ΑΚΟΒΙΤΙΚΑ ΝΕΑ - ΤΕΥΧΟΣ 20 - 2022

Καλωσόρισμα. Της Συντακτικής Επιτροπής …………………………………………………..............................................… Μήνυμα Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, Παναγιώτη Νίκα………………………………….........................................… Μήνυμα Αντιπεριφερειάρχη Πελοποννήσου, Χρήστου Λαμπρόπουλου………………..........................................… Μήνυμα Δημάρχου Μεγαλόπολης, Αθανασίου Χριστογιαννόπουλου…………………...........................................…

Η Αγία Μάρτυς Σολομονή και η ομώνυμη ιστορική Μονή του Ακόβου, Του Δημήτρη Χριστόπουλου……..……… «…Πάρτην δικιά σου. Θα σου χρειαστεί. Έχω και άλλη….» Του Αντωνίου Ιωάννου Παναγιωτόπουλου……………………………………………………………………………………………….....................................… Επαγγέλματα που χάθηκαν στον χρόνο. Του Βασίλη Λ. Τζιαμουράνη………………….............................................

Τι θα δείξει για

Άκοβο η απογραφή του 2031;. Του Βασίλη.Λ.Τζιαμουράνη…......................................……… Κλόγκοβα, η πόλη των θρύλων και των μύθων. Του Γρηγόρη Γ. Φουσέκη……….......................................………… Μάλι Σπατ κατελήφθη. Του Γιώργου Πραχαλιά………………………………………...................................………………… Άκοβος, μνήμες κατοχής. Του Δημήτρη Χριστόπουλου……………………………....................................………………… Άλλο μοναξιά, άλλο μοναχικότητα. Του Όσσο…………………………………………......................................……………… Οι απανταχού της γης Ακοβίτες. Του Παναγιώτη Παυλάκη………………………...................................………………… Αντώνης Ν. Σωφρονάς, η εξέχουσα μορφή του Συλλόγου μας. Του Βασ.Τζιαμουράνη........................................ Άκοβος, προαιώνιο μυστήριο­Ενεργειακό τοπίο. Του Δημήτρη Σωφρονά……………….....................................….. Τι είναι το 5G και πως πρόκειται να αλλάξει η ζωή μας. Του Γρηγόρη Φουσέκη……......................................…… Πως προήλθαν οι φράσεις……………………………………………………………………………….......................……...........…… Το μυστικό της Μάνας μου. Της Ειρήνης Αγ. Θεοδωροπούλου…………………………....................................………… Οι γυναίκες της Αρκαδίας. Της Αθηνάς Τενοπούλου – Σιεμέκη……………………………......................................…… Παιδικές αναμνήσεις. Του Παναγιώτη Κ. Πολυχρονόπουλου……………………………….....…..............................…… Το «κτύπημα της οργής» καιο συμβολισμός του στη Βυζαντινή τέχνη ως «κτύπημα της Θείας Δίκης» που καταστρέφει τους άπιστους και το κακό. Του Γεωργίου Γεωργά…....................................................................… Ο εκ καταγωγής Αρκάς εθνικός ιστοριογράφος Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1815 – 1891). Επιμέλεια Αθανασίου Γ. Χρυσάνθη…………………………………………………..................................…… Κάποτε συνδεδεμένοι με την φύση, σήμερα χρήστες της τεχνολογίας. Του Χάρη Κ. Πουλόπουλου…………………………………………………………………………………………………………..............................…… Σκιαγραφώντας τον Ελευθερωτή των Ελλήνων. Του Νίκου Γ. Παπαγεωργίου……….........................................… Οι δέκα πιο έξυπνοι άνθρωποι του πλανήτη μας……………………………………………......................................………… Περίεργα

Σελ. 2 " . 3 " . 4 " . 5 " . 6 " . 8 " .13 " .17 " .19 " .22 " .23 " .25 " .26 " .35 " .36 " .38 " .39 " .42 " .45 " .46 " .48 " .49 " .51 " .52 " .53 " .54 " .56 " .57 " .61 " .62 " .63 " .64 " .65 " .67 " .68 " .69 " .70 " .74 " .75 " .78 " .79

και

είμαστε μόνοι. Μέσα από τις σελίδες του περιοδικού μας διαρκής είναι η προσπάθεια μας για ενημέρωση και επικοινωνία μεταξύ Ακοβιτών και Φίλων εντός και εκτός Ελλάδας και αποτελεί την «καύσιμη ύλη» που διατηρεί άσβεστη τη φλόγα της διαχρονικής αγάπης μας για τον Άκοβο. Για την αρτιότερη ενημέρωση, προβολή και διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομίας ο Σύλλογός μας, με την χρήση νέων τεχνολογιών δημιούργησε την διεύθυνση http://akovos.gr. Εκεί, όπως και από τις σελίδες του περιοδικού, μπορεί κάποιος να ενημερωθεί μέσα από ταινίες, ντοκυμαντέρ ψηφιακά αποθετήρια, εφαρμογές κινητών τηλεφώνων εικονικές αναπαραστάσεις κ.α ,για την προσπάθεια που γίνεται προς ανάδειξη της πλούσιας ιστορίας μας, για την διατήρηση των ηθών, εθίμων και την καταγραφή προσωπικών βιωμάτων βγάζοντάς τα από την λησμονιά του χρόνου, Επίσης αναδεικνύει προβλήματα του χωριού που κατά καιρούς παρουσιάζονται, καθώς και θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος και πρωτοστατεί για την επίλυσή τους Μπορεί να μας χωρίζει απόσταση αλλά μας ενώνει η αγάπη μας για τον Άκοβο, Εκεί ο ήλιος έχει άλλη υπέροχη Ακοβίτικη όψη και την οποία αγάπη οφείλουμε να μεταδώσουμε στα παιδιά μας που δεν πρέπει να αποκοπούν από τις ρίζες μας. Φύγανε ή Φεύγουν τα καλύτερά μας χρόνια και αυτό που τελικά υπερτερεί και μένει είναι η διαχρονική, άσβεστη αγάπη μας για την γενέτειρα. Ο Άκοβος αυτή η μικρή κουκίδα πάνω στον Αρκαδικό χάρτη, έχει περάσει πολλές φορές ανάμεσα από τις Συμπληγάδες και τα έχει καταφέρει χάρη στο διαχρονικό ενδιαφέρον και την αγάπη όλων μας. Το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε ήταν υπέρ αρκετό για να καταδείξει την διάθεση αυτοκαταστροφής που κλείνει μέσα του ο άνθρωπος. Οι πόλεμοι, οι πανδημίες, οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές καταμαρτυρούν την διάθεση αυτή και μας κάνει να δουλεύουμε με περισσότερο πείσμα για ν'ανταπεξέλθουμε. Ας σημειωθεί πως η Συντακτική Επιτροπή ελάχιστες γνώσεις έχει για την δημοσιογραφία, έχει όμως θέληση και πάθος και αξιοποιεί στο έπακρο αυτά που αποκόμισε από άξιους συμπατριώτες μας, όπως ο +Αντώνης Ν. Σωφρονάς που δυστυχώς μας άφησε πρόωρα. Ο Αντώνης από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου μας υπηρέτησε αυτόν ανελλιπώς και με ποιότητα είτε ως

Η Φαλαισία είναι ένας τόπος με άφθονες φυσικές χάρες και πλούσια ιστορία. Είναι ο τόπος που οι άνθρωποί του προσέφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας, από τον οθωμανικό ζυγό. Εδώ, άλλωστε, γεννήθηκαν και έδρασαν κάποιες από τις ηρωικότερες μορφές εκείνου του ένδοξου αγώνα, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Παπαφλέσσας, ο Κεφάλας καιπολλοίακόμα.

Ταϋγέτου, έχει απλωμένα τα σπίτια του ο Άκοβος, το χωριό που συνδέθηκε άρρηκτα με τη ζωή και τη δράση του Γέρου του Μοριά. Γιατί εδώ ο εικοσάχρονος Θοδωράκης παντρεύτηκε την Αικατερίνη Καρούσου, εδώ γεννήθηκε ο πρωτότοκος γιός του Πάνος αλλά και στον Άκοβο εργάστηκε ως αγρότης στα κτήματα που του παραχωρήθηκαν και ως μυλωνάς στον νερόμυλο του προεστού πεθερού του. Σε καιρούς δύσκολους, τότε που η επανάσταση των Ελλήνων κινδύνευε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, και μετά την αποφυλάκισή του στην Ύδρα, στα γνώριμα υψώματα του Ακόβου και της Δραμπάλας επέστρεψε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης για να αντισταθεί και να ανακόψει την πορεία των Τουρκοαιγύπτιων προς την Τριπολιτσά. Λίγο νωρίτερα 30 παλληκάρια από το Άκοβο είχαν σταθεί ψυχωμένα δίπλα στον Παπαφλέσσα στη Μάχη στο Μανιάκι. Οι σύγχρονοι Ακοβίτες διατήρησαν ζωντανές τις μνήμες εκείνων των ηρωικών χρόνων, στόλισαν την πλατεία τους με τις προτομές των ηρώων τους και εορτάζουν με κάθε επισημότητα την επέτειο της Μάχης της Δραμπάλας. Διατήρησαν, επίσης, στο πέρασμα των χρόνων ζωντανά τα έθιμα του τόπου τους και την πολιτιστική τους κληρονομιά. Συνδετικός κρίκος που ενώνει όλους τους Ακοβίτες και διατηρεί άσβεστη τη φλόγα της αγάπης τους για το χωριό τους, είναι το περιοδικό "Ακοβίτικα Νέα" που εκδίδει ο Σύλλογος Ακοβιτών Αθήνας ­ Πειραιά «ο Άγιος Γεώργιος», τα τελευταία 40 χρόνια. Αυτό συντελεί στην ενημέρωση των απανταχού συμπατριωτών και στη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός ορεινού χωριού της πατρίδας μας. Αναλογιζόμενοι το άσβεστο χρέος μας προς τους αγώνες των Ακοβιτών

έχουμε κάνει διαχρονικά για ένα θέμα που όλοι γνωρίζαμε ότι θα προκύψει και θα πρέπει να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά. Δεν έχει πλέον νόημα η αναζήτηση υπευθύνωναφούαυτοίείναιπολλοίκαιδιατρέχουντοσύνολοτουπολιτικούφάσματος. Είναι όμως ώρα όλοι μαζί ‐ Κυβέρνηση, Περιφέρεια, Δήμος, συλλογικοί φορείς και πολίτες‐ να δρομολογήσουμε λύσεις παραμερίζοντας παραταξιακές ή μικροκομματικές επιδιώξεις και αντιλαμβανόμενοι ότι η μετάβαση στηνμεταλιγνιτικήεποχήείναιμιαμεγάληεπιδίωξηστηνοποίααπαιτείταιησυμμετοχήκαισυνδρομήόλων. Ηχώρα μαςέχειπετύχειτηνέγκριση τουπρογράμματοςτηςμετάβασηςπρώτη απ΄ όλεςτιςχώρεςτηςΕυρωπαϊκής Ένωσης,ενώέχουνολοκληρωθείκαιοιγραφειοκρατικέςδιαδικασίεςγιατηνέναρξηυλοποίησηςτουπρογράμματος. Ενός προγράμματος με πόρους που υπερβαίνουν αυτούς που αντιστοιχούσαν στο σύνολο των 5 Νομών της Περιφέρειας Πελοποννήσου για την προγραμματική περίοδο 2014‐2020. Ταυτόχρονα, έχουμε διαθέσιμα μια σειρά ακόμηχρηματοδοτικώνεργαλείων,όπως:

1)ΤουςπόρουςτουΠράσινουΤαμείου

2)ΤοΕΑΠ(λιγνιτόσημο)

3)ΤοΤαμείοΑνάκαμψηςκαιΑνθεκτικότητας

4)ΤοπρόγραμμαΔημοσίωνΕπενδύσεων.

αποφύγουμε την κατασπατάληση πόρων (όπως συχνότατα έγινε με το ΕΑΠ) και την αναποτελεσματική λειτουργία προγραμμάτων,όπωςπρόσφαταέγινεμεταπρογράμματατουΟΑΕΔ. ΟΑναπτυξιακόςΝόμοςαπότηνάλληπλευρά,οοποίοςπροβλέπειτομεγαλύτεροποσοστόεπιδότησηςαπ΄όλητνη χώρα για τις επιχειρήσεις που θα εγκατασταθούν στην Μεγαλόπολη ( και εδώ θα πρέπει να πούμε ότι μόνο η Περιφέρεια Πελοποννήσου στήριξε και πέτυχε την ικανοποίηση του συγκεκριμένου δίκαιου αιτήματος του Δήμου Μεγαλόπολης)είναιεξίσουσημαντικόεργαλείοπουοφείλουμεναενεργοποιήσουμε. Η εγκατάσταση

Αγαπητοίσυμπατριώτες, Με χαρά δέχτηκα την πρόσκληση του Συλλόγου Ακοβιτών Αθήνας ‐Πειραιά ώστε να απευθύνω χαιρετισμό στους απανταχού Ακοβίτες μέσα από το περιοδικό «Ακοβίτικα Νέα». Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι ως Δημοτική Αρχή είμαστε σε άριστη συνεργασία με τον Πρόεδρο του Ακόβου, αλλά και με όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους για το καλό το τόπουμας. Σας εύχομαι ολόψυχα να συνεχίσετε τις δράσεις σας για την προβολή και την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου, αλλά και τις δραστηριότητες σας για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των απανταχού Ακοβιτών.Είναιπολύσημαντικήηπροσπάθειαπουκάνετεγιαναμεταλαμπαδεύσετετηνιστορίατουτόπουμας στιςεπόμενεςγενιές. Όλοι ξέρετε ότι ο Δήμος Μεγαλόπολης βρίσκεται σε μια δύσκολη περίοδο όπου η παύση της λειτουργίας των μονάδων οδηγεί στην απολιγνιτοποίηση. Πρέπει όλοι μαζί να κινηθούμε προς τη σωστή κατεύθυνση και να εκμεταλλευτούμε κάθε ευνοϊκό όρο και προϋπόθεση που δημιουργείται

την λιγνιτική παραγωγή η

που θα κάνουν χρήση των κινήτρων και των ευνοϊκών όρων που θα δοθούν για την περιοχή μαςείναιο βασικόςστόχοςμας.Ηκατασκευή τουδικτύουφυσικούαερίουστην πόλη μαςδίνεικάποιες επιπλέον δυνατότητες στην επίτευξη αυτού του στόχου μας. Πρέπει να ξέρετε ότι η Μεγαλόπολη είναι η πρώτη πόληστηνΠελοπόννησοπουσυνδέεταιμετοφυσικόαέριοκαιηπρώτηπόληστηνΕλλάδαόπουοικάτοικοιτης θα συνδεθούν με επιδότηση 100%. Δεν θα πληρώσουν ούτε ένα ευρώ για καυστήρες, λέβητες, σωληνώσεις και εργασίεςπουχρειάζονταιγιααυτότοσκοπό. Εκεί που στρέφονται οι προσπάθειες της Δημοτικής Αρχής είναι να δημιουργηθεί το επιχειρηματικό πάρκο, χώρος αναγκαίος για τη δημιουργία επενδύσεων και επιχειρηματικών δράσεων που θα αποκαταστήσει την οικονομική ισορροπία και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας για να σταματήσει η φθίνουσα πορεία για τον πληθυσμότηςπεριοχής.Ναείστεβέβαιοιπωςκάνουμεότιείναιδυνατόπροςαυτήτηνκατεύθυνση. Εύχομαι σε όλες και όλους υγεία και ευημερία. Ο Δήμαρχος Μεγαλόπολης Αθανάσιος Χριστογιαννόπουλος

Η Αγία Σολομονή έζησε το 168 π.Χ. την εποχή που η Ιουδαία βρισκόταν κάτω από την εξουσία τουΒασιλιάτηςΣυρίαςΑντίοχουτουΕπιφανούς.Είχε εφτά παιδιά (Αβείμ, Αντωνίος, Γουρίας, Ελεάζαρος, Ευσεβωνάς,ΑχείμκαιΜάρκελλος.) Αυτός για να εξευτελίσει τους Ιουδαίους,τους ανάγκασε να φάνε μπροστά του κρέατα χοιρινά που θυσιάστηκαν στα είδωλα, τα οποία ήταν απαγορευμένα από τον Ιουδαϊκό νόμο, ως ακάθαρτα. Μεταξύ των συγκεντρωμένων Ιουδαίων ήταν και ένας γέροντας 90 χρονών, ο Ελεάζαρος. Αυτόνμε πολλούςτρόπουςπροσπαθούσεναπείσειο Αντίοχος να φάει τα απαγορευμένα κρέατα. Αυτός αρνείτο και έτσι διέταξε να τον γυμνώσουν και να τον μαστιγώσουν. Στο τέλος τον έριξαν στη φωτιά καιτονέκαψαν. Θύμωσε πολύ ο Αντίοχος και, αφού δεν κατάφερε να νικήσει τον γέροντα, διέταξε να του φέρουν κοντά του τους εφτά Μακκαβαίους αδελφούς μαζί με τη μητέρα τους Σολομονή. Στην αρχή με κολακείες και στη συνέχεια με απειλές τους πίεζε να φάνε. Κανένας δεν υποχωρούσε, γιατί αυτός ο νόμος ήταν αντίθετος με τη θρησκεία τους. Έτσι όλα τα παιδιά της γενναίας Σολομονής πέρασαν φρικτά βασανιστήρια για την πίστη τους και ρίχτηκαν σ’ ένα τηγάνι με καυτό λάδι. Η Αγία. Σολομονή ανήκει στους λεγόμενους "αυτόκλητους Μάρτυρες", διότι ρίχθηκε μόνη της στην πυρά, μετά τον θάνατο των παιδιώντης.Ημνήμητηςτιμάταιτην1ηΑυγούστου.

Σε περιοχή πλούσια σε βλάστηση κοντά στον Άκοβο, υψώνεται επάνω σε μικρό λόφο το μεταβυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Σολομονής που μέχρι το 1842 περίπου αποτελούσε το καθολικό (κεντρικό Ναό) της περίφημης ιστορικής Μονής της ΑγίαςΣολομονής. Η επιγραφή που σώζεται στην κόγχη του Ιερού του Ναού κάτω από το μονόλοβο παράθυρο, πληροφορεί ότι η αγιογράφηση έγινε στις 11 Δεκεμβρίου 1768. Βεβαιώνοντας συνάμα ότι αυτή ήταν μια περίοδος ακμής της Μονής, στην οποία είχε ικανή κτηματική περιουσία και οικονομική άνεση. Το παραπάνω βεβαιώνεται και από αρκετά δικαιοπρακτικά έγγραφα, που βρίσκονται στα γενικά αρχείατου κράτους.Την ικανή αυτή περιουσίατηςη Μονή της Αγίας Σολομονής την διέθεσε για την ιερή υπόθεση της απελευθέρωσης της Ελλάδας από τους Τούρκους κατά την Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του1821. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε στα επαναστατικά χρόνια (1821­1830) αλλά και πριν απο αυτά με την παιδεία που πρόσφερε στα Ελληνόπουλα της περιοχής. Η παράδοση διατηρεί ακόμα έντονη την μνήμη της λειτουργίας κρυφού

την ασφαλή φιλοξενία της για 17 μέρες στους αγωνιστές του 21 Θ. Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Αναγνωσταρά, Πλαπούτα κ.α.

Η Μονή διατηρούσε μεγάλη και αξιόλογη βιβλιοθήκη προεπαναστατικά, τα βιβλία της οποίας διατέθηκανγιατηνκατασκευήφυσεκίωνστοναγώνα του 1821. Ενώ εκεί κατέφευγε ο πρωτοκλέφτης Ζαχαριάς και άλλοι από την Αρματολική Ομοσπονδία του Μοριά ξεγλιστρώντας από την επιτήρηση των Τούρκων. Σε έγγραφο της Ιεράς Συνόδου του Βασιλείου της Ελλάδος με ημερομηνία 19 Αυγούστου 1833 υπάρχει κατάλογος των Μοναστηριών στο οποίο συναριθμείται και η Μονή της Αγ. Σολομονής. Στον κατάλογο αυτό σημειώνεται η Μονή υπαγόμενη στην Μητρόπολη (επαρχία) Μονεμβασίας, αναφέρεται χαρακτηριστικά ως «...Αγία Σολομονή εις Σαγμπάζικα». Καταφαίνεται λοιπόν από την έναρξη της Οθωνικής διακυβερνήσεως της Ελλάδος η αδυναμίαβιωσιμότηταςτηςΜονής. Σε έγγραφο του 1842 η «Επί των Εκκλησιαστικών Γραμματεία» δηλώνει ότι η Μονή είχε πια διαλυθεί και ήταν έρημη μοναχών. Η Μονή της Αγίας Σολομονής η οποία διέθεσε τα πάντα για την ιερή

Που και που, έρχονται θυμίσεις, που αναμοχλεύεται και επαναφέρεται έντονα το παρελθόν! Ο νους γυρίζει πίσω ολοταχώς. Στην προκειμένη περίπτωση σε δύσκολα, αλλά και όμορφα εφηβικά χρόνια. Αυτό γίνεται οσάκις παίρνω στα χέρια μου, από την βιβλιοθήκη μου την Παλαιά Διαθήκη προκειμένου να τη χρησιμοποιήσω για πηγή αναζήτησης «σοφίας» και στήριξης θεμάτων στοΘεόπνευστοπλούτοτης. Ο αποθηκευμένος θησαυρός στα 47 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης (Π.Δ.) βοηθούν στη θωράκιση θεμάτων, που κατά καιρούς με υποχρεώνουν να βγάλω προς τα έξω. Οι σελίδες της Παλαιάς Διαθήκης χαρίζουν αφάνταστοπλούτο.Οπνευματικόςάνθρωποςτοναμητό της Π.Δ. τον χρησιμοποιεί όποτε θελήσει να αντλήσει απ’αυτόνσοφίαγιανατηδιοχετεύσειστηβίωσήτου.Η «σοφία» αυτή κρατεί ψηλά και όρθια το κεφάλι του προσώπουγιαναέχεισωστήκαιδημιουργικήσκέψη,να δρα με περηφάνια, να αγωνίζεται με αυτοπεποίθηση για να επιτύχει ευνοϊκά αποτελέσματα στη ζωή του. Την Π. Δ. την έχω σε πρώτο πλάνο, σε ράφι της βιβλιοθήκης μου επειδή είναι θεμέλιο μεν της Ορθόδοξης Χριστιανικής Πίστης μας, δώρο δε, κειμήλιο μεγάλης αξίας και σημασίας για με. Μου έγινε με αγάπη από τη βιβλική μορφή του μακαριστού ιερέα Αντωνίου ΓεωργίουΣπανού,εφημερίουτηςτοπικήςΕκκλησίαςτου

Ακόβου Αρκαδίας. Η προσωπικότητα, π. Αντώνιος Γεωργίου Σπανός, ήταν φορτωμένη με πολλά όμορφα και ποικίλα γεγονότα, που εξέπεμπαν σοφία, δήλωναν σύνεση, χάριζαν υπομονή με πίστη, ελπίδα με αγάπη, που στόλιζαν το λόγο του με ένα ιδιόμορφο χιούμορ, πουγιαναμηντύχειπαραξήγησηςμέσασταάλλαέλεγε με άνεση, στη ζωή «.. ο μπαξές διαθέτει απ’ όλα τ’ αγαθά...»! Οπ.Αντώνιοςπολυσυλλεκτικήμορφήαντιμετώπιζεμε ανθρωπιά καταστάσεις και γεγονότα με υπομονή, ηρεμία, καλοσύνη και προσφορά. Αρετές που κοσμούν ταπρόσωπαεκείναπουέχουναποβάλειαπότηνκαρδιά τους τη ζήλια, τον φθόνο, το μίσος που συγκροτούν την κακία. Ο μακαριστός ιερεύς Αντώνιος Γ. Σπανός, ήταν ύπαρξη με ακλόνητη πίστη στο Θεό και αγάπη άδολη προς τον άνθρωπο και έτσι γινόταν σύνδεσμος με απλότητα με το λαό του Θεού και με το κοινωνικό ανθρώπινο σύνολο βίωνε αρμονικά. Άμεσα αποκτούσε την εμπιστοσύνη των συνανθρώπων του με αποτέλεσμα να γίνεται με αυτούς ο άρρηκτος κοινωνικός και συνδετικός κρίκος. Με ελευθερία και τη θέλησή του υπάκουε στο όμορφο πρόσταγμα του «υπηρετείν», που απαιτεί ακούραστη τέλεση με υπευθυνότητα και

εντιμότητα αυτού που προσωπικά επιλέγειο καθένας να πράττειστηζωήτου. Δέχθηκα τηλεφώνημα από το δουλευτάρη του Συλλόγου Ακοβιτών, τον προσφιλή Βασίλη Τζαμουράνη, (υπάρχουν ακόμη φιλότιμες υπάρξεις που εργάζονται με ζήλο στους Πατριωτικούς Συλλόγους. Μη τους απελπίζουμε) που μέσα στα άλλα με χαρά με πληροφόρησε: «..εξασφαλίστηκε το απαιτούμενο χρηματικό ποσό για τη νέα ετήσια έκδοση των: «Ακοβίτικα Νέα». Αν θέλεις γράψε και συ κάτι. «Το κουμπάρε τάξε», είχε καλή απήχηση...». Του απάντησα θετικά. Μπαίνοντας στο Γραφείο μου το βλέμμα των ματιών μου έπεσε στο ράφι όπου δεσπόζει η Παλαιά Διαθήκη. Άμεσα η θύμηση με πήγε στην Κόρινθο. Βρήκα θέμα! Θα γράψω για τον αλησμόνητο Ακοβίτη ιερέα Αντώνη Γ. Σπανό. Ο νους ανέσυρε από το υποσυνείδητο το κάθε τι, όλα εκείνα όσα είχαν σχέση με την στοχαστική και σφόδρα ήρεμη μορφή που πρωτογνώρισα σε διάλειμμα μαθήματος στο προαύλιο της Εκκλησιαστικής Σχολής Κορίνθου, εκείστις αρχές του Νοεμβρίουτου1950. Ήμουν μαθητής της Β΄ Τάξης της Σχολής. Ο Αντώνιος Γ. Σπανός είχε έρθει προ δύο ημερών. Ήταν συντροφιά στο νότιο προαύλιο της Σχολής με Φαλαισιώτες συσπουδαστές του, τους ιερείς Χρήστο Μαδούρο από την Ελληνίτσα, Στέλιο Σαντίκο από την Καμάρα, τον λαϊκό Χρήστο Νικ. Παπαδόπουλο από το Λεοντάρι κ.ά.. Εκείπουκουβέντιαζα με συμμαθητέςμουμε πλησίασε ο Παπαχρήστος Μαδούρος και μου είπε: «Αντωνάκη έλα να γνωρίσεις ένα συμπατριώτη, τον Αντώνη Σπανό από τον ψηλό Άκοβο. Ήρθε προχτές...». Χωρίς να το θέλω, όταν άκουσα το «από τον ψηλό Άκοβο» ο νους μου πέταξε εκεί, στον Άκοβο. Ανασύρθηκε από το υποσυνείδητο μου η κακή εικόνα, που είχα δει από το μπαλκόνι του σπιτιού μας στο Τουρκολέκα όταν οι κατακτητές της Πατρίδας μας, οι Γερμανοί την 12 Ιανουαρίου 1942 πυρπόλησαν τον Άκοβο. Ήμουν 7 χρόνων. Την προηγούμενη ημέρα, Κυριακή 11‐1‐1942 οι Γερμανοί πέρασαν από το Τουρκολέκα. Θυμάμαι πως βρέθηκα μπροστά σε ένα ψηλό, ξεραγκιανό, με καστανό πρόσωπο άνθρωπο, γύρω στα πενήντα του χρόνια. Η κεφαλή του ωοειδής με «κούτελο θείο» όπως γράφει ο ποιητής Σούρης, με πυκνά μαύρα μαλλιά και διακριτική χωρίστρα, αλλά και με μακρύ λαιμό. Το όλο παρουσιαστικό του έβγαζε κουρασμένο πρόσωπο, με περίσκεψη, κλεισμένο στον εαυτό του. Φαινόταν πως πιεζόταν από προβλήματα. Και οι τρεις άλλοι Φαλαισιώτες σπουδαστές ήταν ψηλοί, ένα κεφάλι όλοι τους, που έδειχναν ταλαιπωρημένες υπάρξεις. Όχι μόνο ταλαιπωρημένες, αλλά πικραμένες και προβληματισμένες, αφού έζησαν στην σκληρή και

ήταν για τους «μαθητές του Φροντιστηρίου». Συντάχθηκε στη γραμμή για προσευχή, φαγητό, άλλες δραστηριότητες και εύκολα προσαρμόστηκε στο μορφωτικό πρόγραμμα της διετούς φοίτησης στο Φροντιστήριο. Τον έβλεπα σχεδόν κάθε ημέρα, άλλοτε στα διαλείμματα, άλλοτε μετά το φαγητό να κινείται στο χώρο της Σχολής. Τον χαιρετούσα που, και που και ανταλλάσσαμε καμιά κουβέντα. Μπήκε όμως σιγά‐σιγά στον όλο ρυθμό των ευεργετικών εντολών του προγράμματος του Φροντιστηρίου οπότε οι αρνητικές σκέψεις του αποβλήθηκαν η μια μετά την άλλη και όλα συντελέσθηκαν χαρούμενα μέχρικαιτηνημέραπουαποφοίτησε. Κάθε Κυριακή οι μαθητές της επταετούς φοίτησης στην Εκκλησιαστική Σχολή και της διετούς στο Φροντιστήριο είχαμε εκκλησιασμό στο παράπλευρο της Σχολής Εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής. Τη δεύτερη Κυριακή από την ημέρα της έλευσης του μπαρμπΑντώνη στο Φροντιστήριο οι συμπατριώτες συσπουδαστές του απουσίασαν σε προγραμματισμένη Θεία Λειτουργία σε χωριά της Κορινθίας και έμεινε χωρίς την παρουσία τους. Τελείωσε η θεία Λειτουργία. Πήραμε το πρωινό μας και με αναζήτησε για να κουβεντιάσουμε για λίγο. Ήταν και αυτό αναγκαίο για τον «μπαρμπΑντώνη» όπως τον προσφωνούσα, γιατί ενημερωνόταν γενικά για τα της Σχολής. Βγήκαμε στο βόρειο προαύλιο της Σχολής προς τη θάλασσα. Παιδιά της Σχολής έπαιζαν ποδόσφαιρο, άλλα βόλεϊ και άλλα βολτάριζαν για να τους περάσει ο χρόνος μέχρι να έρθει η ώρα του μεσημεριανού φαγητού. Αυτό γινόταν κάθε Κυριακή. Καθίσαμε στον τσιμεντότοιχο που προστάτευε το χώρο της Σχολής από την θάλασσα. Είπαμε για τα χωριά μας που δοκιμάστηκαν πολύ στη δεκαετία που πέρασε από τουςΙταλούς,τουςΓερμανούςκαιτουςΑντάρτες. Ο μπαρμπαΑντώνης απότομα διέκοψε τη συζήτηση. Έσκυψε το κεφάλι, αναστέναξε και σιώπησε για λίγο... «Τι τα λέμε αυτά παιδί μου Αντώνη! Έγιναν πολλά κακά. Πολλά εγκλήματα. Δεν τα χωράει ο νους ανθρώπου. Εδώ πού ’μαστε να τα πάρει η θάλασσα». Και συνέχισε: «.. η Ενορία του Αγιο Νικόλα μας έμεινε χωρίς παπά. Ακοβίτες με παρεκάλεσαν να γίνω παπάς γιατί ήταν ιερείς ο πατέρας μου και ο αδελφός μου. Είχα αντιρρήσεις γιατί είμαι μεγαλούτσικος. Πέρασαν τα χρόνια για κάτι τέτοιο. Προβληματίστηκα πολύ. Το συζητήσαμε με την Ασπασία τη γυναίκα μου, παιδιά δεν έχουμε. Μετά από σκέψη είπα: αφού το θέλουν όλοι, το θέλει και ο Χριστός μας τώρα στα γεράματα ας Τον υπηρετήσω. Έπρεπε όμως να πάω σε Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο, αν και Ο + Παπαντώνης

είμαι του Σχολαρχείου.

Σπανός όλα τα διήλθε με υπομονή θαυμάσια, με ζηλευτή πρόοδο, από τα όσα προσωπικά γνωρίζω, με επιτυχίες στα μαθήματα, αλλά και στις υποχρεώσεις και τα καθήκοντά του. Το προτελευταίο γραπτό μάθημα στις απολυτήριες εξετάσεις των σπουδαστών του Φροντιστηρίου, Ιούνιος 1952, ήταν της Παλαιάς Διαθήκης. Οι σπουδαστές αυτής της Τάξης έγραφαν στην Τραπεζαρία της Σχολής. Η δική μου τρίτη Τάξη στη αίθουσα διδασκαλίας μας. Ο μπαρμπαΑντώνης τελείωσε και παρέδωσε το γραπτό του. Βγήκε στον εσωτερικό ανοιχτό χώρο της Σχολής. Εκεί τυχαία συναντηθήκαμε. Με ρώτησε αν έγραψα καλά. Προτού να τελειώσω τη φράση μου άκουσα ένα «ουουούφ» από το συνομιλητή μου και ξαφνικά έβαλε στα χέρια μου την Παλαιά Διαθήκη που κρατούσε, λέγοντας «πάρτην, δικιάσου. Θα σου χρειαστεί. Έχω άλλη...». Χωρίς να προλάβω να πω λέξη μου είπε «καλή επιτυχία και στ΄ άλλα μαθήματά σου. Αύριο Αντωνάκη μου τελειώνω και φεύγω.Θασεδω».Τηνάλληημέραέδωσε τοτελευταίο μάθημά του. Με περίμενε να βγω από την αίθουσα... Χαμογελαστός με φίλησε στο μέτωπο λέγοντας «στις 12 φεύγω με το τρένο. Καλά αποτελέσματα. Σε περιμένω το καλοκαίρι να ΄ρθεις στον Άκοβο. Έτσι παιδί μου, Αντώνη;» Ο Αντώνιος Γεωργίου Σπανός έλαβε «Πτυχίο» από το διετές Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο Κορίνθου με βαθμό «Λίαν Καλώς»! Άφησε εικόνα ενάρετου προσώπου. Ξεπέρασε κάθε δυσκολία, ανέπτυξε όμορφη κοινωνικότητα και είχε για τον καθένα που συνεργάσθηκε να πει πάντα ένα καλό λόγο με χιούμορ. Αυτό το συνέχισε και ως ιερεύς στην ιδιαίτερη Πατρίδα του, τον ιστορικό Άκοβο μέχρις το τέλος της ζωής του. Για μένα η παρουσία του στα δυο χρόνια φοίτησή του στο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο Κορίνθου ήταν το πρόσωπο που με συμβούλευε, όπως και οι άλλοι συμπατριώτες συσπουδαστές του και με είχε σαν παιδί του. Στα υπόλοιπα χρόνια της επταετούς φοίτησής μου στη Εκκλησιαστική Σχολή Κορίνθου, μέχρι τον Ιούνιο του 1956, χαιρόμουν να αναφέρομαι με περηφάνια στην τετρανδρία συμπατριώτες

Αντώνιε με αγάπη τον Ιησούν Χριστόν, τους ευλογημένους και πιστούς ενορίτες σου. Να τους έχεις όλους παιδιά σου, αδελφούς σου...» στην κενή θέση εφημερίουτηςΕνορίαςΆγιουΝικολάουΑκόβου Με τη Θεία Χάρη του Τριαδικού Θεού, με «πεπαιδευμένο μυαλό», με συντετριμμένη την καρδιά και υπευθυνότητα ανέλαβε υπηρεσία τον Ιούλιο του 1952. Όλα αυτά τα χρόνια μέχρι το 1976 που συνταξιοδοτήθηκε υπηρέτησε την Εκκλησία με ευλάβεια και πληρότητα τα ιερατικά του καθήκοντα, αλλά και με πίστηακλόνητητονΙησούΧριστό.Ησυνταξιοδότησήτου δεν τον απομάκρυνε από το Θυσιαστήριο του Κυρίου έως την κοίμησή του το 1992. Ο διάδοχος του ιερεύς Αθανάσιος Γιαννακόπουλος, όταν αναφέρεται στον προκάτοχότουομιλείμεπολύσεβασμό: «..Ήταναγαθός άνθρωπος, άνθρωπος του Θεού ο μακαριστός ΠαπΑντώνηςΣπανός». Όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του ο πατήρ Αντώνιος με προσκάλεσε: «Αντώνιε να μη χαθείς. Να έρχεσαι στον Άκοβο όταν μπορείς και να κάνεις και καμιά ομιλία...». Έτσισύναψα δυνητικό συνδέσμου«υποσχετήριο»με τον Άκοβο καιμε τουςΑκοβίτες.Το Καλοκαίριτου1954 πήγα δυοφορές«στονψηλόΆκοβο».Τηνπρώτηφοράμαζίμε τον αείμνηστο μπαρμπαταχυδρόδο (Δημήτριος Γ. Λαγκαδινός) για να λάβω γνώση της διαδρομής Τουρκολέκα‐Άκοβος. Φύγαμε πολύ πρωί. Διαβίκαμε κατηφόρες‐ανηφόρες, ρέματα, ακολουθώντας το δρόμο «της Αθάνατης Κλεφτουριάς» και μετά από πεζοπορία δυο ωρών περίπου, ήταν φοβερό τρεχαντήρι, φτάσαμε στα πρώτα σπίτια του Ακόβου. Ο μπαρμπα ταχυδρόμος μοίρασε σπίτι‐σπίτι την αλληλογραφία. Ήπιε τα κρασάκια του και αυθημερόν επέστρεψε στο Τουρκολέκα. Έμεινα στον Άκοβο ένα διήμερο, όπου φιλοξενήθηκα με πολλή αγάπη, σαν ξενιτεμένο παιδί τους, από το ζεύγος, π. Αντώνιος και της θαυμαστής πρεσβυτέραςτουΑσπασίας. Η πρώτη επίσκεψη μου «στον ψηλό Άκοβο» με υψόμετρο περί τα 1.000μ, τελευταίο προς ΝΔ όμορφο Αρκαδικό χωριό, που απλώνεται Β, κάτω στην πλαγιά τωνδυοβουνοκορφώντουΤαϋγέτουμεέφερεσεάμεση γνώση με τον ήρεμο χώρο του ιστορικού Ακόβου με τις παραδοσιακές βρύσες

του τον Άκοβο των Σαμπάζικων για να συνεχίσει το έργο των προκατόχων του ιερέων πατέρα του Γεωργίου, και αδελφού του Βασιλείου,. Ο «αξιόλογος ποιμήν» Επίσκοπος και Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως μακαριστός Γερμανός Χατζιανέστης τον χειροτόνησε Διάκονο και Πρεσβύτερο οπότε τον έστειλε: «..να υπηρετήσεις

που διώροφα σπίτια

τα που

στους συνοικισμούς του, κτισμένα επάνω σε αρκετά επικλινές βραχώδες έδαφος, με πελεκητή πέτρα, με τη Βυζαντινή Εκκλησιά, το Σχολείο, την πλατεία με τα πλατάνια, τα μαγαζιά γύρω από αυτή, τους φιλόξενους εκδηλωτικούς και μπεσαλήδες ανθρώπους του που ήταν τότε πάνω από επτά ‐ οκτώ εκατοντάδες. Όλα με εντυπωσίασαν. Οι εικόνες αποτυπώθηκαν και καταγράφηκαν ανεξίτηλα στο υποσυνείδητομουκαιμένουνπάνταεναργείς! Ακόμη, από εκεί, για

που

Τουρκολέκα

με φρουρούς και προστάτες του, από άσχημα καιρικά φαινόμενα, βουνά του πίσω απ’ αυτό και Α αυτού να απλώνονται βελουδένια καταπράσινες πλαγιές που βυθίζονται ομαλά στα υδατοφόρα ρέματα. Εκείθεν το άνοιγμα της κοιλάδας του Καρνίωνα ποταμού (Ξερίλας) με τα όμορφα χωριά μέχρι το Λεοντάρι από όπου ξεκινά το Λεκανοπέδιο της Μεγαλοπόλεως και σταματά εκεί από όπου αρχίζουν να ανεβαίνουν ποικιλότροπα οι δαντελωτές ανηφόρες προς τις καλλίγραμμες ψηλές κορυφές του Αρκαδικού όρους Μαίναλον. Όλος αυτός ο θαυμαστός χώρος παρέχει ένα θεϊκό θέαμα σε όποιο σημείο του Ακόβου και αν ήθελες σταθείς. Προκαλεί πολλά ερεθίσματα και φουντώνεί πολλά ευαίσθητα συναισθήματα. Πολλές φορές απόλαυσα και χάρηκα αυτό το απέραντο μαγευτικό Αρκαδικό τοπίο από τον ιστορικό Άκοβο, μάλιστα και οικογενειακά! Δυο‐τρία χρόνια, μετά τη αποφοίτηση του από το Φροντιστήριο, επικοινωνούσα με τον πολυσέβαστο παπΑντώνη, μόνο προφορικά, στέλνοντας με γνωστούς μας ο ένας στον άλλο χαιρετισμούς. Τον Ιούνιο του 1956 αποφοίτησα από την επταετή Εκκλησιαστική Σχολή Κορίνθου. Με πολλούς προβληματισμούς για το άδηλο μέλλον, η προετοιμασία με αγωνία για την συμμετοχή μου, τον Σεπτέμβριο του αυτού έτους, στις εξετάσεις για τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στην οποία και πέτυχα, αλλά και η έναρξη παρακολούθησης πανεπιστημιακών μαθημάτων, με προσανατολισμό για νέες δραστηριότητες, η αλλαγή τρόπου ζωής για επιβίωση στην Αθήνα, η αύξηση των προκαλούμενων νέων κοινωνικών σχέσεων και η επιλογή των αξιολογότερων εξ αυτών, περιόρισαν όλα αυτά προσωρινά τα κοινωνικά μου ανοίγματα, αφού έπρεπε ναείμαισυνεπήςσεκαθήκοντακαιυποχρεώσειςμου...! Αρχή του τρίτου δεκαήμερου του Μαΐου 1957 έλαβα απότονπ.Αντώνιοεπιστολή: Ἐν Ἀκόβω τῆ 14η Μαϊου 1957. Ἀγαπητέ Ἀντώνη σᾶς εὔχομαι πᾶσαν

δουλειές.

σκοπούς σας.

τό Καλοκαίρι θά τά εἰποῦμε ποιό καλά. Ἐσωκλείω 100 δρχ γιά νά παίρνης κάνα καφέ. Μοῦ γράφεις ἄν τά λάβης διότι τά ἐσωκλείω καί μήπως χαθοῦν. Σᾶς εὔχομαι. Ἀντώνιος ἱερ. Σπανός. Υ.Γ. Ἀντώνη ἔχω και ἓναν ἀνεψιόν φοιτητήν μαθηματικών δευτεροετήν. Νικόλαος Σπανός. Μήπως τύχη και μπορεῖτε νά

γνωρισθῆτε. Μένει εἰς τό Περιστέρι. Ρήγα Φεραίου 45. Ο μακαριστός Αντώνιος Σπανός με αυτό το σκεπτικό και απλό τρόπο βίωσης όχι μόνο διατηρούσε, αλλά αύξανε την αγάπη του προς με. Ήθελε να γνωρίσω τους ανθρώπουςτωναδελφώντου.Τοέπραξα.Γνωρίστηκαμε τον ανεψιό του Νίκο και μετά από κάποια χρόνια με τα αδέλφια του Γιώργο που είχε έρθει από τις Η.Π.Α., τον Παναγιώτη με τις ιδιορρυθμίες του, την αδελφή του με τον σύζυγό της που διασκεδάσαμε μαζί πολλές φορές. Μάλιστα μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών μας υποχρεώσεων ο Νίκος δίδαξε επί 4ετία (1963‐1966) στο Φροντιστήριό μου στα Νέα Λιόσια Αθηνών μαζί και η μνηστή του στην αρχή και μετέπειτα σύζυγός του Ποτούλα, που μετά από τα ερωτικά πιεστικά καμώματά τουςτονΣεπτέμβριοτου1964μαζίμετοφίλοΣοφοκλήΓ. Δημητρακόπουλο τους στεφανώσαμε, και τον Ιούλιο του 1965 βαπτίσαμε στα Ακοβίτα της Καλαμάτας τον πρώτο παιδί τους το Βασίλη, διακεκριμένο σήμερα Καρδιολόγο τωνΑθηνών. Δεν ξεχνιέται το πλούσιο γλέντι που ακολούθησε μετά την βάπτιση, εκείνο το βράδυ, με μια καταπληκτική πανσέληνο, στην αυλή του σπιτιού του παπαΒασίλη Γ. Σπανού στα Ακοβίτικα, παππού του Βασίλη μας, που ο ίδιοςοπαππούςβάπτισετονεγγονότουκαιαπόχαράτο βράδυ εκείνο δεν κρατιόταν, ώστε πλούτισε το δείπνο «με του πουλιού το γάλα», και με όμορφα αξέχαστα λόγια. Στρατεύτηκα το 1961. Μετά από δεκάμηνο, Φεβρουάριος 1962, ως έφεδρος Αξιωματικός τοποθετήθηκα στο Αρχηγείο τουΓ΄ ΣώματοςΣτρατούστη Θεσσαλονίκη.ΟμακαριστόςπαπΑντώνηςσεγράμματου, τέλος Φεβρουαρίου 1962 μου έγραψε: «.. Ἀντώνη εἰς τήν Θεσσαλονίκη μένει ὁ ἀδελφός μου ὁ Παναγι ώτης Γεωργίου Σπανός. Εἶναι Δάσκαλος και ἡ γυναίκα του είναι Δασκάλα. Ἔχουν πολύ καλήν οἰκογένειαν. Μένουν εἰς διαμέρισμα εἰς πολυκατοικίαν εἰς τήν ὁδόν ... Πήγαινε νά τόν βρῆς. Θα χαρῆ πολύ,...». Ταυτόχρονα είχε γράψει και στον αδελφό του για να έρθει να με γνωρίσει. Δεν πέρασε η εβδομάδα από την παραλαβή του γράμματος και ο «Δάσκαλος» ήρθε στο Στρατηγείο, στο Γραφείο μου... Αυτοσυστήθηκε... Ψηλός, ευθυτενής, καστανόχρωμος, εύγλωττος, καλοσυνάτος! Είπαμε, κάπως σύντομα, όσα είπαμε. Όμως αντιλήφθηκε, από τις επισκέψεις που ακολουθούσαν, πως δεν έπρεπε να συνεχίσουμε την συζήτηση και μου είπε: « Αγαπητέ μοι φεύγω. ‘Εχεις πολύ δουλειά. Σε περιμένω την Κυριακή μετά την Θείαν Λειτουργίαν, αν είσαι ανοιχτός, στο σπίτι. Θα χαρεί πολύ και η Περώνη...» (Η Περώνη ήταν η Δασκάλα σύζυγός του). Την Κυριακή εκκλησιάστηκα στον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας. Μετά την Θεία Λειτουργία, εξερχόμενος στο προαύλιο του Ιερού Ναού συναντήθηκα με τον φίλο Δικηγόρο Στέλιο Παπαθεμελή. Σε λίγο βγήκε το ζευγάρι των Δασκάλων που γνώρισα τον Δάσκαλο Σπανό. Τους μίλησα. Δεν με γνώρισαν γιατί δεν φορούσα τη στρατιωτικήστολή.Τουςαυτοσυστήθηκακαιταυτόχρονα

τους σύστησα και τον φίλο Παπαθεμελή. Ήταν ξεχωριστή, σπουδαία συνάντηση, εγκάρδια, αλησμόνητη με πρόσωπα άλλα της οικογένειας Σπανών! Και μάλιστα στην Θεσσαλονίκη που μου δόθηκε η ευκαιρία να χαρώ και να εκτιμήσω την πηγαία αγάπη τους με ειλικρινή φιλοξενία στο σπίτι τους όπου η Μακεδονίτισσα Δασκάλα Περώνη έκανε τον Πελοποννήσιο καλοσυνάτο Δάσκαλο, σύζυγό της Παναγιώτη πιο χαρούμενο όταν τηςγνώριζεπατριώτεςτου. Ο Παναγιώτης και η Περώνη στη δεύτερη συνάντησή μας στο σπίτι τους μου συνέστησαν τον υιό τους Γιώργιο, Κτηνίατρο, όπου η Περώνη, η αλησμόνητη αυτή νύφη των Σπανών και η υπέροχος γυναίκα Ελληνίδα είπε: «.. αγαπητέ μας Αντώνη, απ’ εδώ το αγόρι μας, το παιδί μας ο Γιώργος. Έχουμε ακόμη δυο κόρες παντρεμένες. Όλα μορφωμένα παιδιά. Τώρα έχουμε και ένα το τέταρτο παιδί μας. Έτσι μας έγραψε ο παπάς μας. Να σε έχουμε σαν παιδί μας...». Οι συζητήσεις μου με το ζεύγος Παναγιώτη και Περώνης διακρίνονταν από περιεχόμενο ουσιαστικά πνευματικό. Όλο το χρονικό διάστημα που έμεινα στη Θεσσαλονίκη οι συναντήσεις μας με έκαναν περήφανο, που αποθηκεύτηκαν στο σάκο των αξιόλογων εντυπώσεων μου ξεχωριστά στα του παρελθόντος. Τελείωσε η θητεία με το πολύ βαρύ φορτίο των υποχρεώσεων προς την Πατρίδα καιρίχτηκα στον αγώνα για την σταδιοδρομία μου χωρίς να διακόψω τις σχέσεις μου με τον όμορφο κύκλο της οικογένειας Σπανών, όπου και αν αυτοί κατοικοέδρευαν, αλλά και με τον Άκοβο και τους Ακοβίτες που έμεναν φρουροί του ιστορικού Ακόβου και εκείνους τους ξενιτεμένους του όπως των οικογενειών Σωφρονά, Τζαμουράνη, Χριστόπουλου, Παπαδόπουλου,Μεταξά,Μπένου,Μενούνουκ.π.ά. Ο Ακοβος με τίμησε με δεκάδες ψήφους στις Βουλευτικές εκλογές που ήμουν υποψήφιος Βουλευτής την 3‐11‐1963, αλλά και με πρόσκληση στις εκδηλώσεις του και μάλιστα ως ομιλητή στον εορτασμό για τη Μάχη της Δραμπάλας 26–6‐1983, όπου πρότεινα να τιμηθεί με Μνημείο η γυναίκα της Φαλαισίας για τη μεγάλη μέσον των αιώνων προσφορά της προς την Πατρίδα. Πάντοτε στις συναναστροφές μου με τους Ακοβίτες διέκρινα τον ήρεμο, ειλικρινή, σταθερό και με περίσσεια αγάπη χαρακτήρας τους. Ιδιαίτερα όμως την διακριτική φιλοξενία τους με την οποία εκδήλωναν και εκφράζουν τον πλούτο των συναισθημάτων τους που συνοδεύονται απόαρχοντιάκαιταπαραδοσιακάαγαθάτους. Την 26 Ιουνίου 1983 σε εκείνο το αλησμόνητο τιμητικό γεύμα που προσφέρθηκε προς τα τιμώμενα πρόσωπα μετά από την εκδήλωση, που κάθισα τιμητικά σ’ αυτό με την οικογένεια μου, διέκρινα την χαρά από την οποία κυριαρχούντο οι άνθρωποι του Ακόβου, που πρόσφεραν σε πολλές δεκάδες προσκεκλημένους τους και συγχωριανούς τους το εντυπωσιακό γεύμα με εκείνο το ζυμωτό φρέσκο ολικής άλεσης ψωμί, το πλούσιο ροζέ κρασί, τα ζεστά ψητά και με όλα τα άλλα

ντόπια Ακοβίτικα παραδοσιακά αγαθά. Όλα μοσχοβολούσαν από μέτρα μακριά, όλα άπλωναν εκδηλωτικά όμορφιά, την Ακοβίτικη ομορφιά της καλοσύνης, της περηφάνιας, της νοικοκυροσύνης και αρχοντιάς. Θέλω και πιστεύω πως ακόμη στον «ψηλό Άκοβο» μέσα και έξω αυτού η ζηλευτή αρχοντιά συνεχίζεταιαπότουςανθρώπουςτουκαισήμερα,πουτα πάνταέχουνισοπεδωθεί. Στα παιδικά μου χρόνια κοίταζα τον Άκοβο από το μπαλκόνι της πατρικής οικίας, από βουνοκορφές και πλαγιές του Τουρκολέκα που τις περπατούσα τσοπανόπουλο και τον έβλεπα ως ένα μεγάλο χωριό να βρίσκεται πολύ μακριά μου, Όμως αυτό το πολύ μακριά των παιδικών μου χρόνων χωριό σε εκείνη την μαύρη Κατοχή και τα μετέπειτα απάνθρωπα χρόνια, ήλθα πολύ κοντά του από το 1950 που γνώρισα τον «μπαρμπΑντώνη Σπανό» και πιο πολύ κοντά όταν έφτασα εκεί και είδα από μακριά το απέναντι από τον Άκοβο Τουρκολέκα. Δυο ιστορικά ορεινά χωριά που είναι προφυλακές από τα βόρεια της Μάνης, που γινόταν προσωρινό καταφύγιο των καταδιωκόμενων από την ισλαμική Τουρκιά Αγωνιστών της Αθάνατης Κλεφτουριάς των Σαμπάζικων. Φαίνεται πως δυναμικά συνδέθηκα με τονΆκοβοκαιτουςΑκοβίτεςαπότηνημέρατηςγέννησής μου, αφού νύφη του Τουρκολέκα από τον Άκοβο, η « Μήτρενα, η γιαγιά Ευφροσύνη σε ξεγέννησε παιδί..» όπωςμουέλεγεημακαρίτισσαΜάναμου... Ο Ακοβος από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι και σήμερα ήταν ο νυμφόκηπος για τους λεβέντες τουΤουρκολέκα.Ήταντο«..παπαδοχώριπουοιιερείςτου λειτουργούσαν και εξομολογούσαν στο Τουρκολέκα. ‘Εκαναν προξενιά και πάντα τα δυο χωριά από τα παλιά τα χρόνια, ήταν πολύ αγαπημένα...». Δυναμική η σχέση μου με τον Άκοβο, με τους Ακοβίτες, με το Σύλλογό τους που τον παρακαλουθούσα και συνεργαζόμουνα με τις Διοικήσεις του και όταν μπορούσα βρισκόμουν στις εκδηλώσεις του. Και όχι μόνο αυτά, αλλά έκανα όμορφα και τιμημένα κουμπαριά, αφού στεφάνωσα αγαπημένα πρόσωπα στον Άκοβο και αλλού, βάπτισα τα παιδιά τους και σήμερα ο νονός τα καμαρώνει και χαίρει για την σημαντικήπρόοδοκαιζηλευτήσταδιοδρομίατους. Έχω, λοιπόν, δικαίωμα και ηθική υποχρέωση, όσο βρίσκομαι στη ζωή, να συντρέχω, να συγχαίρω, να επαινώ την Ακοβίτικη ζωή με όλες τις αναμετρήσεις και ανεβάσματά της, αλλά και με χαρά και περηφάνια να ομολογώ πως ένα κομμάτι από τη δική μου πρόοδο ανήκει σε Ακοβίτες που με άδολη αγάπη στάθηκαν, ποικιλότροπα, ευεργετικά στο προοδευτικό περπάτημά μου. Ας εκληφθεί λοιπόν το παρόν κείμενο ευγνωμονούσα ευχαριστία μου, μέσα από τα παρόντα ΑΚΟΒΙΤΙΚΑ ΝΕΑ προς τον ιστορικό «ψηλό Άκοβο» με όλους τους ανθρώπους του και ιδιαίτερα τα πρόσωπα εκείνα που αεράτα χαίρονται το πνευματικό περπάτημά τους στο φως της αιωνιότητας μέσα στο Θεϊκό ολόφωτο ατέρμονΣύμπαν.

Με το πέρασμα των χρόνων, πολλά επαγγέλματα εξαφα‐νίστηκαν ή αντικαταστάθηκαν από άλλα καθώς ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι ανάγκες των ανθρώπων και ο τρόπος παρα‐γωγής πολλών προϊόντων συνεχώς αλλάζουν. Σε διάφορες εποχές κάθε κοινωνία δια‐μορφώνει τα επαγγέλματά της σύμφωνα με τις ανάγκες της. Έτσι, μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, τα χωριά μας και οι περισσότερες πόλεις είχαν αγροτικό χαρακτήρα. Εκεί άνθιζαν κάποια χαρακτηριστικά επαγγέλματα που ήταν απα‐ραίτητα για την ομαλή λει‐τουργία της τοπικής κοινωνίας η οποία ήταν αυτάρκης στα προϊόντα και τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε και παρήγαγε η ίδια. Τότε το μόνο προϊόν εισαγωγής ήταν ο μπακαλιάρος (μπακαλέος), η ρέγκα, η παστή σαρδέλα και σε όλα τα άλλα υπήρεχε αυτάρκεια. Μερικά από ταεπαγγέλματαπουταέσβησεο χρόνος και η πρόοδος, που άνθιζανστοχωριόμας: ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΑΣ Η Αγροφυλακή ή αγροτική

περιλαμβανόταν στα Σώματα Ασφα‐λείας (Χωροφυλ‐ακή, Αστυνομία Πόλεων, Πυροσβε‐στική). Στο χωριό μας διετέλεσαν Αγρο‐φύλακες οι Τζανέτος Παναγιώτης απο Γούπατα, Πολυχρονόπουλος Γεώργιος, Γιαννακόπουλος Ανα‐στάσης, Πουλόπουλος Κωνσταντί‐νος, Παπαδημητρίου Μιχάλης, ο ΧάππαςΘεόδωροςκαιότανέφυγε γιατηνΑυστραλίατονδιαδέχτηκε μέχριτηνκατάργησητουΣώματος οΣπανόςΣτέλιος.

ΒΑΡΕΛΑΣ Ο βαρελάς ήταν ειδικός τεχνίτης που κατασκεύαζε κρασοβάρελα, βαρέλες, βουτσέλες, βεδούρες, κάδες, καρδάρες, παγούρια τσι‐φιλιές κ.ά. από ξύλο, κατά προ‐τίμηση, καστανιάς ή δρυός (δένδρου). Οι βαρελάδες κάθε Σεπτέμβρη και μετά τον τρύγο έπιαναν δουλειά για να ετοιμάσουν τα βαρέλια που θα γέμιζαν με τον νέο μούστο και έπρεπε να τα συντηρήσουν και πάλι. Ο Ακοβος με άριστους τεχνίτες βαρελάδες, όπως ο Θεόδωρος Σωφρονάς (Κοντοθό‐δωρος), ο Θύμιος Σωφρονάς (Μαστροθύμιος),οΣωφρονάςΠα‐ναγιώτης (Κουσκούνης), ο Λεω‐νίδας Παυλάκης κ.ά. Τα περι‐σσότερα βαρέλια που υπάρχουν σήμερα στο χωριό καθώς και στα γύρω χωριά είναι κατασκευής τους.

ΜΟΔΙΣΤΡΑ – ΡΑΦΤΡΑ Το κατά παραγγελία ράψιμο ρούχων (με ραπτομηχανή) συνηθιζόταν σε παλαιότερες εποχές,πριναπότηδιάδοσητων καταστημάτων. Σήμερα το επάγγελμα ασκείται κυρίως στις πόλεις, με τη μορφή «επι‐διορθώσεωνρούχων»,πουτείνει και αυτό να εξαλειφθεί. Για να γίνει κάποια γυναίκα μοδίστρα παλιότερα που δεν υπήρχαν σχολές, οι μοδίστρες έπαιρναν μαθήτριες για να τους διδάξουν την τέχνη της μοδιστρικής. Οι μοδίστρες λόγω της τέχνης τους, ήταν περιζήτητες νύφες στα χωριά μας και αλλού. Στο χωριό μας είχαν δραστηριοποίηση: Η Σοφία Σωφρονά (Κωλαρά), η Αγγελική Παπαδοπούλου Πα‐ναγάκη, η Ασπασία Μεταξά, η Μαρία Χριστοπούλου (Τσολα‐κομαριώ), η Μαρία Σωφρονά (Φλωρά), η Σούλα Πολυχρο‐νοπούλου (Ποδάρα), η Ευσταθία Φουσέκη και τελευταία η ΤζιαμουράνηΠαναγιώτα.

αποκλειστικά με ζώα, εφόσον το οδικόδίκτυοήτανυποτυπώδεςή ανύπαρκτο, η δε ορεινή μορφο‐λογία του εδάφους δυσχέραινε τις μετακινήσεις. Το γαϊδούρι το μουλάρι και σπανιότερα το άλογο, ήταν τα πιο διαδεδομένα μέσα μεταφοράς. Ο σαμαράς κατασκεύαζε τον απαραίτητο εξοπλισμό που απαιτούνταν για να προσφέρει το ζώο τις υπη‐ρεσίεςτου.Αυτόήταντοσαμάρι πουκατασκεύαζεοσαμαράςαπό ξύλο πλατάνου που επεξεργα‐ζόταν, σκάλιζε και έδινε σχήμα ανάλογο με το σώμα του ζώου. Στις αγροτικές εργασίες και γενικότερα στις καθημερινές δραστηριότητες το σαμάρι των ζώων ήταν απλά με ξύλινο σκελετόκαιεσωτερικήεπένδυση από δέρμα ή αρνόμαλλο και γέμιση από βουτούμι (είδος μαλακού καλαμιού). Στο χωριό μας την τέχνη αυτή ασκούσαν μέχρι και την δεκαετία του 1980 ο Σωτήρος Παπαγεωργίου (Κουτσικοσωτή‐ρος), παλαιότερα ο Θανάσης Πουλόπουλος (Γερο‐σούλης), Σπανός Γεώργιος η Γεωργίκας στον Μαχαλά, Χριστό‐πουλος Παναγιωτης (Παναγιώ‐ταρος),οιγιοιτουΕυθύμιοςπου εγκαταστάθηκε στον Μελιγαλά και ο Ανδρέας που συνέχισε την τέχνητουπατέρατου. ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ‐ ΑΛΜΠΑΝΗΣ (από το τουρκικό χαλτάντ, αλμπάνης=πεταλωτής) Τα πέταλα ήταν τα σιδερένια παπούτσια που τοποθετούσαν στις οπλές των μουλαριών, γαϊδουριών και αλόγων (στον Άκοβο σπάνια υπήρχαν άλογα), για να μη φθαρούν και για να

διατηρούν τα ζώα την ευστάθειά τους κατάτις μεταφορές,ώστε να μηνγλιστράνε.(Μέχριτηδεκαετία του ’60 όλες σχεδόν οι μετακινήσεις, εργασίες κλπ. γίνονταν με ζώα). Το πετάλωμα ή καλίγωμα, από τον αυτοδίδακτο πεταλωτή, γίνονταν κάθε τρεις ή έξιμήνες.Έδενετοζώοκαιμετην τανάλια έβγαζε τα παλιά πέταλα, έκοβε με το σιαντράνι (ειδικό ημικυκλικό μαχαίρι), το νύχι που περίσσευε και το καθάριζε. Ζέσταινε τα πέταλα και τα κάρφωνε προσέχοντας ώστε το καρφί να μπει στο ξερό μέρος της οπλήςγιαναμηνπληγωθείτοζώο. Τα καρφιά αυτά είχαν μεγάλο κεφάλι έτσι ώστε να προεξέχουν απότηνπατούσατουζώουκαινα μη γλιστράει. Τα πέταλα ήταν σε διάφορα μεγέθη. Το πετάλωμα γινότανκαιστατέσσεραπόδιατου

ζώου. Τα πέταλα ήταν σιδερένια και κατασκευάζονταν χειροποίητα στο αμόνι, ενώ οι τεχνίτες που τα έφτιαχναν αναλάμβαναν ταυ‐τόχρονα και το πετάλωμα των ζώων, που απαιτούσε μεγάλη εμπειρία και δεξιοτεχνία. Οι πεταλωτές συχνά ασκούσαν παράλληλα και το επάγγελμα του σιδερά, και του σαμαρτζή, ενώ κάποιοι από αυτούς ήταν και πρακτικοί “κτηνίατροι“ που ανα‐λάμβανανκαι τονευνουχισμό των ζώων. ΣΙΔΕΡΑΣ Οι σιδεράδες έφτιαχναν με τα χέρια τους ότι υπήρχε από μέταλλο,κυρίωςσίδερο.Είχανένα μεγάλο φούρνο όπου φυσούσαν μεμιαφυσούνα(φυσερό)ώστενα κρατάνετηφωτιάαναμμένηκαισε ψηλή θερμοκρασία. Σε αυτή τη

φωτιά ζέσταιναν τα σίδερα για να τα κάνουν πιο εύπλαστα και στη συνέχεια τα έπιαναν με μια μεγάλη τσιμπίδα και τα έβαζαν πάνω στο αμόνι. Το αμόνι ήταν μια μεγάλη συμπαγής σιδερένια βάσηπάνωστηνοποίαέβαζαντα σίδερα που τα επεξεργάζονταν. Εκεί χτυπούσαν το κοκκινισμένο από τη φωτιά σίδερο με ένα μεγάλο σφυρί και του έδιναν τη μορφή που ήθελαν (αλέτρι, υνί, πέταλο, μάνταλο, κασμάς κ.λ.π.). Ηδουλειάαυτήήτανπάραπολύ σκληρή. Απαιτούσε δύναμη από το σιδερά γιατί δούλευε με τα σίδεραπουήτανβαριάκιακόμα ήταν συνέχεια δίπλα στη φωτιά που ζεσταίνονταν και γέμιζε με μουντζούρες. Στο χωριό μας σιδεράδες που εξυπηρετούσαν καιταγύρωχωριά,ήταν:ΟΝίκος Παπαδόπουλος (Νικολούλιας), Θανάσης Παπαδόπουλος (Θανα‐σέας),καιπαλαιότεραοΒασίλης Πουλόπουλος (Μανιατοβασίλης) ο Στάικος Πουλόπουλος (Μανια‐τοστάικος) ο Μιχάλης Παπα‐δόπουλος (Καράγιαννης) και ο Θεόδωρος Πουλόπουλος (Μα‐νιατοθόδωρος). ΚΑΜΙΝΑΣ Στο Καμίνι εφτιαχναν ξυλο κάρβουνα, ασβέστη ή κεραμεικά (κεραμίδια, τσουκάλια, στάμνες, βίκες κ.λ.π). Αυτό ήταν σαν φούρνος ανοιχτός από πάνω όπου έβαζαν κομμάτια από τα πλούσια ασβεστολιθικά πε‐τρώματα της περιοχής μας και άναβαν από κάτω δυνατή φωτιά που έκαιγε δυο τρεις μέρες συνέχεια κι έτσι έκαναν τον ασβέστη. Με τον ίδιο περίπου τρόπογινόντουσαντακεραμεικά και τα ξυλοκάρβουνα. Τα υλικά των καμινιών κάλυπταν τις ανάγκες του χωριού και έκαναν «εξαγωγή» και στα γύρω χωριά. Πολλά παλαιά σπίτα του χωριού είναι σκεπασμένα με κεραμίδια σαν τα παρακάτω των φωτο‐γραφιών. Καμίνια κεραμεικών διατηρούσαν ο παππούς μου

Τζιαμουράνης Ν. Δημήτρης (1875 – 1962), ο Στάϊκος Φουσέκης στις Πλόσιεβες, ο Σούλης Πουλόπουλος στα Καρκαλέϊκα, ο Σπανός Αντώνης (Τελαντώνης) και ο Σπανός Δημοσθένης στον Μαχαλά. Ασβεστοκάμινα διατηρούσαν ο Περικλής Σταθόπουλος (Καρ‐καλοπερικλής) στη Ντούμινα και Παλαιόμυλο, ο Κώστας Σω‐φρονάς (Φωτάκος) στη Χώ‐καιμα. Καρβουνοκάμινα δια‐τηρούσαν ο Γεώργιος Μήτρος (Παυλής), ο Κώστας Φουσέκης και ο Γιάννης Τζούβελης (Τζουβελάκος)στιςΠλόσιεβεςκαι Αγιαντριά. ΜΥΛΩΝΑΣ Τα παλαιότερα χρόνια, σε κάθε ποτάμι της Ελληνικής υπαίθρου υπήρχεκιέναςνερόμυλος.Μετά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους καταγράφηκαν

σεμικρόμύλογινότανμετοχέριή μεδύναμηζώου,αέραήνερού.Οι ανεμόμυλοι ήταν συνήθως σε υψώματα, όπου τα «πιάνει» ο αέρας που γυρνάει την φτερωτή με την δύναμη του αέρα. Στο χωριό μας δεν υπήρχαν ανεμό‐μυλοι. Οι νερόμυλοι ήταν σε χαμηλά μέρη, όπου μέσω του μυλαύλακου έπεφτε το νερό από

ψηλά. Το σιτάρι έβγαινε ψιλο‐κομμένο, φαρίνα, χοντροκομμένο ή πλιγούρι για τραχανάδες, ανάλογα με τη θέληση του

πελάτη. Ο μυλωνάς, για αμοιβή, έπαιρνε μερικές οκάδες ή κιλά αλεύρι, κατά το έθιμο. Αν οι πελάτες μπορούσαν να πληρώ‐σουνμεχρήματα,έπαιρνανόλοτο αλεύρι τους. Στο χωριό μας διατηρούσαν νερόμυλο οι Σωφρο‐ναίοι(Φωτακαίοι)στηνΧόρχολη,ο Κώστας Πουλόπουλος στον Παλιόμηλο, Οι Σταθοπουλαίοι (Καρκαλαίοι) στο ρέμα στα όρια Πολιανής, ο Λυμπερέϊκος και Βυργιανέϊκος(στοΒαθύρεμα),των αφών Θόδωρου και Θύμιου Σωφρονά στον Μαχαλά, του Μαστροθάνου στο Στενό (όρια Ακόβου Πολιανής), όπου σώζεται ακόματομισογρκεμισμένομυλαύ‐λακο. Αργότερα την δεκαετία του 60 επικράτησε η τεχνολογία λειτούργησαν στον Άκοβο πετρε‐λαιοκίνητο μύλο ο Σωφρονάς Κώστας (Φωτάκος) με τον ΣωφρονάΝίκο(Καμπούρη).

MAIA (MAMH)

Σε κάθε τόπο, σχεδόν πάντα, υπάρχουν άνθρωποι που είναι στην φύση τους να εξυπηρετούν τους συνανθρώπους τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν η Ασπασία Σπανού (παπαδιά), η τελευταία ίσως και μοναδική πρακτική μαμή του χωριού μας. Οι πρακτικές μαίες (μαμές) ήταν οιγυναίκεςπουαναλάμβαναννα ξε‐γεννήσουν τις εγκύους. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οι μαμές εκπαιδεύονταν συνήθως από κάποια ηλικιωμένη (συχνά συγγενή) προκάτοχο στο επάγ‐γελμα, που αναλάμβανε να μυήσει τις διαδόχους της. Λίγες πρακτικές και «μυστικά» των συγκεκριμένων γυναικών έχουν διασωθεί. Σε κάθε γέννα που γινόταν η «παπαδιά» ήταν παρούσακαιπάντατηνέφερεσε αίσιο πέρας, η δε φήμη της είχε εξαπλωθείκαισταγύρωχωριά.

ΚΑΛΑΘΑΣ Καλαθάδες υπάρχουν ακόμα και σήμερα.

των γνωστών μυλόπετρων. Η κάτω πέτρα ήταν σταθερή κι η πάνω περιστρεφόταν. Η περιστροφή

βέργες ομόνυμου θάμνου). Οι Ακοβίτες τα έφτιαχναν μόνοι τους στα σπίτια τους τα λεγόμενα πούργια (κόφες), κοφίνια που χρησιμοποιούσαν κυρίως στον τρύγο και δεν αγόραζαν από καλαθάδες. Οι καλαθάδες και οι Ακοβίτες μάζευαν καλάμια από υδρόβια μέρη ή ζελτίνες από το Μακρυπλάικαιμετηνκατάλληλη επεξεργασία τους, έπλεκαν κι έφτιαχναν καλάθια, πανέρια, πούργια (κόφες), κοφίνια σε διάφοραμεγέθη. ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ Σήμερα όταν λέμε τσαγκάρης εννοούμε τον τεχνίτη που επιδιορθώνει τα χαλασμένα μας παπούτσια. Τότε πολλοί τσα‐γκάρηδες γύριζαν τις γει‐τονιές και μάζευαν παπούτσια για επιδιόρθωση. Δηλαδή ήταν μπαλωματήδες. Το τσαγκαρά‐δικο, ο χώρος όπου ήταν στημένοςοπάγκοςτουμεόλατα σύνεργα, ήταν ανοιχτό απ’ το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Στον πάγκο βρίσκονταν, βελόνες, σακοράφες, σουβλιά, σφυράκια, λίμες, τανάλιες καλαπόδια, που έβαζε μέσα στο παπούτσι. Δεν υπήρχαν τότε κόλες και μηχανές. Εκεί, σκυμμένος πάνω από τον πάγκο του, δούλευε ώρες ατελείωτες φορώντας πάντα τη χαρακτηριστική δερμάτινη ποδιά

του. Εκεί δεχόταν και τις παραγγελίες των πελατών του. Ένα ζευγάρι παπούτσια κόστιζε μία χρυσή λίρα περίπου και απαιτούσε 2‐3 ημέρες δουλειά καθ΄ότι η κατασκευή τους ήταν εξ΄ολοκλήρου χειροποίητη. Στα χωριά μας δεν υπήρχαν χρήματα για την κατασκευή παπουτσιών, για αυτό οι περισσότεροι φορού‐σαμε τσαρούχια (κατασκευή από λάστιχο αυτοκινήτου και πετσί ή από δέρμα γουρουνιού). Τα τσαρούχια, όπως και παπούτσια στοχωριόμαςτακατασκεύαζαν:Ο Γιώργος Τσιχριντζής, ο Νικήτας Βέκκος, ο Στέλιος Παυλάκης, ο Μιχάλης Πολυχρονόπουλος (Κα‐τσαντώνης), οι Κώστας και Νικος Σωφρονάς (Φωτακαίοι), ο Γιώ‐ργοςΠουλόπουλος(Μαλέος)καιο Γιώργος Μήτρος (Φυκάρι). Το μέγεθος των παπουτσιών το έπαιρνε ο τσαγκάρης από το περίγραμμα της πατούσας του πελάτη που πατούσε επάνω σε έναχοντρόπετσί. Από τα παραπάνω επαγγέλματα (Βαρελάς, Σαμαράς, Αλετράς,

Αλμπάνης, Πεταλωτής, Καμινά‐ρης κ.ά), προέρχονται πολλά επώνυμα, για να θυμόμαστε κι εμείς αυτούς που με όλες τις δυσκολίεςτηςεποχήςέβγαζαντο ψωμί τους. Πολλά απο αυτά έχουν τη ρίζα τους σε τούρκικες ονομασίες, όπως και πολλά χωριά που μετονομάστηκαν αργότερα. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικόαφούμετάαπό400 χρόνια σκλαβιάς είχαμε πάρει πολλές τούρκικες ονομασίες και λέξεις.

Πολλά άλλα δεν άντεξαν στον χρόνο και στην τεχνολογία, η δραστηριοποίησήτουςελάμβανε χώρα κυρίως σε πόλεις, όπως Καλαντζής (γανωτής), καρεκλάς, τζαμπάζης (έμπορος μεγάλων κυρίως ζώων), υφάντρα, υαλο‐ποιός, νερουλάς, γαλατάς, παγο‐πώλης, παγωτατζής, λούστρος, εφημεριδοπώλης, αγωγιάτης, ομπρελάς, ντελάλης, ρετσινο‐συλλέκτης, πλανόδιος μανάβης, λατερνατζής, αχθοφόρος, ακο‐νιστής μαχαιριών‐ψαλιδιών, γυ‐ρολόγος πραματευτής, παρα‐δουλεύτρα κ.λ.π. Αρκετά απο αυτά τα επαγγέλματα χάθηκαν. Έτσι είναι κι έτσι πρέπει να γίνεται γιατί ο κόσμος εξελίσ‐σεται και προοδεύει. Εμείς οι παλαιότεροι όμως κάθε φορά πουθαφέρνουμεστημνήμημας τον τσαγκάρη, τον σιδερά, τον γανωτή και όλους τους άλλους, θα θυμόμαστε με νοσταλγία τις εποχές που εκείνοι έζησαν και

Η ανάπτυξη της περιοχής Μεγαλόπολης, εδώ και 50 χρόνια, έχει στηριχτεί στο λιγνίτη και στην «μονοκαλλιέργεια» ΔΕΗ, η οποία όμως τελειώνει. Έχουμε ήδη έχει μπει στη μεταλιγνιτική εποχή, η ΔΕΗ κλείνει, η ανεργία στα ύψη, τα εισοδήματα έχουν συρρικνωθεί, η γη έχει εγκαταλειφθεί, τα χωριά ερήμωσαν και η περιοχή απειλείται με κατάρρευση. Κυριολεκτικά η Μεγαλόπολη κινδυνεύει να γίνει ένα μεγάλο χωριό αν δεν βρεθούν δραστηριότητες που θα δημιουργήσουν πολλές θέσεις εργασίας και θα υποκαταστήσουνενμέρειτα χαμένα από τη ΔΕΗ.Πολλοί λένε ότι είναι μια χαμένη ιστορία το να ασχοληθεί κάποιος ή κάποιοι για να αναστρέψουν την φθίνουσα πορεία και να δώσουν νέα προοπτική στο λεκανοπέδιο Μεγαλόπολης. Είμαι από εκείνους που σκέφτονται θετικά και πιστεύω ότι μπορούμε να σταματήσουμε τον κατήφοροκαιναδώσουμενέαπροοπτική. Τα πλεονεκτήματα Η περιοχή Μεγαλόπολης συγκεντρώνει μια σειρά πλεονεκτήματα τα οποία οφείλουμε να αναδείξουμε και ναταεκμεταλλευτούμε: Είμαστε στο κέντρο της Πελοποννήσου, λιγότερο από 2 ώρες από την Αθήνα, κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα (Τρίπολη, Καλαμάτα, Σπάρτη…) κοντά σε λιμάνι και αεροδρόμιο, με εύκολη πρόσβαση. Έχουμε φθηνή γη, υπάρχει νερό, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, μοναδική φύση. Έχουμε και θα έχουμε χρήματα Υπάρχει ακόμη το λιγνιτόσημο, το οποίο αντικαταστάθηκε από το Ειδικό τέλος λιγνίτη. Υπάρχει το Πράσινο Ταμείο, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το ΕΣΠΑ, το ΤΑΠΤοΚ κ.λπ. Κυρίως όμως, έχουμε πολύ σημαντικά μνημεία πολιτισμού, όπως: Το Αρχαίο θέατρο, το Θερσίλειο βουλευτήριοκαιτηνΑρχαίααγοράτηςΜεγαλόπολης.Τα μοναδικά Παλαιοντολογικά ευρήματα στο Ίσιωμα Καρυών. Το Λύκαιον όρος με τις εκεί αρχαιότητες, τα Λύκαια, την Αρχαία Λυκόσουρα και το Παρράσιο Πάρκο Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Την Αρχαία Τραπεζούντα. Την Αρχαία Γόρτυνα και το Μυκηναϊκό Νεκροταφείο‐Νεκρομαντείο στο Παλαιόκαστρο. Την Αγία Θεοδώρα Βάστα. Τα βυζαντινά και μεσαιωνικά μνημεία και ναούς, όπως το ναό των Αγίων Αποστόλων στο Λεοντάρι, τα ονομαστά μοναστήρια της περιοχής, τα κάστρα της Καρύταινας, Λεονταρίου, Χελμού, Ωριάς, τους παραδοσιακούς οικισμούς. Ακόμη, η περιοχή μας και ειδικά η Φαλαισία, ήταν η κοιτίδα της Επανάστασης του 1821. Κολοκοτρώνης (Άκοβος), Νικηταράς (Τουρκολέκα),

Παπαφλέσσας (Μονή Ρεκίτσας), Κεφάλας (Δυρράχι), Αναγνωσταράς. Προτάσεις ανάπτυξης στηριγμένες στον πολιτιστικό πλούτο της περιοχής. Προτείνω να εκπονηθεί ένα συνολικό σχέδιο ανάπτυξης στηριγμένο στον τεράστιο πολιτιστικό πλούτο της περιοχής που μπορεί να αναπτύξει όλες τις σχετικές μορφές τουρισμού. ωΕδώ, να τονίσω ότι, η διασύνδεση του πολιτισμού με τον τουρισμό και την αγροδιατροφή, πρέπει να αποτελέσει κεντρική προτεραιότητα, όχι μόνο για την περιοχή μας αλλά και για τη χώρα μας. Το Σχέδιο θα στηριχτεί σε 4 μοναδικά μνημεία και χώρους, 4 βασικούςπυλώνεςπουμπορούννακάνουντηδιαφορά.

κατά τον Παυσανία, εδώ και μια εικοσαετία είναι κλειστό. Κατά καιρούς γίνονταικάποιεςεργασίεςαποκατάστασηςκαιανάδειξής του. Στόχος είναι, τα αμέσως επόμενα χρόνια, να έχουν αποκατασταθεί πάνω από 1.000 θέσεις, με το υπάρχον φυσικό υλικό. Το σημαντικό ‐ και μοναδικό ‐ είναι ότι μετά, από 2.500 χρόνια, ο σύγχρονος θεατής θα κάθεται στιςίδιεςθέσειςμετοναρχαίομεγαλοπολίτη!

1955‐1965. Στα πλαίσια του Φεστιβάλ να προγραμματιστούν ξενόγλωσσες παραστάσεις και λοιπές εκδηλώσεις (λόγου, χορός, τραγούδι, κ.λπ.), στοχεύοντας, ως πολιτιστικό προϊόν της Περιφέρειας Πελοποννήσου, να ενταχθεί στα τουριστικά πακέτα και να αποτελέσει σοβαρό πόλο προσέλκυσης επισκεπτώνστηνπεριοχή. Ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων Μπροστά από το αρχ.

άμεση δημοκρατία για περίπου 130 χρόνια) και απέναντι,μετάτονποταμόΕλισσώνα,ηαρχαίαΑγοράμε τα μεγαλειώδη οικοδομήματα της αρχαίας Μεγαλόπολης, που εν μέρει έχει αποκαλυφθεί. Προτείνεται η ενοποίηση του χώρου του αρχαίου θεάτρου και του Θερσιλείου με την αρχαία Αγορά, ως ένα ενιαίο πάρκο πολιτισμού, με ένα ‐ δυο γεφυράκια πάνω από τον Ελισσώνα ποταμό. Ήδη προωθείται η δημιουργία ταινίας εικονικής πραγματικότητας και εικονικού κινηματογράφου όπου θα παρουσιάζεται σε τρισδιάστατη αναπαράσταση το θέατρο, η αγορά και τα άλλαμνημείατηςαρχαίαςΜεγαλόπολης. ΠΥΛΩΝΑΣ 2ος: Τα μοναδικά Παλαιοντολογικά ευρήματα Η λεκάνη της Μεγαλόπολης είναι γνωστή για τον παλαιοντολογικό πλούτο της. Στα πλούσια ευρήματα των ανασκαφών περιλαμβάνονται γιγαντιαία απολιθώματα ελεφάντων, ιπποπόταμων, ελαφιών, ρινόκερων. Στην περιοχή ήδη δημιουργείται Παλαιοντολογικό Μουσείο, όπου εκτός των φυσικών εκθεμάτων (χαυλιόδοντες κ.λπ.), οι τεχνολογίες αιχμής, όπως οι 3D απεικονίσεις, θα παρουσιάζουν τη γεωλογική δομή και εξέλιξη της Πελοποννήσου, την παλαιοχλωρίδα και παλαιοπανίδα της Μεγαλόπολης κ.ά.. Ενδιαφέρουσα είναι και η ιδέα της μελλοντικής σύνδεσης του Μουσείου με παρακείμενες θέσεις όπου τα απολιθώματα θα παρουσιάζονται στο χώρο όπου βρέθηκαν. Στο Ίσιωμα λειτουργεί ήδη Ενημερωτικός Σταθμός όπου πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά βιωματικά προγράμματαγιαμαθητέςκαιεκπαιδευτικούς. Δημιουργία «Λαβύρινθου» γνώσης & περιπέτειας Θα μπορούσε συμπληρωματικά να δημιουργηθεί στον χώρο ένας «Λαβύρινθος» (μονοπάτια στο υπάρχον δάσος) όπου σε διάφορα σημεία ο επισκέπτης να συναντά ομοιώματα ελεφάντων, ιπποπόταμων και άλλων ζώων της παλαιοντολογικής εποχής με τις κατάλληλες επεξηγηματικές πινακίδες. Συνδυασμός γνώσης, αναψυχής και… περιπέτειας Θεωρούμε ότι με την σωστή ανάδειξη και προβολή του μοναδικού αυτού παλαιοντολογικού Μουσείου και Πάρκου (Λαβύρινθου), θα δημιουργηθεί έντονο ενδιαφέρον επίσκεψης της περιοχής. ΠΥΛΩΝΑΣ 3ος: Η Αγία Θεοδώρα Βάστα

Από μόνη της μπορεί να αποτελέσει χώρο προσέλκυσης χιλιάδων επισκεπτών (κυρίως Ποντίων), καθώς αναγνωρίζεται ως «μητρόπολη» της Τραπεζούντας του Πόντου (Παυσανίας). Πρέπει να γίνουν αρκετές εργασίες ώστε να αναδειχθεί σε σημαντικόεπισκέψιμοαρχαιολογικόχώρο. Για την οικονομία του χώρου, αναφέρω συνοπτικά χώρους και μνημεία πολιτισμού που μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής:

1. Οι αρχαιότητες του Λυκαίου όρους ‐ Αρχαία Λυκόσουρα ‐ Επικούριος Απόλλων ‐ Παρράσιο Πάρκο ‐Λύκαια.

2. Η Αρχαία Γόρτυνα και το Μυκηναϊκό Νεκροταφείο‐ΝεκρομαντείοστοΠαλαιόκαστρο

3. Τα βυζαντινά και μεσαιωνικά μνημεία ‐ ναοί ‐κάστρακαι παραδοσιακοίοικισμοί

4. Δημιουργία Μουσείου Αγώνα του ‘21 στη Φαλαισία

Ίσαρη ‐Αγία Θεοδώρα και την σύνδεση με τον Επικούρειο Απόλλωνα (που δρομολογείται), αναμένεται ακόμη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Απαιτείται η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Στην ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού θα συμβάλλει και η ανάδειξη των μοναστηριών του Λούσιου, της Μονής Μπούρα, Μ. Αμπελακίου, Μ. Μακρυσίου, Μ. Παναγίας Κολοκοτρώνη κ.ά

5. Φύση & περιβάλλον. Ανάπτυξη του φυσιολατρικού‐πεζοπορικού τουρισμού (μονοπάτια, κ.λπ.), εναλλακτικές δραστηριότητες (ράφτινγκ, καγιάκ, κ,λπ.). Ίδρυση ενός ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ στη Μεγαλόπολη (στο παλαιό Γηροκομείο,απέναντιαπότοαρχαίοθέατρο). Εν κατακλείδι Βλέπουμε, λοιπόν, ότι με ναυαρχίδα τον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ, μπορούν να αναπτυχθούν όλες οι μορφές τουρισμού. Για να υλοποιηθεί ο ανωτέρω οραματικός στόχος, απαιτείται ένα καθολικό στρατηγικό σχέδιο που θα σπάει κατεστημένες αντιλήψεις. Ένα σχέδιο που θα περιλαμβάνει το κράτος, τους ιδιώτες και φυσικά ολόκληρητηνκοινωνία.Μετηνανάπτυξη‐ανάδειξητων ανωτέρω, δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η Μεγαλόπολη μπορεί να αποτελέσει τον βασικό τουριστικό προορισμό της κεντρικής Πελοποννήσου (όλο τονχρόνοκαιόχιμερικούςμήνες). Ο εκδότης των «Ν.τ.Μ.», Κωνσταντίνος Ηλ. Φίλανδρος, είναι οικονομολόγος. Οι ανωτέρω προτάσεις είναι αποσπάσματα από την εισήγησή του στην ημερίδα της Παναρκαδικής Ομοσπονδίας με θέμα «Μνημεία της Αρκαδίας, Τόποι και Ιστορία»,Αθήνα6/5/2018. "Επειδή το μέλλον είναι σήμερα, σήμερα πρέπει να προγραμματίσουμε."

υπήρχαν), κατά την πατροπαράδοτη συνήθειά μας. Λέγεται ότι για τούτη την γιορτή δαπανήθηκε μέρος των χρημάτων, που προοριζόταν για την ανέγερση του Πανεπιστημίου.

Η

28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

οποίο δεν επιθυμούσε έξοδα

γιορτές, όταν

αγωνιστές δεν είχαν να φάνε. Κατά μία άλλη εκδοχή

Παλάτι, μάλλον, δεν επιθυμούσε να συνδέσει την εθνική εορτή με την Ορθοδοξία, για να μη δώσει την ευκαιρία στην Εκκλησία να καπηλευτεί την επανάσταση των Ελλήνων. Τελικά, ο Δήμαρχος θα οργανώσει μόνος του τον εορτασμό και εκ του αποτελέσματος κατάφερε να δώσει πανηγυρική ατμόσφαιρα, που ευχαρίστησε τους 17.000 Αθηναίους οι οποίοι κατοικούσαν, τότε, στην πρωτεύουσα. Συγκεκριμένα, σημαιοστόλισε την πόλη και καθάρισε τις (λιγοστές) πλατείες. Ο εορτασμός άρχισε την παραμονή το βράδυ με 21 κανονιοβολισμούς. Και την άλλη μέρα, Παρασκευή πρωί, ανήμερα του Ευαγγελισμού, η Αθήνα ξύπνησε με 21 νέους κανονιοβολισμούς. Αριθμός συμβολικός , που συνδυάζεται με το '21 της Επανάστασης. Άρχισαν, έπειτα, να χτυπούν πανηγυρικά οι καμπάνες των εκκλησιών. Το πρωί, της 25ης Μαρτίου 1838,εψάλη δοξολογία στον, τότε, Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Ειρήνης (στην οδό Αιόλου), στην οποία, και μόνο εκεί, παραβρέθηκε και ο Όθων ντυμένος με την παραδοσιακή φουστανέλα. Το απόγευμα οργανώθηκε από τον Δήμο χορός στην πλατεία των παλαιών Ανακτόρων στον οποίο συμμετείχαν όλοι οι νέοι της πόλης ανεξάρτητα από την κοινωνική τους τάξη και τους παρακολούθησαν πολλοί από

Η χώρα μας γιορτάζει με την 28η Οκτωβρίου, την είσοδό της στον πόλεμο, ενώ οι περισσότερες άλλες χώρες γιορτάζουν την ημερομηνία λήξης του πολέμου. Το λεγόμενο Έπος του Σαράντα» και οι νίκες που ο ελληνικός στρατός κατήγαγε εις βάρος των Ιταλών, καθιερώθηκε να γιορτάζονται κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου την ημέρα, δηλαδή της επίδοσης του ιταλικού τελεσιγράφου και της άρνησης του Ιωάννη Μεταξά να συναινέσει, Η επέτειος του «ΟΧ]» γιορτάστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια της Κατοχής Στο κεντρικό κτίριο και στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποιήθηκε ο πρώτος εορτασμός στις 28 Οκτωβρίου 1941 με ομιλίες από τους φοιτητές, ενώ μίλησε για την επέτειο την παραμονή και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσάτσος (ο μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας) που αρνήθηκε να κάνει μάθημα την ημέρα της επετείου με αποτέλεσμα να απολυθεί από το Πανεπιστήμιο« Στην δεύτερη (28/10/1942) ο εορτασμός έγινε στην Πλατεία Συντάγματος με πρωτοβουλία των οργανώσεων ΕΠΟΝ και ΠΕΑΝ. Υπήρχε ανησυχία για το πώς θα αντιδράσουν οι ιταλικές δυνάμεις κατοχής οι οποίες όμως δεν παρενέβησαν. Εκδηλώσεις και διαδηλώσεις εκείνη την ημέρα έγιναν και σε άλλες πόλεις. Στον Πειραιά πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις, ανέβαινε κάποιος σε μια καρέκλα έβγαζε ένα σύντομο λόγος και κατόπιν διαλύονταν για να αποφύγουν επέμβαση των καραμπινιέρων. Κάθε χρόνο αυτή τη μέρα γίνεται

Πάντα κι όπου σ’ αντικρίζω, με λαχτάρα σταματώ και περήφανα δακρύζω ταπεινά σε χαιρετώ Δόξα αθάνατη στολίζει κάθε θεία σου πτυχή και μαζί σου φτερουγίζει της Πατρίδας η ψυχή. Όταν ξάφνου σε χαϊδεύει τ’ αγεράκι τ’ αλαφρό, μοιάζεις κύμα, που σαλεύειμε χιονόλευκο αφρό. Κι ο σταυρός που λαμπυρίζει στην ψηλή σου κορυφή είν’ ο φάρος που φωτίζει μιαν ελπίδα μας κρυφή. Σε θωρώ κι αναθαρρεύω και τα χέρια μου χτυπώ, σαν αγία σε λατρεύω, σαν μητέρα σ’ αγαπώ. Κι απ’ τα στήθη μου ανεβαίνει "Δεν έχω επιθυμία για κάτι που δεν γνωρίζω " ­ Νταρίβας

Ελλάδα επιτελεί αξιοθαύμαστο έργο. Έχετε αντιληφθεί ότι αντιστέκεται ήδη με επιτυχία εναντίον των γκάγκστερς επί περισσότερο χρόνο απ' όσο οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Ευρώπη;». (Σάντεϊ Τάιμς). «Ο κόσμος ολόκληρος οφείλει συγχαρητήρια στην Ελλάδα». (Ντέιλι Μέιλ). «Ο ελληνικός στρατός αποδείχθηκε αντάξιος των προγόγων του». (Χέραλντ Τρίμπιουν

Το δύσκολο ήταν να μείνουν τα βλέφαρα ανοικτά το βράδυ του Μ.Σαββάτου. Η κούραση της ημέρας και της αναμονής επιβράδυναν τους δείκτες του ρολογιού. Ένιωθα την ανάγκη να βάλω το χέρι μου στο μικρό δείκτη και να τον βάλω στο ΧΙ, μηχανικά ήξερα ότι έχουμε μια ώρα από εκείνη τη στιγμή, αργότερα έμαθα ότι είναι το λατινικό έντεκα. Εκεί γύρω στις εννέα και μισή οι περιορισμοί στην κουζίνα είχαν αρχίσει να χαλαρώνουν, αφού η γιαγιά είχε βάλει στην μαύρη αμπιγέ τσάντα της το βιβλιαράκι της για τη λειτουργία, ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο σε μια χαρτοπετσέτα για το κερί και ξεκινούσε για την εκκλησία, δίνοντας τις τελευταίες οδηγίες. ‐ Να αφήσετε το φως της εξώπορτας ανοικτό, μη μας βρει το Άγιο φως στο σκοτάδι, να πάρεις μια ζακέτα για το παιδί και μην αργήσετε... Στο δρόμο για την εκκλησία δοκίμαζα το τσουρέκι που είχα πάρει κρυφά από την κουζίνα και το είχα κρύψει στην τσέπη της ζακέτας. Φρόντιζα να μένω λίγο πιο πίσω κάθε φορά που έκοβα ένα κομματάκι... Να πω την αλήθεια η

ναού, έπαιρνα

το

μου

μου είχε

και έψαχνα να βρω τους φίλους μου. Έπρεπε πρώτα όμως να περάσω από τις συμπληγάδες των συγγενών... ‐Αχ, αγόρι μου πόσο ψήλωσες... Απορούσα πώς μέσα στο σκοτάδι υπολογίζανε τη διαφορά ύψους, αλλά αυτοί ξέρανε καλύτερα... Λίγο πριν τις δώδεκα και λίγο πριν ξεκινήσει η κάθοδος για την πλατεία, εκεί όπου τα πολύχρωμα πλήθη από τους τέσσερις ναούς της πόλης θα σμίγανε, άλλαζε η διάθεση μου. Ένιωθα σαν μέλος μιας μυσταγωγικής διαδικασίας που οδηγούσε σε κάτι λυτρωτικό. Δεν καταλάβαινα καλά καλά τους ψαλμούς, όμως η μελωδία τους, μου ήταν πολύ οικεία και σε συνδυασμό με τα εκατοντάδες κεριά που έβλεπα από μακρυά ήταν σαν θεατρικό σκηνικό αρχαίας τραγωδίας. Από μακρυά ο μητροπολίτης την ώρα που σήκωνε τις λαμπάδες έμοιαζε σαν αρχαίος μύστης που προετοίμαζε το πλήθος για το πέρασμα από το σκοτάδι στο φως, η μυρωδιά των κεριών μαζί με τον καπνό που έβγαζαν συμπλήρωναν την ατμόσφαιρα!! Η μυσταγωγία δεν κρατούσε για πολύ, τα φιλιά και οι ευχές τη διέκοπταν και ξεκινούσε η επιστροφή για το σπίτι και τις προετοιμασίες για την αυριανή ημέρα.... Φέτος μου είχαν υποσχεθεί ότι θα έκανα το σχήμα του σταυρού στην είσοδο της πόρτας... Ποτέ δεν κατάλαβα το γιατί αλλά ένιωθα μια μικρή περηφάνια για την εμπιστοσύνη που μου είχανε δείξει. Στο σπίτι έμπαινε πρώτη η γιαγιά, έβγαζε τα καλά της και ζέστανε τη σούπα δίνοντας τις νέες οδηγίες και απαντώντας στο πρώτο τηλεφώνημα που ήταν από τον άλλο της γιο στο Παρίσι. ‐Του χρόνου ελπίζω να είμαι και εγώ εκεί... Τα βλέφαρα μου δεν άντεχαν και πάρα πολύ, αλλά πιο πολύ είχα βαρεθεί, βιαζόμουν να πάω στο δωμάτιο μου.

‐Καληνύχτα σε όλους και χρόνια πολλά. Ήθελα να διαβάσω από το βιβλίο μυθολογίας μου, το μύθο της Περσεφόνης, το έκανα και πέρυσι το Πάσχα, όταν και τον πρωτοδιάβασα. Από το παράθυρο του δωματίου αχνοφαίνονταν κάποια φαναράκια και ακούγονταν οι τελευταίοι που επέστρεφαν

Παρατηρούμε ότι στα χρόνια της εφηβείας ή και αργότερα, εκ‐δηλώνονται φραστικές δυσκολίες στην επικοινωνία. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όπου γίνεται αλόγιστη χρήση του διαδικτύου ή κινητού, οι δυσκολίες αυτές είναι εντονότερες. Περίπου ένας στους δέκα εφήβους έχουν διάφορες γλωσσικές και επικοινωνιακές δυσκολίες σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, ειδικότερα αν επικοινωνούν με άλλο συνομήλικο. Η βασική αιτία είναι πως δυσκολεύονται να ακούσουν, να μιλήσουν ή να καταλάβουν τι τους έχουν πει οι συνομιλητές τους, γιατί: • Συναντούν δυσκολίες στο να κατα‐νοήσουν τι τους λένε ή την σημασία κάποιων λέξεων. • Δεν ακούν ή δεν καταλαβαίνουν όλα όσα ακούν σε μια συζήτηση αλλά μέρος αυτών.

• Δεν μπορούν να συγκρατήσουν ή κατανοήσουν μεγάλες προτάσεις.

• Γνωρίζουν τι θέλουν να πουν αλλά δεν βρίσκουν τις κατάλληλες λέξεις.

• Έχουν πολλές ιδέες, αλλά δεν τις εκφράζουν με σωστό τρόπο με αποτέλεσμα οι προτάσεις που χρησιμοποιούν να φαίνονται χαώδεις και μπερδεμένες. • Μπορούν να σκεφτούν μια ιστορία για μια έκθεση, αλλά δεν μπορούν να τη μεταφέρουν γραπτά. • Κολλάνε όταν μιλάνε σε κάποιον ιδίως όταν δεν τον ξέρουν ή σε ακροατήριο και επαναλαμβάνουν τις λέξεις τους, ενώ μερικές φορές αυτή η ένταση τους δημιουργεί συσπάσεις στο πρόσωπο και στο σώμα. Αποτέλεσμα; Επικοινωνιακό χάος και στις δυο πλευρές. • Θέλουν να συμμετάσχουν σε συζη‐τήσεις με φίλους τους αλλά όταν βρίσκονται σε περιβάλλον με θόρυβο ή δεν ακούνε καλά ή δεν μπορούν να συγκεντρωθούν,δεν κατανοούν το θέμα. • Δεν κατανοούν τους κανόνες ενός παιχνιδιού ή μίας επικοινωνιακής συνδιαλλαγής όπως π.χ. να περι‐μένουν τη σειρά τους για να μιλήσουν ή να παίξουν κλπ.

• Συχνά ξεχνούν για ποιο θέμα μιλούσαν και«πετάγονται» σεένα άλλο.

• Δυσκολεύονται να βρουν τι να πουν με

το που συναντούν κάποιον.

• Νοιώθουν μπερδεμένοικαιθυμω‐μένοι.

• Το διάβασμα και το γράψιμο είναι για

τα παιδιά αυτά μία δύσκολη υπόθεση.

Oι νέοι προτιμούν να εκφράζονται με

ξένες εκφράσεις και συνθηματικά γιατί

θεωρούν τις ελληνικές «ντεμοντέ». Aν δεν εξασκείται η γλώσσα, είναι λογικό να χάνεται. Δεν μιλάμε για λακωνικότητα στο λεξιλόγιο, αλλά για λεξιπενία που απειλεί τη γλώσσα. Tα κινητά, οι υπολογιστές και γενικά τα οπτικο‐ακουστικά μέσα, με τα οποία η επικοινωνία γίνεται κυρίως μέσω κωδικοποίησης ολόκληρων φράσεων ‐προτάσεων ή γκρίκλις συμβάλλουν σ' αυτή την κατεύθυνση. Λέξεις που χάνοντα Ανέμη=τυλιχτήρας νήματος Απόριμα=Αποβολή‐μικρός καιάσχημος Απορίνω=Αποβάλλω(απόριξεη γίδα) Αποσπόρι=υστερότοκο παιδί Αρ(γ)ιεύω=αραιώνω, Αραβάνι=τρόπος καλπασμού αλόγων Αραδαριά=οροσερά Άρατα(αλβανικό)=εξορία(έγινεάρατος) Αραχλός=δυστυχισμένος,κακομοίρης Αρουλιέμαι=ωρίομαι Αρούπωτος=αχόρταγος Αρτσίδι=ολομούσκεμα Ασπροκόλης=πτηνό μεάσπρα οπίσθια Ασπρούδα=άσπρα σταφύλια‐χιονοστιβάδα, Ασυγκόλευτος=ατιμέλητος,νωθρός Ασύφταγος=αχόρταγος,λαίμαργος Άταρος=μαλακός,όχισυμπαγής, Αφερούμ(τούρκικο)=μπράβο Άφημα=απαλλαγή,ότιαφήνεικάποιος Γαργαντούης=αχόρταγος, Γουβράι=ζώο που επιζητείζευγάρωμα

Ελβιέλες=αθλητικά παπούτσια(ελληνική βιομηχανία ελαστικών) Καβαλιέρος(λατινικό)= συνοδός κυριών Κακοντέλης= ταλαιπωρημένος

Καραμπουζουκλής= πρόσχαρος Κάργα= πλήρες,γεμάτο Καργιά= καρυδιά Κάρκανο= πάρα πολύ ξερό Καρλαύτης= ο έχων μεγάλα αυτιά Κάρμα= ψοφίμι Καρύκωμα= περιχαράκωμα μεαυλακιές Κατσιβέλα‐κατσίβελο= γύφτος, απεριποίητο άτομο Καψάλι= αυτοσχέδια πατέντα αποχής από θηλασμό αμνοεριφίου

Κλημαντήρα= πείνα Κλημαντίρα= κληματαριά

Κουκουνήσει= ξέφυγεπνευματικά Λάκος= αργαλειός Λιμοκοντόρος ή τζιτζιφιόγκος= νέος που παριστάνειτο γόη Μάρκαλος= ζευγάρωμα αιγοπροβάτων Μπίτι= τίποτα,καθόλου, Ντέλντουρο= γεμάτο,πλήρες Ντιργιέμαι= κωλύομαι,τρέπομαι Ντορβάς= σάκος για σίτιση ζώων Παιδούκλωμα= περιορισμός ζώου με δέσιμο των ποδιών του Παστρικός‐παστρικιά= άτομο ανήθικο Πατσαβούρα= λερωμένο ξεσκονόπανο Πιτίμι= μπαχαρικό Πυρούδα= σκελίδα σκόρδου Ρεύτης= υδροροή κεραμιδιού Ρόκα= εργαλείο γνεσίματος Σεφτές(τούρκικο)= πρώτη είσπραξη ημέρας Σιαπέρα= εκτός χωριού (χωράφι,μαντρί) Σκαμαγκίδα= χιονόνερο Σουρουκλεμές (τούρκικο)= αλήτης, Σπολάτι= πέρασεη εποχή Στουπί= απόλυτο σκοτάδι,Μεθυσμμένος Σφοντήλι= άκρο αδραχτιού

Τάλαρος = Μεγάλο ξύλινο βαρέλιγια τυρί.

Τεκνοφέσι= ασθένεια ζώων από την κατανάλωση σκόνης

Τζότζικας= το πίσω μέρος τσεκουριού

Τροκάρι= Μεγάλο κουδούνιγια ζώα., Τριδώνα= φαγούρα,υπερκινητικότητα Τσαλαφός= ελαφρόμυαλος

Τσαντίλα = Τουλοπάνιτυριού. Τσαρδί= Καλύβα.

Τσερβέλο= το μυαλό

Τσιν τσιν (αγγλικό)= στην υγειά μας Τσουκάλι= πήλινο σκεύος μαγειρέματος Τσουράπια (τούρκικο)= κάλτσες Φελάει= είναικαλό

Χαβδάλωσε= δρασκέλισε

Χανταβουλιάστηκε= εξαφανίστηκε,καταστράφηκε Χουγιάζω= αποδοκιμάζω

Η Συνθηματική Γλώσσα

Οι συνθηματικές γλώσσες ήταν γνωστές και στην αρχαιότητα. Στα νεότερα χρόνια χρησιμοποιούνται από τα μέλη διαφόρων συντεχνιών ή άλλων ομάδων. Φαίνεται ότι αναπτύχθηκαν κατά την Τουρκοκρατία και κοιτίδα αυτών είχαν κατά το πλείστον τηνΉπειρο. Τέτοιες ομάδες ήσαν οι χτενάδες του Κοσμά Κυνουρίας, οι χρυσοχόοι της Στεμνίτσας. Μία τέτοια γλώσσα, κράμα πολλών και άσχετων

Αγιαδουλειά = έτσι αποκαλούσαν τη δουλειά τους Ακόνι = σώπα, πάψε

Αράχωβα = πατάτα, ‐ες Αρτοζήνος = ψωμί Ασημάκης = χρήματα

Βελαζούρα = προβατίνα, γίδα

Βελαζούρι = πρόβατο, γίδι

Βερδίλης = γέρος, ηλικιωμένος

Βερδίλω = γριά, ηλικιωμένη

Γιαπί = σπίτι

Γκούρα = πέτρα

Γκλιούμιστο = γάλα Γκαβίζω = βλέπω

Γλυστερό = σαπούνι

Γράζω = έχω

Γρίβας = ασβέστης

Γριβέλι = γέννημα

Δασκαλάκης = καφές Δικηγόρος = ρέγγα Ευρώπη = οικοδόμημα

Ζαμπλαρίκος = τραχανάς Ζαντεύω = χαζεύω Ζάντεμα = κουταμάρα Ζαντός = κουτός, χαζός Ζαντούλης = χαζούλης Ζαντούλα = χαζούλα Ζαντούλι = χαζούλι Θάλασσα = σαρδέλα Ιταλοί = (Ιταλιάνοι) = μακαρόνια Καλαντζόγιαννης = παστό, χοιρινό Καούρι = κρεμμύδι Κατάδικος = παστό, χοιρινό Καφτερό = κρεμμύδι

...

προελεύσεων, μιλούσαν μεταξύ τους, με μικρές παραλλαγές και οι Γορτύνιοιμαστόροι, κυρίως οι Λαγκαδινοί, όταν ήθελαν να πούν κάτι που δεν έπρεπε ν' ακούσουν άλλοι, λ.χ., «τ' αφεντικό», είτε γιατί ήθελαν να κρύψουν μυστικά, που μόνο αυτοί έπρεπε να γνωρίζουν, ή να μεθοδεύσουν τις διεκδικήσειςτους.Μερικέςλέξεις:

Κερές = αφεντικό Κέρτεζη = φασόλια Κιούσης = μάστορης Κολοβή = τρόπος απάτης Κολοβό = χρήμα Κομοντόρες = ντομάτες Κότης = νοικοκύρης Κότενα = νοικοκυρά Κοτοπούλα = κορίτσι Κοτόπουλο αγόρι Κουβαράς = κρασί Κρέκονας = μάστορης Κρεκονιά = η μαστοριά Κρεκούκι = άμμος Κύκαλος = σαρδέλα Λιγδερή = ελιά Λίμα = συζήτηση Λουμίδης = καφές Μαγκαρίνι = γαϊδούρι Μαζαράκι = κρέας Μαλάτινα = παπαδιά Μαλάτος = παπάς Μαλατόπουλο = παπαδόπουλο Μαλετσικάκι = παιδάκι Μαλετσικοπούλα = κορίτσι Μάνα = πρωτομάστορας Μανόλης = τραχανάς Μαντζαρία = φαγητό Μαντζιόρω = νοικοκυρά Μαυροζούμι = καφές Μαυροχάβιαρο = ελιά Μπαγιάκλα = λάσπη Μπάνικα = ωραία, όμορφα Μπούλιζα = κότα

Μπουλιάρεμα = ζητιανιά Μπουλιάρικα = η γλώσσα των μαστόρων Μπουλεύω = φεύγω Μπουρνότο = τσιγάρο Ντρούμιζες = τριφτιάδες Παρασκευάς = τρόπος απάτης Πατέλος = χωροφύλακας, αγροφύλακας Πατσαβιά = χρήματα Περιστέρι = κρεμμύδι Πιάστρες = λεφτά Πίγκες = τσαρούχια Πινίρι = τυρί Πρίφτης = παπάς Πρωτοιταπαδάκης = μείωση ημερομισθίου Ρογκόζικα = βυζιά Ρουσιάς = τυρί Σιαρλαγάνι = λάδι Σιόιτερος = ανόητος Σιόρος = κρασί Σιορώνω = πίνω, μεθώ Σιουραυλάω = κατουρώ Σκάλα = ρύζι Στηλώλω = σωπαίνω, προσέχω Στήλω = σώπα Ταξιάρχης = ρολόι Τζίκης = αγροφύλακας Τζίφια = μάτια Τρανό χωριό = Λαγκάδια Τσιαλιμάκενα = γριά Τσιαχταΐζω = τρώγω Τούφα = σπίτι Τσιουλάω = έρχομαι Φορέμενα = ρούχα Φόρτσελε = πάψε, σώπα Φωτερά = μάτια Φωτερίζω = βλέπω Χαμουρεύω = χαϊδεύω τη γυναίκα.

Η οικογένεια αποτελεί το θεμέλιο λίθο και τη μικρογραφία της κοινωνίας . Δυστυχώς στην εποχή μας οι διαχρονικές αξίες φθίνουν. Η οικογένεια περνά ολοένα και μεγαλύτερη κρίση αφού κυριαρχεί ο εγωισμός, η ανωριμότητα, η άγνοια ενώ απουσιάζει ο διάλογος. Μοιραία δημιουργούνται εντάσεις και συγκρούσεις, ο καθένας κλείνεται στον εαυτό του και ειδικά οι νέοι εφαρμόζουν αυτά που « πληροφορούνται» από το διαδίκτυο ήτην καφετέρια. Δυστυχώς οι πιέσεις της σύγχρονης ζωής, επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή της οικογένειας στο σύνολό της. Σε μερικές περιπτώσεις, ορισμένες οικογένειες είναι ένα σύνολο από άτομα που ζουν ο καθένας τη δική του ξεχωριστή ζωή χωρίς να υπάρχουν πολλές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους. Οι ευτυχισμένες οικογένειες έχουν το κοινό χαρακτηριστικό ότι τα μέλη τους, ξοδεύουν σημαντικό χρόνο μαζί. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για να δίνεται ο πολύτιμος αυτός χρόνος. Στις ώρες του φαγητού είναι ευκαιρία γύρω από το τραπέζι να γίνονται οικογενειακές συζητήσεις. Οι συνομιλίες των μελών της οικογένειας μεταξύ τους, οι τακτικές οικογενειακές έξοδοι, οι αποφάσεις όλων μαζί για σημαντικά ζητήματα, οι διακοπές για όλη την οικογένεια μαζί, είναι παράγοντες που ενδυναμώνουν τις σχέσεις μεταξύ αυτών που απαρτίζουν την οικογένεια, μικρούς ή μεγάλους και θέτουν τα θεμέλια μιας ευτυχισμένης οικογένειας και σωστά δομημένης. Η παραπάνω εικόνα που είναι παρμένη από αναγνωστικό του δημοτικού σχολείουτης εποχής μου,μας «λέει»τόσαπολλά: Όλα τα μέλη είναι καθισμένα, με τα δύο χέρια επάνω στο τραπέζι και περιποιημένα που σημαίνει ότι σέβονται το τραπέζι, τρώνε όλοι μαζί το ίδιο φαγητό και οργανωμένα. Σήμερα αρκετά από το κάθε μέλος της οικογένειας ,τρώει ότι ώρα τελειώσει με το κινητό του, το δε φαγητό που περισσεύει δεν το τρώει την επομένη αλλάτο πετάει. Η οικογένεια είναι πολύτεκνη και οι γονείς νέοι. Σήμερα πολλοί επιλέγουν 1-2 παιδιά ή καθόλου και παντρεύονται ήσυμβιώνουν σεμεγαλύτερηηλικία. Ηγιαγιάείναιστο σπίτικαιόχισεκάποιο «ίδρυμα» Κανείς δεν έχει αρχίσει το φαγητό, όσο και αν πεινάνε, γιατί η μητέρα σερβίρει. Θα ακολουθήσει προσευχή (έχει εικόνισμα στο χώρο)

αρχίσουν το φαγητό. Σήμερα πολλοί τρώμε όρθιοι σαν πάπιες και με το κινητό αγκαλιά. Το γεύμα περιλαμβάνει ψάρια για όλους . Σήμερα το κάθε μέλος θέλει διαφορετικό φαγητό (χάρπουγκερ, τηγανιτές πατάτες, πιτόγυρο κ.λ.π.) Το Τραπέζι δεν έχει άσχετα με το φαγητό πράγματα όπως εφημερίδα, βιβλία λαπ τοπ,κινητό. Η έννοια της οικογένειας και αξίες τότε περνούσαν

μέσα από τα σχολικά βιβλία. Στην οικογένεια το παιδί πέρα από τις βιολογικές του ανάγκες. μάθαινε να μιλά να αποκτά τις πρώτες του γνώσεις για τον κόσμο, διαμόρφωνε τον χαρακτήρα του και του μετάδιδε αρχές και αξίες, όπως η δικαιοσύνη, ο σεβασμός, η κοινωνικοποίηση και η αλληλεγγύη.

Η ζωή μας σήμερα έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα για την απόκτηση αγαθών και κατανάλωσης. Μπορεί τα αγαθά να μας βοηθήσουν να ενισχύσουμε το κοινωνικό μας κύρος απέναντι στον περίγυρό μας, μας απομακρύνει όμως από την οικογένεια στην οποία υπάρχει κρίση. Τα πρότυπα των νέων σήμερα είναι οι αστέρες της ποπ μουσικής με τις ακραίες εμφανίσεις, του κινηματογράφου, του ποδοσφαίρου και γενικά όσοι κάνουν επίδειξη εύκολου και γρήγορουπλουτισμού. Αυτά σε συσχετισμό με την αδιαφορία της οικογένειας, η ανωριμότητα και η απουσία διάθεσης για ανάληψη ευθυνών από την πλευρά των γονιών επιδεινώνουν τις σχέσεις των μελών της. Έτσι βλέπουμε σήμερα πολλές διαλυμένες ή μονογονεϊκές οικογένειες με νέους αδιάφορους, αμαθείς και βίαιους, ζητώντας από την Πολιτεία να κάνει αυτά που έπρεπε να είχε κάνει νωρίτερα ηοικογένεια. Οι βιολογικοί δεσμοί (η συγγένεια) από μόνοι τους δεν είναι αρκετοί για τη δημιουργία και διατήρηση καλών σχέσεων μέσα στην οικογένεια, που αποτελείται από άτομα που έχουν διαφορετικά γούστα, πολλά ακούσματα, αντιπάθειες, γνώμες και πεποιθήσεις. Στις ευτυχισμένες οικογένειες οι διαφορές αυτές δεν καταστέλλονται αλλά

για τις καθημερινές δραστηριότητες των άλλων καινασυνομιλούν -επικοινωνούν μεταξύτους.

ζωή τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Η εκτίμηση και η αγάπη χρειάζονται συνεχή φροντίδα και προσοχή για να επιτυγχάνονται οι αρμονικές σχέσεις μεταξύ των μελών μιας οικογένειας η οποία αποτελεί το κύτταρο του ατόμου και της κοινωνίας. Υποχρέωση όλων μας να την στηρίξουμε ως θεσμό να την προστατέψουμε και να της μεταδίδουμε, πέρα των άλλων, τα ήθη, έθιμα και τις Ακοβίτικες αξίες πουκληρονομήσαμε. Βασίλης Λ. Τζιαμουράνης

Γιώργος Γ.

Χάρης Καλλίας.

σπίτι του Γ. Γ. Σωφρονά.

Ο

ζωγράφος Σωτήρης Τζαμουράνης με καταγωγή από τον Άκοβο, στο πλαίσιο του εορτασμού των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, φιλοτέχνησε αρκετούς πίνακες εμπνευσμένους από γεγονότα και μάχες από την περίοδο της Επανάστασης του ΄21 στην Πελοπόννησο και ιδιαίτερα από την Μεσσηνία, την Καλαμάτα, τον Άκοβο και τη Μάνη. Αυτά τα έργα μαζί με παλαιότερα που είχε ζωγραφήσει για αυτή την ένδοξη και κρισιμη για την πατρίδα μας περίοδο παρουσίασε σε εκθέσεις, εκδηλώσεις και εκδόσεις τα οποία παραθέτουμε παρακάτω. Τον Ιούνιο του 2021 (20-6-2021) έργο του με θέμα τη μάχη της Δραμπάλας τυπωμένο σε υπερμεγέθη καμβά πλαισίωσε τις εκδηλώσεις από την 196η επέτειο της σημαντικής αυτής μάχης που τελούνται κάθε χρόνο στην περιοχή του Ακόβου. Την πρωτοβουλία είχαν ο εκπολιτιστικός σύλλογος Ακόβου, ο Σύλλογος Ακοβιτών Αθήνας - Πειραιά «Ο Άγιος Γεώργιος» κι ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Ακόβου. Αρχές Αυγούστου συμμετείχε με έργα του στις εκδηλώσεις «Οι Ντρέδες της Ορεινής Τριφυλίας στον αγώνα για την ελευθερία» με συνδιοργανωτές την Επιτροπή «Ρίπεσι 1821-2021» και τον Δήμο Τριφυλίας. Τον ίδιο μήνα συμμετείχε με έργα του στις εκδηλώσεις «Διάλογος τέχνης με την επανάσταση του ΄21» που πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Λεονταρίου Μεγαλόπολης από την Ένωση Πατριωτικών Σωματείων Φαλαισιωτών Αρκαδίας με την υποστήριξη του Δήμου Μεγαλόπολης. Έργα του καλλιτέχνη και συνέντευξή του πλαισιώνουν τις πολυμεσικές εφαρμογές του προγραμματος «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821- Δρόμοι Ελευθερίας» που φιλοξενούνται στο ιστορικό κτήριο του Παλαιού

Αθηνών παρουσιάστηκε το λεύκωμα με τίτλο " Ντρέδες: στην πρώτη γραμμή της Ελληνικής Παλιγγενεσίας" το οποίο πλαισιώνεται και έργα του Σωτήρη Τζαμουράνη από τον αγώνα των Ελλήνων στην Ελληνική Επανάσταση. Επιπλέον μοιράστηκε σε όλους τους παρευρισκόμενους έντυπο με ταέργατουκαλλιτέχνη για την ελληνική Επανάσταση με τίτλο «Μάχες και ήρωες του ΄21 στη Μεσσηνία» που φιλοτέχνησαν φοιτητές της σχολής Καλών Τεχνών τουNew York College. Τον Οκτωβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε η έκθεση ζωγραφικής του Σωτήρη Τζαμουράνη στο Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας και εντάχτηκε στο πλαίσιο του εορτασμού των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση υπό την αιγίδα του Δήμου Καλαμάτας. Τα 32 έργα του εμπνευσμένα από γεγονότα και μάχες του αγώνα των Ελλήνων του 1821 εκτέθηκαν με επιτυχία στο κοινό της Καλαμάτας και είχαν θερμή απήχηση και από τα σχολεία στα οποία έγιναν ξεναγήσεις και εκπαιδευτικές δράσεις.Ηέκθεσηδιήρκεσεέως το τέλος τουΟκτωβρίου. Από τον Νοέμβριο του 2021 η έκθεση ζωγραφικής του Σωτήρη Τζαμουράνη αφιερωμένη στα διακόσια χρόνια από την ελληνική επανάσταση με 24 έργα φιλοξενείται στο Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας της Καλαμάτας υπό την αιγίδα του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Η έκθεση του καλλιτέχνη κλείνει τη χρονιά με την οποία τιμήθηκε το

Στήσκέψημουπάνταμου'ρχόταν έναπροσκύνημαστηΜεγαλομάτα Παναγιά στη Μάνη Μπούρα. Κι ήρθε απρόοπτα χωρίς προγραμματισμό. Μαζί μέ τον Μεγαλοπολίτη καθηγητή Δημήτριο Ανδριόπουλο παραβρεθήκαμε προσκεκλημένοι στο Λεβίδι (10­7­2010) στην τιμητική εκδήλωση για τα 90 χρόνια του διακεκριμένου καθηγητού της Φιλοσοφίας Τζον Άντον (Ιωάννη Αντωνόπουλου).

Την επόμενη, μαζί με τον καθηγητή Δ. Ανδριόπουλο, χωρίς να μου ειπεί το πρόγραμμα, τραβήξαμε για την Φαλαισία, με τα δύο ιστορικά κάστρα της Βελιγοστής και του Λεονταρίου. Το Λεοντάρι, το 1786, ήταν πρωτεύουσα της Πελοποννήσου. Σε όλη τη διαδρομή, μου εξιστορούσε την περιοχή και τα μαθητικά του χρόνια. Βιαστικά περάσαμε από το Βουτσαρά, την γενέτειά του, και το Ανεμοδούρι, που μένει η αδελφή του. Κοντά στη «ξηρό­βρυση» που ξεδιψάσαμε, ένας ανηφορικός δρόμος μας έβγαλε στην ιστορική Μονή Μπούρα. Στο μοναστήρι της Παναγίας του αρκαδικού Ταϋγέτου, πού χτίστηκε στα Βυζαντινά χρόνια του Κομνηνού αυτοκράτορος.Απότον11°αιώνα, αυτή η γη έγινε κλήρος της λατρείας της Θεομήτορος Παρθένου.Καιτούτομαςπείθειη αρχιτεκτονική μορφή του Καθολικού, αλλά και η παράδοση της περιοχής και προβάλλει το ιδανικό της λεβεντιάς μπρο­στά σταμάτιατηςψυχήςμας.Είναιτο μονα­στήρι του καλό­γερου του «μπούρα», του γενναίου εκείνου πουέγινεμετοαίματουμεθόριος μεταξύ ουρανού και γης, βιγλάτορας άγιος της πίστης και του Γένους. Μπούρα σημαίνει, στα τούρκικα, γενναίο παλληκάρι, ανδρείος λεβέντης. Κατ' άλλους, στον διάσημο αρματωλό της Αρκαδίας Πέτρο Μπούα που αναφέρεται και Μπουράς. Στο αρχείο της Μονής υπάρχει

γράμμα με ημερομηνία 15/6/1700, του Επισκόπου Χριστιανουπόλεως καιΕξάρχουπάσης Αρκαδίας Αγίου Αθανασίου, που στέλνει προς τον εξοχώτατον και Υψηλότατον Αυθέντην και προβλεπτήν (Διοικητήν) Ζενεράλε των αρμάτων του Βασιλείου του Μορέως στην Πάτρα και του γνωρίζει, μεταξύ άλλων, ότι: «Εις το Λεοντάριον είναι το μοναστήρι τηςΠαναγίαςτηςενΜπούρακαιο ΆγιοςΝικόλαοςμετόχι». Κατ'άλλη παράδοση, το μοναστήρι χτίστηκε στα ερείπια με υλικά παλαιότερου ειδωλολατρικού ναού, ίσως της Άρτεμις ή του Πανός. Έτσι, δημιουργήθηκε το πρώτο κύτταρο της Μονής με πυρήνα λατρευτικό την Παναγία. Πάντως,όλατασυγγράμματαλένε πολύ λιγότερα παρ' όσα μονολογούν οι φαγωμένες πέτρες του Μοναστηριού, που ξεπροβάλλει κάτω από το πλούσιο φωςτηςΜπορέικηςγης.«Τούτοςο τόπος είναι μύθος και φως, ένας μύθος κρυφός με τον κόσμο του ήλιου δεμένος. Κάθε αυγή ξεκινά να ανταμώσει ξανά το αθάνατο γένος. Τούτος ο τόπος είναι ένας κήπος με καμένα παιδιά στη γαλάζια ποδιά κάποιας μάνας για πάντα χαμένης» (Ν. Γκάτσος). Στους περασμένους αιώνες υπήρχε μία πνευματική άνθηση στην περιοχή, με κέντρο το Μοναστήρι Μπούρα. Ήταν το Άγιον Όρος της περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή του Μοναστηριού υπήρχαν κεφαλοχώρια, οι Κώμες (όπως αναφέρει ο Άγιος Αθανάσιος, Επίσκοπος Χριστια­

νουπόλεως), όπως το Λιοντάρι, η Πολιανή,τοΔυρράχι,ο'Ακοβος,η Καμάρα, το Σαμαρά, το Μπούρα και άλλα χωριά. Γι' αυτό και η ανάπτυξη και η προσφορά του Μοναστηριού είναι σημαντική στηνεποχήαυτή. Στα χρόνιας της σκλαβιάς, το Μοναστήρι γίνεται το καταφύγιο της πίστης και της παιδείας. Διαδίδεται η παιδεία από τον καλόγερο κάτω από το αμυδρό φως του καντηλιού. Εδώ στις δύσκολες στιγμές καταφεύγουν οι κλέφτεςκαιεδώσυντηρήθηκαντα όσιακαιταιεράτηςπατρίδαςμας. Στα Ορλωφικά, από ένα έγγραφο φαίνεται ότι «υπέστη ερήμωσιν η Ιερά Μονή Μπούρα από την επανάσταση του 1770». Τον Απρίλιο του 1770, στίφη Τουρκαλβανών καταφθάνουν στο Μοναστήρικαιμεταξίφητουςθά στραβώσουν όλες τις εικόνες και θα παραμορφώσουν τα πρόσωπα τους. Εισβάλλουν στο Καθολικό και ρίχνονται μανιασμένοι στην εικόνα της Παναγίας. Άφησαν μονάχατοκατακόκκινομαφόρινα φουσκοκυμματίζει ανάλαφρα και σιωπηλά στην καρτερεμένη Ανάσταση. Λεηλατούν το Μοναστήρι και το παραδίνουν στη φωτιά! Ενώ θά πάρουν το κεφάλι του ετοιμοθάνατου Γερο­Καλλίνικου και θα το περιφέρουν «τρόπαιο» για να φοβίζουν τους ραγιάδες.ΗΜονήκατέστηκέντρο μυήσεως των Φιλικών. Ο ηγούμενος της Μονής, Ιωάννης, σαν άλλος Βαπτιστής, θα κάνει τούτο το Μοναστήρι Ιορδάνη και θα δείχνει το χρέος της το ιερό, πουδενήτανάλλοαπότοναγώνα γιατηλευτεριά. Ο Γέροντας Ιωάννης διορίστηκε ηγούμενος της Μονής από τους εφόρους της επαρχίας και τους επιτρόπους του Μινίστρου της Θρησκείας Αγίου Ανδρούσης Ιωσήφ, «ίνα έχει άπασαν την φροντίδα και επιμέλεια αυτής». Στα χρόνια του Ιμπραήμ, τα γυναικόπαιδα, οι άρρωστοι και οι γέροι αυτής της περιοχής, ήταν κρυμμένοι στις σπηλιές

τρύπωσαν από μυστικές διαβάσεις και έδιναν τροφές και θάρρος στα παιδιά και τις γυναίκες και περιποιούνταν τους λαβωμένους, ψάλλοντας συναξάρια της πίστης καιτηςλευτεριάς. Μετά την Απελευθέρωση, με διάταγμα (ΦΕΚ 236/831) διαλύονται τα μοναστήρια που έχουν κάτω των πέντε μοναχών και απογυμνώνονται από τις περιουσίες τους. Από τα 412 ορθόδοξα χριστιανικά μοναστήρια απέμειναν 90. Το Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μπούρα προτείνεται να διατηρηθεί από έγγραφο του επισκόπου Γόρτυνος καιΜεγαλοπόλεως. Στις 10 Ιανουαρίου 1932, η Ιερά Μονή«συγχωνεύεταιειςτηνΙεράν Μονή του Τιμίου Προδρόμου Αρκαδίας και παραδίνεται όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία της Μονής από τον Αγαθάγγελο Παπαδόπουλο στον Ηγούμενο Αρχιμανδρίτην Λεόντιον Δημοσιμόπουλο». Τελευταίος Γέροντας της Μονής ο Δαμασκηνός Παρασκευόπουλος, που είδε τις ελπίδες του να διαψεύδονται από την αδιαφορία των αρμοδίων της πολιτείας.ΓιατίμεΠ.Δ/γμαηΙερά Μονή Κοιμή­σεως της Θεοτόκου Μπούρα αποσπάται από την I. Μ. Προδρό­μου και συγχωνεύεται με την γυναικεία Μονή Αμπελακίου. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1935, γίνεται πρωτόκολλο παραλαβής και παραδόσεως μεταξύ των ηγουμένων και της Μονής Προδρόμου Λεοντίου Δημοσιμοπούλου και της Ηγουμένης της Μονής Αμπελακίου Πελαγίας Κωσταρέλου «διά πάσαν κινητήν και ακίνητην περιουσία τηςΙεράςΜονήςΜπούρα». Τρία ολόκληρα χρόνια το Μοναστήρι θα είναι κλειστό. Η μεγαλομάτα Παναγιά θα φωτίσει τη γερόντισσα του Αμπελακίου να στείλει τις μοναχές Χριστοδούλη και Σαμώλη ν' ανοίξουν το Μοναστήρι. Αργότερα, θα έρθουν και οι μοναχές Μακάρια και Καλλίνικη, που βοήθησαν να κρατηθεί η Μονή με τη βοήθεια και τη φροντίδα των φίλων του Μοναστηριού. Όταν ο Θεός κατοικεί στον άνθρωπο, ο άνθρωπος

νοιώθει πλούσιος ακόμη και μέσα

στη φτώχεια του. Από τον Μάιο του1984,ηΙεράΜονήξεκινάειτη νέα φάση της ιστορίας της. Μία ομάδα μοναχών έρχονται να μεταγγίσουν νέο αίμα στα ερείπια της ψυχορραγούσας Μονής. Είναι οι μοναχές Θεολογία, Χρυσοβαλάντισσα, Πορταΐτισσα, Μελάνη, Παρθενία και δόκιμη μετέπειτα μοναχή Θέκλα, για να φθάσουν σήμερα τις δεκαεπτά μοναχές, με ηγουμένη τη Θεολογία. Ασκούν την ψυχή τους στην ερημία της σιωπής, τη συμπαντικήπρόνοιατουΘεού. Οι μοναχές παρέλαβαν μία βαριά ιστορική κληρονομιά, αλλά μέσα στα ερείπια και σε λίγο χρονικό διάστημα νά υψωθεί το ζωντανό θαύμα της πίστης και αγάπης του Θεού και των ανθρώπων με το ιλαρό βλέμμα της Κυράς, της Μεγαλομάτας Παναγιάς, η οποία θαυματουργεί με την καθημερινή τηςμέριμνα.Γιατίαπότιςφορητές εικόνες στο Καθολικό είναι η θαυματουργήεικόνατηςΠαναγιάς της Μεγαλομάτας η διά δαπάνης και εξόδων του αγίου καθηγουμένου Ιωαννικίου, έτος 1831, με ρωσική επιγραφή «την ίασιν της χειρός μου λαβών Θεοτόκε υμνών Σε εις τους αιώνες». Πολύτιμο κειμήλιο της Μονής. Το Καθολικό της Μονής αγιογραφήθηκε από τους αγιογράφους αδελφούς Πέτρου και Μιχαήλ, πεδιώτες από την Πεδιάδα Ηρακλείου Κρήτης. Είναι όλοι αυτοί που αγιογράφησαν και τους Αγίους Αναργύρους της Στεμνίτσας και τη Μονή Καλάμι στον Ατσίχολο Γορτυνίας. Αλλά οι καπνοί της καταστροφής, του 1770, έχουν καταστρέψει ένα μεγάλομέροςτουέργου.ΟΠύργος του Μοναστηριού πρέπει να είναι

Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, ο κοιμητήριοςναόςτηςΜονής.Ενώ στό Πετράλωνο έχει ανεγερθεί ο ναός του Αγίου Αλεξίου του ανθρώπου του Θεού, με τελετή των εγκαινίων στις 29 Μαΐου 1994, τότε που ήλθε η τιμία κάρα του Αγίου από την Ιερά Μονή ΑγίαςΛαύραςΚαλαβρύτων.

Υπάρχει εκτός περιβόλου ο ναός του Αγίου

Γύρω στη Μονή Μπούρα υπάρχουν ερειπωμένες μονές, ασκηταριά και εξωκλήσια που εμπνέουν στους επισκέπτεςπροσκυνητές βαθύ σεβασμό και γοητεία ανάμεικτη με κατάνυξη: Η Μονής του Αγίου Μηνά, η Μονή του Αγίου Νικολάου (στον Κούμαρο), η Μονή του Αγίου Νικολάου του Χουντάλου, το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, το ασκητήριοτουΑγίουΝίκωνοςτου Μετανοείτε, το ασκητήριο της Ζωοδόχου Πηγής. Στο ανακαινισμένο παλαιό κτίσμα, στο ισόγειο, εκτός από τα παρεκκλήσια των Αγίων Αναργύρων και της Οσίας Μακρίνας, υπάρχει το Αρχονταρίκι, ο χώρος υποδοχής των προσκυνητών. Εκεί θα γευτείς, μετά το γέμισμα της ψυχής σου, την καλογερική φιλοξενία. Στο Αρχονταρίκι μας υποδέχτηκε η Αδελφή Αλεξία και εν συνεχεία μας έδειξε τη βιβλιοθήκη της Μονής, όταν ο καθηγητής Δ. Ανδριόπουλος σε ανύποπτο χρόνο είχε στείλει τα βιβλία του. Η Καθηγουμένη Θεολογία και οι 17 μοναχές κρατούν σε ανθηρή κατάσταση το ιστορικό Μοναστήρι της Μεγαλομάτας Παναγιάς και προσφέρουν πνευματικότητα, ιερότητα, ψυχική ενθάρρυνση και ελπίδα στις απελπισμένες, κατα­τρεγμένες και πληγωμένες καρδιές από την αλλοτριωμένη κοινωνία και κυρίως σε αυτούς που διψούν για ουρανό. Κάθε ψυχή που φτάνει εδώ γίνεται ένα ανοιχτό παράθυρο απ' όπου ατενίζει τον ουρανό. Είναι η θεία δύναμη που παίρνεις σε αυτό το αγιασμένο περιβάλλον του Μοναστηριού. Ο άνθρωπος διασώζεται στην αλήθεια του Θεού, στο μυστήριο τηςαιωνιότητας.

οικιστική διάταξη του χωριού

πρόταση για τονπανέμορφοΑΚΟΒΟ. Το ορεινό στολίδι της ΦΑΛΑΙΣΙΑΣ μπορεί να μετατραπεί σε ένα ανοικτό μουσείο χωριού όπου ο επισκέπτης όλες τις εποχές του χρόνου μπορεί να απολαύσει τα προνόμια ενός χωριού. Οι βάσεις έχουν μπει ήδη με τα μνημεία τις παρεμβάσεις και αυτό που παραμένει είναι η δημιουργία ενός ανοικτού­υπαίθριου μουσείου με εκθέματα της αγροτικής ζωής και σημάνσεις ανά οικία και τοποθεσία­γειτονιά. Η περιήγηση στο χωριό είναι εύκολη και ιδανική για όσους θέλουν να γευθούν αυθεντικές στιγμές ορεινής ζωής. Αυτή η στροφή προς τον «ορεινό τουρισμό» που εξασφαλίζει πολλών μηνών επισκεψιμότητα διαφαίνεται πως θα προσελκύσει κύματα επισκεπτών από την Βόρεια Ευρώπη αλλά και θα αποτελέσει μέρος της γνωστικής εμπειρίας των σύγχρονων σχολείων που θέλουν να εμπλουτίσουν την βιωματική εμπειρία των παιδιών. Παράλληλα οι ποικίλες δραστηριότητες οι θρσηκευτικές εορτές και οι πολλές δράσεις των συλλόγων μπορούν να δημιουργήσουν μια μόνιμη αφορμή για κινητικότητα στο χωριό με τον σωστό προγραμματισμό, ενώ τα οφέλη θα πρέπει να είναι αμοιβαία για όσους ασχοληθούν ­κυρίως νέοι από το χωριό και την περιοχή που

προανέφερα. Σήμερα και μετά από τις τεράστιες προσπάθειες των συλλόγων των φορέων των ανθρώπων και κατοίκων του χωριού ο Άκοβος αποτελεί σημείο αναφοράς μέσα από μεγάλη ποικιλία δράσεων. Το ανάγλυφο η ιστορία και οι θρύλοι που τον διέπουν τα ιστορικά τοπόσημα, η θέση και η απόσταση από μεγάλες πόλεις και η μοντέρνα αντίληψη που στρέφει το ενδιαφέρον του ανθρώπου της πόλης που ασφυκτιά στα αστικά κέντρα, προς τα ορεινά πρέπει να γίνει «καρπός» αξιοποίησης και για τη Φαλαισία ολόκληρη. Τα εκκλησιαστικά μνημεία και οι διαδρομές στη φύση έλκουν εκείνους τους «τουρίστες» που ακολουθούν τη φόρμουλα των 3φ (φύση φιλία φιλοξενία) και απορρίπτουν τα συστατικά του μαζικού τουρισμού. Το οικονομικό τους επίπεδο και το μορφωτικό τους είναι υψηλό και συνήθως είναι άτομα χαμηλών τόνων με περιβαλλοντικές ανησυχίες ενώ έλκονται από τη γαλήνη τωνορεινώνχωριών. Σήμερα αν οι δράσεις όλων όσων κοπιάζουν για τον ΑΚΟΒΟ στραφούν προς αυτό το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που αγγίζει το είδος του τουρίστα που αναφέραμε θα ζωντανέψει σταδιακά ακόμη και τους χειμώνες. Με τη δημιουργία ξενώνα ή τη δυναμική της «φιλοξενίας» με μίσθωση σε παλιά πετροχτιστα σπίτια το δέλεαρ είναιμεγάλο. Εχει γίνει σπουδαίο έργο τα τελευταία χρόνια και ο ΑΚΟΒΟΣ πρέπει να καρπωθεί μερίδιο από την αγροτουριστική

υπό το ήχο μιας ορχήστρας. Εδώ θα γευθείτε ντομάτα από κήπο, σφέλα ντόπια και πατάτα και φυσικά κρέας εκλεκτό. Είναι όμως μόνο αυτό ο ΑΚΟΒΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ. Κατά την προσωπική μου άποψη όχι. Είναι και αυτά που

που διενεργείται

Βέβαιο είναι πως

απογραφή αυτή θα αποτυπωθεί μια δραματική

για όλη τη χώρα και ιδιαίτερα για την ορεινή Αρκαδία που έχει κτυπηθεί πρώτη από την ερήμωση. Εκεί όμως που η δραματική αυτή πραγματικότητα αποκαρδιώνει θα είναι για το χωριό μας, όσο και αναυτή"καλλωπιστεί'. Τώρα μάλιστα που το εργοστάσιο της Δ.Ε.Η. Μεγαλόπολης κλείνει, επισπεύδεται ο μαρασμός όχι μόνο του χωριού μας αλλά ολόκληρης της περιοχής. Ο Άκοβος που στο σχετικά κοντινό παρελθόν είχε 400­500 κατοίκους, ενεργούς οικονομικά με σημαντική παραγωγική βάση, σήμερα έχει 40­50 οι περισσότεροι από αυτούς υπερήλικες συνταξιούχοι με σχεδόν ανύπαρκτη παραγωγικότητα και πολλά ­για να μην πούμε όλα­ από τα προϊόντα που καταναλώνονται όχι μόνο δεν παράγονται στον Άκοβο αλλά εισάγονται απότοεξωτερικό. Ο Άκοβος ήταν το μεγαλύτερο "Κεφαλοχώρι" της επαρχίας μας (βλ.Ν.τ.Μ Μάϊος 2022), και έσφυζε από ζωή, σήμερα έφτασε σε σημείο να βρίσκεται στα όρια της εγκατάλειψης, καθώς πολλοί πήραν το δρόμο προς τις μεγαλουπόλεις. Εκεί με ευρηματικότητα, υπομονή και πνεύμα δημιουργίας κατάφεραν πολλά αφού βασίστηκαν στα πολύ λίγα όπως είχαν μάθει.Ανάμεσα στα πολλά εγκατελελειμμένα και γκρεμισμένα σπίτια του Ακόβου ιδιαίτερα του Κάτω Μαχαλά που ήδη δεν κατοικείται, νοιώθει κανείς ο τόπος να στοιχειώνεται από φαντάσματα.Ακούει τις φωνές των ανθρώπων που έζησαν εκεί, το κλάμα των μωρών που γεννήθηκαν, το νανούρισμα της μάνας, τα τραγούδια, τις χαρές. Οι άνθρωποι εκεί πάλεψαν σε όλη τους τη ζωή με τις δυστροπίες της φύσης και κατάφεραν να εξημερώσουν μέρη άγρια και δυσπρόσιτα, που σήμεραείναιδάσοςόπωςμαςλέειτοκτηματολόγιο. Πουθενά μα πουθενά δεν ακούγονται τα τροκάρια των κοπαδιών, οι φλογέρες των βοσκών, παρά μόνο οι αγέλες αγριογούρουνων που τα έχουν διαδεχτεί και τα

ουρλιαχτά των τσακαλιών.Συχνά τη χαρά διαδέχεται η θλίψη και η μελαγχολία από τη διαπίστωση ότι η ύπαιθρος Ελλάδα έχει σε μεγάλο βαθμό ερημωθεί, με ελάχιστους πλέον κατοίκους –μεγάλης ως επί το πλείστον ηλικίας– που παραμένουν στα χωριά ως ύστατοι ακρίτες μέχρι να αφήσουν την τελευταία τους πνοή εκεί που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και είδαν το πρώτο φως της ζωής τους. Για να απαντηθεί λοιπόν το ερώτημα του τίτλου, πόσοι κάτοικοι θα απογραφούν στο χωριό το 1931; Ίσως κανένας αν εν τω μεταξύ δεν γίνει κάτι ριζοσπαστικό που θα ανατάξει την κατάσταση. Αντί λοιπόν να έχει σημάνει συναγερμός και να έχει δημιουργηθεί μια πανστρατιά προς την κατεύθυνση της παραγωγικής ανασυγκρότησης, θα δούμε πάλι την παράλογη προσπάθεια παραποίησης της πραγματικότητας,αντίνααντικρίσουμεκατάματατηναλήθεια. Σε αυτή τη φθίνουσα πορεία και ως συγκοινωνούντα δοχεία, έχουν περιέλθει δυστυχώς και οι πατριωτικοί Σύλλογοι που ανακουφίζουν τις αγωνίες των συγχωριανών τους και δρουν επικουρικά και στοχευμένα. Οι δράσεις αυτές από μόνες τους ούτε αρκετές είναι ούτε αποτελούν ρόλους των Συλλόγων. Τα ενδιαφέροντα των νεότερων δεν είναι στους Συλλόγους και στο χωριό αλλά στην πόλη που ζουν.΄Ετσι δεν υπάρχει ενδιαφέρον στελέχωσης των Συλλόγων, πολλοί από τους οποίους έχουν διαλύσει και άλλοιοδηγούνταιστηδιάλυση. Γνωστό είναι βέβαια ότι τα προβλήματα τέτοιας τάξης είναι της αρμοδιότητας του Κράτους με την Τοπική Αυτοδιοίκηση να παίζει καθοριστικό ρόλο στην διαδικασία αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών. Απεναντίας σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει η απαιτούμενη επαφή με την τραγική πραγματικότητα. Σε συχνές παραστάσεις των Συλλόγων του Χωριού μας, στην Περιφέρεια, Δήμο και τοπικούς βουλευτές έχει εκφραστεί επανειλημμένα η αγωνία μας για το μείζον τούτο θέμα.Δεν υπάρχει άλλο περιθώριο για χάσιμο χρόνου, πρέπει να παρθούνσοβαρέςαποφάσειςεδώκαιτώρα.

εκεί πράγµατι υπήρξε Αρχαία Πόλη ‐Οικισµός μας το µαρτυρούν επίσης τα ερείπια από Χριστιανικούς ναούς νεκροταφεία όπως των Αγίων Θεοδώρων, του Αγίου Αθανασίου του Αγιαντριά και άλλων κτισµάτων, που έχουν καταστραφεί από επιδροµές εχθρών, αλλοφύλων και από την εγκατάλειψη. Υπάρχουν ακόμα και θρύλοιγιακρυμμένουςθησαυρούς.Αυτά λέει η παράδοση και ο θρύλος, γιατί στην

Ο Μάξ Βάσμερ (Max Vasmer, Ρωσογερμανός γλωσσολόγος 1886‐1962) ετυμολογεί την από το σλάβικο glogb (=ασπράγκαθο). Δηλ. Κλόκοβα =ασπρα‐

γκαθοβούνι. Ίσως να εννοεί το γλογκίδι («κράταιγος ο μονόγυνος = αγλουγκιά) ή τον γλόγο (κράταιγος ο οξυάκανθος» = τρικοκιά). Το πιθανότερο όμως είναι κατά τον Μαξ Βάσμερ να προέρχεται η λέξη από το φυτωνύμιο κρόκος‐κλόκος (=ζαφορά), Επομένως Κλόκοβα είναι η περιοχή όπου φύεται ο κλόκος‐κρόκος ή και ο γλόγος. Για τα σλαβικά τοπωνύμια στην Ελλάδα, κορυφαίο είναι το έργο του «Οι Σλάβοι στην Ελλάδα» («Die Slaven in Griecheland» Βερολίνο 1941). Αν και δεν αποκλείεται να εξυπηρετούσε και κάποιους πολιτικούς σκοπούς, ο Βάσμερ χαρακτηρίζει τον Φαλμεράγερ (Fallmerayer) ως σλαβιστή μέτριου επιπέδου, δέχεται ότι οι Σλάβοι αφομοιώθηκαν «από τη δραστηριότητα και τη δεξιοτεχνία» των Βυζαντινών και θεωρεί ότι ο Ταΰγετος και η Ήπειρος, είναι οι τελευταίες περιοχές που αφομοιώθηκαν. Παρά τα λάθη του, ο Βάσμερ το έργο του οποίου αντέκρουσαν οι Κ. Άμαντος, Δ. Ζακυθηνός, Σ. Κυριακίδης, Δ Γεωργακάς, Α. Χατζής κ.ά., παρουσιάζει μια πολύ αξιόλογη μελέτη. Κατά τον Φίλλιππσον (Philippson, Γερμανοεβραίο Γλωσσολόγο 1775‐1814) πιθανόν να προέρχεται από την σλαβική. Glogova (δηλαδή Gora =εξόγκωμαγεωλογικό=βουνό). Η εγκατάσταση των Σλάβων στην Πελοπόννησο έγινε τον 8ο αιώνα οι οποίοι αποτελούνταν από δύο φύλα τους Εζερίτες και τους Μηλιγγούς. Και αυτό έγινε γιατί το 746‐747, επιδημία χολέρας προερχόμενη από τη Σικελία και την Καλαβρία, εξόντωσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης, της ηπειρωτικής Ελλάδας, των νησιών και άλλων περιοχών της Βυζαντινής Αυτοκρα‐τορίας. Το 755, ο αυτοκράτορας Κων‐σταντίνος Ε’, ο επονομαζόμενος Κοπρώ‐νυμος, έφερε στην Κωνσταντινούπολη κατοίκους από την Ελλάδα (συμπε‐ριλαμβανομένης βέβαια και της Πελοποννήσου) και τα νησιά, για να αυξήσει τον πληθυσμό της που είχε μειωθεί αισθητά. Και την κάλυψη του κενού που δημιουργήθηκε με την μετακίνηση του πληθυσμού ανέλαβαν οι Σλάβοι. Οι Μηλιγγοί, εγκαταστάθηκαν στις δυτικές πλαγιές του Ταΰγετου. Αυτοί τελικά φαίνεται να ίδρυσαν τον οικισμό Κλόγκοβα. Τόσο οι Εζερίτες όσο και οι Μηλιγγοί, απέφευγαν τις πεδινές περιοχές. Διατηρούσαν τη θρησκεία, τη γλώσσα, την κοινωνική οργάνωση σε πατριές (zadrugas) και τον νομαδικό βίο. Δημιουργώντας τις Ζουπανίες: έτσι

Δ. Ζακυνθινός αναφέρει: «αι ζουπανίαι, ων προΐσταντο οι ζουπάνοι απετέλουν την κυψέλην του πολιτικού βίου» (Βυζαντινή Ιστορία, Αθήνα 1977, σελ.280). Από δω γεννήθηκε η λέξη τσοπάνος (βοσκός) (Fallmerayer, μ. Α΄, σ. 208, 411). Σημαντικό μέρος της ασχολίας των Σλάβων παρέμεινε και η κτηνοτροφία, η οποία ανθούσε στις ορεινές περιοχές Οι Σλάβοι δεν ήταν λαός νομαδικός, αλλά είχαν μόνιμη κατοικία και ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Έφτασαν στην Ελλάδα ως συγκροτημένοι γεωργοί και το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού ασχολήθηκε με αγροτικές εργασίες. Καλλιεργούσαν σιτηρά και λοιπά γεωργικά προϊόντα, το περίσσευμα των οποίων προοριζόταν για τις αστικές αγορές. Δεν είχαν αναπτύξει το εμπόριο, καθώς δε βρίσκονταν σε αναπτυγμένο στάδιο οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης και δε γνώριζαν αστικό βίο. Αναμφισβήτητα, έρχονταν σε επαφή με το γηγενή πληθυσμό και συμβίωναν μαζί του. οι κατοικίες τους ήταν επίγειες και κάθε νοικοκυριό διέθετε τα απαραίτητα κτίσματα που απαιτεί ο γεωργικός χαρακτήρας του οικισμού. Σε κάποιους οικισμούς συναντάμε και δεξαμενές συλλογής υδάτων. Το γεγονός ότι δε βρέθηκαν οικίες, που να ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μεταξύ των Σλάβων δεν είχε ξεκινήσει διαδικασία κοινωνικής διαστρωμάτωσης και δεν υπήρχε σταθερήηγεσία. Η ρυμοτομία των Σλαβικών οικισμών δεν ακολουθεί ενιαίο τύπο. Οι οικίες ήταν διασκορπισμένες χωρίς σχέδιο ακανόνιστα στις πλαγιές του υψώματος ή στις όχθες του ποταμού.,

το γεγονός ότι στο σύνολό τους ήταν καλύβες ποιμένων γι αυτό δεν έχουμε αποτυπώματα θεμελίων στη Κλόγκοβα. Μόνο οι Ναοί ήταν κανονικά κτήρια γι αυτό και υπάρχουν τα ερείπιά τους. Όσο για τα μεγάλα νεκροταφεία δεν είναι τίποτα άλλο από μερικούς τάφους στον περίβολο του Ναών. Οι Ναοί θα κτιστούν μετά τον 10ον αιώνα γιατί έως τότε οι Σλάβοι είναι ειδωλολάτρες. Στρέφονταν ωστόσο μερικές φορές και σε ληστρικές πράξεις κατά των ντόπιων, όχι μόνο στις άλλες ελληνικές περιοχές αλλά και στην Πελοπόννησο, απειθώντας στις εγχώριες αρχές και ξεκινώνταςεπαναστάσεις. Μερικά από τα Σλάβικα ονόματα που αναφέρονται στην Πελοπόννησο: Βελιγοστή, Γκορτζά, Γρανίτσα, Γριβιτζά, Γλόγοβα, Ποδογορά, Βερτζοβά, Καμινίτζα, Ράχοβα, Λουκάβιτζα, Χελμός και άλλα τοιαύτα (Φερδινάνδου Γρηγοροβίου: Ιστορία της πόλεως των Αθηνών κατά τους μέσους αιώνας, τ. Α΄‐Αθήναι 1904, σ. 187). Ο Χ. Π. Κορύλλος (Εθνογραφία, σ. 20) επικαλούμενος τον Σάθα, διατείνεται ότι η κατάληξη –οβα σημαίνει την πόλιν και θεωρεί ότι είναι σημιτική και κελτική και «δια τούτο αποδίδω –λέγει ο Σάθας‐ την κατάληξη οβα εις το του μέσου λατινισμού cuva και uva, σημαίνοντος τον στρατιωτικόν σταθμόν και την εν κοιλώματι πεδιάδος ή όρους κειμένην κώμην• δια τούτο αι μεν πεδιναί πόλεις της Θεσσαλίας και Πελοποννήσου καλούνται Ίσοβα, Άκοβα, Γούβα, αι δε ορειναί Τράχοβα, Ράχοβα, Αράχοβα κατά άλλους το –όβα και ‐όβο: προέρχεται από την αρχική σλαβική κατάληξη –ov, ‐ονα, ‐ονο, που σήμαινε τον κτήτορα, αυτόν δηλαδή στον οποίο ανήκει κάτι. Σαν τοπωνυμική κατάληξη, σήμαινε τον τόπο που ανήκε σεκάποιον. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Θεόφιλου (829‐842), εξεγέρθηκαν οι Εζερίτες και οι Μηλιγγοί του Ταΰγετου. Ο αυτοκρατορικός Στρατηγός της Πελοποννήσου Ιωάννης

μια λιτή διαταγή, να επιτεθεί εκ νέου και να καταλάβει το Μάλι Σπάτ, στις πλαγιές του οποίου τις προηγούμενεςημέρεςείχανδιεξαχθείτρομερέςμάχες του Συντάγματος με τους πανίσχυρα οχυρωμένους Ιταλούς. Η φρικτή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Σύνταγμα καθιστά αυτοκτονία την εκτέλεση της διαταγής. Ο Συνταγματάρχης Κουδούνας, υποβάλλει τηλεφωνικώς μια τραγική αναφορά στο προϊστάμενο κλιμάκιο του Α’ Σώματος Στρατού, στην οποία αναφέρει τη φρικτή κατάσταση των ανδρών του και τις εκκλήσεις των ιατρών του Συντάγματος, που νυχθημερόν αναγκάζονται να ακρωτηριάζουν τους παγόπληκτους αξιωματικούς και οπλίτες του Συντάγματοςχωρίςκανορεινόχειρουργείο… Το Α' Σώμα Στρατού όμως επιμένει στην εκτέλεση τηςδιαταγής.ΤοΜάλιΣπάτείναιπανίσχυρηαμυντική τοποθεσία των Ιταλών και φράσσει την προώθηση του Ελληνικού Στρατού στην ενδοχώρα της Βορείου Ηπείρου. Η διαταγή επαναλαμβάνεται ρητώς στον Συνταγματάρχη: Το Μάλι Σπατ πρέπει να καταληφθεί πάσηδυνάμεικαιθυσία! Ως μόνη ενίσχυση στο λαβωμένο 11ο Σύνταγμα, μια διαταγή του Διευθυντή Πεζικού της Μεραρχίας, ότιαπότηνεπαύριοντηςεπιθέσεως(δηλαδήαπότην 18η

και με το πιστόλι στο χέρι φωνάζει στους άνδρες του: «Πάμε να βρούμε τ'αδέρφιαμας!Έφοδος!!!»…. Οι άνδρες του 11ου Συντάγματος Τρίπολης σηκώνονται από τα χαρακώματα και εφορμούν δια της λόγχης, μέσα σε χιονοθύελλα και ύψος χιονιού που ξεπερνά το 1,5 μέτρο. Το Ιταλικό πυροβολικό βάλλεισφοδρώςστιςπρώτεςανασχέσεις.ΟιΈλληνες περνούν. Ακολουθούν οι δεύτερες και οι τρίτες ανασχέσεις του ιταλικού πυροβολικού. Οι Έλληνες συνεχίζουν. Ακολουθούν οι όλμοι των Ιταλών στις προτελευταίες ανασχέσεις, αλλά οι Έλληνες περνούν ξανά. Τα ιταλικά μυδραλιοβόλα λυσσομανάνε ανελέητα στην περίμετρο των Τελικών Προστατευτικών Γραμμών πριν τα ιταλικά χαρακώματα. Το χιονισμένο Μάλι Σπατ τραντάζεται συθέμελα… Οι Έλληνες όμως είναι ασυγκράτητοι και φτάνουν στα πανίσχυρα οχυρωμένα ιταλικά χαρακώματα. Ορμούν μέσα στα χαρακώματα με τρομακτικές ιαχές και δια τις λόγχης ανατρέπουν τους αντιπάλους, αναγκάζοντάς τους να οπισθοχωρήσουν άτακτα και μέσα σε πανικό. Η λογχομαχία δεν σταματά με την κατάληψη της κορυφογραμμής. Συνεχίζεται με απηνή καταδίωξη του εχθρού σε βάθος 2 χιλιομέτρων μετά το Μάλι Σπατ. Άλλο ένα έπος έχει γραφτείμεαίμαπάνωστοπυκνόχιόνι… Ο Συνταγματάρχης, εξουθενωμένος ψυχικά και σωματικά στην κορυφή του Μάλι Σπατ, καλεί τον αγγελιοφόρο του. Με έντονη

Ο Άκοβος πάντα δήλωνε παρών σε όλους τους ιστορικούς αγώνες της Πατρίδας μας, από τον επαναστατικό αγώνα του 1821, τους Βαλκανικούς πολέμους, την Μικρασιστική εκστρατεία και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Πολυάριθμοι Ακοβίτες συγκαταλέγονται στον μεγάλο κατάλογο φόρου αίματος και θυσίας που απαιτούσε η πατρίδα. Το 1940 Ακοβίτες,όπως και όλη η χώρα, αγωνίστηκαν νικηφόρα ενάντια στη φασιστική Ιταλία και αργότερα στα οχυρά του Ρούπελ κατά της ναζιστικής Γερμανίας. Το 1941 η Ελλάδα είναι υπο Γερμανική κατοχή, όπωςολόκληρηηχώραέτσικαιο Άκοβος μπήκε σε μια μακρά περίοδο δεινών. Λόγο της ορεινής και μη εύπορης θέσης του χωριού οι Ακοβίτες υπέστησαν σε μικρότερο βαθμό την καθημερινή καταπίεση του κατακτητή σε σχέση με άλλες περιοχές. Όμως ακόμα και εδώ οικάτοικοιδενέμειναναλώβητοι απο τις επιπτώσεις. Η πείνα και οι ελλείψεις μετέτρεψαν την ήδη σκληρήορεινήζωήσεμαρτύριο. Ζωντανά παραμένουν τα γεγονότα της κατοχής στην συλλογική μνήμη του χωριού. Οι μαρτυρίες αναφέρουν πείνα και καθημερινό φόβο. Την τροφή αποτελούσε κυρίως το ψωμί από αλεσμένο βελάνι και βίκο και αυτάόχισεαφθονία. «Ξυπόλυτα χωρίς φαΐ, τρέχαμε για να σωθούμε και πεινάγαμε», αναφέρειοπ.ΔημήτριοςΓ. Σπανός(91ετών).

δυνατό θόρυβο, ακόμα και τώρα τρομάζω. Μου έχει μείνει απο τότε», π.ΔημήτρηςΣπανός.

Ιούνιος 1941

Λίγους μήνες μετα την έναρξη της κατοχής τον Ιούνιο του 1941 οι Ακοβίτες θα γνωρίζουν για πρώτη φορά την θηριωδία των Γερμανών που οδήγησε στον τραγικό θάνατο του Ανδρέα Κολοβού (από Λεπτίνι). Ο Ανδρέας Κολοβός ,ήταν σύζυγος της Σοφίας Δ.Τζιαμουράνη (από Άκοβο) και έτυχε να θερίζει φακές στη θέση Φούρλες Ακόβου (χωράφι του πεθερού του Δημήτρη Ν.Τζιαμουράνη),κοντά στις τοποθεσίες Κλόγκοβα­Πλόσιεβες. Ένα τάγμα Γερμανών απο Μεγαλόπολη που ερευνούσε την περιοχή εντόπισε και τον Κολοβό Ανδρέα. Αυτός μόλις αντιλήφθηκε τους Γερμανούς προσπάθησε να καλυφθεί αλλά έγινε αντιληπτός από το τάγμα που από μεγάλη απόσταση τον πυροβόλησαν και τον τραυμάτισανθανάσιμα.

«Ήταν άντρας της Θείας μου, εδώ στο ποτάμι τον σκότωσαν. Έπιασαν και τον κουνιάδο μου τον Δημήτρη Τζιαμουράνη μαζί με άλλα παιδιά, τρείς μήνες τα κράτησαν.Αλλατονθείομουτον σκότωσανεπιτόπου», μαςενημερώνειοΘανάσηςΚ. Πουλόπουλος. Σημαντική είναι η μαρτυρία τουΝίκουΝικ.Τζιαμουράνη. «Ζούσαμε στις Πλόσιεβες με την αδερφή μου, μικρά παιδιά. Ακούσαμε φωνές οτι έρχονται οι Γερμανοί. Πήγαμε στο καλύβι, τότε ακούσαμε πυροβολισμούς στην ράχη. Ο αδερφός μου ο Δημήτρης ήταν στις Φούρλες μαζί με τον θείο μου τον Αντρέα αποτοΛεπτίνι. Όταν τον αντιλήφθηκαν οι Γερμανοί, ο θείος μου κά­λυψε τον αδερφό μου και τραυματίστηκε ο ίδιος από πυροβολισμούς. Τον αδερφό μου τον πήραν οι Γερμανοί και τον άφησανμετάαποπολλούςμήνες

στηνΣπάρτη. Ο θείος μου κατέβηκε και ξεψύχησε στο ποτάμι. Θυμά­μαι που με την μάνα μου κατεβήκαμε στο ρέμα. Εκει είδαμε τον θείο μου ξα­πλωμένο με ανοιγμένο το κρανίο απο χαριστική βολή. Του έριξε η μανα μου κρασί μέσα για νατοξεπλύνει». 1944

Η δύσβατη και ορεινή θέση του Ακόβου ευνοούσε την δημιουργία αντιστασιακών ομάδων που άρχισαν να εμφανίζονται όλοκαιπιοσυχνά. Μια επίθεση που έγινε σε Γερμανικό πεζοπόρο τμήμα στη Νεραϊδόβρυση, οδήγησε στην πυρπόλυση του χωριού. Το 1944 ένας λόχος ξεκίνησε από Μεγαλόπολη προς Λεοντάρι , Άκοβο ύστερα από πληροφορίες ότι εδώ υπήρχαν αντιστασιακές ομάδες. «Ο σύνδεσμος των αντιστασιακών είδε πως οι Γερμανοί ερχόντουσαν από το ρέμα. Τότε τους εγκλώβισαν στην Νεραϊδόβρυση. Βάζουν το πολυβόλο και σκοτώνουν ένα Γερμανό Αξιωματικό και σκορπούν οι υπόλοιποι.», θυμάταιο+Παναγιώτης Ι.Τζούβελης(1930­2020). Την επόμενη ξεκίνησε ένα ολόκληρο τάγμα για τον Άκοβο. Σε αυτό το άκουσμα οι κάτοικοι του χωριού έτρεξαν να κρυφτούν σε απόμερες τριγύρω τοποθεσίες,τοχωριόείχεερημώσει. «Μόνο οι υπέργηροι έμειναν στο χωριό. Οι Γερμανοί είχαν έρθει με εντολή να πυρπολήσουν τοχωριόολόκληρο», αναφέρειοπ.Αθανάσιος Γιαννακόπουλος(91ετών). Κρυμμένοι οι κάτοικοι αντίκρυσαν το χωριό τους να καίγεται. Οι Γερμανοί άρχισαν την πυρπόληση από το σχολείο και συνέχισαν στα κατά μήκος του δρόμου ευρισκόμενα δέκα σπίτια. «Γαρυφαλαίϊκα δύο, του

Γεωργακέα, δύο Κατσαντωνέϊκα, του Παπαδόπουλου Δημητρακογιώργη, δύο Μπενέϊκα, του Αντρέα, του Παυλάκη, δέκα σπίτιακαιτοσχολείοέντεκα», απαριθμεί ο Θανάσης Κ. Πουλόπουλος χωρίς πολλή σκέψη, σαν να μην πέρασε μια μέρα.

Ευτυχώς όμως η παραπέρα πυρπόληση σταμάτησε γιατί ο Ιερέας του χωριού ο π. Βασίλειος Σπανός γνώριζε Αγγλικά και Γερμανικά. Μίλησε με τον ΔιοικητήτωνΓερμανών, εξήγησε το συμβάν και κατάφερε να μην συνεχιστεί η καταστροφή. Όμως ηκαταστροφήήτανήδημεγάλη.

«Μια γριούλα πήγαινε να σβήσει την φωτιά με λίγο νερό, έκανε τους Γερμανους να γελάνε. Έσβηνε αυτή, ανάβανε εκείνοι. Καλαμπουρίζανε», +ΓιώργοςΠ.Σωφρονάς(19302019).

Τον νεκρό Γερμανό αξιωματικό τον ενταφίασαν δίπλα απο την κεντρική Εκκλησία τον Άγιο Νικόλαο, στην βόρεια πλευρά. Μετά τον πόλεμο τον αναζήτησε η γυναίκα του που είχε έρθει στον Άκοβο, οπότε έγινε η εκταφή και ο επαναπατρισμός του. Το παλαιό σχολείο Κανένα ίχνος του παλιού Δημοτικου σχολείου που κάηκε το 1944 δεν υπάρχει σήμερα. Η θέση του ήταν στην τοποθεσία οπου σήμερα βρίσκεται το

σύνδεσμος μας, περιμένει να τον επισκευτούμε, να μας οδηγήσει στις ρίζες μας, να μας δείξει την φιλοξενία, την προκοπή και πως ο άνθρωπος παλεύει με το πεπρωμένο του και νικά. Αρκεί να τον ακούσουμε. Γιατί ο τόπος δεν πεθαίνει όταν οι άνθρωποι φεύγουν, αλλά πεθαίνει όταν αυτόςξεχαστεί.

Με τις συνεντεύξεις που έδωσαν γηραιοί Ακοβίτες το 2019, δημιουργήθηκε το ντοκυμαντέρ μικρού μήκους «Άκοβος, μνήμες κατοχής» το οποίο είναι διαθέσιμο διαδικτυακά στο youtube και με περισσότερεςπληροφορίες.

«Άκοβος, μνήμες κατοχής» ντοκυμαντέρ μικρού μήκους 24 λεπτών. Σκηνοθεσία: Χριστόπουλος Δημήτριος. Παραγωγή : Σύλλογος Ακοβιτών ΑθήναςΠειραιά«ΟΆγιοςΓεώργιος».

Λήφθηκαν συνεντεύξεις από τους αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων: ΝίκοΝ.Τζιαμουράνη(1936), π.ΔημήτριοΓ.Σπανό(1931), Αθανάσιο Κ. Πουλόπουλο (1934), π. Αθανάσιο Γιανακκόπουλο (1931), + Γεώργιο Π. Σωφρονά (19302019), + Παναγιώτη Τζούβελη (19302020) και από τον Σταύρο Θ. Πουλόπουλο (1957), που μετέφερε γεγονότα που έχει ακούσει από τους παππούδες τουκαιπατέρατου.

οτι ήταν εξατάξιο, πετρόχτιστο με υπόγειο και κεραμοσκεπή, είχε δύο αίθουσες με ένα μικρο μπαλκόνι στην δεξιά. Το προαύλιο του εκτεινόταν από το σημερινόΗρώοέωςλίγοπριντον πλάτανο. Ο τελευταίος δάσκαλος ήταν ο Ακοβίτης Σταύρος Πολυχρονόπουλος. Τα σκληρά χρόνια της κατοχής ακολούθησαν τα χρόνια του εμφυλίου, κατόπιν ήρθε η μετανάστευση. Ο Άκοβος είναι ο

Υπάρχει κάτι που πρέπει να κατανοηθεί σε βάθος. Κάτι πολύ σημαντικό! Η αγάπη φέρνει πάντα μοναχικότητα και η μοναχικότητα φέρνει πάντα αγάπη. Ποτέ δεν πάνε χώρια! Οι άνθρωποι όμως νομίζουν ακριβώς το αντίθετο, δεν κάνουν κανέναν διαχωρισμό ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο λέξεις,«ΜΟΝΑΞΙΑ» και «ΜΟΝΑΧΙΚΟΤΗΤΑ». Η μοναξιά είναι αρνητική κατάσταση, σημαίνει πως διψάς για τον άλλο, πως είσαι βυθισμένος στα σκοτάδια της απόγνωσης, πως είσαι φοβισμένος, πως αισθάνεσαι παρατημένος, πως δε σε χρειάζεται κανείς. Η μοναξιά είναι πληγή! Η μοναχικότηταείναιλουλούδι!

Ο κόσμος είναι γεμάτος από ανθρώπους μονάχους και εξ’ αιτίας της μοναξιάς τους κάνουν ένα σωρό ηλίθια πράγματα για να καλύψουν αυτήν την κενότητα. Το ρίχνουν στο φαγητό, στο αλκοόλ κάθονται επί ώρες μπροστά στην τηλεόραση καίγοντας τα μάτια τους για να ξεχάσουν τον εαυτό τους. Είναι τρομακτικό! Νοιώθουν μόνοι, νοιώθουν ότι δεν έχουν τίποτε να κάνουν, πουθενά να πάνε, κανέναν να επικοινωνήσουν αφού η επικοινωνία έχει σταματήσει. Έχουν πάψει να μιλάνε μεταξύ τους. Το πολύ­πολύ να μιλάνε στον άλλον, αλλά ΟΧΙ με τον άλλον γιατί έχουν ξεχάσει πώς ναπλησιάσουντονάλλον. Οι άνθρωποι έχουν γίνει παράλληλες γραμμές που τρέχουν δίπλα­ δίπλα, μα δεν συναντιούνται ποτέ, απλά τρέχουν δίπλα­ δίπλα, ελπίζοντας πως κάποτε θα συναντηθούν, μα αυτό είναι απλά μια ελπίδα, μια αυταπάτη που κρατάει κατά κάποιον τρόπο τους ανθρώπους στο να συνεχίζουν. Είναι σα να πηγαίνεις στις χιλιάδες χιλιόμετρα παράλληλες γραμμές του τρένου να τις βλέπεις από μακριά και να νομίζεις ότι συναντιούνται μα όταν πλησιάζεις στο σημείο που νομίζεις ότι συναντιούνται θα δεις ότι στην πραγματικότητα η απόσταση ποτέ δε μικραίνει.Οκόσμοςείναιπολύμόνος. Η πληγή αιμορραγεί αδιάκοπα. Κρυβόμαστε με πολλούς τρόπους, με αποκτήματα, σπίτια, χρήματαμα η πληγή συνεχίζει να αιμορραγεί. Μπορεί να έχεις το μεγαλύτερο σπίτι και πάλι να είσαι τόσο μόνος όσο και

στο μικρότερο καλύβι. Τα αποκτήματα δεν κάνουν τη διαφορά και δε μπορούν να αλλάξουν την εσωτερική μοναξιά σου. Και οι άνθρωποι συνεχίζουν να σχετίζονται ο ένας με τον άλλον, μόνο και μόνοεπειδήείναι και δύομόνοι. Μα

αγάπη δημιουργεί τις προϋποθέσεις να είσαι μόνος, μόνο η αγάπη σε γεμίζει τόσο βαθιά ώστε να μην έχεις ανάγκη τον άλλον. Αγάπη και Μοναχικότητα είναι δύο πόλοι της ίδιας ενέργειας και είναι καλό να το καταλάβεις γιατί μερικές φορές συμβαίνεισταζευγάριαναμηδίνουνο ένας αρκετό χώρο στον άλλον ώστε να μπορούν να είναι και μόνοι. Μ’ αυτόν τον τρόπο η αγάπη τους θα έχει μια διαφορετική ποιότητα, θα φθάσει στην αποκορύφωσή της. Μοναχικότητα σημαίνει πως κινείσαι προς τα μέσα, Αγάπη σημαίνει πως κινείσαι προς τα έξω. Μοναχικότητα είναι η εισπνοή, Αγάπη είναι η εκπνοή.Αν σταματήσεις τη μία από αυτές τις κατευθύνσειςτότεθαπεθάνεις. Είναι μια συνολική διαδικασία της αναπνοής και μ’αυτόν τον τρόπο ζει η ψυχή σου. Γεμίζει με την μοναχικότητα ξεχειλίζει με την αγάπη. Κινήσου ανάμεσα στο έξω σου και στο μέσα σου. Το μήνυμά μου είναι πως δεν πρέπει να απαρνηθείς τίποτα. Το Όλο σου ανήκει! Δε θα ήθελα να γίνετε εσωστρεφείς, γιατί αυτοί αρρωσταίνουν, αδρανούν, πέφτουν σε λήθαργο. Αρχίζουν να ζουν πίσω από κλειστά παράθυρα, μέσα στη μιζέρια. Ούτε μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει μοναχικότητα. Το μόνο που ξέρουν είναι η μοναξιά. Αλλά και εκείνοι που ζουν μόνο με τον έξω κόσμο, οι εξωστρεφείς, και δε σκέφτονται ποτέ τον εσώτερό τους εαυτό, βρίσκονται στο άλλο άκρο. Ξέρουν κάτι από την αγάπη, μα η αγάπη τους δεν είναι τίποτε άλλο από πόθος ή ανάγκη. Η αγάπη τους είναι μια όμορφη λέξη. Χρειάζονται τον άλλον για να τον εκμεταλλευτούν, για να κυριαρχήσουν πάνω του. Κι όταν κυριαρχείς στον άλλον, τότε κι εκείνος κάνει το ίδιο. Εκείνος που ζει μόνο προς τα έξω είναι φτωχός γιατί δεν έχει επίγνωση των εσωτερικών του θησαυρών. Εκείνος που ζει μόνο προς τα μέσα είναι επίσης φτωχός γιατί ποτέ δεν συνειδητοποιεί την ομορφιά της ύπαρξης του ήλιου,

διαφορετική. Είναι θετική, είναι υγεία, είναι η χαρά του να είσαι ο εαυτόςσου,τουναέχειςτοδικόσου χώρο. Μόνο η αγάπη σου δίνει το κουράγιο να είσαι μόνος, μόνο η

Λέγομαι Παναγιώτης Παυλάκης, με καταγωγή από τον Άκοβο, και είμαι ιατρός παθολόγος. Το 2018 ήρθαν στηζωήτηςοικογένειάμαςτρίδυμα, οπότε έφυγα για Σαουδική Αραβία μαζί με όλη μου την οικογένεια για ναβγάλωπερισσότεραχρήματα. Ένας φίλος μου Ακοβίτης, ο Δημήτρης, ήταν αντίθετος με την μετανάστευση και μου είπε: “μα καλά, θα πας να προσφέρεις τις υπηρεσίες σου στους μπέηδες, αυτούς που καταφέραμε και διώξαμε από την Ελλάδα το 1821?” . Καιεγώτουαπάντησαότιμπορείνα το δει από άλλη οπτική γωνία: ότι οι πρόγονοί μας Κολοκοτρώνης και Νικηταράς πολεμούσαν τους μου‐σουλμάνους κατακτητές, και έπαιρναν από αυτούς λάφυρα όποτε το μπορούσαν. Παρομοίως πολεμάω και εγώ αλλά με ειρηνικό τρόπο, συνεχίζω το έργο των προγόνων μου, ασκώ ιατρική, παίρνω τα χρήματα από τους μουσουλμάνους, και τα στέλνω στην χριστιανικήΕλλάδα!!!

Δουλεύω λοιπόν σε μια πόλη που βρίσκεται στα σύνορα Ιορδανίας και Ιράκ, δηλαδή στη βορειοανατολική Σαουδική Αραβία, που λέγεται Σακάκα (προσοχή: Σακάκα και όχι ... Σακαράκα), με μέγεθος σαν το Περιστέρι. Όλη η περιοχή είναι έρημος, χωρίς βουνά, χωρίς δάση, χωρίς βλάστηση, χωρίς ποτάμι, μακριά από θάλασσα. Δεν υπάρχει χριστιανική εκκλησία, οπότε οι Κυριακές μας δεν έχουν Εκκλησιασμό. Δεν υπάρχει club για να χορέψεις, ούτε σινεμά, ούτε θέατρο, ούτε όπερα, ούτε κονσέρτα, ούτε μουσική, ούτε μπουζούκια. Δεν μπορείς να κάνεις παρέα με αραβική οικογένεια γιατί αν βρεθούν οι 2 οικογένειες μαζί, πρέπει οι γυναίκες να μαζευτούν

στο γυναικωνίτη, και οι άντρες στον ανδρώνα. Εδώ απουσιάζει η γυ‐ναικεία ομορφιά, καθώς όλες οι γυναίκες είναι καλυμμένες με μαύρα από την κορυφή έως τα νύχια, με μόναταμάτιατουςακάλυπτα.

Το νοσοκομείο μου λέγεται King Abdulaziz, είναι καινούργιο (5ετίας)

και πολύ καλά εξοπλισμένο με ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Όλα γίνονται μέσω PC χωρίς χαρτιά και μελάνια. Και αυτό κάνει την δουλειά μας πολύ εύκολη. Δουλεύω ως consultant, και κάνω συγκεκριμένα πράγματα, και όχι τα πάντα όπως στην Ελλάδα!!! Οι νοσηλεύτριες (φιλιππινέζες και Ινδές στην πλει‐ονότητα) έχουν επωμιστεί όλη την κλινική φροντίδα του ασθενούς, παίρνουν αίμα, κάνουν αναρ‐ρόφηση, καταγράφουν τα ζωτικά σημεία κτλ κτλ. Οπότε ο γιατρός εδώ κάνει μόνο την επίσκεψη του, γράφει τις οδηγίες του στο κομπιούτερ και φεύγει, απαλλαγμένος από χρο‐νοβόρεςπράξεις.

καφέ. Αλλά κανείς δεν τις κουνάει από την θέση τους γιατί είναι ... αράβισσες. Την δουλειά την βγάζουν οι Φιλιππινέζες και οι Ινδές, οι οποίες εκτός από πολύ εργατικές είναι και φιλικές, χαμογελαστές, πρόθυμες να σε βοηθήσουν. Χαίρομαι να δουλεύω μαζί τους γιατί έχουν χιούμορ, είναι έξυπνες, και

υπάκουες. Όσον αφορά τους γιατρούς οι περισσότεροι είναι αραβόφωνοι και μουσουλμάνοι από τις χώρες της Μέσης Ανατολής (Αίγυπτο, Σουδάν, Υεμένη, Ιορδανία, Συρία, Πακιστάν), πράγμα που σημαίνει ότι έχουν την ίδια κουλτούρα του ανατολίτη, με χαλαρούς ρυθμούς, και σεβασμό προς τους άλλους.Έχουν πολύ καλές σχέσεις μεταξύ τους, ακόμη καιόταν μαλώσουν, τα βρίσκουν γρήγορα γιατί τέτοια είναι η κουλτούρα εδώ. Δεν κρατάνε μανιάτικο σαν τους Έλληνες, γιατί ξέρουν ότι ο Αλλάχ δενθατουςβάλειστονΠαράδεισο! Και για να ευλογήσουμε και τα γένεια μας να πώ εδώ ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε έξυπνος λαός, τα πιάνουμε με την πρώτη. Και όπως λέμε στον Άκοβο: εμείς κα‐λιγώνουμε τον ψύλλο. Ενώ οι Άραβες για να καταλάβουν κάτι που λές πρέπει να τους το εξηγήσεις δεύτερηκαιτρίτηφορά. Οι Άραβες είναι οικογενειάρχες με πολλά παιδιά. Είναι πολύ θρησκευόμενοι και προσεύχονται 5 φορές την ημέρα. Για μισή ώρα , όσο διαρκεί η προσευχή, κλείνουν τα πάντα και ακούγεται η φωνή του ιμάμη από το τζαμί. Η πλειονότης πιστεύει πραγματικά στον Θεό, όπως άλλωστε ήμασταν και εμείς οι Έλληνες παλαιότερα κοντά στην Εκκλησία. Πιστεύουν στο Κοράνιο και ακολουθούν στην ζωή τους ακριβώς ό,τι αυτό λέει, ότι τους επιτάσσει ο προφήτης Μωάμεθ. Δεν τρώνε χοιρινό, δεν πίνουν αλκοόλ, και μάλιστα στην Αραβία το αλκοόλ είναι παράνομο. Οπότε εμείς οι αλλοδαποί ζούμε χωρίς μπύρα, κρασίκαιχοιρινόκρέας. Aφ'ότου ήρθα στην Αραβία και διάβασα το Κοράνιο και εγώ ο ίδιος, κατάλαβα ότι πρόκειται ακριβώς για τον ίδιο Θεό στον οποίον και εμείς

Πατέρας του Χριστού. Όμως οι Μουσουλμάνοι δεν πιστεύουν ότι ο Ιησούς (προφήτης Ίσσακ στο Ισλάμ) είναι γυιός του Θεού, ούτε ότι είναι Θεός, αλλά ότι είναι μόνο ένας μεγάλος προφήτης που γεννήθηκε από την παρθένο Μαρία (Μίριαμ). Πιστεύουν ότι θα έρθει για να κρίνει τους ανθρώπους στην Δευτέρα Παρουσία. Αλλά δεν πιστεύουν ότι σταυρώθηκε και πέθανε και αναστήθηκε, αλλά ότι αναλήφθηκε στους ουρανούς και κάποιος που του έμοιαζε σταυρώθηκε από τους Ρωμαίους. Το Κοράνιο το ανοίγουν και το διαβάζουν αφού πλύνουν τα χέριατους. Πριν από τον Μωάμεθ οι Άραβες ήσαν ληστές, σκότωναν τις κόρες τους όταν γεννιόντουσαν εάν δεν τις ήθελαν. Οι αρχαίοι Έλληνες πί‐στευαν ότι οι Άραβες ήσαν οι μεγαλύτεροι ψεύτες στον κόσμο. Υπάρχει και μύθος του Αισώπου που λέγει ότι ο θεός Ερμής γυρνούσε με την άμαξά του τα έθνη και τους μοίραζε τα ψέμματα, και στην Αραβία χάλασε η άμαξά του, οπότε οι Άραβες έκλεψαν ΟΛΑ τα ψέμματα της άμαξας, γι’αυτό και το ψεύδεσθαι είναι στους Άραβες ενδημικόν. Το Κοράνιο τους έκανε ανθρώπους σε σημείο να είναι ήσυχοι και πράοι, να μην δια‐πληκτίζονται μεταξύ τους, να μην θυμώνουν, να μην βρίζουν. Έχω δει 2 οδηγούς μετά από ατύχημα στον δρόμο να βγαίνουν από το αμάξι και να μιλούν σε στυλ: αχ αδελφέ μου τί μού έκανες; Ο Θεός να δώσει να πάρεις καλύτερο αμάξι και τα

τοιαύτα. Εδώ αν δεν μιλάς για πολιτική, για τον Βασιλιά, και για την θρησκεία δεν έχεις κανένα πρόβλημα στην ζωή σου. Υπάρχει ασφάλεια, δεν χρειάζεται να κλειδώνεις την πόρτα του σπιτιού σου ή το αυτοκίνητό σου, δεν φοβάσαι μήπως σε κλέψουνε ή κάποιος να σου ασκήσει βία ή να σου κάνει κακό. Τα παιδιά παίζουνε στους δρόμους χωρίς επίβλεψη, όπως μεγαλώσαμε και εμείς την δεκαετία του ΄80 και παλαιότερα. Παντού βλέπεις παιδιά να παίζουνε, στα πάρκα και στις αλάνες και στους δρόμους. Οι Άραβες είναι ζεστοί άνθρωποι, και αγαπάνε τα παιδιά. Έχουν αξιο‐πρέπεια , είναι κόσμιοι, και δεν θα τους δεις να κάνουν κάτι ανάρμοστο σε δημόσιο χώρο (αντίθετα στον δυτικό κόσμο βλέπεις πολλά έκτροπα καθημερινώς). Οι Αράβισσες γενικά είναι πολύ κόσμιες, είναι απόμακρες και δεν μιλάνε πολύ γιατί τις αναγκάζει η κουλτούρα τους. Επειδή η γυναίκα στην Αραβία έχει μεγαλώσει από τα γεννοφάσκια της με αυτήν την κουλτούρα, δεν θεωρεί ότι της λείπει η ελευθερία της. Βάζουν μαντήλα όπως ακριβώς έκαναν οι γιαγιάδες μας στα χωριά, που αισθάνονταν γυμνές όταν έλυναν τα μαλλιά τους. Συνεχίζουν την παράδοσή τους στην μπούργκα πουφθάνειχιλιετηρίδεςπίσω. Οι περισσότεροι Άραβες είναι δυσκίνητοι, παχύσαρκοι, με μεγάλες κοιλιές και δεν γυμνάζονται. Επίσης περπατάνε αργά, κανένας εδώ δεν βιάζεται. Βιάζονται όμως ανεξήγητα όταν είναι στο αυτοκίνητο. Οδηγούν άτσαλα, γρήγορα, δεν γνωρίζουν τί είναι το φρένο ή το φλας. Η προτεραιότητα είναι άγνωστη λέξη γι’αυτούς. Γενικά η ζωή εδώ είναι πολύ πιο χαλαρή και εύκολη σε σχέση με την Ελλάδα. Δεν υπάρχει Άραβας που να στρεσσάρεται. Δεν υπάρχει το στρες του δυτικού τρόπου ζωής. Κανένας στην δουλειά δεν παθαίνει το υπερκόπωση που συμβαίνει σε άλλες χώρες. Δεν υπάρχουν διορίες ως έννοια εργα‐

σιακή. Εδώ δεν υπάρχει φορολογία, ούτε ΕΝΦΙΑ, ούτε... φόρος ΔΕΗ υπέρ τρίτων. Υπάρχει μόνο ένας φόρος 5% επί των προϊόντων που αγοράζουν, ο οποίος αυξήθηκε έως τα 15% μετά την εμφάνιση του

COVID 19 για να καλυφθούν οι ανάγκες της οικονομίας. Ούτε πληρώνουν για σύνταξη, την οποίαν λαμβάνουν από το κράτος όταν γεράσουν. Η βενζίνη είναι πολύ πιο φθηνή από την Ελλάδα ακόμη και μετά τον τριπλασιασμό της τιμής της τα τελευταία 3 χρόνια. Τώρα πληρώνω περίπου 30 ευρώ για να γεμίσω το ρεζερβουάρ μου, ενώ πρινήταν10ευρώ.

Οι Άραβες βαριούνται να δου‐λέψουν. Παραγωγικότης μηδέν. Κάθονται με σταυρωμένο το πόδι, το πόδι έξω από το σανδάλι και μιλάνε ή ασχολούνται με τα κινητά τους. Επαγγελματισμός είναι άγνωστη λέξη γι’αυτούς. Εγώ προσωπικά έκανα ένα μήνα για να διεκπεραιώσω ένα χαρτί που ήταν θέμα ενός λεπτού δουλειάς. Πολλές φορές ο Άραβας δεν σε εξυπηρετεί γιατί βαριέται, και σου λέει ψέμματα για να μην δουλέψει. Σου λέει έλα αύριο γιατί το σύστημα είναι χαλασμένο, ή ότι ο υπεύθυνος δεν είναι εδώ και θα έρθει αύριο, ότι το χαρτί το έχει άλλος υπάλληλος που είναι σε άδεια και ό,τι μπορείς να φανταστείς. Και

Εκείνο το Σαββατόβραδο τίποτα δεν μαρτυρούσε το οδυνηρό ξημέρωμα της Κυριακής (7/3/2021).Με τις γραπτές στο βάϊμπερ καθοδηγήσεις του στα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου μας, ο Αντώνης αποτύπωνε τις μελλοντικές μας δράσεις. «Ον γαρ οι θεοί φιλούσιν αποθνήσκει νέος”. Αυτόν που οι θεοί αγαπούν πεθαίνει νέος, λέει ο Μένανδρος. Και είναι η μόνη εξήγηση που χωράει στηναιφνίδιακαιπρόωρηαπώλειάτου. Πρόκειται για τον δικό μας Αντώνη με τον οποίο έζησα μαζί του πάνω από 30 χρόνια, όλες τις ανησυχίες και δη‐μιουργικές στιγμές στον Σύλλογο και Συνταχτική Επιτροπή των «Α.Ν.» όπου υπηρέτησε με πίστη, πάθος, και ήθος. Πάνω από 30 χρόνια μαζί. Με την ανυποχώρητη χαλύβδινη επιμονή του αναφορικά με την προώθηση και επίλυση θεμάτωνπουαφορούντηνγενέτειράμας,τονΆκοβο. Ούτε στιγμή δεν έπαψε το ενδιαφέρον του για την πρόοδο του τόπου μας και τους ανθρώπους του. Υπήρξε αναμφίβολα η ολόλευκη λαμπάδα που ήταν πάντα αναμμένη από το πάθος και αγάπη για το χωριό μας. Νοιώθω ευλογημένος από την μακρόχρονη, δημιουργική συνεργασία μας και τις πολύπλευρες δράσεις που πραγματοποιούσαμε,πουμόνοθετικάαποκόμισα. Η αγορά γραφείου για τον Σύλλογο, το άγαλμα Κολοκοτρώνη στην Δραμπάλα, οι προτομές Κολοκοτρώνη και Γεωργαντά στην Αγιά Σωτήρα, ο εξοπλισμός του Κοινοτικού ιατρείου, η διάνοιξη του δρόμου από Βίγλα μέχρι το Πηγάδι Παυλή, το ανάγλυφο της μάνας στο σχολείο, το μνημείο Εθνικής Αντίστασης στην πλατεία, το ημερολόγιο που εκδίδεται από το 2005 (μικρό περιοδικό το λέω εγώ), είναι μεταξύ των έργων που πήγαν τον Άκοβο παραπέρα και φέρουν την σφραγίδα του ακούραστου και ευρηματικούΑντώνη. Πάντα καλοπροαίρετος, δημιουργικός, απλός, ταπεινός, οξυδερκής, ήπιων τόνων, ανοιχτό μυαλό, αθόρυβος με καλοσύνη, επιστημονική κατάρτιση με έμφυτη ευγένεια και

χιούμορ πρότεινες εφικτές λύσεις και πρωτοστατούσε – μεριμνούσε για την εφαρμογή τους. Ο Αντώνης ως γνώστης στις λεπτομέρειες των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το χωριό μας, με την συνεργασία της Κοινοτικής‐ Δημοτικής Αρχής και των άλλων Συλλόγων που πάντα επιζητούσε, με το πάθοςτην επιμονή και την προσήλωση που είχε ως την επίλυσή τους, προκαλούσε θαυμασμόκαιθέλησηγιαπροσφορά. Στον Αντώνη οφείλεται κατά πολύ η αξιοζήλευτη ανοδική πορεία του Συλλόγου μας, του οποίου υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος όπου διετέλεσε Πρόεδρος, Γεν Γραμματέας και Μέλος από την ίδρυσή του ανελλιπώς και συνέταξε το ισχύον σύγχρονο καταστατικό του. Επίσης ο Αντώνης μαζί με τον αείμνηστο +Δημήτρη Ν. Σωφρονά πρωτοστάτησαν για την έκδοση του περιοδικού «ΑΚΟΒΙΤΙΚΑ ΝΕΑ» (1982), ενός μέσου επικοινωνίας και πληροφόρησης των απανταχού Ακοβιτών και φίλων με τους οποίους τηρούσε επαφή και γνώριζεπροσωπικά. Στη συνέχεια ως Αρχισυντάχτης, Γραμματέας και Μέλος της Συνταχτικής Επιτροπής, συνετέλεσε στην αξιόλογη ποιοτική αναβάθμιση και καθιέρωση του περιοδικού «Α.Ν.». Αυτός ήταν ο Αντώνης! Σφυριλατισμένος με το Ακοβίτικο Ήθος και Αξίες. Ο άνθρωπος που συσσώρευε επάνω του όλες τις αρετές, που δεν έθετε το προσωπικό όφελος, το χρήμα, το συμφέρον πάνω από το κοινό καλό, αλλά αγάπαγε με ανοιχτή την καρδιά. Μοίραζε τις στιγμές του με όλους και έδινε αξία στις δικές μας. Έκανε τα απλά πολύτιμα και χαιρόμαστε με αυτό! Σίγουρα θα λείψει ένα επίλεκτο μέλος από την οικογένειά του, από τον Άκοβο ένας ένθερμος ανιδιοτελής εργάτης για την ανοδική πορεία του και από εμένα ο φίλος, ο φωτισμένος πατριώτης ο συνεργάτης! Να είσαι βέβαιος φίλε Αντώνη, ότι θα ολοκληρωθεί το «κτίσμα» επάνω στα θεμέλια που έθεσες και με οδηγό τις σοφές κατευθύνσειςπουεσύπρότεινες.

Ιούλιος 2020, συναντιόμαστε με την ξαδέλφη τη Βάσω μετά από χρόνια,είχαμε πολλά να πούμε. Ξεκινήσαμε ένα σχέδιο, να ανα‐καλύψουμε σε ποια σημεία μπορεί να αναβλύζει ακόμη νερό, να καθαρίσουμε τα ξωκκλήσια και στον γυρισμό έχοντας μαύρες σακούλες να μαζεύουμε τα σκουπίδια από τις άκρες των δρόμων.Τηρήσαμε το σχέδιο για πολλές μέρες, ούτως η άλλως το κάνουμε κάθε φορά που ο καθέναςβρίσκεταιστονΑκοβο. Εχοντας και οι δύο εφαρμόσει τελείως αυθόρμητα εναλλακτικούς τρόπους ζωής, είχε έρθει η στιγμή να ειπωθούν σκληρές αλήθειες και συμπεράσματα για το τι σήμαινε και τι σημαίνει Ακοβος αυτή την εποχή, καθώς και τη στάση μας απέναντι σε αυτό. Η Βασω έχει ζήσει για χρόνια στο χωριό, ξέρει την κάθε πέτρα με το όνομά της, το κάθε φυτό με όλες του τις ιδιότητες, τα ίχνη των ζώων πότε πέρασαν και για ποιο λόγο, ρεσιτάλ όπως οι Ινδιάνοι. Ειναι γεννημένη φυσιοδύφης η Βασούλα, της το μετέδωσε καιηαξέχαστηθείαΑσπασίαμας. Εγώ εκτός από την παιδική ηλικία οπου με τα ξαδέλφια χανόμασταν στα βουνά όλη μέρα, ακολούθησε η μακρά περίοδος όπου εντελώς μόνος έκανα το ίδιο, μακριά από πολλές κοινωνικές συναναστροφές, όπως και παντού. Ειμαι απλα κάπως μοναχικός. Αγαπώ πολύ τους κατοίκους του χωριού, τους θεωρώ συγγενείς μου, θα ρίσκαρα τα πάντα για εκείνους, όπως έκαναν οι Σωκράτης Σταθόπουλος και Γιώργος Τζούβελης που έσβησαν τη φωτιά γύρω απ΄το πατρικό μας σπίτι το 2007. Ζούσα στην Ασία τότε,είδα τον Άκοβονα καίγεται σε απευθείας μετάδοση από γερμανικό κανάλι, καταλαβαίνετετιμουσυνέβη. Αν πρέπει να περιγράψω με μια λέξη τι είναι αυτό που νιώθω όταν στρίβω στον μύλο του Κολοκοτρώνη, θα είναι η ‘’ανατριχίλα’’. Ενα αίσθημα που εντείνεται όταν φτάνεις Γούπατα, κορυφώνεται στο ύψος της Νεραιδόβρυσης, ενας ευχάριστος κόμπος στο στομάχι δε θέλει να με αφήσει. Θα παραμείνει μέχρι να περάσω πάλι στον γυρισμό με ένα κενό στην ψυχή, μήπως δε με αξιώσει να έρθω πάλι.Το ίδιο απαράλλαχτο σε βάθοςδεκαετιών. Συμβαίνει κάτι ανεξήγητο και μη χειροπιαστό σε αυτόν τον τόπο; Μήπως δεν είμαστε οι μόνοι που το νιώθουμεκιανείναιέτσιπωςνατοαποδείξουμε; Η απάντηση βρίσκεται στο άγνωστο για εμάς πεδίο των ενεργειών,σε φυσικούς νόμους και μαθηματικούς ορισμούς που έχουν επιμελώς αποκρυφτεί. Θυμηθείτε τους θείους μας, πατεράδες και παππούδες πόσες ιστορίες για νεράιδες μας έλεγαν. Απο την άλλη, σε κάθε χωριό της χώρας έχουμε ανάλογες διηγήσεις γιατι ο Ελλαδικός χώρος

λογω της μοναδικής σε ποικιλομορφία συγκέν‐τρωσης μετάλλων στο υπέδαφος παγκοσμίως, ξεχειλίζει κυριολεκτικά από ενέργειες. Ενεργειακό πεδίο που στον Ακοβο, δημιούργησε και η πληθώρα πηγών νερού που αναβλύζει πεντακάθαρο μέσα από ταβράχια. Ας αναλογιστούμε το μάτιασμα που έχει κυριαρχήσει θα έλεγες στη ζωή μας, όπου μόνο στην Ελλάδα υπάρχει. Πέρασα μεγάλο μέρος της ζωής μου στο εξωτερικό, σε ζούγκλες κι ερήμους, παντού ρωτούσα για αυτό το είδος τηλεπάθειας που το λέμε μάτιασμα και με κοίταζαν σα χάνοι. Ειτε δυτικοί είτε ασιάτες‐Ινδοι‐αφρικάνοι, δεν έχουν ιδέα επί του θέματος, παρα μόνο ιθαγενείς που ζούν σε υψόμετρα και ζουν όπως καταλαβαίνετε σε διαφορετική πραγματικότητα από τη δική μας. Εκεί μόνοσυνενοηθήκαμε. Oμως να σας αναφέρω ότι σε όλους τους φίλους και ιθαγενείς συνεργάτες, δεν έχανα την ευκαιρία να ζουμάρω στο googleearth και να τους δειξω το χωριό. Είδα πολλούς από τους κατοίκους στις στιγμιαίες φωτογραφίες, ειδα και τον παπα Θανάση, χαιρόμουν που δείχνατε μια χαρά. Οπου κι αν βρέθηκα, όσο κι αν ηταν ζόρικα εδώ κι εκεί, η θύμιση του χωριού υπήρξε ένεση ζωής, πηγή αναζοωγόνησης, τεράστιας σημασίας αυτό το μέρος γιαεμένα. Κάθε επισκέπτης επιβεβαιώνει ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτό που προκαλεί ο Άκοβος με τη βαριά ιστορία. Σπίτια χτισμένα σε απόλυτα αμυντική διάταξη, φαρδείς πέτρινοι τοίχοι με πολεμίστρες μαρτυρούν τις επιδρομές ληστών ανα τους αιώνες. Ποταμοί αίματος χύθηκαν σε αγώνες για την ελευθερία μέσα και γύρω απ’το χωριό. Σχεδόν κάθε τοποθεσία και μάχη,το ενεργειακό αποτύπωμα είναι ανεξήτηλο, το βλέπεις παντού, αρκεί να μην είσαι άνθρωπος προσκολημένος στην κατανάλωση, την υπακοήκαιτηντράπεζα. Όταν κάποτε έκλεισε το σχολείο, οι πιο υποψιασμένοι φοβήθηκαν την παρακμή που ακολούθησε. Ο κόσμος για άλλη μια φορά εγκατέλειπε

επιβίωση. Σε μια χώρα εκμαυλισμένη, αυτή τη φορά δεν ταξίδεψαν με υπερωκεάνεια, στριμωχτήκαμε στα αστικά κέντρα και την ηθική κατάπτωση, κακά τα ψέματα. Αφήσαμε τα σπίτια μας να ερημώσουν, τις μνήμες να σβήσουν. Τσιμεντοποιήσαμε κάποια αλλωτινά πανέμορφα σημεία για να μπορούμε με άνεση να παρκάρουμε το 4x4. Εριξα άγριο κράξιμο στον πατέρα μου για το αντιαισθητικό χάλι που συνέβαλε και τρώμε στη μάπα με θλίψη επάνω από τηβρύσηστομαχαλά. Δεν υπάρχουν πλέον οικόσιτα ζώα, εκείνη η μυρωδιά και γενική αίσθηση, το μέρος δείχνει ορφανό. Kάνεις βόλτες ανάμεσα στα χαλάσματα κάτω απ’του παπα Θανάση και του Πετρου. Ένα συμπυκνωμένο πλέγμα αναμνήσεων όπου τα κοπάδια μπλέκονταν στα στενά σοκάκια, φωνές , χαρά και φιλοξενία, παντού ένιωθες όπως στο σπίτι σου. Σήμερα ησυχία στο κάποτε ένα από τα επίκεντρα ενός τεράστιου απελευθερωτικού αγώνα που δεν ήταν καθόλου αρεστός σε ισχυρούς κύκλους της Δύσης, όμως τους μπήκε σφήνα ένα στρατιωτικό δεδομένο. Οι νίκες των προγόνων, τους ανάγκασαν να αναγνωρίσουν το δεδομένο ασχέτως του πόσο με λύσσα προσπάθησαν να το οδηγήσουν σε αυτού του είδους την μερική απελευθέρωση και τα αλυσιδωτά γεγονόταπουοδήγησαν στοτώρα. Αναρωτιέμαι που και που αν την ώρα που τους τιμούμε στεκόμενοι προσοχή, αναλογιζόμαστε το μεγαλείο μιας ψυχής που σηκώνει ανάστημα στον τύραννο και συγκρίνουμε με τους εαυτούς μας και τη στάση μας, αυτή την ώρα που συμβαίνει ένα νέο ιστορικό ραντεβού.

Το 5G βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης φέρνοντας μια νέα εποχή στον κόσμο του διαδικτύου. Αυτό που όλοι υποστηρίζουν είναι ότι οι απίστευτα υψηλές ταχύτητές του πρόκειται να αλλάξουν οριστικά και αμετάκλητα τις ζωές μας προς το καλύτερο. Τι ακριβώς όμως εννοούμε 5G και πώς προβλέπεται η καθημερινότητά μας τα επόμενα χρόνια; Τα δίκτυα 5G αποτελούν 5η γενιά σύνδεσης κινητών συσκευών στο διαδίκτυο, προσφέροντας πιο γρήγορες από ποτέ ταχύτητες αλλά και πιο αξιόπιστες συνδέσεις σε έξυπνα τηλέφωνα και άλλες συσκευές.Το5Gσχεδιάζεταιγια έναν κόσμο όπου δεκάδες δισεκατομμύρια συσκευές εξαρτώνται από τη συνεχή σύνδεση τους στο διαδίκτυο. Το 5G θα είναι ακραία γρήγορο, πολύ σταθερό και ιδιαιτέρως πολύπλευρο αφού, θα υποστηρίζει ακόμα περισσότερους ταυτόχρονους χρήστες και συσκευές υπηρετώντας τους με ταχύτητες κατά πολύ υψηλότερες από αυτές του 4G (τέταρτης γενιάς) που έχουμε τώρα. Αν κάτι πρέπει να θυμόμαστε μετά απ’ αυτό το κείμενο είναι ότι σήμερα με τα καλύτερα κινητά και στις απολύτως καλύτερες συνθήκες λήψης αγγίζουμε γύρω στα 200 MB το δευτερόλεπτο. Για να ονομάζεται ένα δίκτυο 5G θα πρέπει να ξεκινά από τα 1000 MB το δευτερόλεπτο! Τουλάχιστον 10 φορές πιο γρήγορο από την 4G. Είναι αναρίθμητες οι πιθανές εφαρμογές του 5G. Μεταξύ των πιο εντυπωσιακών, είναι η αυτοκίνηση, και ειδικά τα αυτόνομα οχήματα. Το 5G θα επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ οχημάτων, σταθμών και υποδομών. Όπως λένε και οι ειδικοί, το 5G θα κάνει ευκολότερη, ταχύτερη και πιο σταθερή την επικοινωνία οχημάτων μεταξύ τους και η σχεδόν αψεγάδιαστη διαθεσιμότητα του (99,999%) επιτρέπει τη χρήση του και σε πιο απαιτητικές εφαρμογές, όπως η τηλεϊατρική και ειδικά η τηλεχειρουργική και άλλες απαιτητικές εφαρμογές του κλάδου της υγείας, στις οποίες δεν υπάρχουν περιθώρια σφαλμάτων και τεχνικών ατελειών. Σύμφωνα με ανάλυση του Παγκόσμιο σύστημα για τις επικοινωνίες μέσω κινητού έως το 2025, περίπου μία στις τρεις συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας εκτιμάται ότι θα χρησιμοποιεί δίκτυα επόμενης γενιάς. Συγκεκριμένα, η διείσδυση της τεχνολογίας 5G στην Ευρώπη υπολογίζεται σε 31% το 2025, που μεταφράζεται σε 217 εκατομμύρια συνδέσεις. Ένα θέμα που έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις και σκεπτικισμό είναι η ασφάλεια των δικτύων 5G. Όπως όμως διαβεβαιώνουν οι περισσότεροι ειδικοί, τα νέα δίκτυα είναι απολύτως ασφαλή για τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον. Τονίζουν μάλιστα ότι παρότι θα απαιτούνται περισσότερες κεραίες για τη λειτουργία του, η πυκνότητα του δικτύου θα διασφαλίζει χαμηλότερη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από τα υπάρχοντα δίκτυα.

ΠΩΣ ΠΡΟΗΛΘΑΝ ΟΙ ΦΡΑΣΕΙΣ Στον καθημερινό μας λόγο χρησιμοποιούμε διαχρονικές φράσεις λαϊκής σοφίας, την προέλευση των οποίων μπορεί να μην γνωρίζουμε…. Οι φράσεις αυτές κρύβουν μία μικρή ιστορία, με άγνωστους σε εμάς πρωταγωνιστές, η οποία αφενός έχει κάτι να μας διδάξει, και αφετέρου απεικονίζει γλαφυρά τον τρόπο ζωής και δράσης των ανθρώπων μίας άλλης εποχής. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η λαϊκή αυτή σοφία, έχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, αποδεικνύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την συνέχεια του Ελληνισμού, εφόσον τις ίδιες φράσεις χρησιμοποιούμε και σήμερα. «Τον πήραν στο ψηλό» Στα χρόνια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, υπήρχε μία τοποθεσία έξω από την Κωνσταντινούπολη που ονομαζόταν Ψηλό, λόγω της υψομετρικής διαφοράς της από την θάλασσα. Στο μέρος αυτό, λοιπόν, σε περιόδους εξεγέρσεων, πήγαιναν οι επαναστάτες τους δυνάστες τους που συλλάμβαναν, για να τους τιμωρήσουν. Τους κρέμαγαν σ’ ένα δέντρο αλυσοδεμένους και τους διαπόμπευαν με τον χειρότερο τρόπο. Πλήθος κόσμου περνούσε εμπρός τους, τους κορόιδευε, τους έφτυνε, τους πέταγε πράγματα και, τέλος, τους πέταγε στην θάλασσα. Μ’ αυτόν σχεδόν τον τρόπο τιμώρησαν και την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Μαρία Κομνηνή. Από το περιστατικό αυτό και από την ονομασία της τοποθεσίας που πήγαιναν τους τιμωρημένους, προήλθε η φράση «τον πήραν στο ψηλό». «Τον έπιασαν στα πράσα» Γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα, στην Αθήνα, διάφορες συμμορίες κακοποιών ρήμαζαν τα σπίτια και τα μαγαζιά. Ειδικά η συμμορία του Θεόδωρου Καρρά ήταν ο φόβος και ο τρόμος των κατοίκων. Την εποχή εκείνη, στην Κολοκυνθού των Αθηνών ζούσε ο παπα-Μελέτης, που όλοι έλεγαν ότι είχε τσουβάλια με φλουριά. Γύρω από τον παπά υπήρχε ένα περιβόλι με πράσα. Ένα βράδυ άκουσε έναν ύποπτο θόρυβο στο περιβόλι και είδε μία σκιά. Σηκώθηκε αμέσως και μετά από κυνηγητό έπιασε τον επίδοξο κλέφτη, που δεν ήταν άλλος από τον γνωστό Θ.Καρρά και τον παρέδωσε στην αστυνομία. Από τότε και μέχρι σήμερα όταν συμβαίνει κάτι παρόμοιο λένε «τον έπιασαν στα πράσα».δηλαδή επ΄ αυτοφώρω. «Σιγά τον πολυέλαιο» Στα χρόνια του Όθωνα, πολλές φορές στα ανάκτορα οργάνωναν μεγαλοπρεπείς δεξιώσεις. Καλεσμένοι ήταν οι επιζώντες αγωνιστές του ΄21, ή οι απόγονοί τους και οι ξένοι επίσημοι, που ακολουθούσαν τον Βαυαρό Βασιλέα στην Ελλάδα. Στις γιορτές αυτές, ο Όθωνας ντυνόταν με φουστανέλα και φέσι. Το κέφι έφτανε γρήγορα στο αποκορύφωμα με τους ελληνικούς χορούς και τους ξένους αξιωματούχους με ζήλο να προσπαθούν να μάθουν. Οι παλαιοί πολεμιστές, στο κέφι τους επάνω, έβγαζαν το τσαρούχι τους και το εκσφενδόνιζαν στο ταβάνι με κίνδυνο πάντα να σπάσει κανένας κρυστάλλινος πολυέλαιος. Και τότε ακουγόταν συχνά η παραίνεση: «Σιγά τον πολυέλαιο». «Τα μυαλά του και μία λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος» Την εποχή της Τουρκοκρατίας

καθιερωμένο κεφαλικό φόρο. Ονομαζόταν Κιουλάκ Βογιατζή. Ήταν δύο μετρα περίπου ψηλός και το άγριο πρόσωπό του κατάμαυρο και βλογιοκομμένο. Οι Έλληνες, μόνο που τον έβλεπαν τους κοβόταν η ανάσα. Ο Λόρδος Βύρωνας, που τον γνώρισε από κοντά, γράφει ότι έμοιαζε σαν δαίμονας, που ξεπήδησε από την κόλαση και ότι τα παιδιά πάθαιναν ίλιγγο τρόμου, όταν τον αντίκριζαν, ξαφνικά μπροστά τους. Ο Κιουλάκ Βογιατζή κρατούσε πάντοτε στα χέρια του ένα κοντόχοντρο κόπανο και με αυτόν απειλούσε τους Χριστιανούς. Έλεγε, δηλαδή, ότι θα τους σπάσει το κεφάλι αν δεν του έδιναν μία χρυσή λίρα ή δύο φλουριά, όπως απαιτούσε ο κεφαλικός φόρος, κάθε έξι μήνες. Ο Αλβανός, όμως, αυτός ήταν τόσο κουτός, ώστε δεν μπορούσε να ξεχωρίσει τα διάφορα νομίσματα της εποχής εκείνης. Έτσι, πολλοί Έλληνες, που δεν είχαν να πληρώσουν, του έδιναν μερικές μπρούτζινες δεκάρες, που τις γυάλιζαν προηγούμενα, για να φαίνονται χρυσές και την

οι

πώς συνέβη αυτό. Και εκείνος άλλαζε συνεχώς θέμα. Τότε ο Γ. Παπανδρέου του είπε: «Για όλα τα άλλα μας λες , για την ταμπακιέρα, όμως, κουβέντα». «Μυρίζω τα νύχια μου» Η φράση προήλθε από την αρχαία τελετουργική συνήθεια, κατά την οποία οι ιέρειες των μαντείων βουτούσαν τα δάχτυλα τους σ΄ ένα υγρό με δαφνέλαιο, τις αναθυμιάσεις του οποίου εισέπνεαν καθώς τα έφεραν κατόπιν κοντά στη μύτη τους και μ΄αυτόν τον τρόπο έπεφταν σε μία κατάσταση καταληψία, κατά την οποία προμάντευαν τα μελλούμενα. «Του έβαλε τα δυο πόδια σ΄ ένα παπούτσι» Ανάμεσα στους διασκεδαστές των ανακτόρων του Βυζαντίου, υπήρχαν και νάνοι. Οι αυτοκράτορες τους είχαν παραχωρήσει πολλά προνόμια, ήταν εκλεκτοί τους. Τους είχαν ακόμα και σαν σύμβουλους, αλλά και για κατασκόπους. Όταν, όμως, παρεκτρέπονταν, τους έβαζαν για τιμωρία τα δύο πόδια σε ένα παπούτσι και τους άφηναν να κυκλοφορούν έτσι ακόμα και για μεγάλο χρονικό διάστημα. «Ες αύριον τα σπουδαία» Ο Αρχίας, ο ολιγαρχικός άρχοντας της Θήβας (4ος αι. π.Χ.), γλεντούσε στο σπίτι του έμπιστου φίλου του Φυλλίδα,όταν ένας αγγελιοφόρος που έστειλε κάποιος άλλος φίλος του, έφτασε φέροντας ένα πολύ επείγον μήνυμα:«Το πρόσωπο που σας γράφει», του λέει ο αγγελιοφόρος, «σας παρακαλεί να διαβάσετε αυτό το γράμμα, χωρίς καθυστέρηση. Αναφέρεται σε μία πολύ σπουδαία και επείγουσα υπόθεση». «Ες αύριον τα σπουδαία», απάντησε ο Αρχίας, γελώντας και παραμέρισε το γράμμα. Όμως, η επόμενη δεν ήρθε ποτέ για το Αρχία. Συνωμότες, υποστηρικτές του Πελοπίδα, πολιτικού αντιπάλου του Αρχία, τις προθέσεις των οποίων κάλυπτε το μύνημα εκείνο, τον δολοφόνησαν, ενώ ακόμα διασκέδαζε. «Τον κόλλησε στον τοίχο» Κάποτε, στον καιρό του Ρωμανού τουΔιογένη, ένας από τους Στρατηγούς του, ο Ιωάννης Δημαράς, βγήκε μία νύχτα στους δρόμους του Βυζαντίου μαζί με τη συντροφιά τουκαι όσους διαβάτες έβλεπε μπροστά του τους έπιανε μαζί με την παρέα του και τους κολλούσε στον τοίχο με ένα είδος ρετσινιού και πίσσας , που υπήρχαν σε κάθε γωνία, για να φωτίζονται οι δρόμοι. Το… αστείο αυτό έκανε τόση εντύπωση την επόμενη το πρωί, ώστε από εκείνη την ημέρα όλοι οι άρχοντες της Κωνσταντινούπολης έβγαιναν σχεδόν κάθε νύχτα στους δρόμους, για να βρουν κανέναν αργοπορημένο και να τον κολλήσουν στον τοίχο, Άπο τότε έμεινε, ως τα χρόνια μας, η φράση «τον κόλλησε στον τοίχο», που τη λέμε συνήθως όχι μονάχα όταν ένα άτομο αδικεί ένα άλλο, άλλα και όταν ακόμη βάζουμε κάποιον αναιδή στη θέση που του αξίζει. «Μάλλιασε η γλώσσα του» Οι Βυζαντινοί ήταν πολύ εφευρετικοί όταν επρόκειτο για τιμωρίες, ακόμη και για μικρότερα παραπτώματα. Όταν κάποιος έλεγε λόγια που δεν έπρεπενα ειπωθούν, τότε τον τιμωρούσαν με έναν τρομερό τρόπο. Του έδιναν ένα ειδικό χόρτο που ήταν υποχρεωμένος με το μάσημα να το κάνει πολτό μέσα στο στόμα του. Το χόρτο, όμως, αυτό ήταν αγκαθωτό, στυφό και αρκετά σκληρό τόσο, που κατά το μάσημα στο στόμα του πρηζόταν η γλώσσα, το μαρτύριο, δηλαδή , της τιμωρίας του, άνοιγε μάτωνεκαι γινόταν ίνες – ίνες, κλωστές – κλωστές, δηλαδή, όπως είναι τα μαλλιά.Από την απάνθρωπη αυτή τιμωρία βγήκε και η παροιμιώδης

κράτος τους. Γι΄αυτό και πληρώνουν ξένους όπως εμένα για να το λειτουργούν. Οι Άραβες υπακούουν στο κράτος και εμβολιάζονται χωρίς δεύτερη σκέψη. Χωρίς εμβολιασμό δεν σε αφήνουν να μπεις στα σούπερ μάρκετ, στα καφέ, στα Mall. Στο νοσοκομείο περάσαμε δύσκολα κατά την διάρκεια της επιδημίας του ιού με πολλές εισαγωγές και πολλή

δουλειά. Ευτυχώς τώρα τα κρούσματα έχουν πέσει κατά πολύ. Να πω εδώ ότι η υγεία στην Αραβία είναι δωρεάν. Τα φάρμακα, η νοσηλεία στο νοσοκομείο, η εγχείρηση,όλαείναιδωρεάν. Κλείνοντας το κείμενο να πω ότι οι Άραβες ήσαν φτωχοί βεδουίνοι για

χιλιάδες χρόνια και θα παρέμεναν

εις αεί, εάν δεν βρισκόταν το πετρέλαιο την δεκαετία του 1930. Φαίνεται ότι ο Θεός συγκινήθηκε

από τις συχνές γονυκλισίες και την ευσέβειά τους, και προσέφερε πλουσιοπάροχα τα ελέη του στο υπέδαφος της Αραβίας. Έτσι οι Άραβες με την ευλογία του Θεού κάθονται και πληρώνονται, έχουν υπηρέτες και ζουν αρχοντικά, και δίνουν την ευκαιρία σε εμάς από ασθενέστερες οικονομικά χώρες, να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας ανταλλάσοντάς τες με πολύτιμα ... πετροδόλλαρα.

Είχε αρχίσει να σουρουπώ‐νει ,σαν άρχισαν τα φορτώνουν τα μουλάρια με τα σακιά γεμάτα μαύρες και πράσινες χάντρες από καρπό ελιάς και τα τραγολιόπανα διπλωμένα στη μέση στα σαμάρια . Από τα χαράματα είχαν πάρει το δρόμο για το λιομάζεμα στη Μοτσιάρα (τόπος πάντοτε υγρός). Για να φτάσει κανείς σε κείνο το χωράφι αναγκαστικά θα ‘πρεπε να διασχίσει το θρυλικό Ξερίλα , που αν και Ξερίλας το Καλοκαίρι , σαν πιάνανε οι βροχές ερχότανε και φούσκωνε και κύλαγε στα κρύα νερά του, ο τι βρισκόταν μπροστά του. Οι μεγάλοι ανασήκωναν τα μπαλωμένα ντρίλινα παντελόνια και τ’ αλατζωτά φουστάνια οι χωρικές και κόντρα στο ρεύμα , κρατώντας καλά τις καπιστράνες από τα ζα περνάγανε στην απέναντι όχθη. Ξυπόλυτοι όπως περνάγανε το ποτάμι, ξαναφορούσαν τα φτωχικά πατούμενα να συνεχίσουν το δρόμο για τις ελιές ή για το κονάκι τους το βράδυ. Αν τα παιδιά είχανε την ατυχία να συμβάλλουν στην επιχείρηση της συγκομιδής ( κυρίως χαμολόι) ,τα φορτώνανε πάνω στα λιόπανα στο σαμάρι και δεν τα’ παιρνε το λυσσασμένο κρυονέρι να τα παρασύρει. Όσο για τα ζα , τόσα χρόνια πια το’ χανε μάθει καλά το ταξείδι στη Μοτσιάρα. Πολλές φορές έφτανε στις κλιτσινάρες το νερό, όμως πειθήνια κι υπομονετικά εκτελούσαν το καθήκον τους τ’ άμοιρα. Παραμονή του Αη Νικόλα μου’πέσε μια χρονιά ο κλήρος ν’ ακολουθήσω την πομπή. Κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη κάτι γαλότσες, που με την τριβή ζωγράφιζαν δυό πληγιασμένα στεφάνια, μιά πιθαmή κάτω από το γόνατο και πονούσαν αλύπητα. Οι πατούσες έκαιγαν και διαμαρτύρονταν στις φτέρνες από τις ανελέητες χιονίστρες , που αναπαμό δεν είχαν. Είχα και την αδερφή μου, που σκληρ‐αγωγημένη καθώς ήτανε η άτυχη, όλο και με τσίγκλαγε: ‐Έχε το νου σου εσύ μυγιάγγιαχτη ,μη λιώσεις σαν τη ζάχαρη. Παραμονή του Αη Νικόλα γυρίσαμε αργά στο σπίτι. Αφού μαζευτήκαμε στο σπίτι , η μάνα μου βιάστηκε ν’ ανάψει το καντήλι στο εικόνισμα, που ο ασπρομάλλης Άγιος ήτανε προστάτης της . ‐Μάννα πότε θα φκιάξεις κουταλίδες; ‐Κάνε το σταυρό σου , τσιόνι μου (πουλάκι μου) και θα τις φκιάξω αύριο μετά την εκκλησία. ‐Και μέλι και κανέλα και συ θα στουμπίσεις καρύδια στο χαβάνι.

‐Πατέρα με «τρώνε» οι χιονίστρες και πεινάω ,δεν μου αρέσουν οι φακές. Είναι άνοστες και μοιάζουνε με σπυριά. ‐Πήγαινε στην κάμαρη και μέσα στο σακίδιο από την Αλβανία θα βρείς σε σκούρο χοντρό χαρτί μιά σκόνη. Φέρτη δώ, είναι θαυ‐ματουργή, μας την είχανε δώσει για τα κρυοπαγήματα. Αύριο θα πας, σαν πουλάκι στην εκκλησιά,δηλαδή όλοι θα πάμε και θα αλαφρώσει η φαγούρα κι οι πληγές. ‐Πάρε ψωμάκι να φας κρασοτριψιάνα, θα κοιμηθείς αμέσως! Αύριο όλοι στην εκκλησία.Ο Αη Νικόλας είναι ο προστάτης της μάννας σου.Όταν ήταν πολύ νέα είχε αρρωστήσει βαριά και με πολλές προσευχές και πολλή πίστη και νηστεία σιγά σιγά ο Θεός κι ο Άγιος τη θεράπευσε , δόξα τω Θεώ, είχαμε πιστέψει πως θα γίνει καλά και ο Άγιο Νικόλας τη θεράπευσε! Τότε, που λες δεν είχε γεννηθεί κανένα από τ’ αδέρφια σου ή νομίζω ο Αντρέας μας μόνο είχε γεννηθεί και μπουσούλαγε, τον φρόντιζε η γιαγιά σου, η θειά και νονά της μανούλας σου. Θυμάμαι έναν πολύ καλό ιερέα,κει κάτου στης Μεσσηνίας τα χωριά ,που με πίστη στο Θεό μας έσωσε την υγειά της μάννας σου. Τρία χρόνια δεν μπήκε στο σπίτι κρεατικό, νηστεύαμε όλοι να μη στενοχωριέται και λιμπίζεται το καλό και νόστιμο φαΐ. η κυρά Νίκη! Δεν ήθελα να το ξέρεις , γιατί ήσουνα πολύ μικρό και δεν θα καταλάβαινες. Τώρα ξέρεις κι αυτό θα είναι το μυστικό μας. Το λέω πάλι: Αυτό θα είναι το μυστικό μας. Μη της ειπείς τίποτα , μόνο κάνε την προσευχή σου , φίλησέ της το χέρι κι άιντε να πλαγιάσεις ,γιατί αύριο ξημερώνει Άγια μέρα ,θα πάμε όλοι στην εκκλησιά. Και μη

Τα όνειρα είναι από τα λίγα προνόμια που έχουμε στις χαλεπές ημέρες μας, που δεν κοστίζουν. Θέλετε να ονειρευτούμε έναν ειδυλλιακό τόπο με φυσικές ομορφιές; Άλλωστε το έχουμε τόση ανάγκη αυτή την εποχή. Νοερά λοιπόν ας δούμε εικόνες από τα τοπία που τον περιβάλλουν. Βουνά και δάση από έλατα και βελανιδιές υψηλά καστανιές καρυδιές, μηλιές, κερασιές, αμπέλια και ελιές χαμηλότερα. Δασωμένες χαράδρες. Άγρια βλάστηση. Πανέμορφα χωριά ριζωμένα στα βουνά και στους κάμπους. Πέτρινες κατασκευές και από κοντά ποτάμια, ρυάκια, πηγές και βρύσες που το νερό κυλά δροσερό και άφθονο. Εδώ τα πολύχρωμα λουλούδια μοσχοβολούν και κατά το σούρουπο ο αέρας με τα πουλιά ανταμώνουν μελωδικά. Ένα σκηνικό όμορφο και παράξενο πολλές φορές, με βράχους να ξεπηδούν σε παράξενους σχηματισμούς. Σ΄αυτό τον τόπο ο ήλιος την ημέρα λούζει με τοφωςτου τη φύση μεγαλόπρεπα ενώ οι φεγγαράδες κάνουν μαγευτικά τα βράδυα του. Μαγεία και Δέος! Μόλις αντικρίσαμε την Αρκαδία. Είναι ο τόπος της ομορφιάς με την πλούσια προϊστορία και την πλούσια ιστορία. Αυτό το περιβάλλον ενέπνευσε τους θρύλους και τους μύθους στους ανθρώπους που το κατοίκησαν από τα πανάρχαια χρόνια. Εδώ σύμφωνα με τους μύθους

ΑΘΗΝΑ που το ιερό της βρισκόταν στην Τεγέα. Σε αυτόν τον τόπο λατρεύτηκαν η ΑΦΡΟΔΙΤΗ, η ΗΡΑ και η ΑΡΤΕΜΙΣ,που κατά τους θρύλους κυνηγούσε ευτυχισμένη στα δάση τηςΑρκαδίας. Όπως αναφέρει ο ιστορικός και περιηγητής Παυσανίας, εδώ οι ΝΥΜΦΕΣ πανεύμορφες γυναικείες θεότητες οι Δρυάδες οι Επιμηλιάδες και οι Ναΐαδες λούζονταν στα κρυστάλλινα νερά των πηγών. Η Αρκαδία λοιπόν ο τόπος των προαιώνιωνθρύλωνκαιμύθωνπου ενέπνευσε τους ανθρώπους του πνεύματος Έλληνες και ξένους.Τον ύμνησαν ποιητές και συγγραφείς, ζωγράφοι και μουσουργοί με το έργο τους.­ Θεόκριτος, Βιργίλιος, Οράτιος, Λόπε ντε Βέγκας, Γκαίτε, ΌσκαρΟυάϊλτ,Σίλλερ.

όταν ήθελαν να κατακτήσουντηχώρα. Συνοψίζεται σε τρείς δυνατές φράσεις: «Άρκαδίην μ΄αίτείς; Μέγα μ΄άιτείς. Ού τοι δώσω». (Την Αρκαδία μου ζητάς; Μεγάλο (σπουδαίο πράγμα) μου ζητάς. Δεν θαστηδώσω). Σ΄αυτόν λοιπόν τον μυθικό και ιστορικό τόπο, έδρασαν και μόχθησαν οι Αρκάδες με τις άξιες

γυναίκες τους. Οι γυναίκες όλων των εποχών που δημιούργησαν την παράδοση, την σεβάστηκαν καιδιατήρησαντηγλώσσα,ταήθη και τα έθιμα του τόπου τους. Οι ΓΥΝΑΙΚΕΣ της Αρκαδίας άξιες σύζυγοι και μάνες, στάθηκαν ισάξια δίπλα στους Αρκάδες άνδρες τους πάντα με αξιοπρέπεια και περηφάνια. Στο διάβα τους προσέφεραν στην οικογένεια τη ΖΩΗ, στην Κοινωνία τα ΠΑΙΔΙΑ τους και στην πατρίδα ΗΡΩΕΣ. Κατά την εποχή της καταραμένης Τουρκοκρατίας από τα σπλάχνα των γυναικών αυτών γεννήθηκαν αγωνιστές και ΗΡΩΕΣ. Αρκάδες όπως ο Αρχιστράτηγος Θεόδ. Κολοκοτρώνης, οι στρατιωτικοί Νικηταράς, Γεωργ. Και Δημ. Πλαπούτας, Παναγ. Κεφάλας, Καπετάν Γιώργαρος και πολλοί άλλοι, πρωταγωνίστησαν στα πεδία των μαχών, όχι μόνο στην Αρκαδία, αλλά και στην υπόλοιπη Πελοπόννησο και έξω απ΄αυτήν. Ο πόλεμος ήταν άγριος οι τραγωδίεςασύλληπτες. Ο καθηγητής φιλόλογος και ιστορικός συγγραφέας κ. Σοφοκλής Δημητρακόπουλος στην «Αρκαδία»αναφέρει: «Οι ποικίλες βιαιότητες, το παιδομάζωμα, η βαριά φορολογία (με πρώτο τον κεφαλικό φόρο, το γνωστό χαράτσι),η αρπαγή των καλλίτερων κτημάτων των υπόδουλων και τόσα άλλα δεινοπαθήματα έκαναν τη σκλαβιά ανυπόφορη». Οι γυναίκες της Αρκαδίας ανυπότακτες, με το «όραμα της ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ» στα μάτια τους, αγωνίστηκαν πλάι στους άνδρες τους. Μετέφεραν πολεμοφόδια στα πεδία της μάχης (Μάχη της Δραμπάλας), πολέμησαν, λαβώθηκαν, αιχμαλωτίστηκαν και πολλές φορές έχασαν τηζωήτους. Από την Τουρκοκρατία και μετά που άρχισε η προσπάθεια ανασυγκρότησης του κράτους ο αγώνας δεν

όμως δεν ήταν οι «δυστυχισμένες»

όπως θα νόμιζε κανείς. Αντίθετα ήταν μεγάλη ΕΥΤΥΧΙΑ γι' αυτές να προσφέρουνε στην Οικογένεια, στην ανατροφή των παιδιών τους και στον περίγυρο. Δεν έγιναν Θεατές της Ζωής. Μέσα στο σπίτι τους κι έξω απ' αυτό αναπτύξανε δραστηριότητες και τις κάνανε αξιοθαύμαστες. Για την Γυναίκα της Αρκαδίας και τις δραστηριότητές της προσεγγίσαμε τον αγαπητό κ. Αντώνη Ευαγ. Σωφρονά από τον Άκοβο ­περιοχή Μεγαλοπόλεως­ Λάτρη της Αρκαδίας, των μύθων και των παραδόσεώντης. «Τις γυναίκες της Αρκαδίας δεν τις βλέπουμε μέσα στο χρόνο μονοδιάστατα— μας είπε ο κ. Σωφρονάς ­ Ήταν όμορφες, δραστήριες είχαν λεπτότητα που τη συνδυάζανε με την ηθική, γι' αυτό και στα αρχαία χρόνια λατρεύανε την Αρτέμιδα, τη σεμνή θεά. Η Γυναίκα της Αρκαδίας εργαζόταν παντού και με εφευρετικότητα αξιοποιούσε τα πάντα. Για παράδειγμα ο άνδρας παλαιότερα ήταν κυνηγός, συλλέκτης,βοσκός.Η γυναίκα αξιοποιούσε τα προϊόντα. Είχε το γάλα, το κρέας το δέρμα και το μαλλί από τα ζώα που έσφαζε ο άντρας. Εκείνη γάλα το μετέτρεπε σετυρίγιαόλοτοχρόνοκαιγιανα το συντηρήσει το έβαζε στο δέρμα. Παράλληλα, με το γάλα, έκανε χυλοπίτες και τραχανά ξινό. Οι γυναίκες αυτές έρχονταν σε συνεννόηση με τις γειτόνισσες μοιράζονταν το κρέας κάθε φορά που σφάξανε σε κάποιο σπίτι. Έτσι είχαν σε κάθε σφάξιμο φρέσκο κρέας για το σπιτικό τους. Αλλά, έτρεφαν και τους χοίρους με ό,τι υλικό απέμενε από το στύψιμο της ελιάς, με τα βελανίδια αλλά και με το «πλύμα» από το «τυρόγαλο». Τα χοιρινά είχανε κρέας και λίπος. Τα σφάξανε και το κρέας οι γυναίκες το καπνίζανε. Βάζανε μυρωδάτα φύλλα και κλαδιά (κέδρος φασκόμηλο, σχίνο κ.α.) και το βάζανε στο λίπος του για να διατηρηθεί. Το υπόλοιπο λίπος το βάζανε στον τραχανά και στη ζεστή κουλούρα. Από τα δημητριακά βγάζανε ρεβίθια και φακές για την περίοδο του χειμώνα.»

Όταν ο χρόνος για εργασία δεν ήταν αρκετός, κάνανε ένα τύπο «συνεταιρισμού». Μαζευόντουσαν όλες μαζί, μια ομάδα με αρχηγό την πιο έμπειρη, συνήθως τη γιαγιά, για να υφάνουνε τα ρούχα της ανάγκης και της καθημερινότητας, αλλά και τα προικιά της κόρης (σεντόνια, μαξιλάρια, κιλίμια, χράμια, σακιά, ταγάρια κ.ά.). Πολλές φορές τις πρώτες ύλες τις παίρνανε από τα φυτά (το σπάρτο, το λινάρι κ.ά.) που κατέληγε από φυτό σε ύφασμα. Κάθε οικογένεια είχε και τον αργαλειό της, «τον λάκκο». Η γυναίκα πολλές εργασίες τις έκανε κατά τη διάρκεια της νύχτας και τότε έπρεπε να έχει «φως», μια πηγή ενέργειας. Αλλά για να έχει φως, έπρεπε να έχει κάποια ύλη. Συνήθωςηύληήταντακλαδιάπου προμηθευόταν από τους αγρούς και τους λόγγους και που ζαλωμένη τα έφερνε στο σπίτι. Πουρνάρια και αφάνα για προσάναμμα και κλαδιά με φύλλα. Τα φύλλα για να τρώνε τα ζώα και να μένει το κατάλληλο ξύλο για τη φωτιά, όπως κουμαριά, πουρνάρι, γραντινιάκ.ά. Με τα ξύλα που έφερνε, μαγείρευε, έκαιγε το φούρνο, έψηνε

ζαλωμένη με τη «νάκα» και«φασκιωμένοτοπαιδί».Σπορές

και τρύγος κι αλώνισμα και σ' όποια άλλη εργασία ήταν απαραίτητη. Και το βράδυ με τη ζαλιά στη ράχη, με τη «νάκα» και το παιδί, ή δεν είχε παιδί, μέσα στην ποδιάτης που την μετέτρεπε σε σακκούνα μεταφέρει φρούτα, λαχανικά,άγριαχόρτατου βουνού και ό,τι μπορούσε να τη φιλέψει η Μάνα Γη. Τη «ζαλιά» και το «νερό» το μεταφέρανε οι γυναίκες. Το κουβάλημα του νερού από τη βρύση στο σπίτι γτνότανε με ένα μικρό ξύλινο βαρέλι, τη «βαρέλα». Γινότανε μόνο από τη γυναίκα, γιατί αυτή είχε την έννοια να μαγειρέψει, να πλύνει, να ζυμώσει να ποτίσει τα ζώα και να ξεδιψάσει τους κουρασμένους που επέ­στρεφαν στοσπίτιμετάτηδύσητουΉλιου. Ελλείψει γιατρού γινόντουσαν και γιάτρισσες και δυναμικές πρακτικέςΜαίεςπου γνώριζαν πώς να κόψουν τον ομφάλιο λώρο και να πλύνουν τη λεχώνα και το μωρό. Με τις γνώσεις τους στις φαρμακευτικές ιδιότητες των βοτάνων, προσπαθούσαν να θεραπεύσουν τις αρρώστιες της οικογένειας. Η παρασκευή όλων των αφεψημάτων γινόταν από τις γυναίκες. Π.χ. χαμομήλι σαν καταπραϋντικό και αντισηπτικό, φασκόμηλο για ανακούφιση του αναπνευστικού, φλισκούνι, ρίγανη σαν αντισηπτικό, εντομοαπωθητικό και αιμοστατικό. Χρησιμοποιούσαντουςσπόρουςαπότοκαι το λινάρι σαν έμπλαστρο, τη μολόχα για μαλακτικό και διάφορα φύλλα για τις πληγές, όπως το πεντάνευρο. Πολύπλευρη και πολυδιάστατη η ζωή της Γυναίκας στα χωριά της Αρκαδίας, αλλά με αρχές και αξίες. Είχε την πίστη και την ελπίδα στο και τον σεβασμό προς τους πρεσβυτέρους και τους ξένους. Μετοπαράδειγμάτηςέπρεπενα διδαχθούν τα παιδιά της και υπολόγιζε πολύ σ' αυτό' (παράδειγμα, όταν έμπαινε ο πεθερός στο σπίτι σηκωνότανε από την καρέκλα, δείχνοντας το σεβασμό της σ' αυτόν). Χαρακτηριστικό ήτανε και το «ομοτράπεζο». Δεν έβαζε η μητέρα «σοφρά» ή την «τάβλα» να φάνε αν δεν ερχότανε ο πατέρας, ο κεντρικός «στύλος» του σπιτιού. Αυτό ήτανε μια

εκδήλωση σεβασμού αλλά και δημοκρατικότητας, αφού όλοι ήτανεομοτράπεζοι. Τα χρόνια κυλούσαν δύσκολα και η φτώχεια ήταν μεγάλη. Ήθελε τα παιδιάτηςναζήσουνμιακαλλίτερη

ζωή απ' αυτήν. Η «ΜΑΝΑ» Γυναίκα της Αρκαδίας σχεδόν στην πλειονότητα, λόγω της ανέχειας, με πόνο ψυχής έστελνε το παιδί της στην ξενιτιά. Την ώρα του αποχωρισμού, αφού δεν είχε τίποτα άλλο να του δώσει, του έδινε την«ευχή» της και την «ορμήνεια» της. «Σύρε παιδί μου στο καλό» και να έχεις «μάτι κι αυτί» (να προσέχεις) και το αποχαιρετούσε με γέλιο. Του έδινε κουράγιο, δεν ήθελε να το αποθαρρύνει, αλλά μόλις εκείνο έφευγε, παρακαλούσε με δάκρυα στα μάτια τη Δέσποινα — Παναγιά νατοπροστατεύει. Ζωή δύσκολη με μόχθο και πίκρα και φτώχεια, αλλά όχι κακομοιριά. Παρ' όλη την ανέχεια ήταν εξαιρετικά φιλόξενη και ό,τι καλλίτερο είχε το φύλαγε για να «φιλέψει»τονδιαβάτη,ήμητυχόν περάσει κάποιος φίλος ή συγγενής, για να «ξεντροπιαστεί». Τα συναισθήματά της τα εκδήλωνε και με το «χορό» και το «τραγούδι» στις γιορτές των Αγίων, στους γάμους και στα πανηγύρια. Κάθε τόπος, κάθε κοινότητα είχε τις δικέςτουγιορτές.Έτσιτηςδινόταν η ευκαιρία να πηγαίνει στις γιορτές, να συναντιέται, να χαίρεται και να γιορτάζει με τους συντοπίτες της, πάντοτε όμως με σεμνότητα. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις ονομαστικές εορτές γιόρταζαν μόνο οι άνδρες και οι γυναίκες γινόντουσαν «Κώσταινα, Δημήτραινα, Βαγγέλαινα, Στάθαινα, Λιού, Νίκαινα, Γιώργαινα και κυρά Δημητρού». Εδώ είχαμε και τις εξαιρέσεις. Αν η γυναίκα ήτανε πολύ δυναμική γινότανε και το αντίθετο. Ο άνδρας γινότανε από τη Μαγδαληνή «Μαγδαλάς», από τη Ρουμπίνη «Ρουμπινάς» και από τηΦλώρα«Φλωράς» Αυτές ήταν οι Γυναίκες της Αρκαδίας! Γυναίκες τυραννισμένες αλλά δραστήριες αφοσιωμένες στην οικογένειακαι πιστέςστοΘεό

και τα ιδανικά. Οι παλιές Γυναίκες της Αρκαδίας λάτρευαν και

τιμούσαν την

Δήμητρα Δέσποινα, τη Μάνα Γη. Οι νεότερες λατρέψανε την Παναγιά—Δέσποινα και Παντάνασσα, τη Μάνα του Χριστού, τη «Μάνα της Ζωής». Αυτά τα τόσο ενδιαφέροντα μας

είπε ο κ. Σωφρονάς για τη ζωή και τις δραστηριότητες των Γυναικών τηςΑρκαδίας. Αλλά,γιαναέχουμε μια απ' ευθείας πρώτη και άμεση ματιά από μιά Γυναίκα της Αρκαδίας, συναντήσαμε στον Άκοβο μια σεβάσμια Κυρά, αρχόντισσα στη συμπεριφορά, την κα Αντιγόνη Πουλοπούλου. Μας μίλησε για τη ζωή της αγρότισσας στα χρόνια, πριν και μετά τον πόλεμοτου'40.

στα κρύα ούλα. Και ήμαστε ζαλωμένες με κλαριά, και για τον ασβέστη και για τις γίδες και τα πρόβατα και για το σπίτι που πυρώναμε για να ζεσταθούμε. Μεγάλη τυραγνία. Εμείς οι γυναίκεςείχαμεπολύτιμωρηθεί.Τι τρώγαμε; Ό,τι λίγο είχε — αν είχε — το σπίτι. Χορταρικά, πατάτες, τραχανά και ρύζι κι αν σπάνια σφάζαμεκανέναζωντανό.Φιάναμε και λίγο ψωμί. Μεγάλη φαμελιά, πού να φτάσει. Λίγο αλεύρι και λίγες πατάτες μαζί, το βάζαμε στο φούρνο. Φιάναμε και ψωμί «βελάνι»(βελανίσιο).Αλέθαμεστο νερόμυλο το βελάνι και το βάζαμε στο ταψί και το ψέναμε. Ήτανε πικρό,δηλητήριο.Αλλάτιναφας. ΕδώεπιβεβαιώνεταιοΠαυσανίας που στα «Αρκαδικά» γράφει: «Πολλοί έν' Αρκαδίη βαλανηφάγοι άνδρες έασιν». (Υπάρχουν πολλοί στην Αρκαδία που τρέφονται με βελανίδια).

«Βασανιστήκαμεπολύ. Περάσαμεστανιάταμαςπόλεμος και δυστυχία. Βαρήγανε οι σειρήνεςτότεπουέγινεοπόλεμος. 'O ουρανός ήταν γεμάτος με αεροπλάνα, τα μωρά σκούζανε και τα γυναικόπαιδα βγήκανε κλαίγοντας στην πλατεία και αποχαιρετάγανε τα παλικάρια. Βασανιστήκαμε στην κατοχή. Το μισό χωριό το κάψανε οι Γερμανοί και μέναμε στο μαντρί, μακριά στα ρέματα. Είμαστε φαμελιά με πολλά παιδιά. Θυμάμαι από μικρή πως οι γονείδεςμαςκαιόλοιτριγύρωήταν φτωχοίάνθρωποι. Όλες οι γυναίκες, μαζί με τους άνδρες μας αγωνιστήκαμε για να ζήσουμε. Φεύγαμε πρωί­πρωί και πηγαίναμε μια ώρα δρόμο να φυλάξουμε τα πρόβατα ή να μάσουμε χόρτα, όλη μέρα, για να φάει η φαμελιά. Παίρναμε στο σακκούλιμαςμιαρεγούλαψωμίκαι μιαντοματούλα,ίσαναυγραίνειτο στόμα μας. Και πεινάγαμε. Στα χωράφια πηγαίναμε με γουρουνοτσάρουχα, τα φιάχναμε οιίδιοι,αλλάτοβράδυγυρίζαμεμε τα λουριά μόνο, γιατί λιώνανε. Μεσ' τα χιόνια και τις βροχές και

Φιάναμε ψωμί και από αραποσίτι και από αγκόρτσα. Δεν υπήρχε τίποτα. Φτώχεια ο κόσμος. Τόση φτώχεια που να σκεφτείς δεν είχαμε ούτε παπούτσια να βάλουμε στα πόδια μας. Τέσσερα κορίτσια ήμαστε και η μάνα μας πέντε και είχαμε ένα ζευγάρι παπούτσια. Μας το είχε δώσει η Ούντρα ένα ζευγάρι σε κάθε σπίτι. Πηγαίναμε στην εκκλησία μία­μία τη φορά μ' αυτό το ζευγάρι και βάζαμε χαρτιά για να χωρέσει το πόδιμας.Ότανπαντρευόμαστεκαι κάναμε παιδιά, τα παίρναμε μαζί μας από το πρωί κι ερχόμαστε το βράδυ. Όλη μέρα στα χωράφια. Τα μωρά τα παίρναμε στις «νάκες», τα θηλάζαμε. Αλλά τι; Δεν είχαμε και γάλα στα στήθη. Όταν σκούζανε, τους δίναμε μασητό ψωμί για να ζήσουνε. Τι νακάναμε.Έτσιζήγανε».

«Δεν είχαμε ούτε πανιά να αλλάξουμε το μωρό —συνεχίζει η κα Αντιγόνη—. Από υφαντά ρούχα κόβαμε και τυλίγαμε τα παιδιά μας. Σχολείο δεν πηγαίναμε. Στην πρώτη τάξη με τον πόλεμο και σταμάτησα. Δουλέψαμε πολύ οι γυναίκες. Στα σύκα, στα ρύζα (ρύζι), στη Μεσσηνία, στα χωράφια και στα ζώα, παντού. Πήγαινα και δούλευα όλη μέρα

Αντιγόνη Πουλοπούλου

μεσ' στο νερό στα ρύζα, και τη νύχτα δούλευα στις μηχανές και βγάζαμε τα ρύζα και κοιμόμαστε όπου ήταν ,καμιά αποθήκη, όπου τύχει. Μεγάλη τυραγνία. Σακατευτήκαμε και τώρα είμαστε άχρηστες. Αγωνιστήκαμε και τιμωρηθήκαμεπολύ».

«ΚιεγώγεννήθηκαστηνΑρκαδία, δάκρυα με πότισε η λιγόζωη άνοιξη»(Σίλλερ)

«Όμως τότε, ούλος ο κόσμος ήτανε αγαπημένοι. Αν αρρώσταινε κανένας τρέχανε και βοηθάγανε όλοι. Φτώχεια είχαμε, αλλά είχαμε αγάπη. Είχαμε και τις φιλίες μας.Πηγαίναμε στ' αλλουνού το σπίτι. Παίζαμε, γελάγαμε, γλεντάγαμε, τραγουδάγαμε. Κάθε Σαββατόβραδο, εκεί στα ρύζα στη Μεσσηνία, εμείς τα κορίτσια τραγουδάγαμε στ' αφεντικό να τον καλοπιάσουμε να μας σχολάσει: Αφεντικό καλόγνωμο μια χάρη σου ζητάμε. Να μας σχολάσεις γρήγορα στο σπίτι μας να πάμε. Να πάμε να ψωνίσουμε να φάμε και να πιούμε και τη Δευτέρα το πρωί πάλι θ' ανταμωθούμε. Ζωή καλή και λοβή. Είχαμε προβλήματα και φτώχειες, Δεν το βάζαμε κάτω. Δε βάζαμε τη φτώχεια μπροστά. Βάζαμε τη χαρά που είχαμε σαν νέες.Τότε γέλαγε ο κόσμος. Τώρα ο κόσμος έπεσε στο άγχος. Δεν ξέρω γιατί. (Γατί; Να της απαντήσουμε;) Έρχονταν οι αποκριές, τα πανηγύρια και οι γιορτές, της Παναγιάς, της Αγίας Τριάδας, τ' Αϊ Γιώργη, ερχόνταν όργανα στο χωριό, γλεντάγαμε και διασκεδάζαμε όλοι. Στους γάμους είχαμε μεγάλες χαρές. Εμείς τα κορίτσια ονειρευόμαστε το παλικάρι, και αν μας το δίνανε οι γονείδεςμας,ε,τότεναδεις».

Αυτά μας είπε η σεβαστή κα Αντιγόνη, αλλά δεν τελειώσαμε. Ένα ταξίδι στο χρόνο κάνουμε, ζητώντας να γνωρίσουμε την ΓΥΝΑΙΚΑ της ΑΡΚΑΔΙΑΣ, τον τόπο που γεννήθηκε, τους θρύλους, την ιστορία της, τον αγώνα της και τη ζωή της. Όπως κι αν ήταν αυτή. Ανισότιμη κατά περίπτωση, αλλά άξια ζωή. Τα χρόνια πέρασαν, περνούν γρήγορα, ο τόπος άλλαξε συνήθειες. Είναι αλήθεια πως η ζωή

δεν είναι πλέον η ίδια. Η Αρκαδία στα χωριά της σήμερα έχει ερημώσει.

Ανάγλυφο πορτραίτο της Ακοβίτισσας Μάνας­Γυναίκας­

Αγρότισσας, στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου Ακόβου. Πρωτοβουλία του Συλλόγου Ακοβιτών Αθήνας­Πειραιά.

«Ερημώσαμε. Ερημώνει η Αρκαδία. Το πιστοποιεί η απογραφή. Κάπου 15.000 λιγότεροι μετρηθήκαμε» γράφει ο Σχολιαστής σε τοπική Εφημερίδα. Έμειναν στα χωριά οι ηλικιωμένοι, εξαϋλωμένες φιγούρες απ' το χρόνο και τον κάματο, να φυλάνε τις Θερμοπύλες. Η Γυναίκα της Αρκαδίας άλλαξε συνήθειες κι αυτή. Δεν είναι πλέον η ίδια. οι πιο πολλές ξενητεύτηκαν νωρίς. «Μερικά κοριτσάκια από τα 12 χρόνια τους έπαιρναν το δρόμο για τα αστικά κέντρα της χώρας, όπου εργάζονταν ως οικιακοί βοηθοί», γράφει ο κ. Αθ. Χριστοφιλάκης στα «Πανναίικα Αρκαδίας. Έφυγαν από τα χωριά τους και μεγάλωσαν στις πόλεις της Πατριδας μας και του Εξωτερικού. Έζησαν διαφορετικά, έκαναν οικογένειες, εργάστηκαν πολύ, αρκετές μορφώθηκαν. Άλλαξεηψυχήτους;Ξέχασαν; Υπάρχειηρεαλιστικήάποψη:«Ας μη ξεγελιόμαστε, οι κίνδυνοι θα υπάρχουν κι αυτό όσο αντιμετωπίζουμε μ' αδιαφορία

η ανέχεια οδήγησαν τις Γυναίκες της Αρκαδίας στην ξενιτιά αλλά δενξέχασαν.ΤομαρτυρούνηΖωή και τα Γεγονότα. Διατηρούν επαφές με το χωριά και τους συμπ­ατριώτες όπου κι αν βρίσκονται. Σμίγουν, διοργανώνουν εκδηλώσεις, ενδιαφέρονται. Προωθούν τα θέματα, προβλήματα του χωριού τους, του τόπου τους, στις υπηρεσίες και προσπαθούν για τη λύση. Ξαναγυρίζουν με νοσταλγία κι αγάπη πίσω στους γονείς εάν υπάρχουν και στο πατρικό σπίτι, το οποίο επισκευάζουν και συντηρούν με τον άνδρα και τα παιδιά τους. Στο χωριό έχουν λόγο.

μ' όλο που καυχιόμαστε για την ένδοξη καταγωγή μας, δεν θέλουμε την παράδοσήμαςμετίποτα,γιαναμη μας πάρουνε για καθυστερημένους» τόνιζε ο αξέχαστος; ΦώτηςΚόντογλου.Οισυνθήκεςκαι

Συμμετέχουν, όσες μπορούν στα κοινά, στους πολιτιστικούς, μορφωτικούς, εξωραϊστικούς συλλόγους, ενισχύουν χρηματικά τις δραστηριότητες του χωριού. Στο Αντάμωμα, στις γιορτές και στα πανηγύρια είναι παρούσες. Οργανώνουν οι ίδιες γιορτές. Στο Λιοντάρι της Αρκαδίας οργάνωσαν οι ίδιες την εορτή των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και «ανέλαβαν την ετοιμασία των γλυκισμάτων. Όλα να γίνουν νόστιμα και καλά και ευχαριστηθεί όλος ο κόσμος που θα τιμήσει τη μεγάλη αυτή γιορτή», αναφέρει η εφημερίδα «Τα Νέα της Μεγαλοπόλεως». Ανέκαθεν πιστές στην τριλογία Μουσική­ΤραγούδιΧορός προσπαθούν να ζωντανέψουν το χωριό τις ημέρες της χαράς. Είναι όμως αρκετά όλα αυτά για να παραμείνει το χωριό ζωντανό; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Ένα είναι σίγουρο, πως η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ δεν νέκρωσε την ψυχή της ούτε αποκόπηκε απ' τον τόπο και τις ρίζες της, ακόμα κι όταν βρίσκεται μακριά απ΄αυτόν. Τον νοιάζεται και τον αγαπά. Το έδειξε και το δείχνει. Δεν είναι η ΠΥΘΙΑ αλλά είναι υπερβολή να σκεφτούμε πως σαν κι΄αυτήν, αν χρειαστεί θα απαντήσει σ΄αυτόν που για οποιονδήποτε λόγο θα θελήσει να……: «Την Αρκαδία μου ζητάς; Μεγάλο (Σπουδαίο πράγμα) μουζητάς.Δενθαστηδώσω».

ξάφνου

Τον τελευταίο καιρό έχω άφθονο

ελεύθερο και προσπαθώ

βρώ κάτι να τον αξιοποιήσω.

πήρα τα παλιά άλπμουμ με τις

από το χωριό, τότε

από το

ένας ορμητικός

πουμεπαρασύρεισ’έναταξίδιστοχρόνο.Αναπολώ

αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων. Βρίσκομαι στηνάκρητουχωριούμουτονΆκοβοκαι μεταμάτιατηνψυχήςπροχωρώστονΚάτωΜαχαλά για να συναντήσω το πατρικό μου σπίτι. Ο δρόμος γεμάτος από κόσμο που πηγαίνει σκυφτός στην δουλειά του. Φτάνω ανοίγω την πόρτα, στέκομαι βουβά σιωπηλά και σαν ν’ ακούω τη γνώριμη φωνή της μάνας μου να μας φωνάζει να πάρουμε τα ξύλα καιναπάμεστοσχολείογιατίαργήσαμε.Εμείς,εγώ δηλαδή και τ’ αδέρφια μου φορώντας τα ρούχα που τα είχαμε για καλά και για πρόχειρα και τα παπούτσια που μας είχαν φτιάξει από δέρμα ζώων και ελαστικό (τσαρούχια). τρέχουμε να προλάβουμε να πιούμε το γάλα που παρακευαζότανε και μας περίμενεστηναυλήτουσχολείου. Με το μάτια γεμάτα δάκρυα, μένω να κοιτώ τη μάνα που τρέχει να προλάβει να ζυμώσει, να μαζέψει τα αυγά για να τα δώσει στον έμπορο για ν΄ αγοράσει τρόφιμα που χρειαζόμαστε και τέλος να μαγειρέψει. Μην σκεφτείς τίποτα πολυτέλειες, απλάπράγματα.Τ’απλάγεύματαόπως τοψωμίπουμετόσοκόποζύμωσεμετο λιγοστό αλεύρι, ελιές και πότε πότε λίγο τυρί και παστό ήταν τα πιο νόστιμα και την γεύση τους δεν την βρίσκειςπουθενά.

ακόμη δυσκολότερο γι’ αυτούς που μένουν και προσμένουν τιςελάχιστεςεπισκέψεις. Τομόνοπουμαςγλύκαινεόταντονπεριμέναμενα έρθειήταναυτέςοιμικρέςκαραμέλεςπουγέμιζετις τσέπεςτουκαιμαςέδινε.Έπεσενανυχτώνειαλλάοι πόρτεςέμενανξεκλείδωτεςμιαςκαιοφόβοςπωςθα μας κλέψουν (τι να μας κλέψουν άραγε;) δεν μας κυρίευε. Οδρόμοςγέμιζεαπόαυτοσχέδιασκαμνάκιακαιοι γυναίκες κάθονταν και εξιστορούσαν την δύσκολη καικουραστικήμέρατους.Ήτανημόνηξεκούραστη στιγμήγι’αυτές.Λέγανγιαταμωράτουςπουέπρεπε να κουβαλούν μαζί τους στα χωράφια όταν θέριζαν καιτοφόβοτουςναμηνταφάειτίποτα όταν τα κρεμούσαν με τη “νάκα” πάνω σταδέντρα.Τηναφόρητηζέστηπουδεν έλεγε να φύγει και πότε­πότε μας φώναζαν πώς έπρεπε να γυρίσουμε στο σπίτι γιατί το πρωί δεν θα ξυπνούσαμε. Εμείς όμως τρέχουμε με τα γδαρμένα γόνατα μας από τις τούμπες στο μικρά χωμάτινα δρομάκια. Και ξάφνου το

το οποίο το αποτέλεσμα αυτού είναι η σύνθλιψη του άπιστου εχθρού ή του κακού που έχει

τημορφήτουδράκουήτουίδιουτουΣατανά. Στη Βυζαντινή τέχνη το χτύπημα εκτελείτε από έναν άγιο που είναι εντεταλμένος από το Θεό να εξολοθρεύσει το κακό. Το χτύπημα αυτό που ονομάζεται το χτύπημα της Οργής ( Γερμανικά : Zornhaw),οιΒυζαντινοίτολένεΧτύπηματηςΘείας Δικής,είναιέναδιαγώνιοχτύπημαπουέχετεαπότα δεξιά

Ξιφομαχοι και αναβιωτές της Ακαδημίας Ιστορικών Ευρωπαϊκών Πολεμικών Τεχνών "Λέοντες" στη θέση φύλαξης οργής 1) Με εξοπλισμό της πρώιμης Βυζαντινής περιόδου. 2) Με σπαθί δύο χεριών ως Αυτοκρατορικός Φρουρός του 15ου μΧ με πλήρη πανοπλία πλακών. 3) Με αλυσιδωτο χιτώνα και σκουταρισκιο (ασπίδα). 4) Με κλιβάνιο (τύπος θώρακα) και σκουταρίσκιο.

του, Γεώργιο Γεννάδιο, δάσκαλο του Γένους και πολύτιμο συνεργάτη του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια στη Ο εκ καταγωγής Αρκάς εθνικός ιστοριογράφος Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1815­1891) Επιμέλεια Αθανάσιος Γ. Χρυσάνθης Κωσταντίνος Παπαρρηγόπουλος

στο οποίο προβλεπόταν ρητά ότι «Η Κυβέρνησις οφείλει [...] να καθαρίσει το προσωπικόν της δημόσιας υπηρεσίας [...] προτιμώσα

με

έναν

πρωτότυπο : ΙστορίατουΕλληνικούΈθνουςαπότωναρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της σήμερον, Προς διδασκαλίαν των παίδων. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1853 και προτάθηκε ως σχολικό εγχειρίδιο. Επρόκειτο για μία ειδική Ιστορία με σκοπό πρωτίστως εθνικό. Η καινοτομία της έγκειτο στο ότι συμπεριελάμβανε ως αναπόσπαστα τμήματα της εθνικής ιστορίας τα βασίλεια των Μακεδόνων, την Βυζαντινή Αυτοκρατορία καθώς

1821.

Χάρη

αλλά από την άλλη η λάθος χρήση έχει προκαλέσει έναν σοβαρό εθισμό. Κολλημένοι στις οθόνες περισσότερο από το επιτρεπτό οριο που αντέχουν τα μάτια μας και ο εγκέφαλός μας, διανύουμε μια εποχή όπου η ανθρώπινη επικοινωνία έχει γίνει επιφανειακή έως και ανύπαρκτη! Συνεπώς η οθόνη έχει αντικαταστήσει τις φυσιολογικές ανθρώπινες συνήθειες της καθημερινότητας μας και μαστίζει όλες τις ηλικίες των ανθρώπων. Ξυπνάς το πρωί κλείνοντας το ξυπνητήρι του κινητού, αν το έχεις αντικαταστήσει με το παραδοσιακό επιτραπέζιο. Στην συνέχεια ακολουθεί η ώρα της ενημέρωσής σου ηλεκτρονικά πλέον είτε απο Η/Υ είτε από το κινητό σου σε αντίθεση με την παραδοσιακή εφημερίδα ή άλλα γραπτά μέσα που συνήθιζαν να χρησιμοποιούν οι παλαιότερες γενιές. Η νεολαία έχει εγκλωβιστεί σε έναν φαύλο κύκλο ελέγχοντας τις πλέον διαδεδομένες εφαρμογές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του κινητού με εθιστικές τάσεις, με συνέπεια την έλλειψη συγκέντρωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα και την έλλειψη αυτοπεποίθησης, αφού τείνουν να συγκρίνουν τις ζωές τους με ψευδή εικονικά πρότυπα άλλων ανθρώπων. Εν συνεχεία, η τηλεόραση παραμένει ανοιχτή αυθαίρετα κατόπιν ολοκλήρωσης ενός προγράμματος που συνειδητά παρακολουθούμε απλά και μόνο για να μας κρατάει συντροφιά. Η συντροφιά ομως αυτή, εγκυμωνεί την κατάρρευση του διάλογου όταν υπάρχει παρέα ανθρώπων στον ίδιο χώρο καθώς μας τραβάει την προσοχή χωρίς να γίνεται αντιληπτό. Επίσης οι συνδρομητικές πλατφόρμες της τελευταίας δεκαετίας τροφοδοτούν τον κόσμο με μία πληθώρα τηλεοπτικών σειρών διαθέσιμες όλο το 24ωρο και προσβάσιμες μέσα σε δευτερόλεπτα, με αποτέλεσμα να ενισχύεται το αίσθημα της επιβράβευσης, βλέποντας το ένα επεισόδιο πίσω από το άλλο και να εισέρχεσαι στο στάδιο της οκνηρίας δίχως να το καταλάβεις. Tα μεσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν μπει στην ζωή μας τόσο όσο και τα κινητά τηλέφωνα στις χούφτες μας. ‘Εχεις αναλογιστεί άραγε πόση ώρα αφιέρωνεις στις οθόνες σύγχρονε άνθρωπε;

σύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην αρχαιότητα και τη νεότερη εποχή. Με αυτόν τον τρόπο επαναδιατύπωνε με επιτυχία το τρίσημο σχήματηςαδιαλειπτηςελληνικήςιστορικήςσυνέχειας (Αρχαιότητα­Βυζάντιο­Νεότερος Ελληνισμός). Όλα αυτά προσέκρουσαν στο γενικό κανόνα των υπολοίπων λογίων της εποχής, ο κύκλος των οποίων περιόριζε αυστηρά την εθνική ιστορία μόνο στην ένδοξη ελληνική αρχαιότητα, αφήνοντας έξω ακόμη και τη Μακεδονία του Φιλίππου και του Μ.Αλεξάνδρου. Οι Μακεδόνες για τους περισσότερους λογίους του 19ου αιώνα ήταν ολότελα ξένοιπροςτοελληνικόπνέυμα,γι’αυτόκαιτοβιβλίο του Παπαρρηγόπουλου απορρίφθηκε από την επιτροπήγιασχολικόεγχειρίδιο.

Παπαρρηγόπουλος μελέτησε με συστηματικότερο τρόποτιςέωςτότεανεπεξέργαστεςβυζαντινέςπηγές εξυπηρετώντας παροντικά διακυβεύματα, όπως ήταν η σφυρηλάτηση εθνικής ταυτότητας μέσα από την αδιάλειπτη παρουσία του ελληνικού Έθνους στον άξονατουιστορικούχρόνου. Το έργο του Παπαρρηγόπουλου ολοκληρώθηκε το 1874 και γνώρισε απανωτές επανεκδόσεις ασκώντας καταλυτική επιρροή σε πολλές γενιές ιστορικών, πολιτικών αλλά και στην ελληνική κοινωνία γενικότερα. Ακόμη και σήμερα τα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ακολουθούν το σχήμα του Παπαρρηγόπουλου χωρίζοντας την εθνική ιστορία σε αρχαία (διδάσκεται στην δ’ Δημοτικού, στην α’ Γυμνασίου και στην α’ Λυκείου), βυζαντινή ή μεσαιωνική (διδάσκεται στην ε’ Δημοτικού, στη β’ Γυμνασίου και στη β’ Λυκείου), και νεότερη (διδάσκεται στην στ’ Δημοτικού, στην γ’ Γυμνασίου και στην γ’ Λυκείου). Το περίεργο είναι ότι ενώ διδάσκεται το σχήμα του Παπαρρηγόπουλου

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Ελλήνων καταγόταν από οικογένεια

που κατοικούσαν στο Λιμποβίτσι. Γεννήθηκε το 1870 στις 3 Απριλίου τη Δευτέρα της Λαμπρής κατά τη διάρκεια των διωγμών και κατατρεγμών πούγιναν στην εποχή της επαναστάσεως του Ορλώφ. Δεν του ‘δωσαν όνομα της οικογένειας αλλά του Θεοδώρου Ορλώφ. Δέκα ετών ορφανός Ήταν το καλοκαίρι του 1780 όταν σκότωσαν τον πατέρα του και ο Θοδωράκης, δεκάχρονος με τα δύο μικρότερα αδέρφια του, έμεινε ορφανός. Δύο χαστούκια από έναν Τούρκο. Τα δύο χαστούκια που ‘φαγε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης σε ηλικία δεκατριών χρονών, από έναν Τούρκο στην Τρίπολη, όταν είχε πάει να πουλήσει ξύλα και το γαϊδουράκι του παραπατώντας λέρωσε με τα λασπόνερα των Τούρκο, τα επέπστρεψε με τον ακριβώτερο τόκο και με το χέρι όλων των Ελλήνων. Κλεφτόπουλο. Σε ηλικία δεκαπέντε χρονών παρουσιάστηκε στον πρωτοκλέφτη Ζαχαριά στους πύργους της Μπαρμπίτσας. Τον γνώρισε απ’ τα χαρακτηριστικά του. Ο Ζαχαριάς δοκίμαζε τα παλικάρια του, πριν τα πάρει. Έβαλε και τα ξύριζαν χωρίς νερό μ’ένα μαχαιράκι κι έπρεπε να δείξεις ότι δεν σε μέλει διόλου, για να μπεις στο σώμα. Έσφαξε αρνιά και τον τίμησε. Νοικοκύρης.

«Έγινε είκοσι χρονών, υπανδρεύθηκα και επήρα ενός πρώτου προεστού του Λεονταρίου, τον οποίον χάλασε ένας Πασάς εις το Ανάπλι. Έκτισα σπίτια, επήρα προικιό ελιές, αμπέλι, έγινα νοικοκύρης, εφύλαγα και το βιλαέτι. Εστεκόμαστε πάντοτε με το τουφέκι». Παντρεύτηκε την Αικατερίνη Καρούτσου, κόρη προεστού του Ακόβου, εκεί έζησε συνολικά 12 χρόνια και γεννήθηκαν τα δύο πρώτα παιδιά του.

όμως. είχε εμβρίθειαν λόγου. Εκ του προχείρου απαντούσε και εις τα μεγάλα πράγματα. Εις τας ομιλίας του πάντοτε ομιλούσε παραβολικός και δια κάθε πράγμα οπού έλεγε ή ό,τι έγραφεν η έπαθεν και εις τίποτε. αμέσως εύρισκεν παροιμίαν μυθολογικήν. Πάντοτε είχε και ποτέ δεν του έλειψαν αι παροιμίαι. Όταν επερπατούσε, και καβάλα αν ήτον ακόμη, έβλεπε τριγύρω του εις όλα τα μέρη και μακράν, ακόμα, δεν του έφευγε μήτε πουλί να μην το ιδεί.. είχε πολύ ενθυμητικόν. Ενθυμείτο και τα μικρότερα πράγματα όσα ήκουοε και έβλεπε, και μάλιστα, εάν κανένας των συντρόφων του έκαμνε τίποτε κρυφώς και εφανερώνετο, ή επείραξε καμίαν χριστιανή, ή άλλο τι ήτον καλός να το σατιρίσει εις την στιγμήν εις όλον τον κόσμον. Και ολοένα το έλεγε εις την ομήγυριν των συντρόφων του. Αν έλειπε κανένας και ήρχετο, πριν τον ερωτήσει και χαιρετήσει του έλεγε το έμαθες κλπ. Ώστε έφευγε όποιος έκαμνε το παράξενο και ασυνήθιστο. Αγαπούσε τους ευφυείς και ετοιμόλογους. «Πολλές φορές ευχαριστείτο να ομιλεί με τους μωρολόγους, αγαπούσε τους ευφυείς κι ετοιμόλογους, απεστρέφετο τους αγερώχους και υπερήφανους κι εκείνους που εκαυχώντο. Όποιον έβλεπε να κορδεύεται, να κάμει το παλικάρι, να αρματώνεται με πολλά άρματα και να περπατεί καμαρωτά, εγέλα και έδειχνεν εις τους περί αυτόν με σημεία να εννοήσουν ότι φαίνεται και αυτός, αλλά δεν είναι τίποτε. Φιλέκδικος δεν ήτον, ούτε ήθελε να φονεύει ανθρώπους, εκτός εις τους πολέμους. Δεν ήθελε να κάθεται εις το σπίτι κλεισμένος. Αν ήτον χειμώνας επλησίαζε την φωτιάν, την έσιαζε να καίει καλά. Εμπόδιζε τους άλλους να την συνταυλούν. Έλεγε των άλλων μην τήν εγγίζει κανείς και αφού την ανακάτωνε καλώς, έπαιρνε την μασιά. Του έριχνε εις τα πόδι του την χόβολην και του έλεγε. ­Να το μερτικό σου και άφισε των άλλων».

Δεν ήταν φαγάς. «Εις τας πόλεις δεν ήθελε να ευρίσκεται. Όταν εκοιμάτο ήθελε να έχει το κεφάλι του ξεσκέπαστο και να φυσά ο αέρας εις τα ρουθούνια του, και τότε εκοιμάτο καλά. Όταν

Ως άνθρωπο του ντουφεκιού ο Γέρος του Μωρηά εγνώρισε στον΄Ακοβο τον Γιώργη Μεταξά κι αμέσως συνδεθήκανε κι΄ έγιναν καλοί φίλοι και πάντοτε στα χέρια τους κρατούσαν καρυοφίλι, Παντρεύτηκαν στον 'Άκοβο και πήραν δυο αδελφάδες Καρούτσου Βιλαετιλή και γίναν αφεντάδες Με χρόνια συμπεθέρεψαν στενότερα οι δυο τους και έτσι δεν λιγόστεψε ο σεβαστός βιός τους Γιάννης παιδί του Μεταξά με Κολοκοτρωνίτσα, ξαδέλφησα του Θοδωρή την λυγερή Γεωργίτσα, Απόχτησαν καλά παιδιά πρώτοι, νοικοκυραίοι, Όλοι Κολοκοτρώνηδες και όλοι, oι Μεταξαίοι Ο ένας κοντά στον άλλονε περνούσαν τόν καιρό τους, εκεί ψηλά στον Άκοβο με ένα κρυφό καϋμό τους, Να λευτερώσουν στον Μωρηά τους δύσμοιρους ραγιάδες από τον Τούρκικο ζυγό κι απ΄ τούς σκληρούς αγάδες. Και oι δυο μαζί οργάνωσαν την κρυφοκλεφτουριά, λημέρια πούχε δύσβατα κει πίσω στου Βιτσά Εκεί κρυφά τους έστελνε ταΐνια ο Μεταξάς στουρνάρια, μπαρουτόβολα κι εφόδια πολλά. Η μοίρα τον εφθόνισε καί το μαθε o Σουλτάνος πως ήτανε ο Μεταξάς Έλληνας Βετεράνος Δυναμικός δραστήριος βέρος Επαναστάτης φυγάς απ’ την Κεφαλονιά των ξένων τρομοκράτης Κι ως ο Σουλτάνος τάμαθε γωρίς καιρό να χάνη, του Μεταξά την κεφαλή ζήτησε με Φερμάνι. Κι΄αφού τ΄αφέντη Πατισάχ ήταν ρητός ο Νόμος παγίδα έστησε ευθύς ο Τούρκος αστυνόμος Εκάλεσε τούς Προεστούς να πάνε επειγόντως εις της Καμάρας το χωριό κάτι, να τούς δηλώση, να πέση και ο Μεταξάς στα δίχτυα πούχε στρώσει. Κι΄ο Μεταξάς επήγε κει σαν Προεστός του Ακόβου, Κι΄ανύποπτος ως ήτανε την κεφαλή του κόβουν. Κι΄ο Τσιχριτζής πούχε μαζί,σαν βλέπει την παγίδα Το καρυοφίλι, βρόντησε σάν νάταν καταιγίδα. Ηταν όμως πολύ αργά σαν το αντιληφθήκαν, πήραν οι Άγαρινοί την κεφαλή , ταχειά κι΄αποσυρθήκαν Κι έτσι ο αιμοδιψής και άγριος Σουλτάνος απηλλάγη, απ τον τον Γεωργάκη Μεταξά που κόψαν το κεφάλι. Ο Μεταξάς αυτός άφησε γυιό εν΄άξιο ,παληκάρι Γιάννη τον ονομάζανε τ΄Ακόβου το καμάρι. Σαν γνήσιος απόγονος τ'αρχαίου Λεωνίδα εις το Μανιάκι έπεσε κι αυτός για την Πατρίδα. Μ΄όλα τα παληκάρια του σαράντα Ακοβίτες και τον Δικαίο απ' την Πολιανή μ' όλους τους Πολιανίτες. Κανενας τους δέν έφυγε από την μάχη μέσα επέσανε σαν ήρωες δίπλα στον Παπαφλέσσα Πιστοί στον όρκο που΄δοσαν ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ ετούτων Γεωργάκης και Γιάννης Μεταξας Γονιός και Γυιος απο τον Άκοβο (Σαμπάζικα) Εις μνήμη των προγόνων μας + Νικόλαος Η. Μεταξάς "Οι νικητές δεν είναι άνθρωποι που ποτέ δεν απέτυχαν, αλλά άνθρωποι που ποτέ δεν παραιτήθηκαν"

Με δείκτη νοημοσύνης στο 190. Ο γνωστός σκακιστής από την Ρωσία που έγινε ο νεότερος αδιαμφισβήτητος παγκόσμιος πρωταθλητής, όταν ήταν 22 ετών. Κέρδισε τον τότε πρωταθλητή Ανατόλι Κάρποβ μετά από μία εξαντλητική μονομαχία το 1985. Ο Κασπάροβπήρετον επίσημο παγκόσμιο τίτλο αναγνωρισμένο από τηδιεθνήομοσπονδίασκασκιούτο1993καιείχετοντίτλομέχριτο 2000, όταν ηττήθηκε από τον Βλαντιμίρ Κράμνικ. Ακόμα βέβαια, κατέχειτορεκόργιατημεγαλύτερηπαραμονήστονούμεροένα. Ο Ο Γ Γααλλιιλλααίίοος ς ((ΓΓααλλιιλλέέιι) ) Με δείκτη νοημοσύνης που εικάζεται ότι ήταν στο 200. Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1564 και πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1642, ήταν Ιταλός φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος, που έπαιξε σημαντικό ρόλοστηνεπιστημονικήεπανάσταση.

Εν

Με δείκτη νοημοσύνης στο 203. Η Αμερικανίδα Εντίθμπορούσε να επικοινωνεί και να μιλάει με απλές προτάσεις από ενός έτους. Στην ηλικία των δύο, η Eντίθγνώριζε ολόκληρο το αλφάβητο. Μέχρι την ηλικία των τεσσάρων, διάβασε με ευκολία την εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα. Μπήκε στο κολέγιο στην ηλικία 12 ετών και στα 15 της δίδασκεΜαθηματικά! Ο Ο Γ Γι

Γεννήθηκε στην Φρανκφούρτη, στις 28 Αυγούστου 1749 και πέθανε στη Βαϊμάρη, στις 22 Μαρτίου 1832. Ήταν παγκοσμίου αναστήματος Γερμανός ποιητής, μυθιστοριογράφος, δραματουργός, θεωρητικός της τέχνης και επιστήμονας. Το 1770 ολοκλήρωσε τις σπουδές Νομικής και παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα Ιατρικής, Χημείας και Βοτανικής. Ως φίλος των Ελλήνων και της Ελλαδας αφιέρωσε πολλά έργα του στηνΕλληνικήΑρχαιότητα. Ο Ο Ο Ουυίίλ

γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1564 και πέθανε στις 3 Μαίου 1616 και ήταν Άγγλος ποιήτης και θεατρικός συγγραφέας. Θεωρείται ως ο σημαντικότερος

δείκτη νοημοσύνης στο 225. Στην ηλικία των 13, ο Κρίστοφερ πήρε το χρυσό μετάλλιο στη διεθνή Ολυμπιάδα Φυσικής. Το επόμενο έτος, γραφτηκε στο Κέλτις. Στα 22 του, κέρδισε το διδακτορικό του από το Πρίνστον. Έχει εργαστεί στο έργο της NASA(από τα 16 του) για το πώς θα αποικίσουν οι άνθρωποι τον Άρη. Ο Ο Φ Φρρααννσσοουυά ά Μ Μααρρί ί Α Αρροουυέ έ Γεννήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 1694 και πέθανε στις 30 Μαίου 1778, έγινε ευρύτερα γνωστός με το ψευδώνυμο Βολταίρος (Voltaire), ήταν Γάλλος συγγραφέας, ιστορικός και φιλόσοφος. Υπήρξε επίσης δοκιμιογράφος και κορυφαίος εκπρόσωπος του ντεϊσμού(deisme).

Γεννήθηκε το 1867 στη Βαρσοβία και πέθανε στις 4 Ιουλίου του 1934, ήταν Γαλλίδα φυσικός και χημικός πολωνικής καταγωγής. Σε συνεργασία με τον σύζυγό της, Πιερ Κιουρί, ανακάλυψε το ράδιο και μελέτησε τα φαινόμενα της ραδιενέργειας. Ανακάλυψε επίσης το πολώνιο και υπήρξε η πρώτη γυναίκα που έγινε Καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης, ενώ τιμήθηκε δυο φορές με το Βραβείο Νόμπελ για την Φυσική και τη Χημεία. Ήταν η πιο φημισμένη γυναίκα επιστήμων της εποχής τηςκαιπερισσότεροωςΜαντάμΚιουρί.

Γεννήθηκε στις 10 Ιουλιου 1856 και πέθανε στις 7 Ϊανουαρίου 1943 και ήταν Σέρβος εφευρέτης, μηχανολόγος, ηλεκτρολόγος μηχανικός, και ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς στην ιστορία της επιστήμης. Το διάστημα 1890­1891 ο Τέσλα έδωσε δεκάδες διαλέξεις για το εναλλασσόμενο ρέυμα και τη χρήση του. Το 1891 ο Τέσλα εφηύρε το πηνίο που φέρει το όνομα του. Το 1941, με την επέκταση του ναζισμού στην Ευρώπη και τον αναβρασμό του παγκόσμιου πολέμου, ο Τέσλα ήθελε να κατασκευάσει ένα «νέο» υπερόπλο για να σώσει την πατρίδα του. Τέλικα πέθανε το 1943 στις 7 Γενάρη αλλά τον βρήκαν δυο μέρες μετά γιατί είχε κρεμάσει, όπως έκανε πάντα, στην πόρτα του δωματίουτουτηνεπιγραφή«ΜΗΝΕΝΟΧΛΕΙΤΕ,ΕΡΓΑΖΟΜΑΙ».

Ο Αρεταίος ο Καππαδόκης έζησε τov 2° μ.Χ. αιώνα και θεωρείταιοτρίτοςσπουδαιότεροςγιατρόςτηςαρχαιότητας, μετά τον Ιπποκράτη και τον Γαληνό. Σε αυτόν, λοιπόν, αποδίδεται ο όρος διαβήτης, ο οποίος παρατήρησε ότι το νερό που έπινε ο άρρωστος διάβαινε αναλλοίωτο στα ούρα. ΟΜέγαςΝαπολέωνφοβότανυπερβολικάτιςγάτες. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καλιγούλας είχε διορίσει το άλογοτουωςΣυγκλητικό. Το συνολικό βάρος του παγκόσμιου πληθυσμού των μυρμηγκιών είναι μεγαλύτερο από το συνολικό βάροςόλουτουανθρώπινουπληθυσμού. Τα Ιμαλάια καταλαμβάνουν το 1/10 της συνολικής επιφάνειαςτηςγης. ΟπίνακαςτηςΜόναΛίζατουΝταΒίντσι διακοσμούσετηνκρεβατοκάμαρατου Ναπολέοντα.

Είναιαδύνατονναφτερνισθείκανείςμεταμάτιαανοιχτά.

Το άθροισμα των απέναντι πλευρών ενός ζαριού είναι πάνταεπτά.

Εκτός από τον άνθρωπο, μόνο το γουρούνι μπορεί να καεί απότονήλιο.

Κατά την συντήρηση του Ηρώδειου, το 2006, οι αρχαιολόγοι αφαίρεσαν 27 κιλά τσίχλας από τα μαρμάρινα καθίσματα και τα διαζώματα, ακόμη και από τις θέσεις των επισήμων. Η παράκρουση του σουλτάνου ΑμπντούλΧαμίντ Β' (18761909), ήταν τόσο ακραία, ώστε διέταξε τους λογοκριτές του να σβήσουν κάθε αναφορά του χημικού συμβόλου του νερού (Η20) από τα διάφορα επιστημονικά συγγράμματα, επειδή φοβόταν ότι με το πέρασμα των χρόνων θα διαβαζόταν:«ΟΧαμίντο2οςείναιέναμηδενικό». Η εγκληματική οργάνωση Ντραγκέτα, που δρα στην Καλαβρία της Ιταλίας, οφείλει το όνομα της στην ελληνική λέξηανδραγάθημα.

σε ελαιόλαδο κατά τη γέννηση τους για να παραμείνουνκαραφλάσεόλητουςτηζωή. Τα δακτυλικά αποτυπώματα των κοάλα και των ανθρώπων είναιπανομοιότυπα. Οι πατημασιές των αστροναυτών στη Σελήνη θα παραμείνουν αναλλοίωτες για περισσότερο από 10.000.000 χρόνια, αφού η Σελήνη δεν διαθέτει ατμόσφαιρα Η Αφροδίτη είναι ο μόνος πλανήτης στο ηλιακό σύστημα που περιστρέφεται κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού. Κάθε ημέρα είναι κατά 55 δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου μεγαλύτερη από την προηγούμενη. Τα σαλιγκάρια μπορούν να κοιμούνται για τρία χρόνιαχωρίςνασιτίζονταιούτεστοελάχιστο. Ο πιο δυνατός μυς του ανθρωπίνου σώματος είναιηγλώσσα. Ορισμένα λιοντάρια ζευγαρώνουν πάνω από 50 φορές την ημέρα. Μία αστραπή χτυπάει με τέτοια ταχύτητα που θα μπορούσε να κάνει την περιφορά της Γης οκτώ φορές σε έναδευτερόλεπτο. Το πλαγκτόν αποτελεί το 85% όλων των ζώντων οργανισμώνστπΓη. Ο Τόμας Έντισον, ο εφευρέτης της ηλεκτρικής λάμπας, φοβότανυπερβολικάτοσκοτάδι. Οι κουκουβάγιες είναι τα μόνα πουλιά που μπορούν να δουντομπλεχρώμα. Ο ελέφαντας είναι το μόνο θηλαστικό που δεν μπορεί να κάνειάλματα. Ο πιγκουίνος είναι το μόνο πτηνό που μπορεί να κολυμπήσει,αλλάδενπετάει. Τοαρχαιότερογνωστόλαχανικόείναιοαρακάς. Για να μπορέσει κάποιος να δει το ουράνιο τόξο, θα πρέπειναέχειστραμμένατανώτατουστονήλιο. Κανένα σημείο της Ιαπωνίας δεν απέχει περισσότερο από

ΑΚΟΒΙΤΙΚΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Μια συνοικία

Πατριώτισσες, πατριώτες, φίλες καιφίλοι. Ποιός Ακοβίτης δεν αισθάνεται υπερήφανος, όταν σε μια όμορφη πόλη σαν την Καλαμάτα, υπάρχει μια συνοικία με το όνομα του χωριού μας. Νομίζω πως όλοι οι Ακοβίτες είμαστε υπερήφανοιγιαταΑκοβίτικα.Μιασυνοικία,ηοποία βρίσκεται στην είσοδο της πόλης, στη βόρεια πλευρά της οδού Ηρώων Πολυτεχνείου (Νέα Είσοδος), μια συνοικία που οικιστικά αναπτύσσεται ραγδαίως. Λίγα μόλις μέτρα από το κέντρο της ποληςταΑκοβιτικααποτελούνμιαανάσαεξοχής,με ελαιώνες, πορτοκαλαιωνες και άλλες καλλιέργειες. Τα σπίτια εδώ είναι κυρίως μονοκατοικίες με όμορφους κήπους και αυλες, διατηρώντας το χαρακτήρα της παραδοσιακης ελληνικής γειτονιάς παλαιοτερωνχρονων. Σύμφωνα με πληροφορίες από κατοίκους της περιοχής και στοιχεία του Δήμου Καλαμάτας, εως το ετος 1962 η περιοχη που σήμερα βρίσκονται τα Ακοβίτικα ειχαν αυτή την ονομασία άτυπα. Με σχετικη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Καλαμάτας το 1962 αναγνωρίστηκαν ως οικισμός «Ακοβίτικα Καλαμάτας» με επίσημη απογραφη 214 κατοίκους. Ηδη απότοτέλος του Α’Παγκόσμιου Πολέμου, με αποκορύφωμα τα χρόνια που ακολούθησαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι κάτοικοι του Ακόβου, όπως και πολλοί κάτοικοι ορεινών περιοχών της Ελλάδας αναζήτησαν την τύχη τους σε πεδινές ευφορότερες περιοχές. Οι Ακοβίτες επέλεξαν ως επί το πλείστον τα περίχωρα της πόλης της Καλαμάτας και συγκεκριμένα την περιοχή που σήμερα ονομάζεται

Χρστόπουλος (λειψαίος) ο οποίος ανοιξε και ταβερνάκι στο κέντρο του οικισμού. Το ταβερνάκι το συνέχισαν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960 τα παιδια του Παναγιώτης και Δημήτρης Χριστόπουλος. Πριν το 1940: Αναστάσιος Τζιαμουράνης, Καλογερόπουλος Κωνσταντίνος, Νικήτας Τζιαμουράνης, Αικατερίνη Πιέρρου και οικογένειαΒέκκου. Μετά το 1940: Τσιχριτζής Γεώργιος, Τζιαμουράνης Νικόλαος, Τζιχριτζής Ιωάννης, Γεώργιος και Μαρία Σωφρονά, Παναγόπουλος, Σωφρονάς (Τσιανό‐γιαννης), Τζιούβελης Γεώργιος, Σωφρονάς Ιωάννης, ΣωφρονάςΦώτης,ΤζιαμουράνηςΓεώργιος. Όπως προανέφερα η έρευνά μου ήταν σύντομη, οπότε συγχωρέσετε με εάν ξεχνάω κάποιον. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός των Ακοβίτικων ανέρχεται στους 594κατοίκους. Στα Ακοβίτικα βρίσκεται Ιερός Ναος αφιερωμενος στην Αγία Κυριακή. Το έτος 1950, με πρωτοβουλία των Ακοβιτών που ζούσαν εκεί, από ένα μικρό και ερειπωμένο εκκλησάκι, μετατράπηκε σε μια μεγάλη και σύγχρονη εκκλησία. Στις μέρες μας, είναι μόνιμη ενορία και με πρωτοστάτη τον σύλλογο Ακοβιτών Καλαμάτας, ανήμερα της εορτής, στις 7 Ιουλίου, διεξάγεται πανηγύρι, το οποίο έχει μεγάλη επιτυχία. Τέλος, στα Ακοβίτικα υπάρχει αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος αν και οχι πολύ γνωστός θεωρείται από τους σπουδαιότερους της Μεσσηνίας. Περιλαμβάνει 2 Πρωτοελλαδικά Μέγαρα

Άκοβος 19 Σεπτεμβρίου 2021. Ένα ακόμη ραντεβού με την περήφανη ιστορία του τόπου μας. Ένα ραντεβού θύμησης, τιμής αλλά και δέσμευσης.Ο Άκοβος με τα χώματα των ηρώων και πρωταγωνιστών του αγώνα για την Ελευθερία και την δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους τότε, πρωταγωνιστής και σήμερα 200 χρόνια μετά, με εκδηλώσεις μνήμης και τιμής. Εκδηλώσεις μνήμης και τιμής στο γιό του αρχιστράτηγου Θ. Κολοκοτρώνη και της Ακοβίτισσας Αικατερίνης Καρούτσου, τον Ιωάννη ( Γενναίο ) Κολοκοτρώνη.Ο Σύλλογος Ακοβιτών Καλαμάτας ‘’ Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ‘’ είχε αναλάβει την πρωτοβουλία αλλά και την ευθύνη για την φιλοτέχνηση και τοποθέτηση της προτομής του Γενναίου Κολοκοτρώνη στον Άκοβο, στην πλατεία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, δίπλα στις προτομές του πατέρα του, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Καπετάν Γιώργαρου. Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης ήταν οπλαρχηγός του 1821 και διετέλεσε 13ος Πρωθυπουργός της Ελλάδας. ‘Όταν ξέσπασε η Επανάσταση τέθηκε υπό τις διαταγές του πατέρα του και έχει πάρει μέρος σε όλες τις σημαντικές μάχες του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα, όπως και σε αυτή της Δραμπάλας. Παράλληλα όμως μας έχει αφήσει και δύο πολύτιμα έργα, πηγές για την ιστορία της Επανάστασης αλλά και για την πρώτη περίοδο του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους : τα ‘’ Ελληνικά υπομνήματα ‘’ ( επιστολές και διάφορα έγγραφα, αφορούντα την Ελληνική Επανάσταση) και τα ‘’Απομνημονεύματα του’’ Το εγχείρημα ήταν μεγάλο αλλά στέφθηκε με επιτυχία και έτσι στα 200 χρόνια από την έναρξη της επανάστασης πραγματοποιήθηκε στον Άκοβο μια λαμπρή εκδήλωση απόδοσης τιμών αλλά και μια εκδήλωση που ξεχείλιζε από την ιστορία της πατρίδας μας. Η τελετή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του Ιωάννη ( Γενναίου ) Κολοκοτρώνη πραγματοποιήθηκε στον Άκοβο με κάθε επισημότητα την Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2021 μέσα σε κλίμα συγκίνησης αλλά και υπερηφάνειας. Η επιμνημόσυνη δέηση εψάλει από τον π. Σπανό Γεώργιο ενώ ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ακοβιτών Καλαμάτας κ. Σταθόπουλος Θανάσης, καλωσόρισε τους προσκεκλημένους αλλά και τους επισκέπτες μας. Ακολούθησαν χαιρετισμοί από τους Βουλευτές Αρκαδίας κ.κ. Βλάση Κώστα και Παπαηλίου Γιώργο, τον Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Νίκα Παναγιώτη, τον Δήμαρχο Μεγαλόπολης κ.

Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης υπήρχε προβολή σε γιγαντοοθόνες ενός οπτικοακουστικού αφιερώματος σε γεγονότα της Επανάστασης αλλά και στους ήρωες του 1821. Η εκδήλωση έκλεισε με παράθεση δεξίωσης για όλους τους προσκεκλημένους μας στον όμορφο χώρο ‘’παλιό καφενείο Φωτάκος’’, η οποία και ήταν μια ευγενική προσφορά τους Μέλους μας Σωφρονά Ν. Γιώργου.

Θανάση

ΕΚΔΡΟΜΗ Λίμνη Πλαστήρα­Τρίκαλα­Καλαμπάκα­Μετέωρα Μια όμορφη διήμερη εκδρομή πραγματοποίησε ο Σύλλογος Ακοβιτών Καλαμάτας στις 22 και 23 Οκτώβρη 2022. Επισκεφτήκαμε τη λίμνη Πλαστήρα με το περίφημο φράγμα που δεσπόζει μέχρι σήμερα όπως ο ίδιος το οραματίστηκε. Διανυκτερεύσαμε στα Τρίκαλα, μια όμορφη πόλη με το χαρακτηριστικό της ποτάμι, τον Ληθαίο ( παραπόταμο του Πηνειού) να την διασχίζει και να αποτελείιδιαίτερηφυσικήπινελιάκαιπρόκλησηγιαβόλτες στις όχθες του. Περπατήσαμε και ανακαλύψαμε τις φημισμένες γειτονιές και πεζόδρομους της πόλης, Μανάβικα, Βαρούσι και διασκεδάσαμε σαν μια μεγάλη παρέα. Την επόμενη μέρα μετά την Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Βησσαρίωνος στην Καλαμπάκα, ο Μητροπολίτης Σταγών και Μετεώρων κ.κ Θεόκλητος μας υποδέχθηκε θερμά και ανταλλάξαμε ευχές και δώρα. Στα επιβλητικά Μετέωρα που σε πιάνει δέος με την ποίηση της φύσης που αποτελεί το μοναδικό γεωλογικό

,

Η τιμητική εκδήλωση για τον Πατέρα Γιαννακόπουλο Αθανάσιο πραγματοποιήθηκε στον προαύλιο χώρο του Δημοτικού Σχολείου Ακόβου την Κυριακή 16 Αυγούστου 2021. Ξεκίνησε με καλωσόρισμα από το Σταθόπουλο Θανάση, Πρόεδρο του Συλλόγου Ακοβιτών Καλαμάτας. Ακολούθησαν χαιρετισμοί από τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Αρχιμανδρίτη Κανάκη Ιάκωβο, τον Πατέρα Σπανό Γεώργιο, τον Δήμαρχο Μεγαλόπολης κ. Χριστογιαννόπουλο Θανάση αλλά και εκπρόσωπο της ενορίας Γιανναίων όπου και είχε ιερουργήσει ο πατέρας Αθανάσιος. Το καλωσόρισμά μας : Εκλεκτές φίλες και εκλεκτοί φίλοι επισκέπτες, Αγαπημένες και Αγαπημένοι συμπατριώτες. Εκ μέρους των φορέων του Ακόβου και των Ακοβιτών σας καλωσορίζω στην σημερινή μας εκδήλωση. Το σημερινό μας ραντεβού έρχεται σε μια συγκυρία διαφορετική από αυτή που φανταζόμασταν και που θα θέλαμε. Έρχεται μέσα στην πανδημία του κορονοϊού αλλά και μέσα στην κάψα της Εθνικής περιπέτειας απέναντι στην πύρινη λαίλαπα, Στην μάχη και τις συνέπειες με τη κλιματική αλλαγή, με την εγκληματική αμέλεια, ακόμη και με το εγκληματικό χέρι κάποιων. Έτσι η αποψινή μας συνάντηση είναι ακόμη περισσότερο σημαντική με την έννοια του συμβολισμού και της αποφασιστικότητας. Και για αυτό ιδιαίτερα ευχαριστούμε για την παρουσία τους Τον πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη Κανάκη Ιάκωβο αλλά και τον Δήμαρχο Μεγαλόπολης κ. Χριστογιαννόπουλο Αθανάσιο. Γιατί όμως είμαστε εδώ σήμερα μαζεμένοι φίλες και φίλοι; Γιατί ο Άκοβος και οι Ακοβίτες επιθυμούν να αποδώσουν την οφειλόμενη τιμή σε ένα άξιο τέκνο του χωριού μας, Έναν τιμημένο και καταξιωμένο στην συνείδηση όλων τον Ιερέα μας, Πατέρα Αθανάσιο Γιαννακόπουλο. Ο Μέγας των εθνών Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τους Χριστιανούς λέγοντας : ‘’ απόδοτε πάσι τας οφειλάς … τω την τιμήν, την τιμήν ‘’ και ακόμη ‘’ Μνημονεύετε των ηγουμένων υμών…. Ών αναθεωρούντες την έκβασιν της αναστροφής μιμείσθε την Πίστην’’ Σε μια εποχή σύγχυσης, αμφισβήτησης των πάντων, υποτίμησης των πνευματικών αρχών, αξιών και παραδόσεων, σε δύσκολους καιρούς ηθικού και πνευματικού κατακλυσμού είναι επιτακτική ανάγκη να τιμώνται και να προβάλλονται ολοκληρωμένες προσωπικότητες, αληθινά πνευματικοί άνθρωποι, Ιερείς του ύψους, της ακεραιότητας και πνευματικότητας του παπά Θανάση μας. Πράος, ταπεινός, γαλήνιος, αφιερωμένος στον Χριστό και την εκκλησία, αληθινός πνευματικός πατέρας με πλούσιο πνευματικό και κοινωνικό έργο στην ενορία μας και το χωριό μας. Πάντα κοντά στο Ποίμνιο του νουθετώντας και συμβουλεύοντας. Είναι

να

μπροστά σου εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη όλων των Ακοβιτών για όσα μας προσέφερες. Εκπλήρωσες και με το παραπάνω την αποστολή σου στην εκκλησία και σε ευχαριστούμε για όσα έκανες για τον τόπο μας, για τον τόπο σου. Σε ευχαριστούμε και σε ευγνωμονούμε για την λαμπρή προσφορά σου στην εκκλησία μας και στην μικρή μας κοινωνία. Άξιος. Ακολούθως με αφήγηση αλλά και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό παρουσιάστηκε η ζωή και το έργο του Παπα Θανάση μας. Νιώθω, και έτσι θα παρακαλούσα να νιώθουμε

όλοι απόψε εδώ, ότι η τιμή την οποία αποδίδομε στον Πρωτοπρεσβύτερο πατέρα Αθανάσιο Γιαννακόπουλο, έναν σεβάσμιο και ξεχωριστό Λευίτη της Εκκλησίας μας είναι ταυτόχρονα και μία εκδήλωση και μία τιμή για όλο τον Ιερό Κλήρο της χωριού μας, το οποίο ευτύχισε να έχει συνεχώς και αδιαλείπτως καλούς ποιμένες του Χριστού και όχι μισθωτούς εργάτες, κατά τον ευαγγελικό λόγο. Τιμή και σε όλους τους επί δεκαετίες αγωνιζόμενους τέτοιους Κληρικούς του χωριού μας, και πάνω από όλα σε κάθε ιερέα, που αναλώνεται και σήμερα ακόμα πιο έντονα μέσα από όλες αυτές τις αρνητικές και κοσμικές νέες δύσκολες συνθήκες στη ιερή εργασία και διακονία του συνανθρώπου και του κάθε πιστού. Η σημερινή τιμή απευθύνεται μεν σε ένα πρόσωπο στον καταξιωμένο κληρικό Αθανάσιο Γιαννακόπουλο αλλά ταυτόχρονα σκοπό έχει στο να τιμηθεί και κάθε Ιερωμένος που ξέρει να τρέχει για τους ενορίτες του πολύ πιο γρήγορα από όσο για τους δικούς του, πού γίνεται ο ίδιος ένα κεράκι αναμμένο στην εκκλησιά που τον έχει τοποθετήσει ο Δεσπότης του, παρακαλώντας Τον Μεγαλοδύναμο να ανακουφίζει το ποίμνιό Του από τις δοκιμασίες, τους πειρασμούς, τις ασθένειες και τόσα άλλα πολλά δεινά που μας περιστοιχίζουν. Τιμάμε σήμερα στο πρόσωπο του πατέρα Αθανασίου και κάθε έναν αληθινά αφοσιωμένο ιερέα νέο ή γέροντα, ένα παπά απλό, όπως λέμε πρόχειρα και άκριτα. Ο πατέρας Αθανάσιος τον οποίο τιμούμε απόψε, είναι για μας τους Ακοβίτες ο Παπαθανάσης μας, ο δικός μας παπάς ,που άφησε έντονο το στίγμα του στο χωριό μας τόσο με το ποιμαντικό του έργο, όσο και με την κοινωνική προσφορά του και την ανοικοδόμηση του καθεδρικού Ναού του χωριού αλλά και κάποιων εξωκλησιών. Γεννήθηκε στις 8­9­1931 εδώ στον Άκοβο. Οι γονείς του Αναστάσιος και Δήμητρα άνθρωποι απλοί, του μόχθου και της εργασίας, ξωμάχοι της ζωής, τίμιοι αλλά και ευσεβείς ασχολούνταν με αγροτικές εργασίες. Ο πατέρας του αγαπούσε πολύ την μουσική και είχε το δικό του βιολί όπου έπαιζε και διασκέδαζε τους φίλους του ειδικά στις γιορτές. Ο μικρός Αθανάσιος φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Ακόβου για 3 χρόνια. Κατά την διάρκεια της φοίτησής του στην Τετάρτη Δημοτικού, κηρύχτηκε ο πόλεμος εναντίον της Ελλάδας από τον Ιταλογερμανικό άξονα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την διακοπή του Σχολείου. Βίωσε, όπως και πολλοί άλλοι συνομήλικοί του, τις δυσκολίες της κατοχικής περιόδου: Πείνα, φτώχεια, φόβο, κάτω από τις συνθήκες πολέμου. Μετά την λήξη του πολέμου, κατόπιν ειδικών εξετάσεων, ενεγράφη απευθείας στην Στ’ τάξη του Δημοτικού Σχολείου στο Λεπτίνι απ’ όπου και έλαβε το απολυτήριό του. Το Δημοτικό

ΕΞΕΧΟΥΣΑ ΟΛΩΝ Η 1η ΓΙΟΡΤΗ ΜΕΛΙΟΥ

Φέτος, μετά από 2 χρόνια αδράνειας λόγω της πανδημίας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ακόβου «Ο Κολοκοτρώνης» έδωσε νέα πνοή στα πολιτιστικά δρώμενα του χωριού μας με την διοργάνωση και πραγματοποίηση πολλαπλών εκδηλώσεων για μικρούς και μεγάλους. Αναφορικά, με επιτυχία πραγματοποιήθηκε ένα τετραήμερο εκδηλώσεων που περιλάμβανε μία βραδιά παιχνιδιού για τους μικρούς μας φίλους με το «τρένο της χαράς», μία βραδιά νεολαίας με γλέντι και χορό, μία βραδιά αφιερωμένη στην 1η Γιορτή Μελιού και ο Πολιτιστικός Αύγουστος έκλεισε με το καθιερωμένο πανηγύρι μας «Αντάμωμα στον Άκοβο», το οποίο πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στις 16 Αυγούστου, καθώς πλήθος Ακοβιτών και φίλων του χωριού αντάμωσαν και διασκέδασαν υπό τους ήχους παραδοσιακής ορχήστρας μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Αξίζει να σημειωθεί πως η κεντρική και πρωτότυπη εκδήλωση που διοργανώθηκε από τον Σύλλογο φέτος το καλοκαίρι ήταν η 1η Γιορτή Μελιού. Ο Σύλλογος μας σε συνεργασία με τους μελισσοκόμους της περιοχής, με τον πρόεδρο της τοπικής κοινότητας Ακόβου και με την βοήθεια αξιόλογων επιστημόνων και εθελοντών σχεδίασαν μία βραδιά αφιερωμένη στο μέλι και στα προϊόντα της μέλισσας, αναδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο ένα τοπικό προϊόν που ενσταλάζει από τα δέντρα του τόπου μας. Πιο συγκεκριμένα , μελισσοκόμοι ­μελοπαραγωγοί εξέθεσαν διάφορες ποικιλίες μελιού και προϊόντα της μέλισσας (όπως βασιλικός πολτός, γύρη κ.α.) και παρουσίασαν με βιωματικά τον τρόπο εξαγωγής μελιού από την κερήθρα. Επίσης, στο χώρο υπήρχε και έκθεση εργαλείων της μελισσοκομίας . Παράλληλα, οι γυναίκες του χωριού παρασκεύασαν γλυκά εδέσματα που ως κύριο συστατικό τους είχαν το μέλι και τα παρέθεσαν στον κόσμο , μαζί με τον μπουφέ εδεσμάτων από μέλι που είχε στηθεί από τα ζαχαροπλαστεία ­χορηγούς της Μεγαλόπολης και της Καλαμάτας. Επιπλέον, εξαίρετοι εισηγητές, επιστημονικά καταρτισμένοι, πλαισίωσαν τη Γιορτή δίνοντας πληροφορίες για την επιστήμη της μελισσοκομίας, την αξία του μελιού και των προϊόντων της μέλισσας , την ιστορική του πορεία και τον συμβολισμό του στην λαϊκή έκφραση ανά τους αιώνες. Όσοι παρευρέθηκαν

Τα αποτελέσματα των επιλογών μας είναι καρποφόρα και αγκαλιάζονται με θέρμη από τους δημότες και την συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της τοπικής κοινωνίας. Η 1η Γιορτή Μελιού είναι μία ακόμη απόδειξη των δυνατοτήτων και της αμέριστης αγάπης που διαθέτει ο Σύλλογος μας για αυτό τον τόπο. Μέλημά μας είναι να εξωτερικεύσουμε και να αναδείξουμε τα πλεονεκτήματα του τόπου μας, αλλά και τη ζωντάνια και την ενεργό δράση του πληθυσμού αυτού. Ένας νέος σημαντικός θεσμός καθιερώνεται και είναι πλέον γεγονός. Δέσμευσή μας είναι να μεριμνούμε κάθε χρόνο ώστε η Γιορτή μελιού να εμπλουτίζεται και να γίνεται καλύτερη, διαδίδοντας της και έξω από τα σύνορα του χωριού . Κλείνοντας, θα θέλαμε να αποδώσουμε ευχαριστίες εκ βάθων καρδίας σε όλους όσους τίμησαν με την παρουσία τους τις εκδηλώσεις μας, δηλώνοντας τη στήριξη και την επιδοκιμασία τους προς το έργο του Συλλόγου μας. Ευχαριστούμε θερμά τους συνεργάτες και τους εθελοντές μας που εργάστηκαν νυχθημερόν για την επιτυχή διοργάνωση και διεξαγωγή των εκδηλώσεων. Οι εθελοντές είναι η ραχοκοκαλιά του Συλλόγου μας γιατί χάρη σε αυτούς υλοποιούνται τα σχέδια και οι ιδέες για ένα καλύτερο αύριο αυτού του τόπου . Τέλος, ευχαριστούμε τους χορηγούς που μας στήριξαν σε αυτή την προσπάθεια.Σύλλογος σημαίνει ομάδα και συνεργασία για την υλοποίηση ενός οράματος για το κοινό καλό ενός τόπου. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ακόβου «Ο Κολοκοτρώνης» χρειάζεται τη συνεργασία και τη στήριξη όλων μας για να συνεχίσει να παράγει έργο.

ο Δήμαρχος Μεγαλόπολης κ. Χριστογιαννόπουλος Αθανάσιος και οι Αντιδήμαρχοι κ.Σιέμπος και κ. Μανιάτης, ο εφημέριος του χωριού μας π.Γεώργιος Σ. Σπανός , ο πρόεδρος τοπικής κοινότητας Ακόβου κ.Τζούβελης Γεώργιος και

Βασίλη Τζαμουράνη πήρα το

σας «Ακοβίτικα Νέα», τεύχος 19, Φεβρουάριος 2021. Ένα ακόμη πνευματικό κομμάτι τηςΑκοβίτικης ζωής προστέθηκε στην ιστορική φαρέτρα της ιδιαίτερης πατρίδα σας, τον «ψηλό Άκοβο», καθώς τον αποκαλούμε οι Τουρ­κολεκαίοι, αλλά και στον ιστορικό Σύλλογο σας, σε ημέρες«πνευματικήςανοβρί­ας» καιοικονομικήςδυσπραγίας... Εντυπωσιακό το ύψωμαΔραμπάλα, το κέντρο των Σαμπάζικων, που δεσπόζει με πληρότητα το εξώφυλλο «Ακοβίτικα Νέα». Το μελέτησα με αντικειμενικότητα. Εκπέμπει μεγίστης σημασίας ιστορική ομορφιά ως θέση, αλλά και κατοχυρώνει την γενναιότητα των πολεμάρχων του 1821προγόνωνμαςμε τηνεύστοχη ­θαυμαστή πινελιά τουΑκοβίτη καλλιτέχνη! Στη συνέχεια διήλθα, μια προς μια, τις 106 μεστές ποικίλου περιεχομένου σελίδες της έκδοσης σας «Ακοβίτικα Νέα». Επιβεβαίωσα το: «γηράσκω αεί διδασκόμενος». Τα κείμενα, φωτογραφίες, απεικονίσεις έχουν την έλξη τους. Απερίφραστα βγάζουν άρωμα Σαμπάζικης σκέψης, μα και φούντωμα καρδιάς. Αποτυπώνεται λίγο­πολύ η ιστορική αξία της Δυτικής Φαλαισίας, αφού τα Σαμπάζικα είναι «η κοιτίδα

Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και τιμή γιατί μου δίνεται η ευκαιρία να επικοινωνήσω μαζί σας μέσω του έγκριτου και καταξιωμένου περιοδικού μας "ΑΚΟΒΙΤΙΚΑ ΝΕΑ" γι ΄αυτό ευχαριστώ πολύ την Συντακτική του Επιτροπή. Αθροίζοντας και εγώ την αγωνία μου μαζί σας για την ποιοτικότερη αναβάθμιση και ανάπτυξη του χωριού μας που δρομολογήσαμε τα τελευταία χρόνια θέλω σήμερα να υπενθυμίσω και να υπογραμμίσω ορισμένες προτεραιότητες που πρέπει άμεσα να υλοποιηθούν και τούτο γιατί η Αυτοδιοίκηση είναι ο πιο υγιής βραχίονας του κεντρικού κράτους με συνεχώς βελτιωμένες αρμοδιότητες , συνέργειες και πόρους , που δεν επηρεάζεται ακόμη τουλάχιστον από την γενικότερη οικονομική κρίση της πατρίδας μας: 1. Η αποπεράτωση του Κοινοτικού Γραφείου και Ιατρείου καθώς και του Εκκλησιαστικού Μουσείου. Εδώ είναι ανάγκη για την αποκατάσταση της αλήθειας να πούμε ότι το έργο αυτό είχε ενταχθεί στο 5ο Ε.Α.Π. (Λιγνιτόσημο) με προϋπολογισμό 60.000,00 € με φορέα υλοποίησης την Περιφέρεια Πελοποννήσου , η οποία εκπόνησε και την Μελέτη . Δυστυχώς , το έργο αυτό απεντάχθηκε από τον νέο Περιφερειάρχη Κο Παναγιώτη Νίκα. Όπως αδικαιολόγητα απένταξε και το έργο ­ μελέτη στερέωσης του καμπαναριού με προϋπολογισμό 10.000,00 € (5ο Ε.Α.Π.).

2. Άμεση υλοποίηση της μελέτης για την αντιμετώπιση του ερπυσμού του χωριού μας. Η μελέτη εκπονήθηκε το 2018 από Περιφέρεια Πελοποννήσου και ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 630.000,00€.

3. Η κατασκευή "Το Σπίτι του Κολοκοτρώνη" αφού έχει έτοιμη μελέτη και προϋπολογισμό 150.000,00€ από ΕΣΠΑ­ ΤΑΠ –ΤΟΚ. 4. Η ασφαλτόστρωση του δρόμου από Άκοβο έως Άγιο Γεώργιο είναι μια αναγκαία προτεραιότητα για την ανάδειξη του Μοναδικού Θρησκευτικού ­ Πολιτιστικού εθίμου όπως είναι το ΚΟΥΡΜΠΑΝΙ στην ευρύτερη περιοχή. Άλλωστε είχε δρομολογηθεί η υλοποίηση του από την απερχόμενη Περιφερειακή Αρχή. 5. Απαραίτητη είναι και η ασφαλτόστρωση προς την Αγία Σολομονή για την ανάδειξη και αυτού του ξεχωριστού Ιστορικού Μνημείου. Αγαπητοί μας Πατριώτες , Επιτρέψτε μου ακόμη τρεις σκέψεις – προτάσεις.

Α. Η όμορφα αναπλασθείσα και Ιστορική πλατεία της Μεταμόρφωσης να ονομασθεί ΠΛΑΤΕΙΑ ΗΡΩΩΝ 1821. Β. Συμμετέχοντας και παρακολουθώντας διαχρονικά τις δράσεις των τριών Πολιτιστικών Συλλόγων μας (Αθήνας ­ Καλαμάτας ­ Ακόβου ) με την πλούσια και πολυσχιδή δραστηριότητά τους, προτείνω την σύσταση μια Εκτελεστικής Επιτροπής (Ε.Ε. ) όπου θα συμμετέχουν ο Πρόεδρος και ο Γραμματέας του κάθε Συλλόγου καθώς και ο Πρόεδρος του χωριού μας . Σκοπός της Ε.Ε. θα είναι η υλοποίηση των αποφάσεων που θα λαμβάνουν οι Σύλλογοι. Γ. Το μέλλον του κάθε τόπου είναι οι άνθρωποί του και εγώ δεν μπορώ να φανταστώ ότι με όλους εσάς το χωριό μας δε θα γίνει τόπος προορισμού. Ένας ξενώνας θα μπορούσε να σηματοδοτήσει και να στεγάσει το όραμα της Ανάπτυξης. Έως τότε όμως ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να επισκέπτεται το χωριό μας με τους φίλους του. Για την γνωριμία των λοιπών φίλων μας με το χωριό μας αποφάσισα να διαθέτω το σπίτι μου (μικρό 50τ.μ. ), συμβολικά αλλά και ουσιαστικά όλο τον χρόνο , σε όλους τους φίλους των Ακοβιτών που θέλουν να το επισκεφθούν. Έτσι θα μπορούσαμε να ονειρευόμαστε

ΑγαπητοίΣυμπατριώτες,σες Μόνο χαρά με πλημμύρισε η είδηση για την προσεχή κυκλοφορία ενός ακόμα τεύχους του αγαπημένου μας περιοδικού "ΑΚΟΒΙΤΙΚΑ ΝΕΑ", που με λαχτάρα το περιμένουμε όχι μόνο εμείς οι Ακοβίτεςαλλάκαιπολλοίφίλοιμας. Στο Πατριωτικό περιοδικό αυτό καταγράφονται τα πλούσια ιστορικά, λαογραφικά στοιχεία του τόπου μας με τεκμηρίωση, με κατανοητό τρόπο και στην σωστή τους διάσταση που για πολλούς από εμάς είναι άγνωστα. Μας φέρνει κοντά στους απόδημους Ακοβίτες και προβάλλει τα πολυποίκιλτα προβλήματαπουκατάκαιρούςαπασχολούντηνγενέτειράμαςκ.λ.π. Για αυτές σας τις άοκνες προσπάθειες και τον κόπο

Στρώμαέχουντοχορτάρι σκέπασμάτουςτοφεγγάρι καιτ'αηδόνιατηναυγή τουςχαρίζουνμουσική. Δεντουςείδεoθεόςκι αςγεννήθηκανστοφως ήτανντάλαμεσημέρι καιδεβρέθηκεέναΧέρι. Ν'απλώσεινατουςπιάσει καιτημοίρατουςv'αλλάξει ταξίδιδίχωςπροορισμό έρμαιαστονκόσμοαυτό. Ζηλεύουνεκαιταπουλιά πουπετάνεμακριά ναβρούνεκάτιγιαναφάνε κιαυτοίψωμολυσσάνε.

Τρόπαια) ερμηνεύτρια Νάντια Καραγιάννη, όπου πρωτοακούστηκε στο αντάμωμα στονΆκοβοστις16­8­22, καιευρίσκεταιεδώ: http://akovos.gr.

• Έκδοση τεύχους 19 των Ακοβίτικων Νέων ύστερα από την καθοριστική προσφορά της Περιφέρειας Πελοποννήσου και συγκεκριμένα του Περιφερειάρχη κ Νίκα, Παναγιώτη.

• Υποβολή Φακέλου και Μουσειολογικής Μελέτης στην Περιφέρεια και στον Δήμο για την δημιουργία Μουσείου στο Δημοτικό Σχολείου Άκοβου. • Προβολή του Ακόβου στο διαδίκτυο μέσω του νέου ιστορικού ιστολογίου της επανάστασης του 1821. Το ιστολόγιο αυτό παρουσιάζει την καθοριστική συμμετοχή των Ακοβιτών προγόνων μας στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Με πλήθος άρθρων από ιστορικές πηγές και από την τοπική παράδοση.

• Ολοκλήρωση της ανέγερσης του Μνημείου Εθνικής Αντίστασης (περιόδου 1941‐1944) στην πλατεία του Χωριού μας δίπλα στο Ηρώο.

• Σχεδιάστηκαν και κυκλοφόρησαν επετειακά μπλουζάκια για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 • Δημιουργία αφιερωματικών τοιχογραφημάτων (γκράφιτι) του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και Νικήτα Σταματελόπουλου (Νικηταρά) στην πλευρά του δρόμου του Δημοτικού σχολείου.

• Φιλοτέχνηση και εκτύπωση λαβάρων για τον Άκοβο 1821‐2021 που αναρτήθηκαν σε καίρια σημεία του χωριού, καθ΄όλο το 2021. Επίσης τα εν λόγω λάβαρα στάλθηκαν στους ομογενείς μας στις Η.Π.Α.και Αυστραλία, όπου μάλιστα έλαβαν την διάκριση της 3ης θέσης σε μαθητικό διαγωνισμό. • Σχεδιασμός και τοποθέτηση ιστορικών πληροφοριακών πινακίδων σε σημεία ενδιαφέροντος (Αγία Σωτήρα, Βρύση Λεζωνά, Νεραΐδόβρυση) Οι πινακίδες αυτές πληροφορούν τον επισκέπτη για την ιστορικότητα του σημείου και έγιναν με δαπάνη του Συλλόγου μας πλην αυτής της Νεραΐδόβρυσης που έγινε με δωρεά του Χριστόπουλου Παναγιώτη από Γερμανία. • Συμμετοχή στις εκδηλώσεις για τη Μάχη στην Δραμπάλα. Εκτύπωση και ανάρτηση στη Δραμπάλα υπερμεγέθους (πεντάμετρου) πίνακα με έργο του Ακοβίτη ζωγράφου Τζαμουράνη Σωτήρη και με θέμα την Μάχη στην Δραμπάλα.

• Δημιουργία ιστολογίου για προβολή και υποστήριξη Επιχειρήσεων Ακοβιτών.

• Aνάδειξη της Αγ. Σολομονής με τεκμηριωμένα άρθρα στο ιστορικό Ιστολόγιο 1821 του Συλλόγου και εικονική περιήγηση. • Συμμετοχή στην εκδήλωση του Πανελληνίου Συλλόγου Πτυχιούχων Μηχανικών γεωπληροφορικής για ανάδειξη της ιστορίας του Ακόβου. Η εκδήλωση αφορά την επέτειο των 200 χρόνων από

•Σχεδιασμός και τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων στην Αγ. Σολομονή σε συνεργασία με το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο. •Ανάρτηση Ιστολογίου Πεσόντων για την Πατρίδα Ακοβιτών, από έγγραφο της Υπηρεσίας Ιστορίας Στρατού (Υ.Ι.Σ). •Δημιουργία ενημερωτικής εφαρμογής κινητών συσκευών για τον Άκοβο, με τίτλο Akovos Info. Η πρώτη εφαρμογή για κινητά σε όλη την Επαρχία Μεγαλόπολης. •Δημιουργία πρωτοποριακής διαδραστικής ταινίας «Ο Αγωνιστής του 1821» στο διαδίκτυο.

•Ραδιοφωνική συνέντευξη στον ιντερνετικό ραδιοφωνικό σταθμό, Syzefxi, με θέμα τον ΄Ακοβο την ιστορία του και τις παραδόσεις του. •Δημιουργία νέου επετειακού βίντεο για την Μάχη στην Δραμπάλα και συμμετοχή στις εκδηλώσεις για την Μάχη αυτή. Μονοήμερη επίσκεψη με λεωφορείο από Αθήνα στον Άκοβο την ημέρα μνήμης και τιμής της Μάχης στην Δραμπάλα. •Επιστολή στην Cosmote και δημιουργία μελέτης για διάθεση αντικλεπτικού συστήματος του αγάλματος του θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Δραμπάλα. •Παράσταση στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και στον Δήμο Μεγαλόπολης.

•Τοποθέτηση πινακίδων γρήγορης ανταπόκρισης (QR code) στα τοιχογραφήματα των ηρώων στο σχολείο του Ακόβου και αλλού. Σαρώνοντας τους κωδικούς ο χρήστης μεταβαίνει στις ιστοσελίδες μας και μαθαίνει λεπτομέρειες •Με χρηματοδότηση της μη κερδοσκοπικής εταιρίας “Αιγέας” δημιουργήθηκε Νέο Δημοτικό Τραγούδι με τίτλο «Ο Άκοβος» σε στίχους Δημήτρη Μωρόγιαννη και ερμηνεία μελοποίηση Νάντιας Καραγιάννη. •Έκδοση διετούς ημερολογίου 2023‐2024 και διάθεσή του δωρεάν •Ψηφιοποίηση και ανάρτηση στο διαδίκτυο βιβλίου του αείμνηστου καθηγητή Σπύρου Κωστόπουλου σχετικό με την Μάχη στην Δραμπάλα. •Συνδρομή και υποστήριξη ταξιδιωτικού ντοκυμαντέρ για τον Άκοβο της διαδικτυακής τηλεόρασης vibesTv παραγωγή του φιλοακοβίτη Γιάννη Λάσκαρη και Γιάννη Πατσαβούρα. •Έκδοση του παρόντος (20ου) τεύχους του περιοδικού "Ακοβίτικα Νέα". Παρά την πανδημία και τον εγκλεισμό που ακολούθησε, που επέφεραν και την αναβολή των αρχαιρεσιών για το Δ.Σ. του Συλλόγου μας, αυτός συνέχισε αμείωτα τις δράσεις του με το ίδιο και πρόσφατα με το νέο Διοικητικό του Συμβούλιο που προέκυψε απο τις αρχαιρεσίες στις 18/5/22. Χριστόπουλος Π. Δημήτρης ‐ Πρόεδρος. Τζιαμουράνης Λ. Βασίλης ‐ Αντιπρόεδρος. Μενούνος Κ. Γιώργος ‐ Γενικός Γραμματέας. Καίσαρη Ι. Μαρία ‐ Ταμίας. Πολυχρονοπούλου Π. Κων/να ‐ Έφορος. Χριστόπουλος Ι. Ηλίας ‐ Ειδικός Γραμματέας. Πουλόπουλος Κ. Χαράλαμπος ‐ Μέλος. Πολυχρονόπουλος Παναγιώτης ‐ Μέλος Φουσέκης Γ .Δημήτρης ‐ Μέλος Τζαμουράνης Δ. Ηλίας ‐ Αναπληρωματικό Μέλος.