ผลงานทางดนตรีและนาฏศิลป์ไทย "สมสมัย สืบสาน สิริชัยชาญ ฟักจำรูญ"

สำ�นักบริหารศิลปวัฒนธรรม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

๑

งานฉลองมงคลสมรสปี​ี ๒๕๑๙

อาจารย์​์อุ้​้�มลู​ูกสาวคนโต

อาจารย์​์ ดร. สิ​ิริชัิ ยช ั าญ ฟั​ักจำำ�รูญ ู เป็​็นบุ​ุตรของนายทิ​ิพวั​ัน ฟั​ักจำำ�รูญ ู กั​ับ นางสมจิ​ิต ต์​์ ฟั​ั ก จำำ�รู​ูญ เกิ​ิ ด เมื่​่� อ วั​ั น ที่​่� ๑๗ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๖ พื้​้� น เพ เป็​็ น ชาวฝั่​่� งธน แถวบางยี่​่� ขั​ั น บิ​ิ ด ารั​ับ ราชการกรมสรรพสามิ​ิ ต และเป็​็ น นั​ั กดนตรี​ีไทยสมั​ัครเล่​่น หั​ัวหน้​้าวงเครื่อ่� งสาย ส่​่วนคุ​ุณแม่​่ทำำ�งานที่​่�โรงสุ​ุรา บางยี่​่�ขั​ัน มี​ีพี่​่�น้​้องร่​่วมกั​ัน ๔ คน ในวั​ัยเยาว์​์ได้​้รับ ั การปลู​ูกฝั​ังการเล่​่นดนตรี​ีไทยจากคุ​ุณพ่​่อ โดยเล่​่นเครื่อ่� ง ดนตรี​ี “ขิ​ิม” ตั้​้�งแต่​่อยู่​่�ชั้​้�นประถมศึ​ึกษา และมี​ีเรี​ียนขิ​ิมเพิ่​่�มเติ​ิมกั​ับครู​ูประจิ​ิตร อุ​ุทัยจั ั น ั ทร์​์ เมื่​่อ � เรี​ียนจบชั้​้�นประถมศึ​ึกษาปี​ีที่�่ ๔ ได้​้เข้​้าเรี​ียนที่​่โ� รงเรี​ียนนาฏศิ​ิลป ฝั่​่�งพระนคร โดยเริ่​่�มเรี​ียนพื้​้�นฐานคื​ือเครื่อ่� งดนตรี​ี ฆ้​้องวงใหญ่​่

ถ่​่ายกั​ับคุ​ุณแม่​่ที่​่�บ้​้านบางยี่​่�ขั​ัน ขณะนั้​้�นคุ​ุณแม่​่อายุ​ุ ๘๗ ปี​ี

คุ​ุณปู่​่�-คุ​ุณย่​่า กั​ับหลานสาว

๒

“...ก่​่อนเข้​้าโรงเรี​ียนนาฏศิ​ิลป อยู่​่�ที่​่�บ้​้านผมเรี​ียนตี​ีขิ​ิม กั​ับคุ​ุณพ่​่อมาก่​่อน พอได้​้เข้​้าเรี​ียนผมก็​็บอกครู​ูว่​่าตี​ีขิ​ิม ได้​้ แต่​่ปรากฏว่​่าที่นี่​่​่� ไ� ม่​่มีสี อนขิ​ิมซึ่​่ง� ความจริ​ิงการเรี​ียน ดนตรี​ีไทยพื้​้�นฐานชิ้​้�นแรกเลย คื​ือการตี​ีฆ้​้องวง ...” “...แม้​้ผมจะเรี​ียนดนตรี​ีไทยแต่​่ส่​่วนลึ​ึกแล้​้ว ผมไม่​่ได้​้ ตั้​้�งเป้​้าหมายจะมาทางดนตรี​ีไทยเลยเพราะตอนเด็​็ก ผมเองไม่​่ค่​่อยชอบเท่​่าไหร่​่ แต่​่ว่​่าคุ​ุณพ่​่อชอบผมก็​็เลย ต้​้องทำำ�ตาม... คุ​ุณพ่​่อบอกเรี​ียนดนตรี​ีไทยดี​ีแล้​้วเพราะ ตำำ�บลนี้​้�มีคี นเรี​ียนเพี​ียงคนเดี​ียว ยั​ังไงเธอก็​็ต้อ้ งมี​ีโอกาส ในอนาคตแน่​่ ๆ คุ​ุณพ่​่อเหมื​ือนเป็​็นหมอดู​ูนะ คื​ือให้​้ ผมเรี​ียนต่​่อไป...” พอขึ้​้�นเรี​ียนชั้​้�นมั​ัธยมศึ​ึกษาปี​ีที่�่ ๖ ในด้​้านการเรี​ียนภาควิ​ิชาการก็​็สามารถ เรี​ียนได้​้ทั​ันกั​ับเพื่​่�อน ๆ แต่​่ยั​ังไม่​่เก่​่งในส่​่วนของทั​ักษะด้​้านดนตรี​ี คุ​ุณครู​ู จึ​ึงแนะนำำ�ให้​้ลดการเรี​ียนวิ​ิชาปกติ​ิลงแล้​้วฝึ​ึกดนตรี​ีให้​้มากขึ้​้�นเพื่​่�อที่​่�จะได้​้ มี​ีฝี​ีมื​ือทั​ัดเที​ียมคนอื่​่�น โดยเฉพาะคุ​ุณครู​ูประสิ​ิทธิ์​์� ถาวร ท่​่านได้​้บอกว่​่า “ถ้​้าอย่​่างนั้​้� นฉั​ั นจะสอนเธอ” ทำำ�ให้​้อาจารย์​์ตั้​้�งใจเรี​ียนดนตรี​ีไทยตั้​้�งแต่​่ ตอนนั้​้�นมา อาจารย์​์สมรสกั​ับนางลั​ัดดาวั​ัลย์​์ ฟั​ักจำำ�รูญ ู (ข้​้าราชการบำำ�นาญกรมศิ​ิลปากร) มี​ีบุ​ุตร ธิ​ิดา ๒ คน และมี​ีหลาน ๓ คน โดยอาศั​ัยอยู่​่�ที่​่�บ้​้านแถวบางไผ่​่ กั​ับครอบครั​ัว ถึ​ึงแม้​้ว่​่าอาจารย์​์จะมี​ีอายุ​ุครบ ๘๐ ปี​ี ในปี​ีนี้​้� (พ.ศ. ๒๕๖๖) นี้​้� แ ล้​้ ว แต่​่ ยั​ั ง คงมุ่​่�งมั่​่� น และทำำ� งานช่​่วยพั​ั ฒ นาวงการดนตรี​ีไ ทยอย่​่ า ง สม่ำำ�เสมอมิ​ิได้​้ขาด ทั้​้�งของจุ​ุฬาลงกรณ์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยและทุ​ุกหน่​่ วยงาน หรื​ือองค์​์กรที่​่�ขอให้​้ช่วย ่ เหลื​ือ

๓

“...ผมเรี​ียนโรงเรี​ียนใกล้​้บ้​้าน เป็​็นโรงเรี​ียนราษฎร์​์เลยได้​้เรี​ียนเร็​็ว ได้​้เรี​ียนตั้​้�งแต่​่ ๕ ขวบ จบ ป.๔ เมื่​่�อ ๙ ขวบ แล้​้วมาเข้​้าโรงเรี​ียน นาฏศิ​ิลปที่​่�วั​ังหน้​้า ซึ่​่�งสมั​ัยนั้​้�นยั​ังเป็​็นแค่​่โรงเรี​ียน โดยหลั​ักสู​ูตรจะ ต้​้องเรี​ียน ๑๑ ปี​ี แต่​่ผมเรี​ียนแค่​่ ๑๐ ปี​ี เนื่​่�องจากพาสชั้​้�นตอน ม.๕ ขึ้​้�น ม.๖ ดั​ังนั้​้�นพออายุ​ุ ๑๙ ก็​็เรี​ียนจบแล้​้วก็​็ทำำ�งานเลย...” “...เพราะผมไม่​่ได้​้มี​ีพรสวรรค์​์มี​ีแต่​่พรแสวง ครู​ูบอกว่​่ารู​ูปร่​่างเธอ เป็​็นฆ้​้องก็​็ไม่​่ใช่​่เป็​็นระนาดก็​็ไม่​่เชิ​ิง ฉะนั้​้�นผมเป็​็นคนตั​ัวเล็​็กข้​้อมื​ือสั้​้�น ต้​้องอาศั​ัยพรแสวงโดยการฝึ​ึกอย่​่างเดี​ียว แล้​้วพอเริ่​่ม� เล่​่นดนตรี​ีได้​้ครู​ู ก็​็ส่​่งผมไปออกงานตามรายการวิ​ิทยุ​ุ และงานบุ​ุญต่​่าง ๆ ถื​ือว่​่าเป็​็น เวที​ีในการฝึ​ึกงานของเรา ผมไต่​่เต้​้าขึ้​้�นมาตั้​้�งแต่​่คนโหม่​่ง ฉาบ ทุ้​้�ม เหล็​็ก ฆ้​้อง จนสุ​ุดท้​้ายได้​้ไปตี​ีระนาด”

การเริ่​่�มต้​้นการศึ​ึกษาของอาจารย์​์สิริ​ิ ชัิ ยช ั าญ ถื​ือว่​่าค่​่อนข้​้างเร็​็วกว่​่าเด็​็กทั่​่�ว ๆ ไป ทำำ�ให้​้สามารถเรี​ียนจบประกาศนี​ียบั​ัตรชั้​้�นสู​ูงด้​้วยวั​ัยเพี​ียง ๑๙ ปี​ีเท่​่านั้​้�น

สมุ​ุดรายงานประจำำ�ตั​ัวนั​ักเรี​ียน โรงเรี​ียนนาฏศิ​ิลป กรมศิ​ิลปากร ของ ด.ช.สิ​ิริ​ิชั​ัยชาญ ฟั​ักจำำ�รู​ูญ ชั้​้�นต้​้นปี​ีที่​่� ๒

๔ หลั​ังจากที่​่�ได้​้ไปทำำ�งานบุ​ุกเบิ​ิกเป็​็นครู​ูสอนดนตรี​ีไทย วิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปเชี​ียงใหม่​่ได้​้ ๔ ปี​ี ก็​็ได้​้มี​ีโอกาสสอบ ชิ​ิงทุ​ุนไปอบรมด้​้านมานุ​ุษยวิ​ิทยาดนตรี​ี ณ East-West Center, Hawaii University ประเทศสหรั​ัฐอเมริ​ิกา ต่​่ อมาในพ.ศ. ๒๕๒๕ หลั​ังจากที่​่�จบประกาศนี​ียบั​ัตร ชั้​้�นสู​ูงมากว่​่า ๒๐ ปี​ี อาจารย์​์ถึ​ึงจะมี​ีโอกาสได้​้เรี​ียนต่​่อ จนจบปริ​ิญญาตรี​ี

เข้​้ารั​ับพระราชทานปริ​ิญญาดุ​ุษฏี​ีบั​ัณฑิ​ิต จากจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย ปี​ี พ.ศ. ๒๕๓๙

เข้​้ารั​ับพระราชทานปริ​ิญญาดุ​ุษฏี​ีบั​ัณฑิ​ิต จากจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย ปี​ี พ.ศ. ๒๕๓๙

“...ใช้​้ เวลามา ๒๐ ปี​ี เ ลยนะ ระหว่​่ า งทางผมก็​็ ถู​ูกดู​ูถู​ูกดู​ู แคลน ในขณะที่​่เ� ข้​้าเรี​ียนปริ​ิญญาตรี​ีว่า่ คนที่​่เ� รี​ียนนาฏศิ​ิลปมาด้​้านวิ​ิชาการ จะอ่​่อน แต่​่ผมจบมาเป็​็นอั​ันดั​ับ ๓ จาก ๔๐๐ คนเคาะของรุ่​่�นนั้​้�น ได้​้คะแนนเฉลี่​่�ย ๓.๖๒...”

การทำำ�กิ​ิจกรรมร่​่วมกั​ับนั​ักศึ​ึกษาต่​่างชาติ​ิ ณ East-West Center, Hawaii University ประเทศสหรั​ัฐอเมริ​ิกา

สอนนั​ักศึ​ึกษาต่​่างชาติ​ิรำำ�วงเพลงขวั​ัญใจดอกไม้​้ของชาติ​ิ เมื่​่�อครั้​้�งที่​่�ไปอบรม ณ East-West Center, Hawaii University ประเทศสหรั​ัฐอเมริ​ิกา

๕

การทำำ�งานในสายบริ​ิหารกอปรกั​ั บการได้​้เข้​้าถวายงานสมเด็​็จพระกนิ​ิ ษฐา ธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุ ดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ตั้​้�งแต่​่ พ.ศ. ๒๕๒๘ ทำำ� ให้​้ ท รงเล็​็ ง เห็​็ น ว่​่ า มี​ีความจำำ� เป็​็ น ที่​่� จ ะต้​้ อ งไปเรี​ีย นต่​่ อ ใน ระดั​ับปริญ ิ ญาโทและปริ​ิญญาเอก

“... ผมกราบบั​ั ง คลทู​ูลขอว่​่ า จะเรี​ี ย นทางดนตรี​ี ต่​่ อ พระองค์​์ท่​่านบอกไม่​่ได้​้ ต้​้องเรี​ียนบริ​ิหาร อั​ันนี้​้�คื​ือเส้​้น ทางที่​่�ทรงชี้​้�นำำ�ให้​้...” อาจารย์​์ สิ​ิ ริ ชั ิ ยช ั าญ สำำ� เร็​็จ การศึ​ึ ก ษาระดั​ั บ ครุ​ุศ าสตรมหาบั​ั ณ ฑิ​ิ ต สาขา บริ​ิหารการศึ​ึกษา ในพ.ศ. ๒๕๓๕ และสำำ�เร็​็จการศึ​ึกษาระดั​ับครุ​ุศาสตรดุ​ุษฎี​ี บั​ัณฑิ​ิต สาขาวิ​ิชาพั​ัฒนศึ​ึ กษา คณะครุ​ุศาสตร์​์ จุ​ุ ฬาลงกรณ์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัย ในพ.ศ. ๒๕๓๙ ต่​่อมาในพ.ศ. ๒๕๖๖ ได้​้รับ ั พระราชทานปริ​ิญญาดุ​ุษฏี​ีบั​ัณฑิ​ิต กิ​ิตติ​ิมศั​ักดิ์​์� สาขาดุ​ุริย ิ างคศิ​ิลป์​์ จากสถาบั​ันบั​ัณฑิ​ิตพั​ัฒนศิ​ิลป์​์

๖

ชี​ีวิ​ิตการทำำ�งานของอาจารย์​์สิ​ิริชัิ ยช ั าญเริ่​่�มต้​้นในปี​ีพ.ศ. ๒๕๐๕ หลั​ังจากจบ ประกาศนี​ียบั​ัตรชั้​้�นสู​ู งจากโรงเรี​ียนนาฏศิ​ิ ลป ได้​้ บรรจุ​ุ เข้​้าเป็​็นข้​้าราชการ ครู​ู สอนที่​่�โรงเรี​ียนนาฏศิ​ิลป ในพ.ศ. ๒๕๑๔ กรมศิ​ิลปากรมี​ีโครงการจั​ัดตั้​้�ง วิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปในต่​่างจั​ังหวั​ัด จึ​ึงได้​้อาสาไปเป็​็นครู​ูดนตรี​ีไทย ที่​่�วิ​ิทยาลั​ัย นาฏศิ​ิลปเชี​ียงใหม่​่ หลั​ังจากที่​่�สำำ�เร็​็จการศึ​ึกษาระดั​ับปริญ ิ ญาตรี​ี ได้​้ย้​้ายมา รั​ับตำำ�แหน่​่งผู้​้�อำำ�นวยการที่​่�วิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปลพบุ​ุรี ี ในพ.ศ. ๒๕๒๕ และได้​้ ย้​้ายไปที่​่�วิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิ ลปกาฬสิ​ิ นธุ์​์� และวิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิ ลป ที่​่�กรุ​ุงเทพฯ ตามลำำ�ดั​ับ

“...การทำำ�งานมั​ันขึ้​้�นอยู่​่�กั​ับว่​่า ถ้​้าเรารั​ักงาน เราก็​็จะทำำ�ได้​้...”

“...ผมถู​ูกส่​่งไปลพบุ​ุรี​ี ซึ่​่�งไม่​่มี​ีอะไรเลย ผมได้​้อาคารไม้​้ เก่​่าๆ นึ​ึกสภาพดู​ูนะอาคารที่​่�เคยเป็​็นโรงเรี​ียนช่​่างของ ทหารมาก่​่อน ผมต้​้องขอความช่​่วยเหลื​ือจากทหาร ให้​้มาช่​่วยซ่​่อมแซมอาคาร ให้​้เป็​็นที่​่�ตั้​้�งของวิ​ิทยาลั​ัย นาฏศิ​ิลป ต้​้องมามุ​ุงหลั​ังคาใหม่​่ เอากระดานมากั้​้�น เป็​็นห้​้องเรี​ียนแต่​่ละชั้​้�น ไม่​่มี​ีห้​้องเป็​็นสั​ัดเป็​็นส่​่วน เวลา เรี​ียนนี่​่�ได้​้ยิ​ินถึ​ึงกั​ันหมด เป็​็นอั​ันว่​่าสามารถตั้​้�งวิ​ิทยาลั​ัย นาฏศิ​ิลปขึ้​้�นมาได้​้...”

๗

ในพ.ศ. ๒๕๓๖ อาจารย์​์ ย้​้ า ยกลั​ั บ มารั​ับ ราชการในตำำ� แหน่​่ ง ผู้​้�อำำ� นวยการ กองศิ​ิ ล ปศึ​ึ ก ษา เลื่​่� อ นระดั​ั บ เป็​็ น ผู้​้�อำำ� นวยการสถาบั​ั น นาฏดุ​ุ ริ ย ิ างคศิ​ิ ล ป์​์ รองอธิ​ิบดี​ี กรมศิ​ิ ลปากร และดำำ�รงตำำ�แหน่​่ งสู​ูงสุ​ุ ดเป็​็นอธิ​ิบดี​ี กรมศิ​ิ ลปากร ใน พ.ศ. ๒๕๔๕ นั​ับเป็​็นอธิ​ิบดี​ีคนแรกที่​่�มาจากสายดนตรี​ีไทย

การแสดงปี่​่�พาทย์​์พม่​่า ในงานสั​ังคี​ีตศาลา

ทำำ�หน้​้าที่​่�เป็​็นโฆษกในงานแสดงดนตรี​ี ออกอากาศ ณ สถานี​ีโทรทั​ัศน์​์ช่​่อง ๕

รั​ับรางวั​ัลนั​ักบริ​ิหารดี​ีเด่​่นเมื่​่�อ พ.ศ. ๒๕๔๕

งานดนตรี​ีไทยอุ​ุดมศึ​ึกษา จั​ัดขึ้​้�น ณ มหาวิ​ิทยาลั​ัยพะเยา

“...การรั​ั บบท จากนั​ั กด นตรี​ี ไ ทยมาเป็​็ น ผู้​้�บริ​ิ ห าร องค์​์กร ผมต้​้องหยิ​ิบเอาภาวะผู้​้�นำำ�มาเป็​็นที่​่�ตั้​้�ง เป็​็น ผู้​้�บริ​ิหารต้​้องใจแข็​็งไม่​่ก้​้าวร้​้าวหยาบคายต่​่อคนอื่​่�น แต่​่ผมมี​ีข้​้อเสี​ียคื​ือหน้​้าผมดุ​ุไม่​่ค่​่อยยิ้​้�ม เวลาพู​ูดเสี​ียง จะห้​้าว เวลาพู​ูดเป็​็นการเป็​็นงานเสี​ียงดั​ังคนจะนึ​ึกว่​่า ผมโกรธ ส่​่วนเรื่​่�องการทำำ�งานผมจะให้​้ทุ​ุกคนมี​ีส่​่วน ร่​่วมไม่​่ได้​้คิ​ิดคนเดี​ียว เรามี​ีบอร์​์ดบริ​ิหารทำำ�งานเป็​็น ที​ีมกั​ันมากกว่​่า...” หลั​ังจากที่​่�เกษี​ียณอายุ​ุราชการ ใน พ.ศ. ๒๕๔๖ ทางจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย ได้​้ เชิ​ิญ และแต่​่ ง ตั้​้� ง ให้​้ เ ป็​็ น ศิ​ิ ล ปิ​ิ น แห่​่ ง จุ​ุ ฬ าลงกรณ์​์ ม หาวิ​ิ ทย าลั​ั ย นั​ั บ แต่​่ นั้​้� นมาจนถึ​ึ งปั​ั จ จุ​ุ บั​ัน รวม ๒๐ ปี​ี ในพ.ศ. ๒๕๕๗ ได้​้ รับ ั การเชิ​ิด ชู​ูเ กี​ียรติ​ิ ให้​้ เ ป็​็ น ศิ​ิ ล ปิ​ิ น แห่​่ ง ชาติ​ิ สาขาศิ​ิ ล ปะการแสดง (ดนตรี​ีไ ทย) นอกจากนี้​้� ในพ.ศ. ๒๕๕๔-๒๕๕๙ ได้​้ รับตำ ั ำ�แหน่​่ งเป็​็นอธิ​ิการบดี​ีของสถาบั​ันบั​ัณฑิ​ิต พั​ัฒนศิ​ิ ลป์​์ และปั​ัจจุ​ุบั​ันอาจารย์​์สิ​ิริชัิ ยช ั าญ ยั​ังมี​ีบทบาทหน้​้ าที่​่�รับผิ ั ิดชอบ อาทิ​ิ เป็​็นประธานมู​ู ลนิ​ิ ธิเิ ตื​ือน พาทยกุ​ุ ล ประธานกรรมการมู​ู ลนิ​ิ ธิศิ ิ ิ ลปิ​ิน แห่​่ ง ชาติ​ิ รองประธานกรรมการมู​ู ล นิ​ิ ธิ ิสิ​ิ ริ ิน ธร กรรมการสภาสถาบั​ั น อาศรมศิ​ิลป์​์ กรรมการมู​ูลนิ​ิ ธิน ิ ริ​ิศรานุ​ุวั​ัดติ​ิวงศ์​์ ที่​่�ปรึก ึ ษาให้​้สถาบั​ันบั​ัณฑิ​ิต พั​ั ฒ นศิ​ิ ล ป์​์ ที่​่� ปรึ ก ึ ษาด้​้ า นดนตรี​ี- นาฏศิ​ิ ล ป์​์ ให้​้ แ ก่​่ โรงเรี​ีย นจิ​ิต รลดา และ วิ​ิทยากรพิ​ิเศษในกิ​ิจกรรมด้​้านวั​ัฒนธรรมให้​้หน่​่วยงานต่​่าง ๆ

๘

อาจารย์​์สิ​ิริชั ิ ยช ั าญ ได้​้ รับ ั มอบหมายจากอาจารย์​์มนตรี​ี ตราโมท ให้​้ เข้​้ า ไปสอนดนตรี​ีไ ทยที่​่� วั​ั ง คลองเตย หรื​ือ พิ​ิ พิ​ิ ธ ภั​ั ณ ฑ์​์ พ ระตำำ�หนั​ั ก ปลายเนิ​ิ น กรุ​ุ ง เทพฯ ซึ่�่ง เป็​็ น พระตำำ�หนั​ั ก ของสมเด็​็ จ พระเจ้​้า บรมวงศ์​์ เ ธอ เจ้​้า ฟ้​้ า กรมพระยานริ​ิศ รานุ​ุ วั​ั ด ติ​ิ ว งศ์​์ โดยเริ่​่�ม สอนวิ​ิ ช าเครื่ อ่� ง ดนตรี​ี ประเภทปี่​่�พาทย์​์ให้​้แก่​่เจ้​้านายในตำำ�หนั​ักปลายเนิ​ิน คื​ือ หม่​่อมเจ้​้าหญิ​ิงกรณิ​ิกา จิ​ิตรพงศ์​์ ทรงเรี​ียนระนาดทุ้​้�ม หม่​่ อมราชวงศ์​์ จัก ั รรถ จิ​ิตรพงศ์​์ เรี​ียนระนาดเอก และ หม่​่อมราชวงศ์​์หญิ​ิงเอมจิ​ิตต์​์ จิ​ิตรพงศ์​์ เรี​ียนฆ้​้องวงใหญ่​่ ซึ่�่ง ทำำ� ให้​้ อ าจารย์​์ ไ ด้​้ มี​ี โอกาสรั​ับ ใช้​้เ บื้​้� อ งพระยุ​ุ ค ลบาท สมเด็​็ จ พระกนิ​ิ ษ ฐาธิ​ิร าชเจ้​้า กรมสมเด็​็ จ พระเทพรั​ัต น ราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ในเวลาต่​่อมาจนถึ​ึงปั​ัจจุ​ุบัน ั

สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี เสด็​็จ ฯ เยี่​่�ยมวิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปลพบุ​ุรี​ี ในขณะที่​่�อาจารย์​์เป็​็นผู้​้�อำำ�นวยการประจำำ�วิ​ิทยาลั​ัย

วั​ันที่​่� ๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๒๘ วั​ันแห่​่งประวั​ัติ​ิศาสตร์​์ ของชี​ีวิ​ิ ต การเป็​็ น ครู​ู เมื่​่� อ สมเด็​็ จ พระกนิ​ิ ษ ฐาธิ​ิร าชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ทรงพระกรุ​ุณ าโปรดเกล้​้ า โปรดกระหม่​่ อ ม ให้​้ อ าจารย์​์ ถวายงานสอนดนตรี​ีไทยเป็​็นครั้​้�งแรก ทรงเครื่อ่� งดนตรี​ี “ระนาดเอก” และได้​้ รั บ ั พระเมตตาให้​้ ถ วายการสอน ฝึ​ึ ก ซ้​้อ ม ปรั​ับว ง และร่​่ว มบรรเลงในอี​ีกหลายโอกาส เสมอมา

๙

สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ทรงซ้​้อมร้​้อง ณ บ้​้านปลายเนิ​ิน

วั​ันสงกรานต์​์ ณ บ้​้านปลายเนิ​ิน สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ฉายพระรู​ูปร่​่วมกั​ับหม่​่อมเจ้​้าดวงจิ​ิตร จิ​ิตรพงศ์​์ หม่​่อมเจ้​้ากรณิ​ิกา จิ​ิตรพงศ์​์ หม่​่อมเจ้​้าเอมจิ​ิตร จิ​ิตรพงศ์​์ หม่​่อมราชวงศ์​์นิ​ิศารั​ัตน์​์ เทวกุ​ุล และอาจารย์​์สิ​ิริ​ิชั​ัยชาญ ฟั​ักจำำ�รู​ูญ ณ วั​ังคลองเตย (บ้​้านปลายเนิ​ิน)

“... เมื่​่�อมาถึ​ึงท่​่านเป็​็นนั​ักเรี​ียนที่พร้ ่� อ้ มมาก พระหั​ัตถ์​์ หนึ่​่ง� ถือื สมุ​ุด พระหั​ัตถ์ห์ นึ่​่ง� มี​ีเทปกั​ับไม้​้ตีรี ะนาด แล้​้ว ท่​่านก็​็ตรั​ัสว่​่าครู​ูสอนเลย ผมก็​็หมอบกราบเข้​้าไป แล้​้วขอถวายการสอนเหมื​ือนนั​ักเรี​ียนนาฎศิ​ิลป ท่​่าน ก็​็ตรั​ัสว่​่าสอนให้​้เป็​็นก็​็แล้​้วกั​ัน ถ้​้าเป็​็นจะมี​ีรางวั​ัล ปรากฏว่​่าท่​่านใช้​้คำำ�เดิ​ิมของผู้​้�ใหญ่​่คื​ือต้​้องสอนให้​้ เป็​็น ...” “... การถวายงานสอนดนตรี​ี ผมสอนตามหลั​ั กก าร ที่​่� ครู​ูถ่​่ า ยทอดมา โดยสมเด็​็ จ พระกนิ​ิ ษ ฐาธิ​ิ ร าชเจ้​้ า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ท่​่านจะอั​ัดเทปขั้​้�นตอนและวิ​ิธีกี ารทั้​้�งหมดเอาไว้​้ ผมไม่​่เคย คิ​ิดเลยว่​่ามี​ีแบบนี้​้�เพราะแต่​่ก่​่อนสอนกั​ันปากเปล่​่า แล้​้ว พระองค์​์ท่า่ นเองก็​็ทรงจด สุ​ุดท้า้ ยท่​่านยั​ังนำำ�สิ่​่ง� ที่​่จ� ดมาให้​้ ผมเพื่​่�อไปทำำ�ผลงานต่​่อว่​่าสอนอะไรไปแล้​้วบ้​้าง ...”

สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ทรงร่​่วมบรรเลงดนตรี​ีไทยกั​ับ วงดนตรี​ีไทยสหราชอาณาจั​ักร

ภาพฝี​ีพระหั​ัตถ์​์ สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี พระราชทานเป็​็นรางวั​ัลให้​้แก่​่ อาจารย์​์สิ​ิริ​ิชั​ัยชาญ

นอกจากนี้​้� อาจารย์​์ ยั​ั ง ได้​้ ส นองงานตามพระราชดำำ�ริ อี​ี ิ กหลายงาน เช่​่น ตามเสด็​็จฯ ไปในงานของชมรมดนตรี​ีไทยสหราชอาณาจั​ักร การแสดงทาง วั​ัฒนธรรมในต่​่างประเทศต่​่าง ๆ อาทิ​ิ ประเทศเยอรมั​ัน ฝรั่​่�งเศส โปรตุ​ุเกส อิ​ิ น เดี​ีย และในเอเชี​ียตะวั​ั น ออกเฉี​ียงใต้​้ เช่​่น ฟิ​ิ ลิ​ิ ปปิ​ิ น ส์​์ ลาว กั​ั ม พู​ู ช า งานแสดงดนตรี​ีไทยโดยครู​ูอาวุ​ุโสแห่​่งรั​ัตนโกสิ​ิ นทร์​์ ดู​ูแลโครงการเพลง เรื่อ่� งในพระราชดำำ�ริ ิ หรื​ือบรรจุ​ุเพลงให้​้บทพระราชนิ​ิพนธ์​์ของพระองค์​์ท่​่าน เป็​็นต้​้น

๑๐

ในช่​่วงเวลาที่​่�อาจารย์​์สิ​ิริชัิ ยช ั าญไปประจำำ�ที่�่วิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปตามที่​่�ต่​่าง ๆ ได้​้สร้า้ งสรรค์​์ผลงานให้​้เป็​็นที่​่�ประจั​ักษ์​์มากมาย ทั้​้�งด้​้านการแสดง ด้​้านดนตรี​ี เป็​็นการนำำ�เอาเอกลั​ักษณ์​์ ของแต่​่ ละท้​้องถิ่​่� นมาเป็​็นโจทย์​์ในการออกแบบ ดนตรี​ีและการแสดง เพื่​่�อสื่​่�อสารให้​้ผู้​้�ชมผู้​้�ฟั​ังเข้​้าใจอย่​่างลึ​ึกซึ้​้�งมากขึ้​้�น

“... อยู่​่�เชี​ียงใหม่​่ได้​้ทำำ�ผลงานหลายอย่​่าง คื​ือ ทำำ�ให้​้ เชี​ียงใหม่​่มี​ีวงดนตรี​ีสะล้​้อ ซอ ซึ​ึงที่​่�ชั​ัดเจน (ตอน แรกเขาเล่​่นดนตรี​ีกั​ันแบบสะล้​้อ ๑ ซึ​ึง ๑) ขอให้​้ เจ้​้าลุ​ุงสุ​ุนทร ณ เชี​ียงใหม่​่ ซึ่​่�งตอนนั้​้�นท่​่านเข้​้ามา ช่​่วยสอนดนตรี​ีพื้​้�นเมื​ืองในวิ​ิทยาลั​ัย ส่​่วนเจ้​้าป้​้า เครื​ือแก้​้ว ณ เชี​ียงใหม่​่ มาสอนร้​้องพื้​้�นเมื​ือง ส่​่วน คุ​ุณป้​้าสมพั​ันธ์​์ โชตนา มาสอนนาฏศิ​ิลป์​์ ส่​่วนผม สอนดนตรี​ีและสอนขั​ับร้​้องไทยด้​้วย...ทำำ�ให้​้เจ้​้าลุ​ุง (เจ้​้าสุ​ุนทร ณ เชี​ียงใหม่​่) คิ​ิดสะล้​้อ ๓ แบบ คื​ือ เล็​็ก กลาง ใหญ่​่ และซึ​ึง ๓ แบบ เช่​่นกั​ัน ทำำ�ให้​้วงดนตรี​ี ของภาคเหนื​ือมี​ีความชั​ัดเจนมากยิ่​่�งขึ้​้�น ... ...มี​ี ก ารสื​ืบทอดการแสดงในคุ้​้�มพระราชชายา เจ้​้าดารารั​ัศมี​ี จนกระทั่​่�งสามารถนำำ�ไปฟ้​้อนรั​ับเสด็​็จ พระบาทสมเด็​็ จ พระเจ้​้ า อยู่​่�หั​ั วรั​ั ชก าลที่​่� ๙ เมื่​่� อ คราวเสด็​็จฯ เชี​ียงใหม่​่ ที่​่�สนามบิ​ินเชี​ียงใหม่​่ เป็​็น ความภู​ูมิ​ิใจของผมอี​ีกอย่​่างหนึ่​่�ง...”

๑๑

“...พออยู่​่�ลพบุ​ุรี​ี ผมก็​็ไปเห็​็นชาวบ้​้านทำำ�ดิ​ินสอพอง เพราะที่​่�ลพบุ​ุรี​ี ปลู​ูกอะไรไม่​่ค่​่อยขึ้​้�น เพราะเป็​็นดิ​ินขาว จึ​ึงเอาดิ​ินไปทำำ�ดิ​ินสอพอง ผมก็​็ ใ ห้​้ ท างฝ่​่ า ยนาฏศิ​ิ ล ปไปดู​ูวิ​ิ ธี​ี ทำำ�ดิ​ิ น สอพอง แล้​้ ว เราก็​็ ม าคิ​ิ ด ดนตรี​ีประกอบเข้​้า ทำำ�เป็​็นระบำำ�ดิ​ินสอพอง เป็​็นการเริ่​่�มแต่​่งเพลง ของผม ...”

ถ่​่ายร่​่วมกั​ับนั​ักศึ​ึกษาชมรมดนตรี​ีไทยและนาฏศิ​ิลป มหาวิ​ิทยาลั​ัยเชี​ียงใหม่​่

“..พอย้​้ายไปอยู่​่�กาฬสิ​ินธุ์​์� เราเห็​็นว่​่าน่​่าจะมี​ีเพลงประจำำ�สถาบั​ัน เลยได้​้ไปทำำ�เพลงไทยสากลประจำำ�สถาบั​ันให้​้ทำ�ำ เพลง โหมโรงศรี​ีกาฬสิ​ินธุ์​์� แล้​้วก็​็ได้​้ร่​่วมคิ​ิดกั​ับบรรดาครู​ูบาอาจารย์​์ที่​่�กาฬสิ​ินธุ์​์�กั​ับร้​้อยเอ็​็ดทำำ� เพลง แพรวากาฬสิ​ินธุ์​์� เพราะเห็​็นว่​่าดั​ังเรื่​่อ� งผ้​้าไหมแพรวา แล้​้วก็มี็ อี​ี กี ชุ​ุดนึ​ึงคื​ือ เซิ้​้�งโปง โปงคื​ือกระดิ่​่�งที่​่�ผู​ูกคอวั​ัว อาจารย์​์เปลื้​้�อง ฉายรั​ัศมี​ี ก็​็เอามาทำำ�ใหม่​่ให้​้เป็​็นเครื่​่�องดนตรี​ีมี​ีหลาย ๆ เสี​ียง จนทำำ�เป็​็นเพลง ขึ้​้�นมาได้​้ แล้​้วก็​็ยั​ังมี​ีการปรั​ับปรุ​ุงอี​ีกหลาย ๆ ชุ​ุดร่​่วมกั​ับศิ​ิลปิ​ินของ ภาคอี​ีสาน ...” “...เมื่​่�อกลั​ับมาประจำำ�ที่​่กรุ � งุ เทพฯ ก็​็มาทำำ�การแสดงชุ​ุดไทยพระราชนิ​ิยม ของสมเด็​็จพระบรมราชชนนี​ีพั​ันปี​ีหลวง ทำำ�เป็​็นระบำำ�ชื่​่�อ ระบำำ� ชุ​ุดไทยพระราชนิ​ิยม ตามชื่​่�อชุ​ุด ต่​่อมาทางสถาบั​ันนาฏดุ​ุริ​ิยางค์​์ เปลี่​่ย� นเป็​็นชื่​่�อ พั​ัสตราภรณ์​์เรื​ืองวิ​ิลาส อั​ันนี้​้�ผมทำำ�ดนตรี​ีแล้​้วก็ใ็ ห้​้ทาง วิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปประดิ​ิษฐ์​์ท่​่ารำ��ประกอบ แต่​่งบทร้​้องโดยอาจารย์​์ เฉลิ​ิม ม่​่วงแพรศรี​ี มี​ีการปรั​ับคำำ�ร้​้องอี​ีกครั้​้�งโดย อาจารย์​์ปราณี​ี สำำ�ราญวงศ์​์ และ หม่​่อมราชวงศ์​์ อรฉั​ัตร ซองทอง และทำำ�ทางร้​้อง โดยอาจารย์​์ทั​ัศนี​ีย์​์ ขุ​ุนทอง...”

เซิ้​้�งโปง

๑๒

ระบำำ�ผ้​้าไทย นอกจากนี้​้� สมั​ั ยที่�่ อ าจารย์​์ เ ป็​็ น ผู้​้�อำำ� นวยการ สถาบั​ันนาฏดุ​ุริย ิ างคศิ​ิลป กรมศิ​ิลปากร ได้​้ทำำ� เพลงสำำ�หรั บ ั การแสดงระบำำ�ชุ​ุ ด ผ้​้ า ไทย โดย ให้​้อาจารย์​์ที่�่สถาบั​ันฯ ประดิ​ิษฐ์​์ท่​่ารำำ�ประกอบ คำำ�ร้อ ้ งโดย อาจารย์​์วั​ันทนี​ีย์​์ ม่​่วงบุ​ุญ และทำำ� ทางร้​้องโดยอาจารย์​์ ดร.สุ​ุ ชาดา โสวั​ัตร หลั​ัง จากเกษี​ียณอายุ​ุ ร าชการ อาจารย์​์ ไ ด้​้ ทำำ� เพลง โหมโรงรุ่​่�งอรุ​ุ ณ ขณะที่​่� เ ป็​็ น ที่​่� ปรึ ึก ษาให้​้ แ ก่​่ โรงเรี​ียนรุ่​่�งอรุ​ุณ ทำำ�เพลงโหมโรงรั​ัตนสั​ังคี​ีต ให้​้ แก่​่ ชมรมดนตรี​ีไทยสหราชอาณาจั​ักร และทำำ� เพลงโหมโรงพิ​ิกุ​ุลเงิ​ิน ให้​้สำำ�หรับนั ั ั กเรี​ียนทุ​ุน นริ​ิศรานุ​ุ วั​ัดติ​ิ วงศ์​์ บรรเลงใน “วั​ันนริ​ิศ” เป็​็น ประจำำ�ทุ​ุกปี​ี เป็​็นต้​้น

ระบำำ�ผ้​้าไทย

๑๓

ในช่​่วงเวลาที่​่�อาจารย์​์สิ​ิริชัิ ยช ั าญรั​ับราชการในกรมศิ​ิลปากร ได้​้ริเิ ริ่​่�มงานไว้​้ หลายประการ ไม่​่ว่​่าจะเป็​็นการรวบรวมโน้​้ตเพลงเก่​่า จั​ัดทำำ�ฐานข้​้อมู​ูลอย่​่าง เป็​็นระบบ การจั​ัดทำำ�หนั​ังสื​ือที่​่�ให้​้ความรู้​้�ด้​้านต่​่าง ๆ เช่​่น หนั​ังสื​ือดนตรี​ีใน พระราชพิ​ิธี​ี หนั​ังสื​ือคำำ�บรรยายวิ​ิชาดุ​ุริย ิ างคศาสตร์​์ไทย เป็​็นต้​้น การจั​ัดทำำ� เกณฑ์​์มาตรฐานดนตรี​ีไทย หรื​ือจะเป็​็นการริ​ิเริ่​่�มจั​ัดงานสั​ังคี​ีตรั​ัตนสิ​ิ ริน ิ ธร์​์ ณ อุ​ุทยาน ร.๒ ซึ่​่ง� เป็​็นงานที่​่�รวบรวมวงดนตรี​ีไทยจากทั่​่�วสารทิ​ิศมาแสดงต่​่อ หน้​้าพระพั​ักตร์​์สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี เนื่​่�องในโอกาสทรงเจริ​ิญพระชนมายุ​ุครบ ๓๖ พรรษา งานสำำ�คั​ัญในชี​ีวิ​ิตของอาจารย์​์ที่�จ ่ ะไม่​่กล่​่าวถึ​ึงไม่​่ได้​้คื​ือ การจั​ัดดนตรี​ีประกอบ พระราชพิ​ิธี​ีพระศพของพระบรมวงศานุ​ุ วงศ์​์และพระบรมศพของพระบาท สมเด็​็จพระบรมชนกาธิ​ิเบศร มหาภู​ูมิ​ิพลอดุ​ุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิ​ิตร

“...ผมได้​้รั​ับมอบหมายจาก สมเด็​็จพระกนิ​ิษฐาธิ​ิ ราชเจ้​้า ฯ ให้​้ดู​ูแลเรื่​่�องดนตรี​ีประโคมสำำ�หรั​ับงาน พระศพ ตั้​้�งแต่​่ตั้​้ง� พระศพในพระบรมมหาราชวั​ังจนถึ​ึง เก็​็บพระอั​ัฐิ​ิ โดยเริ่​่�มตั้​้�งแต่​่งานของสมเด็​็จย่​่า สมเด็​็จ กรมหลวงฯ สมเด็​็จเจ้​้าฟ้​้าเพชรรั​ัตนฯ สมเด็​็จพระ สั​ังฆราช และงานพระบรมศพในหลวงรั​ัชกาลที่​่� ๙ ผมดู​ูแลเรื่​่�องดนตรี​ีในงานทั้​้�งหมด...”

๑๔

“...ผมเรี​ียนมาด้​้วยความคั​ับแค้​้นว่​่าอยากให้​้วิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปมี​ี ปริ​ิญญาของตั​ัวเอง มั​ันเป็​็นความเจ็​็บช้ำำ��น้ำำ��ใจ ที่โ่� ดนดู​ูถู​ูก ผมเลยเสนอ เรื่​่�องอนาคตภาพของวิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลป...” “...พอจบปริ​ิญญาเอก ความรู้​้�สึ​ึกที่​่ว่� า่ จะทำำ�ยังั ไงให้​้วิทิ ยาลั​ัยนาฏศิ​ิลป มี​ีระดั​ับปริ​ิญญาให้​้ได้​้ ก็​็เลยเอาวิ​ิทยานิ​ิพนธ์​์ของผมมาเพื่​่�อยื​ืนยั​ันว่​่ามี​ี การทำำ�วิจัิ ยั แล้​้ว ประกอบกั​ับ พ.ร.บ. ที่​่ร่� า่ งไว้​้ แล้​้วให้​้นักก ั ฎหมายเอา มาปรั​ับเพิ่​่�มเติ​ิม ส่​่งผ่​่านเข้​้าสู่​่�รัฐั สภาเพื่​่�ออนุ​ุมัติั ิ ซึ่​่ง� กว่​่าจะผ่​่านกิ​ินเวลา ถึ​ึง ๓ รั​ัฐบาล ผมต้​้องเข้​้าไปที่​่�สภาถึ​ึง ๓๖ ครั้​้�ง กว่​่าที่​่� พ.ร.บ.การจั​ัด ตั้​้�งสถาบั​ันบั​ัณฑิ​ิตพั​ัฒนศิ​ิลป์​์ ฉบั​ับนี้​้�ได้​้คลอดออกมา...”

วิ​ิทยานิ​ิพนธ์​์ระดั​ับปริ​ิญญาโท-เอกของอาจารย์​์สิ​ิริ​ิชั​ัยชาญ

ผลงานอี​ีกชิ้​้�นหนึ่​่� งที่​่�สำำ�คั​ัญคื​ือ การผลั​ักดั​ันให้​้เกิ​ิดการจั​ัดตั้​้�งสถาบั​ันบั​ัณฑิ​ิต พั​ัฒนศิ​ิลป์​์ ให้​้เป็​็นที่​่�สำำ�เร็​็จในพ.ศ. ๒๕๔๑ อาจารย์​์ถื​ือเป็​็นผู้​้�ที่​่�ริเิ ริ่​่�มและฝ่​่าฟั​ัน อุ​ุ ปส รรคต่​่ า ง ๆ เพื่​่� อ จั​ัด ตั้​้� ง สถาบั​ั น การศึ​ึ ก ษาขั้​้� น สู​ู ง ระดั​ั บปริ ญ ิ ญาให้​้ แ ก่​่ นั​ักเรี​ียนสายวิ​ิชาชี​ีพพิ​ิเศษด้​้านนี้​้� ขึ้​้�น ซึ่​่ง� สื​ืบเนื่​่�องมาจากวิ​ิทยานิ​ิพนธ์​์ปริญ ิ ญา เอกที่​่�อาจารย์​์ทำำ�เรื่อ่� ง ‘อนาคตภาพของวิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลป’

งานถวายพระเพลิ​ิงพระบรมศพ บรรยากาศวงดนตรี​ีประโคมในพระราชพิ​ิธี​ีถวายพระเพลิ​ิงพระบรมศพ สมเด็​็จพระศรี​ีนคริ​ินทราบรมราชชนนี​ี พระบาทสมเด็​็จพระบรมชนกาธิ​ิเบศร มหาภู​ูมิ​ิพลอดุ​ุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิ​ิตร ณ เมรุ​ุท้​้องสนามหลวง ณ พระที่​่�นั่​่�งดุ​ุสิ​ิตมหาปราสาท พระบรมมหาราชวั​ัง วั​ันที่​่� ๑๐ มี​ีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๙

๑๕

“...ในที่​่สุ� ดก็ ุ ส็ ามารถจั​ัดตั้​้ง� สถาบั​ันบั​ัณฑิ​ิตพัฒ ั นศิ​ิลป์​์ ขึ้​้�นมาได้​้ ซึ่​่ง� มี​ีที่ม่� าจากงานวิ​ิจัยั ของเรา เป็​็นสิ่​่ง� ที่เ่� รา ภู​ูมิ​ิใจลึ​ึกๆ ...”

และนาม “บั​ั ณ ฑิ​ิ ต พั​ั ฒ นศิ​ิ ล ป์​์ ” เป็​็ น นามที่​่� ไ ด้​้ รั บ ั พระราชทานจากสมเด็​็ จ พระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี เมื่​่�อวั​ันที่​่� ๒๗ มี​ีนาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ ซึ่ง�่ หมายถึ​ึงสถาบั​ันผลิ​ิตบั​ัณฑิ​ิตทางศิ​ิลปะ แห่​่งความเจริ​ิญ เป็​็นการยกระดั​ับการศึ​ึกษาด้​้านดุ​ุริย ิ างคศิ​ิลป์​์และช่​่างศิ​ิลป์​์ เพื่​่�อนำำ�ศิ​ิลปะมาพั​ัฒนาตนเอง สั​ังคม และประเทศชาติ​ิ

เข้​้ารั​ับพระราชทานปริ​ิญญาบั​ัตรดุ​ุษฎี​ีบั​ัณฑิ​ิตกิ​ิตติ​ิมศั​ักดิ์​์� สาขาดุ​ุริ​ิยางคศิ​ิลป์​์ จากสถาบั​ันบั​ัณฑิ​ิตพั​ัฒนศิ​ิลป์​์ ในปี​ี พ.ศ. ๒๕๖๖

๑๖

ด้​้ วยคุ​ุ ณู​ูป การที่​่� ไ ด้​้ สร้ า้ งไว้​้ ให้​้ กั​ั บว งการดนตรี​ีไ ทย ทำำ� ให้​้ ใ นพ.ศ. ๒๕๕๗ อาจารย์​์ สิ​ิ ริ ชั ิ ยช ั าญได้​้ รั บ ั รางวั​ั ล ศิ​ิ ล ปิ​ิ น แห่​่ ง ชาติ​ิ สาขาศิ​ิ ล ปะการแสดง (ดนตรี​ีไทย) เป็​็นบุ​ุคคลที่​่�ยั​ังคงสร้​้างสรรค์​์ผลงานและประโยชน์​์ นานั​ั ปการ ด้​้านดนตรี​ีไทย

“...นายสิ​ิริชัิ ยั ชาญ ฟั​ักจำำ�รู​ูญ เป็​็นผู้​้�ใฝ่​่เรี​ียนรู้​้� สร้​้างสรรค์​์ผลงาน ตลอด จนการเป็​็นผู้​้�นำำ�ที่​่มี� วิี สัิ ยั ทั​ัศน์กว้ ์ า้ งไกล ช่​่วงรั​ับราชการในตำำ�แหน่​่งครู​ู ผู้​้�สอนและผู้​้�บริ​ิหาร ได้​้ผลั​ักดั​ันให้​้เกิ​ิดแนวคิ​ิดใหม่​่ ๆ ในวิ​ิทยาลั​ัยนาฏ ศิ​ิลปหลายชิ้​้�น...รวมทั้​้�งการสื​ืบสานการแสดงของพระราชชายาเจ้​้า ดารารั​ัศมี​ี ...นอกจากนี้​้�ยั​ังมี​ีโอกาสได้​้รั​ับใช้​้เบื้​้�องพระยุ​ุคลบาทสมเด็​็จ พระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรม ราชกุ​ุมารี​ี นั​ับตั้​้�งแต่​่ พ.ศ. ๒๕๒๘ เป็​็นต้​้นมา ... มี​ีความเชี่​่�ยวชาญใน การควบคุ​ุมวงดนตรี​ีไทย เทคนิ​ิคการปรั​ับวง และการบรรยายความ รู้​้�เกี่​่�ยวกั​ับศิ​ิลปวั​ัฒนธรรม ทุ่​่�มเทแรงกายแรงใจเพื่​่�อวางระบบและ พั​ัฒนาการศึ​ึกษาด้​้านนาฏศิ​ิลป์​์ดนตรี​ีให้​้มี​ีมาตราฐานเป็​็นที่​่�ยอมรั​ับ สร้​้างเยาวชนให้​้เป็​็นผู้​้�สื​ืบสานศิ​ิลปวั​ัฒนธรรมของชาติ​ิให้​้อยู่​่�สื​ืบไป...” คั​ัดย่​่อจากคำำ�ประกาศเกี​ียรติ​ิคุ​ุณศิ​ิลปิ​ินแห่​่งชาติ​ิ พุ​ุทธศั​ักราช ๒๕๕๗

๑๗ สำำ�นั​ักบริ​ิหารศิ​ิลปวั​ัฒนธรรม จุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย ในฐานะหน่​่วยงานที่​่�มี​ี ภาระหน้​้ าที่​่�ดำำ�เนิ​ิ นการตามพั​ั นธกิ​ิ จของมหาวิ​ิทยาลั​ัย ในด้​้ านการอนุ​ุ รัก ั ษ์​์ พั​ั ฒ นาสร้​้า งองค์​์ ค วามรู้​้�และสิ่​่� ง ทรงคุ​ุ ณ ค่​่ า ส่​่ ง เสริ​ิม และเผยแพร่​่ศิ​ิ ล ป วั​ั ฒ นธรรม เพื่​่� อ ทำำ� ให้​้ ม หาวิ​ิ ทย าลั​ั ย เป็​็ น แหล่​่ ง เรี​ีย นรู้​้�ด้​้ า นศิ​ิ ล ปวั​ั ฒ นธรรม ของนิ​ิ สิ​ิ ต คณาจารย์​์ และสั​ั ง คม ได้​้ มี​ี การดำำ� เนิ​ิ น โครงการ “ศิ​ิ ล ปิ​ิ น แห่​่ ง จุ​ุ ฬ าลงกรณ์​์ ม หาวิ​ิ ทย าลั​ั ย ” เพื่​่� อ ทำำ�หน้​้ า ที่​่� เ ป็​็ น ที่​่� ปรึ ก ึ ษาทางวิ​ิ ช าการ ทั้​้� ง โครงการและกิ​ิ จ กรรมทางดนตรี​ีไ ทย ดนตรี​ีต ะวั​ั น ตกและนาฏศิ​ิ ล ป์​์ ไ ทย ของมหาวิ​ิ ทย าลั​ั ย โดยทางด้​้ า นดนตรี​ีไ ทย ได้​้ เรี​ีย นเชิ​ิญ คุ​ุ ณ ครู​ูป ระสิ​ิ ทธิ์​์� ถาวร เป็​็นศิ​ิลปิ​ินแห่​่งจุ​ุฬาฯ เป็​็นท่​่านแรก เมื่​่�อพ.ศ. ๒๕๓๕ จนกระทั่​่�งคุ​ุณครู​ู ประสิ​ิทธิ์​์� ถึ​ึงแก่​่กรรม ในพ.ศ. ๒๕๔๖ จุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย จึ​ึงเรี​ียนเชิ​ิญ อาจารย์​์ ดร.สิ​ิริชัิ ยช ั าญ ฟั​ักจำำ�รูญ ู เป็​็นศิ​ิลปิ​ินแห่​่งจุ​ุฬาฯ ตั้​้�งแต่​่พ.ศ. ๒๕๔๗ เป็​็นต้​้นมาจนถึ​ึงปั​ัจจุ​ุบั​ัน

ผู้​้�ดํ​ําเนิ​ินรายการการแสดงดนตรี​ีไทย “จุ​ุฬาวาทิ​ิต”

การแสดงดนตรี​ีไทย วงจุ​ุฬาวาทิ​ิตกิ​ิตติ​ิมศั​ักดิ์​์� อาจารย์​์บรรเลงฆ้​้องร่​่วมกั​ับวงครู​ูอาวุ​ุโส ในการแสดงดนตรี​ีไทย “จุ​ุฬาวาทิ​ิต”

งานเลี้​้�ยงฉลองอายุ​ุครบ ๗๒ ปี​ี ที่​่�สํ​ํานั​ักบริ​ิหารศิ​ิลปวั​ัฒนธรรม

งานวั​ันมู​ูลนิ​ิธิ​ิสิ​ิริ​ินธร ณ หอประชุ​ุมจุ​ุฬาฯ

วงสายใยจามจุ​ุรี​ีกั​ับอาจารย์​์ หลั​ังจบการแสดง

๑๘ โดยอาจารย์​์ ไ ด้​้ ก รุ​ุ ณ าช่​่วยดู​ู แ ลและเป็​็ น ที่​่� ปรึ ึก ษา โครงการต่​่าง ๆ ทางด้​้านดนตรี​ีไทยของมหาวิ​ิทยาลั​ัย ทั้​้�งที่​่ส � านต่​่อแนวทางที่​่คุ � ณ ุ ครู​ูประสิ​ิทธิ์​์� ถาวรได้​้ริเิ ริ่​่�มไว้​้ และดำำ�เนิ​ินโครงการที่​่�อนุ​ุรัก ั ษ์​์ สื​ืบสานงานดนตรี​ีไทย เช่​่น โครงการจั​ัดตั้​้� งหอสมุ​ุดดนตรี​ีไทย เป็​็นครู​ูผู้​้�อ่​่า นโองการในพิ​ิ ธี​ีไหว้​้ ค รู​ูด นตรี​ีไ ทย สร้​้า งสรรค์​์ อ งค์​์ ความรู้​้�ใ หม่​่ สำำ�หรั บว ั งทรงดนตรี​ี “สายใยจามจุ​ุ รี ”ี ในรายการแสดงดนตรี​ีไทยปี่​่� พาทย์​์ดึ​ึกดำำ�บรรพ์​์ ที่​่�จัด ั ขึ้​้�นเป็​็นประจำำ�ทุ​ุกปี​ีเนื่​่� องในวั​ันสถาปนามหาวิ​ิทยาลั​ัย เป็​็นวิ​ิทยากรประจำำ�ใน “รายการดนตรี​ีไทยมี​ีคุ​ุณอดุ​ุลย์​์ ค่​่า” ทางสถานี​ีวิ​ิทยุ​ุจุ​ุฬาฯ FM 101.5 MHz รวมทั้​้�ง โครงการเผยแพร่​่ศิ​ิ ล ปวั​ั ฒ นธรรมในต่​่ า งประเทศ ทำำ� ให้​้ ก ารสื​ืบสาน สร้​้า งสรรค์​์ และพั​ั ฒ นาของงาน ดนตรี​ีไทยใต้​้ร่ม ่ จามจุ​ุรีมี​ี ี ความมั่​่�นคงและเผยแพร่​่ออก ไปสู่​่�สั​ังคมโลกอย่​่างยั่​่�งยื​ืน

โครงการเผยแพร่​่ศิ​ิลปวั​ัฒนธรรมที่​่�ประเทศอั​ังกฤษ

โครงการเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมที่ประเทศอังกฤษ

วิ​ิทยากรประจํ​ํา “รายการดนตรี​ีไทยมี​ีคุ​ุณอดุ​ุลย์​์ค่​่า” ทางสถานี​ีวิ​ิทยุ​ุจุ​ุฬาฯ FM 101.5 MHz

๑๙

“...ตาดู​ู หู​ูฟั​ัง แล้​้วเข้​้าใจเรื่​่�อง เข้​้าถึ​ึงบทพระราชนิ​ิพนธ์​์ ทั้​้�งหมดเป็​็นแนวคิ​ิดของพระองค์​์ท่​่าน แต่​่พระราชทานให้​้ เราคิ​ิดตาม แล้​้วให้​้ทำำ�ออกมาเป็​็นดนตรี​ี...”

การแสดง เกษตร-กษั​ัตริ​ิย์​์

“...ผมคิ​ิดเสมอว่​่าผมไม่​่ใช่​่นั​ักแต่​่งเพลง ถ้​้าเปรี​ียบ ผมเปรี​ียบว่​่า พระองค์​์ ท่​่ า นคื​ือสถาปนิ​ิ กผู้​้� ออกแบบ ส่​่ ว นผมคื​ือคนเขี​ี ย นแบบ เขี​ียนตามที่​่�ท่​่านออกแบบ...”

การแสดง พระผู้​้�ให้​้

งานสำำ�คั​ั ญ ที่​่� เ มื่​่� อ อาจารย์​์ สิ​ิ ริ ชั ิ ยช ั าญเข้​้ า มาเป็​็ น ศิ​ิ ล ปิ​ิ น แห่​่ ง จุ​ุ ฬ าลงกรณ์​์ มหาวิ​ิ ทย าลั​ั ย คื​ือการทำำ� ดนตรี​ีป ระกอบบทพระราชนิ​ิ พ นธ์​์ใ นสมเด็​็ จ พระกนิ​ิษฐาธิ​ิราชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี ที่​่�พระราชทานมาเป็​็นประจำำ�ทุ​ุกปี​ีในการแสดงดนตรี​ีเนื่​่� องในวั​ันสถาปนา จุ​ุฬาลงกรณ์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัย วั​ันที่​่� ๒๖ มี​ีนาคม และมี​ีความแปลกใหม่​่ทุ​ุกปี​ี เช่​่นกั​ัน

๒๐

“...การแสดงตอนแรกไม่​่มี​ีวงสายใย จามจุ​ุรี​ี และพระองค์​์ท่​่า นก็​็ยั​ังไม่​่ไ ด้​้ มาร่​่วมทรงดนตรี​ีด้​้วย ก็​็มี​ีแค่​่รายการ ปี่​่�พาทย์​์ดึ​ึกดำำ�บรรพ์​์เพี​ียงอย่​่างเดี​ียว ต่​่อมาบรรดานิ​ิสิ​ิตเก่​่าในนามวงสายใย จามจุ​ุรี​ีก็​็ได้​้เข้​้ามาร่​่วมแสดงด้​้วย จาก นั้​้�นมาก็​็ทู​ูลเชิ​ิญให้​้เสด็​็จ ฯ ทรงดนตรี​ี ทำำ� ไปทำำ� มาตอนนี้​้� ไ ด้​้ รั​ั บคว ามนิ​ิ ย ม เนื่​่�องจากพระอั​ัจฉริ​ิยภาพของพระองค์​์ ท่​่าน ทำำ�ให้​้งานดนตรี​ีไทยรายการนี้​้�เป็​็น รายการที่​่�คนอยากดู​ู...” การแสดง ในปี​ี พ .ศ. ๒๕๕๐ ในเพลง อาหนู​ู เถา เป็​็นการขอพระราชทานให้​้ทรง ปรั​ับบท ใหม่​่ ใ นทำำ� นองเดิ​ิ ม และยั​ั ง ทรง พระราชทานบทอาซิ้​้�มเพิ่​่�มเติ​ิมมาอี​ีกด้​้วย

การแสดงเพลงแขกขาวเถา ออกระบํ​ํานางโคปี​ีและระบํ​ําอาบั​ัง

๒๑

“...เพลงอาหนู​ูก็​็ เ ป็​็ น การปรั​ั บบท ใหม่​่ เ พื่​่� อ ให้​้ เข้​้ า กั​ั น พระองค์​์ท่​่านทรงเห็​็นว่​่ามี​ีอาหนู​ูแล้​้วก็​็น่​่าจะมี​ีอาซิ้​้�ม จึ​ึงทรงพระราชนิ​ิพนธ์​์บทอาซิ้​้�มเพิ่​่�มมาให้​้ มี​ีการแสดง ประกอบ...”

ซ้​้อมใหญ่​่การแสดงเพลงแขกขาวเถา ออกระบํ​ํานางโคปี​ีและระบํ​ําอาบั​ัง

ส่​่ ว น ในพ.ศ. ๒๕๕๒ ที่​่� เ ป็​็ น การแสดงเพลง แขกขาว เถา ออกระบำำ� นางโคปี​ี แ ละระบำำ� อาบั​ั ง เป็​็ น การขอพระราชทานบทแบบเฉพาะเจาะจง คื​ือต้​้องการบทที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับพระกฤษณะ ซึ่​่ง� ทรงมี​ีพระเมตตาพระราชทาน มาให้​้

“...เรื่​่�องอาบั​ัง เป็​็นเรื่​่�องของพระกฤษณะ แล้​้วนำำ�เพลง แขกขาวของหลวงประดิ​ิษฐไพเราะ (ศร ศิ​ิลปบรรเลง) มาบรรเลงร่​่วมกั​ับบทใหม่​่ของพระองค์​์ท่​่าน ปิ​ิดท้​้าย ด้​้ ว ยระบำำ� นางโคปี​ี ท่​่ า นทรงติ​ิ ดพ ระทั​ั ย เรื่​่� อ งอาบั​ั ง ขายถั่​่�ว ตอนที่​่�ทรงศึ​ึกษาอยู่​่�ที่​่�จุ​ุฬาฯ ท่​่านทรงโปรดให้​้ นำำ�ทำำ�นองเพลงลู​ูกทุ่​่�งเข้​้ามาใช้​้ด้​้วย...” การแสดงเพลงแขกขาวเถา ออกระบํ​ํานางโคปี​ีและระบํ​ําอาบั​ัง

๒๒

เรื่อ่� งที่​่�เริ่​่�มมี​ีความแตกต่​่ างจากที่​่�ผ่​่านมาอย่​่างชั​ัดเจน คื​ือ การแสดงเรื่อ่� ง ตั​ั บ นางซิ​ิน ตอนทำำ� ครั​ัว ในพ.ศ. ๒๕๕๓ ซึ่​่�ง สมเด็​็ จ พระกนิ​ิ ษ ฐาธิ​ิร าชเจ้​้า กรมสมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดา ฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี โปรดให้​้นำำ�วงดนตรี​ี สากลมาร่​่วมเล่​่นกั​ับวงดนตรี​ีไทยเป็​็นครั้​้�งแรก

การแสดงเรื่​่�อง รู​ูปสลั​ักหิ​ินวี​ีรบุ​ุรุ​ุษโบราณ

การแสดงเรื่​่�อง ตั​ับนางซิ​ิน ตอนทำำ�ครั​ัว

“...เวลาทำำ�งานที่​่�มี​ีความแปลกใหม่​่แบบนี้​้�คนดู​ูก็​็ติ​ิดตาม แม้​้แต่​่คนเล่​่นก็​็อยากเล่​่น...”

การแสดงเรื่​่�อง หม่​่องปอกกะเยี่​่�ยง

“...เรื่​่�องนางซิ​ิน เป็​็นบทที่​่�แปลกแตกต่​่างมาก และ พระองค์​์ท่​่านก็​็ทรงโปรดให้​้นำำ�ดนตรี​ีสากลเข้​้ามา ประกอบด้​้วยเป็​็นเรื่​่�องแรก ตอนที่​่�ทำำ�เพลงก็​็มี​ีพระ กระแสรั​ับสั่​่�งเลยว่​่าเพลงไทยเก่​่าทั้​้�งหมดไม่​่เอา แต่​่ แต่​่งใหม่​่ทั้​้�งหมดก็​็ไม่​่เอา ให้​้นำำ�มาผสมกั​ัน ผมก็​็ลอง ทำำ�ดู​ู โดยในการทำำ�ดนตรี​ีร่​่วมกั​ับดนตรี​ีสากล โดย ปกติ​ิทางดนตรี​ีไทยต้​้องเที​ียบเสี​ียงเข้​้าหา แต่​่ในครั้​้�ง นั้​้�นทางวงซี​ี ยู​ู แบนด์​์ ยอมที่​่�จะเที​ียบเสี​ียงให้​้เข้​้าหา ดนตรี​ีไทย ทำำ�ให้​้เสี​ียงที่อ่� อกมามั​ันครบรส เลยกลาย เป็​็นว่​่าปั​ัจจุ​ุบันั ถ้​้าเล่​่นดนตรี​ีไทยอย่​่างเดี​ียวอาจจะดู​ู แห้​้งแล้​้ง...”

๒๓

“...เป็​็นบทที่​่�ไม่​่เคยมี​ีใครทำำ�มาก่​่อน โดย กล่​่าวถึ​ึงพระราชกรณี​ียกิ​ิจต่​่าง ๆ ของทั้​้�ง ๒ พระองค์​์ที่ไ่� ด้​้ทำำ�ให้​้พสกนิ​ิกร มี​ีการแสดง ประกอบโดยเหล่​่าผู้​้�บริ​ิหาร คณาจารย์​์ ของจุ​ุฬาฯ ทำำ�ให้​้คนดู​ูยิ่​่�งชอบมากขึ้​้�น...” นอกจากนี้​้�ยังั มี​ีการนำำ�ดนตรี​ีของประเทศต่​่าง ๆ เข้​้ามาแสดง ร่​่ว มด้​้ วย เช่​่น การแสดงเรื่ อ่� ง หม่​่ อ งปอกกะเยี่​่� ย ง ใน พ.ศ. ๒๕๕๖ ได้​้นำำ�พิ​ิณพม่​่าเข้​้ามาร่​่วมแสดง การแสดง เรื่อ่� ง รู​ูปสลั​ักหิ​ินวี​ีรบุ​ุ รุ​ุษโบราณ ในพ.ศ. ๒๕๖๒ ได้​้ นำำ� วงดนตรี​ีจี​ีนร่​่วมแสดงด้​้วย หรื​ือในพ.ศ. ๒๕๖๕ การแสดง เรื่อ่� ง เที่​่ยว � ไปในแดนชวา ก็​็ได้​้นำำ�วงกาเมลั​ันของอิ​ินโดนี​ีเซี​ีย มาแสดงร่​่วมกั​ับวงดนตรี​ีไทย

การแสดงเรื่​่�อง พระผู้​้�ให้​้

ส่​่วนบทพระราชนิ​ิพนธ์​์ที่�่สำำ�คั​ัญอี​ีก ๒ บท ได้​้แก่​่ การแสดงเรื่อ่� ง เกษตร-กษั​ัตริ​ิย์​์ และ พระผู้​้�ให้​้ เป็​็นการทำำ�บทเพื่​่อ � เฉลิ​ิมพระเกี​ียรติ​ิ พระบาทสมเด็​็ จ พระบรมชนกาธิ​ิเ บศร มหาภู​ู มิ​ิ พ ลอดุ​ุ ล ยเดช มหาราช บรมนาถบพิ​ิตร และสมเด็​็จพระนางเจ้​้าสิ​ิริกิ ิ ิติ์​์� พระบรม ราชิ​ินี​ีนาถ พระบรมราชชนนี​ีพั​ันปี​ีหลวง

“...การแสดงที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับต่​่างประเทศ ก็​็ทรงโปรดให้​้นำำ�เครื่​่�องดนตรี​ีของประเทศ นั้​้�น ๆ มาแสดงร่​่วมด้​้วย อย่​่างพิ​ิณพม่​่า แตรสวิ​ิส หรื​ือวงกาเมลั​ัน และยั​ังมี​ีการ ทำำ�คล้​้ า ย ๆ มิ​ิ วสิ​ิ กวิ​ิ ดี​ี โ อประกอบเป็​็ น ฉากหลั​ังให้​้เข้​้ากั​ับบท หรื​ือมี​ีเสี​ียงที่​่�แทรก เข้​้ามาให้​้สมจริ​ิง เช่​่น เสี​ียงเฮลิ​ิคอปเตอร์​์ เป็​็นต้​้น ยิ่​่�งทำำ�ให้​้การแสดงดนตรี​ีครบรส มากยิ่​่�งขึ้​้�น คนดู​ูก็​็ตื่​่�นตาตื่​่�นใจ...”

๒๔

“...คราวนี้​้� บท หลากสถานที่​่� ม าก อย่​่ า งสวิ​ิ ส ฝรั่​่�งเศส เยอรมั​ัน แล้​้วยังั มี​ีเรื่​่อ� งความสนพระทั​ัย ในเรื่​่�องต่​่าง ๆ อย่​่างโบราณสถาน เรื่​่�องดนตรี​ี คลาสสิ​ิก เรื่​่อ� งโขนละคร ที​ีนี้​้ค� นทำำ�เพลงอย่​่างผม จะทำำ�ยังั ไงหลากหลายขนาดนี้​้� ผมต้​้องทิ้​้�งทฤษฎี​ี ดนตรี​ีไทยเลยนะ เพราะเพลงเดี​ียวมี​ี ๔ รู​ูปแบบ มั​ันไม่​่ใช่​่เพลงไทยแล้​้ว ต้​้องใช้​้เพลงอื่​่�น ๆ เข้​้า มาประกอบ ยั​ังมี​ีเรื่​่�องพิ​ิเศษอี​ีกอย่​่าง คื​ือ ทรง พระราชทาน แตรสวิ​ิสที่​่�มี​ีคนนำำ�มาถวายมาใช้​้ แสดงในครั้​้�งนี้​้�ด้​้วย...”

การแสดงเรื่​่�อง สมเด็​็จกรมหลวงนราธิ​ิวาส

ในวาระครบรอบ ๑๐๐ ปี​ีวั​ันประสู​ูติ​ิ สมเด็​็จพระเจ้​้าพี่​่�นางเธอ เจ้​้าฟ้​้ากั​ัลยาณิ​ิ วั​ัฒนา กรมหลวงนราธิ​ิวาสราชนคริ​ินทร์​์ ซึ่​่ง� ครบรอบในวั​ันที่​่� ๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๖ ได้​้ พ ระราชทานบทพระราชนิ​ิ พ นธ์​์ เรื่ อ่� ง สมเด็​็ จ กรมหลวง นราธิ​ิวาส ซึ่​่ง� มี​ีความหลากหลายทั้​้�งเนื้​้� อหาและสถานที่​่�

๒๕

พิ​ิธี​ีไหว้​้ครู​ู ณ เรื​ือนไทยจุ​ุฬาฯ

อาจารย์​์สิ​ิริ​ิชั​ัยชาญ ได้​้รั​ับมอบให้​้เป็​็นผู้​้�อ่​่านโองการไหว้​้ครู​ูจากคุ​ุณครู​ูมนตรี​ี ตราโมท

พิ​ิ ธี​ีไหว้​้ครู​ูดนตรี​ีไทยของจุ​ุ ฬาลงกรณ์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยจัด ั ขึ้​้� นเป็​็นประจำำ�ทุ​ุกปี​ี ณ เรื​ือนไทยจุ​ุฬาฯ เพื่​่�อบู​ูชาเทพดุ​ุริย ิ างค์​์ และครู​ูดนตรี​ีไทยผู้​้�ล่​่วงลั​ับไปแล้​้ว ตามประเพณี​ีอั​ันดี​ีงามและเสริ​ิมสร้​้างสิ​ิ ริม ิ งคลให้​้แก่​่ นิ​ิสิ​ิต คณาจารย์​์ทาง ด้​้ า นดนตรี​ีไ ทยและผู้​้�ร่​่ว มพิ​ิ ธี​ีทุ​ุ ก ท่​่ า น ในฐานะศิ​ิ ล ปิ​ิ น แห่​่ ง มหาวิ​ิ ทย าลั​ั ย อาจารย์​์ สิ​ิ ริ ชั ิ ยช ั าญ จะเป็​็ น ผู้​้�อ่​่ า นโองการไหว้​้ ค รู​ูใ นพิ​ิ ธี​ีดั​ั ง กล่​่ า วมาตั้​้� ง แต่​่ พ.ศ. ๒๕๔๖ ทั้​้�งนี้​้� ท่​่านได้​้รับ ั มอบตำำ�ราไหว้​้ครู​ูดนตรี​ีและนาฏศิ​ิลป์​์จากคุ​ุณครู​ู มนตรี​ี ตราโมท และรั​ับมอบตำำ�ราไหว้​้ครู​ูจากคุ​ุณครู​ูประสิ​ิทธิ์​์� ถาวร อี​ีกด้​้วย นั​ั บเป็​็นความพิ​ิเศษที่​่�อาจารย์​์สามารถอ่​่านโองการไหว้​้ครู​ูและครอบได้​้ ทั้​้�ง ดนตรี​ีและนาฏศิ​ิลป์​์

พิ​ิธี​ีไหว้​้ครู​ู ณ เรื​ือนไทยจุ​ุฬาฯ

พิ​ิธี​ีไหว้​้ครู​ู ณ บ้​้านปลายเนิ​ิน

“...การที่​่� เราจะทำำ�พิ​ิ ธี​ี ไ หว้​้ ครู​ู ได้​้ ต้​้ อ งได้​้ รั​ั บ มอบ จากครู​ูบาอาจารย์​์ รุ่​่�นสู่​่�รุ่​่�น การที่​่�จะมอบให้​้ใคร ครู​ูบาอาจารย์​์ ก็​็ จ ะดู​ูก่​่ อ นว่​่ า คนที่​่� จ ะมอบให้​้ มี​ี ความเหมาะสมหรื​ือไม่​่ ทั้​้� ง เรื่​่� อ งการบวชเรี​ี ย น ความประพฤติ​ิ ฝี​ีไม้​้ลายมื​ือ ต้​้องถึ​ึงพร้​้อมแล้​้ว ครู​ู ก็​็จะมอบให้​้...สิ่​่�งที่​่�ครู​ูมอบให้​้เป็​็นนามธรรม ได้​้แก่​่ การมอบตำำ�รา บางที​ีก็​็เรี​ียกว่​่าตำำ�ราไหว้​้ครู​ูเฉย ๆ บางคนเรี​ียกสู​ูงกว่​่านั้​้�น เรี​ียกว่​่า โองการไหว้​้ครู​ู...”

๒๖ ในฐานะศิ​ิ ลปิ​ินแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัย อาจารย์​์ได้​้ ประพั​ันธ์​์ทำำ�นอง สำำ�หรับร้ ั อ ้ งและฟ้​้อนแบบล้​้านนา ประกอบบทประพั​ันธ์​์ของหม่​่อมราชวงศ์​์ อรฉั​ั ตร ซองทอง ในชื่​่อ � เพลง “ดาราภิ​ิ รมย์​์” และในโอกาสครบ ๑๕๐ ปี​ี นั​ับแต่​่วั​ันประสู​ูติ​ิของพระราชชายาเจ้​้าดารารั​ัศมี​ี อาจารย์​์ได้​้ช่วยอำ ่ ำ�นวยการ ฝึ​ึกซ้​้อมและการแสดงฟ้​้อนม่​่านมุ​ุยเชี​ียงตาจำำ�นวน ๑๕๐ คน และวงดนตรี​ี ขนาดใหญ่​่กว่​่า ๗๐ คน โดยวิ​ิทยาลั​ัยนาฏศิ​ิลปเชี​ียงใหม่​่ ในการถวายสั​ักการะ ณ พระอนุ​ุ สาวรี​ีย์​์ ภายในพิ​ิพิ​ิธภั​ัณฑ์​์พระตำำ�หนั​ักดาราภิ​ิรมย์​์ จุ​ุฬาลงกรณ์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัย

คุ​ุณครู​ูประสิ​ิทธิ์​์� ถาวร และอาจารย์​์สิ​ิริ​ิชั​ัยชาญ ร่​่วมบรรเลงฟ้​้อน ม่​่านแม่​่เล้​้ เนื่​่�องในงานรั​ับเสด็​็จ ฯ ที่​่�พระองค์​์มาทรงรั​ับสิ่​่�งของ เครื่​่�องใช้​้ที่​่�มี​ีผู้​้�ถวายเพื่​่�อจั​ัดแสดงในพิ​ิพิ​ิธภั​ัณฑ์​์ ณ คุ้​้�มริ​ินแก้​้ว จั​ังหวั​ัดเชี​ียงใหม่​่

ฟ้​้อนม่​่านมุ​ุยเชี​ียงตา ในงานครบรอบ ๑๕๐ ปี​ี พระราชชายาเจ้​้าดารารั​ัศมี​ี ณ พิ​ิพิ​ิธภั​ัณฑ์​์พระตํ​ําหนั​ัก ดาราภิ​ิรมย์​์ จั​ังหวั​ัดเชี​ียงใหม่​่

ในช่​่ว งเวลาที่​่� อ าจารย์​์ สิ​ิ ริ ชั ิ ยช ั าญได้​้ ขึ้​้� น ไปรั​ับ ราชการที่​่� วิ​ิ ทย าลั​ั ย นาฏศิ​ิ ล ป เชี​ียงใหม่​่ ได้​้ มี​ี โอกาสริ​ิเ ริ่​่�ม การฟื้​้� นฟู​ู ก ารฟ้​้ อ นตามแบบที่​่� จั ัด แสดงใน พระตำำ�หนั​ักพระราชชายาเจ้​้าดารารั​ัศมี​ีขึ้​้�นมาใหม่​่หลายรายการ

“...จากนั้​้�นมาก็​็ฟื้​้�นฟู​ูการแสดงที่​่�สื​ืบทอดมาจากคุ้​้�ม พระราชชายาเจ้​้าดารารั​ัศมี​ี ไม่​่ว่​่าจะเป็​็นฟ้​้อนม่​่าน มุ​ุยเชี​ียงตา ระบำำ�ซอ หรื​ือเป็​็นฟ้​้อนเงี้​้�ยว ฟ้​้อนโยคี​ี ถวายไฟ แม้​้แต่​่ละครพระลอ ตามแบบในคุ้​้�มท่​่าน...”

“...พอจะมี​ี ก ารเปิ​ิ ดพิ​ิ พิ​ิ ธ ภั​ั ณ ฑ์​์ พ ระตำำ� หนั​ั กด ารา ภิ​ิรมย์​์ที่​่�จุ​ุฬาฯ ขึ้​้�นไปดำำ�เนิ​ินการในพ.ศ. ๒๕๔๗ ก็​็มี​ี การฟื้​้�นฟู​ูฟ้​้อนม่​่านแม่​่เล้​้ ซึ่​่�งคุ​ุณครู​ูประสิ​ิทธิ์​์� ถาวร ได้​้ขึ้​้�นไปตี​ีระนาดเอง ส่​่วนผมได้​้เพลงนี้​้�ไปแล้​้ว แต่​่ ไม่​่รู้​้�ว่า่ จะมี​ีท่า่ รำ��อะไร จึ​ึงมี​ีช่า่ งฟ้​้อนคนอื่​่น� เข้​้ามาช่​่วย กั​ันประติ​ิดประต่​่อฟ้​้อนม่​่านแม่​่เล้​้ ซึ่​่ง� เกื​ือบจะหายไป ไปสู่​่�การอนุ​ุรั​ักษ์​์ได้​้...” “ผมปรั​ับวงดนตรี​ีปี​ีพาทย์​์ เครื่​่�องสาย และวงดนตรี​ี พื้​้�นเมื​ืองเหนื​ือ ให้​้เล่​่นด้​้วยกั​ันกว่​่า ๗๐ ชี​ีวิ​ิต มี​ีการใช้​้ บางช่​่วงคลอไปกั​ับคนร้​้อง แล้​้วก็​็เล่​่นแบบเต็​็ม ๔๕ นาที​ี เพื่​่�อให้​้งานออกมายิ่​่�งใหญ่​่ ซึ่​่�งระบำำ�ชุ​ุดนี้​้�ได้​้รั​ับ การถ่​่ายทอดไว้​้ตั้​้�งแต่​่พ.ศ. ๒๕๑๕-๑๖ ซึ่​่�งเพิ่​่�งจะได้​้ มี​ีโอกาสแสดงแบบเต็​็มรู​ูปแบบก็​็คราวนี้​้� ก็​็ครบ ๕๐ ปี​ีพอดี​ีที่​่�ผมได้​้เคยไปต่​่อไว้​้...”

๒๗

“...ในวงการดนตรี​ีไทย อยากจะฝากข้​้อสํ​ําคั​ัญ คื​ือ ขอให้​้เล่​่นดนตรี​ี เพื่​่�อคนฟั​ัง เขาจะได้​้ฟั​ังเรารู้​้�เรื่​่�อง เพราะเขาฟั​ังไม่​่รู้​้�เรื่​่�อง แล้​้วมี​ี คํ​ําว่​่า ไม่​่เห็​็นมี​ีประโยชน์​์อะไร หนวกหู​ู ดั​ัง ซึ่​่�งถ้​้าประโยคสํ​ําคั​ัญเลย

คื​ืออยากให้​้นั​ักดนตรี​ี เมื่​่�อเรี​ียนดนตรี​ีแล้​้ว มี​ีความสามารถสู​ูงแล้​้ว ขอให้​้เล่​่นดนตรี​ี เพื่​่�อคนฟั​ัง และให้​้เล่​่นตามกาลเทศะ ให้​้มั​ันถู​ูกต้​้อง ...”

หอสมุดดนตรีไทย สำ�นักบริหารศิลปวัฒนธรรม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย