รายงานผลโครงการการจัดการความรู
เรื่อง “ถอดรหัส ระหัดวิดน้ํา : เทคโนโลยีชมุ ชนคนโคราช"
โครงการการจัดการความรู สํานักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา ประจําปงบประมาณ ๒๕๖๔
“ระหัดวิดน้ํา” เปนเครื่องมือในการนําน้ําเขาหรืออกจากคูคลองที่มีระดับต่ํามายังพื้นที่สูง กวา โดยใชกระแสน้ําพัดหมุนวงลอขนาดใหญโดยไมตองใชพลังงานอื่นชวย ทําใหกระบอกหรือ ภาชนะที่ติดอยูกับระหัดก็จะตักน้ําขึ้นไปเทบนรางรับน้ํา แลวไหลไปตามรางน้ําไมขาดสาย ซึ่งสวน ใหญน้ําเหลานีจ้ ะใชประโยชนในการเกษตรกรรมมาชานาน ในอดีตในพื้นที่ลุมน้ําลําตะคอง ของจังหวัดนครราชสีมาพบมีการสรางระหัดวิดน้ําจํานวน มาก แตในปจจุบันเหลือลงไปอยางมาก ดังนั้นสํานักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏ นครราชสีมา จึงรวมนายวุฒิเดช ครจํานงค ศิษยเกาป.กศ. รุน ๕ วิทยาลัยครูนครราชสีมา จัดสราง ระหัดวิดน้ําโบราณ ในบริเวณใกลกับเรือนโคราชฯ เพื่อใหเปนการอนุรักษภูมิปญญาในการสราง ระหัด และเสริมศักยภาพใหโคราชเปนแหลงเรียนรูภูมิปญญาของชาวโคราชไดสมบูรณมากยิ่งขึ้น ในการนี้ สํานักศิลปะและวัฒนธรรมไดเล็งเห็นคุณคาขององคความรูและภูมิปญญาในการ จัดสรางระหัดวิดน้ํา ซึ่งหาดูไดยากในปจจุบัน จึงไดมีความเห็นรวมกันในการดําเนินการโครงการ จัดการความรู ประจําปงบประมาณ ๒๕๖๔ ประเด็น “ถอดรหัส ระหัดวิดน้ํา: เทคโนโลยีชุมชนคน โคราช” เพื่อดําเนินการศึกษา รวบรวม จัดเก็บและเผยแพรองคค วามรูเกี่ยวกับการจัดสรางระหัด วิดน้ําโบราณ เปนสวนหนึ่งในการพัฒนาศักยภาพบุคลากรและการบริการวิชาการดานวัฒนธรรม แกชุมชนอีกดวย
ตัวชี้วัด
เปาหมาย
ระยะเวลา ดําเนินการ
การดําเนินงาน
ผลการดําเนินงาน การนําความรู ไปปฏิบัติ
แผนงานที่ ๑. การแสวงหาและสรางองคความรู - จํานวนองค ๑ องค ก.ย.– ขั้นตอนที่ ๑ การบงชี้ความรู ความรู ความรู ธ.ค. - ประชุมคนหาแนวปฏิบ ัติทดี่ ีในการ ๒๕๖๓ ปฏิบัติงาน (Best Practice) - สรุปปญหา แนวทางการพัฒนา แผนงานที่ ๒. การบูรณาการจัดการความรู - บุคลากรสํานัก - บุคลากร ม.ค. – ศิลปะและ รอยละ เม.ย. วัฒนธรรมไดเขา ๑๐๐ ได ๒๕๖๔ รวมแลกเปลี่ยน เขารวม เรียนรู กิจกรรม - มีการพัฒนาสื่อ - มีการ หรือคูมือที่ พัฒนาสื่อ สอดคลองกับ หรือคูมือฯ ประเด็นการ ๑ เรื่อง จัดการความรู
การดําเนินงาน (Do) ขั้นตอนที่ ๒ การสรางและการ แสวงหาความรู - การถายทอดความรูของแตละคน - การถายทอดความรูจากวิทยากรผูมี ประสบการณ - การเรียนรูขณะดําเนินงาน ขั้นตอนที่ ๓ การจัดการความรูให เปนระบบ - การรวบรวมความรู (บันทึก) - จัดทําแบบบันทึกขอมูลที่เกิดขึ้นจาก การปฏิบ ัติงาน - เก็บ ความรูที่ไดรบั จากการถายทอด ประเมินผล (Check) ขั้นตอนที่ ๔ การประมวลและ กลั่นกรองความรูและ ขั้นตอนที่ ๕ การเขาถึงความรู - สรุปแนวปฏิบ ัติที่ดีในการปฏิบตั ิงาน ดี (Best Practice) - นําขอมูลความรูไปใชปฏิบัติงาน - ประเมินผลกิจกรรมโดยการประชุม ทั้งทางการและไมเปนทางการ
ผูจัดเก็บ ขอมูล
ดร.รชานนท งวนใจรัก ดําเนินการ นายธนัช แววฉิมพลีสกุล ควบคูไปกับ การปฏิบ ัติงาน นายอัครพล อินทกูล จริง
ดําเนินการ ควบคู ไปกับการ ปฏิบัติงานจริง
นายธนัช แววฉิมพลีสกุล นายอัครพล อินทกูล นายสุรชัย เดชชัยพิทักษ นายชุตินันท ทองคํา นางขวัญเรือน ทองตาม
ตัวชี้วัด
เปาหมาย
ระยะเวลา ดําเนินการ
แผนงานที่ ๓. การเผยแพรองคความรู - จํานวนองค ๑ องค พ.ค. – ความรูที่เผยแพร ความรู ส.ค. ๒๕๖๔
การดําเนินงาน
ผลการดําเนินงาน การนําความรู ไปปฏิบัติ
การปรับปรุง (ACT) ขั้นตอนที่ ๖ การแบงปนความรู และ ขั้นตอนที่ ๗ การเรียนรู - มีการเผยแพรองคความรูดวยเทคนิค วิธีตางๆ เชน เอกสาร สื่อหรือคูมือ เว็บไซต
การถอดองค ความรูที่ไดใน รูปแบบ เอกสาร และ เผยแพรผาน สื่อตางๆ
ผูจัดเก็บ ขอมูล
ดร.รชานนท งวนใจรัก นายธนัช แววฉิมพลีสกุล นายอัครพล อินทกูล นายชุตินันท ทองคํา
*** การดําเนินงานกิจกรรมคํานึงถึงความปลอดภัยจากสถานการณการแพรระบาดของไวรัสโควิด-19
การเผยแพรองคความรูในงาน Korat Mice City เมื่อวันที่ ๙ กุมภาพันธ ๒๕๖๔ ณ ศูนยการคาเทอรมินอล ๒๑ โคราช
แนวความคิดของการจัดการความรู (KM Concept) คือ การบูรณาการพัฒนาบุคลากรดวย การจัดการความรูเขากับยุทธศาสตรของสํานักศิลปะและวัฒนธรรม ในประเด็นยุทธศาสตรที่ ๓ ของสํานักฯ “การพัฒนาแหลงเรียนรูระบบสารสนเทศดานศิลปวัฒนธรรมและภูมิปญญาทองถิ่น” การบงชี้ ความรู เริ่มตนโดยมีการแตงตั้งคณะกรรมการจัดการความรูของสํานักศิลปะและ วัฒนธรรมเพื่อเปนกลไกในการขับเคลื่อนการจัดการความรู (แบบเปนทางการ) โดยมีบุค ลากรทุก คนเปนคณะทํางานและรวมกันพิจารณาเปาหมาย และมีผูบริหารของสํานักเปนผูอํานวยความ สะดวก (Facilitator) และคอยใหขอเสนอแนะในการดําเนินงาน
๑. Tacit Knowledge อาจารยสุช าติ พิมพพันธ รองผูอํ านวยการสํานักศิ ล ปะและ วัฒนธรรม ผูออกแบบระหัดวิดน้ําโบราณ โดยการศึกษาขอมูลจากระหัดวิดน้ําดั้งเดิมในลุมน้ําลํา ตะคอง และการปรึกษากับคุณลุงยนต ชางผูเชี่ยวชาญในการตีระหัด (สรางระหัดวิดน้ํา) และปรับ ใหมีความเหมาะสมกับสภาพพื้นที่สระน้ําของมหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา
๒. Tacit Knowledge ลุงยนต หรือ คุณพยนต โภชนสูงเนิน ชางผูเชี่ยวชาญเรื่องระหัดวิด น้ํา จากบานวังวน ตําบลโคราช อําเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา
๓. การศึกษาดูงาน พัดทดน้ํา ณ พิพิธภัณฑไทดํา บานนาปาหนาด จังหวัดเลย เมื่อวันที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๖๓
๔. การแสวงหาความรูพรอมกับการปฏิบัติงานจริง
๕. Explicite Knowledge : การศึกษาคนควาจากหนังสือ เอกสาร บทความหรืองานวิจัย - ระหัดวิดน้ําลําตะคองและเหมืองฝายสีคิ้ว: ภูมิปญญาการจัดการทรัพยากรน้ําของชุมชน เกษตรกรรมบริเวณลุมน้ําลําตะคอง จ.นครราชสีมา โดย นราธิป ทับทัน และคณะ - ระหัดวิดน้ํา ณ ลําตะคอง ผานบานน้ําเมา อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา โดยคุณประชาธิป มากมูล - ระหัดวิดน้ําลําตะคอง : สัญศาสตรของเทคโนโลยีพลังน้ําพื้นบาน โดยอาจารยสุริยา สมุทคุปติ์ สาขาวิช าศึกษาทั่วไป สํานักวิชาเทคโนโลยีสังคม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี
รวบรวมองคความรูจากอาจารยสุชาติ พิมพพันธ ผูออกแบบโครงสรางระหัดวิดน้ํา เพื่อ จัดทําเปนสื่อการเรียนรู
การจัดทําสื่อการเรียนรู
การประชุมคณะกรรมการจัดการความรูสํานักศิล ปะและวัฒนธรรม เพื่อทําการทบทวน ประมวลผล และกลั่นกรอง รวมถึงกําหนดแนวทางการนําตนทุนองคความรูมาใชงานอยางเปน รูปธรรม
การจัดทําวิดิทัศ น สัมภาษณ อาจารยสุชาติ พิมพพัน ธุ รองผูอํานวยการสํานักศิล ปะและ วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา ซึ่งเปนผูศึกษาและทําการออกแบบระหัดวิดน้ําที่ จัดสรางในสระน้ํา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา ในเดือนมกราคม - กุมภาพันธ 2564 โดยชาง ผูตีระหัด คือ ลุงยนต หรือ คุณพยนต โภชนสูงเนิน ชางผูเชี่ยวชาญเรื่องระหัดวิดน้ํา จากบานวังวน ตําบลโคราช อําเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา
การถายภาพนําเสนอใน Google Street View
การเผยแพรการสัมภาษณอาจารยสุชาติ พิมพพันธ ใน Youtube.com
พิธีสงมอบระหัดวิดน้ําโบราณ จากผูบริจาคสูมหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2564 การเรียนรูที่เกิดขึ้นพรอมกับการทํางานไปกับทีมออกแบบและทีมชาง ทั้งจากการพูดคุย และรวมดําเนินการ ซึ่งทําใหเกิดผลอยางเปนรูปธรรม รวมถึงมีความเขาใจในกระบวนการกอสราง และกลไกในการทํางานของระหัดวิดน้ําโบราณนี้ ซึ่งจะบุคลากรของสํานักศิลปะและวัฒนธรรมจะ ยังคงเรียนรูจากการใหบริการแกผูมาเยี่ยมชม การซอมแซม และสรางการถายทอดแลกเปลี่ยน ขอมูลระหวางกัน รวมถึงจะไดนําขอมูลมาพัฒนารูปแบบการใหบริการในอนาคตตอไป