Kees de Koning, Dairy Campus

diary campus

dairy campus

Tekst Christine Pietersen | Beeld Simon van der Woude

De voormalige proefboerderij Nij Bosma Zathe in Leeuwarden krijgt een nieuwe bestemming. Het wordt een kennis- en opleidingscentrum met een internationale uitstraling: de Dairy Campus. Op de bouwtekeningen is te zien dat het complex flink wordt uitgebreid. Zo komt er een stal voor Kees de Koning |

vijfhonderd koeien en in het toekomstige bedrijfsverzamelgebouw kunnen onderzoekers, ondernemers en studenten hun krachten bundelen om de Nederlandse agribusiness te versterken.

De Nederlandse melkveesector en zuivelindustrie staan voor een aantal fundamentele keuzes. De eisen en wensen van de consument en de overheid op het gebied van duurzaamheid, voedselveiligheid en dierenwelzijn spelen een steeds grotere rol. De afbouw van het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid, een toenemende internationale concurrentie, druk op de opbrengstprijzen, maar ook schaalvergroting en concentratie zijn van invloed op de ontwikkelingen van de sector. De melkveesector en de zuivelindustrie beseffen dat, als ze hun marktpositie willen behouden en versterken, een andere strategie noodzakelijk is. Maar welke?

Het ideaalbeeld van Kees de Koning wordt gerealiseerd:

EDUCATIE EN INNOVATIE SMELTEN SAMEN OP DE DAIRY CAMPUS 68 | BUSINESS BUSTERS NOORD

Landbouw Hans Könst en met de Leeuwarder burgemeester Ferd Crone. Allen reageerden enthousiast en waren meteen bereid om mee te werken aan de ambities van Dairy Campus.’

Wageningen UR Livestock Research, LTO Nederland, AOC Friesland, Hogeschool Van Hall Larenstein werken samen aan de ontwikkeling van Dairy Campus met financiële ondersteuning van Provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden. Die investering is

Kennis- en opleidingscentrum

Wageningen UR (university & research centre) liet zich inspireren door Silicon Valley, waar creativiteit, innovatie en samenwerking tussen universiteiten en bedrijfsleven de succesbepalende factoren zijn. Het leidde tot de oprichting van de Dairy Campus: een (inter) nationaal kennis- en opleidingscentrum, waar onderzoek, innovatie en onderwijs gebundeld worden. Samen met stakeholders als LTO Nederland, Hogeschool Van Hall Larenstein, provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie werd een plan opgesteld.

Koeien horen bij Friesland

De keuze om de Dairy Campus in Friesland te vestigen, was geen lastige. Manager Kees de Koning van de Dairy Campus: ‘De hoofdvestiging van Wageningen UR Livestock Research zit in Lelystad, maar daar hebben we geen hogere agrarische opleidingen. De hogeschool Van Hall Larenstein is gevestigd in Leeuwarden. En in Leeuwarden hadden we al een proefboerderij: Nij Bosma Zathe.

Bovendien, als mensen in Nederland en het buitenland aan koeien denken, denken ze toch vaak aan Friesland. De Frisian Cows zijn immers wereldberoemd. Wageningen UR ging in gesprek met de commissaris van de Koningin, John Jorritsma, met gedeputeerde

Silicon Valley als inspiratiebron voor de synergie

nodig voor het ontwikkelen van een innovatie- en educatieprogramma en voor de uitbreiding van de huidige locatie. Wageningen UR Livestock Research gaat aan de slag met het innovatieprogramma.

Van Hall Larenstein en AOC Friesland buigen zich over het educatieprogramma en het praktijkleren.

BUSINESS BUSTERS NOORD | 69

dairy campus

Studenten zijn een bron van inspiratie

Kees de Koning, die al een jaar trekker was van het project, werd in april benoemd tot manager. ‘Momenteel ben ik bezig met het programma van eisen voor de infrastructuur. We willen de huidige locatie uitbreiden met een bedrijfsverzamelgebouw, waar alle partijen kantoorruimte hebben en gebruik kunnen maken van onze faciliteiten. Daarnaast komt er een onderzoeks- en leerboerderij waar vijfhonderd koeien ondergebracht moeten worden. Studenten van Van Hall Larenstein, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en van Stenden hogeschool laten we nadenken over hoe we ons centrum bijvoorbeeld duurzaam kunnen inrichten. Ik ben tien jaar lang gastdocent geweest op Wageningen UR en het is altijd inspirerend om met studenten te werken. Het is interessant om te zien hoe frank en vrij zij vragen stellen en ons adviseren. Ze komen soms met hele verrassende ideeën.’

dairy campus

tisering, mestverwerking en logistiek kunnen bij de Dairy Campus terecht en kunnen zich hier, als het om lichte industrie gaat, ook vestigen. We merken nu al dat daar interesse voor is. En het is natuurlijk geweldig dat zo’n mooi bedrijf als CSK Food Enrichment besluit om haar hoofdvestiging in Leeuwarden te houden, mede omdat wij hier nu zitten.’

Leeuwarden was een logische keuze voor de Dairy Campus

Directies bepaalden de hoofdthema’s

Het afgelopen half jaar is Kees de Koning in gesprek geweest met directies van diverse bedrijven in de omgeving. ‘Ik heb hen gevraagd welke thema’s zij belangrijk vinden voor de komende vijf jaar. Zij verdienen immers hun business in de melkveehouderij en hun ideeën zijn van groot belang voor het voortbestaan van de Dairy Campus. Gekozen is voor de thema’s duurzaamheid en dierenwelzijn, huisvestingssystemen, ketenefficiency en de toepassing van sensortechnologie.’

Iedereen is welkom

Het industrieterrein Newton IV, dat aan de Dairy Campus grenst, is door de gemeente Leeuwarden aangewezen voor bedrijven die actief zijn in de agribusiness. Kees de Koning: ‘Alles wat te maken heeft met de melkveesector, zoals de melkverwerkende industrie, stallenbouwers, veevoederbedrijven, medicijnenfabrikanten, of bedrijven die zich bezighouden met melkrobots, klimaatbeheersing, automa-

Een stal met 2500 koeien?

Heel normaal in Oost-Duitsland

Meer body

‘Met het concept dat we hier voor ogen hebben, willen we de hele agribusiness versterken. De Dairy Campus staat weliswaar in Friesland, maar we willen het uiteraard nationaal en internationaal positioneren. Het Europese netwerk van agrarische onderzoeksbedrijven kunnen we meer body geven. Daarom hebben we al contacten gelegd met de collega-instituten in Frankrijk, Duitsland en Denemarken. In de landbouw zijn we ook op die manier bezig.

Wageningen UR Livestock Research doet natuurlijk al jaren mee aan Europese projecten, maar nu is er een centrum, waar we de koppeling hebben met het onderwijs en het bedrijfsleven en dat maakt het een stuk interessanter.’

Ideale testruimte

Het ideaalbeeld van Kees de Koning is dat studenten, docenten, onderzoekers en bedrijven samen aan het ontwikkelen en innoveren gaan op de Dairy Campus. ‘Je hebt elkaar nu eenmaal nodig als je tot nieuwe concepten en ideeën wilt komen. Door onderzoek, onderwijs en ondernemers bij elkaar onder een dak uit te dagen met elkaar samen te werken, ontstaan synergie, innovaties en nieuwe verbindingen. Het concept van Silicon Valley heeft bewezen, dat het werkt. Als je dicht bij elkaar zit, kun je sneller overleggen, elkaar stimuleren en versterken en gebruik maken van elkaars expertise.

Bovendien hebben we hier de ideale ruimte om ideeën te testen.’

Hoe assertief is de koe

De eerste lichting stagiaires is inmiddels afgezwaaid. Momenteel werken de Nederlandse Tamara Wind en de Schotse Jill MacKay samen aan een onderzoek. Jill MacKay ontwikkelt, als onderdeel van haar PhD, methoden om met sensoren het gedrag van koeien

70 | BUSINESS BUSTERS NOORD

te monitoren. Tamara Wind, vierdejaars studente Bedrijfskunde en Agribusiness aan de Christelijke Agrarische Hogeschool Dronten, onderzoekt in hoeverre het karakter, met name de assertiviteit van een koe, invloed heeft op de bedrijfsvoering. Honderd koeien zijn voorzien van IceQubes-sensoren, waarmee hun activiteiten worden geregistreerd.

Maatwerk is lastig

Kees de Koning: ‘De dames verrichten een prachtig onderzoek, maar het echte grote werk moet nog beginnen. Ik ga er van uit dat het lukt om het onderwijs, de onderzoeksinstituten en de ondernemers echt bij elkaar te kunnen brengen. Er zijn heel veel maatschappelijke stages, maar die blijven meestal op een bepaald niveau hangen. Ik hoor van veel net afgestudeerde studenten, dat ze behoorlijk moeten schakelen voordat ze echt in een bedrijf aan de slag kunnen. Soms moeten ze zelfs een bedrijfsspecifieke opleiding volgen om maatwerk te kunnen leveren. Het is nog geen automatisme om te investeren in elkaars werelden. Ik hoop dat de Dairy Campus daar een goede rol in kan spelen.’

Megastal in opspraak

De enige spelbreker in het verhaal zou voormalig commissaris van de Koningin in Groningen, Hans Alders kunnen zijn. Hij leidt de maatschappelijke discussie over megastallen en gaf het startschot voor de publiekscampagne met de website www.dialoogmegastallen.nl. Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren is van mening dat een stal met vijfhonderd koeien aangemerkt moet worden als een megastal. Kees de Koning:

‘Natuurlijk nemen wij die discussie serieus. Wij vormen echter geen unicum, want er zijn in Nederland meerdere stallen met vijfhonderd koeien. Belangrijk is de vraag hoe we met onze dieren willen omgaan. Duurzaamheid, dierwelzijn, milieu en voedselveiligheid zijn voor ons belangrijke randvoorwaarden. Als ik mijn taken met minder koeien zou kunnen uitvoeren, deed ik dat. Maar voor sommige onderzoeken moet ik binnen een jaar voldoende gegevens produceren om het onderzoek het predicaat ‘wetenschappelijk verantwoord’ te kunnen geven. Daarnaast heb je ook koeien nodig voor het praktijkleren. Koeien zijn voor mij een middel om de hoofdfuncties van de Dairy Campus te kunnen uitvoeren. Met vijfhonderd melkgevende koeien kom ik een eind in die richting.’

Hoort de koe in de wei?

‘Natuurlijk streven wij er naar om onze koeien buiten te laten lopen.

De Nederlandse consument vraagt daar ook om. Maar in Zuid- en Oost-Europa denken ze daar heel anders over. In Oost-Duitsland heb je stallen met 2500 koeien, die nooit buiten komen. De omstandigheden zijn ideaal; de boerderij is goed geïsoleerd en geventileerd, de koeien hebben comfortabele ligbedden en ze lopen er super relaxed bij. Mensen willen graag meedenken over wat er in het landschap gebeurt en vinden het zielig als koeien, varkens en kippen niet naar buiten kunnen. Een koe is een grazer en die hoort in de wei. De zuivelindustrie benadrukt dat ook specifiek. Op ieder zuivelproduct zie je wel een plaatje met een dier in de wei.’

www.dairycampus.wur.nl

BUSINESS BUSTERS NOORD | 71