosje lucifers of een aansteker. Het kaarsje staat op de plaats waar je normaal een bord zou zetten. Je mag enkel eten met mes en vork, én je kaarsje moet branden. Wie kan het snelst de appel opeten?

TIP: blaas eerst de kaars van de andere uit en eet dan snel verder.

Maar je mag niet blazen als jouw kaarsje niet brandt!

Waterheffen

Span een touw tussen twee bomen.

Elke ploeg vaardigt evenveel keti’s af. De spelers krijgen elk een gevuld teiltje en houden dat met gestrekte armen voor zich uit, boven het touw.

Wie houdt dat het langste vol voor zijn of haar teiltje het touw raakt?

Rode draad

Geef elk team een emmer water.

Het team dat als eerste hun emmer leegdrinkt, verdient vijftien bekers om in hun bassin te gieten. Het verliezende team krijgt niets.

AFDELINGEN

Belangrijk!

]foto: jan van bostraeten[

Zorg ervoor dat de vlam van de kaarsen onder de rand van de bassins blijft, zodat er uiteindelijk water aan kan. Ga daarom op zoek naar kaarsen met de ideale lengte of kort ze desnoods een beetje in. Om de kaarsen rechtop te laten staan, kun je ze vastzetten tussen stenen of ze in klei steken. Merk je tijdens het spel dat het waterpeil te traag stijgt, dan kun je het aantal bekers verhogen dat ze kunnen winnen.

33

]OKTOBER 2016[

ASPI’S

Er zijn aanwijzingen dat er op hét event van het jaar, de miss- en misterverkiezing van jouw gemeente, een aanslag beraamd wordt. Enkele missen en misters die vorig jaar naast het kroontje hebben grepen, zijn namelijk uit op wraak. De deelnemers aan de wedstrijd van dit jaar zijn het doelwit. De lokale overheid vraagt aan de aspi’s om mee de veiligheid van de beauty’s te garanderen. Tijd voor een goeie opleiding tot personal assistent. En zoals Whitney Houston en Kevin Costner ons leerden tijdens ‘The Bodyguard’: de vertrouwensband is heel belangrijk in het beschermen van een persoon.

34

]OKTOBER 2016[

AFDELINGEN

DOEL VAN HET SPEL De schoonheidswedstrijd bestaat uit verschillende categorieën. Om te zorgen dat de aspi’s hun cliënten optimaal kunnen beschermen, moeten ze ook enige voeling hebben met hun specialisaties. Iemand die uitblinkt in dansen, kan maar beter beschermd worden door iemand die er ook iets van kan. Welke bodyguard hoort bij welke miss of mister? Om dat te weten te komen, moeten de aspi’s enkele opdrachten doen.

De jury van de miss- en misterverkiezing zal deze voorbereiding mee in goede banen leiden en is toevallig ook de leiding van de aspi’s in de plaatselijke Chirogroep. Zij kiezen de winnaar per onderdeel, en daarmee ook de persoonlijke assistent van de toppers in deze categorie.

DE RONDES ★ De dirty-ronde Patrick doet hierin mee aan de verkiezing. Zijn handelsmerk?

Dirty! Hij verwacht niets minder van zijn bodyguard. Geef de aspi’s tien minuten voorbereidingstijd om zich zo ‘dirty’ mogelijk te presenteren. Vrij te interpreteren.

De jury oordeelt en geeft commentaar.

★ De populariteitsronde Felien neemt deel aan deze ronde.

Verzamel zo veel mogelijk gsmnummers op je buik om het hart, maar vooral het vertrouwen, van deze bloedmooie miss te winnen.

★ De spierronde Niet alleen sterke mannen, ook sterke meiden doen mee aan de verkiezing. Doe binnen een minuut

zo veel mogelijk sit-ups om Celine te kunnen beschermen.

★ De dansronde Kenny is al jarenlang de winnaar van de danswedstrijd in de buurt, maar nu gooit hij alle kaarten op tafel en waagt hij zijn kansen op de misterverkiezing. Zet je beste beentje voor en dans gedurende een minuut een beeldig dansje. De jury zal beslissen of je zijn vertrouwen waard bent.

bewijzen dat jullie haar kunnen beschermen. Verzamel een zo groot mogelijke stapel papier om aan te tonen dat een massa geld stapelen voor jou geen probleem is.

★ De beautyronde Schmink een aspimaatje zo mooi mogelijk terwijl je een blinddoek draagt. Met een beetje geluk kun je het vertrouwen van Daphne winnen!

★ De casanovaronde

Julia is een van de beste standupcomedians in België. Bekoor haar met je beste mop ooit en wie weet kun je haar wel voor je winnen.

Jesse kan veel meisjes bekoren en schreef zich daarom in met de hoop deze ronde te winnen. Met jouw beste pick-up line kun je bewijzen dat je het waard bent om Jesse te beschermen.

★ De handigheidsronde

★ De theaterronde

Handig zijn is waar Harry zich mee bezighoudt. Bewijs dat ook jij heel handig kunt zijn door eventjes je jongleertalenten voor te leggen aan de jury.

Breng je beste impressie van de liefdesrede die Romeo uitsprak onder Julia's balkon, en win het vertrouwen van theaterdeelneemster Annie.

★ De snelledrinkronde

★ De culinaire ronde

Drink zo snel mogelijk twee grote bekers water leeg en zorg dat je zowel de jury kunt bekoren als Chantal, de deelneemster voor deze ronde.

Eet zonder handen een met choco ingesmeerde appel op die aan een touwtje hangt, en toon aan dat jouw culinaire talenten voldoende zijn om chef-kok Rik te beschermen.

★ De blingblingronde

★ De dramaronde

Karel is al jaren de meest propere jongen van het dorp. Was de voeten van je leiding – zorg dat ze glimmen en blinken van properheid – en win het vertrouwen van Karel!

Merel houdt van drama. Ze wordt dan ook niet voor niets dé dramaqueen genoemd. Probeer zo realistisch mogelijk te huilen om haar vertrouwen te winnen.

★ De humorronde

★ De moneymoneymoneyronde Rita houdt van geld. Zij wil de jury bewijzen dat ze deze ronde kan winnen, terwijl jullie moeten

35

]OKTOBER 2016[

Chironieuws het beste

BIVAKSPEL

Familienieuws

Huwelijk

GEBOORTE Op 20 juni werd Ibe geboren.

Ibe is het zoontje van Daan Vandekerkhove (oud-leiding Chiro Sint-Amand Regenboog - Waregem Centrum, oud-gewestleider gewest Oe Est?, oud-verbondsmedewerker West-Vlaanderen, e.a.) en Marlies Cools (oud-leiding Chiro ‘t Piegoetje uit Staden en oudgewestmedewerkster Jakkedoe).

Hij is het broertje van Tuur en Sam.

Op 3 september stapten Elke Sevens (ex-medewerkster Chirojeugd Vlaanderen en oudFOS Open Scouting) en Daan Ebben (FOS Open Scouting) in het huwelijksboortje. Yes! Proficiat Elke en Daan!

Het beste bivakspel

Afscheid

Ranfttreffen

Op 16 juli kwam Bent ter wereld. Wij wensen de supertrotse ouders Elke Vanormelingen (oud-leidster Chiro eNWéKa, oud-gewestleiding Kroïnjel, verbondster Limburg én Chirolinkvrijwilligster) en Jona Noelanders (oud-leiding Chiro Hoepertingen) een dikke proficiat en laten via deze weg weten dat we al een plaatsje gereserveerd hebben voor dit Chirowondertje! De leidingsploeg van Chiro eNWéKa.

Deze zomer moesten veel te veel Chirogroepen afscheid nemen van een dierbare. Op 24 juni overleed Jordi Maras van Chirojongens Zwijndrecht; op 28 juni Pepijn Buyse, leider van Chirojongens Meulebeke; op 2 juli Ward Bloemen, leider van Chiro Achel; op 30 juli Charlien De Swaef, oud-leidster van Chiro Erondegem; op 21 augustus Ilde Cleemput, mama van twee leden van Chiro Sjaloom uit Welle; en op 26 augustus Sam Moelants, leidster van Chiro Dessel.

36

]OKTOBER 2016[

Heb je deze zomer jezelf overtroffen door het beste, meest uitgewerkte en origineelste spel bivakspel te maken dat je leden ooit hebben gespeeld? Stuur je topspel vóór oktober naar afdelingen@chiro.be en win een afdelingsboek. De beste spelen komen in de volgende bivak-Dubbelpunt, zodat andere groepen kunnen meegenieten van jouw creativiteit!

IN KORTE ROK/SHORT DE BERGEN IN! Een nachtelijke trektocht door de besneeuwde Zwitserse bergen, in Chiroshort of rokje. Zwitserse workshops en een gezellig treffen voor een sfeervol bezinningsmomentje in de Ranftvallei. Ook dit jaar trekken we met een tiental Chiroleiders, -leidsters en aspi’s naar Zwitserland voor het Ranfttreffen van de jeugdbeweging Jubla. Sfeer verzekerd!

Datum: 16 tot en met 18 december 2016 Deelnemers: leiding en aspi’s die niet bang zijn van de kou!

Plaats: Ranftvallei in Zwitserland Prijs: Dienst Internationale Activiteiten huurt vervoer.

De kosten van het busje worden gedeeld door de deelnemers. Die kosten schatten we tussen € 70 en € 90. Ter plaatse betaal je nog € 30 voor je deelname aan de tocht. ]FOTO: VALERIE Inschrijven: VANDERLOOY[ via chiro.be/ranfttreffen. Meer info nodig? Stuur een mailtje naar internationaal@chiro.be.

Afscheid van een Chirocarrière An-Sofie, leidster van Chiro Betekom, zocht naar woorden om haar Chirojaren te omschrijven.

Wij kregen die in onze mailbox.

Het is een gevoel ...

Een gevoel dat je vult met warmte, vreugde, liefde, kameraadschap. Chiro is een veilige haven waardoor je er iedere week opnieuw kunt thuiskomen. Een plaats ook waar je jezelf kan zijn, ongeacht de etiketten die door andere mensen in het leven op jou geplakt worden of vakjes waarin je geplaatst wordt. Chiro is grenzeloos en de moeite waard om even bij stil te staan.

Het is een plaats waar vriendschappen ontstaan en zo hecht worden dat het voelt alsof het voor het leven is, onbreekbaar. Velen die mij zijn voorgegaan, kunnen dit bevestigen. En dat geeft me een gerust gevoel, want het betekent dat de herinneringen die ik heb niet alleen in mezelf voortleven, maar gedeeld worden door anderen en dus eeuwig blijven bestaan.

Hoe mooi is het om week na week aan het geluk van anderen bij te dragen en dat van jezelf te koesteren. Een plek waar tranen kunnen vloeien van verdriet, als je weer maar eens het Gotcha-spel of Dikke Bertha verloren hebt of als je iets of iemand mist en je je te lang sterk gehouden hebt. Een plek waar af en toe eens een woordenwisseling voorkomt, maar waar dat daarna weer in perspectief geplaatst wordt en bijdraagt tot een nog betere werking en mooiere vriendschap. Kortom, een plek waar je kunt groeien, niet alleen in groep, maar ook als persoon.

Het is een hoofdstuk dat ik nooit volledig kan afsluiten, omdat een belangrijk deel hiervan altijd zal blijven voortleven: in mezelf, maar ook in anderen. Want Chiro, da’s elkaar aanvullen, da’s de rots in de branding zijn voor je leden, medeleiding en andere medewerkers.

Een puzzel die maar gemaakt kan worden omdat iedereen een ander, een uniek stuk van onschatbare waarde in zijn of haar handen heeft.

Ik geniet en schrijf in tegenwoordige tijd, omdat dit gevoel mij nooit meer zal loslaten en omdat ik iedereen die deel uitmaakt van dit Chirogebeuren vanuit de grond van mijn hart wil bedanken. Hoe gaat dat liedje ook alweer? ‘Dank u, dank u, dank u wel, dank u wel, nog zo, nog zo, nog zo zo, nog zo zo, nog zo zo, altijd, altijd, altijd zo, al-tijd zo.’ Lieve mensen, wat ik dus wil zeggen, is dat ieder van jullie voor mij van onschatbare waarde is geworden door de jaren heen en dat ik fier en blij ben van deze groep deel te mogen uitmaken. Want eens je erbij zit, blijf je erbij.

Ik zeg geen vaarwel, maar tot ziens.

Met liefs An-Sofie Vandenberghe – oud-leiding Chiro Betekom

37

]OKTOBER 2016[

Schone tanden, schoon milieu!

ONZE WINKELS

Aalst, Molenstraat 65, 053-70 13 80 | Antwerpen, Kipdorp 30, 03-202 24 71 | Brugge, Katelijnestraat 67, 050-33 86 51 | Brussel, Kolenmarkt 85, 02-511 44 31 | Gent, Hoefslagstraatje 1, 09-233 87 87 | Hasselt, Vaartstraat 14, 011-23 14 89 | Leuven, J.P. Minckelersstraat 29, 016-29 97 84 | Mechelen, O.L. Vrouwestraat 34, 015-41 02 34 | Roeselare, Delaerestraat 16, 051-24 35 11 | Sint-Niklaas, Stationsstraat 77, 03-766 07 66 | Turnhout, Sint Antoniusstraat 37, 014-42 15 13 | Commerciële dienst en magazijn: Langstraat 24, 2140 Borgerhout, 03-270 04 44

Ecotandenborstel bamboe Chiro 4,95 euro

Jaarlijks belanden 2 miljard plastic tandenborstels in de vrije natuur. Deze tandenborstel is van bamboe, een natuurlijk materiaal. De Chirotandenborstel biedt niet alleen een groen alternatief, de makers schenken voor elke verkochte tandenborstel een tandenborstel of tandverzorging aan een behoeftig kind.

38

]OKTOBER 2016[

Vissen

Kreeft

Schorpioen

Oktober is voor jou zeker geen topmaand. De zomer is al even achter de rug, en van het druilerige herfstweer word jij niet bepaald gelukkig. Niet getreurd, het zal niet lang duren voor een speciale gebeurtenis je uit je dagelijkse sleur trekt.

Even geduld dus, dan komt alles vanzelf op zijn pootjes terecht.

Roddels verspreiden zich in jouw Chirogroep, en het is niet altijd een goed idee om die zomaar te geloven. Zeker niet als blijkt dat sommige van je beste vrienden er de hoofdrol in spelen. Probeer je zo veel mogelijk van alle drama weg te houden en onderzoek de situatie eerst grondig.

21 februari - 20 maart

21 juni - 22 juli

Ram

Leeuw

Deze maand doe je het best wat rustiger aan. Met alle veranderingen in je leven worden de komende weken al hectisch genoeg. Het is dus helemaal niet erg om een stapje terug te zetten en even de kat uit de boom te kijken. Tenslotte heeft iedereen baat bij een beetje ‘me-time’.

Het geluk staat deze maand aan jouw zijde en het is dan ook de uitgelezen maand om nieuwe dingen te proberen. Nog meer dan anders moet je deze maand uitdagingen aangaan waar je anders niet voldoende lef voor zou hebben. Zeg daarom tegen alles ja – een uitdaging op zich!

Het nieuwe Chirojaar is nog maar net begonnen, en toch sta jij al voor een belangrijke beslissing waarvan de gevolgen een grote impact zullen hebben op de rest van het jaar.

Het allerbelangrijkste? Dat je je niet laat beïnvloeden door mensen die er niet toe doen! Dan maak je zeker de juiste keuze.

21 maart - 20 april

Stier

21 april - 20 mei

Je kreeg onlangs kritiek uit onverwachte hoek en weet niet zo goed hoe je hiermee moet omgaan.

Ergens weet je wel dat die persoon gelijk heeft, maar je vindt het moeilijk dat aan jezelf toe te geven. Het zou geen slecht idee zijn hier eens met je beste vrienden over te praten, je kunt er alleen maar uit leren.

Tweelingen

21 mei - 20 juni

Na een bedrijvige eerste schoolmaand is het nu tijd om het een beetje kalmer aan te doen. Neem deze maand de tijd om even helemaal te resetten, op rust te komen en een vast ritme in je leven te krijgen.

Kruip op tijd onder de lakens en haal het meeste uit je school- of werkdag.

Je latere zelf zal je dankbaar zijn.

23 oktober - 22 november

Boogschutter

23 juli - 22 augustus

Maagd

23 augustus - 22 sept.

Die ene kans waar je al zó lang op zit te wachten, biedt zich een van de komende weken aan. Opgepast, als je haar niet met beide handen grijpt, zul je uiteindelijk slechter uit de situatie komen. Het is nu dus het moment om risico’s te nemen en nieuwe avonturen aan te gaan.

Weegschaal

23 september - 22 oktober

Jij bent erg betrokken bij de Chirowerking, en ja, het kan altijd beter. Breng je opmerkingen in die trant tactvol over, anders word je constant verkeerd begrepen. Het laatste wat je leidingsploeg kan verdragen, is kritiek, zeker als die negatief geformuleerd wordt.

39

]OKTOBER 2016[

23 november - 21 dec.

Je ouders houden vol dat je nu eindelijk eens moet stoppen met je tijd te verspillen, en hoewel je het niet graag toegeeft, weet je best dat ze gelijk hebben. Deze maand staat volledig in het teken van een nieuwe start, een nieuwe ‘jij’, die bepaalde engagementen heel wat serieuzer neemt.

Steenbok

22 december - 20 januari

Jaloers gedrag is nooit mooi, ook al kun je er niets aan doen. In plaats van je energie te richten op de dingen die jij niet in de hand hebt, concentreer je je beter op jezelf.

Positieve vibes werken namelijk aanstekelijk én het is ook heel goed voor je karma.

Waterman

21 januari - 20 februari

Je zorgvuldig gemaakte plannen voor deze maand vallen volledig in het water. Door enkele onvoorziene omstandigheden loopt niets zoals je wilt, en als rasechte controlefreak vind je dat allesbehalve aangenaam.

Maak je echter geen zorgen: laat je van je meest spontane kant zien en laat zien dat je ook onvoorbereid door het leven kunt gaan.

CHIROSCOOP

CHIROSCOOP

ACHTERFLAP

‘Wij zijn net een hoop Duracell-konijnen’ De leidingsploeg van Chiromeisjes Ichtegem geeft punten aan zichzelf:

0 Hoeveelheid energie: 9/1 L na het kamp racell-konijnen die ENKE Du p hoo Wij zijn net een en hangen.

EVENTJES hun oortjes lat Foute kantjes: 10 /10 gteksten sjes of nonnenpakjes son In voetbaloutfits, fluohe Sorry voor . meezingen. Dat zijn wij uitbeelden en luidkeels alles.

Smerigheidsgehalte: 8/10 rest. e zwarte vloer doet de Wij doen ons best en onz Groepssfeer: 10/10 eid een dikke tien.

Voor sfeer en gezelligh samen.

Chiro vind je ons altijd Amoureuziteiten: 9/10 rmacht want aan Dit is een geval van ove aat zit de KSAde overkant van de str mannenkracht.

Voor, tijdens en na de

WITN E R F L A P!

DE ACH

idingsploeg de Wil jij met je le en?

Dubbelpunt sier achterkant van to leuke groepsfo Stuur dan een . be o. ir nt@ch naar dubbelpu